หน วยที่ 1 ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับการจ ัดการสารสนเทศ รอง ... · ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับการจ

หนวยท 1 ประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศ

รองศาสตราจารยยน ภวรวรรณ

ประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศ.doc ยน ภวรวรรณ

2

หนวยท 1 ประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศ

เคาโครงเนอหา

ตอนท 1.1 ประเดนสาคญเกยวกบสงคมดจทล การจดการสารสนเทศและความร 1.1.1 ประเดนสงคมดจทล 1.1.2 ประเดนการจดการสารสนเทศและความร

ตอนท 1.2 ประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศขององคการและ สถาบนบรการสารสนเทศ

1.2.1 ประเดนรปแบบของระบบขอมลสารสนเทศและความรในองคการ 1.2.2 ประเดนการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศ 1.2.3 ประเดนแนวโนมการจดการสารสนเทศ

แนวคด

1. สงคมดจทล หมายถงสงคมทพงพาเทคโนโลยดจทล เปนการดาเนนกจกรรม ตาง ๆ ผานทางเครอขายอนเทอรเนต อาจเรยกวา สงคมอนเทอรเนต หรอสงคมเวบ เมอเทคโนโลยไดพฒนากาวหนา มระบบสอสารอนเทอรเนตเชอมโยงทวโลก การเขาถงขอมลขาวสารทาไดรวดเรว เมอเปนเชนน รปแบบของการเรยนรจงตองปรบเปลยนไปจากเดม ตองมองคความรทตองเรยนรมากขน และจะตองเรยนรตลอดตอไปจนชวชวต

2. ฐานความรมาจากขอมลขาวสาร แตจาเปนตองมระบบเชอมโยง สรางกฎเกณฑการเชอมโยงเพอสงถายความรใหม ปจจบนหนวยงานตาง ๆ พยายามหาทางจดเกบและรวบรวมความรเพอนาความรมาใชประโยชน โดยเนนใหผรไดพยายามถายทอดหรอจดเกบในภาพทจะนาไปใชประโยชนตอไปได การเกบรวบรวมความร และประสบการณทเปนระบบจงเปนประโยชนอยางยงตอองคกร และในการทจะทาใหองคการกาวเขาสสงคมดจทลประเดนสาคญคอผบรหารองคการตองใหความสาคญกบเครอขายคอมพวเตอรและระบบสอสารเปนสาคญ

3. ความสาเรจของการพฒนาระบบสารสนเทศและความรในองคกรขนอยกบความสามารถและการเขามามสวนเกยวของอยางเตมทของบคลากรในทกระดบ โดยตระหนกวาบคลากรเปนสวนสาคญในการสรางระบบสารสนเทศ ระดบการจดการสารสนเทศทตองคานงถงประกอบดวย 1) การจดการสารสนเทศสวนบคคล 2) การจดการสารสนเทศกลม 3) การจดการสารสนเทศระดบองคการ และ 4) การจดการสารสนเทศระหวางองคการ ทงนสภาพการทางานในอนาคตจะ


3

เกยวของกบระบบอเลกทรอนกส ดงนการดาเนนการภายในองคการจงตองใหความสาคญทจะจดการความรในองคการ และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในมมของความร การจดการความรและการนาความรมาใชใหเกดประโยชน

4. องคการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศหลายระดบ โดยเทคโนโลยสารสนเทศตองสนบสนนการทางานทกระดบ ทงสถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนย และสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจาย

5. ดวยอตราเรงของความกาวหนาทางเทคโนโลย และความตองการของผใชบรการ ทาใหอนาคตของการจดการสารสนเทศจะเปลยนแปลงไปมาก กรอบความรและเนอหาแบบอเลกทรอนกสจะมมากขน แนวโนมขอมลขาวสารจะจดสงในรปสออเลกทรอนกสและมลตมเดยทนาสงไดงายผานเวบ ประเดนสาคญทจะตองคานงถงคอ 1) การจดเตรยมโครงสรางพนฐานเทคโนโลยเพอบรการ 2) การจดเตรยมฐานขอมลและเนอหาทจะใหบรการ 3) การปรบความคด 4) การสรางหนวยเครอขายยอย 5) การพฒนากาลงคน โดยยดหลกการบรการไดทวถง รวดเรว ตนทนตา มกรอบเนอหาทดแลและจดการไดเพมมากขน และบรการไดตลอดเวลา

วตถประสงค

เมอศกษาหนวยท 1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบสงคมดจทลได 2. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศและความรได 3. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบรปแบบของระบบขอมลสารสนเทศและความรใน

องคการได 4. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการ

สารสนเทศได 5. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบแนวโนมการจดการสารสนเทศได


4

ตอนท 1.1 ประเดนสาคญเกยวกบสงคมดจทล การจดการสารสนเทศและความร

โปรดอานแผนการสอนประจาตอนท 1.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง

เรองท 1.1.1 ประเดนสงคมดจทล เรองท 1.1.2 ประเดนการจดการสารสนเทศและความร

แนวคด 1. สงคมดจทล หมายถงสงคมทพงพาเทคโนโลยดจทล เปนการดาเนนกจกรรม

ตาง ๆ ผานทางเครอขายอนเทอรเนต อาจเรยกวา สงคมอนเทอรเนต หรอสงคมเวบ เมอเทคโนโลยไดพฒนากาวหนา มระบบสอสารอนเทอรเนตเชอมโยงทวโลก การเขาถงขอมลขาวสารทาไดรวดเรว เมอเปนเชนน รปแบบของการเรยนรจงตองปรบเปลยนไปจากเดม ตองมองคความรทตองเรยนรมากขน และจะตองเรยนรตลอดตอไปจนชวชวต

2. ฐานความรมาจากขอมลขาวสาร แตจาเปนตองมระบบเชอมโยง สรางกฎเกณฑการเชอมโยงเพอสงถายความรใหม ปจจบนหนวยงานตาง ๆ พยายามหาทางจดเกบและรวบรวมความรเพอนาความรมาใชประโยชน โดยเนนใหผรไดพยายามถายทอดหรอจดเกบในภาพทจะนาไปใชประโยชนตอไปได การเกบรวบรวมความร และประสบการณทเปนระบบจงเปนประโยชนอยางยงตอองคกร ในการทจะทาใหองคการกาวเขาสสงคมดจทลประเดนสาคญคอผบรหารองคการตองใหความสาคญกบเครอขายคอมพวเตอรและระบบสอสารเปนสาคญ


เมอศกษาตอนท 1.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบสงคมดจทลได 2. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศและความรได


5

เรองท 1.1.1 ประเดนสงคมดจทล สงคมดจทล หมายถงสงคมทพงพาเทคโนโลยดจทล รวมถงเครอขายสอสารดจทล

คอมพวเตอร ซอฟตแวรทเชอมโยงการใชขอมลขาวสาร สงคมดจทลจงหมายถงการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ผานทางเครอขายอนเทอรเนต จนบางครงการเรยกสงคมดจทลนวา สงคมดจทลนวา สงคมอนเทอรเนต หรอสงคมเวบ 1. ประเดนพฒนาการทางสงคมทเกยวกบสารสนเทศและความร

เผาพนธมนษยถอกาเนดและมววฒนาการมายาวนาน ประเดนทควรพจารณาคอ มนษยสามารถดารงเผาพนธได และสามารถเอาชนะสตวรายตาง ๆ ทง ๆ ทมนษยไมมเขยว เลบ หรอความวองไวเหมอนสตวทวไป แตสามารถเอาชนะสตวและธรรมชาตตาง ๆ ดวยอาศยการเรยนร และสรางประสบการณใหกบตวเอง อกทงสบทอดและถายทอดความรจากรนหนงไปสอกรนหนงไดมาก เมอประมาณหาแสนปทแลว มนษยยงรวมกนอยในถา ลาสตวเปนอาหาร สงคมมนษยเรมรจกการสอสารดวยภาษาพดเมอประมาณหาหมนปทผานมา และเรมพฒนาเรยนร สอสารระหวางกนจนในทสดพฒนาความคด และความกาวหนาในดานตาง ๆ ไดมาก

ขอมล สารสนเทศ และ ความรเปนสงทจาเปนสาหรบการดารงเผาพนธ และการเอาชนะภยอนตรายตาง ๆ อกทงทาใหสภาพความเปนอยดขน มนษยจงคดคนตวอกษรทใชในการบนทกเรองราว เหตการณ หรอกลาวไดวาเปนการเกบรวบรวมขอมล ขาวสาร และ ความรไวใช หรอถายทอดตอไป ตวอกษรทใชแทนคาพดมมาเมอประมาณหาพนปทผานมา ประเดนคอเมอวทยาการตาง ๆ มมากขน ความสาคญของการเรยนรจงมความจาเปน การบนทกความรอบรและเรองราวตาง ๆ มจานวนมาก ดงนนจงมการคดหาวธการบนทกเรองราว และจดการ ขอมลขาวสาร ตาง ๆ เพอกอประโยชนตอการใชงาน ระบบการพมพจงไดพฒนาขน มการสรางหนงสอสงพมพตาง ๆ มากมาย วทยาการทเกดขนจากการบนทกเปนหนงสอสาหรบเลาเรยนนนเกดขนในชวงหารอยปทผานมา

ครนถงยคอเลกทรอนกส มการคดคนและพฒนาอปกรณการสงกระจายสญญาณและการประมวลผล มการสรางคอมพวเตอรและระบบสอสารโทรคมนาคมสมยใหม การสอสารรปแบบใหม มการเกบบนทกขอมลขาวสารจานวนมหาศาล ทงในรปตวหนงสอ รปภาพ เสยง และภาพเคลอนไหวไวในสออเลกทรอนกส ในชวงหาสบปหลงน ถอไดวามพฒนาการไดเรวมากกวาหลายพนปกอนหนา ประเดนสาคญทตองพจารณาคอ เมอเทคโนโลยไดพฒนากาวหนาไปมาก มระบบสอสารอนเทอรเนตเชอมโยงกนทวโลก การเขาถงขอมลขาวสารทาไดมากและรวดเรว มระบบโทรศพทไรสายททาใหตดตอสอสารอยางสะดวกและคลองตว เมอเปนเชนน รปแบบของการเรยนรจงตองปรบเปลยนไปจากเดม ตองมองคความรทตองเรยนรมากขน และจะตองเรยนรตลอดตอไปจนชวชวต


6

2. ประเดนสงคมดจทลมผลตอการปรบเปลยนกระบวนการดาเนนกจกรรม แรงผลกดนใหสงคมเปลยนแปลงมาจากพฒนาการทางดานเทคโนโลย มผลตภณฑ

ทางดานดจทลมากมาย เชน การบรการขาวสาร หนงสอสงพมพอเลกทรอนกส ซด และสอตาง ๆ ทสงผานเครอขาย อกทงมการสงรบ แลกเปลยนขอมลทางดานดจทล เพอดาเนนกจกรรมตาง ๆ ทางธรกจมากมาย และหากพจารณาสนคาและอปกรณตาง ๆ ทใชในบาน ในททางาน มการทางานแบบอตโนมตมากขน โดยมอปกรณจาพวกไมโครโปรเซสเซอร เปนอปกรณแฝงตวอยในอปกรณและเครองมอตาง ๆ เหลาน ประเดนทสาคญคอ อปกรณและเครองมอเหลานเปนสงสาคญในการเชอมโยงเขาสเครอขายเพอทาใหเกดการแลกเปลยนขอมลระหวางกนอยางอตโนมต

ประเดนทควรพจารณาคอการปรบเปลยนรปแบบการทางาน มผลจากแรงผลกดนของอนเทอรเนต เทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม รวมทงขดความสามารถของพซทสงขน กอใหเกด e-learning e-classroom e-meeting e-office และกอใหเกดกจกรรมทางดานการศกษาทสาคญบนเครอขายในรปแบบ e-school e-university การบรหารงานมลกษณะการเชอมโยงทกวางไกลขน กอใหเกดการบรหารงานแบบสายใย (chain management) เพอการบรการบนเครอขาย การเรยนรจงจาเปนและมบทบาททสาคญของสงคมจนเรยกไดวา สงคมภมปญญา (knowledge base society)

พลงขบดนของเทคโนโลย และแรงกดดนจากรปแบบการตลาดทเปลยนไป สงคมและความตองการของผคนกเปลยนไป กระบวนการทางธรกจจงตองอาศยอนเทอรเนตเขามามสวนในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ประเดนทตองคานงถงคอ

1) อนเทอรเนตเปนตวกลางเชอมและสรางรปแบบการดาเนนกจกรรมแบบ e-service เชน การสมครเขาเรยนตอทางเวบ การสอบถามขอมลขาวสาร

2) อนเทอรเนตและเทคโนโลยทางดานคอมพวเตอร ในดานการดาเนนกจกรรม ตาง ๆ รวดเรวเพยงใด ความสามารถในการสงผานแลกเปลยนขอมล และประเดนการทางานตลอดยสบสชวโมงไมมวนหยด

3) อนเทอรเนตทาใหสภาพการตลาดเปนแบบทวโลก หรอ worldwide และสามารถเขาถงไดทกหนทกแหง

4) เทคโนโลยทางดานไอซท ในแงการประมวลผล การจดเกบขอมล การขนสงขอมล และการสรางกลไกการทางานแบบอตโนมต

5) เทคโนโลยเครอขายอนเทอรเนตในการสรางกลไกการทางานแบบเสมอนจรง ทาใหเกดองคการเสมอนจรง หรอเรยกวา virtual organization ดงภาพท 1.1


7

ภาพท 1.1 การดาเนนการแบบ virtual organization เรองท 1.1.2 ประเดนการจดการสารสนเทศและความร 1. ประเดนความสมพนธของความรภมปญญา สารสนเทศ และขอมล

ขอมล (data) คอขอเทจจรงเกยวกบคน สตว สงของ และสงทอยรอบ ๆ ตวเรา รวมถงการกระทาของสงตาง ๆ เหลานนดวย เชน เราเกบขอมลของบคคล ขอมลทเกบไดแกชอ ทอย และเรองราวทเกยวกบคน เชน การผานการศกษา การฝกอบรม ประสบการณ หรอการกระทาของคน

สารสนเทศ (information) คอขอมลทผานการประมวลผลแลว เชน ขอมลทเกดขนจากการขายของบรษทแหงหนง ขอมลทเกดขนถกบนทกในรปใบเสรจรบเงน หากเกบขอมลเหลานนไวกจะไดความจรงเกยวกบการขาย แตถานามาประมวลผล เชน ตองการทราบวาวนนมยอดการขายเทาไร สนคาใดขายด จงตองนาขอมลมาประมวลผล ผลทไดเรยกวาสารสนเทศ สารสนเทศทดจะตองประมวลผลไดผลลพธตรงกบความตองการ ไดทนเวลา และเหมาะสมกบผใชงาน

ความร หรอภมปญญา (knowledge) เปนการโยงความจรงทเกยวกบขอมลและ สารสนเทศเพอนามาใชประโยชน เชน เมอเกบขอมลรายการขายของบรษทไว สามารถนามาประมวลผลเพอใหเกดประโยชน เชน สรปผลการขายรายวน รายเดอน จากขอมลสรปทเรยกวา สารสนเทศ เมอนามาใชประโยชนในเรองการศกษาแนวโนม ทาใหทราบวาสนคาตวใดมแนวโนมทด จะตองเตรยมการผลตเพมเตม บางสวนตองปรบปรงคณภาพ สงทไดนจงเรยกวา ความร

การรกษาความปลอดภย

ฐานขอมล

ระบบสนบสนน

ระบบจดสงสนคา

เวบเซรฟเวอรอนเทอรเนตลกคา

ระบบตะกราซอสนคา

การชาระเงน การรกษาความปลอดภย


ระบบสนบสนน

ระบบจดสงสนคา

เวบเซรฟเวอรอนเทอรเนตลกคา

ระบบตะกราซอสนคา

การชาระเงน


8

ความร

สารสนเทศ ขอมล

ภาพท 1.2 ความสมพนธของขอมล สารสนเทศและความร ในปจจบนมผใหความสาคญในเรองความรกนมาก มแนวคดการจดการความรและ

การสรางฐานความร ประเดนสาคญคอฐานความรกมาจากขอมลขาวสาร แตจาเปนตองมระบบเชอมโยง และสรางกฎเกณฑการเชอมโยงเพอสงถายความรใหม แนวคดการดาเนนการจงเปนดงภาพท 1.3

ภาพท 1.3 ความสมพนธของการใชประโยชนความร 2. ประเดนลกษณะของความร

สมองของมนษยเกบความรในรปแบบตาง ๆ ทยากจะเกบดวยเครองจกรธรรมดาในยคปจจบน เพราะประสาทสมผสของมนษยยงมความละเอยดออน เชนการมองเหนสามารถแยกแยะรายละเอยดไดมาก การสรางประสบการณ การสรางอารมณความรสก ตลอดจนสามญสานกบางอยาง การเรยนรหลายอยางจงอยทประสบการณ

ปจจบนหนวยงานตาง ๆ พยายามหาทางจดเกบและรวบรวมความรเพอนาความรมาใชประโยชน โดยเนนใหผรไดพยายามถายทอดหรอจดเกบในภาพทจะนาไปใชประโยชนตอไปได การเกบรวบรวมความร และประสบการณทเปนระบบจงเปนประโยชนอยางยงตอองคกร

ฐานขอมล ฐานความร

กฎเกณฑและการเชอมโยง

การจดการขอมลและฐานขอมลการจดการความรอบรและฐานความรอบร

ขอมล สารสนเทศ ความรอบร

ฐานขอมล ฐานความร

กฎเกณฑและการเชอมโยง

การจดการขอมลและฐานขอมลการจดการความรอบรและฐานความรอบร

ขอมล สารสนเทศ ความรอบร


9

ประเดนลกษณะของความรทมดวยกนสามลกษณะทควรใหความสนใจคอ 1) ความรทยากจะถายทอด (tacit knowledge) เปนความรทเกดขนจากประสาท

สมผสและสรางประสบการณตาง ๆ ขนในมนษย เชนเมอไดพบเหนใครคนหนงแลวจดจาได ครนตอไปเมอพบอกครงกจะรวาเปนใคร แตถาจะอธบายใหอกคนทราบวาจดจาไดอยางไรกยากทจะอธบาย ประสบการณทเกดขนจากประสาทสมผสมมาก ตงแตรป รส กลน เสยง ซงมรายละเอยดมากมาย

2) ความรทสามารถเหนไดชด (explicit knowledge) เปนความรทเรานามาเขยน ถายทอดเปนกฎเกณฑ สตร สมการ หรอการแทนดวยตวหนงสอ นยามอยางชดเจน หนงสอ แบบเรยนหรอองคความรทเราใชเรยนหนงสอสวนใหญเปนความรในลกษณะน

3) ความรภายในองคกรทเหนไมชด (implicit knowledge) เปนการสรางองคความร และประสบการณขนภายในองคกร เชน ในภตตาคารอาจมกระบวนการพเศษในการทาอาหารใหถกใจลกคา กระบวนการเหลานไมสามารถเขยนหรอบนทกออกมา แตเปน know how ทเกดขนในองคกร

3. ประเดนการใชเทคโนโลยในการจดการสารสนเทศและความร

คอมพวเตอรถอกาเนดมาจากการคนคดและพฒนาเครองมอชวยคานวณ โดยเนนหลกการใหโปรแกรมได และเกบโปรแกรมหรอชดคาสงไวในหนวยความจา เมอทางานกจะเรยกชดคาสงจากหนวยความจามากระทาตาม โดยมการนาเอาขอมลทเกบไวหรอปอนใหในขณะนนมาประมวลผล เพอใหไดสารสนเทศหรอผลลพธตามทตองการ จดเดนของคอมพวเตอรจงอยททางานตามคาสงไดรวดเรวมาก และมความแมนยาในการคดคานวณเกยวกบตวเลข ตลอดจนทางานซาไดโดยไมเบอ

ประเดนคาถามทมกพบบอยคอ จะสรางคอมพวเตอรใหเกบรวบรวมความรและใชงาน เชนสมองมนษยไดอยางไร และจะตองใชทเกบองคความรมากมายเพยงไร

มผไดพยายามศกษาการจดจาและการเกบความรของสมองมนษย และนาเสนอในรปแบบการประมาณการวา สมองมนษยมโครงสรางการเกบขอมลแบบเซลโยงใยประสาททเรยกวา นวรอน แตละเซลเรยกหนงนวรอน แตละนวรอนมปลายประสาทเชอมโยงไปยงเซลอน ๆ ททาใหเกบขอมลและโยงใยถงกน โดยมจานวนนวรอนทหมดประมาณสบยกกาลงสบสองนวรอน โดยแตละนวรอนมโครงขายยอยภายในทเชอมโยงกนประมาณ 1000 จด แตละจดเชอมตอนเกบขอมลโดยประมาณเทากบ 4 ไบต ดงนนเมอกระจายเปนหนวยความจาของคอมพวเตอรเมอเทยบใกลเคยงกบสมอง จะมขนาดหาลานจกะไบต ซงลองเทยบกบพซในปจจบน ซงมหนวยความจาฮารดดสกประมาณ 40 จกะไบต


10

ดวยอตราการพฒนาเทคโนโลยทเปนไปตามชวงเวลาทผานมาพบวา หากจะสรางคอมพวเตอรใหมหนวยความจาขนาดหาลานจกะไบต คงตองใชเวลาอกประมาณสามสบปขางหนา ดงนนการทจะเหนเครองจกรหรอหนยนตทางานไดใกลเคยงมนษยยงตองใชเวลาอกยาวนานพอสมควร ครนมองในมมกลบวา หองสมดทใหญทสดแหงหนงมหนงสอประมาณสองแสนเลม แตละเลมมหนาเฉลย 300 หนา โดยสมมตใหแตละหนาเกบตวอกษรประมาณ 2000 ตวอกษร หรอ 2000 ไบต (โดยไมคดรปภาพ) เมอคานวณทงหมดพบวาหองสมดทงหองใชพนทเกบเพยง 120 จกกะไบตเทานน ซงคอมพวเตอรระบบเซรฟเวอรธรรมดาหนงเครองกมหนวยเกบขอมลมากกวานแลว 4. ประเดนการเปลยนกรอบความคดการใชสารสนเทศ (Paradigm Shift)

ในการทจะทาใหองคการกาวเขาสการดาเนนกจกรรมอเลกทรอนกสนน ประเดนสาคญคอผบรหารขององคกรจะคดแบบเดมไมไดอกแลว เครอขายคอมพวเตอรและระบบสอสารเปนกาลงสาคญในการเปลยนแปลงสภาพดาเนนการใชขอมลขาวสาร กรอบความคดทสาคญไดแก

1) การขยายขอบเขตโครงสรางพนฐานทางการดาเนนงาน ทจะทาใหปรมาณ กจกรรมตาง ๆ ขยายตว โดยระยะทาง เวลา และสถานทไมเปนอปสรรค

2) การขยายความรวมมอ หรอความสมพนธระหวางองคการ และเชอมโยงเปน พนธมตร เพอทาใหโมเดลการบรการเปนแบบทเดยวบรการไดหมด (one stop service model)

3) การขยายความรวดเรวในการดาเนนงาน ททาใหมการพฒนาสงตาง ๆ ในการดาเนนการไดเรว ไดผลตภณฑใหมหรอบรการไดด

4) การเปลยนแปลงอยทความคดทพงสจดสนใจทเปลยนแปลงไป จากการใหความสนใจในเรองรปธรรม มาเปนเรองของความรและความสมพนธกนในระบบการสรางพนธมตรทางการดาเนนการ

ภาพท 1.4 แนวคดทปรบเปลยนไป

สนคา ธรกจ ขดความสามารถในการดาเนนการ

ความสมพนธรวมกบ

การรวมกนแบบเสมอนจรงการรวมกนในแนวดง

ยคอตสาหกรรม ยคสารสนเทศ

สนคา ธรกจ ขดความสามารถในการดาเนนการ

ความสมพนธรวมกบ

การรวมกนแบบเสมอนจรงการรวมกนในแนวดง

ยคอตสาหกรรม ยคสารสนเทศ


11

ตอนท 1.2 ประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศขององคการและสถาบนบรการสารสนเทศ

โปรดอานแผนการสอนประจาตอนท 1.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง

เรองท 1.2.1 ประเดนรปแบบของระบบขอมลสารสนเทศและความรในองคการ เรองท 1.2.2 ประเดนการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศ เรองท 1.2.3 ประเดนแนวโนมการจดการสารสนเทศ

แนวคด 1. ความสาเรจของการพฒนาระบบสารสนเทศและความรในองคกรขนอยกบ

ความสามารถและการเขามามสวนเกยวของอยางเตมทของบคลากรในทกระดบ โดยตระหนกวาบคลากรเปนสวนสาคญในการสรางระบบสารสนเทศ ระดบการจดการสารสนเทศทตองคานงถงประกอบดวย 1) การจดการสารสนเทศสวนบคคล 2) การจดการสารสนเทศกลม 3) การจดการสารสนเทศระดบองคการ และ 4) การจดการสารสนเทศระหวางองคการ ทงนสภาพการทางานในอนาคตจะเกยวของกบระบบอเลกทรอนกส ดงนการดาเนนการภายในองคการจงตองใหความสาคญทจะจดการความรในองคการ และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในมมของความร การจดการความรและการนาความรมาใชใหเกดประโยชน

2. องคการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศหลายระดบ โดยเทคโนโลยสารสนเทศตองสนบสนนการทางานทกระดบ ทงสถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนย และสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจาย

3. ดวยอตราเรงของความกาวหนาทางเทคโนโลย และความตองการของผใชบรการ ทาใหอนาคตของการจดการสารสนเทศจะเปลยนแปลงไปมาก กรอบความรและเนอหาแบบอเลกทรอนกสจะมมากขน แนวโนมขอมลขาวสารจะจดสงในรปสออเลกทรอนกสและมลตมเดยทนาสงไดงายผานเวบ ประเดนสาคญทจะตองคานงถงคอ 1) การจดเตรยมโครงสรางพนฐานเทคโนโลยเพอบรการ 2) การจดเตรยมฐานขอมลและเนอหาทจะใหบรการ 3) การปรบความคด 4) การสรางหนวยเครอขายยอย 5) การพฒนากาลงคน โดยยดหลกการบรการไดทวถง รวดเรว ตนทนตา มกรอบเนอหาทดแลและจดการไดเพมมากขน และบรการไดตลอดเวลา


12


เมอศกษาตอนท 1.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบรปแบบของระบบขอมลสารสนเทศและความรใน

องคการได 2. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการ

สารสนเทศได 3. อภปรายประเดนสาคญเกยวกบแนวโนมการจดการสารสนเทศได


13

เรองท 1.2.1 ประเดนการพฒนาระบบขอมลสารสนเทศและความรในองคการ

1. ประเดนการวางโครงสรางองคการ พฒนาการของระบบการจดการสารสนเทศเรมตงแตกอนยคศตวรรษท 1960

งานระบบสารสนเทศยงมขอจากดในเรองการตดตอสอสาร ทาใหระบบสารสนเทศมลกษณะเปนสารสนเทศทองถนมากกวา ตอมาหลงจาก 1960 จนถงศตวรรษท 1970 ระบบสารสนเทศเรมมโครงสรางมากขน มการวางระบบสารสนเทศเพองานทางบญช การบรหารจดการ มการวเคราะหขอมล ระบบเรมใชคอมพวเตอรในระบบศนยกลางหลก ใชระบบแบตซเปนหลก กลาวคอ ประมวลผลขอมลเปนแบตซ

ภาพท 1.5 โครงสรางระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรหาร

ครนถงศตวรรษท 1980 เครอขายคอมพวเตอรคอย ๆ ไดรบการพฒนา ระบบงานแบบรวมศนยทมเมนเฟรมคอมพวเตอรเปนศนยกลางเรมกระจายเขาสระบบออนไลนการทางานกบรายการยอย (Transaction) มมากขน การประมวลผลเรมเปลยนจากแบตซมาเปนออนไลน ประเดนคอยงขาดระบบการวเคราะหเชงการใชประโยชนในการบรหารจดการ ตอมาระบบคอมพวเตอรขนาดเลก โดยเฉพาะเครอขายและพซมบทบาทมากขน ซอฟตแวรการวเคราะหและการทางานแบบสารสนเทศเพอการจดการ และใชงานบรหารมมากขน มรปแบบชวยระบบสนบสนนการตดสนใจ และจนถงระบบการใชงานในหนวยงานเพอการดาเนนการ

ในปจจบนโครงสรางการทางานบนเครอขาย จงประสมการทางานทกรปแบบ ตงแตการทารายการยอย มระบบการรบสงขอมลแบบออนไลน และประมวลผลดวยเวลาจรง เชน ระบบการฝากถอนเงนของธนาคาร ระบบการรบจองตว ระบบการขายตรง หรอแมแตเรองพาณชยอเลกทรอนกส เมอไดขอมลรายการยอยมการจดการเปนฐานขอมล มระบบมาตรฐานการเชอมโยงฐานขอมลทเรยกวา ไคลเอนตเซรฟเวอร ทาใหเขาถงฐานขอมลไดงาย ดงนนจงจาเปนทจะตองนา

ขอมลจากภายนอกทเปนการเชอมคอมพวเตอร

ผบรหารระดบสง

ขอมลจากภายนอกทมาจากแหลงอน

ขอมลสาหรบผบรหารระดบสงเพอสรางองคความร

MIS

TPS

ฐานขอมลการใหบรการ

ขอมลจากภายนอกทเปนการเชอมคอมพวเตอร

ผบรหารระดบสง

ขอมลจากภายนอกทมาจากแหลงอน

ขอมลสาหรบผบรหารระดบสงเพอสรางองคความร

MIS

TPS

ฐานขอมลการใหบรการ


14

ขอมลมาวเคราะหและประเมนผล ตลอดจนสนบสนนการทางานขององคการ ระบบขอมลขาวสารเพอการบรหารขอมลขาวสารในองคกรจงมบทบาทความสาคญเพมมากขน ประเดนสาคญของการดาเนนการสามารถเขยนเปนรปแบบดงภาพท 1.6

ภาพท 1.6 สถาปตยกรรมสาหรบองคการอเลกทรอนกส หรอ e-Organization

ภาพท 1.6 เปนการวางรปสามเหลยมปรามดทใชในระบบจดการสารสนเทศเพอการบรหารและจดการ โดยระบบสงเนนการใชขอมลขาวสาร เพอวางนโยบายและการบรหารกลยทธ สวนระดบลางเปนการดาเนนการเพอปฏบตงานรายวน การใชขอมลขาวสารในระดบบนจะเนนเพอการตดสนใจ (decision making) แตระดบลางเนนเพอทางานรายวน ดงนนระบบขาวสารทเปนอเลกทรอนกสจะชวยสรางความรและสนบสนนการดาเนนการไดเรว

ประเดนสาคญของการวางโครงสรางองคการอเลกทรอนกส คอตองเนนทการปรบแตงกรรมวธการดาเนนงานทางธรกจ การเปลยนกรอบกระบวนทศน (reengineering) มการจดวางโครงสรางของขอมลขาวสารใหไดประสทธภาพ จดวางรปแบบขอมลขาวสาร มการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ดงนนจงตองวางโครงสรางสถาปตยกรรมทางดานสอสารและไอทใหรองรบการทางานไดอยางด จากรปโครงสรางพอแยกสวนไดดงน

1) สถาปตยกรรมการดาเนนงาน เนนทโครงสรางการดาเนนงานเปนสาคญ ในองคการแตละแหงจะมกรรมวธการดาเนนการ หรอทเรยกวา business process ทปกตจะมวงรอบการดาเนนการ เชน การยมคนหนงสอในหองสมดจะมวงรอบการทางานตงแตการคนหาหนงสอ การยม การคน ถาเปนการขายเรมจากลกคา ตดตอพนกงานขาย พนกงานขายเชญชวนใหซอ สนคา จนกระทงลกคาตดสนใจซอ มการจายเงน โดยเอกสารการจายเงนและการดาเนนการตาง ๆ กระทาตอเนองจนหมดวงรอบการขาย โครงสรางสถาปตยกรรมการดาเนนการแตละแหงแตกตางกน เชน งานการขายมทงแบบขายสนคาเงนสด ขายสนคาดวยเครดต มการควบคมเครดตลกคา การขายสนคาแบบฝากขาย การขายสนคาแบบผอนสง เปนตน ดงนนในแตละองคการจะมกรรมวธการดาเนนการของตวเองมากมาย เมอนาไอทมาใชอาจจาเปนตองปรบแตงกระบวนการ หรอ

สถาปตยกรรมการดาเนนงาน (กรรมวธการดาเนนงาน)

วางแผนกลยทธ

จดการบรหารงาน

ดาเนนการ

โมเดลกระจายเขาสผทางาน

รวมศนยบรหารจดการ

สถาปตยกรรมเครอขายเชอมโยง

โครงสรางขอมล

สถาปตยกรรมการดาเนนงาน (กรรมวธการดาเนนงาน)

วางแผนกลยทธ

จดการบรหารงาน

ดาเนนการ

โมเดลกระจายเขาสผทางาน

รวมศนยบรหารจดการ

สถาปตยกรรมเครอขายเชอมโยง

โครงสรางขอมล


15

ปรบแตงใหมทเรยกวาการปรบรอกระบวนการดาเนนการ (BPR– business process reengineering) หรออาจตองปรบรอเพอสรางใหม reinventing business process

2) โครงสรางขอมล หรอสถาปตยกรรมขอมล คอการออกแบบระบบขอมล ภายในองคการ ระบบขอมลทใชมการใชงานรวมกน ดงนนจงตองมการสรางมาตรฐานขอมลเพอใหการดาเนนการในองคกรมลกษณะเปนระบบ อกทงการทางานแบบอเลกทรอนกสจาเปนตองมการเชอมโยงทงภายในและภายนอก

3) สถาปตยกรรมเครอขาย เปนเรองทมบทบาทสาคญมาก ในปจจบนเครอขายคอมพวเตอรและระบบขอมลขาวสารทาใหรนระยะเวลาการทางาน รนระยะทางและสามารถปฏบตงานไดโดยไมขนกบสถานทและระยะทาง

สถาปตยกรรมเครอขายทาใหเกดเครอขายเชอมโยงหลายรปแบบ ซงเครอขายทเปนประโยชนในองคการมทงในรปของอนเทอรเนต อนทราเนต และ เอกซทราเนต ดวยสถาปตยกรรมเครอขายมรปแบบการใชงานแบบกระจาย ผใชสามารถเรยกใชขอมลขาวสารจากทหางไกลทใหบรการ จงเกดโมเดลการดาเนนการในเครอขายทเรยกวา ไคลเอนต-เซรฟเวอร ผใชคอมพวเตอรระดบพซเชอมเครอขายขอใชบรการ โดยเครองคอมพวเตอรของผขอใชบรการเรยกวา ไคลเอนต คอมพวเตอรทใหบรการกเรยกวา เซรฟเวอร ประเดนทควรพจารณาคอ เมอมการเชอมโยงระหวางกน ทาใหเกดเปนเครอขายภายในองคการ มการทางานรวมกน มการใชขอมลขาวสารรวมกน การสอสารขอมลถงกน ทาใหลดระยะเวลาและเพมประสทธภาพไดมาก 2. ประเดนขนตอนการพฒนาระบบจดการสารสนเทศในองคการ

เมอเหนวาระบบสารสนเทศมประโยชนอยางสงสดตอองคการ ตอการปฏบตงานของทกคนในองคการ และตอประเทศในภาพรวม ความสนใจจะมาอยทขนตอนของการพฒนาระบบสารสนเทศ การสรางและพฒนาระบบสารสนเทศมลกษณะพเศษไมเหมอนกบวศวกรรม ทสรางและดาเนนการในสาขาอน เชน การสรางตก เปนตน การพฒนาระบบสารสนเทศมลกษณะเปนขบวนการเชงววฒนาการคอนขางสง และมวงจรชวตของการพฒนาเปนวงรอบ อาจจะไมรสนสดกเปนได กลาวคอ เรมตงแตมความตองการหรอเหนแนวคดในการปรบปรงพฒนาระบบเดม โดยการเสนอระบบใหมในเชงคอมพวเตอร มการออกแบบ การพฒนา การทดลองใช การแกไขปรบปรง การออกแบบระบบใหม การทดลองใช การใชงานจรง การแกไขปรบปรง และวนเวยนกนในลกษณะน ซงอาจจะหลายรอบพอสมควร

ประเดนสาคญคอผตองการใชระบบสารสนเทศสวนใหญในชวงตนมกจะมภาพความตองการทไมชดเจนนก แตเมอมโอกาสเหนตนแบบ (prototype) หรอเขาในความสามารถและความจากดของเทคโนโลย ในชวงของการพฒนาอาจจะมการปรบเปลยนความตองการไปบาง ประเดนสาคญอกประการหนงคอ การสอสารระหวางนกคอมพวเตอรกบผใช ซงเขาใจระบบงานปจจบนของตวเองด อาจจะเกดความผดพลาดหรอการตกหลนของขอมลขนไดในระหวางการสอสาร


16

ในฐานะของผมความตองการทจะใชระบบ ผรระบบงานปจจบน และผบรหารจะตองแสดงบทบาทในขนตอนของการออกแบบและพฒนาระบบงานอยางใกลชด เพอความแนใจวาระบบทนาเสนอโดยนกคอมพวเตอรจะตรงกบความตองการอยางครบถวนทกขนตอน การวเคราะหและออกแบบระบบจะเปนขนตอนทสาคญทสด ทตองใหเวลาและการทมเททเหมาะสม ผใชตองเรยนรทจะถายทอดความตองการทชดเจนแกผพฒนาระบบทอาจจะไมมพนความรในรายละเอยดของระบบงานเดมทงหมด โดยเฉพาะอยางยงเมอกาลงพฒนาระบบสารสนเทศขนาดใหญในระดบองคการหรอระดบกลมงานทเรยกวาเวรคกรป

สาหรบประเดนโอกาสของความสาเรจหรอความลมเหลวของการสรางระบบ สารสนเทศสวนใหญจะขนอยกบความสามารถและการเขามามสวนเกยวของอยางเตมทของบคลากรในทกระดบทเปนหลก ใหตระหนกวาเราเปนสวนสาคญในการสรางระบบสารสนเทศนน ไมใชเปนแคผดเทานน แตตองเปนผลงสนามและลงมอเรยนรและปฏบตดวย ดงนนการพฒนาระบบสารสนเทศกด การบรหารการจดการขอมลขาวสารกด ยอมตองมผรบผดชอบดแล การใชงานมระดบตาง ๆ ตงแตบคคล ระดบกลมหรอแผนก และระดบองคการ การจดองคกรบรหารจดการ ขอมลขาวสารจงเปนเรองสาคญยงขององคการทจะทาใหระบบสารสนเทศขององคการประสบ ผลสาเรจ 3. ประเดนการจดการฐานขอมลในองคการ

หลายตอหลายอยางทางดานคอมพวเตอรไดเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา วธทางดานการจดการฐานขอมลกไดรบการพฒนาใหกาวหนาขนเปนลาดบ การจดการฐานขอมลจงเปนศาสตรทมการศกษาเลาเรยนกนในหลาย ๆ ระดบ ประเดนของการจดการฐานขอมลจะยดหลกการทสาคญคอ

1) ลดความซบซอนของขอมล ขอมลทไดรบการออกแบบและอยในฐานขอมลจะเกบไวทใดทหนง โดยลดปญหาความซบซอน แตถาหากการจดเกบเปนแฟมและมขอมลกระจายอยในหลาย ๆ แฟมแลว จะพบปญหาของการปรบแกไขขอมลเพราะตองคอยปรบปรงใหครบทกแฟม มฉะนนจะพบกบปญหาเกดความซบซอนจะทาใหผบรหารขอมลทางานไดยากขน

2) การกาหนดขอมลเปนอนหนงอนเดยวกน ในการกาหนดขอมลจะตองทาใหทงฐานขอมลเปนอนหนงอนเดยวกน หรอมการกาหนดแบบเดยวกน เชน การกาหนดขอมลชอ ใหใสชอแลวเวนชองวางจงเปนนามสกล และมตาแหนงตอทาย ไมใชตาแหนงขนตน เชน พ.ท.สมชาย ดใจ กใช สมชาย ดใจ พ.ท. เปนตน เมอมการกาหนดรปแบบขอมลทชดเจนและถอปฏบตใชทงฐานขอมลกจะลดปญหาการจดการฐานขอมลลงไปไดมาก

3) ใหขอมลใชงานรวมกนได ในฐานขอมลนนจะตองใชงานไดกบผใชหลาย ๆ ประเภท หรอหลายแบบ เชน ฐานขอมลของกรม จะตองใชไดทกกอง แตทพบมกจะมปญหาในเรองการกาหนดขอมลของแตละหนวยงานไมเหมอนกน แตความตองการของแตละหนวยงานตองการ


17

รายละเอยดทตางกน เชน ขอมลลกคา บางแผนกอาจตองการ ชอ ทตดตอ เพอสงเสรมการขาย บางแผนกตองการไดรายละเอยดเกยวกบประวตหนสนทคางอย นอกจากนการเรยกชอขอมลอาจจะเรยกแตกตางกน เชน ชอ สนคา อาจเรยกไดหลายอยางในชอสนคาเดยวกน

4) กาหนดขอมลเปนมาตรฐาน ในการสรางฐานขอมลจะตองพยายามใหขอมลทจดเกบเปนมาตรฐาน มการกาหนดรหสทเปนมาตรฐาน มการกาหนดคยเวรดหรอคาทใชแทน ขอมลอยางเดยวกน เชน เฟอรนเจอร อาจมหลายอยาง เชน เฟอรนเจอรหวาย เฟอรนเจอรเหลก เฟอรนเจอรไม เราจะกาหนดรหสแทนสนคาอยางไร เพอใหไดความหมายตอการใชงานไดด

5) มระบบปองกนความปลอดภยของขอมล ขอมลทจดเกบไวในฐานขอมล จาเปนตองจดแบงระดบความสาคญของขอมลเพอกาหนดผใช มการควบคมขอมล เพอบงบอกวา ใครจะเปนผปรบปรงขอมลไดบาง มการบนทกประวตการแกไขขอมลเพอตรวจสอบขอมลทจดเกบนนอาจมคณภาพสง ดงนนการแกไขหรอปรบปรงขอมลโดยรเทาไมถงการณอาจทาใหขอมลเสยหายได

6) ขอมลมความอสระจากโปรแกรม ระบบจดการฐานขอมลทดจะตองเปนระบบทตวขอมลมความอสระจากโปรแกรม ตวฐานขอมลจะเปนอสระและเราสามารถจะใชโปรแกรมจดการฐานขอมลหรอโปรแกรมอนใดจดการฐานขอมลกได ผออกแบบทยดหลกใหขอมลเปนอสระนจงใชไดกบเครองคอมพวเตอรทกรปแบบ

7) รวมขอมลเปนฐานขอมล แตเดมนนยมการประมวลผลแบบแบตช เพราะทเกบขอมลเปนแบบ secondary storage แบบออนไลนมราคาแพง จงตองประมวลผลดวยเทป แตปจจบนเราสามารถรวมขอมลเปนฐานขอมลกลางใหระบบการทางานใชขอมลรวมกนทฐานขอมลเดยวกนได

การดาเนนงานของผจดการฐานขอมลจะตองจดการเตรยมขอมล และการบรหาร ขอมล ตดแบงแยกปรบปรงขอมล ตรวจสอบความถกตอง หนาทหลกของผบรหารฐานขอมลจงประกอบดวยการจดเกบขอมล การตดตอประสานงานกบแหลงขอมลและทมาของขอมล ตรวจสอบความถกตองของขอมล แบงกลม การจดลาดบ การกาหนดรหส การยอยขอมล สรปผลทารายงานตามตองการ การคานวณตามความตองการ การจดเกบขอมล การคานงถงความปลอดภยและ เชอถอไดในเรองของขอมล การคนหาขอมล การสารวจขอมล การเผยแพรแจกจายขอมล แตเดมการจดการฐานขอมลจะใชภาษาคอมพวเตอรเปนตวจดการ เชน การปอนขอมลกจะมโปรแกรมชวยรบขอมล มการจดเรยง การคนหา และการทารายงาน การจดเกบฐานขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรมใชกนเรอยมา

ประเดนสาคญประเดนหนงทเกยวของกบการจดการฐานขอมล เปนเรองของการใชงานโปรแกรม ลองนกสภาพการเขยนโปรแกรมภาษาระดบสงทคดวางายทสด เชน ใชภาษาซ ปาสคาล และถาใหมการจดเรยงขอมลเรากตองมาเขยนโปรแกรม sort เอง ถาตองการคนหาเรากตองมาเขยนโปรแกรม หรอถาตองการอะไรกตองเขยนโปรแกรมทตองการ สงทพบกคอ ตอง


18

เสยเวลาและตองใชแรงงานในการจดการขอมลจานวนมาก โปรแกรมทเขยนถามความสลบซบซอนมากกยงยงยากตอผเขยนยงขน ดงนนจงมผพยายามสรางเครองมอ หรอภาษาคอมพวเตอรทใชกบงานขอมล ทชวยในการเขยนโปรแกรมจดการฐานขอมลไดรวดเรวและมประสทธภาพยงขน และดวยเหตนจงเปนทมาของโปรแกรมจดการฐานขอมลทมมากมาย

4. ประเดนระดบการจดการสารสนเทศในองคการ

การจดการสารสนเทศใหเกดประโยชนและรองรบการเปลยนแปลงของเทคโนโลยทเกดขนอยางรวดเรวไดเปนเรองจาเปน เพอใหมองภาพการใชเทคโนโลยสารสนเทศในองคการไดชดเจน จะเหนไดชดวาทกองคการมการจดการสารสนเทศในทกระดบ ดงนนการจดการพนฐานทางดานสารสนเทศคงตองพจารณาจากระดบการจดการสารสนเทศในองคการ ซงพอแบงระดบการจดการสารสนเทศไดดงน

- ระบบการจดการสารสนเทศสวนบคคล (personal information system) - ระบบการจดการสารสนเทศกลม (workgroup information system) - ระบบการจดการสารสนเทศระดบองคการ (enterprise information system) - ระบบการจดการสารสนเทศระหวางองคการ (globalize information system)

4.1 ระบบการจดการสารสนเทศสวนบคคล

ทกคนในองคกรยอมเปนสวนหนงขององคการ ดงนนการทางานในระดบบคคลจงเปนสงทสาคญยงขององคกร ประเดนคอถาทกคนในองคการมประสทธภาพด ทางานไดดวยความรวดเรวและไดคณภาพด ยอมสงผลทดใหกบหนวยงานและองคการดวย หากพจารณาทแตละคนในองคกรพบวา ทกคนเปนหนวยหนงของการใชงานสารสนเทศ การเพมประสทธภาพของตนเองยอมเกยวของกบการใชสารสนเทศสวนบคคล ในปจจบนทกคนเกยวของกบการใชไอท ตงแตใชเปนระบบสอสารระหวางกน สงขอมลเกยวโยงหรอทางานรวมกน โดยเฉพาะอยางยงปจจบนมโทรศพท โทรสาร อเมล มระบบคอมพวเตอรสวนบคคลทเชอมโยงเปนเครอขาย มระบบวดโอ คอนเฟอเรนซ ระบบโตตอบพดคยผานเครอขาย มการใชงานสารสนเทศเพอการทางานของตน ดงนนในแตละบคคลจงเสมอนมสถาบนบรการสารสนเทศประจาตว ทตองดาเนนการตงแตการผลต การสรางเอกสาร การใชเวรดโปรเซสเซอร การพมพรายงาน การเกบรวบรวมขอมลของตนเอง การนาเสนอขอมล การสอสารขอมลระหวางกน สงตาง ๆ เหลานเกยวโยงกบบคคล

เทคโนโลยสารสนเทศไดพฒนาขนมาตอบสนองการทางานในระดบบคคล เรมตงแตการผลตคอมพวเตอรสวนบคคล (personal computer) กเพอใหใชงานในระดบสวนตว มพซขนาดเลกตงโตะ (desktop) ตอมากพฒนาใหพกพาตดตวไปมาไดสะดวกในลกษณะแบบโนตบค (note book) และมขนาดเลก ขนาดอยในองมอทเรยกวา ปาลมทอป (palmtop) พอกเกตพซ


19

สาหรบซอฟตแวรกเนนเปนโปรแกรมสาเรจรปใหใชไดงาย มโปรแกรมจดการเอกสารหรอ เวรดโปรเซสเซอร โปรแกรมชวยในการคานวณ ทเรยกวา ตารางคานวณ ทาใหการคดคานวณในระดบสวนตวกระทาไดสะดวก มโปรแกรมจดการฐานขอมลขนาดเลกทใชสาหรบเกบขอมลสวนตว มโปรแกรมนาเสนอขอมลในรปกราฟ และรปภาพทงายตอการดาเนนการและนาเสนอ นอกจากนยงมโปรแกรมใชในการตดตอสอสารระหวางกน และตดตอผานทางอนเทอรเนต

ประเดนสาคญของการจดการระบบสารสนเทศสวนบคคลจงเนนการทางาน โดยใชสารสนเทศของตนเอง ดงนนจงตองใหบคลากรขององคการทกคนเปนเสมอนจดแหงการใชสารสนเทศ และพฒนาใชงานไดดวยตนเอง โดยมลกษณะสภาพการเปนเพยงผใช ใชโปรแกรมสาเรจรปตาง ๆ ทมใหในเครองระดบพซ ปจจบนหลายหนวยงานเนนใหบคลากรของตนทกคนสามารถเรยนรและเขาใจการใชคอมพวเตอรในระดบสวนตว หรอระดบบคคลได เพราะถาระดบบคคลมความรความสามารถยอมชวยเพมประสทธภาพในเรองสารสนเทศใหกบองคการ และสามารถพฒนาระบบสารสนเทศในระดบทสงขนไดงาย ภายในองคการ หนวยงานสารสนเทศระดบทเลกทสดจงไดแก ระดบบคคลทระบบสารสนเทศตองแทรกเขาไปในวถการทางานของทกคน ทกระดบ

ภาพท 1.7 การใชสารสนเทศระดบบคคล

4.2 ระบบการจดการสารสนเทศกลม ในการจดองคการใด ๆ มการแบงเปนกรม เปนกอง เปนแผนก เปนสวน เปนตน

การแบงกลมกเพอใหรวมกนทางานในลกษณะทมจดมงหมายรวมกน เชน แผนกเงนเดอน มลกษณะการทางานในเรองเงนเดอน คาจาง ฝายขายมลกษณะการทางานในเรองเกยวกบการขายและการตดตอกบลกคา เปนตน จากหลกการจดโครงสรางองคการของทกองคกรมการแบงเปนกลมอยแลว สายงานกลมจงเปนการทางานรวมกน มจดมงหมายเดยวกน

ประเดนสาคญของระบบการจดการสารสนเทศกลมคอ เนนการทางานรวมกน ลกษณะการทางานจงตองทางานเปนทม ประสานงานระหวางกน มการใชขอมลขาวสารรวมกน สอสารระหวางกน


20

ภาพท 1.8 โครงสรางองคการทางานในระดบกลมใชแลนเปนตวเชอมโยง

กลไกการทางานรวมกนเปนกลมยอมตองใชเทคโนโลยสารสนเทศ เพอใหการทางานมประสทธภาพและสรางคณภาพงาน ระบบการทางานจงมสภาพการทางานในลกษณะเปนเครอขายแบบทองถนทเรยกวา แลน (LAN) โครงสรางขององคการสารสนเทศสาหรบการใชขอมลและทางานรวมกน มการใชซอฟตแวรเพอชวยในการทางานมลกษณะรวมกน

การจดการสารสนเทศในระดบกลม เรมมบทบาทและจาเปนมากขน สภาพของการพฒนาเทคโนโลยเนนใหใชงานไดงาย มสภาพการทางานแบบเวรคกรป และมโปรแกรมสาเรจรปชวยใหพฒนาระบบงานไดงายขน ดงนนกลมงานจงเสมอนการรวมการทางานของกลมคนตงแตสองคนขนไป

4.3 ระบบจดการสารสนเทศระดบองคการ เมอพจารณาองคการใด ๆ จะพบวา ทกองคการมการจดองคการใหมกลมงาน

หลาย ๆ กลม และทกกลมงานจะทางานประสานกนเพอเปาหมายขององคการ ดงนนในระดบ องคการจงมการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอเชอมโยงกลมงานตาง ๆ เขาดวยกน มการใช สารสนเทศรวมกน

ประเดนสาคญของระบบจดการสารสนเทศระดบองคการคอ ตองมหนวยงานท ดแลระบบสารสนเทศขององคการ โดยองคการอาจตองมฐานขอมลขององคการ มศนยคอมพวเตอรเพอดแลระบบสารสนเทศ อยางไรกด ภายในองคกรกมการสรางเครอขายเชอมโยงการทางานรวมกนทงหมด ใหทกกลมงานเชอมโยงทางานรวมกนได เครอขายภายในองคการจงเปนประเดนทสาคญและมบทบาททตองดาเนนการ ปจจบนเครอขายภายในองคการใชมาตรฐานสากลทสามารถเชอมโยงและเชอมตอออกสเครอขายสากลหรออนเทอรเนตได


21

ภาพท 1.9 องคประกอบของระบบสารสนเทศ การจดการสารสนเทศในระดบสวนตวในทกคนสามารถใชงาน พฒนา และ

ดาเนนการดวยตนเองได ระบบงานไมซบซอน แตเมอรวมกลมกนเปนเวรคกรป การทางานของ ทกคนในกลมกยงเปนผใช มการจดองคกรใหมการใชขอมลของกลมได ระบบงานในกลมอาจมการซบซอนเพมขน แตการพฒนาระบบงานอาจตองการคนทมความรบาง และสามารถพฒนาระบบงานใหเขากบกลมหรอใชประโยชนได แตเมอรวมกลมงานทงหมดเขาสระดบองคการแลว ยอมมการใชขอมลขาวสารซบซอนรวมกน ดงนนหนวยงานทดแลขอมลขาวสารจงตองการผมความรความสามารถ และสามารถจดการขอมลขาวสารได มความสามารถในการพฒนาหรอดแลการดาเนนงานการพฒนาระบบขอมลขององคการได

4.4 ระบบจดการสารสนเทศระหวางองคการ จากการทมเครอขายอนเทอรเนต และการพฒนาเทคโนโลยการเชอมโยงระบบ

สารสนเทศระหวางกนไดอยางด มการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกนในระบบ EDI – electronic data interchange การสรางระบบเครอขายเรมจากการสรางเครอขายขององคการ เชอมโยงกลมงาน และเครอขายขององคการมชองทางเชอมกบภายนอกในรปแบบการดาเนนการแบบพนธมตรทางธรกจ การเชอมโยงระหวางองคการในรปพนธมตร (alliance) เปนเรองทกอใหเกดการเออประโยชนซงกนและกน การดาเนนธรกจรวมกนจงมรปแบบเปนการดาเนนการแบบ e-business


22

ภาพท 1.10 การเชอมโยงระบบสารสนเทศ

ประเดนสาคญระบบการจดการสารสนเทศระหวางองคการคอ ระบบสารสนเทศระหวางองคการจดไดวาเปนระบบสารสนเทศภายนอกองคการ การเชอมโยงพนธมตรขององคการทเกยวของกบลกคากอใหเกดการคาทางอเลกทรอนกสหรอทเรยกวา พาณชยอเลกทรอนกส (e-Commerce) การเชอมโยงขาวสารกบลกคาทงทางดานการประชาสมพนธสนคา การซอขาย การบรการหลงการขาย ลกษณะการเชอมโยงขอมลขาวสารดานนเรยกวา ดมานดเชน (demand chain) ซงเนนในเรองการสรางความสมพนธทดกบลกคาหรอการบรหารความสมพนธกบลกคา (CRM) แตหากการเชอมโยงทาการแลกเปลยนขอมลขาวสารและดาเนนธรกจรวมกนทางดาน การสงวตถดบ การซอสนคาหรอการใชบรการ การเชอมโยงระบบสารสนเทศทางดานนเรยกวา ซพพลายเชน (supply chain)

ดงนนโครงสรางการประกอบกจกรรมอเลกทรอนกสเพอแลกเปลยนขอมล ขาวสารระหวางกนจะมบทบาทและความสาคญมากยงขนในอนาคต การแบงตามสภาพการทางานขนอยกบองคการ แตระบบพนฐานขององคการสวนใหญมลกษณะคลายกน เชน งานกจกรรมการดาเนนการ การเงน บญช การเชอมโยงทางานรวมกนระหวางกลมเปนสงทตองใหความสาคญ โดยเฉพาะเครอขาย LAN และ WAN เขามามบทบาทสาคญตอการดาเนนการมาก


23

5. ประเดนการจดการความรอบรในองคการ ความเจรญรงเรองและการพฒนาเกดขนจากการสงสมความรอบร และนาความรนน

มาใชใหเกดประโยชน ความรจงเปนหวใจทสาคญของการพฒนา เราแสวงหาความรใหม ๆ มการคนควาวจยเพอใหไดร และนาสงทรมาจดเกบและเผยแพร ถาความรนนอยกบผใดผหนง สงสมไวเปนจานวนมาก เรากเรยกวา ผเชยวชาญ การสงสมไวกบบคคลเปนจดออนอยางหนง กลาวคอ ถาสญสนบคคลนน ความรนนกสญสนไปดวย ดงนนจงมการบนทกเรองราว และสงทเปนความรไวเปนเอกสารเพอใหคนรนหลงไดมโอกาสศกษา เรยนรได ทกวนนตองยอมรบวา แหลงความรมมากมายมหาศาล และกระจายอยทวโลก เราเรยกขมความรนวา world knowledge ความรใหมกเกดขนทกวน จนทกวนนเรามสงทสงกระจายความร การสราง การบนทก และนาไปใชทาไดงายและกวางขวางมากยงขน โดยเฉพาะในยคอเลกทรอนกสปจจบน

ภายในองคการเตมไปดวยเอกสาร โดยเฉพาะในมหาวทยาลยทกแหงเปนแหลงสรางความร มงานวจย งานคนควา งานรวบรวม งานเกบสะสม การเรยกคน การใชงานตาง ๆ ความ จาเปนเหลานมบทบาทและสรางความสาคญในมหาวทยาลย และองคกรอยางมาก ความรอบรทเกดขน เมอรวมกนตามแนวคดของอเลกทรอนกส อาจรวบรวมขนใชประโยชนไดงาย สรางคณคาใหกบองคการไดอยางมากมายมหาศาล แหลงการสะสมรวบรวมความรทตองจดการทสาคญไดแก

1) งานขอมลทวไป ประกอบไปดวย - เอกสารเวรดโปรเซสเซอร สงพมพเอกสาร เปนงานทมการสรางขนทกวน และ

นบวนยงสรางขนมาก และใชงานกนตลอดเวลา งานนมบทบาทสาคญเพราะเกยวโยงกบการทางานรายวน

- ระบบฐานขอมล ขอมลขาวสารทงทเปนขอมลดาเนนการ เชน ฐานขอมลเกยวกบบคลากร สถานท การเงน การบรการ ตลอดจนงานขอมลเกยวกบนสตนกศกษา งานขอมลทเกยวของกบวชาการ งานวจย งานเอกสารสงพมพ เชน วทยานพนธ

2) งานขอมลคอมพวเตอรเครอขาย ประกอบไปดวย - เวบ การเกบขอมลจานวนมากอกวธหนงคอ การเกบไวในเวบเซรฟเวอร การ

เกบขอมลดวยเวบทาไดงาย รวดเรว และยงสามารถเกบขอมลไดหลากหลายรปแบบ ทงมลตมเดย และขอมลทไมมรปแบบ

- งานอบก อไลบราร ปจจบนมการจดการเอกสารสงพมพในรปหนงสออเลกทรอนกส รปแบบหนงสออเลกทรอนกสมหลายรปแบบตงแตการเกบเอกสารแบบ Acrobat แบบอบก และ XML รวมทงการจดเกบเอกสารแบบรปภาพ หรอการสแกนเอกสารหนงสอ เมอมเอกสารสงพมพอเลกทรอนกสจานวนรวบรวมไว การดาเนนการแบบดจทลไลบราร จงเปนทางหนงทจะใหบรการไดอยางเตมท


24

- อเมล เอฟทพ (FTP) ขอมลเปนไฟล ทรพยากรโปรแกรมคอมพวเตอร เปนแหลงเกบขอมลทงทเปนขอมลอเมลสวนตว อเมลของหนวยงาน ขององคกร การสราง FTP เซรฟเวอรเพอเกบขอมลจานวนมาก การจดการขอมลทเปนแฟมไวใชงานรวมกน

3) บคลากร ทรพยากรความร ความชานาญเฉพาะตวบคคลเปนเรองทสาคญ การ สงสมความรในตวบคคลมมาก ทาอยางไรจงจะใหบคคลสามารถเชอมโยงเขาสเครอขาย และ แลกเปลยนความร เชน ถามความตองการทจะรบรเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ กสามารถตดตอและแลกเปลยนความรกนได

5.1 ประเดนการจดการงานขอมลทวไป

การดาเนนการภายในสานกงานประกอบดวยขอมลขาวสาร เอกสาร สงพมพจานวนมาก ทก ๆ วน บนโตะทางานของทกคน มกระดาษทเปนเอกสารเขาออกอยตลอดเวลา สงพมพหรอกระดาษเอกสารเหลานนไดรบการคดลอก ถายสาเนา หรอดาเนนการสงตอระหวางกน ลองนกดวา ภายในองคการมเรองทจะเวยนใหทราบวนละกเรอง แตละเรองตองไดรบการสาเนาและสงกระจายออกไป หลายตอหลายเรอง เมอรบทราบแลวกโยนทงไป เอกสารบางชนตองนาเกบรวบรวมไวเปนหมวดหม เปนแฟม เพอการอางอง หรอใชงานในวนขางหนา

ประเดนสาคญคอ เอกสารหลายชนมตนกาเนดมาจากเวรดโปรเซสเซอร หรอการจดพมพครงแรกใชคอมพวเตอร ใชโปรแกรมปอนขอมลเอกสาร หรอรายงานจากการพมพ จากคอมพวเตอร ดงนนอาจกลาวไดวา เอกสารเกอบทกชนเคยเปนเอกสารอเลกทรอนกสมากอน ทาไมเราไมจดการกบเอกสารอเลกทรอนกสเหลานนตงแตเรมตน

ภาพท 1.11 เอกสารสงพมพอเลกทรอนกสทใชงานบนเครอขาย


25

การสรางสงแวดลอมในการทางานทลดการใชกระดาษเปนเปาหมายทสาคญของการดาเนนการในยคอเลกทรอนกส สงทตองการคอประสทธภาพการดาเนนงาน ความรวดเรว เอกสารอเลกทรอนกส ไดแก ไฟลขอมล ขอความเวรดโปรเซสเซอร อเมล รปภาพ เสยง หรอระบบมลตมเดย ฯลฯ สามารถสงผานในชองสอสารไดอยางรวดเรว การเดนทางของคลนสญญาณอเลกทรอนกสมความเรวเทากบแสง การจดสงอเมลและขอความบนเครอขายมตนทนโดยรวม ถกกวาและสะดวกกวาวธการสงดวยกระดาษ ดงนน จงมผนยมใชงานบนเครอขายจานวนมาก

5.2 ประเดนงานขอมลคอมพวเตอรเครอขาย การสงเอกสารผานเวบ ทาใหลดการประกาศแจงความ และไมจาเปนตองใช

กระดาษ ดวยกลไกของเครอขายอนทราเนตในองคการ ทาใหการสงเอกสารระหวางกนทาไดงาย การสงหนงสอเวยนเพอทราบ สามารถทาไดดวยการประกาศไวบนเวบทเปนเวบเฉพาะกจ ผเรยกเขาจะตองมรหสผานหรอมการตรวจสอบ นอกจากหนงสอเวยนทวไปแลว ยงสามารถสงหนงสอเชญประชม การนดหมาย การกาหนดการ การสงรายงานการประชมเพอตรวจแกไขหรอรบทราบ การทางานรวมกนบนพนฐานการใชเอกสารรวมกน เปาหมายเหลานลวนแลวแตสามารถทาได และลดการใชกระดาษไดทงสน ดวยเทคโนโลยทกาวหนาอยางรวดเรว ปจจบนยงสามารถดาเนนการจดการเอกสารแบบรปภาพ (document image) กลาวคอ ถามเอกสารสงพมพจากภายนอกเขามาในองคการ เอกสารชนนเปนกระดาษ เราสามารถสแกนเปนรปภาพ แลวจดสงเวยนภายในองคการแบบรปภาพได

ประเดนสาคญของการจดเกบเอกสารอเลกทรอนกสคอทาไดสะดวก เพราะการจดเกบเอกสารอเลกทรอนกสจานวนมาก โดยการเวยนลงบนแผนซด แผนซดหนงแผนสามารถเกบเอกสารไดเปนจานวนมาก อกทงระบบเอกสารอเลกทรอนกสยงลดการใชตเอกสารทกนเนอท และสนเปลองการดแลรกษา นอกจากนจดเดนของการสรางสงแวดลอมทไรกระดาษอกประการหนงคอ เอกสารอเลกทรอนกสทาใหสถานททางานสะอาด และเปนระเบยบมากขน ไมจาเปนตองมสงรกตาปรากฏใหเหน เมอเอกสารสงพมพเกบในรปดจทล จงทาใหมประเดนสาคญอกประการคอ การเรยกคน ทงนเพราะระบบคนหา ในปจจบน สามารถเรยกคนไดทกคาทเกบไว

ระบบสานกงานทลดการใชกระดาษจงเปนประเดนสาคญขององคการทจะเพมประสทธภาพการทางานภายใน ลดคาใชจายโดยรวม สรางความสะดวกในการทางาน สราง สงแวดลอมทดใหกบสงคม และยงสรางความกาวหนาใหกบประเทศชาต อยางไรกตามประเดนปญหาทจะกาวเขาสระบบสงแวดลอมไรกระดาษอยทตวบคลากร ซงจะตองไดรบการดาเนนการอยางจรงจง สรางความเขาใจและเตรยมการใหทกคนในองคการตระหนกและหนมาใชกระดานแบบอเลกทรอนกสใหมากขน พรอมลดกระดาษจรงลง


26

5.3 ประเดนโมเดลการจดการความร โมเดลการจดการความรจะตองมการจดระดบ เพอใหมรปแบบการดาเนนการท

เหมาะสมและจดการได รปแบบของโมเดลแสดงไดดงรป

ภาพท 1.12 รปแบบการจดการความร

ความทาทายในเรองการบรหารและการจดการความรอบรเปนประเดนสาคญของทกองคการ ไมวาจะเปนมหาวทยาลย องคการธรกจเอกชน หรอหนวยงานตาง ๆ ทงนเพราะสภาพการทางานในยคตอจากนจะเกยวของกบเครอขายคอมพวเตอร ระบบเอกสารแบบอเลกทรอนกส และการประยกตใชงานตาง ๆ การดาเนนการภายในองคการจงตองใหความสาคญทจะจดการความรในองคการ

หนวยวจยหลายแหงไดพยากรณใหเหนวา คอมพวเตอรจะมพฒนาการทเรวมาก จนมขดความสามารถในการจดเกบขนาด TB-terabyte หรอมากกวา 1000 จกะไบต ภายในเครองแบบใชงานคนเดยวไดในเวลาอกไมกปน ประจวบกบสออเลกทรอนกสแบบตาง ๆ เชน ซด ดวด กมแนวโนมของการใชเกบขอมลขาวสารเพมมากขน จากสภาพการใชขอมลขาวสารทมากขนนเองทาใหนกพฒนาระบบไอทไดเรงพยายามหาหนทางในการจดการความรอบร ทงภายในระดบบคคล ระดบองคกร หรอแมแตระดบ world knowledge

สงทเปนประเดนสาคญอยในขณะนคอ เรองมาตรฐานการจดการความรอบร เราใหความสาคญในเรองวธการกากบขอมล (meta data) หรอขอมลทใชควบคมขอมลเพอวาเราจะจดการขอมลทางอเลกทรอนกสได ระบบหนงทนามาใชคอ XML-eXtensible Markup Language ระบบนจะเปนสวนสาคญของการจดการขาวสารตาง ๆ ใหเชอมโยงและบรหารจดการได


27

5.4 ประเดนการกระจายการใชงานความรอบร ผเขยนขอตวอยางเครอขายสารสนเทศการเกษตร เปนตวอยางของการกระจาย

การใชงานความรอบร โมเดลทสาคญของเครอขายความรมลกษณะทกระจาย โดยมภมปญญาของคนไทยสรางเสรมรวมกน ใชหลกการกระจายชวยกนสราง แตเสรมใหเปนเครอขายเพอการบรการแบบเบดเสรจ (one stop service) ขอมลขาวสารทางดานการเกษตรทกเรองเมอมจดเกดทใด ตองสรางขนทนน และเชอมตอการใหบรการ เชน ขอมลการเคลอนไหวของตลาดกลาง ราคาสนคา ขอมลการตลาดทเปลยนแปลงตลอดเวลา ขอมลวชาการทางดานสายพนธ โรค แมลง การผลต การปลก การปรบปรง และเพมประสทธภาพ ตลอดจนภมปญญาทองถนตาง ๆ ทวถชาวบานใชไดผล และพสจนแลววาไดผล

โดยหลกการของเครอขายคอมพวเตอร เชน อนเทอรเนต และอนทราเนต จะเปนตวเชอมโยงโมเดลของขอมลเขาหากน มระบบการคนหา (search engine) ระบบการจดระดบขอมลเพอการบรการ (security level) มระบบการจดการเหมองขอมล (data mining)

ภาพท 1.13 การรวมเครอขายขอมลขาวสารจากทตาง ๆ ใหเสมอนเปน one stop service

การดาเนนการและจดการขอมล จงเปนหนาทของหนวยงานทเกยวของใน

ประเทศไทยทจะตองใหบรการ โดยเฉพาะหนวยงานมหาวทยาลย หนวยงานวจย หนวยงานกระทรวงเกษตร ซงหนวยงานเหลานมหนาทโดยตรงในการเผยแพรผลงานทางดานนอยแลว

เครอขายขอมลขาวสารจาเปนตองไดรบการดาเนนการโดยเนนปจจยการผลตขอมลทสาคญ ดงน

1) ผลตขอมลไดเรว ทงนเพราะปจจบนอายของขอมลมอายสนลงมาก. โดยเฉพาะขอมลบางประเภทมการเปลยนแปลงเรวมาก เปลยนแปลงกบเวลาตลอดไป จาเปนตองมการปรบปรงขอมลตลอดเวลา

2) ผลตขอมลไดมาก ทงนเพราะขอมลขาวสารมมากมาย และจาเปนอยางยงตอการรบรเพอการแขงขน


28

3) ผลตไดในตนทนตา ในอดตการสรางขอมลในรปเอกสารสงพมพ วดทศน ตลอดจนการผลตรายการเผยแพรใชเงนลงทนสง ปจจบนสอทางดานคอมพวเตอรมคณภาพด เปนสอสองทศทาง แตตนทนการผลตตากวามาก

4) มประโยชนและตรงกบความตองการ ใชงาย ขอมลทดจะตองตอบสนองความตองการของผใชโดยเฉพาะงานการเกษตร ซงมความตองการขอมลหลากหลายและกวาง แตละทองท ชมชน มความตองการใชขอมลแตกตางกน

5) มการโตตอบและตอบสนองไดรวดเรว ขอมลสอใหมทอยในรปคอมพวเตอร มลกษณะการโตตอบแบบสองทศทางได ทงรปแบบออนไลน และแบบอะซงโครนส การโตตอบเหลานทาใหโมเดลการบรการขอมลขาวสารทางดานการเกษตรเปลยนแปลงไป สภาพของศนยขอมลจะมลกษณะเปนการบรการแบบเรยกใชบรการทางโทรศพทหรอ call center มากขน เกษตรกรสามารถสอบถามขอมลแบบออนไลน หรอรอรบคาตอบได

การสรางเครอขายขอมลขาวสาร จงเปนเรองทมความสาคญตอการพฒนาการทางดานการเกษตรของไทยในอนาคต

5.5 ประเดนอนาคตการใชงานความรอบร เปนทแนนอนวาความรอบรจะมบทบาททสาคญในยคของการแขงขน การ

ดาเนนกจกรรมทกอยางคงหนไมพนในเรองขอมลสารสนเทศ และการใชประโยชนจากขอมล ขาวสารในมมของความร การจดการความรและการนาความรมาใชใหเกดประโยชนจงเปนประเดนทจะมการกลาวถงกนมากในยคตอไปน


29

เรองท 1.2.2 ประเดนการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศ

ในองคการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศหลายระดบ ดงนนการจดประเภทของสถาบนบรการสารสนเทศจงตองเนนใหสนบสนนการทางานทกระดบ จงเปนประเดนสาคญททาใหสถาบนบรการสารสนเทศมหลายลกษณะตามประเภทการใชงาน เชน สถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนยหรอสถาบนบรการสารสนเทศสวนกลาง สบเนองจากองคการมการสรางเครอขายหรอมระบบขอมลขาวสารรวม ดงนนสถาบนบรการสารสนเทศสวนกลางจงมความจาเปนทจะทาใหระบบการใชขอมลขาวสารในลกษณะการใชงานรวมกน ใชทรพยากรรวมกน ทาใหสะดวกขน และยงบรหารเครอขายหรอชวยในเรองการตดตอสอสารระหวางองคการ

สาหรบสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจาย เปนสถาบนบรการสารสนเทศสนบสนนการทางานระดบกลม จากการใชงานในระดบเวรคกรปทมการจดการเซรฟเวอรของ ตนเอง ภายในแผนกหรอกลมจงตองรบผดชอบงานทางดานสารสนเทศของตนเอง เชน งานแผนกบคคล ตองดแลฐานขอมลพนกงานทงหมด ดแลการดาเนนงานเพอการทารายการเงนเดอน แผนกขายกตองดแลฐานขอมลลกคา ฐานขอมลสนคาคงคลงของตนเอง การกระจายสถาบนบรการ สารสนเทศลงไป ในระดบกลมทาใหมความสะดวกในการปฏบตงาน สามารถดาเนนงานดวยความคลองตว แตกทาใหเกดประเดนปญหาในเรองความซาซอนของขอมลระหวางกลม และยงยากในเรองการรกษาความปลอดภยของขอมลขาวสาร อยางไรกตาม การแบงดงกลาวนเปนหลกการทองคการทกองคการตองมองหาขอดขอจากดของแตละประเภท เพอใหเกดประโยชนสงสดตอองคการตอไป

1. ประเดนการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนย

หากยอนไปในอดตตงแตใชระบบคอมพวเตอรในองคกร คอมพวเตอรทใชสวนใหญมราคาแพง ความคดในการจดการสถาบนบรการสารสนเทศจงเปนความคดแบบรวมศนย ศนยคอมพวเตอรเปนผดแลขอมลขาวสารใหกบองคการ ลกษณะการบรการและจดการขององคการจงตงหนวยงานททาหนาทดแลเปนการเฉพาะ ซงอาจจะเรยกวา ศนยรวมวธและการจดการขอมล โครงสรางการบรหารขององคการในรปแบบศนยกลาง จงเปนประเดนใหมแหลงเกบขอมล แหลงบรหาร ดแล และพฒนาระบบงานอยทสวนกลาง


30

ภาพท 1.14 ระบบเครอขายคอมพวเตอรแบบรวมศนย เพอการสอสารขอมลขาวสาร

ภาพท 1.15 การจดหนวยงานในลกษณะมสถาบนบรการสารสนเทศเปนหนวยงานกลาง

หากพจารณาจากองคการสมยใหมทมการกระจายการทางาน มระดบการทางาน ตงแตระดบบคคล ระบบกลม และระดบองคการ สถาบนบรการสารสนเทศจงเปนหนวยงานดแลระดบองคการ ทมการบรหารและจดการเปนหนวยงานหลก และเขาไปสนบสนนการทางานของระดบกลมและระดบบคคลดวย โดยเฉพาะเปนผกาหนดแนวทางการใชงาน การเลอกใชมาตรฐานและเทคโนโลยเพอใหการทางานเปนระบบทเขากนได

ประเดนทควรพจารณาของการจดการสารสนเทศในสถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนย มดงน

1.1 ดานการจดสรรแบงทรพยากรการประมวลผล จรงหรอไมท การรวมทรพยากรทางคอมพวเตอรไวดวยกน ทาใหสามารถใช

ซพยจากเซรฟเวอรหลกรวมกน ใชซอฟตแวรรวมกน ใชหนวยเกบขอมล ตลอดจนฐานขอมลรวมกน การจดการใหมการใชทรพยากรรวมกน ทาใหประหยดเวลาและคาใชจาย และใชงานสะดวก เชน ผใชสามารถเรยกดขอมลจากทตาง ๆ ได หรอสถาบนบรการสารสนเทศมซอฟตแวรวเคราะหขอมลทางสถต กสามารถเรยกใชงานได จากทหางไกลผานเครอขายได

ศนยสารสนเทศ ฝายผลต ฝายบญชฝายขาย

กรรมการผจดการ

ศนยสารสนเทศ ฝายผลต ฝายบญชฝายขาย



31

1.2 ดานการพฒนาระบบงาน จรงหรอไมท การสรางฐานขอมลแบบรวมศนย และพฒนาระบบโปรแกรม

ประยกตโดยเนนการดาเนนการกบฐานขอมลแบบรวมศนย จะปรบปรงขอมลดแลขอมลเพอไมใหซาซอนไดงาย ทาใหวธการพฒนาโดยเฉพาะการเลอกหาซอฟตแวรและเครองมอใชในการพฒนาทาไดงาย

1.3 ดานการดแลรกษาความปลอดภย จรงหรอไมท ระบบรวมศนยทาใหทรพยากรของระบบอยรวมกน งายตอการ

บรหารและจดการ การดแลรกษาความปลอดภยและการตงระบบเฝาระวงขอมล กมรปแบบท ชดเจน เชน การตดตงไฟรวอลล หรอโปรแกรมรกษาความปลอดภยอนททาใหรดกม

1.4 ดานกาลงคนและผดแลระบบ จรงหรอไมท สถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนยสามารถจดการไดงาย

โดยเฉพาะการรวมบคลากรทมความรในเรองการพฒนาระบบงาน การใชกาลงคนทศนยจะทาใหมพลงในการทางานตาง ๆ หรอทางานทซบซอนได สามารถจดแบงกาลงคนในการชวยงานดาน ตาง ๆ ขององคการได การจดหาบคลากร การฝกอบรม การเรยนรตาง ๆ จะทาไดด เพราะสามารถทาใหใกลชดกบเครองมอตาง ๆ ได

1.5 ดานคาใชจาย จรงหรอไมท การลงทนแบบรวมศนยทาใหมการใชหลายสงหลายอยางรวมกน

ทาใหการลงทนโดยรวมนอยกวา 1.6 ดานความเชอถอของระบบ

จรงหรอไมท การทระบบพฒนาบนพนฐานของทรพยากรทมเจาหนาทดแลอยางใกลชด สามารถสรางความเชอมนในการใชงานไดด และหากมปญหากสามารถดแลเขาใจไดงายและรวดเรว


32

2. ประเดนการจดการสารสนเทศของสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจายศนย รปแบบของการทางานในลกษณะแบบกระจายสถาบนบรการสารสนเทศไปยง

หนวยงาน จงเปนไปไดทงตามสภาพภมศาสตรและทองททอยหางไกล หรอตามสภาพฟงกชน หนาทการทางานทแยกแยะจากกน

ภาพท 1.16 การกระจายสถาบนบรการสารสนเทศตามสภาพภมศาสตร


33

ภาพท 1.17 การจดใหมสถาบนบรการสารสนเทศประจาฝาย

การดาเนนในกลมงานแตละกลมมโครงสรางเปนระบบเซรฟเวอรทเกบฐานขอมลบรการของกลม มการพฒนาระบบงานใหใชไดกบกลม ดงนนการจดการของกลมจงตองมผมความรความสามารถทางดานการพฒนาระบบสารสนเทศภายในกลม การจดสถาบนบรการสารสนเทศยอยนอาจดาเนนการภายในเพอตอบสนองความตองการในเรองการปฏบตงานภายในกลม สวนใหญจะเนนในเรองงานดาเนนการในแตละวน ซงงานบางสวนมการรายงานและดาเนนการเฉพาะเพอสงตอในระบบสารสนเทศเพอการจดการขององคการตอไป วธการแยกโครงสรางแบบกระจายตามสภาพการจดองคการเกดขนได เพราะความจาเปนของการใชสารสนเทศมมากขน มเครองมอและเครอขายใหใชไดงายขน ขดความสามารถสงขน

ประเดนทควรพจารณาของการจดการสารสนเทศในสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจายศนย เปนเรองของความจาเปนสาหรบบางองคการ โดยเฉพาะในเรองความคลองตว และตองการบรการอยางรวดเรวและทนท มประเดนสาคญดงน

2.1 ดานความคลองตวสะดวกตอการดาเนนการ จรงหรอทการจดการสารสนเทศในสถาบนบรการสารสนเทศแบบกระจายศนย

เหมาะสาหรบสภาพการดาเนนการขององคการตองการความคลองตว และการดาเนนงานทรวดเรว หากมการกระจายการทางานจะทาใหเกดความคลองตว รวดเรว และการดาเนนงานตาง ๆ ตรงตามวตถประสงคของหนวยงานยอยนน ๆ เพราะผพฒนาระบบงานยอมตองทาใหตรงกบสภาพการทางานของตนเองมากทสด

ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ

ฝายบคคล ฝายผลต ฝายบญชการเงน ฝายขาย


CIO

ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ ศนยสารสนเทศ

ฝายบคคล ฝายผลต ฝายบญชการเงน ฝายขาย


CIO


34

2.2 ดานปญหากบระบบสอสารโทรคมนาคม จรงหรอทการจดการสารสนเทศในสถาบนบรการสารสนเทศแบบรวมศนยนน

ขนกบสภาพของระบบสอสารโทรคมนาคม ผใชตองการเรยกใชขอมลจะตองผานเครอขายสอสารโทรคมนาคม หากระบบสอสารขดของ ธนาคารไมสามารถทารายการหรอยอมใหเบกถอนตางสาขาได จะทาใหงานตดขด

2.3 ดานสภาพความรบผดชอบของขอมลขาวสารชดเจน จรงหรอท การทแตละศนยแยกดแลขอมลขาวสารจะทาใหการดาเนนการดแล

ขอมลขาวสารของตนเองชดเจน และรไดวาจะอนญาตใหใครใชไดเพยงไร ขอบเขตของอานาจ หนาทและความรบผดชอบสวนใหญไดกาหนดไวแลว

2.4 ดานใชทรพยากรขนาดเลกและกระจาย จรงหรอท ศนยขอมลกระจายจงทาใหระบบใชทรพยากรทางคอมพวเตอรขนาด

เลก ใชระบบเซรฟเวอรขนาดเลกทตอบสนองตอหนวยงานนน ๆ การลงทนใชทรพยากรขนาดเลกทาใหลงทนไดงายและไมตองการเงนลงทนมากนก

2.5 เรองเทคโนโลยสมยใหมรองรบการเกยวโยงฐานขอมลแบบกระจาย จรงหรอทการทางานแบบศนยขอมลแบบกระจาย แตสามารถรวมกนทงองคการ

และใชงานรวมกนได โดยเทคโนโลยในเรองการจดการฐานขอมลสมยใหมมขดความสามารถใหออกแบบระบบฐานขอมลแบบกระจายได ฐานขอมลเหลานนสามารถซงโครไนซขอมลถงกน มการปรบปรงขอมลระหวางกนได ระบบการทางานทาในลกษณะแบบอตโนมตทเชอมโยงถงกน ผใชสามารถเชอมโยงขาวสารตางศนยกนได

อยางไรกดการดาเนนการศนยขอมลแบบกระจายจะมปญหาสาคญในเรองบคลากร เพราะตองการบคลากรทมความรความเขาใจในเรองฐานขอมลกระจายไปยงศนยตาง ๆ และตองการผดแลรกษาความปลอดภยของขอมล โดยเฉพาะการออกแบบระบบฐานขอมลจะมบางสวนททบซอนกนในองคกร แตดวยความตองการและเหตผลบางอยาง โดยเฉพาะระบบการใหบรการทตองทาไดรวดเรว เชน ในหางสรรพสนคาจาเปนตองมฐานขอมลสนคากระจายไปยงทกสาขา ใหแตละสาขาบรหารและจดการ ตลอดจนใชขอมลในการบรการไดดวยตนเอง สถาบนบรการสารสนเทศของหางสรรพสนคาจงมกตองกระจายไปยงสาขาทกสาขา


35

เรองท 1.2.3 ประเดนแนวโนมการจดการสารสนเทศ พฒนาการทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทาใหสภาพการดาเนนงาน

ตาง ๆ เปลยนไปมาก คอมพวเตอรทาใหเกบและประมวลขาวสารไดมากและรวดเรว ในขณะเดยวกนระบบสอสารและโทรคมนาคมกทาใหขนสงขอมลไปยงทตาง ๆ ไดสะดวกและทนใจ ดงนนเราจงควรใหความสาคญกบแนวโนมการจดการสารสนเทศทจะเกดขนในอนาคตดวย 1. ประเดนการใหบรการบนเวบ

เครอขายอนเทอรเนตมบทบาททเชอมโยงเครอขายยอยตาง ๆ เขาดวยกน อนเทอรเนตเปนเครอขายของคอมพวเตอรและอปกรณทางดจทลตาง ๆ และเปนเครอขายของเครอขายทเชอมโยงทรพยากรตาง ๆ เขาดวยกน ทาใหมการประยกตใชงานดานตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง

1.1 การบรการแบบ web service แนวโนมการดาเนนการผานเวบเปนรปแบบทตองการการโตตอบ อกทงการ

บรการขาวสารและรปแบบการบรการอเลกทรอนกสไดรบการพฒนาไปมาก กลไกการใหบรการแบบเวบจงมรปแบบโมเดลเปนดงภาพท 1.18

การบรการรปแบบใหมเนนใหผใชบรการเรยกใชงานผานเครอขายอนเทอรเนต โดยใชโปรโตคอล http เรยกผานเวบ เวบเพจของสถาบนบรการสารสนเทศจงเปรยบเสมอนการเปดบรการทเปนตวแทนสถาบนบรการสารสนเทศจรง การบรการบนเวบเพจจงเปนการบรการแบบสถาบนบรการสารสนเทศเสมอนจรง ทเปดทาการไดตลอดยสบสชวโมง และเจดวนในสปดาห หรอเรยกการบรการแบบนวา 24x7 การบรการบนเวบจงตองการงานดานหลง (back office) ทเปนระบบ ตงแตระบบการควบคมดแลและใหบรการสมาชก ระบบการตรวจสอบและรกษาความ ปลอดภย และทสาคญคอเอกสารสงพมพจะเกบไวในฐานขอมลทพรอมจะใหบรการไดตลอดเวลา

การบรการแบบ web service ไดรบการพฒนาไปมาก ทงนเพราะระบบบรการบนเวบมสภาพการทางานแบบ multi tier ซงหมายถงสามารถเขาถงระบบและฐานขอมลแบบกระจาย การพฒนา web service ทาไดงายขน เพราะผพฒนาซอฟตแวรใหม ๆ ไดพฒนาให รองรบการดาเนนการแบบนอยแลว เชน กลมบรษทซนไมโครซสเตมไดพฒนาภาษาจาวา เพอใหเปนโปรแกรมเชงวตถ โดยเนนใหบราวเซอรมตวแปลภาษาจาวา และสามารถโหลดออปเจกมาจากเซรฟเวอร และกระทาตามออปเจกมาจากเซรฟเวอร และกระทาตามออปเจกทบราวเซอรได ทาใหรปแบบการโตตอบผานเวบ โดยใชบราวเซอรทาไดดมากขน โปรแกรมทใชงานจงมการโตตอบกนได ผใชงานใชงานไดงาย และระบบทเกดขนเปนระบบขนาดใหญได


36

ภาพท 1.18 การบรการผานเวบ โดยมฐานขอมลตาง ๆ ใหบรการ

สาหรบบรษทไมโครซอฟตกไดขยายตวของงานบรการบนเวบแบบ web service โดยพฒนา .NET ซงเปนเฟรมเวอรกสาหรบการพฒนาระบบ web service ภายใตเฟรมเวอรกของ .NET มเครองมอชวยในการพฒนาอกมากมาย ทาใหผพฒนารปแบบองคกรเสมอนจรงททางานบนเครอขายทาไดงายยงขน และมแนวโนมทจะทาใหระบบบนเครอขายมการทางานรวมกนไดมากขน

รปแบบของการบรการบนเวบใชโปรโตคอล http เปนตวลาเลยงขนสงออปเจกของรหส จาวาหรอรหสภายใต .NET ของไมโครซอฟตทเรยกวา MSIL – Microsoft Intermediat Language ทาใหการทางานเปนระบบและทางานรวมกนบนเครอขายผานทางบราวเซอรไดมากขน

ภาพท 1.19 การขนสงออปเจกของเซรฟเวอรเพอใหบราวเซอรรบรและแปลทางานได

เครอขาย

โปรแกรมประยกตเฉพาะงาน

โปรแกรมเวบเซรฟเวอร


บราวเซอร

มระบบVirtual Machineททางานรหสจาวาหรอ MSIL

โปรแกรมจดการขอมล

ขนสงดวยโปรโตคอล

http เครอขาย

โปรแกรมประยกตเฉพาะงาน

โปรแกรมเวบเซรฟเวอร


บราวเซอร

มระบบVirtual Machineททางานรหสจาวาหรอ MSIL

โปรแกรมจดการขอมล

ขนสงดวยโปรโตคอล

http

ฐานขอมลการเงน

ฐานขอมลรกษาความปลอดภย

ฐานขอมลเอกสารหนงสออเลกทรอนกส

ระบบดแลรกษาความปลอดภย

โปรแกรมจดการฐานขอมล

ระบบการคดเงนและบรการ

เวบเพจ


เครอขายอนเทอรเนต

ผขอใชบรการ โตตอบ


ฐานขอมลการเงน

ฐานขอมลรกษาความปลอดภย



โปรแกรมจดการฐานขอมล

ระบบการคดเงนและบรการ

เวบเพจ



ผขอใชบรการ โตตอบ



37

จากแนวคดดงกลาว http จงเปนระบบทใชสาหรบการขนสงรหสโปรแกรมทผานการคอมไพลแลว และสงตอมาใหคอมพวเตอรอนทางาน การทางานจะกระทาเสมอนเครองนนเปนเครองจกรเสมอนจรงททางานตามกรอบของรหสทวางไว

1.2 ภมความรแบบดจทล เพอใหตอบสนองตอการบรการแบบ web service ทกาลงจะเกดขนในอนาคต

การปรบตวของการบรการแบบดจทลเรมมใหเหนมากขน นนหมายถงเอกสารสงพมพ ตลอดจนสอ ตาง ๆ กาลงเปนสอทจะนามาใหบรการผานทางเครอขายได สอสงพมพและมลตมเดยตาง ๆ ประกอบดวย

1) เอกสาร html เปนเอกสารทจดทาขนใหอยในรปเวบเพจทพรอมใหบรการและเปนเอกสารแบบไฮเปอรเทกซ

2) เอกสาร ebook การทาหนงสอใหอยในรปอเลกทรอนกส ซงปจจบนมหลายมาตรฐาน โดยเนนใหเปนหนงสอทเปดอาน เรยกคน หรอสงตอผานสอตวกลางและระบบคอมพวเตอรได

3) เอกสารมลตมเดย เปนเอกสารทผสมระหวางขอความ รปภาพ เสยง และ วดโอ ฯลฯ

4) การสรางเอกสารอเลกทรอนกส ตลอดจนหนงสออเลกทรอนกสมแนวโนมทจะมผดาเนนการและใหบรการผาน web service มากขน ดงจะเหนไดจากผบรการหองสมดดจทลทมฐานขอมลวชาการ ผใหบรการสารานกรมตาง ๆ เชน ไมโครซอฟตเอนคาตา บรทานกา ฯลฯ

1.3 มาตรฐานการจดการเอกสาร และการแลกเปลยนขอมลบน web service การสรางมาตรฐาน html มรปแบบลกษณะเปนแทก (tag) ทกากบขอมลทรบสง

กนในโปรโตคอล http บราวเซอรจะแปลความหมายแทกแลวนาแสดงผลตามทตองการ แทกทกาหนดในมาตรฐาน html เนนการแสดงผล การจดรปแบบเอกสารเพอแสดงบนจอภาพไมเหมาะกบงานอน

ภาพท 1.20 การใช XML เพอการแลกเปลยนขอมล


เกตเวย

โปรแกรมประยกต

เกตเวย โปรแกรมประยกต

ฐานขอมลบราวเซอรXML XML

XML



เกตเวย

โปรแกรมประยกต

เกตเวย โปรแกรมประยกต

ฐานขอมลบราวเซอรXML XML

XML



38

เมอการบรการบนเวบเขาสยคทมการแลกเปลยนขอมลระหวางกน ในรปแบบการโตตอบกนมากขน การจดการขอมลจงตองปรบสรางมาตรฐานใหม โดยเฉพาะในเรองการกาหนดแทกเพอการประมวลผล การขยายผลจาก html ออกไป และเรยกวา XML XML เปนสงทไดรบการออกแบบมาเพอใหมความคลองตว สาหรบการประมวลผลและการแลกเปลยนขอมลผานเครอขาย

ประเดนสาคญคอการใช XML เปนหนทางทใชในการทางานรวมกน และจะเปนแนวทางในการกากบดแล เพอใชในการแลกเปลยนและประมวลผลรวมกนบนเครอขาย 2. ประเดนแนวโนมการพฒนาในรปออปเจก

หากยอนดในอดตของการพฒนาทางดานซอฟตแวรและระบบงานทางคอมพวเตอร แนวคดการสงการเพอใหคอมพวเตอรทางานเนนในรปกระบวนความ หรอสงงานแบบลาดบ แตเมองานมความซบซอนขน โดยเฉพาะงานททาในปจจบนทเกยวกบการดาเนนการบนเครอขายทตองทางานรวมกน การพฒนาระบบงานจงมความซบซอน ทาใหการเขยนโปรแกรมแบบเดมมปญหาในเรองการสรางระบบงาน จงมแนวคดและพฒนาระบบการเขยนโปรแกรมแนวใหมทเรยกวา ออปเจกโปรแกรมมง (object oriented programming) จดมงหมายสาคญคอทาใหโปรแกรมสามารถสงตอไปยงเครอขายหรอประมวลผลในทหางไกลได อกทงการเขยนโปรแกรมแบบออปเจกทาใหโปรแกรมมสภาพเสมอนเปนวตถทสามารถหยบจบและนากลบมาใชใหมได

จากความคดทางดานการจดการซอฟตแวรแบบใหม จงเปนทมาของการพฒนาภาษาจาวา ภาษา C++ ภาษา C# เปนตน ทงนเพราะการดาเนนการแบบออปเจกสามารถพฒนาซอฟตแวรไดงายกวา และสงไปทางานทเครองตาง ๆ ทมโครงสรางหรอฮารดแวรตางกนได


39

ภาพท 1.21 ตวอยาง XML ทใชในการกากบขอมล


40

จากความคดของการพฒนาซอฟตแวรแบบออปเจก และการจดการกบขอมลทมแทก XML กากบ ทาใหสามารถแทนเอกสารขอมล ขอความ หรออน ๆ ในภาพทม XML กากบอยได ดวยเหตนจงมผวางโครงรางเพอหาแนวทางในการสรางมาตรฐานของออปเจกความร

ออปเจกความรคออะไร ลองนกถงเอกสารหนงหอง แตเดมเขยนขน และเกบไวเปนไฟลเอกสารหรอเทกซไฟล ซงแนนอนกคงไมมอะไรมากไปกวาการเกบแถวขนานตวหนงสอเหลานน คราวนถาตองการนาไปใชประโยชน เชน เปนวตถความรทจะนามาใชเปนองคความรทอยในสารานกรม XML ทใชในการกากบขอมลเรมมประโยชน XML เปนเมตะเดตาทจะเกบขอมลบางอยางทกากบเอกสารนนไว เชน ใครเปนผแตงเรยบเรยง มการเชอมสมพนธกบออปเจกอนอยางไร

ลองพจารณาจากการจดทาสารานกรมอเลกทรอนกส ทมการเกบรวบรวมขอมลความรไวหลายพนหลายหมนเรอง แนนอนทสดวาแตละเรองจะมกรอบเฟรมขอกาหนดบางอยางไว เชน ใครเปนผเขยน เปนเรองเกยวกบอะไร อยหมวดหมไหน แบงซอยยอยไดอยางไร ขอมลประกอบ ตลอดคาสาคญ และการเชอมโยง การเกยวของกบเวลา สถานท ฯลฯ ขอมลเหลานจะไดรบการกากบดวยหลกการของเมตะดาตา ซงในปจจบนนใชวธการของ XML

จากออปเจกความรจานวนมากทนามารวมกน เราสามารถจดการแบงหมวดหมเพอการคนหาไดอยางอตโนมต การหาคาเชอมโยงหรอเรองทเกยวของ การจดเรยงเวลาหรอสราง time line อยางอตโนมต จดเรยงลาดบความสมพนธของเรองราวตาง ๆ

ภาพท 1.22 แสดงตวอยางสารานกรมทมการจดโครงสรางแบบ knowledge objects


41

การวางโครงรางแบบออปเจกความรมจดเดนททาใหการจดทาเพมเตม เปลยนแปลงแกไขเนอหาไดงาย การเพมออปเจกความรกระทาไดทนท โดยเมอเพมแลวโปรแกรมจดการจะทาใหผเรยกใชทางานไดทนท มการเชอมโยงเขาสระบบ การผสมกบออปเจกอนเพอสรางการเชอมโยง การดาเนนการรวมกนเหลานเปนการกระทาแบบอตโนมต และกระทาภายใตกรอบเฟรมเวรกทวางไว โดยม XML เปนตวกากบ 3. ประเดนแนวโนมการบรการแบบ web service ในการเชอมโยงกบสถาบนบรการ

สารสนเทศอน แนวโนมทางการจดทาเนอหาแบบอเลกทรอนกสจะมมากขน และเปนความจาเปนท

ผผลตเนอหาจะดาเนนการแบบอเลกทรอนกส ทงนเพราะการผลตเนอหาแบบอเลกทรอนกสทาไดเรว ไดงาย ตนทนตา ใหบรการไดด ประเดนสาคญคอทาไดดวยคณภาพด สามารถสรางสสนเพอการนาเสนอ มรปแบบเปนมลตมเดย สถาบนบรการสารสนเทศในอนาคตจงเปนแหลงรวมของ ผลตภณฑแบบดจทล และตองเปนหนวยงานบรการผานทางเวบ

ดงนนการดาเนนการเหลานจะตองดาเนนการแบบ one stop service โดยแตละหนวยงานจะทาหนาทเปนเสมอนหนงหนวยบรการ ทมการใหบรการแกมวลสมาชกของตนเอง และเมอสมาชกตดตอขอใหบรการแลวจะตองไดรบบรการทเบดเสรจ ความสาคญของการใหบรการจงตองมระบบการเชอมโยงกบสถาบนบรการสารสนเทศอน เพอดาเนนการรวมกน

ดวยเทคโนโลยของการบรการบนเวบไดสรางบทบาท ทาใหเกดการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสระหวางกน หรอทเรยกวา e-Business รปแบบการดาเนนการระหวางสถาบนบรการสารสนเทศและหนวยงานอนกคงไมแตกตางจากระบวนการทางานแบบ e-Business เชนกน วธการทางานจงมการรองขอ และการตอบสนอง มการตรวจสอบสทธ ตรวจสอบกรอบการใหบรการ การดาเนนการบนพนฐานความปลอดภยในเรองการแลกเปลยนขอมล แตจดเดนของการบรการคอสามารถตอบสนองโดยการสงสนคาและบรการไดทนท เพราะสงทตองการในรปสนคาทผบรการตองการจดอยในรปสออเลกทรอนกสอยแลว จงทาใหจดสงผานทางเครอขายไดทนท ตอบสนองตอผขอใชบรการไดโดยทนท

เมอขอมลขาวสารทจดสง เชน eBook eDocument และสอมลตมเดยเปนตวกลาง ดจทลทนาสงไดงาย ระบบการนาเสนอจงมแนวคดทจะสรางออปเจกและการจดการใหไดงายขน รวมถงวธการสงวนสทธ ซงไดแกการปองกนลขสทธตาง ๆ ในระบบสออเลกทรอนกส


42

4. ประเดนการเตรยมการเขาสยคบรการแบบ web service เปนทแนชดวาเครอขายอนเทอรเนตจะเปนเครอขายสาคญสาหรบการเชอมบรการ

ระหวางผใชบรการกบสถาบนบรการสารสนเทศ โดยรปแบบการใหบรการ ทงหมดจะผานทาง โปรโตคอล http หรอเวบนนเอง ดงนนประเดนสาคญทตองคานงถงในดานการจดการมดงน

4.1 การจดเตรยมโครงสรางพนฐานเทคโนโลยเพอบรการ สภาพการบรการจะเปลยนไป โดยรปแบบสออเลกทรอนกสจะมมากขน ดงนนจงจาเปนตองสรางรากฐานการใหบรการ โดยเฉพาะการสรางระบบภายใน ทงดาน web service server ฐานขอมล ถนนขอมลขาวสาร โดยเนนการบรการทงภายในสถานทและนอกสถานท สาหรบภายในจะตองสรางใหครอบคลมทกแหง มการวางโครงสรางระบบแลนแบบไรสาย เพอใหผใชบรการเขามาใชภายใน เพราะปจจบนมการใชคอมพวเตอรขนาดเลก จาพวกพอกเกตพซ ปาลม และโทรศพทมอถอทจะเรยกเขาสขอมลไดมากขน การวางโครงรางเหลานจงมความจาเปนสาหรบระบบการใหบรการ

4.2 การจดเตรยมฐานขอมลและเนอหาทจะใหบรการ โดยปกตการบรการแบบเวบ จาเปนตองมเนอหา ขอมลและสงทจะบรการอยภายใตระบบดจทล การสรางเนอหาของตนเองเปนสงทมความสาคญ เพราะเนอหาภายในของตนเองจะเปนขอตอลองการใหบรการและการเชอมโยงแลกเปลยน หากตนเองมเนอหาทนาสนใจการดาเนนแลกเปลยนหรอการสรางอานาจตอรองการแลกเปลยนเพอการบรการกทาไดงายขน เลงเหนการณไกลโดยเฉพาะจะตองมฐานขอมลดจทลเพอการบรการของตนเอง เพอการดาเนนการแลกเปลยนและใหบรการกบผอน โดยเฉพาะในยคตอจากน ขอมลเนอหาแบบดจทลจะมบทบาทและมราคาทจะตองลงทนเพมขน

4.3 การปรบความคด (paradigm thinking) ทงนเนองจากวธการทางานและการใหบรการตองเปลยนจากสถานการณเชงรบเปนเชงรก เพราะความตองการของผใชจะมพลงกดดนมากขน วธการขอใชบรการจะผานทางเครอขาย การปรบเปลยนความคดและเตรยมการในเรอง ตาง ๆ จงตองปรบใหทนกบกระแสการเปลยนแปลงเพอขอใชบรการ

4.4 การสรางหนวยเครอขายยอย แนวคดการดาเนนการจะมลกษณะการสรางเปนหนวยเครอขายยอย กระจายการใหบรการตามพนทภมศาสตร เชน กระจายในสวนคณะ วทยาเขต แตการมองเหนทรพยากรบรการจะตองเปนแบบรวมกน (integrated) และรวมมอกน การสรางองคกรในอนาคตจงเนนความเปนเอกภาพในเรององคกรเครอขาย (network organize) เพอใหองคกรเตบโตเพอการบรการ

4.5 การพฒนากาลงคน บทบาทสาคญตอการบรการผานเวบมรปแบบใหมทจะตองเตรยมการทางดานกาลงคน เพราะผใหบรการจะมหนาทแตกตางออกไป มการบรหารจดการขอมลการใหบรการ สภาพการดาเนนการจงตองอาศยเทคโนโลยไอทมากขน การปรบตวและเรยนรเพอการดาเนนการจงตองเรงกระทาและกระทาในลกษณะครอบคลมทงหมด


43

5. อนาคต ดวยอตราเรงของความกาวหนาทางเทคโนโลย ดวยกรอบการเปลยนแปลงวถความ

ตองการของผใชบรการ ทาใหอนาคตของการบรการจะเปลยนแปลงไปมาก กรอบความรและเนอหาแบบอเลกทรอนกสจะมมากขน และมบทบาทสาคญทจะตองเรงปรบเปลยนใหทน

การบรการจงตองยดหลกในเรองททาใหการบรการไดทวถง รวดเรว ตนทนตา มกรอบเนอหาทดแลและจดการไดเพมมากขน และบรการไดตลอดเวลา


44

บรรณานกรม

สโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลย ประมวลสาระชดวชาการจดเกบและการคนคนสารสนเทศ บณฑตศกษา สาขาวชาศลปศาสตร นนทบร : สานกพมพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2545

ประมวลสาระชดวชาเทคโนโลยเพอการจดการสารสนเทศ บณฑตศกษา สาขาวชาศลปศาสตร นนทบร : สานกพมพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2546

Documents

หน วยที่ 1 ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับการจ ัดการสารสนเทศ รอง ... · ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับการจ