Upload
fleisz-kornel
View
1.010
Download
19
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Részletes és kiváló tankönyv...
Citation preview
1 . f e j e z e t B E V E Z E T S 3 5
T r i n g e r L s z l
A pszichitria tanknyve
SE_2010_8.indd 28 2010.10.05. 18:01:06
T r i n g e r L s z l
AP S Z I CH I T R I AT A N KN Y V E
egyetem i t anknyv , negyed i k tdo lgozo t t k i ad s
Semmelweis Kiad
B u d a p e s t , 2 0 1 0
www.semmelweiskiado.hu
Semmelweis Kiad
B u d a p e s t , 2 0 1 1
www.semmelweiskiado.hu
A knyvet rta: DR. TRINGER LSZL egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika
A knyv elz kiadsait lektorlta:DR. OZSVTH KROLY egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika
DR. HUSZR ILONA egyetemi tanr,Semmelweis Egyetem, Pszichitriai s Pszichoterpis Klinika
Az e-knyv alapjaTringer Lszl: A Pszichitria tanknyve, 2010-as vben kiadott, negyedik tdolgozott kiadsa(ISBN 978 963 9656 42 0)
Dr. Tringer Lszl, 2010
e-ISBN 978 963 331 130 1
A knyv s adathordoz (legyen az e-knyv, CD vagy egyb digitlis megjelens) szerzi jogi oltalom s kizrlagoskiadi felhasznlsi jog alatt ll. Az e-knyv kdrendszer DRM, avagy digitlis msolsvdelem feltrse bncse-lekmny! Brmely rsznek vagy egsznek mindennem tbbszrzse kizrlag a szerz s a kiad elzetes rs-beli engedlye alapjn jogszer.
Felels kiad: dr. Tncos LszlFelels szerkeszt, tervez: dr. Vincze Juditbrk: ngyn Gerg Bort: Tncos Lszl [ismeretlen szak-francia mester zsoltrillusztrcija, A gytrdllek eltt ll muzsikl ifj Dvid (Stuttgart, Landesbibliothek) felhasznlsval]SKD: 134-e
T a r t a l o m
ELSZ AZ ELZ KIADSOKHOZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXI
ELSZ A NEGYEDIK, TDOLGOZOTT KIADSHOZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIII
AJNL (Bitter Istvn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIV
1. fejezetBEVEZETS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Az emberi magatartst meghatroz tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2A magatarts vizsglata ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5A magatarts szubjektv vetlete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6A magatarts-orvostan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6A lelki beteg az egszsggyben. A konzultcis (liaison-) pszichitria . . . . . . . . . . . . . . . . . 7A magatarts zavarai s a norma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8A pszichitrit ltalnosan jellemz epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11A pszichitria megalapozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12A pszichitria rszterletei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Szakvizsgval rendelkez rszterletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Rszben elklnlt intzmnyekkel rendelkez rszterletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14A bio-pszicho-szocilis nzpont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2. fejezetA PSZICHITRIA RVID TRTNETE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
A pszichitria eltrtnete (a pszichitriai betegek kora) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Az elmebetegsgek kezelsnek orvosi eltrtnete. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Az elmegy rendszeti vonulata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20A pszichitria eltrtnetnek vallsi vonulata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Az nll pszichitria kialakulsa (a pszichitria korszaka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23A pszichoterpia nllsodsnak kezdetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24A pszichitria els korszaknak fbb eredmnyei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Az els intzmnyi forradalom, az elmegygyintzetek krhzastsa . . . . . . . . . . . . . 25
A pszichitriai terpik fejldse: a terpis forradalom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26A paralysis progressiva terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26A grcskezelsek kora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27A pszichofarmakonok kora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27A pszichoterpik fejldse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
A msodik intzmnyi forradalom: a pszichitriai szolglatok talakulsa napjainkban . . . . . . 28A magyarorszgi pszichitria jelentsebb alakjai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29A pszichitria jvje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
3. fejezetA PSZICHITRIAI BETEG VIZSGLATA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
ltalnos szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34A betegszerep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
A betegszerep elutastsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
T A R T A L OM V
A betegszerep eltrbe kerlse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Az orvos-beteg viszony a pszichitriban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Az orvos-beteg viszony dinamizmusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36rzelmi mozzanatok az orvos-beteg kapcsolatban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Hibs orvosi magatartsmintk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
A betegvizsglat ltalnos szempontjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37A pszichitriai tnetek mibenlte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38A beteg vizsglatnak clkitzsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
A pszichitriai anamnzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38A problma htternek feltrsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A tnetek rendszerezse s lersa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
A pszichitriai vizsglat gyakorlata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A kapcsolat kiptse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39A vizsglat technikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40A problmacentrikus explorci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Egyes explorcis technikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
A zavart beteg vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43A veszlyeztet beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43A nehz beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
A vizsglat lezrsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44A pszichitriai krrajz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Kiegszt vizsglatok a pszichitriban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Ktelez s ajnlott laborvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45A dexametazon-szuppresszis teszt (DST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Kpalkot eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Strukturlis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Funkcionlis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Elektrofiziolgiai vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Pszicholgiai s pszichopatolgiai tesztvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Teljestmnyprbk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Neuropszicholgiai tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Projektv tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50A gyermekpszichitriban hasznlatos tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Objektv tesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Szemlyisgtesztek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Klinikai szindrmk pszichometriai vizsglata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
4. fejezetA PSZICHITRIAI BETEGSGEK S MAGATARTSZAVAROK HTTERE . . . . . . . . . . . . 53
A vulnerabilits-koncepci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Biolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Pszichitriai genetika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56A pszichitriai genetika mdszerei. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Strukturlis vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Az agyburkok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58A likvor s az agykamrk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Az agykreg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59A limbikus rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A hipotalamohipofizelis rendszer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A bazlis ganglionok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60A felszll aktivl rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
V I T A R T A L OM
Neurokmiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61Jeltvitel a szinapszisokban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Biogn aminok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Aminosavak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Peptidek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Az intracellulris jeltvitel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Endokrin vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Immunolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Kronobiolgiai vulnerabilits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Pszicholgiai vulnerabilits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67A szocilis tanuls elmlete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68A szemlyisg fejldsvel kapcsolatos nzetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Kognitv vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Elsdleges szocializci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Szocilis vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Az letesemnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Antropolgiai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Mentlis egszsg s spiritualits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5. fejezetA MAGATARTS KROS MEGNYILVNULSAI: A PSZICHOPATOLGIA . . . . . . . . . . . . 75
A pszichopatolgia virgkora s hanyatlsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76A magatarts ltalnos lersa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77A magatarts szervezdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78A pszichitriai tnet fogalma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78A tudat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Az p tudat mkdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79A tudati vigilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
A vigilits norml varicii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80A tudati integrci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
A tudati integrci norml varicii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80A tudat zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
A tudati vigilits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81A tudati integrci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Integrcis zavarok p vigilits mellett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82A tudat vigilitsnak s integrcijnak egyttes zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
A tudat struktrja. A tudattalan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Az ntudat (a szubjektum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Harmonikus nstruktra (relis nkp) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Az n vdekezsi mechanizmusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Az nstruktra zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Az nidentits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Megismersi funkcik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88A valsg tlsnek egszleges zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88A figyelem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
A figyelem zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90A tjkozds (orientci) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Az orientci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92Az ismeretfeldolgozs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Az rzkels zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Az rzkels mennyisgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
T A R T A L OM V I I
Az rzkels minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Az rzkels tartalmi zavarai: az rzkcsaldsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Illzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Hallucincik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
A kpzetek s a fogalomalkots zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Az emlkezs s zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Az emlkezs mennyisgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Az emlkezs minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
A gondolkods . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100A gondolkods zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
A gondolkods alaki zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Minsgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
A gondolkods tartalmi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Elfogultsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103A fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Agorafbik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Szocilis fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Specifikus fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Knyszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105Knyszergondolatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105A knyszerimpulzusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Knyszercselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Tveszmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Az ismeretfeldolgozs magasabb szintjeinek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Diszfunkcionlis attitdk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111A tvhiedelmek piramisstruktrja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111A tvhiedelmek mkdse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Logikai hibk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Automatikus gondolatsorok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116A diszfunkcionlis attitdk kialakulsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Az rtelem (intellektus) s zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Az intellektus fogalma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Az rtelem zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Az intelligenciastruktra zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Az rzelmek (emcik) s zavaraik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Az rzelmek meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Elemi viszonyulsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Az rzelmek sokflesge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Az rzelmek keletkezsnek elmletei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Az rzelmek energetikai komponense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121Az rzelmek tpusai, fenomenolgiai lersa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121Az rzelmi reakci sszetevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Vegetatv-szomatikus megnyilvnulsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Motoros (magatartsi) megnyilvnulsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Szubjektv-verblis sszetev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Az rzelmi llapotok intenzitsnak kros fokozdsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
V I I I T A R T A L OM
Kros negatv tnus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123A szorongs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
A szorongs magatartsbeli megnyilvnulsai ltalban. A szorongsstrukturldsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
A szorongs mint szubjektv lmny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124A szorongs mint tnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125A szorongs megjelensi formi a klinikumban . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Az agresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135Egyb kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Pozitv tnus kros rzelmi llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137Az rzelmi reakci intenzitsnak cskkense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Az rzelmi reakcik minsgi zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138A hangulat zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139A kzrzet zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
A motivcik s cselekvsek zavarai (konatv zavarok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140A motivcikrl ltalban. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140A motivcik osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141A motivcik zavarai ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Energetikai cskkenssel jr zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Energetikai nvekedssel jr zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142A motivcik minsgi zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
A motivlt cselekvsek zavarai rszletesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Elemi mozgsok s cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Mennyisgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Minsgi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Tic s egyb hiperkinzisek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144Kros ksztetsek s impulzusok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Gyermekkorra jellemz szoksok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Inkbb a felnttkorra jellemz ksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Knyszerksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Knyszercselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Tveszmk irnytotta cselekvsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Komplex motivlt cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149A biolgiai ksztetsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
nfenntartssal kapcsolatos ksztetsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149Az evsi magatarts perverzii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
npusztt magatartsformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150ngyilkossg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Egyb nkrost magatartsformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151A szexulis ksztets (nemi sztn) zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
A beszd s a kommunikci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152A beszdfejlds zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
A mr kialakult beszdfunkci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Organikus beszdzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Funkcionlis beszdzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154A dialguskszsg zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154A kommunikcira kptelen beteg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155Hinyos kommunikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156A tlrad kommunikci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Szocilisan meghatrozott cselekvsek zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156A szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
T A R T A L OM I X
Szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Az alkattan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Mlyllektani szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Freud elmletnek lnyegi megllaptsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161A pszichoanalitikus elmlet ltalnos jellemzse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Az nvd mechanizmusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Egyb jelents dinamikus szemlyisgelmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Humanisztikus pszicholgiai irnyzatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165A behaviorizmus szemlyisgmodellje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165A szocilpszicholgiai szemlyisgmodell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Az nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166A negatv nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167A pozitv nkp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167Az expektancia-motvum (White). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
A kognitv szemlyisgmodell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168A szemlyisg zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
A norma s a devins magatartsmdok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169A szemlyisgzavarok pozitv aspektusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Elsdleges s msodlagos szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Agyi krosodsra visszavezethet szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Testi betegsgekkel kapcsolatos szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Toxikus eredet szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Szenvedlykelt szerek okozta szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . 170Gygyszerek okozta szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Pszichitriai betegsgek okozta szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172lmnyek meghatrozta (reaktv) szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
A szemlyisgzavarok s pszichoptia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
6. fejezetA MAGATARTS ZAVARAINAK OSZTLYOZSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
A pszichitria trtneti kategrii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Kvantitatv-pszichometriai megkzelts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177A ler nozolgiai rendszerek tovbbfejldse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
A Betegsgek Nemzetkzi Osztlyozsa (BNO, ICD). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Az Amerikai Pszichitriai Szvetsg rendszere (DSM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
7. fejezetNEUROTIKUS MAGATARTSZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
A neurzisokrl ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182A neurzis fogalmnak vzlatos trtnete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
A neurzisfogalom hanyatlsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183j osztlyozsi rendszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Az j osztlyozsi rendszerekkel kapcsolatos problmk . . . . . . . . . . . . . . . . 184Az orvosi gondolkodsi modell elgtelensge. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
A neurzis jrartelmezse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Rszletes neurzistan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
A pszichogn krkpek gyakorisga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Pszichoreaktv llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
A pszichoreaktv krkpek betegsgmivolta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
X T A R T A L OM
Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187Lefolys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188A pszichoreaktv llapotok csoportostsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Akut stresszreakci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188Alkalmazkodsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Krnikus gysz-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
A neurzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189A neurzisok etiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189A neurzisok defincija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
A magatarts zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190Az lmnymd zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191A vegetatv idegrendszer zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191A neurotikus zavarok progresszv jellege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192A neurzis s a szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192A krnyezettel val patolgis egyensly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
A neurzisok osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193A neurzisok hagyomnyos osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193A neurzisok etiopatogenetikai osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194A neurzisok ler osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Szorongsos zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195A generalizlt szorongsos zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195Pnik-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195Fbis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196Knyszerneurzisok (rgeszms zavarok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197Poszttraums stressz-zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Neurotikus affektv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198Disztmia (neurotikus depresszi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
A hisztriacsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200Szomatoform zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Szomatizcis zavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Konverzis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Hipochondris neurzis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Pszichogn fjdalom-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Diszmorfis testsmazavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Disszociatv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Disszociatv amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Pszichogn elkborls (fuga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Deperszonalizcis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
A neurotikus llapotok gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203ltalnos szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Pszichoterpis eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Csoportos mdszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Benzodiazepinek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Nem benzodiazepin-tpus trankvillnsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Antidepresszv szerek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Bta-blokkol szerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Egyb biolgiai eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Alternatv gygymdok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
T A R T A L OM X I
8. fejezetSZERVI EREDET MENTLIS KRKPEK (ORGANIKUS PSZICHITRIA). . . . . . . . . . . . 209
Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210Az organikus pszichoszindrmk felosztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211Tbbnyire akutan fellp globlis tnetcsoport: a delrium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Delriumot kivlt fontosabb rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delrium patomechanizmusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delrium epidemiolgiai adatai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212A delriumok klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
A tudatzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213rzkcsaldsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213rzelmi llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Kognitv mkdsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Magatarts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Testi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
A delrium lefolysa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214A delrium kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Idlt lefolys, globlis tnetcsoportok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215A demencia (elbutuls) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
A demencia klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215Bevezet tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215Szubjektv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216A folyamat tovbbi progresszija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Kortiklis s szubkortiklis demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Globlis s lakunris demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Elsdleges s msodlagos demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217A demencia diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
A mentlis krosods okainak feltrsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217A neurolgiai vizsglat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
A krosods mrtknek meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218Pszicholgiai teljestmnyvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
A demencik okai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Egyes demencik sajtossgai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Alzheimer-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Vaszkulris eredet demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220Pick-fle betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220Creutzfeldt-Jakob-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Huntington-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Parkinson-krhoz trsul demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221HIV-fertzshez trsul demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Neurosyphilis (neurolues) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Paralysis progressiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223Traums eredet kognitv s magatartszavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224Normotenzis hydrocephalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225Gygyszerek okozta kognitv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225Egyb eredet demencik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225A pszeudodemencia tnetcsoportja (affektv jelleg kognitv zavarok) . . . . . . . . . . . 225
A demencik kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226Organikus eredet magatarts- s szemlyisgzavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Az organikus eredet magatartszavarok tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Kognitv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
X I I T A R T A L OM
Emocionlis tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228A szocilis magatarts zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Cskkent kmiai tolerancia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Alkoholintolerancia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Pszichoaktv szerek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Egyes fontosabb tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Postencephalitises tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Gygyszerek hatsra bekvetkez szemlyisgvltozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Az organikus eredet szemlyisgzavarok lefolysa s prognzisa. . . . . . . . . . . . . . . . 229Az organikus szemlyisgzavarok terpija. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Organikus eredet neurotikus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Organikus pszichzisok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Organikus katatnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Organikus szkizofrniaszer zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Organikus affektv zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az organikus pszichzisok prognzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az organikus pszichzisok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Parcilis szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Organikus eredet hallucinzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Az amnesztikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
A klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232Egyes klinikai tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Korszakov-szindrma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Vaszkulris eredet amnesztikus tnetcsoport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Traums eredet amnesztikus szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Alkoholos intoxikcis amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Gygyszerek okozta amnzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Tranziens globlis amnzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Az amnesztikus zavarok differencildiagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Az amnesztikus zavarok gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
9. fejezetSZENVEDLYBETEGSGEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
A szenvedlybetegsgek ltalnos krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236A szenvedly fogalma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236A szenvedlybetegsgek kialakulsnak mechanizmusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Biokmiai vonatkozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Pszicholgiai mechanizmusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Szocilis vonatkozsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
ltalnos epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238A szenvedlyek kialakulsnak folyamata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239A szenvedlybeteg vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240A szenvedlybetegsgek diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Az akut intoxikci tnetcsoportja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240Az abzus (visszals) tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240A fggsg (dependencia) tnetcsoportja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241A megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Megvonsi delrium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241Szerhasznlattal kapcsolatos pszichzisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241Amnesztikus tnetcsoportok (Korszakov-tnetcsoportok) . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Ksi kvetkezmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
T A R T A L OM X I I I
A szenvedlyek kockzati tnyezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242A szemly srlkenysge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242A szer elrhetsge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Krnyezeti hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243Jrulkos tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
A szenvedlyek osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243A szenvedlybetegsgek kezelse ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Rszletes addiktolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244Az alkoholizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244Az alkohol lettani hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Felszvds, lebonts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Az alkohol kzvetlen hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Az alkohol kzvetlen hatsa a magatartsra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Az alkoholizmus mint betegsg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Az alkoholizmus tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Lelki tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Szocilis kvetkezmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Testi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Az alkoholizmus okai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Az alkoholizmus tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Alkoholos intoxikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Patolgis rszegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Alkoholfggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Kezelsi szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250Delirium tremens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
A delirium tremens kezelsnek irnyelvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Egyb alkoholos pszichzisok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Alkoholos hallucinzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Alkoholos paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Rezidulis s egyb mentlis zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Alkoholos demencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Amnesztikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Wernicke-fle encephalopathia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Magzati alkohol-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Opioidok okozta zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Az opioidfggsgrl ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Intoxikci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Abzus s fggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Megvonsi tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Opioidfggsg s terhessg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Az opioidfggsg kezelsi elvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
rtalomcskkent mdszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255nsegt csoportok, terpis kzssgek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Cannabis s szrmazkai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Trsul krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Terpis szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Pszichostimulnsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
X I V T A R T A L OM
Klinikai szindrmk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Kezelsi szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Kokain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Klinikai szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Hallucinognek (psychedelicumok). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259A hallucinognek hatsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Szerves oldszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Az oldszerek hatsai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Gygyszerfggsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Klinikai tnetek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Megvonsi tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262Kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
10. fejezetA HANGULATI LET ZAVARAI (AFFEKTV KRKPEK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264Az affektv krkpek epidemiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264A depresszik etiolgiai krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Biokmiai tnyezk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Neuroendokrin regulci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Kronobiolgiai zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Az immunrendszer mkdsi zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Genetikai hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Pszicholgiai elmletek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Szociolgiai megfontolsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Az affektv krkpek osztlyozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Az osztlyozs logikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Az affektv krkpek fbb tnetcsoportjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
A depresszis tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Magatartsbeli s szubjektv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Szomatikus-vegetatv tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269A depresszis tnetcsoport slyossg szerinti kategrii . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Enyhe depresszis epizd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Kzepes depresszis epizd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Slyos depresszis epizd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Depresszi pszichotikus tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Szkizoaffektv pszichzis, depresszis tpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Sajtos depresszis tnetcsoportok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270Atpusos depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270A depresszi katatnis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270A depresszi szorongsos tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270letszakaszokhoz kttt depresszis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Gyermek- s serdlkori depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270Postpartum (laktcis) depresszi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
T A R T A L OM X V
Premenstrulis dysphoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Involcis depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Az idskor depresszija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Szomatikus tnetekkel jellemzett depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Depresszi melanklis tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Hipochondris depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Larvlt (maszkrozott) depresszi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
Mnis tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272Mnis tnetcsoportok slyossg szerint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Enyhe mnia (hipomnia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273Kzepes mnis llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Slyos mnis llapot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Slyos mnia pszichotikus tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Szkizoaffektv pszichzis mnis fzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Specilis mnis szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Mnia katatnis tnetekkel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Boldogsg-pszichzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Irritbilis mnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Mnia gyermek- s serdlkorban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Kevert tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275Az affektv krkpek lefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Fzikus (epizodikus) lefolys krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275A fzikus lefolys zavarok tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Bipolris zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277I. tpus bipolris zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277II. tpus bipolris zavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Ciklotmia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Specilis bipolris tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Rapid ciklusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Szezonlis affektv zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Bipolris zavar teljes remisszi nlkl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Unipolris krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Periodikus depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Periodikus mnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Visszatr rvid depresszis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Krnikus-hullmz lefolys krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Disztmia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Primer depresszi disztmia talajn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Primer krnikus depresszi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Az affektv krkpek etiopatogenetikai ttekintse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280Szomatogn depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Endogn (primer) affektv krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Pszichogn depresszik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282Reaktv depresszik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Az affektv krkpek diagnosztikja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282Differencildiagnzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Organikus krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Szkizofrnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Neurotikus llapotok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283Szemlyisgzavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Az affektv krkpek kezelsnek alapelvei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
X V I T A R T A L OM
A terpia stratgiai irnyai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A hospitalizci krdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A terpis clkitzs hrom irnya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
A tnetcsoportok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284A depresszis tnetcsoportok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Gygyszeres eljrsok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284Egyb biolgiai eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Alvsmegvons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Fnyterpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Pszichoterpik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Mnis llapotok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286A relapszusok megelzse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286A depresszv vulnerabilits kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
11. fejezetSZKIZOFRNIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
A szkizofrnia-koncepci trtnete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290A szkizofrnia kockzata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292A szkizofrniaspektrumba tartoz fbb tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Az akut szkizofrnia tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293Az idlt szkizofrnia tnetcsoportja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294A szkizoid tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
A szkizofrnia mint betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295A szkizofrnia tnetei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
A) A gondolkods zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295B) Kls erk ltali irnytottsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296C) rzkcsaldsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296D) Tveszmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296E) rzelmi kzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296F) Az asszocicik fellazulsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296G) Pszichomotoros tnetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296H) Aktivits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296I) Szocilis kapcsolatok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
A szkizofrnia diagnzisnak kritriumai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296A szkizofrnia klinikai megjelense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
A szkizofrn beteg testi vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299Pszicholgiai tesztvizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300Kiegszt vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300Kpalkot eljrsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
A szkizofrnia alcsoportjai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301A szkizofrnik krlefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302A szkizofrnik prognzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302Differencildiagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
A szkizofrnik kroktana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304Genetikai vulnerabilits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Ikervizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304Adopcis vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305Egyb biolgiai faktorok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
A szkizofrnia s neurotranszmitterek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Dopamin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Szerotonin s egyb transzmitter-rendszerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
T A R T A L OM X V I I
Patolgiai vizsglatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Pszichodinamikus terik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306A szkizofrnia csaldi genezise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307A szkizofrnia s a szocilis hatsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
A szkizofrnia epidemiolgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308A szkizofrnia szvdmnyei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Szkizofrnia s ngyilkossg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309A szkizofrnia kltsgei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309A szkizofrnik gygykezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
A kezels ltalnos krdsei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310Gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Kiegszt gygyszeres kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311Elektrokonvulzv kezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
Magatartsterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312Csaldterpis megkzelts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313Szocioterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
A szkizofrnia rehabilitcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314A kzssgi pszichitria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
12. fejezetEGYB PSZICOTIKUS ZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Atpusos szkizofrniaformk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Akut polimorf pszichotikus zavar (a szkizofrnia tnetei nlkl) . . . . . . . . . . . . . . 316Akut polimorf pszichotikus zavar (a szkizofrnia tneteivel) . . . . . . . . . . . . . . . . 316Akut szkizoform zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Szkizotpis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Az atpusos szkizofrnik kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Atpusos affektv zavarok (szkizoaffektv pszichzisok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318Klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
A szkizoaffektv zavar depresszis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318A szkizoaffektv pszichzis mnis tpusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Terpis irnyelvek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318Paranoid llapotok (ltalnos jellemzs) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
A paranoid spektrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320Klinikai megjelens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
A paranoid llapotok tpusai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Szenzitv tpusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Perszekutoros tpus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Testi tnetekkel jellemzett (szomatikus tpus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Fltkenysgi paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Expanzv tpusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Paranoid-kverultoros szindrma (perlekedsi tboly) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Grandizus paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Vallsi paranoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324Erotomnis tpus (szerelmi tboly) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
X V I I I T A R T A L OM
A paranoid llapotok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325A kezels helysznnek megvlasztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Gygyszeres kezels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
13. fejezetSZEMLYISGZAVAROK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330A szemlyisgzavarok felosztsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Az A) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Paranoid szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Szkizoid szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Szkizotpis szemlyisgzavar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
A B) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Antiszocilis szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Az instabil (hatreseti) szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332Hisztrionikus szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332Narcisztikus szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
A C) csoporthoz tartoz zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Szorong (vagy elkerl) szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Fgg (dependens) szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Knyszeres szemlyisgzavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334Egyb szemlyisgzavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
A szemlyisgzavarok diagnzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334A szemlyisgzavarok lefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335A szemlyisgzavarok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
14. fejezetPSZICHOLGIAI HATSOK TESTI BETEGSGEKBEN(PSZICHOSZOMATIKUS BETEGSGEK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
A pszichoszomatikus orvostudomny megszletse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338A magatarts-orvostan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338A specificits krdse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339A krnikus stressz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
A krnikus stressz meditorai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Pszichopatolgiai tnetek s testi betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Testi betegsg kpben jelentkez pszichitriai krkpek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Pszichoszomatikus betegsgek s szemlyisg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Egszsg-magatarts s betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Egyes pszichoszomatikus tnetcsoportok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Kardiovaszkulris betegsgek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Ischaemis szvbetegsg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Hipertnia-betegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342DaCosta-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Gyomor-bl rendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Feklybetegsg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Irritbilis colon szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
T A R T A L OM X I X
Colitis ulcerosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343Lgzrendszer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Asthma bronchiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343Hiperventilcis tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Fjdalom-szindrmk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344Als hti fjdalom-szindrma (lower back pain) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344Fejfjsok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Endokrin betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345Brbetegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Pruritus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345A pszichoszomatikus betegsgek terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
15. fejezetA SZEXULIS MAGATARTS ZAVARAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
A szexulis funkci zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
I. A szexulis ksztets zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349II. Az izgalmi fzis zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350III. Az orgazmus zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350IV. Az olddsi fzis zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
A szexulis orientci zavarai (paraflik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350Exhibicionizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Fetisizmus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Fetisiszta transzvesztitizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Pedoflia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Mazochizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351Szadizmus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Voyeurizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Egyb paraflik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
A pszichoszexulis identits zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Transzszexualizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Transzvesztitizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
A szexulis magatarts zavarainak kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352Biolgiai gygymdok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353Szexulterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
16. fejezetA TPLLKOZSI MAGATARTS ZAVARAI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Az evszavarok meghatrozsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357Az anorexia nervosa klinikai kpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358Krlefolys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
A bulimia nervosa klinikai kpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358Diagnosztika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359A bulimia krlefolysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
X X T A R T A L OM
Pszichogn elhzs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359Az evszavarok terpija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Szomatikus kezelsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360Pszichoterpik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
17. fejezetAZ ALVS ZAVARAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
Az alvs lettana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362Alvsciklusok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362Az alvs lettani vltozsai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364Gygyszerek hatsa a REM-fzisokra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
Az alvszavar mint tnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364Inszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Hiperszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Narcolepsia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Obstruktv alvsi apnoe szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365Az alvs-brenlt ciklusnak zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Paraszomnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
A lass hullm alvs zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Somnambulismus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Pavor nocturnus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Enuresis nocturna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
A REM-fzisban fellp zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367Incubus (rmlom, lidrces lom, nightmares, dream anxiety) . . . . . . . . . . . . . . 367
Az alvszavarok kezelse ltalban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
18. fejezetGYERMEKPSZICHITRIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
A gyermek s ifj pszichitriai vizsglata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370A fejlds folyamatba gyazd zavarok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Az iskolai teljestmnyek zavarai (tanulsi zavarok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372A teljestmnyzavarok diagnzisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372A teljestmnyzavarok okai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Az olvass zavara (dyslexia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372Epidemiolgia, prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
Az rs zavara (dysgraphia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
A szmolsi kszsgek zavara (dyscalculia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Epidemiolgia, prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
A beszd s a nyelvfejlds zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374A hangkpzs (beszdartikulci) zavarai (dyslalik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374Dadogs (ischonophonia, psallismus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374Etiolgia, krlefolys, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Hadars (agitolalia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375A kifejez beszd zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375Etiolgia, krlefolys, kezels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
A beszdmegrts zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
T A R T A L OM X X I
Lefolys, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376A motoros kszsgek fejldsi zavara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Epidemiolgia, kroktan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
that (pervazv) fejldsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Autizmus (autismus infantilis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Klinikai kp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377Kroktan, patogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378Epidemiolgia, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
Az autizmus atpusos formja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Rett-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Egyb dezintegratv zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Asperger-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
A pervazv fejldsi zavarok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379Gyermek- s serdlkorban kezdd magatartszavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Hiperkinetikus tnetcsoport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Epidemiolgia, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Terpis szempontok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Viselkedszavarok gyermek- s serdlkorban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
A viselkedszavarok egyes krlrhat formi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Csaldi krre korltozd viselkedszavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382Kortrscsoportba nem illeszked (nem szocializlt) viselkedszavar. . . . . . . . . . . 382Kortrscsoportba illeszked (szocializlt) viselkedszavar . . . . . . . . . . . . . . . . 382Oppozcis zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
A viselkedszavarok kezelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Gyermekkorban kezdd neurotikus zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Etiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Szeparcis szorongs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Epidemiolgia, etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Iskolafbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Egyb neurotikus zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Fbik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Testvrfltkenysg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385A szocilis kapcsolatteremts zavarai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Szelektv mutizmus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Reaktv ktdsi zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385Korltlan ktdsi zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
Tic-zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
tmeneti tic-zavar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Krnikus tic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Gilles de la Tourette-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Lefolys, prognzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
X X I I T A R T A L OM
Sztereotip mozgszavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Az rtsi funkcik zavarai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
Enuresis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Epidemiolgia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Prognzis, terpia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Encopresis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Epidemiolgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Csecsem- s gyermekkori tpllkozsi zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Pica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Etiopatogenezis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390Prognzis, terpia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
19. fejezetOLIGOFRNIK (MENTLIS RETARDCI). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
Trtneti adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392Etiopatogenezis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Genetikai rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Kromoszmarendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Down-kr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Trkeny X szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Egyb szexkromoszma-rendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393Egyb autoszomlis kromoszmarendellenessgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
Veleszletett anyagcsere-anomlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394Fenilketonria s egyb aminosavanyagcsere-zavarok . . . . . . . . . . . . . . . . 394Neurokutn szindrmk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394Egyb anyagcserezavarok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
Prenatlis rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Fertzsek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Toxikus rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
Magzati alkohol-szindrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Kbtszer-fggsg s terhessg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
Terhessgi szvdmnyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395Perinatlis rtalmak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396Gyermekkori betegsgek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396Pszichoszocilis rtalmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
Epidemiolgiai adatok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396A mentlis retardci megjelensi formi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
Enyhe mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Kzepes mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Slyos mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Igen slyos mentlis retardci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .