านค วบคุ มโรคและภัยสุขภาพplan.ddc.moph.go.th/km2016/Documents/แผนงานควบคุมโรค... · (รองปก)

กรอบก

แผนง

บแนวทกรมควบ

งานค

างการจบคมโร

ควบค

จดทาแค ประจ

มโรค

แผนปฏบจาปงบ

คและภ

บตราชบประมา

ภยสข

ชการเชงาณ พ.ศ

ขภาพ

งยทธศศ. 2560

ศาสตร0

(รองปก)

แผนงานควบคมโรคและภยสขภาพ กรอบแนวทางการจดทาแผนปฏบตราชการเชงยทธศาสตร กรมควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

ทปรกษา : นายอานวย กาจนะ อธบดกรมควบคมโรค นายโอภาส การยกวนพงศ รองอธบดกรมควบคมโรค นายภาณมาศ ญาณเวทยสกล รองอธบดกรมควบคมโรค นายอษฎางค รวยอาจณ รองอธบดกรมควบคมโรค นายสเทพ เพชรมาก รองอธบดกรมควบคมโรค คณะกรรมการผทรงคณวฒ

บรรณาธการ : นายสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ นายกฤษฎา มโหทาน นายแพทยทรงคณวฒ นางสาวพรทพย ศรภานมาศ ผอานวยการกองแผนงาน นายไพโรจน พรหมพนใจ ผอานวยการสานกงานคณะกรรมการผทรงคณวฒ

ผชวยบรรณาธการ : นางสาวฉนทนา เจนศภเสร นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพเศษ นางนนทนภส วงษพรา นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพเศษ นางจนตศจ กอบกลธร นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ นางสาวกฤษณา บวโรย นกวเคราะหนโยบายและแผน สามารถดาวนโหลดเอกสารไดท Website : http://plan.ddc.moph.go.th จดทาโดย : กลมพฒนาแผนปฏบตการ กองแผนงาน กรมควบคมโรค

คานา เอกสาร “แผนงานควบคมโรคและภยสขภาพ” ฉบบน จดทาขนเพอใหหนวยงานใชเปนกรอบแนวทาง การจดทาแผนปฏบตราชการ แผนการตดตามและประเมนผลเชงยทธศาสตร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ทมงสเปาหมายการลดปญหาโรคและภยสขภาพของประเทศ เขตสขภาพ จงหวดและพนท กรมควบคมโรค ไดใหความสาคญอยางยงตอกระบวนการพฒนาคณภาพแผนงานแบบมขอมลอางองทางวชาการ (Evidence Based) โดยการวเคราะหและประเมนผลการนาไปใชประโยชนของแผนงานควบคมโรคจากแผนปฏบตราชการ กรมควบคมโรค ทผานมา เพอหาจดแขง โอกาส ความทาทายเชงยทธศาสตรแลวนามาปรบปรงกระบวนการจดทาแผนงาน การกาหนดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพในระดบประเทศ ระดบเขตสขภาพ มาตรการ ชดกจกรรม และการตดตามประเมนผล ใหสามารถนาไปปฏบตไดจรงในพนท โดยการมสวนรวมของผบรหารกรมควบคมโรค คณะกรรมการนายแพทยทรงคณวฒ ผอานวยการและนกวชาการจากหนวยงานหลก (National Program) และสานกงานปองกนควบคมโรค (สคร.) ทกแหง เพอใหการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพบรรลตามเปาหมาย กรมควบคมโรคไดมกระบวนการสอสาร ถายทอดเปาหมายการลดปญหาโรคและภยสขภาพของประเทศใหแกหนวยงานสงกดกรมฯ รวมทงกาหนดใหหนวยงานนาเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพทกาหนดไวในเอกสารฉบบน ไปสการปฏบตในรปของแผนปฏบตราชการ แผนการตดตามและประเมนผลเชงยทธศาสตร ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ของหนวยงาน โดยพจารณาจดสรรงบประมาณตามความสาคญของเนองานในแตละพนท จงมความจาเปนทหนวยงานจะตองทบทวนและจดลาดบความสาคญของปญหา เพอวางแผนบรหารทรพยากรใหมคณภาพ ประสทธภาพและประสทธผล โดยการใชหลก “3 R” Review, Redeploy และ Replace ในโอกาสน ขอขอบพระคณผบรหารกรมควบคมโรค นายแพทยทรงคณวฒ ผอานวยการสานก/สถาบน/กอง/สคร. ผจดการแผนงานควบคมโรค และผเกยวของทกทาน ทมงมน ปรบปรงแผนงานแบบมขอมลอางอง ทาใหแผนงานสวนใหญในเอกสารฉบบน มความนาเชอถอนาไปสการยอมรบ สามารถใชประโยชนในการปฏบตงานรวมของเครอขายสาคญระดบชาต ระดบจงหวด และระดบชมชน ทองถน สการแกไขปญหาโรคและภยทสาคญของประเทศและพนทตอไป

กรมควบคมโรค 1 กรกฎาคม 2559

สารบญ

หนาคานา แผนงานควบคมโรค กรมควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

แผนควบคมโรคภายใต Cluster CD 1. แผนงานควบคมโรคทปองกนไดดวยวคซน 1 2. แผนงานควบคมโรคตดตอทางอาหารและนา 10 3. แผนงานควบคมโรคตดตอจากสตวและคน 3.1 แผนงานโรคพษสนขบา 13 3.2 แผนงานโรคเลปโตสไปโรสส 16 4. แผนงานควบคมโรคตดตออบตใหม 4.1 แผนงานโรคตดตออบตใหม 19 4.2 แผนงานโรคไขหวดใหญ 26 4.3 แผนงานปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก (HFMD) 32 5. แผนงานควบคมโรคตดตอนาโดยแมลง 5.1 แผนงานกาจดโรคมาลาเรย 36 5.2 แผนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 46 5.3 แผนงานโรคเทาชาง 54 5.4 แผนงานโรคลชมาเนย 60 6. แผนงานควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล 64 7. แผนงานควบคมโรคหนอนพยาธ 7.1 แผนงานโรคหนอนพยาธตามโครงการพระราชดารฯ 72 7.2 แผนงานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด 77

แผนควบคมโรคภายใต Cluster SALT 1. แผนงานการดาเนนงานดานการปองกนและแกไขปญหาโรคเอดสและโรคตดตอ

ทางเพศสมพนธ 82

2. โครงการปองกนและควบคมโรคตบอกเสบจากไวรส 98 3. แผนงานควบคมโรคเรอน 101 4. แผนงานควบคมวณโรค 121

แผนควบคมโรคภายใต Cluster NATI 1. แผนงานควบคมโรคไมตดตอเรอรง 132 2. แผนงานควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล 140 3. แผนงานควบคมการบรโภคยาสบ 147 4. แผนงานควบคมการบาดเจบ 4.1 แผนงานปองกนการบาดเจบจากการจราจร 168 4.2 แผนงานปองกนการบาดเจบจากสาเหตอนๆ

174

สารบญ (ตอ)

หนา แผนควบคมโรคภายใต Cluster Env-Occ 1. แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพ 1.1 แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพกลมแรงงานนอกระบบ/

ภาคเกษตรกรรม 187

1.2 แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพภาคอตสาหกรรม (กลมวยทางาน) 194 2. แผนงานยทธศาสตรบรหารจดการขยะและสงแวดลอม 201

แผนงานภายใตระบบควบคมโรค 1. แผนงานระบบงานระบาดวทยา 210 2. แผนงานยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจดจตล 217 3. โครงการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอ โรคอบตใหม และภยสขภาพทเชอมโยง

ในระดบภมภาค 3.1 โครงการพฒนาจงหวดสขภาพชายแดนใหไดสมรรถนะตามกฎอนามยระหวาง

ประเทศ (IHR 2005) 220

3.2 โครงการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 (IHR 2005)

223

3.3 โครงการพฒนาเครอขายในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities)

230

3.4 โครงการพฒนาศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคระดบนานาชาต (International Disease Control Academy)

237

แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ 241 แผนงานสงเสรมการวจยและพฒนา 249 แผนงานยทธศาสตรปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ 260

ภาคผนวก การพฒนาคณภาพแผนงานควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 262 แบบประเมนตนเอง สาหรบสานก/สถาบนใชเปนกรอบในการทบทวนแผนงานควบคมโรค

ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 265

1

แผนงานควบคมโรคทปองกนไดดวยวคซน

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ดวยสภาพการณปจจบนภายหลงจากทมการปฏรประบบสาธารณสข ทาใหมการปรบเปลยนโครงสรางขององคกรและหนวยงานทงในสวนกลางและภมภาค มการปรบเปลยนการบรหาร

จดการสรางเสรมภมคมกนโรคหลายดาน ไดแก การบรหารจดการงบประมาณ ระบบการกระจายวคซนดวยระบบใหม ระบบการนเทศ ควบคมกากบประเมนผล ความหลากหลายการใหบรการ มมากขน รวมทงมการปรบเปลยนบทบาทหนาทของบคลากร การเปลยนแปลงตางๆ ดงกลาวลวนสงผลกระทบตอคณภาพการใหบรการวคซนเปนอยางมาก จากการสารวจความครอบคลม การไดรบวคซนครงลาสดเมอป 2556 พบวา ในภาพรวมความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนด ทงในเดกกอนวยเรยนและวยเรยนมระดบสงเกนกวารอยละ 90 แตยงพบเดกกลมเปาหมาย ไมไดรบวคซน สาเหตสวนใหญ คอ ผปกครองจาวนนดรบวคซนไมได เมอพนกาหนดแลวจงไมไดพาเดกไป ผปกครองไมวาง ไมมเวลาพาไป และในชวงวนนดรบวคซนเดกไมสบายจงไมพาไปรบวคซน และผปกครองยายไปยายมา จงทาใหเดกพลาดการไดรบวคซนตามกาหนด ปญหาความครอบคลมการไดรบวคซนตากวาเปาหมายทกาหนดในบางพนท ซงมกพบในกลมชมชนแออด กลมแรงงานเคลอนยาย กลมทอาศยในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ถนทรกนดารหรอชายขอบ ซงทาใหประเทศไทยยงมความเสยงทจะเกดการระบาดของโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนได การสารวจความครอบคลมการไดรบวคซนในประชากรกลมเสยงในป 2557 กรมควบคมโรค (สานกโรคตดตอทวไป) ไดกาหนดแนวทางการสมสารวจการไดรบวคซนในพนททมประชากรกลมเสยง โดยสานกงานปองกนควบคมโรค (สคร.) ท 1 - 12 ไดประสานสานกงานสาธารณสขจงหวดทกจงหวดในเขตรบผดชอบคดเลอกชมชนทคาดวาความครอบคลมการไดรบวคซนตาและสมเลอกพนท ทกจงหวดๆ ละอยางนอย 1 แหง ผลการสมสารวจโดย สคร.ท 1 - 12 พบวายงมความครอบคลมวคซนตาในบางพนท ซงสานกงานปองกนควบคมโรคไดรวมกบสานกงานสาธารณสขจงหวดและผตรวจราชการเขตเครอขายบรการสขภาพ วางแผนการเรงรดการดาเนนงานเพอเพมความครอบคลมการไดรบวคซนในพนทเสยง ดงนน เพอใหเกดการเรงรดการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรคใหกบประชาชนชาวไทย โดยเฉพาะเรงรดความครอบคลมของวคซนในพนทความครอบคลมวคซนตา พนท 4 จงหวดชายแดนใต คงรกษาระดบมาตรฐานการปฏบตงานสรางเสรมภมคมกนโรค ไดอยางมประสทธภาพ เปนการปองกนไมใหโรคตดตอทมแนวโนมลดลงหรอหมดไปแลวกลบมาระบาดขนใหม จนเปนปญหาทสาคญทางสาธารณสขของประเทศตอไป ตลอดจนการพฒนารปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง ไดแก วคซน dT กระตนทก 10 ป ในผใหญ, วคซนไขหวดใหญ วคซนในกลมแรงงานตางดาวและบคลากรสาธารณสข จงจาเปนตองสมสารวจเพอเรงรดระดบความครอบคลมการไดรบวคซนใหไดตามเกณฑ จดระบบการประเมนมาตรฐานการปฏบตงานสรางเสรมภมคมกนโรคของสถานบรการระดบตางๆ เพอใหหนวยงานเครอขาย ระดบเขต จงหวด และอาเภอ สามารถตดตามประเมนการปฏบตงานเครอขายบรการในพนทใหปฏบตงานไดอยางถกตองตามมาตรฐานทกาหนด ประชมและลงพนทประสานงานกบโรงพยาบาล ทเปนพนทนารองการใหบรการวคซน ผใหญและประชากรกลมเสยง

เมอพจารณาการปวยและการเสยชวตดวยโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนจากรายงานการเฝาระวงโรคของสานกระบาดวทยาในระยะเวลา 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2554 - 2558) พบวา จานวนผปวยมแนวโนมลดลงเกอบทกโรค และทสาคญคอประเทศไทยไมพบผปวยดวยโรคโปลโอตดตอกนเปนเวลากวา 19 ป สาหรบโรคทมแนวโนมลดลง ไดแก โรคหดพบผปวย 1,015 รายตอป (อตราปวย 1.56 ตอประชากรแสนคน) จากเดมมผปวยปละ 1,171 - 5,207 รายตอป สวนใหญรอยละ 42.5 เปนผปวยในเดกกลมอายตากวา 5 ป รองลงมา ไดแก กลมอาย 5 - 9 ปและกลมอาย 15 - 24 ป ตามลาดบสาหรบโรคคอตบในป 2557 – 2558 พบผปวยยนยนจานวน 9 ราย และ 10 รายตามลาดบ และไมพบผปวยคอตบในป 2559 หลงการรณรงคใหวคซนคอตบ – บาดทะยก แกประชากรอาย 20 - 50 ป และวคซนหด - หดเยอรมนแกเดกอาย 2 ป 6 เดอน - 7 ป ทวประเทศในป 2558 ทผานมาเพอเปนการเพมระดบภมคมกนใหเพยงพอตอการปองกนโรคและลด อตราปวยในกลมเปาหมาย สาหรบบาดทะยกในทารกแรกเกดลดลงทกปจาก 2 รายและเสยชวต 1 ราย เปนไมพบผปวยบาดทะยกในทารกแรกเกดในป 2559 โรคคางทมมแนวโนมผปวยลดลง ในป 2558 เหลอ 3,121 ราย (อตราปวย 4.79 ตอประชากรแสนคน) จากเดมมผปวยปละ 3,695 - 10,077 ไมมรายงานผเสยชวต สวนใหญเกดในกลมเดกอาย 5 - 9 ป รองลงมาเปนเดกอายตากวา 5 ป และอาย 10 - 14 ป ตามลาดบ โรคหดเยอรมนมผปวย 240 ราย (อตราปวย 0.37 ตอประชากรแสนคน) ไมมรายงานผเสยชวต สาหรบโรคไขสมองอกเสบเจอพบผปวยปละประมาณ 10 ราย

2

โดยในป 2557 - 2558 จานวน 10 ราย และ 11 รายตามลาดบ สาหรบโรคทมแนวโนมเพมสงขน ไดแก ไอกรนเพมสงขนจาก 16 รายในป 2557 เปน 51 ราย และเสยชวต 2 รายในป 2558 และโรคไขหวดใหญมแนวโนมการระบาดเพมขน จานวนผปวยสะสมในป 2558 มทงสน 77,926 (อตราปวย 119.66 ตอประชากรแสนคน) เสยชวต 28 ราย (อตราตาย 0.04 ตอประชากรแสนคน) จากเดมมผปวยปละ 43,866 - 74,134 ราย ผปวยสวนใหญมอายตากวา 5 ป รองลงมาไดแก ผปวยอาย 5 - 9 ป และ 25 - 34 ป ตามลาดบ สาหรบผปวยทมอาการไมพงประสงคภายหลงไดรบวคซน (AEFI) พบวา ในป 2558 พบรายงานผปวย 673 ราย (อตราปวย 1.03 ตอประชากรแสนคน) เสยชวต 1 ราย จากเดมทมผปวยจานวน 476 - 792 ราย เสยชวต 0 - 7 ราย กลมอายทพบสวนใหญอายตากวา 5 ป รองลงมาเปนกลมอาย 35 - 44 ป และ 25 - 34 ป ตามลาดบ

สาหรบการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรคในการนาวคซนใหม และการปรบเปลยนวคซนชนดใหมทมประสทธภาพและความปลอดภยเขามาใหบรการในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ซงใน ป 2560 กรมควบคมโรคไดวางแผนจะขยายพนทการใหวคซน HPV ครอบคลมทวประเทศ และปรบเปลยนการใหวคซนโปลโอ ตลอดจนยงคงการดาเนนมาตรการและเพมประสทธภาพในการกาจดและกวาดลางโรคใหสาเรจตามพนธะสญญานานาชาตในปจจบนม 2 โรค คอ โรคโปลโอและโรคหด กระทรวงสาธารณสขจงไดอนมตโครงการรวมคอ โครงการกวาดลางโปลโอและโรคหด : Polio and Measles Eradication Project ระยะเวลาดาเนนงานตงแตวนท 1 ตลาคม 2553 ถง 30 กนยายน 2563 โดยมอบหมายใหกรมควบคมโรคเปนหนวยงานกลางในการประสานการดาเนนงาน กบหนวยงานทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข สาหรบโรคโปลโอ ซงเปนโรคตดตอทกอใหเกดการสญเสยชวตและความพการแกผปวยเดกทวโลกมาแลวเปนจานวนมาก ปจจบน ยงพบวามการระบาดในบางประเทศ และมขอมลทสาคญ ซงนาสการกาหนดนโยบายการกวาดลางโปลโอในฉากสดทาย (End game strategy) ไดแก 1) การกลบมาระบาดของโรคโปลโอในประเทศทเคยปลอดโรคมาแลว 2) การระบาดของเชอโปลโอกลายพนธจากสายพนธไวรสชนดท 2 ในวคซน (CVDPV type 2 : Circulating Vaccine Derived Poliovirus) มจานวนเพมขน 3) ความสาเรจของอนเดยซงเคยเปนประเทศทมการระบาด นาไปสความสาเรจของภมภาคเอเชยใตและตะวนออกทไดรบการรบรองเปนภมภาคปลอดโปลโอเมอวนท 27 มนาคม พ.ศ. 2557ดวยขอมลสาคญเหลานองคการอนามยโลกจงจดทา Polio Eradication and Endgame Strategic Plan 2013-2018 ซงหากการดาเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรนประสบผลสาเรจ จะนาสฉากสดทายของการกวาดลางโปลโอ ในทสด สาหรบประเทศไทยมรายงานผปวยโปลโอรายสดทายในป พ.ศ. 2540 ทจงหวดเลย แตการดาเนนงานตามพนธะสญญากบนานาชาตภายใตแผนยทธศาสตรการกวาดลางโปลโอฯ กเปนสงจาเปนและทาทายในการรกษาสถานะปลอดโรคโปลโอของประเทศ และกวาดลางโปลโอใหหมดไปจากโลกน ภายในป พ.ศ. 2561 สวนการกาจดโรคหด (Measles Elimination) ไดถกดาเนนการจนประสบความสาเรจครงแรกในประเทศสหรฐอเมรกาและขยายความสาเรจไปยงประเทศรอบขางจนประสบผลสาเรจทวทงภมภาคในป 2545 คอ สามารถหยดยงการเกดโรคหด จากเชอในภมภาคไดอยางเดดขาด ไมมทงผปวยและเสยชวต จะมเพยงผปวยทตดเชอทมาจากนอกทวป ความสาเรจในภมภาคอเมรกาทาใหภมภาคตางๆทวโลก หนมาใหความสนใจโครงการกาจดโรคหด โดยภมภาคเอเชยใตและตะวนออก ซงมไทยเปนหนงใน 11 ประเทศสมาชก ไดมขอตกลงรวมกนในการประชมสมชชาอนามยโลกครงท 63 ในป 2553 และตงเปาหมายการกาจดโรคหด ใหสาเรจในป 2563

3

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ตวชวดเปาหมายการลดโรค

และภยสขภาพขอมลพนฐาน ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 1. กวาดลางโรคโปลโอใหหมดไป 0 ราย 0 ราย 0 ราย 0 ราย 0 ราย 0 ราย 0 ราย 0 ราย 2. กาจดโรคหดใหมผปวยทกกลมอาย ไมเกน 1ตอประชากรลานคนภายในป 2563

18 ตอประชากรลานคน

1.7 ตอประชากร ลานคน

0.8 ตอประชากรลานคน (ณ วนท

23 ม.ค.59)






จาก รง 506 จาก รง 506 โดยคานวณเปรยบเทยบกบผปวย

ในฐานขอมลกาจดโรคหด ทใหผลบวก

จาก รง 506 โดยคานวณเปรยบเทยบกบผปวยในฐานขอมลกาจดโรคหดทใหผลบวก

3. กาจดโรคบาดทะยกในทารกแรกเกด ไมมจงหวดทมอตราปวยเกน 1 ตอพนเดกเกดมชพรายจงหวด

ไมมจงหวดทมอตราปวยเกน 1 ตอพนเดกเกดมชพรายจงหวด

4. ลดอตราปวยดวยโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซน

- คอตบ 0.014 ตอประชากรแสนคน(9 ราย)

(ผปวยยนยนฯ)

- คอตบ 0.015ตอประชากรแสนคน (10 ราย) (ผปวยยนยนฯ)

- คอตบ (0 ราย) (ณ วนท 8 ม.ค.59)

- โรคคอตบไมเกน 0.015 ตอประชากรแสนคน (10 ราย)









(ผปวยยนยนฯ) - โรคไอกรน 0.02

ตอประชากรแสนคน (16 ราย) - โรคไขสมองอกเสบเจอ 0.02 ตอประชากร แสนคน (11ราย) จาก รง 506

- โรคไอกรน0.08 ตอประชากรแสนคน(51 ราย) - โรคไขสมองอกเสบเจอ 0.02 ตอประชากรแสนคน (10 ราย)จาก รง 506

- โรคไอกรน0.003 ตอประชากรแสนคน (2 ราย) - โรคไขสมองอกเสบเจอ 0.005 ตอประชากร แสนคน (3 ราย) จาก รง 506 (ณ วนท 8 ม.ค.59)

- โรคไอกรนไมเกน 0.08 ตอประชากรแสนคน (50 ราย) - โรคไขสมองอกเสบเจอ ไมเกน 0.15 ตอประชากรแสนคน (90 ราย) จาก รง 506





4

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย ชดกจกรรม/โครงการ

สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การเรงรดและรกษาระดบความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนดในกลมเปาหมาย ตวชวดท 1 รอยละความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนดในกลมเปาหมาย

ความครอบคลมวคซน ≥ รอยละ 90 (ยกเวน MMR1 ในเดก 9-12 เดอน และ MMR2 ในเดกอาย 2 ป 6 เดอน ≥ รอยละ 95 และ dT ใน นร. ชนป.6 ≥ รอยละ 95 เปนรายโรงเรยน)

ทกตาบล/อาเภอ/จงหวด

1. การดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - จดทานโยบายและยทธศาสตรการสรางเสรมภมคมกนโรคแหงชาต ป พ.ศ.2560-2564 - ประชมคณะกรรมการ/คณะทางานทเกยวของกบงานสรางเสรมภมคมกนโรค - สงเสรมการตรวจสอบประวตการไดรบวคซน ในนกเรยน - จดทาแนวทางการสารวจความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนดในประชากรพนทเสยง - จดอบรมหลกสตรความเปนผนาดานการสรางเสรมภมคมกนโรคระดบเขต - จดทาและสนบสนนสอประชาสมพนธงานสรางเสรมภมคมกนโรค (บตรรบรองการไดรบวคซนในนกเรยน แผนพบ ขอความรโรคและวคซน และโปสเตอรวชาการ) - กากบ และนเทศตดตามการดาเนนงาน

1. การดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ตดตามการใชประวตรบวคซนเปนหลกฐานในการเขาเรยนในนกเรยน - สมสารวจความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนดในประชากรพนทเสยงเพอระบประชากรกลมเสยงในการเรงรดความครอบคลมการไดรบวคซน (สมจงหวดละ 1 พนท) - อบรมหลกสตรความเปนผนาดานการสรางเสรมภมคมกนโรคระดบเขต - สนบสนนสอประชาสมพนธงานสรางเสรมภมคมกนโรค - กากบ และนเทศตดตามการดาเนนงาน

5

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ตอ)

มาตรการ/ตวชวด

คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย ชดกจกรรม/โครงการ สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร.

- เฝาระวงผปวยอาการกลามเนอออนแรงแบบเฉยบพลน (Acute flaccid paralysis : AFP) ใหไดอยางนอย 2 ตอแสนประชากรทอายตากวา 15 ป - สอบสวนผปวย Acute flaccid paralysis ทกรายภายใน 48 ชวโมง และควบคมโรคในพนทตากวารอยละ 90 ภายใน 72 ชวโมง หลงพบผปวย - เฝาระวงผปวยสงสยโรคหดหรอหดเยอรมนใหไดอยางนอย 2 ตอแสนประชากร โดยมบรการตรวจยนยนการตดเชอทางหองปฏบตการในผปวย ไมตากวารอยละ 80 (ตรวจหา Measles IgM ดวยวธ ELISA)

ทกจงหวด 2. การเฝาระวงและสอบสวนผปวย AFP และผปวยสงสยโรคหดใหไดตามเกณฑทกาหนด - ตดตามผลการดาเนนงานผานการประชมประจาสปดาหระหวาง กรมวทยาศาสตรการแพทย สานกระบาดวทยา และสานกโรคตดตอทวไป - ประชมคณะกรรมการรบรองผลการกวาดลางโปลโอและการกาจดโรคหดแหงชาต - ประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของเพอขบเคลอนผลกดนนโยบายการใหวคซนในกลมเสยงตางๆ - สนบสนนการดาเนนงานในสวนตางๆทเกยวของ เชน สอสงพมพ เปนตน

2. การเฝาระวงและสอบสวนผปวย AFP และผปวยสงสยโรคหดใหไดตามเกณฑทกาหนด - วางแผนรวมกบจงหวดในการประสานการดาเนนงานการสรางเสรมภมคมกนโรครวมกน - ตดตามผลการรายงานผปวยเพอเฝาระวงโรคในจงหวดรบผดชอบ และวางแผนการนเทศตดตามในกรณทการรายงานไมไดตามเกณฑทกาหนด

การเตรยมความพรอมในการปองกนโรคโปลโอกรณมการระบาด cVDPV ในประเทศเพอนบานหรอปองกน Imported case (พนทชายแดน หรอมความครอบคลมตา)

จงหวดทมพนทตดชายแดนประเทศเพอนบาน (สปป.ลาว และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา)หรอมความครอบคลมตา

3. การเตรยมความพรอมในการปองกนโรคโปลโอ- เรงรดตรวจสอบความครอบคลมการไดรบวคซนโปลโอในเดกกลมเปาหมายใหสงเกนกวารอยละ 90 ทกพนท (ตาบล อาเภอ จงหวด) โดยเฉพาะพนททตดชายแดน สปป.ลาวและสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา - เฝาระวงผปวย AFP และรายงาน zero report รายสปดาห - เตรยมแผนฉกเฉนพรอมตอบสนองกรณ importation wild poliovirus/cVDPVเขามาในประเทศไทย - การใหสขศกษาและใหวคซนโปลโอเสรมแกผเดนทาง เขา - ออกประเทศทมการระบาดหรอม case ตามหลกเกณฑทกาหนด

3. การเตรยมความพรอมในการปองกนโรคโปลโอ - เรงรดตรวจสอบความครอบคลมการไดรบวคซนโปลโอในเดกกลมเปาหมายใหสงเกนกวารอยละ 90 ทกพนท (ตาบล อาเภอ จงหวด) โดยเฉพาะพนททตดชายแดน สปป.ลาว และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา - เฝาระวงผปวย AFP และรายงาน zero report รายสปดาห - เตรยมแผนฉกเฉนพรอมตอบสนองกรณ importation wild poliovirus/cVDPV เขามาในประเทศไทย - การใหสขศกษาและใหวคซนโปลโอเสรมแกผเดนทางเขา-ออกประเทศทมการระบาดหรอม case ตามหลกเกณฑทกาหนด

6




≥รอยละ 80 ของสถานบรการทไดรบการสมประเมนผานเกณฑการประเมนทง 3 ดาน

≥ รอยละ 80 (42 จงหวด) รพศ./ รพท./ รพช./ รพ.สต.

4. การประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ประชมถายทอดแนวทางการประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

4. การประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรครอยละ 50 ของจงหวดในแตละเขต สคร. รวม 42 จงหวด

สคร.1 (4 จงหวด)สคร.2 (3 จงหวด)สคร.3 (3 จงหวด)สคร.4 (4 จงหวด)สคร.5 (4 จงหวด)สคร.6 (4 จงหวด)สคร.7 (2 จงหวด)สคร.8 (4 จงหวด)สคร.9 (2 จงหวด)สคร.10 (3 จงหวด)สคร.11 (4 จงหวด)สคร.12 (4 จงหวด)สปคม. (1 จงหวด)

รปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง

ภาคละ 1 จงหวด รวม 4 จงหวด

5. รปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง - พฒนารปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง - ประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของเพอขบเคลอนผลกดนนโยบายการใหวคซนในกลมเสยงตางๆ - ลงพนทประสานงานกบโรงพยาบาลทเปนพนทนารองการใหบรการ - ประชมรวมกบบคลากรโรงพยาบาลทเปนพนทนารองการใหบรการ

5. รปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง - ลงพนทประสานงานกบโรงพยาบาลทเปนพนทนารองการใหบรการ - ประชมรวมกบบคลากรโรงพยาบาลทเปนพนทนารองการใหบรการ

7




ความครอบคลมการไดรบวคซนปองกนเอชพวในเดกนกเรยนหญงป.5 ไมตากวารอยละ 95

นกเรยนหญงชนประถมศกษาปท 5 ในโรงเรยนทงภาครฐและเอกชนทวประเทศ

6. ขยายพนทใหบรการวคซนปองกนเอชพว- ประชมเชงปฏบตการการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - นเทศตดตามการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ประชาสมพนธการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

6. ขยายพนทใหบรการวคซนปองกนเอชพว - ประชมเชงปฏบตการการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - นเทศตดตามการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค - ประชาสมพนธการใหบรการวคซนปองกนเอชพวในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

ความครอบคลมการไดรบวคซนโรตาในเดกอายครบ 1 ปไมตากวารอยละ 90

เดกอาย 2 และ 4 เดอน หรอเดกอาย 2, 4 และ 6 เดอน (ขนอยกบชนดของวคซน) ในจงหวดสโขทยและเพชรบรณ

7. การใหบรการวคซนโรตา- การนเทศตดตามการใหบรการวคซนโรตาในจงหวดเพชรบรณ

7. การใหบรการวคซนโรตา- การนเทศตดตามการใหบรการวคซนโรตาในจงหวดเพชรบรณ

ความครอบคลมการไดรบวคซนโปลโอในเดกอายครบ 1 ปไมตากวารอยละ 90

เดกอาย 2, 4 และ 6 เดอน ทวประเทศ

8. การเปลยนรปแบบการใหวคซน IPV- ประชมเชงปฏบตการการใหบรการวคซนโปลโอชนดฉดในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

8. การเปลยนรปแบบการใหวคซน IPV - ประชมเชงปฏบตการการใหบรการวคซนโปลโอชนดฉดในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

ระดบภมคมกนตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรไทยตามเกณฑของ herd immunity

สม 12 จงหวด 9. ประเมนตดตามระดบภมคมกนโรคตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนของประชากรไทย - จดทาโครงรางวจย - ประชมถายทอดแนวทางการศกษาระดบภมคมกนโรคตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรกลมเปาหมาย - สารวจระดบภมคมกนตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรกลมเปาหมาย - นเทศตดตามการดาเนนงาน - การตรวจทางหองปฏบตการหาระดบภมคมกนโรค - รวบรวมขอมล วเคราะห สรปผล และจดทารายงานผลดาเนนการ

9. ประเมนตดตามระดบภมคมกนโรคตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนของประชากรไทย - รวมประชมถายทอดแนวทางการศกษาระดบภมคมกนโรคตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรกลมเปาหมาย - ประสานพนทเพอสารวจระดบภมคมกนตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรกลมเปาหมาย - นเทศตดตามการดาเนนงาน

8

4. การตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

รอยละความครอบคลมการไดรบวคซนทกชนดในกลมเปาหมาย

- การสารวจ (ความครอบคลมการไดรบวคซนในกลมเสยง)

- แบบสารวจความครอบคลมการไดรบวคซนในพนทเสยง

ปละ 1 ครง กองโรคปองกนดวยวคซน

- การประมวลผลจากรายงาน 43 แฟมมาตรฐาน สนย. รายไตรมาส (ความครอบคลมการไดรบวคซนในเดกกลมเปาหมาย) - การสารวจ (ความครอบคลมการไดรบวคซนในเดกกลมเปาหมาย)

- ฐานขอมล HDC dashboard (Health data center) ของศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สป. - แบบรายงานความครอบคลมการไดรบวคซน

ไตรมาสละ 1 ครง กองโรคปองกนดวยวคซน

การเฝาระวงผปวย : - เฝาระวงผปวย AFP ใหไดอยางนอย 2 ตอแสนประชากรทอายตากวา 15 ป - เฝาระวงผปวยสงสยโรคหดหรอหดเยอรมนใหไดอยางนอย 2 ตอแสนประชากร โดยมการตรวจยนยนการตดเชอทางหองปฏบตการในผปวย ไมตากวารอยละ 80

รายงานตามระดบจาก รพ., สสจ., สคร. และสานกระบาดวทยา ตามลาดบ

- แบบรายงานผปวย AFP (zero report) - แบบสอบสวนผปวย AFP - แบบสอบสวนโรคเฉพาะรายผปวยสงสยโรคหด (ME1 form) - ทะเบยนผปวยในการสอบสวนเหตการณการระบาดของโรคหด (ME2 form)

ทกวน (ประมวลผลเปนรายสปดาห)

สานกระบาดวทยา

สอบสวนผปวย AFP ทกรายภายใน 48 ชวโมง และควบคมโรคในพนทตากวารอยละ 90 ภายใน 72 ชวโมง หลงพบผปวย รอยละของสถานบรการทไดรบการสมประเมนผานเกณฑการประเมน

- การลงพนทเพอตดตามประเมน แบบประเมนมาตรฐานการดาเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค


รปแบบการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง

- การลงพนทในจงหวดนารองเพอพฒนารปแบบ

แนวทางการนเทศตดตามการใหบรการวคซนผใหญและประชากรกลมเสยง


เดกนกเรยนหญงชนประถมศกษาปท 5 ในประเทศไทยไดรบการสรางเสรมภมคมกนโรคดวยวคซนปองกนเอชพวมความครอบคลมการไดรบวคซนไมตากวารอยละ 95

วดจากความครอบคลมการไดรบวคซนทไดจาก HDC และการรายงานของพนทผานสคร.

- HDC dashboard - แบบรายงานความครอบคลมการไดรบวคซน

2 ครงตอปงบประมาณ กองโรคปองกนดวยวคซน

9


เดกอายครบ 1 ป ในพนทของจงหวดสโขทยและเพชรบรณไดรบวคซนโรตา มความครอบคลมการไดรบวคซนไมตากวารอยละ 90

วดจากความครอบคลมการไดรบวคซนทไดจาก HDC และการรายงานของพนทผาน สคร.


รายไตรมาส กองโรคปองกนดวยวคซน

เดกอายครบ 1 ป ไดรบวคซนโปลโอ มความครอบคลมการไดรบวคซน ไมตากวารอยละ 90

วดจากความครอบคลมการไดรบวคซนทไดจาก HDC และการรายงานของพนทผาน สคร.


รายไตรมาส กองโรคปองกนดวยวคซน

รอยละของประชากรทมระดบภมคมกนตอโรคทปองกนไดดวยวคซนตามเกณฑของ herd immunity

สารวจระดบภมคมกนตอโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในประชากรกลมเปาหมาย

การตรวจทางหองปฏบตการหาระดบภมคมกนโรค

1 ครง กองโรคปองกนดวยวคซน

5. หนวยงานรบผดชอบหลก กองโรคปองกนดวยวคซน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา นายแพทยรงเรอง กจผาต 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการกองโรคปองกนดวยวคซน 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3196-9 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected]

10

แผนงานควบคมโรคตดตอทางอาหารและนา

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา

โรคอาหารเปนพษ (Food poisoning) เกดจากการรบประทานอาหาร หรอนา ทปนเปอนเชอโรค (แบคทเรย ไวรส หรอพยาธ) สารพษทเชอสรางขนในอาหาร เชน สารพษของเชอ Vibrio parahaemolyticus, Clostridium botulinum , Staphylococcus aureus, Bacillus cereusเปนตน หรอสารพษทเชอโรคสรางขนในรางกายภายหลงจากรบประทานอาหารทปนเปอนเชอโรคเขาไป เชน Clostridium perfringens เปนตน หรอสารพษจากสงอนๆ เชน พชพษ สตวพษ โลหะหนก เชน เหดพษ ปลาปกเปา เมลดตนโพธศร สารหน ตะกว เปนตน โรคอาหารเปนพษนน เปนโรคทอยในระบบเฝาระวงของสานกระบาดวทยา และมอตราปวยเปนอนดบตนๆ ไมเกน 10 อนดบแรกของโรคทอยในระบบเฝาระวง จากขอมล รง.506 ของสานกระบาดวทยา ยอนหลง 10 ป (ป พ.ศ. 2549 – 2558) มอตราปวยตอประชากรแสนราย ตามลาดบดงน 216.47, 196.36, 177.59, 162.98, 171.22, 160.31, 185.78, 205.51, 209.61 และ 199.06 โดยในชวงป 2549 จนถงป 2554 นนมอตราปวยลดลง และเพมขนในป 2555 จนถงป 2557 สถานการณการเสยชวตของผปวยโรคอาหารเปนพษนนลดลงตงแต ป 2554 โดยมผเสยชวต 2 ราย ป 2555 มผเสยชวต 1 ราย และป 2557 เสยชวต 1 ราย พนททมอตราปวยมากทสด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ โรคอาหารเปนพษพบไดตลอดทงป สวนใหญพบจานวนผปวยสงในเดอนมกราคมของทกป แลวคอยๆ ลดลงแตไมมากนก และเพมขนอกครงในเดอนพฤษภาคมถงกรกฎาคม แตจานวนไมสงเทาเดอนมกราคม โดยทจานวนผปวยในชวงฤดฝนสงกวาฤดรอน หลงจากนนจานวนผปวยลดลงจนถงเดอนธนวาคม

การเกดเหตการณการระบาดดวยโรคอาหารเปนพษ มกเกดเปนกลมกอนใหญ ในป 2555 – 2556 พบวามการรายงานการระบาด 117 เหตการณ ซงพบวาการระบาดเกดขนกบนกเรยนสงสดคอม 40 เหตการณเกดกบนกเรยนในโรงเรยน ทงเกดจากอาหารและนมในโรงเรยนและอก 8 เหตการณเกดกบนกเรยนทมกจกรรมในการเขาคายสวนใหญการระบาดจะเปนนกเรยนชนประถมและมธยมคดเปนสดสวนของการเจบปวยในนกเรยนเทากบรอยละ 41 ของการระบาดทงหมดในทกกลม ในป 2557 มจานวนเหตการณทงหมด 92 เหตการณ โดยเกดการระบาดกบนกเรยนในโรงเรยนและเขาคายทศนศกษามากทสด จานวน 54 เหตการณ คดเปนรอยละ 58.7 ของเหตการณทงหมด สาเหตสวนใหญเกดจากการรบประทานอาหารในโรงเรยน จากสถานการณดงกลาว จะเหนไดวาปญหาโรคอาหารเปนพษยงคงพบมากในกลมเดกนกเรยน โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอและเรมมแนวโนมเพมขนในชวง 3 ปทผานมา สาเหตสวนใหญยงคง เกดจากโรคตดเชอ ถงแมวาการตดเชอจะเปนสาเหตทสาคญของการเกดโรคอาหารเปนพษในประเทศไทย แตขอมลยงอาจไมเพยงพอเนองจากไมสามารถเกบตวอยางอาหาร และสวนประกอบ ในการปรงได ดงนน การสงเสรมการรบประทานอาหารทถกสขลกษณะโดยเฉพาะการรบประทานอาหารทสกและเพงปรงเสรจใหมๆ รวมทงการปรบปรงสขาภบาลอาหารในโรงเรยนและในการประกอบอาหารสาหรบงานเลยงหรอเหตการณทมการรวมตวของคนจานวนมาก จงเปนยทธศาสตรสาคญ ในการลดปญหาโรคอาหารเปนพษ ในประเทศไทยได การดาเนนงานเรองโรคอาหารเปนพษ ในป 2559 นนจะเนนในกลมพนทเสยงตอการเกดโรค เพอใหสามารถแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ โดยการดาเนนการจะเลอกพนททเกดการระบาดของโรคบอยครง และพนททมคา median ยอนหลง 5 ป ของอตราปวยสงกวาคา median ยอนหลง 5 ป ของอตราปวยทงประเทศ

11

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ

ตวชวดเปาหมายลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 รอยละของเหตการณการระบาดดวยโรคอาหาร เปนพษในโรงเรยนไมเกนคาเปาหมายของคา มธยฐานยอนหลง 5 ป (ป 2554-2558)*

- รอยละ 70 (16 เหตการณ)

รอยละ 26.08 (6 เหตการณ)*

รอยละ 85 (20 เหตการณ)





* ขอมล ณ วนท 9 มนาคม 2559 3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

มาตรการ คาเปาหมาย กลมเปาหมาย

ดาเนนการ พนทเปาหมาย การดาเนนการ

ชดกจกรรม/โครงการ สานก สคร สานก สคร.

มาตรการท 1 โรงเรยนดาเนนงานปองกนโรคอาหารเปนพษตามแนวทางของกรมควบคมโรค ตวชวด : รอยละโรงเรยนในสงกด สพฐ. ทเขารวมดาเนนการสามารถดาเนนการตามมาตรการปองกน โรคอาหารเปนพษ

รอยละ85

รอยละ85

โรงเรยนในสงกด สพฐ. ทวประเทศ

1. โรงเรยนทเคยเกดการระบาด หรอ 2. ร.ร.ในอาเภอทเคยเกดการระบาด หรอ3. จงหวดพนททเคยเกดการระบาดของโรคอาหารเปนพษ 3 ใน 5 ป ยอนหลง

1. พจารณาและเลอกพนท(จงหวด)เปาหมายรวมกบกรมอนามย 2. สนบสนนเครองมอชวยในการเรยนรสาหรบครและนกเรยน 3. พฒนาและสนบสนนแนวทางในการประเมนการดาเนนงานตามมาตรการปองกนโรคอาหารเปนพษ4. สอสารความเสยงและประชาสมพนธในการปองกนควบคมโรค 5. กาหนดหลกสตรการพฒนาศกยภาพผสมผสอาหารในโรงเรยน รวมกบกรมอนามย

1. โรงเรยนสงกด สพฐ. ในจงหวดเสยงไดรบการพฒนาศกยภาพ การเฝาระวงปองกนโรคอาหารเปนพษในโรงเรยน (รอยละ 10) 2. สนบสนน และตดตามผลการดาเนนงานตามมาตรการปองกนโรคอาหารเปนพษ 3. พฒนาศกยภาพผสมผสอาหารในโรงเรยน สคร. ละ 2 จงหวด

12

4. การตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

4.1 รอยละโรงเรยนในสงกด สพฐ. ทเขารวมดาเนนการสามารถดาเนนการตามมาตรการปองกนโรคอาหารเปนพษ

1. ตดตามขอมลโรงเรยนทไดรบการถายทอดแนวทางการดาเนนงานตามมาตรการ 2. ตดตามผลการดาเนนการของโรงเรยนตามมาตรการโดยใชการประเมนตนเองของโรงเรยน 3. รวบรวมขอมลจากโรงเรยน และสมตดตามผลรวมกบกรมอนามย/ศนยอนามย 4. วเคราะหจานวนเทยบกบเปาหมาย 5. สรปผลรายไตรมาส

1. รายชอโรงเรยนสงกด สพฐ. ในพนท 2. รายชอโรงเรยนทรวมดาเนนการ 3. มาตรการปองกนโรคอาหารเปนพษในโรงเรยน 4. แนวทางการตดตามผลในโรงเรยน

รายไตรมาส

กลมตดตอทางอาหารและนา สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยพรชนก รตนดลก ณ ภเกต 1. ดร.นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นายแพทยเชยวชาญ โทร. 0 2590 3280 E-mail : [email protected]

13

แผนงานโรคพษสนขบา


โรคพษสนขบาเปนโรคตดตอระหวางสตวและคนทเปนปญหาทางสาธารณสขทสาคญของประเทศไทย ถงแมวาปจจบนจานวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบามแนวโนมลดลง โดยระหวางป พ.ศ. 2553 - 2558 พบผเสยชวตจานวน 15, 7, 7, 7, 6 และ 5 ราย ตามลาดบ จากการประชมหารอแนวทางการดาเนนงานเรงรดกาจดโรคพษสนขบา ประจาป 2559 โดยคณะผเชยวชาญและนกวชาการดานการปองกนควบคมโรคตดตอระหวางสตวและคนจากกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกรมสงเสรมการปกครองทองถน รวมกนวเคราะหขอมลสถานการณโรคพษสนขบาในคนและในสตว ป พ.ศ. 2556 - 2558 และกาหนดพนทเสยงตอการเกดโรคพษสนขบา ป 2559 จากขอมลจงหวดทพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ป 2556 - 2558 จงหวดทพบหวสตวใหผลบวกตอโรคพษสนขบามากทสด ป 2556 - 2558 และพนทเขตเศรษฐกจพเศษ 10 จงหวด (มการเคลอนยายแรงงานและสตวเขาออกจากพนทตลอดเวลา) รวมทงสน 25 จงหวด ไดแก จงหวดปราจนบร สระแกว อบลราชธาน ศรสะเกษ สงขลา ชลบร ฉะเชงเทรา สรนทร เชยงราย เลย สมทรปราการ มหาสารคาม กาฬสนธ ตรง อานาจเจรญ สมทรสาคร ตาก มกดาหาร ตราด หนองคาย กาญจนบร นครพนม นราธวาส ระยอง และจนทบร ซงพนทเสยงเหลานควรมการคนหาผสมผสโรคใหมารบการฉดวคซนครบทกราย เนองจาก เมอสมผสโรคแลวมโอกาสเสยงทจะตดเชอไดมาก และควรดาเนนการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสนข-แมว ใหครอบคลมรอยละ 100 ของจานวนสนข - แมวทขนทะเบยนทงหมด

เมอพจารณาปญหาอปสรรคของการดาเนนงานเรงรดกาจดโรคพษสนขบามหลายประการ เชน การจดสรรงบประมาณทองถนเพอดาเนนกจกรรม/โครงการเรงรดกาจดโรคพษสนขบา การสารวจความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบาของประชาชนพบวาตากวาเกณฑทกาหนด (DDC Poll) ซงผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาพบทงในพนทเสยงและไมใชพนทเสยง สาเหตเกดจากการไมไปพบแพทยเพอรบการฉดวคซนหลงสมผสโรค โดยประชากรกลมเสยงเปนประชากรทกชวงอาย ถงแมวาเดกจะมความเสยงตอการถกสนขกดมากทสด แตกพบวา ประชาชนวยทางานอาย 25 ปขนไป เขารบบรการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาเปนจานวนมากและปจจบนยงไมมรปแบบ (Model) ของการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาแบบใดทสามารถทาตามมาตรการไดครอบคลมทกดานและมความยงยนแตเพอใหบรรลเปาหมายของการปองกน ไมใหมผเสยชวตในพนทนน หนวยงานสาธารณสขตองมกลไกในการคนหาและตดตามผสมผสโรคใหมารบการฉดวคซนทกรายและประชาสมพนธสรางความรความเขาใจแกประชาชนอยางเขมขนทกพนท ซงตางจากการดาเนนการปองกนควบคมโรคในสตวทอาจเลอกพนทเสยงเปน setting ของการดาเนนการกอน เนองจากตองใชงบประมาณคอนขางมาก นอกจากน การผลกดนใหหนวยงานระดบจงหวด อาเภอ และทองถน มโครงการ/แผนงานเรงรดกาจดโรคพษสนขบาใหครอบคลมกจกรรมดานการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค ภายใตแผนปฏบตการกาจดโรคพษสนขบาของ พ.ร.บ.โรคตดตอ พ.ศ. 2558 จะเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนใหเกดการจดสรรงบประมาณ บคลากร และกจกรรมการดาเนนการเรงรดกาจดโรคพษสนขบา ซงนาไปสการสรางตนแบบ (Model) การสรางพนทปลอดโรคพษสนขบา ทเหมาะสมกบพนทและสามารถนาไปปฏบตงานไดจรงในอนาคต


ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 ไมพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ในป 2560 6 5 3 0 0 0 0 ขอมล ณ วนท 20 มนาคม 2559

14

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 พนทเสยงตอการเกดโรคพษสนขบา สคร.1 (เชยงราย) สคร.2 (ตาก) สคร.5 (กาญจนบร สมทรสาคร) สคร.6 (ชลบร จนทบร ฉะเชงเทรา ตราด ปราจนบร ระยอง สระแกว สมทรปราการ)

สคร.7 (กาฬสนธ มหาสารคาม) สคร.8 (เลย หนองคาย นครพนม) สคร.9 (สรนทร) สคร.10 (อบลราชธาน มกดาหาร ศรสะเกษ อานาจเจรญ) สคร.12 (สงขลา ตรง นราธวาส)


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 ลดความเสยงของการเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ตวชวดท 1 รอยละของผสมผสโรคไดรบการฉดวคซนอยางถกตอง ตามแนวทางเวชปฏบตฯ

100 100 พนทเสยง 1. พฒนาศกยภาพบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขเกยวกบการดแลรกษาผสมผสโรคตามแนวทางเวชปฏบตฯ 2. สนบสนนขอมลทางวชาการเทคโนโลยแนวทางการดแลรกษาผสมผสโรคแกหนวยงานในพนท 3. พฒนาศกยภาพผใชระบบรายงานผสมผสโรค (ร.36) เพอชเปาเตอนภยและตดตามผสมผสโรค 4. สารวจความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบากอน - หลงทากจกรรม และรณรงคสอสารความเสยงใหประชาชนมความตระหนกและปรบ เปลยนพฤตกรรมเพอการปองกนโรคพษสนขบารวมกบภาคเครอขายสวนกลาง 5. ขบเคลอน กากบตดตามการดาเนนงานตามแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค พษสนขบา ภายใตพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 พรอมทงจดทาขอเสนอะแนะเชงนโยบายสการแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ

1. เรงรดการคนหาและตดตามผสมผสโรคทกรายใหไดรบวคซนตามแนวทางเวชปฏบตฯ 2. กากบตดตาม สสจ., รพศ., รพท. และ รพช.ใหสงตวอยางตรวจทางหองปฏบตการ กรณพบผปวยสงสยโรคพษสนขบา หรอโรคไขสมองอกเสบทไมทราบสาเหตทกราย 4. สารวจความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบากอน - หลงทากจกรรม และรณรงคสอสารความเสยงใหประชาชนมความตระหนกและปรบ เปลยนพฤตกรรมเพอการปองกนโรคพษสนขบารวมกบภาคเครอขายสวนภมภาคและพนท 5. ถายทอดและผลกดนใหจงหวดจดทาแผน ปฏบตการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคพษสนขบาภายใตพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 และตดตามประเมนผลการดาเนนงานระดบจงหวด

15


ตวชวดท 1 รอยละของผสมผสโรคไดรบการฉดวคซนอยางถกตองตามแนวทางเวชปฏบตฯ

- สรปรายงานการรบวคซนหลงสมผสโรค และผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา

จากระบบรายงานผสมผสโรค (ร.36) หรอระบบอน

ทก 3 เดอน สานกโรคตดตอทวไป/สคร. 1 – 12/ สปคม.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก กลมโรคตดตอระหวางสตวและคน สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายสตวแพทยพรพทกษ พนธหลา 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นายสตวแพทยชานาญการพเศษ 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0-2590-3177-8 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected]

16

แผนงานโรคเลปโตสไปโรสส


โรคไขฉหนหรอโรคเลปโตสไปโรสสเปนโรคประจาถนทสาคญของประเทศไทยเกดจากการตดเชอแบคทเรยรปเกลยวขนาดเลก genus Leptospira สายพนธกอโรค สามารถตดโรคไดในสตวหลายชนด เชน หน โค กระบอ สกร สนข แมว เปนตน แตอาจมอาการปวยหรอไมขนกบชนดและปรมาณเชอทไดรบ หนเปนแหลงรงโรคทสาคญ คนสามารถตดเชอไดโดยตรงจากการสมผสกบอวยวะหรอปสสาวะของสตวทปวยหรอเปนแหลงรงโรค หรอตดตอทางออมโดยเชอไชเขาทางผวหนงทมรอยแผลหรอเยอบของตา ปาก และจมก จากการสมผสนาหรอดนทปนเปอนเชอจากปสสาวะของสตวรงโรค โดยคนทเสยงตอการตดเชอ ไดแก ชาวนา ชาวสวน ชาวไร เกษตรกรผเลยงสตว คนงานโรงฆาสตว กรรมกรขดลอกคคลอง สตวแพทย เปนตน นกทองเทยวหรอผทเดนลยนา วายนา และลาสตวกมโอกาสสมผสโรคได หลงจากตดเชอผปวยจะมอาการแตกตางกนมากขนกบความรนแรงของเชอ ปรมาณเชอทไดรบ และความสามารถของรางกายในการตอตานเชอ ทงนผปวยสวนใหญไมมอาการทางคลนก สวนผทมอาการปวยมกมไขสง หนาวสน ปวดศรษะรนแรง ปวดเมอยกลามเนอโดยเฉพาะทกลามเนอหลง โคนขา และนอง ตาแดง ปวดทองและคลนไส ปจจบนยงไมมวคซนปองกนโรคเลปโตสไปโรสสในคน แตมวคซนปองกนโรคในสตว เชน สนข สกร ซงสามารถปองกนโรคไดเฉพาะบางซโรวารเทานน ประเทศไทยพบผปวยโรคเลปโตสไปโรสสเฉลยปละประมาณ 3,000-4,000 ราย

สถานการณโรคเลปโตสไปโรสส ตงแต ป พ.ศ. 2554 – 2558 อตราปวยมแนวโนมลดลง คอ 8.57, 7.76, 6.66, 6.65, 4.8 ตอประชากรแสนคน อตราปวยตายมแนวโนมลดลง ตงแตป พ.ศ. 2554 - 2557 คอ 1.64, 1.45, 0.95, 0.87 แตป พ.ศ. 2558 อตราปวยตายเพมเปนรอยละ 2 จากรายงานการสอบสวนโรคเบองตน พบวา ระยะแรกผปวยโรคเลปโตสไปโรสสแสดงอาการทางคลนกทไมจาเพาะเจาะจง เชน มไข ปวดศรษะ ปวดเมอยกลามเนอ คลนไส อาเจยน หรอทองเสยรวมดวย คลายคลงโรคไขหวดหรอโรคตดเชออนๆ ซงผปวยอาจซอยามารบประทานเองหรอไปพบแพทยแตอาการยงไมดขน จนกระทงผปวยมการดาเนนของโรคเขาสระยะรนแรง ไดแก มไข ปวดศรษะรนแรง ตาแดง ตวเหลอง เลอดออกในปอด ไตวาย และเสยชวตในทสด โดยลกษณะการเกดโรคสมพนธกบฤดกาลเรมพบผปวยเพมขนตงแตเดอนมถนายนและสงสดในเดอนตลาคม จาแนกพนททมความเสยงสง ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รองลงมาคอ ภาคใต ภาคเหนอ และภาคกลาง ตามลาดบ ซงสวนใหญพบการระบาดชวงฤดฝนหรอภายหลงการเกดอทกภย เนองจากมนาทวมขงสงผลตอการเพมขนของประชากรหน ทาใหเชอเลปโตสไปราในหนและในสงแวดลอมเพมขน เปนผลใหคนมโอกาสตดเชอเลปโตสไปราจากการสมผสนาทมการปนเปอนเชอไดมากยงขนดวย นอกจากนการเกดภาวะแหงแลงในหลายพนท โดยเฉพาะภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหเกดโครงการขดลอกคคลอง เพอบรรเทาภยแลง หลายคนตองแชนาเปนเวลานาน เพมความเสยงตอการตดเชอและการระบาดเปนกลมกอน ดงนน หนวยงานสาธารณสขของพนทควรดาเนนการประชาสมพนธ แจงเตอนประชาชนใหรจกปองกนตนเองและรบไปพบแพทยหากพบอาการไข ปวดศรษะ ปวดเมอยกลามเนอโดยเฉพาะทโคนขาและนองหรอเจบปวยหลงทากจกรรมหรอแชนาเปนเวลานาน เพอลดการเจบปวยและเสยชวตดวยโรคเลปโตสไปโรสส 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ลดอตราปวยตายดวยโรคเลปโตสไปโรสสนอยกวาคามธยฐาน 5 ป ยอนหลง 1.45 0.95 0.87 2.00 1.75 1.45 N/A N/A N/A N/A

17



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 รเรว วนจฉยเรว รกษาโรคถกตอง ตวชวดท 1.1 : รอยละของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข มความรเกยวกบการวนจฉย ดแลรกษาผปวย และปองกนควบคมโรคเลปโต สไปโรสส

รอยละ 80 ของผเขารวมอบรม ผานเกณฑทกาหนด

รอยละ 80 ของผเขารวมอบรม ผานเกณฑทกาหนด

สคร. 1, 7, 8, 9, 10, 11, 12

1. วเคราะหสถานการณโรค ปญหา และพนทเสยงของการพฒนาศกยภาพบคลากร 2. อบรมใหความรเกยว การวนจฉย ดแลรกษาผปวย และปองกนควบคมโรคเลปโตสไปโรสสแกบคลากรทางสาธารณสขโดยเนนหลก 4E2C 4. ประเมนผลการทดสอบความร ของบคลากรกอน-หลงการอบรม

1. กาหนดกลมเปาหมายของพนททจะดาเนนการพฒนาศกยภาพรวมกบสานกฯ 2. ตดตาม สนบสนนขอมล ใหแกบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขของจงหวดทาการตรวจวนจฉย ดแลรกษาผปวยและปองกนควบคมโรคอยางถกตอง

ตวชวด 1.2 : รอยละของประชาชนมพฤตกรรมในการปองกนตนเองจากโรค เลปโตสไปโรสส

รอยละ 70 ของประชาชน ททาการสารวจมพฤตกรรมฯ ผานเกณฑทกาหนด

รอยละ 70 ของประชาชน ททาการสารวจมพฤตกรรมฯ ผานเกณฑทกาหนด

พนทเสยง กลมวยทางาน อาย 25 ปขนไป

1. จดทาเครองมอทดสอบความร ทศนคต และการปฏบต (Kap survey) 2. ประชาสมพนธและ สอสารความเสยงแกประชาชน โดยเนนการปองกนตวเองและรบไปพบแพทยหากสงสยวาปวยเปนโรคเลปโตสไปโรสส 3. ตดตาม ประเมนผลการสารวจฯ และวเคราะหปญหาอปสรรคโดยภาพรวม

1. ทาการสารวจความร ทศนคต และ การปฏบตเกยวกบโรคเลปโตสไปโรสสสาหรบประชาชนกอนการทากจกรรม 2. ประสานงานรวมกบจงหวดเพอวางแผน การดาเนนงานจดกจกรรมประชาสมพนธ สอสารความเสยงแกประชาชน โดยเนนเรองการปองกนตวเองและรบไปพบแพทยหากสงสยวาปวยเปนโรคเลปโตสไปโรสส 3. ตดตาม ประเมนผลการสารวจฯ และวเคราะหปญหาอปสรรคของพนท

หมายเหต : 1) ตวชวดโรคเลปโตสไปโรสส ให สคร. ทาการวเคราะหจงหวดเสยงและปจจยทมผลตอการเกดโรค - เสยชวตของประชาชน แลวใหเลอกตอบ 1 ตวชวด (1.1 หรอ 1.2) ตามปญหาทเกดขน 2) โครงการ/กจกรรมรณรงคสอสารความเสยงเพอสรางความตระหนกของประชาชนเกยวกบโรคเลปโตสไปโรสสและรจกปองกนตนเอง ยงเปนเรองสาคญสาหรบพนทเสยง

18


1.1 รอยละของบคลากรการแพทยและสาธารณสขมความรเกยวกบการวนจฉย ดแลรกษาผปวย และปองกนควบคมโรคเลปโตสไปโรสส

ทาแบบทดสอบวดความร กอน-หลงการอบรม

แบบทดสอบความรของแพทย/บคลากรทางสาธารณสข เกยวกบการวนจฉย ดแลรกษาผปวย และปองกนควบคมโรคเลปโตสไปโรสส

1 ครง กลมโรคตดตอระหวางสตวและคน สานกโรคตดตอทวไป

1.2 รอยละของประชาชนมพฤตกรรม ในการปองกนตวเองเกยวกบโรคเลปโต สไปโรสส

สารวจความร ทศนคต และ การปฏบตตนเกยวกบการปองกนตนเองจากโรคเลปโตสไปโรสส

แบบสารวจความร ทศนคต และ การปฏบตตนเกยวกบการปองกนตนเองจากโรคเลปโตสไปโรสส

1 ครง กลมโรคตดตอระหวางสตวและคน สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก กลมโรคตดตอระหวางสตวและคน สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายสตวแพทยพรพทกษ พนธหลา 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นายสตวแพทยชานาญการพเศษ 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0-2590-3177-8 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected]

19

แผนงานโรคตดตออบตใหม

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ปจจบนภยคกคามจากการแพรระบาดของโรคตดตออบตใหม กาลงเปนปญหาททวโลกหวนวตก เนองจากทกๆ ป จะมโรคตดตออบตใหมเกดขนซงลวนแลวแตมความซบซอน สวนใหญเปนโรคตดตอระหวางสตวและคน และมกสงผลกระทบตอสขภาพ เศรษฐกจและสงคมอยางมาก โดยพบวาในชวง 3 ทศวรรษทผานมา มโรคตดเชอเกดขนใหมจานวนมาก และมโรคทสาคญ ไดแก โรคเอดส โรคซารส โรคไขหวดนก และโรคไขหวดใหญ 2009 เกดขนครงแรกในโลก โดยสถานการณโรคตดตออบตใหมทสาคญในปจจบน ไดแก 1) โรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง หรอโรคเมอรส จากขอมลองคการอนามยโลก (WHO) รายงานพบผปวยยนยนโรคเมอรส ตงแตเดอนกนยายน 2555 จนถงวนท 16 พฤษภาคม 2559 รวมทงสน 1,733 ราย เสยชวต 628 ราย จาก 27 ประเทศ ในปจจบนยงคงมการรายงานผปวยอยางตอเนองประมาณ 5 - 10 รายตอสปดาห โดยเฉพาะในประเทศแถบตะวนออกกลาง พบมากทประเทศซาอดอาราเบย สถานการณในป 2559 ตงแตวนท 1 มกราคม 2559 จนถงปจจบน พบผปวยยนยนการตดเชอโรคเมอรส ทวโลกจานวน 108 ราย เสยชวต 21 ราย สาหรบในประเทศไทย เมอวนท 24 มกราคม 2559 กระทรวงสาธารณสข รายงานพบผปวยยนยนโรคเมอรส รายท 2 ของประเทศไทย เปนชายชาวโอมาน อาย 71 ป ผปวยหายเปนปกต สวนผสมผสเสยงสงทกคนอาการปกต สรปตงแตเดอนมถนายน 2558 – 5 กมภาพนธ 2559 ประเทศไทยพบผปวยยนยนโรคเมอรสทเดนทางมาจากตะวนออกกลาง รวมจานวน 2 ราย ปจจยเสยงทจะทาใหเกด การระบาด ไดแก ผปวยชาวตางชาตจากประเทศในแถบตะวนออกกลางทมารบบรการรกษาพยาบาลในประเทศไทย ชาวมสลมในประเทศไทยเดนทางไปประกอบพธฮจญ และอมเราะหในประเทศแถบตะวนออกกลาง 2) โรคไขหวดนก องคการอนามยโลกภาคพนแปซฟกตะวนตก ไดรายงานผปวยดวยโรคไขหวดนก สายพนธ A (H5N1) ทวโลก ตงแตป พ.ศ. 2546 จนถงวนท 9 มถนายน 2559 พบรายงานผปวยยนยนการตดเชอโรคไขหวดนกแลว 850 ราย เสยชวต 449 ราย โดยพบใน 16 ประเทศ ไดแก อาเซอรไบจาน บงกลาเทศ กมพชา แคนนาดา จน จบต อยปต อนโดนเซย อรก ลาว พมา ไนจเรย ปากสถาน ไทย ตรก และเวยดนาม และสถานการณการตดเชอไขหวดนกในคน ในป 2559 ตงแตวนท 1 มกราคม – 9 มถนายน 2559 มดงตอไปน - สายพนธ H5N1 พบผตดเชอจานวน 6 รายทประเทศจน และอยปต - สายพนธ H5N6 พบผตดเชอจานวน 9 ราย ในประเทศจน เสยชวต 3 ราย - สายพนธ H7N9 พบผตดเชอจานวน 87 ราย ในประเทศจน เสยชวต 24 ราย

องคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศไดรายงานสถานการณการตดเชอไขหวดนกในสตวปกทวโลก ในป 2559 ตงแตวนท 1 มกราคม 2559 – 26 พฤษภาคม 2559 ทงหมด 10 สายพนธ ใน 28 ประเทศดงตอไปน - สายพนธ H5N1 พบใน ประเทศบงคลาเทศ เบอรกนาฟาโซ กมพชา จน เอเวรโคด ฝรงเศส กานา อนเดย อรก ไนเจอร ไนจเรย และเวยดนาม - สายพนธ H5N8 พบใน ประเทศแคนาดา ไตหวน และเกาหลใต - สายพนธ H5N2 พบใน ประเทศจน ไตหวน และฝรงเศส - สายพนธ H5N6 พบใน ประเทศจน ฮองกง และเวยดนาม - สายพนธ H5N3 พบใน ประเทศไตหวน - สายพนธ H5N9 พบใน ประเทศฝรงเศส - สายพนธ H7N7 พบใน ประเทศอตาล

20

- สายพนธ H7N3 พบใน ประเทศแมกซโก - สายพนธ H5 พบใน ประเทศพมา และปาเลสไตน - สายพนธ H7N8 พบใน ประเทศสหรฐอเมรกา

ในประเทศไทยพบผปวยดวยโรคไขหวดนกรายแรก เมอ ป 2547 และผปวยรายสดทาย ในป 2549 จากนนยงไมพบผปวยโรคไขหวดนกเพมอก ผปวยโรคไขหวดนกสวนใหญจะมประวตการสมผสกบไกปวย/ไก ทตายผดปกต สวนการแพรจากคนสคนพบไดนอย ปจจยเสยงทจะทาใหเกดการระบาด ไดแก นกอพยพ 3) โรคตดเชอไวรสอโบลา ขอมลจาก WHO ณ วนท 2 มถนายน 2559 รายงานพบผปวยโรคตดเชอไวรสอโบลา รวมทงสน 28,652 ราย เสยชวต 11,338 ราย ลาสด ระหวางวนท 17 มนาคม – 6 เมษายน 2559 มรายงานพบผปวยยนยนในประเทศกน จานวน 7 ราย ระหวางวนท 1 – 5 เมษายน 2559 พบผปวยในประเทศไลบเรยจานวน 3 ราย WHO ประกาศยกเลก โรคตดเชอไวรสอโบลาจากภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศ เมอวนท 29 มนาคม 2559 สาหรบในประเทศไทยยงไมเคยพบรายงานผปวยดวยโรคตดเชอไวรสอโบลามากอน ปจจยเสยงทจะทาใหเกดการระบาด ไดแก ผเดนทางมาจากประเทศทเกดโรค เชน ประเทศในแถบแอฟรกาใต 4) โรคตดเชอไวรสซกา ขอมลจาก WHO รายงานผปวยยนยนโรคตดเชอไวรสซกา ตงแต มกราคม 2550 - 2 มถนายน 2559 ใน 60 ประเทศ โดยสถานการณ ป 2559 พบวา ม 5 ประเทศ ทมการระบาดขณะน ไดแก ฝรงเศส อตาล สหรฐอเมรกา และพนทลาสดทมการรายงานผปวย คอ ประเทศควบาและโดมนกา WHO จดการประชมคณะกรรมการฉกเฉน ภายใตกฎอนามยระหวางประเทศ (2005) เพอพจารณาสถานการณและความเสยง จากการระบาดของโรคตดเชอไวรสซกาในภมภาคลาตนอเมรกาและแครบเบยน เมอวนท 1 กมภาพนธ 2559 ซงตอมาผอานวยการ WHO ไดประกาศวา “การเกดกลมผปวยทมภาวะศรษะเลกแตกาเนด และผปวยทมความผดปกตทางระบบประสาททมรายงานจากประเทศบราซล ซงเกดตอเนองจากกลมผปวยลกษณะอยางเดยวกน ในหมเกาะภมภาคโพลนเซยของประเทศฝรงเศส (French Polynesia) ในป ค.ศ. 2014 เปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (PHEIC) โดยภาวะดงกลาวอาจมความสมพนธกบ การตดเชอไวรสซกา” พบการรายงานการตดเชอระหวางคนสคน โดยผานทางการมเพศสมพนธ จานวน 10 ประเทศ รายงานสถานการณภาวะศรษะเลกแตกาเนด (Microcephaly) และ/หรอ ผปวยทมความผดปกตทางระบบประสาท (CNS) ใน 11 พนท ซงมผปวย 1,465 ราย พนทลาสดทพบผปวย คอ ประเทศสเปน และรายงานสถานการณกลมอาการของโรคทมความผดปกตทางระบบประสาท (Guillain-Barré Syndrome: GBS) ใน 13 ประเทศ สาหรบประเทศไทย พบผปวยโรคไขซกาครงแรกในป 2555 ขอมลเมอสนป 2558 มผปวยยนยน เฉลยปละ 5 ราย โดยพบการตดเชอกระจายทกภาค ผปวยสวนใหญ มอาการไมรนแรง โดยมอาการไข มผน ตาแดง หรอปวดขอ ในป 2559 พบผปวยโรคตดเชอไวรสซกาในประเทศไทย 9 จงหวด ควบคมไดแลว 7 จงหวด และกาลงดาเนนการอยางเขมขน 2 จงหวด ปจจยเสยงทจะทาใหเกดการระบาด ไดแก ความชกชมของพาหะนาโรคทมเชอไวรสซกาในประเทศไทย จะเหนไดวา โรคตดตออบตใหมในปจจบนมแนวโนมเพมมากขน สวนใหญมตนกาเนดมาจากสตว หรอสตวปา และมปจจยเสยงตอการเกดโรค ไดแก การเคลอนยายของประชากร ความชกชมของสตวพาหะนาโรค เชน ยง ประชาชนขาดความรความเขาใจและความตระหนกในการปองกน ควบคมโรค การปฏบตตนไมถกตองตามหลกสขอนามยหรอสขลกษณะ การอยรวมกนอยางหนาแนน ประชาชนบางกลมมความเสยงทจะตดโรคเนองจากมความตานทานโรคตา เชน เดกอาย ตากวา 5 ป ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง หญงตงครรภ ผมภาวะอวน ประชาชนบางกลมทมโอกาสสมผสโรคมาก เชน เกษตรกรผเลยงสตว คนทางานในโรงฆาสตว คนชาแหละเนอสตว สตวบาล และสตวแพทย ประชาชนบางกลมมโอกาสแพรโรคหรอรบโรคไดงาย เชน กลมผปกครอง ผดแลเดก หรอกลมผเดนทางไปตางประเทศ ดงนน ประเทศไทยจาเปนตองเตรยมการเฝาระวง ปองกนการระบาดของโรคตดตออบตใหม รวมถงประสานขอมลระหวางประเทศตางๆ อยางใกลชด เพอปองกนและสกดกนการแพรระบาดอยางเตมท ประกอบกบคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาด พ.ศ. 2559 – 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ซงไดกาหนดใหกรมควบคมโรคและสานกงานปองกนควบคมโรค ดาเนนการตามบทบาทภารกจของแผนปฏบตการปองกนโรคตดตออบตใหม

21


ตวชวดเปาหมายการลดโรค และภยสขภาพ

ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ 2557 2558 2559 2560 2561 - 2564 2565 เปนตนไป

ควบคมไมใหเกดโรคตดตออบตใหมระบาดในคนเปนวงกวาง/จากดไมใหมการแพรเชอไปสพนทอน - Imported case เชน โรคเมอรส โรคไขหวดนก โรคตดเชอไวรสอโบลา และโรคตดตออบตใหมอนๆ - โรคตดตออบตใหมทเกดในประเทศ เชน โรคตดเชอไวรสซกา

ไมเกด โรคตดตออบตใหม Generation ท 2



- กรณ Imported case สามารถควบคมไมใหเกด โรคตดตออบตใหม Generation ท 2 - กรณ โรคตดตออบตใหมทเกดในประเทศ สามารถควบคมการระบาดของโรค ไมใหระบาดไปยงอาเภออน ภายใน 2 ระยะฟกตว



ทมา ขอมลจากระบบเฝาระวงเหตการณผดปกตทางระบาดวทยา สานกระบาดวทยา 3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม/โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 สรางความเขมแขงใหแกภาคเครอขายในการเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม ตวชวดท 1.1 รอยละของหนวยงานทมการขบเคลอนยทธศาสตรและ มการดาเนนการตามแผนเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม (พ.ศ. 2560 - 2564)

รอยละ 90 ของหนวยงานทมการขบเคลอนยทธศาสตรฯ พ.ศ. 2560 - 2564 (หนวยงาน หมายถง สคร. 1-12 และ สปคม.)

สคร. : รอยละ 90 ของ สสจ. ในเขตรบผดชอบของ สคร. มการขบเคลอนยทธศาสตรฯ พ.ศ. 2560 - 2564 สปคม. : มการขบเคลอนยทธศาสตรฯ พ.ศ. 2560 - 2564

หนวยงานพหภาคทเกยวของทกภาคสวน ไดแก กระทรวงตางๆ, มหาวทยาลย, สสจ., รพศ., รพท., สานกงานปศสตวจงหวด, สานกงานประชาสมพนธจงหวด, อปท. เปนตน

ขบเคลอนใหหนวยงานเครอขายทงดานสขภาพคน สตว สตวปาและสงแวดลอมมการดาเนนงานตามแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกนและแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม (พ.ศ. 2560 - 2564) โดยดาเนนการผาน 1. การประเมนผลแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอมปองกนและแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ.2556 - 2559) (สนแผน)

1. ประสานงานและสนบสนนทางวชาการใหหนวยงานเครอขายทงดานสขภาพคน สตว สตวปาและสงแวดลอม ในระดบพนท เพอใหมการดาเนนงานตามแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกนและแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม (พ.ศ. 2560 - 2564) 2. ขบเคลอนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม ภายใตโครงสราง/กลไก/หนวยงานรฐ/กรรมการ ทมอยเดม

22

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม/โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ตอ)


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 2. การขบเคลอนแผนยทธศาสตร

เตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2560 - 2564) 3. การพฒนารปแบบจงหวดสขภาพหนงเดยว (One Health) 4. การฝกซอมแผนบรณาการเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน กรณโรคตดตออบตใหม 5. การฝกซอมแผนบรณาการเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน กรณภยคกคามทางชวภาพ (ซอมแผน 4 ภาค) 6. การพฒนาความรสการปฏบต ในการจดทาแผนประคองกจการ (Business Continuity Plan : BCP) กรณโรคตดตออบตใหม ในสถานพยาบาล (ขยายพนท รพ.ศ./รพ.ท.)

3. มการประชมคณะกรรมการ / ประชมชแจงการขบเคลอนแผนยทธศาสตรโดยบรณาการรวมกบงานอนๆ 4. จดทาแผนปฏบตการใหสอดคลองกบแผนปฏบตการแมบทภายใตแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอมฯ 5. ดาเนนการตามแผนปฏบตการ เชน - ประสานงานและสนบสนนทางวชาการใหหนวยงานเครอขายทงดานสขภาพคน สตว สตวปาและสงแวดลอม ในระดบพนทใหมการนารปแบบการปองกนควบคมโรคภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยวไปใช - ตดตามการดาเนนงานเรอง One Health ในจงหวดในเขตรบผดชอบของ สคร. - รายงานผลความกาวหนาการขบเคลอนแผนยทธศาสตรฯ ฉบบท 4 พ.ศ. 2560 - 2564 6. รวมประเมนผลแผนยทธศาสตรฯ ฉบบท 3 พ.ศ. 2556 - 2559

23



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 เฝาระวง ปองกน เตรยมความพรอม และควบคมโรคในคน ตวชวดท 2.1 จานวนเหตการณโรคตดตออบตใหมทสามารถควบคมไมใหเกดการแพรระบาดเปนวงกวาง Imported case เชน โรคเมอรส โรคไขหวดนก โรคตดเชอไวรสอโบลา และโรคตดตออบตใหมอนๆ โรคตดตออบตใหมทเกดในประเทศ เชน โรคตดเชอไวรสซกา

กรณ Imported case สามารถควบคมไมใหเกด Generation ท 2 ไดทกเหตการณ กรณ โรคตดตออบตใหมทเกดในประเทศ สามารถควบคมการระบาดของโรค ไมใหระบาดไปยงอาเภออน ภายใน 2 ระยะฟกตว ไดทกเหตการณ

กรณ Imported case สามารถควบคมไมใหเกด Generation ท 2 ไดทกเหตการณ กรณ โรคตดตออบตใหมทเกดในประเทศ สามารถควบคมการระบาดของโรค ไมใหระบาดไปยงอาเภออน ภายใน 2 ระยะฟกตว ไดทกเหตการณ

สานก : สคร. และ สปคม. สสจ. สคร. : สสจ. ในเขตรบผดชอบ

1. จดระบบการบรหารจดการในการตอบโตภาวะฉกเฉนโรคตดตออบตใหม ดงน - วเคราะหความเสยง - จดทาแผนเผชญเหตเพอรองรบโรคตดตออบตใหมระดบชาต - จดทา/ทบทวน BCP ใหเปนปจจบน - จดทาระบบเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคตดตออบตใหมโดยใชระบบ EOC/จดการฝกซอมแผน - จดทาแผน Logistic ขนตาใชไดอยางนอย 7 วน - สรปผลความสาเรจของการบรหารจดการในการตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคตดตออบตใหม 2. การพยากรณโรค ประเมนความเสยง/สถานการณการเกดโรคตดตออบตใหม จดทามาตรการ และแจงเตอนไปยงเครอขาย สคร. และ สสจ. 3. การสอบสวนโรครวมกบสานกระบาดวทยา 4. ประสานความรวมมอพหภาค

1. จดระบบการบรหารจดการในการตอบโตภาวะฉกเฉนโรคตดตออบตใหม ดงน - วเคราะหความเสยง - จดทาแผนเผชญเหตเพอรองรบโรคตดตออบตใหมและสนบสนน ขบเคลอน ตดตาม และรวมจดประชมใหมการจดทาแผนในระดบจงหวด - จดทา/ทบทวน BCP ใหเปนปจจบน - จดทาระบบเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคตดตออบตใหมโดยใชระบบ EOC/จดการฝกซอมแผน - จดทาแผน Logistic ขนตาใชไดอยางนอย 7 วน 2. ทม SAT ดาเนนการตามบทบาทหนาททกาหนด ไดแก - ตดตาม เฝาระวง ประเมนสถานการณอยางใกลชด - ประสาน เชอมโยงขอมลกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ - กาหนดทางเลอกในการตอบโตภาวะฉกเฉนโรคตดตออบตใหม - รวบรวมขอมลสถานการณการระบาดของโรค ตดตามขาวกรองโรคตดตออบตใหม และแจงเตอน สสจ. และประชาชนในเขตพนทรบผดชอบ

24



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 3. ทม SRRT สอบสวนโรคตามเกณฑของ

สานกระบาดวทยาและดาเนนการปองกน ควบคมการระบาดของโรค 4. กากบ ตดตาม ใหหนวยงานสาธารณสข และหนวยงานทเกยวของดาเนนการปองกนและควบคมโรค โดยเฉพาะในพนทเสยง 5. สรปผลความสาเรจของการบรหารจดการในการตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคตดตออบตใหม 6. สอสารความเสยงใหประชาชนใหเกดความตระหนก ไมตนตระหนก 7. ประสานความรวมมอพหภาคในทองทตามกลไกของ พ.ร.บ. โรคตดตอ พ.ศ. 2558

4. การตดตามประเมนผล

ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบ ตวชวดท 1.1 รอยละของหนวยงานทมการขบเคลอนยทธศาสตรและมการดาเนนการตามแผนเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม (พ.ศ. 2560 - 2564)

รวบรวมจาก สคร. และ สปคม. / ลงพนทประเมน

แบบฟอรมรายงานตดตามความกาวหนาการดาเนนงาน/ แบบฟอรมประเมน

ทก 6 เดอน สานกโรคตดตออบตใหม / สคร. และ สปคม.

ตวชวดท 2.1 จานวนเหตการณโรคตดตอ อบตใหมทสามารถควบคมไมใหเกดการแพรระบาดเปนวงกวาง

รวบรวมจาก สคร. สปคม. และขอมลการรายงานเหตการณการระบาดของโรคจากสานกระบาดวทยา

แบบฟอรมรายงานตดตามความกาวหนาการดาเนนงาน

ทก 6 เดอน สานกโรคตดตออบตใหม / สคร. และ สปคม.

25

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงวรยา เหลองออน 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตออบตใหม 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3155 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] ทปรกษาพเศษ นายแพทยภาสกร อครเสว ทปรกษากรมควบคมโรค

26

1 คตโดจป

1. สถานการณโรคแลโรคไขหวดให

คดเปนอตราตาย 0.13ตงแต 1 มกราคม – 2ดยพบวา ผปวยในป 2จะทาใหเกดการระบาประชาชน การปฏบตต

รปท 1 จ

ะภยสขภาพ/สภาพปหญ ขอมลเฝาระวงโรค ตอแสนประชากร ป 29 พฤษภาคม 25592559 มจานวนสงกวาด ไดแก การรวมตวกตนไมถกตองตามหลกส

จานวนผปวยโรคไขหว

กบ median ย

ปญหา คจากทกจงหวดในประ2558 พบผปวย 77,99 พบผปวยโรคไขหวดาป 2558 และ คามธยกนของคนหมมาก เชนสขอนามยหรอสขลกษ

วดใหญของประเทศไท

ยอนหลง 5 ป จาแนกร

แผน

ะเทศไทยของสานกระ926 ราย คดเปนอตราดใหญ 49,720 ราย มยฐาน 5 ปยอนหลง (2น โรงเรยน คายทหารษณะ ประชาชนบางกล

ทย ป 2558 เปรยบเทย

รายเดอน

นงานโรคไขหวดใ

ะบาดวทยา ป 2557 พปวย 119.66 ตอแสนมผเสยชวต 3 ราย คด2554 - 2558) ในชวงร เรอนจา และสถานทลมมความเสยงทจะตด

ยบ รปท 2

ใหญ

พบผปวย 74,065 รายนประชากร มผเสยชวตดเปนอตราปวย 75.99งเวลาเดยวกน ผปวยสททางาน การขาดควาดโรคเนองจากมความ

2 อตราปวยโรคไขหวด

ย คดเปนอตราปวย 11ต 28 ราย คดเปนอตร9 ตอประชากรแสนคสวนใหญอยในชวงอายามรความเขาใจและคมตานทานโรคตา

ดใหญ จาแนกตามกลม

14.91 ตอแสนประชาาตาย 0.04 ตอแสนปคน ยงไมพบการระบายระหวาง 0 - 9 ป (รปความตระหนกในการป

มอาย ระหวางวนท 1

ากร มผเสยชวต 86 ราระชากร และในป 255ดรนแรงในประเทศไทปท 1 - 3) ปจจยเสยงปองกน ควบคมโรคขอ

ม.ค. - 29 พ.ค. 2559

าย 59 ทย งทอง

9

27

ประกอบกบคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาด พ.ศ. 2559 – 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ซงไดกาหนดกรมควบคมโรคและสานกงานปองกนควบคมโรค ดาเนนการตามบทบาทภารกจของแผนปฏบตการปองกนโรคไขหวดใหญ 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 - 2564 2565 เปนตนไป อตราปวยดวยโรคไขหวดใหญ ไมเกนคามธยฐาน 5 ปยอนหลง (ขอมลป 54 – 58 : คามธยฐาน อตราปวยดวยโรคไขหวดใหญ 5 ปยอนหลง =97.08 ตอประชากรแสนคน)

อตราปวย 114.91

ตอประชากรแสนคน

อตราปวย 119.66

ตอประชากรแสนคน

- อตราปวยดวย โรคไขหวดใหญ

ไมเกนคามธยฐาน 5 ปยอนหลง

อตราปวยดวย โรคไขหวดใหญ

ลดลงจากคามธยฐาน 5 ปยอนหลง

อยางนอย รอยละ 5

อตราปวยดวย โรคไขหวดใหญ

ลดลงจากคามธยฐาน 5 ปยอนหลง รอยละ 10

ทมา ขอมลผปวยโรคไขหวดใหญจากระบบรายงาน R 506 สานกระบาดวทยา

97.08 97.22

68

114.13

90.4

0

20

40

60

80

100

120

ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557 ป 2558

อตราปวย

รปท 3 อตราปวยโรคไขหวดใหญของประเทศไทย ป พ.ศ. 2554 - 2558

28



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การใหวคซนปองกนโรคไขหวดใหญตามฤดกาลแกกลมเปาหมายอยางทวถง ตวชวดท 1.1 ความครอบคลมการใหบรการวคซนไขหวดใหญในกลมเปาหมาย

ไมนอยกวา รอยละ 90 หมายเหต : คดจากจานวนวคซนไขหวดใหญทจดซอได

ไมนอยกวา รอยละ 90 หมายเหต : คดจากจานวนวคซนไขหวดใหญทจดซอได

พนทดาเนนการ - สคร. และ สปคม. - สสจ. - รพศ. - รพท. - รพช. - รพสต. กลมเปาหมาย - เจาหนาททางการแพทยของกระทรวงสาธารณสข ทมความเสยงตอการตดเชอโรคไขหวดใหญตามฤดกาล - ประชาชน กลมเสยง 4 กลม ไดแก 1. หญงตงครรภ ทอายครรภมากกวา 4 เดอนขนไป 2. เดกอาย 6 เดอนถง 2 ป 3. ผปวยทกกลมอายทมโรคเรอรงสาคญ 7 โรค ไดแก โรคปอดอดกนเรอรง หด หวใจ หลอดเลอดสมอง ไตวาย ผปวยมะเรงไดรบยาเคมบาบด และเบาหวาน 4. ผทอายมากกวา 65 ป

1. รณรงค เผยแพรคาแนะนาการฉดวคซนไขหวดใหญตามฤดกาลผานสอรปแบบตางๆ เชน โทรทศน วทย หอกระจายขาว หนงสอพมพ โปสเตอร แผนพบ ปายประชาสมพนธ ใหครอบคลมทวประเทศ เพอสนบสนนใหประชาชนกลมเสยงมารบวคซน 2. ประสานขอขอมลรายงานผลการไดรบวคซนปองกนโรคไขหวดใหญในกลมเสยงจากสานกโรคตดตอทวไป

1. รณรงค เผยแพรคาแนะนาการฉดวคซนไขหวดใหญตามฤดกาลผานสอรปแบบตางๆ เชน โทรทศน วทย หอกระจายขาว หนงสอพมพ โปสเตอร แผนพบ ปายประชาสมพนธ ใหครอบคลมทวประเทศ เพอสนบสนนใหประชาชนกลมเสยงมารบวคซน 2. ตดตาม ควบคม กากบใหหนวยงานทเกยวของในเขตพนทรบผดชอบดาเนนการฉดวคซนปองกนโรคไขหวดใหญตามฤดกาลแกกลมเปาหมายอยางทวถง

29



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 เฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขหวดใหญในคน ตวชวดท 2.1 จานวนศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนทมการระบาดของโรคไขหวดใหญเปนกลมกอนมากกวา 1 ครง

0 แหง

0 แหง ศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยน

1. ถายทอดความรในการดแลสขภาพเฝาระวง ปองกนควบคมโรคไขหวดใหญในสถานศกษา/ศนยพฒนาเดกเลก 2. การพยากรณโรค ประเมนความเสยงการเกดโรคไขหวดใหญ จดทามาตรการ และแจงเตอนไปยงเครอขาย สคร. 3. ตดตามรายงานเฝาระวงผปวยอาการคลายไขหวดใหญ (Influenza like illness) และขอมลผปวยโรคไขหวดใหญจากระบบรายงาน R 506 เพอกาหนดพนทเสยง และแจงไปยง สคร. 4. แจงเตอนสถานการณพนทระบาด 5. การกระจายและสารองยา ในการรองรบการระบาดของโรคไขหวดใหญ

1. ถายทอดความรในการดแลสขภาพเฝาระวง ปองกนควบคมโรคไขหวดใหญในสถานศกษา/ศนยพฒนาเดกเลก 2. การพยากรณโรค ประเมนความเสยงการเกดโรคไขหวดใหญ และแจงเตอนไปยงเครอขาย 3. กากบ ตดตามการรายงานขอมลเฝาระวงผปวยอาการคลายไขหวดใหญ (Influenza like illness) ในเขตพนทรบผดชอบ และประสานพนทเสยงดาเนนการตามแนวทางการดาเนนงานระบบเฝาระวงกลมอาการคลายไขหวดใหญ ของสานกระบาดวทยา 4. แจงเตอนสถานการณพนทระบาด 5. ตดตาม ควบคม กากบใหหนวยงานทเกยวของดาเนนงานเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขหวดใหญโดยเฉพาะในสถานท ทมคนรวมตวเปนจานวนมาก เชน ศนยพฒนาเดกเลก โรงเรยน คายทหาร เรอนจา 6. จดทาแผนการกระจายและสารองเวชภณฑ ยา และทมใชยา เชน เจลแอลกอฮอล หนากากอนามย เพอรองรบการระบาดของโรคไขหวดใหญในเขตพนทรบผดชอบ 7. การสอบสวนโรคตามเกณฑของสานกระบาดวทยา

30



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 3 สงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรมทถกตองในการปองกนตนเองจากโรคไขหวดใหญ ตวชวดท 3.1 รอยละของกลมเปาหมายมพฤตกรรมทถกตองในการปองกนตนเองจากโรคไขหวดใหญ

รอยละ 80

รอยละ 80 สถานศกษา คายทหาร เรอนจา สถานประกอบการ

1. สอสารความเสยงเรองโรคไขหวดใหญ - ถายทอดความรในการดแลสขภาพเฝา

ระวง ปองกนควบคมโรคไขหวดใหญ ในสถานทมคนรวมตวเปนจานวนมาก เชน สถานศกษา เรอนจา คายทหาร สถานประกอบการ รวมถงสอสารความเสยงใหประชาชนเกดความตระหนก ไมตนตระหนก 2. จดทาสอประชาสมพนธ

- พฒนาสอประชาสมพนธตนแบบเพอสอสารความเสยงเรองโรคไขหวดใหญเพอปองกนและควบคมโรคในสถานประกอบการทมแรงงานตางดาว

1. ปองกนการกระจายของโรคไขหวดใหญในสถานทมคนรวมตวเปนจานวนมาก เชน สถานศกษา เรอนจา คายทหาร สถานประกอบการ โดยรวมกบสานกฯ ดาเนนการดงตอไปน

- ประชาสมพนธสอตนแบบเพอสอสารความเสยงเรองโรคไขหวดใหญเพอปองกนและควบคมโรคในสถานประกอบการทมแรงงานตางดาว

- ถายทอดความรในการดแลสขภาพเฝาระวง ปองกนควบคมโรคไขหวดใหญ 2. จดทาสอประชาสมพนธ ผานสอรปแบบตางๆ เชน โทรทศน วทย หอกระจายขาว หนงสอพมพ โปสเตอร แผนพบ ปาย เวบไซตประชาสมพนธ (ในทกชองทางการสอสาร) 3. สอสารความเสยงใหประชาชนเกดความตระหนก ไมตนตระหนก

31

4. การตดตามประเมนผล ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบ

ตวชวดท 1.1 ความครอบคลมการใหบรการวคซนไขหวดใหญในกลมเปาหมาย

ประสานขอขอมลรายงานผลการไดรบวคซนปองกนโรคไขหวดใหญในกลมเสยงจากสานกโรคตดตอทวไป

รายงานผลการไดรบวคซนปองกนโรคไขหวดใหญในกลมเสยงจากสานกโรคตดตอทวไป

ปละ 1 ครง สานกโรคตดตออบตใหม

ตวชวดท 2.1 จานวนศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนทมการระบาดของโรคไขหวดใหญเปนกลมกอนมากกวา 1 ครง

รวบรวมจาก สคร. สปคม. และขอมลการรายงานเหตการณการระบาดของโรคจากสานกระบาดวทยา

ขอมลจากระบบเฝาระวงเหตการณผดปกตทางระบาดวทยา สานกระบาดวทยา

ทก 6 เดอน สานกโรคตดตออบตใหม / สคร.และ สปคม.

ตวชวดท 3.1 รอยละของกลมเปาหมายมพฤตกรรมทถกตองในการปองกนตนเองจากโรคไขหวดใหญ

สมสารวจขอมลดวยแบบสอบถาม แบบสอบถาม 2 ครง/ป สานกโรคตดตออบตใหม / สคร.และ สปคม.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงวรยา เหลองออน 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตออบตใหม 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3155 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] ทปรกษาพเศษ นายแพทยภาสกร อครเสว ทปรกษากรมควบคมโรค

32

แผนงานปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก (HFMD)

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา จากการตดตามสถานการณโรคมอ เทา ปาก ยอนหลง 5 ป ตงแตป 2553 - 2557 พบมรายงานโรคเพมขนทกป มรายงานผเสยชวตรวมทงสน 13 ราย โดยในป 2553 มผปวยจานวน

12,455 ราย ไมมผเสยชวต ป 2554 ไดเพมเตมโรค herpangina ในนยามการเฝาระวงโรคมอ เทา ปาก มผปวยจานวน 18,196 ราย มผเสยชวต 6 ราย ป 2555 มผปวยจานวน 45,297 ราย มผเสยชวต 2 ราย ป 2556 มผปวยจานวน 45,961 ราย มผเสยชวต 3 ราย และป 2557 มผปวยจานวน 65,230 ราย มผเสยชวต 2 ราย และในป 2558 ขอมล ณ วนท 31ธนวาคม 2558 มผปวย 41,392 ราย คดเปนอตราปวย 63.56 ตอแสนประชากร เมอเทยบกบป 2557 มผปวยลดลงจานวน 24,713 ราย คดเปนรอยละ 38 มผปวยเสยชวต 3 ราย ใหผลบวกเชอ Enterovirus 71 ทง 3 ราย รายแรกเปนเดกเพศหญง อาย 4 ป 10 เดอน ทจงหวดสระบร รายทสองเปนเดกเพศชาย อาย 1 ป 8 เดอน ทจงหวดตาก รายทสามเปนเพศหญงอาย 4 ป 3 เดอน ทจงหวดชลบร อายทพบมากทสด เรยงตามลาดบ คอ 1 ป (รอยละ 29.09) 2 ป (รอยละ 25.38) และ 3 ป (รอยละ 17.61 ) จงหวดทมอตราปวยตอแสนประชากรสงสด 5 อนดบแรก คอ จงหวดสราษฎรธาน (154.77) เชยงราย (148.22) ระนอง (141.17) พะเยา (138.71) และจงหวดประจวบฯ (134.64) ตามลาดบ มการรายงานการระบาดของโรคมอ เทา ปาก แบบเปนกลมกอน (Cluster) จานวน 28 เหตการณ เพมขนจากป 2557 จานวน 15 เหตการณ แสดงใหเหนวา ระบบรายงานโรคมประสทธภาพมากขน และการระบาดยงคงพบในโรงเรยนอนบาล ศนยพฒนาเดกเลกและชมชน โดยเกดขนใน 12 จงหวด ไดแก จงหวดนนทบร ชลบร อดรธาน เชยงใหม สระบร เชยงราย รอยเอด อานาจเจรญ กรงเทพมหานคร ตาก อตรดตถ และจงหวดพทลง อกทงขอมลเฝาระวงเชอไวรสเอนเทอโรทางหองปฏบตการทสงตรวจทางสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสขกรมวทยาศาสตรการแพทย ตงแตวนท 1 มกราคม 2558 ถงวนท 31ธนวาคม 2558 พบมการสงตวอยางตรวจแยกเชอ จานวน 495ราย ใหผลบวก 118 ราย พบสารพนธกรรม Enterovirus 71 รอยละ 51.69 Coxsackievirus A type 16 รอยละ 25.42 สารพนธกรรมไวรสเอนเทอโรชนดอน รอยละ 22.88

กรมควบคมโรค ไดเลงเหนถงความสาคญของการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไมใหเชอโรคแพรกระจายและลดการปวยของเดก จงไดดาเนนโครงการศนยเดกเลกปลอดโรค ตงแตป 2554 - 2556 ผลการดาเนนงานพบวา ศนยเดกเลกเขารวมโครงการและผานเกณฑมาตรฐาน รอยละ 73 ทสามารถเฝาระวง คดกรองเดกเปนโรคมอเทาปากไดอยางรวดเรว จนสามารถแยกเดกปวยจากเดกปกต ทาใหสามารถควบคมโรคไมใหแพรระบาดตอไปได ดงนนการเพมมาตรการในการปองกนลวงหนา การคดกรองเดกทกเชา การแยกเดกปวย การทาความสะอาดของเลนและของใชเปนประจาทกสปดาห และควบคมโรคอยางมประสทธภาพโดยการปดโรงเรยนเมอเกดการระบาดและใหเดกปวยหยดพกอยบาน จงเปนมาตรการทจาเปนในการตอยอดพฒนาศนยเดกเลกใหมความปลอดภยมากขน อกทงไดมการศกษาประสทธผลของมาตรการในการปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยเดกเลกซงเปนการศกษาเชงเปรยบเทยบระหวางศนยเดกเลกทไดดาเนนการ ตามขอกาหนดของกรมควบคมโรคและศนยเดกเลกทไมไดดาเนนการตามขอกาหนดของกรมควบคมโรค พบวาศนยเดกเลกทดาเนนการตามมาตรการในการปองกนควบคมโรค สามารถลดอตราปวยโรคมอเทาปากในพนทไมใหเพมขนไดถง 56% แตเมอพจารณาอตราปวย อตราตายของโรคมอเทาปาก พบวายงไมลดลงอยางชดเจน เนองจากการดาเนนงานยงไมครอบคลมกลมวยทงหมด พบวาประมาณรอยละ 60 เปนผปวยเดกอายตากวา 3 ป ซงสวนใหญเปนเดกทอาศยอยในชมชนและในครอบครวปกตไมไดอยในศนยเดกเลก การสรางการมสวนรวมของผปกครองและผดแลเดกในครอบครวและชมชน โดยการใหความรผานครผดแลเดกในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลจงมสวนสาคญ ดงนนในป 2557 จงไดมการขยายการดาเนนงานใหครอบคลมกลมเปาหมายมากยงขนในโรงเรยนอนบาลและสถานรบเลยงเดกทงในสงกดภาครฐและเอกชนอยางตอเนอง ซงในป 2558 มโรงเรยนอนบาลเขารวมโครงการเพยง 3,599 แหง (รอยละ 12.8) และผานเกณฑการประเมน จานวน 2,820 แหง (รอยละ 10) รวมทงไดดาเนนการพฒนาระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคในศนยเดกเลก เพอตดตามสถานการณและเฝาระวงโรคตดตอผานระบบเครอขายอเลกทรอนกสไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพตอไป

33



2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 อตราปวยโรคมอ เทา ปาก ในเดกอาย 0 - 5 ป ลดลง (ตอแสนประชากร)

28 70 71 102 63 50 50 50 40 40 40 30 30 30

ระดบเขต เปาหมายการลดโรคมอ เทา ปาก ป 2560: อตราปวยโรคมอ เทา ปาก ในเดกอาย 0 - 5 ป ลดลงรอยละ 20 เมอเทยบกบคามธยฐานยอนหลง 5 ป หรอ ไมเกน 50 ตอแสนประชากร 3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการ: การขบเคลอนการดาเนนงานเฝาระวง ปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก ในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล ตวชวดท 1 รอยละของศนยเดกเลก สามารถดาเนนงานไดตามเกณฑทกาหนด ตวชวดท 2 รอยละของโรงเรยนอนบาล สามารถดาเนนงานไดตามเกณฑทกาหนด

80

50

80

50

ศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลทวประเทศ

1. เรงรดการขยายผลการดาเนนงานในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลอยางตอเนอง - จดประชมแลกเปลยนเรยนร เพอพฒนาภาคเครอขายความรวมมอในการปองกนควบคมโรค มอเทาปากในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล (สคร./ สสจ./ อปท./ สพฐ. ) - จดทาแนวทางการตดตามประเมนผลการดาเนนงาน และลงพนทรวมกบ สคร. และ สสจ. - ผลตและสนบสนนองคความร คมอ แนวทาง และสอการเรยนการสอนสาหรบครผดแลเดก 2. พฒนาระบบฐานขอมลและการเฝาระวงปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก - ปรบปรงและพฒนาระบบฯใหมประสทธภาพ - จดประชมชแจงและถายทอดการใชงานของระบบฯ

1.ขยายผลการดาเนนงานใหครอบคลมเปาหมายศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลในพนท - ประสานและถายทอดแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลใหกบพนทใหสามารถดาเนนการตามมาตรฐาน - ประชมทมประเมนระดบจงหวด - จดอบรมครผดแลเดกและจดประชมผปกครองทกปอยางตอเนอง - ตดตามผลการดาเนนงานของศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลทผานเกณฑมาตรฐาน

34



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. - ตดตามประเมนผลการดาเนนงานในพนทรวมกบ

สคร. และ สสจ. 3. โครงการสารวจพฤตกรรมและปจจยเสยงตอการแพรระบาดของโรคตดตอในเดกเลก - สมเลอกตวอยางสคร.ละ 2 จงหวด และกรงเทพมหานคร รวมเปน 25 จงหวด - ประชมชแจงและถายทอดแนวทางการสารวจฯ - สารวจเกบขอมลประชากรกลมเปาหมาย - วเคราะหและสรปผลการสารวจฯ

2.ขบเคลอนระบบฐานขอมลและการเฝาระวงปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก - รวมเผยแพรประชาสมพนธใหหนวยงานเครอขาย และครผดแลเดกเขาใชงาน - ตรวจสอบฐานขอมลศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลทผานเกณฑมาตรฐาน - รวมแจงขอมลเขาสระบบรายงาน และนาขอมลไปใชประโยชน - ประสานการดาเนนงานและรวมลงพนท สมเลอก 1 จงหวด/สคร.เพอนารองฯ - ตดตามระบบฐานขอมลและการรายงานเหตการณการระบาดของโรคมอ เทา ปาก ในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลอยางตอเนอง 3.รวมลงพนทสารวจพฤตกรรมและปจจยเสยงตอการแพรระบาดของโรคตดตอในเดกเลก - ประสานการดาเนนงานกบจงหวดทถกเลอก - รวมลงพนทสารวจฯ - รวบรวมเกบขอมลสงสานกฯ

35


ตวชวดท 1 รอยละของศนยเดกเลกสามารถดาเนนงานไดตามเกณฑทกาหนด ตวชวดท 2 รอยละของโรงเรยนอนบาลสามารถดาเนนงานไดตามเกณฑทกาหนด

ตดตามผลการดาเนนงานของ ศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล ทผานเกณฑมาตรฐาน

เกณฑมาตรฐานการประเมน - ศนยเดกเลกปลอดโรค กรมควบคมโรค - ศนยเดกเลกคณภาพ กรมอนามย

ทก 3 เดอน สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยพรศกด อยเจรญ 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง หวหนากลมศนยเดกเลกและโรคตดตอในเดก สานกโรคตดตอทวไป 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02 - 5903191 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected]

36

แผนงานกาจดโรคมาลาเรย


การควบคมโรคไขมาลาเรยทวโลกในทศวรรษทผานมาประสบความสาเรจเปนทนาพอใจ ตงแตป 2543 – 2558 แนวโนมของโรคไขมาลาเรยลดลงอยางตอเนองมากกวารอยละ 75 ใน 55 ประเทศทวโลก และจานวนผปวยมาลาเรยทวโลกลดลงประมาณ รอยละ 47 สาหรบประเทศไทยประสบผลสาเรจในการควบคมโรคไขมาลาเรยเปนอยางมนยสาคญ จานวนผปวยลดลงจาก 150,000 ราย ในป 2543 เหลอ 24,850 ราย ในป 2558 หรอลดลงประมาณ รอยละ 85 คดเปนอตราปวย 0.38ตอประชากรพนคน ผปวยสวนใหญพบตามแนวชายแดนทมการเคลอนยายของประชากรขามพรมแดน นอกจากนประเทศไทยยงมปญหาเชอมาลาเรยดอตอยารกษา ซงเปนปญหาของประเทศในภมภาคลมแมนาโขงสาหรบสถานการณโรคไขมาลาเรยในประเทศไทย พบวา อตราปวยและอตราตายมแนวโนมลดลง โดยพบวา อตราปวยดวยโรคไขมาลาเรยประชากรพนราย (Annual Parasite Incidence-API) ลดลงจาก 0.57 ป 2557 เปน 0.38 ในป 2558 และอตราตายดวยโรคไขมาลาเรยตอประชากรแสนราย (Malaria Mortality Rate-MMR) ลดลงจาก 0.07 ป 2556เปน 0.06 ในป 2557 ปจจบนมสดสวนของเชอมาลาเรยไวแวกซ (P.vivax) สงกวาเชอมาลาเรยชนดฟลซปารม (P.falciparum) ในป 2558 พบผปวยตดเชอมาลาเรยชนดไวแวกซ (P. vivax) 63.93%และฟลซปารม (P.falciparum) 29.31% ทเหลอเปนเชอชนดอนๆ และเชอชนดผสม

ในปงบประมาณ 2558 พบวาการกระจายตวของผปวยโรคไขมาลาเรย มผปวยคนไทยคดเปนรอยละ 57.69 ผปวยตางชาตคดเปนรอยละ 43.38 (เมยนมาร รอยละ 14.20 ลาว รอยละ 1.04 และกมพชา รอยละ 0.93 สวนใหญพบในกลมวยทางาน (15 - 60 ป) ซงประกอบอาชพหรอปฏบตหนาทในปา สวน ไร ในเวลากลางคนมากกวารอยละ 58 ผปวยสวนใหญจะพบมากระหวาง เดอนพฤษภาคมถงสงหาคม จงหวดทพบผปวยดวยโรคไขมาลาเรยมากทสด 10 อนดบแรก ไดแก จงหวดตาก อบลราชธาน ยะลา กาญจนบร แมฮองสอน ศรสะเกษ นราธวาส สงขลา สราษฎรธาน และสรนทร คดเปนรอยละ 87.69 ของผปวยทงประเทศ มหมบานทมการแพรเชอมาลาเรยทงหมด 2,755 หมบาน (5,552 กลมบาน) ซงกระจายตวอยใน 220 อาเภอ จากจานวนทงหมด 928 อาเภอ/เขต1 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ สานก

(ระดบประเทศ)

เปาหมายการลดโรคในพนท ป 2560 สคร.

1 สคร.

2 สคร.

3 สคร.

4 สคร.

5 สคร.

6 สคร.

7 สคร.

8 สคร.

9 สคร. 10

สคร. 11

สคร. 12

สปคม.

จานวนอาเภอ/เขตทไมมการแพรเชอมาลาเรย

696 อาเภอ/เขต (รอยละ 75)

56 34 48 70 35 40 76 83 81 50 24 49 50

1ขอมลอางอง ณ วนท 21 ธนวาคม 2558

37

3. พนทเปาหมายการดาเนนงานลดโรคและภยสขภาพ พนทเปาหมายการดาเนนงานลดโรคและภยสขภาพสาหรบการกาจดเชอมาลาเรยในประเทศไทย กาหนดการแบงพนท (Area Stratification) ในระดบอาเภอแบงเปน 4 ระดบ ดงน

- อาเภอทมการแพรเชอสง และ API มากกวา 1/1000 ประชากร (C1) - อาเภอทมการแพรเชอตาและ API นอยกวา 1/1000 ประชากร (C2) - อาเภอทไมมการแพรเชอ อยางนอย 1 ป แตยงไมครบ 3 ป (Elimination area หรอ E1) หมายถง อาเภอทไมพบผปวยตดเชอในพนทในระยะเวลา 1-3 ป - อาเภอทไมมการแพรเชอ อยางนอย 3 ป และรบรองการกาจดมาลาเรย (Certified Elimination area หรอ E2) หมายถง อาเภอทไมพบผปวยตดเชอในพนทในระยะเวลา 3 ปขนไป

3.1 พนทอาเภอเปาหมายจาแนกตามสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12

สคร.ท จานวนจงหวดทงหมด จานวนอาเภอทงหมด จานวนอาเภอทงหมด จานวนอาเภอเปาหมาย

ป 2560 C1 C2 E1 E2 1 8 103 5 50 7 41 56 2 5 47 5 11 6 25 34 3 5 54 - 6 - 48 48 4 8 70 - - 1 69 70 5 8 62 7 20 1 34 35 6 8 69 4 25 6 34 40 7 4 77 - 1 1 75 76 8 7 87 - 5 1 81 83 9 4 88 1 6 9 72 81 10 5 70 9 11 2 48 50 11 7 74 8 46 1 19 24 12 7 77 11 17 13 36 49

สปคม. 1 50 - - - 50 50 รวม 77 928 50 190 48 632 696

38

3.2 พนทอาเภอเปาหมายรายจงหวดจาแนกตามเขตรบผดชอบของสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 - 12

สคร.ท จานวนจงหวด จานวนอาเภอ จานวนอาเภอ จานวนอาเภอเปาหมาย

ป 2560 C1 C2 E1 E2 1 8 จงหวด 103 5 50 7 41 56 เชยงราย 18 - 8 2 8 11 เชยงใหม 25 - 19 3 3 6 นาน 15 - 6 1 8 12 พะเยา 9 - - - 9 9 แพร 8 - 4 - 4 4 แมฮองสอน 7 5 2 - - 0 ลาปาง 13 - 6 1 6 10 ลาพน 8 - 5 - 3 4 2 5 จงหวด 47 5 11 6 25 34 ตาก 9 5 2 - 2 2 พษณโลก 9 - 4 - 5 6 เพชรบรณ 11 - 4 4 3 8 สโขทย 9 - 1 - 8 9 อตรดตถ 9 - - 2 7 9 3 5 จงหวด 54 - 6 - 48 48 กาแพงเพชร 11 - 3 - 8 8 ชยนาท 8 - - - 8 8 นครสวรรค 15 - - - 15 15 พจตร 12 - - - 12 12 อทยธาน 8 - 3 - 5 5 4 8 จงหวด 70 - - 1 69 70 นนทบร 6 - - - 6 6 ปทมธาน 7 - - - 7 7

39


ป 2560 C1 C2 E1 E2 อยธยา 16 - - - 16 16 นครนายก 4 - - 1 3 4 ลพบร 11 - - - 11 11 สระบร 13 - - - 13 13 สงหบร 6 - - - 6 6 อางทอง 7 - - - 7 7 5 8 จงหวด 62 7 20 1 34 35 กาญจนบร 13 4 5 - 4 4 นครปฐม 7 - - - 7 7 ประจวบครขนธ 8 - 8 - - 0 เพชรบร 8 2 3 1 2 3 ราชบร 10 1 3 - 6 6 สมทรสงคราม 3 - - - 3 3 สมทรสาคร 3 - - - 3 3 สพรรณบร 10 - 1 - 9 9 6 8 จงหวด 69 4 25 6 34 40 จนทบร 10 1 8 - 1 1 ฉะเชงเทรา 11 - 1 - 10 10 ชลบร 11 - 2 2 7 9 ตราด 7 2 5 - - 0 ปราจนบร 7 1 1 - 5 5 ระยอง 8 - 4 1 3 4 สมทรปราการ 6 - - - 6 6 สระแกว 9 - 4 3 2 5 7 4 จงหวด 77 - 1 1 75 76

40


ป 2560 C1 C2 E1 E2 กาฬสนธ 18 - 1 1 16 17 ขอนแกน 26 - - - 26 26 มหาสารคาม 13 - - - 13 13 รอยเอด 20 - - - 20 20 8 7 จงหวด 87 - 5 1 81 83 บงกาฬ 8 - - - 8 8 เลย 14 - - - 14 14 หนองคาย 9 - - - 9 9 หนองบวลาภ 6 - - - 6 6 อดรธาน 20 - - - 20 20 นครพนม 12 - - - 12 12 สกลนคร 18 - 5 1 12 14 9 4 จงหวด 88 1 6 9 72 81 ชยภม 16 - - 2 14 16 นครราชสมา 32 - 1 3 28 31 บรรมย 23 - - 3 20 23 สรนทร 17 1 5 1 10 11

10 5 จงหวด 70 9 11 2 48 50 มกดาหาร 7 - 5 - 2 2 ยโสธร 9 - - 1 8 9 ศรสะเกษ 22 3 3 1 15 16 อานาจเจรญ 7 - - - 7 7 อบลราชธาน 25 6 3 - 16 16

11 7 จงหวด 74 8 46 1 19 24 กระบ 8 - 6 - 2 3

41


ป 2560 C1 C2 E1 E2 ชมพร 8 1 7 - - 0 นครศรธรรมราช 23 - 11 - 12 14 พงงา 8 1 7 - - 1 ภเกต 3 - - 1 2 3 ระนอง 5 2 3 - - 0 สราษฎรธาน 19 4 12 - 3 3

12 7 จงหวด 77 11 17 13 36 49 ตรง 10 - 1 4 5 9 นราธวาส 13 3 4 - 6 6 ปตตาน 12 - - - 12 12 พทลง 11 - 2 3 6 9 ยะลา 8 7 - 1 - 1 สงขลา 16 1 7 3 5 8 สตล 7 - 3 2 2 4

สปคม. 1 จงหวด 50 - - - 50 50 กทม. 50 - - - 50 50

รวม ทงประเทศ 928 50 190 48 632 696

42



สานก/สถาบน สคร. (Setting): อาเภอ/เขต สานก สคร. มาตรการท 1 เพมความครอบคลมการเฝาระวงโรค การตรวจรกษาเชงรบ-เชงรกและการกาจดเชอมาลาเรยดอยา ตวชวดท 1.1 รอยละของผปวยโรคไขมาลาเรยไดรบการสอบประวตภายใน 3 วน

รอยละ 85 รอยละ 85 ทกอาเภอ/เขต กจกรรมท 1 พฒนาระบบและฐานขอมลใหสามารถแสดงสถานการณของแตละพนท- พฒนาระบบและฐานขอมล (6 ฐานขอมล ไดแก ฐานขอมลเฝาระวงโรค กฏวทยา เชอดอยา บรหารจดการเวชภณฑ ควบคมคณภาพการตรวจวนจฉยการรกษา และบรหารบคลากร/งบประมาณ/การเงน) ใหเปนปจจบนทนเวลา

- ดาเนนมาตรการ 1-3-7 (รายงาน-สอบสวนโรค-ตอบโต) - ดาเนนการคนหาผปวยเชงรกในหมบานแพรเชอ

กจกรรมท 2 พฒนาศกยภาพทมอบรมศกยภาพหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) - พฒนาหลกสตรเพออบรมศกยภาพหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) ในทกระดบรวมทงบคลากรจากภาคเครอขายทเกยวของทใหมศกยภาพในการดาเนนงานกาจดโรคมาลาเรยได

- จดอบรมเพอพฒนาศกยภาพหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) ในทกระดบรวมทงบคลากรจากภาคเครอขายทเกยวของทใหมศกยภาพในการดาเนนงานกาจดโรคมาลาเรยได

กจกรรมท 3 จดแบงพนทสาหรบปฏบตงานมาลาเรย- กาหนดแนวทางการจดแบงพนทสาหรบปฏบตงานมาลาเรย (Area stratification) ใหเปนตามลกษณะระบาดวทยา กฏวทยา และการเคลอนยายของประชากร

- ดาเนนการจดแบงพนทสาหรบปฏบตงานมาลาเรย (Area stratification) ใหเปนตามลกษณะระบาดวทยา กฏวทยา และการเคลอนยายของประชากร

ตวชวดท 1.2 รอยละผปวยมาลาเรยไดรบยารกษาตามนโยบายยารกษาแหงชาต

รอยละ 75 รอยละ 75 มาลาเรยคลนก = 286 แหงโรงพยาบาลรฐ = 205 แหง

กจกรรมท 4 พฒนานโยบายยารกษามาลาเรยแหงชาต- จดทาแนวทางการใชยารกษามาลาเรยและผลกดนใหหนวยงานทเกยวของใชแนวทางทเปนมาตรฐานเดยวกน

- ถายทอดแนวทางการใชยารกษามาลาเรยใหหนวยงานทเกยวของรบทราบและนาไปปฏบตใหเปนมาตรฐานเดยวกน

กจกรรมท 5 จดหาวสดอปกรณและใหบรการตรวจวนจฉยทตรวจดวยกลองจลทรรศนและรกษาโรคไขมาลาเรยในโรงพยาบาลรฐทกสงกดและสถานบรการมาลาเรยคลนก (MC)

- จดหาวสดอปกรณและการใหบรการคนหา-รกษา-ตดตามผปวยเชงรบ – เชงรก

43



สานก/สถาบน สคร. (Setting): อาเภอ/เขต สานก สคร. อาเภอแพรเชอสง = 50

อาเภอ อาเภอแพรเชอตา = 190 อาเภอ

กจกรรมท 6 เรงรดการดาเนนการจดการหลงเกดเชอมาลาเรยดอยา - ตดตามผลการรกษาผปวย

มาตรการท 2 การควบคมยงพาหะและการปองกนตนเอง ตวชวดท 2.1 รอยละของหลงคาเรอนในพนทแพรเชอมาลาเรย (A1 และ A2) มมงชบสารเคม/มงชบ สารเคมชนดออกฤทธยาวนาน ในอตรา 1 หลงตอ 2 คนและ/หรอมการพนเคมชนดมฤทธตกคางในชวง 12 เดอนทผานมา

รอยละ 90 รอยละ 90 หมบานแพรเชอ (A1,A2) = 3,436 หมบาน

กจกรรมท 7 การควบคมแมลงนาโรคในพนทแพรเชอมาลาเรย - ดาเนนการชบมงธรรมดาดวยสารเคมเปน

มาตรการหลกในพนท A1 A2 ใหครอบคลมไมนอยกวารอยละ 80 ของหลงคาเรอน - พนสารเคมชนดมฤทธตกคางในกลมบาน/กระทอมของพนททเกดการระบาดหรอไมสามารถดาเนนการชบมงได - สงเสรมการใชมง LLIN ในพนททมขอจากดไมสามารถชบมงดวยสารเคมและไมสามารถพนสารเคมชนดมฤทธตกคาง)

มาตรการท 3 วจยและกากบตดตามประเมนผล ตวชวดท 3.1 จานวนหมบานทมการแพรเชอในพนท

จานวนหมบาน แพรเชอ

= 3,436 หมบาน


= 3,436 หมบาน


= 3,436 หมบาน

กจกรรมท 8 พฒนาระบบกากบและประเมนผลการกาจดมาลาเรย - จดตงคณะกรรมการกากบและประเมนผลในระดบตางๆ เพอตดตามความกาวหนาในการดาเนนการกาจดมาลาเรย - จดทาแนวทางการตดตามประเมนผลการดาเนนการกาจดมาลาเรยทเหมาะสมสาหรบพนท - นเทศ ตดตามรวมกบหนวยงานเครอขายในตดตามความสาเรจของโครงการ

- ประเมนพนทเพอปรบระยะทองททงระดบหมบาน อาเภอ ตามแนวทางการตดตามประเมนผลการดาเนนการกาจดมาลาเรยโดยมกจกรรมคนหาผปวยเชงรก การศกษาทางกฏวทยา เปนตน - นเทศ ตดตามรวมกบหนวยงานเครอขายในตดตามความสาเรจของโครงการ

44



สานก/สถาบน สคร. (Setting): อาเภอ/เขต สานก สคร. มาตรการท 4 ผลกดนนโยบาย & กลไกใหเกดการทางานและใชทรพยากรรวมกน ตวชวดท 4.1 :รอยละจงหวดทมการแพรเชอมาลาเรยมแผนงานกาจดโรคมาลาเรย

รอยละ 100 รอยละ 100 จงหวดแพรเชอ = 43 จงหวด

กจกรรมท 9 จดประชมเชงปฏบตการการถายทอดแผนยทธศาสตรกาจดโรคไขมาลาเรยนาไปสการปฏบต - จดประชมเชงปฏบตการการถายทอดแผนยทธศาสตรกาจดโรคไขมาลาเรยนาไปสการปฏบต

- จดทาแผนปฏบตการประจาปและงบประมาณเพอกาจดโรคมาลาเรยในพนทแพรเชอ

มาตรการท 5 พฒนาพฤตกรรมสขภาพ สอสารความเสยงและสงเสรมการมสวนรวมของชมชน ตวชวดท 5.1 รอยละของประชาชนในพนทแพรเชอมาลาเรยนอนในมงชบสารเคม (LLIN/LLIHN/ITN) ในคนกอนการสารวจ

รอยละ 50 รอยละ 50 นกวชาการและผเชยวชาญทเกยวของ

กจกรรมท 10 โครงการเฝาระวงปองกนควบคมและกาจดโรคไขมาลาเรยในโครงการพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดารตามพระราชดารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร - เตรยมการดาเนนโครงการ - นาเขาและเชอมโยงขอมลโรคไขมาลาเรยในโครงการเขาสระบบเฝาระวงโรคของประเทศ - กจกรรมพฒนาศกยภาพครตนแบบในการเรยนการสอนและจดกจกรรมกรรมเรองโรคไขมาลาเรย - ถอดบทเรยนโครงการรวมกบกระทรวงศกษาธการและกองบญชาการตารวจตระเวรชายแดน - นเทศตดตามงาน

- เฝาระวงและสรางเสรมสขภาพเดกและเยาวชน ประชาชนในบรเวณรอบสถานศกษาใหปลอดจากโรคไขมาลาเรย - กจกรรมเพมศกยภาพของนกเรยนและประชาชนใหมพฤตกรรมเชงบวกในการปองกนควบคม เฝาระวงและกาจดโรคไขมาลาเรย - กจกรรมจดการเรยนการสอนและกจกรรมการเรยนรในโรงเรยนนารองในพนทมไขมาลาเรย - กจกรรมการสรางอาสาสมครมาลาเรยนอยในโรงเรยนนารองในพนทมไขมาลาเรย - พฒนาศกยภาพของชมชนในการเฝาระวง ควบคม และกาจดโรคไขมาลาเรย - นเทศตดตามงาน

45


1. รอยละของผปวยโรคไขมาลาเรยไดรบการสอบประวตภายใน 3 วน

สานกโรคตดตอนาโดยแมลงรวบรวมขอมลผลการดาเนนงานจากระบบมาลาเรยออนไลน

โปรแกรมมาลาเรยออนไลน ไตรมาส สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

2. รอยละผปวยมาลาเรยไดรบยารกษาตามนโยบายยารกษาแหงชาต



3. รอยละของหลงคาเรอนในพนทแพรเชอมาลาเรย (A1 และ A2) มมงชบสารเคม/มงชบสารเคมชนดออกฤทธยาวนาน ในอตรา 1 หลงตอ 2 คนและ/หรอมการพนเคมชนดมฤทธตกคางในชวง 12 เดอนทผานมา


โปรแกรมมาลาเรยออนไลน รายป สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

4. จานวนหมบานทมการแพรเชอในพนท สานกโรคตดตอนาโดยแมลงรวบรวมขอมลผลการดาเนนงานจากระบบมาลาเรยออนไลน


5. รอยละจงหวดทมการแพรเชอมาลาเรยมแผนงานกาจดโรคมาลาเรย

สานกโรคตดตอนาโดยแมลงรวบรวมขอมล ผลการดาเนนงาน

ระบบ Estimate รายป สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

6. รอยละของประชาชนในพนทแพรเชอมาลาเรยนอนในมงชบสารเคม (LLIN/LLIHN/ITN) ในคนกอนการสารวจ


โปรแกรมมาลาเรยออนไลน รายป สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

6. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายนพนธ ชนานนทเวช 1. นายแพทยวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตอนาโดยแมลง 2. นายแพทยจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3121, 3145 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. ดร.มนสนนท ลมปวทยากล นกวชาการสาธารณสขทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

46

แผนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา โรคไขเลอดออก (Dengue Hemorrhagic Fever-DHF) เปนโรคตดเชอไวรสเดงก (Dengue virus )ทมยงลายเปนแมลงนาโรคโรคนกลายเปนโรคประจาถน (Endemic area) มากกวา

100 ประเทศและยงคกคามตอสขภาพของประชากรโลกมากกวารอยละ 40 (2,500 ลานคน) (Centers for Disease Control and Prevention, 2014) อบตการณโรคไขเลอดออก มความรนแรงเพมขนอยางมากทวโลก ตวเลขทพบในรายงานผปวยไขเลอดออก บางสวนจะไมไดรายงานและมจานวนมากทวนจฉยผดพลาด ลาสดองคการอนามยโลกคาดการณไววาใน 128 ประเทศทเสยง จะพบผตดเชอตอป 390 ลานราย แสดงอาการทางคลนก 96 ลานราย มอาการรนแรงทตองรกษาในโรงพยาบาล 500,000 ราย เสยชวต 12,500 ราย สดสวนทพบมากทสด กลมเดก (World Health Organization, 2016) สาหรบกลมประเทศสมาชกอาเซยน (ASEAN) 10 ประเทศ ขอมลผปวยเฉลย ตงแต พ.ศ.2547 - 2553 พบวา อนโดนเซย มผปวยมากทสด (129,435 ราย) รองลงมา เวยดนาม, ไทย, ฟลปปนส, มาเลเซย, กมพชา และเมยนมาร ตามลาดบ (สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2558, หนา 2)

สถานการณระบาดโรคไขเลอดออกในประเทศไทยประเทศไทยเรมพบโรคไขเลอดออกประปราย ตงแต ป พ.ศ. 2492 (Limkittikul, Brett, & L'Azou, 2014) และเกดการระบาดใหญครงแรกเมอป พ.ศ. 2501 ในกรงเทพมหานครเหตการณน พบรายงานผปวย 2,158 ราย และเสยชวต 300 ราย (Rojanapithayakorn, 1998, หนา 61) หลงจากนนโรคกแพรกระจายไปทวประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต และโรคไขเลอดออกกกลายเปนสาเหตของการรกษาในโรงพยาบาลและการเสยชวตของเดกในประเทศไทย (World Health Organization, 1997) นบตงแตป พ.ศ. 2501-2558 สถานการณโรคไขเลอดออกในประเทศไทยมแนวโนมสงขน ในชวงทศวรรษแรก รปแบบการเกดโรคคอนขางชดเจน เปนการระบาดปเวนป หรอ ปเวนสองป แตในชวงหลงรปแบบการระบาดเรมไมชดเจน สงผลใหการคาดการณการเกดโรคคลาดเคลอน (สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2558, หนา 5)

การกระจายของโรคตามภาคจากขอมลรายงานไขเลอดออกประจาปยอนหลง พบวา จานวนผปวยโรคไขเลอดออกจะสอดคลองกบความหนาแนนของประชากรในระดบภาค โดยภาคกลางจะมรายงานผปวยโรคไขเลอดออกสงสด และเสยชวตมากทสดในชวงระยะเวลาตงแต ป พ.ศ. 2543 - 2554 สาหรบอตราปวยตอประชากรแสนคน ทพบรายงานสงสด คอ ภาคใต ในป พ.ศ.2544, 2545, 2548, 2550 และ 2553 โดยเฉพาะในป พ.ศ. 2545 พบอตราปวยสงกวาภาคอนๆ (402.54 ตอประชากรแสนคน) สาหรบอตราการตายสงสดทไดรบจากรายงานภาคใต ในป พ.ศ. 2544 และ 2545 (0.77 ตอประชากรแสนคน) มากกวา ป พ.ศ. 2553 (0.66 ตอประชากรแสนคน) (Limkittikul, Brett, และ L'Azou, 2014, หนา 3-4)

การกระจายของโรคตามอายและเพศการกระจายของโรคไขเลอดออก พบในกลมวยเดกและวยหนมสาวมากทสด (อายระหวาง 5 - 24 ป) อยางไรกตาม กลมอาย 5 - 9 ป และ 10 - 14 ป จะพบมากทสด แตในชวงระยะ 10 ป (พ.ศ. 2547 - 2557) จะมแนวโนมเพมขนในกลมอาย 15 ปขนไป (สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2558, หนา 6) (Limkittikul, Brett, & L'Azou, 2014, p. 4) สวนการเสยชวต ประมาณรอยละ 70 ของการเสยชวตจากโรคไขเลอดออก จะอยในกลมอายทนอยกวา 15 ปสาหรบอตราสวนผปวยเพศชายตอ เพศหญงใกลเคยงกน 1 : 1.02, 1 : 0.97 และ 1 : 1.01 (ป พ.ศ. 2556 - 2558)

ปจจยดานฤดกาลจานวนผปวยโรคไขเลอดออกจะพบมากตามฤดกาล ระหวางเดอนพฤษภาคม – กนยายน สะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงตามฤดกาลของสภาพภมอากาศ และความสมพนธระหวางเดอนทฝนตกชกกบฤดกาลของยงพาหะนาโรค (Cummings, et al., 2004, pp. 344-347) ดงนนรปแบบการเกดโรคจะขนกบฤดฝนในประเทศไทย และสามารถสรปชวงการเกดโรค คอ เดอน พฤษภาคม/มถนายน จนถง ตลาคม

ชวนสยของยงพาหะ จากการศกษาพฤตกรรมการกดของยงลายบานและยงลายสวน (ถาวระ, และคนอนๆ, 2558) พบวา ยงลายบานมอตราการกดสงสดในฤดรอน ชวงเวลา 06.00-10.00 น. และ 18.00-19.00 น. รองลงมาในฤดฝน ชวงเวลา 09.00-10.00 น., 15.00-16.00 น. และ 18.00-19.00 น. และอตราการกดตาสดในฤดหนาว ชวงเวลา 07.00-08.00 น., 10.00-11.00 น. และ 17.00-18.00 น. สวนยงลายสวน มอตราการกดสงสดในฤดหนาว ชวงเวลา 16.00-17.00 น. และ 18.00-19.00 น. รองลงมาฤดรอน และฤดฝน

47

เชอไวรสเดงก ประกอบดวย 4 ซโรทยป (DENV-1, -2, -3, -4) โดยมยงพาหะทสาคญ 2 ชนด ไดแก ยงลายบาน (A.aegypti) และยงลายสวน (A.albopictus) ผลการศกษาอตราการตดเชอไวรสเดงกของยงลาย ในภาคตางๆ ของประเทศไทย ตงแต พ.ศ. 2549 - 2553 พบวา ภาคใตมอตราการตดเชอไวรสเดงกของยงลายบานและยงลายสวนสงสด คอ รอยละ 37.75 และ 24.24ตามลาดบ โดยเชอไวรสเดงกทตรวจพบมทง 4 ซโรทยป ซงซโรทยป 1 และ 2 จะพบมากทสด นอกจากนซโรทยปของเชอไวรสเดงกทพบในผปวยมากทสดคอ ซโรทยป 1 (ถาวระ, et al., 2558, pp. 189-190) เมอจาแนกซโรทยปในยงลายบาน ยงลายสวนและผปวยตามภาคตางๆ พบวา ภาคตะวนออก ภาคกลาง และภาคเหนอ ตรวจพบซโรทยป 2 ในยงลายบานมากทสด (รอยละ 44.94, 44.76 และ 40.23) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบซโรทยป 1 มากทสด และภาคใตพบ ซโรทยป 3 มากทสด สาหรบยงลายสวน พบซโรทยป 1 มากกวาซโรทยปอนๆ ในทกภาค ยกเวน ภาคใต พบซโรทยป 1, 2 และ 4 จานวนใกลเคยงกนภาพรวมทงประเทศ ยงลายบาน ซโรทยป 2 สงสด สวนยงลายสวน พบ ซโรทยป 1 สงสด

การดอยาของยงลาย การศกษาความตานทานตอ Pyrethroids ของยงลายบานในระดบพนธกรรม (จนทรแสง, 2558) จาก 74 จงหวดและเกาะทองเทยว 3 เกาะ โดยจาแนกลกษณะการดอใน 3 รปแบบของยนส คอ แบบ Homozygous Resistance (RR) ซงยงลายจะมทงลกษณะภายนอกทแสดงออก (phenotype) และลกษณะของยนสภายใน (genotype) ทดอตอสารเคมกาจดแมลงแบบทสองคอแบบ Heterozygous Susceptibility (RS) ทยงลายมลกษณะภายนอกทแสดงออก (phenotype) ยงไมดอตอเคมกาจดแมลง แตจะม ลกษณะของยนสภายใน (genotype) ทงดอและไมดออยดวยกน ซงยงลายกลมทมยนสดอแฝงอยจะเปนกลมทแสดงการดอในอนาคตอนใกลเมอไดมการผสมพนธกนของยงในกลมนสวนแบบทสามคอแบบ Homozygous Susceptibility (SS) ทสามารถบอกไดวายงลายในกลมน มทงลกษณะภายนอกทแสดงออก (phenotype) และลกษณะของยนสภายใน (genotype) ทไมดอตอสารเคมกาจดแมลง พบวา อตราการดอแบบ (RR) ระดบสง อยในชวง 40 - 73% ใน 47 จงหวด 1 เกาะทองเทยว, ระดบปานกลาง ชวง 21 - 39% ใน 20 จงหวด 2 เกาะทองเทยว และ ระดบตาท 0 - 18% ใน 7 จงหวด สาหรบการดอแบบ (RS) พบวามคาสงถง 93% ใน 1 จงหวด และ ความไมตานทานของยง (SS) อยในชวง 7 - 76%

การรกษา ปจจบนไมมยาตานเชอไวรสเดงก จงใหการรกษาแบบประคบประคองตามอาการ การเสยชวตผปวยโรคไขเลอดออกเกดจากพบแพทยชา วนจฉยโรคชาหรอวนจฉยโรคผด ดงนนเพอเปนการลดการเสยชวตของผปวยโรคไขเลอดออก ผปวยควรพบแพทยตงแตเรมมอาการไข และตรวจเลอดเพอทราบการเปลยนแปลงของเมดเลอดขาว (WBC), เกรดเลอด (Platelet) รวมทงวธการรกษาทถกตอง (แกวนอกเขา และ อารยโชคชย, 2556)

วคซนไขเลอดออก หรอเดงกวาเซย (Dengvaxia) เดอนธนวาคม พ.ศ. 2558 มประเทศทประกาศใช ไดแก เมกซโก ฟลปปนส และบราซล โดยในป พ.ศ.2557 องคการอนามยโลกไดระบ ประสทธภาพในการรกษาของวคซนตานไวรสเดงก อยทรอยละ 60.8 ใชไดผลกบไวรสเดงก 4 serotype และสามารถลดความรนแรงของโรค รอยละ 80 ซงการฉดวคซนจะใช 3 เขม (0, 6, 12 เดอน) ในกลมอาย 9 - 45 ป เพราะชวงอายตากวา 9 ป ประสทธภาพยงไมชดเจนมาก ในขณะทอาย 45 ป ไมมขอมลการวจย สาหรบประเทศไทยไดยนขอขนทะเบยนแลว อยระหวางการพจารณาของผเชยวชาญ 3 ดาน (ดานคณภาพ ความปลอดภย และการวจยทางคลนก) จากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

องคการอนามยโลกไดแนะนาการจดการพาหะนาโรคแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management-IVM) (World Health Organization, 2009) ซงเปนเครองมอสาหรบใชเลอกวธการตางๆ ในการควบคมยงพาหะ ตามความเหมาะสมของบรบทในแตละพนท โดยคานงถงสภาพแวดลอม ความพงพอใจของประชาชนในทองถน ความเปนไปไดของงบประมาณ ชนดของยงพาหะและการมสวนรวมของคนในชมชนตองตระหนกถงสภาพปญหาของโรคไขเลอดออก มองคประกอบสาคญ 5 อยาง ไดแก 1) ตองมการสนบสนนจากทกภาคสวนเพอใหระบบบรการสขภาพและชมชนมความเขมแขง 2) มความรวมมอระหวางองคกรสขภาพและภาคสวนอนๆ 3) สงเสรมใหมการควบคมโรคอยางบรณาการโดยใชทรพยากรทมใหเกดประโยชนสงสด 4) มการตดสนใจโดยองหลกฐานเพอใหมการออกมาตรการทเหมาะสมและ 5) มการเตรยมพรอมรบสถานการณการระบาดในแตละทอยเสมอสาหรบมาตรการปองกนและควบคมยงพาหะนาโรคทสาคญ ไดแก การปองกนคนไขและคนปกตไมใหถกยงกด กาจดยงและลกนา ลดแหลงเพาะพนธไมใหยงสามารถแพรพนธได

ผลการดาเนนงานในป พ.ศ. 2558 (Bureau of Epidemiology, 2016) พบผปวยสะสม 144,952 ราย จาก 77 จงหวด คดเปนอตราปวย 222.58 ตอประชากรแสนคน เสยชวต 147 ราย อตราปวยตาย รอยละ 0.10 อตราสวนเพศชายตอเพศหญง 1 : 1.01 กลมอายทพบมากทสด 15 - 24 ป (รอยละ 28.31), 10-14 ป (รอยละ 18.96), 25 - 34 ป (รอยละ 15.61) ตามลาดบ

48

การกระจายของโรคทพบมากสด จาแนกตามภาค พบวา ภาคกลาง 328.28 ตอประชากรแสนคน, ภาคเหนอ 202.10 ตอประชากรแสนคน, ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 166.21 ตอประชากรแสนคน และภาคใต 127.52 ตอประชากรแสนคน ตามลาดบ สวนจงหวดทพบอตราปวยตอประชากรแสนคน สงสด 5 อนดบแรก คอ เพชรบร (624.43 ตอประชากรแสนคน), ระยอง (582.15 ตอประชากรแสนคน), ราชบร (513.94 ตอประชากรแสนคน), อทยธาน (474.29 ตอประชากรแสนคน) และ กรงเทพมหานคร (461.52 ตอประชากรแสนคน)

ผลการตรวจเชอไวรสเดงก โดย สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข ตรวจวนจฉยโรคไขเลอดออกเดงกดวยวธ ELISA และ RT-PCR จานวน 3,067 ราย พบผลบวก 1,818 ราย คดเปน รอยละ 59.3 ผลการเฝาระวงการเปลยนแปลงซโรทยป พบวา ผปวยตดเชอไวรสเดงกทง 4 ซโรทยป ในสดสวนทแตกตางกนตามฤดกาลและพนทจงหวด โดยภาพรวมทงประเทศ พบ ไวรสเดงก ซโรทยป 3 มากทสด คดเปนรอยละ 30.9 รองลงมาคอ ซโรทยป 4 รอยละ 29.5 ซงมการเปลยนแปลงจากป พ.ศ. 2557 มซโรทยป 1 เดน (รอยละ 35.7) นอกจากนยงพบสดสวนของ ซโรทยป 2 เพมขน เปนรอยละ 17.2 จากเดม รอยละ 6.6 ในป พ.ศ. 2557 และผลการตรวจตวอยางผปวยเสยชวต 18 ราย พบวา เชอไวรสเดงกทกซโรทยป แตทพบมากทสด คอ ซโรทยป 4 จานวน 9 ราย (รอยละ 50) การเปลยนแปลงสดสวนของซโรทยปน อาจเปนผลใหเกดการระบาดของโรคไขเลอดออกในป พ.ศ. 2558 เนองจากประชาชนไมมภมตานทานตอซโรทยปทเปลยนแปลงไป (ชะนะมา, 2558, หนา 58)

ผลสารวจทศนคต ความเหนของประชาชน DDC poll เมอวนท 15 มถนายน 2558 กลมตวอยาง จานวน 3,024 ราย ใน 24 จงหวด พบวา กลมตวอยางมความรและทศนคตโรคไขเลอดออกอยในระดบด ทงเรองพาหะนาโรค การดแลรกษาเมอเจบปวย แตยงพบวาบางกลมตอบวาปลอยใหหายเองแมอาการไขเลอดออกจะรนแรงกตาม สาหรบพฤตกรรมการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก อยในระดบปานกลาง ซงเหนไดจาก การกาจดลกนายงลายในชวตประจาวนยงไมปฏบตอยางตอเนอง รวมทงประชาชนยงมความคดเหนวา บคลากรทางการแพทยเปนกาลงหลกในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก

กลาวโดยสรปสถานการณโรคไขเลอดออกในประเทศไทย พบมแนวโนมสงขน โดยมรปแบบการระบาดไมแนนอนภาคกลางจะพบจานวนผปวยไขเลอดออก และจานวนผปวยเสยชวตมากทสดภาคใตจะพบอตราการตายสงสดกลมเสยง อยในชวงอายระหวาง 5 - 24 ป กลมอายนอยกวา 15 ปจะเสยชวตมากทสด แนวโนมจะพบผปวยอายมากกวา 15 ปเพมมากขน ชายและหญงมโอกาสปวยเทากนโรคไขเลอดออกเปนโรคทเกดขนตามฤดกาล จะพบผปวยมากในชวงฤดฝน โดยเฉพาะชวงเดอนพฤษภาคม – ตลาคม ของทกป ชวนสยและพฤตกรรมของยงลายบานและยงลายสวนซงเปนพาหะสาคญ พบวา ยงลายบานมอตราการกดสงสดในฤดรอน ในขณะทยงลายสวนมอตราการกดสงสดในฤดหนาว สาหรบอตราการตดเชอของยงพาหะ พบเชอไวรสเดงกทง 4 ซโรทยปในยงทง 2 ชนด ซงยงลายบานมอตราการตดเชอไวรสเดงกสงกวายงลายสวน โดยคาสงทสดพบในภาคใต รอยละ 37.75 ขณะทคาสงสดในยงลายสวนพบในภาคใตเชนเดยวกน รอยละ 24.24 เมอนาเชอไวรสเดงกมาจาแนกซโรทยปตามภาคตางๆ พบวา ภาคตะวนออก ภาคกลาง และภาคเหนอ พบซโรทยป 2 ในยงลายบานสงทสด สวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต พบซโรทยป 1 และ ซโรทยป 3 ตามลาดบ โดยภาพรวมทงประเทศ ยงลายบาน พบซโรทยป 2 มากทสด การดอยาตอสารไพรทอยของยงลายบานในระดบพนธกรรม พบวา อตราการดอแบบ Homozygous resistance (RR) หรอ ยงลายทมลกษณะภายนอกและลกษณะของยนสภายในดอตอสารเคม อยท 40 - 73% เปนระดบทสง คดเปนรอยละ 63.5 (47 ใน 74 จงหวด) สาหรบ การรกษาผปวยไขเลอดออกในปจจบน ทาไดเพยงรกษาตามอาการเทานน เนองจากไมมยาตานไวรสโดยเฉพาะ จากขอมลการเสยชวตผปวยโรคไขเลอดออกทผานมา พบวา สวนใหญเกดจากพบแพทยชา แพทยวนจฉยโรคชาหรอวนจฉยโรคผด ดงนนผปวยควรพบแพทยตงแตเรมมอาการไข และแพทยควรสงตรวจเลอดเพอทราบการเปลยนแปลงของเมดเลอดขาว (WBC), เกรดเลอด (Platelet) รวมทงวธการรกษาทถกตอง สาหรบวคซนปองกนโรคไขเลอดออกทเปนความหวงในการปองกนโรคนน ขณะนประเทศไทย อยระหวางการขอขนทะเบยนจากคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ซงหากแลวเสรจกอนทจะนาวคซนมาใชจรง อาจตองมการศกษาหรอจากดใชในบางพนทกอน เพอใหเกดความมนใจในประสทธผลกอนจะขยายผลในวงกวางตอไป

49


ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ

ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

ลดอตราปวยดวยโรคไขเลอดออก

เปาหมาย ลดอตราปวยดวยโรคไข เล อดออก ไ มนอยกว ารอยละ 4 ของคามธยฐานยอนหลง 5 ป (พ.ศ.2552 - 2556) คาเปาหมาย อตราปวยนอยกวา 118.90 ตอประชากรแสนคน ผลงานอตราปวย 63.25 ตอประชากรแสนคน (ขอมล ส านกระบาดวทยา, 11 ก.ย. 58)

เปาหมาย ลดอตราปวยด ว ย โ ร ค ไ ข เ ล อ ด อ อ ก ไมนอยกวารอยละ 8 ของคามธยฐานยอนหลง 5 ป (พ.ศ.2553 - 2557) คาเปาหมาย อตราปวยน อยกว า 113 . 94 ต อประชากรแสนคน ผลงานอตราปวย 222.58 ตอประชากรแสนคน (ขอมล สานกระบาดวทยา, 5 ก.พ. 59)

เปาหมาย ลดอตราปวยด ว ย โ ร ค ไ ข เ ล อ ด อ อ ก ไ มนอยกว าร อยละ 12 ของคามธยฐานยอนหลง 5 ป (พ.ศ.2554 - 2558) คาเปาหมาย อตราปวยน อยกว า 108 . 99 ต อประชากรแสนคน ผลงานอตราปวย 24.32 ต อ ป ร ะ ช า ก ร แ ส น คน (ขอมล สานกระบาดวทยา, 26 เม.ย. 59)

เปาหมายลดอตราปวยดวยโรคไขเลอดออก ไมนอยกวา รอยละ 16 ของคามธยฐานยอนหลง 5 ป (พ.ศ.2555 - 2559)

เปาหมายลดอตราปวยดวยโรคไขเลอดออก ไมนอยกวา รอยละ 20 ของคามธยฐานยอนหลง 5 ป (พ.ศ.2556 - 2560)

- - -

อตราปวยตายดวยโรคไขเลอดออก

เปาหมาย อตราปวยตายไมเกนรอยละ 0.11 ผลงาน อตราปวยตาย รอยละ 0.12 (ขอมล สานกระบาดวทยา, 11 ก.ย. 58)

เปาหมาย อตราปวยตายไมเกนรอยละ 0.11 ผลงาน อตราปวยตาย รอยละ 0.10 (ขอมล สานกระบาดวทยา, 5 ก.พ. 59)

เปาหมาย อตราปวยตายไมเกนรอยละ 0.11 ผลงานอตราปวยตาย รอยละ 0.08 (ขอมล สานกระบาดวทยา, 26เม.ย. 59)

อตราปวยตาย ไมเกนรอยละ 0.11

อตราปวยตาย ไมเกนรอยละ 0.11

- - -

50



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การจดการพาหะนาโรคแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management-IVM) ตวชวดท 1 ตาบลเสยงสงมคาดชนความชกชมของลกนายงลาย (HI, CI) ตามเกณฑทกาหนด

รอยละ 80 - สคร.1 - 12 - สปคม.

ตาบลเสยงสง กจกรรมหลก 1. ผลกดนกระบวนการจดการพาหะนาโรคแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management-IVM) ภายใตกลไกอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน 2. ตดตามประเมนผลจงหวด/อาเภอ ผลการดาเนนงาน IVM และขยายผลการดาเนนงาน 3. สรปผลความสาเรจของพนท ในการนา IVM มาประยกตใช และขยายผล กจกรรมสนบสนน 1. พยากรณโรคและประเมนพนทเสยง 2. เฝาระวงทางกฏวทยา (เชอในยงพาหะ, ความตานทานสารเคมยงพาหะ) 3. ศกษารปแบบแนวทางการนาวคซนมาใชเพอการปองกนโรค

กจกรรมหลก1. ประสาน ผลกดนใหจงหวด/ อาเภอ/ตาบล นากระบวนการจดการพาหะนาโรคแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management-IVM) ไปใชในพนทภายใตกลไกอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน 2. ตดตามผลการดาเนนงาน IVM กจกรรมสนบสนน 1. สนบสนนการเฝาระวงทางกฏวทยา เชน การเกบตวอยางยงสาหรบตรวจหาเชอไขเลอดออก เกบตวอยางแมลงและสตวขาปลอง เกบตวอยางยงสาหรบทดสอบความตานทานตอสารเคม 2. การพยากรณโรคและประเมนพนทเสยง 3. พฒนา และถายทอดองคความร การวจยและเทคโนโลย

กจกรรมหลก 1. ผลกดนขอเสนอเชงนโยบายในการกวาดลางแหลงเพาะพนธยงลายเปนประจาอยางตอเนอง 2. ประสานความรวมมอเครอขาย (MoU)ในการดาเนนงานตามบนทกขอตกลงปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 3. สอสารเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ผานชองทางตางๆ 4. กากบตดตาม คาดชนลกนาในพนทไมใหเกนเกณฑดงน

กจกรรมหลก1. ผลกดนใหเครอขายระดบจงหวดใหเกดการดาเนนงานตามบนทกขอตกลงปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 2. ประสาน สนบสนนความรวมมอเครอขายระดบเขต/ จงหวด ในการกวาดลางแหลงเพาะพนธยงลายอยางตอเนอง 3. สอสารเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรมผานชองทางตางๆ รวมทงเครอขายระดบเขต/ จงหวด

51



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 4.1 โรงเรอน HI <10

4.2 โรงพยาบาล CI = 0 4.3 โรงเรยน CI = 0 4.4 โรงธรรม CI = 0 4.5 โรงแรม CI < 10 4.6 โรงงาน CI < 10 4.7 คายทหาร CI < 10 กจกรรมสนบสนน 1. สนบสนนนวตกรรมหรอรปแบบทเหมาะสมในการควบคมลกนายงลาย

4. สมสารวจคาดชนลกนาในพนท 6ร.+1 5. ตดตามผลการสารวจคาดชนลกนาของจงหวดอยางตอเนอง กจกรรมสนบสนน 1. ถายทอดนวตกรรมหรอรปแบบความสาเรจในการควบคมลกนายงลายใหแกจงหวด

กจกรรมหลก 1. พฒนาศกยภาพเครอขาย MoU ใหมทศนคตและการปฏบตทถกตองในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 2. พฒนาสอตนแบบความรปองกนควบคมโรคไขเลอดออกทเหมาะสมกบกลมเปาหมายนาไปใชประโยชน 3. สารวจความร ทศนคตและการปฏบตของประชาชนเกยวกบการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 4. ตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน

กจกรรมหลก 1. สนบสนนการพฒนาศกยภาพเครอขายระดบจงหวด 2. สอสารเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหตรงกบกลมเปาหมาย 3. สนบสนนใหกลมเปาหมายมพฤตกรรมทถกตอง 4. ตดตามผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมของกลมเปาหมาย

52



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 ประสทธภาพการควบคมยงพาหะ (Vector Control) ตวชวดท 2 หนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (Communicable Disease Control Operation Unit-CDCU) ในอาเภอเสยงไดรบการพฒนาศกยภาพดานการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก

รอยละ 80 - สคร.1 - 12 - สปคม.

- อาเภอเสยง - หนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ

กจกรรมหลก 1. พฒนาและสนบสนน มาตรฐาน/แนวทาง/คมอ การปฏบตงานเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคไขเลอดออก สาหรบหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) ระดบอาเภอ 2. พฒนาขอกาหนด/ แนวทางปฏบต การเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ตาม พ.ร.บ.โรคตดตอ พ.ศ.2558 3. ยกระดบหองปฏบตการสานกโรคตดตอนาโดยแมลง ใหเปนศนยอางองทางหองปฏบตการเกยวกบโรคไขเลอดออก 4. ตดตามประสทธภาพการปฏบตงานของหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (ไขเลอดออก) ระดบอาเภอ

กจกรรมหลก 1. สนบสนนวชาการดานการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก และการปฏบตตาม พ.ร.บ.โรคตดตอ พ.ศ.2558 ใหเครอขายระดบเขต/ จงหวด 2. สนบสนน/ พฒนาศกยภาพการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกใหแก หนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ ระดบอาเภอ 3. ตดตามผลการดาเนนงานของหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอระดบอาเภอ

กจกรรมหลก 1. พฒนาและสนบสนน แนวทาง/มาตรฐาน/คมอ การปฏบตงานตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข (โรคไขเลอดออก) 2. ตดตาม ผลการปฏบตงานของศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข (โรคไขเลอดออก) ระดบจงหวด

กจกรรมหลก 1. สนบสนนวชาการ/ทรพยากรทจาเปน ตอการปฏบตงานตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข (โรคไขเลอดออก) ใหเครอขายระดบเขต/จงหวด 2. รวม/ตดตามผลการดาเนนงานของศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข (โรคไขเลอดออก) ระดบเขต/จงหวด

53



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 3 ประสทธภาพระบบการรกษาผปวยไขเลอดออก กจกรรมหลก

1. สนบสนนแนวทาง/ มาตรฐาน การดแลรกษา และสงตอ ผปวยไขเลอดออก 2. ประสาน/ สนบสนน ระบบทปรกษาโรคไขเลอดออก แบบสหสาขาวชาชพ 3. ตดตามรายงานผลการทบทวนกรณผปวยโรคไขเลอดออกเสยชวต (Dead case conference)

กจกรรมหลก 1. สนบสนนวชาการ ดานการดแลรกษา และสงตอ ผปวยไขเลอดออก ใหเครอขายระดบเขต/ จงหวด 2. ประสาน การจดระบบทปรกษาโรคไขเลอดออก แบบสหสาขาวชาชพ ระดบจงหวด 3. ตดตามรายงานผลการทบทวนกรณผปวยโรคไขเลอดออกเสยชวต (Dead case conference)


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก ตวชวดท 1 รอยละ 80 ตาบลเสยงสงมคาดชนความชกชมของลกนายงลาย (HI, CI) ตามเกณฑทกาหนด

สมสารวจ/รายงาน แบบสารวจคาดชนความชกชมลกนายงลาย

ไตรมาสละ 1ครง สานกฯ/ สคร./ สปคม.

ตวชวดท 2 รอยละ 80 ของหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) ในอาเภอเสยง ไดรบการพฒนาศกยภาพดานการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก

ประเมน/รายงาน แบบประเมนผล ไตรมาสละ 1 ครง สานกฯ/ สคร./ สปคม.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายนพนธ ชนานนทเวช 1. นายแพทยวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตอนาโดยแมลง 2. นายแพทยจรพฒนศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3121, 3145 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. ดร.มนสนนทลมปวทยากล นกวชาการสาธารณสขทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

54

แผนงานโรคเทาชาง

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ปจจบนโรคเทาชางในประเทศไทยยงคงอยในระหวางการดาเนนการกาจดโรคเทาชาง ทผานการประเมนเพอประกาศการกาจดไดแลวในพนทแพรโรคทกจงหวดในประเทศ ยกเวนพนท

แพรโรคในจงหวดนราธวาส ทยงคงอยในระยะเฝาระวงเปนเวลา 5 ปหลงจากหยดการจายยารกษากลม (2556 - 2560) มาตรการหลกของโครงการกาจดโรคเทาชาง

พ.ศ.2544 พ.ศ.2544-2549 พ.ศ.2549 พ.ศ.2550-2553 พ.ศ.2554 พ.ศ.2555-2556 มนาคม 2556

ซงในระหวางการเฝาระวงจะตองมการดาเนนการประเมนการตดการแพรโรคทก 2 - 3 ป ตามแนวทางขนตอนการดาเนนงานกาจดโรคเทาชางขององคการอนามยโลกฉบบใหม การประเมน

ภาวะแพรโรคเทาชางครงท 2 ไดดาเนนการเสรจสน และผานเกณฑการประเมนเมอพฤศจกายน 2558 ทผานมาแผนดาเนนการประเมนครงท 3จะมขนในปลายป 2560 ถาผานการประเมน ประเทศไทยจะสามารถยนขอและประกาศการกาจดทงประเทศไดภายในป 2561

จดแบงพนท จายยากลม

357 กลมบานใน 11 จงหวด

ประเมน เฝาระวงหลงหยดจายยากลม


จายยากลมตอ

87 กลมบานใน จ.นราธวาส

ประเมนการ

กาจดเบองตน ประเมนภาวะแพรโรคครงท 1


ผานเกณฑการกาจด


หยดจายยากลม


หยดจายยากลม


ประเมนภาวะแพรโรคครงท 2

ประเมนภาวะแพรโรคครงท 3

ประกาศกาจดโรคทงประเทศ

การเฝาระวง

หลงหยดการจายยากลม

(2556-2560)

55

นอกจากการเฝาระวงและประเมนเปนระยะ ตามแนวทางการกาจดโรคแลว ยงคงตองดาเนนกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง เชน เพมความครอบคลมของการจายยารกษาเฉพาะรายผท พบเชอใหครบขนาด การสารวจและตดตามรกษาแมวซงเปนรงโรคในสตว การเฝาระวงยงพาหะ และการดแลรกษาผปรากฏอาการ

สวนในพนททผานเกณฑการกาจดโรค ซงเปนพนททงหมดของประเทศยกเวนนราธวาสนน การเฝาระวงโรคจะเขาระบบเฝาระวงโรคเชงรบของประเทศผานระบบรายงาน 506 เมอพบรายงานการพบผปวยรายใหม การสอบสวนโรค การคนหาผปวยเพมเตม และการควบคมโรคจะถกดาเนนงานโดยทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว SRRT ในพนท

สวนโรคเทาชางทมาจากคนตางดาว ซงสวนใหญจะเปนพมานน เนองจากในปจจบนแรงงานตางชาตทเขามาในประเทศไทยทมาจากประเทศแพรโรคเทาชาง ยงคงมจานวนไมมากนก และจานวนทไมผานการคดกรองเพอทางานมจานวนไมมากเทากบจากประเทศพมา เนองจากการเดนทางทไมมพรมแดนตดกนเชนไทย - พมา และแนวโนมของการพบเชอในกลมคนพมาทมาอยในประเทศอตราลดลงทงในพนทตวแทนเฝาระวงโรค และจากระบบการคดกรองเขาทางาน สวนหนงอาจเนองมาจากความกาวหนาของการกาจดโรคเทาชางของทกประเทศแพรโรคในภมภาคน ในการปองกนการตดเชอโรคเทาชางในคนกลมนมายงคนไทย ยงคงมมาตรการหลกคอการจายยารกษากลมแกพมาทกคนทอาศยในประเทศทก 6 เดอน เพอลดจานวนเชอพยาธโรคเทาชางใน กลมคนดงกลาว แมวาสถานการณในปจจบนยงไมมการรายงานผปวยคนไทยทตดเชอจากพมา แตมการศกษาในหองปฏบตวายงราคาญในประเทศไทยสามารถนาเชอพยาธโรคเทาชางสายพนธพมาได นอกเหนอจากการจายยารกษากลม จงไดมการเฝาระวงในพนทตวแทนในพนทแมสอด ระนอง กทม.หรอปรมณฑล ทก 1 - 2ป 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 .......... รกษาระดบของการไมแพรโรค ใหอตราการพบไมโครฟลาเรย/แอนตเจนโรคเทาชาง นอยกวารอยละ 1

- 0.15% <1% <1% <1% <1% <1% <1%



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 เฝาระวงโรคเพอคงภาวะไมแพรโรคเทาชาง ตวชวดท 1 อตราการแพรเชอพยาธโรคเทาชางในยงพาหะสายพนธพมา ในการเฝาระวงในพนทตวแทน

0 สคร.1 0 สคร.2 0 สคร.5 0 สคร.6 0 สคร.11 0 สปคม. 0

พนทตวแทนใน 10 จงหวดทมการขนทะเบยนแรงงานสง (ขอมล2557) กทม.สมทรสาคร ตาก เชยงใหม สราษฎรธาน ภเกต สมทรปราการ ระนอง นครปฐม และชลบร

การเฝาระวงยงพาหะจากประเทศแพรโรค - จดทาแนวทางและเผยแพร

- เฝาระวงยงพาหะสายพนธพมาในพนทตวแทน

56



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. >80% สคร.1 – 12 /สปคม. >80% ทกพนททมแรงงานตางดาวทมา

จากประเทศแพรโรคเทาชาง จายยากลมแรงงานตางดาวทมาจากประเทศแพรโรคทกราย - จดทาแนวทางและเผยแพร - สนบสนนยาเพอการจายยากลมในประชากรกลมทนอกเหนอจากระบบคดกรองตรวจสขภาพ

- ตดตาม กากบ นเทศงานการดาเนนงานของสสจ.

สคร.1, 2, 5, 6, 11, สปคม. <1%

พนทตวแทนใน 10 จงหวดทมการขนทะเบยนแรงงานสง (ขอมล2557) กทม.สมทรสาคร ตาก เชยงใหม สราษฎรธาน ภเกต สมทรปราการ ระนอง นครปฐม และชลบร

พนทตวแทนใน10 จงหวดทมการขนทะเบยนแรงงานสง (ขอมล2557) กทม.สมทรสาคร ตาก เชยงใหม สราษฎรธาน ภเกต สมทรปราการ ระนอง นครปฐม และชลบร

เฝาระวงในพนทตวแทน ดวยการเจาะโลหตพมา - จดทาแนวทางและเผยแพร - จดหา สนบสนนชดตรวจแอนตเจนชนดตรวจเรว

- ดาเนนงานเฝาระวงดวยการเจาะโลหตเพอดสถานการณแพรโรค ในพนทตวแทน

ตวชวดท 2 อตราการพบไมโครฟลาเรย นอยกวารอยละ1

<1% สคร.1, 2, 5, 11, 12 <1% เดกอาย 6 – 7 ปในพนทแพรโรคเดม 11 จงหวด; แมฮองสอน เชยงใหม ลาพน ตาก ราชบร กาญจนบร ระนอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช กระบ และนราธวาส

การประเมนภาวะแพรโรคเทาชางตามพนธะสญญาของการดาเนนโครงการกาจด - จดทาแนวทางการประเมน - จดอบรม - รวมรวม วเคราะหขอมล

- ดาเนนการประเมน

<1% สคร.12 <1% ผปวยในโรงพยาบาลทวไป 2 แหง ใน จ.นราธวาส

การเฝาระวงโรคเทาชางหลงหยดการจายยากลมตามพนธะสญญาของการดาเนนโครงการกาจด - จดทาแนวทางการดาเนนงานเฝาระวง - จดหา สนบสนนชดตรวจสาเรจรป - รวบรวม วเคราะหผล สงรายงานตอองคการอนามยโลก - ตดตาม กากบ นเทศงาน

- ดาเนนงานเฝาระวงรวมกบสสจ.นราธวาส - ตดตาม กากบ นเทศงาน

57



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. <1% สคร.11, 12

<1% พนทแพรโรคเทาชางตามโครงการกาจดโรคเทาชาง จ.นราธวาส

เฝาระวงสตวรงโรคดวยการสารวจเจาะโลหตหาพยาธและใหการรกษา - จดทาแนวทาง/เผยแพร

- ประสานปศสตวเพอเจาะโลหตแมวเพอหาพยาธโรคเทาชาง - ฉดยาโรคเทาชางในแมวทพบเชอพยาธโรคเทาชางชนด Brugia spp. - ตดตาม กากบ นเทศงาน

100% สคร.12 100%

ในพนทตวแทน 7 กลมบานใน 7 อาเภอแพรโรคเทาชาง (เมอง ยงอ บาเจาะ ตากใบ เจาะไอรอง สไหงปาด สไหงโกลก)

เฝาระวงยงพาหะในประเทศ - จดทาแนวทาง/เผยแพร - รวบรวมขอมลเฝาระวงยงพาหะ

- ดาเนนการเฝาระวงยงพาหะในพนททดาเนนโครงการกาจดโรคใน 7 กลมบานใน 7 อาเภอแพรโรค

100% สคร.1 – 12 /สปคม. 100%

ทกพนท เฝาระวงโรคเชงรบหลงสามารถตดการแพรโรคเทาชางแลว - รวบรวม วเคราะหขอมลจากรายงาน - จดทาฐานขอมลเพอแสดงสถานการณโรคระดบประเทศ

- ตดตาม กากบ นเทศงาน ใหมการรายงานผปวยลงระบบรายงานเฝาระวงของประเทศ - จดทาสถานการณโรคระดบเขต

100% สคร.1 – 12 /สปคม. 100%

ทกพนท - จดทาแนวทางการสอบสวนโรค และเผยแพร

- ตดตาม กากบ นเทศงาน ใหมการดาเนนงาน - รวมดาเนนงานสอบสวนโรคกบสสจ. - พฒนาศกยภาพของ SRRT ใหสามารถดาเนนงานสอบสวนโรค คนหาผปวยเพมเตม สอบสวนแหลง เฝาระวงยงพาหะ และควบคมโรค

58



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 100% สคร.1 – 12 /

สปคม. 100% ทกพนท ลดแหลงแพรโรคดวยการเรงรดการรกษา

ผพบเชอใหครบถวน - จดทาแนวทางการรกษาโรค และเผยแพร - รวบรวม วเคราะหขอมล - จดหา สนบสนนยารกษาโรคเทาชางแกคนไทยทกราย และตางดาวเฉพาะนอกเหนอ จากระบบคดกรองตรวจสขภาพ

- ตดตาม กากบ นเทศงาน - รวบรวม วเคราะหขอมล

>80% สคร.11 >80% สคร.12 >80%

ผปวยปรากฏอาการโรคเทาชางทยงคงสภาพความพการใน จ.ชมพร สราษฎรธาน กระบ นครศรธรรมราช พทลง ปตตาน และนราธวาส

ลดความทกขทรมานของผปวยปรากฏอาการทยงคงความพการ - จดทาแนวทางและเผยแพร - พฒนาศกยภาพของเจาหนาทสาธารณสขจงหวดในการดแลรกษาผปรากฏอาการโรคเทาชาง

- ฟนฟศกยภาพของเจาหนาทสาธารณสขจงหวดในการดแลรกษาผปรากฏอาการโรคเทาชาง - ตดตาม กากบ นเทศงาน


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก ตวชวดท 1.1 อตราการพบไมโครฟลาเรยนอยกวารอยละ 1

จดเกบขอมลดวยการลงรายงานผทไดรบการตรวจโลหตทกคน หาอตรารอยละของรายทพบไมโครฟลาเรยจากจานวนตรวจโลหตทงหมด

แบบรายงาน ทกเดอน สสจ.นราธวาส

ตวชวดท 1.2 รอยละของผรบการฝกอบรมการประเมนภาวะแพรโรคเทาชาง

จานวนผเขารบการฝกอบรม*100/จานวนเจาหนาททจะตองดาเนนงานประเมน

รางานสรปการฝกอบรม เมอฝกอบรมเสรจสน สานกฯ

ตวชวดท 2.1 รอยละของแรงงานตางดาวทมาจากประเทศแพรโรคไดรบการจายยากลม

เกบรายงานจากระบบการคดกรองสขภาพ และการดาเนนงานในสวนทนอกเหนอจากระบบคดกรอง

รายงาน รายป สตม./สคร./สสจ.

ตวชวดท 2.2 อตราการแพรเชอพยาธโรคเทาชางในยงพาหะสายพนธพมา ในการเฝาระวงในพนทตวแทน

จดเกบขอมลจากการเฝาระวงในพนทตวแทน รายงานกว. หลงดาเนนงาน สคร.ทเกยวของ

59

4. การตดตามประเมนผล (ตอ) ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

ตวชวดท 2.3 อตราการพบแอนตเจนโรคเทาชางสายพนธพมา ในการเฝาระวงในพนทตวแทน

จดเกบขอมลจากการเฝาระวงในพนทตวแทน รายงานสรปผลการเฝาระวง

หลงดาเนนงาน สคร.ทเกยวของ

ตวชวดท 2.4 อตราการพบไมโครฟลาเรยในแมวรงโรคเทาชางในสตว

จดเกบขอมลจากการสารวจเจาะโลหต รายงานสรปผลการเจาะโลหต

รายเดอน สคร.12

ตวชวดท 5 ความครอบคลมของการเฝาระวงยงพาหะ จดเกบขอมลจากการเฝาระวงในพนท รายงานกว. หลงดาเนนงาน สคร.12 ตวชวดท 3.1 รอยละของผปวยโรคเทาชางทไดรายงานเขาระบบรายงาน 506

จากรายงาน 506 รายงาน 506 รายเดอน สตม.

ตวชวดท 3.2 รอยละผปวยโรคเทาชางรายใหมทไดรบการสอบสวนโรค

จากจานวนทรายงานเปรยบเทยบกบจานวนทไดรบการสอบสวน

รายงานการสอยสวนโรค เมอมรายงานการพบผปวยรายใหม

สสจ.

ตวชวดท 4.1 รอยละของผปวยโรคเทาชางระยะพบเชอทไดการรกษา

จดเกบจากระเบยนการรกษาผปวย ทะเบยนผปวยและรายงานการจายยารกษา

รายเดอน สสจ.

ตวชวดท 4.2 รอยละของผปวยโรคเทาชางระยะปรากฏอาการทไมเกดอาการตดเชอซา

จดเกบจากการเขาไปประเมนผปวยปรากฏอาการ รายงานการตดตามผปรากฏอาการโรคเทาชาง

ราย 3 เดอน สสจ.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นางสาวศนสนย โรจนพนส 1. นายแพทยวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ 2. นายแพทยจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร.0 25903106-7 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. ดร.มนสนนท ลมปวทยากล นกวชาการสาธารณสขทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ชอ-สกล นางธนพร ตทอง ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการ โทร. 0 2590 3104-5 E-mail: [email protected]

60

แผนงานโรคลชมาเนย


โรคลชมาเนยเปนโรคตดตอเกดจากโปรโตซว Leishmania spp. ตดตอสคนไดโดยการถกรนฝอยทรายเพศเมย (Phebotomine Sandflies) ทมเชอกด เกดโรคได 3 ลกษณะ คอ 1) Cutaneous Leishmaniasis (CL) เกดแผลทผวหนงผปวย สวนใหญพบไดแถบอเมรกา เมดเตอรเรเนยน ตะวนออกกลาง และเอเชยกลาง มากกวา 2/3 ของผปวยรายใหมพบใน 6 ประเทศ ไดแก อฟกานสถาน อลจเรย บราซล โคลมเบย อหราน และ ซเรย คาดกนวามผปวยชนดนรายใหมประมาณ 0.7 - 1.3 ลานคนตอปทวโลก 2) Mucocutaneous Leishmaniasis เกดแผลทเยอบบรเวณปากและจมกผปวย ผปวยกวารอยละ 90 พบในโบลเวย บราซล และเปร และ 3) Visceral leishmaniasis หรอ Kala-Azar (VL) เกดพยาธสภาพกบอวยวะภายใน พบไดมากในอนทวปอนเดย (Indian subcontinent) บราซล และแอฟรกาตะวนออก กวารอยละ 90 ของผปวยใหมมรายงานใน 6 ประเทศ ไดแก บงคลาเทศ บราซล เอธโอเปย อนเดย ซดานใตและซดาน และ คาดกนวามการพบผปวยใหมถง 200,000 – 400,000 รายตอปทวโลก การระบาดของโรคลชมาเนย ขนอยกบชนดปรสตทมมากกวา 20 ชนด และระบบนเวศวทยาในแตละพนท

ในประเทศไทยมรายงานการพบผปวยลชมาเนยในประเทศไทยประปราย นอยกวา 5 รายตอป มาตงแตป พ.ศ.2503 มทงชาวตางชาตและแรงงานคนไทยทกลบมาประเทศตะวนออกกลาง และคนไทยในประเทศ รวม 66 ราย (ขอมลถงเดอนกนยายน 2558) สวนใหญพบในภาคใตและเหนอ ระยะหลงพบวาผปวยสวนใหญมโรคภมคมกนบกพรอง (HIV) รวมดวย และสวนใหญยงเปนการตดเชอในประเทศ การคนหาผตดเชอเพมเตมในการพบผปวยรายใหมในอดตทผานมา จะไมมการพบผปวยรายอนใดเพมเตม

ปงบประมาณ 2558 ทผานมานมรายงานการพบผปวย 2 ราย โดยเปนชนด VL 1 ราย และชนด CL 1 รายในจงหวดแมฮองสอน และเชยงรายตามลาดบ ทง 2 รายไมม HIV รวมดวย และผลจากการคนหาเพมเตมพบวามการพบรายปวยอนๆ จานวนมาก ในรายของผปวยในจงหวดเชยงราย ซงจะเปนครงแรกในประเทศทพบวามผปวยในพนทเดยวกนเปนจานวนมากเชนน

โรคลชมาเนย เปนอกโรคหนงทมการผลกดนจากองคการอนามยโลก ใหมการกาจดโรคใหไมเปนปญหาสาธารณสข ประเทศไทยไดมการลงนามรวมกบประเทศแพรโรคอนๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทจะลดอบตการณของโรคใหตากวา 1 : 10,000 ประชากรในหนวยพนท ทผานมาประเทศไทยจะผานเกณฑดงกลาว จนกระทงพบผปวยรายใหมจานวนมากในพนท 1 กลมบานใน จ.เชยงราย ในปงบประมาณ 2558 ทผานมา ทยงตองยนยนการตดเชอตอไป 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 .......... คงอบตการณของโรคใหอยระดบตากวา 1 : 10,000 ประชากรในหนวยพนทระดบอาเภอ

0 2 อาเภอ (อ.ปาย 0.34

อ.เวยงแกน ตองสอบยนยนใหม)

<1 <1 <1 <1 <1 <1

61



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 รกษาระดบการไมแพรโรคลชมาเนยในประเทศ ตวชวดท 1 ความครอบคลมของการเฝาระวงพาหะในพนทตวแทน

100% สคร.1 100% สคร.11 100% สคร.12 100%

สคร.1: เชยงใหม เชยงราย นาน แมฮองสอน ลาพน สคร.11: นครศรธรรมราช สราษฎรธาน พงงา สคร.12: ตรง สตล

เฝาระวงในพนทตวแทน ทเคยมรายงานการพบผปวย - จดทาแนวทาง/เผยแพร - รวมในการเฝาระวง - จดทาฐานขอมลการเฝาระวงระดบประเทศ - ตดตาม กากบ นเทศงาน

- เฝาระวงพาหะ - จดทาฐานขอมลการเฝาระวงระดบเขต

100% สคร.1-12/สปคม. 100%

ทกพนท เฝาระวงโรคเชงรบ ดวยการรายงานเขาระบบรายงานเฝาระวงของประเทศ - ประสานสานกระบาดวทยาเพอปรบปรงคานยามโรคและวธการลงรายงาน

- รวบรวม วเคราะหขอมลจากรายงาน - จดทาฐานขอมลเพอแสดงสถานการณโรคระดบประเทศ

- ตดตาม กากบ นเทศงาน ใหมการรายงานผปวยลงระบบรายงานเฝาระวงของประเทศ

- จดทาสถานการณโรคระดบเขต

100% สคร.1-12/สปคม. 100%

ทกพนททมรายงานการพบผปวยรายใหม

ใหมการสอบสวนผปวยรายใหมทกราย - จดทาแนวทางการสอบสวน/เผยแพร

- ตดตาม กากบ นเทศงาน ใหมการดาเนนงาน - รวมดาเนนงานสอบสวนโรคกบสสจ. - พฒนาศกยภาพของ SRRT ใหสามารถดาเนนงาน

สอบสวนโรค คนหาผปวยเพมเตม สอบสวนแหลง เฝาระวงพาหะ และควบคมโรค

100% สคร.1-12/สปคม. 100%

ทกพนททมรายงานการพบผปวยรายใหม

คนหาผปวยเชงรก เมอมการคนพบผปวยรายใหม พรอมทงคนพาหะ รงโรค - จดทาแนวทาง/เผยแพร

- พฒนาศกยภาพของ SRRT - รวมดาเนนงาน - ตดตาม กากบ นเทศงาน

62



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 100% สคร.1,11,12

100%

สคร.1: เชยงใหม เชยงราย นาน แมฮองสอน ลาพน สคร.11: นครศรธรรมราช สราษฎรธาน พงงา สคร.12: ตรง สตล

เพมความครอบคลมของการรกษา - จดทาแนวทางการรกษา/เผยแพร

- กระจายแนวทางการรกษาผปวย และตดตาม

ความกาวหนาในการเขาถงการรกษาของผปวย

1 แหง (สตม.) สคร.1 หองปฏบตการของสตม., สคร.1

เพมศกยภาพในการตรวจวนจฉยยนยนเชอ - พฒนาเจาหนาทในการตรวจใหมเพมขน - พฒนาศกยภาพใหสามารถฝกอบรมใหหนวยงานเครอขายได

- พฒนาใหสามารถตรวจยนยนได - ใหบรการการตรวจยนยนในพนทรบผดชอบในเขต


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก ตวชวดท 1 รอยละของผปวยโรคลชมาเนยทไดรายงานเขาระบบรายงาน 506

จานวนผปวยทรายงานเขาระบบ 506*100/จานวนผปวยทรายงานจากทกแหลง (เกบรายงานจากรายงาน 506 และแหลงอนๆ)

แบบรายงาน ทกเดอน สตม.

ตวชวดท 2 รอยละผปวยโรคลชมาเนยรายใหมทไดรบการสอบสวนโรค

จานวนผปวยทไดรบการสอบสวนโรค*100/จานวนผปวยรายใหมทงหมด (เกบรายงานจากผลการปฏบตงาน)

รายงานผปวยรายใหมรายงานการสอบสวนโรค

เมอพบผปวยรายใหม สสจ./สคร./ สตม.

ตวชวดท 3 ความครอบคลมของการคนหาผปวยเพมเตม การคนหาพาหะ และรงโรคจากการพบผพบเชอรายแรก

- จานวนประชากรทไดรบการตรวจโรคลชมาเนย*100/จานวนประชากรรอบบานผปวยรายแรก - จานวนแหลงพาหะทดาเนนการ*100/จานวนแหลงพาหะทงหมดรอบบานผปวยรายแรก - จานวนรงโรคทตรวจหาเชอ*100/จานวนรงโรคทงหมดรอบบานผปวยรายแรก (เกบจานวนจากรายงานผลการปฏบตงานเปรยบเทยบกบจานวนผสงสยทงหมด ขอมลแหลงโรคทดาเนนงานสารวจ รงโรคพาหะ กบแหลงทสงสยทงหมด)

รายงาน คมอการสารวจ

เมอพบผปวยรายใหม สสจ./สคร.

63


ตวชวดท 4 ความครอบคลมของการเฝาระวงพาหะในพนทวแทน

จานวนพนททเฝาระวงพาหะ*100/จานวนพนทตวแทนทงหมดของแตละ สคร. (จดเกบขอมลจากการเฝาระวงในพนทตวแทน)

รายงานเฝาระวง คมอการเฝาระวงพาหะ

หลงดาเนนงาน สคร.ทเกยวของ

ตวชวดท 5 ความครอบคลมของจงหวดในการกระจายแนวทางการรกษาผปวยโรคลช มาเนย

จานวนจงหวดทไดรบแนวทาง กบจานวนจงหวดทงหมดทเคยมรายงานการพบผปวย

แนวทางการรกษา หลงดาเนนงาน สคร.ทเกยวของ

ตวชวดท 6 จานวนหองปฏบตทสามารถตรวจวนจฉยยนยนเชอลชมาเนย

เกบขอมลจากหองปฏบตการของสานกฯ/สคร.ทเกยวของ ผลการปฏบตงาน รายป สตม./สคร.1

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอนาโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นางสาวศนสนย โรจนพนส 1. นายแพทยวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ 2. นายแพทยจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 25903106-7 3. ดร.นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. ดร.มนสนนท ลมปวทยากล นกวชาการสาธารณสขทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ชอ - สกล นางธนพร ตทอง ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการ โทร. 0 2590 3104-5 E-mail: [email protected]

64

แผนงานควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล


โรคตดเชอในโรงพยาบาล (Nosocomial infection, NI) นบเปนปญหาสาคญในระบบสาธารณสข ของทกประเทศทงในประเทศทพฒนาแลวและในประเทศทกาลงพฒนา ทงนปญหาการตดเชอทเกดขนในโรงพยาบาลยงเปนปญหาทโรงพยาบาลทกระดบใหความสาคญ โดยพบวาในแตละปผปวยจานวนมาก ทเกดการตดเชอขนระหวางเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล สงผลใหเกดความสญเสยทงดานเศรษฐกจ ชวตของผปวย รวมไปถงความสนเปลองทรพยากรตางๆ ในระบบบรการสขภาพของประเทศ เพราะเหตผลดงกลาวขางตน การควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล (infection control: IC) จงเปนมาตรการสาคญอยางยงทตองนามาปฏบตอยางเขมงวดและสมาเสมอในสถานบรการสขภาพทกระดบทกแหง เพอลดอตราการตดเชอ ลดความสญเสยรายแรงตางๆ ดงทกลาวมาอกทงการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลนบเปนหนงในตวชวดมาตรฐานคณภาพของโรงพยาบาลทสาคญตามขอกาหนดของสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาลททกโรงพยาบาลกาลงดาเนนการอย

ประเทศไทยเรมมการดาเนนงานดานการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลครงแรกในป พ.ศ. 2514 และเรมมแนวทางปฏบตชดเจนประมาณป พ.ศ. 25301 และสารวจอตราชกการตดเชอ ในโรงพยาบาลในโรงพยาบาลครงแรกเมอป พ.ศ. 25312 และครงตอมาในป พ.ศ. 25353, 25444, 25495, 25546 โดยพบอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลในโรงพยาบาลเปนรอยละ 11.4, 7.4, 6.4, 6.5 และ 7.3 ตามลาดบ โดยประชากรททาการศกษาทงหมดขางตนไมนบรวมโรงพยาบาลชมชน ลาสดในป พ.ศ. 2557 มการสารวจอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลซงกลมตวอยางรวมสถานบรการสาธารณสขทกระดบทมระบบปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ซงพบวาอตราความชกของการตดเชอในโรงพยาบาลประเทศไทย แบงตามระดบโรงพยาบาล พบมากทสดในโรงพยาบาลศนย นอยทสดคอโรงพยาบาลเอกชน (ตารางท 1) อตราการตดเชอในภาพรวมรอยละ 5.11 (ตารางท 2) โดยพบวาการประเมนอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลชมชนของประเทศไทย ยงมขอมลจากด อยางไรกดคาดวาอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลในชมชนมอยประมาณรอยละ 4.27 ซงใกลเคยงกบการศกษาในตางประเทศทมความชกอยประมาณรอยละ 1.4 - 3.588 – 10 จากขอมลของประเทศไทยแตละป มผปวยรบไวรกษาในโรงพยาบาลประมาณ 4 ลานคน และพบวาจะมผปวยโรคตดเชอในโรงพยาบาลอยางนอย 300,000 คน ผปวยกลมนมอตราตายประมาณ 18,000 คน ผปวยทมโรคตดเชอในโรงพยาบาลจะอยในโรงพยาบาลนานขนเฉลย 5 วน11 และรอยละ 10 ถง 25 ของงบประมาณของรฐถกใชในการรกษาโรคตดเชอในโรงพยาบาลคดเปนเงนประมาณ 1,600 ถง 2,400 ลานบาทตอป12 -13 ทกลาวมานยงไมรวมความสญเสยทางออมทเกดจากการทผปวยตองอยในโรงพยาบาลนานขนและไมสามารถทางานได และความสญเสยทางเศรษฐกจทเกดจากการทโรงพยาบาลตางๆ ตองจดหาเครองมอและวสดอปกรณตางๆ สาหรบการปองกนการตดเชอ และการทาลายเชอโรคในโรงพยาบาล เชน ตอบนายาทาลายเชอ ถงมอ เปนตน โดยเครองมอและวสดอปกรณตางๆ เหลานมมลคาสงมาก เมอนบรวมความสญเสยตางๆ ทงหมดอาจจะประมาณไดวาความสญเสยทางเศรษฐกจทเกดจากโรคตดเชอในโรงพยาบาลนาจะมมลคาถงปละ 10,000ลานบาท14 การกระจายของการตดเชอในโรงพยาบาลจาแนกตามระบบทมการตดเชอและชนดของเชอกอโรคซงขนกบลกษณะของโรงพยาบาล ถาเปนโรงพยาบาลขนาดใหญลกษณะผปวยทมความซบซอนในการรกษา และมกจะอยโรงพยาบาลเปนเวลานานมกมโอกาสตดเชอไดมากผลทเกดขนตามมาคอการใชยาปฏชวนะเพมขน และมเชอดอยาเกดขนไดบอยเชนกน15 การตดเชอทพบบอยทสดเรยงตามลาดบการตดเชอในโรงพยาบาล ไดแก การตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนลาง พบรอยละ 43.2 การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ รอยละ 25 และการตดเชอบาดแผลผาตด รอยละ 20.516 ซงสอดคลองกบการสารวจความชกของการตดเชอในป พ.ศ. 2557 คอ พบการตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนลาง พบรอยละ 49.8 การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ รอยละ 23.3 และการตดเชอบาดแผลผาตด รอยละ 7.3 (ตารางท 3) ในขณะทการศกษาในตางประเทศมก พบการตดเชอทแผลผาตดและในกระแสโลหตสงถง รอยละ 46.9 และรอยละ 6.2 ตามลาดบ17

โดยเชอกอโรคตดเชอในโรงพยาบาลทพบมากทสด คอ Klebseilla spp. รอยละ 25 Escherichia coli รอยละ 9.1 สวน Pseudomonas aeruginosa พบรอยละ 6.816 ซงตางจากโรงพยาบาลขนาดใหญทพบการตดเชอแบคทเรยแกรมลบ โดยเฉพาะอยางยง E.coli มากทสด

65

ในสวนของการดอยาตานจลชพ (Antimicrobial resistance: AMR) ซงนบเปนวกฤตทางสขภาพรวมกนของโลก โดยพบวาในชวง 30 ปทผานมา การดอยา ตานจลชพ (Antimicrobial resistance: AMR) ไดทวความรนแรงมากขน แตจานวนยาปฏชวนะชนดใหมทออกสทองตลาดกลบลดลง โดยพบการรายงานคนทเสยชวตจากการตดเชอดอยาทวโลกประมาณ 700,000 รายและมการคาดการวาหากไมมการแกปญหาอยางจรงจง ในอก 35 ปขางหนา (ค.ศ. 2050) จะมการเสยชวตสงถง 10 ลานคน โดยทวปเอเชยและแอฟรกา จะเสยชวตมากทสด คอ 4.7 และ 4.2 ลานคน18 ตามลาดบ และคดเปนผลกระทบเชงเศรษฐกจสงถง 3,500 ลานลานบาท (หรอ 100 trillion USD; 35 Baht/USD) องคการอนามยโลกชวาแนวโนมการดอยาทเพมขนอยางตอเนองจะทาใหโลกเขาสยค Post - antibiotic era ทซงการตดเชอแบคทเรยเพยงเลกนอยอาจเปนอนตรายถงชวตได19 และเขาสยคลมสลายทางการแพทย (Collapse of modern medicine) เพราะหตถการทางการแพทย ลวนแลวแตตองพงประสทธภาพของยาปฏชวนะในปองกนและรกษาการตดเชอ20

สาหรบประเทศไทย มการคาดการณเบองตนวามการตดเชอดอยาประมาณปละ 87,751 ครง เสยชวตจากเชอดอยา 38,481 ราย (รอยละ 40 ของผตดเชอดอยา) นอนโรงพยาบาลนานขน 3.24 ลานวน มลคายาตานจลชพทใชรกษาคดเปน 2,539 – 6,084 ลานบาท สญเสยทางเศรษฐกจโดยรวมไมตากวา 40,000 ลานบาท21

กรมควบคมโรคในฐานะหนวยงานทเปน Focal Point ในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลจงมแนวคดในการจดทาแผนยทธศาสตรในการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลระดบชาตโดยมอบหมายใหสถาบนบาราศนราดร รบผดชอบการดาเนนงานตามมาตรการการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลระดบชาตดงกลาว จงไดทาการสารวจความชกของการตดเชอในป 2557 พบความชกของการตดเชอทวประเทศ 5.11% จาแนกตามระดบของโรงพยาบาล ไดดงน

ตารางท 1 แสดงอตราความชกของการตดเชอในโรงพยาบาลประเทศไทย แบงตามระดบโรงพยาบาล ในป 2557

โรงพยาบาล ความชกของการตดเชอในโรงพยาบาล (%) โรงพยาบาลศนย 4.9 โรงพยาบาลทวไป 4.0 โรงพยาบาลชมชน 2.0 โรงพยาบาลนอกสานกปลดกระทรวงสาธารณสข 9.0 โรงพยาบาลนอกสาธารณสข 7.3 โรงพยาบาลเอกชน 1.8

66

ตารางท 2 แสดงอตราความชกของการตดเชอในโรงพยาบาลในป 2557 จาแนกตามสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 – 13 สานกงานปองกนควบคมโรค ความชกของการตดเชอในโรงพยาบาล (%)

1 5.43 2 9.08 3 4.06 4 4.24 5 4.87 6 8.55 7 3.18 8 3.99 9 4.91 10 2.27 11 5.54 12 5.92

ภาพรวมอตราการตดเชอ 5.11

ตารางท 3 แสดงลกษณะ/ตาแหนงของการตดเชอจากการสารวจอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลประเทศไทย 10 อนดบแรก ป พ.ศ.2557 อนดบท ลกษณะ/ตาแหนง อตราการตดเชอ (%)

1 VAP 31.1 2 CAUTI 15.1 3 UTI 8.2 4 SSI 7.3 5 HAP 7.2 6 LRI 6.9 7 Pneumonia 4.6 8 SST 2.3 9 BSI 2.3 10 Primary bacteremia 1.5

67

จากขอมลดงกลาวขางตนเมอนามาวเคราะหจะพบวามชองวางในการดาเนนงานดงน 1. ขอมลทไดไมเปนไปตามขอกาหนดทตงไว คอ ขอมลตองมาจากโรงพยาบาลศนยจานวนมากกวาหรอเทากบ 26 แหง โรงพยาบาลทวไปมากกวาหรอเทากบ 52 แหง โรงพยาบาล

ชมชนประมาณ 100 แหง แตพบวาขอมลในป 2558 สวนใหญมาจากโรงพยาบาลชมชนมากกวาทกาหนดทาใหอตราการตดเชออาจตากวาความเปนจรง 2. ขอมลทนาสงเปนขอมลอยางหยาบ สามารถนาขอมลไปพฒนางานไดเปนบางสวน แตเปนการเพมการทางานแบบเครอขายมากขน 3. ขอมลบางสวนจดเกบโดยผทยงไมไดผานการอบรมเฉพาะทางอาจทาใหขอมลทไดมความคลาดเคลอนจากความเปนจรง

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ เปนการใชขอมลอตราการตดเชอจากฐานการเกบอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลป 2557 ทมอตราการตดเชอในภาพรวมอยท 5.11% จงไดใชขอมลนเปนตวเลขเปาหมายแตละป

ตอนตนของการทาแผนงานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลซงสอดคลองกบอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลในโลกนอยท 5 – 10% การกาหนดเปาหมายในตอนตนจงไดอางองขอมลพนฐานมาจากอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลป พ.ศ. 2554 กอนและทาการสารวจซาอกครงในป 2557 เพอดแนวโนมการลดโรคเมอใชมาตรการทมการดาเนนงานอยทง 3 มาตรการ สาหรบประเทศไทยยงไมมการรวบรวมขอมลทแสดงถงอบตการณของอตราการตดเชอในโรงพยาบาล (ครงตอ 1000 วนนอน) เนองจากยงขาดการรวบรวมขอมลและการศกษาอยางละเอยด จากการเกบขอมลอบตการณของอตราการตดเชอในโรงพยาบาล ป พ.ศ. 2558 ไดขอมลการตดเชอดงน ตวชวดเปาหมายการลดโรค

และภยสขภาพขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 อตราการตดเชอภาพรวม

(≤... ครงตอ 1000 วนนอน) ≤7.2

เดมเปนอตราชก (%)≤6.4

(ครงตอ1000 วนนอน)≤5.0





(ครงตอ1000 วนนอน) สคร. 1 5.43 2.43 สคร. 2 9.08 2.42 สคร. 3 4.06 1.10 สคร. 4 4.24 2.87 สคร. 5 4.87 2.92 สคร. 6 8.55 2.91 สคร. 7 3.18 1.92 สคร. 8 3.99 1.64 สคร. 9 4.91 1.44 สคร. 10 2.27 2.59 สคร. 11 5.54 1.72 สคร. 12 5.92 0.86 สปคม. - 2.89

ในภาพรวม 5.11 2.24

68

หมายเหต สคร. 1 – 12 ป 2557 เปนเขตพนทรบผดชอบเดม (ซงเกบขอมลเปนการเกบอตราชกการตดเชอ ในชวงเดอน มกราคม – เมษายน 2557) ป 2558 จะเปนขอมลพนทใหมซงสอดคลองกบเขตบรการสขภาพ และเปนการเกบอบตการณของการตดเชอในโรงพยาบาล - ในป พ.ศ. 2558 การเกบกลมเปาหมายไดจานวนเกนกวาทวางเปาหมายไว (เปา 200 แหง แตเกบขอมลได 231 แหง) แตขนาดของโรงพยาบาลทสงขอมล ไมเปนไปตามคณสมบต

ทกาหนดในบางพนท (กาหนดไววาแตละ สคร. ตองเกบ รพศ. 2 – 3 แหง รพท. 4 - 6 แหง และ รพช. 6 – 8 แหง) - การรายงานขอมลการตดเชอในโรงพยาบาลทผานมา เปนการรายงานอตราชกของการตดเชอ แตเรมตงแตป 2558 จะเปนขอมลอตราการตดเชอในโรงพยาบาล ซงจะสงผลตอ

หนวยนบของขอมลทาใหการเทยบเคยงขอมลไมสามารถทาได แตตงแตป 2558 เปนตนไป จะทาใหขอมลทไดมาสามารถเปรยบเทยบกนได - จากการศกษาและการรวบรวมขอมลอบตการณของอตราการตดเชอในโรงพยาบาลอยางละเอยด จะทาใหสามารถคาดการณวาขอมลอบตการณของอตราการตดเชอในโรงพยาบาล

ทนาเชอถอของประเทศไทย จะสามารถยนยนไดในป พ.ศ. 2561 (หลงจากมการนาโปรแกรมฯ ไปใชในพนทในวงกวาง) - พบวาใน 5 ปแรกของตวชวดนมการตงเปาหมายการตดเชอในโรงพยาบาลภาพรวมอยท ≤ 5.0 ครงตอ 1000 วนนอน เนองมาจากเปนการดาเนนงานในชวงแรก 3 ปแรกทมการ

นามาตรการการปองกนและควบคมการตดเชอแหงชาตมาใช ทง 3 สวน (พฒนาระบบ พฒนาคมอและพฒนาบคลากร) จงใชอางองอตราการตดเชอของโลกทมการดาเนนการ มาตงเปนเปาหมายเบองตนไวกอน

- การสงขอมลอบตการณของอตราการตดเชอในโรงพยาบาล สวนใหญเปนบทบาทของ ICWN และไดรบการยนยนโดย ICN ประมาณรอยละ 90 ของโรงพยาบาลทสงขอมลทงหมด โดยท ICWN นนไดมการอบรมดาน IC เปนประจาทกป (แตการอบรมเปนแบบหลากหลาย ไมเฉพาะเจาะจงดาน HAI โดยเฉพาะ)



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 เสรมสรางความเขมแขงของการดาเนนงานปองกนการตดเชอในรพ.ของรพ.ในเครอขาย ตวชวดท 1 อบตการณการตดเชอในโรงพยาบาล

≤5 ครงตอ 1000 วนนอน

สคร. 1-12 ≤5 ครง

รพศ.รพท.รพช. 1. พฒนาโปรแกรมระบบฐานขอมลดาน IC ระดบชาต โดยใชโปรแกรมจดเกบขอมลการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลนารอง 2. implement สพนทเปาหมายใหมความครอบคลมเปาหมายทกาหนด โดยใชนยามจดเกบตามมาตรฐานการปองกนและควบคมการตดเชอ (IC) 3. วเคราะหและประเมนผลขอมล

1. ประสาน สสจ. รพ. ในเขตพนทรบผดชอบเพอสนบสนนการสงขอมลการตดเชอโดยใช Web base 2. สงรายชอโรงพยาบาลในความรบผดชอบเขารบการพฒนาการลงระบบขอมลการตดเชอ 3. ตดตามประเมนการลงโปรแกรม และอตราการ ตดเชอในโรงพยาบาลทกไตรมาสทมการรายงาน 4. นเทศในพนททพบอตราการตดเชอในโรงพยาบาลเกนเปาหมายทกาหนด

69



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 4. นาขอมลโครงสรางบคลากรทดาเนนการสารวจในป

2556 มาวเคราะหเพอการพฒนาสมรรถนะบคลากรทเกยวของกบการปองกน และควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลทวประเทศใหมความรดานการปองกน โรคตดเชอในโรงพยาบาลเชน - โครงการพฒนาศกยภาพการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลสาหรบแพทย พยาบาล และ นกเทคนคการแพทย - โครงการสมมนาระดบชาต เรอง การปองกนและควบคม โรคตดเชอในโรงพยาบาล - โครงการอบรมหลกสตรระยะกลาง “การพยาบาลเฉพาะทางสาขาการพยาบาลผปวยโรคตดเชอ และการปองกนการตดเชอ” - โครงการอบรมดานเทคนคการแพทยแกบคลากรทางการแพทย - โครงการพฒนาศกยภาพเครอขายเพอการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอ/โรคตดเชอ 5. สรางองคความรในการนเทศตดตาม และประเมนผลดาน IC (คร ก) แกเครอขาย และ ICN โรงพยาบาลแมขาย 6. การลงเยยมพนททกาหนดโดย สคร. เพอประเมนและตดตามดานการนามาตรฐานดาน IC ไปประยกตใช 7. เปนพเลยงให คร ก. ในการลงพนท เพอประเมนและตดตามดานการนามาตรฐานดาน IC ไปประยกตใช 8. สนบสนนหรอเปนพเลยงให สคร. มการจดประชมวชาการดานการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล การจดเกบขอมลการตดเชอโดยใช โปรแกรมการจดเกบขอมลในพนททรบผดชอบ

5. ตดตามผลการดาเนนงาน ในพนท (รพ.) ผรบผดชอบพนท (สสจ.) ในการตดตามการดาเนนงานดานการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล 3 แนวทาง คอ - โครงสรางการบรหารเพอการปองกนควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลซงรวมถงผรบผดชอบ/คณสมบต - การจดการ/กระบวนการทางานเพอการปองกนควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล - การปองกนการตดเชอในผปวยทตองรกษาตอเนองทบาน และควบคมสงแวดลอมเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล 6. เปนผประสานงาน ทงตอโรงพยาบาลเปาหมายและหนวยงานทกากบดแลโรงพยาบาลเปาหมาย 7. กาหนดพนททจะทาการลงเยยมพนท เพอลงพนทรวมการประเมนและตดตามการดาเนนงานและการนามาตรฐานดาน IC ไปประยกตใช 8. วเคราะหสถานการณการตดเชอเพอหา GAP และนา GAP นนมาหาแนวทางในการพฒนารวมกบพนท 9. จดประชมวชาการหรอเวทประชาสมพนธผลงานวชาการ/นวตกรรมทพนทไดดาเนนการในการปด GAP 10. รวมจดทาแนวทาง/คมอ/มาตรฐานดานการปองกน และควบคมการตดเชอใน รพ. 11. เผยแพรผลงานวชาการใหแกโรงพยาบาลในเขตพนทรบผดชอบ เพอนาไปใชประโยชนในการเฝาระวงและการปฏบตเพอการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล

70



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 9. จดทาแนวทาง/คมอ/มาตรฐานดานการปองกน

และควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ทไดรบการยอมรบในการนาไปใชประโยชน

12. ตดตามประเมนผลการใชแนวทาง/คมอ/มาตรฐานดานการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลใหกบสถาบนบาราศนราดร 13. เกบขอมลความพงพอใจในผลตภณฑดาน IC ทมการสงออกไปให รพ.ในพนทและรวบรวมความคดเหนของโรงพยาบาลในพนทเพอการพฒนาและปรบปรงคมอ/แนวทางเรองอนๆตอไป


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก ตวชวดท 1 อบตการณการตดเชอในโรงพยาบาล

วเคราะหจากรายงานของรพ.ในเครอขายทสงขอมลเขาสโปรแกรมจดเกบขอมลการตดเชอในรพ.

โปรแกรมการจดเกบขอมลอบตการณการตดเชอในโรงพยาบาล ทไดมการพฒนาขน

เดอนละ 1 ครง สถาบนบาราศนราดร รวมกบสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 – 12 และสานกงานปองกนควบคมโรคเขตเมอง สานกงานสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลแมขายตางๆ

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สถาบนบาราศนราดร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงจรยา แสงสจจา 1. นายแพทยกฤษฎา มโหทาน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสถาบนบาราศนราดร 2. แพทยหญงเพชรวรรณ พงรศม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02 590 3480 3. นายแพทยชยรตน เตชะไตรศกด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. นายแพทยวโรจน หมนคตธรรม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

71

เอกสารอางอง 1. Danchaivijitr S, Limsuwan A. Efficacy of hospital infection control in Thailand 1988-1992.J Hosp Infect 1996; 32: 147 - 53. 2. Danchaivijitr S, Chokloikaew S. A national prevalence study on nosocomial infection 1988. J Med Assoc Thai 1989; 72 (Suppl2): 1 - 6. 3. Danchaivijitr S, Tangtrakool T, Waitayapiches S, Chokloikaew S. Efficacy of hospital infection control in Thailand 1988 - 1992. J Hosp Infect 1996; 32: 147 - 53. 4. Danchaivijitr S, Dhiraputra C, Santiprasitkul S, Judaeng T. Prevalence and impacts of Nosocomial infection in Thailand 2001. J Med Assoc Thai 2005; 88 (Suppl10):

S1 - 9. 5. Danchaivijitr S, Judaeng T, Sripalakij S, Naksawas K, Plipat T. Prevalence of nosocomial infection in Thailand 2006. J Med Assoc Thai 2007; 90 (8): 1524 - 9. 6. Danchaivijitr S,; Judaeng T,; Sripalakij S,; Naksawas K,; PlipatT . Prevalence of nosocomial infection in Thailand2006.Am J Infect Control 2011; 39: 548 - 54. 7. ฉตรรพ สวามวสด. (2541). การตดเชอในโรงพยาบาลแมจน.วทยานพนธพยาบาลศาสตรบณฑต สาขาวชาการพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. 8. de Lourdes Garco' a-Garce'a M, Jime'nez-Corona A, Jimnez-Corona ME, Solo' s-Bazaldu' a M, Villamizar - Arciniegas CO, Valdespino - Go' mez JL. Nosocomial

infections in a community hospital in Mexico. Infect Control HospEpidemiol2001; 22(6): 386 - 8. 9. Scheckler WE. Nosocomial infections in a community hospital: 1972 through 1976. Arch Intern Med 1978; 138 (12): 1792 - 4. 10. Scheckler WE, Peterson PJ.Nosocomial infections in 15 rural Wisconsin hospitals - results and conclusions from 6 months of comprehensive surveillance. Infect

Control 1986;7(8): 397 - 402. 11. สมหวง ดานชยวจตร. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. ใน: สมหวงดานชยวจตร, บรรณาธการ. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: แอล ท เพรส, 2544: 1 - 16. 12.สมหวง ดานชยวจตร.การควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลในประเทศไทย. วารสารโรคตดเชอและการใชยาตานจลชพ 2536; 10 (1): 52 -4.

13. Ramosoot T. Nosocomial infection. J Med Assoc Thai 1995; 78 (Suppl1): 57 - 8. 14. จไร วงศสวสด, อนชา อภสารธนรกษ, กาธร มาลาธรรม, ยงครงครงเรอง.รายงานแผนทการศกษาวจยการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลประจาป งบประมาณ2548 - 2550กรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข. 15. กาธร มาลาธรรม. หลกการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล. ใน: พรรณทพยฉายากล, ชษณ พนธเจรญ, ชษณา สวนกระตาย และคณะ. ตาราโรคตดเชอ 2. กรงเทพฯ: สมาคมโรคตดเชอแหง

ประเทศไทย, 2548. 16. ศนสนย กระแจะจนทร.การสารวจอตราชกการตดเชอในโรงพยาบาลในโรงพยาบาลมะการกษ พ.ศ. 2544. จลสารชมรมควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลแหงประเทศไทย 2544; 13(1):

2 - 11. 17. de Lourdes Garc1' a - Garce'a M, Jime'nez-Corona A, Jimnez-Corona ME, Sol1' s - Bazaldu' a M, Villamizar - Arciniegas CO, Valdespino - Go' mez JL. Nosocomial

infections in a community hospital in Mexico. Infect Control HospEpidemiol2001; 22 (6): 386 - 8. 18. O’Neill J. Review on antimicrobial resistance. Antimicrobial resistance: Tackling a crisis for the health and wealth of nations 2014. 19. World Health Organization. The evolving threat of antimicrobial resistance: Options for action 2012. 20. Davies DS, Verde ER. WISH Antimicrobial Resistance Report 2013. Antimicrobial resistance: In search of a collaborative solution2013. 21. ภาณมาศ ภมาศ, ตวงรตน โพธะ, วษณ ธรรมลขตกล, อาธร รวไพบลย, ภษต ประคองสาย, สพล ลมวฒนานนท. ผลกระทบดานสขภาพและเศรษฐศาสตรจากการตดเชอดอยาตานจลชพใน

ประเทศไทย: การศกษาเบองตน. วารสารวจยระบบสาธารณสข. 2555;6(3):352 - 360.

72

แผนงานโรคหนอนพยาธตามโครงการพระราชดารฯ

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระราชดารใหดาเนนการควบคมโรคหนอนพยาธในนกเรยนและเยาวชน โดยกาหนดพนทในการพฒนา 2 แผนการพฒนา ไดแก 1) พนทแผนการพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดาร เรยกโดยยอวา แผน กพด. มพนทดาเนนการ 55 จงหวดทวประเทศ จานวน 841 โรงเรยน กลมเปาหมายเปนนกเรยนและเยาวชน และ 2) พนทในแผนภฟาพฒนา จงหวดนาน กาหนดกลมเปาหมายการพฒนา รอยละ 100 ในนกเรยนและในประชาชน ครอบคลม 62 โรงเรยน 61 ชมชน มเปาหมายสงสดของการพฒนาเดก เยาวชนและประชาชนในพนทถนทรกนดาร และพนทภฟาพฒนาใหมโอกาสทดขน มสขภาพแขงแรงสามารถดแลตนเองไดอยางสมดลทงรางกายและจตใจ กระทรวงสาธารณสข เปนหนวยรวมของสานกพระราชวงฯ รบผดชอบกรอบการดาเนนงานควบคมโรคหนอนพยาธ โดยลดความชกโรคหนอนพยาธในนกเรยนใหไมเปนปญหาสาธารณสขและระดบความรนแรงของโรคหนอนพยาธอยในระดบตาตามเกณฑองคการอนามยโลก กระทรวงสาธารณสขมอบหมายใหกรมควบคมโรค โดยสานกโรคตดตอทวไป รบผดชอบในกรอบการดาเนนงานใหเกดกจกรรมการตรวจและรกษาโรคหนอนพยาธตามมาตรฐานทางวชาการ เพอลดความชก ความรนแรงของปญหา และการปองกนโรคทพบในทองถน สนบสนนใหมการจดกระบวนการเรยนร เพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนตนเองจากการตดเชอโดยการรวมมอของชมชน ดงนน เพอเปนการสนองพระปณธานของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ ทกาหนดเปาหมายสงสดของแนวทางการพฒนาใหเดก เยาวชน และประชาชน ในถนทรกนดาร มโอกาสทดขน มสขภาพแขงแรงสามารถดแลตนเองไดอยางสมดลทงรางกายและจตใจ มความรอบร เปนคนทมคณภาพและมสวนรวมในการพฒนาชมชน และประเทศชาตได ในป 2558 การตรวจโรคหนอนพยาธในนกเรยนพนทโครงการตามพระราชดารฯ พบวาอตราชกของโรคหนอนพยาธทกชนด ในนกเรยนเทากบ รอยละ 6.7 มการตดพยาธไสเดอนมากทสด รอยละ 3.6 รองลงมาคอพยาธแสมา รอยละ 1.6 พบการตดโรคหนอนพยาธในนกเรยนในศนยการเรยนรชมชนชาวไทยภเขาแมฟาหลวง (ศศช.) รอยละ 43.4 และจากการนเทศหลกสตรพนกงานจลทศนกร ในป 2559 ปญหาทพบคอ ในบางพนทยงขาดผทผานการอบรม ขาดความเชยวชาญและความแมนยาในการวนจฉยโรคหนอนพยาธ และปญหาการโยกยายของเจาหนาท เปนตน ซงขอมลทไดจากการนเทศนนไดนามาใชในการวางแนวทางและปรบปรงหลกสตรในสวนของผอบรมใหม/หลกสตรฟนฟตอไป และยงมเรองของการจดเกบขอมลทตองมการตดตามในการปรบเปลยนพฤตกรรม การตดเชอซา ในเดกนกเรยนการพฒนาฐานขอมลผานโดยจะเชอมโยงตอยอดกบฐานขอมล Isan – cohort ทมการดาเนนการในแผนงานการควบคมปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดเปนสงจาเปน สานกโรคตดตอทวไปจงจาเปนตองมการดาเนนการควบคมโรคหนอนพยาธในโครงการพระราชดารฯ ตอเนองในป 2560โดยมมาตรการแนวทางการดาเนนงานพนทโรงเรยน ในโครงการโดย

1. พฒนาศกยภาพของบคลากรทเกยวของการเรองการตรวจคดกรองโรคหนอนพยาธ และการจดเกบขอมลผานฐานขอมล Isan- cohort 2. พฒนาตนแบบการดาเนนงาน หนอนพยาธในโรงเรยนตามโครงการพระราชดารฯในสงกด ตชด. กศน. สพฐ. 3. การสนบสนนวสด อปกรณวทยาศาสตร ยา สอการเรยนร 4. การดาเนนงานแกไขปญหาโรคหนอนพยาธ.แบงเปนพนท 3 พนท ตามสถานการณโรคหนอนพยาธโดยเทยบจากคาเฉลยของอตราชก 5 ปยอนหลง และแบงเปน 3 Cluster คอ พนท

สเขยว (ความชก ≤ รอยละ 5) จานวน 327 โรงเรยน พนทสเหลอง (ความชก รอยละ 5 -10) จานวน 102 โรงเรยน พนทสแดง (ความชก มากกวา รอยละ 10) จานวน 412 โรงเรยนซงมมาตรการในการดาเนนงานเรงรดแตกตางกนตามการแบงพนท

73

พนท มาตรการ สเขยว

(ความชก ≤ รอยละ 5) 1. ตรวจคดกรองพยาธดวยวธการตรวจอจจาระ 3 ป ตอ 1 ครง ครอบคลมกลมเปาหมายนกเรยนทกคน (ในทกปจะมการสมตรวจคดกรองนกเรยน จานวน รอยละ 20) 2. ใหยาแบบ Mass Treatment 3. ใหสขศกษา 4. ประเมนพฤตกรรมสขภาพ 3 ป ตอ 1 ครง

สเหลอง (ความชก รอยละ 5 -10)

1. ตรวจคดกรองพยาธดวยวธการตรวจอจจาระ 2 ป ตอ 1 ครง ครอบคลมกลมเปาหมายนกเรยนทกคน (ในทกปจะมการสมตรวจคดกรองนกเรยน จานวน รอยละ 20) 2. ใหยาแบบ Mass Treatment 3. ใหสขศกษา 4. การใหความรกบผปกครอง 5. ประเมนพฤตกรรมสขภาพ 2 ป ตอ 1 ครง

สแดง (ความชก มากกวา

รอยละ 10)

1. ตรวจคดกรองพยาธดวยวธการตรวจอจจาระทกป ปละ 1 ครง ครอบคลมกลมเปาหมายนกเรยนทกคน 2. ใหยาแบบ Mass Treatment 3. ใหสขศกษา 4. การจดการสงแวดลอมในโรงเรยนและชมชน 5. การใหความรกบผปกครอง 6. ประเมนพฤตกรรมสขภาพทกป



2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ........... ลดอตราการตดเชอหนอนพยาธในนกเรยนและเยาวชนในภาพรวมทงประเทศ

รอยละ 10.1

รอยละ 6.7

- รอยละ 5 รอยละ 5 รอยละ 5 รอยละ 5 รอยละ 5

ลดอตราการตดเชอหนอนพยาธในนกเรยนและเยาวชนในพนททสแดงทมอตราความชกมากกวารอยละ 10



- ลดลงรอยละ 5 ของผลการดาเนนงานปท

ผานมา

ลดลงรอยละ 5 ของผลการดาเนนงานปท

ผานมา


ผานมา


ผานมา


ผานมา

74

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 3.1 สานก : นกเรยนและเยาวชนโรงเรยนในพนททรกนดารตามโครงการพระราชดารฯ จานวน 841 โรงเรยน และประชาชนในพนทภฟาพฒนา จงหวดนาน 62 โรงเรยน 61 ชมชน 3.2 สคร. : นกเรยนและเยาวชนโรงเรยนในพนททรกนดารตามโครงการพระราชดารฯ ตามพนทบรการของ สคร. / ประชาชนในพนทภฟาพฒนา จงหวดนาน62 โรงเรยน 61 ชมชน

(เฉพาะ สคร.1)

มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย

(Setting) ชดกจกรรม/โครงการ

สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. มาตรการท 1 การคนหาผปวยและการรกษา ตวชวดท 1.1 รอยละของนกเรยนและประชาชนไดรบการตรวจ/รกษาตามเกณฑมาตรฐาน

รอยละ 80 รอยละ 80 - นกเรยนในพนทโครงการพระราชดารฯและประชาชนพนทโครงการภฟาฯ - โรงเรยนในพนทโครงการพระราชดารฯ/ชมชนในพนทภฟาพฒนาจงหวดนาน

1. สนบสนนและจดทาพฒนาหลกสตร/คมอ/ แนวทางการปฏบตงาน 2. จดหาและสนบสนนวสดอปกรณวทยาศาสตร/จดหายาและเวชภณฑ/แนวทางการรกษาเพอสนบสนนการดาเนนงานของ สคร./จงหวด 3. นเทศตดตามการดาเนนงาน 4. จดประชมทบทวน ชแจงแผนพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดารฯ ฉบบท ป 2560 – 2569

1. ประสานงานจงหวดเพอกาหนดกรอบ ระยะเวลาการปฏบตงาน 2. นเทศสนบสนนการดาเนนงานของจงหวด 3. รวบรวมรายงานและรายงานผลฯ 4. จดประชมทบทวน ชแจงแผนพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดารฯ ฉบบท ป 2560 – 2569

ตวชวดท 1.2 รอยละของเครอขายพนกงานจลทศนกรทไดรบการพฒนาศกยภาพผานเกณฑมาตรฐานการอบรม

รอยละ 100 รอยละ 100 บคลากรสาธารณสขในพนทโครงการตามพระราชดารฯ (จนท. รพ.สต./รพช./นคม/ศตม/และคร)

1. จดทาคมอ/แนวทาง การพฒนาศกยภาพพนกงานจลทศนกร (อบรมใหม/ฟนฟ) 2. รวมเปนวทยากรในการอบรมพนกงานจลทศนกร หลกสตรพนกงานจลทศกรใหม/ฟนฟ 3. ตดตาม/ประเมนผลคณภาพการวนจฉย

1. จดอบรมพนกงานจลทศนกรหลกสตรพนกงานจลทศกรใหม/ฟนฟ 2. ตดตามการดาเนนงานของจงหวด

ตวชวดท 1.3 รอยละของเครอขายมการรายงานผลการดาเนนงานตามโครงการพระราชดารฯ

รอยละ 100 รอยละ 100 บคลากรสาธารณสขในพนทโครงการตามพระราชดารฯ (จนท. รพ.สต./รพช./นคม/ศตม/และคร)

1. จดทาคมอ/แนวทางสาหรบการบนทกขอมลในฐานขอมล Isan Cohort 2. ตดตอ/ประสานงานทมวทยากร เพอการฝกอบรม 3. นเทศตดตาม

1. นเทศตดตามและสนบสนนการดาเนนงานของจงหวด 2. รวบรวมรายงานและรายงานผลฯ

75




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. มาตรการท 2 การพฒนาตนแบบชมชนและโรงเรยนควบคมโรคหนอนพยาธ ตวชวดท 2.1 จานวนชมชนตนแบบปลอดพยาธทตดตอผานดน

จานวนชมชนตนแบบปลอดพยาธทตดตอผานดนจานวน 2 ชมชน

จานวนชมชนตนแบบปลอดพยาธทตดตอผานดนจานวน 2 ชมชน (สคร.2 จงหวดตาก, สคร.11 จงหวดกระบ)

- ประชาชน/โรงเรยน กลมผนาชมชนในพนทเปาหมาย

1. สรางกระบวนการเรยนร/สรางภาคเครอขาย 2. ผลต/พฒนาสอการเรยนร 3. จดหาแนวทาง/คมอ/รปแบบเพอสนบสนนการจดการชมชนตนแบบ การจดกระบวนการเรยนร การจดการสงแวดลอม 4. นเทศตดตาม 5. การพฒนาฐานขอมล Isan Cohort (นารองในโรงเรยน ศศช. ในเขต สคร.2)

1. สรางกระบวนการมสวนรวมในการพฒนากบภาคเครอขาย 2. สนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมการปองกนโรคพยาธทตดตอผานดน โดยการจดกระบวนการเรยนร 3. นเทศตดตามและสนบสนนการดาเนนกจกรรมของจงหวด 4. การพฒนาฐานขอมล Isan Cohort (นารองในโรงเรยน ศศช. ในเขต สคร.2)

ตวชวดท 2.2 จานวนโรงเรยนตนแบบสขภาพอนามยหนงเดยวเพอคณภาพชวตเดกและเยาวชนในพนทโครงการตามพระราชดารฯ (ตชด., กศน., ปรยตธรรม, สพฐ.)

จานวนโรงเรยนตนแบบ 8 แหง

จานวนโรงเรยนตนแบบ 8 แหง - สคร.1 จานวน 3 แหง (นาน, แมฮองสอน, เชยงราย) - สคร.2 จานวน 2 แหง (ตาก) -สคร. 5 จานวน 1 แหง (เพชรบร) - สคร.10 จานวน 1 แหง(ศรษะเกษ) - สคร.11 จานวน 1 แหง(ตรง)

- ประชาชน/โรงเรยน กลมผนาชมชนในพนทเปาหมาย

1. สรางกระบวนการเรยนร/สรางภาคเครอขาย 2. ผลต/พฒนาสอการเรยนร 3. จดหาแนวทาง/คมอ/รปแบบเพอสนบสนนการจดการชมชนตนแบบ การจดกระบวนการเรยนร การจดการสงแวดลอม 4. นเทศตดตาม 5. การพฒนาฐานขอมล Isan Cohort (นารองในโรงเรยน ศศช. ในเขต สคร.2)

1. สรางกระบวนการมสวนรวมในการพฒนากบภาคเครอขาย 2.สนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมการปองกนโรค โดยการจดกระบวนการเรยนร 3.นเทศตดตามและสนบสนนการดาเนนกจกรรมของจงหวด 4. การพฒนาฐานขอมล Isan Cohort (นารองในโรงเรยน ศศช. ในเขต สคร.2)

76

4. การตดตามประเมนผล ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

4.1 รอยละของนกเรยนและประชาชนไดรบการตรวจ/รกษาตามเกณฑมาตรฐาน

รวบรวมขอมลจากรายงานผลการตรวจวนจฉย โรคหนอนพยาธจากสานกงานสาธารณสขจงหวด

แบบรายงาน พต.2,3 ปละ 1 ครง สานกโรคตดตอทวไป

4.2 รอยละของเครอขายพนกงานจลทศนกรทไดรบการพฒนาศกยภาพผานเกณฑมาตรฐานการอบรม

การประเมนผลการอบรมพนกงานจลทศนกร รายงานผลการดาเนนงาน ปละ 1 ครง สานกโรคตดตอทวไป

4.3 รอยละของเครอขายมการรายงานผลการดาเนนงานตามโครงการพระราชดารฯ

รวบรวมขอมลจากรายงานผลการตรวจวนจฉย โรคหนอนพยาธจากสานกงานสาธารณสขจงหวด

แบบรายงาน พต.2,3 ปละ 1 ครง สานกโรคตดตอทวไป

4.4 จานวนชมชนตนแบบปลอดพยาธทตดตอผานดน แบบประเมนการดาเนนงานชมชนตนแบบ แบบประเมนผล ปละ 2 ครงทกๆ 6 เดอน สานกโรคตดตอทวไป 4.5 จานวนโรงเรยนตนแบบสขภาพอนามยหนงเดยวเพอคณภาพชวตเดกและเยาวชนในพนทโครงการตามพระราชดารฯ (ตชด., กศน., ปรยตธรรม, สพฐ.)

แบบประเมนการดาเนนงานโรงเรยนตนแบบ

แบบประเมนผล

ปละ 2 ครงทกๆ 6 เดอน สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก กลมโครงการตามพระราชดารฯ สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นางอรนาถ วฒนวงษ 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค หวหนากลมโครงการตามพระราชดารฯ โรคหนอนพยาธ 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02 590 3180 E-mail: [email protected]

77

แผนงานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ในป 2560 สานกโรคตดตอทวไป วางแนวทางในการดาเนนงานกาจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด ซงเปนปญหาสาคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ จากการทบทวนสถานการณและสภาพปญหา พบวา ในป 2539, 2552, 2557 พบอตราความชกทวประเทศเฉลยรอยละ 11.8, รอยละ 8.7 และรอยละ 5.1 ตามลาดบ เมอพจารณาในระดบหมบานพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอตราความชกของโรคสงทสดถงรอยละ 85.2 ในระดบหมบานภาคเหนอสงสดท 45.6 จากการประมาณการพบวาคนภาคตะวนออกเฉยงเหนอกวา 20 ลานคนตดเชอหรอเคยตดเชอพยาธใบไมตบกวา 6 ลานคน หรอนบเปนหนงในสามของประชากรในภมภาค สอดคลองกบสถตการเสยชวตของโรคมะเรงทอนาดสงสดในป 2548 เมอ 10ป ทผานมาประมาณ 25,000 ราย คดเปนอตราการเสยชวตวนละ 70 รายหรอเฉลยชวโมงละ 3 ราย ในป 2554 พบคนไทยเสยชวตจากโรคมะเรงทอนาดและตบจานวน 14,314 ราย ประมาณครงหนงเปนคน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หรอประมาณ 7,539 ราย รองลงมาคอภาคเหนอ จานวน 2,638 ราย และจากสถตโรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกนป 2556 พบผปวยมะเรงตบและมะเรงทอนาดรายใหมมากกวา 1,765 ราย ซงมแนวโนมสงขนเรอยๆ ทกป โดยเปนมะเรงทอนาดรอยละ 63 (1,108 ราย) มะเรงตบรอยละ 18 (320 ราย) โดยประมาณรอยละ 55 เกดขนกบประชากรวยทางานทเปนหวหนาครอบครวอายระหวาง 40 – 60 ป คาใชจายในการรกษา (เฉพาะคาผาตด ICC) 80,000 บาท ตอรายประมาณ 1,960 ลานบาท/ปซงถอวาเปนโรคทรนแรงและกอใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจสงคม คณภาพชวตของคนในสงคมเปนอยางมาก มะเรงทอนาดของคนไทยโดยเฉพาะคนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเกดจากอปนสยทชอบรบประทานปลานาจดมเกลดแบบสกๆ ดบๆ โดยการปรงอาหารทไมถกสขลกษณะ เชน ปลาราดบ กอยปลา สมปลา ซงมระยะตดตอของพยาธใบไมตบ (Opisthorchisviverrini) ทอาศยอยททอนาด ทาใหเกดการตดเชอของพยาธใบไมตบในทอนาดและเกดการอกเสบเรอรง ทาใหเกดการสรางอนมลอสระเปนจานวนมาก มการซอมแซมสวนทบาดเจบของเซลลเยอบผวทอทางเดนนาด ซงจะสงผลใหเกดการกอมะเรงอยางชาๆ โดยใชเวลาประมาณ 20 – 30 ป การปวยตายดวยโรคพยาธใบไมตบและโรคมะเรงทอนาดปองกนและรกษาไดหากคนพบอาการแรกเรมไดเรวและตองดาเนนการแบบบรณาการ โดยทาใหครอบคลมทงปจจยเสยงดานพฤตกรรม ดานสงแวดลอมและดานวฒนธรรมการปองกนมใหมการปนเปอนของอจจาระในแหลงนาทกประเภท เพอทาใหปลาปลอดพยาธ ปลกฝงคานยมและสรางวฒนธรรมใหกบทกเพศและทกกลมวยในการกนอาหารปรงสก ตรวจคดกรองกลมเสยง ปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงในกลมพยาธใบไมตบ มระบบการเฝาระวงปองกนควบคมโรคโดยใชชมชนและโรงเรยนเปนฐาน โดยการรวมพลงความรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ควบคไปกบการพฒนาความเขมแขงของระบบสขภาพทครอบคลมตงแต การคดกรอง รกษา การดแลในชมชน ตลอดจนระบบขอมลสขภาพ 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ................... ลดอตราการตดเชอพยาธใบไมตบในพนทเสยง 27 จงหวด รอยละ 5.1

(ทงประเทศ)- - ลดลงรอยละ 5

(ของ พท.ดาเนนการ 27

จงหวด)

ลดลงรอยละ 5 (ของ พท.

ดาเนนการ 27 จงหวด)







78

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ.2560



สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. มาตรการท 1 การเฝาระวงคดกรองและการรกษา ตวชวดท 1 จานวนจงหวดพนทเสยงมการตรวจคดกรองในกลมเปาหมายประชาชนอาย 15 ปขนไป

27 จงหวด สคร.1 6 จงหวดสคร.6 1 จงหวด สคร.7 4 จงหวด สคร.8 7 จงหวด สคร.9 4 จงหวด สคร.10 5 จงหวด

จงหวดพนทเสยงสง 27 จงหวด (พนเสยงโรคพยาธใบไมตบ 6 จงหวดภาคเหนอ 20 จงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ 1 จงหวดภาคกลาง)

1. กาหนดแนวทางการสารวจอตราความชกพยาธใบไมตบและพฤตกรรมสขภาพ 2. พฒนาระบบฐานขอมล 3. จดหาและการสนบสนนวสดอปกรณวทยาศาสตร ยาและเวชภณฑ 4. ตดตามประเมนผล

1. สนบสนนและรวมสารวจความชกพยาธใบไมตบและพฤตกรรมสขภาพ 2. รายงานผลการปฏบตงานในระบบฐานขอมล 3. ตดตามประเมนผล

มาตรการท 2 พฒนาศกยภาพเครอขายดานการตรวจวนจฉยตวชวดท 2 รอยละของเครอขายพนกงานจลทศนกรผานเกณฑมาตรฐานการตรวจวนจฉย

1 รน ผานเกณฑรอยละ 100

สคร. ละ 1 รน (1, 6, 7, 8, 9 และ 10)ผานเกณฑรอยละ 100

- จนท.สธ. ในพนทเปาหมาย/จนท.มาลาเรยคลนก - จงหวดในพนทตงของ สคร. (1, 6, 7, 8, 9 และ 10)

1. จดทา/สนบสนนคมอการฝกอบรมหลกสตรพนกงานจลทศนกรใหม/ฟนฟ 2. ตดตาม/ประเมนผลคณภาพการวนจฉย

1. อบรมหลกสตรพนกงาน จลทศนกรใหม/ฟนฟ 2. ตดตามและสนบสนนการดาเนนงานของจงหวด

มาตรการท 3 การพฒนาตาบลตนแบบปองกนควบคมและกาจดพยาธใบไมตบแบบบรณาการ และสอดคลองกบวถชมชนแบบมสวนรวมตวชวดท 3 จานวนตาบลตนแบบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

ตาบลตนแบบโรคพยาธใบไมตบจานวน 17 ตาบล (ตาบลตนแบบ รอยละ 20 ของ 84 ตาบล )

ตาบลตนแบบโรคพยาธใบไมตบจานวน17 ตาบล (ตาบลตนแบบ รอยละ 20 ของ 84 ตาบล ) ในพนทของ สคร. (1, 6, 7, 8, 9 และ 10)

- ประชาชน / โรงเรยน กลมผนาชมชน - จงหวดในพนทตงของ สคร. (1, 6, 7, 8, 9 และ 10)

1. จดทาแนวทางตาบลตนแบบประกอบดวย - การคดกรองพยาธใบไมตบในปชช.อาย 15 ปขนไปคดกรองมะเรงทอนาดดวยวาจาผานฐานขอมล Isan- cohort - รกษา ตดตามปรบเปลยนพฤตกรรมผตดเชอทกราย - มการจดการเรยนการสอนพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดผานหนงสออเลคทรอนกส(E - book )

1. ผลต/พฒนา/สนบสนนการผลตสอการเรยนร 2. สนบสนนการ ปรบเปลยนพฤตกรรมกนปลานาจดสกดวยความรอน สรางนวตกรรมอาหารปลอดภยจากพยาธในพนท การจดกระบวนการเรยนร การจดการสงแวดลอม 3. การนเทศตดตามและสนบสนนการดาเนนกจกรรมของจงหวด 4. พฒนางานประจาสงานวจย

79

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ.2560 (ตอ)



สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. - มการเฝาระวงโรคในสตว ปลา

สนข แมว - มการดแลประคบประคองผปวยมะเรงทอนาดผานหมอครอบครว - มการออกเทศบญญต /ขอกาหนดของเทศบาล อบต. ในเรองการจดการสงแวดลอม สงปฏกล 2. ผลต/พฒนาสอการเรยนร 3. จดหาแนวทาง/คมอ/รปแบบเพอสนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนปลานาจดสกดวยความรอน สรางนวตกรรมอาหารปลอดภยจากพยาธ การจดกระบวนการเรยนร การจดการสงแวดลอม 4. นเทศตดตาม 5. พฒนางานประจาสงานวจย 6.จดเวทนาเสนอผลงานวจย เพอการแลกเปลยนเรยนร

80

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ.2560 (ตอ)



สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. มาตรการท 4 การขบเคลอนประเดนนโยบายสาธารณะ ตวชวดท 4 รอยละของเครอขายตามมตสมชชาสขภาพมแผนดาเนนงานกาจดพยาธใบไมตบและมะเรง ทอนาด

รอยละ 80 - - กระทรวงสาธารณสข (กรมควบคมโรค, กรมการแพทย, กรมอนามย, กรมสนบสนนบรการสขภาพ, กรมพฒนาการแพทยแผนไทยฯ, สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา) - กระทรวงศกษาธการ (สพฐ. /กศน./สถาบนอดมศกษา) - กระทรวงมหาดไทย - กระทรวงคมนาคม - กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมปศสตว กรมประมง) - กรมประชาสมพนธ/กสทช./สสส. - สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) - สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) - สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) - สานกสขภาพแหงชาต

1. ประสานความรวมมอและจดประชมคณะกรรมการขบเคลอนแผนยทธศาสตรฯ 2. การผลกดนขบเคลอนการกาจดพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดผานสมชชาสขภาพ

รวมขบเคลอนและผลกดนยทธศาสตรผานหนวยงานในระดบทองถน

81

4. การตดตามประเมนผล ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

4.1 ความครอบคลมการตรวจคดกรองกลมเปาหมายอาย 15 ปขนไป

การสารวจอตราความชก แบบสารวจ 2 ป/ครง สานกโรคตดตอทวไป

4.2 รอยละของเครอขายพนกงานจลทศนกรผานเกณฑมาตรฐานการตรวจวนจฉย

การประเมนผลภาคทฤษฎและปฏบตการหลงการอบรม

แบบประเมนผลหลงการอบรม ปละ 1 ครง สานกโรคตดตอทวไป

4.3 จานวนตาบลตนแบบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

แบบประเมนการดาเนนงานตาบลตนแบบ

แบบประเมนผล ปละ 2 ครง (ทก 6 เดอน) สานกโรคตดตอทวไป

4.4 รอยละของเครอขายตามมตสมชชาสขภาพมแผนดาเนนงานกาจดพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

การประชมคณะกรรมการขบเคลอนตามยทธศาสตร

รายงานการประชม การประชมคณะกรรมการตามยทธศาสตร ปละ 3 ครง

สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก กลมโครงการตามพระราชดารฯ สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นางอรนาถ วฒนวงษ 1. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ 2. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค หวหนากลมโครงการตามพระราชดารฯ โรคหนอนพยาธ 3. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02 590 3180 E-mail: [email protected]

82

แผนงานการดาเนนงานดานการปองกนและแกไขปญหาโรคเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา Risk

- ผปวยเอดสประเทศไทยจาแนกตามปจจยเสยง พบวารอยละ 90 ของการตดเชอฯ รายใหมเกดจากการรบและถายทอดเชอทางเพศสมพนธทไมปลอดภย รองลงมาเปนการฉดสารเสพตด ทไมปลอดภยและจากแมสลก (สานกระบาดวทยา) และ ในชวง 5 ป (2560 - 2564) คาดประมาณทศทางการระบาดของเอดสจะมผตดเชอฯ รายใหมประมาณ 31,876 คน เปนกลม MSM รอยละ 53 กลมคผลเลอดตาง (คอยกน/คประจา/คนอนชวคราว) รอยละ24 กลม PWID รอยละ 13 กลม SW และลกคา รอยละ 9 (ทมา: AEM 2010 - 2030)

- สถานการณดานพฤตกรรมจากขอมลการสารวจในระบบเฝาระวง IBBS ของสานกระบาดวทยา ป 2557 พบวาพฤตกรรมการใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธครงลาสดใน 12 เดอนทผานมา ในกลม MSM TG MSW PWID มแนวโนมเพมขนจากปทผานมา (ป 2557 คดเปนรอยละ 88.0, 98.2, 95.5 และ 43.8 ตามลาดบ) และกลม venue-FSW และ non – venue FSW ในป พ.ศ. 2553 - 2557 สวนใหญมการใชถงยางอนามยมากกวา รอยละ 90 (ป 2557 คดเปนรอยละ 98.3 และ 91.6 ตามลาดบ) สาหรบกลมเยาวชน อาย 15 - 24 ป ในภาพรวมมการปองกนตนเองโดยใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธครงลาสด ใน 12 เดอนทผานมา เพมขนจากรอยละ 49.8 ในป พ.ศ. 2555 เปน 66.1 ในป พ.ศ. 2557 เมอพจารณากลมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 และนกเรยนอาชวศกษา ชนประกาศนยบตรวชาชพปท 2 (ปวช.2) ในป พ.ศ. 2554 - 2558 พบวา อายเฉลยเมอมเพศสมพนธครงแรกในกลมนกเรยนอยระหวาง 14.7 - 17 ป โดยนกเรยนใหประวต มประสบการณการมเพศสมพนธมาแลวสงในกลมปวช. 2 ทงชายและหญง นอกจากนในกลมทหารกองประจาการ พบวา มการใชถงยางอนามยกบคนอนประเภทพนกงานบรการ หญงอน และผชายมแนวโนมสงขน (ป 2558 คดเปนรอยละ 87.1, 75.1 และ 67.7) ยกเวนแฟนหรอคนรกมแนวโนมการใชถงยางครงลาสดลดลง (ป 2558 คดเปนรอยละ 35.7)

- จากขอมลผลการสารวจดาน S-D ในระบบบรการสขภาพจานวน 2 จงหวด ป 2557 ของศนยอานวยการบรหารจดการปญหาเอดสแหงชาต สถานการณดาน S-D ของผใหบรการ พบวาบคลากรสขภาพมากกวารอยละ 60 กลวการตดเชอจากการใหบรการผตดเชอฯ และผปวยเอดส (จงหวด A รอยละ 63 และจงหวด B รอยละ 68) มการปองกนตวเกนจาเปนเมอเกยวของกบผตดเชอฯมากกวารอยละ 50 (รอยละ 48 และ 55) มทศนะคตเชงลบตอผตดเชอฯ มากกวารอยละ 80 (รอยละ 86 และ 90) ระดบการเลอกปฏบตตอผตดเชอฯ ระหวางการใหบรการจากการสงเกตพบ มความแตกตางในแตละพนท (รอยละ 17 และ 28) และพบการเลอกปฏบตตอหญงตงครรภอยในระดบทนาเปนหวง(รอยละ 93 และ 92) สถานการณดาน S-D ในกลมผตดเชอฯ พบวาเคยถกละเมดสทธพนฐาน (รอยละ 26 และ 34) ผตดเชอฯ หลกเลยงทจะรบบรการสขภาพใกลบาน ทงกลมประชากรหลก (รอยละ 17 และ 38) และประชาชนทวไป (รอยละ 4 และ 34) Prevention

- สถานการณการเขาสระบบการดแลรกษาผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสสะสมของประเทศไทย ณ วนท 30 กนยายน 2558 จากขอมลรายงานผลการดาเนนงานดแลรกษาผตดเชอ เอชไอว (ทกสทธการรกษาพยาบาล) สปสช. โดยวเคราะหจากฐานขอมล NAP+ พบวารอยละการตรวจพบเอชไอวป 2554 - 2558 มแนวโนมลดลง (รอยละ 3.6, 3.2, 2.9, 2.7 และ 2.8 ตามลาดบ) พบมรายงานผตดเชอเอชไอวทลงทะเบยนเขารบบรการดแลรกษาสะสมทงหมด ณ วนท 30 กนยายน 2558 จานวน 459,314 คน มขอบงชในการเรมการรกษาดวยยาตานไวรส 409,151 คน เปนผไดรบยาตานไวรสทงหมด 355,210 คน ไดรบยาตานไวรสถงสนเดอนกนยายน 2558 ทงหมด 284,497 คน

- สถานการณดานการเขาสระบบการดแลรกษาผตดเชอเอชไอวในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 พบวาจานวนผเรมยาตานไวรสในป 2558 จานวน 32,926 คน ทไดรบการตรวจ CD4 และมบนทกผลภายใน 6 เดอน กอนเรมยาตานไวรสฯ ทงหมด 24,223 คน (รอยละ 73.6) พบผทมภมคมกนบกพรองอยางมากถงรนแรง (CD 4 < 100 cell/mm3) รอยละ 34.7 และผลการรกษาดวยยาตานไวรสท 12 เดอน พบวาการตรวจ viral load ในปแรก มผลการกดปรมาณไวรสในกระแสเลอดท Viral load < 50 copies/ml gm เทากบ รอยละ 83.6

83

Health Outcome - รายงานการเฝาระวงการตดเชอ HIV เฉพาะพนทประเทศไทย รอบท 33 (มถนายน 2558) ของสานกระบาดวทยา พบวา ในทกกลมมแนวโนมของรอยละการตดเชอฯ ลดลง โดยในป

พ.ศ. 2558 กลมผใชยาดวยการฉดหรอผตดยาเสพตดชนดฉด ยงมคามธยฐานของรอยละการตดเชอฯ ทสงกวากลมอนๆ คอ รอยละ13.3 รองลงมาเปนชายทมาตรวจกามโรค รอยละ 2.7 พนกงานบรการแฝงรอยละ 1.0 และพนกงานบรการตรงรอยละ 0.6

- สถานการณโรคตดตอทางเพศสมพนธจากรายงานการเฝาระวงโรค รง.506 สานกระบาดวทยา พบวาอตราปวยดวยโรคตดตอทางเพศสมพนธ 5 โรค เฉพาะกลมอาย 15 - 24 ป ประเทศไทย พ.ศ. 2556 - 2558 มแนวโนมเพมสงขนตามลาดบ 51.35, 57.37 และ 72.42 ตอประชากรแสนคน และพบวาเปนโรคหนองในมากและมแนวโนมเพมขน อตราปวยเปน 37.34, 40.98, 50.09 ตอประชากรแสนคน รองลงมาเปนโรคซฟลส อตราปวย 5.7, 8.3, 11.5 ตอประชากรแสนคน และหนองในเทยม อตราปวย 5.79, 5.70, 7.37 ตอประชากรแสนคน ในป 2558 มโครงการคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธในกลมเสยง ไดแก SW MSM รวมทงประชาชนกลมอนๆ ทมพฤตกรรมเสยงตอการตดเชอฯ สง ใน 39 จงหวดนารอง มกลมเปาหมายเขารบการคดกรองจานวน 19,656 ราย จาแนกตามกลมเปาหมายเปน FSW 14,363 ราย รองลงมาเปนประชาชนทวไปทมพฤตกรรมเสยง 3,940 ราย เยาวชน 683 ราย MSM 286 ราย ผตองขง 257 ราย แรงงานขามชาต 124 ราย และ PWID 3 ราย พบวา กลมทปวยดวยโรคตดตอทางเพศสมพนธมากทสด คอ MSM จานวน 222 ราย (รอยละ 77.6) รองลงมาเปนเยาวชน 338 ราย (รอยละ 49.5) แรงงานขามชาต 57 ราย (รอยละ 46) PWID 1 ราย (รอยละ 33.3) ประชาชนทวไปทมพฤตกรรมเสยง 972 ราย (รอยละ 24.7) ผตองขง 18 ราย (รอยละ 7) และFSW 209 ราย (รอยละ 1.5) ตามลาดบ

ดวยสถานการณดงกลาวขางตน การตดเชอฯ สวนใหญเกดจากการมเพศสมพนธ ขอมลอตราปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะในกลมอาย15 - 24 ปและจากการคดกรองเนนในกลมประชากรหลก พบวา MSM เยาวชน แรงงานขามชาต และ PWID มสดสวนการปวยดวยโรคตดตอทางเพศสมพนธสงดวยเชนกน ซงเกดจากการมเพศสมพนธทไมปลอดภย สอดคลองกบพฤตกรรมการใชถงยางอนามยในเยาวชน แมมแนวโนมการใชเพมขนแตเพมเพยงรอยละ 60 และใชลดลงในกลมแฟนหรอคนรก และกลม MSM/TG/MSW/PWID มแนวโนมการใชเพมขนทกกลม แตยงไมสงมากนกโดยเฉพาะในกลม PWID ใชถงยางฯ ตากวารอยละ 50 อตราปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธทเพมเปนตวชวดสาคญทแสดงถงการเพมขนของผตดเชอเอชไอวในอนาคต จงตองมการคนหาและรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธมากขนโดยเฉพาะโรคซฟลสและหนองในและเรงรดดาเนนการรวมกบการสงเสรมการใชถงยางอนามย การสนบสนนเขมและอปกรณฉดยาทสะอาดสาหรบกลม PWID อยางตอเนอง ประเทศไทยมนโยบายเรมรกษาดวยยาตานฯทกระดบ CD 4 แตยงพบผตดเชอฯ ทลงทะเบยนแลวยงไมรบยาตานฯ ขาดการรบยาฯ ตอเนองถงสนเดอนกนยายนป 2558 มการเขาสการรกษาชาซงดจากผลการตรวจภมคมกนทบกพรองอยางมากถงรนแรง (CD 4 < 100 cell/mm3) ของผทเรมรกษาดวยยาตานไวรสฯ ยงคงมมากกวารอยละ 30 และประสทธภาพการรกษาดวยยาตานไวรสฯ ซงดจากคา Viral load < 50 copies/ml gm ยงตากวาเปาหมาย (90%) ทตงไว ตามแผนปฏบตการยตปญหาเอดสป 2558 - 2562 ไดกาหนดกรอบการดาเนนงาน RRTTR คอ การเขาถง การเขาสบรการ การตรวจเอชไอว การรกษา และการคงอยในระบบ ซงจะชวยใหผตดเชอฯหรอกลมเสยงเขาสบรการปองกนโรค ไดรบการคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธ การใหคาปรกษา ทราบผลการตรวจเอชไอว เพอรบการรกษาแตเนนๆ และผทไดรบยาไดรบการดแลใหกนยาอยางตอเนอง โดยกลมเปาหมายหลกทตองดาเนนการ ไดแก MSM-TG/SW/PWID ซงเปนกลมประชากรทจะมผตดเชอฯ รายใหมสงตามการคาดประมาณ จากผลการสารวจยงพบการตตราและการเลอกปฏบตทงในกลมผใหบรการและผตดเชอฯ ซงอาจเปนสาเหตหนงททาใหผตดเชอฯ เขาสการรกษาชา จงเปนงานทตองเรงรดดาเนนการทงในสวนของผตดเชอฯ หรอกลมเสยงเพอใหเขาถงบรการปองกนและเขาสระบบบรการมากขน รวมทงในสวนของผใหบรการเพอใหมทศนะคตทดขนตอผตดเชอฯใหบรการทเปนมตร

ดวยขอมลเชงยทธศาสตรมความสาคญอยางยงสาหรบใชในการตดสนใจเพอจดทาและวางแผนงาน ปรบปรง และระดมทรพยากร โดยในปจจบนระบบขอมลเชงยทธศาสตรสวนใหญยงเปนขอมลระดบประเทศ การสารวจจากตวแทน หรอพนทนารอง มไมครบทกพนท จงควรเรงรดดาเนนงานใหเกดการพฒนาระบบขอมลเชงยทธศาสตรระดบพนท ใหสามารถนามาใชเพอตดสนใจในการทาแผนการดาเนนงานทเหมาะสมกบบรบทของพนท (ถกคน ถกท ถกเวลา) ปรบปรงงาน/บรการ และระดมทรพยากรเพอการขบเคลอนแบบเปนเจาของรวมและบรณาการ มงสการยตปญหาเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธในป 2573

84

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ (ตามแผนยทธศาสตร 5 ป) ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ

ตวชวด ( Impact indicator) ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 Target 2559

2560 2561 2562 2563 2564

1. การตดเชอเอชไอวใหมและSTI ลดลง (ไมตด )

1.1 รอยละการตดเชอเอชไอวในหญงรบบรการฝากครรภอาย 15-24 ป ลดลง (วดระดบประเทศ ไมแจกเปา สคร./สคร.ใหวดทกจกรรมสาคญ )

0.52 0.42 0.33 <= 0.33 <= 0.33 <= 0.33 <= 0.30 <= 0.30

1.2 อตราปวยโรคหนองใน ในกลมอาย 15-24 ป ลดลง (มธยฐานระดบประเทศ) แจกเปาให สคร.(โดยคาเปาหมายของ สคร. ใชคามธยฐานของอตราปวยระดบเขต ยอนหลง 5 ป )

40.98 50.09 41.43

ไมเกน คามธยฐานยอนหลง 5 ป

ไมเกนคามธยฐานยอนหลง 5 ป




1.3 อตราปวยโรคซฟลสในกลมอาย 15-24 ป ลดลง - - 4.9 ไมเกน คามธยฐานยอนหลง 5 ป





2. ผตดเชอเอชไอวเสยชวตลดลง (ไมตาย )

2.1 รอยละของผตดเชอเอชไอวททราบสถานการณตดเชอฯ ตนเอง แจกเปาให สคร.และจงหวด (ตวตงมาจากจานวนผตรวจแลวบวกและมาฟงผล ตวหารมาจากAEM) ) มตวเลข AEM รายเขตให สคร.)

82.9 - - 85 87 89 90 .

2.2 รอยละของผรบการวนจฉยวาตดเชอเอชไอวไดรบยาตานไวรสฯ แจกเปาให สคร.และจงหวด (ตวตงคอผรบยา หารดวยขอ 2.1)

73.6 - - 80 85 88 90 -

2.3 รอยละของผทรบยาตานไวรสกดไวรสสาเรจ แจกเปาให สคร.และจงหวด (ตวตงคอผรบยาตานและกดไวรสเหลอนอยหรอเทากบ1,000 copy หารดวย ขอ2.2)

74.8 - - 80 85 88 90 -

3. ไมมการรงเกยจและเลอกปฏบต (ไมตตรา)

4. รอยละของผตดเชอเอชไอวมประสบการณการถกเลอกปฏบตระหวางการรบบรการสขภาพใน 12 เดอนทผานมา (แจกเปาให สคร . / เกบขอมลจากแบบสารวจ ทก 2 ป เขตละ 1 จงหวด เปน sentinel site )

- - 8.4 - 6.0 - 4 -

3. กลมเปาหมาย (Setting)* / พนทเปาหมายการดาเนนงาน

พนทเปาหมาย : ทกจงหวด ( กรณงบฯ จากด : พนทเรงรด 33 จงหวด) กลมเปาหมาย : ชายทมเพศสมพนธกบชาย พนกงานบรการ ผใชยาดวยวธฉด เยาวชน ผตองขง คผลเลอดตาง และแรงงานขามชาต

85



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 ขบเคลอนกระบวนการ Reach-Recruit-Test-Treat-Retain ตวชวดท 1 จานวนประชากรทเขาถงบรการ - ปองกนโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ (ราย) - ตรวจHIVและรผลการตรวจ

≥ 72,500 (รวมทง 3 กลมประชากร MSM-TG SW PWID)

สคร 1 = 7,750 สคร 2 = 3,350 สคร 3 = 2,900 สคร 4 = 5,800 สคร 5 = 8,400 สคร 6 = 9,900 สคร 7 = 3,600 สคร 8 = 5,600 สคร 9 = 3,700 สคร 10 = 3,300 สคร11 = 11,100 สคร12 = 8,200

พนทเปาหมาย : ทกจงหวดทดาเนนการ กลมเปาหมาย : 1.ผรบผดชอบงานในหนวยบรการสาธารณสขทรบคาเปาหมาย 2.ผรบผดชอบงานของสสจ.ในพนทเปาหมายดาเนนการ 3.ผรบผดชอบงานของ สคร. 4.PCM SALT 5.NGOsในพนทเปาหมาย

1.1 สรางความรวมมอและสนบสนนภาคเครอขาย ตวชวดท 1 : จานวนภาคเครอขายทไดรบการสนบสนนดาเนนงาน RRTTR ตวชวดท 2 : 2.1 จานวนประชากรทเขารบการคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธ (รอยละ 80 ของจานวนทเขาถงบรการปองกนฯ) 2.2 จานวนประชากรทเขารบการคดกรอง HIV ในกลมKP (รอยละ 80 ของจานวนทเขาถงบรการปองกนฯ) 1.1.1 ขบเคลอน กากบคณภาพ และสนบสนนภาคเครอขายดาเนนการในระดบประเทศ 1.1.2 เรงรดการตรวจคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธและตรวจเอชไอว

1.1.1 รวมดาเนนงานกบสวนกลางและขบเคลอน กากบคณภาพ และสนบสนนภาคเครอขายดาเนนการในระดบเขต 1.1.2 เรงรดการตรวจคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธและตรวจเอชไอวในระดบเขต

พนทเปาหมาย : ทกจงหวด กลมเปาหมาย : ทกกลมประชากร

1.2 สงเสรมการใชและพฒนาระบบการจดการอปกรณปองกนการตดเชอ ตวชวด : รอยละของเยาวชนทมเพศสมพนธแลวรายงานวาใชถงยางอนามยในการมเพศสมพนธครงลาสด (เกบขอมลทกป) ≥ รอยละ 75 1.2.1 การสงเสรมและพฒนาการบรหารจดการถงยางอนามยและสารหลอลน

- สงเสรมการใชถงยางอนามย - สนบสนนถงยางอนามยและสารหลอลนใหกบกลมประชากรหลกอยางทวถงและครอบคลม - พฒนาความรวมมอของทกภาคสวน ในการจดหา กระจายถงยางอนามยและสารหลอลนใหถงกลมประชากรหลกไดเพยงพอ

- สงเสรมการใชถงยางอนามยในทกกลมประชากร - พฒนาความรวมมอของทกภาคสวน ในการจดหา กระจายถงยางอนามยและสารหลอลนใหถงกลมประชากรทกกลมในพนทไดเพยงพอ

86



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร.

พนทเปาหมาย : ทกจงหวด กลมเปาหมาย : ทกกลมประชากร

1.2.2 การสงเสรมและพฒนาการบรหารจดการเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด - สนบสนน/จดหาเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด - สรางความเขาใจ/ปรบทศนคตบคลากรเครอขายดานสขภาพทใหบรการกลมผใชยาเสพตดดวยวธฉด - พฒนาความรวมมอของทกภาคสวนในการสรางความเขาใจ/ยอมรบรวมกน และสนบสนนการใชเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด - ตดตามและประเมนผลการสนบสนนเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด - แนวทางการจดบรการเขมและอปกรณฉดยาทสะอาดฯ ภายใตการลดอนตรายจากการใชยา 1 เรอง

- สรางความเขาใจ/ปรบทศนคตบคลากรเครอขายดานสขภาพทใหบรการกลมผใชยาเสพตดดวยวธฉด - พฒนาความรวมมอของทกภาคสวนในการสรางความเขาใจ/ยอมรบรวมกน และสนบสนนการใชเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด - ตดตามและประเมนผลการสนบสนนเขมและอปกรณฉดยาทสะอาด

1.สคร.1 เชยงใหม 2.สคร.3 นครสวรรค 3.สคร.6 ชลบร 4.สคร.10 อบลราชธาน 5.สคร.12 สงขลา 6.กลมบางรกโรคตดตอทางเพศสมพนธ สอวพ. 7.สคร.11 นครศรธรรมราช (รอประสาน)

1.3 พฒนารปแบบบรการ องคความร วชาการ บรการปองกน HIV และ STI ใหไดมาตรฐาน ตวชวด : บคลากรทเขารบการอบรม ผานเกณฑประเมน รอยละ 80 1.3.1 สงเสรมและสนบสนนกระบวนการ พฒนาคณภาพดานปองกนและดแลรกษาโรคเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธ : พฒนาสศนยความเปนเลศดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI_COE) - วางแผนการพฒนาสศนยความเปนเลศดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI_COE) - พฒนาศกยภาพบคลากรเพอเตรยมความพรอมในการพฒนาสศนยความเปนเลศดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI_COE) - พฒนาแนวทางการตรวจคดกรองซฟลส (Syphilis screening test algorithm)

- เตรยมความพรอมในการพฒนาสศนยความเปนเลศดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI_COE) - วางแผนการพฒนาสศนยความเปนเลศดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI_COE) - รวมพฒนาแนวทางการตรวจคดกรองซฟลส(Syphilis screening test algorithm)

87




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. 1.3.2 สงเสรมและสนบสนนกระบวนการ พฒนาคณภาพดานดแลรกษาโรคเอดสและโรคตดตอทาง

เพศสมพนธ :STIQUAL - พฒนาศกยภาพเครอขายการดาเนนงานตามมาตรฐานดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ (สคร./สสจ.ทเขารวมโครงการ) เพอใหเขาสกระบวนการ พฒนาคณภาพฯ - ลงพนทหนวยบรการสาธารณสขทเปนปญหาเพอเปนพเลยงใหกบ สคร. ในการเกบขอมลดานโรค STIs เพอใหหนวยบรการสาธารณสขเขาสกระบวนการพฒนาคณภาพการดาเนนงาน STI /AIDS 12 แหง - รวมกบสคร.นเทศตดตามประเมนผลและถอดบทเรยนการดาเนนการพฒนาคณภาพการดาเนนงาน STI/AIDS ของหนวยบรการสาธารณสขตามมาตรฐานกรมควบคมโรคผาน สคร. - ประชมคณะกรรมการวชาการเพอพจารณาประเมนผลการพฒนาคณภาพหนวยบรการสาธารณสขทเขารวมโครงการ - นาเสนอในการประชมสมมนาเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธแหงชาต

- ลงพนททเปนปญหาในการเกบขอมลดาน STIs เพอใหหนวยบรการสาธารณสขเขาสกระบวนการพฒนาคณภาพการดาเนนงาน STI/AIDS 12 แหง - นเทศตดตามประเมนผลและถอดบทเรยนการดาเนนงานดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ - รวมเปนคณะกรรมการวชาการเพอพจารณาประเมนผลการพฒนาคณภาพหนวยบรการสาธารณสขทเขารวมโครงการ - นาเสนอในการประชมสมมนาเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธแหงชาต

88

4. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ตอ) มาตรการ/ตวชวด

คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย(Setting)

ชดกจกรรม/โครงการ

สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. พนทเปาหมาย

เชยงราย เชยงใหม พษณโลก ราชบร นครราชสมา อบลราชธาน ชยภม ศรสะเกษ ตราด นครนายก สระบร ชลบร ระยอง ตราด เพชรบรณ ภเกต กรงเทพมหานคร นนทบร ตาก นครศรธรรมราช เพชรบร กลมเปาหมายหลก รพศ./ รพท.

1.3.3 สงเสรมและสนบสนนกระบวนการ พฒนาคณภาพดานดแลรกษาโรคเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธ : DSC - สอวพ. รวมกบสถาบนรบรองคณภาพสถานบรการ (องคการมหาชน) และศนยความรวมมอไทย-สหรฐ ประกาศรบสมครโรงพยาบาลทเขารวมโครงการในป 2560 ผานเวปไซด http://www.ha.or.th/ และเชญชวนโรงพยาบาลศนย และโรงพยาบาลทวไป ซงเปนกลมเปาหมายหลกทจะขยายผลการดาเนนงาน เขารวมโครงการ - สอวพ. รวมกบศนยความรวมมอไทย-สหรฐ ดานสาธารณสข พจารณารายงานแบบประเมนตนเอง DSC: HIV/STI และ service profile ของโรงพยาบาลทสมครเขาโครงการในเบองตน โดยเนนกลมโรงพยาบาลเปาหมาย ไดแก โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป ซงมจานวนผทมความเสยง/ผตดเชอเอชไอว ผปวยวณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ จานวนมาก - ประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาศกยภาพบคลากร เรอง แนวทางการนาเกณฑประเมนและรบรองคณภาพเฉพาะโรคเอชไอวและโรคตดตอทางเพศสมพนธ (DSC) สการปฏบตทสอดคลองกบบรบทของโรงพยาบาล โดยใชมาตรฐานเกณฑประเมน DSC ขบเคลอนกลยทธ RRTTR ในกลมเปาหมายสาคญของแตละพนท เพอมงสเปาหมายทเปนศนย Getting to Zero (ไมตด ไมตาย ไมตตรา) พรอมแสดงผลลพธของกระบวนการ/แนวปฏบตทนาไปสการลดการตตราและการเลอกปฏบตอยางเปนรปธรรม - อบรมพฒนาศกยภาพ คดเลอก และเฟนหาตวผเยยมสารวจ (surveyor) ทมความเชยวชาญดานเอชไอวและโรคตดตอทางเพศสมพนธ และระบบสนบสนนทสาคญ จากการทดลองประเมนหนางานในโรงพยาบาล (training on the job) - เตรยมความพรอมโรงพยาบาลทเขารวมโครงการป 2560 - นเทศ ตดตาม สอนงาน และประเมนผลการดาเนนงานเอชไอวและโรคตดตอทางเพศสมพนธ โดยใชมาตรฐานเกณฑประเมน DSC ขบเคลอนกลยทธ RRTTR ในกลมเปาหมายสาคญของแตละพนท เพอมงสเปาหมายทเปนศนย Getting to Zero (ไมตด ไมตาย ไมตตรา) พรอมแสดงผลลพธของกระบวนการ/แนวปฏบตทนาไปสการลดการตตราและการเลอกปฏบตอยางเปนรปธรรม เพอนาไปสการประเมนขอรบรองคณภาพเฉพาะโรคเอชไอวและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

- รวมชแจงโครงการ และใหความรวมมอ สนบสนนวชาการในงานการเฝาระวงปองกนดานเอชไอวและโรคตดตอทางเพศสมพนธในพนท ตามความรองขอของโรงพยาบาลทเขารวมโครงการและทเปนปญหาของพนท

89



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 1.4 การสอสารสาธารณะเพอขบเคลอนกระบวนการ RRTTR

ตวชวด : จานวนรายสอประชาสมพนธการปรบเปลยนทศนคตเกยวกบภาพลกษณถงยางอนามยและสงเสรมการใชถงยางอนามย สานก = 580,000 รายสอ / สคร. = 70,000 รายสอ

สคร. 1 - 12 สปคม.

1.4.1 การสอสารสาธารณะเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการใชถงยางอนามยเปนอปกรณสขอนามยเพอความปลอดภยและสขภาวะทางเพศ ในกลมประชากรหลก

- สงเสรมสนบสนน และจดกจกรรมรณรงคในวนสาคญตางๆ เชน วนวาเลนไทน - จดกจกรรมเพอเสรมสรางภาพลกษณถงยางอนามยเปนอปกรณสขอนามยเพอความปลอดภยและสขภาวะทางเพศ และสงเสรมการใชถงยางอนามยในกลมประชากรหลก - ผลตสอตนแบบและสอเผยแพรประชาสมพนธ - สนบสนนสอสอประชาสมพนธและสอตนแบบใหกบเครอขาย - พฒนาศกยภาพเครอขาย วทยากรกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรม - พฒนารปแบบการตอบโตขอมลขาวสารทถกตองและทนตอสถานการณในทกชองทาง - ตดตามประเมนผล สรปบทเรยน

- สงเสรม สนบสนนและจดกจกรรมรณรงค ในวนสาคญตางๆ เชน วนวาเลนไทน - จดกจกรรมเพอเสรมสรางภาพลกษณถงยางอนามยเปนอปกรณสขอนามยเพอความปลอดภยและสขภาวะทางเพศ และสงเสรมการใชถงยางอนามยในกลมประชากรหลก - ผลตและเผยแพรสอประชาสมพนธทสอดคลองกบบรบทพนทและกลมเปาหมาย - สงเสรมและสนบสนนสอใหกบเครอขายระดบจงหวด - พฒนารปแบบการตอบโตขอมลขาวสารทถกตองและทนตอสถานการณในทกชองทาง - ตดตามประเมนผล รวมสรปบทเรยน

90



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 เรงรดการลดการตตราและเลอกปฏบตและจดการสภาพแวดลอมใหเออตอการดาเนนงาน ตวชวดท 2 จานวนจงหวดทมการดาเนนงานรปแบบการสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ 12 จงหวด (1 จงหวด /เขต ) 2.1 การสงเสรมการนาแนวปฏบตแหงชาตวาดวยการปองกนและบรหารจดการดานเอดสในสถานท

ทางานไปใช เพอสรางสภาวะแวดลอมใหเออตอการดาเนนงาน ทกจงหวด/องคกร

ภาครฐ ตวชวด : จานวนหนวยงานเครอขายทมการนาแนวปฏบตแหงชาตวาดวยการปองกนและบรหารจดการดานเอดสในสถานททางานไปใช ≥120 แหง ≥10 แหง/เขต สคร. - ปรบปรงคมอ/แนวทางการดาเนนงานตามแนวปฏบตแหงชาตฯ สาหรบองคกรอนๆ นาไปประยกตใช - ปรบปรงเกณฑประเมนการดาเนนงานฯ ขององคกรทสมครเขารวมโครงการองคกร “ดแล หวงใย ใสใจปองกนเอดสในททางาน” - รวมกบ สคร. เพอเยยมตดตามประเมนองคกรทเขารวมโครงการฯ - จดประชมคณะกรรมการการประกวดองคกร “ดแล หวงใย ใสใจปองกนเอดสในททางาน” เพอพจารณาเกณฑและ - ประกาศผลการรบรอง/ประกวด และมอบโล/ ใบประกาศเกยรตบตร ระดบประเทศ

- ประชาสมพนธและสรางความเขาใจการดาเนนงานตามแนวปฏบตแหงชาตฯ ใหกบองคกรภาครฐในพนทรบผดชอบ โดยผานชองทางตางๆ เชน เวบไซต, หนงสอประชาสมพนธ, การประชมชแจง (อาจบรณาการรวมกบงานอนๆ) - เปนพเลยงสนบสนนทางวชาการ/ขอมลการดาเนนงานตามแนวทางฯ และเกณฑประเมน ใหกบองคกรทรวมโครงการฯ - รวมกบ สอวพ. เพอปรบปรงเกณฑประเมนการดาเนนงานฯ ขององคกรทสมครเขารวมโครงการองคกร “ดแล หวงใย ใสใจปองกนเอดส” ป 2560 - ดาเนนการเยยมตดตามประเมนองคกรทเขารวมโครงการฯ - ประกาศผลการรบรอง/ประกวด และมอบโล/ใบประกาศเกยรตคณ ระดบเขต

91




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. 2.2 สรางความเขาใจเรองการตตราและลดการเลอกปฏบตทเกยวของกบเอดสในสถานบรการสขภาพ ตวชวด : จานวนจงหวดทมการดาเนนงานรปแบบการสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอก

ปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ = 12 จงหวด และ 1 จงหวด/เขตสคร

เขต สคร. ละ 1 จงหวด/บคลากรในสถานบรการสาธารณสข

- พฒนาหลกสตร E-learning และการประเมนผลตนเอง เพอเปนเครองมอใหองคกรทเขารวมโครงการฯ สามารถเรยนรและประเมนไดดวยตนเอง - พฒนาทมวทยากรแกนนาระดบเขตเพอสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ - จดประชมแลกเปลยนเรยนร และสรปบทเรยนการดาเนนงานเพอสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ - จดทาเครองมอ/แนวทางการตดตามประเมนผลกอนและหลงการเขารวมกระบวนการเรยนรเพอสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตฯ เพอใหพนทนาไปใชเปนแนวทางการประเมนผลโครงการฯ ตอไป

- ประสานจดทมเพอเปนวทยากรแกนนาระดบเขต เพอรบการอบรมเปนวทยากรสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ - จดอบรมทมวทยากรระดบจงหวดเพอสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ - ประสานคดเลอกโรงพยาบาลอยางนอย 1 แหง/1 จงหวด เพอนารองการลดการตตราและการเลอกปฏบตในสถานบรการสขภาพ - ลงพนทชวยสนบสนนและตดตามผลกระบวนการทางานของสถานบรการสาธารณสขเปนระยะ - เขารวมประชมแลกเปลยนเรยนร และสรปบทเรยนการดาเนนงานเพอสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ - ตดตามประเมนผลการดาเนนงานโครงการฯ

92




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. 2.3 การพฒนากลไกการดาเนนงานเพอคมครองสทธดานเอดส

เขต สคร. ละ 1

จงหวด

ตวชวด : จานวนจงหวดทมการจดตงกลไกเพอสงเสรมและคมครองสทธดานเอดส = 12 จงหวด และ เขต สคร. ละ 1 จงหวด - จดทาแนวทางและสงเสรมสนบสนนการจดตงกลไกคมครองสทธดานเอดสระดบจงหวด - การตดตามและประสานการจดการ กรณมเรองรองเรยน และรายงานกรมฯ 1) เพอทราบเบองตนเมอทราบเรอง และ 2) ความกาวหนาของสถานการณ/การดาเนนงานเปนระยะ ทงในสวนกลางและพนท - ประสานและสนบสนนการพฒนาศกยภาพเครอขาย/กลมประชากรหลกและผอยรวมกบเชอเอชไอวในการรวมดาเนนงานเพอสงเสรมและคมครองสทธดานเอดส

- การสงเสรม/สนบสนนการจดตงกลไกคมครองสทธดานเอดสระดบจงหวด โดย ประสานกบสานกงานสาธารณสขจงหวดเพอจดตงกลไกการคมครองสทธดานเอดสระดบจงหวด - การตดตามและประสานการจดการ กรณมเรองรองเรยนในพนท และรายงานกรมฯ 1) เพอทราบเบองตนเมอทราบเรอง และ 2) ความกาวหนาของสถานการณ/การดาเนนงานเปนระยะ - ประสานและสนบสนนการพฒนาศกยภาพเครอขาย/กลมประชากรหลกและผอยรวมกบเชอเอชไอวในการรวมดาเนนงานเพอคมครองสทธดานเอดส

93




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. 2.4 สอสารสาธารณะเพอสงเสรมทศนคตเชงบวกตอเอชไอว (Normalize HIV) ในกลมประชาชน

ทวไป

สคร. 1 - 12 สปคม.

ตวชวด : จานวนรายสอประชาสมพนธเพอสงเสรมทศนคตเชงบวกตอเอชไอว (Normalize HIV) จานวน5,800,000 รายสอ สคร. จานวน 600,000 รายสอ - สงเสรมการมสวนรวมของภาคเครอขายภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม ในการดาเนนการสอสารสาธารณะ - สนบสนน และจดกจกรรมรณรงคเพอสรางกระแสสงคม ในวนสาคญ คอ วนเอดสโลก วนยตการเลอกปฏบต และวนรณรงคตรวจเอชไอว - ผลตสอและเผยแพรประชาสมพนธโดยใชกระบวนการตลาดเชงสงคม (Social Marketing) ใหครอบคลมในสวนของ Air war/Ground war เชน สออเลกทรอนกส สอสงพมพ สอโฆษณาประชาสมพนธ ภาพขาว สอประชาสมพนธอนๆ - สนบสนนสอประชาสมพนธและสอตนแบบใหกบเครอขาย - พฒนารปแบบการตอบโตขอมลขาวสารทถกตองและทนตอสถานการณในทกชองทาง - ตดตามประเมนผลและสรปบทเรยน

- ประสานความรวมมอภาคเครอขาย ในการดาเนนการสอสารสาธารณะ - สงเสรมสนบสนน และจดกจกรรมรณรงคในวนสาคญคอ วนเอดสโลก วนยตการเลอกปฏบต และวนรณรงคตรวจเอชไอว - ผลตสอและเผยแพรประชาสมพนธใหเหมาะสมกบบรบทและกลมเปาหมายในพนท - สงเสรมสนบสนนสอใหกบเครอขายในระดบจงหวด - ประสานภาคเครอขาย ในพนทเพอตอบโตขอมลขาวสารทถกตองและทนตอสถานการณในทกชองทาง - ตดตามประเมนผลและสรปบทเรยน

94




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. มาตรการท 3 พฒนานโยบาย กฏหมาย ระบบขอมลเชงยทธศาสตรและสงเสรมการเปนเจาของรวมและการระดมทรพยากรในการปองกนและแกไขปญหาเอดส ตวชวดท 3 จานวนจงหวดทมและใชขอมลยทธศาสตรเพอจดทาแผนยตปญหาเอดสจงหวด

= 31 จงหวด สคร.1 = 2 จงหวด สคร.2 = 2 จงหวด สคร.3 =1 จงหวด สคร.4 = 3 จงหวด สคร.5 = 3 จงหวด สคร.6 = 3 จงหวด สคร.7 = 3 จงหวด สคร.8 = 2 จงหวด สคร.9 = 3 จงหวด สคร.10 = 2 จงหวด สคร.11 = 3 จงหวด สคร.12 = 3 จงหวด สปคม. = 1 จงหวด

3.1 พฒนานโยบาย กฎหมาย และกลไก ทเออตอการดาเนนงานปองกนและแกไขปญหาเอดสทงระดบชาตและระดบจงหวด ตวชวด :จานวนนโยบาย /กฎหมายทไดรบการพฒนาหรอผลกดน 2 เรอง 3.1.1 การพฒนานโยบาย กฎหมาย ทเออตอการดาเนนงานปองกนและแกไขปญหาเอดส รางกฎหมายเพอคมครองการถกเลอกปฏบตเนองจากเอดส 3.1.2 ประสานและบรณาการการทางานทมเปาหมายรวมกน ในการปองกนและแกไขปญหาเอดส รวมทงตดตามการดาเนนงาน อยางตอเนอง

-

จงหวดในพนทเรงรดและพนททมภาระโรคสง/บคลากร ระดบจงหวด และ ระดบเขต ทงภาครฐ และภาคประชาสงคมบคลากรระดบจงหวด และระดบเขต ทงภาครฐ และภาคประชาสงคม

3.2 พฒนาระบบขอมลเชงยทธศาสตร เพอใชประโยชนในการจดทาแผนยตปญหาเอดส ตวชวด : จานวนจงหวดทมและใชขอมลยทธศาสตรเพอจดทาแผนยตปญหาเอดสจงหวด 31 จงหวด 3.2.1 พฒนาระบบการตดตามสถานการณทางสงคม: สถานการณการตตราและเลอกปฏบต ใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศ 3.2.2 พฒนาระบบการตดตามการดาเนนงานปองกนและแกไขปญหาเอดสแบบบรณาการ ทครอบคลมการดาเนนงานดานการปองกนและรกษา ทงสถานพยาบาล และชมชน ในกลมประชากรหลก (ระบบขอมล RIHIS- KPs เพอตดตามการดาเนนงาน RRTTR) (คาดวาจะไดรบงบสนบสนนจาก ศบจอ. จาก งบยตปญหาเอดส) 3.2.3 จดทาขอมลการคาดประมาณจานวนประชากรในกลมประชากรหลก 3.2.4 พฒนาศกยภาพ เขต จงหวด ในการจดทาแผนยตปญหาเอดส 3.2.5 พฒนาระบบการประเมนผลการปองกนและแกไขปญหาเอดส เพอยตปญหาเอดส

- กาหนด รายละเอยด ประเดนการประเมนผล และจดทา TOR เพอประเมนผลตามกรอบการประเมนผลของประเทศ “นโยบาย RRRTT R การยตปญหาเอดส ประเทศไทย

- บรหารจดการ และจดกระบวนการใหเกด การประเมนผล และรายงาน - ประเมนผล นโยบาย RRRTTR การยตปญหาเอดสประเทศไทย ดงกลาว

95




สานก/สถาบน สคร. สานก สคร. 3.3 การพฒนาการบรหารจดการและการมสวนรวมของพนทรวมทงการระดมทรพยากร

3.3.1 ประสานการบรณาการการทางานทมเปาหมายรวมกน ในการปองกนและแกไขปญหาเอดส (คชปอ , Joint KPI) ตวชวด : จานวนหนวยงานทรวมเครอขายตวชวดรวม JKPI กจกรรมสวนกลาง กจกรรม สคร

หมายเหต : การสนบสนนทรพยากรใหกบสคร. ในการดาเนนงานจดระบบขอมลเชงยทธศาสตรในระดบจงหวด มขอมลเพอพจารณาเพมเตม ดงน

1. การสนบสนนอยภายใตงบประมาณท ศบ.จอ. ไดรบจากงบยตปญหาเอดส เปนไปตามแผนทคาดวาจะไดรบ ดงนน สคร. อาจทาโครงการสารอง เพอขอภายใตงบ สคร. เอง ไวอกชองทางหนงดวยกจะทาใหเพมความมนใจยงขน

2. การสนบสนน สคร. ดาเนนการกบจงหวด ภายใต งบยตปญหาเอดสทประมาณการไวในแตละกจกรรม ดงน - รวมการประมาณการ งบประมาณการดาเนนงานเพอการสารวจสถานการณการตตราและเลอกปฏบต จงหวดละ 70,000 บาท (รวมคาบรหารจดการ ประชม อบรม จดกระบวนการ

ระดบเขต) - รวมการประมาณการ งบประมาณ การดาเนนงานเพอการคาดประมาณจานวนประชากรหลกจงหวดละ 70,000 บาท (รวมคาบรหารจดการ จดกระบวนการประชม อบรม ระดบ

เขต ดวย) - รวมการประมาณการงบประมาณการดาเนนงานเพอการจดระบบขอมลระดบจงหวด RIHIS – RRTTR เขต สคร.ละ 150,000 บาท (รวมคาบรหารจดการ จดกระบวนการประชม

อบรมระดบเขต - จงหวด ดวย) 3. สนบสนนการพฒนาศกยภาพจงหวดในการจดทาแผนยทธศาสตรและพฒนาระบบ M&E และกลไกการการขบเคลอนงานเอดสระดบจงหวด

- รวมการประมาณการ งบประมาณ การดาเนนงานจดทายทธศาสตรเอดส และพฒนากลไกการขบเคลอนงานเอดส ระดบจงหวด เขตสคร. ละ 150000 บาท (รวมคาบรหารจดการ จดกระบวนการประชม อบรม ระดบเขต – ระดบจงหวด ดวย)

96

5. การตดตามประเมนผล ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ /แหลงขอมล ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

1.จานวนประชากรทเขาถงบรการ - ปองกนโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ - ตรวจHIVและรผลการตรวจ

รายงานผลการดาเนนงานของ - หนวยบรการปองกนเชงรก - หนวยบรการตรวจ HCT

แบบรายงาน RIHIS ทก 6 เดอน สอวพ. สคร. 1-12 สปคม.

2.จานวนจงหวดทมการดาเนนงานรปแบบการสรางความเขาใจและลดการตตราและการเลอกปฏบตจากเอดสในสถานบรการสขภาพ

สคร.เขต รายงานผลการดาเนนงานผานระบบบรการจดการเชงยทธศาสตร กรมควบคมโรค (ESM)

แบบรายงาน ESM ทก 6 เดอน สอวพ. สคร. 1-12

3. จานวนจงหวดทมและใชขอมลยทธศาสตรเพอจดทาแผนยตปญหาเอดสจงหวด

สคร. รายงานผลการดาเนนงาน ตามแบบรายงาน ศบ.จอ

แบบสารวจ และรายงาน

ปละ 1 ครง ศบ.จอ. สคร.1-12 สปคม.

หมายเหต 1. = พนทเรงรด 33 จงหวด* แยกรายเขต เปนดงน

สคร. 1 : เชยงใหม/พะเยา/เชยงราย สคร. 2 : พษณโลก/ตาก สคร. 3 : นครสวรรค/พจตร สคร. 4 : สระบร/ ลพบร/นนทบร / ปทมธาน สคร. 5 : ราชบร/นครปฐม/สมทรสาคร/เพชรบร สคร. 6 : สมทรปราการ/ชลบร/ระยอง/ตราด/ฉะเชงเทรา สคร. 7 : ขอนแกน สคร. 8 : อดรธาน สคร. 9 : นครราชสมา/บรรมย สคร. 10 : อบลราชธาน/ศรสะเกษ สคร. 11 : นครศรธรรมราช/ภเกต/สราษฎรธาน/ระนอง สคร. 12 : สงขลา/ตรง สปคม. : กรงเทพฯ

2. จงหวด 30 อนดบแรกทมภาระโรคสงตามแผนปฏบตการ Ending AIDS 2558-2562 ภาระโรคคดเปนรอยละ75 และ ครอบคลมกลมประชากรหลก รอยละ 76 แยกรายเขต ดงน สคร. 1 : เชยงใหม/เชยงราย สคร. 2 : ไมมจงหวดอยใน 30 อนดบแรก สคร. 3 : นครสวรรค สคร. 4 : ลพบร/นนทบร / ปทมธาน/ พระนครศรอยธยา สคร. 5 : นครปฐม/สมทรสาคร/สพรรณบร สคร. 6 : สมทรปราการ/ชลบร/ระยอง สคร. 7 : ขอนแกน/รอยเอด/กาฬสนธ สคร. 8 : อดรธาน/สกลนคร สคร. 9 : นครราชสมา/บรรมย/สรนทร สคร. 10 : อบลราชธาน/ศรสะเกษ สคร. 11 : นครศรธรรมราช/ภเกต/สราษฎรธาน สคร. 12 : สงขลา/ปตตาน/นราธวาส สปคม. : กรงเทพฯ

97

6 . หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค : 1. แผนงานควบคมโรคเอดส 2. แผนงานควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธ

ทปรกษา : นายแพทยทวทรพย ศรประภาศร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค แพทยหญงองคณา เจรญวฒนาโชคชย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

ชอ – สกล นายแพทยสเมธ องควรรณด ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ โทร. 0 2590 3201 E-mail : [email protected]

98

โครงการปองกนและควบคมโรคตบอกเสบจากไวรส 1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา

การเสยชวตเนองจากสาเหตการตดเชอไวรสตบอกเสบเรอรง เชน ภาวะตบวายเฉยบพลน ภาวะตบแขง และมะเรงตบ พบมากเปนอนดบท 7 ของประชากรทวโลก หรอประมาณ 1.4 ลานคน ในป พ.ศ. 2556 ซงเปนตวเลขทใกลเคยงกบจานวนผเสยชวตจากเอดสและวณโรค และพบวาสาเหตเกอบทงหมดเกดจากการตดเชอไวรสตบอกเสบ บ และ ซ เรอรง จานวนผเสยชวตจากสาเหตทสบเนองมาจากการปวยดวยโรคไวรสตบอกเสบเรอรงน กาลงเพมมากขนทกๆ ป คาดการณวา ในปจจบนมผตดเชอไวรสตบอกเสบ บ เรอรง ทวโลกประมาณ 240 ลานคน โดยจานวนราว 100 ลานคนเปนผปวยในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEARO) ซงสงกวารอยละ 5.6 ของประชากรทงหมดของภมภาคโดยความชกของโรคไวรสตบอกเสบ บ เรอรงในประเทศตางๆ เชน อนโดนเซย เทากบรอยละ 11-15.5 อนเดย รอยละ 4.2 ศรลงกา รอยละ 4.6 เปนตน สาหรบในประเทศไทยพบอตราความชกของผตดเชอไวรสตบอกเสบ บ เรอรง ประมาณรอยละ 4 - 5 ของประชากรทเกดกอนจะเรมมการฉดวคซนปองกนการตดเชอตบอกเสบ บ (ป พ.ศ. 2535) สวนประชากรทเกดหลง พ.ศ. 2535 ซงไดบรรจวคซนปองกนไวรสตบอกเสบชนด บ ในแผนการสรางเสรมภมคมกนโรคดวยวคซนของประเทศ พบอตราความชกรอยละ 0.6 ในภาพรวม คาดวาจะมจานวนผตดเชอไวรสตบอกเสบ บ เรอรง ประมาณ 2.2 - 3 ลานคน สาหรบผตดเชอไวรสตบอกเสบ ซ คาดการณวาในปจจบนมผตดเชอไวรสตบอกเสบ ซ เรอรง อกประมาณ 130 - 150 ลานคน ทวโลก ในจานวนเหลาน พบวา เปนผตดเชอเอชไอวรวมกบไวรสตบอกเสบ บ ประมาณ 2.6 ลานคน และ ตดรวมกบไวรสตบอกเสบ ซ ประมาณ 2.9 ลานคนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEARO) คาดประมาณวามผเปนพาหะไวรสตบอกเสบ ซ ราว 30 ลานราย และมผเสยชวตกวาปละ 120,000 รายโดยความชกของโรคไวรสตบอกเสบ ซเรอรงในประเทศตางๆ ในภมภาค เชน อนเดยเทากบรอยละ 1.5 ศรลงกา รอยละ 0.2-0.5 ภฏาน รอยละ 1.3 เปนตน สาหรบประเทศไทยนนมรายงานความชกผตดเชอไวรสตบอกเสบซเรอรงประมาณรอยละ 1 - 2 หรอประมาณ 1 ลานคน โดยพบความชกมากทจงหวดในภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ ผตดเชอไวรสตบอกเสบเรอรงทงสองชนดจะนาไปสภาวะตบแขง และมะเรงตบได ประมาณการณวาหากประเทศไทยยงไมมการจดการปองกนควบคมโรคทมประสทธภาพจะพบอบตการณมะเรงตบเพมมากขนจากปละ 7,000 คน (พ.ศ. 2555) เปน 10,000 คน ในอก 15 ปขางหนา

สภาพปญหาในปจจบน

เนองจากไดมการพฒนาเทคโนโลยดานการแพทยในการรกษาการตดเชอตบอกเสบ บ และ ซ เรอรง ทมประสทธผลสง สามารถยบยงการเพมจานวนของไวรส ทาใหผปวยโรคตบอกเสบ บ และ ซ เรอรง มคณภาพชวตทดขน ไมปวยดวยโรคตบแขงหรอมะเรงตบได โดยเฉพาะอยางยงในผปวยตบอกเสบ ซ เรอรง มยาทสามารถรกษาใหหายขาดได อยางไรกตาม เนองจากยงไมมการกาหนดนโยบาย และแนวทางการดาเนนงานในเรองการปองกนควบคม และการดแลรกษาผปวยอยางเปนระบบ ทาใหผตดเชอตบอกเสบ บ และ ซ เรอรง ยงไมไดรบการตรวจคดกรอง และยงไมสามารถเขาถงบรการไดอยางเตมท ประกอบกบยารกษาตบอกเสบ ซ ยงมราคาสงอยมาก จาเปนตองมการพฒนาในดานการเขาถงยาควบคไปกบการพฒนาระบบบรการตางๆ

99

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ (ตามแผนยทธศาสตร 5 ป)

เปาหมายลดโรคและภยสขภาพ ตวชวด ขอมลพนฐาน เปาหมายรายปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 1. อตราการเกดภาวะแทรกซอน ในผตดเชอไวรสตบอกเสบ บ เรอรง ลดลง

อบตการณของโรคไวรสตบอกเสบ บ เฉยบพลน (ครง/แสนประชากร)

ไมมขอมล ไมมขอมล

ไมมขอมล

- - - ลดลง รอยละ 30

ลดลง รอยละ 50

2. อบตการณของผตดเชอไวรสตบอกเสบ ซ ลดลง

รอยละของการตดเชอไวรสตบอกเสบ ซ เรอรง ในผตดเชอเอชไอว

ไมมขอมล ไมมขอมล

ไมมขอมล

- - - ลดลง รอยละ 30

ลดลง รอยละ 50



(Setting)

ชดกจกรรม/โครงการ

สานก/สถาบน สคร. สานก สคร.

มาตรการท 1 การพฒนาระบบการปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบบและซ ตวชวด 1.1 ยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคตบอกเสบ

มแผนยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคตบอกเสบบและซ

ประเทศ 1. จดทาแผนยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคตบอกเสบบและซ

รวมวางแผน และใหขอคดเหน

ตวชวด 1.2 แนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบ

มแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบบและซ

ประเทศ 2. พฒนาระบบงานและแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบบและซ จดการถายทอดแนวทางการดาเนนงานสผปฏบตในพนท

รวมวางแผน และใหขอคดเหน

ตวชวด 1.3 การเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบ

มระบบเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบบและซ

1 จงหวด 3. พฒนาระบบเฝาระวง และการตดตามสถานการณทางระบาดวทยาของโรคไวรสตบอกเสบ บ และ ซ

1. รวมวางแผน และใหขอคดเหน 2. วางแผนรวมกบจงหวดในการเฝาระวงและการตดตามโรคตบอกเสบ บ และ ซ 3. กากบและตดตามผลการดาเนนงาน

100

4. การตดตามประเมนผล ตวชวดมาตรการ วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ /แหลงขอมล ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

4.1 มแผนยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคตบอกเสบบและซ

มแผนยทธศาสตรเผยแพรในเวปไซต สอวพ. เวปไซต สอวพ. ปละ 1 ครง สอวพ.

4.2 มแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบบและซ

มแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไวรสตบอกเสบบและซเผยแพรในเวปไซต สอวพ.

เวปไซต สอวพ. ปละ 1 ครง สอวพ.

4.3 มระบบเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบ มระบบเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบบและซ ระบบเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบบและซ

ปละ 1 ครง สอวพ.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงสชาดา เจยมศร 1.นายแพทยสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นายแพทยชานาญการพเศษ หวหนาศนยประสานงานโรคตบอกเสบจากไวรส สานกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

2.แพทยหญงพชรา ศรวงศรงสรรค นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

โทร. 0 2590 3216 E-mail : [email protected]

101

แผนงานควบคมโรคเรอน

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา การดาเนนงานควบคมโรคเรอนทผานมา สามารถกาจดโรคเรอนใหไมเปนปญหาสาธารณสข ตามหลกเกณฑขององคการอนามยโลก (อตราความชกโรคในระดบประเทศตากวา 1 ราย ตอประชากร 10,000 คน) ตงแตป 2537 เขาสระยะหลงการกาจดโรคเรอน (post-elimination phase) สถานการณของโรคมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง โดยในป 2558 อตราความชกโรค เหลอเพยง 0.07 ตอประชากร 10,000 คน และพบผปวยโรคเรอนรายใหม จานวน 187 ราย ทงนการดาเนนงานควบคมโรคเรอนยงคงตองดาเนนการตอไป เพอใหสามารถบรรลเปาหมายลดจานวนผปวยโรคเรอนรายใหมไมเกน 100 ราย ในป 2563 แตปญหาทยงคงมอยคอแนวโนมอตราความพการระดบ 2 (ความพการทมองเหนได) ในผปวยโรคเรอนรายใหมไมลดลง จากขอมลในป 2554 - 2558 เฉลยรอยละ 10 - 17 ซงแสดงใหเหนถงความลาชาในการคนหาผปวย สงผลใหมการแพรโรคเรอนอยในชมชนอยางตอเนอง รวมทงผปวยอาจเกดความพการขนได จากการประเมน ผลงานควบคมโรคเรอนป 2558 พบวามความลาชาในการตรวจวนจฉยและรกษาโดยเฉลย 3.3 ป สาเหตของความลาชาม 2 สวน คอความลาชาทเกดจากตวผปวย (patient delay) นาน 2.1 ป เนองจากประชาชนขาดความรและความตระหนกในเรองโรคเรอน เหนไดจากผปวยรายใหมทออกมาตรวจเอง โดยรหรอสงสยวาตนเองเปนโรคเรอน (awareness self-reporting) มเพยงรอยละ 22 ประกอบกบขอมลจากการสารวจประชาชน 2,400 คน ในป 2558 พบวา ประชาชนมความร ความเขาใจ และความตระหนกเรองโรคเรอน รอยละ 57 และความลาชาของระบบสาธารณสข (health service delay) นาน 1.3 ป โดยผปวยตองแสวงหาการรกษา เฉลย 4 ครงตอคน (คาตาสด 1 ครง คาสงสด 10 ครง) กอนจะไดรบการวนจฉยและรกษาทถกตอง สะทอนถงการขาดความรและทกษะในการตรวจวนจฉยของบคลากรทางการแพทยและเจาหนาทสาธารณสข ความพการทเกดขนในผปวยโรคเรอน ทาใหเกดการตตราผปวย สงผลใหเกดปญหาดานจตใจ สงคม และเศรษฐกจตอผปวยและครอบครว จากผลการวจย พบวาชมชนทมผประสบปญหาจากโรคเรอนอาศยอย มการตตราตอโรคเรอนสงเกนรอยละ 80 (เปาหมายทตงไวในป 2563 คอ รอยละ 50 ของจงหวดเปาหมายสามารถลดการตตราของชมชนทมตอผปวยโรคเรอน) นาไปสการเลอกปฏบตตอผประสบปญหาจากโรคเรอนและครอบครว ทาใหไมสามารถประกอบอาชพ รฐตองรบภาระในการสงเคราะหผพการโรคเรอน ในนคมโรคเรอนตางๆ และในชมชน ภายใตการดแลของกรมควบคมโรค นอกจากน จากการดาเนนงานเฝาระวงผปวยโรคเรอนในประชากรตางดาว โดยการคนหาและใหการรกษาผปวยโรคเรอนในประชากรตางดาว มาตงแตป 2541 จากขอมลในป 2554 - 2558 พบผปวยโรคเรอนจากประชากรตางดาว จานวน 28, 22, 22, 47 และ 44 ราย ตามลาดบ สวนใหญเปนสญชาตเมยนมาร ถงรอยละ 93 พบมากในจงหวดเชยงใหม ตาก และแมฮองสอน ซงจาเปนตองเรงรดการดาเนนงานเพอปองกนไมใหโรคเรอนกลบมาเปนปญหาสาธารณสขของประเทศอก สรปสถานการณโรคเรอนและสภาพปญหาในปจจบน ดงน

1. อตราความชกโรคเรอนลดลง แตผปวยโรคเรอนรายใหมไดรบการตรวจวนจฉยและรกษาลาชา 2. พบผปวยโรคเรอนรายใหมในประชากรตางดาวมแนวโนมเพมขน โดยในป 2558 สคร. 1 เชยงใหม และสคร. 5 ราชบร พบผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนตางดาวมากกวาผปวยโรค

เรอนรายใหมทเปนคนไทย 3. ผปวยยงถกตตราจากชมชนทอาศยอย และผทหายจากโรคเรอนแตยงมความพการระดบ 2 ประมาณ 6,000 คน มความจาเปนตองไดรบการฟนฟสภาพ

ดงนน เพอใหสามารถบรรลเปาหมายตามทตงไวในป 2563 จงเหนสมควรเรงรดคนหาผปวยโรคเรอนรายใหมกอนปรากฏความพการ โดยเฉพาะในพนททมขอบงชทางระบาดวทยา โดยกาหนดมาตรการในการดาเนนงาน ใหเหมาะสมกบบรบทตามพนทและพฒนาระบบงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคเรอนในประชากรตางดาว รวมทงมาตรการในการฟนฟสภาพ ผประสบปญหาจากโรคเรอน ซงจาเปนตองไดรบการดแลทงทางรางกายและจตใจ เพอใหมชวตปกตเฉกเชนหรอใกลเคยงกบบคคลทวไป เปนการคงมาตรฐานการดาเนนงานควบคมโรคเรอนใหมประสทธภาพ และเกดประโยชนกบประชาชนอยางตอเนอง

102



2554 2555 2556 2557 2558 2560 2561 2562 2563 2564 2.1 จานวนผปวยโรคเรอนรายใหมไมนอยกวาหรอเทากบจานวนทกาหนด (ราย) ระดบประเทศ

280 220 188 208 187 175 140 120 100 98

สคร.1 เชยงใหม 28 25 23 12 16 15 13 12 10 9

สคร.2 พษณโลก 12 19 18 10 7 10 9 7 6 5

สคร.3 นครสวรรค 7 8 8 5 9 9 5 4 3 3

สคร.4 สระบร 10 10 5 8 5 6 5 4 3 3

สคร.5 ราชบร 6 4 4 3 2 3 2 2 2 2

สคร.6 ชลบร 7 8 4 8 5 5 4 4 3 3

สคร.7 ขอนแกน 39 24 21 22 18 18 16 14 11 10

สคร.8 อดรธาน 18 12 14 14 12 14 9 8 6 6

สคร.9 นครราชสมา 61 59 35 49 30 35 30 26 22 20

สคร.10 อบลราชธาน 24 7 14 23 21 13 12 10 8 7

สคร.11 นครศรธรรมราช 16 7 4 9 3 6 5 4 4 3

สคร.12 สงขลา 41 31 29 37 53 35 25 21 18 16

สถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง (สปคม.) 11 6 9 8 6 6 5 4 4 3

หมายเหต : 1. เกณฑการกาหนดเปาหมายในแตละพนทดาเนนงาน

- ป 2560 - 2564 ในภาพรวม กาหนดจากสดสวนของคาเฉลย 5 ป (ขอมลพนฐาน 2554 - 2558) - ป 2560 พนท สคร.3 นครสวรรค, สคร.8 อดรธาน และ สคร.12 สงขลา กาหนดจากขอ (1) รวมกบพจารณาผลการดาเนนงานทผานมา

2. เกณฑการพจารณาใหคะแนนจานวนผปวยโรคเรอนรายใหมตามเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ป 2560 (2 คะแนน) - จานวนผปวยโรคเรอนรายใหมนอยกวา 60% ของเปาหมาย เทากบ 0 คะแนน - จานวนผปวยโรคเรอนรายใหม 60 – 80 % ของเปาหมาย เทากบ 1 คะแนน - จานวนผปวยโรคเรอนรายใหมมากกวา 80% ของเปาหมาย เทากบ 2 คะแนน

103

3. เกณฑการพจารณาคะแนนผปวยโรคเรอนรายใหมมคาเฉลยระยะเวลาตงแตเรมมอาการของโรคเรอนจนไดรบการวนจฉยและรกษาโรคเรอนตามมาตรฐาน (since of onset : SOS) (1 คะแนน) - คาเฉลย Since of onset (SOS) ของผปวยโรคเรอนรายใหมเกน 12 เดอน เทากบ 0 คะแนน - คาเฉลย Since of onset (SOS) ของผปวยโรคเรอนรายใหมนอยกวาหรอเทากบ 12 เดอน เทากบ 1 คะแนน

4. เกณฑการพจารณาใหคะแนนกจกรรมการคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม โดยแบงเปน 2 พนท คอ 4.1 พนทเสยงสง คอ อาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน 1) พบผปวยโรคเรอนรายใหมทกปตดตอกนในรอบ 5 ป (ป 2554 – 2558) 2) พบผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกปใดปหนงในรอบ 5 ป (ป 2554 – 2558) 3) พบผปวยโรคเรอนรายใหมทมยอดรวมตงแต 7 คนขนไปในรอบ 5 ป (ป 2554 – 2558)

การดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม ในอาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยา (10 คะแนน) (ก) สรางความตระหนกเรองโรคเรอนทงอาเภอ ปละ 2 ครง สวนในอาเภอทมเกณฑขอบงชทางระบาดวทยา ขอ 2+3 และ 1+2+3 ใหดาเนนการปละ 4 ครง (2 คะแนน) (ข) คดกรองผมอาการสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ป และสงตอไปรบการตรวจวนจฉย (2 คะแนน) (ค) สารวจหมบานแบบเรว (RVS) ในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก ในรอบ 5 ป (2 คะแนน) (ง) ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอนรายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป โดยนบตงแตวนทผปวยขนทะเบยนรกษา (3 คะแนน) (จ) คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) (1 คะแนน) หมายเหต:- 1. อาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยา ทไมมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก จงไมตองดาเนนกจกรรม ขอ (ค) คอ การสารวจหมบานแบบเรว (RVS) ดงนน จงให

2 คะแนน โดยไมตองดาเนนกจกรรมดงกลาว 2. อาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยา ทไมมผปวยโรคเรอนรายใหม (Index case) ต.ค. 59 – ก.ย. 60 จงไมตองดาเนนกจกรรม ขอ (จ) คอ คนหาผปวยโรคเรอน

จาก Index case ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) ดงนน จงให 1 คะแนน โดยไมตองดาเนนกจกรรมดงกลาว

4.2 พนทเสยงตา คอ อาเภอทไมมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน แตมผปวยโรคเรอนทกาลงรกษาหรอมผปวยทเฝาระวง การดาเนนกจกรรมคาหาผปวยโรคเรอนรายใหม ในอาเภอทไมมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน แตมผปวยโรคเรอนทกาลงรกษาหรอมผปวยทเฝาระวง (7 คะแนน)

(ก) สรางความตระหนกเรองโรคเรอนในชวงสปดาหราชประชาสมาสย ปละ 1 ครง (1 คะแนน) (ข) คดกรองผมอาการสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ป และสงตอไปรบการตรวจวนจฉย (2 คะแนน) (ง) ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอนรายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป โดยใหนบตงแตวนทผปวยขนทะเบยนรกษา (3 คะแนน) (จ) คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) (1 คะแนน) หมายเหต:- 1. เนองจากพนทเสยงตาเปนอาเภอทไมมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก ดงนน จงไมตองดาเนนกจกรรม ขอ (ค) คอ การสารวจหมบานแบบเรว (RVS)

104

2. อาเภอทไมมผปวยโรคเรอนรายใหม (Index case) ต.ค. 59 – ก.ย. 60 จงไมตองดาเนนกจกรรม ขอ (จ) คอ คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) ดงนน จงให 1 คะแนน โดยไมตองดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case

5. การสรปคะแนนรวมตวชวดเปาหมายการลดโรค รวมกบตวชวดการดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม (คะแนนเตม 20 คะแนน) - ดมาก เทากบ 15 – 20 คะแนน - ด เทากบ 10 – 14 คะแนน - พอใช นอยกวา 10 คะแนน


2559 2560 2561 2562 2563 2564 2.2 รอยละของจงหวดเปาหมายทสามารถลดการตตราของชมชนทมตอโรคเรอน (3/5 จงหวด) (ตวชวดระดบประเทศ) 2.3 รอยละของประชากรในจงหวดเปาหมายสามารถลดการตตราของชมชนทมตอโรคเรอน (ตวชวดระดบพนท)

ระดบประเทศ หาคา Base line - 25 - 50

สคร.2 พษณโลก (จงหวดเพชรบรณ) หาคา Base line - 25 - 50

สคร.4 สระบร (จงหวดนครนายก) หาคา Base line - 25 - 50

สคร.6 ชลบร (จงหวดจนทบร) หาคา Base line - 25 - 50

สคร.10 อบลราชธาน (จงหวดศรสะเกษ) หาคา Base line - 25 - 50

สคร.12 สงขลา (จงหวดสตล) หาคา Base line - 25 - 50

105


มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย ชดกจกรรม/โครงการ งบ

ประมาณ สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การเรงรดคนหาผปวยโรคเรอนในพนททมขอบงชทางระบาดวทยาและในผสมผสโรค ตวชวดท 1.1 อาเภอเปาหมายทมขอบงชทางระบาดวทยา ดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม

รอยละ 80

สคร. 1-12 / สปคม. รอยละ 80

อาเภอเปาหมายทมขอบงชทางระบาดวทยา ประจาป 2560

1. นเทศ ตดตาม ประเมนผล 2. พฒนาเครอขายระบบเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคเรอนในประชากรตางดาว 3. พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขเพอลดความลาชาในการวนจฉยและรกษาโรคเรอน (Delayed presentation in leprosy) 4. ดาเนนการและสนบสนนกจกรรมสรางความตระหนกเรองโรคเรอน แกประชาชนและบคลากรสาธารณสขทเกยวของ

1. สรางความตระหนกเรองโรคเรอนทงอาเภอ 2. คดกรองผมอาการสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ป 3. สารวจหมบานแบบเรว (RVS) ในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก ในรอบ 5 ป 4. ตรวจผสมผสโรค เมอพบผปวยโรคเรอนรายใหม

- ผสมผสโรครวมบานของผปวยโรคเรอนรายใหมทกคน ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป

- ผสมผสโรคทเปนเพอนบาน ซงอยรอบๆบานผปวยโรคเรอนรายใหม (index case) ในรศม 20 เมตร ทกคน อยางนอย 1 ครง

- ผสมผสโรคทมกจกรรมทางสงคมกบผปวยโรคเรอน รายใหมประเภทเชอมาก(MB) อยางนอย 3 ชม.ตอวน 3 วนตอสปดาห เปนเวลาตงแต 1 เดอนขนไป ทกคน อยางนอย 1 ครง

5. สนบสนน และยนยนการตรวจคดกรองโรคเรอนในกลมประชากรตางดาวทมาตรวจสขภาพประจาป และประชากรตางดาวทมอาการโรคผวหนงเรอรงรกษาไมหาย

ตงของบประมาณโดย สคร./สปคม.

ตวชวดท 1.2 อตราความพการระดบ 2 ในผปวยโรคเรอนรายใหมตอลานประชากร

0.36 - ผปวยโรคเรอนรายใหม

ตวชวดท 1.3 ผปวยโรคเรอนรายใหมมคาเฉลยระยะเวลาตงแตเรมมอาการของโรคเรอนจนไดรบการวนจฉยและรกษาโรคเรอนตามมาตรฐาน (since of onset : SOS) ไมเกน 12 เดอน

รอยละ 50

รอยละ 50 ผปวยโรคเรอนรายใหม

106



ประมาณ สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 การพฒนาคณภาพชวตผประสบปญหาจากโรคเรอน ตวชวดท 2.1 รอยละของจงหวดเปาหมายทไดดาเนนการสารวจสภาพความพการ ปญหาสงคมเศรษฐกจของผประสบปญหาจากโรคเรอน Template : จานวนจงหวดทดาเนนการสารวจฯ x 100 จานวนจงหวดเปาหมายในป 2560

รอยละ 50 ของจงหวดเปาหมายทไดดาเนนการสารวจฯ ในป 2560

สคร.2 จ.ตาก สคร.3 จ.ชยนาท สคร.4 จ.อยธยา สคร.5 จ.เพชรบร สคร.6 จ.ระยอง สคร.7 จ.กาฬสนธ สคร.9 จ.นครราชสมาสคร.10 จ.มกดาหาร สคร.11 จ.กระบ สคร.12 จ.นราธวาส

จงหวดทมผประสบปญหาจากโรคเรอนสง หรอมความพรอมในการดาเนนงาน สารวจฯ กวาจงหวดอน ในเขตนนๆ

นเทศ ตดตาม ประเมนผล

1. สารวจสภาพความพการฯ อยางนอย 1 จงหวด/เขต/ป 2. สมภาษณผปวยรายใหม โดยใชแบบสารวจความพการฯ ทกราย 3. ใหการฟนฟสภาพตามความจาเปนเพอลดการตตรา 4. สงตอผประสบปญหาจากโรคเรอนทไดจากการสารวจฯ ไปยงหนวยงานทเกยวของ เพอใหผประสบปญหาฯ ไดรบการฟนฟสภาพฯ ตามความจาเปน ตอไป

ตงของบประมาณโดย สคร. / สปคม.

ตวชวดท 2.2 จานวนเครอขายเพอการฟนฟสภาพผประสบปญหาจากโรคเรอนทสามารถนาความรทกษะทได ไปใชในการพฒนาเครอขาย

11 เครอขาย สคร.1 1 เครอขาย สคร.2 1 เครอขาย สคร.3 1 เครอขาย สคร.6 1 เครอขาย สคร.7 1 เครอขาย สคร.8 1 เครอขาย สคร.9 1 เครอขาย สคร.10 1 เครอขาย สคร.11 1 เครอขาย สคร.12 1 เครอขาย สปคม. 1 เครอขาย

จงหวดทมการดาเนนงาน จตอาสาราชประชาสมาสย

- นเทศ ตดตาม ประเมนผล - พฒนาศกยภาพ

1. พฒนา สนบสนนองคความรดานการฟนฟสภาพผประสบปญหาจากโรคเรอน สาหรบเครอขายเปาหมาย 2. ตดตามการดาเนนงานของเครอขายจตอาสา ตามแผนการดาเนนงานการฟนฟสภาพผประสบปญหาจากโรคเรอนเพอลดการตตราในโรคเรอน 3. สรปผลการตดตามการดาเนนงาน 4. กระตนใหมการจดตงชมรมจตอาสาใหมในพนทเปาหมาย

107



ประมาณ สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 2.3 จานวนแผนพฒนาคณภาพชวตของผประสบปญหาจากโรคเรอนทจดทารวมกบเครอขายในพนทภายหลงการบรณการนคมใหเปนชมชนทวไป

9 แผน (9 นคม)

สคร.1 นคมฝายแกว จ.นาน, นคม แมทะ จ.ลาปาง สคร.2 นคมบานกราง จ.พษณโลก สคร.6 นคมดงทบ จ.จนทบร สคร.7 นคมโนน- สมบรณ จ.ขอนแกน, นคมเสลภม จ.รอยเอด, นคมบานหน จ.มหาสารคาม สคร.9 นคมปราสาท จ.สรนทร สคร.10 นคมอานาจ- เจรญ จ.อานาจเจรญ

นคมโรคเรอน : 1. นคมปราสาท 2. นคมดงทบ 3. นคมบานกราง 4. นคมฝายแกว 5. นคมโนนสมบรณ 6. นคมเสลภม 7. นคมบานหน 8. นคมแมทะ ลาปาง 9. นคมอานาจเจรญ

- นเทศ ตดตามประเมนผล - สารวจ - สรปบทเรยนรวมกบเครอขาย - รวมทา Work Shop เรองการจดทาแผนฯ

1. ตดตามความกาวหนาในการพฒนาคณภาพชวตภายหลงการบรณาการ 2. ประเมนความพงพอใจของสมาชกในนคมและเครอขายภายหลงบรณาการใหเปนชมชนทวไป 3. สนบสนนเครอขายในการจดทาแผนเพอพฒนาคณภาพชวตของผประสบปญหาจากโรคเรอนในนคมภายหลงจากการบรณาการเปนชมชนทวไปแลว

ตงของบประมาณโดย สรปส.

108

4. การตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

1.1 อาเภอเปาหมายทมขอบงชทางระบาดวทยา ดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหมผานเกณฑมาตรฐาน 1.2 อตราความพการระดบ 2 ในผปวยโรคเรอนรายใหมตอลานประชากร 1.3 ผปวยโรคเรอนรายใหมมคาเฉลยระยะเวลาตงแตเรมมอาการของโรคเรอนจนไดรบการวนจฉยและรกษาโรคเรอนตามมาตรฐาน (since of onset :SOS) ไมเกน 12 เดอน

1.1 รวบรวมขอมลจากระบบรายงาน - รายงานผลการดาเนนงานโรคเรอน รอบ 6 เดอน

แบบรายงานผลการดาเนนงานโรคเรอน รอบ 6 เดอน

ทก 6 เดอน

- รพช./รพท./รพศ./สสจ. - สคร.1-12 - สถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง - สถาบนราชประชาสมาสย (กลมกาจดโรคเรอน)

- รายงานผปวยโรคเรอนทพบใหม แบบรายงานผปวยโรคเรอนทพบใหม ทก 1 เดอน 1.2 นเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผลการ ดาเนนงานควบคมโรคเรอนของ สคร.

ทกป หรอทก 2 ป ขนกบสถานการณโรคเรอน และปญหาการดาเนนงาน ของแตละเขต

2.1 จงหวดเปาหมายไดทาการสารวจสภาพความพการ ปญหาสงคมเศรษฐกจของผประสบปญหาจากโรคเรอน

นเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผลการสารวจฯเพอจดทารายงานผลการ สารวจฯ และฐานขอมลจากการสารวจฯ

แบบตดตามการดาเนนงานฟนฟสภาพ

ทกป สถาบนราชประชาสมาสย (กลมพฒนาและสงเสรมการฟนฟสภาพ)

2.2 จานวนเครอขายเพอการฟนฟสภาพผประสบปญหาจากโรคเรอนทเหนวาสามารถนาความรทกษะทได ไปใชในการพฒนาเครอขาย

นเทศ ตดตาม ประเมนผลการดาเนนงาน และจดทาสรปรายงาน

แบบตดตามผลการดาเนนงาน ชมรมจตอาสาราชประชาสมาสย

ทก 2 ป สถาบนราชประชาสมาสย (กลมพฒนาและสงเสรมการฟนฟสภาพ)

2.3 จานวนแผนพฒนาคณภาพชวตของผประสบปญหาจากโรคเรอนทจดทารวมกบเครอขายในพนทภายหลงการบรณาการนคมใหเปนชมชนทวไป

นเทศตดตามประเมนผล

แบบตดตามการดาเนนงาน ทกป สถาบนราชประชาสมาสย (กลมพฒนาและสงเสรมการฟนฟสภาพ)

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สถาบนราชประชาสมาสย กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยอาจนต ชลพนธ นายแพทยกฤษฎา มโหทาน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง รกษาราชการแทนผอานวยการสถาบนราชประชาสมาสย โทร. 0 2386 8153-9 ตอ 201 E-mail : [email protected]

109

การดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม ป 2560

พนทเสยงสง พนทเสยงตา

เกณฑการพจารณาใหคะแนนจานวนผปวยโรคเรอนรายใหมตามเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ป 2560 (2 คะแนน)

• จานวนผปวยโรคเรอนรายใหมนอยกวา 60% ของเปาหมาย เทากบ 0 คะแนน • จานวนผปวยโรคเรอนรายใหม 60 – 80 % ของเปาหมาย เทากบ 1 คะแนน • จานวนผปวยโรคเรอนรายใหมมากกวา 80% ของเปาหมาย เทากบ 2 คะแนน

เกณฑการพจารณาคะแนนผปวยโรคเรอนรายใหมมคาเฉลยระยะเวลาตงแตเรมมอาการของโรคเรอนจนไดรบการวนจฉยและรกษาโรคเรอนตามมาตรฐาน (since of onset : SOS) (1 คะแนน)

• คาเฉลย Since of onset (SOS) ของผปวยโรคเรอนรายใหมเกน 12 เดอน เทากบ 0 คะแนน • คาเฉลย Since of onset (SOS) ของผปวยโรคเรอนรายใหมนอยกวาหรอเทากบ 12 เดอน

เทากบ 1 คะแนน

พนทดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม

อาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยา 1. พบผปวยโรคเรอนรายใหมทกปตดตอกนในรอบ 5 ป 2. พบผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกปใดปหนงในรอบ 5 ป 3. พบผปวยโรคเรอนรายใหมมยอดรวมตงแต 7 คนขนไป ในรอบ 5 ป

อาเภอทไมมขอบงชทางระบาดวทยา แตยงมผปวยโรคเรอนกาลงรกษา หรอ

มผปวยในระยะเฝาระวง

การดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม ก. สรางความตระหนกเรองโรคเรอนในชวงสปดาหราชประชาสมาสย ปละ 1 ครง (1 คะแนน) ข. คดกรองผมอาการสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ป และสงตอไปรบการตรวจวนจฉย (2 คะแนน) ง. ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอน รายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป โดยใหนบตงแตวนทผปวยขนทะเบยนรกษา (3 คะแนน) จ. คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case .ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน (1 คะแนน)

รวม 7 คะแนน หมายเหต:-เนองจากพนทเสยงตาทงหมดไมพบผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก ดงนน จงไมตองดาเนนกจกรรม ขอ (ค) การสารวจหมบานแบบเรว (RVS)

การดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม ก. สรางความตระหนกเรองโรคเรอนทงอาเภอ ปละ 2 ครง สวนในอาเภอทมเกณฑขอบงชทางระบาดวทยา ขอ 2+3 และ 1+2+3 ใหดาเนนการปละ 4 ครง (2 คะแนน) ข. คดกรองผมอาการสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทม ผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ป และสงตอไปรบการตรวจวนจฉย (2 คะแนน) ค. สารวจหมบานแบบเรว (RVS) ในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกในรอบ 5 ป (2 คะแนน) ง. ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอน รายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป โดยนบตงแตวนทผปวยขนทะเบยนรกษา (3 คะแนน) จ. คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) (1 คะแนน)

รวม 10 คะแนน

110

รายละเอยดการพจารณาคะแนนการดาเนนกจกรรมคนหาผปวยโรคเรอนรายใหม ประจาป 2560

1. พนทเสยงสง คอ อาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน ดงน

1.พบผปวยโรคเรอนรายใหมทกปตดตอกนในรอบ 5 ป (ป2554 – 2558) 2.พบผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกปใดปหนงในรอบ 5 ป (ป2554 – 2558) 3.พบผปวยโรคเรอนรายใหมทมยอดรวมตงแต 7 คนขนไปในรอบ 5 ป (ป2554 – 2558) ก) สรางความตระหนกเรองโรคเรอน โดยอาเภอทมขอบงชทางระบาดวทยา ขอท 1, 2, 3, 1+2

หรอ 1+3 ใหดาเนนกจกรรมสรางความตระหนกเรองโรคเรอนทงอาเภอ ปละ 2 ครง สวนในอาเภอทมเกณฑขอบงชทางระบาดวทยา ขอท 2+3 และ 1+2+3 ใหดาเนนการปละ 4 ครง

พนทใหดาเนนการปละ 4 ครง พนทใหดาเนนการปละ 2 ครง 3-4 ครง ได 2 คะแนน 1-2 ครง ได 1 คะแนน ไมไดดาเนนการ ได 0 คะแนน

2 ครง ได 2 คะแนน 1 ครง ได 1 คะแนน ไมไดดาเนนการ ได 0 คะแนน

การสรางความตระหนก หมายถง การจดกจกรรมเพอใหประชาชนเกดความตระหนกเรองโรคเรอน

ในชวงสปดาหราชประชาสมาสย งานประจาจงหวด หรองานเทศกาลทสาคญของชมชน ไดแก 1. เผยแพรความรผานสอตางๆ เชน - วทยชมชน - หอกระจายขาว - เสยงตามสาย - หนงสอพมพทองถน - ใหสมภาษณสอมวลชน - จดรถประชาสมพนธเคลอนท 2. พฒนาศกยภาพแกนนาชมชน/อสม./ผนาศาสนา ฯลฯ เพอใหความรแกประชาชนและเพอคดกรองผมอาการสงสยสงหนวยงานทเกยวของตามระบบ เชน อบรม ประชมชแจง ใหคาปรกษา แจกเอกสารคมอคดกรอง และอน ๆ ในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ปทผานมา 3. การจดนทรรศการ 4. จดเวทประชาคม 5. จดประกวดเรยงความ คาขวญ หมายเหต การจดกจกรรมดงกลาวฯ ขางตน อยางนอยตองมทง ขอ 1 และ 2

111

ข) คดกรองเพอคนหาผมอาการนาสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ปทผานมา และสงตอไปรบการตรวจวนจฉยยนยน อยางนอยปละ 1 ครง

มากกวา 60% ได 2 คะแนน 30 - 60% ได 1 คะแนน นอยกวา 30% ได 0 คะแนน วธการคานวณ : จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ปทผานมาทไดทาการคดกรองฯ X 100

จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ปทผานมาทงหมด

ค) สารวจหมบานแบบเรว (Rapid village survey: RVS) ในหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกในรอบ 5 ป

มากกวา 60% ได 2 คะแนน 30 - 60% ได 1 คะแนน นอยกวา 30% ได 0 คะแนน

วธการคานวณ : จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกในรอบ 5 ปทผานมาไดทาการสารวจหมบานแบบเรวฯ X 100

จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดกในรอบ 5 ปทผานมาทงหมด

ง) ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอนรายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป 100% ได 3 คะแนน 80 – 99% ได 2 คะแนน 60 - 79% ได 1 คะแนน นอยกวา 60% ได 0 คะแนน

วธการคานวณ : จานวนผสมผสโรครวมบานของผปวยโรคเรอน (ในชวงเวลา 10 ป) ทไดตรวจในปนนๆ X 100

จานวนผสมผสโรครวมบานของผปวยโรคเรอน (ในชวงเวลา 10 ป) ทงหมด

จ) คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case.ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอนบานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน)

มากกวา 60% ได 1 คะแนน 30 - 60% ได 0.5 คะแนน

นอยกวา 30% ได 0 คะแนน วธการคานวณ :

จานวนผปวยโรคเรอน (Index case) ต.ค.59 – ก.ย.60 ทไดรบการคนหาผปวยโรคเรอนรายในกลมผสมผสโรค 3 กลม X 100 จานวนผปวยโรคเรอน (Index case) ต.ค.59 – ก.ย. 2560

112

หนวยงาน จงหวด อาเภอ

ขอบงชทาง

ระบาดวทยา

รายชอหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมทเปนเดก

ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)

ผปวยโรคเรอน รายใหม

ต.ค.59 – ก.ย.60

กจกรรมการดาเนนงานคนหาผปวย

โรคเรอน รายใหม พบ ไมพบ

สคร.1 เชยงใหม

1 เชยงใหม 1 ฝาง 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ

/ ก(2 ครง) +ข+ง

2 อมกอย 1 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

2 เชยงราย 3 แมสรวย 2+3 ม.21 ต.วาว / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

3 แมฮองสอน 4 แมสะเรยง 1+3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ


5 สบเมย 2 ม.3 ต.แมสวด / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.1 เชยงใหม 3 จงหวด 5 อาเภอ

สคร.2 พษณโลก 4 ตาก 6 อมผาง 2 ม.9 ต.แมจน / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ

/ ก(2 ครง) +ข+ค+ง

5 เพชรบรณ 7 เมองเพชรบรณ 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

รวม สคร.2 พษณโลก 2 จงหวด 2 อาเภอ

อาเภอเปาหมายทมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน (พนทเสยงสง) ป 2560 จานวน 53 อาเภอ ใน 26 จงหวด

113





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



สคร.3 นครสวรรค 6 กาแพงเพชร 8 ขาณวรลกษบร 2 ม.22 ต.ปางมะคา / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ


9 พรานกระตาย 2 ม.3 ต.หวยยง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.3 นครสวรรค 1 จงหวด 2 อาเภอ

สคร.6 ชลบร

7 ปราจนบร 10 กบนทรบร 2 ม.11 ต.วงทาชาง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

8 สมทรปราการ 11 เมองสมทรปราการ 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ


12 พระประแดง 2 ม.13 ต.บางหวเสอ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.6 ชลบร 2 จงหวด 3 อาเภอ

สคร.7 ขอนแกน 9 ขอนแกน

13 เมองขอนแกน 1+2 ม.9 ต.โนนทอน / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

14 พล 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

15 หนองสองหอง 2 ม.4 ดอนดง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

16 บานแฮด 2 ม.11 ต.โนนสมบรณ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

114





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



สคร.7 ขอนแกน 10 มหาสารคาม

17 โกสมพสย 2 ม.8 ต.หนองบว / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

18 บรบอ 1 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

19 นาดน 2 ม.10 ต.ดงดวน / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.7 ขอนแกน 2 จงหวด 7 อาเภอ

สคร. 8 อดรธาน 11 อดรธาน

20 เมองอดรธาน 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

21 กมภวาป 2+3 ม.2 ต.สออ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

12 เลย 22 วงสะพง 2 ม.4 ต.ศรสงคราม / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.8 อดรธาน 2 จงหวด 3 อาเภอ

สคร.9 นครราชสมา 13 นครราชสมา

24 เมองนครราชสมา 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

25 ประทาย 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

14 ชยภม 25 คอนสวรรค 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

115





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



สคร.9 นครราชสมา

14 ชยภม

26 เทพสถต 2 ม.15 ต.โปงนก / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

27 บานแทน 2 ม.4 ต.บานเตา / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

28 ภกดชมพล 2 ม.14 ต.เจาทอง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

15 บรรมย 29 เมองบรรมย 1+3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

30 บานกรวด 2 ม.14 ต.สายตะก / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

31 ลาปลายมาศ 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

32 สตก 1+2+3 ม.1 ต.สนามชย ม.11 ต.หนองใหญ

/ ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

33 โนนดนแดง 2 ม.10 ต.โนนดนแดง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

16 สรนทร 34 เมองสรนทร 3 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ


35 สงขละ 1 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

116





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



รวม สคร.9 นครราชสมา 4 จงหวด 13 อาเภอ

สคร.10 อบลราชธาน

17 อบลราชธาน 36 พบลมงสาหาร 2+3 ม.1 ต.ทรายมล / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

18 อานาจเจรญ 37 ลออานาจ 2 ม.6 ต.โคกกลาง / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

19 ยโสธร 38 คาเขอนแกว 2 ม.4 ต.เหลาไฮ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

20 ศรสะเกษ 39 โพธศรสวรรณ 2+3 ม.7 ต.หนองมา / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.10 อบลราชธาน 4 จงหวด 4 อาเภอ

สคร.11 นครศรธรรมราช

21 นครศรธรรมราช 40 เมองนครศรธรรมราช 2 ม.5 ต.นาทราย / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ


22 พงงา 41 คระบร 2 ม.4 ต.คระ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.11นครศรธรรมราช 2 จงหวด 2 อาเภอ

สคร.12 สงขลา 23 ปตตาน 42 เมองปตตาน 2 ม.6 ต.ปยด / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ


43 มายอ 1+2+3 ม.3 ต.ตรง ม.7 ต.ตะลโบะยไร


117





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



สคร.12 สงขลา

23 ปตตาน

44 ทงยางแดง 1 / ก(2 ครง) +ข+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ง

45 สายบร 1+2+3 ม.2 ต.บางเกา, ม.2 ต.ปะเสยะวอ


46 ยะหรง 2 ม.1 ต.สาบน ม.3 ต.แหลมโพธ


24 ยะลา 47 รามน 2+3 ม.1, ม.7 ต.ทาธง / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

25 นราธวาส

48 เมองนราธวาส 1+2+3 ม.13 ต.กะลวอเหนอ เทศบาล ต.บางนาค


49 เจาะไอรอง 1+2+3 ม.2, ม.7 ต.มะรอโบออก


50 ระแงะ 1+2+3 ม.6 ต.กาลซา ม.6 ต.ตนหยงมส


51 ศรสาคร 2 ม.3 ต.เชงคร / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(2 ครง) +ข+ค+ง

52 จะแนะ 1+2+3 ม.5 ต.ชางเผอก / ก(4 ครง) +ข+ค+ง+จ / ก(4 ครง) +ข+ค+ง

รวม สคร.12 สงขลา 3 จงหวด 11 อาเภอ

118





ในรอบ 5 ป (ป 54 – 58)


ต.ค.59 – ก.ย.60



สถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง กทม. 26 กรงเทพมหานคร 53 คลองสาน 2 แขวงสมเดจเจาพระยา / ก(2 ครง) +ข+ค+ง+จ

/ ก(2 ครง) +ข+ค+ง รวม สปคม.กทม. 1 จงหวด 1 เขต

รวมทงประเทศ 26 จงหวด 52 อาเภอ 1 เขต

119

2. พนทเสยงตา คอ อาเภอทไมมขอบงชทางระบาดวทยาโรคเรอน แตยงมผปวยโรคเรอนกาลงรกษา หรอ มผปวยโรคเรอนในระยะเฝาระวง

ก) สรางความตระหนกเรองโรคเรอน ใหดาเนนกจกรรมสรางความตระหนกเรองโรคเรอนทงอาเภอ ปละ 1 ครง ในชวงสปดาหราชประชาสมาสย

สรางความตระหนกเรองโรคเรอน ในชวงสปดาหราชประชาสมาสย 1 ครง ได 1 คะแนน ไมไดดาเนนการ ได 0 คะแนน

การสรางความตระหนก หมายถง การจดกจกรรมเพอใหประชาชนเกดความตระหนกเรองโรคเรอน

ในชวงสปดาหราชประชาสมาสย งานประจาจงหวด หรองานเทศกาลทสาคญของชมชน ไดแก 1. เผยแพรความรผานสอตางๆ เชน - วทยชมชน - หอกระจายขาว - เสยงตามสาย - หนงสอพมพทองถน - ใหสมภาษณสอมวลชน - จดรถประชาสมพนธเคลอนท 2. พฒนาศกยภาพแกนนาชมชน/อสม./ผนาศาสนา ฯลฯ เพอใหความรแกประชาชนและเพอคดกรองผมอาการสงสยสงหนวยงานทเกยวของตามระบบ เชน อบรม ประชมชแจง ใหคาปรกษา แจกเอกสารคมอคดกรอง และอน ๆ ในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ปทผานมา 3. การจดนทรรศการ 4. จดเวทประชาคม 5. จดประกวดเรยงความ คาขวญ หมายเหต การจดกจกรรมดงกลาวฯ ขางตน อยางนอยตองมทง ขอ 1 และ 2

ข) คดกรองเพอคนหาผมอาการนาสงสยเปนโรคเรอนในหมบานทมผปวยใหมในรอบ 5 ปทผานมา และสงตอไปรบการตรวจวนจฉยยนยน อยางนอยปละ 1 ครง

มากกวา 60% ได 2 คะแนน 30 - 60% ได 1 คะแนน นอยกวา 30% ได 0 คะแนน วธการคานวณ :

จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ปทผานมาทไดทาการคดกรองฯ X 100 จานวนหมบานทมผปวยโรคเรอนรายใหมในรอบ 5 ปทผานมาทงหมด

120

ง) ตรวจผสมผสโรครวมบานทกรายของผปวยโรคเรอนรายใหม ปละ 1 ครง ตอเนองเปนเวลา 10 ป 100% ได 3 คะแนน 80 – 99% ได 2 คะแนน 60 - 79% ได 1 คะแนน นอยกวา 60% ได 0 คะแนน

วธการคานวณ : จานวนผสมผสโรครวมบานของผปวยโรคเรอน (ในชวงเวลา 10 ป) ทไดตรวจในปนนๆ X 100

จานวนผสมผสโรครวมบานของผปวยโรคเรอน (ในชวงเวลา 10 ป) ทงหมด จ) คนหาผปวยโรคเรอนจาก Index case.ในกลมผสมผสโรค 3 กลม (ผสมผสโรครวมบาน/เพอน

บานในรศม 20 เมตรและผมกจกรรมทางสงคมรวมกน) มากกวา 60% ได 1 คะแนน

30 - 60% ได 0.5 คะแนน นอยกวา 30% ได 0 คะแนน

วธการคานวณ : จานวนผปวยโรคเรอน (Index case) ต.ค.59 – ก.ย.60 ทไดรบการคนหาผปวยโรคเรอนรายในกลมผสมผสโรค 3 กลม X 100

จานวนผปวยโรคเรอน (Index case) ต.ค.59 – ก.ย. 2560

121

1

เอได

อเข

1. สถานการณโรคแลองคการอนา

อชไอวสง (TB/HIV) แดกาหนดยทธศาสตรย

การจะบรรลอบตการณเพยงรอยละขาถงบรการตรวจวนจ

รปท 1 ก

ะภยสขภาพ/สภาพปามยโลกไดจดกลมประละ 3) มวณโรคดอยาหยตวณโรค (The End เปาหมายการลดอบตะ 2.7 ตอป (รปท 1) ดฉยในประชากรกลมเป

การคาดประมาณอตรา

รปท 2 แส

ปญหา ะเทศทมภาระวณโรคสหลายขนานสง (MDR-TB Strategy) โดยมเ

ตการณดงกลาวขางตนดงนนการทจะบรรลเปปราะบางและกลมเสยง

าการลดอบตการณวณ

สดงความไมครอบคลม

แผน

สง (High Burden C-TB) ซงประเทศไทยเปปาหมายลดอบตการณน ประเทศไทยตองมอปาหมายตามยทธศาสตงวณโรคใหครอบคลมร

Gloทะ255รอยวณซงมการ

ณโรคของไทย

มครบถวนของการคนห

นงานควบคมวณ

Country Lists) เปนปน 1 ใน 14 ประเทศ ณวณโรค (Incidenceอตราลดอบตการณเฉลตรยตวณโรคจาเปนตอรอยละ 90 (3) ดแลรก

ประเทศไทยมผobal TB Report 201เบยนรกษา 67,789 ร58 มรายงานผปวยวณยละ 55.3 สาเหตของ

ณโรคในกลมแรงงานขามการเคลอนยายทอยรรกษายงตาเพยงรอย

หารายปวยวณโรค

ณโรค

น 3 กลม ไดแก 1) มภทมปญหาวณโรคสงท) ใหตากวา 10 ตอแสลยรอยละ 12 ตอป ในอง (1) เรงรดการคนหกษาผปวยวณโรคทตรวผปวยวณโรครายใหมปร15) แตจากระบบรายงรายคดเปนอตราการตณโรคขนทะเบยนรกษอตราการตรวจพบทตามชาตเพมขน โดยในปบอยเปนปจจยเสยงทละ81 (www.tbthail

าระโรควณโรคสง (TBทง 3 กลมดงกลาวมา ดสนประชาการโลกภายในขณะทปจจบนระยะหา วนจฉย และรายงาวจพบทกรายใหมอตราระมาณ 120,000 ราย งานผลการดาเนนงานวตรวจพบ (Detectionษา 62,154 รายคดเปนตานอธบายไดดงแสดงใป 2557 มรายงานผปทางพฤตกรรมทมผลตland.org/data)

B) 2) มภาระวณโรคดงนนตงแตป พ.ศ. 25ในป พ.ศ. 2578 (203 10 ปทผานมาประเทน ใหครอบคลมรอยลาความสาเรจการรกษาหรอคดเปน 171 ตอป

วณโรคปงบประมาณ 2 rate) เพยงรอยละ 5นอตราการตรวจพบ (ในโมเดล (รปท 2) นอวยวณโรคในแรงงานขอการควบคมวณโรคใ

ทสมพนธกบการตดเช559 องคการอนามยโล35) ทศไทยมอตราลดลงขอละ 90 (2) สนบสนนกาไมตากวารอยละ 90 ประชากรแสนคน (WH2557 มผปวยวณโรคข59 และในปงบประมาDetection rate) เพ

อกจากนยงพบวามผปวขามชาตสงถง3,091 ราในขณะทอตราผลสาเร

ชอ ลก

องาร

HO, ขนาณ ยงวยาย รจ

122

อMผเฝผรกท

ผร

สาหรบผปวยอยางนอย 2 ชนด คอไMDR-TB) จานวนคาดผปวยทมประวตการรกฝาระวงการดอยาครงผปวยใหมพบรอยละ 2ายงานพบวาไดรบกา

การรายงานผปวยทตทดสอบความไวตอยาท

จากสถานกาผลการรกษายงตองเพรกษา” ทงวณโรคทไวต

ยวณโรคดอยาหลายขไอโสไนอาสดและไรแประมาณ 2,200 รายกษาวณโรคมากอน 1งท 4 ของประเทศไท2.03 และผปวยทเคยรวนจฉยและรกษาเพ

ตากวาความเปนจรงรทางหองปฏบตการชนส

ารณดงกลาวขางตน พมความสาเรจการรกตอยา (Drug Suscep

ขนานหรอผปวยทมเชอแฟมพซน(Multi-Drug (มาจากผปวยใหม 1

1,100 ราย) ซงคาดปรทยในป 2555 (วณโรคยไดรบการรกษาพบรอพยง 200 ราย (ดงรปทรวมทงผปวยทสงสยสตร

การดาเนนงานวณโรกษาใหสงขน ดงนนแผptible TB : DS-TB) แ

อวณโรคดอตอยาหลกg Resistant-TB ,100 ราย และมาจากระมาณจากขอมลการคดอยาหลายขนานในอยละ 18.88) แตจากท 3) สะทอนใหเหนถงยไมไดรบการสงตรวจ

รคของไทยพบปญหาผนงานควบคมวณโรคและวณโรคดอยา (Dru

ก: กรนกงจ

าทงการวนจฉยและตคจงกาหนดแนวทางกug Resistant-TB :DR

รวจพบผปวยเพยงรอการควบคมโรคโดยมง-TB) รวมทงการดาเน

รปท 3 แสดงความไผปวยวณโรคดอยาหล

อยละ 55.3 ของจานงเนน “คนใหพบ จบนนงานผสมผสานวณโร

ไมครอบคลมครบถวนลายขนานและหลายข

นวนผปวยวณโรคใหมบดวยหาย พฒนาเครรคและเอดสเปนสาคญ

นของการคนหา นานชนดรนแรง

มทคาดประมาณอกทรอขายและระบบดแญ

ทงล

123

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ตวชวดท 1ผปวยวณโรคทกประเภททตรวจพบและรายงานรอยละ 80

หมายเหต * ขอมลประชากรจากสานกทะเบยนราษฎร กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ** อาจมการปรบเปลยนเมอมขอมลเพมเตม *** สปคม. หมายถง สถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง

สานกงานปองกน ควบคมโรค

ขอมลผปวยทถกรายงานการคนพบ ป 2558 ป 2560 จานวนผปวยวณโรคทกประเภททตรวจพบ 80%

จานวนปชก. ป 2558*

(1)

จานวนผปวยวณโรค

(171/แสน ปชก.)(2)

จานวนผปวยวณโรค

ขนทะเบยนป 58(3)

รอยละ การคนพบ

(4 = 3/2) 2560

ป 2561-2564 เพมขน 2.5%**

2561 2562 2563

2564 ประเทศ 65,729,098 112,397 62,154 55.3 89,917 92,727 95,537 98,347 101,157 1 เชยงใหม 5,853,206 10,009 5,073 50.7 8,007 8,257 8,508 8,758 9,008 2 พษณโลก 3,540,252 6,054 3,257 53.8 4,843 4,994 5,146 5,297 5,448 3 นครสวรรค 3,010,618 5,148 3,013 58.5 4,119 4,247 4,376 4,505 4,633 4 สระบร 5,245,824 8,970 5,217 58.2 7,176 7,401 7,625 7,849 8,073 5 ราชบร 5,252,208 8,981 5,761 64.1 7,185 7,410 7,634 7,859 8,083 6 ชลบร 5,923,839 10,130 6,144 60.7 8,104 8,357 8,610 8,864 9,117 7 ขอนแกน 5,055,979 8,646 6,722 77.7 6,917 7,133 7,349 7,565 7,781 8 อดรธาน 5,522,408 9,443 4,324 45.8 7,555 7,791 8,027 8,263 8,499 9 นครราชสมา 6,746,755 11,537 5,980 51.8 9,230 9,518 9,806 10,095 10,383 10 อบลราชธาน 4,590,892 7,850 4,468 56.9 6,280 6,477 6,673 6,869 7,065 11 นครศรธรรมราช 4,405,448 7,533 4,660 61.9 6,027 6,215 6,403 6,592 6,780 12 สงขลา 4,885,260 8,354 3,583 42.9 6,683 6,892 7,101 7,310 7,518 13 สปคม***. 5,696,409 9,741 3,952 40.6 7,793 8,036 8,280 8,523 8,767

124

ตวชวดท 2 อตราความสาเรจการรกษาวณโรคทกประเภทมากกวารอยละ 85

หมายเหต * คาเฉลย คอ ผลรวมจานวนผปวยวณโรคทมผลสาเรจการรกษา 3 ปยอนหลง ผลรวมจานวนผปวยวณโรคทขนทะเบยน 3 ปยอนหลง

สานกงานปองกน ควบคมโรค

ขอมลพนฐานอตราความสาเรจการรกษา 3 ป ยอนหลง

คาเปาหมาย อตราความสาเรจการรกษาวณโรคทกประเภท(%)

2556 2557 2558 คาเฉลย* 2560 2561 2562 2563 2564 ประเทศ 81.4 81.4 80.4 81.1 >85 86 87 88 90 1 เชยงใหม 69.4 72.7 69.0 70.3 >72 75 78 81 85 2 พษณโลก 80.3 76.6 77.8 78.2 >83 3 นครสวรรค 83.0 79.3 83.0 81.7 >85 85 86 86 87 4 สระบร 82.0 79.8 79.9 80.5 >82 83 84 85 86 5 ราชบร 83.2 83.6 83.0 83.3 >86 6 ชลบร 82.6 82.4 80.9 81.9 >83 85 86 86 86 7 ขอนแกน 85.2 83.5 80.3 82.9 >85 85.5 86 86.5 87 8 อดรธาน 87.3 86.0 83.0 85.4 >86 9 นครราชสมา 89.2 88.3 86.4 88.0 >85 85.5 86 86.5 87 10 อบลราชธาน 88.3 87.1 85.2 86.7 >87 88 89 90 90 11 นครศรธรรมราช 76.8 76.6 77.3 76.9 >78 80 82 84 86 12 สงขลา 81.5 82.7 82.9 82.4 >84 85 86 87 88 13 สปคม. 74.9 77.7 73.8 76.2 >74 76 78 80 82

125

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 มาตรการท 1 เรงรดการคนหาผตดเชอวณโรคและผปวยในกลมเสยงเปาหมาย

ตวชวด คาเปาหมาย กลมเปาหมาย


สานก สคร. สานก สคร. ตวชวดท 1.1 จานวนประชากรกลมเสยงเปาหมายทไดรบการคดกรองเชงรกดวยการถายภาพรงสทรวงอก (ราย) อยางนอยปละ 1 ครง

9,456,284 ราย กลมเปาหมาย 1.ผสมผส 31,585X3 (94,755 ราย) 2. HIV (426,274 ราย) 3. DM (670,664 ราย ) 4.เรอนจา (323,802 ราย) 5.แรงงานขามชาต (1,542,209 ราย) 6.ผสงอาย >65 ป (6,398,580 ราย)

สคร. ขอมล/ คาเปาหมาย

รวม (ก ถง ช)

ผสมผส (ก)

HIV (ข)

DM (ค)

เรอนจา (ง)

Migrant (จ)

ผสงอาย (ฉ)

อนๆ (ช)

1. พฒนาและถายทอดแนวทางการคดกรองคนหาและรายงานในทกกลมเสยงวณโรค

2. พฒนาระบบฐานขอมล Single database

3. เสรมสรางความรวมมอกรมสนบสนนบรการสขภาพในการเรงรดงานวณโรคในโรงพยาบาลเอกชน

4. สรางความรวมมอกบโรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข

5. ขบเคลอนแผนยทธศาสตรวณโรคระดบชาต พ.ศ 2560-2564

6. ผลกดนนโยบายและแนวทางการชวยเหลอเบยยงชพแกผปวยวณโรคดอยา

1. วเคราะหขอมลและสถานการณในพนทเพอกาหนดกลมเสยงเปาหมายรวมกบ สสจ.

2. ถายทอดสนบสนนรปแบบการคนหา คดกรองเชงรกตามกลมเสยง ใหกบ สสอ/รพ

3. ดาเนนการคดกรองเชงรกดวยการถายภาพรงสทรวงอกรวมกบ สสจ.

4. ขยายการดาเนนงาน วเคราะหและสรปบทเรยนรรปแบบการดาเนนงานวณโรคในเขตเมองใหญ

5. วเคราะหและสนบสนน สสจ. ในการขยายการดาเนนงานวณโรคในรพ.เอกชน และรพ.นอก สธ.

1 ขอมล 1,242,106 5,402 85,459 116,887 26,250 177,158 830,950

เปาหมาย

2 ขอมล 3,774,378 5,670 12,389 208,636 16,613 32,342 3,498,728


3 ขอมล


4 ขอมล 1,171,823 6,936 44,527 52,277 82,201 188,456 797,426


5 ขอมล 923,607 7,029 10,923 144,029 32,805 226,247 502,574


6 ขอมล 238,570 9,861 44,586 52,155 30,783 94,515 708,288


7 ขอมล 390,842 2,965 27,703 49,490 11,000 4,684 295,000


8 ขอมล 463,267 15,102 468 15,906 431,791


9 ขอมล 1,258,835 11,718 31,348 256,703 24,702 3,076 931,288


10 ขอมล 146,278 5,600 15,138 44,550 16,500 3,100 61,390


126

ตวชวด คาเปาหมาย กลมเปาหมาย


สานก สคร. สานก สคร.

11 ขอมล 846,642 3,201 30,732 152,654 27,213 219,007 413,835 7. จดทา MOU

สนบสนนหนวยงานในพนท

8. สอสารความเสยงและรณรงคประชาสมพนธ

6. ขยายความครอบคลมระบบขอมลวณโรครายบคคลบนเครอขายอนเตอรเนต

7. ประสานการดาเนนงานและงบประมาณในการขบเคลอนเครอขายการดางานวณโรคระดบพนท


12 ขอมล 727,190 7,110 14,170 37,642 23,407 77,693 567,168

เปาหมาย สปคม. ขอมล - - - - - - - -

เปาหมาย 8,200 300 3,600 1,500 1,600 700 - 500

หมายเหต 1. ขอมล ณ 24 เม.ย.59 2. สปคม.

2.1) การตงคาเปาหมายโดยใชขอมลพนฐานจากโครงการยตปญหาวณโรคและเอดส 2.2) คาเปาหมายชองอนๆ (ช) เปนกลมผขบรถโดยสารสาธารณะ เชน แทกซ/ รถต

3. คาเปาหมายใหกาหนดเองโดย สคร/สปคม ตามบรบทและศกยภาพของพนท

127

มาตรการ/ตวชวด ขอมลพนฐาน/คาเปาหมาย(%) กลมเปาหมาย (Setting)

ชดกจกรรม/โครงการ สานก สคร. สานก สคร.

ตวชวดท 1.2 รอยละผปวยทมประวตการรกษา วณโรคมากอนมผลตรวจทดสอบความไวตอยาวณโรค

ก.ขอมลพนฐาน 34%* ข.เปาหมาย 75%

สคร. ขอมล เปาหมาย 1. ผปวยทมประวตการรกษาวณโรคมากอน 2. หองปฏบตการชนสตรวณโรคในโรงพยาบาล (รพศ./รพท./ รพช.) และสงกดกรมควบคมโรค (สคร./สวร.)

1. ทบทวนแนวทางการตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการชนสตรวณโรค

- ระบบการสงตรวจและตอบผล - ระบบรายงานและฐานขอมล

2. สนบสนนและพฒนาคณภาพและศกยภาพบคลากรทางหองปฏบตการชนสตรวณโรค

- ทบทวนหลกสตรการอบรมตางๆ 3. วเคราะหผลตรวจทดสอบความไวตอยาวณโรคตาในผปวยทมประวตการรกษาวณโรคมากอนและนเทศตดตามแกปญหาพนทเฉพาะทางหองปฏบตการชนสตรวณโรค 4. จดทาขอตกลง (MOA) การตรวจประกนคณภาพทางหองปฏบตการชนสตรวณโรครวมกบกรมวทยาศาสตรการแพทย 5. พฒนาเครอขายหองปฏบตการชนสตรวณโรคสนบสนนการวนจฉยและการประกนคณภาพ 6. ตดตามผลการรกษาในผปวยวณโรคทเคยไดรบยา Forecox-Trac และการใชยาใหม เชน Bedaquiline 7. ประเมนเทคโนโลยทางหองปฏบตการ

1. พฒนาคณภาพงานบรการหองปฏบตการชนสตรวณโรคเพอขนทะเบยนกบ สปสช. 2. นเทศตดตามหองปฏบตการชนสตรวณโรคในระดบพนท 3. วเคราะหขอมลและสถานการณวณโรคดอยาและผลทดสอบความไวตอยาของผปวยวณโรคในระดบพนท 4. วเคราะหชองวางและความครอบคลมของการสงตรวจ 5. สนบสนน สสอ./รพ/วเคราะหชองวางและเวลาในการวนจฉย 6. จดทาฐานขอมลทางหองปฏบตการชนสตรวณโรคระดบเขต

1 43.0 >50 2 40.0 >50 3 20.5 >50 4 19.3 >50 5 55.9 >60 6 33.2 >50 7 37.8 >50 8 11.7 >50 9 17.0 >50 10 59.0 >60 11 52.8 >60 12 45.1 >60

สปคม. NA >50

หมายเหต 1 ขอมลพนฐานป 2557 2 ตวหารตด TAD – ออก

128

มาตรการท 2 ดแลรกษาผตดเชอวณโรคและผปวยตามมาตรฐานใหหายและกนยาครบ

มาตรการ/ตวชวด ขอมลพนฐาน/คาเปาหมาย กลมเปาหมาย


สานก สคร. สานก สคร. ตวชวดท 2.1 รอยละของผปวย วณโรคมอตราการขาดยาลดลง

ก.ขอมลพนฐาน 4.5%* ข. เปาหมาย <3%

สคร. ขอมล เปาหมาย 1. ผปวยวณโรค 2. รพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

1. ถายทอดแนวทางการใหคาปรกษาและเผยแพรแนวทางการชวยเหลอสวสดการทางสงคมแกผปวยวณโรค 2. พฒนาระบบการดแลทมผปวยวณโรคเปนศนยกลาง

- พฒนารปแบบการมผจดการผปวยรายบคคล - คมอ DOT/VOT

3. จดทาแผนยทธศาสตรการพฒนาบคลากรวณโรคและฐานขอมลบคลากร 4. จดทาแผนยทธศาสตรการวจยพฒนาการปองกนควบคมและดแลรกษาผปวยวณโรค 5. พฒนาระบบคลงความรและนวตกรรม 6. ประเมนผลการใชงาน E-learning

1. เรงรดการดาเนนงานการบรหารจดการวณโรคดอยาและความครอบคลม DOT โดย จนท. และ VOT ในกลมเฉพาะระดบพนท 2. วเคราะหและประเมนมาตรฐาน QTB/HA 3. วเคราะหขอมลและสถานการณการขาดยาและอตราตายในผปวยวณโรค เพอแกปญหาในระดบพนท 4. รวบรวม ประมวล ถายทอด สาเหต best Practice ในพนท 5. advocate หนวยงานทเกยวของในพนท 6. ศกษาวจยทสอดคลองกบความตองการทงระดบเขตพนท 7. วเคราะหและขยายผลศกษาวจยและนวตกรรมในการแกปญหาวณโรคในพนท

1 2.6 <2 2 2.0 <2 3 3.2 <3 4 6.0 <4 5 3.5 <3 6 6.5 <5 7 4.2 <3 8 4.1 <3 9 3.51 <3 10 2.2 <2 11 4.4 <3 12 4.9 <3

สปคม. NA <3

หมายเหต * ขอมลพนฐานป 2557

129

มาตรการ/ตวชวด ขอมลพนฐาน/คาเปาหมาย(%) กลมเปาหมาย


สานก สคร. สานก สคร. ตวชวดท 2.2 รอยละของผปวย วณโรคมอตราการตายลดลง

ก.ขอมลพนฐาน 7.3%* ข.เปาหมาย <5%

สคร. ขอมล เปาหมาย 1. ผปวยวณโรค 2. รพศ./รพท./รพช./รพ.สต.

1. ถายทอดแนวทางการดาเนนงานผสมผสานวณโรคและเอดส 2. ถายทอดแนวทางการรกษาการตดเชอ วณโรคระยะแฝงในผตดเชอเอชไอว และเดก 3. อบรมแพทยในการดแลผปวยวณโรคและการบรหารจดการผปวยทมโรครวม 4. ประเมนผลแผนงานวณโรคแหงชาต ครงท 6 โดยความรวมมอกบองคการอนามยโลก

1. วเคราะหขอมลสาเหตการตายทมความจาเพาะตอพนทพรอมทงกาหนดมาตรการแกไข 2. สนบสนนโรงพยาบาลในการแกไขความลาชาในการวนจฉย 3. บรณาการงานวณโรคเขากบแผนงานหรอระบบงานอน เชน HA, Service plan , DHS 4. อบรมผประสานงานวณโรคระดบจงหวด

1 13.1 <12.6 2 12.0 <7 3 10.4 <8 4 5.7 <5 5 7.3 <5 6 5.9 <5 7 6.3 <5 8 6.5 <5 9 4.8 <5 10 7.3 <5 11 10.4 <8 12 7.4 <5

สปคม. NA <5

หมายเหต * ขอมลพนฐานป 2557

130


มาตรการ ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล

ผรบผดชอบ

เปาหมายสการลดโรค

1 รอยละผปวยวณโรคทกประเภททตรวจพบและรายงาน

จานวนผปวยวณโรคทตรวจพบและขนทะเบยนรกษา (NewM+/ NewM-/ Relapse /EP)

TB07 ผานระบบขอมลอเลกโทรนกรายบคคล(โปรแกรมTBCM) และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESM กรมควบคมโรค

ทกไตรมาส สคร./ สปคม.

2 อตราความสาเรจการรกษาวณโรค ทกประเภท

ตวตง: จานวนผปวยวณโรคทกประเภททไดรบการรกษาหายและครบรวมกนในไตรมาสทประเมน ตวหาร: จานวนผปวยวณโรคทกประเภททขนทะเบยนรกษาในไตรมาสทประเมน

TB07 ผานระบบขอมลอเลกโทรนกรายบคคล(โปรแกรมTBCM)และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESM กรมควบคมโรค


มาตรการ ท 1

1.1 จานวนประชากรกลมเสยงเปาหมายทไดรบการคดกรองเชงรกดวยการถายภาพรงสทรวงอก

จานวนประชากรกลมเสยงเปาหมายทไดรบการคดกรองเชงรกดวยการถายภาพรงสทรวงอก

แบบฟอรมรายงานการคดกรองเชงรกดวยการถายภาพรงสทรวงอก (CXR) และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESM กรมควบคมโรค


1.2 รอยละผปวยทมประวตการรกษาวณโรคมากอนมผลตรวจทดสอบความไวตอยาวณโรค

ตวตง: จานวนผปวยวณโรคทมผลทบสอบความไวตอยาในกลมผปวยทมประวตการรกษาวณโรคมากอน ตวหาร: จานวนผปวยวณโรคทมประวตการรกษามากอน (Relapse/ TAF / After loss to follow-up/ Other)

PMDT07 ผานระบบขอมลอเลกโทรนกรายบคคล(โปรแกรมTBCM)และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESM กรมควบคมโรค


มาตรการ ท 2

2.1 รอยละของผปวยวณโรคขาดยาลดลง

ตวตง: จานวนผปวยวณโรคทขาดยาในไตรมาสทประเมน ตวหาร: จานวนผปวยวณโรคทขนทะเบยนในไตรมาสทประเมน

TB08 ผานระบบขอมลอเลกโทรนกรายบคคล(โปรแกรมTBCM)และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESM กรมควบคมโรค


2.2 รอยละของผปวยวณโรคมอตราการตายลดลง

ตวตง: จานวนผปวยวณโรคทตายระหวางการรกษาในไตรมาสทประเมน ตวหาร:จานวนผปวยวณโรคทขนทะเบยนทงหมดในไตรมาสทประเมน

TB08 ผานระบบขอมลอเลกโทรนกรายบคคล(โปรแกรมTBCM) และนาสงคาเปาหมายเขาระบบ ESMกรมควบคมโรค


131

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยเฉวตสรร นามวาท ตาแหนง ผอานวยการสานกวณโรค

1. นายแพทยกฤษฎา มโหทาน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค 2. แพทยหญงศรประพา เนตรนยม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

โทร. 02-2122279 / 081-8445468 3. ดร.แพทยหญงเพชรวรรณ พงรศม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] / [email protected]

132

แผนงานควบคมโรคไมตดตอเรอรง


- อตราตายดวยโรคหลอดเลอดสมอง (Stroke) พบวา ในป 2556 = 36.13 และ ป 2557 = 38.66 ตอประชากรแสนคน (ขอมลจากมรณบตร สนย.)

- อตราตายดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (IHD) พบวา ในป 2557 = 26.77 และ ป 2558 = 27.88 ตอประชากรแสนคน (ขอมลจากมรณบตร สนย.)

- อตราผปวยรายใหมดวย IHD พบวา ในป 2556 = 90.24, ป 2557 = 99.88 และ ป 2558 = 101.77 ตอประชากรแสนคน (ขอมลจาก HDC ประมวลผลโดยสนย.)

- DALY 2556 พบวา สาเหตอนดบแรกของความสญเสยปสขภาวะสาหรบเพศหญง ไดแก Stroke และ DM เปนอนดบ 1 และ 2 คดเปนรอยละ 8.2, 7.9 รองลงมาคอโรคซมเศรา คดเปน รอยละ 5.4 และ IHD คดเปนรอยละ 4.1 สาหรบเพศชาย Stroke เปนอนดบ 3 คดเปนรอยละ 6.9 และรองลงมา IHD เปนอนดบ 5 คดเปนรอยละ 4.4 สวน DM เปนอนดบ 7 คดเปนรอยละ 3.9

- ปจจยเสยงหลกตอการเกด IHD ของคนไทย ไดแก ภาวะไขมนในเลอดผดปกต รอยละ 75.4, HT รอยละ 63.9, DM รอยละ 44.2, บหร รอยละ 32 และ มประวตโรค CVD ในครอบครวรอยละ 11.2 (ขอมลจาก โครงการ TACSR 2550)

- DM HT ควบคมได พบวา ผปวยโรคเบาหวานสามารถควบคมระดบนาตาลไดด รอยละ 38.2 และผปวยดวยโรคความดนโลหตสงสามารถควบคมระดบความดนโลหต รอยละ 60.9 ซงวยทางาน (อาย 35 - 59 ป) ผปวย DM สามารถควบคมระดบนาตาลไดด รอยละ 26 - 35 และ ผปวย HT สามารถควบคมระดบความดนโลหตไดด รอยละ 55 - 60 (MedResNet 2558)

- กลมโรค NCDs ท WHO ใหความสาคญในการปองกนควบคม คอ 4 กลมโรคหลก ประกอบดวย CVD, DM, COPD และ CA ซงมปจจยเสยงทางพฤตกรรมรวมทสาคญ 4 ปจจยดวยกนไดแก 1)การบรโภคยาสบ 2)การดมเครองดมแอลกอฮอล 3)การบรโภคอาหารทไมเหมาะสม 4)การมกจกรรมทางกายไมเพยงพอ ปจจยเสยงดานการเปลยนแปลงทางสรรวทยา 4 ปจจย 1)ไขมนในเลอดสง 2)ความดนโลหตสง 3)ระดบนาตาลในเลอดสง 4)ภาวะนาหนกเกนและอวน หรออาจเรยกไดวา 4X4X4 โมเดล 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ

เปาหมายประเทศไทย

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน (ปปฏทน พ.ศ.) เปาหมาย ปพ.ศ. หมายเหต

2555 2556 2557 2560 2561 - 2567 2568 1. ลดการตายกอนวยอนควร (ระหวางอาย 30 - 70 ป) ดวยโรค NCDs (CVD, DM, COPD, CA) ลดลง 1 ใน 4 ภายในป 2568 และลดลง 1 ใน 3 ภายในป 2573 เทยบกบป 2553

สถานการณอางอง พ.ศ.2553 343.06 ตอแสนคน

ลดลงรอยละ 12 จากป 2553

(301.90 ตอแสนคน) -

ลดลงรอยละ 25 จากป 2553

(257.30 ตอแสนคน)

ทมา: DALY

1.1 อตราตาย(อาย 30-70 ป) ดวยโรคหวใจและหลอดเลอดตอแสนปชก.อาย 30 -70 ป (รหส I00-I99)

71..33 (24,996)

79.97 (28,022)

84.72 (29,689)

- - - ทมา: มรณบตร สนย.

1.2 อตราตาย(อาย 30-70 ป) ดวยโรคเบาหวานตอแสนปชก.อาย 30 -70 ป (รหส E10-E14)

13.42 (4,705)

15.64 (5,480)

17.45 (6,114)

- - - ทมา: มรณบตร สนย.

133

เปาหมายระดบกระทรวง

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน (ปงบประมาณ) อตราตอแสนปชก. (จานวน)

เปาหมาย ปงบประมาณ หมายเหต

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 1.อตราตายดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (ระหวางอาย 30-70 ป) ลดลงรอยละ 10 (ป 2557 - 2562) (รหส I20 - I25 ทกกลมอาย)

26.77 (17,300)

27.88 (18,111)

- ลดลง 2%จากป 59

ลดลง 2% จากป 60

ลดลง 2%จากป 61

- - - ทมา: มรณบตร สนย. A = จานวนตาย IHD B = จานวนปชก.กลางป (มหาดไทย)

2.อตราผปวยทไดรบการวนจฉยรายใหมดวยโรคหลอดเลอดหวใจ ลดลงรอยละ 2 จากป 2558 (รหส I20.0, I21-I24 นบทกจดตามหลงรหส ทกกลมอาย)

99.88 (60,637)

101.77 (61,712)

- ลดลง 2%จากป 58

ลดลง 3% จากป 58





ทมา: HDC A = จานวนปวยรายใหม IHD B = จานวนปชก.กลางป ในระบบHDC

หมายเหต : A = ตวตง, B = ตวหาร

เปาหมายระดบกรม/เขต

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน (ปงบประมาณ)

อตรา (จานวน) เปาหมาย ปงบประมาณ

หมายเหต 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565

1. อตราผปวยทไดรบการวนจฉยรายใหมดวยโรคเบาหวาน ไมเพมขน (ตอแสนปชก.) (รหส E10 - E14 ทกกลมอาย)

- 418.02(235,171)

- ไมเพมขนจากปทผานมา

ไมเพมขนจากปท ผานมา


ไมเพมขนจากปทผานมา



ทมา: HDC A = จานวนปวยรายใหม DM B = จานวนปชก.กลางปในระบบ HDC

2. อตราผปวยทไดรบการวนจฉยรายใหมดวยโรคความดนโลหตสง ไมเพมขน (ตอแสนปชก.) (รหส I10 - I15 ทกกลมอาย)

- 851.31(466,189)

- ไมเพมขนจากปทผานมา






ทมา: HDC A = จานวนปวยรายใหม HT B = จานวนปชก.กลางปในระบบ HDC

3. รอยละของผปวยโรคเบาหวาน/ความดนโลหตสงทควบคมระดบนาตาล/ความดนโลหตไดด เพมขนรอยละ 5 จากปทผานมา

DM 20.54HT 20.09

DM 25.42HT 25.46

- เพมขนรอยละ 5 จากปทผานมา

เพมขนรอยละ 5 จากปท ผานมา

เพมขน รอยละ 5 จากปท ผานมา

เพมขนรอยละ 5 จากปทผานมา



ทมา: HDC A = จานวนผป. DM HT ควบคมได B = จานวนผป. DM HT

หมายเหต : 1) A = ตวตง ,B = ตวหาร 2) ทงนใหคานงถง ความครอบคลมของการคดกรอง DM HT และ การเขาถงบรการของผปวย DM HT ดวย

134



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 มาตรการลดการเขาถงปจจยเสยงตอโรคไมตดตอ ตวชวดท 1 ไดรางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. ....

รางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. .... 1 ฉบบ

- สานกโรคไมตดตอและภาคเครอขายโรคไมตดตอ

1.1 รางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. .... - จดเวทรบฟงความคดเหนและทาประชาพจารณตอรางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. ....

รวมใหความคดเหนในเวทประชาพจารณตอรางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. ....

มาตรการท 2 มาตรการดานขอมลเฝาระวงสอบสวนโรค ตวชวดท 1 ระบบเฝาระวงพฤตกรรมเสยงทเกยวของกบโรคไมตดตอ (Behavioral Risk Factor Surveillance System)

1 รายงานผลการเฝาระวง ตดตามประเมนผล

-

- สคร. - 37 จงหวด (สคร.1-12 จานวน 36 จงหวด, สปคม. จานวน 1 จงหวด)

2.1 สารวจ BRFSS ครงท 5 รวมทง sentinel surveillance ประชากรกลมวยทางาน/ประชากรเขตเมอง/ประเดนสาคญอนๆ - เตรยมการสารวจฯ - ชแจงการเกบขอมลใหแกสคร. 1-13 - ออกนเทศควบคมคณภาพขอมลภาคสนาม

- สคร.อบรมภาคสนามใหแกทมเกบขอมล - สคร.นเทศการเกบขอมลภาคสนาม

สานกโรคไมตดตอ 2.2 ศกษาสาเหตการตายดวยโรคหวใจและหลอดเลอด ในจงหวดสงหบร

- รวมกบ สคร. 4 และสสจ.สงหบร ในการศกษา

สานกโรคไมตดตอ 2.3 พฒนาระบบขอมลยทธศาสตร (strategic information) แสดงผลรายพนทและรายตวชวด

รวมจดทาโครงสรางระบบแสดงผลขอมลโรคไมตดตอเชงยทธศาสตร ในเขตพนทรบผดชอบ

มาตรการท 3 มาตรการปองกนระดบชมชน ตวชวดท 1 พฤตกรรมเสยงสาคญ ตามบรบทของพนท ไมเพมขนจากเดม (บหร/เหลา/ภาวะนาหนกเกนและอวน)

ไมเพมขนจากเดม

ไมเพมขนจากเดม

ประชาชนทวไป

3.1 รณรงคประชาสมพนธและสอสารเตอนภยเพอลดเสยง รวมทงบรณาการผานตาบลจดการสขภาพ สถานประกอบการ สถานททางาน

- จดทาสอตนแบบในการรณรงคสอสารเตอนภย

- รณรงคประชาสมพนธสอสารเตอนภยลดโรคไมตดตอรวมกบภาคเครอขายในพนท

135




กลมวยทางาน/ สถานประกอบการ

- รณรงคประชาสมพนธสอสารเตอนภยลดโรคไมตดตอรวมกบภาคเครอขายทเกยวของผานชองทางตางๆ

- จดทาประเดนสารทเกยวของกบโรคไมตดตอตามปฏทนกรมควบคมโรค

- บรณาการสขภาพกลมวยทางานในตาบลจดการสขภาพ

- รวมมอกบสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ดาเนนงานสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

- จดทาประเดนสารทเกยวของกบโรคไมตดตอตามปฏทนกรมควบคมโรค

- ขบเคลอน/ผลกดนการดาเนนงานบรณาการสขภาพกลมวยทางานในตาบลจดการสขภาพ

- ขบเคลอนการดาเนนงานสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภยกายใจเปนสข

เทศบาลนคร/เทศบาลเมอง สมครใจ อยางนอย 12 แหง

- มเทศบาลนคร/เทศบาลเมอง เขารวมโครงการ (โดยสมครใจ)

เทศบาลนคร/เทศบาลเมอง

3.2 การพฒนารปแบบการดาเนนงานเพอลดพฤตกรรมเสยงตอโรคไมตดตอเรอรง โดยใชชมชนเปนฐาน (CBI) - พฒนารปแบบการดาเนนงานฯ - พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขทเปนแกนนา ของเทศบาล ในการดาเนนงานเพอลดพฤตกรรมเสยง โดยใชชมชนเปนฐาน (CBI) - สนบสนนสอ และองคความรทจาเปน - เครองมอทจาเปนเพอสนบสนนโครงการ (งบประมาณของเทศบาล)

- รวมพฒนารปแบบการดาเนนงานเพอลดพฤตกรรมเสยงตอโรคไมตดตอเรอรง โดยเทศบาลนคร/เทศบาลเมอง

136



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 4 มาตรการปองกนในสถานบรการสาธารณสข ตวชวดท 1 รอยละของการประเมนโอกาสเสยง CVD ในผปวย DM HT

รอยละ 90 รอยละ 90 ผปวย DM HT/ สถานบรการสาธารณสข

4.1 เรงรดการคดกรองประเมนความเสยง CVD และ CKD ในผปวย DM HT - สนบสนนการคดกรองประเมนโอกาสเสยง CVD และ CKD

- รวมกบเขตสขภาพในการขบเคลอนการเขาถงการคดกรองประเมน

ตวชวดท 2 รอยละของผปวยโรคเบาหวาน/ความดนโลหตสงทควบคมระดบนาตาล/ความดนโลหตไดด

เพมขนรอยละ 5 จากป 2559

เพมขน 3-7 % จากป 2559

สถานบรการสาธารณสข 4.2 เรงรดการดาเนนงานควบคม DM HT ในประชากรวยทางาน - พฒนาแนวทางการดาเนนงานรวมกนในการปองกนควบคมโรค DM HT กลมประชากรวยทางาน - ชแจงแนวทางการดาเนนงานรวมกนในการปองกนควบคมโรค DM HT กลมประชากรวยทางานและการตดตามประเมนผล

- เรงรดการดาเนนงานควบคม DM HT ในประชากรวยทางาน

รพช./รพ.สต. 4.3 พฒนา service package ในการดแล กลมเสยง กลมปวย DM HT รวมทง บรณาการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง ควบคกบการใชยา โดยทมสหวชาชพ - จดทา service package ในการดแลกลมเสยง กลมปวย DM HT รวมทงบรณาการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง ควบคกบการใชยา สาหรบรพช./รพ.สต. โดยทม สหวชาชพ - ชแจง service package ในการดแลกลมเสยง กลมปวย DM HT โดยทม สหวชาชพ

- รวมจดทา service package ในการดแลกลมเสยง กลมปวย DM HT โดยทมสหวชาชพ (กลมปวยทคมไมได ไดรบการใหคาปรกษาปรบพฤตกรรมอยางนอยรอยละ 25 ในหกเดอนแรก และ รอยละ 50 ใน 1 ป

137



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. สคร./สสจ. 4.4 การตดตามประเมนคณภาพของคลนก

NCD คณภาพ หรอ NCD Clinic Plus (Internal Quality Improvement Program for Prevention Services) ของพนท - จดทา package การตดตามคณภาพของคลนก NCD คณภาพสาหรบพนท

- รวมจดทา package การตดตามคณภาพของคลนก NCD คณภาพสาหรบพนท - ตดตามการใช package ของพนท

สถานบรการสาธารณสข 4.5 จดทาชดบรการปองกน DM/HT - DM Self Blood Sugar Monitoring, - DM Self Blood Sugar Monitoring ในผปวย Type 1 - HT Self BP Monitoring.

- รวมจดทาชดบรการปองกน DM/HT

รพ.สต. 4.6 ขยายงานปองกนโรคดวยการคดกรองทสาคญลงส ระดบ รพ.สต. - HbA1c Screening / Finger Pricking Sugar Screening /HT Screening / Limb Neuropathy - Therapeutic Lifestyle Change

-

138



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. พยาบาลผรบผดชอบการ

ดาเนนงาน CVD และ CKD ในระดบโรงพยาบาลระดบ M และ F (Case Manager)จานวน 4 รน (4 ภาค) - จงหวดละ 10 คน รวมเปาหมาย 760 คน - สคร. สบส. เขตสขภาพ ศนยอนามย ศนยจต ละ 2 คน รวมเปาหมาย 120 คน (รวมเปาหมาย 880 คน)

4.7 พฒนาศกยภาพการเปนคร ก. ในดาเนนงาน CVD และ CKD สาหรบบคลากรจากสานกงานสาธารณสขจงหวดและโรงพยาบาล

- ขบเคลอน/ผลกดนการพฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขในดาเนนงาน CVD และ CKD โดยเขตสขภาพ

4.8 จดทาชดรปแบบการปองกน ควบคมโรคหวใจและหลอดเลอด(CVD) โรคไตเรอรง (CKD) ในสถานบรการสขภาพ 4.9 สนบสนนรปแบบการจดการโรคหวใจและหลอดเลอด (CVD) โรคไตเรอรง (CKD) สาหรบ อสม./อสค.

- ขบเคลอน/ผลกดน การพฒนาศกยภาพ อสม./อสค.ในพนท โดยรวมกบสบส.เขตและเครอขายในการอบรม หรอขบเคลอนใหจงหวดอบรม หรอผลกดนใหเขตสขภาพจดอบรม

มาตรการท 5 กากบตดตามประเมนผล ตวชวดท 1 มรายงานผลการตดตามประเมนแผนงานโรคไมตดตอ

1 รายงานผล ตดตามประเมนผล

- สานกโรคไมตดตอ 5.1 ตดตามและประเมนผลแผนงานโรค ไมตดตอ (NCD National Program Review/Evaluation)

-

สานกโรคไมตดตอ 5.2 NCD Prevention Monitoring (Dashboard) สาหรบสถานบรการสาธารณสข จงหวด และอปท.

-

139


1. ไดรางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. .... สานกโรคไมตดตอรายงานผลการดาเนนงาน - ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

2. ระบบเฝาระวงพฤตกรรมเสยงทเกยวของกบโรคไมตดตอ (Behavioral Risk Factor Surveillance System)

สานกโรคไมตดตอรายงานผลการดาเนนงาน - ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

3. พฤตกรรมเสยงสาคญ ตามบรบทของพนท ไมเพมขนจากเดม

การสารวจ BRFSS แบบสารวจ BRFSS ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

4. รอยละของการประเมนโอกาสเสยง CVD ในผปวย DM HT

สคร. ตดตามผลการดาเนนงาน คมอแนวทางประเมนโอกาสเสยงตอCVD ในกลมปวยDM/HT โดยใชตารางส (Color Chart)

รายไตรมาส สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

5. รอยละของผปวยโรคเบาหวาน/ความดนโลหตสงทควบคมระดบนาตาล/ความดนโลหตไดด

สานกโรคไมตดตอตดตามผลผานระบบ HDC

- รายไตรมาส สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

6. มรายงานผลการตดตามประเมนแผนงานโรคไมตดตอ

สานกโรคไมตดตอรายงานผลการดาเนนงาน - ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยสญชย ชาสมบต 1. แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง รกษาราชการแทนผอานวยการสานกโรคไมตดตอ 2. นายแพทยชยรตน เตชะไตรศกด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02-5903982 3. นายแพทยวศษฎ ประสทธศรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] ชอ – สกล แพทยหญงจรพร คงประเสรฐ ตาแหนง รองผอานวยการสานกโรคไมตดตอ โทร. 02-5903985 E-mail : [email protected]

140

แผนงานควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเปนปจจยเสยงทางสขภาพอนดบหนงเมอพจารณาจากความสญเสยปสขภาวะ (DALYs) ของประชากรไทย (ภาพท 1) จากการสารวจพฤตกรรม การดมสราของประชากร พ.ศ. 2557 ของสานกงานสถตแหงชาตพบวา ความชกของนกดมในประชากรผใหญ (อาย 15 ปขนไป) คดเปนรอยละ 32.3 และมแนวโนมเพมขนเลกนอยเปน รอยละ 34.0 ในป 2558 แตความชกของนกดมในประชากรวยรน (อาย 15 - 19 ป) คดเปนรอยละ 18.1 เพมขนจากป 2554 ทรอยละ 14 ซงมแนวโนมเพมขนอยางรวดเรวและตอเนอง โดยในป 2558 คดเปนรอยละ 19.1 (ภาพท 2) ทงน นกดมกลมนมสดสวนของนกดมประจา และนกดมหนกเพมมากขน โดยทเพศชายมอตราการดมสงกวาเพศหญงทกการสารวจของสานกงานสถตแหงชาต ซงในป 2558 พบวาเพศชายทมอาย 15 ปขนไป รอยละ 56.6 เปนผดมแอลกอฮอลในรอบ 12 เดอนทผานมา ในขณะทเพศหญงทดมแอลกอฮอลในรอบ 12 เดอนทผานมา รอยละ13.0 กลาวคอนกดมชายมความชกในการดมมากกวานกดมหญงประมาณ 4.35 เทา และอตราการดมของเพศชายทสงกวาเพศหญงนพบในทกกลมอาย (ภาพท 3) อกทงการเมาสราเปนสาเหตอนดบหนง ในการเกดอบตเหต ในชวงเทศกาลโดยเฉพาะปใหม และสงกรานต นอกจากนคนไทยใชเวลาเฉลยเพยง 4.5 นาท ในการเดนทางไปรานขายเครองดมแอลกอฮอลและเยาวชนชายยงสามารถซอเหลาไดเองโดยไมมการตรวจบตรถงรอยละ21.3 และรอยละ 13.9 ซอเหลาจากรานทอยใกลจากโรงเรยนไมเกน500 เมตรในขณะทกลมธรกจเครองดมแอลกอฮอลไดปรบเปลยนชองทางการสอสารการตลาดผานกจกรรมทแสดงความรบผดชอบตอสงคม หรอการทา CSR รวมถงอาศยชองทางสอออนไลนในการเขาถงกลมเยาวชนเพมมากขน

ภาพท 3 ความชกการดมเครองดมแอลกอฮอลของ ประชากรทอาย 15 ปขนไป

ภาพท 1 DALY RISK FACTOR 2004 and 2009 both SEX

ทมา : ป 2544, 2547, 2550, 2554, 2557 จากการสารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราของประชากร สานกงานสถตแหงชาต ป 2549,2552, 2556, 2558 จากการสารวจอนามยและสวสดการ สานกงานสถตแหงชาต

ภาพท 2 ความชกการดมเครองดมแอลกอฮอลของประชากรท อาย 15-19 ป และ 15 ปขนไป ป2544 - 2558

ทมา : รายงานภาระโรคจากปจจยเสยงของประชากรไทยสานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ

11.0413.74 12.9 14

16.0118.1 19.1

32.7 32.730 31.5 32.2 32.3

34

5

10

15

20

25

30

35

40

2544 2547 2550 2554 2556 2557 2558

รอยละ

อาย 15-19 ป อาย 15 ปขนไป

55.9 55.550.2 52.3 54.5 53.4 54.0 53.0 56.6

9.8 10.3 9.1 9.1 10.8 10.9 11.8 12.9 13.0

32.7 32.7 31.5 30.0 32.0 31.5 32.2 32.3 34.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0รอยละ

ชาย หญง รวม1,210

692

603

507

473

365

305

223

159

53

45

41

21

17

14

838

594

595

410

943

440

238

169

132

54

91

144

25

5329

0 500 1000 1500

Alcohol

Tobacco

Blood pressure

BMI

Unsafe Sex

Non-Helmet

Cholesterol

Low intake of fruit and …

Physical Inactivity

WSH

Air Pollution

Illicit Drugs

Non-Seatbelt

Malnutrition-Inter

Malnutrition-Thai

DALYs('000)

2004 2009

141

สถานการณความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15-19 ป รายสานกงานปองกนควบคมโรค ป 2557 ภาพรวม

ประเทศ สคร.

สปคม. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15 - 19 ป

18.1 24.6 28.2 17.5 14.2 8.2 13.7 16.6 27.4 27.7 22.3 9.0 10.9 17.0

ทมา : จากการสารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราของประชากร พ.ศ. 2557 สานกงานสถตแหงชาต

พนทเสยง (สานกงานปองกนควบคมโรคทมความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15-19 ป เกน 18.1 ) สคร. ความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15 - 19 ป

1 24.6 2 28.2 8 27.4 9 27.7 10 22.3


ตวชวดเปาหมายลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ….. 2568 ระดบประเทศ 1. ความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15-19 ป 18.1 19.1 - ≤ 19.9 2. ปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลตอประชากรอาย 15 ปขนไป (ลตรแอลกอฮอลบรสทธตอคนตอป)

6.9 - - ≤ 6.8 ≤ 6.4

142

เปาหมาย ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

สคร.1 สคร.2 สคร.3 สคร.4 สคร.5 สคร.6 สคร.7 สคร.8 สคร.9 สคร.10 สคร.11 สคร.12 สปคม. ความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ในประชากร อาย 15-19 ป

≤24.6 ≤28.2 ≤17.5 ≤14.2 ≤8.2 ≤13.7 ≤16.6 ≤27.4 ≤27.7 ≤22.3 ≤9.0 ≤10.9 ≤17.0



สานก/สถาบน สคร./ สปคม. (Setting) สานก สคร./สปคม. มาตรการท 1 ควบคมการเขาถงเครองดมแอลกอฮอล และการควบคมโฆษณา และสงเสรมการขายเครองดมแอลกอฮอล (มาตรการทองคการอนามยโลกแนะนาวา เปนมาตรการทควรดาเนนการมากทสดและมความคมคาสง (Best Buy Interventions ) ตวชวดท 1 รอยละของจงหวดทรบผดชอบมการจดทาและขบเคลอนแผนยทธศาสตรควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวด

รอยละ 60 (46 จงหวด)

สคร.1 = 5 จงหวด สคร.2 = 3 จงหวด สคร.3 = 3 จงหวด สคร.4 = 5 จงหวด สคร.5 = 5 จงหวด สคร.6 = 5 จงหวด สคร.7 = 2 จงหวด สคร.8 = 4 จงหวด สคร.9 = 2 จงหวด สคร.10 = 3 จงหวด สคร.11 = 4 จงหวด สคร.12 = 4 จงหวด สปคม. = 1 จงหวด

ทวประเทศ/คณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวด

1. จดทาแผนปฏบตการยทธศาสตรนโยบายเครองดมแอลกอฮอลระดบชาต 2. ขบเคลอนแผนปฏบตการยทธศาสตรนโยบายเครองดมแอลกอฮอลระดบชาต 3. ตดตามความกาวหนาผลการดาเนนงานตามแผนปฏบตการฯ

1. รวบรวมขอมลสถานการณ ปญหาการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลใหจงหวดพนทรบผดชอบ เพอสนบสนนผลกดนใหเกดการประชมคณะกรรมการฯจงหวด 2. ขบเคลอนใหเกดแผนยทธศาสตรควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวดทสอดคลองกบแผนปฏบตการยทธศาสตรนโยบายเครองดมแอลกอฮอลระดบชาต ในพนทเขตทรบผดชอบ 3. ตดตามความกาวหนาผล การดาเนนงานตามแผนปฏบตการฯในพนทเขตทรบผดชอบ

ตวชวดท 2 จานวนการดาเนนการตามกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล

24 ครง สคร. 1 – 12 และ สปคม.เขตละ 12 ครง

ทวประเทศ /พนกงานเจาหนาท

ตรวจเตอน เฝาระวง ประชาสมพนธและบงคบใชกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล

ตรวจเตอน เฝาระวง ประชาสมพนธและบงคบใชกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลในพนททรบผดชอบ

143



สานก/สถาบน สคร./ สปคม. (Setting) สานก สคร./สปคม. ตวชวดท 3 รอยละของสถานศกษามการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษา

รอยละ 10 ของโรงเรยนมธยมศกษาทมการดาเนนการฯ

รอยละ 10 ของโรงเรยนมธยมศกษาทมการดาเนนการฯในเขตจงหวดทรบผดชอบ

ทวประเทศ (โรงเรยนมธยมศกษาในสงกด สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

1. พฒนาปรบปรงแนวทางฯ 2. ชแจงแนวทางการการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษา 3. ตดตามผลการดาเนนงานในภาพรวม

1. จดทาฐานขอมลโรงเรยนมธยมศกษาในเขตพนทรบผดชอบ 2. ชแจงแนวทางการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษาในพนททรบผดชอบ 3. ตดตามผลการดาเนนงานในพนทเขตทรบผดชอบ

มาตรการท 2 สอสารสาธารณะ เพอปรบเปลยนคานยมและลดแรงสนบสนนในการดม (เปนมาตรการสนบสนน ตามยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต) ตวชวดท 1 รอยละของประชาชนกลมเปาหมายทเขารวมกจกรรมรบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพและพฤตกรรมทไมพงประสงค

รอยละ 80 สคร. 1 – 12 และ สปคม.เขตละรอยละ 80

ทวประเทศ/เยาวชนและประชาชนทวไป

1. จดกจกรรมวนงดดมสราแหงชาต 2. ประชาสมพนธกฎหมาย หรอโทษ พษภย ของเครองดมแอลกอฮอล

1. จดกจกรรมรณรงคงานวนงดดมสราชาต และ/หรอ รวมรณรงคกบเทศกาลอนๆ 2. ประชาสมพนธกฎหมาย หรอโทษ พษภย ของเครองดมแอลกอฮอลในสอทองถน

มาตรการท 3 มาตรการระดบชมชน (เปนมาตรการรอง ตามยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต) ตวชวดท 1 จานวนรปแบบชมชนตนแบบในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

2 รปแบบ 1. พนทตาบลสมด อาเภอปราสาท จงหวดสรนทร

- ถอดบทเรยนชมชนทรวมดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล เพอจดทารปแบบชมชนตนแบบ

- สคร.9 นครราชสมา รวมถอดบทเรยนชมชนทรวมดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล เพอจดทารปแบบชมชนตนแบบ

2. พนทอาเภอบานไร จงหวดอทยธาน

1.เสรมสรางศกยภาพใหแกนนาชมชนและเยาวชน 2.แลกเปลยนเรยนรชมชนทรวมดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

- สคร.3 นครสวรรค รวมเสรมสรางศกยภาพใหแกนนาชมชนและเยาวชน

144



สานก/สถาบน สคร./ สปคม. (Setting) สานก สคร./สปคม. ตวชวดท 2 จานวนชมชนทดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

สคร.1 = 8 ชมชนสคร.2 = 5 ชมชน สคร.3 = 5 ชมชน สคร.4 = 8 ชมชน สคร.5 = 8 ชมชน สคร.6 = 8 ชมชน สคร.7 = 4 ชมชน สคร.8 = 7 ชมชน สคร.9 = 4 ชมชน สคร.10 = 5 ชมชน สคร.11 = 7 ชมชน สคร.12 = 7 ชมชน สปคม. = 1 ชมชน

จงหวดในเขตพนทรบผดชอบ

- ตดตามผลการดาเนนงาน - ผลกดนใหจงหวดในเขตพนทรบผดชอบมชมชนทดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล อยางนอยจงหวดละ 1 ชมชน

ตวชวดท 3 จงหวดในพนทรบผดชอบมการจดงานเทศกาลหรองานประเพณปลอดเหลา

สคร. 1-12,สปคม.= จงหวดละ 1 เทศกาล

จงหวดในเขตพนทรบผดชอบ

- ผลกดนให สคร./สปคม.กระตนจงหวดในเขตทรบผดชอบมการจดงานเทศกาลหรองานประเพณปลอดเหลา - ตดตามผลการดาเนนงาน

- ผลกดนใหจงหวดดาเนนการรณรงคปลอดเครองดมแอลกอฮอลในงานเทศกาลประเพณตางๆ ในพนทอยางนอย 1 งานเทศกาลตอจงหวด

มาตรการท 4 สนบสนนมาตรการคดกรองและบาบดรกษา ตวชวด รอยละของสถานบรการสาธารณสขทใหบรการดานการบาบดสราไดตามเกณฑทกระทรวงสาธารณสขกาหนด

รอยละ 60 รพศ./รพท./รพช

1. จดทาแนวทางการประเมนสถานบรการสาธารณสขทใหบรการดานการบาบดสรา รวมกบ กรมการแพทยและกรมสขภาพจต 2. เสนอคณะอนกรรมการบาบดฯ ใหความเหนชอบ เพอเสนอเสนอคณะกรรมการควบคมฯ 3. เสนอคณะกรรมการควบคมฯใหความเหนชอบ เพอให รพศ./รพท./รพช. มการดาเนนการตามเกณฑทกาหนด

145


4.1 รอยละของจงหวดทรบผดชอบมการจดทาและขบเคลอนแผนยทธศาสตรควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวด

- การรายงานผลการดาเนนงานฯ ผานระบบ ESM - เอกสารการประชมคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวด อยางนอยจงหวดละ 2 ครง/ป

- แบบรายงานตดตามผลการดาเนนงานขบเคลอนแผนยทธศาสตรระดบจงหวด - รายงานการประชมคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวดผานระบบตดตามการดาเนนงานควบคมเครองดมแอลกอฮอล Backbone Online

ทกไตรมาส สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 และ สปคม.

4.2 จานวนการดาเนนการตามกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล

- บนทกการออกเฝาระวงและบงคบใชกฎหมายในพนทลงในแบบบนทกตรวจสอบ - สรปรายงานผล

- แบบบนทกตรวจสอบ - แบบรายงานผลการเฝาระวงและบงคบใชกฎหมาย ผานระบบตดตามการดาเนนงานควบคมเครองดมแอลกอฮอล Backbone Online

ทกไตรมาส สานกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล และสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 และ สปคม.

4.3 รอยละของสถานศกษามการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษา

- ตดตามประเมนผลการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษา

- แบบรายงานผลสถานศกษามการดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทงในและรอบสถานศกษาผานระบบ ESM


4.4 รอยละของประชาชนกลมเปาหมายทเขารวมกจกรรมรบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพและพฤตกรรมทไมพงประสงค

- ประเมนการรบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพ และพฤตกรรมทไมพงประสงคในพนททจดกจกรรม โดยใชแบบสอบถาม

- แบบสอบถามการรบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพและพฤตกรรมทไมพงประสงคของประชาชนในการจดกจกรรมแตละครง - แบบรายงานผลการดาเนนงานผานระบบ ESM


4.5 จานวนรปแบบชมชนตนแบบในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

- การถอดบทเรยนและแลกเปลยนเรยนรของชมชนตนแบบในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ เพอลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

- ใชกระบวนการการจดการความร โดยใช Mind map และ fish bone - แบบรายงานผลการดาเนนงานผานระบบ ESM

ทกไตรมาส สานกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

146


4.6 จานวนชมชนทดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

- มแผนของชมชนทดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล - มสรปผลการดาเนนการ

- แบบรายงานผลชมชนทดาเนนการควบคมเครองดมแอลกอฮอล เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลผานระบบ ESM


4.7 จงหวดในพนทรบผดชอบมการจดงานเทศกาลหรองานประเพณปลอดเหลา

- มการจดงานเทศกาลหรองานประเพณปลอดเหลา อยางนอย 1 งานเทศกาล/จงหวด

- แบบรายงานผลการจดเทศกาลหรองานประเพณปลอดเหลาในพนท ผานระบบ ESM


4.8 รอยละของสถานบรการสาธารณสขทใหบรการดานการบาบดสราไดตามเกณฑทกระทรวงสาธารณสขกาหนด

เอกสารแนวทางการประเมนสถานบรการสาธารณสขทใหบรการดานการบาบดสรา รวมกบ กรมการแพทยและกรมสขภาพจต

แบบรายงานผลสถานบรการสาธารณสขทใหบรการดานการบาบดสราไดตามเกณฑทกระทรวงสาธารณสขกาหนดผานระบบ ESM

ไตรมาสท 3 - 4 สานกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยสมาน ฟตระกล 1. นายแพทยชยรตน เตชะไตรศกด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล 2. แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2590 3035, 0 2591 9314 โทรสาร. 0 2951 1493 E-mail : [email protected]

147

1

ยอพกแปบบในกล

1. สถานการณโรคแลจากขอมลกา

ยาสบมแนวโนมลดลงออตราการสบบหรป 25พบวา ในชวงป พ.ศ. 2กลบมอตราการบรโภคและกลบมาเพมขนอกประจาเทยบกบป 255บหรเมออาย 16.8 ปแลบหรลดลง จาก รอยละนชวงแรก (ป พ.ศ. 25กลบมแนวโนมเพมขนลดลง แสดงใหเหนวาม

แผนภมท 1 อตราการ

ะภยสขภาพ/สภาพปารสารวจสถานการณกอยางตอเนอง แตในป

556 และป 2557 พบว2534 - 2544 อตรากาคยาสบเพมขนในกลมอครงในป 2557 ยกเวน0 พบวาทกกลมวยมอละในป 2557 ลดลงเปะ 12 ในป พ.ศ. 2534534 - 2547) อตรากาอยางตอเนอง จากรอ

มาตรการการดาเนนงา

รบรโภคยาสบของประ

ปญหา การบรโภคยาสบ ในปป 2554 กลบมอตรากวาในป 2557 มอตราารบรโภคยาสบมแนวโอาย 15 - 24 ป และกนในกลมอาย15 - 24 อายเฉลยทเรมสบบหรปน 15.6 ป อตราการ4 เปน รอยละ 8.25 ใารสบบหรมแนวโนมลอยละ 6.58 เปนรอยลานเพอควบคมยาสบค

ชากรอาย 15 ปขนไป

แผนงาน

2557 จาแนกตามจาการบรโภคยาสบเพมขาการสบบหรของประชโนมลดลงในทกกลม หกลมอาย 25 - 59 ป เมป ทยงคงมอตราการ

รนอยลง โดยเฉพาะกลรบรโภคยาสบของเยาวในปพ.ศ. 2557 เมอพลดลง โดยมอตราการเละ 8.25 โดยมอตราเวรมงเนนในกลมเยาว

ป 2534 - 2557

นควบคมการบรโ

านวนและอตราการสบขนเลกนอย คดเปนรอชากรในกลมอาย 15 หลงป พ.ศ. 2544 - 25มอเปรยบเทยบกบอตรบรโภคยาสบทลดลง ลมเยาวชน (15 - 24วชนอายระหวาง 15 –พจารณาการบรโภคยาเปลยนแปลงเฉลยลดลปลยนแปลงเพมขนรอชนและวยทางาน

แผนภมท 2 เปรยบเท

โภคยาสบ

บบหรของประชากรอาอยละ 21.36 และกลปขนไป เพมขนเปนร557 อตราการบรโภคราการบรโภคยาสบในดงแผนภมท 2 นอกป) เรมสบบหรเมออา– 18 ปจากป พ.ศ. 25าสบของเยาวชนไทยอลง รอยละ 0.42 ตอปอยละ 0.17 ตอปดงแ

ทยบอตราการสบบหรข

ายตงแต 15 ปขนไป พบลดลงในป 2556 คอยละ 20.70 ดงแผนยาสบในประชากร ยงนป 2552 ตอมาในป 2กจากนยงพบวาอายเฉายนอยลงคอนขางมาก534 - 2557 พบวาเยาอาย 15 - 18 ปในรอบปตงแตป พ.ศ. 2547 –แผนภมท 3 จากผลกา

ของประชากรอาย 15

พบวาตงแตป 2534 -ดเปนรอยละ 19.94 ภมท 1 จากขอมลเมองคงมแนวโนมลดลง ผ2556 มอตราการบรโฉลยทเรมสบบหรครงกกวากลมอน คอจากปาวชนอายระหวาง 15บ 24 ปทผานมา (พ.ศ– ถงปจจบน (2557)ารสารวจ ชใหเหนวาอ

ปขนไปจาแนกตามกล

2552 อตราการบรโภเมอเปรยบเทยบขอมอพจารณาตามกลมอาผลการสารวจในป 255โภคลดลงในทกกลมอาแรกของผทสบบหรเปป 2550 เยาวชนเรมส – 18 ป มอตราการสศ. 2534 - 2557) พบว) อตราการบรโภคยาสอายของนกสบหนาให

ลมอายป 2534 – 2557

ภคมลาย 54 าย ปนสบสบวา สบหม

7

148

32.00

28.81

25.4722.98

21.91 21.22 20.70 21.3619.94 20.70

12.04

8.876.44 6.58 6.66 7.25 7.62 9.21 8.43 8.25

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

รวม วยรน

6.87.9 7.5 7.1 6.4

4.8

10.6 10.411.9 11.4 12.1 12.1

79.21

5.1

18.7

2.1

7.5

2.5 2.8 3.4

11 11.8

8.3

15.813.5

7.2 8.25

0

5

10

15

20

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 กรงเทพ ประเทศ

ป 2550 ป 2554 ป 2557

แผนภมท 3 อตราการสบบหรปจจบน ป 2534 – 2557 ของประชากรอาย 15 ปขนไป และประชากรวยรน (อาย 15 – 18 ป)

รอยละผสบบหรในกลมวยรน 15-18 ป (รายเขตสขภาพ)

149

อตราการตายดวยโรคทเกยวของกบการสบบหรรายเขตพบวามแนวโนมสงขน ดงน อตราตายดวยโรคหวใจและหลอดเลอดตอประชากร 100,000 คน ป 2554 - 2556 รายเขต สคร

20.70%18.11%

24.83%

19.73% 18.91% 18.75% 19.19%

21.16%20.52% 22.04%

23.86%29.10%

25.04%

16.58%

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

ประเทศ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 กรงเทพ

รอยละการสบเขต 50 รอยละการสบเขต54 57 ประมาณ

84.38

100.66

133.26

93.3385.21

68.8561.97 63.24

123.51

92.84 92.04

80.5771.69

0

20

40

60

80

100

120

140

ทวประเทศ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ป 2554 ป 2555 ป 2556

รอยละผสบบหรอาย 15 ป ขนไป(รายเขตสขภาพ)

150

ป

จ

ปญหาทพบจากการดา1. ขาดมาตร2. บคลากรข3. ขาดฐานข4. ขาดงบปร5. การสนบส

จากสถานการณสามาร

• อตราการบรโ- การบรโภค- เพศชายมอ- คนในชนบท- เยาวชนอา- อตราการต

าเนนงานคดกรองและ รฐาน/แนวทางการดาเขาดความร ขาดทกษะขอมลผรบบรการเลกบระมาณในการสนบสนสนนการดาเนนงานเล

รถสรปปญหาเปนประ

โภคยาสบ คยาสบใน ชวง 10 ปทอตราการบรโภคยาสบทยงมอตราการบรโภคยระหวาง 15 – 18 ป

ตายจากโรคทบหรเปน

ลด เลกการบรโภคยาเนนงานทชดเจนในกาะเกยวกบการใหบรการบหร ทาใหยากตอการตนการดาเนนงานคลนกบหรในชมชน การท

ะเดน สาคญ ๆ ไดดงน

ทผานมามแนวโนมลดลบทสงกวาเพศหญง ≈ 2คยาสบสงกวาคนในเมป มแนวโนมการบรโภคปจจยเสยงเพมขน

าสบ ในสถานบรการสารใหบรการคลนกเลกบรเลกบหร ตดตาม ประเมนผล กเลกบหร างานเชงรกยงไมนอย

ลงนอยกวาในชวงแรก20 เทา มอง คเพมขนตงแต ป พ.ศ

สขภาพ บหร

ถงสามเทา

. 2547 – 2557 และเเรมสบบหรเปนประจาาทอายนอยลง

151

• การเขาถง/ผลตภณฑยาสบ/สงแวดลอม - เยาวชนอายระหวาง 15 – 18 ป

ซอบหรซกาแรตแบบแบงขายเพมขน ซอบหรจากรานขายของชา ถงรอยละ 97.7 ขายบหรใหเดกโดยไมถามอายถงรอยละ 90 มผลตภณฑใหมๆและรปแบบการขายทเยาวชนสามารถเขาถงไดงาย เยาวชนคดจะเลกยาสบลดลง จากรอยละ 60.6 เหลอรอยละ 42.6

- การไดรบควนบหรมอสองของประชากรอยในระดบสง (เหนคนสบในทสาธารณะ)

• มาตรการการดาเนนงาน - การบรณาการในการดาเนนงานโรงเรยนปลอดบหรยงไมครอบคลม - กลมเยาวชนยงขาดความเขาใจและตระหนกถงพษภยของยาสบทถกตอง - การตดตามประเมนผลการดาเนนงานยงขาดความตอเนองและเปนระบบ - ระบบบรการชวยเลกบหร : ประชาชนยงไมเขาถงและยงขาดรปแบบ/แนวทางทชดเจน เปนมาตรฐานเดยวกน/ความครอบคลมของการใหบรการ/การตดตาม/สงตอ

ปจจยทสงผลถงปญหาการบรโภคยาสบ 1. การเขาถงของเยาวชน (บหรราคาถก/ผลตภณฑรปแบบใหม) 2. ประเภทยาสบทใช

ยาเสน การรบรถงพษภยในผลตภณฑยาเสนมวนเองยงพบวามผรนอยมากเมอเทยบกบบหรกนกรอง กฎหมายเกยวกบการบรโภคยาเสนยงมชองวางและไมทนสมย

3. การลกลอบบหรหนภาษ 4. คานยม วฒนธรรม 5. บานยงเปนแหลงทเดกไดรบควนบหรมอสอง 6. ยงมการสบบหรในทสาธารณะ 7. ผบรโภคบหรไมมแรงจงในในการเลกบหร 8. ระบบบรการเลกบหรไมเอออานวย ยงขาดรปแบบ / แนวทางทชดเจน เปนมาตรฐานเดยวกน/ความครอบคลมของการใหบรการ/การตดตาม/สงตอ

ทงนเพอสงผลตอเปาหมายการลดอตราการบรโภคในระยะยาวตอไปหนวยงานทเกยวของควรทบทวนและบงคบใชมาตรการและกฎหมายตางๆ ทมอยอยางเปนรปธรรมเพอสกดกน การเกดนกสบหนาใหม และชวยใหผสบ ลดและเลกยาสบ ทงนการควบคมยาสบตองเจาะจงผลสมฤทธตอกลมเปาหมายโดยเนนการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคทยาสบเปนปจจยเสยงหลก ทาใหเกดโรคปอดอดกนเรอรง มะเรงปอด และโรคหวใจขาดเลอด โดยเปาหมายของอตสาหกรรมยาสบในปจจบน จะมงเปาไปทกลมเยาวชนมากยงขน

152

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ จากเปาหมายขององคการอนามยโลกในเรองโรคไมตดตอเรอรงระดบโลก (9 Voluntary Global NCD targetsfor 2010 - 2025) ทตองการให ในป พ.ศ. 2568 ลดการบรโภคยาสบลง

ไมนอยกวารอยละ 30 จากขอมลป 2553 (ค.ศ. 2010) สานกควบคมการบรโภคยาสบจงไดกาหนดเปาหมายรายปซงลดทอนมาจากเปาหมายระดบโลกโดยในป พ.ศ. 2568 อตราการบรโภคยาสบในประชากรไทยอาย 15 ปขนไปตองไมเกนรอยละ 14.7 โดยกาหนดตามเปาหมายตามแผนยทธศาสตรการควบคมยาสบแหงชาต ป 2558 – 2562 คอ 1. อตราการสบบหรของประชากรไทยอาย 15 ปขนไปเมอสนป 2562 ไมเกนรอยละ 16.7 2. อตราการไดรบควนบหรของประชาชนลดลงรอยละ 25 จากป 2557 ภายในป 2562

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ คาเปาหมาย ปงบประมาณ

2558 2559 2560 2561 2562

อตราการสบบหรปจจบนของประชากรไทย อาย 15 ปขนไป (โดยรวม) รอยละ 18.9 18.3 17.8 17.2 16.7

อตราการสบบหรในกลมวยรนอาย 15 – 18 ป ไมเกนรอยละ 9

อตราการไดรบควนบหรมอสองของประชาชน ลดลงรอยละ 25 จากป พ.ศ. 2557

เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ 1) ลดการบรโภคยาสบของประชาชนโดยเฉพาะวยรนและประชากรกลมเสยงในเขตชนบท 2) ทาใหสถานทสาธารณะและสถานททางานปลอดควนบหร เพอลดการไดรบควนบหรมอสอง

จากเปาหมายขององคการอนามยโลกในเรองโรคไมตดตอเรอรงระดบโลก (9 Voluntary Global NCD targetsfor 2010 - 2025) ทตองการให ในป พ.ศ. 2568 ลดการบรโภคยาสบลงไมนอยกวารอยละ 30 จากขอมลป 2553* (ค.ศ. 2010) สานกควบคมการบรโภคยาสบจงไดกาหนดเปาหมายรายปซงลดทอนมาจากเปาหมายระดบโลกโดยในป พ.ศ. 2568 อตราการบรโภคยาสบ ในประชากรไทยอาย 15 ปขนไปตองไมเกน ดงนนจงกาหนดอตราการบรโภคยาสบใหลดลงจากรอยละ 20.7 ในป พ.ศ. 2557 เหลอ 17.8 ในป พ.ศ. 2560

สาหรบการสบบหรในวยรนนน เนองจากป 2544 – 2557 มแนวโนมทสงขน โดยในป พ.ศ. 2557 อยทรอยละ 8.25 ซงมแนวโนมเพมขนเฉลยรอยละ 5 จงตงเปาใหไมเกน รอยละ 9 ในป 2559 สาหรบอตราการไดรบควนบหรมอสองของประชาชนทมแนวโนมสงขน ซงเปาหมายของแผนยทธศาสตรการควบคมยาสบแหงชาตฉบบทสอง พ.ศ. 2558 – 2562 กาหนดเปาหมาย

อตราการไดรบควนบหรของประชาชนลดลงรอยละ 25 จากป 2557 ภายในป 2562 เฉลยลดลงรอยละ 5 ตอป

เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 อตราการสบบหรปจจบนของประชากรไทย อาย 15 ปขนไป(โดยรวม) รอยละ 20.7 19.9 17.8 17.2 16.7 16.2 อตราการสบบหรในกลมวยรนอาย 15 - 18 ป 8.25 ไมเกนรอยละ 9 อตราการไดรบควนบหรมอสองของประชาชน ลดลงรอยละ 15 ลดลงรอยละ 20 ลดลงรอยละ 25 ลดลงรอยละ 30

153

เปาหมายการลดโรค ป 2560 จาแนกรายเขตสขภาพ คาเปาหมายอตราการสบบหรปจจบนของประชากรไทย อาย 15 ปขนไป

เขตสขภาพ รอยละการสบ ป 2550

รอยละการสบ ป 2554

Baseline รอยละการสบ (ประมาณการป 2557)

เปาหมาย คาเปาหมาย ป 2560

1 21.15 20.34% 18.11 ลดลงรอยละ 15 16.3 2 24.36 21.55% 24.83 ลดลงรอยละ 20 19.7 3 21.76 19.68% 19.73 ลดลงรอยละ 15 16.8 4 17.16 18.24% 18.91 ลดลงรอยละ 15 16.1 5 19.82 19.81% 18.75 ลดลงรอยละ 15 15.9 6 19.35 19.34% 19.19 ลดลงรอยละ 15 16.3 7 23.99 24.94% 21.16 ลดลงรอยละ 20 16.9 8 26.05 23.19% 20.52 ลดลงรอยละ 15 17.4 9 23.03 22.85% 22.04 ลดลงรอยละ 20 17.6 10 22.02 23.28% 23.86 ลดลงรอยละ 20 19.1 11 25.24 26.05% 29.10 ลดลงรอยละ 25 21.8 12 24.81 25.26% 25.04 ลดลงรอยละ 25 18.8

กรงเทพ 13.09 15.43% 18.11 ลดลงรอยละ 10 14.9 ประเทศ 21.22 21.4% 20.70 ลดลงรอยละ 15 17.8

154

คาเปาหมายอตราการสบบหรในกลมวยรนอาย 15-18 ปไมเกนรอยละ 9

เขตสขภาพ รอยละการสบ

ป 2550 รอยละการสบ

ป 2554 Baselineรอยละการสบ (ประมาณการป 2557)

เปาหมาย คาเปาหมาย ป 2560

1 4.2 6.8 5.1 ลดลงรอยละ5 4.9 2 7.6 7.9 18.7 ลดลงรอยละ15 15.9 3 6 7.5 2.1 ไมเพมขนจากเดม 2.1 4 7.1 7.1 7.5 ลดลงรอยละ5 7.1 5 7.3 6.4 2.5 ไมเพมขนจากเดม 2.5 6 6.2 4.8 2.8 ไมเพมขนจากเดม 2.8 7 6.3 10.6 3.4 ไมเพมขนจากเดม 3.4 8 8.9 10.4 11 ลดลงรอยละ 10 9.9 9 6.8 11.9 11.8 ลดลงรอยละ10 10.6 10 8.8 11.4 8.3 ลดลงรอยละ5 7.9 11 10.2 12.1 15.8 ลดลงรอยละ15 13.4 12 9.8 12.1 13.5 ลดลงรอยละ10 12.2

กรงเทพ 6.7 7 7.2 ลดลงรอยละ5 6.8 ประเทศ 7.25 9.21 8.25 9

155

คาเปาหมายรอยละการพบเหน/ไดกลน/เหนกนบหรในสถานทสาธารณะ

เขตสขภาพ Baseline รอยละการพบเหน/ไดกลน/ เหนกนบหรในสถานทสาธารณะป 2554

เปาหมาย คาเปาหมายป 2560

1 72.0 ลดลงรอยละ 15 61.2 2 77.9 ลดลงรอยละ 15 66.2 3 83.6 ลดลงรอยละ 15 71.1 4 82.3 ลดลงรอยละ 15 70.0 5 85.7 ลดลงรอยละ 15 72.8 6 83.6 ลดลงรอยละ 15 71.1 7 73.5 ลดลงรอยละ 15 62.5 8 84.9 ลดลงรอยละ 15 72.2 9 75.0 ลดลงรอยละ 15 63.8 10 79.4 ลดลงรอยละ 15 67.5 11 82.5 ลดลงรอยละ 15 70.1 12 87.5 ลดลงรอยละ 15 74.4

กรงเทพ 77.8 ลดลงรอยละ 15 66.1 ประเทศ 80.1 ลดลงรอยละ 15 68.1

156

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 พนทเปาหมายการดาเนนงานจาแนกตามพนทเสยง

พนทเปาหมายจงหวด อตราการสบบหรปจจบนของประชากรไทยอาย 15 ปขนไป (โดยรวม) เขตสขภาพ เสยงสง (25 จงหวด) กลาง (26 จงหวด) ตา (25 จงหวด)

1 แมฮองสอน ลาพน เชยงใหม แพร เชยงราย ลาปาง พะเยา นาน 2 ตาก พษณโลก สโขทย เพชรบรณ อตรดตถ 3 อทยธาน กาแพงเพชร ชยนาท นครสวรรค พจตร 4 ลพบร สระบร นครนายก พระนครศรอยธยา ปทมธาน นนทบร อางทอง

สงหบร 5 กาญจนบร ประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร นครปฐม สพรรณบร สมทรสาคร

สมทรสงคราม 6 สระแกว ตราด ระยอง ปราจนบร จนทบร ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ 7 ขอนแกน กาฬสนธ รอยเอด มหาสารคาม 8 หนองบวลาภ เลย นครพนม อดรธาน หนองคาย สกลนครบงกาฬ 9 สรนทร บรรมย ชยภม นครราชสมา 10 อานาจเจรญ ศรสะเกษ มกดาหาร อบลราชธาน ยโสธร 11 ระนอง นครศรธรรมราช สราษฎรธานชมพร พงงา กระบ ภเกต 12 สตล ปตตาน ตรง นราธวาส พทลง ยะลา สงขลา

กรงเทพ กรงเทพ

157

พนทเปาหมายจงหวด อตราการสบบหรในกลมวยรนอาย 15 – 18 ป เขตสขภาพ เสยงสง (25 จงหวด) กลาง (26 จงหวด) ตา (25 จงหวด)

1 แมฮองสอน แพร เชยงราย นาน ลาพน เชยงใหม พะเยา ลาปาง 2 สโขทย พษณโลก เพชรบรณ อตรดตถ ตาก 3 กาแพงเพชร พจตร ชยนาท อทย นครสวรรค 4 สระบร พระนครศรอยธยา ปทมธาน อางทอง สงหบร นนทบร ลพบร นครนายก 5 ประจวบครขนธ สมทรสาคร สพรรณบร นครปฐม ราชบร สมทรสงคราม กาญจนบร เพชรบร 6 ตราด ปราจนบร ชลบร ระยอง จนทบร สระแกว ฉะเชงเทรา

สมทรปราการ 7 ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด 8 อดรธาน หนองบวลาภ เลย สกลนคร นครพนม หนองคาย บงกาฬ 9 นครราชสมา บรรมย ชยภม สรนทร 10 ศรสะเกษ อานาจเจรญ ยโสธร อบลราชธาน มกดาหาร 11 ระนอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช ชมพร กระบ ภเกต พงงา 12 สตล สงขลา ปตตาน ตรง พทลง ยะลา นราธวาส

กรงเทพ กรงเทพ

158

พนทเปาหมายจงหวด อตราการไดรบควนบหรมอสองของประชาชน เขตสขภาพ เสยงสง (25 จงหวด) กลาง (26 จงหวด) ตา (25 จงหวด)

1 เชยงใหม ลาปาง เชยงราย พะเยา แมฮองสอน ลาพน แพร นาน 2 อตรดตถ สโขทย พษณโลก เพชรบรณ ตาก 3 อทยธาน พจตร นครสวรรค ชยนาท กาแพงเพชร 4 ลพบร ปทมธาน สงหบร นครนายก พระนครศรอยธยา นนทบร สระบร อางทอง 5 กาญจนบร นครปฐม สมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ ราชบร

สพรรณบร สมทรสาคร

6 ฉะเชงเทรา ปราจนบร ระยอง ตราด ชลบร จนทบร สระแกว สมทรปราการ 7 กาฬสนธ รอยเอด มหาสารคาม ขอนแกน 8 นครพนม สกลนคร อดรธาน เลย หนองคาย หนองบวลาภ บงกาฬ 9 นครราชสมา สรนทรชยภม บรรมย 10 ศรสะเกษ ยโสธร มกดาหาร อบลราชธาน อานาจเจรญ 11 สราษฏรธาน ระนอง พงงา กระบ ภเกต นครศรธรรมราช ชมพร 12 นราธวาส ยะลา พทลง ตรง สตล สงขลา ปตตาน

กรงเทพ กรงเทพ มาตรการการดาเนนงานควบคมยาสบ ตามนโยบายขององคการอนามยโลก (WHO) ไดกาหนดนโยบาย 6 ขอทสาคญทองคการอนามยโลก เพอชวยทาใหสามารถบรรลตามกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบ (FCTC)

• Monitor tobacco use and prevention policy:กากบนโยบายในการควบคมและปองกนการบรโภคยาสบ

• Protect people from tobacco smoke:ปกปองประชาชนจากควนพษจากบหร

• Offer help to quit tobacco use: ใหความชวยเหลอผทตองการเลกบหร

• Warn about the dangers of tobacco: เตอนถงอนตรายจากการสบบหร

• Enforce ban on tobacco advertising, promotion and sponsorship: บงคบใชกฎหมายหามโฆษณา ประชาสมพนธ การสงเสรมการขายและการใหทนสนบสนน

• Raise taxes on tobacco : เพมภาษบหร

159

และมาตรการทมประสทธภาพในการดาเนนงานเพอควบคมการบรโภคยาสบ คอ 1. การขนภาษยาสบ** 2. การหามโฆษณาและการสงเสรมการขายบหร** 3. การคมครองสขภาพของผไมสบบหรจากควนบหร ** 4. การใหขอมลพษภยของยาสบ ** 5. การเพมการเขาถงบรการชวยเลกสบบหร*

ทมา : ทกษะพล ธรรมรงส, ศรวรรณ พทยรงสฤษฎ, ประภาพรรณ เอยมอนนต, สรนทรยา พลเกด, อรทย วลวงศ, สลดดา พงษอทธา และอรรถยา ลมวฒนายงยง. 2554. "ขอจากดและโอกาสในการจดการกบวกฤต โรคเรอรงในประเทศไทยดวยมาตรการระดบประชากรตามขอแนะนาขององคการอนามยโลก."วารสารวจยระบบสาธารณสข. 5 (4): 401-409.

ชวยคนสบใหเลก ย.3ปองกนนกสบหนาใหม ย.2

การเขาถง

พฒนาฯสถานบรการสธ.

การศกษา การสอสาร การรณรงคเพมบทบาท

การดาเนนงาน มบ. อสม.ควนบหรมอสอง ย.5

กฎหมาย

พรบ.ควบคมฯ พรบ.คมครองฯ

การขนภาษ ย.6

บาน/สถานประกอบการปลอดบหร

คนสบบหร 11.4 ลานคน

ครอบครว

สถานประกอบ

การ

บหรเถอน ย.6

การดาเนนงานตามประเดนยทธศาสตรเพอลดอตราการบรโภคยาสบ

160

จากขอมลประกอบกบสถานการณทเปลยนแปลงไป ดงกลาว สานกควบคมการบรโภคยาสบจงไดกาหนดมาตรการในการดาเนนงานควบคมยาสบ 3 มาตรการหลก คอ มาตรการท 1 เพมกลไก พฒนานโยบาย/กฎหมาย สรางความรวมมอ และการสอสารเพอปองกนควบคมการบรโภคยาสบ มาตรการท 2 พฒนาระบบ และเฝาระวง ปองกน ควบคมการบรโภคยาสบในประชากรกลมเสยง (โดยเฉพาะในกลมเยาวชน) มาตรการท 3 พฒนากลไก รปแบบ เพอสนบสนนใหมการบรการเพอใหลด เลกยาสบ และระบบสงตอ


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 เพมกลไก พฒนานโยบาย/กฎหมาย สรางความรวมมอ และการสอสารเพอปองกนควบคมการบรโภคยาสบ ตวชวดท 1.1 จานวนรางกฎหมาย/อนบญญต/นโยบายสาธารณะ/มาตรการเพอควบคมยาสบ

2 เรอง สถานทสาธารณะ/ สถานประกอบการ/ผประกอบการ/ธรกจยาสบ/ประชาชน/เยาวชน

-พฒนานโยบาย กฎหมาย อนบญญต มาตรการทสาคญในการควบคมยาสบ - พฒนาระบบตดตามประเมนผลการดาเนนงานเพอควบคมยาสบ

ตวชวดท 1.2 จานวนทมตนแบบเพอควบคมยาสบระดบจงหวดในเขตสขภาพ/จานวนเครอขายตนแบบดาเนนการเพอควบคมยาสบระดบเขตสขภาพและระดบจงหวดในเขตสขภาพ

สคร.1 รอยละ 50 ของจงหวดในเขตรบผดชอบ สคร.2 รอยละ 50 สคร.3 รอยละ 50 สคร.4 รอยละ 50 สคร.5 รอยละ 50 สคร.6 รอยละ 50 สคร.7 รอยละ 50 สคร.8 รอยละ 50 สคร.9 รอยละ 50 สคร.10 รอยละ 50 สคร.11 รอยละ 50 สคร.12 รอยละ 50 สปคม. รอยละ 50

ทมผขบเคลอนการควบคมยาสบในระดบจงหวด (ขยายผล)/ จงหวดในเขตรบผดชอบของ สคร.

สนบสนน ตดตามประเมนผลการดาเนนงาน

พฒนาศกยภาพของบคลากรในพนทตนแบบ และ/หรอเครอขายทเกยวของในการดาเนนเพอควบคมยาสบ (งบหลวง)

161



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 1.3 จานวนครงทมการสอสารเพอควบคมการบรโภคยาสบ

4 ครงตอป สคร.1 4 ครงตอป สคร.2 4 ครงตอป สคร.3 4 ครงตอป สคร.4 4 ครงตอป สคร.5 4 ครงตอป สคร.6 4 ครงตอป สคร.7 4 ครงตอป สคร.8 4 ครงตอป สคร.9 4 ครงตอป สคร.10 4 ครงตอป สคร.11 4 ครงตอป สคร.12 4 ครงตอป สปคม. 4 ครงตอป

วยรน /ประชาชนทวไป จงหวดในเขตรบผดชอบของ สคร.1

- จดกจกรรม/ดาเนนการสอสารเพอควบคมการบรโภคยาสบ - สรางความตระหนกและการรณรงค ในกลมเสยง

พฒนาการประชาสมพนธกฎหมาย หรอโทษ พษภย และกลยทธในการทาตลาดของยาสบ (งบหลวง) - ใหสขศกษาประชาสมพนธ - จดกจกรรม/ดาเนนการสอสารเพอควบคมการบรโภคยาสบ - สรางความตระหนกและการรณรงค ในกลมเสยง

มาตรการท 2 พฒนาระบบ และเฝาระวง ปองกน ควบคมการบรโภคยาสบในประชากรกลมเสยง ตวชวดท 2.1 มระบบเฝาระวงเพอควบคมยาสบระดบชาต

1 ระบบ ผรบผดชอบงานควบคมยาสบพนททมอตราการสบบหรเสยงสงในเขตรบผดชอบของ สคร

พฒนาระบบเฝาระวงเพอเฝาระวงสถานการณทสงผลตอการบรโภคยาสบ

ตวชวดท 2.2 จานวนเครอขายทรวมดาเนนการเฝาระวงเพอควบคมยาสบ

12 เครอขาย สคร.1-12 12 เขตบรการสขภาพ สสจ.77 จว

พฒนาศกยภาพบคลากร/เจาหนาท และภาคเครอขาย

162



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 2.3 รอยละของจานวนโรงเรยนทรวมดาเนนการโรงเรยนปลอดบหรตามเกณฑทกาหนด

รอยละ 20 (ไมรวมของเดม)

สคร.1 รอยละ 20 (ไมรวมของเดม) สคร.2 รอยละ 20 สคร.3 รอยละ 20 สคร.4 รอยละ 20 สคร.5 รอยละ 20 สคร.6 รอยละ 20 สคร.7 รอยละ 20 สคร.8 รอยละ 20 สคร.9 รอยละ 20 สคร.10 รอยละ 20 สคร.11 รอยละ 20 สคร.12 รอยละ 20 สปคม. รอยละ 20

รร. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในเขตรบผดชอบของ สคร. กลมวยรน

พฒนาศกยภาพบคลากร/เจาหนาทและภาคเครอขายโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายเพอรวมดาเนนการโรงเรยนปลอดบหร นเทศตดตามการดาเนนงานโรงเรยนปลอดบหร

- สนบสนน พฒนาศกยภาพบคลากร/เจาหนาทและภาคเครอขายโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในเขตรบผดชอบของ สคร รวมดาเนนการเฝาระวงเพอควบคมยาสบ (งบหลวง) - สนบสนน การดาเนนการเฝาระวงปองกนควบคมยาสบในโรงเรยนปลอดบหรตามเกณฑทกาหนด (งบสสส.)

ตวชวดท 2.4 รอยละของโรงเรยนทมนกเรยนมอตราการสบบหรลดลง

รอยละ 10 สคร.1 รอยละ 10สคร.2 รอยละ 10 สคร.3 รอยละ 10 สคร.4 รอยละ 10 สคร.5 รอยละ 10 สคร.6 รอยละ 10 สคร.7 รอยละ 10 สคร.8 รอยละ 10 สคร.9 รอยละ 10 สคร.10 รอยละ 10 สคร.11 รอยละ 10 สคร.12 รอยละ 10 สปคม. รอยละ 10

โรงเรยนในพนทรบผดชอบของ สคร. กลมวยรน

163



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 2.5 จานวนเครอขายคร/เยาวชนในการเฝาระวงแบบมสวนรวม

3 เครอขาย สคร.1 3 เครอขาย สคร.2 3 เครอขาย สคร.3 3 เครอขาย สคร.4 3 เครอขาย สคร.5 3 เครอขาย สคร.6 3 เครอขาย สคร.7 3 เครอขาย สคร.8 3 เครอขาย สคร.9 3 เครอขาย สคร.10 3 เครอขาย สคร.11 3 เครอขาย สคร.12 3 เครอขาย สปคม. 3 เครอขาย

พนททมอตราการสบบหรเสยงสงในเขตรบผดชอบของ สคร. สพม./เขตบรการสขภาพ

ถายทอดแนวทาง/หลกสตรการพฒนาศกยภาพแกนนาคร/เยาวชนเฝาระวงปองกนควบคมยาสบในโรงเรยน/แลกเปลยนเรยนร/ถอดบทเรยนการดาเนนงานเพอโรงเรยนปลอดบหร

สนบสนน พฒนาศกยภาพแกนนาคร/เยาวชนเฝาระวงปองกนควบคมยาสบในโรงเรยนสนบสนนการดาเนนงานเฝาระวง ของเยาวชนเชงรก (งบหลวง)

มาตรการท 3 พฒนากลไก รปแบบ เพอสนบสนนใหมการบรการเพอใหลด เลกยาสบ และระบบสงตอ ตวชวดท 3.1 รปแบบการดาเนนงานเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคยาสบของเยาวชน

1 เรอง พนทในชมชนทมความเสยงสงของเยาวชนในการบรโภคยาสบ เยาวชนในสถานศกษา อาย 15-18 ป ในพนทชมชนทมความเสยงสงของเยาวชนในการบรโภคยาสบ

การศกษา/สารวจขอมล /สถานการณและเรองทเกยวของเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการไมสบบหรในเยาวชน ดาเนนการพฒนาศกยภาพเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการไมสบบหรในเยาวชน

ตวชวดท 3.2 เยาวชนกลมเปาหมายในโครงการโรงเรยนปลอดบหรป 60 มการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรได

ไมนอยกวารอยละ 70

พนทในชมชนทมความเสยงสงของเยาวชนในการบรโภคยาสบ เยาวชนในสถานศกษา อาย 15-18 ป ในพนทชมชนทมความเสยงสงของเยาวชนในการบรโภคยาสบ

164



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 3.3 สถานศกษาตนแบบ ทมบคลากรทใหคาแนะนาการเลกบหรกบนกเรยน และสงตอสสถานบรการได

3 เครอขาย สคร.1 3 เครอขายสคร.2 3 เครอขาย สคร.3 3 เครอขาย สคร.4 3 เครอขาย สคร.5 3 เครอขาย สคร.6 3 เครอขาย สคร.7 3 เครอขาย สคร.8 3 เครอขาย สคร.9 3 เครอขาย สคร.10 3 เครอขาย สคร.11 3 เครอขาย สคร.12 3 เครอขาย สปคม. 3 เครอขาย

พนทในชมชนทมความเสยงสง ของเยาวชนในการบรโภคยาสบในพนทรบผดชอบของ สคร สคร./เขตสขภาพ สพม.,เขตสขภาพ,โรงเรยนในสงกด สพฐ,อาชวะ

- พฒนาศกยภาพบคลากรทางการศกษาใหสามารถใหคาปรกษาการเลกบหรเบองตน และสงตอสถานบรการ - ตดตามการดาเนนสถานศกษาตนแบบในการใหบรการเลกบหรและการสงตอตามแนวทางทกาหนด

- สนบสนน พฒนาศกยภาพบคลากรทางการศกษาใหสามารถใหคาปรกษาการเลกบหรเบองตน และสงตอสถานบรการในเขตรบผดชอบของ สคร (งบหลวง) - รวมตดตามการดาเนนสถานศกษาตนแบบในการใหบรการเลกบหรและการสงตอตามแนวทางทกาหนด (งบสสส)

ตวชวดท 3.4 โรงพยาบาลภายในเขตรบผดชอบมการใหบรการชวยเลกบหร รพศ./รพท./รพช.

รอยละ 80 สคร.1 รอยละ 80สคร.2 รอยละ 80 สคร.3 รอยละ 80 สคร.4 รอยละ 80 สคร.5 รอยละ 80 สคร.6 รอยละ 80 สคร.7 รอยละ 80 สคร.8 รอยละ 80 สคร.9 รอยละ 80 สคร.10 รอยละ 80 สคร.11 รอยละ 80 สคร.12 รอยละ 80 สปคม. รอยละ 80

จงหวดในพนทรบผดชอบของ สคร. รพศ. ,รพท.,รพช.

- พฒนาศกยภาพบคลากรใหสามารถใหคาปรกษาการเลกบหร - สนบสนน ใหคาปรกษา ตดตามประเมนผลการดาเนนงานคดกรองและ ลด เลกการบรโภคยาสบ ในสถานบรการสขภาพ (รพศ./รพท./รพช./รพสต.)

- รวมดาเนนการพฒนาศกยภาพบคลากรใหสามารถใหคาปรกษาการเลกบหร - สนบสนน ใหคาปรกษา ตดตามประเมนผลการดาเนนงานคดกรองและ ลด เลกการบรโภคยาสบ ในสถานบรการสขภาพ (รพศ./รพท./รพช./รพสต.) (งบหลวง)

165



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. รพสต. รอยละ 30 สคร.1 รอยละ 30

สคร.2 รอยละ 30 สคร.3 รอยละ 30 สคร.4 รอยละ 30 สคร.5 รอยละ 30 สคร.6 รอยละ 30 สคร.7 รอยละ 30 สคร.8 รอยละ 30 สคร.9 รอยละ 30 สคร.10 รอยละ 30 สคร.11 รอยละ 30 สคร.12 รอยละ 30 สปคม. รอยละ 30

166


ตวชวดท 1.1 จานวนรางกฎหมาย/ อนบญญต/นโยบายสาธารณะ/มาตรการเพอควบคมยาสบ

เอกสารนโยบาย มาตรการ แบบรายงานผล ทกไตรมาส สานกควบคมการบรโภคยาสบ

ตวชวดท 1.2 จานวนทมตนแบบเพอควบคมยาสบระดบจงหวดในเขตสขภาพ/จานวนเครอขายตนแบบดาเนนการเพอควบคมยาสบระดบเขตสขภาพและระดบจงหวดในเขตสขภาพ

แบบประเมนผลการพฒนาศกยภาพทมตนแบบเพอควบคมยาสบระดบจงหวด

- แบบรายงานผล ในแตละพนท - สานกงานปองกนควบคมโรค รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส มายงสานกควบคมการบรโภคยาสบหรอรายงานในระบบ ESM

ทกไตรมาส สานกควบคมการบรโภคยาสบ และสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12

ตวชวดท 1.3 จานวนครงทมการสอสารเพอควบคมการบรโภคยาสบ

แนวทาง ประเดนการสอสารกจกรรม

- แบบรายงานผล ในแตละพนท - สานกงานปองกนควบคมโรค รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส มายงสานกควบคมการบรโภคยาสบหรอรายงานในระบบ ESM


ตวชวดท 2.1 มระบบเฝาระวง เพอควบคมยาสบระดบชาต

ระบบเฝาระวงเพอการควบคมยาสบ

แบบรายงานผล ทกไตรมาส สานกควบคมการบรโภคยาสบ

ตวชวดท 2.2 จานวนเครอขายทรวมดาเนนการเฝาระวงเพอควบคมยาสบ

แบบประเมนผลการพฒนาศกยภาพเครอขายทรวมดาเนนการเฝาระวงเพอควบคมยาสบ

รายงานผลการพฒนาศกยภาพเครอขายทรวมดาเนนการเฝาระวงเพอควบคมยาสบ


ตวชวดท 2.3 รอยละของจานวนโรงเรยนทรวมดาเนนการโรงเรยนปลอดบหรตามเกณฑทกาหนด

- รร.ประเมนตนเอง

- แบบรายงานผลการดาเนนงาน - การนเทศตดตามผลการดาเนนงาน


ตวชวดท 2.4 รอยละของโรงเรยนทมนกเรยนมอตราการสบบหรลดลง

- รร.ประเมนตนเอง



ตวชวดท 2.5 จานวนเครอขายเยาวชนในการเฝาระวงแบบมสวนรวม

แบบประเมนผลการพฒนาศกยภาพเยาวชนในการดาเนนการเฝาระวง



167


3.1 รปแบบการดาเนนงานเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคยาสบของเยาวชน

เอกสารรปแบบการดาเนนงานเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการ

แบบรายงานผลการดาเนนงาน ทกไตรมาส สานกควบคมการบรโภคยาสบ

3.2 เยาวชนกลมเปาหมายในโครงการโรงเรยนปลอดบหรป 60 มการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรได

เอกสารดาเนนงานเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการ

เยาวชนกลมเปาหมายในโครงการโรงเรยนปลอดบหรป 60 มการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรได

3.3 สถานศกษาตนแบบ ทมบคลากรทสามารถใหบรการเลกบหรกบนกเรยน และสงตอสสถานบรการได

รร.ประเมนตนเอง - แบบรายงานผลการดาเนนงาน - การนเทศตดตามผลการดาเนนงาน


3.4 โรงพยาบาลภายในเขตรบผดชอบ มการใหบรการชวยเลกบหร (รพศ./รพท./รพช./รพสต.)

แบบประเมนแบบสารวจการใหบรการชวยเลกบหร



5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกควบคมการบรโภคยาสบ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงปานทพย โชตเบญจมาภรณ 1. นายแพทยชยรตน เตชะไตรศกด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกควบคมการบรโภคยาสบ โทร. 025807161 E-mail : [email protected]

168

แผนงานปองกนการบาดเจบจากการจราจร


อบตเหตจากการจราจร เปนปญหาสาคญของประเทศไทยและอกหลายประเทศทวโลก และเปนอนดบหนงในสามอนดบแรกของปญหาสาธารณสขมาโดยตลอด จานวนผบาดเจบ ผเสยชวต และผพการมแนวโนมเพมมากขนทกป ขอมลจาก Global Status Report on Road Safety 2015 ขององคการอนามยโลก จดใหประเทศไทยเปนประเทศทมอตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน เปนอนดบ 2 ของโลก โดยมอตราตาย 36.2 ตอประชากรแสนคน และจากขอมลบรณาการ 3 ฐาน (สาธารณสข ตารวจ และบรษทกลางฯ) พบวา คนไทยเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนมากถงปละ 23,000 - 24,000 คน หรอชวโมงละ 3 คน บาดเจบไมไดนอนโรงพยาบาลนบลานคนและนอนรกษาตวโรงพยาบาลเกอบสองแสนคนตอป พการอกปละกวา 7,000 คน คดเปนความสญเสยทางเศรษฐกจกวา 2 แสนลานบาทตอป

โดยมสาเหตหลกจากการขบรถเรวเกนกวากฎหมายกาหนด ดมแลวขบ และพฤตกรรมเสยงสาคญททาใหอบตเหตรนแรงเพมขน ไดแก การไมใชอปกรณปองกน ไมสวมหมวกกนนอค ไมคาดเขมขดนรภย งวง/หลบใน หรอถนนและสงแวดลอมไมปลอดภย เหลาน ลวนสงผลใหอบตเหตมความรนแรงมากขน และอบตเหตสวนใหญเกดขนบนถนนของ อบต. หมบาน กลมผบาดเจบเปนกลมวยรน วยทางานทมการดมสรากอนขบขรถยนตและรถจกรยานยนต

กรมควบคมโรค ไดดาเนนการขบเคลอนนโยบายการปองกนและลดการตายจากอบตเหตทางถนน โดยมเปาหมายลดการตายจากป 2554 ลงครงหนงภายในป 2563 และในป 2560 กาหนดคาเปาหมายลดการตายจากอบตเหตทางถนนไมเกน 14 ตอประชากรแสนคน จงตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานภาคเครอขายในการแกไขปญหาดงกลาว โดยมงเนนใหเกดการปองกนอบตเหตทางถนนในระดบอาเภอผานกลไกระบบสขภาพอาเภอ (DHS) และอาเภอควบคมโรคเขมแขง (DC) โดยประยกตใชกลยทธ 5 ส.มดงน

- การจดการขอมล (Information) - การสอบสวนการบาดเจบจากการจราจร (Investigation) - การชเปาจดเสยง กลมเสยง และพฤตกรรมเสยง (Focus on priority problem) - ขบเคลอนโดยสหสาขาวชาชพ (Multidisciplinary approach) - การมสวนรวมของชมชน Stakeholder & Community participation

มาตรการชมชน (Community participation) มาตรการองคกร (Organization)

- การประเมนผล (Evaluation)

169



2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 ลดอตราตายจากอบตเหตทางถนน (ตอแสนประชากร) 22.89 19.96 17.81 16.0 14.0 13.0 12.0 11.0

หมายเหต ขอมลป 56 เปนขอมลมรณบตร (กรมการปกครอง) ทตรวจสอบ (verify) กบหนงสอรบรองการตาย (กระทรวงสาธารณสข) สวนป 57-58 เปนขอมลทยงไมไดตรวจสอบกบหนงสอรบรองการตาย คาเปาหมายจาแนกรายเขตสขภาพปงบประมาณ 2559 – 2563

คาเปาหมาย (จานวน)/ เขตสขภาพ

คา median ป 2553 - 2555

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563 อตราตายจากอบตเหตทาง

ถนน ลดลงรอยละ 21 จาก median 53 - 55

อตราตายจากอบตเหตทางถนน ลดลงรอยละ 28 จาก median 53 - 55



อตราตายจากอบตเหตทางถนน ลดลงรอยละ50 จาก median 53 - 55

1 1,362 1,076 981 885 790 681 2 888 702 639 577 515 444 3 773 611 557 502 448 387 4 994 785 716 646 577 497 5 1,465 1,157 1,054 952 849 733 6 1,828 1,444 1,316 1,188 1,060 914 7 862 681 621 560 500 431 8 722 570 519 469 418 361 9 1,393 1,100 1,003 905 808 697 10 850 672 612 553 493 425 11 1,364 1,077 982 886 791 682 12 1,126 889 810 732 653 563 13 194 153 140 126 113 97 หมายเหต ขอมลจาก median 53 - 55 เปนขอมลทตรวจสอบกบมรณบตรแลว

170

3. มาตรการเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560


สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 ขบเคลอนการดาเนนงานปองกนและลดการตายจากการจราจรทางถนน ผานระบบสขภาพอาเภอและอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน (DHS/DC) ตวชวดท 1 จานวนอาเภอทมการดาเนนงานปองกนการบาดเจบจากการจราจรทางถนนผานระบบสขภาพอาเภอและอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน (DHS/DC) และผานเกณฑประเมนอาเภอควบคมโรคเขมแขง ระดบด ไมนอยกวา 50% ของ 241 อาเภอ เกณฑการประเมนอาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน ระดบดเยยม >90% ระดบดมาก 80-90% ระดบด 70-79% ระดบปานกลาง 60-69%

76 จงหวด (ม 878 อาเภอ) มการดาเนนงานDHS/DC ไมนอยกวา 241 อาเภอ และผานเกณฑประเมนระดบด ≥ 120 อาเภอ

คานวณจานวนอาเภอตามจงหวดพนทเสยงจากฐานขอมลมรณบตร ป 2557 ดงน สคร.1 = 30 อาเภอ สคร.2 = 14 อาเภอ สคร.3 = 17 อาเภอ สคร.4 = 21 อาเภอ สคร.5 = 21 อาเภอ สคร.6 = 24 อาเภอ สคร.7 = 17 อาเภอ สคร.8 = 22 อาเภอ สคร.9 = 18 อาเภอ สคร.10 = 15 อาเภอ สคร.11 = 23 อาเภอ สคร.12 = 19 อาเภอ สปคม. = - รวม 241 อาเภอ

จงหวดพนทเสยง จากฐานขอมลมรณบตร ป 2557 ดงน 1) พนทสสมและแดง ดาเนนการไมนอยกวารอยละ 30 ของอาเภอทงหมด 2) พนทสเหลอง ดาเนนการไมนอยกวารอยละ 20 ของอาเภอทงหมด 3) พนทสเขยว ดาเนนการไมนอยกวารอยละ 10 ของอาเภอทงหมด *** จากการคานวณตามพนทจะมพนทดาเนนการ ไมนอยนอย 241 อาเภอ

1. จดเวทชแจงนโยบายและมาตรการการดาเนนงาน (DHS/DC) ระดบประเทศ (สคร./สสจ) 2. จดทาคมอแนวทางการดาเนนงานขบเคลอนการดาเนนงาผานระบบสขภาพอาเภอและอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน (DHS/DC) 3. จดทาระบบการตดตามการดาเนนงานเพอใชประโยชนรวมกนในระดบประเทศ/เขต/จงหวด

1. จดเวทชแจงนโยบายและมาตรการการดาเนนงาน (DHS/DC) ระดบเขต (จงหวด/อาเภอ) 2. สนบสนนจงหวด ดาเนนการประเมนการดาเนนงานในระดบอาเภอ (แบบประเมนตนเอง) 3. ลงพนทประเมนผลยนยนการดาเนนงาน DHS/DC ในอาเภอทผานเกณฑประเมน ระดบด (รอยละ 70) 4. จดรวมจดทาระบบการตดตามการดาเนนงานเพอใชประโยชนรวมกนในระดบประเทศ/เขต/จงหวด

171



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 การขบเคลอนการดาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนในเมองใหญ(City RTI) ตวชวดท 2 จานวนหนวยงาน (องคกรปกครองสวนทองถน) ขบเคลอนการดาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนในเมองใหญ (City RTI) กรอบการดาเนนงาน 1. จดการขอมล วเคราะหสถานการณและปจจยเสยง จดเสยง สวนสวนการบาดเจบฯ เพอชประเดนปญหา 2. กาหนดขอบเขตพนทดาเนนการควบคมพเศษ (Safety Zone) 3. จดทาขอตกลงความรวมมอการทางานกบหนวยงานทองถนและหนวยงานทเกยวของในพนท 4. มมาตรการลดการบาดเจบและเสยชวตจากอบตเหตทางถนนรวมกบหนวยงานทองถน

อยางนอย 12 แหง

องคกรปกครองสวนทองถน อยางนอย 1 แหง

องคกรปกครองสวนทองถน และภาคเครอขายในพนท

1. ขบเคลอนนโยบายในระดบประเทศ และนโยบายของ สธ. เพอการบรณาการในภาพรวม 2. จดทาแนวทางการพฒนารปแบบการทางานทเหมาะในระดบพนท 3. จดพธลงนามความเขาใจกบรวมองคกรปกครองสวนทองถน 4. จดประชมเชงปฏบตการขบเคลอนการดาเนนงานกบหนวยงานในพนท“workshop 1” 5. จดประชมเชงปฏบตการ เชงปฏบตตดตามคาวามกาวหนา การดาเนนงาน“workshop 2” 6. ลงพนทรวมขบเคลอนการดาเนนงาน

1. ขบเคลอนการดาเนนงานในระดบทองถนและบรณาการกบหนวยงานทเกยวของในพนทและผเชยวชาญ ตามกรอบการดาเนนงานและบรบทของพนท

มาตรการท 3 การพฒนาการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจรทางถนน และการนาขอมลไปใชประโยชน ตวชวดท 3 มระบบการจดการขอมลจากการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจรทางถนนและแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ(Dashboard) สาหรบใชประโยชนรวมกนในระดบประเทศ/เขต/จงหวด

มการจดทาคลงขอมลและระบบแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ (Dashboard)

มขบเคลอน การดาเนนงานการสอบสวน การบาดเจบจากการจราจรทางถนนและการใชประโยชนจากขอมล

สสอ./รพ.ชมชน/เครอขายอบตเหตทางถนน (เชอมโยงกบการขบเคลอนระบบสขภาพอาเภอ และอาเภอความคมโรคเขมแขง)

1. จดทาคลงขอมลและระบบแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ (Dashboard) 2. จดประชมเชงปฏบตการสงเคราะหความรจากการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจร 3. จดทาหลกสตรและจดพมพคมอการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจร

1. ขบเคลอนการดาเนนงานการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจรและการใชประโยชนจากขอมลในระดบพนท 2. รวมจดทาคลงขอมลและระบบแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ เพอใหมขอมลนาเขาสาหรบใชประโยชนรวมกนในระดบประเทศ/เขต/จงหวด

172


มาตรการท 1 ขบเคลอนการดาเนนงานปองกนและลดการตายจากการจราจรทางถนน ผานระบบสขภาพอาเภอและอาเภอควบคมโรคเขมแขงยงยน (DHS/DC) ตวชวดท 1 จานวนอาเภอทมการขบเคลอนงานปองกนการบาดเจบจากการจราจรผานระบบสขภาพอาเภอและอาเภอควบคมโรคเขมแขง (DHS/DC) ยงยนทผานเกณฑประเมนอาเภอควบคมโรคเขมแขงระดบดไมนอยกวา รอยละ 50 ของ 241 อาเภอ

จดทาระบบการจดเกบขอมลจานวนอาเภอทดาเนนการDHS/DC จากรายงานผลการประเมนตนเอง และจงหวด จากผลการประเมนโดย และ สคร.

แบบประเมนอาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน ระดบดเยยม >90% ระดบดมาก 80-90% ระดบด 70-79% ระดบปานกลาง 60-69%

รอบ 6 และ12 เดอน สานกงานสาธารณสขจงหวด สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 สานกจดการความร กองแผนงาน สานกโรคไมตดตอ

มาตรการท 2 การขบเคลอนการดาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนในเมองใหญ (City RTI) ตวชวดท 2 จานวนหนวยงาน (องคกรปกครองสวนทองถน) ขบเคลอนการดาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนในเมองใหญ (City RTI)

หนวยงาน (องคกรปกครองสวนทองถน) ทมการขบเคลอนการดาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนในเมองใหญ (City RTI)

รายงานสรปผลการดาเนนงาน รายงานการจดประชมกบทองถน

รอบ 6 และ12 เดอน สานกโรคไมตดตอ สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12

มาตรการท 3 การพฒนาการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจรทางถนน และการนาขอมลไปใชประโยชน ตวชวดท 3 มระบบการจดการขอมลจากการสอบสวนการบาดเจบจากการจราจรทางถนนและแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ(Dashboard) สาหรบใชประโยชนรวมกนในระดบ ประเทศ/เขต/จงหวด

มคลงขอมลและระบบแสดงขอมลการสอบสวนการบาดเจบ (Dashboard)

Program รายงานผลการสอบสวน

รอบ 9 และ12 เดอน สานกโรคไมตดตอ สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12

173

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นางนงนช ตนตธรรม 1. นายแพทยชยรตน เตชะไตรศกด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง . นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ 2. นางมนสนนท ลมปวทยากล นกวชาการสาธารณสขทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 08 97883020 3. แพทยหญงสพตรา ศรวณชชากร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] ชอ – สกล นายขจรศกด จนทรพาณชย

ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการ โทร. 08 4672 4678 E-mail: [email protected]

174

แผนงานปองกนการบาดเจบจากสาเหตอนๆ (จมนา, พลดตก หกลม และบาดเจบในเดก)


การบาดเจบ (Injuries) เปนสาเหตของการบาดเจบและเสยชวตทสาคญ ในแตละปมผเสยชวตดวยการบาดเจบกวา 40,000 คน โดยเสยชวตจากอบตเหตทางถนนจานวน 15,045 คน จมนาจานวน 3,568 คน ทารายตวเองจานวน 3,952 คน ถกผอนทารายจานวน 2,652 คน และพลดตกหกลมจานวน 2,007 คน ฯลฯ ซงการบาดเจบจากอบตเหตทางถนนเปนสาเหตนาการเสยชวตในกลมวยทางาน (อาย 15 - 59 ป) การจมนาเปนสาเหตการเสยชวตอนดบหนงในกลมวยเดก (อายตากวา 15 ป) และการพลดตกหกลมเปนสาเหตการเสยชวตอนดบ 2 ในกลมผสงอาย (อาย 60 ปขนไป) นอกจากการจมนาจะเปนสาเหตการเสยชวตทสาคญในกลมเดกแลว (เสยชวตเฉลยปละ 1,200 คน) ยงพบวา แตละปมเดกอายตากวา 15 ป เสยชวตจากการบาดเจบจากสาเหตอนๆ อกกวา 1,400 คน

การจมนาของเดก

รายงานการจมนาระดบโลก (Global Report on Drowning) ขององคการอนามยโลก พบวา ในแตละปมเดกอายตากวา 15 ป จมนาเสยชวต สงถง 372,000 คน ซงเปนสาเหตการเสยชวตอนดบท 3 รองจากโรคเยอหมสมองอกเสบ (Meningitis) และเอดส (HIV) โดยมจานวนการเสยชวตปละ 140,219 คน

สาหรบประเทศไทยในกลมเดกอายตากวา 15 ป การจมนาเปนสาเหตการเสยชวตอนดบหนง ซงสงมากกวาในทกสาเหตทงโรคตดเชอและไมตดเชอ อตราการเสยชวตตอประชากรแสนคน (ป พ.ศ. 2548 - 2558) อยในชวง 5.9 - 11.5 และมจานวนการเสยชวตเฉลยปละ 1,177 คน อตราปวยตาย (Case Fatality Rate) จากการจมนาเทากบรอยละ 37.2 ชวงเดอนเมษายนเปนชวงทมเดกจมนาเสยชวตมากทสด รองลงมาคอพฤษภาคมและมนาคม และตลาคม แหลงนาทมเดกเสยชวตจากการตกนา จมนาสงทสดคอแหลงนาธรรมชาต (รอยละ 39.2) รองลงมาคออางอาบนา (รอยละ 6.8) และสระวายนา (รอยละ 2.7) โดยปจจยเสยงมความแตกตางกนในแตละกลมวย

กรมควบคมโรคไดดาเนนงานปองกนการจมนามาตงแตปลายป 2549 ซงภายหลงจากการดาเนนงานรวมกบภาคเครอขายในหลายปทผานมา พบวา การเสยชวตจากการจมนาของเดกลดลงครงหนง (กอนป 2550 = 1,500 คน, ป 2558 = 701 คน) อยางไรกตาม ทผานมาพนทมการดาเนนงานปองกนการจมนาเพยงมาตรการเดยว ซงไมชวยปองกนการจมนามากนก ดงนนเพอเปนการแกปญหาดงกลาว กรมควบคมโรคจงไดกาหนดกลยทธ “ผกอการด (Merit Maker)” ขน ซงเปนกลยทธทจะกระตนใหพนทเกดการดาเนนงานปองกนการจมนาแบบสหสาขา ตอเนอง และครอบคลมในทกมาตรการ รวมทงใชทรพยากรทมอยในพนท การพลดตกหกลม

ทวโลกมผเสยชวตจากการพลดตกหกลม ปละประมาณ 424,000 คน หรอเฉลยวนละ 1,160 คน ประเทศไทย ในแตปมผสงอาย 1 ใน 3 พลดตกหกลม หรอกวา 3 ลานคน และมผสงอายเสยชวตจากการพลดตกหกลมมากกวา 900 คน (เฉลยวนละ 3 คน) โดยสาเหตหลกมาจาก

การลน สะดด หรอกาวพลาดบนพนระดบเดยวกน เมอพจารณาตามเพศพบวา เพศชาย รอยละ 60 หกลมนอกบาน ในสถานททางาน และขณะเดนทาง สวนเพศหญง รอยละ 55 หกลมในตวบานและบรเวณบาน

175

การบาดเจบในเดก (Child Injury)* ทวโลกมเดกอายตากวา 15 ป เสยชวตจากการบาดเจบ ปละประมาณ 380,663 คน หรอเฉลยวนละประมาณ 1,042 คน สาหรบประเทศไทย การบาดเจบเปนสาเหตนาการเสยชวตในกลมเดก โดยแตละปมเดกอายตากวา 15 ปเสยชวตจากการบาดเจบประมาณ 2,620 คน ซงมจานวนสงมากกวา

จานวนรวมของการเสยชวตจากโรคเอดส ไขเลอดออก ปอดบวม เยอหมสมองอกเสบ และโรคตดเชอ (ประมาณ 715 คน) หมายเหต *การบาดเจบในเดกทสาคญ ไดแก การตกนา จมนา การบาดเจบจากการจราจร การพลดตกหกลม การอดตนทางเดนหายใจ และสมผสกบแรงเชงกลวตถสงของ


ระดบประเทศ

เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน, อตรา (จานวนคน) ป พ.ศ., อตรา (จานวนคน) 2557 2558* 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565

อตราการเสยชวตจากการจมนาของเดกอายตากวา 15 ป 6.8 (812) 5.9 (701) - <5.0 (600)

<4.0 (480)

<3.0 (360)

<2.0 (240)

<1.0 (120)

<1.0

อตราการเสยชวตจากการพลดตก หกลมในกลมอาย 60 ปขนไป 10.0 (909) - - - - - - - - อตราการเสยชวตจากการบาดเจบในเดก (Child Injury) 17.5 (2,246) - - - - - - - -

แหลงขอมล : ขอมลการเสยชวตเปนขอมลจากมรณบตร สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข * ขอมล ป 2558 เปนขอมลเบองตน ณ เดอนกมภาพนธ 2559 (อาจมการเปลยนแปลง)

หมายเหต: 1) อตราการเสยชวตจากการจมนาของเดกอายตากวา 15 ป = (จานวนเดกไทยอายตากวา 15 ป ทเสยชวตจากการจมนา / จานวนประชากรกลางปของเดกไทยอาย

ตากวา 15 ปทงหมด) x 100,000 2) อตราการเสยชวตจากการพลดตก หกลมในกลมอาย 60 ปขนไป = (จานวนผเสยชวตทอาย 60 ปขนไป จากการพลดตก หกลม / จานวนประชากรกลางปของผทอาย 60 ป

ขนไปทงหมด) x 100,000 3) อตราการเสยชวตจากการบาดเจบในเดก (Child Injury) = (จานวนผเสยชวตทอายตากวา 15 ป จากการบาดเจบทกสาเหต / จานวนประชากรกลางปของผทอายตา

กวา 15 ปทงหมด) x 100,000

176

ระดบ สคร. (การเสยชวตจากการจมนาของเดกอายตากวา 15 ป)

เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ สคร. การเสยชวต, อตรา (จานวนคน) ผกอการด (ทม)

Baseline ป 58 เปาหมาย ป 60 เปาหมาย ป 60

การเสยชวตจากการจมนาของเดกอายตากวา 15 ป 1 3.7 (33) 2.8 (25) 23

2 6.9 (43) 5.5 (34) 22

3 5.6 (29) 4.4 (23) 17

4 5.3 (47) 4.2 (38) 24

5 6.5 (60) 5.3 (49) 29

6 6.0 (67) 5.1 (57) 32

7 5.2 (45) 4.6 (40) 31

8 7.6 (80) 6.3 (66) 41

9 8.5 (107) 7.0 (88) 45

10 6.3 (55) 5.1 (44) 34

11 6.1 (54) 4.9 (44) 38

12 5.9 (67) 5.0 (57) 22

สปคม. 1.5 (14) 1.4 (13) 1

หมายเหต: ขอมล ป 58 เปนขอมลเบองตน ณ เดอนกมภาพนธ 2559 ทงนอาจมการเปลยนแปลง ซงจะมผลใหจานวนเปาหมาย ป 2559 ทงจานวนตายและทมผกอการดเปลยนแปลงตามไปดวย

177

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 3.1 จมนา



มาตรการท 1 สรางทมเครอขายผกอการด (Merit Maker) ปองกนการจมนา ตวชวดท 1 จานวนทมผกอการด (Merit Maker)

ทมผกอการด (Merit Maker) จานวน 359 ทม

ทมผกอการด (Merit Maker) ในแตละ สคร. มจานวนไมเทากน ขนอยกบพนทเสยง (พนทเสยงมาก และปานกลาง: รอยละ 50 ของอาเภอในจงหวด มทมผกอการดอยางนอยอาเภอละ 1 ทม พนทเสยงนอย: มทมผกอการดอยางนอย 1 ทม)

เครอขายภาครฐ ทองถน เอกชนและภาคประชาชน

- ขบเคลอนและสรางแรงจงใจการดาเนนงานการสรางทมเครอขายผกอการด (Merit Maker) ในแตละระดบ - ถอดบทเรยนการดาเนนงานผกอการด (Merit Maker) - ผลกดน/สนบสนนเครอขาย

- พฒนาศกยภาพเครอขายในพนท - ผลกดนและสนบสนนใหเกดทมเครอขายผกอการด (Merit Maker) ใหเปนไปตามเปาหมายทกาหนด

มาตรการท 2 สอสารประชาสมพนธปองกนการจมนา ตวชวดท 2 จานวนหนงสอ/เอกสาร/สอ ปองกนการจมนา

- กจกรรมรณรงค จานวน 1 ครง - หนงสอ/เอกสาร/สอ จานวน 4 เรอง

สคร. แตละแหงดาเนนการ - กจกรรมรณรงค จานวน 1 ครง - หนงสอ/เอกสาร/สอ จานวนอยางนอย 2 เรอง

สคร., สสจ., รพศ./รพท., รพช., รพ.สต., อสม., ชมชน, เครอขายภาครฐ ทองถน เอกชนและภาคประชาชน

- จดทาประเดนขอมลทสาคญ - จดกจกรรมรณรงค - จดทาหนงสอ/เอกสาร/สอ - สอสารประชาสมพนธทางชองทางตางๆ

- จดทาประเดนขอมลทสาคญในระดบพนท - จดกจกรรมรณรงค - จดทาสอ/เอกสาร - สอสารประชาสมพนธทางชองทางตางๆ

178

3. มาตรการ เปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (ตอ) 3.2 การพลดตกหกลมในผสงอาย/การบาดเจบในเดก



มาตรการท 1 สรางเครอขายดาเนนงานปองกนการบาดเจบโดยสถานบรการสาธารณสข ตวชวดท 1 จานวนโรงพยาบาลนารองทดาเนนงานปองกนการบาดเจบจากการพลดตกหกลมในผสงอาย

6 แหง - โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

- ขบเคลอนการดาเนนงานปองกนการบาดเจบโดยสถานบรการสาธารณสข - จดประชมเชงปฏบตการฯ - ลงพนทสนบสนนวชาการ/ตรวจเยยมเสรมพลง และตดตามประเมนผล - ใหรางวล รพ. ทมผลการดาเนนงานทด

รวมดาเนนการในพนท

ตวชวดท 2 จานวนโรงพยาบาลนารองการใชอปกรณสงเสรมความปลอดภยเพอปองกนการบาดเจบในเดก (5 อปกรณสงเสรมความปลอดภยทสาคญในเดก: คอกกนเดก หมวกจกรยาน หมวกนรภย เสอชชพ และทนงนรภยสาหรบเดก)

6 แหง - โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข

ขบเคลอนการดาเนนงานโรงพยาบาลนารองการใชอปกรณสงเสรมความปลอดภยเพอปองกนการบาดเจบในเดก - อบรมเชงปฏบตการฯ - สนบสนนอปกรณสงเสรมความปลอดภย - ตรวจเยยมเสรมพลง/ตดตามประเมนผล - ใหรางวล รพ. ทมผลการดาเนนงานทด

รวมดาเนนการในพนท

มาตรการท 2 สอสารประชาสมพนธปองกนการพลดตกหกลมในผสงอาย/การบาดเจบในเดก ตวชวดท 1 จานวนหนงสอ/สอปองกนการพลดตกหกลมในผสงอาย

4 เรอง - หนวยงานสาธารณสข และหนวยงานทเกยวของ

ออกแบบ ผลต และเผยแพรสอประชาสมพนธฯ รวมสอสาร และเผยแพรสอประชาสมพนธฯ

ตวชวดท 2 จานวนหนงสอ/สอปองกนการบาดเจบในเดก

4 เรอง - หนวยงานสาธารณสข และหนวยงานทเกยวของ

ออกแบบ ผลต และเผยแพรสอประชาสมพนธฯ รวมสอสาร และเผยแพรสอประชาสมพนธฯ

179

4. การตดตามประเมนผล 4.1 จมนา

ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

1. จานวนทมผกอการด (Merit Maker) ประเมนรบรองทมผกอการด ตามแนวทางการดาเนนงานฯ

แนวทางประเมนผกอการด การดาเนนงานปองกนการจมนา

ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ

2. จานวนหนงสอ/เอกสาร/สอ ปองกนการจมนา

หนวยงานทไดรบสอสงแบบตอบรบสอไปยงสานกโรคไมตดตอ

แบบตอบรบหนงสอ/เอกสาร/สอ ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ

4.2 การพลดตกหกลมในผสงอาย/การบาดเจบในเดก

ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

1. จานวนโรงพยาบาลนารองทดาเนนงานปองกนการบาดเจบจากการพลดตกหกลมในผสงอาย

โรงพยาบาลประเมนตนเองตามแบบประเมนตนเองฯ และสงไปยงสานกโรคไมตดตอ

แบบประเมนตนเองในการดาเนนงานปองกนการบาดเจบจากการพลดตก หกลมในผสงอาย


2. จานวนโรงพยาบาลนารองการใชอปกรณสงเสรมความปลอดภยเพอปองกนการบาดเจบในเดก

โรงพยาบาลประเมนตนเองตามแบบประเมนฯ และสงไปยงสานกโรคไมตดตอ

แบบประเมนการดาเนนงานโรงพยาบาลนารองการใชอปกรณสงเสรมความปลอดภยเพอปองกนการบาดเจบในเดก


3. จานวนสอการปองกนการพลดตก หกลมในผสงอาย

หนวยงานทไดรบสอสงแบบตอบรบไปยงสานกโรคไมตดตอ

แบบตอบรบสอ ปละ1 ครง สานกโรคไมตดตอ

4. จานวนสอการปองกนการบาดเจบในเดก

หนวยงานทไดรบสอสงแบบตอบรบไปยงสานกโรคไมตดตอ

แบบตอบรบสอ ปละ 1 ครง สานกโรคไมตดตอ

180

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายแพทยสญชย ชาสมบต ตาแหนง รกษาราชการแทนผอานวยการสานกโรคไมตดตอ โทร. 02 5903982 E-mail : [email protected] ชอ – สกล นางสชาดา เกดมงคลการ

ไมม

ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ โทร. 02 5903967 E-mail : [email protected]

181

เอกสารแนบ 1 เรอง จมนาในเดก ตารางท 1 จานวนและอตราการเสยชวตจากการจมนาในเดกอายตากวา 15 ป ตอประชากรเดกแสนคน จาแนกรายจงหวด

ป พ.ศ. 2556 - 2558

อนดบ จงหวด ป 2556 ป 2557 ป 2558* จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา

รวมทงประเทศ 925 7.56 812 6.8 701 5.9 1 กระบ 9 8.3 3 2.7 6 5.52 กรงเทพมหานคร 23 2.4 21 2.3 14 1.53 กาญจนบร 17 10.2 18 11.1 12 7.44 กาฬสนธ 11 6.1 10 5.8 7 4.05 กาแพงเพชร 15 10.8 14 10.4 6 4.56 ขอนแกน 22 6.9 11 3.6 18 5.97 จนทบร 12 12.4 11 11.6 5 5.38 ฉะเชงเทรา 20 15.3 13 10.1 11 8.59 ชลบร 12 4.4 23 8.2 18 6.410 ชยนาท 4 7.3 1 1.9 1 1.911 ชยภม 21 10.1 9 4.4 13 6.412 ชมพร 10 10.4 8 8.5 5 5.313 เชยงราย 14 6.8 6 3.0 10 5.014 เชยงใหม 11 4.1 14 5.3 9 3.415 ตรง 9 6.7 8 6.1 8 6.116 ตราด 3 7.1 6 14.5 6 14.517 ตาก 6 4.5 6 4.6 1 0.818 นครนายก 2 4.5 5 11.5 4 9.219 นครปฐม 8 5.1 7 4.5 13 8.420 นครพนม 18 12.3 11 7.8 9 6.421 นครราชสมา 36 7.4 24 5.0 31 6.522 นครศรธรรมราช 18 5.9 11 3.7 20 6.723 นครสวรรค 19 10.2 10 5.5 12 6.624 นนทบร 9 4.6 6 3.1 7 3.725 นราธวาส 9 4.4 6 2.9 6 2.926 นาน 5 6.3 6 7.9 4 5.327 บงกาฬ 6 6.7 7 7.9 3 3.428 บรรมย 34 10.5 15 4.8 31 10.029 ปทมธาน 11 5.6 11 5.6 7 3.630 ประจวบครขนธ 18 17.9 12 12.0 10 10.031 ปราจนบร 10 11.0 6 6.7 6 6.732 ปตตาน 8 4.3 9 4.8 21 11.333 พระนครศรอยธยา 10 7.0 2 1.4 10 7.134 พะเยา 4 5.7 6 8.9 3 4.535 พงงา 9 16.7 7 13.2 3 5.736 พทลง 6 6.1 8 8.2 3 3.137 พจตร 5 5.1 12 12.9 8 8.638 พษณโลก 19 12.9 14 9.8 12 8.4

182

อนดบ จงหวด ป 2556 ป 2557 ป 2558* จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา

39 เพชรบร 9 10.7 11 13.4 3 3.740 เพชรบรณ 15 8.2 10 5.6 21 11.841 แพร 1 1.5 2 3.3 2 3.342 ภเกต 2 2.5 11 13.1 4 4.843 มหาสารคาม 6 3.6 14 8.8 9 5.644 มกดาหาร 9 13.2 7 10.6 4 6.145 แมฮองสอน 1 1.7 3 5.3 1 1.846 ยโสธร 8 8.2 7 7.5 8 8.647 ยะลา 10 7.3 14 10.2 8 5.848 รอยเอด 20 8.6 22 9.9 11 5.049 ระนอง 1 2.5 1 2.7 4 10.850 ระยอง 12 8.8 8 5.8 6 4.351 ราชบร 10 6.5 12 8.1 8 5.452 ลพบร 9 6.8 5 3.9 4 3.153 ลาปาง 4 3.8 3 3.1 3 3.154 ลาพน 2 3.5 2 3.6 1 1.855 เลย 9 7.6 12 10.4 12 10.456 ศรสะเกษ 36 12.5 19 6.9 17 6.257 สกลนคร 9 3.9 22 9.9 13 5.858 สงขลา 22 7.3 19 6.4 14 4.759 สตล 2 2.7 5 6.6 7 9.260 สมทรปราการ 9 3.9 5 2.2 8 3.561 สมทรสงคราม 4 12.7 2 6.6 0 0.062 สมทรสาคร 11 11.2 4 4.1 5 5.163 สระแกว 28 24.7 15 13.6 7 6.364 สระบร 7 5.9 9 7.8 9 7.865 สงหบร 0 0.0 3 9.0 4 12.066 สโขทย 10 9.8 9 9.2 5 5.167 สพรรณบร 14 9.4 14 9.7 9 6.268 สราษฎรธาน 25 11.6 14 6.5 12 5.669 สรนทร 40 14.3 39 14.5 32 11.970 หนองคาย 12 12.1 3 3.1 7 7.371 หนองบวลาภ 6 6.0 10 10.4 13 13.572 อางทอง 4 8.4 1 2.2 2 4.373 อานาจเจรญ 7 9.8 5 7.3 3 4.474 อดรธาน 21 6.9 42 14.3 23 7.875 อตรดตถ 12 15.6 7 9.5 4 5.476 อทยธาน 4 6.6 5 8.5 2 3.477 อบลราชธาน 31 8.2 39 10.7 23 6.3

แหลงขอมล: ขอมลมรณบตร. สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกปลดกระทรวงสาธารณสข วเคราะห: สชาดา เกดมงคลการ และสม เอกเฉลมเกยรต. สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข *หมายเหต: ป พ.ศ. 2558 เปนขอมลเบองตน ณ เดอนกมภาพนธ 2559 (อาจมการเปลยนแปลง)

183

ตารางท 2 จานวนและอตราการเสยชวตจากการจมนาในเดกอายตากวา 15 ป ตอประชากรเดกแสนคน จาแนกตามสานกงานปองกนควบคมโรค (สคร.) ป พ.ศ. 2556 - 2558

สคร. การเสยชวต, อตรา (จานวนคน) ป 2556 ป 2557 ป 2558*

1 4.6 (42) 4.8 (42) 3.7 (33) 2 9.7 (62) 7.4 (46) 6.9 (43) 3 8.7 (47) 8.1 (42) 5.6 (29) 4 5.7 (52) 4.7 (42) 5.3 (47) 5 9.7 (91) 8.7 (80) 6.5 (60) 6 9.5 (106) 7.8 (87) 6.0 (67) 7 6.6 (59) 6.6 (57) 5.2 (45) 8 7.5 (81) 10.1 (107) 7.6 (80) 9 10.1 (131) 10.1 (87) 8.5 (107) 10 10.1 (91) 8.9 (77) 6.3 (55) 11 8.2 (74) 6.0 (55) 6.1 (54) 12 5.8 (66) 6.1 (69) 5.9 (67) 13 2.4 (23) 2.3 (21) 1.5 (14)

แหลงขอมล: ขอมลการเสยชวตเปนขอมลจากมรณบตร สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข

* ขอมล ป 2558 เปนขอมลเบองตน ณ เดอนกมภาพนธ 2559 (อาจมการเปลยนแปลง)

184

เอกสารแนบ 2 การพลดตกหกลมในผสงอาย จากรายงานขอมลมรณบตร พบวา อตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมในผสงอายมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง

ดงแสดงในรปท 1 โดยเพศชายมอตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมสงกวาเพศหญง 3.5 เทา ภาพท 1 อตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมของกลมอาย 60 ปขนไป ตอประชากรผสงอายแสนคน จาแนกตามเพศ

ป พ.ศ. 2548 - 2557

02468

10121416

2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

อตรา

ป พ.ศ.

ชายหญงรวม

แหลงขอมล: ขอมลมรณบตร สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. วเคราะห: นพา ศรชาง และ ลวตรา กาว สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

เมอพจารณาตามเขตสขภาพ พบวา อตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมในผสงอายสงกวาคาเฉลยประเทศ ในเขตสขภาพท 1, 3, 11, 12, 2 และ 5 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 จานวนและอตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมในผทมอาย 60 ปขนไป ตอประชากรแสนคน จาแนกราย

เขตสขภาพท 1 - 12 และกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2553 - 2557

หนวยงาน ป 2553 ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557 จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา

สวนกลาง 26 3.77 39 5.37 54 7.06 54 6.66 55 6.40 เขตสขภาพท 1 64 8.56 132 16.99 98 12.09 110 12.86 161 17.81 เขตสขภาพท 2 23 5.44 40 9.08 77 16.79 54 8.94 58 11.22 เขตสขภาพท 3 19 4.69 50 11.86 66 15.06 65 13.98 68 13.82 เขตสขภาพท 4 37 6.01 34 5.28 30 4.45 47 6.57 42 5.54 เขตสขภาพท 5 51 8.19 58 8.93 64 9.44 77 10.69 78 10.19 เขตสขภาพท 6 34 5.75 57 9.21 57 8.79 67 9.70 72 9.80 เขตสขภาพท 7 35 6.09 44 7.32 45 7.16 52 7.85 60 8.63 เขตสขภาพท 8 17 3.14 24 4.09 20 3.37 56 8.98 57 8.72 เขตสขภาพท 9 44 5.65 75 9.26 75 8.88 68 7.62 77 8.20 เขตสขภาพท 10 31 6.40 39 7.72 43 8.16 66 11.93 48 8.29 เขตสขภาพท 11 36 7.54 37 7.48 60 11.69 56 10.37 65 11.45 เขตสขภาพท 12 22 4.41 30 5.80 39 7.27 30 5.30 68 11.41 รวมทงประเทศ 439 5.89 659 8.46 728 8.97 802 9.22 909 10.03 แหลงขอมล: ขอมลมรณบตร สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข วเคราะห: นพา ศรชาง และ ลวตรา กาว สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

185

ตารางท 4 จานวนและอตราการเสยชวตจากการพลดตกหกลมในผทมอาย 60 ปขนไป ตอประชากรแสนคน จาแนกรายจงหวด ป พ.ศ. 2553 - 2557

ลาดบ จงหวด ป 2553 ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557 จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา

รวมทงประเทศ 439 5.89 659 8.46 728 8.97 802 9.22 909 10.031 กระบ 2 5.49 2 5.27 1 2.53 1 2.37 1 2.232 กรงเทพมหานคร 26 3.77 39 5.37 54 7.06 54 6.66 55 6.403 กาญจนบร 7 7.77 6 6.39 4 4.09 12 11.52 11 9.904 กาฬสนธ 5 4.77 0 0.00 5 4.36 12 9.92 12 9.435 กาแพงเพชร 3 3.59 7 8.02 6 6.58 8 8.20 14 13.456 ขอนแกน 13 6.25 20 9.19 19 8.34 27 11.24 29 11.507 จนทบร 5 7.82 15 22.53 8 11.51 12 16.28 15 19.248 ฉะเชงเทรา 5 5.87 5 5.66 6 6.55 14 14.52 9 8.879 ชลบร 7 5.50 10 7.50 14 9.99 24 16.04 21 13.1610 ชยนาท 3 5.62 4 7.27 6 10.57 4 6.71 7 11.1711 ชยภม 5 3.58 4 2.75 7 4.62 7 4.39 7 4.1812 ชมพร 8 12.98 9 14.13 12 18.21 16 23.16 17 23.4813 เชยงราย 12 8.31 41 27.24 35 22.25 46 27.65 50 28.3714 เชยงใหม 11 5.09 14 6.22 12 5.09 19 7.61 33 12.4215 ตรง 7 10.35 8 11.42 5 6.86 8 10.29 17 20.5716 ตราด 1 3.64 1 3.50 4 14.93 3 9.54 1 3.0217 ตาก 1 1.91 4 7.33 10 17.77 7 11.78 7 11.0418 นครนายก 7 19.50 7 18.85 4 10.39 7 17.29 10 23.5319 นครปฐม 16 16.09 11 10.57 15 13.74 13 11.16 11 8.8720 นครพนม 3 4.20 0 0.00 4 5.14 12 14.75 11 12.9621 นครราชสมา 21 6.88 39 12.27 40 12.06 32 9.08 42 11.2622 นครศรธรรมราช 12 6.13 11 5.45 27 12.95 17 7.79 26 11.4223 นครสวรรค 10 6.81 27 17.67 45 28.31 35 20.81 35 19.6824 นนทบร 3 2.24 0 0.00 0 0.00 5 3.10 3 1.7425 นราธวาส 3 4.44 5 7.17 7 9.68 5 6.55 14 17.4326 นาน 12 20.26 10 16.30 15 23.45 11 16.40 17 24.1027 บงกาฬ 0 0.00 1 2.40 1 2.29 2 4.3728 บรรมย 7 4.06 10 5.56 17 9.06 12 6.05 15 7.1829 ปทมธาน 3 3.31 2 2.07 2 1.94 4 3.58 4 3.3130 ประจวบครขนธ 5 8.83 12 20.23 6 9.65 9 13.54 11 15.4631 ปราจนบร 3 5.33 3 5.13 2 3.29 2 3.13 1 1.4932 ปตตาน 4 5.90 2 2.87 5 6.97 0 0.00 4 5.0833 พระนครศรอยธยา 8 7.63 7 6.45 2 1.78 2 1.69 8 6.4134 พะเยา 8 13.01 16 24.91 10 14.83 11 15.41 7 9.2635 พงงา 0 0.00 0 0.00 2 6.17 1 2.92 2 5.5336 พทลง 6 8.74 4 5.63 4 5.45 3 3.88 5 6.1337 พจตร 3 3.96 9 11.41 5 6.09 5 5.72 5 5.4038 พษณโลก 11 10.50 17 15.54 27 23.60 15 6.29 23 17.7839 เพชรบร 4 6.42 8 12.36 6 8.92 10 14.10 8 10.71

186

ลาดบ จงหวด ป 2553 ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557 จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา

40 เพชรบรณ 5 4.19 11 8.87 26 20.13 18 13.10 10 6.8441 แพร 5 7.37 14 19.93 4 5.48 5 6.53 13 16.2242 ภเกต 6 22.50 7 24.76 4 13.31 5 15.41 7 20.0143 มหาสารคาม 9 8.23 11 9.59 13 10.82 8 6.30 8 5.9944 มกดาหาร 1 2.95 1 2.82 2 5.40 0 0.00 2 4.9345 แมฮองสอน 3 12.28 1 3.97 6 23.03 3 10.80 1 3.3846 ยโสธร 3 4.73 4 6.07 8 11.71 8 11.21 8 10.7747 ยะลา 1 2.13 4 8.25 6 11.92 0 0.00 6 10.6948 รอยเอด 8 5.25 13 8.18 8 4.82 5 2.87 11 6.0549 ระนอง 0 0.00 1 5.18 1 4.99 2 9.67 2 9.2750 ระยอง 5 8.35 7 11.14 14 21.23 2 2.85 14 18.7451 ราชบร 9 8.14 10 8.68 12 9.98 9 7.07 8 5.9452 ลพบร 9 9.12 9 8.83 6 5.67 13 11.65 9 7.6753 ลาปาง 12 10.57 32 27.21 14 11.45 12 9.37 30 22.3454 ลาพน 1 1.66 4 6.41 2 3.08 3 4.39 10 13.9155 เลย 4 5.40 13 16.82 4 4.96 7 8.26 9 10.1456 ศรสะเกษ 5 3.10 6 3.58 11 6.30 14 7.63 9 4.7057 สกลนคร 4 3.81 4 3.63 5 4.33 4 3.30 7 5.5258 สงขลา 1 0.65 7 4.40 12 7.25 12 6.88 17 9.2859 สตล 0 0.00 0 0.00 0 0.00 2 6.29 5 14.9060 สมทรปราการ 8 6.80 11 8.82 6 4.53 7 4.90 4 2.6061 สมทรสงคราม 3 9.64 1 3.10 3 8.94 1 2.83 5 13.4762 สมทรสาคร 2 3.85 2 3.66 5 8.63 6 9.59 12 17.7463 สระแกว 0 0.00 5 8.91 3 5.11 3 4.80 7 10.5664 สระบร 4 5.53 5 6.65 10 12.79 4 4.85 2 2.3065 สงหบร 2 5.66 2 5.49 1 2.66 6 15.16 1 2.4066 สโขทย 3 3.71 2 2.38 6 6.85 7 7.50 9 9.0767 สพรรณบร 5 4.14 8 6.40 13 10.03 17 12.39 12 8.2868 สราษฎรธาน 8 7.36 7 6.22 13 11.12 14 11.36 10 7.7069 สรนทร 11 6.82 22 13.17 11 6.35 17 9.35 13 6.8470 หนองคาย 4 4.37 1 1.33 1 1.73 1 1.64 3 4.6771 หนองบวลาภ 1 2.08 1 1.98 1 1.88 5 8.88 9 15.1272 อางทอง 1 2.27 2 4.40 5 10.63 6 12.12 5 9.6273 อานาจเจรญ 0 0.00 2 4.83 2 4.62 4 8.77 2 4.1874 อดรธาน 1 0.66 5 3.15 4 2.40 26 14.85 16 8.7075 อตรดตถ 3 4.56 6 8.79 8 11.26 7 9.33 9 11.3976 อทยธาน 0 0.00 3 6.32 4 8.11 13 24.95 7 12.7877 อบลราชธาน 22 11.80 26 13.35 20 9.83 40 18.68 27 12.01แหลงขอมล: ขอมลมรณบตร สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข วเคราะห: นพา ศรชาง และ ลวตรา กาว สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

187

แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพกลมแรงงานนอกระบบ/ภาคเกษตรกรรม

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา กรมควบคมโรค ใหความสาคญตอการดแลสขภาพผประกอบอาชพโดยเฉพาะในกลมเกษตรกรรมซงเปนกลมแรงงานนอกระบบกลมใหญของประเทศไดมอบหมายใหสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พฒนาการดาเนนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ โดยใหหนวยบรการสาธารณสขจดบรการคลนกสขภาพเกษตรกร เพอใหบรการอาชวอนามยทงเชงรกและเชงรบแกกลมผประกอบอาชพในชมชนตามแนวทางการจดบรการอาชวอนามยทกรมควบคมโรคกาหนด โดยปงบประมาณ 2556 - 2558 ไดมการสนบสนนใหหนวยบรการสาธารณสขระดบปฐมภมเขารวมจดบรการอาชวอนามยใหแกกลมแรงงานชมชน รอยละ 40 ของหนวยบรการทงหมด ซงป 2558 มหนวยบรการทรวมจดบรการอาชวอนามยทงหมด 3,333 แหง (ขอมล ณ วนท 21 ตลาคม 2558)

แรงงานนอกระบบ หมายถง ผมงานทาทไมไดรบความคมครองและไมมหลกประกนทางสงคมจากการทางานหรอคนไทยททางานอายตงแต 15 ปขนไป ไมไดรบสทธคมครองสขภาพ ตามกฎหมายแรงงาน สวสดการขาราชการ หรอรฐวสาหกจ แตยงคงไดรบสทธการรกษาพยาบาลจากหลกประกนสขภาพแหงชาต เชน ผททาการผลตอยกบบาน รบจางทางานในชมชน รบจางเหมาทางาน รบจางเหมาทางาน งานรบเหมาชวงรบงานมาทาทบาน กลมวสาหกจชมชน หรอการรวมกลมผลตสนคาในทองถน (สานกฯ 2555, รายงานประจาป) ซงเปนกลมเปาหมายหลกทมโอกาสเสยงดานสขภาพสงอนเนองมาจากสภาพแวดลอมและเงอนไขการทางานทไมเออตอการมสขภาพทดในระยาวหรอเมอยางเขาสวยเกษยณอายการทางาน ทจะเปนภาระดานสงคมและเศรษฐกจ (คาใชจายดานสขภาพ) ในอนาคต

จากขอมลของสานกงานสถตแหงชาต ป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมประชากรกลมแรงงานภาคเกษตรกรรม จานวน 12.5 ลานคน ถอวาเปนกาลงแรงงานทมสดสวนสงทสดของประเทศ และจากขอมลการสารวจของกลมสารสนเทศและขอมลสถต ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมปศสตว ในป 2556 ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 พบวามจานวนครวเรอนททาเกษตรกรรมกลมพช จานวน 7,587,101 ครวเรอน อนตรายทสาคญในกลมเกษตรกร คอ อนตรายจากการใชสารกาจดศตรพช สามารถเกดอาการแสดงเฉยบพลนตงแตระดบเลกนอยจนรนแรงถงแกชวต ขนอยกบระดบความเขมขน ความเปนพษ และปรมาณทไดรบสารกาจดศตรพชสามารถเขาสรางกายไดหลายทาง โดยการสมผสทางผวหนง การสดหายใจละอองทฟงกระจายในอากาศ และการรบประทานอาหารและนาดมทมสารเคมปนเปอน พฤตกรรมการใชสารเคมทไมปลอดภยทาใหเกษตรกรผอาศยในชมชน และผบรโภคมความเสยงจากการไดรบอนตรายจากสารเคมเพมขน

โรคและภยสขภาพจากสารเคมกาจดศตรพช ขอมลปรมาณการนาเขาสารเคมกาจดศตรพช ป พ.ศ. 2551 - 2557 ของสานกควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร พบวา สารกาจดวชพช (Herbicide) มปรมาณการนาเขาสงสด รองลงมา ไดแก สารกาจดแมลง (Insecticide) และสารปองกนและกาจดโรคพช (Fungicide) ตามลาดบ จากขอมลผปวยนอกของสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 มอตราผปวยนอกโรคพษสารเคมกาจดศตรพชเทากบ 12.25 ตอประชากรแสนคน เพมขนจากป พ.ศ. 2556 เลกนอย แตเมอเทยบกบป พ.ศ. 2555 กยงมอตราปวยทตากวา โดยผปวยสวนใหญอยในกลมอาย 60 ป ขนไป จานวน 1,267 คน (รอยละ 15.93) รองลงมา ไดแก กลมผมอาย 45 - 49 ป จานวน 851 คน (รอยละ 10.69) และกลมอาย 40 - 44 ป จานวน 844 คน (รอยละ 10.61) ของผปวยทงหมด และผปวยสวนใหญปวยจากพษสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต จานวน 2,644 ราย (รอยละ 32.22) รองลงมา ไดแก สารกาจดศตรพชและสตวอนๆ ทไมระบรายละเอยด จานวน 1,832 ราย (รอยละ 22.33) และยาฆาหญาและยาฆาเชอรา จานวน 1,792 ราย (รอยละ 21.84)

จากผลการตรวจคดกรองผเสยงตอพษสารกาจดศตรพชเบองตน โดยใชกระดาษทดสอบโคลนเอสเตอเรส ป 2554 – 2558 พบวาผมความเสยงและไมปลอดภย อยระหวาง รอยละ 31 – 34 ของผทไดรบการตรวจคดกรองในแตละป (สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม, 2554 - 2558) ในป พ.ศ. 2556 มอตราผปวยนอกจากกลมโรคสารเคมกาจดศตรพชเทากบ 12.37 ตอประชากรกลางปแสนคน (สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข)

188

โรคกระดกและกลามเนอ ภาวะผดปกตของกระดกและกลามเนอ เปนกลมโรคทมสาเหตมาจากหลายปจจย จากทาทางซาๆ หรอการออกแรงเกนกาลง รวมทงทาทางทฝนธรรมชาต ปจจยจากการทางานเปนสาเหตหนงทเพมความเสยงตอการเกดโรคได นอกจากนยงมสาเหตอนๆ เชน การทากจกรรมทบาน ความผดปกตของโครงสรางรางกายทมอยเดม ความเสอมตามอาย หรอสภาวะทางจตใจ เปนตน ขอมลผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอ จากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 พบผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอ (รวมทกรหส) เฉพาะรายทเกยวของกบภาวะการทางาน (Y96) จานวน 47,061 ราย คดเปนอตราปวย 72.45 ตอประชากรแสนคน เพมขนจากป พ.ศ. 2556 โดยจงหวดขอนแกนมอตราผปวยนอกสงสด (1,327.38) รองลงมา ไดแก จงหวดรอยเอด และกาฬสนธ (302.99 และ 281.07) ตามลาดบ โดยผปวยเปนเพศชาย จานวน 18,119 คน (รอยละ 38.50) และเปนเพศหญง จานวน 28,942 คน (รอยละ 61.50) กลมอายทพบผปวยมากทสด คอ กลมอาย 60 ปขนไป จานวน 11,008 คน (รอยละ 23.39) รองลงมา ไดแก กลมอาย 45-49 ป จานวน 6,939 คน (รอยละ 14.74) และกลมอาย 50 - 54 ป จานวน 6,358 คน (รอยละ 13.51)

เมอจาแนกตามกลมอาชพทพบผปวยสงสด คอ กลมอาชพเกษตรกรผปลกพชผกและพชไร จานวน 29,753 คน (รอยละ 63.22) รองลงมา ไดแก กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 7,776 คน (รอยละ 16.52) และกลมผปฏบตงานดานการปลกพชรวมกบการเลยงสตวเพอการดารงชพ จานวน 3,072 คน (รอยละ 6.53) ตามลาดบ และผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอสวนใหญจะอยในกลม M60 - M79 (ความผดปกต ของเนอเยอออน) จานวน 46,587 ราย (รอยละ 80.07) รองลงมาไดแก กลม M40 - M54 (โรคของหลง) จานวน 9,810 คน (รอยละ 16.86) และกลม M00 - M25 (โรคขอ) จานวน 1,661 คน (รอยละ 2.85) ตามลาดบ (สานกฯ 2558, รายงานประจาป) จากปญหาดงกลาวทาใหประเทศมความพยายามทจะปองกน สงเสรม ตลอดจนความเสยงดานสขภาพทเกดขนในกลมผประกอบอาชพดงกลาวโดยมการขบเคลอนผานทางกฎหมาย ระเบยบวาระแหงชาต และผานวาระสมชชาสขภาพแหงชาต ดงรายงานการขบเคลอนสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 4 (2550) ระเบยบวาระท 2.3 ทระบถงการเขาถงบรการอาชวอนามยเพอสขภาพและความปลอดภยของคนทางานในภาคอตสาหกรรมและบรการ ทกลาววา การเขาถงบรการอาชวอนามยเพอสขภาพและความปลอดภยของคนทางานเปนสทธขนพนฐานและเปนบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ. 2550 รวมถงภาครฐบาลไดกาหนดเปนนโยบายวาดวยแรงงานปลอดภยและสขภาพอนามยดเปน “วาระแหงชาต” ตงแต พ.ศ. 2550 เปนแรงเสรมใหกระทรวงสาธารณสขตองพฒนาการจดบรการอาชวอนามยและการวางระบบการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคใหแกกลมผประกอบอาชพในกลมแรงงานนอกระบบ ใหสอดคลองกบนโยบายทเกยวของ

กรมควบคมโรคโดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมจงไดประสานความรวมมอกบแผนงานพฒนาคณภาพชวตแรงงาน สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยโครงการประสานและขบเคลอนยทธศาสตรพฒนาคณภาพชวต และสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)ไดรวมกนขบเคลอนนโยบายการจดบรการอาชวอนามยแกแรงงานนอกระบบ ทงในระดบกระทรวง และเขตสขภาพ/เขต สปสช. โดยการมสวนรวมจากหนวยงานภาครฐ ผแทนจากทกภาคสวนทเกยวของ เพอเชอมโยงการจดบรการอาชวอนามยในระดบนโยบายสการปฏบตในพนท ใหไดตามมาตรฐานทกาหนดสอดคลองกบบรบทของพนท และมระบบขอมลในการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ ทสามารถนามาใชเปนประโยชนตอพนท รวมทงสามารถนามาประกอบการตดสนใจเชงนโยบายในการพฒนาและขยายระบบการจดบรการอาชวอนามย ใหครอบคลมทวประเทศ โดยในระยะแรกจะเรมดาเนนการในกลมเปาหมาย ซงผานการพจารณาและไดรบการเหนชอบจากผบรหารของกระทรวงสาธารณสข สสส. สปสช. ตลอดจนเครอขายและผมสวนไดสวนเสย โดยมเกณฑในการคดเลอก คอ 1) เปนกลมประชากรสวนใหญทมโอกาสไดรบความเสยงสงจากการประกอบอาชพ เชน เกษตรกรอตสาหกรรมในครวเรอน 2) มขอมลทสามารถอางองไดชดเจน (สถต หนวยงาน องคกรภาคประชาสงคม) 3) มกลไกระดบปฏบตการทสามารถจะเอออานวยตอกระบวนการเขาถงระบบบรการสงเสรม เชนอสม. อสร.อกม. สภาเกษตรกร 4) สอดคลองกบนโยบายของหนวยงาน/รฐบาล เชน นโยบายการชวยเหลอเกษตรกร มกฎหมายคมครองทจะนาไปสการปฏบตไดงาย นโยบายของหนวยงานทเกยวของ เชน กลมเกษตรกร กลมแรงงานคยขยะ เปนตนและ 5) เปนพนททมความเสยงหรอเปนพนททมโอกาสเสยง (Area-based) จานวนทงหมด 5 กลม คอ เกษตรกรกลมอาชพเพาะปลก (30 จงหวด) ผขบขรถแทกซ 11 สหกรณ (กรงเทพฯ) กลมแกะสลกหน (ชลบร, พะเยา, ลาปาง, กาฬสนธ, นครราชสมา)กลมคนเกบและคดแยกขยะ (ขยะทวไป 3 จงหวด,ขยะอเลกทรอนกส 5 จงหวด) และ ตดเยบผาและผลตภณฑจากผา (17 จงหวด)

189

ดงนน ในป 2560 สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมจงดาเนนการควบคมปจจยเสยงตอโรคจากการประกอบอาชพภาคเกษตรกรรม เพอสนบสนนการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพภาคเกษตรกรรม เพอขยายผลการดาเนนงาน ใหครอบคลมกลมเปาหมาย สนบสนนและสรางความรวมมอกบเครอขายทงภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสขดาเนนงานเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพในกลมผประกอบอาชพเกษตรกรรม เพอใหเครอขายทกระดบมการดาเนนงานเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพในกลมผประกอบอาชพกลมแรงงานนอกระบบอยางตอเนอง และเกดความยงยน 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ......... 1. อตราปวยดวยโรคจากการประกอบอาชพทสาคญในกลมแรงงานนอกระบบ ลดลงจากปทผานมา

1.1 โรคพษสารกาจดศตรพช (ICD 10ไมรวมสาเหตการฆาตวตาย)

9.98

8.98 7.98 6.98 5.98 4.98 3.98 2.98 -

1.2 โรคปอดจากการประกอบอาชพ 1.2.1 โรคปอดฝนหน (Silicosis) 1.2.2 โรคปอดจากแรใยหน (Asbestosis)

1.3 โรคกระดกและกลามเนอ 72.26 71.26 70.26 69.26 68.26 67.26 66.26 65.26 1.4 โรคพษสารเคม (กลมโลหะหนก สารทาละลาย)

1.4.1 กลมโลหะหนก 0.29 0.28 0.27 0.26 0.25 0.24 0.23 0.22 1.4.2 สารทาละลาย

190



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 สรางการจดบรการอาชวอนามยใหแรงงานในชมชน ตวชวดท 1.1 จานวนหนวยบรการ ปฐมภมทมการจดบรการอาชวอนามย ใหแรงงานในชมชน เพมขนปละ อยางนอย รอยละ 10 - จานวนแรงงานนอกระบบไดรบการ คดกรองสขภาพ (ป 2559 รอยละ 40)

รอยละ 50 สคร.1-12 และ สปคม. =รอยละ 50 (เพมขนอยางนอย รอยละ 10 จากป 2559) หมายเหต สคร.ทมหนวยบรการสาธารณสขในพนททสามารถจดบรการ อาชวอนามยใหแรงงานในชมชนไดมากกวา รอยละ 70 สามารถเลอกวดตวชวดท 1.2 รอยละของการยกระดบการจดบรการอาชวอนามยใหแรงงานในชมชนแทนได

พนทเปาหมาย : ทงประเทศ 77 จงหวด กลมวย : กลมวยทางาน/แรงงานนอกระบบทเปนกลมอาชพทสาคญในแตละพนท (เชน กลมเพาะปลก, ประมง, รบงานไปทาทบาน ฯลฯ) ในพนททมปญหา พนทดาเนนการ (Setting) : แรงงานนอกระบบทเปนกลมอาชพทสาคญในพนท (เกษตร, แกะสลกหน, เยบผา, แทกซ, กลมเกบและคดแยกขยะ) เครอขาย : กรงเทพมหานคร, สสจ., สสอ.,รพศ./รพท./รพช., รพสต./PCU, หนวยบรการปฐมภม, หนวยบรการสาธารณสขทวประเทศ, กรมวชาการเกษตร, อปท.,ธกส., กระทรวงแรงงาน, สสส. และ สปสช.

1. ขบเคลอนนโยบายการสงเสรมปองกนโรคจากการประกอบอาชพสาหรบกลมแรงงานนอกระบบ

2. พฒนาและสนบสนน องคความรแนวทางการดาเนนงานขอมล/แลกเปลยนขอคดเหนการเฝาระวงฯและขอคดเหนการสงเสรมปองกนโรคจากการประกอบอาชพสาหรบกลมแรงงานนอกระบบ

3. ปรบปรงและพฒนาหลกสตรเพอพฒนาศกยภาพของบคลากรหรอเจาหนาทสาธารณสขสาหรบกลมแรงงานนอกระบบ

4. พฒนาผลตภณฑการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพฯ

5. พฒนาเทคนคทางหองปฏบตการสาหรบตรวจสารเคมกาจดศตรพช

1. สนบสนน เสรมสรางศกยภาพและความเขมแขงการจดระบบเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพและการสงเสรมปองกนโรคในกลมแรงงานนอกระบบ 2. พฒนาศกยภาพเครอขายใหกบเจาหนาทในพนท เครอขายในการจดบรการ อาชวอนามยใหแรงงานในชมชนในหนวยบรการปฐมภม 3. พฒนาศกยภาพและสนบสนนขอมลวชาการ องคความร แนวทางการดาเนนงานกบเครอขายหรอเจาหนาทในพนทเครอขายจดบรการอาชวอนามยและการสงเสรมปองกนโรคจากการประกอบอาชพสาหรบกลมแรงงานนอกระบบ 4. พฒนาระบบขอมลการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพระดบเขต

191



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 1.2 รอยละของการยกระดบการจดบรการอาชวอนามยใหแรงงาน ในชมชน (ใชเกณฑการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน 11 ขอ) ไดแก 1. กรณระดบเรมตนเปนระดบพนฐาน,

ระดบด หรอดมาก 2. กรณระดบพนฐานเปนระดบดหรอ

ดมาก 3. กรณระดบดเปนระดบดมาก 4. กรณระดบดมากพฒนาสมาตรฐาน

การจดบรการอาชวอนามยสาหรบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

รอยละ 10 สคร.1-2 และ สปคม.=รอยละ 10

- จงหวดทมหนวยบรการ สาธารณสขจดบรการ อาชวอนามยใหแรงงานในชมชน มากกวารอยละ 70

6. สนบสนนเสรมสรางความเขมแขงการจดการเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ เชน Reactive Paper, องคความร, สอประชาสมพนธ

7. พฒนาระบบและการเชอมโยงขอมลการคดกรองสขภาพตามระบบขอมลสขภาพ ICD10 และเชอมโยงระบบขอมลของ สปสช. ในกลมแรงงานนอกระบบ - พฒนาและสนบสนนความรแก สคร. เรอง ICD-10 และการ coding รหส ICD-10 - ประสานการดาเนนงาน/เชอมโยงขอมลทองถน 8. สนบสนน ตดตามการดาเนนงานของ สคร. และเครอขาย

9. ถอดบทเรยน และจดเวทแลกเปลยนเรยนร

5. ตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานจดบรการอาชวอนามยใหแรงงานในชมชน 6. สนบสนน ตดตาม การดาเนนงานในระดบจงหวดและรายงานผลการดาเนนงานดแลหรอจดบรการสขภาพ 7. จดเวทแลกเปลยนเรยนรหรอ สรปบทเรยนการดาเนนงานระดบเขตอยางนอย 1 เรอง จงหวด 1. ดาเนนการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในกลมเกษตรกรตามแนวทางฯ 2. สนบสนนและรวมตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานจดบรการใหแรงงานในชมชนของ รพสต. และ/หรอ PCU ของ รพช.

192



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 สรางและพฒนาความรวมมอของเครอขายเพอการลดปจจยเสยงในการทางานของแรงงานในชมชนและแรงงานนอกระบบ ตวชวดท 2.1 จานวนพนทตนแบบ ดานอาชวอนามยทมการพฒนารวมกบเครอขายในพนทอยางนอยจงหวดละ 1 แหง

เครอขายระดบชาตในการขบเคลอนนโยบาย “ลดการใชสารเคมกาจดศตรพช”

77 แหง จงหวดละ 1 แหง (ตามจานวนจงหวดทอยในความรบผดชอบ) สคร.1 = 8 แหง สคร.2 = 5 แหง สคร.3 = 5 แหง สคร.4 = 8 แหง สคร.5 = 8 แหง สคร.6 = 8 แหง สคร.7 = 4 แหง สคร.8 = 7 แหง สคร.9 = 4 แหง สคร.10 = 5 แหง สคร.11 = 7 แหง สคร.12 = 7 แหง สปคม. = 1 แหง

เลอกจากพนททอยในจงหวดเสยงทสาคญของกลมแรงงานนอกระบบเปาหมาย 5 กลมอาชพ คอ

1) เกษตรกร 2) แกะสลกหน 3) ตดเยบผาฯ 4) เกบและคดแยกขยะ 5) แทกซ

1. ขบเคลอนนโยบาย “ลดการใชสารเคมกาจดศตรพช”

1. พฒนาศกยภาพ เสรมสรางความเขมแขงเครอขายพนทตนแบบในการลด ละ เลกการใชสารกาจดศตรพชในพนท จงหวด 1. รบการอบรมพฒนาศกยภาพรวมกบเจาหนาทในพนทเครอขายในการดแลสขภาพเกษตรกรของหนวยงานสาธารณสข และหนวยงานทองถน อบต., อปท. 2. สรางและสนบสนนเครอขายตนแบบระดบพนท

193

4. การตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบ

ขอมล ผรบผดชอบหลก

ตวชวดท 1.1 จานวนหนวยบรการปฐมภมทมการจดบรการอาชวอนามย ใหแรงงานในชมชน เพมขนปละ อยางนอย รอยละ 10

เกบขอมลจากแบบสอบถามการใหบรการ-อาชวอนามยไดตามมาตรฐาน (เกณฑ 11 ขอ)

มาตรฐานและเกณฑการจดบรการอาชวอนามย (เกณฑ 11 ขอ)

ไตรมาส 2 – 4 (มนาคม, มถนายน และกนยายน)

กลมอาชวอนามย สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โทรศพท 02 590 4292/4383 โทรสาร 02 590 4388

ตวชวดท 1.2 รอยละของการยกระดบการจดบรการอาชวอนามยใหแรงงานในชมชน

เกบขอมลจากเกณฑการจดบรการ อาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน

เกณฑการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน

ตวชวดท 2.1 จานวนพนทตนแบบดาน อาชวอนามยทมการพฒนารวมกบเครอขายในพนท อยางนอยจงหวดละ 1 แหง

เกบขอมลจากแบบสอบถามเกยวกบการดาเนนงานรวมกบเครอขายตางๆ ในพนท

แบบสอบถามเกยวกบการดาเนนงานรวมกบเครอขายตางๆ ในพนท

ไตรมาส 2 – 4 (มนาคม, มถนายน และกนยายน)

กลมสอสารสาธารณะฯ สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โทรศพท 02 590 4514 โทรสาร 02 590 4388

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ-สกล ดร.นายแพทยปรชา เปรมปร 1. ดร.นายแพทยสมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 2. นายแพทยบญเลศ ศกดชยนานนท นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2591 8173 E-mail : [email protected]

194

แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพภาคอตสาหกรรม (กลมวยทางาน)

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา จากขอมลสถตของสานกงานสถตแหงชาต ป 2558 (ไตรมาสท 3 เดอนกรกฎาคม - กนยายน) พบวา ประเทศไทยมประชากรทมงานทา จานวน 38.3 ลานคน เปนผทางานทไมไดรบ

ความคมครองและไมมหลกประกนทางสงคมจากการทางานหรอเรยกวาแรงงานนอกระบบ 21.4 ลานคน หรอรอยละ 55.9 และทเหลอเปนแรงงานในระบบ 16.9 ลานคน หรอรอยละ 44.1 ของจานวนผมงานทาทงหมด และขอมลจากเกณฑการพฒนาสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข (สานกโรคไมตดตอ : 2555) พบวา ป 2554 กวา 1 ใน 11ของวยแรงงานเจบปวยดวยโรคเรอรง ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด รอยละ 32.4 รองลงมาเปนโรคเบาหวาน รอยละ 21.1 และโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง รอยละ 18.7 และขอมลจากรายงานประจาป 2557 ของกองทนเงนทดแทน พบวาอตราการประสบอนตรายตอลกจาง 1,000 ราย โดยเทยบกบจานวนลกจางในความคมครองกองทนเงนทดแทนปลาสด ณ 31 ธนวาคม 2557จานวน 9,132,756 ราย พบวา มอตราการประสบอนตราย เทากบ 10.98 ตอ 1,000 ราย และหากนบจานวนการประสบอนตรายเฉพาะกรณรายแรง พบวา อตราประสบอนตราย เทากบ 3.43 ตอ 1,000 ราย โดยมสถานการณปญหาโรคและภยสขภาพทสาคญ ดงน

โรคซลโคสส ซลโคสสเปนโรคระบบทางเดนหายใจทเกดขนเนองจากการทางานทเปนปญหาสาคญของประเทศไทย เนองจากพบไดบอยและมความรนแรงทาใหเสยชวตไดโรคนเกดจากการหายใจ เอาฝนในสภาพแวดลอม การทางานทม Free crystalline silica เขาไปในปอดเปนเวลานาน ทาใหเกดโรคปอดแบบ Chronic diffuse interstitial fibrous

ขอมลผปวยนอกจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสขป พ.ศ. 2557 พบผปวยนอกโรคซลโคสส จานวน 100 คน จาก 28 จงหวดทวประเทศคดเปนอตราปวย 0.15 ตอประชากรแสนคน ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2556 เลกนอย โดยผปวยเปนเพศชาย จานวน 72 คน (รอยละ 72) และเปนเพศหญง จานวน 28 คน (รอยละ 28) พบผปวยมากทสดอยในชวง อาย 60 ปขนไป จานวน 31 คน (รอยละ 31) รองลงมา ไดแก กลมอาย 50 - 54 ป จานวน 17 คน (รอยละ 17) กลมอาย 55 - 59 ป จานวน 16 คน (รอยละ 16) ตามลาดบ กลมอาชพทพบผปวยสงสด คอ กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 33 คน (รอยละ 33) รองลงมา ไดแก กลมอาชพเกษตรกรผปลกพชไรและพชสวน จานวน 20 คน (รอยละ 20) และผไมมงานทา จานวน 18 คน (รอยละ 18) โรคจากพษโลหะหนก โรคจากพษโลหะหนก (Toxic effect of metals) เปนโรคจากพษโลหะหนกทรวมถงพษจากตะกว ปรอท โครเมยม แคดเมยม ทองแดง สงกะส ดบก เบรลเลยม และอนๆ โดยขอมลโรคจากพษโลหะหนก ตามรหส ICD - 10 นน จะรวมอาการบาดเจบ (Injury) การไดรบสารพษ (Poisoning) และการเจบปวยจากสงคกคามกลมโลหะหนก (ทงหมด)

ขอมลผปวยนอกจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 พบผปวยนอกโรคจากพษโลหะหนก (รวมทกรหส) จานวน 190 คน จาก 55 จงหวดทวประเทศ คดเปนอตราปวยตอประชากรแสนคน เทากบ 0.29 ซงเพมขนเพยงเลกนอยเมอเทยบกบป พ.ศ. 2556 โดยผปวยเปนเพศชาย จานวน 121 คน (รอยละ 63.68) และเปนเพศหญง จานวน 69 คน (รอยละ 36.32) พบผปวยมากทสด ในกลมอาย 0 - 4 ป จานวน 30 คน (รอยละ 15.79) รองลงมาไดแก กลมอาย 33 - 39 ป จานวน 21 คน (รอยละ 11.05) และกลมอาย 60 ปขนไป จานวน 21 คน (รอยละ 11.05) ตามลาดบ สวนกลมอาชพทพบผปวยมากทสด คอ กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 86 คน (รอยละ 45.26) รองลงมา ไดแก กลมอาชพเกษตรกรผปลกพชไรและพชสวน จานวน 28 คน (รอยละ 14.73) และกลมคนในปกครอง จานวน 24 คน (รอยละ 12.63) และพบผปวยโรคพษจากโลหะหนกกลมโลหะตะกวและสารประกอบของตะกว (T56.0) มากทสด จานวน 73 ราย (รอยละ 38.42) รองลงมา ไดแก กลมโลหะสงกะสและสารประกอบของสงกะส (T56.5) และกลมโลหะหนกอนๆ (T56.9) จานวน 30 ราย (รอยละ 15.79) และ 22 ราย (รอยละ 11.58) ตามลาดบ

โรคทเกดจากแรใยหนแอสเบสตอส แอสเบสตอสไดถกนามาใชในประเทศไทยนานกวา 30 ป เพอนามาเปนฉนวนกนความรอน อตสาหกรรมหลกทใช คอ อตสาหกรรมผลตกระเบองหลงคาและทอซเมนต ผาเบรคและผาครช การหายใจ เอาเสนใยแอสเบสตอสเขาสรางกาย เมอเสนใยสะสมในปอดเปนเวลานานและจานวนมากพอ จะทาใหเกดการอกเสบของเนอเยอแลวตามมาดวยการเกด Diffuse Interstitial Fibrosis ขอมลผปวยนอกจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 พบผปวยโรคจากแรใยหนแอสเบสตอส จานวน 131คน จาก 48

195

จงหวดทวประเทศคดเปนอตราปวย 0.20 ตอประชากรแสนคน ซงลดลงจากป พ.ศ. 2556 โดยผปวยโรคจากแรใยหนแอสเบสตอส สวนใหญจะอยในกลม C45.0-C45.9 (Mesothelioma) จานวน 76 คน รองลงมา ไดแก กลม J61 (โรคฝนจบปอดจากแรใยหนและเสนใยแรอน) จานวน 47 คน และกลม J92 (เยอหมปอดหนาเปนแผน (Asbestosis)) จานวน 8 คน คดเปนรอยละ 58.02, 35.88 และ 6.11 ตามลาดบ ผปวยเปนเพศชาย จานวน 72 คน (รอยละ 54.96) และเปนเพศหญง จานวน 59 คน (รอยละ 45.04) ผปวยสวนใหญอยในชวงอาย 60 ป ขนไป จานวน 54 คน (รอยละ 41.22) รองลงมา ไดแก กลมอาย 55 - 59 ป จานวน 23 คน (รอยละ 17.56) และกลมอาย 45 - 49 ป จานวน 13 คน (รอยละ 9.92) โดยกลมอาชพทพบผปวยสงสด คอ กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 18 คน (รอยละ 13.74) รองลงมา ไดแก กลมอาชพเกษตรกรผปลกพชไรและพชสวน จานวน 13 คน (รอยละ 9.92) และกลมนกเรยน/นกศกษา จานวน 6 คน (รอยละ 4.58) โรคกระดกและกลามเนอภาวะผดปกตของกระดกและกลามเนอ เปนกลมโรคทมสาเหตมาจากหลายปจจย จากทาทางซาๆ หรอการออกแรงเกนกาลง รวมทงทาทางทฝนธรรมชาต ปจจยจากการทางานเปนสาเหตหนงทเพมความเสยงตอการเกดโรคได นอกจากนยงมสาเหตอนๆ เชน การทากจกรรมทบาน ความผดปกตของโครงสรางรางกายทมอยเดม ความเสอมตามอาย หรอสภาวะทางจตใจ เปนตน ขอมลผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอ จากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 พบผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอ (รวมทกรหส) เฉพาะรายทเกยวของกบภาวะการทางาน (Y96) จานวน 47,061 ราย คดเปนอตราปวย 72.45 ตอประชากรแสนคน เพมขนจากป พ.ศ. 2556 โดยจงหวดขอนแกนมอตราผปวยนอกสงสด (1,327.38) รองลงมา ไดแก จงหวดรอยเอด และกาฬสนธ (302.99 และ 281.07) ตามลาดบ โดยผปวยเปนเพศชาย จานวน 18,119 คน (รอยละ 38.50) และเปนเพศหญง จานวน 28,942 คน (รอยละ 61.50) กลมอายทพบผปวยมากทสด คอ กลมอาย 60 ปขนไป จานวน 11,008 คน (รอยละ 23.39) รองลงมา ไดแก กลมอาย 45-49 ป จานวน 6,939 คน (รอยละ 14.74) และกลมอาย 50 - 54 ป จานวน 6,358 คน (รอยละ 13.51)

เมอจาแนกตามกลมอาชพทพบผปวยสงสด คอ กลมอาชพเกษตรกรผปลกพชผกและพชไร จานวน 29,753 คน (รอยละ 63.22) รองลงมา ไดแก กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 7,776 คน (รอยละ 16.52) และกลมผปฏบตงานดานการปลกพชรวมกบการเลยงสตวเพอการดารงชพ จานวน 3,072 คน (รอยละ 6.53) ตามลาดบและผปวยนอกกลมโรคกระดกและกลามเนอสวนใหญจะอยในกลม M60 - M79 (ความผดปกตของเนอเยอออน) จานวน 46,587 ราย (รอยละ 80.07) รองลงมาไดแก กลม M40 - M54 (โรคของหลง) จานวน 9,810 คน (รอยละ 16.86) และกลม M00 - M25 (โรคขอ) จานวน 1,661 คน (รอยละ 2.85) ตามลาดบ

โรคจากสารทาละลายอนทรย สารทาละลาย หมายถง สารทมคณสมบตในการละลายสารอนไดด ระเหยไดงาย มความไวไฟสงมกมการใชในอตสาหกรรมประเภทตางๆ หรอมการผสมอยในผลตภณฑทใชกนโดยทวไปเชนการผสมส การพนสแลคเกอร กาวยาง นายาทาความสะอาดชนงานและเครองจกรนายาขจดคราบรอยเปอน นายาลบคาผด ฯลฯ ตวอยางของสารทาละลายทใชกน เชน ทนเนอร นามนเบนซน โทลอน ไซลน ไตรคลอโรอเธน ไตรคลอโรเอทธลน เปนตน เมอเราหายใจเขาไปแลวสารจะถกดดซมเขาสกระแสเลอดผานหวใจแลวถกสบฉดเขาไปสอวยวะตางๆ ภายในรางกาย ทาใหเกดเปนอนตรายตอสขภาพขน โดยสารจะเขาไปทาอนตรายตออวยวะนนๆ เชน ตบ ไต สมอง เปนตน (สานกฯ 2558, รายงานประจาป) ขอมลผปวยนอกจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. 2557 พบผปวย โรคพษสารทาละลาย (รวมทกรหส) จานวน 509 คน คดเปนอตราปวย 0.78 ตอประชากรแสนคน ซงลดลงจากป พ.ศ. 2556 และ 2555 โดยผปวยเปนเพศชาย จานวน 338 คน (รอยละ 66.40) และเปนเพศหญง จานวน 171 คน (รอยละ 33.60) กลมอายทพบผปวยมากทสด คอ กลมอาย 0 - 4 ป จานวน 146 คน (รอยละ 28.68) รองลงมา ไดแก กลมอาย 60 ปขนไป จานวน 75 คน (รอยละ 14.73) และกลมอาย 15 - 19 ป จานวน 45 คน (รอยละ 8.84) กลมอาชพทพบผปวยสงสด คอ กลมอาชพรบจางทวไป จานวน 124 คน (รอยละ 24.36) รองลงมา ไดแก กลมผทอยในปกครอง จานวน 99 คน (รอยละ 19.45) และกลมอาชพผปลกพชไรและพชสวน จานวน 78 คน (รอยละ 15.32) และพบผปวยโรคพษจากสารตวทาละลายในกลม T52.0 (การเปนพษจากผลตภณฑปโตรเลยม) สงสด จานวน 201 คน รองลงมาไดแก กลม T52.1 (การเปนพษจากเบนซน) จานวน 150 คน และกลม T52.8 (การเปนพษจากตวทาละลายอนทรยอนๆ) จานวน 67 คน คดเปนรอยละ 39.18 29.24 และ 13.06 ตามลาดบ กรมควบคมโรค โดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ไดดาเนนการดแลสขภาพผประกอบอาชพภาคอตสาหกรรม ภายใตการจดบรการอาชวอนามยของหนวยบรการสาธารณสข โดยบรณาการภายใตแผนวยทางานการดาเนนการของโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภยกายใจเปนสข ไดเรมดาเนนการในปงบประมาณ 2555 และตอเนองมาจนถง

196

ปจจบน โดยกลมเปาหมาย แบงเปน 3 กลม คอ กลมท 1 สถานประกอบการพเลยง หมายถง สถานประกอบการทผานการประเมนโครงการตางๆ เชน โครงการสถานททางานนาอย นาทางานของกรมอนามย หรอเปนสถานประกอบการทไดรบรองมาตรฐานตางๆ เชน ISO9001 ISO14001 OHSAS/TIS18001 โรงงานสขาว เปนตน โดยสถานประกอบกจการกลมนจะพฒนาเปนพเลยงเพอใหคาแนะนาสาหรบสถานประกอบกจการในกลมอนๆ กลมท 2 สถานประกอบการทวไป หมายถง สถานประกอบการทยงไมไดรบรองมาตรฐานใดๆ หรอเปนสถานประกอบการทมการปฏบตงานของลกจางทเกยวกบปจจยเสยงทตองมการควบคมดแลและจดการ และกลมท 3 วสาหกจชมชน สาหรบพนทดาเนนการของโครงการฯ นนจะดาเนนการทกจงหวด (ยกเวนกรงเทพฯ) ทงนสถานประกอบการทสนใจสามารถสมครเขารวมไดทสานกงานสาธารณสขจงหวดทกจงหวด (ยกเวนกรงเทพฯ) หลงจากนนจะไดรบคาแนะนาเพอการพฒนาตามเกณฑของโครงการฯ เมอสถานประกอบการ มความพรอมในการดาเนนการแลว สามารถขอรบรองผลการดาเนนงานได โดยแจงความประสงคผานสานกงานสาธารณสขจงหวด และจะเขาสการตรวจประเมนโดยทมผตรวจประเมนระดบจงหวด และหากมผลคะแนนตงแตรอยละ 90 ขนไป จะสามารถขอรบรองการตรวจประเมนจากทมผตรวจประเมนระดบประเทศ โดยการรบรองจะแบงออกเปน 2 ระดบ คอ การรบรองระดบจงหวด (คะแนนตงแตรอยละ 60 -79 ใบประกาศนยบตรระดบด รอยละ 80 - 89 ใบประกาศนยบตรระดบดเดน และตงแตรอยละ 90 ขนไป ใบประกาศนยบตรระดบดเยยม) และการรบรองระดบประเทศ (คะแนนรอยละ80 – 89 โลรางวลระดบด และคะแนนตงแตรอยละ 90 ขนไป โลรางวลระดบดเดน)

โดยในปงบประมาณ 2556 นน มสถานประกอบการเขารวมโครงการฯ ทงหมด 106 แหง โดยมสถานประกอบการทไดรบรางวลสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ระดบประเทศ ในระดบด (โลเงน) จานวน 2 แหง และระดบดเดน (โลทอง) จานวน 1 แหง ปงบประมาณ 2557 - 2558 น ไดมสถานประกอบการใหความสนใจและเขารวมมากขน รวมทงหมด 1,574 แหง พบวา มสถานประกอบการ/วสาหกจชมชนผานเกณฑประเมน จานวน 307 แหง แยกเปนระดบจงหวด จานวน 239 แหง และระดบประเทศ จานวน 68 แหง (ประกอบดวยสถานประกอบการ จานวน 66 แหง วสาหกจชมชน จานวน 2 แหง โดยไดรบรางวลประเภทโลทอง 30 แหง และโลเงน 38 แหง)

จากการดาเนนโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ปงบประมาณ 2557 - 2558 พบวา ผประกอบอาชพในสถานประกอบการทเขารวมโครงการฯ ปวย/ เสยงโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพสาคญ คอ ซลโคสส แอสเบสโตสส และพษตะกว มากทสด และโรค/ภยอนๆ ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหลอดเลอดหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง และโรคมะเรง ฯลฯ รวมทงพฤตกรรมสขภาพทไมถกตองเหมาะสม เชน การสบบหร ดมสรา และไมออกกาลงกายและเครยด เปนตนในปงบประมาณ 2560 ไดเพมมาตรการสนบสนนการจดบรการอาชวอนามยครบวงจร เพอใหการดแลสขภาพผประกอบอาชพครอบคลมทกมต 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ......... อตราการประสบอนตรายจากการทางาน (โรคและอบตเหตจากการทางาน) ตอลกจาง 1,000 ราย ลดลงจากปทผานมา รอยละ 10

10.98 9.88 8.89 8.00 7.20 6.48 5.83 5.25 -

197



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 สนบสนนสถานประกอบการใหมการดแลสขภาพผประกอบอาชพไดตามเกณฑทกาหนด ตวชวดท 1.1 จานวนสถานประกอบการเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข เพมขนจาก ปทผานมา (ยอดสะสม)

สถานประกอบการ เขารวมโครงการฯ อยางนอย 380 แหง

สถานประกอบการ เขารวมโครงการฯ รายเขต อยางนอย จงหวดละ 5 แหง สคร.1 = 40 แหง สคร.2 = 25แหง สคร.3 = 25แหง สคร.4 = 40 แหง สคร.5 = 40 แหง สคร.6 = 40 แหง สคร.7 = 20แหง สคร.8 = 35 แหง สคร.9 = 20 แหง สคร.10 = 25แหง สคร.11 = 35 แหง สคร.12 = 35 แหง

พนทเปาหมาย : 76 จงหวด (ยกเวน กรงเทพฯ) กลมวย : ผประกอบอาชพในสถานประกอบการทมคนงาน ตงแต 20 คนขนไป พนทดาเนนการ (Setting) : สถานประกอบการทกประเภททสนใจสมครเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยเบองตนมงเนนในกลม เปาหมาย ดงตอไปน 1. สถานประกอบการทพนกงานมโอกาสรบสมผสปจจยเสยงทกอใหเกดโรคจากการประกอบอาชพทสาคญ7 กลมโรค ประกอบดวย 1) โรคซลโคสส (silicosis) 2) โรคพษตะกว 3) โรคทเกดจากแรใยหน (Asbestosis)

1. ปรบปรง/พฒนาเกณฑมาตรฐาน/แนวทางในการประเมน/รบรองสถานประกอบการและผประกอบอาชพ 2. พฒนาศกยภาพเครอขายในพนท (คณะกรรมการอาชวอนามยฯ, คป., อสธจ., สคร. และสสจ.) ในการดาเนนงานและการตรวจประเมน/รบรองสถานประกอบการตามเกณฑทกาหนด 3. ขบเคลอนกลไกคณะกรรมการ อาชวอนามยฯ ระดบเขต 4. สรางทมตรวจประเมน/รบรองระดบเขต/จงหวด 5. คดเลอกและประเมน/รบรองสถานประกอบการตามเกณฑภาพประเทศ 6. จดทาสถานการณการดาเนนงานในภาพรวมของประเทศ

1. พฒนาศกยภาพเครอขายและสนบสนนขอมลวชาการแกเครอขาย 2. สนบสนนขอมลวชาการแกสถานประกอบการ 3. ตรวจประเมน/รบรอง สถานประกอบการรวมกบเครอขายระดบจงหวด 4. แลกเปลยนเรยนรแนวทางการดาเนนงานตามเกณฑของโครงการสถานประกอบการ 5. จดทารายงานการดาเนนงานของโครงการฯ ในภาพเขต

198



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 1.2 รอยละ 10 ของ สถานประกอบการทเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภยกายใจเปนสข มการดาเนนงานผานเกณฑสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข (ยอดสะสม)

สถานประกอบการทเขารวมโครงการฯ ผานเกณฑอยางนอยรอยละ 10 (ยอดสะสม) ภาพประเทศ

สถานประกอบการทเขารวมโครงการฯ ผานเกณฑอยางนอยรอยละ 10 (ยอดสะสม) รายเขต

4) โรคประสาทหเสอมจากเสยงดง 5) โรคกระดกและกลามเนอ 6) การบาดเจบจากการทางาน7) โรคพษสารทาละลายอนทรย 2. สถานประกอบการทประกอบกจการเกยวกบการขนสงหรอมรถขนสงจานวนมาก เชน บรษทรถทวร เปนตน เครอขาย : สสจ., สสอ.,รพศ./รพท./รพช., รพ.สต., กรมสขภาพจต, อปท., กรมอนามย

จงหวด 1. สนบสนนขอมลวชาการแกเครอขายและสถานประกอบการ 2. ตรวจประเมน/รบรอง สถานประกอบการรวมกบเครอขาย 3. รวมแลกเปลยนเรยนรแนวทางการดาเนนงานตามเกณฑของโครงการสถานประกอบการ 4. จดทารายงานการดาเนนงานของโครงการฯ ในภาพจงหวด

199



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 สนบสนนใหมการจดบรการอาชวอนามยครบวงจรแกสถานประกอบการ ตวชวดท 2.1 สถานประกอบการทพนกงานมโอกาสรบสมผสปจจยเสยงทกอใหเกดโรคจากการประกอบอาชพทสาคญ 7 กลมโรค มการจดบรการ อาชวอนามยครบวงจร อยางนอยจงหวดละ 2 แหง (ยอดสะสม)

อยางนอย 152 แหง

อยางนอย จงหวดละ 2 แหง สคร.1 = 16 แหง สคร.2 = 10 แหง สคร.3 = 10 แหง สคร.4 = 16 แหง สคร.5 = 16 แหง สคร.6 = 16 แหง สคร.7 = 8 แหง สคร.8 = 14 แหง สคร.9 = 8 แหง สคร.10 = 10 แหง สคร.11 = 14 แหง สคร.12 = 14 แหง

1. สรางความรวมมอหนวยงานเครอขายในการจดบรการอาชวอนามยครบวงจร 2. พฒนาศกยภาพหนวยบรการสาธารณสขในการจดบรการอาชวอนามยครบวงจร 3. เกณฑการจดบรการอาชวอนามยสาหรบสถานประกอบการ 4. สรางกลไกการจดบรการอาชวอนามยครบวงจรในสถานฯ - ประเมนความเสยงโรคและภยสขภาพจากการทางาน, โรคไมตดตอ, โรคตดตอ, สขภาพจต - เฝาระวง/แกไข/จดการความเสยงทสาคญ - พฒนาสอสารความเสยงเพอการประชาสมพนธ และสอสารใหความร ความเขาใจ ความตระหนกและปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของแรงงานไทย - สงตอ รกษา และฟนฟสขภาพ

1. สนบสนนการจดตงคณะกรรมการระดบเขตในการดาเนนงานสถานประกอบการปลอดโรคปลอดภย กายใจเปนสข 2. สนบสนนใหจงหวดจดตงคณะกรรมการและสนบสนนเครอขายระดบจงหวดในการดาเนนงานสถานประกอบการปลอดโรคฯ 3. รวมสรางกลไกการจดบรการอาชวอนามยครบวงจรในสถานฯ ในพนท 4. ประสาน/สรางความรวมมอการจดบรการฯ กบ รพศ./รพท.ฯลฯ จงหวด 1. จดตงคณะกรรมการและสนบสนนเครอขายระดบจงหวดในการดาเนนงานสถานประกอบการปลอดโรคฯ 2. ใหความร ความเขาใจ ความตระหนกและปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพของแรงงานไทย 3. แนะนา/ประสานงาน/รวมดาเนนการในสถานประกอบการเพอใหมการจดบรการอาชวอนามยครบวงจรในสถานฯ

200


ตวชวดท 1.1 จานวนสถานประกอบการเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข เพมขนจากปทผานมา (ยอดสะสม)

1. รายงานจากแบบรายงานผลการเขารวมโครงการ “สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” 2. รายงานจากแบบประเมน/รบรองสถานประกอบการ/วสาหกจชมชนทเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

1. แบบรายงานผลการเขารวมโครงการ “สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” สาหรบสานกงานสาธารณสขจงหวด ป 2560 (แบบฟอรม 1-1) 2. แบบสรปผลการเขารวมโครงการฯ ของสถานประกอบการ สาหรบ สานกงานปองกนควบคมโรค ป 2560 (แบบฟอรม 2) 3. แบบรายงานผลสถานประกอบการทผานการตรวจประเมนโครงการฯ (แบบฟอรม 3-1 และ 3-2)

ทกไตรมาส (ธนวาคม, มนาคม, มถนายน และกนยายน)

ทมกลมอาชวอนามย สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โทรศพท 02 590 4292/4383 โทรสาร 02 590 4388

ตวชวดท 1.2 รอยละ 10 ของสถานประกอบการทเขารวมโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภยกายใจเปนสข มการดาเนนงานผานเกณฑสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข (ยอดสะสม)

ตวชวดท 2.1 สถานประกอบการทพนกงานมโอกาสรบสมผสปจจยเสยงทกอใหเกดโรคจากการประกอบอาชพทสาคญ 7 กลมโรค มการจดบรการอาชวอนามยครบวงจรอยางนอยจงหวดละ 2 แหง (ยอดสะสม)

1. รายงานจากแบบรายงานผลการเขารวมโครงการ “สถานประกอบการทมการจดบรการอาชวอนามยครบวงจร” สาหรบสานกงานสาธารณสขจงหวด ป 2560 (แบบฟอรม 1-2) 2. รายงานจากแบบสรปผลการเขารวมโครงการฯ ของสถานประกอบการ สาหรบสานกงานปองกนควบคมโรค ป 2560 (แบบฟอรม 2)

1. แบบรายงานผลการเขารวมโครงการ “สถานประกอบการทมการจดบรการอาชวอนามยครบวงจร” สาหรบสานกงานสาธารณสขจงหวด ป 2560 (แบบฟอรม 1-2) 2. แบบสรปผลการเขารวมโครงการฯ ของสถานประกอบการ สาหรบสานกงานปองกนควบคมโรค ป 2560 (แบบฟอรม 2)

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล ดร.นายแพทยปรชา เปรมปร 1. ดร.นายแพทยสมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 2. นายแพทยบญเลศ ศกดชยนานนท นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2591 8173 E-mail : [email protected]

201

แผนงานยทธศาสตรบรหารจดการขยะและสงแวดลอม


ปญหามลพษสงแวดลอมทสงผลกระทบตอสขภาพมาจากหลากหลายสาเหต ทงทเกดจากธรรมชาตและการกระทาของมนษย เชน มลพษทางอากาศทกอใหเกดฝนละอองขนาดเลก ฝนซลกา สารอนทรยระเหยงาย กาซตางๆ เชน ซลเฟอรไดออกไซด คารบอนมอนออกไซด รวมทงโลหะหนกและและสารเคมตางๆ ทกอใหเกดผลกระทบในวงกวางและตอเนอง เชน ปญหามลพษทางอากาศจากหมอกควนภาคเหนอและภาคใต นอกจากนยงเกดจากกจการพลงงานตางๆ เชน โรงไฟฟาถานหน โรงไฟฟาชวมวล เปนตน หรอสารอนทรยระเหยงายในพนทนคมอตสาหกรรมมาบตาพด หรอมลพษทเกดจากขยะ ทงขยะอเลคทรอนกส และขยะทวไปทกาจดไมถกหลกสขาภบาลตางๆ เหลานอาจสงผลกระทบตอสขภาพไดทงแบบเฉยบพลนและเรอรง แตสวนใหญจะเปนผลกระทบแบบเรอรง ประเดนโรคและผลกระทบจากมลพษสงแวดลอมมความยากและแตกตางจากโรคอนๆ คอ ผลกระทบทเกดขนอาจไมมการแสดงอาการปวยทเหนไดชดเจนแตอาจสงผลกระทบตอระดบสตปญญาและพฒนาการของเดก เชน การสมผสมลพษประเภทโลหะหนกตางๆ ซงไมสามารถแกไขใหกลบคนมาได หรอการสมผสมลพษประเภทสารกอมะเรงในปรมาณตา หรอมลพษทางอากาศทงประเภททเปนฝนละอองขนาดเลกหรอกาซตางๆ ทมผลกระทบตอสขภาพ อาจใชระยะเวลานานในการกอใหเกดโรค ดงนน การดาเนนการในการเฝาระวงสงแวดลอมและสขภาพ เพอปองกนการสมผสเปนปจจยทสาคญทสด ปญหาผลกระทบตอสขภาพจากมลพษสงแวดลอมทสาคญ มดงน

ผลกระทบตอสขภาพจากขยะอนตรายของเสยอตสาหกรรม ในป พ.ศ. 2557 คาดการณปรมาณการเกดของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมเกดขนประมาณ 2.0651ลานตน ซงลดลงจาก ปทผานมา 0.625 ลานตนคดเปนรอยละ 23.23 ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมเกอบครงหนงเกดขนในภาคตะวนออก รองลงมาคอกรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคกลาง โดยมสถานทรบกาจดทไดรบอนญาตจากกระทรวงอตสาหกรรม 461 แหง เปนโรงงานทรบกาจดดวยวธฝงกลบอยางปลอดภย 3 แหง โรงงานเผาทาลายในเตาเผาปนซเมนตและเตาเผาของเสยอนตราย 12 แหง และโรงงานรไซเคลของเสยอนตราย 446 แหง อยางไรกตาม ยงพบการลกลอบทงกากอตสาหกรรมโดยเฉพาะในภาคตะวนออก ซงมโรงงานอตสาหกรรมหนาแนนและเปนพนทตงของนคมอตสาหกรรมหลายแหง ดานขยะอเลกทรอนกสป 2557 คาดการณปรมาณการเกดขยะอเลกทรอนกส (E-waste) หรอซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (Waste from Electrical and Electronic Equipment : WEEE) ประมาณ 376,801 ตน คดเปนรอยละ 65.4 ของขยะอนตรายจากชมชนทเกดขนทงหมด 576,316 ตน โดยประมาณ 199,515 ตน เปนของเสยอนตรายประเภทอนๆ จากชมชน คดเปนรอยละ 34.6 โดยพบวาในบางชมชนมการประกอบอาชพรบซอคดแยกซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน คอมพวเตอร โทรทศน ตเยน เครองซกผา ฯลฯ เพอคดแยกเอาโลหะหรอชนสวนทมคานาไปจาหนาย เชน อาเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธอาเภอบานใหมไชยพจน จงหวดบรรมย อาเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน เปนตน โดยมกระบวนการทางานบางอยางทไมถกตองตามหลกวชาการ เชน การใชไฟผาคอมเพรสเซอรตเยนการเผาสายไฟเพอเอาทองแดง ฯลฯ ใน ป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยกาลงประสบปญหาขยะอเลกทรอนกส เนองจากอาจทาใหเกดความเสยงททาใหสารเคมและโลหะทอยภายในอปกรณตางๆ เหลานมโอกาสปนเปอนสสภาพแวดลอมและเกดการสมผสกบรางกายของผปฏบตงานและผทอาศยอยในชมชนโดยรอบได ผลกระทบทางสขภาพทเกดขนจากปญหาขยะอเลกทรอนกสจะขนอยกบชนดของสารเคมหรอโลหะหนกทรบเขาสรางกาย เชน ตะกวมผลตอระบบประสาทสวนกลางและสมอง ปรอทมผลทาใหใจสน นอนไมหลบ ระบบการหายใจและอาจถงขนเสยชวตไดแคดเมยมมผลทาใหเจบหนาอก ไอ ปอดอกเสบ เกดวงสเหลองทโคนของซฟนปวดกระดกทวรางกาย (โรคอไตอไต) และสารทาความเยน มผลทาใหเกดการระคายเคองตอระบบหายใจ ตา ปวดศรษะ หวใจเตนเรว เปนตน โดยผลการศกษาของสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค พบวา เดกทอาศยรวมกบผปกครองทประกอบอาชพคดแยกขยะอเลกทรอนกสในจงหวดบรรมยและกาฬสนธ จานวน 255 คนมระดบสารตะกวเกนคามาตรฐาน 2 ราย(รอยละ 0.8) และผลตรวจวดฝนตะกวในพนททางาน 35 ตวอยาง พบวามคาเกนมาตรฐาน 9 ตวอยาง (รอยละ 25.71) ขอมลผลกระทบตอสขภาพสาหรบประเทศไทยพบวารายงานการศกษาถงผลกระทบตอสขภาพจากขยะอนตรายจากชมชนยงมนอย อยางไรกตาม การเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพและการรองเรยน มแนวโนมเพมขน ดงจะเหนไดจากกรณทเปนขาวโดงดงระดบประเทศหลายครง เชน พ.ศ. 2557 เกดเหตการณไฟไหมบอขยะพนท ตาบลแพรกษา อาเภอเมอง จงหวด

202

สมทรปราการ ซงเปนบอขยะทมการดาเนนงานของบรษทเอกชนเนอท 150 ไร โดยไฟไหมบอขยะทาใหเกดกลมควนไฟลอยกระจายรอบพนทบอขยะและตองใชระยะเวลาในการดบเพลงกวา 1 สปดาหเพลงจงสงบแตยงพบการลกไหมซาทบอขยะเดยวกนอกถง 2 ครง ผลตรวจสอบคณภาพอากาศโดยกรมควบคมมลพษ (คพ.) ในชวงทเกดเหตเพลงไหมพบวาในชมชนรศม 1 กโลเมตร รอบบอขยะ มสารซลเฟอรไดออกไซดเกนคามาตรฐาน 20 - 30 เทา และพบฝนขนาดเลกมากปรมาณถง 350 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ซงสงกวามาตรฐาน 30 เทา และระบวาอยในขนวกฤต และควรอพยพประชาชนทอาศยอยในรศม 1.5 กโลเมตรรอบบอขยะออกจากพนท ซงผลกระทบตอสขภาพพบวามประชาชนจานวนมากไดรบผลกระทบจากควนทกระจายตวอยบรเวณโดยรอบพนทดงกลาว

สารตะกวเปนโลหะหนกซงมพษตอรางกายมนษยมผลกระทบทงในเดกและผใหญ โดยผลกระทบทางสขภาพมทงแบบเฉยบพลนและแบบเรอรง ขนอยกบปรมาณทไดรบเขาสรางกายและชวงเวลาทไดรบกลมเสยงสงสดของการเกดโรคพษตะกว คอ กลมเดก โดยผลกระทบแบบเฉยบพลน คอมอาการทางระบบประสาท ชก และอาจทาใหเสยชวตได ผลกระทบแบบเรอรงทสาคญ คอ การลดลงของระดบสตปญญา ปญหาดานพฤตกรรม เกดภาวะโลหตจาง ฯลฯ องคการอนามยโลกระบวาการมสารตะกวในเลอดเพยง 5 ไมโครกรมตอเดซลตร สามารถทาใหระดบสตปญญา (IQ) ของเดกลดลง และยงระบวาโรคปญญาออนจากพษตะกว (Lead - caused mental retardation) เปนหนงในสบอนดบแรกของโรครายแรงทสดอนเกดจากปจจยเสยงดานสงแวดลอมและเปนตนเหตใหเดกมความบกพรองทางสตปญญาสงกวาปละ 600,000 คน โดยสวนใหญเปนเดกในประเทศทมรายไดปานกลางและรายไดตา จากรายงานสถานการณปญหาโรคพษตะกวในเดกของสานกระบาดวทยาป พ.ศ. 2554 พบวากลมอายทพบอตราการเกดโรคพษตะกว (Lead poisoning) สงสด คอ เดกทมอายระหวาง 0 - 4 ป โดยมอตราปวยเทากบ 0.05 ตอประชากรแสนคน สถานการณปญหาโรคพษตะกวในเดก แบบเฉยบพลน มการรายงานนอย โดยสาเหตสวนใหญมาจากเดกเลกตดตามผปกครองไปยงสถานททางานของผปกครองทมความเสยง เชน ในกรณเดกเปนโรคพษตะกวจากโรงงานรไซเคลขยะ จงหวดสมทรสาคร เปนตน สาหรบปญหาโรคพษตะกวแบบเรอรงในเดก มกจะไมมการรายงานในระบบเฝาระวงทางระบาดวทยาอนเนองมาจากเกณฑในการวนจฉยและรายงาน สวนใหญขอมลทไดมกเปนขอมลจากการสารวจหรอการศกษาวจย โดยเฉพาะการศกษาเกยวกบระดบของตะกวในเลอดของเดก (ซงอาจถอเปนขอมลบงชของการรบสมผสตะกวไมใชการปวยเปนโรค) ตวอยางผลการศกษาระดบตะกวในเดกลาสด เชน ในปพ.ศ. 2556 ราชวทยาลยกมารแพทย ไดสารวจระดบสารตะกวในเลอดของเดกทอาศยอยในจงหวดเขตอตสาหกรรม 4 จงหวด ไดแก ระยอง สมทรปราการ สมทรสาคร และฉะเชงเทรา 1,526 คน พบวามเดก 197 คน (รอยละ 12.9) มระดบสารตะกวสงกวา 10 ไมโครกรมตอเดซลตร จากการสารวจบานเดก จานวน 49 ราย พบวา 45 ราย(รอยละ 92) มการใช สนามนทาบางตาแหนงภายในบาน และพบวาสนามนเหลานน 25 ราย (รอยละ 55.6) มสารตะกวสงกวา 100 ppm การสารวจฝนผงภายในบาน พบวา 11 ราย (รอยละ 22.4) มสารตะกวฝนผงภายในบานสงกวา 400 ppm

สารแคดเมยม ผลการสารวจพนททอยใกลแหลงสงกะส อาเภอแมสอด จงหวดตากระหวางป พ.ศ. 2544 - 2547 พบการปนเปอนของสารแคดเมยมในพนดนและพชผลทางการเกษตรในตาบลแมตาว ตาบลพระธาตผาแดง และตาบลแมก รวมพนทประมาณ 13,200 ไร ซงพบวามการเปลยนแปลงบางในผลการสารวจตอมาในป พ.ศ. 2551 - 2553 โดยปรมาณสารแคดเมยมในดนตวอยางมคาสงกวาคามาตรฐาน และพบวาตวอยางเมลดขาวสวนใหญทถกสมตรวจมสารแคดเมยมปนเปอนในปรมาณทมากกวาคาทพบในบรเวณอนของประเทศไทยและสงกวาคามาตรฐาน ซงปรมาณสารแคดเมยมทพบนอาจมผลตอการทางานของไตหรอเกดภาวะพษตอไตหากบรโภคอาหารโดยเฉพาะขาวตดตอกนเปนเวลานาน ป พ.ศ. 2558 การตรวจหาระดบแคดเมยมในปสสาวะของประชาชนอายตงแต 15 ปขนไป ใน 13 พนทตาบลแมตาว ตาบลแมก และตาบลพระธาตผาแดง มวตถประสงคเพอสารวจขอมลการบรโภคขาวทอาจปนเปอนสารแคดเมยม รวมทงคนหาประชากรทมระดบแคดเมยมในปสสาวะสงกวาปกต และประเมนการทางานของไตและคดกรองโรคอนๆ ทอาจทาใหไตทางานผดปกต มประชากรมารบการตรวจ 2,895 ราย เปนเพศชาย 1,119 ราย (รอยละ38.7) และเพศหญง 1,776 ราย (รอยละ 61.3) มอายเฉลย 52.5 ป ประชากรทสารวจรอยละ 51.3 ยงบรโภคขาวทอาจปนเปอนสารแคดเมยม และพบวาประชากร 2,359 ราย (รอยละ 81.5) มระดบแคดเมยมในปสสาวะปกต ประชากร 422 ราย (รอยละ14.6) มระดบแคดเมยมคอนขางสง (5 - 10 ไมโครกรม/กรมครเอตนน) และประชากร 114 ราย (รอยละ3.9) อยในระดบสง (มากกวา10 ไมโครกรม/กรมครเอตนน) (สานกฯ 2558, รายงานประจาป) การบรโภคขาวทปนเปอนสารแคดเมยมเปนทางหนงทรางกายจะไดรบสารแคดเมยมเขาสรางกาย พบวา ประชากรทยงบรโภคขาวทอาจปนเปอนสารแคดเมยมไดลดลงจากรอยละ 87.9 ในป พ.ศ.2547 - 2548 เปนรอยละ 46.3 ในป พ.ศ. 2552 และเพมขนเปนรอยละ 51.3 ในป พ.ศ. 2558 โดยหลายรายใหเหตผล

203

ทยงบรโภคขาวดงกลาวอยวาพนททเพาะปลกเปนพนทนาตานามกทวมขง ไมสามารถเปลยนไปปลกพชเศรษฐกจอนๆ ได บางรายใหขอมลวาไดเพาะปลกขาวไวบรโภคเอง ราคาถกกวาซอขาวบรโภค และบางรายใหขอมลวาเปนวถชวตของครอบครวทตองปลกขาวไวบรโภคเอง

มลพษทางอากาศ มการดาเนนงานเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพในพนทสาคญ 2 แหง ไดแก มาบตาพด จงหวดระยอง และหนาพระลาน จงหวดสระบร ซงตาบลมาบตาพด จงหวดระยองตงอยในพนทเขตอตสาหกรรมปโตรเคมและอตสาหกรรมประเภทอนๆ มจานวนสถานประกอบการเปนจานวนมาก นอกจากนยงตงอยในพนทเขตควบคมมลพษสงแวดลอม ผลการตรวจวดมลพษทางอากาศในพนทมาบตาพด พบวา ยงมปญหามลพษทางอากาศทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนได โดยเฉพาะปญหามลพษทางอากาศจากสารอนทรยระเหยงาย (VOCs) เชน สารเบนซน 1, 3 บวทาไดอน 1, 2 ไดคลอโรอเธน และ คลอโรฟอรม ซงมผลการตรวจวดในอากาศสงเกนคาเฝาระวงของกรมควบคมมลพษอยางตอเนอง ศนยพฒนาวชาการอาชวอนามยและสงแวดลอมจงหวดระยอง ซงเปนหนวยงานวชาการทตงอยในพนทดงกลาว จงพฒนาแนวทางการเฝาระวงสขภาพประชาชนจากมลพษทางอากาศอยางตอเนอง ตลอดจนพฒนาคณภาพหองปฏบตการใหไดมาตรฐานสากลเพอสนบสนนการเฝาระวงสขภาพจากมลพษทางอากาศ ตลอดจนการพฒนารปแบบการถายทอดเทคโนโลยททนสมยใหกบหนวยบรการสาธารณสขทงในพนทจงหวดระยองและจงหวดอนๆ ใหสามารถเฝาระวงสขภาพประชาชนและคนทางานจากมลพษทางอากาศ สาหรบจงหวดสระบร เปนพนททคาดวาประชาชนจะไดรบผลกระทบจากมลพษดานฝนละออง ซงเปนฝนละอองขนาดเลก และยงไมมการดาเนนการเฝาระวงดานสขภาพทเปนรปธรรมจากประเดนปญหาขางตน ปญหาหมอกควนในจงหวดภาคเหนอ เปนปญหามลพษทางอากาศทเกดจากไฟปา และภาวะความกดอากาศสงในชวงฤดหนาวของพนทภาคเหนอตอนบนเกดขนเปนประจาในชวงเดอนมกราคม - เมษายนของทกป นบตงแตป พ.ศ. 2553 ในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ไดแก จงหวดเชยงใหม เชยงราย นาน พะเยา แพร ลาพน แมฮองสอน และลาปาง โดยในป พ.ศ. 2558 ไดเฝาระวงสขภาพประชาชนในระยะหมอกควน (เดอนมกราคม - เมษายน 2558) และอยในชวงพฒนาระบบขอมลการเฝาระวงในชวงระยะภาวะปกต หรอในเวลานอกเหนอจากระยะหมอกควน มการเฝาระวงใน 4 กลมโรค ไดแก กลมโรคหวใจและหลอดเลอดทกชนด กลมโรคทางเดนหายใจทกชนด กลมโรคตาอกเสบ และกลมโรคผวหนงอกเสบ กลมเสยงสงสด คอ กลมเดกเลก ผสงอาย หญงตงครรภ และผทมโรคประจาตว เชน โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง โรคปอด หอบหด ภมแพ นอกจากนปญหาหมอกควนไดสงผลตอทศนวสยและการมองเหน ทาลายสงแวดลอม หวงโซอาหารและนเวศวทยาในแหลงนาและบนดนเปลยนแปลงไป กดกรอนสงกอสรางและโบราณสถานหรออนสาวรยจากการเฝาระวงผลกระทบจากปญหาหมอกควน ป พ.ศ. 2558 ของสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหม ระหวางวนท 1 มกราคม - 30 เมษายน 2558 พบวามการรายงานผปวยใน 4 กลมโรคทเฝาระวง 826,247 ราย คดเปนอตราปวย 14,533.03 ตอประชากรแสนคน กลมโรคทมรายงานสงสด คอ กลมโรคหวใจและหลอดเลอดทกชนด 471,404 ราย คดเปนอตราปวย 8,291.62 ตอประชากรแสนคน รองลงมา ไดแก กลมโรคทางเดนหายใจทกชนด 296,710 ราย คดเปนอตราปวย 5,218.89 ตอประชากรแสนคน กลมโรคผวหนงอกเสบ 29,623 ราย คดเปนอตราปวย 521.05ตอประชากรแสนคน และกลมโรคตาอกเสบ 28,510 ราย คดเปนอตราปวย 501.47 ตอประชากรแสนคน โดยจงหวดทมการรายงานผปวยในภาพรวมสงสด ไดแก จงหวดลาพน อตราปวย 21,526.02 ตอประชากรแสนคน รองลงมาไดแก จงหวดแพร และลาปาง อตราปวย 19,776.58 และ 18,620.50 ตอประชากรแสนคน ตามลาดบจากสถานการณปญหาดงกลาวขางตน กรมควบคมโรค โดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม จงรวมกบหนวยงานเครอขายดาเนนการกจกรรมการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอม โดยผานการจดบรการเวชกรรมสงแวดลอมของหนวยบรการสาธารณสข ซงในป 2560 จะขยายพนทใหครอบคลมประชาชนทมความเสยงเพมมากขนในทก สคร. รวมทงตองพฒนาระบบการจดเกบขอมลโรคและผลกระทบตอสขภาพ และเตรยมความพรอมเพอรองรบและตอบโตภาวะฉกเฉนตางๆ ใหมประสทธภาพยงขนดวย

204



2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ............... รอยละของประชาชนกลมเสยง ไดรบการดแลสขภาพและปองกนโรคและภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอม (รอยละ 30) ประกอบดวย

1. คดกรองความเสยงทางสขภาพ(มาตรการท 1) 2. เฝาระวงกลมเสยงตอเนอง (มาตรการท 1) 3. วนจฉย สงตอ/รกษา ฟนฟ (มาตรการท 1) 4. สอสารความเสยง ปรบเปลยนพฤตกรรม (มาตรการท 1) 5. ประชาชนมสวนรวมในการจดการมลพษในชมชน (มาตรการท 2)

คาเปาหมายในแตละกลมเชน กลมเดกเลก พษโลหะหนก (เชน ตะกว, แคดเมยม,ปรอท) ใน ICD10 รหส T56.0 – T56.8

- - - รอยละ 30

205



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การเฝาระวง และคดกรองทางสขภาพจากมลพษสงแวดลอม โดยผานการจดบรการเวชกรรมสงแวดลอมของหนวยบรการสาธารณสข ตวชวดท 1.1 จงหวดมระบบจดการปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพผานเกณฑในระดบดขนไป - จงหวดดาเนนการสงเสรมใหมการจดบรการขนพนฐานไดตามมาตรฐาน - ประสานและประเมนฯ สสจ.ในการจดบรการเวชกรรมสงแวดลอม - Active case finding

อยางนอย 46 จงหวด สคร.1 = 8 จงหวด สคร.2 = 3 จงหวด สคร.3 = 3 จงหวด สคร.4 = 3 จงหวด สคร.5 = 4 จงหวด สคร.6 = 7 จงหวด สคร.7 = 3 จงหวด สคร.8 = 4 จงหวด สคร.9 = 4 จงหวด สคร.10 = 2 จงหวด สคร.11 = 3 จงหวด สคร.12 = 2 จงหวด

พนทเปาหมาย : 1. พนทปญหาขยะ มลพษสารเคมและสารอนตราย เชนเหมองแรและขยะ 2. มลพษทางอากาศ เชน หมอกควน โรงไฟฟาชวมวล โรงไฟฟาถานหน โรงโมหน 3. มลพษจากพนทเศรษฐกจพเศษและนคมอตสาหกรรม 4. ปญหาเฉพาะพนท 4.1 การจดการขยะพนทวกฤต 20 จงหวด ไดแก 1) สคร. 1 = ลาพน 2) สคร. 2 = พษณโลก 3) สคร. 3 = นครสวรรค 4) สคร. 4 = อยธยา,สระบร 5) สคร. 5 = กาญจนบร, เพชรบร 6) สคร. 6 = สมทรปราการ, ปราจนบร 7) สคร. 7 = ขอนแกน,รอยเอด, กาฬสนธ 8) สคร. 8 = อดรธาน

1. ผลกดนนโยบายการขบเคลอนผานหนวยบรการสาธารณสขทกระดบ และองคกรปกครองสวนทองถนใหหนวยงานทเกยวของออกกฎหมาย มาตรฐาน 2. บรณาการการดาเนนงานรวมกบเครอขายระดบประเทศ 3. สรางกระบวนการเชงนโยบายกบเครอขาย เชน สรางความรแกประชาชน สรางฉลากตดผลตภณฑ 4. พฒนาองคความรและแนวทางการดาเนนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและผลกระทบตอสขภาพจากมลพษสงแวดลอม 5. พฒนาศกยภาพทางหองปฏบตการ

1. คดเลอกแหลงกาเนดมลพษตามเกณฑ 2. ประสานงานเครอขายและสนบสนนใหมการดาเนนงาน เฝาระวงสขภาพในประชาชนกลมเปาหมาย 3. จดทาฐานขอมล/ทะเบยนรวมกบเครอขายในพนท 4. พฒนาและสนบสนนหนวยบรการสาธารณสขใหมความรและเขาใจในการบนทกผลการคดกรองสขภาพกลมเสยงในระบบบนทกขอมล 43 แฟม 5. พฒนาศกยภาพจงหวดในพนทเสยงดานสารเคม/ hot zoneดานเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

206



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 1.2 รอยละของ รพศ./รพท. สามารถจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม

รอยละ 40 ของรพศ./รพท. สามารถจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม - รอยละ30 ของประชาชน ในพนทเสยงปญหาขยะ20 จงหวด ไดรบการคดกรองความเสยงทางสขภาพ - รอยละ50 ของ ผประกอบอาชพ เกบและ คดแยกขยะในพนทเสยงปญหาขยะ 20 จงหวด ไดรบการคดกรองความเสยงทางสขภาพ - รอยละ 100 ของจงหวดในพนทเสยง 46 จงหวดสามารถจดการปจจยเสยงดานอนามยสงแวดลอมไดตามเกณฑทกาหนด

รอยละของ รพศ./รพท. สามารถจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอมเพมขน รอยละ 10 จากปทผานมา - รอยละ 30 ของประชาชนในพนทเสยงปญหาขยะไดรบการคดกรองความเสยงทางสขภาพ - รอยละ 50 ของ ผประกอบอาชพ เกบและคดแยกขยะในพนทเสยงปญหาขยะ ไดรบการคดกรองความเสยงทางสขภาพ - รอยละ 100 ของจงหวดในพนทเสยง 46 จงหวดสามารถจดการปจจยเสยงดานอนามยสงแวดลอมไดตามเกณฑทกาหนด

9) สคร. 9 = บรรมย, นครราชสมา 10) สคร.10 = อบลราชธาน, มกดาหาร 11) สคร.11นครศรธรรมราช, สราษฏรธาน 12) สคร.12 = สงขลา 4.2. การจดการคณภาพอากาศ จานวน 2 จงหวด ไดแก 2.1 ตาบลมาบตาพด จ.ระยอง 2.2 ตาบลหนาพระลาน อาเภอเฉลมพระเกยรต จ.สระบร 3. พนทเสยงจากมลพษสงแวดลอม (Hot Zone) อนๆ กลมวย/กลมเปาหมาย : 1. กลมเปาหมายดานขยะ 1.1 ผประกอบอาชพเกบและ คดแยกขยะ: พนกงาน อปท.,พนกงานเกบขยะบ.เอกชน, พนง.คดแยกขยะ รพศ./รพท. 960 คน 1.2 ประชาชนผไดรบผลกระทบ 21,597 คน

6. พฒนาและสนบสนนองคความร/รปแบบ/แนวทางการดาเนนงานใหกบหนวยงานทเกยวของ 7. พฒนากลไกการตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 8. พฒนาหลกสตรการสอบสวนโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพสงแวดลอม 9. ถายทอดแนวทางในการดาเนนงานรวมกบหนวยงานเครอขาย 10. ประสานขอมลและดาเนนงานรวมกบภาคเครอขาย เชน กรมอนามย, กรมควบคมมลพษ, อปท., MTEC 11. สอสารความเสยงเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

6. สนบสนนจงหวดพฒนากลไกการตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม อยางนอย สคร.ละ 1 จงหวด 7. สงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลสขภาพของผปกครองเพอปองกนตนเองจากพษตะกว 8. สรางมาตรการทองถนเพอปรบเปลยนสภาพแวดลอมรวมกบกรมอนามย/ใหสขศกษาระดบบคคล/ครอบครว,บาน 9. มกระบวนการเฝาระวงฯ และจดบรการเชงรก เชงรบ 10. รวมตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานกบหนวยงานเครอขายในพนทรบผดชอบ 11. รายงานผลการดาเนนงานกลบมาสวนกลาง (สานกฯ) 12. จดทาสถานการณการเฝาระวงฯดานสงแวดลอมและสขภาพรายเขต

207



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 2. กลมเปาหมายการจดการคณภาพ

อากาศ 2.1 ประชาชนผไดรบผลกระทบ จ.ระยอง 62,289 คน 2.2 ประชาชนผไดรบผลกระทบฝนโรงโมหน จ.สระบร 20,000 คน 3. กลมเปาหมายประชาชน ผไดรบผลกระทบตอปญหาสงแวดลอมอนๆ ไดแก 3.1 มลพษสารเคมและสารอนตรายจากเหมองทองคา/เหมองเกา จานวน 169,930 คน 3.2 มลพษทางอากาศจากหมอกควน จานวน 6,248,996 คน โรงไฟฟาชวมวล จานวน 193,665 คน

12. รวมตดตามและประเมนผลการดาเนนงานกบหนวยงานเครอขายในพนททรบผดชอบ 13. ถอดบทเรยนและเวทแลก เปลยนเรยนร 14. จดทาสถานการณการเฝา ระวงฯ ดานสงแวดลอมและสขภาพระดบประเทศ

208



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 บรณาการดาเนนงานปองกนผลกระทบตอสขภาพจากมลพษสงแวดลอม ตวชวดท 2.1 อปท. มการพฒนาระบบในการจดการปญหาสขภาพจากมลพษสงแวดลอม

อปท. มการพฒนาระบบในการจดการปญหาสขภาพจากมลพษสงแวดลอม อยางนอย 12 แหง

อปท.ในพนท สคร. มการพฒนาระบบในการจดการปญหาสขภาพจากมลพษสงแวดลอม อยางนอย สคร. ละ 1 แหง (ไมรวมกรงเทพฯ)

3.3 เขตเศรษฐกจพเศษ จานวน 781,072 คน นคมอตสาหกรรม จานวน 774,442 คน พนทดาเนนการ (Setting): ทวประเทศ ไดแก พนทเสยงปญหาขยะและอากาศ 22 จงหวด และพนทปญหาอนๆ เครอขาย :สสจ./รพศ./รพท./ รพช./รพ.สต., หนวยบรการสาธารณสขทวประเทศ, กรมอนามย, ทมหมอครอบครว และอปท.

1. ขบเคลอนนโยบายการจดการผลกระทบฯ ผานหนวยงานทองถนและบรณาการงานรวมกบกรมอนามย 2. พฒนากฎหมายโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 3. พฒนาหลกสตร ตอยอด/ขยาย อสม./ อสอช. ดานโรคและภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอม 4. บรณาการหลกสตรอาชวอนามยและสงแวดลอม ใหกบทองถน โดย MOUผานกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน 5. พฒนาการรบรและปรบเปลยนพฤตกรรมระดบบคคล (Self-Care) (พฒนาคมอ,อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล) 6. ประสาน/สรางพนทตนแบบดานสงแวดลอม 7. สราง model / ถายทอดเครอขายเพอดาเนนการในพนท / กาหนดพนทเปาหมายรวมกบเครอขาย

1. พฒนา อสม./อสอช. ใหมศกยภาพในการดาเนนการดานโรคและภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอม 2. พฒนาบคลากรของทองถนระดบเทศบาลและหนวยงานเครอขาย เชน NGO, สช., สถาบนสงเสรมสงแวดลอมไทยฯลฯ ใหสามารถดาเนนการเฝาระวงและดแลสขภาพดานโรคและภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอม 3. พฒนาการรบรและปรบเปลยนพฤตกรรมระดบบคคล (Self-Care) (ไดแก การจดการแหลง กาเนดมลพษภายในบานและมการดแลและปฏบตตนถกตองเพอปองกนการสมผส) 4. จดเวทแลกเปลยนเรยนรในพนท องคกรปกครองสวนทองถน ดาเนนการตามมาตรฐานการดาเนนงานเพอดแลสขภาพประชาชนจากมลพษสงแวดลอมสาหรบ อปท. เชน 1. จดทาทะเบยนแรงงานและประชาชนกลมเสยงในพนท 2. ดแลสขภาพพนกงาน อปท. ตาม พรบ. อาชวอนามยฯ 3. ดแลสขภาพประชาชนผานกองทนสขภาพตาบล

209


ตวชวดท 1.1 จงหวดมระบบจดการปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพผานเกณฑในระดบดขนไป

เกบขอมลจากแบบสอบถาม แบบสอบถามการจดการปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพ

ทกไตรมาส (ธนวาคม, มนาคม, มถนายน และกนยายน)

ทมกลมเวชศาสตรสงแวดลอม สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โทรศพท 02 590 4393 โทรสาร 02 590 4388

ตวชวดท 1.2 รอยละของ รพศ./รพท. สามารถจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม

ตรวจประเมนตามแบบประเมนฯ แบบประเมนการจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอมของโรงพยาบาล

ตวชวดท 2.1 อปท.มการพฒนาระบบในการจดการปญหาสขภาพจากมลพษสงแวดลอม

เกบขอมลจากแบบสอบถาม แบบสอบถามการพฒนาระบบในการจดการปญหาสขภาพจากมลพษสงแวดลอม

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล ดร.นายแพทยปรชา เปรมปร 1. ดร.นายแพทยสมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 2. นายแพทยบญเลศ ศกดชยนานนท นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 0 2591 8173 E-mail : [email protected]

210

แผนงานระบบงานระบาดวทยา


กรมควบคมโรค ไดพฒนาฐานขอมล ระบบการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ ใหครอบคลม 5 กลมโรค (โรคตดตอ โรคไมตดตอ โรคเอดส โรคจากการบาดเจบ และโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม) ใน 5 มต (ปจจยเสยง พฤตกรรมเสยง อตราปวย/อตราตาย การตรวจจบเหตการณผดปกต และมาตรการปองกนควบคมโรค) เพอสามารถจดการระบบเฝาระวงและ การตดตามประเมนผลไดอยางมประสทธภาพครบวงจร สอดคลองกบนโยบายการบรณาการยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขดานการพฒนาระบบควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 พฒนากลไกการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพใหตอบสนองตอปญหาสาธารณสขทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน โดยบรณาการกจกรรม/ขอมลของ 5 ระบบโรค กรมวชาการตางๆ เพอพฒนาขอมลขาวสารใหเปนระบบเดยวมคณภาพใชงานได มสานกระบาดวทยาเปนหนวยประสานงานกลาง และเสรมสรางศกยภาพความรวมมอในการควบคมและปองกนโรคและภยสขภาพใน สานกงานปองกนควบคมโรค 13 แหง ใหสามารถเปนหนวยสนบสนนใหจงหวดตางๆ ในเขต เพอชวยกนพฒนางานบรณาการระบบเฝาระวงโรคของประเทศใหดยงขนตอไป ซงทางสานกงานปองกนควบคมโรคตอบสนองตอการดาเนนงานพฒนา 5 ระบบ 5 มต เปนอยางด โดยแตละสานกงานฯ จดประชมเชงปฏบตการการใชประโยชนจากขอมล 5 กลมโรค 5 มตชแจงใหผรบผดชอบจากทกกลมโรคภายในสานกงานเขาใจและเหนประโยชนมการจดประชมเชงปฏบตการผสานเชอมโยงฐานขอมลเฝาระวง 5 มต 5 กลมโรคและถายทอดแนวความคดการดาเนนการไปสเครอขายระดบจงหวดตลอดจนจดประชมเชงปฏบตการการวเคราะหการใชฐานขอมลระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพ 5 กลมโรค 5 มต เพอใหได Critical information ในแตละกลมโรคโดยมผเชยวชาญระดบกระทรวง กรม หนวยงาน เขารวมใหขอเสนอแนะจากการวเคราะหอปสรรคปญหาในการดาเนนงาน พบวาผรบผดชอบงานหรอผทเกยวของกบงานระบบเฝาระวง 5 มต 5 กลมโรคนนมหลายหนวยงานทเกยวของเปนแบบสหสาขาวชาชพ ซงบางหนวยงานตดราชการ ไมสามารถเขารวมการประชมได ทาใหกลมเปาหมายไมไดตามทกาหนดตลอดจนความไมครบถวนของระบบฐานขอมลเฝาระวง 5 กลมโรค ตามองคประกอบทตองเฝาระวง 5 มต ทตองอาศยการรวบรวม และเทคนคทางสารสนเทศ โดยเฉพาะฐานขอมลพฤตกรรมมการรวบรวมอยางเปนระบบคอนขางนอยและจากความซบซอนของสภาพเศรษฐกจและสงคมในปจจบนทกอใหเกดการเคลอนยายประชากรจานวนมากจากพนทชนบทมาอยในพนทเขตเมอง นอกจากจะสงผลใหเกดสภาพความแออดในเขตเมองแลว ยงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมในเขตชนบท เนองจากขาดประชากรวยแรงงาน เหลอแตเดก คนชรา ประชากรวยแรงงานทไมสามารถหางานทาในเขตเมอง หรอประชากรกลมทมสขภาพไมแขงแรง ปวยดวยโรคเรอรงตางๆ ทงโรคตดเชอและโรคไรเชอ ซงประชากรสวนใหญเหลาน มกจะขาดความรหรอไมสามารถจดการเรองการสขาภบาลอาหาร การสขาภบาลสงแวดลอม และการปองกนการเจบปวยของตนเองและคนในครอบครวไดดเทาทควร อาจละเลยหรอไมเหนความสาคญเรองการดแลสขภาพ ไมไดไปรบการรกษาจากแพทยหรอหนวยงานสาธารณสขอยางตอเนอง รวมทงไมไดนาบตรหลานไปรบวคซนตามเกณฑทกาหนด เปนตน ในขณะเดยวกน กลมทเปนแรงงานเคลอนยายทอยในเขตเมองกมปญหาเรองการสขาภบาลทไมด การขาดความตอเนองในการไปใชบรการจากระบบดแลสขภาพทงในพนทเดมและพนทใหม นอกเหนอจากปญหาของการเคลอนยายประชากร ยงมปญหาเรองวถชวตทเปลยนไป มการอยกนอยางแออด ประชากรสวนใหญนยมประโภคอาหาร นอกบานหรออาหารสาเรจรปมากขน มการผลตอาหารและนาดมในปรมาณมากและสงขายในระยะไกล เออใหเกดการแพรกระจายเชออยางรวดเรวและกวางขวางในกรณทมการปนเปอนเชอโรคตางๆ จากปจจยตางๆ เหลาน ทาใหกระบวนการสอบสวนและควบคมโรคในปจจบนมความยงยากและซบซอนมากขน หากไมสามารถตรวจจบเหตการณผดปกตหรอขาวการระบาดของโรคและภยสขภาพตางๆไดอยางรวดเรว ไมสามารถประเมนสถานการณและความรนแรงไดอยางถกตอง รวมทงไมมการตดสนใจสงทมออกสอบสวน ปองกน ควบคมการระบาดในพนทเกดเหตไดทนการณ อาจทาใหการระบาดขยายไปในวงกวางจนไมสามารถควบคมโรคหรอภยสขภาพตางๆ ใหสงบไดโดยเรวและเพอใหการตอบสนองตอความเปลยนแปลงดงกลาวขางตนไดอยางมประสทธภาพ ลดความสญเสยทงชวต ทรพยสน และโอกาสในการมสขภาวะทดของประชาชน รวมทงลดผลกระทบตอเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ จงเหนควรใหมการพฒนาระบบการจดการและตอบโตสถานการณโรคและภยสขภาพ ทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน มทมตระหนกรสถานการณสาธารณสข (SAT) และทมปฏบตการสอบสวนโรค (JIT และ SRRT) ทงในสวนกลางและสวนภมภาคทสามารถตอบโตโรคและภยสขภาพไดอยางรวดเรว มประสทธภาพ และทาใหสถานการณกลบมาสภาวะปกตไดโดยเรว

211

การพฒนาระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข (Public Health Emergency Management : PHEM) ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน (Emergency Operation Center : EOC) และระบบบญชาเหตการณ (Incident Command System : ICS) เปนเครองมอทสาคญและจาเปนสาหรบการรบมอกบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ซงเปนระบบงานทสรางความมนคงดานสขภาพใหกบประเทศชาต สามารถชวยจากดผลกระทบดานสขภาพ เศรษฐกจ สงคม และดานอนๆ ทภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขอาจสงผลถงประชาชนใหอยในวงจากด การพฒนาระบบดงกลาวใหสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพจาเปนตองพฒนาทงโครงสรางพนฐาน แผนงาน/ระบบงาน การพฒนากาลงคน โดยศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน เปนสถานททใชในการปฏบตงานรวมกนของหนวยงานตางๆ ภายใตระบบบญชาการเหตการณ เพอสนบสนนการบรหารสงการ ประสานงาน แลกเปลยนขอมล และทรพยากรใหเกดขนอยางสะดวกรวดเรวในภาวะฉกเฉนโดยการพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารภายในศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเปนการสนบสนนการปฏบตงานของสวนกลางและสวนภาคสนามใหสามารถตดตอสอสาร การแลกเปลยนขอมล การรายงานสถานการณทงภาพและเสยงจากพนทเหตการณจรง สาหรบการนาขอมลมาวเคราะหเพอการตดสนใจในการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพ ใหมประสทธภาพ และทนตอสถานการณ 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ............... รอยละ 80 ของจงหวด มศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน (EOC) และทมตระหนกรสถานการณ (SAT) ทสามารถปฏบตงานไดจรง

- - - 80 85 90 95 100

212



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 พฒนาระบบการจดการและตอบโตสถานการณหรอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ตวชวดท 1 จานวนศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขสามารถดาเนนการไดครบถวน 5 ขนตอน ดงน 1. ทบทวนและปรบปรงแผน BCP 2. มแผน All Hazard Plan ไมนอยกวา 5 โรค/ภยสขภาพ 3. มการนาระบบบญชาการเหตการณมาใชจรงอยางนอย 1 ครง (ถาไมมเหตการณใหมการฝกซอม) 4. เจาหนาทในแผน BCP ไดรบการอบรมตามบทหนาททไดรบมอบหมาย ดงน - บทบาทหนาท Situation Awareness Team อบรมอยางนอย รอยละ 80 - บทบาทหนาท Operation Team อบรมอยางนอย รอยละ 80 - บทบาทหนาทอนๆ อบรมอยางนอย รอยละ 50 5. นาผลการปฏบตงานมาปรบปรงหรอพฒนา SOP

ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขสามารถดาเนนการไดครบถวน 5 ขนตอน

สคร.1 5 ขนตอน สคร.2 5 ขนตอน สคร.3 5 ขนตอน สคร.4 5 ขนตอน สคร.5 5 ขนตอน สคร.6 5 ขนตอน สคร.7 5 ขนตอน สคร.8 5 ขนตอน สคร. 9 5 ขนตอน สคร.10 5 ขนตอน สคร.11 5 ขนตอน สคร.12 5 ขนตอน สปคม. 5 ขนตอน

- กรมควบคมโรค - สคร. 1 – 12 - สปคม. - สสจ.

1. พฒนาระบบและสนบสนนการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบเขต 2. พฒนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนเพอรองรบการจดการภาวะฉกเฉนไดอยางมประสทธภาพและทนตอเหตการณ 3. พฒนาศกยภาพบคลากรเพอเตรยมความพรอมและปฏบตเพอจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบเขต

1. พฒนาระบบและสนบสนนการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบจงหวด 2. พฒนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนเพอรองรบการจดการภาวะฉกเฉนไดอยางมประสทธภาพและทนตอเหตการณ 3. พฒนาศกยภาพบคลากรเพอเตรยมความพรอมและปฏบตเพอจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบจงหวด

213



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 พฒนาทมตระหนกรสถานการณและทมปฏบตการสอบสวนโรค เพอตอบโตโรคและภยสขภาพไดอยางรวดเรว ทนเหตการณ ตวชวดท 1 ทมตระหนกรสถานการณและทมปฏบตการสอบสวนโรค สามารถเชอมตอระบบขอมลการเฝาระวงเหตการณไดแบบ Real time ม 5 ขนตอน ดงน 1. มทมตระหนกรสถานการณ (SAT) 2. มผปฏบตงานจรงตามเวรทกาหนด (ทกคน) ในแตละสปดาห 3. สคร.สามารถสนบสนน Supervisor SAT 1 คน และ ทม SAT 2 คน ในยามท EOC กรมควบคมโรครองขอ 4. มรายงานประเมนสถานการณทกสปดาห 5. รายงานการประเมนสถานการณมคณภาพไมนอยกวารอยละ 80 (ระบความเสยงของเหตการณได)

ทมตระหนกรสถานการณและทมปฏบตการสอบสวนโรคสามารถดาเนนการได 5 ขนตอน

สคร.1 5 ขนตอน สคร.2 5 ขนตอน สคร.3 5 ขนตอน สคร.4 5 ขนตอน สคร.5 5 ขนตอน สคร.6 5 ขนตอน สคร.7 5 ขนตอน สคร.8 5 ขนตอน สคร. 9 5 ขนตอน สคร.10 5 ขนตอน สคร.11 5 ขนตอน สคร.12 5 ขนตอน สปคม. 5 ขนตอน

ทม SA (Situation Awareness Team) - สานกสวนกลาง - สคร. 1 – 12 - สปคม. 1 แหง

1. พฒนาฐานขอมลการเฝาระวงเหตการณ ฐานขอมลการสอบสวนโรคและฐานขอมลการตรวจทางหองปฏบตการจากการสอบสวนโรค 2. พฒนาทมตระหนกรสถานการณระดบเขตและจงหวด

1. พฒนาฐานขอมลการเฝาระวงเหตการณ ฐานขอมลการสอบสวนโรคและฐานขอมลการตรวจทางหองปฏบตการจากการสอบสวนโรค 2. พฒนาทมตระหนกรสถานการณระดบเขตและจงหวด

ตวชวดท 2 หนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของจงหวดสามารถดาเนนการสอบสวนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

รอยละ 80 ของหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของจงหวดสามารถดาเนนการสอบสวนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

รอยละ 80 ของหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของจงหวดสามารถดาเนนการสอบสวนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

ทมสอบสวนโรค - สานกสวนกลาง - สคร. 1 – 12 - สปคม. - สสจ., สสอ. - รพศ., รพท., รพช., รพ.สต.

1. พฒนาหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของเขตและจงหวดใหสามารถสอบสวนโรคไดอยางมประสทธภาพ 2. พฒนาเครอขายเฝาระวงทกระดบใหสามารถแจงขาวการระบาดไดทนเวลา

1. พฒนาหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของเขตและจงหวดใหสามารถสอบสวนโรคไดอยางมประสทธภาพ 2. พฒนาเครอขายเฝาระวงทกระดบใหสามารถแจงขาวการระบาดไดทนเวลา

214



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 3 พฒนาหองปฏบตการทางสาธารณสข สาหรบงานปองกนควบคมโรค ตวชวดท 1 หองปฏบตการทางสาธารณสขสามารถดาเนนการตรวจหาสารพนธกรรมไวรสในโรคทเปนปญหาสาคญ (Influenza, Hand Foot Mouth, Zika)

กรมควบคมโรคสามารถดาเนนการตรวจทางหองปฏบตการได 3 โรค

สคร./สปคม.สามารถดาเนนการตรวจทางหองปฏบตการไดอยางนอย 2 โรค

- สานกสวนกลาง - สคร. 1 – 12 - สปคม.

1. พฒนาการตรวจทางหองปฏบตระดบเขตใหสามารถดาเนนการตรวจหาสารพนธกรรมของเชอกอโรคไขหวดใหญซกา และโรคมอ เทา ปาก 2. จดทาคมอมาตรฐาน SOP การปฏบตงานทางหองปฏบตการทางสาธารณสข 3. อบรมเจาหนาทตรวจทางหองปฏบตการ 4. นเทศ ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงานและทดสอบสมรรถนะในการทางหองปฏบตการ

1. พฒนาการตรวจทางหองปฏบตระดบเขตใหสามารถดาเนนการตรวจหาสารพนธกรรมของเชอกอโรคไขหวดใหญซกา และโรคมอ เทา ปาก 2. ดาเนนการตรวจทางหองปฏบตการใหไดตามมาตรฐาน

215


มาตรการท 1 พฒนาระบบการจดการและตอบโตสถานการณหรอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ตวชวดท 1 จานวนศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขสามารถดาเนนการไดครบถวน 5 ขนตอน

1. ทบทวนและปรบปรงแผน BCP 2. มแผน All Hazard Plan ไมนอยกวา 5 โรค/ภยสขภาพ 3. มการนาระบบบญชาการเหตการณมาใชจรงอยางนอย 1 ครง (ถาไมมเหตการณใหมการฝกซอม) 4. เจาหนาทในแผน BCP ไดรบการอบรมตามบทหนาททไดรบมอบหมาย ดงน - บทบาทหนาทSituation Awareness Team อบรม อยางนอย รอยละ 80 - บทบาทหนาท Operation Team อบรมอยางนอย รอยละ 80 - บทบาทหนาทอนๆ อบรมอยางนอย รอยละ 50 5. นาผลการปฏบตงานมาปรบปรงหรอพฒนา SOP

- แผน BCP - แผน All Hazard Plan - แผนการฝกซอม - รายชอเจาหนาทในแผน BCP ผานการอบรมตามทกาหนด - คมอ SOP ทผานการปรบปรงหรอพฒนา

3, 6, 9, 12 เดอน - สานกระบาดวทยา

มาตรการท 2 พฒนาทมตระหนกรสถานการณและทมปฏบตการสอบสวนโรค เพอตอบโตโรคและภยสขภาพไดอยางรวดเรว ทนเหตการณ ตวชวดท 1 ทมตระหนกรสถานการณและทมปฏบตการสอบสวนโรค สามารถเชอมตอระบบขอมลการเฝาระวงเหตการณไดแบบ Real time ม 5 ขนตอน

1. มทมตระหนกรสถานการณ (SAT) 2. มผปฏบตงานจรงตามเวรทกาหนด(ทกคน)ในแตละสปดาห 3. สคร.สามารถสนบสนน Supervisor SAT 1 คน และ ทม SAT 2 คน ในยามท EOC กรมควบคมโรครองขอ 4. มรายงานประเมนสถานการณทกสปดาห 5. รายงานการประเมนสถานการณมคณภาพไมนอยกวารอยละ 80 (ระบความเสยงของเหตการณได)

- รายชอเวรทมตระหนกรสถานการณ (SAT) - รบรองการปฏบตงานจรงโดย Supervisor ประจาสปดาห - รายงานประเมนสถานการณประจาสปดาห

รายสปดาห - สานกระบาดวทยา

216


ตวชวดท 2 หนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอของจงหวดสามารถดาเนนการสอบสวนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

ประเมนจากผลการประเมนมาตรฐานหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอทมระดบอาเภอ/จงหวด

แบบประเมน 12 เดอน สานกระบาดวทยา

มาตรการท 3 พฒนาหองปฏบตการทางสาธารณสข สาหรบงานปองกนควบคมโรค ตวชวดท 1 หองปฏบตการทางสาธารณสขสามารถดาเนนการตรวจหาสารพนธกรรมไวรสในโรคทเปนปญหาสาคญ ( Influenza ,Hand Foot Mouth,Zika)

ประเมนจาก -การรายงานผลตรวจเชอทางหองปฏบตการสาธารณสข - มาตรฐานหองปฏบตการสาธารณสข

- แบบประเมน - คมอมาตรฐานหองปฏบตการสาธารณสข

6 เดอน, 12 เดอน สานกระบาดวทยา

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายธนรกษ ผลพฒน 1. นายแพทยสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกระบาดวทยา 2. แพทยหญงวรรณา หาญเชาววรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02-590-1776 E-mail : [email protected]

3.นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค 4. นายแพทยทวทรพย ศรประภาศร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

217

แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจดจตล


การพฒนาระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข (Public Health Emergency Management : PHEM) ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน (Emergency Operation Center : EOC) และระบบบญชาเหตการณ (Incident Command System : ICS) เปนเครองมอทสาคญและจาเปนสาหรบการรบมอกบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ซงเปนระบบงานทสรางความมนคงดานสขภาพใหกบประเทศชาต สามารถชวยจากดผลกระทบดานสขภาพ เศรษฐกจ สงคม และดานอนๆ ทภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขอาจสงผลถงประชาชนใหอยในวงจากด การพฒนาระบบดงกลาวใหสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพจาเปนตองพฒนาทงโครงสรางพนฐาน แผนงาน/ระบบงาน การพฒนากาลงคน โดยศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน เปนสถานททใชในการปฏบตงานรวมกนของหนวยงานตางๆ ภายใตระบบบญชาการเหตการณ เพอสนบสนนการบรหารสงการ ประสานงาน แลกเปลยนขอมล และทรพยากรใหเกดขนอยางสะดวกรวดเรวในภาวะฉกเฉนโดยการพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารภายในศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข เปนการสนบสนนการปฏบตงานของสวนกลางและสวนภาคสนามใหสามารถตดตอสอสาร การแลกเปลยนขอมล การรายงานสถานการณทงภาพและเสยงจากพนทเหตการณจรง สาหรบการนาขอมลมาวเคราะหเพอการตดสนใจในการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพ ใหมประสทธภาพและทนตอสถานการณ 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ............... ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค และมขอมลพรอมนาเสนอผานสารสนเทศภายในเวลาทกาหนด

- - 1 ศนย/ -ชวโมง

14 ศนย /-ชวโมง

14ศนย/72ชวโมง



14 ศนย/ทนท

218



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 ระบบพฒนาศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน (Emergency Operation Center – EOC) และระบบการจดการภาวะฉกเฉน (1 ระบบ) ตวชวดท 1 จานวนศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค

ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค จานวน 1 ศนย

สคร.1 1 ศนย สคร.2 1 ศนย สคร.3 1 ศนย สคร.4 1 ศนย สคร.5 1 ศนย สคร.6 1 ศนย สคร.7 1 ศนย สคร.8 1 ศนย สคร. 9 1 ศนย สคร.10 1 ศนย สคร.11 1 ศนย สคร.12 1 ศนย สปคม. 1 ศนย

- กรมควบคมโรค - สคร. 1 – 12 - สปคม.

1. ตดตงโครงสรางพนฐานทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค 2. อบรมการใชงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค 3. จดทาคมอการใชงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค 4. พฒนาคลงขอมลโรคเพอรองรบงานปองกนควบคมโรคเชงรก (Data Warehouse)

1. ตดตงโครงสรางพนฐานทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค 2. พฒนาคลงขอมลโรคเพอรองรบงานปองกนควบคมโรคเชงรก (Data Warehouse)

219


ตวชวดท 1 จานวนศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค

1. ประเมนจากการตดตงระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการสนบสนนการปฏบตงานในภาวะฉกเฉน 2. ประเมนจากการนาระบบไปใชจรงเมอเกดภาวะฉกเฉน

แบบประเมนความพรอมและการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

6 , 12 เดอน สานกระบาดวทยา

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายธนรกษ ผลพฒน 1. นายแพทยสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกระบาดวทยา 2. แพทยหญงวรรณา หาญเชาววรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02-590-1776 3.นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. นายแพทยทวทรพย ศรประภาศร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

220

โครงการพฒนาจงหวดสขภาพชายแดนใหไดสมรรถนะตามกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR)

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา การพฒนาจงหวดสขภาพชายแดนใหไดสมรรถนะตามกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR) ในฐานะทเปนขอตกลงระหวางประเทศ เพอพฒนาคณภาพของงานเฝาระวง ตรวจจบ และตอบโตเหตการณฉกเฉนทางดานสาธารณสขระหวางประเทศ และภายในประเทศ โดยผสมผสานหลกการและแนวทางตามกรอบความมนคงดานสขภาพของโลก (Global Health Security Agenda หรอ GHSA) เปนเครองมอผลกดน เพอเรงรดและสงเสรมสนบสนนการพฒนาสมรรถนะหลกของประเทศ โดยผสมผสานกจกรรมตามเปาหมาย GHSA และ IHR เปน 12 เปาหมายเพอดาเนนการพฒนาสมรรถนะหลกของจงหวดชายแดน 31จงหวด 2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ


2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ......... จงหวดชายแดน 31 จงหวดมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคใหไดตามเปาหมายทไดกาหนดไว 12 เปาหมาย (การปองกน ตรวจจบ และตอบโตตอภยดานสขภาพ 12 ดาน)

- - 6เปาหมาย IHR และ GHSA

8 เปาหมาย IHR และ GHSA





221



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 พฒนาระบบควบคมโรคและภยสขภาพสาหรบกลมประชากรเฉพาะหรอในพนทเฉพาะ ไดแก จงหวดชายแดน 31 จงหวด (ขอมลจาก : Action Plan 2560 - 2567) ตวชวดท 1 จงหวดชายแดน 31 จงหวดมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคใหไดตามเปาหมายทไดกาหนดไว 12 เปาหมาย (การปองกน ตรวจจบ และตอบโตตอภยดานสขภาพ 12 ดาน)

จงหวดชายแดน 31 จงหวดมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคใหไดตามเปาหมายทไดกาหนดไว 8/12 เปาหมาย

สคร.1 8 เปาหมาย IHR และ GHSA สคร.2 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.3 - เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.4 - เปาหมาย IHR และ GHSA สคร.5 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.6 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.7 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.8 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.9 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.10 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.11 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.12 8 เปาหมาย IHR และ GHSAสคร.13 - เปาหมาย IHR และ GHSA

- กรมควบคมโรค - สคร. 1-2,5-12 - สสจ.

1. พฒนาศกยภาพบคลากรทปฏบตงานในหนวยงานชายแดน/ดาน 2. จดทาเกณฑมาตรฐาน/แนวทาง/คมอการดาเนนงานตาม 12 เปาหมาย 3. เสรมสรางความเขมแขงดานความรวมมอและประสานงานเครอขาย IHR 4. สรางความเขมแขงในการเกบรวบรวมขอมลในการตอบสนองตอเหตการณสงสยโรคตดตอระหวางสตวและคน

1. พฒนาศกยภาพจงหวดสขภาพชายแดนในพนทตามกจกรรม 12 เปาหมาย 2. นเทศ ตดตาม ประเมนผลการดาเนนการตามกจกรรม 12 เปาหมาย ของจงหวดสขภาพชายแดนในพนท 3. สนบสนนและตดตามการดาเนนงานตามกจกรรม One Health


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก มาตรการท 1 พฒนาระบบควบคมโรคและภยสขภาพสาหรบกลมประชากรเฉพาะหรอในพนทเฉพาะ ไดแก จงหวดชายแดน 31 จงหวด ตวชวดท 1 จงหวดชายแดน 31 จงหวดมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคใหไดตามเปาหมายทไดกาหนดไว 12 เปาหมาย(การปองกน ตรสจจบ และตอบโตตอภยดานสขภาพ 12 ดาน)

- ประเมนจากแบบประเมนสมรรถนะ 12 เปาหมายและการนเทศตดตาม

- แบบประเมนกจกรรมสมรรถนะ Health Security Agenda 12 เปาหมาย

รายป - สานกระบาดวทยา - สานกโรคตดตออบตใหม

222

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล นายธนรกษ ผลพฒน 1. นายแพทยสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกระบาดวทยา 2. แพทยหญงวรรณา หาญเชาววรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02-590-1776 3. นายแพทยอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. นายแพทยทวทรพย ศรประภาศร นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค 5. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ชอ – สกล แพทยหญงวรยา เหลองออน 6. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตออบตใหม โทร. 0 2590 3155 ทปรกษาพเศษ: E-mail : [email protected] นายแพทยภาสกร อครเสว ทปรกษากรมควบคมโรค

223

แผนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 (IHR,2005) 1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา จากการทประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Economic Community) ในป 2558 ซงมกรอบความรวมมอในมตตางๆ หลายดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สขภาพและความมนคงของประเทศ รวมทงนโยบายรฐบาลภายใตการดาเนนงานของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ทกาหนดพนททมศกยภาพเหมาะสมในการจดตงเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษในจงหวดชายแดน 10 จงหวด ไดแก ตาก ตราด สระแกว มกดาหาร สงขลา หนองคาย เชยงราย กาญจนบร นครพนม และนราธวาส ซงคาดวาจะมการเคลอนยายแรงงาน และสนคาระหวางประเทศในกลมอาเซยนและประเทศอนๆ มากขน โดยเฉพาะอาหาร สตวและพช รวมทงสารเคม ซงอาจทาใหมโอกาสเกดโรคตดตอ และภาวะอนตรายดานสาธารณสขระหวางประเทศเพมขน และตามมตคณะรฐมนตรเหนชอบใหประกาศใชกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ตงแตวนท 15 มถนายน 2550 ซงตองมการพฒนาสมรรถนะตามขอกาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 วธการประเมนการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ดาเนนการโดยทมประเมนของสานกงานปองกนควบคมโรค ประเมนชองทางในพนทรบผดชอบ โดยใชคมอการประเมนสมรรถนะหลกชองทาง เขาออกประเทศ ทาอากาศยาน ทาเรอและพรมแดนทางบก (Core Capacities Assessment Tool: CCAT) ผลการประเมนในป 2558 พบวาชองทางเขาออกประเทศ 50 แหงผานเกณฑ การประเมนในระดบการพฒนาอยระดบปานกลาง (moderate functioning) คดเปนรอยละ 74.6 ในป 2559 – 2560 จงไดขยายเปาหมายการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ใหผานเกณฑการประเมน ทรอยละ 80 และรอยละ90 ของชองทางฯ ตามลาดบ ซงปจจบนประเทศไทยมชองทางเขาออกประเทศ (ทมดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ) จานวน 68 แหง แบงเปน ทาอากาศยาน 17 แหง ทาเรอ 18 แหง และพรมแดน 33 แหง สงกดกรมควบคมโรค 61 แหง สงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 7 แหง ทกแหงตองพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ตามขอกาหนด IHR 2005 และปฏบตตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ทงนเพอใหมความพรอมในการปฏบตงานเฝาระวง ปองกนควบคมโรคในภาวะปกต และสามารถรบมอกบภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศไดอยางมประสทธภาพ

224


ตวชวดเปาหมายลดโรคและภยสขภาพ ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 1. รอยละของชองทางเขาออกประเทศทมการพฒนาสมรรถนะไดตามเกณฑทกาหนด (แหง)


(46 แหง) เปาหมาย 58

แหง


(50 แหง) เปาหมาย 67

แหง

อยระหวางดาเนนการ

เปาหมาย 67 แหง

รอยละ 90 ผานเกณฑ

ขนตา (61 แหง)


รอยละ 100 เกณฑขนตา (68 แหง)


รอยละ 30เกณฑระดบปานกลาง (20 แหง)

รอยละ 50เกณฑ

ระดบปานกลาง

(34 แหง)

รอยละ 70เกณฑ

ระดบปานกลาง

(48 แหง)

รอยละ 90เกณฑระดบปานกลาง (61 แหง)

เปาหมาย: ชองทางเขาออกประเทศทวประเทศ 2559 = 67 แหง, 2560-64 = 68 แหง อยใน 10จงหวดพนทเศรษฐกจพเศษ 2559 = 23 แหง, 2560-64 = 26 แหง *คาเปาหมายอาจมการปรบเปลยนขนอยกบนโยบายของรฐบาล เครองมอประเมน 1.Core Capacities Assessment Tool: CCAT 2. ระดบสมรรถนะหลกดานตางๆ ของเกณฑการประเมน IHR Core Capacity Monitoring Framework 4 ขน คอ <1 Fundamental 1 Inputs and processes 2 Outputs and outcomes 3 Additional achievement

225



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการพฒนาสมรรถนะหลกชองทางเขาออกประเทศ เพอการปองกน ควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพระหวางประเทศ ตวชวดท 1 รอยละของชองทางเขาออกประเทศทมการพฒนาสมรรถนะไดตามเกณฑทกาหนด

สานกโรคตดตอทวไป รอยละ 90

สคร.1 รอยละ 90สคร.2 รอยละ 90 สคร.5 รอยละ 90 สคร.6 รอยละ 90 สคร.7 ......-......... สคร.8 รอยละ 90สคร.9 รอยละ 90 สคร.10 รอยละ 90 สคร.11 รอยละ 90 สคร.12 รอยละ 90 สคร.13 .....-.........

ชองทางเขาออกประเทศ 68 แหง ทวประเทศ

1. พฒนาสมรรถนะบคลากรปฏบตงานดานควบคมโรคฯ และหนวยงานเครอขายทเกยวของในการเฝาระวง ปองกน ควบคม โรคและ ภยสขภาพ 2. พฒนาระบบขอมลและสารสนเทศของดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ 3. ปรบปรง/พฒนา คมอ มาตรฐานการปฏบตงาน ทสอดคลองกบ พ.ร.บ. โรคตดตอ พ.ศ. 2558 4. ฝกซอม/ถอดบทเรยนแผนตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศ 5. พฒนาระบบบรหารจดการทมประสทธภาพของชองทางเขาออกประเทศ 6. สนบสนนการดาเนนงานเพอการเฝาระวงโรคภยสขภาพ ผเดนทางระหวางประเทศ สขาภบาลยานพาหนะ/สงแวดลอม และพาหะนาโรคภายในชองทางเขาออกประเทศ 7. ประชมชแจงเกณฑและแนวทางการประเมนชองทางเขาออกประเทศ 8 .ตดตามและประเมนการพฒนาสมรรถนะหลกชองทางเขาออกประเทศในสงกด 3 แหง (ทาอากาศยานสวรรณภม ดอนเมอง และทาเรอกรงเทพ) และสมประเมนชองทางฯ ในสวนภมภาคโดยทมประเมนจากสวนกลางพรอมสรปผลการดาเนนงาน

1. พฒนาสมรรถนะบคลากรปฏบตงานดานควบคมโรคฯ และหนวยงานเครอขายทเกยวของในการเฝาระวง ปองกน ควบคม โรคและภยสขภาพ 2. สนบสนนการปรบปรง พฒนา คมอ แนวทาง การปฏบตงาน มาตรฐานการปฏบตงาน ระบบเฝาระวงโรคตดตอระหวางประเทศ (คมอ แนวทาง การปฏบตงานประจาดานฯ ) 3. สนบสนนการจดทา/ฝกซอม/ถอดบทเรยนแผนตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศในพนทรบผดชอบ 4. สนบสนนการพฒนาระบบบรหารจดการทมประสทธภาพของชองทางเขาออกประเทศ (การประชมคณะทางานประจาชองทาง/คณะทางานพฒนาชองทางเขาออกประเทศ) 5. สนบสนนการดาเนนงานเพอการเฝาระวง ผเดนทางระหวางประเทศ สขาภบาลยานพาหนะ/สงแวดลอม และพาหะนาโรคภายในชองทาง เขาออกประเทศ 6. ชแจงแผนสนบสนนการพฒนาชองทางฯ ในพนทรบผดชอบ 7. ตดตามและประเมนการพฒนาสมรรถนะหลกชองทางฯ 65แหง โดยทมตดตามและประเมนจาก สคร. 1-2, 5-6, 8-12

226


รอยละของชองทางเขาออกประเทศทมการพฒนาสมรรถนะไดตามเกณฑทกาหนด

- รายงานผลการประเมนตนเอง การพฒนาสมรรถนะหลกของชองทางฯ ตามแผนปฏบตงาน - รายงานในระบบ estimates และรายงานการปฏบตงานประจาเดอน - จดทาแผนตดตามและประเมนการดาเนนงานฯ และดาเนนการประเมนตามแผนทกาหนด

คมอประเมนตนเองการพฒนาสมรรถนะหลกของชองทางเขอออกประเทศ รายงานประจาเดอนหรอรายงานในระบบestimates

ไตรมาสท 2, 3, 4 สานกโรคตดตอทวไป สคร. 1-2, 5-6, 8-12

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงวราลกษณ ตงคณะกล 1. นายแพทยนพดล ไพบลยสน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง นายแพทยเชยวชาญ โทร. 0 2590 3234-5 E-mail : [email protected]

227

รายชอดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ 68 แหง ท ประเภท ชอดาน จงหวด สงกด หมายเหต 1 ทาอากาศยาน สวรรณภม สมทรปราการ สานกโรคตดตอทวไป 2 ทาอากาศยาน ดอนเมอง กรงเทพฯ สานกโรคตดตอทวไป 3 ทาอากาศยาน อตะเภา ระยอง สคร.ท 6 ชลบร 4 ทาอากาศยาน หวหน ประจวบครขนธ สคร.ท 5 ราชบร 5 ทาอากาศยาน อดรธาน อดรธาน สคร.ท 8 อดรธาน 6 ทาอากาศยาน อบลราชธาน อบลราชธาน สคร.ท 10 อบลราชธาน 7 ทาอากาศยาน สโขทย สโขทย สคร.ท 2 พษณโลก 8 ทาอากาศยาน แมสอด ตาก สคร.ท 2 พษณโลก พนทเศรษฐกจพเศษ 9 ทาอากาศยาน พษณโลก พษณโลก สคร.ท 2 พษณโลก 10 ทาอากาศยาน เชยงใหม เชยงใหม สคร.ท 1 เชยงใหม 11 ทาอากาศยาน แมฟาหลวง เชยงราย สคร.ท 1 เชยงใหม พนทเศรษฐกจพเศษ 12 ทาอากาศยาน เกาะสมย สราษฎรธาน สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 13 ทาอากาศยาน ภเกต ภเกต สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 14 ทาอากาศยาน กระบ กระบ สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 15 ทาอากาศยาน สราษฎรธาน สราษฎรธาน สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 16 ทาอากาศยาน หาดใหญ สงขลา สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 17 ทาอากาศยาน นราธวาส นราธวาส สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 18 ทาเรอ กรงเทพ กรงเทพฯ สานกโรคตดตอทวไป 19 ทาเรอ แหลมฉบง ชลบร สคร.ท 6 ชลบร 20 ทาเรอ สตหบ ชลบร สคร.ท 6 ชลบร 21 ทาเรอ เกาะสชง ชลบร สคร.ท 6 ชลบร 22 ทาเรอ ศรราชา ชลบร สคร.ท 6 ชลบร 23 ทาเรอ มาบตาพด ระยอง สคร.ท 6 ชลบร 24 ทาเรอ ประจวบครขนธ (บางสะพาน) ประจวบครขนธ สคร.ท 5 ราชบร 25 ทาเรอ เกาะสมย สราษฎรธาน สคร.ท 11 นครศรธรรมราช

228

ท ประเภท ชอดาน จงหวด สงกด หมายเหต 26 ทาเรอ ระนอง ระนอง สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 27 ทาเรอ ภเกต ภเกต สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 28 ทาเรอ กระบ กระบ สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 29 ทาเรอ นครศรธรรมราช นครศรธรรมราช สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 30 ทาเรอ สราษฎรธาน สราษฎรธาน สคร.ท 11 นครศรธรรมราช 31 ทาเรอ สงขลา สงขลา สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 32 ทาเรอ เชยงแสน เชยงราย สสจ.เชยงราย พนทเศรษฐกจพเศษ 33 ทาเรอ ตามะลง สตล สสจ.สตล 34 ทาเรอ กนตง ตรง สสจ.ตรง 35 ทาเรอ ปตตาน ปตตาน สสจ.ปตตาน 36 พรมแดน คลองลก สระแกว สคร.ท 6 ชลบร พนทเศรษฐกจพเศษ 37 พรมแดน บานผกกาด จนทบร สคร.ท 6 ชลบร 38 พรมแดน บานแหลม จนทบร สคร.ท 6 ชลบร 39 พรมแดน บานหาดเลก ตราด สคร.ท 6 ชลบร พนทเศรษฐกจพเศษ 40 พรมแดน สงขละบร (เจดยสามองค) กาญจนบร สคร.ท 5 ราชบร พนทเศรษฐกจพเศษ 41 พรมแดน สงขร ประจวบครขนธ สคร.ท 5 ราชบร 42 พรมแดน บานพนารอน กาญจนบร สคร.ท 5 ราชบร พนทเศรษฐกจพเศษ 43 พรมแดน ชองจอม (กาบเชง) สรนทร สคร.ท 9 นครราชสมา 44 พรมแดน สะพานมตรภาพ1 (หนองคาย) หนองคาย สคร.ท 8 อดรธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 45 พรมแดน วดหายโศก หนองคาย สคร.ท 8 อดรธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 46 พรมแดน สถานรถไฟหนองคาย หนองคาย สคร.ท 8 อดรธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 47 พรมแดน บงกาฬ บงกาฬ สคร.ท 8 อดรธาน 48 พรมแดน ทาล เลย สคร.ท 8 อดรธาน 49 พรมแดน เชยงคาน เลย สคร.ท 8 อดรธาน 50 พรมแดน นครพนม นครพนม สคร.ท 8 อดรธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 51 พรมแดน สะพานมตรภาพ 3 (นครพนม) นครพนม สคร.ท 8 อดรธาน พนทเศรษฐกจพเศษ

229

ท ประเภท ชอดาน จงหวด สงกด หมายเหต 52 พรมแดน สะพานมตรภาพ 2 (มกดาหาร) มกดาหาร สคร.ท 10 อบลราชธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 53 พรมแดน มกดาหาร มกดาหาร สคร.ท 10 อบลราชธาน พนทเศรษฐกจพเศษ 54 พรมแดน ชองเมก อบลราชธาน สคร.ท 10 อบลราชธาน 55 พรมแดน ภสงห (ชองสะงา) ศรสะเกษ สคร.ท 10 อบลราชธาน 56 พรมแดน แมสอด ตาก สคร.ท 2 พษณโลก พนทเศรษฐกจพเศษ 57 พรมแดน บานภด อตรดตถ สคร.ท 2 พษณโลก 58 พรมแดน แมสาย เชยงราย สคร.ท 1 เชยงใหม พนทเศรษฐกจพเศษ 59 พรมแดน หวยโกน นาน สคร.ท 1 เชยงใหม 60 พรมแดน สะเดา สงขลา สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 61 พรมแดน ปาดงเบซาร สงขลา สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 62 พรมแดน บานประกอบ สงขลา สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 63 พรมแดน เบตง ยะลา สคร.ท 12 สงขลา 64 พรมแดน สไหงโกลก นราธวาส สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 65 พรมแดน บเกะตา นราธวาส สคร.ท 12 สงขลา พนทเศรษฐกจพเศษ 66 พรมแดน สะพานมตรภาพ 4 (เชยงของ) เชยงราย สสจ.เชยงราย พนทเศรษฐกจพเศษ 67 พรมแดน ควนโดน สตล สสจ.สตล 68 พรมแดน ตากใบ นราธวาส สสจ.นราธวาส พนทเศรษฐกจพเศษ

230

โครงการพฒนาเครอขายในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities)


ประเทศไทยมพรมแดนตดตอกบประเทศเพอนบานทงทางบกและทางนา ไดแก 1) สาธารณรฐแหงสหภาพพมา (Republic of the Union of Myanmar) 2) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (Lao People’s Democratic Republic) 3) ราชอาณาจกรกมพชา (Kingdom of Cambodia) และ 4) สหพนธรฐมาเลเซย (Federation of Malaysia) จากนโยบายประเทศ ในการเรงฟนฟความสมพนธ และพฒนาความรวมมอกบประเทศเพอนบานและนานาประเทศ เพอสนบสนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในภมภาครวมกน โดยเฉพาะการเรงแกไขปญหากระทบกระทงตามแนวพรมแดน ผานกระบวนการทางการทตบนพนฐานของสนธสญญาและกฎหมาย ทงในมตเศรษฐกจ สงคม และความมนคง ตลอดจนการเชอมโยงเสนทางคมนาคมขนสงภายใน และภายนอกภมภาค รวมทงนโยบายความมนคงแหงชาต ซงงานสาธารณสขชายแดนเปนสวนหนงทสงผลใหเกดความมนคงบรเวณชายแดน ประกอบกบการเขาสประชาคมอาเซยน ในป พ.ศ. 2558 ทผานมา สงผลใหเกดการเคลอนยายของประชากรจากประเทศสมาชกหนงไปยงอกประเทศสมาชกหนง เพอแสวงหาโอกาสทางดานการคา การลงทน การทองเทยว และ การรกษาพยาบาล ซงจะทาใหเกดผลกระทบในดานตางๆ รวมทงดานสาธารณสข โดยเฉพาะการปองกนและควบคมโรคตดตอขามเขตแดน การเคลอนยายประชากรขามพรมแดนมผลกระทบ ทาใหเกดปญหาการแพรระบาดโรคตดตอชายแดนทสาคญ เชน มาลาเรย วณโรค โรคเอดส โรคเทาชางโรคทตดตอจากสตวสคน และโรคทตองปองกนดวยวคซน เชน โรคคอตบ โรคพษสนขบา เปนตน ในปจจบนนานาประเทศไดมการดาเนนงานการเฝาระวงปองกนควบคมโรคภายใตกรอบ IHR 2005 และสขภาพโลก (Global Health Security) รวมถงประเทศไทยทไดมการดาเนนงานดงกลาวใน 12 เปาหมายมาตงแตปงบประมาณ 2558 ทผานมา

ดงนน การพฒนาภาคเครอขายการดาเนนงานสาธารณสขชายแดนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities) เพอใหเกดความรวมมอ และขอตกลงในแลกเปลยนขอมลขาวสารสถานการณโรคในพนทชายแดนอยางตอเนองสมาเสมอ มการดาเนนงานตางๆ รวมกนในการพฒนาระบบสงตอผปวย การรกษาและการปองกนโรคทเปนปญหาสาคญ ทงนเพอใหงานบรรลเปาหมาย มระบบการเฝาระวงปองกนโรคและภยสขภาพบรเวณชายแดน และระหวางประเทศ ทเขมแขง และ มประสทธภาพ สามารถควบคมโรคได ประชาชนปลอดภยจากโรคทเปนปญหาสาคญ ตอไป

231



2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 รอยละของจงหวดชายแดนทเปนเปาหมาย มการพฒนาความรวมมอดานการปองกนควบคมโรค และภยสขภาพรวมกบจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin cities) ตามเกณฑทกาหนด ไดแก

• ในกรณทยงไมมบนทกขอตกลง หรอความตกลงรวมกน ใหมการจดทาบนทกขอตกลง ไดแก MOU หรอ MOD หรอมความตกลงรวมกนจากการประชมปรกษาหารอ เพอการพฒนาความรวมมอรวมกน ซงอาจมการลงนามหรอไมมการลงนามรวมกนกได ในประเดนดงน - การแลกเปลยนขอมลเพอการเฝาระวงโรค - การสอบสวนโรค (Joint Investigation Team) - ระบบการสงตอผปวย (Referral System) - อนๆ เชน ฝกอบรมทมสอบสวนโรคเคลอนทเรว (SRRT)/ การซอมแผนเพอเตรยมพรอมรบสถานการณระบาดของโรคตดตออบตใหม/ One Health/ การเฝาระวงสารเคม/ อาหารปลอดภย

• ในกรณทมบนทกขอตกลง หรอ ความตกลงรวมกนอยแลว ใหมการดาเนนงานดงขนตอนตอไปเพมเตม 1. มการกาหนดผประสานงานหลกในพนทของจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนาน 2. มการจดทาแผนปฏบตการรวมกน (Action Plan) 3. มการประชมระหวางประเทศรวมกน เพอปรบปรงบนทกขอตกลง หรอเพอตดตามการดาเนนงานกรอบความรวมมอระหวางประเทศ และแผนปฏบตการรวมกน

- - รอยละ 50 (12

จงหวด)

รอยละ 60 (14

จงหวด)


จงหวด)


จงหวด)


จงหวด)

รอยละ 100 (24

จงหวด)

หมายเหต: ตวชวดนเรมดาเนนการในปงบประมาณ 2559

232

ตารางแสดงจงหวดชายแดนทเปนเปาหมาย ดงน

สคร. จานวนจงหวดขายแดน จงหวดขายแดนและจงหวดคขนานสคร.1 จงหวดเชยงใหม 2 1. เชยงรายกบแขวงบอแกว

2. นานกบแขวงไชยบรสคร.2 จงหวดพษณโลก 2 3. ตากกบเมยวด

4. อตรดตถกบแขวงไชยบรสคร.5 จงหวดราชบร 2 5. กาญจนบรกบรฐทวาย

6. ประจวบครขนธกบมะรดสคร.6 จงหวดชลบร 3 7. จนทบรกบพระตะบอง และเมองไพลน

8. ตราดกบเกาะกง9. สระแกวกบบนเตยมนเจย

สคร.8 จงหวดอดรธาน 4 10. บงกาฬกบแขวงบอลคาไซ11. เลยกบแขวงไชยบร 12. หนองคายกบนครหลวงเวยงจนทน13. นครพนมกบแขวงคามวน

สคร.9 จงหวดนครราชสมา 2 14. บรรมยกบอดรมชย15. สรนทรกบอดรมชย

สคร.10 จงหวดอบลราชธาน 4 16. อบลราชธานกบแขวงจาปาศกด17. มกดาหารกบแขวงสะหวนนะเขต18. ศรสะเกษกบจ.พระวหาร กมพชา19. อานาจเจรญกบแขวงสะหวนนะเขต

สคร.11 จงหวดนครศรธรรมราช 1 20. ระนองกบเกาะสองสคร.12 จงหวดสงขลา 4 21. สงขลากบรฐเคดาห

22. นราธวาสกบรฐกลนตน23. ยะลากบรฐเปรค24. สตลกบรฐเปอรลส

จานวนทงหมด 24 24 จงหวดคขนาน

233



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 การพฒนาภาคเครอขายในประเทศ เพอการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพสาหรบจงหวดชายแดนและจงหวดคขนานประเทศเพอนบาน ตวชวด 1 รอยละ 80 ของบคลากรมความร และสมรรถนะในการดาเนนงานสรางความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคกบประเทศเพอนบานผานเกณฑการประเมน

1.1 รอยละ 80 ของบคลากรมความร และสมรรถนะในการดาเนนงานสรางความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคกบประเทศเพอนบานผานเกณฑการประเมน

พนทเปาหมาย (สคร/จงหวด) -สคร.1 (เชยงราย, นาน) -สคร.2 (ตาก, อตรดตถ) - สคร.5 (กาญจนบร, ประจวบครขนธ) - สคร.6 (สระแกว, จนทบร, ตราด) - สคร.8 (หนองคาย, นครพนม, เลย, บงกาฬ) - สคร.9 (บรรมย, สรนทร) - สคร.10 (ศรสะเกษ, อานาจเจรญ, อบลราชธาน, มกดาหาร) - สคร.11 (ระนอง) - สคร.12 (นราธวาส ,ปตตาน,ยะลา , สตล) - สรปรายงานการประชม กลมเปาหมาย ภายในกรม สานกวชาการ เชน สานกระบาด, สานกโรคเอดสฯ, สานกวณโรค, สานกโรคตดตอทวไป, สานกโรคตดตออบตใหม, สานกโรคตดตอนาโดยแมลง, สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ, สานกงานปองกนควบคมโรค ภายนอกกรม สานกงานสาธารณสขจงหวด, สานกการสาธารณสขระหวางประเทศ, สานกนโยบายและยทธศาสตร, กระทรวงการตางประเทศ

พฒนาเครอขายการดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรค ระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดคขนานประเทศเพอนบาน วตถประสงค 1. ชแจงนโยบาย แผนงาน และแนวทางการดาเนนงาน 2. เพอสงเสรมความร และพฒนาสมรรถนะการดาเนนงานสรางความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคกบประเทศเพอนบานแกเครอขายทรวมดาเนนงาน

พฒนาเครอขายการดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรค ระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดคขนานประเทศเพอนบาน (ระดบเขต) วตถประสงค 1. ชแจงนโยบาย แผนงาน และแนวทางการดาเนนงานในระดบจงหวด 2. ถอดบทเรยน และแลกเปลยนเรยนรแนวทางการดาเนนงานของภาคเครอขาย 3. รวมจดทาแผนปฏบตการเพอสรางความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพกบเครอขายระดบจงหวด

234



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 การพฒนาภาคเครอขายระหวางประเทศ เพอการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระหวางจงหวดชายแดนและจงหวดคขนานประเทศเพอนบานตามกรอบ ความรวมมอขอตกลง ตวชวด 2 รอยละจงหวดชายแดนทเปนเปาหมาย มการพฒนาความรวมมอดานการปองกนควบคมโรค และภยสขภาพ รวมกบจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin cities) ตามเกณฑทกาหนด

2.1 รายงานการประชมวาดวยความรวมมอ ดานการปองกนควบคมโรคกบประเทศเพอนบาน

2.2 รอยละของจงหวดจงหวดชายแดนทเปนเปาหมาย มการพฒนาความรวมมอดานการ ปองกนควบคมโรค และภยสขภาพ รวมกบจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin cities) ตามเกณฑทกาหนด

พนทเปาหมาย - สคร.1 (เชยงราย, นาน) - สคร.2 (ตาก, อตรดตถ) - สคร.5 (กาญจนบร, ประจวบครขนธ) - สคร.6 (สระแกว, จนทบร, ตราด) - สคร.8 (หนองคาย นครพนม, เลย, บงกาฬ) - สคร.9 (บรรมย, สรนทร) - สคร.10 (ศรสะเกษ, อานาจเจรญ, อบลราชธาน, มกดาหาร) - สคร.11 (ระนอง) - สคร.12 (นราธวาส, ปตตาน,ยะลา, สตล) กลมเปาหมาย ภายในกรม สานกวชาการ เชน สานกระบาด, สานกโรคเอดสฯ, สานกวณโรค, สานกโรคตดตอทวไป, สานกโรคตดตออบตใหม, สานกโรคตดตอนาโดยแมลง, สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ, สานกงานปองกนควบคมโรค ภายนอกกรม สานกการสาธารณสขระหวางประเทศ, สานกนโยบายและยทธศาสตร, สานกงานสาธารณสขจงหวด, กระทรวงการตางประเทศ, กรมควบคมโรคของประเทศเพอนบาน, จงหวดชายแดนคขนาน (ลาว พมา กมพชา มาเลเซย)

2.1 พฒนาความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพตามกรอบขอตกลง (MOU/MOD) กบประเทศเพอนบาน (ระดบประเทศ) วตถประสงค - ทบทวน และตดตามผลการดาเนนงานตามกรอบความรวมมอทผานมา - เพอจดทาแผนปฏบตการดานการปองกนควบคมโรคระดบประเทศรวมกน - เพอพฒนากลไกความรวมมอใหมประสทธภาพ

2.2 พฒนาความรวมมอระหวางประเทศ ดานการปองกน ควบคมโรคระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (ระดบจงหวด) วตถประสงค - ทบทวน และตดตามผลการดาเนนงานตามกรอบความรวมมอระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน ทผานมา - เพอจดทาแผนปฏบตการดานการปองกนควบคมโรคระดบจงหวดรวมกน - เพอพฒนากลไกความรวมมอระดบจงหวดกบประเทศเพอนบานใหมประสทธภาพ

235



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 3 การนเทศ ตดตามประเมนผล ตวชวด 3 สรปรายผลการดาเนนงานพฒนาเครอขายดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities)

3.1 สรปรายผลการดาเนนงานพฒนาเครอขายดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities) ภาพรวมของโครงการจานวน 1 ฉบบ

3.1 สรปรายผลการดาเนนงานพฒนาเครอขายดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin Cities) ระดบเขตๆ ละ 1 ฉบบ

พนทเปาหมาย - สคร.1 (เชยงราย, นาน) - สคร.2 (ตาก, อตรดตถ) - สคร.5 (กาญจนบร, ประจวบครขนธ) - สคร.6 (สระแกว, จนทบร, ตราด) - สคร.8 (หนองคาย, นครพนม, เลย, บงกาฬ) - สคร.9 (บรรมย, สรนทร) - สคร.10 (ศรสะเกษ, อานาจเจรญ, อบลราชธาน, มกดาหาร) - สคร.11 (ระนอง) - สคร.12 (นราธวาส,ปตตาน,ยะลา, สตล) กลมเปาหมาย ภายในกรม สานกวชาการ เชน สานกระบาด, สานกโรคเอดสฯ, สานกวณโรค, สานกโรคตดตอทวไป, สานกโรคตดตออบตใหม, สานกโรคตดตอนาโดยแมลง, สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ, สานกงานปองกนควบคมโรค ภายนอกกรม สานกงานสาธารณสขจงหวด,สานกการสาธารณสขระหวางประเทศ, สานกนโยบายและยทธศาสตร, กระทรวงการตางประเทศ

3.1 นเทศตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานของสานกงานปองกนควบคมโรค วตถประสงค 1. เพอสนบสนนการ ดาเนนงานระดบเขตเปนไปอยางมประสทธภาพ 2. ตดตามความกาวหนาในการดาเนนงาน รวมใหขอเสนอแนะเพอการแกไขปญหา ใหการดาเนนงานบรรลเปาหมาย 3. เพอประเมนผลภาพรวมของโครงการ

3.1 นเทศตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานระดบจงหวด วตถประสงค 1. เพอสนบสนนการ ดาเนนงานระดบจงหวดเปนไปอยางมประสทธภาพ 2. ตดตามความกาวหนาในการดาเนนงาน รวมใหขอเสนอแนะเพอการแกไขปญหา ใหการดาเนนงานระดบจงหวดบรรลเปาหมาย 3. เพอประเมนผลโครงการระดบจงหวด และภาพรวมของเขต

236

4. การ ตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก

จงหวดชายแดนทเปนเปาหมาย มการพฒนาความรวมมอดานการ ปองกนควบคมโรค และภยสขภาพ รวมกบจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (Twin cities) ตามเกณฑทกาหนด

1. รายงานผลรายไตรมาส 2. การประเมนผลตามตวชวดตามแบบประเมนทกาหนด

แบบประเมนทสานกงานความรวมมอระหวางประเทศกาหนด

- รายงานผลการดาเนนงานทกไตรมาส - สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-2, 5-6 และ 9-12 ประเมนผลตามเกณฑมาตรฐานทกาหนดในไตรมาสท 3 - สรปผลการประเมนตามแบบรายงาน SAR ในระบบ Estimates ภายในวนท 5 กนยายน 2561 - สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ รวบรวมขอมลผลการประเมนฯ จากแบบรายงาน SAR ของหนวยงาน จดทาสรปผลการดาเนนงานภาพรวม โดยรายงาน SAR ในระบบ Estimates ภายในวนท 28 กนยายน 2561 - กองแผนงานสรปขอมล เพอรายงานผลการดาเนนงานตามทสานกงบประมาณกาหนด

1. สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ เบอรตดตอ 02 590 3250 2. สานกงานปองกนควบคมโรคท 1-2, 5-6 และ 9-12

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค: ทปรกษา : ชอ – สกล แพทยหญงบษบน เชออนทร 1. นายแพทยวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

2. นายแพทยจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค 3. แพทยหญงปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค 4. แพทยหญงจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

ตาแหนง ผอานวยการสานกงานความรวมมอระหวางประเทศ โทร. 02 590 3250 E-mail : [email protected] ชอ – สกล นางเกษณ ศรรกษา ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ โทร. 02 590 3250 E-mail : [email protected]

237

โครงการพฒนาศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคระดบนานาชาต (International Disease Control Academy) 1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ตามทกรมควบคมโรคมวสยทศนในการ “เปนองคกรชนนาระดบนานาชาต ทสงคมเชอถอและไววางใจ เพอปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพ ดวยความเปนเลศทางวชาการ ภายในป 2563” ซงการเปนองคกรชนนาระดบนานาชาต และเปนเลศทางวชาการไมเพยงแตจะตองมผลงานวจยและมบคลากรทมองคความรในฐานะของผเชยวชาญเปนทยอมรบระดบนานาชาตเทานน แตยงตองเปนแหลงศกษา ดงาน อบรม มหลกสตรถกอางองในระดบชาตอกดวย ภายใตภารกจของกรมควบคมโรค ไดกาหนดในกฎกระทรวงแบงสวนราชการ กรมควบคมโรค ใหมภารกจทสาคญในการสงเสรมกระบวนการประสานความรวมมอกบเครอขายภายในและระหวางประเทศ ในการผลตและพฒนาผเชยวชาญ องคความร ขอมลขาวสาร เครองมอ กฎหมาย การเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ รวมทงการบรการเฉพาะทไดมาตรฐานสากล ดงนน กรมควบคมโรค จงไดมการจดตงศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาต (International Disease Control Academy, IDCA) ขนในปงบประมาณ 2559 เปนตนมา

ทงน เพอใหศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาตดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ และมหลกสตรฝกอบรม รวมถงการศกษาดงานดานการปองกนควบคมโรค และ ภยสขภาพเปนทยอมรบในระดบนานาชาต ศนยฝกอบรมจงจาเปนตองมการพฒนาดานตางๆ เพอใหตอบสนองความตองการของบคลากรดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ทงประเทศสมาชกอาเซยน นานาชาต และภายในประเทศ ซงเปนพนธกรณและพนธกจหนงทสาคญของประชาคมอาเซยน ซงจะพฒนาใหกรมควบคมโรคเปนแหลงการศกษาและฝกอบรมดานการเฝาระวงปองกนโรคไดในอนาคต และสามารถทาใหวสยทศนในการ “เปนองคกรชนนาระดบนานาชาต ทสงคมเชอถอและไววางใจ เพอปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพ ดวยความเปนเลศทางวชาการ ภายในป 2563” ของกรมควบคมโรค บรรลเปาหมาย ประโยชนทจะไดรบไมเพยงแตประชาชนภายในประเทศไทย แตในประเทศเพอนบานจะไดรบการดแลในการปองกนควบคมโรครวมถงในภมภาคตางๆ จะไดรบการดใหปลอดภยจากโรคตอไป

238


ตวชวด หนวยนบ ขอมลพนฐาน ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ระดบความสาเรจของการดาเนนงานศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาต ตามเกณฑทกาหนด 5 ขนตอน ไดแก 1. มการพฒนากรอบโครงสรางของบคลากร และกรอบการดาเนนงานศนยกลางการศกษาและฝกอบรมดานการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพระดบนานาชาต กรมควบคมโรค (International Disease Control Academy) 2. มการพฒนา หรอ ทบทวนหลกสตรฝกอบรมนานาชาตภายใตสานกวชาการ/สถาบนกรมควบคมโรค ทมหลกสตรฝกอบรมนานาชาต 3. มการเผยแพรประชาสมพนธหลกสตรฝกอบรมนานาชาต กรมควบคมโรคผานสอหรอชองทางตางๆ 4. สานกวชาการ/สถาบนทมหลกสตรฝกอบรมนานาชาต (เชน สานกระบาดวทยา สานกโรคเอดส วนโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ สานกวนโรค สานกโรคตดตอนาโดยแมลง สถาบนบาราศนราดร สถาบนราชประชาสมาสย) ดาเนนการจดอบรมใหแกกลมเปาหมาย 5. มการประเมนความพงพอใจผเขารบการอบรมจากประเทศสมาชกอาเซยน หรอ นานาชาต ตอการใหบรการฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบนานาชาตกรมควบคมโรค

ขนตอน 5 5 5 5

239


มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนทเปาหมาย/

กลมเปาหมายดาเนนการ ชดกจกรรม/โครงการ

สานก สคร สานก สคร มาตรการท 1 พฒนาระบบบรการและมาตรฐานศนยฝกอบรมนานาชาตดานการปองกน ควบคมโรคระดบนานาชาต ของกรมควบคมโรค (International Disease Control Academy) ตวชวดท 1 รอยละของผเขารบการอบรมจากประเทศสมาชกอาเซยนและนานาชาต มความพงพอใจตอการใหบรการฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบนานาชาต

รอยละ 80 - สรป.คร/สานกวชาการ/สถาบน 1. การประชมคณะทางานเพอขบเคลอนการดาเนนงานศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาต (International Disease Control Academy) 2. การจดหาแหลงทนในการสนบสนนการจดฝกอบรม 3. การใหบรการฝกอบรม 4. การจดบรการศกษาดงานและฝกอบรมระหวางประเทศ 5. การประชมเพอจดทาขอเสนอในการจดตงศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาต (IDCA)ใหเปนหนวยบรการรปแบบพเศษ (SDU)

-

ตวชวดท 2 จานวนหลกสตรการอบรมนานาชาตทไดรบการพฒนา/ทบทวน อยางนอย 1 หลกสตร/ป

1 หลกสตร - สานกวชาการ/สถาบนทมหลกสตรอบรมนานาชาต

1. การประชมพฒนาหลกสตรฝกอบรมนานาชาต กรมควบคมโรค

มาตรการท 2 พฒนาการเผยแพรประชาสมพนธใหมประสทธภาพเพอใหเขาถงกลมผรบบรการ และแหลงทน ตวชวดท 3 จานวนหลกสตรทไดรบการเผยแพรอยางนอย 5 หลกสตร

5 หลกสตร - สรป.คร/สานกวชาการ/สถาบน 1. การพฒนา website IDCA และจางเหมาปรบปรงระบบฐานขอมล 2. การประชมเพอจดทาเนอหาในการเผยแพรประชาสมพนธศนยฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคนานาชาต และหลกสตรฝกอบรมใหถงกลมผรบบรการและแหลงทน 3. การพฒนาสอเพอเผยแพรประชาสมพนธศนยและหลกสตรฝกอบรม

มาตรการท 3 การตดตามประเมนผล ตวชวดท 4 จานวนรายงานผล การดาเนนงาน และขอเสนอแนะ (รายไตรมาส)

4 ฉบบ (รายไตรมาส) สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ (สรป คร)

1. การตดตามผลการดาเนนงานรายไตรมาส 2. สรปผลการดาเนนงาน และขอเสนอแนะเสนอคณะทางานพฒนาศนยฯ

240

4. การตดตามประเมนผล ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการเกบขอมล ผรบผดชอบ

ตวชวดโครงการ ระดบความสาเรจในการพฒนาศนยฝกอบรมนานาชาตดานการปองกน ควบคมโรคระดบนานาชาต ของกรมควบคมโรค (International Disease Control ดาเนนงานตามเกณฑทกาหนด 5 ขนตอน

รายงานผลการดาเนนงาน แบบรายงานผลการดาเนนงาน

ปละ 1 ครง สรป คร.

มาตรการท 1 พฒนาระบบบรการและมาตรฐานศนยฝกอบรมนานาชาตดานการปองกน ควบคมโรคระดบนานาชาต ของกรมควบคมโรค (International Disease Control Academy) ตวชวดท 1 รอยละของผเขารบการอบรมจากประเทศสมาชกอาเซยนและนานาชาตมความพงพอใจตอการใหบรการฝกอบรมดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบนานาชาต

สารวจจากผเขารบการอบรม

แบบสารวจ ปละ 2 ครง สรป คร/สานกวชาการ/สถาบน

ตวชวดท 2 จานวนหลกสตรการอบรมนานาชาตทไดรบการพฒนา/ทบทวนใหมมาตรฐาน อยางนอย 1 หลกสตร/ป

รายงานสรปผลการดาเนนงาน

แบบรายงานสรปผลการดาเนนงาน

ปละ 1 ครง สรป คร/สานกวชาการ/สถาบน

มาตรการท 2 พฒนาการเผยแพรประชาสมพนธใหมประสทธภาพเพอใหกลมผรบบรการ (ลกคา) เขาถงบรการไดงาย ตวชวดท 3 จานวนหลกสตรทไดรบการเผยแพรอยางนอย 5 หลกสตร รายงานผลการดาเนนงาน แบบรายงานผลการ

ดาเนนงาน รายไตรมาส สรป คร/สานก

วชาการ/สถาบน มาตรการท 3 การตดตามประเมนผล ตวชวดท 4 จานวนรายงานผลการดาเนนงาน และขอเสนอแนะ 4 ฉบบ (รายไตรมาส) รายงานผลการดาเนนงาน Template การ

ประเมนผลตวชวด รายไตรมาส สรป คร.

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกงานความรวมมอระหวางประเทศ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค : ทปรกษา : ชอ – สกล พญ. บษบน เชออนทร 1. นายแพทยสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรคตาแหนง ผอานวยการสานกงานความรวมมอระหวางประเทศโทร. 02 590 3250E-mail : [email protected]

ชอ – สกล นางเกษณ ศรรกษา ตาแหนง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษโทร. 02 590 3250E-mail : [email protected]

241

แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ

1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ภายใตนโยบายของรฐบาลไดกาหนดเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ มวตถประสงคเพอสรางฐานการผลตเชอมโยงกบอาเซยน และพฒนาเมองชายแดน โดยใชกลยทธการสรางพนทเศรษฐกจใหม เนนบรเวณชายแดนใชประโยชนจากการเชอมโยงกบประเทศเพอนบานสนบสนนโครงสรางพนฐาน สทธประโยชน การลงทน และการใหบรการจดเดยวเบดเสรจ สนบสนน SMEs และการลงทนตอเนองของไทยในประเทศเพอนบาน และจดระเบยบพนทเศรษฐกจชายแดน โดยการบรหารแรงงานตางดาว และอนๆ ทจาเปนผานการดาเนนงานของคณะกรรมการนโยบายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (กนพ.) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน หวหนาหนวยงานทเกยวของเปนกรรมการ และสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนฝายเลขานการ โดยใน ป 2558 ประเทศไทยไดประกาศเขตเศรษฐกจพเศษระยะแรก 5 จงหวด ไดแก จ.ตาก จ.มกดาหาร จ.สระแกว จ.ตราด จ.สงขลา และระยะทสอง 5 จงหวด ไดแก จ.กาญจนบร จ.เชยงราย จ.หนองคาย จ.นครพนม จ.นราธวาส รวมทงสน 10 จงหวด การเกดเขตเศรษฐกจพเศษจะนามาซงความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การคา การลงทน และคาดวาจะมประชากรทเคลอนยายเขา - ออกในจงหวดดงกลาวเพมขน โดยเฉพาะนกทองเทยว การหลงไหลของแรงงานตางดาว ซงจะสงผลตอผรบบรการดานสาธารณสขทจะเพมขนในอนาคต นอกจากนการขยายตวของโรงงานอตสาหกรรมซงมกจการอตสาหกรรมทสงเสรมทงหมด 13 ประเภทในพนท หากระยะตอไปมความกาวหนาของการลงทนดานอตสาหกรรมมากขน หนวยงานสาธารณสขตองเรงพฒนาศกยภาพใหมความพรอมรองรบผลกระทบจากปญหาโรคและภยสขภาพทอาจเกดขนได โดยเฉพาะอยางยงความพรอมในการรองรบการเคลอนยายแรงงานจากประเทศเพอนบาน ซงอาจกอใหเกดปญหาสาธารณสข ดานโรคตดตอ และภยสขภาพตางๆ มากขน

สถานการณแรงงานตางดาวในภาพรวม จากขอมลของสานกบรหารแรงงานตางดาว กระทรวงแรงงาน ณ เดอนมนาคม 2559 พบวา แรงงานตางดาวไดรบอนญาตทางาน จานวน 1,548,810 คน มการเขาเมองถกกฎหมายจานวน 1,478,548 คน มแรงงานตางดาว 3 สญชาต (เมยนมา ลาว กมพชา) จานวน 1,364,470 คน ผลการตรวจสขภาพแรงงานตางดาว โดยศนยบรการจดทะเบยนแรงงานตางดาวแบบเบดเสรจ (One Stop Service, OSS) จานวนทงหมด 1,262,810 คน ผลตรวจสขภาพปกต จานวน 1,203,692 คน พบผปวยทตองใหการรกษา จานวน 19,615 คน ในจานวนน พบผปวยวณโรค 7,520 คน (รอยละ 38.3) ซฟลส 4,191 คน (รอยละ 21.36) เทาชาง 230 คน (รอยละ 1.17) และ โรคเรอน 187 คน (รอยละ 0.95) ปญหาการเกดเชอวณโรคดอยาและการแพรกระจายของวณโรค เปนผลมาจากการดแลรกษาและการสงตอผปวยวณโรคขามพรมแดนทไมตอเนอง เชน ผปวยไมไดรบการดแลรกษาหรอหากไดรบการดแลรกษาแตกนยาไมครบ ขาดยา ทาใหการรกษาหายลดลงและมโอกาสกลบมาเปนซาได อกทงยงทาใหเกดเชอวณโรคดอยาและมการแพรกระจายของเชอดอยาเหลานเพมมากขนดวย สาหรบสถานการณผปวยโรคเอดส ในประชากรตางดาว 3 สญชาต ตามโครงการสงเสรมการเขาถงระบบบรการการดแลรกษาดวยยาตานไวรส สาหรบผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสตางดาว ปจจบนมผปวยสะสมจานวน 1,838 ราย ในจานวนน เปนชาวเมยนมารสงสด คอ 966 ราย (รอยละ 52.5) นอกจากแรงงานตางดาวทขนทะเบยนและไดรบการตรวจสขภาพคดกรองแลว ยงพบปญหาสาคญของการไมเขาถงระบบบรการของแรงงานตางดาว โดยเฉพาะกลมทเขาประเทศอยางผดกฎหมาย การสอสารดานภาษา และการขาดความรความเขาใจในการปองกนควบคมโรค การสงเสรมสขภาพและดานอาชวอนามยและความปลอดภย จากสถานการณสภาพปญหาดงกลาว และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก พบวาการดาเนนงานดานสาธารณสขมความจาเปนตองพฒนาศกยภาพระบบบรการสขภาพทกระดบและดานสาธารณสข และพฒนาศกยภาพบคลากรดานตางๆ รวมถงการบรหารจดการอยางเปนระบบ โดยอาศยมาตรการสาคญ ดงน 1) การเพมประสทธภาพระบบการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพ ไดแก พฒนาสมรรถนะของจงหวดในเขตเศรษฐกจพเศษใหไดตามมาตรฐาน (12 เปาหมาย IHR และ GHSA) โดยเฉพาะอยางยง การพฒนาระบบเฝาระวงและ การเชอมโยงเครอขายของชองทางเขาออกระหวางประเทศ การเตรยมพรอมรองรบภาวะฉกเฉนจากสารเคม พฒนาศกยภาพระบบการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล การบรณการเพอลดปญหาอาหารไมปลอดภย การพฒนาความรวมมอเพอการปองกนควบคมโรคตดตออบตใหมฯ และการพฒนาทมสอบสวนโรค นอกจากนควรเพมประสทธภาพโดยการพฒนาระบบสงตอผปวยใหไดตามมาตรฐาน พฒนาความรวมมอระหวางประเทศรวมกบจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน และพฒนาระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรค ในประชากรตางดาว และ 2) การเพมความสามารถใน

242

การจดบรการสขภาพในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ไดแก การจดบรการคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว การจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม ตามกรอบการดาเนนงานดงกลาวกรมควบคมโรคมบทบาทสาคญในจดทาแผนบรณาการยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ ป พ.ศ. 2560 เพอมงสเปาประสงค “ประชาชนทอยในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษไดรบบรการทมคณภาพมาตรฐาน มหลกประกนสขภาพและสามารถเขาถงบรการสขภาพทด ตลอดจนอยในสงแวดลอมด”

2. เปาหมายการดาเนนงาน

ตวชวด ขอมลพนฐาน ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ............... 1) จานวนชองทางเขาออกระหวางประเทศทรองรบ เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษไดรบการพฒนาตามแนวทางกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548

- - 23 26 26 26 26 26 -

2) จานวนจงหวดชายแดนทรองรบเขตพฒนาเศรษฐกจไดรบการพฒนาระบบเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอตามแนวชายแดนตามมาตรฐานทกาหนด

- - 10 10 10 10 10 10 -

3) รอยละของเครอขายมความพงพอใจตอการเสรมสรางความสามารถในการดาเนนงานชองทาง เขาออกระหวางประเทศและในจงหวดชายแดน ทรองรบเขตพฒนาเศรษฐกจ

- - - 75 75 80 80 80 -

243



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 เพมประสทธภาพระบบการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ ตวชวดท 1 รอยละของจงหวดชายแดนมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคผานเกณฑการประเมนตามเปาหมายทกาหนด (8 ใน 12 เปาหมาย IHRและ GHSA)



10 จงหวดในเขตเศรษฐกจพเศษ

1. โครงการพฒนาจงหวดสขภาพชายแดนในเขตเศรษฐกจพเศษ กรมควบคมโรค - พฒนาระบบเฝาระวงโรคตดเชอดอยา - พฒนาระบบเฝาระวงและการเชอมโยงเครอขายของชองทางเขาออกระหวางประเทศ - พฒนาศกยภาพระบบการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลตามบรบทกฎอนามยระหวางประเทศ(IC hospital infection control) - พฒนาระบบทมประเมนสถานการณ (SAT) และศนยตอบโตภาวะฉกเฉนทางดานสาธารณสข (EOC) - พฒนาความรวมมอเพอการปองกนควบคมโรคตดตออบตใหมและโรคตดตอระหวางสตวและคนภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว (One health) - บรณาการเพอลดปญหาอาหารไมปลอดภยจากโรคตดเชอและโรคไรเชอจากพฤตกรรมเสยงของประชาชน และกลมนกทองเทยว (เฝาระวง ปองกน และเตรยมความพรอม)

1. สนบสนนการดาเนนงานจงหวดสขภาพชายแดนตาม 12 เปาหมาย ในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ และตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน

2. โครงการพฒนาความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพตามกรอบขอตกลง (MOU/MOD) กบประเทศเพอนบาน(ระดบประเทศ)

2. โครงการพฒนาความรวมมอระหวางประเทศดานการปองกนควบคมโรคระหวางจงหวดชายแดน และจงหวดชายแดนคขนานประเทศเพอนบาน (ระดบจงหวด)

244



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 3. โครงการพฒนาชองทางเขาออกประเทศตาม

กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 ในพนท เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ - พฒนาโครงสรางพนฐาน และสนบสนนการดาเนนงานเฝาระวงผเดนทางระหวางประเทศ สขาภบาลยานพาหนะ และสขาภบาลสงแวดลอม เฝาระวงพาหะนาโรคทชองทางฯ - พฒนาศกยภาพเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 และพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 - ปรบปรงคมอ มาตรฐาน การปฏบตงานดานควบคมโรคฯ ทสอดคลองกบ พรบ.โรคตดตอ พ.ศ. 2558 - ตดตาม และประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548

3. โครงการพฒนาชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 ในพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ - ประชมคณะทางานประจาชองทางเขา ออกประเทศ ในพนทเขตเศรษฐกจพเศษเพอจดทาแผนพฒนาสมรรถนะชองทาง เขา ออกประเทศและตดตามการดาเนนงาน - พฒนาศกยภาพเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศและหนวยงานเครอขาย ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 และพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 - ปรบปรงคมอ มาตรฐาน การปฏบตงาน ดานควบคมโรคฯ ทสอดคลองกบ พรบ.โรคตดตอ พ.ศ. 2558 - สนบสนนการดาเนนงานเฝาระวงผเดนทางระหวางประเทศ สขาภบาลยานพาหนะ และสขาภบาลสงแวดลอมเฝาระวงพาหะนาโรคทชองทางฯ - ตดตาม และประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548

245



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 4. โครงการพฒนาระบบการเฝาระวงปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพในกลมประชากร ตางดาว - วเคราะหปญหา วางแนวทางการดาเนนงานระหวางสานกทเกยวของ (สานก ต, Env Occ, ระบาด, TB, เอดส) เพอพฒนารปแบบการเฝาระวงปองกนควบคมโรคในกลมประชากรตางดาว - ประชมเชงปฏบตการจดระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพ - สนบสนนการดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในกลมประชากรตางดาว - ตดตามประเมนผล

4. ประสานเครอขายและรวมพฒนารปแบบในพนทเพอการเฝาระวงปองกนควบคมโรคฯ และตดตามประเมนผล

5. โครงการความรวมมอตามบนทกขอตกลงความรวมมอดานสขภาพหนงเดยว - พฒนาระบบฐานขอมลรองรบการเฝาระวงโรคทมอย ใหสามารถเขาถงไดงาย และสามารถนาขอมลไปใชประโยชนในการเฝาระวง ควบคม ปองกนโรคได - ประสานงานกรมปศสตว/ กระทรวงแรงงาน/ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เพอจดทาคมอ/ แนวทางการปฏบตงาน - จดทาหลกสตรฝกอบรมใหความรกบบคลากรขององคกรความรวมมอสขภาพหนงเดยว

5. โครงการความรวมมอตามบนทกขอตกลงความรวมมอดานสขภาพหนงเดยว - ประสานงานหนวยงานทเกยวของในพนท เพอรวบรวมขอมลมาใสในระบบฐานขอมล ไดแก กรมปศสตว กรมอทยานแหงชาตสตวปา และพนธพช กระทรวงแรงงาน และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย - จดการอบรมใหความรกบบคลากรขององคกรความรวมมอสขภาพหนงเดยว

246



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. 6. โครงการพฒนาระบบสงตอผปวยขามแดนเมอง

คขนานจงหวดในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ - การพฒนาและปรบปรงแนวทาง - การรบ-สงตอผปวยขามพรมแดน - การประชมชแจงทาความเขาใจแกบคลากรสาธารณสขในพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษรวมกบ สคร. เกยวกบแนวทางการรบ-สงตอผปวย - การตดตามประเมนผลการรบ - สงตอผปวย

6. ดาเนนการตามบทบาทในแนวทางการรบ-สงตอผปวยไดแก การประสานงานระหวางสถานบรการสาธารณสข, การตดตามผปวยและผสมผสโรค, การบนทกขอมลการรบ - สงตอ ฯลฯ

7. โครงการสอสารความเสยงโรคและภยสขภาพขามพรมแดนทเปนปญหา ในพนทเศรษฐกจพเศษ

8. โครงการสนบสนนเวชภณฑทมใชยา ในพนทเศรษฐกจพเศษ 10 จงหวด

247



สานก/สถาบน สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 เพมความสามารถในการจดบรการสขภาพในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ตวชวดท 2 จานวนคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวทไดรบการพฒนาตามแนวทางกรมควบคมโรค

6 แหง (ในจงหวดตราด สระแกว กาญจนบร ตาก นราธวาส และมกดาหาร)

สคร.2 = 1 แหง (ตาก) สคร.5 = 1 แหง (กาญจนบร) สคร.6 = 2 แหง (ตราด สระแกว) สคร.10 = 1 แหง (มกดาหาร) สคร.12 = 1 แหง (นราธวาส)

10 จงหวดในเขตเศรษฐกจพเศษ

1. การพฒนาคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว - พฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชศาสตร การเดนทาง (แพทย พยาบาล และเจาหนาท) - สนบสนนคมอแนวทางการดาเนนงาน สอประชาสมพนธ - พฒนาเครอขายและการประสานความรวมมอระหวางหนวยงาน - ตดตามประเมนผล

1. การพฒนาคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว - สนบสนนการจดบรการสขภาพคลนก เวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวในเขตเศรษฐกจพเศษ - ตดตามประเมนผลการดาเนนงาน

2. การจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอมในหนวยบรการสาธารณสข - ผลตคมอตนแบบการจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอมในหนวยบรการสาธารณสข - ผลกดนใหมการจดบรการอาชวอนามยและ เวชกรรมสงแวดลอมในหนวยบรการสาธารณสข - พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขดานการจดอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม - ตดตามประเมนผลการดาเนนงาน

2. การจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอมในหนวยบรการสาธารณสข - ประชมเชงปฏบตการจงหวดตนแบบการจด บรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม - สนบสนนการจดบรการอาชวอนามยและเวชกรรมสงแวดลอม - ตดตามประเมน ผลการดาเนนงาน

248


ตวชวดท 1 รอยละของจงหวดชายแดน มสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรค ผานเกณฑการประเมนตามเปาหมายทกาหนด (8 ใน 12 เปาหมาย IHRและ GHSA)

ประเมนจากแบบประเมนสมรรถนะ 12 เปาหมายและการนเทศตดตาม

แบบประเมนกจกรรมสมรรถนะ Health Security Agenda 12 เปาหมาย

ปละ 1 ครง สานกระบาดวทยา

ตวชวดท 2.จานวนคลนกเวชศาสตร การเดนทางและทองเทยวทไดรบการพฒนาตามแนวทางกรมควบคมโรค

จดทาแผนตดตามและประเมนดาเนนงานฯ และดาเนนการประเมนตามแผนทกาหนด

แบบประเมนผลการดาเนนงานคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

ปละ 1 ครง สานกโรคตดตอทวไป

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค นายแพทยรงเรอง กจผาต ตาแหนง ผอานวยการสานกโรคตดตอทวไป โทร. 0-2590-3160 E-mail : [email protected]

249

1

(วทชป

จส

1. สถานการณโรคแล(สถานการณคณะกรรมา

วนท 16 กรกฎาคม 25ทางนวตกรรมของประชมชน สงคมและประเประชากร 10,000 คน

การดาเนนงจานวน 344 เรอง แลสานกงานคณะกรรมกา

ะภยสขภาพ/สภาพปณปจจบน) ธการปฏรปวทยาศาส558) เรองการปฏรปรเทศ โดยมเหตผลหลกเทศ ทาใหประเทศไทมโครงการวจย/จานวานวจยของกรมฯ ป พ

ละมโครงการวจยทดาเารวจยแหงชาต (วช.)

ปญหา

สตร เทคโนโลย วจย ระบบวจยเพอเปนโครงกในการปฏรประบบวจยมโครงสรางพนฐานวนหนวยงานทไดนาผลพ.ศ. 2552 - 2560 เนนการแลวเสรจจรงโดยใหหนวยงานจดส

86

55

24

0

20

40

60

80

100

2552

จานวน

แผนงานส

นวตกรรมและทรพยงสรางพนฐานทางปญจยของประเทศเนองจทางปญญาทด ซงตวชลงานไปใชประโยชน มมโครงการวจยทสงเรจากป พ.ศ. 2552 -งโครงรางเสนอผานกร

ผลงานวจย

88 89

49

30

33 27

2553 2554

โครงการขอส

สงเสรมการวจยแ

ยสนทางปญญา สภาปญาของประเทศ และกจากระบบวจยมความสชวดผลลพธความสาเมลคาผลกระทบเชงเศรองเขามาขอรบการส2558 จานวน 180

รมฯ ให วช. และคณะ

ยกรมควบคมโรค ป 2

68

9

38 36

27 24

2555 2556

สนบสนน กร

และพฒนา

ปฏรปแหงชาต (สปชการปฏรประบบวทยาสาคญเปนการสรางควรจทสาคญไดแก จานศรษฐกจ/สงคม และมสนบสนนงบประมาณเรอง (รายละเอยดด

ะกรรมการพฒนางานว

2552-2560

93

63 6

33 3

1728

2557 2558

มอนมต ผลง

ช.) ไดรายงานขอเสนศาสตร เทคโนโลยและวามร การจดการความนวนบคลากรวจยเพมขมการนาขอมลวจย ควาณทงหมด จานวน 686ดงภาพ) ซงกระบวนกาวจยและวชาการของก

6 57

36 34 3

8

2559 256

งาน

อวาระการปฏรปตอสะนวตกรรม (วทน.) เพมรและตอยอดความรขนเปาหมายป 2564 ามร ไปใชในการตดสน

6 เรอง มโครงการทไดารจดทางานวจยจะดากรมฯ พจารณาคดเลอ

76

33

0

สภานตบญญตแหงชาพอเปนโครงสรางพนฐารเพอใหเกดประโยชนตจะมนกวจย 25 คนต

นใจไดอยางถกตอง ดรบอนมตใหดาเนนกาเนนการผานระบบขออกโครงการ

าต านตอตอ

าร อง

250

ปญหาอปสรรคในการดาเนนงาน พบวา มการพฒนาบคลากรการวจยประมาณปละ 40 - 50 คน บคลากรการวจยสวนหนงเกษยณอายราชการ รวมทงบคลากรการวจยรนใหมยงขาดทกษะและประสบการณดานงานวจย บรหารจดการงานวจยทจาเปน อกปญหาหนงทสาคญ คอ นกวจยไมสามารถพฒนาโครงรางงานวจยและดาเนนการวจยใหทนไดตามระยะเวลาทกาหนดในแตละปงบประมาณ ซงปงบประมาณ 2558 มโครงการทสามารถพฒนาโครงรางและดาเนนการไดตามแผนงานวจยเพยงรอยละ 40 และรอยละ 20 มาดาเนนงานในป 2559 อนสงผลกระทบตอการดาเนนงานซงลาชาและผกพนงบประมาณในปถดไป ผลการศกษาทไดจงอาจไมสนองตอการนาไปใชประโยชนไดอยางทนสถานการณตลอดจนผลงานวจยไมมการสงเคราะหองคความรเพอนาไปใชประโยชนในการตดสนใจเชงนโยบาย กาหนดมาตรการ และปรบปรงการดาเนนงาน ซงผลการประเมนคณคาผลงานวจย ระหวางป 2550 – 2552 จานวน 104 เรอง พบวามผลงานวจยทผานเกณฑการประเมน ไดแก 1)กระบวนการวจยสอดคลองกบวตถประสงค 2)กระบวนการถกตองตามวตถประสงค 3)ผลการวจยนาเชอถอ 4)รายงานผลการวจยระบขอสรปถกตอง 5)ขอเทจจรงหลกนาเชอถอ เพยง 17 เรอง (รอยละ 15.32) และสามารถนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม ไดเพยง 3 เรอง (รอยละ 2.9) และมการดาเนนงานวจยไมครอบคลมทกหนวยงานซงการทาวจยเปนภารกจหลกของกรมฯ ดงนน ป พ.ศ. 2560 กรมฯ มแผนทจะสนบสนนและผลกดนใหหนวยงาน มการสรางผลงานวชาการทมคณภาพสามารถนาไปใชแกไขปญหาการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพไดอยางเปนรปธรรมมการพฒนางานประจาสงานวจย (R2R) เนนการสรางองคความรจากประสบการณการทางานและงานวจย รวมทงการสรางศกยภาพของบคลากรกรมฯ ดานการวจย การจดการความรและพฒนานวตกรรมใหเพมมากขน

2. เปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ 5 ป

ตวชวดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ หนวยนบ ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 1. ผลงานวจยดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทมคณภาพเพมขน

เรอง ยงไมไดจดเกบ 5 15 20 30 40

2. องคความรและนวตกรรมดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทมคณภาพเพมขน

เรอง ยงไมไดจดเกบ 24 34 44 54 64

3. กรมควบคมโรคมบคลากรทมศกยภาพในดานการวจย จดการความร และการพฒนานวตกรรมเพมขน

คน ยงไมไดจดเกบ 390 212 200 200 200

หมายเหต: 1. ผลงานวจยหมายถง 1) วจยพนฐาน (Basic research หรอ Pure research หรอ Theoretical research) วจยประยกต (Applied research) การพฒนาทดลอง (Experimental

development) : อางองจาก วช. 2) Routine to research (R2R)และ 3) การวจยประเมนเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข(Health Technology Assessment) 2. ผลงานวจยทมคณภาพ หมายถง

1) มการระบการนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม (อางองจาก วช.) ไดแก - มตนโยบาย หมายถง การนาขอมลผลงานวจยมาใชประกอบการตดสนใจเชงนโยบาย หรอ เปนแนวทางในการแกไขประเดนพฒนาสาคญและปญหาเรงดวน ในเชง

นโยบายระดบประเทศ ระดบภมภาค ระดบจงหวด ระดบทองถน หรอระดบหนวยงาน - มตวชาการ หมายถง การถกอางอง (citation) บทความวจยซงไดรบการตพมพในวารสารวชาการระดบนานาชาตซงม peer review

251

- มตเชงสงคม/ชมชน หมายถง การถายทอดความรใหชมชน ทองถนองคกร (ซงมใชหนวยงานตนสงกดของนกวจย/หนวยงานใหทน) หรอการจดกจกรรม ทแสดงใหเหนถงการใชประโยชนและสามารถแสดงผลการเปลยนแปลงทเกดขนตอชมชน ทองถนองคกร

- มตพาณชย หมายถง การนาผลงานวจยไปพฒนาหรอปรบปรงกระบวนการ หรอผลตและจาหนาย ในภาคการผลตและอตสาหกรรม - การพฒนา/ปรบปรงกระบวนงานและ

2) ความครบถวนสมบรณของเนอหารายงานวจยและ 3) ผลงานวจยทนาไปสการลดปจจยเสยง ลดความเจบปวย ลดการเสยชวตหรอทาใหการจดการแผนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ มประสทธภาพ ประสทธผล และ

คมคา เพมขนอยางชดเจน หมายเหต: จานวนผลงานวจยนบจานวนผลงานวจยทสงรายงานฉบบสมบรณในปงบประมาณนนๆ

3. ความร หมายถง สงทสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะ ความเขาใจ หรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟง การคดหรอปฏบตองควชาในแตละสาขา (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542)

ประเภทของความร 1) ความรแบบนามธรรม (Abstract) หรอ ความรทฝงอยในคน (Tacit Knowledge) เปนความรทไดจากประสบการณ พรสวรรค หรอสญชาตญาณของแตละบคคลในสงตางๆ

เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนคาพดหรอลายลกษณอกษรไดงาย เชน ความรในเรองทกษะในการทางาน งานฝมอ หรอการคดวเคราะห 2) ความรแบบรปธรรม (Concrete) หรอความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทสามารถรวบรวมถายทอดได โดยผานวธตางๆ ไดไมยาก เชน เขยนเปนสรปวา

รอะไร ไมรอะไร ควรทาอยางไร ไมควรทาอยางไร ในเรองนนๆ บางกรณ สามารถแปลงความรเปน คมอตางๆ ได คา 3 คาทมความหมายใกลกน และมกกอใหเกดความสบสนระหวางกน

- ขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรง - สารสนเทศ (Information) หมายถง ขอมลทอยในรปแบบทสามารถนามาประมวลผล วเคราะหได - ความร (Knowledge) ไมใชขอมล ไมใชสารสนเทศ แตสามารถเกดจากขอมลและสารสนเทศ

การจดการความรคออะไร 1) เปนการรวบรวม วเคราะหวธปฏบตขององคกรและกระบวนการทเกยวของกบ การสราง การนามาใช และเผยแพรความรและบรบทตางๆ ทเกยวของกบการดาเนนธรกจ

(The World Bank) 2) วธการจดการความรเปนกลยทธและกระบวนการในการ จาแนก จดหาและนาความรมาใชประโยชน เพอชวยใหองคกรประสบความสาเรจตามเปาหมายทตงไว (European

Foundation for Quality Management : EFQM) 3) การจดการความรเปนแผนการทเปนระบบและสอดคลองกนในการ จาแนก บรหารจดการ และแลกเปลยนสารสนเทศตางๆ ซงไดแกฐานขอมล เอกสาร นโยบายและ

ขนตอนการทางานรวมทงประสบการณและความชานาญตางๆ ของบคลากรในองคกร โดยเรมจากการรวบรวมสารสนเทศและประสบการณตางๆ ขององคกร เพอเผยแพรใหพนกงานสามารถเขาถงและนาไปใช (The US Department of Army)

252

ท

ต

พ

เก

4)ทางธรกจ (Ryoko Toy

5)ตนเองใหเปนผร รวมท

6)พฒนางานและคน (น.พ

โดยสรปกงขน องคกรดขนและ

การจดการเพอเออใyama) การรวบรวมองคควา

ทงปฏบตงานไดอยางมกระบวนการทดาเนน

พ.วจารณ พานช แหงปจะเหนวาการจดการะนาไปใชใหเกดประโย

ใหเกดความรใหมโดยใ

ามรทมอยในสวนราชประสทธภาพ อนจะสนการรวมกนโดยผปฏงสถาบนสงเสรมการจดรความรโดยหลกคอ กายชนดานตางๆตอสงคม

ใชความรทมอยและป

การซงกระจดกระจายสงผลใหองคการมควาบตงานในองคกรหรอดการความรเพอสงคมารดาเนนการเกยวกบมดงภาพ

ประสบการณของคนใ

ยอยในตวบคคลหรอเมรความสามารถในเชหนวยงานยอยขององม : สคส.) องคความรทมอยในอ

นองคกรอยางเปนระบ

เอกสาร มาพฒนาใหเปชงแขงขนสงสด (ก.พ.รคกร เพอสรางและใช

องคกร เพอใหบคคลใน

บบ เพอพฒนานวตก

ปนระบบเพอใหทกคนร.) ความรในการทางานใ

นองคกรสามารถนาอง

รรมทจะทาใหเกดคว

นในองคการสามารถเ

ใหเกดผลสมฤทธดขนก

งคความรนนมาพฒนา

ามไดเปรยบเหนอคแข

เขาถงความรและพฒน

กวาเดม โดยมเปาหมา

าใหคนในองคกรเปนค

ขง

นา

าย

คน

253

4. นวตกรรม (Innovation) (อางองจากสานกนวตกรรมแหงชาต) หมายถง แนวคด กระบวนการ หรอผลตภณฑทเปนสงใหม เกดจากการใชความร ความคดสรางสรรค สงใหมในทนคอไมเคยมผใดทามากอน หรอเคยทามาแลวในอดต แตนามาพฒนาจากของเกาทมอยเดม ชวยใหการทางานนนไดผลดมประสทธภาพและประสทธผลสงกวาเดม แตตองไมใชเกดจากการลอกเลยนแบบหรอการทาซา

5. องคความรและนวตกรรมทมคณภาพ หมายถง มการระบการนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม (อางองจาก กพร.)อยางใดอยางหนง ไดแก 1) ประโยชนดานการพฒนางาน ไดแก แกปญหาและขอตดขดในการปฏบตงานปรบปรงงานใหดขนกวาเดมเปนแหลงอางองทใชในการปฏบตงานใชในการตดสนใจเพอประกอบการ

กาหนดนโยบาย กาหนดวธการทางานและมาตรการตางๆ ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ฯลฯ 2) ประโยชนดานการพฒนาบคลากร ไดแก นาองคความรทไดไปใชในการทางาน และเกดเปนองคความรใหม นาไปถายทอดหรอแลกเปลยนเรยนร เพอเพมศกยภาพในการ

ทางานของบคลากรหรอขององคกร 3) ประโยชนดานสงคม/ชมชน ไดแก การถายทอดความรใหชมชน ทองถน องคกร (ซงมใชหนวยงานตนสงกดของนกวจย/หนวยงานใหทน) หรอการจดกจกรรม ทแสดงให

เหนถงการใชประโยชนและสามารถแสดงผลการเปลยนแปลงทเกดขนตอชมชน ทองถนองคกร 4) ประโยชนดานวชาการ ไดแก การถกอางองบทความ หรอการตพมพในวารสาร

6. บคลากรทมศกยภาพ หมายถง 1) ดานการวจย หมายถง บคลากรทสามารถเขยนโครงรางการวจยทมคณภาพตามหลกวชาการ หรอสามารถดาเนนการวจยไดสาเรจตามแผนหรอมผลงานวจยทตพมพใน

วารสารวชาการ 2) ดานจดการความรและพฒนานวตกรรม หมายถง บคลากรของหนวยงานฯทเขารบการพฒนาตามหลกสตรของสถาบนวจยฯ แลวผานเกณฑของหลกสตรตามทกาหนด

254


มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย กจกรรมสาคญ

สานก/สถาบน/กอง สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 1 ขบเคลอน และดาเนนการเพอเพมการวจยรวมทงวจยประเมนเทคโนโลยสรางองคความร และพฒนานวตกรรม เพอการปองกนควบคมโรค ตวชวดท 1 จานวนโครงการวจยทกประเภททดาเนนการแลวเสรจตามแผน

อยางนอยหนวยงานละ 1 เรอง (ทงนนบรวมโครงการวจยทไดรบการสนบสนนใหดาเนนการวจยจากคณะกรรมการพฒนางานวจยการควบคมโรคและภยสขภาพ กรมฯ) * กรณ มหลายหนวยงานของกรมฯ รวมกนดาเนนโครงการจะนบผลงาน เปนของหนวยงานทมผวจยหลก ** กรณทหนวยงานเปนผรวมวจยและทาโครงการรวมกบหนวยงานนอกสงกดกรมฯ ใหนบเปนผลงานของหนวยงานได

สานก/สถาบน/กอง/สคร.

1. กาหนดผรบผดชอบ หรอคณะทางานดานการวจย เพอใหคาปรกษา กากบตดตามการดาเนนงาน รวมทงสงเสรมการนาผลงานวจยไปใชประโยชน 2. เลอกโจทยวจยจากแผนงานวจย กรมควบคมโรค ป พ.ศ. 2560 - 2564 หรอวเคราะหสถานการณ ปญหา ชองวางจากการทางานประจาเพอตงโจทยวจยในการพฒนางาน 3. จดทาโครงรางการวจยหรองานประจาสงานวจย (Routine to Research: R2R) ใหมคณภาพ 4. สงโครงรางวจยเสนอรบรองจรยธรรมการวจยฯ ใหไดรบการรบรองฯ 5. ดาเนนการวจยตามแผน 6. รบการนเทศ/ตรวจเยยม (ถาม) 7. รายงานผลการดาเนนงานในระบบ Estimate SM รายไตรมาส 8. จดทารายงานความกาวหนากรณกาหนดแผนการดาเนนงานเกนปงบประมาณ 2560 หรอ รายงานฉบบสมบรณ กรณกาหนดแผนการดาเนนงานแลวเสรจภายในปงบประมาณ 2560 9. วางแผนการนาผลงานวจยไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม เชน ขอเสนอแนะเชงนโยบาย การตพมพในวารสารหรอการนาเสนอในการประชมวชาการ เปนตน

หนวยงานทนบรวมงานวจย ป 60

สานก/สถาบน

จานวน

ส.แมลง 3 ส.โรคตดตอทวไป

1

ระบาด 2 เอดส 3 สปคม. 3

หนวยงานทนบรวมงานวจย ป 60

สคร. จานวน1 2 2 5 7 3 9 2 11 3 12 6

255



สานก/สถาบน/กอง สคร. (Setting) สานก สคร. ตวชวดท 2 จานวนองคความรและนวตกรรมทดาเนนการแลวเสรจตามแผน

หนวยงานละ 1 เรอง หนวยงานละ 1 เรอง


1. ในกรณทเปนความรชดแจง (Explicit Knowledge) อางองตามยทธศาสตรท 2 กรมฯ ดาเนนการดงน - จดทาโครงการสรางหรอพฒนาผลตภณฑเพอการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ - วเคราะหความจาเปนในการจดทาผลตภณฑฯ - ดาเนนการตามแผนโครงการ - รายงานในระบบ Estimate SM รายไตรมาส 2. ในกรณทเปนความรฝงลกในตวคน (Tacit Knowledge) ดาเนนการตามตวชวดคารบรองการปฏบตราชการ มตท 4 ดานพฒนาองคกร ตวชวด “ระดบความสาเรจของการจดการความรของหนวยงาน”ดงน - ผรบผดชอบงานจดการความรของหนวยงาน (KM Team) ทบทวนและคดเลอกองคความรสาคญของหนวยงานทตองดาเนนการเรงดวน เพอกาหนดโจทยในการจดการความร - จดทาโครงการและแผนปฏบตการตามองคความรทกาหนดโดยเลอกเครองมอการจดการความรตามความเหมาะสมของงาน - หนวยงานดาเนนการตามแผน - เมอสนสดโครงการ KM Team ดาเนนการสรปผลการดาเนนงานตาม องคความร พรอมระบการนาไปใชประโยชน - สรปบทเรยนในภาพรวมของโครงการ - รายงานในระบบ Estimate SM รายไตรมาส

ตวชวดท 3 จานวนเครอขายภายใน ประเทศและตางประเทศ ทมกจกรรมหรอโครงการรวมหรอขอตกลงความรวมมอในการสนบสนนงานวจย

หนวยงานละ 1 เครอขาย หนวยงานละ 1เครอขาย


1. สรางความรวมมอกบหนวยงานทงภายในประเทศและตางประเทศเพอสนบสนนงานวจย ไดแก รวมดาเนนงานวจย พฒนาศกยภาพดานการวจย การสนบสนนทนการวจย โดยมกจกรรมหรอโครงการรวมหรอมขอตกลงความรวมมอหรอเชญเปนคณะกรรมการฯ คณะทางาน ทปรกษา วทยากร หรอผเชยวชาญดานตางๆ 2.รายงานผลการดาเนนงานให สวคร. เพอจดทาฐานขอมล

256



สานก/สถาบน/กอง สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 2 ผลกดน และสงเสรมการนาผลงานวจยรวมทงผลการวจยประเมนเทคโนโลย องคความร และนวตกรรม ไปใชประโยชนในการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพอยางเตมท ตวชวดท 1 จานวนผลงานวจยทไดนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม ในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ภาพรวมกรมฯ อยางนอย 2 เรอง สานก/สถาบน/กอง/สคร.

1.สงเสรมการนาผลงานวจยไปใชประโยชนโดยทบทวนผลงานวจยของหนวยงานยอนหลง ปงบประมาณ 2556-2558 โดยวเคราะหวา - มผลงานวจยเรองใดบางทนาไปใชประโยชน นาไปใชในดานใดบาง และผลเปนอยางไร - เรองใดบางทยงไมไดนาไปใชประโยชน พรอมทงระบเหตผลวาเพราะอะไรจงยงไมไดนาไปใชประโยชน มปญหาอปสรรคอะไร 2. วางแผนสงเสรมการนาผลงานวจยไปใชประโยชน 3. รายงานผลการดาเนนงานใหสถาบนวจยฯ

ตวชวดท 2 จานวนองคความรและนวตกรรมทไดนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม ในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ภาพรวมกรมฯ อยางนอย 5 เรอง 1. สงเสรมการนาองคความรและนวตกรรมไปใชประโยชนโดยทบทวน องคความรและนวตกรรมของหนวยงานยอนหลง ปงบประมาณ 2556 - 2558 โดยวเคราะหวา - มองคความรและนวตกรรมเรองใดบางทนาไปใชประโยชน นาไปใชในดานใดบาง และผลเปนอยางไร - เรองใดบางทยงไมไดนาไปใชประโยชน พรอมทงระบเหตผลวาเพราะอะไรจงยงไมไดนาไปใชประโยชน มปญหาอปสรรคอะไร 2. วางแผนสงเสรมการนาองคความรและนวตกรรมไปใชประโยชน 3. รายงานผลการดาเนนงานใหสถาบนวจยฯ

ตวชวดท 3 รอยละของผลงานวจยรวมทงวจยประเมนเทคโนโลย องคความร และนวตกรรม ทไดรบการสอสารและเผยแพรถงกลมเปาหมายและหนวยงานทเกยวของ

รอยละ 100 1. เผยแพรผลงานฯ ผานชองทาง เชน เวบไซตหนวยงานสอสงพมพฐานขอมล คลงความร Social media เปนตน 2. เผยแพรในเวทสมมนาวชาการฯ เฉพาะเรอง, ตลาดนดความร ฯลฯ เพอนาผลงานทผานการนาไปใชประโยชนแลว มาแลกเปลยนเรยนร หรอการนาเสนอในเวททจดโดยหนวยงานอนในระดบชาตและนานาชาต 3. ตพมพในวารสารวชาการตางๆ ทงในและตางประเทศ หมายเหต: นบจากผลงานวจยรวมทงวจยประเมนเทคโนโลย องคความร และนวตกรรมทดาเนนการแลวเสรจอยางนอย 1 ป โดยนบยอนหลง 3 ป เชน ปงบประมาณ 2560 จะวดผลงานระหวางปงบประมาณ 2556 - 2558 เปนตน

257



สานก/สถาบน/กอง สคร. (Setting) สานก สคร. มาตรการท 3 เรงรดพฒนาศกยภาพดานบคลากร และระบบสนบสนนของกรมควบคมโรค สาหรบการวจย การจดการความร และพฒนานวตกรรม ตวชวดท 1 จานวนบคลากรทมศกยภาพดานการวจยและบรหารจดการงานวจย (เปาหมาย 109 คน)

สานก/สถาบน หนวยงานละ 3 คน หนวยสนบสนน หนวยงานละ 2 คน

หนวยงานละ 3 คน สานก/สถาบน/กอง/สคร.

1. พฒนาศกยภาพดานการวจยและบรหารจดการงานวจย เชน - ดานการวจย เชน การกาหนดหวขอวจย การทบทวนวรรณกรรม ระเบยบวธวจย การวเคราะหและการแปลผล หลกจรยธรรมการวจยในคน เปนตน - ดานการบรหารจดการงานวจย เชน หลกเกณฑและแนวทางการเบกจายงบประมาณการวจย เปนตน โดยหนวยงานจดเองหรอเขารวมการพฒนาจาก สวคร. หรอหนวยงานอน 2.รายงานผลการดาเนนงานให สวคร. เพอจดทาฐานขอมล

ตวชวดท 2 จานวนบคลากรทมศกยภาพดานการจดการความรและพฒนานวตกรรม (เปาหมาย 109 คน)

สานก/สถาบน หนวยงานละ 3 คน หนวยสนบสนน หนวยงานละ 2 คน

หนวยงานละ 3 คน สานก/สถาบน/กอง/สคร.

1. คดเลอกบคลากรของหนวยงานเขารวมอบรมตามหลกเกณฑทสถาบนวจยฯ กาหนด 2. เขารวมอบรมเพอพฒนาศกยภาพบคลากรดานการจดการความรและพฒนานวตกรรม ตามหลกสตรทสถาบนวจยฯ กาหนด


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก มาตรการท 1 ขบเคลอน และดาเนนการเพอเพมการวจยรวมทงวจยประเมนเทคโนโลยสรางองคความร และพฒนานวตกรรม เพอการปองกนควบคมโรค ตวชวดท 1 จานวนโครงการวจยทกประเภททดาเนนการแลวเสรจตามแผน

- รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส รอบ 3, 6, 9 และ 12 เดอน - สงรายงานฉบบสมบรณ (กรณกาหนดแผนการดาเนนงานแลวเสรจภายในปงบประมาณ 2560) หรอสงรายงานความกาวหนา (กรณกาหนดแผนการดาเนนงานเกนปงบประมาณ 2560) พรอมอเลคโทรนกไฟลมายง สถาบนวจย จดการความร และมาตรฐานการควบคมโรค ภายในวนท 25 กนยายน 2560

แบบฟอรมรายงานความกาวหนารายไตรมาส

รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส 4 ครง รอบ 3, 6, 9 และ 12 เดอน

กลมวจยการควบคมโรคและภยสขภาพ

ตวชวดท 2 จานวนองคความรและนวตกรรมทดาเนนการแลวเสรจตามแผน

กลมพฒนาระบบและรบรองมาตรฐาน และกลมพฒนาระบบการจดการความร

258


ตวชวดท 3 จานวนเครอขายภายในประเทศและตางประเทศ ทมกจกรรมหรอโครงการรวมหรอขอตกลงความรวมมอในการสนบสนนงานวจย

รายงานผลความกาวหนาการดาเนนโครงการรอบ 12 เดอน ในแบบรายงาน SAR ระบบ EstimatesSM (สนสด 25 กนยายน 2560) พรอมแนบไฟลเอกสารความรวมมอกบหนวยงานทงภายในประเทศและตางประเทศ

- รายงานผลการดาเนนงานภายใน วนท 25 กนยายน 2560 ปละครง


มาตรการท 2 ผลกดน และสงเสรมการนาผลงานวจยรวมทงผลการวจยประเมนเทคโนโลย องคความร และนวตกรรม ไปใชประโยชนในการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพอยางเตมท ตวชวดท 1 จานวนผลงานวจยทไดนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม ในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

รายงานผลความกาวหนาการดาเนนโครงการ ในระบบ EstimatesSM พรอมแนบเอกสารการนาผลงานวจยไปใชประโยชน

-

รายงานผลการดาเนนงานรอบ 12 เดอน ภายใน วนท 25 กนยายน 2560 ปละครง


ตวชวดท 2 จานวนองคความรและนวตกรรมทไดนาไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม ในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

1.หนวยงานจดสงผลการทบทวนองคความรและนวตกรรมตามแบบฟอรมทกาหนด 2. สถาบนวจยฯ รวบรวมขอมลจากหนวยงาน และสรปผลการสารวจในภาพรวมทงหมดและจดทาบทสรปผบรหาร

แบบตดตามการนาผลงานวจยไปใชประโยชน

รายงานผลการดาเนนงานภายใน วนท 25 กนยายน 2560 ปละครง

กลมพฒนาระบบการจดการความร

ตวชวดท 3 รอยละของผลงานวจยรวมทงวจยประเมนเทคโนโลย องคความร และนวตกรรม ทไดรบการสอสารและเผยแพรถงกลมเปาหมายและหนวยงานทเกยวของ

รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส รอบ 3, 6, 9 และ 12 เดอน

- รายงานผลการดาเนนงานรายไตรมาส 4 ครง รอบ 3, 6, 9 และ 12 เดอน


มาตรการท 3 เรงรดพฒนาศกยภาพดานบคลากร และระบบสนบสนนของกรมควบคมโรค สาหรบการวจย การจดการความร และพฒนานวตกรรม ตวชวดท 1 จานวนบคลากรทมศกยภาพดานการวจยและบรหารจดการงานวจย

รายงานผลความกาวหนาการดาเนนโครงการ ในระบบ EstimatesSM พรอมแนบไฟลโครงรางงานวจยซงพฒนาตามหลกวชาการ ทระบชอบคลากรทไดรบการพฒนาศกยภาพ

แบบประเมนการพฒนาตามหลกสตรทกาหนด

รายงานผลการดาเนนงานรอบ 12 เดอน ภายใน วนท 25 กนยายน 2560 ปละครง


ตวชวดท 2 จานวนบคลากรทมศกยภาพดานการจดการความรและพฒนานวตกรรม

วดจากบคลากรของหนวยงานฯ ทเขารบการพฒนาตามหลกสตรของสถาบนวจยฯ แลวผานเกณฑทกาหนด

แบบประเมนการพฒนาตามหลกสตรทกาหนด

รายงานผลการดาเนนงานภายใน วนท 25 กนยายน 2560 ปละครง

กลมพฒนาระบบการจดการความร

259

5. หนวยงานรบผดชอบหลก สถาบนวจย จดการความร และมาตรฐานการควบคมโรค (สวคร.) กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงาน ทปรกษา ชอ – สกล แพทยหญงชวนนท เลศพรยสวฒน 1. แพทยหญงเพชรวรรณ พงรศม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ตาแหนง ผอานวยการสถาบนวจย จดการความร และมาตรฐานการควบคมโรค 2. นายแพทยวโรจน หมนคตธรรม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค โทร. 02 590 3251-3 ตอ 10 3. แพทยหญงวรรณา หาญเชาววรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค E-mail : [email protected] 4. แพทยหญงศรประพา เนตรนยม นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

260

แผนงานยทธศาสตรปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ

1. สถานการณ/สภาพปญหา

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 279 ทกาหนดใหมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการเปนไปตามประมวลจรยธรรมทกาหนดขน สาหรบขาราชการยดถอปฏบตตนเปนแบบอยางทด เทยงธรรมในหนาท ผดงเกยรตศกดศรขาราชการควรแกความไววางใจและเชอมนของปวงชน และพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พทธศกราช 2551 มาตรา 34 กาหนดใหการจดระเบยบขาราชการพลเรอนตองเปนไปเพอผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ความมประสทธภาพ และความคมคา โดยใหขาราชการปฏบตราชการอยางมคณภาพ คณธรรม และคณภาพชวตทด มาตรา 78 และ 79 กาหนดใหขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาจรรยาขาราชการตามทสวนราชการกาหนดไว โดยมงประสงคใหเปนขาราชการทด มเกยรต และศกดศรความเปนขาราชการ รวมถง อกทงยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกน และปราบปรามการทจรต ระยะท 2 ทมเปาหมายลดปญหาการทจรตในสงคมไทย และตามนโยบายของรฐบาล พลเอกประยทธ จนทรโอชา ดานการสงเสรมการบรหารราชการแผนดนทมธรรมาภบาลและการปองกนปราบปรามการทจรต และประพฤตมชอบในภาครฐ : ขอ 10.5 ใชมาตรการทางกฎหมาย การปลกฝงคานยม คณธรรม จรยธรรมและจตสานกในการรกษาศกดศรของความเปนขาราชการ และความซอสตยสจรต ควบคกบการบรหารจดการภาครฐทมประสทธภาพเพอปองกนและปราบปรามการทจรต และประพฤตมชอบของเจาหนาทของรฐทกระดบอยางเครงครด และจากผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสในการดาเนนงานของกรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2558 กรมควบคมโรคไดคาคะแนนในภาพรวมรอยละ 81.57 ซงผานเกณฑในระดบสงมาก แตคาคะแนนรายขอยงพบวามคาคะแนนตากวาเกณฑทกาหนด

ดงนนจงตองพฒนาขาราชการกรมควบคมโรคใหเปนไปตามประมวลจรยธรรมทกาหนดและเสรมสรางจตสานกและใหขาราชการตระหนกถงการเปนขาราชการทดตามรอยพระยคลบาทตามทไดกาหนดแผนยทธศาสตรการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม และปองกนการทจรตประพฤตมชอบกรมควบคมโรค ปพ.ศ. 2558 – 2561 ทสอดคลองกบยทธศาสตรชาต และคานยมในการปฏบตงานทมงเพมสมรรถนะและพฒนาระบบราชการโดยยดหลกการบรหารกจการบานเมองทด หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มจตสานกพรอมทจะปฏบตงานเพอประชาชนและแผนดน สรางภมคมกนดานจตใจเพอใหมพฤตกรรมในเชงสรางสรรค มจตสานกในการกระทาความด รจกการใหการเสยสละและไมกระทาการทจรตและประพฤตมชอบอนเนองมาจากอานาจหนาททตนไดรบ

การดาเนนงานของกรมควบคมโรคยงขาดการดาเนนงานทมความโปรงใส บคลากรในระดบตางๆไมไดรบการพฒนาความร ความสามารถหรอสงเสรมใหเกดพฤตกรรม คณธรรม จรยธรรมในการปฏบตงาน ในป พ.ศ. 2557 กรมควบคมโรคไดพฒนาและยกระดบหนวยงานเพอใหผลการดาเนนงานในภาพรวมดขน โดยพจารณาขอมลจากผลการประเมนในป 2556 และนามาปรบปรง การดาเนนงานใหดขน ซงผลคะแนนประเมนทไดเพมขนเปน 78.51 คะแนนจากดชนตวชวดในการประเมนคณธรรมและความโปรงใส 5 ดาน ในดานความโปรงใสมคาคะแนนสงสด 83.59 คะแนน และจากผลการประเมนนพบวาดานความรบผดชอบมคาคะแนนตาสด เพยง 70.59 คะแนน ซงจากคาคะแนนทตาสดน กรมควบคมโรคจะตองสงเสรมใหบคลากรมจตสานกในความรบผดชอบตอบทบาทหนาท และความรบผดชอบตามกฎหมายในการปฏบตงานใหมากขนและในป พ.ศ. 2558 มผลคะแนนเพมขนเปน 81.79 ซงยงคงตองมการปรบปรง และพฒนาผลการดาเนนงานอยางตอเนองเพอใหมคาคะแนนสงขนทกปอนจะเปนการการนตอกทางหนงวากรมควบคมโรคไดดาเนนงานดวยความโปรงใส ตรวจสอบได 2. เปาหมาย

ตวชวดเปาหมาย ขอมลพนฐาน เปาหมาย ปงบประมาณ

2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 ............... ทกหนวยงานในสงกดกรมควบคมโรคมความโปรงใสในการดาเนนงาน (ITA) - 85 87 89 91 93 95 97

261

3. มาตรการเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย (Setting) ชดกจกรรม โครงการ ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

มาตรการ/ตวชวด คาเปาหมาย พนท/กลมเปาหมาย ชดกจกรรม โครงการ

สานก/สถาบน/สคร. (Setting) สานก/สถาบน/สคร. มาตรการ:ปองกนการทจรต และสรางความโปรงใส ตวชวด: 1. ระดบความสาเรจของการพฒนาระดบคณธรรมความโปรงใสในหนวยงานในสงกดกรมควบคมโรค โดยผานเกณฑประเมนคณธรรม

5

44 หนวยงาน

1. จดทาแผนจดซอ จดจางทกวธ 2. จดใหมระบบ/กลไกรบเรองรองเรยน/ขอเสนอแนะ/คาชมเชย 3. มความพงพอใจตอการบรหารทรพยากรบคคล


ตวชวด วธการวด/จดเกบขอมล เครองมอ ความถในการจดเกบขอมล ผรบผดชอบหลก รอยละของหนวยงานในสงกดกรมควบคมโรคทผานการประเมนระดบคณธรรมความโปรงใส

ระบบ ESM 1. แบบสารวจหลกฐานเชงประจกษ

ทกไตรมาส กลมคมครองจรยธรรม

6. หนวยงานรบผดชอบหลก กลมคมครองจรยธรรม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ผจดการแผนงานควบคมโรค: ชอ – สกล นายแพทยภาณมาศ ญาณเวทยสกล ตาแหนง หวหนากลมคมครองจรยธรรม โทร. 0 2590 3003 E-mail :

ภาคผนวก

262

การพฒนาคณภาพแผนงานควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 สภาพปญหา ผลการวเคราะหของคณะทางาน กองแผนงาน ตอการนาเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพไปสการปฏบตของหนวยงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 โดยเทยบจากแผนปฏบตราชการ ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 กรมควบคมโรค กบเปาหมายการลดโรค มาตรการ ชดกจกรรม และการตดตามประเมนผล ในเอกสาร“สรปเปาหมายการดาเนนงานตามแผนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ เพอประกอบการจดทาแผนปฏบตราชการและการตดตามผลการดาเนนงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 กรมควบคมโรค” พบวา เปาหมายการลดโรคและมาตรการของแผนงานควบคมโรค ไมไดนาไปสการจดทาแผนปฏบตงานของหนวยงานตามทสานก/สถาบนหลกคาดหวง และไมสามารถดาเนนการตดตามประเมนผลการดาเนนงานของมาตรการได กองแผนงานจงไดมวตถประสงคทจะเพมคณภาพของแผนปฏบตราชการ กรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ขน ระยะเวลาและขนตอน การจดทาแผนงานควบคมโรค

ระยะเวลา ขนตอน ม.ค. 59 กาหนดขนตอนการจดทาแผนงานควบคมโรค โดย นายแพทย

ทรงคณวฒทปรกษา/สานก/สถาบนหลก/กองแผนงาน ก.พ. 59 ทบทวนโครงสรางแผนงานควบคมโรค โดย คณะกรรมการนายแพทย

ทรงคณวฒ จดทาแผนงานควบคมโรค/แผนงานระบบควบคมโรค (Version1) โดย สานก/สถาบน และ สคร. ผานความเหนชอบของนายแพทยทรงคณวฒทปรกษา

28-29 ม.ค.- 5 เม.ย. 59 สอสารแผนงานควบคมโรคฯ (Version1) ในประชมเชงปฏบตการเพมประสทธภาพการจดทากรอบแผนปฏ บ ตราชการของหนวยงาน กรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 : กาหนดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพระดบประเทศ ระดบเขตสขภาพ และมาตรการทสาคญ

สานก/สถาบนปรบแผนงานฯ (Version 2) เม.ย. 59 คณะทางานชดเลก วเคราะห แผนงานฯ (Version 2) พบวา ทก

แผนงานฯ ตองไดรบการปรบปรงแกไข สรางกรอบประเมนตนเอง (12 ขอ) สาหรบสานก/สถาบนประเมน

แผนงานควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 พ.ค. -10 ม.ย. 59 ผบรหารกรมควบคมโรคอนมตใหปรบกระบวนการจดทาแผนงาน

ควบคมโรค เปนการประชมวเคราะหแผนงานฯ ใหมความถกตองตามหลกวชาการ เปนรายแผนงาน

นาเสนอแผนงานฯ ตอรองอธบด ตามสายงานบงคบบญชา รองอธบดกาหนดจดเนน กรมฯ ป 2560 สานก/สถาบนสอสารแผนงานฯ ใหแก สคร.

263

ระยะเวลา ขนตอน 13-15 ม.ย. 59 จดประชมเชงปฏบตการเพมประสทธภาพแผนปฏบตราชการ

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 กรมควบคมโรค เพอ สอสารเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพ แผนงานควบคมโรค รองอธบด แจงจดเนน กรมควบคมโรค

15-30 ม.ย. 59 สานก/สถาบนหลกปรบแผนงานฯ สอสารแผนงานฯ แกหนวยงาน

แผนงานควบคมโรคทด จากจดออนของแผนงานทคนพบ ไดนาไปสการกาหนดกรอบของแผนงานควบคมโรคทดขน คอ

1. มความเชอมโยงสอดคลองกบเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพท กรมควบคมโรคกาหนด :13’s (กรมควบคมโรค, 27 มกราคม 2559) แผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาด พ.ศ. 2559-2563 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 และกรอบขอตกลงหรอพนธสญญาตางประเทศตางๆ

2. แผนงานควบคมโรคทด ตองประกอบดวย 2.1 Situation analysis โดยใชขอมลอยางรอบดาน support (5 กลมโรค 5 มต) 2.2 มการระบ GAP และ Root causes ของ GAP 2.3 มการกาหนดเปาหมาย ตงแตระดบ Outcome จนถง Impact และยดโยงกบเปาหมายในแต

ละระดบ (โลก ภมภาค ประเทศ) 2.4 มการกาหนดมาตรการทสอดคลองกบเปาหมาย 2.5 มการกาหนดชดกจกรรมในแตละมาตรการ เพอไปปด GAP และชดกจกรรมตองสอดคลอง

กบสาเหต (Root causes) ทไดวเคราะหไว 2.6 มการวางระบบ M&E ในระดบแผนงานเพอนาขอมลมาปรบปรงแผนงานในแตละปอยาง

ตอเนอง (PDCA) 2.7 สอสารแผนอยางมประสทธภาพเพอนาไปสการปฏบต

ขอคนพบจาการวเคราะหแผนงานควบคมโรค หลงจากทกองแผนงานไดจดกระบวนการใหสานกและสถาบนหลกสอสารแผนงานควบคมโรค ทรบผดชอบในเวท การประชมเชงปฏบตการเพมประสทธภาพการจดทากรอบแผนปฏบตราชการของหนวยงาน กรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 : กาหนดเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพระดบประเทศ ระดบเขตสขภาพ และมาตรการทสาคญ ระหวางวนท 28-29 มนาคม 2559 ณ โรงแรมรชมอนด นนทบร แลวใหสานก/สถาบนหลก ไปปรบปรงแผนงานควบคมโรค (ฉบบราง 2) สงกองแผนงาน ผลจากการวเคราะหแผนงานฯ พบจดออน ในหลายประเดน ไดแก

1. Situation analysis ไมสามารถระบปญหาได (ไมระบGAP) 2. GAP ขาดการวเคราะห Root causes 3. ขาดขอมล base line 4. ขาดEvident base สนบสนน 5. ขาดการนาหลกการปองกนควบคมโรคมาใชในการกาหนดมาตรการลดโรค 6. นายทธศาสตรกรม มากาหนดเปนมาตรการ 7. กาหนดทาชดกจกรรมเหมอนปกอน (ทาแบบเดม..ไมมผลการประเมนมาตรการ)

264

8. มาตรการ ยบยอย มาตรการซอนมาตรการ 9. มหลายมาตรการ มหลายตวชวด แตไม Set Priority 10.KPI ไมกาหนดถงระดบ Outcome หรอ KPI ไมสะทอนความสาเรจของมาตรการ 11.การกาหนดเปาหมายแยกรายเขต การปนเปาหมายรายเขตไมสมเหตสมผล 12.กาหนดเปาหมายรายป ไมม road map เปลยนเปาหมายบอย 13.กาหนดตวชวดมาตรการแลวไมมระบบ M&E จงไมทราบผลของมาตรการ และขาดขอมลเพอ

ทบทวนมาตรการในแตละป 14.ขาดความเชอมโยงของปญหา เปาหมาย มาตรการ ชดกจกรรม และการตดตามผล

จากขอคนพบทงหมด ไดมแบบประเมนแบบประเมนตนเองสาหรบสานก/สถาบนใชเปนกรอบในการทบทวนและปรบปรงแผนงานควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (คณะกรรมการนายแพทยทรงคณวฒ, 29 เมษายน 2559) กรมควบคมโรคโดยผบรหารเหนชอบใหปรบกระบวนการวเคราะหแผนงานควบคมโรค (Version 2) จาแนกรายแผนงาน โดยหนวยงานหลก (National Program) รวมกบรองอธบดกรมควบคมโรค นายแพทยทรงคณวฒ และหนวยงานทเกยวของ ซงในกระบวนการนมการปรบปรงแกไขแผนงานฯ แตละแผนหลายครง จนเปนทยอมรบได และทาการสอสารแกหนวยงาน ในเวทประชมเชงปฏบตการเพมประสทธภาพแผนปฏบตราชการ ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 กรมควบคมโรค ระหวางวนท 13-15 มถนายน 2559 ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร ผลลพธทไดจากกระบวนการ

1. แผนงานควบคมโรคและแผนงานระบบควบคมโรคมประสทธภาพมากขน 2. สานก/สถาบนหลก ใหความสาคญตอการจดทาแผนงานควบคมโรคในระดบชาตมากยงขนกวา

มมมองเปนแผนงานฯ ของหนวยงาน 3. บคลากรมความร ความเขาใจ และทกษะ ในการจดทาแผนงานควบคมโรค การนาแผนงานฯ ไป

ปฏบตสเปาหมายการลดโรคและภยในพนท

******************

265

แบบประเมนตนเอง สาหรบสานก/สถาบนใชเปนกรอบในการทบทวนแผนงานควบคมโรค

ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ********************

คาชแจง แบบประเมนตนเองฉบบนใชสาหรบใหหนวยงานหลกทรบผดชอบ National Program ใชเปนกรอบในการทบทวน(Check List) เพอปรบปรงแผนงานควบคมโรคในความรบผดชอบ รายการทบทวนทมคาตอบ “ไมใช” ขอใหสานก/สถาบนฯ ชแจงเหตผลและทาการปรบปรงแผนงานควบคมโรค/แผนงานระบบควบคมโรค โดยการหารอรวมกบหนวยงานทเกยวของ และผานความเหนชอบของนายแพทยทรงคณวฒทปรกษาแผนงานฯ แลว ใหสงแผนงานควบคมโรค ไปทกองแผนงาน ภายในวนท 10 พฤษภาคม 2559 (แผนงานในระบบควบคมโรค/แผนยทธศาสตรบรณาการสามารถนาไปปรบใชไดตามความเหมาะสม) ชอแผนงาน...........................................................

รายการทบทวน ผลการทบทวน หมายเหต ใช ไมใช 1. สถานการณโรคและภยสขภาพ/สภาพปญหา ไดมการระบปญหา

(GAP) ไวอยางชดเจน โดยม evident base เชน ขอมลทางระบาดวทยา สนบสนน

2. สรปและจดเรยงลาดบความสาคญของปญหาพรอมทงวเคราะหสาเหตของปญหาทแทจรง (root cause)

3. เปาหมายการลดโรคป 2560 จะตองสอดคลองตอเปาหมายการลดปญหาโรคและภยสขภาพ (13’s) กรมควบคมโรค และโรคอนๆ (ฉบบปรบปรง 27 ม.ค.59)

4. มการทอนเปาหมายระดบประเทศใหแก สคร. โดยมหลกเกณฑ ในการทอนคาเปาหมาย

5. มาตรการทนามาใชเพอนาสเปาหมายการลดโรค มแหลงอางองหรอมผลการประเมนทเคยใชไดอยางมประสทธภาพ

6. ทกเปาหมายการลดโรคมมาตรการรองรบ 7. เปาหมายการลดโรคมมาตรการสาคญรองรบไมเกน 3 มาตรการ/1

เปาหมาย กรณ ทมมากกวา 3 มาตรการ/1 เปาหมาย ใหชแจงเหตผลประกอบ

8. มาตรการทเสนอมความสอดคลองกบยทธศาสตร แตไมนาขอความของยทธศาสตร กรมควบคมโรค มาเขยนซาเปนมาตรการ

9. มาตรการทกาหนดเปนอสระจากกน และไมเปน sub set ซงกนและกน

266

รายการทบทวน ผลการทบทวน หมายเหต ใช ไมใช 10. ตวชวดมาตรการสะทอนความสาเรจของมาตรการ เปนตวชวดระดบ

outcome (outcome indicator) และมจานวน 1 ตวชวด/1 มาตรการ

11. แผนงานลดโรคมความสอดคลอง เชอมโยง เปนเหตเปนผลกบสถานการณ/ปญหา เปาหมายการลดโรค มาตรการ และตวชวด

12. ชดกจกรรมหรอโครงการทรองรบมาตรการจะตองมความเชอมโยงกบยทธศาสตรของกรมควบคมโรค

หมายเหต : ยทธศาสตรกรมควบคมโรค ป 2559-2563

ยทธศาสตรท 1 สรางความรวมมอและสนบสนนภาคเครอขายภายในประเทศและนานาชาต ยทธศาสตรท 2 พฒนา นวตกรรม มาตรการ มาตรฐาน และวชาการ เฝาระวงปองกนควบคมโรค

และภยสขภาพของประเทศ ยทธศาสตรท 3 พฒนาบทบาทการนาดานนโยบายและยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคและภย

สขภาพทเปนหลกของประเทศ ยทธศาสตรท 4 พฒนาการสอสารความเสยงและประชาสมพนธเพอการเฝาระวงปองกนควบคมโรค

และภยสขภาพ ยทธศาสตรท 5 เตรยมความพรอมและการจดการในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพตาม

มาตรฐานสากล ยทธศาสตรท 6 บรหารจดการองคกรแนวใหม

**************