1

บทท 1

บทนา

1. ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การหกลมในผสงอายนบเปนปญหาสาคญดานการสาธารณสข เนองจากปจจบนประชากรโลก

กาลงเขาสวยชรา ซงเปนผลจากความกาวหนาทางการแพทยและสาธารณสข ทาใหผสงอายมจานวนมากขน

และมชวตทยนยาวขน โดยการหกลมจดเปนหนงในกลมอาการของผสงอาย (Geriatric syndrome) ซงเปน

สาเหตททาใหเกดการบาดเจบและตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลและอาจเสยชวตในเวลาตอมา จาก

การศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาพบวาในแตละปจะมผสงอายหกลมถงรอยละ 35-40 และพบวาการ

เสยชวตทเกดจากการบาดเจบในผสงอายตงแต 75 ปขนไปรอยละ 70 มสาเหตจากการหกลม (1)

ประเทศไทยกาลงเผชญกบการเพมขนของประชากรสงอายอยางรวดเรวและตอเนอง จากการ

สารวจสามะโนประชากรป 2533 มผสงอายรอยละ 7.4 เพมขนเปนรอยละ9.4 ในป 2543 (2) และเปนรอยละ

10.7 ในป 2550 (3) ซงเปนทชดเจนวาขณะนสงคมไทยไดเขาสสงคมผสงอาย (population ageing) แลว ตาม

มาตรฐานสากล (ประเทศทมประชากรทอายตงแต 60 ปขนไป รอยละ 10.0) (4) ประกอบกบสภาพสงคม

เศรษฐกจ และวฒนธรรมทเปลยนแปลงไปในปจจบน ผคนตองดนรนทามาหาเลยงชพ จงสงผลใหผสงอาย

สวนหนงตองใชชวตอยตามลาพง ขาดบตรหลานดแล ถกทอดทง ซงอาจทาใหผสงอายเกดการหกลม และ

เกดความพการตามมาได จากผลการศกษาปญหาการหกลมในชมชนตางๆ พบวา อตราการหกลมแตกตาง

กนขนกบลกษณะของชมชนทไปศกษา โดยอตราการหกลมจะตาทสดในผทมอาย 65 ปขนไปทมสขภาพด

ในชมชน พบประมาณ 0.3-1.6 ครงตอคนตอป ซงอตรานจะเพมเปน 2 เทาในคนทมอายมากกวา 75 ปขนไป

จานวนครงของการหกลมในผสงอายไทยในเขตเมองเมอถามยอนหลงไปเปนเวลา 6 เดอน พบวาเทากบ

รอยละ 24.1 ในเพศหญง และรอยละ 12.1 ในเพศชาย ขณะเดยวกนอบตการณของการหกลมในผสงอายไทย

ในเขตเมองเมอตดตามไปเปนเวลา 1 ป พบวาเทากบรอยละ 10.1 โดยเฉลยแลวพบวาผสงอายไทยจะหกลม

ประมาณรอยละ 20 เมอถามยอนหลงไปนาน 6 เดอน (5) โดยพบวามการหกลมมากกวา 2 ครงถงรอยละ 8

นอกจากนยงพบวาอตราการหกลมเพมขนเมออายมากขน และเกดในเพศหญงมากกวาเพศชายประมาณ 1.5

เทา (6) สวนผสงอายทอาศยอยในบานพกคนชราจะมอบตการณการหกลมเพมขนถงประมาณรอยละ 50

เนองจากผสงอายกลมนมกมสขภาพโดยรวมดอยกวาผสงอายทสามารถอยในชมชนไดอยางอสระ และยงม

อาการบาดเจบจากการหกลมทรนแรงกวาอกดวย (7)

ปจจยททาใหเกดการหกลมในผสงอายแบงเปนปจจยภายในบคคล (Intrinsic factors) และปจจย

ภายนอกบคคล (Extrinsic factors) (8) ซงปจจยภายในบคคลจะรวมทงดานรางกายและจตใจ โดยดาน

รางกายเกยวของกบกระบวนการสงวยทมการเปลยนแปลงในทางทเสอมลง ไดแก ปญหาความผดปกตของ

ระบบโครงรางและกลามเนอ เชน ความแขงแรงและความยดหยนของกลามเนอลดลง ขอเสอม การอกเสบ

2

ของขอ ความหนาแนนของมวลกระดกตา และภาวะทพโภชนาการ (9) สายตาผดปกต (5) การมองเหนไม

ชดเจนจากเลนสตาขนหรอตอกระจก (10) การเสอมของหชนในทาใหเกดอาการเวยนศรษะ มนงง และการ

ทรงตวไมมนคงจากลกษณะทาทางการเดนทเปลยนไปตามวย นอกจากน ผสงอายมกเจบปวยดวยโรคตางๆ

ทงแบบเฉยบพลนและเรอรง ซงอาการของโรคจะสงผลใหการทรงตวลดลง เชน โรคหลอดเลอดในสมอง

โรคพารกนสน และโรคสมองเสอม เปนตน ซงทาใหผสงอายมความสามารถในการเคลอนไหวลดลง และม

ทาเดนทผดปกต โรคกระดกพรนทาใหเดนไมสะดวก และเสยสมดลไดงาย (11) โรคระบบหวใจและ

หลอดเลอด ไดแก โรคความดนโลหตสงทไดรบยาลดความดนโลหต ทาใหเกดภาวะความดนโลหตตาขณะ

เปลยนทา (Postural hypotension) โรคกลามเนอหวใจตาย และลนหวใจตบหรอร ว ซงทาใหปรมาณเลอดท

ออกจากหวใจนอยลง สงผลใหมการไหลเวยนเลอดทสมองลดลง เกดอาการหนามด เปนลม และการหกลม

ตามมาได (12) โรคเบาหวานทมภาวะนาตาลในเลอดสงหรอตา ทาใหผสงอายเกดภาวะหมดสตและเกดการ

หกลมตามมา นอกจากน การใชยายงเปนปจจยหนงททาใหเกดการหกลมในผสงอาย โดยพบวาผสงอายมกม

ภาวะความเจบปวยรวมกนหลายโรค ทาใหมกไดรบยาหลายชนด ซงอาจมผลขางเคยงตอระบบประสาท

และระบบหวใจและหลอดเลอด เชน ยานอนหลบ ยาระงบประสาท เปนตน ซงมผลขางเคยงทาใหเกดการ

เดนเซ กระวนกระวาย และสบสน (13) ยาลดความดนโลหต ยาตานการเตนผดจงหวะของหวใจ ทาให

หวใจเตนชาและความดนโลหตตา (14) ยงผสงอายไดรบยาจานวนมากเทาไร กยงมความเสยงตอการหกลม

มากเทานน (6) สวนดานจตใจ พบวาผสงอายบางคนทมภาวะสขภาพไมด เชน มความวตกกงวล หลงลม

และซมเศรา จะมความเสยงสงตอการหกลม เนองจากการรบรและการตอบสนองตอสงแวดลอมทเปน

อนตรายลดลง (12)

สาหรบปจจยภายนอกบคคลทเปนสาเหตใหเกดการหกลม หมายถง สงแวดลอมทไมปลอดภย ทง

ภายในบานและภายนอกบาน สงแวดลอมภายในบาน ไดแก แสงสวางทมากหรอนอยเกนไป พนลน พน

เปยก ทางตางระดบ บนไดบานไมมราวเกาะ และการจดวางสงของทไมเปนระเบยบ (15) สงแวดลอม

ภายนอกบาน ไดแก ถนนนอกบานไมมบาทวถ ทางเดนชารด และมสงกดขวางทางเดน เชน พมไม (16)

การหกลมมผลกระทบตอผสงอายทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และเศรษฐกจ ดานรางกาย พบวา

ผลกระทบจากการหกลมทาใหผสงอายไดรบบาดเจบเลกนอย รอยละ 47.6 และบาดเจบรนแรง รอยละ 44.6

(17) ลกษณะของการบาดเจบทพบ ไดแก ฟกชา เคลดขดยอก แผลฉกขาด ขอเคลอน กระดกหก และม

เลอดออกใตเยอหมสมอง ซงอาจทาใหเกดความพการหรอเสยชวตได (6) ผลของการหกลมทคกคามตอชวต

ของผสงอายมากทสด คอ กระดกสะโพกหก ทาใหตองไดรบการผาตดและนอนรกษาตวอยในโรงพยาบาล

เปนเวลานาน และมกสงผลใหเกดภาวะแทรกซอนตางๆ ตามมา ไดแก แผลกดทบ การตดเชอในระบบ

ทางเดนปสสาวะ การตดเชอในระบบทางเดนหายใจ และภาวะลมเลอดอดตนในปอด (18) ซงเปนสาเหต

ชกนาใหเสยชวตในเวลาตอมา โดยพบอตราการเสยชวตถงรอยละ 20-30 (5) โดยรอยละ 4 เสยชวตขณะอย

โรงพยาบาล (17) และมถงรอยละ 25-75 ทสญเสยความสามารถในการดาเนนกจวตรประจาวนดวย (5)

สาหรบผสงอายทรอดชวตและสามารถใชชวตตามปกตไดนน ตองใชเวลาในการรกษาและฟนฟสภาพนาน

3

เปนการสรางความทกขทรมานตอตวผสงอายเองและผดแล (19) สวนผลกระทบดานสขภาพจต พบวา

ผสงอายทเคยมประสบการณการหกลมจะเกดความกงวล ภาวะซมเศรา ตลอดจนสญเสยความมนใจในการ

เดน และพบผปวยรอยละ 30-73 มความกลวการหกลมซาจนไมกลาเดนออกนอกบาน ทาใหหลกเลยงการม

ปฏสมพนธกบบคคลอน แยกตว และไมเขารวมกจกรรมทางสงคม บางคนไมสามารถเคลอนไหวหรอ

ปฏบตกจกรรมตางๆ ได สญเสยความสามารถในการชวยเหลอตนเอง (5) และเกดภาวะพงพาตามมา ทาให

สญเสยความภาคภมใจและความมคณคาในตนเองลดลง ในทสดกจะทาใหคณภาพชวตลดลงได (8) สาหรบ

ดานสงคมและเศรษฐกจ พบวาการหกลมทาใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจทงตอครอบครวของผสงอาย

เองและตอสงคมโดยรวม ไดแก คารกษาพยาบาล การสญเสยเวลาทางานของญาต การดแลระยะยาวเมอเกด

ความพการ เปนตน การศกษาพบวาผสงอายทมประสบการณการหกลมมคาใชจายเฉลยคนละ 1,200 บาท

ตอป และในผสงอายทหกลมและตองผาตดรกษากระดกสะโพกหก มคาใชจายเฉลยคนละ 60,000 บาท หรอ

ประมาณ 957,660,000 บาทตอป (11)

ในขณะทจงหวดตาก พบวามสถตการเพมขนเรอยๆ ของประชากรสงอายทงเพศหญงและเพศชาย

จากการสารวจประชากรสงอายในจงหวดตาก ป 2545 โดยสานกงานสถตแหงชาต พบวาจงหวดตากม

ประชากรทมอาย 60 ปขนไป จานวน 30,627 คน คดเปนรอยละ 6.04 ของจานวนประชากรทงหมดของ

จงหวดตาก 507,371 คน (20) และเพมขนเปน 52,787 คน ในป 2554 คดเปนรอยละ 9.94 ของจานวน

ประชากรทงหมดของจงหวดตาก 531,018 คน ซงเปนผสงอายทอาศยในเขตเทศบาลเมองตากรวม 2,938 คน

(21) คดเปนรอยละ 17.65 จากจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองตาก 16,649 คน (22) ซงจากการสารวจ

ขอมลเบองตนของประชากรทอยในความรบผดชอบของเทศบาลเมองตากทงสน 4 ตาบล พบวาตาบล

ระแหงเปนตาบลทมประชากรอาย 60 ปขนไปมากทสดจานวน 1,032 คน คดเปนรอยละ 35 ของจานวน

ผสงอายทอาศยในเขตเทศบาลเมองตาก และคดเปนรอยละ 17.45 ของจานวนประชากรในตาบลระแหง

5,914 คน (22) ซงผสงอายกลมนมกมการพกอาศยอยในบานตามลาพง หรออยกบเดกเลกในเวลากลางวน

เนองจากประชากรวยทางานตองออกไปประกอบอาชพนอกบาน ผสงอายบางคนตองพกอาศยอยคนเดยว

เนองจากลกหลานออกไปประกอบอาชพตางถน ซงนบวาผสงอายกลมนมความเสยงสงตอการหกลม จาก

การสารวจขอมลสถตผสงอาย (60 ปขนไป) ทมภมลาเนาอยในตาบลระแหงทมารบการรกษาดวยการเกด

ภาวะพลดตกหกลมของโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชในป 2554 พบวามจานวนทงสน 16 คน

คดเปนรอยละ 1.89 ของผสงอายทอาศยอยในตาบลระแหงทมารบบรการในป 2554 จานวน 848 คน ซง

แบงเปนผปวยนอก 4 คนและผปวยใน 12 คน โดยในจานวนนมารบการรกษาดวยอาการกระดกหก 8 คน

การบาดเจบภายในกะโหลกศรษะ 3 คน และโรคถงลมโปงพอง 1 คน(23) และในป 2555 (ตงแตวนท 1

มกราคม-19 ธนวาคม 2555) มจานวนทงสน 22 คน คดเปนรอยละ2.51 ของผสงอายทอาศยอยในตาบล

ระแหงทมารบบรการในป 2555 จานวน 878 คน คน ซงแบงเปนผปวยนอก 15 คน และผปวยใน 7 คน โดย

ในจานวนนมารบบรการดวยบาดแผลทศรษะ 2 คน กระดกสะโพกหก 2 คน ความดนโลหตสง 1 คน ภาวะ

กระดกหกจากกระดกพรน 1 คน และความเสอมของระบบประสาท 1 คน (24)

4

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวามการศกษาเกยวกบการหกลมในผสงอายทงในชมชนเมองและ

ชมชนชนบทในประเทศไทย การศกษาปจจยทเกยวของกบการหกลมในผสงอายกลมเสยงทอาศยในชมชน

แหงหนงในจงหวดขอนแกน พบวาปจจยภายในบคคล ทเกยวของกบการหกลมในผสงอายกลมเสยง ไดแก

ปญหาภาวะโภชนาการทงตากวาเกณฑและสงกวาเกณฑ สาหรบปญหาดานสขภาพ พบวามปญหาระบบ

กลามเนอและกระดกมากทสด รองลงมาคอ โรคความดนและเบาหวาน ตามลาดบ ปญหาเกยวกบสายตา

ปญหาการเดนและการทรงตวบกพรอง ภาวะกลนปสสาวะไมอย และปญหาดานสขภาพจต สวนปจจย

ภายนอกบคคล พบปจจยทเกยวของจากลกษณะพนมากทสดคอ พนลน พนขรขระ พนทตางระดบ เปนตน

(25) แตคณะผวจยไมพบการศกษาเกยวกบการหกลมในชมชนของผสงอายในจงหวดตาก ซงความแตกตาง

ดานพนท ภมศาสตร สภาพแวดลอม สงคม และวฒนธรรม อาจทาใหบคคลมปจจยทเกยวของกบการหกลม

และอตราการหกลมในผสงอายมความแตกตางกน คณะผวจยจงมความสนใจศกษาปจจยทมความสมพนธ

กบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบล

ระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก โดยเลอกชมชนแหงหนงในจงหวดตากเปนพนทในการศกษาปจจยทม

ความสมพนธกบการหกลม ทงปจจยภายในและปจจยภายนอกบคคล โดยคณะผวจยเลอกทาการศกษาใน

ผสงอายทไมมภาวะพงพง เนองจากสามารถทากจวตรประจาวน และกจกรรมตางๆ ไดดวยตนเอง เชน การ

เดนออกนอกบาน การทางานบาน การรวมกจกรรมตางๆ ในชมชน เปนตน ทาใหมความเสยงตอการหกลม

มากกวาผสงอายทอยในภาวะพงพง ซงสวนใหญพกอาศยอยในบาน และมกไมไดทากจวตรประจาวนและ

กจกรรมตางๆ ดวยตนเองหรออาจมผดแลชวยเหลอ ดงนนคณะผวจยจงสนใจศกษาขอมลในกลมผสงอายท

สามารถมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชนได เพอนาผลการศกษาไปใชเปนขอมลพนฐานทม

ประโยชนตอการพฒนาแนวทางปองกนการหกลมในผสงอายตอไป

2. คาถามการวจย

2.1 คาถามหลก

ปจจยใดบางทมความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบาน ของผสงอายทมารบบรการ

หนวยแพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

2.2 คาถามรอง

ผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง

จงหวดตาก มอตราการหกลมภายในบรเวณบานเปนเทาใด

5

3. วตถประสงคการวจย

3.1 เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอาย ทมารบบรการ

หนวยแพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

3.2 เพอศกษาอตราการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนท

ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหงอาเภอเมอง จงหวดตาก

4. ขอบเขตการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาในผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและเพศหญง ทมภมลาเนา

อาศยอยในชมชนเชยงทองเหนอและเชยงทองใต ตาบลระแหงอาเภอเมอง จงหวดตาก ทมารบบรการหนวย

แพทยเคลอนทในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก โดยใชระยะเวลาในการเกบรวบรวม

ขอมล 1 วน ในเดอนธนวาคม พ.ศ.2555

5. คาจากดความทใชในการวจย

การหกลม หมายถง การทบคคลลมลงไปสพนหรอพบวานอนอยทพน หรอเปนภาวะทลมไป

กระแทกกบวสดอปกรณทอยในบรเวณนน เชน เกาอ เคานเตอร แลวตองพยายามดงตวกลบมาเพอการ

ทรงตว โดยลกษณะอาการดงกลาวเกดภายในบรเวณบานของผสงอาย และเกดขนในระยะ 6 เดอนทผานมา

ของผสงอายทมาเขารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชนเชยงทอง

ผสงอาย หมายถง บคคลทมอายตงแต 60 ปขนไปทงเพศชายและเพศหญงทมภมลาเนาอาศยอยใน

ชมชนเชยงทองเหนอและเชยงทองใต ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก และมารบบรการหนวยแพทย

เคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

หนวยแพทยเคลอนท หมายถง หนวยใหบรการตรวจรกษาของโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสน

มหาราชทประกอบดวยบคลากรทางสาธารณสข ออกใหบรการแกประชาชนในพนทชมชนเชยงทอง ซง

ครอบคลมถงชมชนเชยงทองเหนอและเชยงทองใต โดยมการจดระบบการใหบรการแบงเปน 5 สถาน

ประกอบดวย

1) สถานท 1 ลงทะเบยน แจงวตถประสงคการซกประวตและการตรวจรางกาย ซงเปน

สวนหนงของการทาการศกษาวจย ขออนญาตการเกบรวบรวมขอมล และทารหสชดขอมล

2) สถานท 2 ซกประวต ทาการเกบรวบรวมขอมลตามแบบสมภาษณเรองการหกลมใน

ผสงอาย (ภาคผนวก ก)

3) สถานท 3 ตรวจวดความดนโลหต โดยจะทาการวดความดนโลหตเปรยบเทยบระหวาง

ทานอนและทานง เพอประเมนภาวะ Postural hypotension

6

4) สถานท 4 ตรวจการทรงตวดวย Romberg test, Tandem gait test และ The time up and

go test เพอตรวจสอบความบกพรองในการเดน

5) สถานท 5 ตรวจการมองเหนดวยการตรวจ visual acuityโดย snellen chart, ตรวจ

macular degeneration ดวย Amsler grid และตรวจตอกระจกดวยการสองไฟตรวจเลนสตา

ปจจยภายในบคคล หมายถง ปจจยทมความเกยวของกบการหกลมในผสงอายทเกยวของกบปจจย

สวนบคคล ไดแก โรคประจาตว ประวตการใชยา และภาวะโภชนาการโดยการคานวณคาดชนมวลกาย

(Body Mass Index: BMI) ซงแบงออกเปน 3 กลม ดงน นาหนกนอยกวามาตรฐาน (BMI < 18.5), ปกต (BMI

18.5- 22.9) และนาหนกมากกวามาตรฐาน (BMI ≥ 23.0) การปสสาวะในตอนกลางคน ภาวะความดน

โลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension) ความชดเจนในการมองเหนโดยการตรวจ Visual acuity,

Macular degeneration และการตรวจ Cataract ความสามารถในการเดนและการทรงตวโดยการตรวจ

Tandem gait และ Gonalic gait, The time up and go test และอปกรณชวยในการเคลอนท

ปจจยภายนอกบคคล หมายถง สงแวดลอมภายในบรเวณบาน ประกอบดวยการใชบนไดในบรเวณ

ทพกอาศย โดยรวมทงบานชนเดยวทมการยกพนสง หรอบาน 2 ชน, ลกษณะพนในบรเวณบานโดยพจารณา

ความลน พนทมลกษณะตางระดบ แสงสะทอนจากพน การมธรณประต พนหองนาทมลกษณะเปยกลน

ความยากลาบากในการเปดและปดประตบาน แสงสวางภายในบรเวณบาน สงกดขวางภายในบรเวณบาน

โดยในการศกษานไมพจารณาปจจยทเกยวกบสงแวดลอมภายนอกบาน อนไดแก สถานททผสงอายไปเปน

ประจา เชน ว ด ตลาด และสถานทประกอบอาชพ เชน สวนทงนา เนองจากเปนการศกษาปจจยทม

ความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอาย

6. ประโยชนทไดรบจากการทาวจย

6.1 เพอเปนแนวทางในการคนหาปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอายทมารบบรการ

สาธารณสข

6.2 เพอหาแนวทางในการปองกนหรอลดความรนแรงและอบตการณการหกลมในผสงอายทอาศย

อยในชมชน

6.3 เพอเปนขอมลในการสงเสรมใหผสงอายมสขภาพและคณภาพชวตทดขน

6.4 เพอเปนขอมลพนฐานสาหรบผทสนใจศกษาเรองการหกลมในผสงอายทอาศยอยในชมชน

7. กรอบแนวคดของการวจย

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเกยวกบปจจยทมความสมพนธกบการหกลม

ครอบคลมทงปจจยภายในและภายนอกบคคล ซงปจจยภายในบคคลประกอบดวย 1) ปจจยสวนบคคล

ไดแก โรคประจาตว การใชยา และภาวะโภชนาการ 2) การปสสาวะในตอนกลางคน 3) ภาวะความดน

7

โลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension) 4) ความชดเจนในการมองเหน และ 5) การเคลอนไหว

ไดแก การเดนการทรงตว และอปกรณชวยในการเคลอนท ดานปจจยภายนอกบคคล ไดแก สงแวดลอม

ภายในบรเวณบาน ประกอบดวย 1) การใชบนได 2) ลกษณะพนในบรเวณบาน 3) แสงสวางภายในบรเวณ

บาน และ 4) สงกดขวางภายในบรเวณบาน ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดของการวจย

หกลม

ปจจยภายนอก

1. การใชบนไดบรเวณทพกอาศย

2. ลกษณะพนภายในบรเวณบาน

3. แสงสวางภายในบรเวณบาน

4. การจดวางสงของภายในบรเวณบาน

ปจจยภายใน

1. ปจจยสวนบคคล

1) โรคประจาตว

2) การใชยา

3) ภาวะโภชนาการ

2. ปสสาวะตอนกลางคน

3. ภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension)

4. ความชดเจนในการมองเหน

5. ความสามารถในการเดนและการทรงตว (การเดน การทรงตว

และอปกรณชวยในการเคลอนท)

8

บทท 2

ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาปจจยทมความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวย

แพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก คณะผวจยไดศกษาแนวคดและ

ทฤษฎตางๆ ทเกยวของ ดงน

1. การหกลมในผสงอาย

1.1 ความหมายของการหกลมในผสงอาย

1.2 ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

2. การประเมนปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

3. ผลกระทบจากการหกลมในผสงอาย

4. งานวจยทเกยวของกบอบตการณและปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

1. การหกลมในผสงอาย

1.1 ความหมายของการหกลมในผสงอาย

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวามผใหความหมายของการหกลมในผสงอายทแตกตางกน

ดงน

นอมจตต นวลเนตร (2543) (26) การลม หมายถง เหตการณทบคคลหนงสญเสยการทรง

ตวอยางไมไดตงใจ ทาใหมอ แขน เขา กน หรอรางกายทงตวตองสมผสหรอกระแทกกบพนโดยเหตการณท

เกดขนนไมไดมสาเหตจากแรงภายนอกมากระทา (ไดแก โดนชก กระแทก ผลก หรอมแรงลมมาปะทะ)

และไมไดเกดจากสาเหตจากตวบคคลนนเอง เชน เปนลม หรอมอาการกลามเนอออนแรงอยางกะทนหน

เปนตน

สทธชย จตะพนธกล (2544) (6) การหกลม หมายถง การทเกดการเปลยนทาโดยไมตงใจ และ

เปนผลใหรางกายทรดหรอลงนอนกบพน หรอปะทะสงของตางๆ เชน โตะ เตยง การเปลยนทาโดยไมตงใจ

เหลานอาจเกดจากอาการหนามดเปนลม ขาออนแรง และจากการสะดด เกยวดง ลนไหล โดยไมรวมถงการ

ถกชก หรอต ทาราย

ดษฎ ปาลฤทธ (2544) (27) อบตเหตพลดตกหกลม หมายถง เหตการณทเกดขนกบผสงอาย

โดยไมไดคาดคดมากอน ไมไดตงใจ เกดขนโดยบงเอญ ทาใหรางกายสญเสยสมดลและตกไปทพน หรอใน

ระดบทตากวา ซงมสาเหตจากการสะดด การลน การตกบนได ตกเกาอ หรอตกเตยง

9

ลดดา เถยมวงศ (2544) (13) การหกลม หมายถง บคคลทสญเสยการทรงตวโดยไมตงใจ และ

ไมไดเกดจากแรงกระทาภายนอก โดยทาใหสวนใดสวนหนงของรางกาย ไดแก มอ แขน เขา กน หรอ

รางกายทงตวสมผสกบพน และตองเกดเหตการณดงกลาวตงแต 2 ครงขนไป

บปผา จนทรจรส (2546) (28) การหกลม หมายถง การเปลยนตาแหนงของรางกายจากการลน

ถลาหรอตกลงไปสพนผวอนทตากวารางกาย เปนเหตการณทเกดขนโดยไมไดตงใจและไมสามารถควบคม

ได อาจสงผลใหรางกายของผปวยไดรบบาดเจบหรอไมไดรบบาดเจบกได

อาร ปรมตถากร และคณะ(2553) (29) คาจากดความของคาวา “หกลม” ในทางงานวจย

หมายถง ภาวะทผสงอายลมลงไปสพนหรอพบวานอนอยทพน หรอเปนภาวะทลมไปกระแทกกบวสด

อปกรณทอยในบรเวณนน เชน เกาอ เคานเตอร แลวตองพยายามดงตวกลบมาเพอการทรงตว

ความหมายของการหกลมในผสงอาย พบวามการใชคาและความหมายทแตกตางกน เชน คาวา

การหกลม การลม และอบตเหตพลดตกหกลม ซงมการศกษาทงในโรงพยาบาล และในชมชน สาหรบการ

หกลมในงานวจยครงนใหคานยามคาวา “หกลม” หมายถง ภาวะทบคคลลมลงไปสพนหรอพบวานอนอย

ทพน หรอเปนภาวะทลมไปกระแทกกบวสดอปกรณทอยในบรเวณนน เชนเกาอ เคานเตอร แลวตอง

พยายามดงตวกลบมาเพอการทรงตวโดยลกษณะอาการดงกลาวเกดขนภายในบรเวณบานของผสงอาย และ

เกดขนในระยะ 6 เดอนทผานมาของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชนเชยงทอง

1.2 ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

สามารถจาแนกไดเปน 2 ปจจย ดงน

1.2.1 ปจจยภายในบคคล (Intrinsic factor) ทมความสมพนธหรอเปนสาเหตชกนาใหเกด

การหกลมในผสงอาย แบงไดเปน 3 กลม (8, 25) ไดแก

1.2.1.1 ปจจยทเกดจากกระบวนการสงวย

กระบวนการสงวย (Aging process) เปนกระบวนการเปลยนแปลงของ

เซลลตางๆ ในรางกาย เรมตงแตอยในครรภจนเจรญเตบโตเปนทารก และเขาสวยผใหญ ในชวงเวลาเหลาน

เซลลจะเปลยนแปลงในทางเสรมสรางการเจรญเตบโต เมอพนวยผใหญแลวจะมผลการสลายเซลลมากกวา

การสราง จงพบวาผสงอายเปนวยทมการทางานของอวยวะตางๆ ในรางกายทเสอมลง (30) เกดพยาธสภาพ

หลายระบบ จงพบวาผสงอายมพฒนาการและการเปลยนแปลงแบบเสอมถอยทงทางดานรางกายและจตใจ

ทาใหผสงอายเกดการหกลมไดงาย ดงน

1) การเปลยนแปลงในระบบสมองและประสาท พบวาความไวของการรบร

ความรสกลดลงเมออายมากขน ไดแก ความสามารถในการรบรตาแหนง ความสามารถในการรบรเหตการณ

ทเกดขน และการตอบสนองตอการเปลยนแปลง (6) นอกจากนยงมการเปลยนแปลงในระบบประสาท

อตโนมต ซงทาหนาทควบคมรางกายใหอยในดลยภาพ (Homeostasis) พบวามการเสอมลงในวยสงอาย โดย

จานวนประสาทซมพาเทตก และอตราการนาพลงของเสนประสาทลดลงถงรอยละ 10-15 (30) เปนผลให

ผสงอายมปฏกรยาตอสงเราเชองชา เชน ความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension) ทาให

10

ผสงอายหนามด วงเวยน เกดการหกลมตามมา ภาวะซมเศราและภาวะสมองไมสามารถคดและหาเหตผลได

(Cognitive impairment) จะเพมความเสยงตอการหกลมไดราว 2 เทา สวนผปวยทมภาวะสมองเสอม

(Dementia) จะหกลมไดงายจากการตดสนใจทไมด การกะระยะผดพลาด ทาใหผปวยสญเสยการทรงตวได

งาย (5)

2) การมองเหน จะพบการเปลยนแปลงทเสอมลงของสายตา ไดแก เกดการ

หนาตว การขนและแขงขนของเลนสตา มผลตอการปรบสายตาเกยวกบความชดเจน การรบรความตนลก

ความไวตอแสง และการปรบตวตอความมดจอตาทลดลง (31) ซงลดลงอยางเดนชดในชวงอาย 70-79 ป (32)

สาเหตของการมองเหนททาใหหกลมบอยๆ เชน ตอกระจก โรค Macular degeneration สายตายาวจากความ

ชรา การใชแวนตาทเสอมสมรรถภาพ หรอใชเลนสไมเหมาะสม หรอการเดนในทมด (5)

3) การเปลยนแปลงของระบบโครงรางและกลามเนอ จากการศกษาพบวา

เมออาย 60-70 ป มวลกลามเนอ ความแขงแรง และความสามารถในการประสานงานของกลามเนอลดลงถง

รอยละ 20-40 รวมกบมการเสอมของขอตอและเอนรอบๆ ขอ ซงทาใหการเคลอนไหวของขอและความเรว

ในการตอบสนองลดลง (33) นอกจากน การเปลยนแปลงของโครงรางและกลามเนอยงมผลตอทาทาง

การเดน ซงพบวาผสงอายสวนใหญไมสามารถยกเทาไดสงเทากบทเคยทาได รวมทงการเปลยนแปลงในการ

เคลอนไหวของสะโพกในการรบนาหนกของขาขณะทเดน โดยเฉพาะผสงอายหญงมลกษณะการเดนคลาย

เปด (Waddling gait) ซงเปนสาเหตใหผสงอายมการสะดด เมอเดนบนทางทมพนขรขระหรอตางระดบ (6)

4) ระบบทางเดนปสสาวะ กระบวนการสงวยมผลทาใหการทาหนาทของ

ระบบทางเดนปสสาวะลดลง โดยพบวาความสามารถบบตวของกระเพาะปสสาวะและความจในกระเพาะ

ปสสาวะลดลง รวมกบกลามเนอในองเชงกราน กลามเนอรอบๆ ทอปสสาวะออนกาลงลง และตวรบการ

กระตนตอการยดขยายในกระเพาะปสสาวะทางานลดลง ปจจยตางๆ เหลานสงผลใหผสงอายมปญหากลน

ปสสาวะไมอย (Urinary incontinence) (34) ซงเปนสาเหตตองเขาหองนาบอยขนและมความเรงรบเขา

หองนาไมทน ทาใหเสยงตอการหกลมไดงาย (19)

5) การเปลยนแปลงทางดานจตสงคม เมอเขาสวยสงอาย บทบาทในสงคม

เปลยนไป เชน การทตองออกจากงาน ทาใหสญเสยตาแหนง รายไดลดนอยลง การสญเสยและพลดพราก

จากสงทตนเคยรกใคร อาจกอใหเกดความเครยด ซงจะตองปรบตวใหเขากบสงทเปลยนไปใหได ถาปรบตว

ไมไดกจะเกดพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปจากปกต เชน อาการเหงา วาเหว อาการหลงลม วตกกงวล และ

ซมเศรา (35) ทาใหการตอบสนองตอสงแวดลอมชาลง และการตดสนใจไมดในเรองความปลอดภยเมออย

ตามลาพง (11) ซงทาใหผสงอายเสยงตอการหกลมไดงาย และจากการศกษาระดบชาตของผสงอายไทย

พบวา สขภาพจตทไมดเปนปจจยหนงททาใหเกดการหกลม (6)

1.2.1.2 ปจจยทเกดจากการเจบปวยหรอพยาธสภาพของโรค ไดแก

1) ความผดปกตของหวใจและระบบไหลเวยนโลหต เปนสาเหตสาคญของ

การหกลมในผสงอาย ไดแก การเกดกลามเนอหวใจตาย ทาใหปรมาณเลอดทออกจากหวใจลดลง เกดความ

11

ดนโลหตตาหรอหวใจทางานลมเหลวได ซงเปนอาการนาและเกดการหกลมททาใหผสงอายมาโรงพยาบาล

(6) และภาวะทมคาโรตดไซนสมปฏกรยาไวผดปกต (Carotid sinus syndrome) เกดภาวะหวใจเตนชาและ

ความดนโลหตตา ซงทาใหปรมาณเลอดไปเลยงสมองลดลง เปนผลใหเกดอาการวงเวยน หนามดเปนลม เกด

การหกลม จากการศกษาหาความสมพนธระหวางการหกลมกบภาวะ Postural hypotension โดยใช Tilt

table test พบวาผทมประวตหกลมประมาณรอยละ 35 จะพบมภาวะPostural hypotension (5)

2) พยาธสภาพในระบบสมองและประสาท ไดแก โรคอลไซเมอร

(Alzheimer’ disease) สมองเสอมจากเนอสมองตาย (Multi-infarct dementia) โรคหลอดเลอดในสมอง โรค

พารกนสน (Parkinson’ disease) และโรคสมองเสอม (Dementia) ทาใหผสงอายมทาเดนผดปกตและสญเสย

การทรงตวไดงาย ซงเปนสาเหตทาใหเกดการหกลมตามมา (36) ภาวะซมเศราและภาวะสมองไมสามารถคด

และหาเหตผลได (Cognitive impairment) จะเพมความเสยงตอการหกลมไดราว 2 เทา สวนผปวยทมภาวะ

สมองเสอม (Dementia) จะหกลมไดงายจากการตดสนใจทไมด การกะระยะผดพลาด ทาใหผปวยสญเสย

การทรงตวไดงาย (5)

3) ความผดปกตของระบบโครงรางและกลามเนอ ทาใหเกดปญหาการ

ทรงตวไมมนคง เชน การสญเสยสภาวะจากการทรางกายไมไดเคลอนไหวเปนเวลานาน (Deconditioning

state) หรอโรคเรอรงทางกาย (5) เชน โรคขอเสอม (Osteoarthritis) โดยเฉพาะขอเขาและขอสะโพก (13)

นอกจากนอาการผดปกตและโรคของเทา เชน ตาปลา หด แผลเปน หรอโครงสรางของเทาผดปกต ทาใหเกด

ความเจบปวดขณะเดนหรอเปลยนทา เกดการหกลมตามมาได (6)

4) ความผดปกตของสมดลกรดดางและอเลคโตรไลท ทาใหกลไกการ

ทรงตวลดลง ไดแก ภาวะนาตาลในเลอดตา ทาใหใจส นหรอหนามดเปนลม เกดการหกลมตามมา ระดบ

โซเดยมทสงหรอตากวาปกตมผลตอการทางานของสมองทาใหเกดอาการซมหรอสบสน และระดบ

โปแตสเซยมทตากวาปกตทาใหเกดกลามเนอออนแรง ทาใหผสงอายเกดการหกลมตามมา (11)

5) การใชยา ผสงอายมกจะไดรบยาหลายชนด มการเปลยนแปลงทาง

สรรวทยาจากความชราตอเภสชจลนศาสตร และเภสชพลศาสตรของยา และความผดพลาดทงจากตวผปวย

และแพทย ซงทาใหเกดปฏกรยาตอกนระหวางยา และทาใหเกดผลขางเคยงหรอพษของยาไดงาย (5) ยาจะม

ผลตอกลไกการทรงตว เชน ยารกษาภาวะหวใจเตนผดจงหวะชนด Class Ia, ยาทออกฤทธตอจตและ

ประสาท ไดแก ยานอนหลบ และยาตานซมเศราซงมผลทาใหงวงซม เดนโซเซ กระวนกระวายและสบสน,

ยาลดความดนโลหตและยาขบปสสาวะ ทาใหเกดความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension)

หรอปสสาวะบอย (6, 13) สาหรบผสงอายทมปญหาภาวะกลนปสสาวะไมอยรวมกบการไดรบยา

ขบปสสาวะ ทาใหมความเรงรบเขาหองนา อาจเกดการลนหรอสะดดลมตามมาได (19)

6) การดมแอลกอฮอล จะมผลรบกวนการสงกระแสประสาท และกดระบบ

ประสาทสวนกลาง ทาใหการทางานเกยวกบกลไกการทรงตวไมมนคง ผสงอายเกดการหกลมตามมา (11)

12

1.2.1.3 ปจจยทเกดจากความผดปกตทางจต เชน อาการวตกกงวล หลงลม และซมเศรา

ทาใหผสงอายมการตอบสนองตอสงแวดลอมชาและมการตดสนใจผดพลาด นอกจากน การทผปวยกลวจะ

หกลมมากเกนไปจนไมยอมเดนกลบทาใหเพมความเสยงตอการหกลม (5)

ปจจยภายในบคคลทกลาวมา พบวาเ กยวของกบก ระบวนการสงว ยทมการ

เปลยนแปลงทางดานรางกายและจตใจ รวมกบปญหาการเจบปวยหรอพยาธสภาพของโรคตางๆ ซงใน

ผสงอายมกพบวาจะมโรคประจาตวหลายโรค และมการใชยาหลายชนด ทาใหเกดผลขางเคยงจากยาทไดรบ

ซงปจจยเหลานจะมผลตอกลไกการทรงตวของรางกายลดลงทงโดยตรงและโดยออม จงทาใหผสงอายเสยง

ตอการหกลมไดงายกวาวยอนๆ

1.2.2 ปจจยภายนอกบคคล (Extrinsic factor) หมายถง สงแวดลอมทไมปลอดภยทง

ภายในและภายนอกบาน (11, 25) ไดแก

1.2.2.1 สงแวดลอมภายในบานททาใหผสงอายเสยงตอการหกลม (15, 17) ดงน

1) พนบานเปนมนลน เชน การปพนดวยกระเบองเคลอบ หนขด หนแกรนต

พนไมขดเงา ทาใหเสยงตอการลนหกลมไดงาย โดยเฉพาะในผสงอายทมการทรงตวไมด

2) พนบานตางระดบทสงเกตยาก เนองจากผสงอายมปญหาเกยวกบการ

มองเหน และการแยกความแตกตางของระดบทาไดลาบาก ทาใหการกะระยะกาวเทาผดพลาดเกดหกลมได

3) ประตบานทมขอบธรณประต เนองจากผสงอายจะมลกษณะกาวยางชา

กาวสนและยกเทาตา เมอมขอบธรณประตจะทาใหเดนสะดดเกดการหกลมได รวมถงประตบานทมลกษณะ

การเปดปดลาบาก

4) แสงสวางภายในบานไมเพยงพอ ผสงอายทมปญหาเกยวกบสายตา การ

มองเหนไมชดเจนอยแลว เมอภายในบานมดสลว แสงสวางไมเพยงพอ ยงทาใหผสงอายเสยงตอการหกลม

ไดงาย

5) การจดเปลยนเฟอรนเจอรบอยๆ ทาใหผสงอายจาสภาพแวดลอมไมได

ซงเสยงตอการเดนสะดดหกลมไดงาย รวมถงการจดวางสงของภายในบานไมเปนระเบยบ

6) พรมเชดเทาลน ขาดรงรง หรอขอบสงเกนไป ทาใหเดนสะดด ลนหกลม

7) บนไดบานชนและไมมราวบนได ราวบนไดไมมความแขงแรงมนคง ม

การวางสงของตามขนบนได การตกจากบนไดบานสวนใหญมกมสาเหตจากการสนหรอกาวเทาพลาด ไถล

ขณะเดนขนบนได ผสงอายบางคนอาจมสงของในมอจนไมสามารถใชมอเกาะจบราวบนไดได ทาใหเกด

การกาวพลาดบนไดได

8) หองนาหองสวม ไมเหมาะสาหรบผสงอาย ไดแก

- ทตง อยภายนอกบาน อยไกล ทาใหผสงอายไมสะดวกในการเขา

หองนา

13

- พนลน ไมสะอาด สวนใหญพบวามกจะเปยกตลอดเวลา เนองจาก

หองนาหองสวมในบานของคนไทย บรเวณอาบนาและสขาจะอยรวมในหองเดยวกน และมไดแบงบรเวณท

เปยกและแหง เวลาอาบนาจงมกทาใหนาไหลเปยกทวหอง ซงทาใหเสยงตอการลนลมได

- ไมมราวเกาะในหองนาหองสวม ผสงอายมกมปญหากลามเนอขาด

ความแขงแรง มการเสอมของขอตอ การลก การนงไมคลองแคลว จงมความยากลาบากในการลกขน และนง

ลงบนโถสวม ขณะทากจกรรมขบถาย ทาใหมโอกาสทจะเกดการหกลมได ถามราวจบเกาะจะชวยใหการ

ทรงตวดขน

- การวางของใชเกะกะในหองนา ทาใหผสงอายเดนสะดด ลนลมงาย

- ลกษณะโถสวมไมเหมาะสมกบผสงอาย เชน เปนสวมแบบนงยอง

1.2.2.2 สงแวดลอมภายนอกบาน ไดแก สถานททผสงอายไปเปนประจาในชมชน

(16) ไดแก

1) ถนนในชมชน ทางชารด ไมมบาทวถ ไมมสะพานลอยหรอทางมาลาย

สาหรบขามถนน หรอมสงกดขวาง เชน พมไม

2) วด รอบเจดยเปนพนขดมน บนไดปดวยหนออน ซงทาใหลน

3) ตลาด แผงขายของทจดวางไมเปนระเบยบและทางเดนแคบ

4) ทงนา มคนนาคคลอง ซงมพนไมสมาเสมอ อาจเปยกแฉะ ลน

2. การประเมนปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

จากการศกษาปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย แบงออกเปน 2 ปจจย ไดแก

ปจจยภายในบคคล (Intrinsic factor) เกดจากความเสอมของรางกายจากกระบวนการสงวย ไดแก

การเคลอนไหวหรอการทรงตว ความบกพรองในการมองเหน ปจจยจากการเจบปวยหรอพยาธสภาพของ

โรค การเปลยนแปลงทางดานจตใจ รวมถงการใชยา ซงปจจยดงกลาวมผลตอการทรงตวของผสงอาย และม

โอกาสเกดการหกลมไดงาย

ปจจยภายนอกบคคล (Extrinsic factor) สงแวดลอมทไมปลอดภยทงภายในและภายนอกบาน ไดแก

ลกษณะทอยอาศย ลกษณะพน แสงสวางไมเพยงพอ การวางสงของภายในบาน ลกษณะบนได หองนา

รวมทงสตวเลยงหรอเดกเลก เปนตน

แนวทางการประเมนความเสยงตอการหกลมของผสงอายทอาศยอยในชมชน ควรไดทงจากการ

ซกประวต การตรวจรางกาย รวมกบการสารวจสงแวดลอมทงภายในและภายนอกบาน เพอใหครอบคลม

ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอายแตละคน ดงตอไปน

2.1 ปจจยภายในบคคล (Intrinsic factor)

2.1.1 การซกประวตโรคหรอปญหาการเจบปวยและการใชยา (6, 37) ดงน

- โรคหรอปญหาการเจบปวย เนองจากโรคเฉยบพลนหรอโรคเรอรงเปนปจจยททา

14

ใหเกดการหกลมได ดงนนในการสมภาษณ ควรซกประวตโรคหรอปญหาการเจบปวย ไดแก ความผดปกต

การมองเหน การไดยน การทรงตวหรอการเดน โรคทางระบบประสาท หรอโรคหลอดเลอดในสมอง และ

ประวตของโรคขอและกระดก เปนตน

- การใชยา ไดแก ยาทออกฤทธตอจตและประสาท ไดแก ยานอนหลบ ยาตานเศรา

ยากลอมประสาท ยาลดความดนโลหต และยาขบปสสาวะ หรอยาอนๆ ทใชในปจจบน ทมผลตอกลไก

การทรงตวของผสงอาย

2.1.2 การประเมนการทดสอบและการตรวจรางกาย (5) ดงน

- การตรวจรางกาย ไดแก การตรวจชพจร และความดนโลหตตาขณะเปลยนทา

(Postural hypotension) ทดสอบโดยการวดความดนโลหตในทานอนหลงจากนอนไปแลว 5 นาท และใน

ทาน งหลงจากลกขนน งนาน 1 นาท การประเมนผล Postural hypotension คอความแตกตางของความดน

ทานอนและทาน ง ถาคา Systolic pressure ลดลง ≥ 20 mmHg หรอคา Diastolic pressure ลดลง ≥ 10

mmHg ถอวามความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension)

- การประเมนสขภาพจต ไดแก แบบประเมน The Mini-Mental State Examination

(MMSE) เพอคดกรองปญหาสขภาพจตทซอนอยในผสงอาย ไดแก ภาวะซมสบสนเฉยบพลน (Delirium)

ภาวะสมองเสอม และภาวะซมเศรา

- การประเมนการมองเหน โดยใชแผน Snellen chart ซงสะดวกและงายตอการ

ประเมนเบองตน

- การประเมนการเดนและการทรงตว ไดแก วธ The time Up and Go Test (TUGT)

เปนการตรวจเพอดทาทางการลกขนยน การเดนและการทรงตวของผปวยขณะเดน เปนวธทดสอบทงาย

รวดเรว และปลอดภย ซงมวธการทดสอบโดยใหผสงอายนงเกาอทมทพกแขนแลวลกขนยน จากนนใหเดน

เปนระยะทาง 3 เมตร แลวออมกลบมาทจดเดมเพอน งทเกาออกครง เรมจบเวลาตงแตผสงอายเรมลกจาก

เกาอจนถงกลบมาน งทเกาอ ถาผสงอายทมอปกรณชวยเดนใหเดนโดยใชอปกรณดงกลาว สาหรบการ

ประเมนผล ถาใชเวลา ≥ 20 วนาท หมายถง ผสงอายมการเดนและการทรงตวบกพรอง

- การประเมนภาวะโภชนาการในผสงอาย โดยการประเมนดวยคาดชนมวลกาย

(Body mass index, BMI) เปนวธทงายและสะดวกในการประเมนโภชนาการขาดและโภชนาการเกน จาก

นาหนกและสวนสงสามารถนามาหาคา BMI ไดโดยคานวณจากสตรนาหนกตวเปนกโลกรมหารดวย

สวนสงกาลงสอง (เมตร)2

การประเมนผล(คนเอเชย)

ภาวะนาหนกนอยกวามาตรฐาน BMI < 18.5

ปกต BMI 18.5 - 22.9

ภาวะนาหนกมากกวามาตรฐาน BMI ≥ 23.0

15

2.2 ปจจยภายนอกบคคล หมายถง สงแวดลอมรอบ ๆตวบคคลทเปนปจจยในการเกดการหกลม

ของผสงอาย โดยประเมนความปลอดภยของสงแวดลอมภายในบาน ซงเปนเหตปจจยเกดการหกลมไดแก

ลกษณะทพกอาศย การจดวางเครองใช ลกษณะพน แสงสวางทไมเพยงพอ ลกษณะบนได หองนา รวมทง

สตวเลยงหรอเดกเลก (5)

สาหรบการศกษาในครงน คณะผวจยไดพฒนาแบบสมภาษณปจจยทมความสมพนธกบการหกลม

ในผสงอาย ประกอบดวยขอมลทไดจากการซกประวต ขอมลทวไป การสารวจปจจยภายในและภายนอกท

เกยวของกบการหกลมของผสงอาย ซงรวมถงการสารวจสภาพสงแวดลอมภายในบรเวณบาน การตรวจ

รางกาย รวมกบการประเมนและการทดสอบตามกรอบแนวความคด

3. ผลกระทบจากการหกลมในผสงอาย

ผสงอายทหกลมจะไดรบอนตรายทงทางดานรางกาย ตงแตเลกนอย รนแรง จนถงเสยชวต และม

ผลกระทบดานจตใจ สงคม และเศรษฐกจดวย สาหรบผลกระทบดานรางกาย อาจไดรบบาดเจบเลกนอย

ไดแก ฟกชา เคลดขดยอก ไปจนถงบาดเจบรนอยางรนแรง เชน ขอเคลอน กระดกหก การบาดเจบของสมอง

จนถงอาจเสยชวตได การบาดเจบทรนแรงทพบบอย คอ กระดกสะโพกหก นอกจากนยงสงผลใหตองนอน

โรงพยาบาล และเกดภาวะแทรกซอนอนๆ ตามมา เชน การตดเชอ แผลกดทบ เปนตน นอกจากน ผสงอายท

เกดการหกลมยงมการสญเสยความสามารถในการดาเนนกจวตรประจาวน สงผลกระทบตอจตใจสญเสย

ความมนใจในตนเองเกยวกบการเคลอนไหวอยางปลอดภย มความกงวลวาตนเองจะเกดการหกลมซาทาให

เกดภาวะความกลวการหกลม (Fear of falling) รวมถงภาวะซมเศรา และการมคณภาพชวตทแยลง สวน

ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ การหกลมและภาวะกระดกหกนอกจากจะนามาซงความทกขทรมานของ

ผปวยแลว ยงทาใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจ ทงตอครอบครวของผสงอายเอง และตอสงคมสวนรวม

ไดแก คารกษาพยาบาลขณะอยในโรงพยาบาล การสญเสยเวลาทางานของญาต การดแลในระยะยาวเมอ

เกดความพการ (38) มการคาดประมาณผลกระทบทางเศรษฐกจของการหกลมในผสงอายทฮองกง พบวา

มความสญเสยถง 71 ลานเหรยญสหรฐตอป ขณะทในสหรฐอเมรกามการศกษาผลกระทบของการหกลมใน

ผสงอายในป ค.ศ. 2000 พบอบตการณของการหกลมททาใหเสยชวต 10,300 ราย เมอคดเฉพาะ

คารกษาพยาบาลจะเทากบ 200 ลานเหรยญ สวนอบตการณของการหกลมทไมทาใหเสยชวตเทากบ 2.6 ลาน

ราย คดเปนคารกษาพยาบาลเทากบ 19,000 ลานเหรยญ (5) นอกจากน การศกษาของประเสรฐ อสสนตชย

และคณะ (2544) (11) พบวา ผสงอายทหกลมมคาใชจายเฉลยคนละ 1,200 บาทตอป และผสงอายทหกลม

และตองผาตดรกษากระดกสะโพกหกมคาใชจายเฉลยคนละ 60,000 บาท ดงนนการหกลมจงนบไดวาเปน

การสญเสยเศรษฐกจของครอบครวและประเทศชาต

สรปไดวา การหกลมในผสงอาย จะมผลกระทบเกดขนทงตอตวผสงอายเอง ไดแก การบาดเจบ ซง

ทาใหเกดความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนตางๆ และอาจทาใหเสยชวตได นอกจากนยงสงผลกระทบ

ตอจตใจ ทาใหผสงอายสญเสยความมนใจในการเคลอนไหว กลวการหกลม ทาใหตองเปนภาระของผดแล

16

และครอบครว อกทงยงมการสญเสยคาใชจายในการดแลรกษา รวมทงเปนภาระของสถานพยาบาลทตอง

ดแลรกษาผสงอายทเกดการหกลมเพมขน

4. งานวจยทเกยวของกบอบตการณและปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอาย

เกศน หาญจางสทธ (2537) (39) ศกษาอบตการณและปจจยทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตท

บานของผสงอายจงหวดยโสธร ใชระยะเวลาการศกษา 3 เดอน กลมตวอยางเปนผสงอาย 60 ปขนไป จานวน

270 คน พบวาเกดอบตเหต 133 คน รวม 176 ครง คดเปนอตราอบตการณรายคนรอยละ 49.3 รายครงรอยละ

65.2 ชนดของอบตเหต พบวา การถกของมคม มอตราอบตการณสงสด 25.9 ครงตอรอยคน รองลงมา ไดแก

การพลดตกหกลม การชนกระแทกรอยละ 17 กจกรรมขณะเกดทพบบอย ไดแก ทางานบาน (24.1 ครงตอ

รอยคน) การเดน (12.2 ครงตอรอยคน) เกดในเวลากลางวนมากทสด (25.9 ครงตอรอยคน) สถานทเกด

บรเวณหองครวมากทสด (20.7 ครงตอรอยคน) ปจจยทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตทบานของ

ผสงอาย ไดแก เพศ การมองเหน การไดยน กลามเนอออนแรง โรคเบาหวาน การใชยานอนหลบ และ

สขภาพจต มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต ปจจยทมความสมพนธตอการเกดหรอไมเกด ไดแก

การมองเหน การไดยน ปจจยทไมมความสมพนธ ไดแก อาย สถานภาพสมรส โรคกระดกและขอ ความ

พการ อาการวงเวยน หนามอ อาการชาตามปลายมอปลายเทา อาการงวงนอนในเวลากลางวน โรคความดน

โลหตสง การปฏบตกจวตรประจาวน และการใชเวลาวาง

สทธชย จตะพนธกลและคณะ (2541) (40) ศกษาการหกลมและปจจยรวมในการสารวจประชากร

ผสงอายทมอาย 50 ปขนไป จานวน 4,480 คน ผลการศกษาพบวา ผสงอายมประวตหกลม ≥ 1 ครงในระยะ

6 เดอนทผานมาจานวน 836 คน หรอคดเปนรอยละ 18.7 พบวา ผสงอายหญงหกลมมากกวาผสงอายชาย

การหกลมสวนใหญเกดบรเวณนอกบานถงรอยละ 65 และเกดในเวลากลางวนรอยละ 85 จากการวเคราะห

Multiple regression พบปจจยทมความสมพนธตอการหกลมในผสงอายชาย ไดแก การรบรวาสถานะ

สขภาพแย มโรคความดนโลหตสง มความลาบากในการเดนภายในบาน มปญหาในการลกน งและไมม

ไฟฟาใชภายในบาน สวนปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในผสงอายหญง ไดแก การรบรวาสถานะ

สขภาพแย มโรคขอ ความสามารถในการทากจวตรประจาวนพกพรอง มปญหาในการลกน ง การไปจาย

ตลาด ความรสกเหงาเปลาเปลยว รบประทานอาหารนอยกวาสามมอตอวน ไมมไฟฟาใชภายในบาน และ

อาศยในบานทรงไทยหรอกระทอม ซงการศกษานแสดงใหเหนวา สภาพแวดลอมและปจจยทางสขภาพทม

ผลตอการทรงตวและทาเดนเปนปจจยสาคญของการหกลมในผสงอายไทย

นารรตน จตรมนตร และคณะ (2541) (15) ศกษาสภาพแวดลอมในบาน และความสมพนธระหวาง

ปจจยสวนบคคล และสภาพแวดลอมในบานทเสยงตอการหกลมของผสงอาย โดยมกลมตวอยางเปน

ผสงอาย 417 คน จากชมรมผสงอายในเขตกรงเทพมหานคร 9 แหง พบวากลมตวอยางมประวตหกลม

รอยละ 54.9 อายเฉลย 68.7 ป เปนเพศหญงรอยละ 63.8 สถานภาพสมรสรอยละ 52.8 โรคประจาตวทพบ

มากทสด ไดแก โรคเกยวกบขอและกระดก รองลงมาคอ โรคความดนโลหตสง สภาพแวดลอมในบานท

17

เสยงตอการหกลม ไดแกลกษณะขนบนได แสงสวาง การจดวางสงของเครองใช และลกษณะของพรมหรอ

ผาเชดเทามความสมพนธกบการหกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 นอกจากนยงพบวาปจจยสวน

บคคล ไดแก เพศ สถานภาพสมรส การแตงกาย และภาวะสขภาพ คอ การมโรคประจาตว ปญหาการทรงตว

และปญหาจตใจ มความสมพนธกบการหกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

ทศน พลฤทธ (2541) (41) ศกษาปจจยทมความสมพนธตอการเกดอบตเหตในบานของผสงอาย

เปรยบเทยบระหวางผสงอายทเปนสมาชกของชมรมกบผสงอายทไมไดเปนสมาชกของชมรมผสงอาย

จงหวดราชบร มวตถประสงคเพอศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา และระบาดวทยาเชงวเคราะห เกยวกบ

อตราอบตการณการเกดอบตเหตในบานของผสงอาย จงหวดราชบร และศกษาปจจยดานบคคลทม

ความสมพนธกบการเกดอบตเหตในบานของผสงอาย กลมตวอยางจานวน 320 คน โดยใชระยะเวลาศกษา

3 เดอน ผลการศกษาพบวา มอตราอบตการณของการเกดอบตเหตในบานของผสงอายจานวน 134 คน รวม

178 ครง คดเปนอตราอบตการณรอยละ 41.9 (รายคน) และรอยละ 55.6 (รายครง) ชนดของการเกด

อบตเหต พบวาการถกของมคมพบมากทสด 21.25 ครงตอรอยคน รองลงมา คอ การพลดตกหกลม 18.12

ครงตอรอยคน กจกรรมขณะเกดอบตเหตทพบมากทสด คอ การทางานบาน รองลงมา คอ การเดน สถานท

เกดอบตเหต พบวาเกดภายในบานและรอบบาน สวนความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบการเกด

อบตเหตในบาน พบวา เพศหญงมอตราอบตการณการเกดอบตเหตรอยละ47 ผทมสถานะภาพสมรสแยก

มอตราอบตการณมากทสดรอยละ 50.0 ปจจยสวนบคคลทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตในบานของ

ผสงอาย คอ สขภาพกาย ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคไขมนในเลอดสง อาการ

ชามอชาเทา ตอกระจก ตอหน การใชยานอนหลบ กจวตรประจาวน และสขภาพจต

ประเสรฐ อสสนตชย และคณะ (2544) (11) ศกษาอบตการณการหกลมในผสงอายไทยในชมชน

และปจจยเสยงทสาคญตอการหกลม เพอหาวธปองกนการหกลมในโครงการสงเสรมสขภาพปองกนการ

หกลมและผลแทรกซอนในผสงอาย โดยการศกษาแบบภาพตดขวางเพอหาความชกและปจจยเสยงของการ

หกลม ผลการศกษาพบวา ความชกของการหกลมในระยะ 6 เดอนกอนการศกษาเทากบรอยละ 24.1 ใน

ผสงอายหญง และรอยละ 12.1 ในผสงอายชาย ปจจยเสยงอสระตอการหกลม ไดแก เพศหญง อาการหลงลม

สบสน อาการหตง คณภาพชวตทรสกวาสขภาพดอยกวาในวยเดยวกน ความสามารถในการดาเนนกจวตร

ประจาวนทดอย หลงโกง (Kyphoscoliosis) การใชแวนสายตา ชพจร ทานงทเรว และภาวะทพโภชนาการ

เพญศร เลาสวสดชยกล และคณะ (2543) (17) ศกษาปจจยเกยวของและผลจากการหกลมใน

ผสงอายทอาศยอยในชมชน โดยศกษาในผสงอายทมอายตงแต 60ปขนไป จานวน 103 คน ทมารบการ

ตรวจรกษาทหองตรวจผปวยนอกแผนกฉกเฉนและออรโธปดกส โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

ระหวางเดอนมกราคมถงเดอนพฤษภาคม พ.ศ.2542 ดวยปญหาการหกลมในระยะไมเกน 6 เดอน

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมอาย 60-93 ป อายเฉลย 73.6 ป สวนใหญเปนผสงอายตอนตน (อาย 60-74

ป) คดเปนรอยละ 59.2 เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย คดเปนสดสวน 4:1 ภาวะสขภาพโดยทวไปสวนใหญ

มโรคประจาตวตงแต 2 โรคขนไป รอยละ 50.5 โรคทเปนมากทสดไดแก โรคความดนโลหตสง รอยละ 41.7

18

รองลงมา คอ โรคเบาหวาน รอยละ 24.3 มยาทรบประทานประจา 1-8 ชนด เฉลย 3.1 ชนด กลมยาท

รบประทานมากทสด คอ ยารกษาความดนโลหตสงรอยละ 41.7 และยาขบปสสาวะรอยละ 33.3 ผสงอาย

สวนใหญมประวตหกลม 1 ครงในระยะ 6 เดอนทผานมารอยละ 52.4 สวนใหญมสาเหตจากปจจยภายนอก

รอยละ 51.5 โดยเกดจากพนลนมากทสดรอยละ 52.8 สาหรบปจจยภายในสวนใหญเกดจากสาเหต

ขาออนแรงเฉยบพลนโดยไมทราบสาเหตรอยละ 42.5 เกดขณะกาลงเดนรอยละ 55.4 กลมตวอยาง

สวนใหญหกลมในบานและบรเวณรอบบาน หองนาเปนสถานทเกดการหกลมมากทสด สวนใหญเกดใน

เวลากลางวนรอยละ 36.9 ผลจากการหกลมพบวา บาดเจบเลกนอยรอยละ 47.6 บาดเจบรนแรงรอยละ 44.6

ลกษณะการบาดเจบสวนใหญพบวามกระดกหกรอยละ 74.8 ตาแหนงทหกมากทสด ไดแก กระดกสะโพก

หกรอยละ44.2 ซงตองนอนรกษาอยในโรงพยาบาลนานเฉลย 10.8 ว น ภายหลงการหกลมพบวา

ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนลดลงทง 6 ดาน ไดแก การรบประทานอาหาร การอาบนา การ

แตงกายใสเสอผา การเคลอนยาย การควบคมการขบถาย และการใชหองสขา นอกจากผลทางรางกายแลว

เกอบรอยละ 75 มผลกระทบทางดานจตใจ โดยมความรสกกงวลเกยวกบการปฏบตกจวตรประจาวนรอยละ

46.0 รองลงมารสกเสยใจรอยละ 29.7 นอกจากนยงมผสงอายถง 6 รายมความรสกอยากตาย และผสงอาย

2 รายรสกทกขทรมาน

ลดดา เถยมวงศ และคณะ (2544) (13) ศกษาปจจยเสยงตอการหกลมของผสงอายทอาศยอยใน

ชมชน โดยการทบทวนงานวจยตงแตป ค.ศ. 1988 ถงป ค.ศ. 2000 ทงหมด 28 งานวจย สามารถนามาจดกลม

ปจจยทเกยวของกบการหกลมทพบเหมอนกนอยางนอย 5 งานวจยขนไป หรอเปนปจจยเสยงทสอดคลองกบ

ผสงอายไทย พจารณาเกยวกบกลไกหรอสาเหตของปจจยเสยงเหลานตอการเกดหกลม ไดแก เพศหญง อาย

ทมากขน การมองเหนบกพรอง ความจาบกพรอง การทรงตวและการเดนบกพรอง การเคลอนทบกพรอง

ภาวะเจบปวยเรอรง การใชยา การมกจกรรม มประวตหกลม และสภาพแวดลอมทไมปลอดภย

วรรณนภา บญระยอง และคณะ (2545) (16) สารวจปจจยเสยงของสภาพแวดลอมทงภายในและ

ภายนอกบานตอการเกดอบตเหตของผสงอาย ตามหลกวชาการและตามความคดเหนของผสงอาย ตลอดจน

กลยทธในการจดการปญหา คดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง เปนผสงอายทอาศยอยในชมชน

จงหวดเชยงใหม จานวน 25 คน ผลการศกษาพบวา สภาพแวดลอมทเสยงตอการเกดอบตเหต ไดแก การม

ธรณประตในบาน การไมมอปกรณ เชน โทรศพท หรอสงทพรอมใชและเออมถงเมออยทพนเพอขอความ

ชวยเหลอกรณเกดการหกลม ขอบบนไดมสเดยวกบขนบนได ความสงและความกวางขนบนไดไมเหมาะสม

ทางเดนในบานมพนตางระดบ หองนาเปนสวมซมแบบนงยอง พนลน ไมมราวเกาะ และบานประตผลกเขา

ดานใน ในชมชนไมมบาทวถ ไมมสะพานลอยหรอทางมาลาย สวนขอมลจากการสมภาษณตามความคดเหน

ของผสงอายเหนวา บรเวณทเสยงตอการหกลม ไดแก หองนาทมพนลน บนได ทางตางระดบ บรเวณซกลาง

และบนไดหนออนในวด ซงกลยทธในการจดการ ผสงอายเหนวาควรจดการกบปญหาเหลานดวยความ

ระมดระวงตนเองมากกวาไปปรบสภาพแวดลอม

19

วภาว กจกาแหง (2548) (42) ศกษาปจจยเสยงทมความสมพนธตอการหกลมของผสงอายในชมชน

เปนการศกษาวจย Cross-sectional โดยเกบขอมลการหกลมในชวง 1 ปกอนการศกษา มวตถประสงคเพอ

ศกษาปจจยเสยงทมความสมพนธตอการหกลมของผสงอายในชมชนและหาอบตการณการหกลมของ

ผสงอายในชมชน โดยใชขอมลจากผสงอายตงแต 60 ปขนไปในตาบลวดจนทร อาเภอเมอง จงหวด

พษณโลก จานวน 403 คน ผลการศกษาพบวา มอบตการณการหกลมรอยละ 25.1 โดยมอบตการณหกลม

หนงครง คดเปนรอยละ 11.9 และอบตการณการหกลมซา คดเปนรอยละ 13.2 ปจจยเสยงทมความสมพนธ

อยางมนยสาคญกบอบตการณการหกลม คอ ปจจยเสยงทางดานสงคมประชากร ไดแก ปจจยทางดานเพศ

ปจจยเสยงทางดานประวต ไดแก การเจบปวยเฉยบพลน ภาวะเวยนศรษะ ปจจยเสยงทางดานกระบวนการ

ชรา ไดแก การไดยนบกพรองและการทรงตว ปจจยเสยงทางดานสขภาพจต ไดแก ภาวะซมเศราและภาวะ

วตกกงวล ปจจยภายนอก ไดแก การใชยามากกวา 4 ชนด การใสรองเทาทไมพอด และปจจยสงแวดลอม

ภายในบาน ไดแก พรมไมยดตดกบพน พรมมขอบยน และเกาอตาเกนไปหรอไมสะดวกในการลก สวน

ภายนอกบาน คอ ทางเดนชารด และมพมไมเตยๆ ททางเดนไปสบาน

เปรมกมล ขวนขวาย (2550) (43) ศกษาปจจยทเกยวของกบการหกลมของผสงอายทอาศยอยใน

ชมชน เปนการศกษาวจยยอนหลง มวตถประสงคเพอหาปจจยทเกยวของกบการหกลมของผสงอายทอาศย

อยในชมชน มกลมตวอยางเปนผสงอายทมอาย 60 ปขนไป อาศยอยในเขตเทศบาลนครขอนแกน ทเขารบ

การตรวจรกษาทโรงพยาบาลศนยขอนแกน ในชวงวนท 1 ธนวาคน 2549 ถง 30 มถนายน 2550 จานวน 240

คน แยกออกเปนกลมศกษา คอ ผทหกลม จานวน 80 คน และกลมเปรยบเทยบ คอ ผทไมหกลม จานวน 160

คน ผลการศกษาพบวา การกลวตอการหกลม อาย การมประวตหกลม และการเปนโรคความดนโลหตสงม

ความสมพนธกบการหกลมอยางมนยสาคญทางสถต กลาวคอ ผสงอายทกลวการหกลมมโอกาสเสยงตอการ

หกลมสงเปน 3.73 เทาของผสงอายทไมกลวการหกลม ( 95% CI เทากบ 1.17 ถง 11.86) สวนผสงอายทม

อาย 80 ปขนไป มโอกาสเสยงตอการหกลมสงเปน 2.9 เทาของผสงอายทมอายระหวาง 60-69 ป (95% CI

เทากบ 1.32 ถง 6.36) สาหรบผสงอายทมประวตเคยหกลมมโอกาสเสยงตอการหกลมสงเปน 2.36 เทาของ

ผสงอายทไมมประวตเคยหกลม (95%CI เทากบ 1.3 ถง 4.28) และผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสงม

โอกาสเสยงตอการหกลมสงเปน 2.14 เทาของผสงอายทไมเปนโรคความดนโลหตสง (95% CI เทากบ 1.18

ถง 3.88)

นงนช วรไธสง (2551) (25) ศกษาปจจยทเกยวของกบการหกลมในผสงอายกลมเสยงทอาศยอยใน

ชมชน เปนการวจยเชงพรรณนา เพอประเมนคดกรองผสงอายกลมเสยง และคนหาปจจยทเกยวของกบ

การหกลมในผสงอายกลมเสยงทอาศยอยในชมชน จากกลมตวอยางผสงอาย 194 คน เกบรวบรวมขอมล

โดยใชแบบสมภาษณ ปจจยทเกยวของกบการหกลมประกอบดวย ขอมลสวนบคคล ปจจยภายใน ไดแก

แบบแผนการดาเนนชวต การหกลม สขภาพกายและสขภาพจต และปจจยภายนอกบคคล ไดแก

สงแวดลอมภายในบานและภายนอกบาน โดยการสมภาษณขอมลจากผสงอาย และใชแบบประเมนความ

เสยงการหกลมของผสงอาย คอ Thai Fall Risk Assessment Tool (Thai FRAT) ผลการศกษาพบวา กลม

20

ตวอยางทมความเสยงตอการหกลมจานวน 59 คน คดเปนรอยละ30.4 ซงปจจยทเกยวของกบการหกลมใน

ผสงอายกลมเสยง ไดแก ปญหาภาวะโภชนาการทงตากวาเกณฑและสงกวาเกณฑ ปญหาดานสขภาพ พบวา

มปญหาระบบกลามเนอและกระดกมากทสด รองลงมาคอ โรคความดนโลหตสงและเบาหวาน ตามลาดบ

ปญหาเกยวกบสายตา ปญหาการเดนและการทรงตวบกพรอง สวนปจจยภายนอกบคคล พบปจจยทเกยวของ

จากลกษณะพนมากทสดคอ พนลน พนขรขระ พนตางระดบ เปนตน

Honeycutt et al. (2002) (18) ศกษาปจจยเสยงตอการหกลมของผสงอายชายทอาศยอยในชมชน

โดยทาการศกษายอนหลงกลมตวอยางมอาย 65 ปขนไป จานวน 71 คน เปนผปวยนอกใน VA medical

center ผลการศกษาพบวา ผสงอายชายมประวตหกลมรอยละ52.1ปจจยทสมพนธกบการหกลม ไดแก

ประวตหกลม มโรคประจาตวอยางนอย 3 โรค คอโรคในระบบหวใจ ปอด และกระดก มการใชยามากกกวา

1 ชนด โดยเฉพาะยาขบปสสาวะ และยาโรคหวใจ อายเฉลย 80 ปขนไปมปญหาเกยวกบสายตา การดมสรา

มอาการซมเศรา ปญหาการทรงตวไมด และมคาดชนมวลกายตากวา 25

Huang et al. (2003) (44) ประเมนความเสยงตอการหกลมในผสงอาย เพอคดกรองผสงอายทม

ความเสยงตอการหกลมในการหาแนวทางปองกนตอไป วธการศกษาเชงบรรยายและเชงคณภาพ เปน

การศกษาแบบภาคตดขวาง กลมตวอยางเปนผสงอายทมอาย 65 ปขนไป ในเมองไทเป แบงเปน 2 กลม คอ

กลมทมประวตหกลมและไมมประวตหกลมใน 1 ปทผานมา ไดกลมตวอยาง 103 คน ซงมผสงอายกลมทม

ประวตหกลม 52 คน และไมมประวตหกลม 51 คน ผลการศกษา ในกลมทมประวตหกลมมการดม

แอลกอฮอล มการออกกาลงกายไมสมาเสมอ มปญหาเกยวกบกระดกและขอ มปญหาการไดยน มปญหา

สขภาพกายและสขภาพจต และมการใชยา ไดแก รบยานอนหลบ เปนตน

Resnick et al. (2004) (12) ศกษาการหกลมของผสงอายทอาศยอยในชมชน โดยการศกษาไป

ขางหนา 5 ป กลมตวอยางเปนผสงอายทอาศยอยใน Continuing care retirement community (CCRC)

จานวน 300 คน เพออธบายลกษณะของการหกลมและปจจยเสยงทสมพนธกบการหกลม รวมทงวธปองกน

การหกลมในแตละปจจยทพบ ไดแก อาย เพศ การดมแอลกอฮอล การออกกาลงกาย สถานะทางสขภาพกาย

และสขภาพจต และปญหาทางระบบประสาท (Parkinson’s disease, peripheral neuropathy, or stroke)

ผลการศกษาพบวามประวตหกลมอยางนอยรอยละ57 สถานทเกดการหกลมมากทสด ไดแก หองน งเลน

รอยละ 23 หองนอนรอยละ 20 หองนารอยละ 13 และเกดนอกบานรอยละ 30 กจกรรมขณะเกดกาลงเดน

มากทสด รอยละ 55 เกดในชวงเวลากลางคน และพบวามการดมแอลกอฮอลรอยละ18 ผลจากการหกลม

ไมไดรบบาดเจบรอยละ 28 และมกระดกหกรอยละ 9 เมอทดสอบความสมพนธของปจจยเสยงตอการ

หกลม ไดแก ปญหาสขภาพจต การรบรบกพรอง การดมแอลกอฮอลในระดบปานกลาง และปญหาเกยวกบ

ระบบประสาทสวนปลาย ซงปจจยดงกลาวเกยวของกบการทรงตว ซงสามารถนามาจดโปรแกรมปองกน

การหกลม ไดแก การฝกการทรงตว การออกกาลงกายเพอเพมความแขงแรงของกลามเนอขาและขอเทา

เปนตน

21

Shanthi and Krishnaswamy (2005) (45) ศกษาปจจยเสยงตอการหกลมในผสงอาย เปนการศกษา

ไปขางหนา 1 ป กลมตวอยางเปนผสงอายทมารบบรการทคลนกผสงอาย ทมประวตหกลมจานวน 100 คน

เกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณ การตรวจรางกายและการตรวจทางหองปฏบตการ ผลการศกษาพบวา

ปจจยเสยงตอการหกลมภายในบคคล ไดแก อาย 70 ปขนไป ปญหาในระบบกลามเนอและกระดก ปญหา

ทางสายตา ในผสงอายทมคาดชนมวลกาย (BMI) ตา พบวา มปญหากระดกหก มการใชยาโดยเฉพาะยา

นอนหลบ นอกจากนยงพบวาในกลมตวอยางรอยละ 46 พบปจจยเสยงตอการหกลมมากกวา 3 ปจจย

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศ พบวาการหกลมเปนปญหาทางดาน

สขภาพของผสงอายทพบไดบอยและกอใหเกดผลแทรกซอนตามมาตงแตเลกนอยจนถงเสยชวต พบวา

อบตการณของการหกลมคอนขางสง ซงปจจยทเกยวของกบการหกลมของผสงอายทอาศยในชมชน ไดแก

ปจจยภายในและปจจยภายนอกบคคล ปจจยภายในบคคลพบวาเกยวของกบการเปลยนแปลงใน

กระบวนการสงวย (Aging process) คอ การเปลยนแปลงของระบบโครงรางและกลามเนอ ระบบสมองและ

ประสาท ระบบทางเดนปสสาวะ การมองเหนบกพรอง การไดยนบกพรอง และการเปลยนแปลงทางดาน

จตสงคม นอกจากนยงพบวาผสงอายมกมโรคประจาตวหลายโรค และมการใชยาหลายชนด ซงปจจย

ดงกลาว มผลทาใหกลไกการทรงตวของผสงอายลดลง ทาใหเกดการหกลมไดงาย สวนปจจยภายนอกบคคล

คอ ปจจยทางดานสงแวดลอมทไมปลอดภยตางๆ ทงภายในบานและภายนอกบาน สงแวดลอมภายในบาน

ไดแก สภาพบาน แสงสวาง ลกษณะพน ลกษณะหองนา บนได ตหรอชนวางของทสงหรอตาเกนไป การ

จดวางสงของไมเปนระเบยบ รองเทาและอปกรณชวยเหลอในการเดนไมเหมาะสม เปนตน สงแวดลอม

ภายนอกบาน ไดแก สถานททผสงอายไปประจา ไดแก วด ตลาด ชมรมผสงอาย และสถานททประกอบ

อาชพ เชน สวนหรอทงนา เปนตน

22

บทท 3

วธการดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนงานวจยเชงพรรณนาแบบภาคตดขวาง (Descriptive cross-sectional study) ม

วตถประสงคเพอศกษาปจจยทเกยวของกบการหกลมในผสงอายทอาศยอยในชมชน มวธการศกษาดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยาง คอ ผสงอายทกคนทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชน

เชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก และทาการเกบขอรวบรวมขอมลโดยมเกณฑคดเขา

(Inclusion criteria) ดงน

1. ผสงอายทเขารบบรการหนวยแพทยเคลอนท ในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอ

เมอง จงหวดตาก

2. ยนดเขารวมในงานวจย

3. สามารถสอสารกบผวจยไดและใหขอมลไดดวยตนเอง (ผวจยจะอานคาถามใหผปวย

ฟงและใหผปวยเลอกตอบเอง)

และมเกณฑคดออก (Exclusion criteria) คอ ผสงอายทเขารวมการสมภาษณและการตรวจ

สมรรถภาพรางกายไมครบทกสถาน

2. เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงนแบงไดเปน 2 แบบ ไดแก

แบบท 1: แบบสมภาษณเรองการหกลมในผสงอาย ประกอบดวย 6 สวน รวม 32 คาถาม ดงน

สวนท 1 คาถามเกยวกบประวตการหกลมใน 6 เดอนทผานมา

สวนท 2 ขอมลสวนบคคล มทงหมด 5 ขอ ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ผดแล

หลก อาชพหลกในปจจบน

สวนท 3 ขอมลเกยวกบการใชยา ซงมขอมลเกยวกบชอยาหรอลกษณะยา วธการ

รบประทานยา

สวนท 4 สภาวะสขภาพกายและสขภาพจต ประกอบไปดวยโรคประจาตว ประวต

การผาตด ประวตอบตเหต ความรสกซมเศรา และการรบรสภาวะสขภาพของตนเอง

สวนท 5 แบบแผนการดาเนนชวต ประกอบดวยภาวะโภชนาการ การดมแอลกอฮอล

และการออกกาลงกาย

สวนท 6 แบบประเมนปจจยสงแวดลอมภายในบรเวณบาน ไดแก ลกษณะทพกอาศย

ลกษณะของพนบาน การมหรอไมมธรณประต การเลนระดบภายในบาน การจดวางสงของภายในบาน

23

ลกษณะบนไดในกรณทมบนไดภายนอกหรอภายในบาน ทงดานความแขงแรง การมหรอไมมราวบนได

ความเหมาะสมของการกาวขนลงบนได และการวางสงของบนขนบนได ลกษณะหองนา ทงตาแหนงของ

หองนา การมราวเกาะชวยยนภายในหองนา และพฤตกรรมการใชหองนาและหองสวมของตวอยางทตอบ

แบบสมภาษณ

แบบท 2: แบบบนทกการใหบรการตรวจรางกายของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทย

เคลอนทโดยแพทย การตรวจรางกายเบองตนเพอประเมนสมรรถภาพรางกายทมความเกยวของกบ

การหกลม ซงจดเปนปจจยภายในบคคลทเกยวของกบการหกลมในผสงอาย ไดแก ความดนโลหต การ

มองเหน การทรงตว และความสมบรณทวไปของรางกาย โดยอาศยการตรวจรางกายดวยวธดงตอไปน

- การวดความดนโลหตเปรยบเทยบระหวางทานอนและทานง โดยวดความดนโลหตในทา

นอนกอน แลวเปรยบเทยบกบความดนโลหตในทานงทวดหลงจากการลกน งแลว 3 นาท หากมคา Systolic

blood pressure ในทาน งลดลงจากทานอนมากกวาหรอเทากบ 20 mmHg หรอ Diastolic blood pressure

ลดลงมากกวาหรอเทากบ 10 mmHg จะจดเปนภาวะ Orthostatic hypotension (46)

- ประเมนความชดเจนในการมองเหนดวยการตรวจ Visual acuityโดย Snellen chart ตรวจ

Macular degeneration ดวย Amsler grid และตรวจตอกระจกดวยการสองไฟตรวจเลนสตา

- ประเมนความสามารถในการทรงตวดวย Romberg test, Tandem gait test (ใหเดนตอเทา

เปนระยะเวลา 10 วนาท) และ The time up and go test ซงทาโดยดทาทางการลกขนยนจากเกาอทม

ทพกแขน จากนนเดนเปนเสนตรงไปขางหนาระยะทาง 3 เมตร แลวออมกลบมาจดเดมเพอน งเกาออกครง

และจบเวลาตงแตใหลกยนจนถงกลบมานงไดอกครง อาจใชเครองชวยเดน เชน ไมเทาได โดยหากผเขารบ

การทดสอบทาการทดสอบเดนตอเทาไดระยะเวลานอยกวา 10 วนาท และ/หรอไดเวลาในการทดสอบ The

time up and go test มากกวา 20 วนาท จดวามความบกพรองในการเดน (47)

- ประเมนภาวะโภชนาการดวยคาดชนมวลกาย เปนคาทอาศยความสมพนธระหวางนาหนก

ตวและสวนสง มาเปนตวชวดสภาวะของรางกายวามความสมดลของนาหนกตวตอสวนสงอยในเกณฑท

เหมาะสมหรอไม คาดชนมวลกายสามารถคานวณไดโดยนานาหนกตว(หนวยเปนกโลกรม) หารดวย

สวนสงยกกาลงสอง (หนวยเปนเมตร)โดยมการแปลคาคานวณออกเปนชวงๆดงน (48)

การประเมนผล(คนเอเชย)

ภาวะนาหนกนอยกวามาตรฐาน BMI < 18.5

ปกต BMI 18.5 - 22.9

ภาวะนาหนกมากกวามาตรฐาน BMI ≥ 23.0

24

3. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอทใชในการวจย

1) การตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของแบบสมภาษณ (Content validity) โดยกอนนา

แบบสมภาษณไปใชกบกลมตวอยางทงหมด คณะผวจยไดนาแบบสมภาษณไปปร กษากบผรดาน

ความเหมาะสมของภาษา เพอใหสามารถสอสารกบผตอบแบบสมภาษณไดอยางถกตอง รวมถงปรกษาดาน

ความครบถวนของเนอหาทควรสมภาษณกอนนาออกใชในการศกษา

2) การตรวจสอบความเทยงของเครองวดความดนโลหต เครองวดความดนโลหตตองอยในสภาพด

และเพอใหลดการคลาดเคลอนทอาจเกดขนได จะทาการวดความดนโลหตดวยสมาชกของคณะผวจยเพยง

2 คนเทานน และสาหรบผเขารวมการตรวจวดความดน 1 คน จะวดโดยคณะผวจยคนเดยวทง 2 ทา

3) การตรวจสอบระยะของการตรวจสายตาดวย Snellen chart ใหมความเทากนในทกๆ จดการ

ตรวจ ทระยะ 6 เมตร

4) การตรวจสอบ Amsler grid ใหมชดทดสอบทมขนาดเดยวกนในทกๆจดการตรวจ

5) การตรวจสอบขนาดและความสงของเกาอทใชในการตรวจ time up and go test ใหมความ

เทากนในทกๆจดการตรวจ

6) การตรวจสอบความเทยงของเครองชงนาหนก เครองชงนาหนกตองอยในสภาพด และเพอใหลด

การคลาดเคลอนทอาจเกดขนได จะทาการชงนาหนกดวยสมาชกของคณะผวจยเพยงคนเดยวเทานน

4. การดาเนนการเกบรวบรวมขอมล

1) ตดตอประสานงานกบกลมผนาชมชนและอาสาสมครสาธารณสขในการสอบถามความตองการ

และความสมครใจในการเขารบการตรวจรางกาย และซกประวตการหกลม กอนการจดทาโครงการ

ออกหนวยแพทยเคลอนทใหบรการแกผสงอายในชมชนเชยงทองเหนอ และเชยงทองใต

2) คณะผวจยเตรยมทมงานกอนการรวบรวมขอมล ดงน

- ทาความเขาใจขอซกถามภายในแบบสมภาษณทจดทาขนในแตละขอใหมความเขาใจตรงกน

- ทาความเขาใจการบนทกผลการตรวจรางกายททาการตรวจโดยแพทยในแตละขอใหมความ

เขาใจตรงกน

3) จดทาโครงการออกหนวยแพทยเคลอนทใหบรการแกผสงอายในชมชนเชยงทองเหนอ และ

เชยงทองใต เพอทาการเกบขอมลทงการใชแบบสมภาษณ และการตรวจรางกาย โดยเกบขอมลและตรวจ

รางกายใหแกผเขารวมโครงการทกราย โดยชแจงวตถประสงคในการซกถามตามแบบสมภาษณเพอขอ

ความรวมมอ และความยนยอมของผเขารวมโครงการกอน

4) หลงการเกบรวบรวมขอมล คณะผวจยนาขอมลทไดมาตรวจสอบความสมบรณของขอมล โดย

จะคดเอาขอมลของตวอยางทอายตากวา 60 ป หรอเขารวมการตรวจรางกายไมครบทกสถานตรวจออกกอน

นาขอมลมาวเคราะห

25

5. การวเคราะหขอมล

ใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรปในการวเคราะหขอมล โดยใชคาจานวน รอยละ และใช

Chi-square test เพอวเคราะหหาความสมพนธ

6. จรยธรรมในการวจย

การศกษาในครงน คณะผวจยตระหนกถงจรยธรรมในการวจย โดยเคารพในสทธสวนบคคล และ

พทกษสทธของกลมตวอยาง ดงนนกอนเรมทาการจดทาโครงการออกหนวยแพทยเคลอนทแกผสงอายใน

ชมชน คณะผวจยไดตดตอประสานงานกบกลมผนาชมชน และกอนเรมการเกบขอมลไดชแจงวตถประสงค

ในการซกถามตามแบบสมภาษณเพอขอความรวมมอ และความยนยอมจากกลมตวอยางแตละรายกอน และ

ใหอสระในการตดสนใจในการใหความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณและตรวจรางกายหรอไมกได ซง

ขอมลทไดจะถกเกบไวเปนความลบ และใชรหสแทนในการนามาวเคราะหขอมล นอกจากนนการนาเสนอ

จะเปนในรปแบบภาพรวมของชมชนเทานน

26

บทท 4

ผลการวจย

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาอตราการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายและปจจยทม

ความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชน

เชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก โดยเกบขอมลจากแบบสมภาษณ และการตรวจรางกาย ซงม

ผสงอายทมารบบรการทงหมด 127 คน ซงตอบแบบสมภาษณและเขารบบรการตรวจครบทกสถานจานวน

112 คน (รอยละ88.19) จากนนผวจยจงนาเขาสกระบวนการวเคราะหขอมลตอไป โดยนาเสนอผลการ

วเคราะหขอมลดงน

สวนท 1 อตราการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทใน

ชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

สวนท 2 ขอมลสวนบคคล

สวนท 3 ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมของผสงอาย

1. อตราการหกลมภายในบรเวณบานของผ สงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทใน

ชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

จากการศกษาขอมลการหกลมภายในบรเวณบานภายใน 6 เดอนของผสงอายกลมตวอยางทงหมด

112 คน พบวาสวนใหญไมเคยหกลมรอยละ 89.29 และเคยหกลมรอยละ 10.71 ในคนทเคยหกลมพบวาเคย

หกลม 1 ครงมากทสด รอยละ 58.33 รองลงมาเคยหกลมมากกวา 2 ครง รอยละ 33.34 (ตารางท 1)

ตารางท 1 อตราการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายกลมตวอยาง (n = 112 คน)

ประวตการหกลมภายใน 6 เดอน จานวน รอยละ

ไมเคยหกลม 100 89.29

เคยหกลม 12 10.71

เคยหกลม 1 ครง 7 58.33

เคยหกลม 2 ครง 1 8.33

เคยหกลมมากกวา 2 ครง 4 33.34

27

2. ขอมลสวนบคคล

กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 76.78 เปนเพศชายรอยละ 23.22 สวนใหญอาย 60-69 ป

รอยละ 49.11 รองลงมาอาย 70-79 ป และ 80 ปขนไป รอยละ 40.18 และ 10.71 ตามลาดบ สถานภาพเปน

หมายรอยละ 46.43 มผดแลรอยละ 77.68 และไมไดประกอบอาชพรอยละ 61.61

เมอพจารณาแยกกลมการหกลม พบวา เปนเพศหญงรอยละ 83.33 เปนเพศชายรอยละ 16.67

อตราสวนกลมทมการหกลมภายในบรเวณบาน เปนเพศหญงตอเพศชายเทากบ 5:1 เมอแบงตามอายของ

ผสงอาย พบวาสวนใหญมอาย 60-69 ป และ 70-79 ปเทากน คอรอยละ41.67 และอายตงแต 80 ปขนไป

รอยละ 16.66 เมอศกษาดานสถานภาพสมรสสวนใหญสถานภาพหมาย (รอยละ 58.34) รองลงมาสถานภาพ

คและโสด รอยละ 33.33 และ 8.33 ตามลาดบ ดานอาชพ สวนใหญไมไดประกอบอาชพ รอยละ 66.67

รองลงมาคออาชพแมบาน คาขาย และรบจาง รอยละ 16.67, 8.33 และ 8.33 ตามลาดบ มผดแลหลกรอยละ

50 (แสดงในตารางท 2)

ตารางท 2 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (n = 112 คน)

ขอมลสวนบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน)

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. เพศ

- ชาย

- หญง

2

10

(16.67)

(83.33)

24

76

(24.00)

(76.00)

26

86

(23.22)

(76.78)

2. อาย

- 60-69 ป

- 70-79 ป

- 80 ปขนไป

3. สถานภาพ

- ค

- โสด

- หมาย

- หยา/แยก

5

5

2

4

1

7

0

(41.67)

(41.67)

(16.66)

(33.33)

(8.33)

(58.34)

50

40

10

40

14

45

1

(50.00)

(40.00)

(10.00)

(40.00)

(14.00)

(45.00)

(1.00)

55

45

12

44

15

52

1

(49.11)

(40.18)

(10.71)

(39.29)

(13.39)

(46.43)

(0.89)

28

ตารางท 2 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (n = 112 คน) (ตอ)

ขอมลสวนบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน)

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

4. ผดแลหลก

- มผดแล

- ไมมผดแล

5. อาชพปจจบน

- ไมไดประกอบอาชพ

- แมบาน

- คาขาย

- รบจาง

- เกษตรกรรม

6

6

8

2

1

1

0

(50.00)

(50.00)

(66.67)

(16.67)

(8.33)

(8.33)

81

19

61

19

10

9

1

(81.00)

(19.00)

(61.00)

(19.00)

(10.00)

(9.00)

(1.00)

87

25

69

21

11

10

1

(77.68)

(22.32)

(61.61)

(18.75)

(9.82)

(8.93)

(0.89)

3. ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมของผสงอาย

ปจจยทมความสมพนธกบการหกลมในกลมตวอยางจาแนกตามการหกลม แบงเปน 2 ปจจย ดงน

3.1 ปจจยภายในบคคล ประกอบดวย ปจจยสวนบคคล ภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทา

ปญหาความผดปกตของการมองเหน ความสามารถในการเดนและการทรงตว และการปสสาวะตอน

กลางคน ซงมรายละเอยดดงน

กลมตวอยางสวนใหญเมอพจารณาตามคาดชนมวลกาย (BMI) มนาหนกมากกวามาตรฐาน

รอยละ 70.54 พบโรคประจาตวสวนใหญเปนโรคความดนโลหตสง รอยละ 65.18 รองลงมาเปนโรคไขมน

ในเลอดสง โรคเกยวกบกลามเนอ กระดกและขอ โรคเบาหวาน ปญหาเกยวกบตา และโรคหวใจ รอยละ

44.64, 30.36, 23.21, 20.54 และ 17.86 ตามลาดบ สวนโรคอนๆ พบเพยงเลกนอย ยาทใชสวนใหญเปน

ยาลดความดนโลหตรอยละ 54.46 รองลงมาเปนยารกษาโรคหวใจเตนผดจงหวะ ยาขบปสสาวะ ยานอน

หลบ ยาตานซมเศรา และยาระงบประสาท รอยละ 26.79, 19.64, 5.36, 1.79 และ 0.89 ตามลาดบ เมอ

พจารณาแยกกลมตามการหกลม พบวา กลมทมประวตหกลมมนาหนกนอยกวามาตรฐานมากกวากลมไมม

ประวตหกลม รอยละ 33.33 และ 3.00 ตามลาดบ โรคประจาตวทพบมากทสด คอ โรคความดนโลหตสง

เหมอนกนทงกลมมประวตหกลมและไมมประวตหกลมรอยละ 50.00 และ 67.00 ตามลาดบ และกลมม

ประวตหกลมพบโรคหลอดเลอดในสมองมากกวากลมไมมประวตหกลมรอยละ 16.67 และ 1.00 ตามลาดบ

29

ยาทใชมากทสด คอ ยาลดความดนโลหตทงกลมมประวตหกลมและไมมประวตหกลมรอยละ 41.67 และ

56.00 ตามลาดบ และกลมมประวตหกลมมการใชยานอนหลบมากกวากลมไมมประวตหกลมรอยละ 25.00

และ 3.00 ตามลาดบ เมอทาการทดสอบทางสถตแลวพบวา คาดชนมวลกาย โรคหลอดเลอดในสมอง (CVA)

และการใชยานอนหลบมความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05)

กลมตวอยางสวนใหญไมมปญหาภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทารอยละ 53.57

มการมองเหนไมชดเจนรอยละ 69.64 สวนความสามารถในการเดนและการทรงตวสวนใหญปกต รอยละ

67.86 และมการปสสาวะตอนกลางคนรอยละ 58.93 เมอพจารณาแยกกลมตามการหกลม พบวา กลมทม

ประวตหกลมมภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทามากกวากลมไมมประวตหกลม รอยละ 58.33 และ

45.00 ตามลาดบ สวนการมองเหน ในกลมทมประวตหกลมมการมองเหนไมชดเจนมากกวากลมไมมประวต

หกลมรอยละ 83.33 และ 68.00 ตามลาดบ โดยมความผดปกตของการตรวจ Visual acuity และ Cataract

มากกวา สวนความสามารถในการเดนและการทรงตว กลมทประวตหกลมมความผดปกตความสามารถใน

การเดนและการทรงตวมากกวากลมไมมประวตหกลม รอยละ 41.67 และ 29.00 ตามลาดบ โดยพบมความ

ผดปกตในการเดน The time up and go test และจาเปนตองใชอปกรณชวยเดนและเคลอนท สวนการ

ปสสาวะตอนกลางคน พบวากลมทมประวตหกลมมการปสสาวะตอนกลางคนมากกวากลมไมมประวต

หกลม รอยละ 83.33 และ 56.00 เมอทาการทดสอบทางสถต พบวา ความดนโลหตตาขณะเปลยนทา ความ

ชดเจนในการมองเหน ความสามารถในการทรงตว และการปสสาวะตอนกลางคน มความสมพนธกบการ

หกลมภายในบรเวณบานอยางไมมนยสาคญทางสถต (แสดงในตารางท 3)

ตารางท 3 ปจจยภายในบคคลของกลมตวอยางทมประวตการหกลม (n = 112)

ปจจยภายในบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน) p value

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. ปจจยสวนบคคล

1.1 คาดชนมวลกาย (Body Mass Index:BMI)a

- นาหนกนอยกวามาตรฐาน (BMI < 18.5)

- ปกต (BMI 18.5- 22.9)

- นาหนกมากกวามาตรฐาน (BMI ≥ 23.0)

4

3

5

(33.33)

(25.00)

(41.67)

3

23

74

(3.00)

(23.00)

(74.00)

7

26

79

(6.25)

(23.21)

(70.54)

.002*

1.2 โรคประจาตว

- โรคหอบหดหรอถงลมโปงพอง a

- โรคหวใจ a

- โรคเกยวกบกลามเนอ กระดก และขอ a

- โรคความดนโลหตสง a

0

0

4

6

(33.33)

(50.00)

4

20

30

67

(4.00)

(20.00)

(30.00)

(67.00)

4

20

34

73

(3.57)

(17.86)

(30.36)

(65.18)

1.00

.120

.753

.336

30

ตารางท 3 ปจจยภายในบคคลของกลมตวอยางทมประวตการหกลม (n = 112) (ตอ)

ปจจยภายในบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน) p value

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

- โรคเบาหวาน a

- โรคพารกนสน a

- โรคหลอดเลอดในสมอง (CVA) a

- โรคไต a

- โรคตบ a

- โรคปญหาเกยวกบตา a

- โรคปญหาเกยวกบห a

- โรคไขมนในเลอดสงb

1

0

2

0

0

1

1

4

(8.33)

(16.67)

(8.33)

(8.33)

(33.33)

25

1

1

2

1

22

1

46

(25.00)

(1.00)

(1.00)

(2.00)

(1.00)

(22.00)

(1.00)

(46.00)

26

1

3

2

1

23

2

50

(23.21)

(0.89)

(2.68)

(1.79)

(0.89)

(20.54)

(1.79)

(44.64)

.289

1.00

.030*

1.00

1.00

.454

.204

.404

1.3 ยาทใชในปจจบน

- ยานอนหลบ a

- ยาระงบประสาท a

- ยาลดความดนโลหตb

- ยาขบปสสาวะ a

- ยารกษาโรคหวใจเตนผดจงหวะ a

- ยาตานซมเศรา a

3

0

5

0

2

0

(25.00)

(41.67)

(16.67)

3

1

56

22

28

2

(3.00)

(1.00)

(56.00)

(22.00)

(28.00)

(2.00)

6

1

61

22

30

2

(5.36)

(0.89)

(54.46)

(19.64)

(26.79)

(1.79)

.016*

1.00

.346

.119

.509

1.00

2. ภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทาb

- ไมม

- ม

5

7

(41.67)

(58.33)

55

45

(55.00)

(45.00)

60

52

(53.57)

(46.43)

.382

3. ความชดเจนในการมองเหน a

- ชดเจน

- ไมชดเจนc

- การตรวจ Visual acuity a

- ปกต

- ผดปกต

- การตรวจ Macular degeneration a

- ปกต

- ผดปกต

- การตรวจ Cataract b

- ปกต

- ผดปกต

2

10

2

10

12

0

4

8

(16.67)

(83.33)

(16.67)

(83.33)

(100.00)

(33.33)

(66.67)

32

68

38

62

94

6

49

51

(32.00)

(68.00)

(38.00)

(62.00)

(94.00)

(6.00)

(49.00)

(51.00)

34

78

40

72

106

6

53

59

(30.36)

(69.64)

(35.71)

(64.29)

(94.64)

(5.36)

(47.32)

(52.68)

.340

.207

1.00

.304

31

ตารางท 3 ปจจยภายในบคคลของกลมตวอยางทมประวตการหกลม (n = 112) (ตอ)

ปจจยภายในบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน) p value

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

4. ความสามารถในการเดนและการทรงตว a

- ปกต

- ผดปกตd

- การเดน a

- ปกต

- ผดปกต

- Time up and go test a

- ปกต

- ผดปกต

- การใชอปกรณชวยเดนและเคลอนท a

- ปกต

- ผดปกต

5

7

7

5

9

3

10

2

(58.33)

(41.67)

(58.33)

(41.67)

(75.00)

(25.00)

(83.33)

(16.67)

71

29

80

20

79

21

89

11

(71.00)

(29.00)

(80.00)

(20.00)

(79.00)

(21.00)

(89.00)

(11.00)

76

36

87

25

88

24

99

13

(67.86)

(32.14)

(77.68)

(22.32)

(78.54)

(21.43)

(88.39)

(11.61)

.052

.135

.718

.629

5. ปสสาวะตอนกลางคน

- ไมม

- ม

2

10

(16.67)

(83.33)

44

56

(44.00)

(56.00)

46

66

(41.07)

(58.93)

.118

* = มนยสาคญทางสถต p < 0.05

a = Fisher’s Exact Test

b= Chi-square Test

c = การตรวจ visual acuity, macular degeneration และ cataract พบความผดปกตตงแต 1 ประเภทขนไป

d = การตรวจการเดน หรอ Time up and go test พบความผดปกต หรอ มการใชอปกรณชวยเดนและเคลอนทอยางใดอยาง

หนงขนไป

3.2 ปจจยภายนอกบคคล ประกอบดวย การใชบนไดบรเวณทพกอาศย ลกษณะพนภายในบรเวณบาน

แสงสวางภายในบรเวณบาน และการจดวางสงของภายในบาน ซงมรายละเอยดดงน

จากผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญใชบนไดบรเวณทพกอาศย รอยละ 54.46 ม

แสงสวางภายในบรเวณบานเพยงพอ รอยละ 97.32 การจดวางสงของภายในบานเปนระเบยบ รอยละ 86.61

แตมลกษณะพนภายในบรเวณบานทเสยงตอการหกลมรอยละ 76.79 เมอพจารณาแยกกลมการหกลมพบวา

กลมทมประวตหกลมมการใชบนไดรอยละ 58.33 โดยมแสงสวางภายในบรเวณบานเพยงพอ รอยละ 100

32

การจดวางสงของภายในบานเปนระเบยบ รอยละ 10 แตมลกษณะพนภายในบรเวณบานทเสยงตอการหกลม

รอยละ 66.67

เมอทาการทดสอบทางสถต พบวา ปจจยภายนอกบคคลทง 4 ปจจย ไดแก การใชบนได

ลกษณะพนภายในบรเวณบาน แสงสวางภายในบรเวณบาน และการจดวางสงของภายในบรเวณบาน ม

ความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานอยางไมมนยสาคญทางสถต (แสดงในตารางท 4)

ตารางท 4 ปจจยภายนอกบคคลของกลมตวอยางทมประวตการหกลม (n = 112)

ปจจยภายนอกบคคล

กลมหกลม

(n = 12 คน)

กลมไมหกลม

(n = 100 คน)

รวมทงหมด

(n = 112 คน) p value

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. การใชบนไดบรเวณทพกอาศยb 1.00

- ไมใชบนได 5 (41.67) 46 (46.00) 51 (45.54)

- ใชบนได 7 (58.33) 54 (54.00) 61 (54.46)

2. ลกษณะพนภายในบรเวณบานa .469

- ไมเสยงตอการหกลม 4 (33.33) 22 (22.00) 26 (23.21)

- เสยงตอการหกลม 8 (66.67) 78 (78.00) 86 (76.79)

3. แสงสวางภายในบรเวณบานa 1.00

- เพยงพอ 12 (100.00) 97 (97.00) 109 (97.32)

- ไมเพยงพอ 0 3 (3.00) 3 (2.68)

4. การจดวางสงของภายในบรเวณบานa .662

- เปนระเบยบ 10 (83.33) 87 (87.00) 97 (86.61)

- ไมเปนระเบยบ 2 (16.67) 13 (13.00) 15 (13.39)

* = มนยสาคญทางสถต p < 0.05

a = Fisher’s Exact Test

b= Chi-square Test

33

บทท 5

สรป อภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ

1. สรปผลการวจย

การวจยในครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทม

ความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายและอตราการหกลมภายในบรเวณบานของ

ผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชนเชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก กลม

ตวอยางทศกษาเปนผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชนเชยงทอง

ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก ในวนท 19 ธนวาคม พ.ศ. 2555 จานวน 112 คน เกบรวบรวมขอมล

โดย 1) แบบสมภาษณเรองการหกลมในผสงอาย และ 2) แบบบนทกการใหบรการตรวจรางกายของ

ผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทโดยแพทย วเคราะหขอมลโดยใชคาจานวน รอยละ และใชสถต

Chi-square test สรปผลการวจยดงน

1.1 อตราการหกลมภายในบรเวณบานของผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนทในชมชน

เชยงทอง ตาบลระแหง อาเภอเมอง จงหวดตาก

พบวาเคยหกลมรอยละ 10.71 โดยกลมทหกลมสวนใหญเคยหกลมเพยง 1 ครงมากทสด

1.2 ขอมลสวนบคคล

ผลการศกษาพบวากลมตวอยางมจานวนทงสน 112 คน สวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 76.78

อาย 60-69 ปรอยละ 49.11 รองลงมาอาย 70-79 ป และ 80 ปขนไปรอยละ 40.18 และ10.71 ตามลาดบ

สถานะภาพเปนหมายรอยละ 46.43 โดยมผดแลรอยละ 77.68 และไมไดประกอบอาชพพรอยละ 61.61

1.3 ปจจยทมความสมพนธกบการเกดการหกลมของผสงอาย

ปจจยภายในบคคลกบการหกลมของผสงอาย พบวา คาดชนมวลกาย (BMI) โรคหลอดเลอด

ในสมอง (CVA) และการรบประทานยานอนหลบมความสมพนธกบการหกลมภายในบรเวณบานอยางม

นยสาคญทางสถต (p<0.05)

ปจจยภายนอกบคคลกบการหกลมของผสงอาย พบวา การใชบนได ลกษณะพนภายในบรเวณ

บาน แสงสวางภายในบรเวณบาน และการจดวางสงของภายในบรเวณบาน มความสมพนธกบการหกลม

ภายในบรเวณบานอยางไมมนยสาคญทางสถต

2. อภปรายผลการวจย

2.1. ปจจยทมความสมพนธกบการหกลม

จากผลการวจยสามารถอภปรายปจจยทมความสมพนธกบการหกลมไดดงน

2.1.1 ปจจยภายในบคคล

34

2.1.1.1 ปจจยสวนบคคล

- โรคประจาตว วยสงอายเปนวยทมกมการเจบปวยดวยโรคเรอรงตางๆ โดยจากการวจย

โรคประจาตวทพบมากทสด 3 อนดบในกลมทมประวตการหกลม คอ โรคความดนโลหตสง,โรคของ

กระดกและกลามเนอ ซงมจานวนเทากบโรคไขมนในเลอดสง และโรคหลอดเลอดในสมอง (CVA)

ตามลาดบ ในขณะทโรคประจาตวทพบมากทสด 3 อนดบในกลมทไมมการหกลม คอ โรคความดนโลหต

สง, โรคของกระดกและกลามเนอ และโรคไขมนในเลอดสง ตามลาดบ จะเหนไดวาโรคประจาตวทพบใน

ผสงอายทงกลมทมประวตและไมมประวตการหกลมมความแตกตางกนทโรคหลอดเลอดในสมอง (CVA)

โดยจากการศกษาความสมพนธของโรคประจาตวแตละโรคกบประวตการหกลมไดผลวา กลมผสงอายทม

โรคหลอดเลอดในสมอง (CVA) มความสมพนธกบประวตการหกลมในชวง 6 เดอนทผานมาอยางม

นยสาคญทางสถต (p<0.05) สอดคลองกบงานวจยของประเสรฐ อสสนตชย (11) ทพบวาผสงอายทปวยดวย

โรคหลอดเลอดในสมองมความเสยงตอการหกลมสง เนองจากผปวยโรคหลอดเลอดในสมองมกจะมความ

ผดปกตของระบบประสาททเกยวของกบการทางานของกลามเนอบรเวณแขนขา และการทรงตว (36) ซงทา

ใหผสงอายมความสามารถในการเคลอนไหวลดลง มทาเดนทผดปกต และสญเสยการทรงตว ซงเปนสาเหต

ใหเกดการหกลมตามมาไดงาย แตอยางไรกดในการวจยครงนยงขาดการศกษาความสมพนธของจานวนโรค

ประจาตวทผสงอายเปนกบประวตการหกลม ซงควรทาการศกษาตอไปในอนาคต

- การใชยา การมโรคประจาตวทาใหผสงอายมยาทตองใชเปนประจา และอาจตองใชยา

รวมกนหลายชนด จนอาจเกดปฏกรยาตอกนระหวางยา และทาใหเกดผลขางเคยงหรอพษของยาไดงาย(5)

โดยยาบางชนดจะมผลตอกลไกการทรงตว เชน ยารกษาภาวะหวใจเตนผดจงหวะชนด Class Ia, ยาทออก

ฤทธตอจตและประสาท ไดแก ยานอนหลบ และยาตานเศรา ซงมผลทาใหงวงซม เดนโซเซ กระวนกระวาย

และสบสน ยาลดความดนโลหตและยาขบปสสาวะ ทาใหเกดความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural

hypotension) (6, 13) นอกจากนยงอาจเกดอบตเหตจากความเรงรบเขาหองนาในผสงอายทมปญหาภาวะ

กลนปสสาวะไมอยและไดรบยาขบปสสาวะ ทาใหอาจเกดการลนหรอสะดดลมตามมาได (19) จาก

ผลการวจยพบวามการใชยากลมททาใหเกดความเสยงตอการหกลม โดย 3 อนดบแรกของกลมผสงอายทม

ประวตการหกลม คอ ยาลดความดนโลหต ยานอนหลบ และยารกษาโรคหวใจเตนผดจงหวะ ตามลาดบ

ในขณะทกลมทไมมประวตการหกลม ไดแก ยาลดความดนโลหต ยารกษาโรคหวใจเตนผดจงหวะ และยา

ขบปสสาวะ ตามลาดบ ในขณะทพบการใชยานอนหลบในกลมทมประวตการหกลมนอยมาก โดยจาก

การศกษาความสมพนธของการใชยากบประวตการหกลมไดผลวา กลมผสงอายทมการใชยานอนหลบม

ความสมพนธกบประวตการหกลมในชวง 6 เดอนทผานมาอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) สอดคลองกบ

งานวจยของ เกศน หาญจางสทธ (39) ทศกษาอบตการณและปจจยทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตท

บานของผสงอายจงหวดยโสธร และทศน พลฤทธ (41) ทศกษาปจจยทมความสมพนธตอการเกดอบตเหต

ในบานของผสงอาย พบวาการใชยานอนหลบของผสงอายเปนปจจยเสยงตอการหกลม ทงนเนองจากการใช

ยานอนหลบจะกดการทางานของระบบประสาททาใหการเดน การทรงตว และการรบรสภาพแวดลอมลดลง

35

มโอกาสทจะเกดอบตเหตหกลมไดงาย นอกจากน ผสงอายยงมการทางานของตบและไตลดลง การกาจดยา

ออกจากรางกายลดลง สงผลใหฤทธของยานอนหลบยาวนานขนกวาปกต ดงนนในชวงกลางวนจงยงเหนผล

ของยานอนหลบอย ผสงอายอาจเกดอาการงวงซมระหวางวนไดมาก และเปนสาเหตใหเกดอบตเหตหกลม

ในขณะทากจวตรประจาวนได

- โภชนาการ ในการวจยครงนใช BMI เปนตวแทนในการพจารณาภาวะโภชนาการของ

ผสงอาย โดยภาวะทพโภชนาการเปนปจจยเสยงททาใหเกดการหกลมในผสงอายได (9) จากการศกษา

ความสมพนธของภาวะโภชนาการกบประวตการหกลม พบวานาหนกตวทนอยกวาหรอมากกวามาตรฐาน

(BMI < 18.5 หรอ BMI ≥ 23) มความสมพนธกบประวตการหกลมในชวง 6 เดอนทผานมาอยางมนยสาคญ

ทางสถต (p<0.05) สอดคลองกบงานวจยของประเสรฐ อสสนตชย (11) และนงนช วรไธสง (25) ซง

ทาการศกษาปจจยเสยงตอการหกลมของผสงอายในชมชน ทพบวาภาวะทพโภชนาการหรอมคาดชนมวล

กายไมอยในเกณฑมาตรฐานมความเสยงตอการเกดการหกลมไดมากกวากลมผสงอายทมคาดชนมวลกายอย

ในเกณฑมาตรฐาน ทงนเนองจากผสงอายทมภาวะพรองโภชนาการหรอมคาดชนมวลกายตากวามาตรฐาน

จะมภาวะกระดกพรนเกดขนไดมาก มมวลกระดกนอยกวาปกต สงผลใหความแขงแรงของกระดกลดลง จง

ทาใหการรบนาหนกของขอตางๆ ไมดเทาทควร ทาใหการเดนและการทรงตวไมสมดล และหากมภาวะ

โภชนาการเกน อาจเปนสาเหตทาใหมโรคประจาตวตางๆ ตามมา เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง

โรคไขมนในเสนเลอด โรคหลอดเลอดในสมอง เปนตน รวมทงทาใหเกดความเสอมของขอไดงายขน สงผล

ตอการเดนและการทรงตว ทาใหมความเสยงตอการหกลมไดมากกวากลมผสงอายทมคาดชนมวลกาย

อยในเกณฑมาตรฐาน

2.1.1.2 การปสสาวะตอนกลางคน

การปสสาวะตอนกลางคนอาจเปนผลจากโรคประจาตวของผสงอาย จากความถดถอย

ของรางกาย (34) หรอมาจากผลของยาทผสงอายใช ทาใหผสงอายมความเสยงตอการหกลมมากขน ซง

พบวาการหกลมเกดขนในเวลากลางคนบอยครงกวาเวลากลางวน(12)(12) โดยอาจมปจจยเสรมมาจากการ

มองเหนทมการจากดมากขนในเวลากลางคน (5, 31) เพราะการมองเหนทบกพรองจดเปนปจจยเสยงทม

ความสาคญปจจยหนงทสงผลตอการหกลมได จากผลการวจยพบวา ในกลมผสงอายทมประวตการหกลมม

ผสงอายทมการปสสาวะตอนกลางคนเฉลยมากกวาหรอเทากบ 3 ครงมากทสด ในขณะทกลมทไมมประวต

การหกลมพบวามผสงอายทไมมการปสสาวะตอนกลางคนมากทสด โดยจากการศกษาความสมพนธของ

โรคประจาตวแตละโรคกบประวตการหกลมไดผลวา ไมมความสมพนธระหวางการมหรอไมมการปสสาวะ

ตอนกลางคนกบประวตการหกลมอยางมนยสาคญทางสถต การไดผลการศกษาทไมสอดคลองกบ

ผลการศกษาทผานมาในอดตอาจเกดจากกลมตวอยางมขนาดเลกเกนไปทาใหไดกลมทมประวตการหกลม

ไมมากพอทจะเปนตวแทนในการพจารณาความสมพนธของปจจยนทมตอการหกลมได

36

2.1.1.3 ภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension)

ภาวะ Postural hypotension สงผลใหมการไหลเวยนเลอดทสมองลดลง เกดอาการหนา

มด เปนลม และการหกลมตามมาได (12) และจากผลการศกษาพบวา กลมทมประวตการหกลมมปญหา

ความดนโลหตตาขณะเปลยนทา ในรอยละทไมแตกตางจากกลมทไมหกลมมากนก โดยจากการศกษา

ความสมพนธของภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทากบประวตการหกลมไดผลวาไมมความสมพนธ

ระหวางการมหรอไมมภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทากบประวตการหกลมอยางมนยสาคญทางสถต

สาเหตทผลการศกษาครงนแตกตางไปจากการศกษาทผานมาในอดตอาจเกดจากธรรมชาตของกลมตวอยาง

ทเปนผใหความสาคญกบสขสภาวะของตนเองมาก เนองจากการเกบรวบรวมขอมลไดจากผสงอายทมารบ

บรการหนวยแพทยเคลอนท ซงผสงอายกลมนมแนวโนมทจะมการดแลสขภาพของตนเอง และการ

รบประทานยาอยในเกณฑด จงอาจสงผลใหมความแตกตางของขอมลทไดรบในการศกษาครงนจาก

การศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

2.1.1.4 ความชดเจนในการมองเหน

ในสวนของการมองเหน ซงประเมนโดยใช Snellen chart พจารณาผลผดปกตทคา VA

แยกวา 20/50 ภาวะ Macular degeneration พจารณาผลผดปกตโดยการตรวจดวย Amsler grid และภาวะ

ตอกระจกซงตรวจดวยการสองไฟฉาย ในกลมทมประวตการหกลมภายในบาน สวนใหญมผลการตรวจ

การมองเหนจาก Snellen chart ผดปกต และมภาวะตอกระจก แตกลมทไมมประวตการหกลมไดผล

การมองเหนผดปกตจาก Snellen chart และมภาวะตอกระจกเพยงประมาณครงหนง และเมอพจารณาความ

ผดปกตโดยรวมของการมองเหน โดยจดผทมความผดปกตของการมองเหนจากการตรวจอยางใดอยางหนง

อยางนอย 1 ผลการตรวจ พบวา กลมทมประวตการหกลมมความผดปกตสงมาก ซงแตกตางจากกลมทไมม

ประวตการหกลม สอดคลองกบการวจยทพบวาความชดเจนในการมองเหนเปนปจจยทเกยวของกบ

การหกลม (10) เนองจากการมองเหนจะชวยในการทรงตว ดงนน ในรายทมความผดปกตของการมองเหน

จงมแนวโนมทจะหกลมไดงาย โดยจากการศกษาความสมพนธของความชดเจนในการมองเหนกบประวต

การหกลม พบวาไมมความสมพนธระหวางการมหรอไมมความผดปกตของการมองเหนกบประวตการ

หกลมอยางมนยสาคญทางสถต ไมวาจะเปนการพจารณาแยกความผดปกตตามชนดการตรวจทง 3 ชนด

และพจารณาความผดปกตของการมองเหนโดยรวมจากผลการตรวจทผดปกตอยางใดอยางหนงอยางนอย 1

ผลการตรวจ แตอยางไรกดการศกษาความสมพนธครงนไมไดมการศกษาแยกกลมจานวนขางของตาทม

ความผดปกต ซงอาจไดผลการศกษาทตางออกไปจากการศกษาแบบแยกกลมการมหรอไมมความผดปกตท

ทาในการวจยครงน นอกจากนการวจยนใชการรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทเขารบบรการหนวยแพทย

เคลอนท จงไมสามารถไดขอมลจากผมภาวะทพพลภาพทไมสามารถมาเขารบบรการได ซงอาจทาใหผล

การศกษาทไดไมสอดคลองกบการศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

37

2.1.1.5 ความสามารถในการเดนและการทรงตว

การมปญหาในการเดนทาใหการทรงตวของรางกายเกดขนไดไมด เชน ในผสงอายบาง

รายมการเดนแบบ Gonalic gait ซงเปนผลมาจากการเสอมของขอเขา ทาใหไมสามารถลงนาหนกไดเตมท

แตจากการศกษา พบวาผมปญหาในการเดนสวนใหญไมมการใชอปกรณชวยในการเดน นอกจากนการ

เปลยนแปลงของโครงรางและกลามเนอยงมผลตอทาทางการเดน ซงพบวาผสงอายสวนใหญไมสามารถ

ยกเทาไดสงเทากบทเคยทาได รวมทงการเปลยนแปลงในการเคลอนไหวของสะโพกในการรบนาหนกของ

ขาขณะทเดน โดยเฉพาะผสงอายหญงมลกษณะการเดนคลายเปด (Waddling gait) ซงเปนสาเหตใหผสงอาย

มการสะดด เมอเดนบนทางทมพนขรขระหรอตางระดบ (6) ในกลมนจงมโอกาสสงทจะเกดการหกลมซา

ไดในอนาคต

จากการศกษาความสมพนธของการทรงตวกบประวตการหกลมโดยการจดกลมความผดปกต

ของการเดนและการทรงตวอยางใดอยางหนง หรอมการใชอปกรณชวยเดน พบวาไมมความสมพนธกบ

ประวตการหกลมในชวง 6 เดอนทผานมาอยางมนยสาคญทางสถต ซงไมสอดคลองกบงานวจยของลดดา

เถยมวงศ และคณะ(13) ทพบวาผสงอายทพบความผดปกตของการเดนและการทรงตว เปนปจจยเสยงตอ

การหกลม ทงนอาจเปนผลมาจากการศกษาวจยครงนใชการรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทเขารบบรการ

หนวยแพทยเคลอนทจงไมสามารถไดขอมลจากผมภาวะทพพลภาพหรอมความผดปกตในการเดนทไม

สามารถมาเขารบบรการได ทาใหผลการศกษาทไดไมสอดคลองกบการศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

2.1.2 ปจจยภายนอกบคคล

2.1.2.1 การใชบนได

ลกษณะทพกอาศย จะชวยบอกความเสยงในการหกลมได โดยผสงอายทตองใชบนได

จะมความเสยงในการหกลมมากกวา เนองจากตองอาศยกาลงกลามเนอ และการทางานของขอเขา ซง

สอดคลองกบผลการศกษาวจยทพบวาผสงอายกลมตวอยางทมความเสยงตอการหกลมมภาวะโรคกระดก

และกลามเนอสงเปนอนดบ 2 รองจากโรคความดนโลหตสง นอกจากนนยาลดความดนโลหต ทาใหเกด

ภาวะความดนโลหตตาขณะเปลยนทา (Postural hypotension) สงผลใหมการไหลเวยนเลอดทสมองลดลง

เกดอาการหนามด เปนลม และการหกลมตามมาได (12) จากการศกษาครงน ในกลมทมประวตการหกลม

พบวาผสงอายมการใชบนไดในรอยละทไมตางกนกบกลมทไมมการหกลม โดยจากการศกษาความสมพนธ

ของการใชบนไดกบประวตการหกลมไดผลวา ไมมความสมพนธระหวางการใชบนไดกบประวตการหกลม

อยางมนยสาคญทางสถต แตอยางไรกดการศกษาความสมพนธครงนใชการรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

ทเขารบบรการหนวยแพทยเคลอนท โดยไมไดทาการสารวจสภาพทอยอาศยในชมชน จงอาจทาใหขาด

ขอมลจากผสงอายทไดรบผลกระทบจากการใชบนไดอยางรนแรงจนไมสามารถเขารบบรการหนวยแพทย

เคลอนทได และสงผลใหผลการศกษาทไดไมสอดคลองกบการศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

38

2.1.2.2 ลกษณะพนในบรเวณบาน

การวจยครงนจดกลมพนบานทเสยงตอการหกลม ไดแก พนมนลน พนสะทอนแสง

และพนตางระดบ (15, 17) โดยจากการศกษาไมพบความสมพนธของลกษณะพนในบรเวณบานกบประวต

การหกลมอยางมนยสาคญทางสถต ซงอาจเปนผลจากการเกบรวบรวมขอมลไดมาจากแบบสมภาษณ โดย

ไมไดทาการสารวจลกษณะทอยอาศยของกลมตวอยาง ทาใหขอมลทไดเปนขอมลทไดจากความรสกของ

ผตอบแบบสมภาษณ สงผลใหผลการศกษาทไดไมสอดคลองกบการศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

2.1.2.3 แสงสวางภายในบรเวณบาน

จากแบบสมภาษณ พบวาผทมประวตหกลมภายในบรเวณบานทกคนใหคาตอบวา

ภายในบานมแสงสวางเพยงพอ ซงไมแตกตางจากกลมผทไมมประวตหกลม และการศกษาความสมพนธ

ของแสงสวางภายในบรเวณบานกบประวตการหกลม ไดผลวาไมมความสมพนธระหวางแสงสวางภายใน

บรเวณบานกบประวตการหกลมอยางมนยสาคญทางสถต แตอยางไรกด การตอบสมภาษณเปนการถาม

โดยตรงตามความรสกของผสงอาย ไมมหลกเกณฑในการพจารณาอยางแนนอน จงอาจทาใหมความ

ผดพลาดในคณภาพของขอมลได นอกจากนแมแสงสวางจะเพยงพอ แตหากมการมองเหนทไมชดเจน ก

เปนสาเหตใหเกดการหกลมไดเชนกน ดงจะเหนไดจากรอยละ 83.33 ของกลมทมประวตการหกลม มผล

การประเมนการมองเหนพบความผดปกตของจากการตรวจอยางใดอยางหนงอยางนอย 1 ผล ทงนเนองจาก

ความสามารถในการมองเหน ไดแก ความปกตของสายตา (5) ความชดเจนในการมองเหน (10) เปนปจจยท

เกยวของกบการหกลมดวย

2.1.2.4 สงกดขวางภายในบรเวณบาน

การจดวางสงของทไมเปนระเบยบและความยากลาบากในการเปดปดประตบาน เปน

ปจจยทอาจสงเสรมใหเกดอบตเหตหกลมได (15, 17) แตจากการศกษาครงนไมพบความแตกตางกนของ

อตราการจดวางของไมเปนระเบยบในกลมทมการหกลมภายในบรเวณบานและไมมการหกลมภายใน

บรเวณบาน รวมถงไมพบความสมพนธระหวางสงกดขวางภายในบรเวณบานกบประวตการหกลมอยางม

นยสาคญทางสถต ซงอาจเปนผลจากการเกบรวบรวมขอมลทไดมาจากแบบสมภาษณ โดยไมไดทา

การสารวจลกษณะทอยอาศยของกลมตวอยาง ทาใหขอมลทไดเปนขอมลทไดจากความรสกของผตอบ

แบบสมภาษณ สงผลใหผลการศกษาทไดไมสอดคลองกบการศกษาอนๆ ทผานมาในอดต

2.2 อตราการหกลมภายในบรเวณบาน

อตราการหกลมในผสงอายจะแตกตางกนไปขนกบลกษณะของชมชนทไปศกษา เนองจากการ

หกลมเปนผลมาจากความเปลยนแปลงของรางกายหลายๆ ดาน อนเปนปจจยภายในบคคลรวมกบปจจย

ภายนอกตางๆ เชน การใชบนได ลกษณะพนผวทเดน การมสงกดขวางในการเดน เปนตน โดยจากการศกษา

ทผานมาพบอตราการหกลมตาทสดในผทมอาย 65 ปขนไปทมสขภาพดในชมชน และจะเพมเปน 2 เทา ใน

คนทมอายมากกวา 75 ปขนไป และมอตราการหกลมเพมขนเมออายมากขน (6) จานวนครงของการหกลม

ในผสงอายไทยในเขตเมอง เมอถามยอนหลงไปเปนเวลา 6 เดอนพบวาเทากบรอยละ 24.1 ในเพศหญง และ

39

รอยละ 12.1 ในเพศชาย โดยเฉลยแลวพบวาผสงอายไทยจะหกลมประมาณรอยละ 20 เมอถามยอนหลงไป

นาน 6 เดอน (5) โดยมอตราการหกลมในเพศหญงมากกวาเพศชายประมาณ 1.5 เทา (6) ซงคอนขางแตกตาง

จากผลการศกษาในครงน ทพบอตราการหกลมรวมรอยละ 10.71 ของกลมตวอยางทงหมด แตอยางไรกดผล

การศกษาทได ยงมความสอดคลองกบการศกษาทผานมาในเรองอตราการหกลมจะสงขนตามชวงอาย โดย

พบสงสดทชวงอายมากกวา 80 ป ทมอตราการหกลมทรอยละ 20 และพบการหกลมในเพศหญงมากกวาเพศ

ชายทพบอตราการหกลมรอยละ 11.63 ในเพศหญง และรอยละ 8.33 ในเพศชาย แมจะไมไดตามอตราสวน

1.5 เทาดงผลการศกษาในอดตกตาม ทงนสาเหตทพบอตราการหกลมโดยรวมตากวาผลการศกษาในอดต

อาจเปนเพราะวธการรวบรวมขอมลของการศกษาครงนทเปนการรวบรวมขอมลจากผสงอายทมาเขารบ

บรการหนวยแพทยเคลอนท ทาใหไมสามารถเปนตวแทนของผสงอายทงหมด และไมสามารถนาผลมา

เปรยบเทยบกบการศกษาในอดตไดชดเจนนก ในขณะทสาเหตทอตราการหกลมในเพศหญงเทยบกบ

เพศชายตากวาการศกษาในอดต นอกจากสาเหตดานการเกบรวบรวมขอมลแลว ยงอาจเปนผลจากผลกระทบ

ทเกดขนจากการหกลมในเพศหญงนาจะมากกวาในเพศชายทาใหเกดภาวะทพพลภาพจนไมสามารถมา

รบบรการทหนวยแพทยเคลอนทไดมากกวาเพศชาย เนองจากปจจยภายในบคคลทเกยวของกบการหกลมใน

ผ สงอายทางดานสขภาพกายของเพศหญงทมภาวะกระดกพรนจากการขาดฮอรโมนเพศในวย

หมดประจาเดอนซงนอกจากจะทาใหเสยการทรงตวจนเกดการหกลม (11) ไดมากกวาเพศชายแลว ยงทาให

มโอกาสเกดการหกของกระดกสะโพก และความผดปกตของกระดกสนหลงจนทาใหเกดภาวะทพพลภาพ

ไดมากกวาเพศชายดวย

3. ขอจากดในการวจย

3.1 งานวจยฉบบนเปนการเกบรวบรวมขอมลเฉพาะผสงอายทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนท

ในชมชนเชยงทอง ในวนและเวลาทกาหนดเทานน จงอาจไมสามารถอางองถงผสงอายในชมชนทงหมดได

3.2 การสมภาษณผสงอายเกยวกบประวตการหกลม พบวาผสงอายบางคนยงไมเขาใจนยามของ

การหกลม ผวจยจงใหความหมายของการหกลมในแงของลกษณะอาการ ไดแก การทบคคลลมลงไปสพน

หรอพบวานอนอยทพน หรอเปนภาวะทลมไปกระแทกกบวสดอปกรณทอยในบรเวณนน เชน เกาอ

เคานเตอร แลวตองพยายามดงตวกลบมาเพอการทรงตว โดยการซกถามผสงอายวาเคยมลกษณะอาการ

ดงตอไปนหรอไม เชน เดนสะดด ลนลม สญเสยการทรงตว เซ วงเวยนศรษะ มนงง เปนลม เขาออน กาว

พลาดตกบนได และตกจากเกาอหรอเฟอรนเจอร จนทาใหมสวนใดสวนหนงของมอ แขน ตว สะโพก

สมผสกบพน เปนตน โดยลกษณะอาการดงกลาวเกดขนภายในบรเวณบานของผสงอาย

3.3 การสมภาษณเกยวกบประวตการหกลมภายใน 6 เดอนทผานมา พบวาผสงอายอาจมปญหา

เกยวกบความจา ในทางปฏบตอาจตองชวยเพอใหผสงอายระลกวนเวลาได โดยใชวนสาคญตางๆ เชน วนแม

วนปใหม วนสงกรานต วนเขาพรรษา เปนตนซงการเกดหกลมอยในชวงเวลาดงกลาว

3.4 การสมภาษณเกยวกบประวตการใชยาพบวา ยาทผสงอายนามาใหตรวจสอบในวนสมภาษณ

40

บางชนดไมมระบชอยาทหนาซองยา หรอยาบางชนดทผสงอายรบประทานแตไมไดนามาในวนสมภาษณ

ซงผวจยจาเปนตองซกถามประวตการเจบปวย ยาอนทรบประทาน และวธการรบประทานยารวมดวย

4. ขอเสนอแนะ

4.1 ขอเสนอแนะจากการวจย

4.1.1 การหาแนวทางปองกนรวมกนของคนในชมชนเกยวกบปจจยภายนอกบคคลดาน

สงแวดลอมทเกยวของกบการหกลมของผสงอาย ไดแก การปรบเปลยนสงแวดลอมทงภายในบานและ

ภายนอกบานใหปลอดภย โดยผดแล ครอบครว และชมชนควรเขามามสวนรวมรวมกนในการปรบเปลยน

สงแวดลอมภายในบานใหปลอดภย และปรบปรงสถานทสาธารณะ เชน วด ตลาดถนน ทางเดน รวมทงควร

มการเสนอแนะในการสรางระบบการดแลทเอออาทรตอผสงอายในชมชน โดยมงเนนในการปรบพนผว

ทางเดนใหราบเรยบ ไมลน ปรบการวางขาวของหรอปรบผงทางเดนใหสามารถยนระยะทางในการเดน

ทาใหลดภาระการทางานของกลามเนอและกระดกทมความแขงแรงนอยลงตามอายทมากขน และมรมเงา

ชวยลดปญหาการวงเวยนศรษะจนเปนสาเหตใหเกดการหกลมได

4.1.2 ในดานปจจยภายในบคคลทเกยวของกบการหกลม เจาหนาทสขภาพชมชนควรมการ

ประเมนคดกรองผสงอายในชมชนทเสยงตอการหกลม รวมถงการพฒนาโปรแกรมปองกนการหกลม เชน

การใหความรและวธปองกนการหกลม การใหคาแนะนาการใชยาในผสงอาย การสงเสรมการออกกาลงกาย

ทเหมาะสมกบผสงอาย เปนตน

4.1.3 ควรสะทอนผลการวจยใหแกผสงอาย ผดแล ครอบครวของผสงอาย เจาหนาทสขภาพ

ชมชนและผนาชมชน เกยวกบขอมลทได เพอใหบคคลเหลานเหนความสาคญของปญหาดงกลาว และหา

แนวทางปองกนแกไขรวมกนตอไป ซงจากผลการศกษาครงนพบปจจยทเกยวของกบการหกลมภายใน

บรเวณบานของผสงอายอยางมนยสาคญทางสถต ดงตอไปน

1) โรคหลอดเลอดในสมอง (CVA) เปนโรคทอาจเปนผลตอเนองจากความไม

เหมาะสมของภาวะโภชนาการ ทาใหเกดโรคไขมนในเลอดสงหรอมโรคความดนโลหตสง ซงมกเปนโรค

เรอรงและเปนผลระยะยาวจากพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสมมาเปนเวลานานตงแตยงไมเขาว ยสงอาย

ดงนน แนวทางการจดการนอกจากการใหการดแลผสงอายทมโรคหลอดเลอดในสมองแลว ยงตองใหการ

ดแลผสงอายทมความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดในสมองดวย นอกจากนน การใหการสงเสรมสขภาพ

โดยการใหความรเรองโภชนาการและการออกกาลงกายแกประชาชนทวไปทกเพศทกวย ยงชวยปองกนโรค

หลอดเลอดในสมองใหแกทกคนในชมชน อนจะเปนการปองกนความเสยงตอการหกลมจากโรคนใน

อนาคตดวย

2) การใชยานอนหลบ ซงอาจเปนผลมาจากการใชยาบางชนดทาใหเกดผลขางเคยงเปน

การนอนไมหลบ หรอเปนปญหาการนอนไมหลบทเกดขนจากธรรมชาตของวงจรการนอนหลบในผสงอาย

เอง โดยอาจมปญหาความเครยดเปนปจจยเสรมทาใหปญหานอนไมหลบรนแรงมากขน การทาใหผสงอาย

41

สามารถนอนหลบไดเองโดยไมตองอาศยยานอนหลบเปนแนวทางการปองกนการหกลมจากการใชยา

นอนหลบทเหมาะสมทสด ซงอาจใชวธการสงเสรมการทากจกรรมใหแกผสงอาย ทาใหเกดความตองการ

พกผอนในชวงกลางคนเองตามธรรมชาต หรอหากในผสงอายบางรายจาเปนตองใชยานอนหลบ หรอยาททา

ใหมผลขางเคยงทาใหงวงซม ควรใหความรในการใชยาอยางเหมาะสม ทาใหผสงอายทราบถงผลทจะ

ตามมาจากการใชยา และชวยใหระวงตวในการเดนไดมากขน

3) ภาวะโภชนาการทไมเหมาะสมจนทาใหมนาหนกตวทนอยกวาหรอมากกวา

มาตรฐาน ภาวะโภชนาการเกนทาใหมนาหนกตวมากกวามาตรฐาน เปนการเพมภาระการทางานของกระดก

และกลามเนอทมความแขงแรงลดลงไปตามอายทมากขน และยงเปนเหตปจจยใหเกดโรคประจาตวอนๆ ทม

ความเกยวของกบการหกลมไดเชนกน ในขณะทการมภาวะพรองโภชนาการจนมนาหนกตวนอยกวา

มาตรฐาน จะทาใหกลามเนอขาดพลงงาน สงผลตอการทรงตวจนนาไปสการหกลมไดในทสด แนวทางการ

ปองกนการหกลมจากการมภาวะโภชนาการไมเหมาะสม จงมความแตกตางกนตามชนดของความ

ไมเหมาะสม แตในภาพรวมแลวมแนวทางในการจดการในลกษณะเดยวกน คอตองอาศยการควบคมอาหาร

ใหเหมาะสมกบสภาพความผดปกตทางโภชนาการรวมกบการออกกาลงกาย เพอเพมความแขงแรงของ

กลามเนอ แตตองเปนการออกกาลงกายทมความเหมาะสมกบผสงอาย เชน การราไทเกก ซงเปนการ

ออกกาลงกายทไมหนกจนเกนไป และนอกจากจะชวยใหเกดความแขงแรงของกลามเนอแลว ยงชวย

สงเสรมความสามารถในการทรงตวไดอกดวย

4.2 ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

4.2.1 เพอใหไดผลการวจยในภาพรวมของผสงอายในชมชน ควรมการขยายกลมเปาหมายใน

การวจยเพมขน ไมเฉพาะกลมทมารบบรการหนวยแพทยเคลอนท แตควรเปนผสงอายทอาศยอยในชมชน

ทงหมด

4.2.2 ควรศกษาปจจยภายนอกบคคลดานสงแวดลอมภายนอกบรเวณบานเพมเตม เชน

สงแวดลอมบรเวณสถานททผสงอายไปบอยๆ ไดแก วด ตลาด ถนน ทางเดน เปนตน

4.2.3 ควรศกษาปจจยภายในบคคลดานสขภาพจตทมผลตอการหกลมของผสงอาย โดยใช

แบบประเมนมาตรฐาน เชน แบบคดกรองภาวะซมเศรา 2Q หรอ 9Q แบบคดกรองภาวะสมองเสอม Mini

Cog หรอ MMSE เปนตน

42

บรรณานกรม

1. American Geriatrics Society, British Geriatrics Society, American Academy Of Orthopaedic Surgeons

Panel On Falls Prevention. Guideline for the Prevention of Falls in Older Persons. J Am Geriatr

Soc. 2001; 49(5): 664-72.

2. สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. สรปผลโครงการสามะโน

ประชากรและการเคหะ พ.ศ.2543. Available from:

http://service.nos.go.th/nso/nsopublish/service/serv_poph43.html.

3. สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. รายงานการสารวจประชากร

สงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2550. Available from:

http://service.nos.go.th/nso/nsopublish/service/survey/rep_older50.pdf.

4. ศรวรรณ ศรบญ, ชเนตต มลนทางกร. ฐานขอมลประชากรผสงอาย. กรงเทพฯ: สานกงานวจยเพอการ

พฒนาหลกประกนสขภาพไทย; [updated สงหาคม 2551]; Available from:

http://www.cps.chula.ac.th/research_division/article_ageing/ageing_001.html.

5. ประเสรฐ อสสนตชย. ภาวะหกลมในผสงอายและการปองกน.ใน: ประเสรฐ อสสนตชย (บรรณาธการ).

ปญหาสขภาพทพบบอยในผสงอายและการปองกน, พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ภาควชาเวชศาสตร

ปองกนและสงคม คณะแพทยศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล; 2554. หนา 51-66.

6. สทธชย จตะพนธกล. หลกสาคญของเวชศาสตรผสงอาย. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย; 2544.

7. ลดดา เถยมวงศ, เรวด เพชรศราสณห. ปจจยเสยงตอการหกลมในผสงอายไทยทอาศยอยในบานพก

คนชรา. Thai Journal of Nursing Council. 2009;24(1):77-87.

8. ศรพร พรพทธษา. ความร ทศนคต และพฤตกรรมในการปองกนการหกลมในผสงอาย. (วทยานพนธ).

เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม; 2542.

9. สมพร ออนละออ, ปฐมรตน ศกดศร, นรศรา ชยมงคล. ผลของโปรแกรมการออกกาลงกายและการยด

กลามเนอทบานตอความสามารถในการทรงตวของผสงอายเพศหญง. วารสารพฤฒาวทยาและเวช

ศาสตรผสงอาย. 2547;5(3):11-8.

10. Lord SR, Daybew J. Visual risk factors for fall in older people. The American Geriatrics Society.

2001;49(5):508-15.

11. ประเสรฐ อสสนตชย, รงนรนดร ประดษฐสวรรณ, วษณ ธรรมลขต. โครงการสงเสรมสขภาพและการ

ปองกนภาวะหกลม และผลแทรกซอนในผสงอายโดยแพทยเวชศาสตรผสงอาย. กรงเทพฯ:

สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต; 2544.

43

12. Resnick B, Junlapeeya P. Fall in community of older adult: Finding and implication for practice.

Applied Nursing Research. 2004;17(2):81-91.

13. ลดดา เถยมวงศ, วนทนา มณศรวงศกล, สทธชย จตะพนธกล. ปจจยเสยงของการหกลมของผสงอายท

อาศยอยในชมชน. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย. 2544;2(2):46-52.

14. Lipzig RM, Cumming RG, Tinetti ME. Drug and fall in older people: A systematic review and meta-

analysis:II. Cardiac and analgesic drugs. Journal of the American Geriatrics Society.

1999;47(1):40-50.

15. นารรตน จตรมนตร, นตยา ภาสนนท, จนทนา รณฤทธวชย. การศกษาสภาพแวดลอมในบานทเสยงตอ

การเกดอบตเหตหกลมของผสงอาย. วารสารพยาบาลศาสตร. 2541;16(3):34-45.

16. วรรณนภา บญระยอง, หทยชนก อภโกมลกร, เพอนใจ รตตากร. ปจจยเสยงของสภาพแวดลอมตอการ

เกดอบตเหตของผสงอายและกลยทธในการจดการ. วารสารกจกรรมบาบด. 2545;7(1):31-40.

17. เพญศร เลาสวสดชยกล, ยพาพน ศรโพธงาม, พรรณวด พธวฒนะ. ปจจยเกยวของและผลจากการหกลม

ในผสงอาย. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย. 2543;1(2):16-20.

18. Honeycutt PH, Ramsey P. Factor contributing to fall in elderly men living in the community Geriatric

nursing. 2002;23(5):250-5.

19. ชล ภทอง. ผลของโปรแกรมการลดความเสยงตอพฤตกรรมการปองกนการหกลมของผสงอายทบาน.

(วทยานพนธ). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2545.

20. สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. รายงานการสารวจประชากร

สงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2545 จงหวดตาก; 2545.

21. ททาการปกครองจงหวดตาก. ขอมลประชากรทะเบยนราษฎรแยกกลมอาย ป 2554; 31 กรกฎาคม 2554.

22. คณะทางานประชาสมพนธสานกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวดตาก. ขอมลจานวนหมบาน

ชมชน และประชากร ในพนทขององคกรปกครองสวนทองถนจงหวดตาก. [updated 29 สงหาคม

2555]; Available from: http://www.taklocal.org/project_detail.php?hd=3&id=288.

23. โรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราช. สถตผปวยทมารบบรการในป 2554. ตาก; 2554.

24. โรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราช. สถตผปวยทมารบบรการในป 2555. ตาก; 2555.

25. นงนช วรไธสง. ปจจยทเกยวของกบการหกลมในผสงอายกลมเสยงทอาศยอยในชมชน. (วทยานพนธ).

ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน; 2551.

26. นอมจตต นวลเนตร. การทรงตวในผสงอาย. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย. 2543;1(3):

46-50.

27. ดษฎ ปาลฤทธ. ผลของโปรแกรมการปองกนอบตเหตหกลมในบรเวณบานผสงอาย อาเภอศรประจนต

จงหวดสพรรณบร. (วทยานพนธ). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2544.

44

28. บปผา จนทรจรส. การพฒนาแบบประเมนภาวะเสยงตอการหกลมในผปวยออรโธปดกส. (วทยานพนธ).

เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม; 2546

29. อาร ปรมตถากร และคณะ. ปองกนการหกลมในผสงอาย. นครราชสมา: ศนยศกษาวจยและสงเสรม

สขภาพผสงอาย ศนยอนามยท 5; 2553.

30. บรรล ศรพานช. ผสงอายไทย. หมอชาวบาน; 2543.

31. ลวรรณ อนนาภรกษ. การพยาบาลผสงอาย: ปญหาระบบประสาทและอนๆ. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ;

2547.

32. พรเพญ ศรสตยะวงศ, กนษฐา เมธาภทร. ความสามารถดานการรบรการมองเหนของผสงอาย. วารสาร

กจกรรมบาบด. 2543;5(3):31-40.

33. ชศกด เวชแพศย. สรระวทยาผสงอาย. กรงเทพฯ: ศภวนชการพมพ; 2538.

34. ปะราล โอภาสนนท. การขบถายในผสงอาย. ใน: บญศร นเกต, ปาลรตน พรทวกณหา, และคณะ

(บรรณาธการ). การพยาบาลผสงอาย. กรงเทพฯ: ยทธรนทรการพมพ; 2545. หนา 71-81.

35. สรสดา ชาวคาเขต. การรบรตอตนเองและอตมโนทศนในผสงอาย. ใน: บญศร นเกต, ปาลรตน

พรทวกณหา, และคณะ (บรรณาธการ). การพยาบาลผสงอาย. กรงเทพฯ: ยทธรนทรการพมพ; 2545.

36. Lyons S, Adam S, Titler M. Evidence-based protocol fall prevention for older adults. Journal of

Gerontological Nursing. 2005;31(11):9-14.

37. พชญประอร ยงเจรญ, สภาพ อารเออ. การปองกนการพลดตกหกลม: กรณศกษาผสงอายทกระดก

สะโพกหก. รามาธบดพยาบาลสาร. 2007;13(3):302-22.

38. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย. แนวทางเวชปฏบตการปองกน/ประเมนภาวะหกลมในผสงอาย. กรงเทพ:

ซจ ทล จากด; 2551.

39. เกศน หาญจางสทธ. อบตการณและปจจยทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตทบานของผสงอาย

จงหวดยโสธร. (วทยานพนธ). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2537.

40. สทธชย จตะพนธกล, มงคล ณ สงขลา, นภาพร ชโยวรรณ, อรณ จรวฒนกล, จนทรเพญ ชประภาวรรณ,

ยงยทธ ขจรธรรม, และคณะ. หกลมและปจจยรวม : การสารวจระดบชาตในประชากรสงอายไทย.

จดหมายเหตทางแพทย แพทยสมาคมแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. 2541;81 (4):233-42.

41. ทศน พลฤทธ. ปจจยทมความสมพนธตอการเกดอบตเหตในบานของผสงอายเปรยบเทยบระหวาง

ผสงอายทเปนสมาชกของชมรมผสงอายกบผสงอายทไมไดเปนสมาชกของชมรมผสงอาย จงหวด

ราชบร. วารสารสาธารณสขมลฐาน ภาคกลาง. 2541;13(4):27-37.

42. วภาว กจกาแหง. ปจจยเสยงทมความสมพนธตอการหกลมของผสงอายในชมชน. (วทยานพนธ).

พษณโลก: มหาวทยาลยนเรศวร; 2548

43. เปรมกมล ขวนขวาย. ปจจยทเกยวของกบการหกลมของผสงอายทอาศยอยในชมชน. (วทยานพนธ).

ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน; 2550.

45

44. Huang L. Assessing risk of falling in older adults Public heaith nursing. 2003;10(5):339-411.

45. Shanthi GS, Krishnaswamy B. Risk factor for falls in elderly. Journal of the Indian Academy of

geriatrics 2005;1(2):57-60.

46. Muangpaisan W. Syncope in elderly. Siriraj Med J. September 2006;58(9):1028-32.

47. Podsiadlo D, Richardson S. The timed ‘Up and Go’ Test: a Test of Basic Functional Mobility for Frail

Elderly Persons. Journal of American Geriatric Society. 1991;39:142-8.

48. กองออกกาลงกายเพอสขภาพ. คาดชนมวลกาย (BMI: Body Mass Index). กรงเทพฯ: กรมอนามย

กระทรวงสาธารณสข; 2555. Available from: http://dopah.anamai.moph.go.th/bmi.php.