578
1. fejezet Ø BEVEZETÉS 35

A pszichiátria tankönyve

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Részletes és kiváló tankönyv...

Citation preview

  • 1 . f e j e z e t B E V E Z E T S 3 5

  • T r i n g e r L s z l

    A pszichitria tanknyve

  • SE_2010_8.indd 28 2010.10.05. 18:01:06

  • T r i n g e r L s z l

    AP S Z I CH I T R I AT A N KN Y V E

    egyetem i t anknyv , negyed i k tdo lgozo t t k i ad s

    Semmelweis Kiad

    B u d a p e s t , 2 0 1 0

    www.semmelweiskiado.hu

    Semmelweis Kiad

    B u d a p e s t , 2 0 1 1

    www.semmelweiskiado.hu

  • A knyvet rta: DR. TRINGER LSZL egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika

    A knyv elz kiadsait lektorlta:DR. OZSVTH KROLY egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika

    DR. HUSZR ILONA egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika

    Az e-knyv alapjaTringer Lszl: A Pszichitria tanknyve, 2010-as vben kiadott, negyedik tdolgozott kiadsa(ISBN 978 963 9656 42 0)

    Dr. Tringer Lszl, 2010

    e-ISBN 978 963 331 130 1

    A knyv s adathordoz (legyen az e-knyv, CD vagy egyb digitlis megjelens) szerzi jogi oltalom s kizrlagoskiadi felhasznlsi jog alatt ll. Az e-knyv kdrendszer DRM, avagy digitlis msolsvdelem feltrse bncse-lekmny! Brmely rsznek vagy egsznek mindennem tbbszrzse kizrlag a szerz s a kiad elzetes rs-beli engedlye alapjn jogszer.

    Felels kiad: dr. Tncos LszlFelels szerkeszt, tervez: dr. Vincze Juditbrk: ngyn Gerg Bort: Tncos Lszl [ismeretlen szak-francia mester zsoltrillusztrcija, A gytrdllek eltt ll muzsikl ifj Dvid (Stuttgart, Landesbibliothek) felhasznlsval]SKD: 134-e

  • T a r t a l o m

    ELSZ AZ ELZ KIADSOKHOZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXI

    ELSZ A NEGYEDIK, TDOLGOZOTT KIADSHOZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIII

    AJNL (Bitter Istvn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIV

    1. fejezetBEVEZETS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

    Az emberi magatartst meghatroz tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2A magatarts vizsglata ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5A magatarts szubjektv vetlete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6A magatarts-orvostan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6A lelki beteg az egszsggyben. A konzultcis (liaison-) pszichitria . . . . . . . . . . . . . . . . . 7A magatarts zavarai s a norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8A pszichitrit ltalnosan jellemz epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11A pszichitria megalapozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12A pszichitria rszterletei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

    Szakvizsgval rendelkez rszterletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Rszben elklnlt intzmnyekkel rendelkez rszterletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14A bio-pszicho-szocilis nzpont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

    2. fejezetA PSZICHITRIA RVID TRTNETE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

    A pszichitria eltrtnete (a pszichitriai betegek kora) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Az elmebetegsgek kezelsnek orvosi eltrtnete. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Az elmegy rendszeti vonulata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20A pszichitria eltrtnetnek vallsi vonulata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    Az nll pszichitria kialakulsa (a pszichitria korszaka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23A pszichoterpia nllsodsnak kezdetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24A pszichitria els korszaknak fbb eredmnyei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Az els intzmnyi forradalom, az elmegygyintzetek krhzastsa . . . . . . . . . . . . . 25

    A pszichitriai terpik fejldse: a terpis forradalom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26A paralysis progressiva terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26A grcskezelsek kora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27A pszichofarmakonok kora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27A pszichoterpik fejldse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

    A msodik intzmnyi forradalom: a pszichitriai szolglatok talakulsa napjainkban . . . . . . 28A magyarorszgi pszichitria jelentsebb alakjai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29A pszichitria jvje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

    3. fejezetA PSZICHITRIAI BETEG VIZSGLATA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

    ltalnos szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34A betegszerep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

    A betegszerep elutastsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

    T A R T A L OM V

  • A betegszerep eltrbe kerlse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Az orvos-beteg viszony a pszichitriban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

    Az orvos-beteg viszony dinamizmusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36rzelmi mozzanatok az orvos-beteg kapcsolatban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Hibs orvosi magatartsmintk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

    A betegvizsglat ltalnos szempontjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37A pszichitriai tnetek mibenlte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38A beteg vizsglatnak clkitzsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

    A pszichitriai anamnzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38A problma htternek feltrsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A tnetek rendszerezse s lersa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

    A pszichitriai vizsglat gyakorlata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A kapcsolat kiptse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A vizsglat technikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40A problmacentrikus explorci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Egyes explorcis technikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

    A zavart beteg vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43A veszlyeztet beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43A nehz beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

    A vizsglat lezrsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44A pszichitriai krrajz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Kiegszt vizsglatok a pszichitriban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

    Ktelez s ajnlott laborvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45A dexametazon-szuppresszis teszt (DST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

    Kpalkot eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Strukturlis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Funkcionlis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Elektrofiziolgiai vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

    Pszicholgiai s pszichopatolgiai tesztvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Teljestmnyprbk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Neuropszicholgiai tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Projektv tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50A gyermekpszichitriban hasznlatos tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Objektv tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Szemlyisgtesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

    Klinikai szindrmk pszichometriai vizsglata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

    4. fejezetA PSZICHITRIAI BETEGSGEK S MAGATARTSZAVAROK HTTERE . . . . . . . . . . . . 53

    A vulnerabilits-koncepci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Biolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

    Pszichitriai genetika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56A pszichitriai genetika mdszerei. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

    Strukturlis vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Az agyburkok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58A likvor s az agykamrk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Az agykreg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59A limbikus rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A hipotalamohipofizelis rendszer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A bazlis ganglionok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A felszll aktivl rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

    V I T A R T A L OM

  • Neurokmiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61Jeltvitel a szinapszisokban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

    Biogn aminok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Aminosavak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Peptidek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

    Az intracellulris jeltvitel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Endokrin vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Immunolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Kronobiolgiai vulnerabilits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

    Pszicholgiai vulnerabilits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67A szocilis tanuls elmlete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68A szemlyisg fejldsvel kapcsolatos nzetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Kognitv vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

    Elsdleges szocializci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Szocilis vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

    Az letesemnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Antropolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Mentlis egszsg s spiritualits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

    5. fejezetA MAGATARTS KROS MEGNYILVNULSAI: A PSZICHOPATOLGIA . . . . . . . . . . . . 75

    A pszichopatolgia virgkora s hanyatlsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76A magatarts ltalnos lersa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77A magatarts szervezdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78A pszichitriai tnet fogalma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78A tudat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

    Az p tudat mkdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79A tudati vigilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

    A vigilits norml varicii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80A tudati integrci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

    A tudati integrci norml varicii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80A tudat zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

    A tudati vigilits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81A tudati integrci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

    Integrcis zavarok p vigilits mellett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82A tudat vigilitsnak s integrcijnak egyttes zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

    A tudat struktrja. A tudattalan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Az ntudat (a szubjektum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Harmonikus nstruktra (relis nkp) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Az n vdekezsi mechanizmusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Az nstruktra zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Az nidentits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

    Megismersi funkcik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88A valsg tlsnek egszleges zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88A figyelem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

    A figyelem zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90A tjkozds (orientci) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

    Az orientci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92Az ismeretfeldolgozs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

    Az rzkels zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Az rzkels mennyisgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

    T A R T A L OM V I I

  • Az rzkels minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Az rzkels tartalmi zavarai: az rzkcsaldsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

    Illzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Hallucincik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

    A kpzetek s a fogalomalkots zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Az emlkezs s zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

    Az emlkezs mennyisgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Az emlkezs minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

    A gondolkods . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100A gondolkods zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

    A gondolkods alaki zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Minsgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

    A gondolkods tartalmi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Elfogultsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103A fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

    Agorafbik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Szocilis fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Specifikus fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

    Knyszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105Knyszergondolatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105A knyszerimpulzusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Knyszercselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

    Tveszmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Az ismeretfeldolgozs magasabb szintjeinek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

    Diszfunkcionlis attitdk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111A tvhiedelmek piramisstruktrja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111A tvhiedelmek mkdse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Logikai hibk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Automatikus gondolatsorok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116A diszfunkcionlis attitdk kialakulsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

    Az rtelem (intellektus) s zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Az intellektus fogalma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Az rtelem zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

    Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

    Az intelligenciastruktra zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Az rzelmek (emcik) s zavaraik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

    Az rzelmek meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Elemi viszonyulsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Az rzelmek sokflesge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Az rzelmek keletkezsnek elmletei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Az rzelmek energetikai komponense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121Az rzelmek tpusai, fenomenolgiai lersa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121Az rzelmi reakci sszetevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

    Vegetatv-szomatikus megnyilvnulsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Motoros (magatartsi) megnyilvnulsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Szubjektv-verblis sszetev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

    Kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Az rzelmi llapotok intenzitsnak kros fokozdsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

    V I I I T A R T A L OM

  • Kros negatv tnus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123A szorongs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

    A szorongs magatartsbeli megnyilvnulsai ltalban. A szorongsstrukturldsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

    A szorongs mint szubjektv lmny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124A szorongs mint tnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125A szorongs megjelensi formi a klinikumban . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

    Az agresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135Egyb kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

    Pozitv tnus kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137Az rzelmi reakci intenzitsnak cskkense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

    Az rzelmi reakcik minsgi zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138A hangulat zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139A kzrzet zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

    A motivcik s cselekvsek zavarai (konatv zavarok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140A motivcikrl ltalban. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140A motivcik osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141A motivcik zavarai ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

    Energetikai cskkenssel jr zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Energetikai nvekedssel jr zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142A motivcik minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

    A motivlt cselekvsek zavarai rszletesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Elemi mozgsok s cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

    Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Minsgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

    Tic s egyb hiperkinzisek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144Kros ksztetsek s impulzusok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

    Gyermekkorra jellemz szoksok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Inkbb a felnttkorra jellemz ksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Knyszerksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Knyszercselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Tveszmk irnytotta cselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

    Komplex motivlt cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149A biolgiai ksztetsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

    nfenntartssal kapcsolatos ksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149Az evsi magatarts perverzii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

    npusztt magatartsformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150ngyilkossg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Egyb nkrost magatartsformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151A szexulis ksztets (nemi sztn) zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

    A beszd s a kommunikci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152A beszdfejlds zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

    A mr kialakult beszdfunkci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Organikus beszdzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Funkcionlis beszdzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154A dialguskszsg zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154A kommunikcira kptelen beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155Hinyos kommunikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156A tlrad kommunikci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

    Szocilisan meghatrozott cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156A szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

    T A R T A L OM I X

  • Szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Az alkattan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Mlyllektani szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

    Freud elmletnek lnyegi megllaptsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161A pszichoanalitikus elmlet ltalnos jellemzse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

    Az nvd mechanizmusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Egyb jelents dinamikus szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

    Humanisztikus pszicholgiai irnyzatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165A behaviorizmus szemlyisgmodellje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165A szocilpszicholgiai szemlyisgmodell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

    Az nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166A negatv nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167A pozitv nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167Az expektancia-motvum (White). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

    A kognitv szemlyisgmodell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168A szemlyisg zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

    A norma s a devins magatartsmdok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169A szemlyisgzavarok pozitv aspektusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Elsdleges s msodlagos szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

    Agyi krosodsra visszavezethet szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Testi betegsgekkel kapcsolatos szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Toxikus eredet szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

    Szenvedlykelt szerek okozta szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . 170Gygyszerek okozta szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

    Pszichitriai betegsgek okozta szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172lmnyek meghatrozta (reaktv) szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

    A szemlyisgzavarok s pszichoptia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

    6. fejezetA MAGATARTS ZAVARAINAK OSZTLYOZSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

    A pszichitria trtneti kategrii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Kvantitatv-pszichometriai megkzelts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177A ler nozolgiai rendszerek tovbbfejldse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

    A Betegsgek Nemzetkzi Osztlyozsa (BNO, ICD). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Az Amerikai Pszichitriai Szvetsg rendszere (DSM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

    7. fejezetNEUROTIKUS MAGATARTSZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

    A neurzisokrl ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182A neurzis fogalmnak vzlatos trtnete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

    A neurzisfogalom hanyatlsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183j osztlyozsi rendszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

    Az j osztlyozsi rendszerekkel kapcsolatos problmk . . . . . . . . . . . . . . . . 184Az orvosi gondolkodsi modell elgtelensge. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

    A neurzis jrartelmezse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Rszletes neurzistan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

    A pszichogn krkpek gyakorisga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Pszichoreaktv llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

    A pszichoreaktv krkpek betegsgmivolta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

    X T A R T A L OM

  • Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187Lefolys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188A pszichoreaktv llapotok csoportostsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

    Akut stresszreakci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188Alkalmazkodsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Krnikus gysz-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

    A neurzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189A neurzisok etiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189A neurzisok defincija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

    A magatarts zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190Az lmnymd zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191A vegetatv idegrendszer zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191A neurotikus zavarok progresszv jellege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192A neurzis s a szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192A krnyezettel val patolgis egyensly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

    A neurzisok osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193A neurzisok hagyomnyos osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193A neurzisok etiopatogenetikai osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194A neurzisok ler osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

    Szorongsos zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195A generalizlt szorongsos zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195Pnik-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195Fbis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196Knyszerneurzisok (rgeszms zavarok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197Poszttraums stressz-zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

    Neurotikus affektv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198Disztmia (neurotikus depresszi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

    A hisztriacsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200Szomatoform zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

    Szomatizcis zavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Konverzis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Hipochondris neurzis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Pszichogn fjdalom-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Diszmorfis testsmazavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

    Disszociatv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Disszociatv amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Pszichogn elkborls (fuga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Deperszonalizcis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

    A neurotikus llapotok gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203ltalnos szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Pszichoterpis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

    Csoportos mdszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

    Benzodiazepinek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Nem benzodiazepin-tpus trankvillnsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Antidepresszv szerek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Bta-blokkol szerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

    Egyb biolgiai eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Alternatv gygymdok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

    T A R T A L OM X I

  • 8. fejezetSZERVI EREDET MENTLIS KRKPEK (ORGANIKUS PSZICHITRIA). . . . . . . . . . . . 209

    Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210Az organikus pszichoszindrmk felosztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211Tbbnyire akutan fellp globlis tnetcsoport: a delrium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

    Delriumot kivlt fontosabb rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delrium patomechanizmusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delrium epidemiolgiai adatai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delriumok klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

    A tudatzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213rzkcsaldsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213rzelmi llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Kognitv mkdsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Magatarts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Testi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

    A delrium lefolysa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214A delrium kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

    Idlt lefolys, globlis tnetcsoportok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215A demencia (elbutuls) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

    A demencia klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215Bevezet tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215Szubjektv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216A folyamat tovbbi progresszija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

    Kortiklis s szubkortiklis demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Globlis s lakunris demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Elsdleges s msodlagos demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217A demencia diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

    A mentlis krosods okainak feltrsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217A neurolgiai vizsglat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

    A krosods mrtknek meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218Pszicholgiai teljestmnyvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

    A demencik okai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Egyes demencik sajtossgai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

    Alzheimer-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Vaszkulris eredet demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220Pick-fle betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220Creutzfeldt-Jakob-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Huntington-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Parkinson-krhoz trsul demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221HIV-fertzshez trsul demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Neurosyphilis (neurolues) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

    Paralysis progressiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223Traums eredet kognitv s magatartszavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224Normotenzis hydrocephalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225Gygyszerek okozta kognitv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225Egyb eredet demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225A pszeudodemencia tnetcsoportja (affektv jelleg kognitv zavarok) . . . . . . . . . . . 225

    A demencik kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226Organikus eredet magatarts- s szemlyisgzavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

    Az organikus eredet magatartszavarok tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Kognitv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

    X I I T A R T A L OM

  • Emocionlis tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228A szocilis magatarts zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Cskkent kmiai tolerancia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

    Alkoholintolerancia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Pszichoaktv szerek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

    Egyes fontosabb tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Postencephalitises tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Gygyszerek hatsra bekvetkez szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . 229

    Az organikus eredet szemlyisgzavarok lefolysa s prognzisa. . . . . . . . . . . . . . . . 229Az organikus szemlyisgzavarok terpija. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229

    Organikus eredet neurotikus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Organikus pszichzisok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

    Organikus katatnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Organikus szkizofrniaszer zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Organikus affektv zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az organikus pszichzisok prognzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az organikus pszichzisok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

    Parcilis szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Organikus eredet hallucinzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az amnesztikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

    A klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232Egyes klinikai tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

    Korszakov-szindrma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Vaszkulris eredet amnesztikus tnetcsoport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Traums eredet amnesztikus szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Alkoholos intoxikcis amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Gygyszerek okozta amnzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Tranziens globlis amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

    Az amnesztikus zavarok differencildiagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Az amnesztikus zavarok gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

    9. fejezetSZENVEDLYBETEGSGEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

    A szenvedlybetegsgek ltalnos krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236A szenvedly fogalma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236A szenvedlybetegsgek kialakulsnak mechanizmusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

    Biokmiai vonatkozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Pszicholgiai mechanizmusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Szocilis vonatkozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

    ltalnos epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238A szenvedlyek kialakulsnak folyamata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239A szenvedlybeteg vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240A szenvedlybetegsgek diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

    Az akut intoxikci tnetcsoportja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240Az abzus (visszals) tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240A fggsg (dependencia) tnetcsoportja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241A megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

    Megvonsi delrium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241Szerhasznlattal kapcsolatos pszichzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241Amnesztikus tnetcsoportok (Korszakov-tnetcsoportok) . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Ksi kvetkezmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

    T A R T A L OM X I I I

  • A szenvedlyek kockzati tnyezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242A szemly srlkenysge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242A szer elrhetsge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Krnyezeti hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243Jrulkos tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

    A szenvedlyek osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243A szenvedlybetegsgek kezelse ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

    Rszletes addiktolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244Az alkoholizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244Az alkohol lettani hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

    Felszvds, lebonts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Az alkohol kzvetlen hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Az alkohol kzvetlen hatsa a magatartsra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

    Az alkoholizmus mint betegsg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Az alkoholizmus tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

    Lelki tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Szocilis kvetkezmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Testi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

    Az alkoholizmus okai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Az alkoholizmus tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Alkoholos intoxikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Patolgis rszegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Alkoholfggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

    Kezelsi szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250Delirium tremens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

    A delirium tremens kezelsnek irnyelvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Egyb alkoholos pszichzisok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

    Alkoholos hallucinzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Alkoholos paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Rezidulis s egyb mentlis zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Alkoholos demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Amnesztikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252

    Wernicke-fle encephalopathia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Magzati alkohol-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

    Opioidok okozta zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Az opioidfggsgrl ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Intoxikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Abzus s fggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Megvonsi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Opioidfggsg s terhessg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Az opioidfggsg kezelsi elvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

    rtalomcskkent mdszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255nsegt csoportok, terpis kzssgek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

    Cannabis s szrmazkai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Trsul krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Terpis szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

    Pszichostimulnsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

    X I V T A R T A L OM

  • Klinikai szindrmk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Kezelsi szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

    Kokain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Klinikai szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

    Hallucinognek (psychedelicumok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259A hallucinognek hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

    Szerves oldszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Az oldszerek hatsai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

    Gygyszerfggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Klinikai tnetek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262

    10. fejezetA HANGULATI LET ZAVARAI (AFFEKTV KRKPEK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

    Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264Az affektv krkpek epidemiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264A depresszik etiolgiai krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

    Biokmiai tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Neuroendokrin regulci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Kronobiolgiai zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Az immunrendszer mkdsi zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Genetikai hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Pszicholgiai elmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Szociolgiai megfontolsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

    Az affektv krkpek osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Az osztlyozs logikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Az affektv krkpek fbb tnetcsoportjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

    A depresszis tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Magatartsbeli s szubjektv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Szomatikus-vegetatv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269A depresszis tnetcsoport slyossg szerinti kategrii . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

    Enyhe depresszis epizd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Kzepes depresszis epizd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Slyos depresszis epizd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Depresszi pszichotikus tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Szkizoaffektv pszichzis, depresszis tpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

    Sajtos depresszis tnetcsoportok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270Atpusos depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270A depresszi katatnis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270A depresszi szorongsos tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270letszakaszokhoz kttt depresszis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . 270

    Gyermek- s serdlkori depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270Postpartum (laktcis) depresszi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

    T A R T A L OM X V

  • Premenstrulis dysphoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Involcis depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Az idskor depresszija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

    Szomatikus tnetekkel jellemzett depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Depresszi melanklis tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Hipochondris depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Larvlt (maszkrozott) depresszi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

    Mnis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Mnis tnetcsoportok slyossg szerint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

    Enyhe mnia (hipomnia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273Kzepes mnis llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Slyos mnis llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Slyos mnia pszichotikus tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Szkizoaffektv pszichzis mnis fzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

    Specilis mnis szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Mnia katatnis tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Boldogsg-pszichzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Irritbilis mnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Mnia gyermek- s serdlkorban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

    Kevert tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275Az affektv krkpek lefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

    Fzikus (epizodikus) lefolys krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275A fzikus lefolys zavarok tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

    Bipolris zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277I. tpus bipolris zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277II. tpus bipolris zavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Ciklotmia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Specilis bipolris tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

    Rapid ciklusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Szezonlis affektv zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Bipolris zavar teljes remisszi nlkl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

    Unipolris krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Periodikus depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Periodikus mnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Visszatr rvid depresszis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

    Krnikus-hullmz lefolys krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Disztmia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Primer depresszi disztmia talajn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Primer krnikus depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

    Az affektv krkpek etiopatogenetikai ttekintse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280Szomatogn depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Endogn (primer) affektv krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Pszichogn depresszik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282Reaktv depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

    Az affektv krkpek diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282Differencildiagnzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283

    Organikus krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Szkizofrnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Neurotikus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Szemlyisgzavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283

    Az affektv krkpek kezelsnek alapelvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283

    X V I T A R T A L OM

  • A terpia stratgiai irnyai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A hospitalizci krdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A terpis clkitzs hrom irnya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

    A tnetcsoportok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A depresszis tnetcsoportok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

    Gygyszeres eljrsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284Egyb biolgiai eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Alvsmegvons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Fnyterpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Pszichoterpik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

    Mnis llapotok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286A relapszusok megelzse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286A depresszv vulnerabilits kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

    11. fejezetSZKIZOFRNIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

    A szkizofrnia-koncepci trtnete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290A szkizofrnia kockzata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292A szkizofrniaspektrumba tartoz fbb tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292

    Az akut szkizofrnia tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293Az idlt szkizofrnia tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294A szkizoid tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

    A szkizofrnia mint betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295A szkizofrnia tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295

    A) A gondolkods zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295B) Kls erk ltali irnytottsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296C) rzkcsaldsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296D) Tveszmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296E) rzelmi kzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296F) Az asszocicik fellazulsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296G) Pszichomotoros tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296H) Aktivits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296I) Szocilis kapcsolatok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

    A szkizofrnia diagnzisnak kritriumai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296A szkizofrnia klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297

    A szkizofrn beteg testi vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299Pszicholgiai tesztvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300Kiegszt vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300Kpalkot eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

    A szkizofrnia alcsoportjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301A szkizofrnik krlefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302A szkizofrnik prognzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302Differencildiagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

    A szkizofrnik kroktana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304Genetikai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

    Ikervizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304Adopcis vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305Egyb biolgiai faktorok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

    A szkizofrnia s neurotranszmitterek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Dopamin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Szerotonin s egyb transzmitter-rendszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

    T A R T A L OM X V I I

  • Patolgiai vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Pszichodinamikus terik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306A szkizofrnia csaldi genezise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307A szkizofrnia s a szocilis hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

    A szkizofrnia epidemiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308A szkizofrnia szvdmnyei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

    Szkizofrnia s ngyilkossg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309A szkizofrnia kltsgei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309A szkizofrnik gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

    A kezels ltalnos krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310Gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

    Kiegszt gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311Elektrokonvulzv kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

    Magatartsterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312Csaldterpis megkzelts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313Szocioterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

    A szkizofrnia rehabilitcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314A kzssgi pszichitria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314

    12. fejezetEGYB PSZICOTIKUS ZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

    Atpusos szkizofrniaformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Akut polimorf pszichotikus zavar (a szkizofrnia tnetei nlkl) . . . . . . . . . . . . . . 316Akut polimorf pszichotikus zavar (a szkizofrnia tneteivel) . . . . . . . . . . . . . . . . 316Akut szkizoform zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Szkizotpis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316

    Az atpusos szkizofrnik kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Atpusos affektv zavarok (szkizoaffektv pszichzisok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

    Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318Klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

    A szkizoaffektv zavar depresszis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318A szkizoaffektv pszichzis mnis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

    Terpis irnyelvek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318Paranoid llapotok (ltalnos jellemzs) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

    A paranoid spektrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320Klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

    A paranoid llapotok tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Szenzitv tpusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323

    Perszekutoros tpus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Testi tnetekkel jellemzett (szomatikus tpus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Fltkenysgi paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

    Expanzv tpusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Paranoid-kverultoros szindrma (perlekedsi tboly) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Grandizus paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Vallsi paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Erotomnis tpus (szerelmi tboly) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

    X V I I I T A R T A L OM

  • A paranoid llapotok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325A kezels helysznnek megvlasztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Gygyszeres kezels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

    13. fejezetSZEMLYISGZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

    Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330A szemlyisgzavarok felosztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

    Az A) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Paranoid szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Szkizoid szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Szkizotpis szemlyisgzavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

    A B) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Antiszocilis szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Az instabil (hatreseti) szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332Hisztrionikus szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332Narcisztikus szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

    A C) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Szorong (vagy elkerl) szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Fgg (dependens) szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Knyszeres szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334Egyb szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

    A szemlyisgzavarok diagnzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334A szemlyisgzavarok lefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335A szemlyisgzavarok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335

    14. fejezetPSZICHOLGIAI HATSOK TESTI BETEGSGEKBEN(PSZICHOSZOMATIKUS BETEGSGEK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

    A pszichoszomatikus orvostudomny megszletse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338A magatarts-orvostan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338A specificits krdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339A krnikus stressz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

    A krnikus stressz meditorai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Pszichopatolgiai tnetek s testi betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Testi betegsg kpben jelentkez pszichitriai krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Pszichoszomatikus betegsgek s szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Egszsg-magatarts s betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

    Egyes pszichoszomatikus tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Kardiovaszkulris betegsgek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

    Ischaemis szvbetegsg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Hipertnia-betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342DaCosta-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342

    Gyomor-bl rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Feklybetegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Irritbilis colon szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

    T A R T A L OM X I X

  • Colitis ulcerosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343Lgzrendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

    Asthma bronchiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343Hiperventilcis tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

    Fjdalom-szindrmk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344Als hti fjdalom-szindrma (lower back pain) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344Fejfjsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344

    Endokrin betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345Brbetegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

    Pruritus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345A pszichoszomatikus betegsgek terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

    15. fejezetA SZEXULIS MAGATARTS ZAVARAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347

    A szexulis funkci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348

    I. A szexulis ksztets zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349II. Az izgalmi fzis zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350III. Az orgazmus zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350IV. Az olddsi fzis zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350

    A szexulis orientci zavarai (paraflik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350Exhibicionizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Fetisizmus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Fetisiszta transzvesztitizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Pedoflia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Mazochizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Szadizmus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Voyeurizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Egyb paraflik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

    A pszichoszexulis identits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Transzszexualizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Transzvesztitizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

    A szexulis magatarts zavarainak kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Biolgiai gygymdok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353Szexulterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353

    16. fejezetA TPLLKOZSI MAGATARTS ZAVARAI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355

    Az evszavarok meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357Az anorexia nervosa klinikai kpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

    Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358Krlefolys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358

    A bulimia nervosa klinikai kpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359A bulimia krlefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

    X X T A R T A L OM

  • Pszichogn elhzs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359Az evszavarok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

    Szomatikus kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360

    17. fejezetAZ ALVS ZAVARAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

    Az alvs lettana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362Alvsciklusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362Az alvs lettani vltozsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364Gygyszerek hatsa a REM-fzisokra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

    Az alvszavar mint tnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364Inszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Hiperszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Narcolepsia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Obstruktv alvsi apnoe szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Az alvs-brenlt ciklusnak zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Paraszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

    A lass hullm alvs zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Somnambulismus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Pavor nocturnus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Enuresis nocturna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367

    A REM-fzisban fellp zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367Incubus (rmlom, lidrces lom, nightmares, dream anxiety) . . . . . . . . . . . . . . 367

    Az alvszavarok kezelse ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367

    18. fejezetGYERMEKPSZICHITRIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

    A gyermek s ifj pszichitriai vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370A fejlds folyamatba gyazd zavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371

    Az iskolai teljestmnyek zavarai (tanulsi zavarok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372A teljestmnyzavarok diagnzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372A teljestmnyzavarok okai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

    Az olvass zavara (dyslexia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372Epidemiolgia, prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

    Az rs zavara (dysgraphia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

    A szmolsi kszsgek zavara (dyscalculia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Epidemiolgia, prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

    A beszd s a nyelvfejlds zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374A hangkpzs (beszdartikulci) zavarai (dyslalik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374Dadogs (ischonophonia, psallismus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374

    Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374Etiolgia, krlefolys, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

    Hadars (agitolalia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375A kifejez beszd zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

    Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375Etiolgia, krlefolys, kezels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376

    A beszdmegrts zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376

    T A R T A L OM X X I

  • Lefolys, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376A motoros kszsgek fejldsi zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376

    Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Epidemiolgia, kroktan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

    that (pervazv) fejldsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Autizmus (autismus infantilis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

    Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Kroktan, patogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378Epidemiolgia, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378

    Az autizmus atpusos formja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Rett-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Egyb dezintegratv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Asperger-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379

    A pervazv fejldsi zavarok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Gyermek- s serdlkorban kezdd magatartszavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380

    Hiperkinetikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Epidemiolgia, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Terpis szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381

    Viselkedszavarok gyermek- s serdlkorban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382

    A viselkedszavarok egyes krlrhat formi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Csaldi krre korltozd viselkedszavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Kortrscsoportba nem illeszked (nem szocializlt) viselkedszavar. . . . . . . . . . . 382Kortrscsoportba illeszked (szocializlt) viselkedszavar . . . . . . . . . . . . . . . . 382Oppozcis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382

    A viselkedszavarok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Gyermekkorban kezdd neurotikus zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

    Etiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Szeparcis szorongs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

    Epidemiolgia, etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

    Iskolafbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Egyb neurotikus zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

    Fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Testvrfltkenysg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385A szocilis kapcsolatteremts zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Szelektv mutizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Reaktv ktdsi zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Korltlan ktdsi zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

    Tic-zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

    tmeneti tic-zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Krnikus tic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Gilles de la Tourette-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

    Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

    X X I I T A R T A L OM

  • Sztereotip mozgszavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Az rtsi funkcik zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

    Enuresis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389

    Encopresis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390

    Csecsem- s gyermekkori tpllkozsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Pica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390

    Etiopatogenezis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390

    19. fejezetOLIGOFRNIK (MENTLIS RETARDCI). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391

    Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392

    Genetikai rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Kromoszmarendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

    Down-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Trkeny X szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Egyb szexkromoszma-rendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Egyb autoszomlis kromoszmarendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

    Veleszletett anyagcsere-anomlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394Fenilketonria s egyb aminosavanyagcsere-zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . 394Neurokutn szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394Egyb anyagcserezavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

    Prenatlis rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Fertzsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Toxikus rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

    Magzati alkohol-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Kbtszer-fggsg s terhessg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

    Terhessgi szvdmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Perinatlis rtalmak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396Gyermekkori betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396Pszichoszocilis rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396

    Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396A mentlis retardci megjelensi formi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

    Enyhe mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Kzepes mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Slyos mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Igen slyos mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .