บรรพ 3เอกเทศสญญา

SPECIFIC CONTRACTS

โดย อาจารย สชาต สสงขคณะนตศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

เอกเทศสญญา 1

ลกษณะซอขาย (มาตรา 453 ถงมาตรา 517)

ลกษณะแลกเปลยน (มาตรา 518 ถงมาตรา 520)

ลกษณะให (มาตรา 521 ถงมาตรา 536)

ลกษณะ 1ซอขาย (SALE)

ขอพจารณาเบองตน1) สญญาคออะไร ความตกลงอนกอใหเกดมหนระหวางบคคลสองฝายซงฝายหนง

ตองกระท าการหรอละเวนกระท าการใหแกอกฝายหนงเปนการผกพนบคคล

2) ความสามารถของคสญญา คอ การแสดงเจตนาของคสญญาทมความผกพนตอกน ไดแกความส าคญผด กลฉอฉล ขมขหรอการแสดงเจตนาลวง เปนตน

• ตวอยาง

• (ก) นายกอ และนายขอไดตกลงชอขายตเยนและมการโอนกรรมสทธในทรพยสนกนไปแลวเพยงแตยงไมไดช าระราคากน กรณเชนนไมถอวาสญญาซอขายตกเปนโมฆะ

• (ข) สญญาซอขายทดนทนายเอกบนายบท าขนโดยเจตนาจะลวง นายซซงเปนเจาหนของนายเอ แตความจรงไมไดมการใหเงนในราคาทซอขายกน ดงน สญญาซอขายทดนแปลงนนตกเปนโมฆะ

• ตวอยาง (ค)

• บรษท เอ จ ากด ท าสญญาขายรถยนตใหกบ นายแดง โดยมเงอนไขวา นายแดงผซอจะไดกรรมสทธตอเมอช าระราคาแลว ตอมาบรษทกลบโอนใสชอนายแดงเปนเจาของกอนช าระราคา แลวนายแดงผซอไดโอนขายรถคนนนใหแกนายฟา ซงนายฟารบซอไวโดยสจรต

• ดงน นายฟายอมไดรถยนตนนเปนกรรมสทธ บรษทผขายเดมจะอางขอตกลงในสญญาซอขายขนยนตอนายฟาซงเปนบคคลภายนอกไมได (กรณนถอวาเปนการแสดงเจตนาลวงดวยสมรกบคกรณอกฝายหนงตามมาตรา 155 วรรคแรก)

• 3) วตถประสงคของสญญา

• จะตองไมเปนการพนวสย หรอขดตอกฎหมายหรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

• ตวอยาง

• (ก) นายด าผจะซอทดนซงตนมสวนเปนเจาของรวมอยดวย ไดออกเงนใหนายขาวผขายฟองนายเขยวผทขดขวางการขาย เชนนไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน เพราะผจะซอกระท าเพอปองกนสวนไดเสยของตนโดยปกต หาใชยยงหรอแสวงประโยชนจากการทเขาเปนความกนไม

• (ข) นายไกท าสญญาจะขายทดนเปลาใหแกนายหาน ตอมานายหานไดรเหนยนยอมใหนายไกโอนทดนแปลงทตนท าสญญาจะซอขายนนใหนายเปด แลวนายหานกลบมาฟองนายไกวาผดสญญาจะซอขาย เชนน ถอวาเปนการใชสทธโดยไมสจรต นายหานไมมอ านาจ

ฟอง

• 4) พจารณาเรองค าเสนอค าสนอง• ค าเสนอ เปนการแสดงเจตนาทคสญญาฝายหนงมไปยงอก

ฝายหนงโดยมความประสงคทจะเขาท าสญญาดวย • ค าสนอง เปนเรองทบคคลผรบค าเสนอ เสนอความประสงค

มาและตอบรบตรงกบทผเสนอไดเสนอมา ซงหากไมตรงกบค าเสนอแลว กยงไมถอวามสญญาเกดขน (ดมาตรา 354-359)

• ตวอยาง

• (ก) นายโทยนประมลจะสงไมสกใหนายเอก นายเอกไดตกลงตามใบประมลนนแลว แตในใบประมลของนายโทกด ในค าสนองรบของนายเอกด มขอความแสดงวา นายโทและนายเอกยงจะตองท าสญญาซอขายกนตามธรรมเนยมอก

• ดงน ตราบใดทยงมไดท าสญญาซอขายกน จะเรยกวาไดมสญญาซอขายระหวางนายเอกกบนายโทอนสมบรณแลวไมได

(ข) นางสกบนางแสงท าสญญาจะซอขายทดนและสงปลกสราง ตอมานางสผจะซอไดมหนงสอบอกเลกสญญาและนางแสงผจะขายทดนมหนงสอตอบรบการบอกเลกสญญานนแลว เมอเลกสญญากนแลวคสญญากกลบคนสฐานะเดม

ดงนน การทนางแสงมหนงสอถงนางสในเวลาตอมาใหโอกาสนางสน าเงนมาช าระภายใน 7 วน จงเปนเพยงค าเสนอขนใหม เมอไมมการสนองตอบ ยอมไมกอใหเกดผลแตอยางใด

หลกส าคญของสญญาซอขายประเภทของสญญาซอขาย

สญญาซอขายคออะไร?

บทวเคราะหตามมาตรา 453

(1)เปนสญญาตางตอบแทน คอ ทงสองฝายไดรบประโยชนตอบแทนซงกนและกน

(2)กลาวโดยทวไปแลวไมมแบบ แตมขอยกเวนส าหรบกรณทกฎหมายตองการใหท าตามแบบ (มาตรา 456)

(3) มการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอ

ขอสงเกต จากถอยค าใน มาตรา 453

คอ ก. การโอนกรรมสทธใหกบผซอ อาจจะไมตองมการโอนกรรมสทธกนแลวจรง ๆ กได เนองจากยงไมโอน แตจะโอนวนหนากเปนซอขายได เพยงอาจเรยกวา “จะซอขาย หรอซอขายมเงอนไขเงอนเวลา”เทานน

ข. ผขายไมมกรรมสทธกสามารถท าสญญาซอขายได ขอส าคญอยทวา ในตอนทายผขายตองโอนกรรมสทธใหผซอใหได เพราะถาโอนไมไดกจะถกฟองเปนคด (ค าพพากษาฎกาท 1881/2540)

ตวอยางเชนนายกอเปนเจาของทดน 1 แปลง นายขอมาขอซอ นายกอยนดขายใหนายขอ กช าระเงนครงหนง อกครงหนงจะช าระในวนจดทะเบยนโอนกรรมสทธ นดโอนกนในวนท 15 กมภาพนธ 2550 พอถงวนดงกลาว นายขอผซอกไปทส านกงานทดน แตนายกอไมไป ผซอโทรศพทมาถามวานดแลวท าไมไมมา นายกอบอกวาไมไดนด กรณเชนน เปนสญญาซอขายหรอยง?

นายแดงจดสรรทดนททองสนามหลวงขายตารางวาละ 80,000 บาท กมนายสมมาซอ และท าสญญากนวาในวนท 28 กมภาพนธ 2550 จะไปโอนกรรมสทธกน กรณเชนน ถอวาเปนสญญาอะไร

กรณทนายเอกไปขโมยวทยของนายโทมา แลวมาขายใหนายตรในราคา 5,000 บาท นายตรช าระเงนครบหมดแลว และนดวาจะสงมอบใหในวนพรงน แตต ารวจจบนายเอกไดเสยกอน ดงน เปนสญญาซอขายหรอไม

(4) สญญาซอขายเปนสญญาทผซอจะตองช าระราคาใหแกผขาย

จงหมายความวา สญญาซอขายไมใชมการโอนกรรมสทธในทรพยสนกนเปลา ๆ อกฝายหนงตองช าระหนตอบแทน เรยกวา “ราคา”

ตวอยางเชน

นายเอบอกวาขอซอพระสมเดจจากนายบ ดวยการโอนรถให แมจะเรยกวาซอแตทถกคอ แลกเปลยน

หรอ นายเอขอซอพระสมเดจจากนายบ นายบบอกวาราคา 1 แสนบาท นายเอตกลง ตอมานายเอมาบอกวาไมมเงนจะจาย ขอโอนรถตใชหน กรณเชนนเปนซอขาย

ขอสงเกต คอตองใหรเสยกอนวามราคาแลว ราคานนอาจจะช าระหนดวยของอยางอน แตถาเรมดวยการเปนของอน กไมใชสญญาซอขาย

ขอพจารณา

สาระส าคญในขอ 4) คอผซอตองช าระราคา แตไมไดแปลวาตองช าระกนทนท ตดคางยงไมช าระกได ผอนสงเปนงวด ๆ กได แตสดทายกตองมการช าระราคา

กลาวคอ ขณะท าสญญาตองมงทจะช าระแตยงไมช าระกได เชน จะช าระใหตอเมอถอนเงนจากธนาคารทฝากประจ าครบงวดแลว

จะช าระราคาตอเมอโอนกรรมสทธแตถายงไมจดทะเบยนโอนกรรมสทธกยงไมช าระราคา เชนนเปนขอตกลงในการซอขายได

ค าถาม

• นายชลเปนคนตาบอก ขายลอตเตอร โดยวางแผงลอยอยรมขางทางเทา ตอมานายชยเดนมาและถามวามเลขทาย 77 หรอไม นายชลบอกวาม เพราะจ าได เชญเลอกเอาซครบ นายชยผซอเลอกเอาเลข 77 แลวกดงออกมาจากปก และกเดนไปโดยไมจายเงน นายชลรองใหต ารวจชวย ต ารวจกจบนายชยได กเชนน นายชยผซอตองรบผดหรอไมกบราคาลอตเตอรฉบบนน และผดกฎหมายทางอาญาในฐานใด

สญญาบางชนดทมความคลายคลงกบสญญาซอขาย

ความฉวเฉยดสญญาบางสญญาทมลกษณะเหมอนจะเปนสญญาซอขาย

เชน -สญญาแลกเปลยน

-สญญาเชาซอ

-สญญาจางท าของ

ประเภทของสญญาซอขาย

เนองจากค ามนในการซอขายไมใชสญญา ดงนนการแบงประเภทของสญญาซอขายจงแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก

(1) สญญาซอขายเสรจเดดขาด

(2) สญญาซอขายมเงอนไข

(3) สญญาซอขายมเงอนเวลา

(4) สญญาจะซอขาย

1. สญญาซอขายเสรจเดดขาด

สญญาซอขายประเภทน ในภาษากฎหมายเรยกวา “สญญาซอขายส าเรจบรบรณ” ซงตรงกบกฎหมายองกฤษวา “ABSOLUTE SALE”

คอ สญญาซอขายทตกลงกนเสรจ เดดแลวกขาด

หมายถง เปนสญญาซอขายทคกรณไดตกลงกนสนถอยกระทงความแลวไมมเรองใดทตองไปท ากนตามแบบพธอก

กรณไหน? ทจะถอวาเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาดหรอสญญาซอขายส าเรจบรบรณ

จะตองดวา คสญญามเจตนาตงใจจะท าสญญาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทตอไปในภายหลงหรอไม

ถาไมมกเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด

หรอ ถาบางกรณการไมท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจะท าใหนตกรรมนนเปนโมฆะกตาม เชนกรณซอขายทรพยตามมาตรา 456 วรรคแรก

แตถามเจตนาจะไปท าตามแบบใหถกตองตอไปกเปนสญญาจะซอขาย

ขอสงเกต

สญญาซอขายเสรจเดดขาดกรรมสทธไมจ าตองโอนเสมอไป แมกรรมสทธไมโอนกยงอายเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาดได เชนกรณ การซอขายทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคแรกทกฎหมายก าหนดใหตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ซงตกเปนโมฆะ

ตวอยาง

นางใจซอแหวนเพชรจากรานขายทองวงหนง ราคาหกหมนบาท นางใจจายเงนหกหมนบาทแลว และรานกสงมอบแหวนเพชรใหนางใจแลว ตางคนตางแยกกนไป ชาตนไมตองเจอกนอก ถามวาเปนสญญาซอขายประเภทใด

หรอนางใจซอแหวนเพชรจากนางส วงหนงราคา สองลานบาท นางใจจายเงนสองลานใหนางสแลว แตนางสบอกวามะรนนคอยมาเอาแหวนเพชร วนนจะขอใสออกงานเปนครงสดทาย สญญานเปนสญญาซอขายประเภทใด

แลวอะไรคอแบบพธ?

แบบพธคอ การจดทะเบยน เมอไมมแบบพธ แมจะมหนตองช าระตอกนอกกถอวาเสรจเดดขาด

เชน ตวอยาง

นายด าซอเฟอรนเจอรชดใหญจากนายขาวในราคา 5 แสนบาทโดยนายด าตกลงวาอก 15 วนจะเอาเงนมาช าระให และนายขาวกบอกวานนอก 15 วนคอยเอาแลวกนเฟอรนเจอร ในระหวางยงไมถง 15 วนนน สญญานคอสญญาอะไร

ตวอยาง

แดงซอทดนแปลงหนงจากฟา ราคาสองลานบาท แดงจายเงนสองลานบาทใหแลว และฟาจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแดงแลวสงมอบโฉนด สงมอบทดนแลว คอตางคนตางไดสงทตนปรารถนาแลว และกแยกยายกนไปไมพบกนอก สญญานคอสญญาซอขายประเภทใด

หรอ

เหลองซอบานพรอมทดนจากด า 1 หลงราคา 3.0 ลานบาท โดยเหลองจายเงน 3.0 ลานบาทแลว ด ากคดไดวาถาไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนตองเสยคาธรรมเนยมโอนทดนรอยละ 2.5 ทงยงยากซบซอนเสยเวลาไปส านกงานทดน เอาอยางนให ด าเอาเงน 3.0 ลานบาท แลวจะขนยายออกใหเหลองเขาไปอยทนท วาแลวด าขนลกขนเมยขนบรวารออกแลวสงมอบทดนให สงมอบกญแจบานให สงมอบโฉนดใหเหลองกยายเขาไปอย สญญานเปนซอขายประเภทใด

ขอพจารณาเรองค าวาไมมแบบพธใดทตองท าอก

แยกเปน 3 ลกษณะ

ก) ไมมแบบพธจรง ๆ กลาวคอ กฎหมายไมไดก าหนดจรง ๆ เชนการซอขายสงหารมทรพย

ข) ไมมแบบพธ เพราะกฎหมายก าหนดแบบพธ และคกรณไดท าตามแบบพธเสรจแลว เชนการซอขายอสงหารมทรพยแลวคสญญาไดท าตามแบบพธเสรจสมบรณไปแลว

ค) กฎหมายก าหนดวา ตองท าตามแบบพธ คอตองจดทะเบยน แตคกรณตดสนใจรวมกนเหนพองตองกน วาไมจดไมท า

ตวอยางค าพพากษาฎกา

จ าเลยขายทดนมอเปลาใหแกโจทก ท าหนงสอสญญากนเอง ทงสองฝายมไดมเจตนาทจะไปจดทะเบยนการโอนตอพนกงานเจาหนาท โจทกช าระราคาทดนใหแกจ าเลยครบถวนแลว จ าเลยไมปฏบตตามสญญาและขดขวางไมยอมใหโจทกเขาท าประโยชนในทพพาท สญญาซอขายระหวางโจทกจ าเลยเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด เมอไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงเปนโมฆะ ตามมาตรา 456 โจทกฟองบงคบใหจ าเลยสงมอบทดนและขบไลจ าเลยไมได

(ฎกาท 394/2508)

• สญญาซอขายมใจความชดแจงวา คสญญามเจตนามงซอขายกนเดดขาด ไมมขอความใดแสดงวาคสญญามเจตนาจะไปจดทะเบยนโอนกนในภายหลง อนจะท าใหเหนวาเปนเพยงสญญาจะซอขาย เมอมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกเปนโมฆะตามมาตรา 456

• (ฎกาท 964/2509)

• แมหวขอของสญญาจะระบวา เปนหนงสอสญญาซอขายกตาม แตไมมขอความตอนใดระบวาใหกรรมสทธในทพพาทตกเปนของโจทกไวในวนท าสญญาแตอยางใด กลบมขอความระบวาจะไปท าการโอนกนเมอโจทกช าระเงนใหจ าเลยหมดแลว แสดงวาตราบใดทจ าเลยยงไมไดรบคาทดนครบถวน กยงไมมการโอนกรรมสทธทพพาทใหแกโจทก การทตกลงโอนกรรมสทธในภายหลง จงมใชการซอขายเสรจเดดขาด

• (ฎกาท 2983/2529)

หนงสอสญญาซงระบวา เปนสญญาจะซอขายทดน โดยโจทกเจาของทดนตกลงจะขายใหแกจ าเลยท 4 และจ าเลยท 4 ตกลงจะซอ และมขอสญญาดวยวาเงนคาธรรมเนยมในการซอขายกด เงนคาภาษเงนไดของสรรพากรหรอเงนคาใชจายอนใดกด ทเกยวแกการซอขายทดนตามสญญาน ผจะซอเปนผออกดแทนผจะขายทงสน แสดงวาคกรณจะไปท าสญญาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทตอไป จงเปนสญญาจะซอขายเทานน

(ฎกาท 805/2539)

2. สญญาซอขายมเงอนไข

ความจรงคอ สญญาซอขายเสรจเดดขาดนนเอง เพยงแตมเงอนไขเรองการโอนกรรมสทธวา กรรมสทธยงไมโอนจนกวาจะท าการสงนนสงนตามเงอนไข และเมอเงอนไขส าเรจกรรมสทธถงจะโอน

ตวอยางเชน นายสซอรถยนตจากบรษท 1 คน ราคา 870,000 บาท บรษท ยนด

ขายแตตกลงกนวาถาตราบใดทนายสยงช าระราคาไมครบ กรรมสทธยงไมโอน สญญานเรยกวาสญญาซอขายทเงอนไข หรอถาเรยกเตมคอสญญาซอขายเสรจเดดขาดมเงอนไข เพราะวามเงอนไขประวงเวลารอการโอนกรรมสทธ

ขอพจารณา เงอนไขคออะไร?

คอเหตการณอนใดอนหนงในอนาคตอนไมแนนอน ไมรจะเกดหรอไมเกด แลวเงอนไขอาจน าไปใชกบความตกลงอะไรกได

ค าถามนายทศเหนรถยนตคนหนงของบรษทเอ ชอบใจมากอยากจะซอใหลก

สาวทก าลงเรยนอยเมองนอก นายทศกเลยตกลงกบบรษทเอ วา นายทศยนดจะซอรถยนตคนนจากบรษท เมอลกสาวของตนเดนทางกลบมากเรยนตอตางประเทศแลว กรณเชนน เปนสญญาซอขายมเงอนไขหรอไมอยางไร

ขอพจารณาสญญาซอขายมเงอนไข

(1)สญญาตองเกดแลว แต(2)กรรมสทธควรจะตองโอน ยงไมโอน(3)ทยงไมโอน เพราะรอเงอนไข คอ เงอนไขเกดกรรมสทธโอนขอสงเกต ถามเงอนไขอน กไมท าใหสญญานนเปนสญญาซอขาย

มเงอนไขขนมา เชน มเงอนไขของการสงมอบ เปนตนตวอยาง ขาวซอแหวนทองวงหนงราคา 3 หมนบาทจาก เขยว และ

ไดจายเงนหมดแลว แตเขยวมตกลงวาอยาเพงเอาแหวนไป เนองจากตนจะขอใสออกงานแตงงานกอนแลวจะสงมอบแหวนใหในวนรงขน กรณเชนน ไมถอวาเปนสญญาซอขายมเงอนไข

ตวอยางค าพพากษาฎกาสญญาขายทดนและสงปลกสรางมไดก าหนดการจดทะเบยนโอนกรรมสทธ แตพฤตการณแสดงวา เปนสญญาซอขายทมเงอนไขบงคบกอน กรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาจะไดเปนไปตามเงอนไข ดงนเมอเงอนไขส าเรจ แลวคสญญาฝายใดฝายหนงชอบทจะก าหนดวนจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนได หาใชคสญญามเจตนาใหเปนการซอขายเสรจเดดขาดโดยไมจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทไม สญญาดงกลาวจงเปนเพยงสญญาจะซอขายอสงหารมทรพย ไมตกเปนโมฆะ

(ฎกาท 3574/2536)

3. สญญาซอขายมเงอนเวลาขอพจารณา ใชหลกเดยวกบสญญาซอขายมเงอนไข

คอ ตองเปนเงอนเวลาของการโอนกรรมสทธ ไมใชเงอนเวลาทจะไปท าสญญา

เงอนเวลาคอ ก าหนดระยะเวลาในอนาคต ซงตองส าเรจอยางแนนอน แตกรณเงอนไขอาจไมส าเรจกได

เชน กอ อยากซอรถกระบะจาก มอ แตยงไมซอจนกวาจะถงวนท 31 มนาคม 2550 เพราะหมดดวาวนดงกลาวเปนวนทมฤกษดถงจะซอ

หรอ ถา กอซอรถกระบะจากมอ และไดช าระเงนครบแลว แตมอบอกวายงไมสงมอบจนกวาวนท 29 มนาคม 2550

ขอสงเกต

หากไมใชเงอนไขหรอเงอนเวลาเกยวกบการโอนกรรมสทธ กรณไมเขากรณตามมาตรา 459 กรรมสทธกโอนไปแลว

4. สญญาจะซอขายคอ สญญาทยงมไดมการโอนกรรมสทธในทรพยสนทตกลงซอขายกน

ซงมผลผกพนใหคสญญาตองกระท าการซอขายใหส าเรจตลอดไป

หรออกนยหนง คอสญญาทคสญญาจะตองไปท าสญญาซอขายกนตามแบบพธตอไป แตไมจ าตองไปตกลงอะไรกนใหมอก เพราะขอตกลงตาง ๆ กยอมจะตองมอยในขณะท าสญญาจะซอขายอยแลว

ขอสงเกต สญญาจะซอขายเรยกกนในภาษาพดทวไป แตในกฎหมายมาตรา

456 วรรคสอง เรยกวา “สญญาจะขายหรอจะซอ”

ตวอยาง

ปรชาและวฒนาท าสญญาตอกนวา ปรชาจะขายทดนมโฉนดตามทระบไว โดยวฒนาจะเปนผซอตามราคาทแจงและตกลงกนวาจะไปท าสญญาซอขายโอนกรรมสทธ ณ หอทะเบยนทดนภายใน 1 เดอนนบแตวนท าสญญา

ตวอยางค าพพากษาฎกา

สญญาซอขายทดนมอเปลามขอความวา ผขายรบจะไปยนเรองราวจดทะเบยนโอนกรรมสทธใหผซอภายหลงในโอกาสอนควร และผขายยนยอมใหผซอเขาอยอาศยและท าประโยชนในทดนสวนทขายทนท สญญาดงกลาวเปนเพยงสญญาจะซอขาย ผขายยงมไดโอนขาย สงมอบทพพาทใหผซอ การทผซอเขาครอบครองทพพาทจงเปนการครอบครองในนามของผขายตามทผขายอนญาตใหครอบครองเทานน แมจะครอบครองโดยประการใดและเปนเวลานานเทาใดกไมไดสทธครอบครอง (ฎกาท 384/2522)

สญญาระบใหผซอทดนช าระราคาเปนงวดและมเงอนไขก าหนดใหผขายโอนทรพยพพาทใหแกผซอในวนทผขายไดรบเงนงวดสดทายครบถวนแลว เมอผซอยงช าระราคาไมครบถวนตามสญญา สญญาดงกลาวจงเปนเพยงสญญาจะซอจะขายเทานน การท ผขายสงมอบการครอบครองทรพยพพาทซงเปนทดนไมมหนงสอส าคญใหแกผซอในวนท าสญญา เปนเพยงการมอบใหครอบครองไวแทนเทานน หาไดมอบการครอบครองใหโดยสทธขาด อนเปนเหตใหผซอไดมาซงสทธครอบครองในทดนนนไม (ฎกาท 2264/2524)

แมหลกฐานการซอขายทดนพพาทจะระบชอวา “หนงสอสญญาจะซอขายหรอสญญาวางมดจ า” กตาม แตไมปรากฏวา

หนงสอดงกลาวไดระบขอความอนเปนขอตกลงทเปนการแนนอนวาโจทกกบจ าเลยจะไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนพพาทกนหรอไม เมอใด ประกอบกบขอเทจจรงกรบฟงไดวา โจทกไดช าระเงนคาทดนพพาทจ านวน 60,000 บาท ใหแกจ าเลยรบไปครบถวนแลวในวนท าสญญานนเอง และจ าเลยกไดสงมอบทดนพพาทใหโจทกเขาครอบครองนบแตวนท าหนงสอสญญาดงกลาวเปนตนไป เปนพฤตการณทเหนไดวาทงฝายโจทกกบจ าเลยไมมเจตนาจะจดทะเบยนโอนทดนพพาทตอพนกงานเจาหนาท จงเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด มใชเปนเพยงสญญาจะซอขาย

(ฎกาท 6536/2544)

ค าถาม

ในกรณทโจทกไดเขาครอบครองและท าประโยชนในทดนพพาทนนตลอดมาจนเปนเวลา 12 ป ตอมาถาทายาทของจ าเลยซงเปนผขายทดนแปลงนนทราบวาทดนดงกลาวทบดาของตนขายใหกบโจทกไมมการจดทะเบยนโอนกนตอพนกงานเจาหนาท และมผลเปนโมฆะ จงไดมาปรกษาทาน กรณเชนนจะใหค าแนะน าประการใด

• เอกสารฉบบพพาทระบสาระส าคญแหงสญญาคอ ฝายจ าเลยตกลงแบงขายทดนบางสวนใหแกโจทก โดยมเงอนเวลาแบงช าระราคาทดนออกเปน 2 งวด งวดแรกช าระใหแกจ าเลยไปแลวในวนท าสญญา งวดทสองก าหนดช าระในเวลาภายหลงจากวนท าสญญา โดยโจทกจ าเลยยงมหนทจะตองปฏบตตอกนอก กลาวคอโจทกตองช าระราคาสวนทเหลอและจ าเลยตองไปรงวดแบงแยกทดนทขายตามจ านวนเนอททแนนอนในสญญา หาใชสงมอบทรพยสนทซอขายและช าระราคาทดนทซอขายเสรจเดดขาดในวนท าสญญาเอกสารฉบบพพาทจงเปนสญญาจะซอขาย มใชเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด

• (ฎกาท 4587/2542)

ขอแตกตางสญญาซอขายเสรจเดดขาดและสญญาจะซอขายผลบงคบแหงสญญาทงสอง

1) สญญาซอขายเสรจเดดขาด กรรมสทธในทรพยสนยอมโอนไปยงผซอทนท โดยไมตองค านงวาไดมการสงมอบทรพยสนหรอช าระราคากนแลวหรอยง และผซอมสทธจะท าอะไรแกทรพยสนดงกลาวนนไดตามความพอใจของตน

2) สญญาจะซอขายนนไมท าใหกรรมสทธในทรพยสนทตกลงจะซอจะขายกนโอนไปยงผซอ ดงนนผซอจงไมมสทธทจะท าอะไรแกทรพยสนนนอยางเชนเจาของทรพยสนผมกรรมสทธ

ขอสงเกต

สญญาซอขายเสรจเดดขาดเมอเกดขนแลว ไมมทางจะเปนสญญาจะซอขายอก เมอคสญญามไดมเจตนาจะด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายตงแตแรกเรม สญญาซอขายยอมเปนโมฆะ ไมอาจแปลไดวาคสญญาตงใจใหสญญานนสมบรณในฐานะเปนสญญาจะซอขาย จะน ามาตรา 174 มาใชกไมได

(ฎท 1735/2505 และ ท 964/2509)

ค ามนวาจะซอหรอจะขาย

พจารณาจากมาตรา 454

คอ นตกรรมทบคคลฝายหนงไดแสดงเจตนาออกมาผกมดตนเองไวฝายเดยว (ซงอาจจะเปนฝายจะซอหรอจะขายกได) วาจะท าการจะซอหรอขายทรพยสนให โดยยงไมมผใดรบค าหรอสนองรบ

นอกจากน บคคลฝายผใหค ามน จะตองถกผกพนอยกบค ามนซงไดใหไว สวนจะผกพนอยนานแคไหนเพยงใดขนอยกบค ามนนนมก าหนดเวลาหรอไม

ตวอยาง

นายด าบอกกบนายเขยววา ตนมทดนเปลา 1 แปลง จ านวน 1 ไร ยนดจะขายทดนแปลงดงกลาวใหนายเขยว แตไมปรากฏวานายเขยวซงไดยนและรบทราบแลว สนองรบ ฉะนนการทนายด าบอกนายเขยววาจะขายทดนใหกบนายเขยว นายเขยวฟงแลวไมไดพดอะไรนนแปลวานายด าไดใหค ามนฝายเดยว นายเขยวจงไมอาจถอเอาประโยชนจากค ามนของนายด าได

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ผรองอางวา ต. ไดท าสญญาจะขายทดนใหตนแลวบดนมาบดพลว ขอเทจจรงไดความวา ต.ไดท าหนงสอจะขายทดน เขยนดวยลายมอ ต.แลวกลงชอ ต. เพยงฝายเดยว ผรองไมไดลงชอดวย จงรบฟงวาเปนเพยงค ามนของ ต. วาจะขายเทานน หาใชสญญาจะซอขายไม เมอไมปรากฏวาผรองไดบอกกลาวความจ านงวาจะท าการซอขายใหส าเรจตอไป และค าบอกกลาวไดไปถง ต.แลว ค ามนของ ต.จงยงไมมผลเปนการซอขาย

(ฎกาท 3416/2535)

ขอสงเกตฎกา 3416/2535

อยาไปพจารณาเปนหลกวา ถาไมไดลงชอดวยจงเปนค ามน กรณเชนนไมใช เพราะสญญาจะซอขายกลงชอฝายเดยวกได

ตามสญญาขอ 15 ระบวา ผจะซอ (โจทก) สญญาวาจะซอทดนสวนอนขางเคยงของผจะขาย (จ าเลย) ในราคาไรละ 1,200,000 บาท ภายในก าหนด 1 ปนบจากวนโอนโดยตามสญญาขออนไมมความตอนใดระบวา จ าเลยยอมตกลงจะขายทดนใหแกโจทก ขอความในสญญาขอ 15 จงเปนเพยงค ามนโจทกฝายเดยว ทแสดงวาความประสงคขอซอทดนของจ าเลยเทานน ตอเมอจ าเลยไดบอกกลาวความจ านงวาจะท าการซอขายใหส าเรจตลอดไป และค าบอกกลาวนนไดไปถงโจทกผใหค ามนแลว จงจะมผลเปนสญญาจะซอจะขาย และบงคบใหปฏบตตามสญญาได เมอไมปรากฏวาจ าเลยไดแสดงความจ านงจะขายทดนแกโจทก โจทกจงไมมสทธฟองจ าเลยใหปฏบตตามสญญาหรอเรยกคาเสยหาย

(ฎกาท 4145/2539)

ความแตกตางสญญาจะซอขายกบค ามนในการซอขาย

1. ค ามนเปนนตกรรมฝายเดยว ในขณะทสญญาจะซอขายคอสญญา ซงเปนนตกรรม 2 ฝาย โดยเกดจากค าเสนอฝายหนงและค าสนองฝายหนง

2. ค ามนจะอาจจะเปนค ามนวาจะซอ หรอค ามนวาจะขายกได ซงค ามนตองมผรบร แตยงไมมผรบค า แตสญญาจะซอขายนนมผรบรแลวและไดรบค า

สรปรจกประเภทสญญาซอขายแลวไดประโยชนอะไร?

1. เมอรวาสญญาซอขายประเภทใด จะท าใหรทนทวาเวลาซอขายกนนนจะตองท าตามแบบหรอไม

2. เมอรประเภทแลวกจะไปสมพนธกบหลกฐานตามมาตรา 456

3. เมอรประเภทสญญา จะท าใหรหลกเรองการโอนกรรมสทธ

แบบของสญญาซอขาย

แบบคออะไร?คอ กรอบหรอพธการทกฎหมายก าหนดวาตองท าขน ไมท าไมได ตองม

ตองเกด ตองเปนกรอบพธ

วเคราะหตามมาตรา 456 วรรคแรก

ฉะนนการซอขายทตองท าตามแบบ คอท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท โดยกฎหมายก าหนดในทรพยสนดงน

(ก)สญญาซอขายเสรจเดดขาดอสงหารมทรพยทกชนดไมจ ากดราคา

(ข)สญญาซอขายเสรจเดดขาดสงหารมทรพยชนดพเศษโดยไมจ ากดราคา

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ก) ขายทดนใหกองทพบก เพอใชเปนสาธารณะประโยชนหรอสาธารณสมบตของแผนดน แมไมท าเปนหนงสอและจดทะเบยนกไมตกเปนโมฆะ (ฎกาท 3420/2526)

ข) ซอทดนซงมเรอนปลกอยแตไมซอเรอนนกวาคนขายรอเอาไป อยมาคนขายไมรอ คนซอร าคาญตดสนใจซอเรอนนนดวย ดงนแมไมจดทะเบยนซอขายเรอนกไมเปนโมฆะ

(ฎกาท 2105/2511)

ค าถามนายดตกลงซอทดนของนายมา โดยท าหนงสอสญญาจะซอขายหรอ

สญญาวางมดจ า แตไมไดระบขอตกลงทเปนการแนนอนวาจะไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนหรอไม เมอใด กบทงนายดผซอไดช าระคาทดนนนใหแกนายมาครบถวนแลวในวนท าสญญา และนายมาไดสงมอบทดนแปลงนนใหแกนายดเขาครอบครองนบแตวนดงกลาวแลวดวย ภายหลงนายดไดครอบครองและใชประโยชนในทดนนนโดยความสงบและเปดเผย เปนเวลา 12 ป นบไดท าสญญามา ตอมานายมาถงแกความตาย ทายาทของนายมาเหนวาทดนแปลงดงกลาวมการซอขายกนจรง ในโฉนดทดนยงเปนชอของบดาตน จงมาปรกษาทาน จงใหค าแนะน า

ตวอยางค าพพากษากรณไมท าตามแบบของสญญาซอขาย

ฎกาท 6597/2542

ทดนพพาทเปนทดนทมเอกสารสทธหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.3 ก.) ผมชอในเอกสารสทธจงมเพยงสทธครอบครอง แมการซอขายทดนพพาทระหวางโจทกกบจ าเลยท 1 จะไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท แตเมอจ าเลยท 1 สงมอบการครอบครองและโจทกเขาครอบครองท าประโยชนในทดนพพาทแลว การซอขายยอมสมบรณโดยการสงมอบการครอบครอง หาตกเปนโมฆะไม โจทกยอมไดไปซงสทธครอบครองในทดนพพาท ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1378

ฎกาท 3196/2543

แมการซอขายทดนมอเปลาระหวาง ส. บดาโจทกกบ ต. ไมไดท าหลกฐานเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจะเปนโมฆะตามมาตรา 456 วรรคแรก กตาม แตเมอ ต. สงมอบการครอบครองใหแก ส. ถอวา ต. สละการครอบครองใหแก ส. ตามมาตรา 1377, 1378 แลว แมมขอตกลงวา เมอไถถอนจ านองแลวจงจะโอนทดนให ส. กเปนเรองประสงคใหมหลกฐานทางทะเบยนหลงจากทไดโอนสทธครอบครองแลว เพราะขณะนน ต. จ านองทดนไวกบ พ. ไมอาจโอนทางทะเบยนได มใชเงอนไขอนจะท าใหกลายเปนสญญาจะซอขาย

หลกฐานการฟองรองบงคบคดวเคราะหตามมาตรา 456 วรรคสองและวรรคทาย

หมายถง หลกฐานอยางใดอยางหนงทกฎหมายขอเพยงใหมขนกพอ เพอใชเปนเชอในการจะฟองหรอในการทจะตอสคด

ไมจ าเปนวาหลกฐานทวาจะตองมขนในขณะท าสญญาซอขาย

กฎหมายก าหนดไว 3 รายการ ไดแก

1) หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผรบผด

2) การวางประจ า

3) การช าระหนบางสวน

สญญาซอขายทกฎหมายก าหนดใหมหลกฐาน

1) สญญาจะซอจะขาย

2) ค ามนในการซอขายอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ

3) สญญาซอขายเสรจเดดขาดสงหารมทรพยทวไปมราคา 20,000 บาท หรอมากกวานนขนไป

ขอสงเกต

มาตรา 456 บญญตถงหลกฐานการฟองรองบงคบคดไวถง 3 ชนด ไมไดหมายความวาตองมทงสามชนด เพยงชนดใดชนดหนงกเปนหลกฐานน ามาฟองรองกนได

(1) หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผทจะตองรบผด (คสญญาทลงลายมอชอไวอาจถกฟองใหรบผดได ฝายทไมไดลงชอกไมอาจถกฟองได)

ตวอยางโจทกจ าเลยท าสญญาจะซอขายตกแถวและทดน ปรากฏวาหลกฐานทมขนก

คอหลกฐานทเขยนดวยลายมอวาใครซอใครขายแลวกเซนชอเทานน ไมไดมสาระส าคญละเอยดลออมากมาย เพราะฉะนนฝายจ าเลยจงตอสคดในเวลาตอมาวา สญญานไมไดมการท าเปนหนงสอ ไมมขอความชดเจนจนพอจงขาดสาระของความเปนหลกฐาน ไมสามารถน ามาฟองบงคบกนได

ศาลฎกาวนจฉยวา หลกฐานเปนหนงสอตางจากค าวาท าเปนหนงสอ หลกฐานเปนหนงสอนนเขยนอะไรอยางไรกใชได ใหเขาจามการซอขายกน ฉะนนเมอไดความวาสญญาจะซอขายระหวางโจทกและจ าเลยเขยนเปนหนงสอสองสามบรรทดและอานดกรวาใครซอใครขาย ราคาเทาใด จะโอนกนเมอใด เทานนกใชไดแลว ไมมทไหนบอกวาตองท าเปนหนงสอ มแบบฟอรมมพยาน มวนท วนเดอนปอะไรกนมากมายดงทจ าเลยตอส

จ าเลยท าสญญากเงนโจทก 200,000 บาท โดยมอบทดนบานใหโจทกยดถอเปนประกนและมเงอนไขวาจะช าระเงนกภายในก าหนด 1 เดอน ถาพนก าหนด 1 เดอนทดนรายนคดเปนราคาทดน 200,000 บาท ตองไดกบโจทก ดงน เมอจ าเลยไมช าระหน กตองใหทดนรายนแกโจทก เพราะไดก าหนดทดนราคาลงแนนอนเปนการช าระหนแทนตวเงนตามมาตรา 456 วรรคสอง โจทกยอมฟองจ าเลยใหโอนทดนนนแกโจทกได

ท าสญญาซอขายทดนจดทะเบยนไวตอพนกงานเจาหนาท แลวโจทกจ าเลยท าสญญาตออกฉบบหนงวา โจทกมสทธซอทดนคนภายใน 10 ป ดงน สญญาทท าตอกนไมใชสญญาขายฝากหรอนตกรรมอ าพราง แตเปนค ามนในการซอขายทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคสอง จงมผลผกพนคกรณใชบงคบกนได

(ฎกาท 3670/2528)

สญญาซอขายมขอความวา จ าเลยแบงขายทพพาทอนเปนสวนหนงของทดนแปลงใหญใหโจทก และมอบทดนใหโจทกในวนท าสญญา โดยโจทกช าระราคาใหบางสวน สวนทเหลอจะช าระภายใน 9 เดอน จงยงมหนทจะปฏบตตอกนอก คอ โจทกตองช าระราคาสวนทเหลอใหและจ าเลยตองไปรงวดแบงแยกทดนทขายตามจ านวนเนอทแนนอนในสญญาและจดทะเบยนโอนใหโจทกอก ดงน เปนสญญาจะซอขายครบถวนถกตอง ตามมาตรา 456 วรรคสอง ไมใชสญญาซอขายเสรจเดดขาด ไมเปนโมฆะ

(ฎกาท 4134/2529)

นายเอตกลงขายทดนใหนายบ โดยไดท าสญญากกนไวเทาราคาทดนคอเปนเงน 500,000 บาท และนายเอกรบเงนจ านวนดงกลาวไปจากนายบครบถวนแลว โดยนายเอท าหนงสอมอบอ านาจใหนายซโอนทดนใหนายบ ตอมานายเอกลบมหนงสอถงเจาพนกงานทดนบอกเลกใบมอบดงน นายบผใหกและเปนผซอทดนจะมอ านาจฟองรองบงคบคดใหนายเอโอนทดนแปลงดงกลาวไดหรอไมเพยงใด

โจทกท 1 ท 3 และ ม. ขายทดนพพาทใหแกจ าเลยโดยในสญญาซอชายระบวา ไดขายทดนพพาทใหจ าเลยแตยงไมไปโอนกรรมสทธเนองจากโจทกท 2 และท 5 ยงไมบรรลนตภาวะ เมอบรรลนตภาวะแลวจะโอนทนท แสดงวาสญญาดงกลาวเปนสญญาจะซอจะขายทดนพพาทเทานน เพราะยงมขอตกลงจะไปโอนกรรมสทธในภายหลง ดงนน ตราบใดทยงไมมการโอนกรรมสทธกนตามขอตกลงในสญญา กรรมสทธในทดนพพาทยงคงอยแกโจทกทงหา ซงเปนเจาของเดม ถงจ าเลยจะเปนฝายครอบครองท าประโยชนในทดนพพาทกตองถอวาจ าเลยครอบครองแทนโจทกทงหา จ าเลยจงไมไดกรรมสทธในทดนพพาทโดยการครอบครอง

แมวาศาลจะมค าสงวาจ าเลยไดกรรมสทธในทดนพพาทโดยการครอบครองแลวกตาม กไมอาจยกขนตอสยนกบโจทกทงหาซงเปนเจาของทดนพพาทได จ าเลยไมมสทธทจะขบไลโจทกทงหาออกจากทดนพพาท

(ฎกาท 7490/2541)

ค าถาม

นางมาลตกลงท าสญญาซอขายทดนเปลามโฉนดจากนายสม จ านวน 200 ตารางวา เปนเงน 300,000 บาท โดยทดนจ านวนเนอทดงกลาวยงไมไดแยกออกจากทดนแปลงใหญ ทงสองจงตกลงกนวาจะไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนเมอนายสมไดมการรงวดและแบงแยกทดนนนเรยบรอยแลว

ดงน เปนสญญาซอขายประเภทใด

(2) มการวางประจ าขอสงเกต

1. กรณการวางประจ าไมวาฝายใดจะเปนฝายวางประจ า คสญญาทงสองฝายกสามารถฟองรองบงคบกนได (ไมไดหมายความวาฝายทวางประจ าถกฟองได แตฝายทไมไดวางมดจ าถกฟองไมได)

2. ถาฝายทวางมดจ าหรอปฏบตการตามสญญาตกเปนพนวสย เพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายนนตองรบผดชอบหรอถามการเลกสญญา เพราะความผดของฝายนน ฝายทรบมดจ าไวกรบเสยได (มาตรา 378 (2))

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ท าสญญาซอขายไม โดยตกลงกนวาจะตองสงไมเปนงวด ๆ ภายในก าหนดเวลาและผซอตองช าระราคาเปนเงนสดทกงวดเมอตรวจรบไมถกตองแลว ผซอไดวางมดจ าไวเปนเงนจ านวนหนง ถาผดสญญาไมซอใหรบมดจ า ดงน เมอผขายสงไมใหผซอหลายงวดแลว ผซอกยงมไดช าระราคาไมใหผขาย แมจะยงสงไมไมครบจ านวนเพราะยงไมครบก าหนดเวลา กถอไดวาผซอผดสญญาแลว ผขายยอมมสทธรบเงนมดจ าและเรยกรองใหผซอช าระราคาไมทคางช าระไดและผซอไมมสทธจะหกเงนมดจ าเปนการช าระหนคาไมทคางช าระ

จ าเลยท าสญญาจะขายทดนใหบดาโจทกและไดรบเงนมดจ าไปแลว โดยตกลงกนวาจะไปท าสญญาซอขายกนทอ าเภอภายใน 120 วน ถาจ าเลยผดสญญา จ าเลยยอมคนเงนมดจ าและยอมใหปรบดวยนน การทมไดปฏบตการซอขายภายในก าหนดเวลาดงกลาว เพราะบดาโจทกอพยพยายภมล าเนาไปอยทอนโดยไมไดแจงใหจ าเลยทราบ ทงไมไดมาขอปฏบตการช าระหนภายในก าหนด ซ ายงปลอยเวลาใหลวงพนไปเปนเวลาถง 6 ปเศษนน ตามพฤตการณถอไดวาคสญญาจะซอขายโดยไมตดใจเรยกรองอะไรแกกนแลว จ าเลยจงมสทธทจะรบเงนมดจ าและไมตองเสยเบยปรบใหโจทกดวย

(3) ช าระหนบางสวน

สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทน ตางฝายตางมหนาทตองช าระแกกน คอผซอมหนตองช าระราคา ผขายมหนตองสงมอบทรพยสน

ดงนนแมเพยงมการช าระหนบางสวนของสญญาซอขายหรอการใหหกหนกตาม กถอเปนหลกฐานการฟองรองตามมาตรา 456 วรรคสองได

ตวอยาง ซอโค เมอผขายสงมอบโคใหไปแลว ถอวาช าระหนบางสวน ตางผลดกนฟองได

ท าสญญาจะซอเรอ เมอใหเรอไปแลว กถอวาช าระหนบางสวน อกฝายหนงไมยอมไปจดทะเบยนโอนให กฟองกนได

ท าสญญาจะซอจะขายทดน เมอไดสงมอบทดนใหไปแลว กถอวาช าระหนบางสวนแลว

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ฎกา 1214/2498

ตกลงจะซอขายทดนดวยวาจา ผจะซอเขาปลกสมในทดนใหผจะขายเกบผล 5 ป คดเปนเงน 20,000 บาท เปนสวนหนงของราคาซอขายตามสญญาแลว สญญาจะซอขายนสมบรณ ผจะซอบงคบใหโอนขายได

ฎกาท 1959/2538

จ าเลยตกลงขายทดนพพาทคนโจทกทงสอง แตยอมใหหกเงนทโจทกทงสองช าระใหในการตกลงซอคนครงกอน กอนทจ าเลยจะปฏเสธไมยอมขายใหในเวลาตอมา และนดจดทะเบยนซอขายกน ขอตกลงนเปนสญญาจะซอจะขายทดนพพาท และถอวาการทจ าเลยยอมใหหกเงนดงกลาวออกจากราคาทพพาททตกลงกนในครงหลงเปนการช าระหนบางสวนแลว โจทกทงสองจงมสทธฟองไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคสอง

ค าถามนายกอท าสญญาจะซอทดนจากนายขอ 1 แปลงจ านวน 1 ไร ราคา 3

แสนบาท สญญาททงสองฝายท าขนไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผรบผดชอบ ไมมการวางมดจ า โดยตกลงกนวาจะช าระหนในวนโอนกน คอวนท 29 ธนวาคม 2550 ทงหมดทงสองฝายตกลงกนดวยวาจา แตในระหวางน นายกอประสงคทจะเชาทดนแปลงดงกลาวกอนเพอจะปลกสรางอาคารโดยจายคาเชาเดอนละ 5,000 บาท นายขอกตกลงและสงมอบทดนแปลงทซอขายนนให ตอมาถงก าหนดวนโอน นายขอไมปฏบตตามสญญาจะซอขายทตกลงกน

กรณเชนน นายกอผจะซอทดนแปลงดงกลาวจะฟองรองบงคบคดกบนายขอไดหรอไมเพยงใด

กรรมสทธ

คอ สทธซงแสดงความเปนเจาของทรพย ผใดเปนเจาของทรพยผ นนเปนเจาของกรรมสทธ เมอมกรรมสทธกจะมสทธ 5 ประการ ตามมาตรา 1336 คอ

1) สทธใชสอย

2) สทธไดดอกผล

3) สทธจ าหนายจายโอนทรพยสน

4) สทธตดตามเอาทรพยสนคนจากผไมมสทธเกยวของ

5) สทธขดขวาง ไมใหผใดสอดเขาเกยวของโดยไมชอบ

วเคราะหตามมาตรา 458

เมอค าเสนอไปเจอกบค าสนอง กรรมสทธโอนทนทฉะนนมาตรา 1336 ถงไดขนตนวา ภายในบงคบกฎหมายขอพจารณา การสงมอบทรพยสนหรอไม ไมใชหลกเกณฑทจะน ามาใชใน

การวนจฉยวากรรมสทธโอนหรอยง เพราะกรรมสทธอาจจะโอนโดยยงไมสงมอบ หรอแมมการสงมอบกรรมสทธอาจจะยงไมโอนกได

ขอพจารณาวากรรมสทธโอนไปยงผ ซอ เมอใด?

1) การโอนตาม มาตรา 456 วรรค 1 โดยกฎหมายก าหนดวา การซอขายตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กรรมสทธจะโอนเมอมการปฏบตเชนนน

ตวอยาง ซอทดนแลวตกลงกนวาจายคาทดนครบเมอไรโอนกรรมสทธกนเมอนน อยางนถงแมจะจายครบถวนกตาม กรรมสทธยงไมโอนจนกวาจะไปจดทะเบยนกน

ฎกาท 329/2524

การซอขายทดนและบานพพาทระหวางโจทกกบจ าเลยยงไมเปนการซอขายเสรจเดดขาด เพราะยงมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท แมจ าเลยอาจฟองใหบงคบตามขอตกลงซอขายได เนองจากไดช าระหนบางสวนแลว (มาตรา 456 วรรคสอง) แตกรรมสทธในทดนและบานพพาทยงคงเปนของโจทกอย เมอโจทกไมประสงคจะใหจ าเลยอยในทดนและบานพพาทตอไป โจทกกมสทธฟองขบไลจ าเลยได

ฎกาท 2263/2524

ป. ขายฝากบานพพาทซงปลกอยบนทดนของโจทกไวกบจ าเลย และมไดไถตามก าหนด ตอมา ป.ถงแกความตาย ช.ซงเปนภรยาของ ป.ไดซอบานคน โดยการซอขายนหาไดมเจตนาทจะใหผซอรอถอนไปไม เมอการซอขายมไดท าเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท จงตกเปนโมฆะตามมาตรา 456 วรรคแรก กรรมสทธในบานพพาทยงเปนของจ าเลย โจทกไมมอ านาจฟองใหจ าเลยรอถอนได

2) การโอนกรรมสทธ ไดดวยการสลกหลง ไมไดโอนดวยการจดทะเบยน เพราะวาไมใชสงหารมทรพยพเศษ แลวไมไดโอนเมอสญญาซอขายเกด ตอใหสญญาซอขายเกดแตไมมการสลกหลงเหมอนสลกหลงเชค กรรมสทธกไมโอน กรณเชนนคอ การโอนสนคากรณมการสลกหลงใบรบของคลงสนคา จะโอนใหแกกนไดตองมการสลกหลง ตามมาตรา 784

ตวอยางเชนนายแดงเปนผทรงใบรบของในคลงสนคา และจะขายสนคาในคลงกไดสลก

หลงเทานนวาโอนใหกบนายด า นายด ากตองจายเงนใหนายแดง แลวนายด ากเอาใบรบของในคลงสนคานนไปแลวน าใบนไปเบกเอาสนคาได ดงนนการขายสนคาทอยในคลงจงอาจจะท าไดดวยการสลกหลงใบรบของคลงสนคา

3) การโอนตามมาตรา 458 สญญาซอขายท าเมอไรโอนเมอนน กรรมสทธในทรพยสนยอมโอน แตขณะเมอไดท าสญญาซอขายกน

ขอสงเกต กรรมสทธโอนหรอไม กบเรองการช าระหนหรอยงนน เปนคนละเรองกน คอกรรมสทธโอนกนแลวเมอคสญญาตกลงกน ถงแมจะมไดช าระหนกนกตาม และหากคกรณไมประสงคใหโอนกนโดยเรว ตองมการตกลงหนวงเหนยว คอ เปนเงอนไขไวหรอเงอนเวลาไว ตามมาตรา 459

ตวอยางเชน ตามมาตรา 458

นายสกบนายแสงท าสญญาซอขายทดนกน นายสผขายไดสงมอบทดนใหนายแสงผซอแลว และนายแสงกช าระราคาทดนครบถวนแลว เพยงแตยงไมไดไปจดทะเบยนกน ศาลฎกาวนจฉยวา แมสญญาซอขายรายนจะมการสงมอบทดนและช าระราคาครบถวนแลว และสญญาซอขายกเกดขนแลว แตกรรมสทธไมอาจโอนตามมาตรา 458 ได เพราะเปนการซอขายทรพยสนประเภททไมไดโอนกนโดยอตโนมต

นายชซอรถยนตจากนายไพศาลและไมปรากฏขอเทจจรงวาทงสองมขอตกลงในเรองการโอนกรรมสทธแตยงใด เมอนายชไดช าระราคาแลว แตนายไพศาลยงไมไดสงมอบรถยนตให เนองจากตองเอาหมอแบตเตอรไปอดไฟอย และไดตกลงวาเมออดไฟเสรจแลวจะเอารถยนตไปสงใหนายช คนนนเองเกดเพลงไหมทบานนายไพศาลโดยทมใชความผดของนายไพศาล ท าใหรถยนตทซอขายนนเสยหายใชการไมได ดงน จะเหนวากรรมสทธในรถยนตไดโอนไปยงนายชแลว แมจะยงมไดมการสงมอบกตาม

ฉะนน เมอกรรมสทธในรถยนตตกเปนของนายชแลว ความวนาศกยอมตกเปนพบแกนายชไปดวย ตามมาตรา 370

ตวอยาง

ก) ตกลงซอขาวเปลอกซงใสกระสอบไวทบานผขาย ผซอไดช าระราคาแลว และตกลงใหผขายน าไปสงใหทบานผซอนน ถอวากรรมสทธตกเปนของผซอ

ข) สญญาซอขายทดนจดทะเบยนตอกรมการอ าเภอนนไมกอใหเกดกรรมสทธในทดน เพราะไมมกฎหมายบญญตไวใหไดกรรมสทธอยางการออกโฉนด

เมอโจทกจ าเลยท าหนงสอสญญาซอขายทพพาทและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว การซอขายยอมเสรจเดดขาด กรรมสทธในทรพยสนทขายยอมโอนไปยงผซอในทนทเมอไดท าสญญากนตามมาตรา 458 การช าระราคาทรพยสนทขายเปนเพยงขอก าหนดของสญญาเทานน หาใชสาระส าคญจะท าใหสญญาซอขายไมสมบรณไม

ฎกาท1687/2506

การท าสญญาซอรถยนตกนเองนน กรรมสทธในรถยนตยอมโอนไปยงผซอทนทแลว หาจ าตองจดทะเบยนโอนกนเสยกอนไม เพราะกฎหมายเกยวกบทะเบยนรถยนตเปนเรองเกยวกบการทเจาหนาทจะควบคมยานพาหนะและภาษรถยนต ไมใชเปนแบบของนตกรรมแตอยางใด

ฎกาท884/2515

ซอรถจกรยานยนตจากผขายโดยช าระราคาเพยงครงหนง สวนทเหลอจะช าระเมอไรกได และผขายจะโอนทะเบยนเปนชอผซอเมอช าระราคาใหครบแลว ดงน กรรมสทธในรถไดโอนเปนของผซอแลว (เมอมผท าความเสยหายแกรถอนเปนการละเมดตอผซอ ผซอยอมมอ านาจฟองเรยกคาเสยหายได)

ฎกาท 1025/2522

การแจงโอนทะเบยนรถยนตตาม พ.ร.บ.รถยนต พ.ศ. 2473 มาตรา 13 นนเปนเรองกฎหมายก าหนดใหมขนเพอประโยชนแกการควบคมของเจาพนกงานเทานน ไมใชแบบทก าหนดไวเพอความสมบรณแหงนตกรรมซอขายรถยนต รถยนตเปนสงหารมทรพยอยางหนงซงกรรมสทธยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดท าสญญาซอขายกน

ฎกาท 60/2524

รถยนตไมใชทรพยทอยในบงคบมาตรา 456 แหง ป.พ.พ. กรรมสทธในรถยนตยอมโอนไปยงผซอแตขณะท าสญญาซอขายกน โดยมตองไปจดทะเบยน สวนการโอนทะเบยนรถยนตตามกฎหมายเกยวกบทะเบยนรถยนตนนเปนเรองเกยวกบเจาหนาทจะควบคมยานพาหนะแลภาษรถยนต มใชแบบของนตกรรมแตอยางใด

4)การโอนตาม มาตรา 459 คอสญญาซอขายมเงอนไขและสญญาซอขายมเงอนเวลา ซงเปนเงอนไขเงอนเวลาทเกยวกบการโอนกรรมสทธเทานน

ตวอยาง มาตรา 459

ก) กอ ซอรถยนตจากขอ โดยตกลงวาให กอ เปนเจาของรถยนตได และ กอ กรบมอบรถยนตนนไป แตยงไมจายเงน ตกลงกนวาเมอใดทพอของกอ ตาย ซงกอ จะไดมรดกจากพอเมอนนกจะเอาเงนมาจายให สญญานกมเงอนไข แตไมท าใหสญญานเปนสญญาซอขายมเงอนไขตามมาตรา 459 ขนมาได เพราะวากรรมสทธโอนแลว จงเสรจเดดขาดไปแลว แมจะมเงอนไข กเปนเงอนไขในการช าระราคา ไมใชเงอนไขในการโอนกรรมสทธ

ข) กอ ซอรถยนตจาก ขอ แลวตกลงกนวากรรมสทธในรถยนตจะเปนของนายกอ เมอบดาของ กอ ตาย แลว กอ เอาเงนทไดเปนมรดกมาจายใหกบ ขอ เชนน เปนสญญาซอขายมเงอนไขตามมาตรา 459

5) กรณตามมาตรา 460 วรรคแรก คอการแยกทรพยออกมาจากทรพยทมจ านวนมาก คอการซอขายทรพยสวนนอยจากทรพยทมอยเปนจ านวนมาก กฎหมายก าหนดกรรมสทธจะโอนกนไดกตอเมอท าวธหนงวธใด ไดแก การไดชง ตวง นบ วด หรอคดเลอก เปนตน

ตวอยางเชน แมคาขายทเรยน โดยกองทเรยนมจ านวนอย 300-400 ผล ผซอเดนเขามาถามวาทเรยนผลละเทาไร กรณเปนการเสนอซอแลว และถาสนองขายแลวสญญากเกด และถาปรบในมาตรา 458 กรรมสทธกตองโอนแลว แตกรณนตองปรบในมาตรา 460 วรรคแรก เนองจากยงไมรวาผลทเรยนลกไหนและราคาเทาไร ดงนนถากรรมสทธโอนแลวตามมาตรา 458 กจะเกดปญหา?

ตวอยาง แมคาวางทเรยนขายอยททางเทาหนาซคอนสแควรจ านวน 300 ผล

ผซอถามวา ผลละเทาไร แมคาบอกวาผลละ 120 บาท ผซอบอก ตองการ 3 ผล ทนใดนนต ารวจเทศกจมา แมคาวงหน แมคาเหยบกองทเรยนกระจดกระจาย ผานไป 1 ชวโมง เหตการณกลบคนปกต แมคากลบมานงขายตามเดม ทเรยนหายไป 15 ผล ไมนบทเละ ผซอกกลบมาจะเอา 3 ผลใหได ทเรยนหายไป 15 ผล ของผซอกอยในนน 3 ผล คนซอกไมยอมกเหนกองเหลอตง 265 ผลกวาผล เชนจะเกดปญหาตามมา เนองจากถาปลอยใหกรรมสทธโอนกนแลวในทตกลงซอขายกน (ตามมาตรา 458)

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ท าสญญาซอขายขาวสาร เมอผขายตวงขาวเสรจเรยบรอยไดปรมาณตามทตองการ กรรมสทธจงโอนไปเปนของผซอ

6) กรณตามมาตรา 460 วรรคสอง เปนกรณทตองมการชง ตวง นบ วด หรอวธใดเพอใหรราคาทรพยนน เพราะถาตราบใดไมมการปฏบตเชนนนแลว กไมรราคา กรรมสทธยงไมโอน จนกวาการนนไดท าแลว เพอใหรราคาทรพยนนเปนทแนนอน

ขอพจารณาวรรคหนงและวรรคสอง

กรณเหมอนกน คอ ตองมการชง ตวง วด คดเลอก หมาย นบ

กรณแตกตางกน

กลาวคอ วรรคหนง มวตถประสงค เพอใหทราบถงตวทรพยอนแนนอน

วรรคสอง รตวทรพยทแนนอนแลว แตมวตถประสงคเพอใหรราคา เพราะตราบใดทไมรราคาตราบนนกยงไมสามารถจะช าระหนกนได

ตวอยางเชน

• แมคาวางกองทเรยน คนซอถามวาผลละเทาไร แมคาบอกวาผลละ 100 บาท ถาผซอซอทงหมดคดผลละ 80 บาท ผซอบอกวาซอทงหมดเลย แตในกองทเรยนแมคาไมทราบวามกผล กตองนบ และเมอนบแลวทราบวาม 80 ผล จงจะรวาเปนจ านวนเงนกบาท

ค าถาม

แมคาแจวเรอมาขายมะพราว นายแดงถามวามะพราวผลละเทาไร แมคาบอกวาผลละ 8 บาท นายแดงซอทงหมดทงเรอ แมคาจงนบและกองไวบนทาน าหนาบานของนายแดง เปนจ านวน 350 ผล แตนายแดงบอกวาพรงนจะจายเงนให แมคากรบทราบ คนนนพายมาซดเอามะพราวทกองไวลงน าลอยไปทงหมด ตนเชามานายแดงมาททาน าของตนไมเหนมะพราวเลย และเมอแมคาแจวเรอมาเกบเงน นายแดงจงแจงใหแมคาทราบและไมยอมช าระเงนโดยอางวามะพราวทตนซอนนลอยน าหายไปหมด

ดงนฟงขนหรอไมในการทตนจะปฏเสธไมช าระราคาคามะพราวใหกบแมคานน

หนาทคสญญา

หนาทของผขาย

1) จดการทกประการเพอใหสามารถมการโอนกรรมสทธกนได

2) สงมอบทรพย

3) รบผดชอบเมอเกดความช ารดบกพรอง

4) รบผดชอบเมอเกดการรอนสทธ

หนาทของผ ซอ

1) ตองรบมอบทรพย

2) ตองช าระราคา

หนาทของผขาย

1) การจดการทกประการเพอใหสามารถมการโอนกรรมสทธ

เปนสงหารมทรพยทวไป ไมยงยากอะไร คอกรรมสทธโอนทนทตงแตเมอขณะท าสญญาซอขายกน แตเปนทรพยไมแนนอน กตองมการชง ตวง นบ วด เปนตน กอน

เปนอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ ตองไปทอ าเภอ เพอจดทะเบยนโอน หรอทส านกงานทดน

2) สงมอบทรพย

ก. คอการกระท าอยางใดกตาม ใหทรพยสนนนตกไปอยในเงอมมอของผซอ

หมายถง ใหอยในครอบครอง คอ สามารถเขาครอบครองได

ข.การสงมอบจากทแหงหนงไปยงอกทหนง (มาตรา 463) การสงมอบยอมส าเรจเมอไดสงมอบทรพยสนใหแกผขนสง

ค. เมอสงมอบจงท าใหหนของผขายสนสด และท าใหเกดหลกฐานการฟองรองบงคบคด เพราะไดมการสงมอบแลว

ตวอยาง

การท าสญญาขายทดนและหองแถว แมจดทะเบยนโอนกรรมสทธใหแลวกยงไมเพยงพอ ตองสงมอบทดนและหองแถวแกผซอดวย

3. ความรบผดเพอความช ารดบกพรอง

ตามมาตรา 472

ขอพจารณา การช ารดบกพรอง ไดแกความเสอม 3 รายการ ซงหมายถงการเสอมคณภาพ ไดแก

(1)ทรพยนนซอมาแลว ปรากฏวาเสอมราคา

(2)ทรพยนนซอมาแลว ปรากฏวาเสอมประโยชนทจะใชสอยตามปกต

(3)ทรพยนนซอมาแลว ปรากฏวาเสอมประโยชนทจะใชสอยตามสญญา

(2) เสอมประโยชนทจะสอยตามปกต

หมายถง การซอทรพยสนทผ ซอหวงจะใชสอยทรพยนนได แตปรากฏวา ใชไมไดตามความมงหมายทสามญชนทวไปจะพงใช

เชน ซอแจกน ปรากฏวาราวใสน ากรว หรอซอบานหลงคารวหรอพนบานทรด

หรอซอโทรทศนภาพมนเตน ซอตเยนปรากฏวาไมเยน เปนตน

ความช ารดบกพรองของหองชดทโจทกซอจากจ าเลยเกดจากผนงแตกราวระหวางก าแพงทเปนปนหรอสวนทเปนพนกบวงกบของบานประตหนาตางตอไมสนท หรอยาซลโคนไมทว ท าใหน าฝนซมเขามาได ไมเหนประจกษในเวลาสงมอบ เมอมฝนตกหนก น าฝนซมเขามาจงจะร แมโจทกมอบใหตวแทนโจทกเขาไปส ารวจเมอเดอนกนยายน 2538 กเปนการตรวจสอบเพยงวามทรพยสนใดเสยหายบาง แตบคคลดงกลาวไมมความรเกยวกบการกอสราง ทงในระหวางนนโจทกไดวาจางใหบคคลอนท าการตกแตงภายในอยดวย จงอาจมการตอกตะป ใชสวานเจาะหรออนใด ซงเปนสาเหตใหเกดรอยแตกราวได การทโจทกวาจางใหบรษท อ. ซงมความรเชยวชาญเขาไปตรวจสอบใหแนชดจะถอวาโจทกเหนความช ารดบกพรองแลว แตเวลานนยงไมได เมอบรษท อ. ตรวจสอบเสรจและเสนอรายการซอมใหโจทกทราบเมอวนท 30 ตลาคม 2538 จงถอไดวา โจทกพบเหนความช ารดบกพรองนบแตเวลานน โจทกฟองเมอวนท 28 ตลาคม 2538 ยงไมพนเวลา 1 ป นบแตวนดงกลาว จงไมขาดอายความ (ฎกาท 5584/2544)

(3) เสอมประโยชนทจะใชสอยตามสญญา

หมายถง ความมงหมายพเศษซงผขายจะตองรบผด เชน ซอแจกนมาเพอน ามาประกวด แตแจกนนนมรอยราว ซงถา

มองดวยตาเปลาไมเหน ตองใชแวนขยายจงจะเหนรอยราวนน กรณนถอวาเสอมประโยชนพเศษตามสญญา

หรอ ซอหนงสอกฎหมายมาเพอมาอานแลวขาดไปหนาหนงคอหนา 102 หายไป กรณเชนน ถอวาเปนการขาดตกบกพรองหรอเรยกวาช ารดบกพรอง?

หรอถาซอกระดาษเปลา สก 20 แผน แตพอสงมอบหายไปแผนหนง อยางเรยกวาขาดตกพรองหรอช ารดบกพรอง?

ขอสงเกต

1) ตามหลกในเรองหนและตามสญญาทวไป ผขายจะตองปฏบตการช าระหนใหครบถวนถกตองตามความมงหมายแหงมลหน เพราะฉะนนอาจจะมกรณทผขายสงมอบทรพยสนหรอช าระหนไมตองความประสงคอนแทจรงแหงมลหน อยางนกไมใชเปนเรองช ารดบกพรอง แตผขายอาจจะตองรบผดตามหลกอนไป

ตวอยางเชน

2) ความช ารดบกพรองทผขายจะตองรบผดนนตองเปนความช ารดบกพรองทเกดขนกอนหรออยางนอยกเกดในขณะท าสญญา สวนการพบเหนนนจะพบกอนพบหลงไมส าคญ

แตถาเกดขนภายหลง ผขายอาจจะตองรบผดในหลกอนไป

เชน ขาวซอโทรทศนมาจากราน แตเนองจากนายขาวยงไมมความจ าเปนจะตองใช จงยงไมไดแกะกลองออกและเกบไว 2 ป พอถงเวลายายบานจะตองใชโทรทศน ไดแกะกลองออกและเสยบปลก ปรากฏวาภาพลมไมคมชดอยางทโฆษณาไว กรณเชนนกฟองรองไดภายใน 1 ปนบแตพบเหน

ปญหาวาความช ารดบกพรองเกดเมอใด? ตองพสจนไดวาเกดกอนหรอขณะท าสญญา

ตวอยาง

ซอเครองปรบอากาศ หลงจากตดตงไปได 3 เดอน กพบวาความเยนลดลง ขอเทจจรงไดความวาในระยะ 3 เดอนแรกของการตดตงความเยนปกตเปนทนาพอใจ แลวคอย ๆ เยนนอย ๆ ชางทมาเปนพยานกเบกความวา เปนอาการปกตของเครองปรบอากาศ กรณนศาลฎกาวนจฉยวา เมอเครองปรบอากาศมไดมความช ารดบกพรองอยกอนหรอขณะท าสญญาซอขาย จงเปนความช ารดบกพรองเกดภายหลงจากท าสญญา

(ฎกาท 459/2514)

4. ความรบผดในกรณรอนสทธ

วเคราะหตามมาตรา 475

การทผใดไปซอทรพยมา โดยธรรมชาตของผซอแลวยอมตองใชสอยทรพยสนนน หรออาจขายตอ ขาย กคอการใชประโยชนอยางหนง ตอมามบคคลภายนอกมากอการรบกวนการใชสทธ ในการใชสอยทรพยนน โดยปกตสข เชนนมถอวามการรอนสทธเกดขน ผขายตองรบผด

4) รอนสทธนน อาจจะเปนการรอนสทธบางสวนหรอวาทงหมดกได

เชนซอทดน ปรากฏวาทดนนนตกอยในบงคบทรพยสทธ เชนสทธอาศย สทธเกบกน ถอวาเปนการรอนสทธบางสวน เพราะถอวากรรมสทธไมไดถกกระทบ แตวาไปตกอยในบงคบของทรพยสทธ

5) ในเรองการรอนสทธจะมมาตรา 1332 มาเกยวของดวย กลาวคอในเรองผซอ ซอโดยสจรตจากการขายทอดตลาด ไมจ าตองคนทรพยใหแกเจาของทแทจรง เวนแตเจาของทแทจรงจะยอมใชราคาตามทไดซอมา

3) ตามมาตรา 482(2) มการฟองรองบงคบคดแลว ผขายพสจนไดวา ผซอตอสคดกนไปเองโดยล าพง ไมเรยกผขายเขามาในคด ถาเรยกเขามาจะชนะคด

4) ตามมาตรา 482 (3) มการฟองคดระหวางผรอนสทธกบผซอ แลวกมการเรยกผขายเขามาในคด แตทสดผซอแพคด เพราะความผดของผซอเอง ผซอจะมาฟองไลเบยเอาจากผขายฐานรอนสทธไมได

5) กรณมขอสญญาวา จะไมตองรบผด คอผขายไมตองรบผด ตามมาตรา 483-485)

ตวอยางค าพพากษาฎกาโจทกซอทดนพพาทจากจ าเลย และช าระคาทดนใหจ าเลยครบถวนแลว จ าเลย

สงมอบทดนพพาทใหโจทกเขาครอบครองท าประโยชนตงแตวนทท าสญญา แตทดนพพาทเปนของ ผ. และ ผ. ไดแจงความกลาวหาวาคนงานของโจทกบกรกทดนพพาท ดงน เปนกรณท ผ. มากอการรบกวนสทธของโจทกในฐานะผซออนจะครองทดนพพาทเปนปกตสข เพราะ ผ. มกรรมสทธเหนอทดนพพาทอยในเวลาทโจทกซอจากจ าเลย จงเปนการรอนสทธตามมาตรา 475 เมอโจทกมไดรในเวลาซอขายวาทดนพพาทเปนสวนหนงของทดน ผ. และจ าเลยพสจนไมไดวาสทธของโจทกไดสญไปโดยความผดของโจทกเอง จ าเลยจงตองรบผดคนเงนคาทดนพพาทพรอมดอกเบยแกโจทก (ฎกาท 7218/2542)

ขายฝากSale with right of redemption

โจทกสรางบานรายพพาทลงในทดนทโจทกเชามา แลวขายฝากบานไวกบจ าเลย โดยไมไดพดกนถงเรองทดนทปลกบานพพาท แตขายฝากไวในราคาสงมาก ดงน แสดงใหเหนวา สญญาขายฝากบานรายพพาทนโจทกจ าเลยมความเขาใจตอกน และเจตนาขายฝากบานรายพพาทโดยประสงคใหบานรายพพาทคงปลกอยในทดนนน ไมตองรอบานรายพพาทไป เม อโจทย

ไมไถคนภายในเวลาทก าหนดในสญญา กรรมสทธยอมตกไปเปนของจ าเลย (ฎกาท1159/2505)

4. มขอตกลงเรองสนไถตามมาตรา 499

(ก)การขายฝากตองมสนไถ ไมเชนนนไมใชขายฝาก

สนไถ คอเงนทผขายฝากจะตองช าระแกผซอฝากเพอไถเอาทรพยสนทขายฝากคน และสนไถตองเปนเงนเสมอ

(ข) กฎหมายมไดบงคบใหก าหนดจ านวนสนไถไวในสญญาขายฝาก ถาไมไดก าหนดไว ใหไถตามราคาทขายฝาก ตามมาตรา 499 วรรคหนง

(ค)จ านวนเงนทเปนสนไถนน มาตรา 499 วรรคสอง ก าหนดวา สนไถ จะก าหนดไวสงกวาราคาขายฝากทแทจรงเกนอตรารอยละ 15 ตอปไมได ถาปรากฏในเวลาไถวา สนไถทก าหนดกนไวสงกวาราคาขายฝากทแทจรงเกนอตรารอยละ 15 ใหผมสทธไถ ไถไดตามราคาขายฝากทแทจรงรวมประโยชนตอบแทนรอยละ 15 ตอป

ตวอยางด าจดทะเบยนขายฝากทดนไวกบแดงในราคา 1.0 ลานบาท ก าหนดไถ 1 ป

ไมไดก าหนดคาสนไถไว ซงในกรณทไมไดก าหนดคาสนไถไวเชนน มาตรา 499 วรรคแรก ใหไถตามราคาทขายฝากคอ 1.0 ลานบาท

แตหากปรากฏขอเทจจรงวา ด ารบเงนคาทดนทขายฝากไวเพยง 8 แสนบาท เชนนถอวา ราคาขายฝากทก าหนดไว 1.0 ลานบาท สงกวาราคาขายฝากทแทจรงคอ 8 แสบบาท ถอวาเกนอตรารอยละ 15 ตอป

ในกรณนถา ด าตองการจะไถทรพยสนทขายฝากคน ด ามสทธไถไดตามราคาขายฝากทแทจรงคอ 8 แสนบาท รวมผลประโยชนตอบแทนรอยละ 15 ตอป คอ 120,000 บาท คอไถไดในราคา 920,000 บาท กไมจ าตองไถตามราคาขายฝากในสญญาคอ 1.0 ลานบาท

(ง) มาตรา 499 วรรคสอง ซงแกไขเพมเตมนน มใหใชบงคบแกสญญาขายฝากทไดท าไวกอนวนท พระราชบญญตนใชบงคบ คอพระราชบญญตแกไขเพมเตมฯ ฉบบท 12 โดยมผลใชบงคบตงแตวนท 10 เมษายน 2541

(จ) สญญาขายฝากทท าไวกอนวนท 10 เมษายน 2541 จะตองอยภายใตบงคบตามหลกกฎหมายเดม คอสนไถอาจก าหนดมากกวาราคาขายฝากเทาใดกได และสวนทเกนราคาทขายฝากนนไมถอวาเปนดอกเบย เชน

คดผลประโยชนในการรบซอฝากเปนดอกเบยเกนอตราเมอน าไปรวมกบเงนคารบ.ซอฝาก ยอมกลายเปนสนไถซงสงเทาใดกได มาตรา 499 อนญาต (ฎกาท 2802/2522)

(ฉ) เรองสนไถน ถาผขายฝากและผซอฝากตกลงกนวา ถาผซอฝากขายทรพยทขายฝากไดเงนไมครบตามจ านวนทขายฝาก ยงขาดอยเทาใด ผขายฝากยอมใชใหผซอฝากจนครบ ถอเปนขอตกลงทไมขดกบกฎหมาย ใชบงคบกนได อยางไรกตามขอตกลงนนาจะตกอยใตบงคบมาตรา 499 วรรคสองดวย

เชน สญญาขายฝากมขอความวา เมอทรพยทขายฝากหลดเปนสทธของผซอฝากแลว ถาผซอฝากขายทรพยนนไดเงนไมครบตามจ านวนทขายฝากยงขาดอยเทาใด ผขายฝากยอมใชใหผซอฝากจนครบกตาม กเปนเรองทคกรณไดตกลงกนเปนพเศษไมขดกบกฎหมาย และไมท าใหลกษณะของสญญาเปลยนแปลงไปเปนจ าน าแตอยางใด

(ฎกาท 476/2506)

หลกเกณฑและแบบในการท าสญญาขายฝาก

1. ถาเปนสญญาขายฝากอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ จะตองน ามาตรา 456 มาใชบงคบ

เชน ท าหนงสอซอขายทดนกนเอง และมขอความในสญญาวาใหไถถอนไดในภายหลงนน เปนขอสญญาใหไถถอนคนเชนสญญาขายฝาก เมอไมไดท าเปนสญญาขายฝากถกโดยตอง กยอมเปนโมฆะ ฉะนนผขายจะฟองเรยกทดนคนโดยอาศยขอสญญานนไมได (ฎกาท 352/2492)

สญญาซงมขอความวา ยอมใหผซอยดถอครอบครองโรงเรอนไดตงแตวนท าสญญาโดยผขายซงยงคงอาศยอยในโรงเรอนตองเสยดอกเบยใหแกผซอเปนรายเดอน ผขายไดรบเงนคาโรงเรอนไปครบถวนแลว และมสทธซอคนไดภายในก าหนด 5 เดอน เชนนเปนสญญาซอขายเดดขาดในลกษณะของสญญาขายฝากอสงหารมทรพย เมอไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทยอมเปนโมฆะ (ฎกาท 108/2516)

2. การขายฝากสงหารมทรพยทวไป การท าสญญาขายฝากไมตองท าเปนหนงสอ และไมตองจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กใชบงคบได

เชน สญญาขายฝากสงหารมทรพยไมตองจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกใชได แตถาคสญญาไปท าสญญาขายฝากโดยจดทะเบยนตอเจาพนกงานทดน กไมท าใหสญญาขายฝากนนเสยไป

(ฎกาท 614-615/2514 (ป))

สญญาจะซอขายฝากเชน เอท าสญญาจะขายทดนใหบ โดยตกลงในสญญาดวยวา เอมสทธไถคนได

และจะไปจดทะเบยนท าสญญาขายฝากกนใน 1 เดอน เชนนสญญาซอขายทเอท ากบบ คอสญญาจะซอขายฝาก

ปจจบนสญญาจะซอขายฝากจงเกดขนได ตามฎกาท 1075/2507โจทกจ าเลยไดลงลายมอชอไวในสญญามขอความวา จ าเลยจะขายฝากทดนให

โจทกเปนเงน 100,000 บาท แมสญญานจะไมมขอก าหนดวาจะไปท าหนงสอและจดทะเบยนเมอใด แตไดระบวา คาธรรมเนยมตาง ๆ ผรบซอฝากตองออกเอง แสดงวาคสญญามไดมเจตนาท าสญญาขายฝาก แตตองการใหเปนเพยงสญญาจะขายฝาก ซงจะตองมการท าหนงสอจดทะเบยนกนใหถกตองอกครงหนง เมอเปนสญญาจะขายฝากซงมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญแลว โจทกฟองรองบงคบคดได ตามมาตรา 456 วรรคสอง ไมเปนโมฆะ

ป. ขายฝากบานพพาทซงปลกอยบนทดนของโจทกไวกบจ าเลย และมไดไถตามก าหนด ป. ตาย ช. ภรยาของ ป. ซอบานคน การซอขายนหาไดมเจตนาทจะใหผซอรอถอนไปไม เมอการซอขายมไดท าเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท จงไมสมบรณตามมาตาม 456 กรรมสทธในบานพพาทยงเปนของจ าเลย โจทกฟองจ าเลยใหรอถอนไปได

(ฎกาท 2263/2524)

ลกษณะการใชสทธไถ

ขอสงเกตเกยวกบการใชสทธไถ

1. ขณะใชสทธไถ ผมสทธไถจะตองอยในฐานะทจะช าระหนได

คอมเงนสนไถพรอมทจะช าระใหผซอฝากหรอผมหนาทรบไถ เพยงแตการแสดงเจตนาหรอพดขอใชสทธไถ แตไมมเงนคาสนไถ หรอไมพรอมทจะช าระสนไถ จะเรยกวา ใชสทธไถไมได

ตวอยาง จ าเลยไดยอมรบขอเทจจรงแลววา ไดมการนดวนทไปจดทะเบยนไถถอนแลว

แตจ าเลยในฐานะผรบซอฝากไมไปตามนด เมอพเคราะหประกอบกบขอเทจจรงทโจทกจ าเลยรบกนตอไปอกวา โจทกไดน าเงนจ านวน 125,000 บาท ไปวางไว ณ ส านกงานวางทรพยกลาง ยงเปนขอชชดวาโจทกมเงนพรอมทจะช าระใหแกจ าเลยตามสญญาขายฝากในวนครบก าหนดนนแลว ถอวาโจทกผขายฝากพรอมทจะไถถอนไดภายในก าหนดแลว แตเปนเพราะจ าเลยไมไปรบไถ ตามพฤตการณแหงขอเทจจรงทโจทกจ าเลยแถลงรบกนดงกลาว ฟงไดวา โจทกไดใชสทธขอไถทดนพพาทจากจ าเลยภายในก าหนดเวลาตามสญญาขายฝากแลว แมผขายฝากจะถอนเงนทวางไวคนไปกไมใชกรณทจะวนจฉยวา โจทกไมไดใชสทธไถคน การวางทรพยเปนเพยงหลกฐานแสดงวา ผขายฝากมเงนมาท าการไถคนทรพยสนทขายฝากกบผรบซอฝากแลว

(ฎกาท 188/2538)

2. มาตรา 492 ประกอบกบมาตรา 333 วรรคสาม

ซงก าหนดวธไถทรพยสนทขายฝากวา นอกจากผมสทธไถจะไปไถทรพยสนทขายฝากตอผมหนาทรบไถโดยตรง ซงเปนวธไถทรพยตามปกตแลว ผมสทธไถอาจใชวธน าสนไถไปวางตอส านกงานวางทรพยภายในก าหนดเวลาไถ โดยสละสทธถอนทรพยทไดวางไว

กลาวคอ สละสทธทจะถอนสนไถกลบคนไป หากผมสทธไถไดวางสนไถและสละสทธถอนสนไถทวางไวแลว กถอวาเปนการใชสทธไถโดยชอบแลว และทรพยสนทขายฝากจะกลบตกเปนกรรมสทธของผไถทนท

3. การใชสทธไถตองท าภายในก าหนดระยะเวลาไถตามสญญาขายฝาก

กรณเชนนถาใชสทธภายหลง ถอวาสทธไถระงบแลว

กรณทผขายฝากขอใชสทธไถทรพยสนภายในก าหนดเวลาตามสญญาขายฝาก แตผซอฝากขอผดผอนประวงเวลาไปเรองจนพนก าหนดไถคน ถอวา มการใชสทธไถภายในก าหนดระยะเวลาแลว

หรอถาผซอฝากขอผดผอนเวลาและผขายฝากยอมตกลงดวย ถอวาเปนการขยายระยะเวลาไถ (มาตรา 496 วรรคสอง)

4. การใชสทธไถไมมกฎหมายบญญตไววาตองมการท าตามแบบ ยกเวนเปนการขายฝากประเภทอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ ตาม

มาตรา 456

5. การช าระคาสนไถแตเพยงบางสวน กวาจะช าระหมดกเกนก าหนดระยะเวลาไถแลว ไมถอวาเปนการใชสทธไถโดยชอบ

ตวอยาง

นายแดงขายฝากเรอนแกนายด า ตอมาจ าเลยไดช าระคาสนไถบางสวนในก าหนด แตยงมบางสวนทเหลออยและนายแดงมไดช าระจนกระทงเกนก าหนดไถคน ดงนถอวาเรอนตกเปนกรรมสทธแกนายด าโดยเดดขาด

ผลของการใชสทธไถโดยชอบ

วเคราะหตามมาตรา 492หากมการไถทรพยสนทขายฝากโดยชอบ โดย1) มการไถทรพยสนทขายฝากภายในเวลาทก าหนดไวในสญญา หรอ2) มการไถทรพยสนทขายฝากภายในเวลาทกฎหมายก าหนด ในกรณทสญญา

ไมไดก าหนดเวลาไถไว ซงเปนไปตามมาตรา 494 คอ(ก) เปนการขายฝากอสงหาฯ ใชสทธไถภายใน 10 ป นบแตเวลาซอขาย(ข) เปนการขายฝากสงหาฯ ใชสทธไถภายใน 3 ป นบแตเวลาซอขาย3) ผไถไดวางทรพยอนเปนสนไถตอส านกงานวางทรพยภายในก าหนดเวลาไถ

โดยสละสทธถอนทรพยทไดวางไว

ตวอยางค าพพากษา

ฎกาท 5873/2550 ตาม ป.พ.พ. มาตรา 492 ผไถจะไดกรรมสทธในทรพยสนทขายฝาก

กตอเมอไดช าระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถแลว ดงนน แมศาลชนตนจะมค าพพากษาถงทสดใหจ าเลยท 2 ไปจดทะเบยนไถถอนการขายฝากทดนพพาทโดยปลดจ านองและรบสนไถตามค าขอบงคบของผรอง แตเมอผรองยงไมไดช าระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถ กรรมสทธจงยงไมตกเปนของผรองตามบทกฎหมายดงกลาว ทดนพพาทยงเปนกรรมสทธของจ าเลยท 2 ผรองจงไมมสทธรองขอใหปลอยทดนพพาท

ฎกาท 2086-2087/2550สญญาขายฝากทดนทโจทกผซอฝากท ากบจ าเลยผขายฝากมไดก าหนด

สนไถไว จ าเลยยอมมสทธไถทดนทขายฝากตามราคาทขายฝากตาม ป.พ.พ. มาตรา 499 วรรคแรก หากจ าเลยมเงนไถทดนทขายฝากภายในก าหนดเวลาตามสญญา แตโจทกไมยนยอมใหไถ จ าเลยยอมมสทธไถทดนทขายฝากดวยการนเงนสนไถไปวางทรพยตอส านกงานวางทรพยภายในก าหนดเวลาไถโดยสละสทธถอนทรพยทไดวางไว กรณเชนน ถอไดวาทดนทขายฝากตกเปนกรรมสทธของจ าเลยตงแตเวลาทจ าเลยไดวางทรพยอนเปนสนไถตาม ป.พ.พ. มาตรา 492 วรรคแรก ตอ-

บนทกขอตกลงทโจทกท ากบจ าเลยเปนหลกฐานวาโจทกยนยอมใหจ าเลยไถทดนทขายฝากหลงจากครบก าหนดตามสญญาแลว ถอไดวาบนทกขอตกลงดงกลาวเปนสญญาขยายก าหนดเวลาไถ แมมไดจดทะเบยนตอเจาพนกงานทดนกมผลบงคบใหผกพนโจทกผรบไถซงลงลายมอชอในสญญาดงกลาวตาม ป.พ.พ. มาตรา 496 วรรคสอง เมอสญญาขยายก าหนดเวลาไถมไดก าหนดเวลาไว จงตองบงคบตามมาตรา 494 กลาวคอ จ าเลยยอมมสทธไถทดนขายฝากภายในก าหนดเวลา 10 ป นบแตวนท าสญญาขายฝาก เมอจ าเลยฟองขอไถทดนทขายฝากจากโจทกยงไมพนก าหนดเวลา 10 ป นบแตวนท าสญญาขายฝาก จ าเลยจงมสทธไถทดนทขายฝากจากโจทก ตอ-

เมอจ าเลยครอบครองท าประโยชนในทดนทขายฝากหลงจากท าสญญาขายฝากใหโจทกแลวโดยโจทกยนยอมและโจทกท าสญญาขยายก าหนดเวลาไถทดนทขายฝากใหจ าเลย การทจ าเลยยงคงอยในทดนทขายฝากตอไปหลงจากครบก าหนดเวลาไถตามสญญาเดม จงไมเปนการละเมดตอโจทก

ขอสงเกตก) กรณททรพยสนทขายฝากเปนสงหารมทรพย

การช าระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถ ถอเสมอนเปนการสนองรบขอตกลงตามสญญาขายฝากทยอมใหผขายฝากไถทรพยนนคนได ซงมลกษณะเปนค ามนวาจะขาย กรรมสทธในทรพยสนทขายฝากจงตกเปนกรรมสทธของผไถนบแตนน

ข) กรณททรพยสนทขายฝากเปนอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ

เมอมการใชสทธไถตามก าหนดแลว ถอวากรรมสทธในทรพยสนทขายฝากจงตกเปนกรรมสทธของผไถนบแตนน โดยไมตองค านงวาจะมการจดทะเบยนโอนแลวหรอยง เพราะการโอนทางทะเบยนเปนเรองทด าเนนการในภายหลงได และแมจะยงมไดจดทะเบยนกถอวาเปนการใชสทธไถแลว จงใชยนระหวางผใชสทธไถและผมหนาทรบไถได ตวอยาง

ตวอยางค าพพากษาฎกา

จ าเลยจดทะเบยนการขายฝากทดนไวกบ ช. สามโจทกก าหนด 1 ป จ าเลยไดไถถอนการขายฝากแลว แมการไถถอนจะไมไดจดทะเบยนกตาม กเปนเพยงท าใหการกลบคนมาซงทรพยสนในทดนยงไมบรบรณเทานน แตในระหวางโจทกและจ าเลยดวยกนเอง ยอมมผลใชบงคบได โจทกซงเปนทายาทของ ช. ไมมสทธฟองขบไลจ าเลยได

(ฎกาท 2156/2530)

ฎกาท 1370/2544

เมอผขายฝากไดไถทดนพพาทจากจ าเลยภายในก าหนดตามสญญาขายฝากแลว แมยงมไดจดทะเบยนไถ ทดนพพาทกตกเปนของผขายฝากทนทซงมผลใหยนกนไดในระหวางผขายฝากกบจ าเลย โจทกเปนผจดการมรดกของผขายฝาก ยอมมสทธตดตามเอาคนและฟองรองขอใหจ าเลยจดทะเบยนไถการขายฝากทดนพพาทแกโจทกในระยะเวลาใดกไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 คดโจทกไมขาดอายความ

ค) ผลประการหนง

คอ ดอกผลของทรพยสนทขายฝากเกดขน นบแตเวลาทท าสญญาขายฝากจนถงเวลาดงกลาว ยอมตกเปนของผซอฝาก เชน

ค าพพากษาฎกาท 656/2517

ดอกผลของทรพยทขายฝากซงเกดขนในระหวางก าหนดเวลาขายฝากยอมตกไดแกผซอฝาก ทมาตรา 492 บญญตวา ทรพยสนทขายฝากถาไถภายในเวลาทก าหนดใหถอวากรรมสทธไมเคยตกไปแกผซอเลย หมายถงเฉพาะตวทรพยทขายฝากเทานน ไมรวมถงดอกผลดวย

ง) ตามมาตรา 501

เปนกรณ ตองรบผดในการททรพยสนถกท าลาย หรอท าใหเสอมสลาย เพราะความผดของผซอฝาก รวมทง ทายาทหรอผรบโอนเปนผกระท าดวย ตวอยางเชน

ฎกาท 517/2495 ในการขายฝากชางกนนน ถาผซอฝากใชชางใหท าการงานเกน

สมควร แมชางเจบปวยกมใหหยดพกรกษาใหชางสมบรณดเสยกอน กลบใชงานจนชางตาย ดงน ผซอฝากตองรบผดใชคาเสยหายแกผขายฝากตามมาตรา 501

จ) ตามมาตรา 502 วรรคแรก ถาไดไถทรพยสนทขายฝากคน ถาทรพยสนตกอยในบงคบแหงสทธใด ๆ ทผซอเดม หรอทายาท หรอผรบโอน จากผซอเดมกอขน ผไถยอมไดรบทรพยสนนน คนไปโดยปลอด หรอพนสทธขอผกพนทงปวง ยกเวนสทธเดยวทตดไป คอสทธการเชา (มาตรา 502 วรรคสอง) ตวอยางเชน

ค าพพากษาฎกาท 406/2501

ผซอฝากหองแถวใหจ าเลยเชาหองแถว 5 ป โดยจดทะเบยนการเชา ผขายฝากไถหองแถวนน โดยมสญญาประนประนอมกบผซอฝากวายอมใหผเชาอยไปจนครบสญญาเชา ผขายฝากโอนทดนใหโจทก ๆ ตองผกพนตามสญญาเชาหองแถวนนดวย แมสญญาเชาจะเหลอเวลาอยเกน 1 ป นบแตวนไถการขายฝาก

ขอสงเกตจากค าพพากษาฏกาฉบบนแสดงใหเหนวาบทบญญตมาตรา 502

วรรคสอง ไมใชบทบญญตทเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน จงสามารถตกลงกนเปนอยางอนได

ค าพพากษาฎกาท 3383/2530โจทกเชาแผงตลาดจากบรษท ฐ. อยกอนทจ าเลยท 2 จะซอทดนทตง

แผงจากบรษท ฐ. เมอจ าเลยท 2 ซอมาแลวกขายฝากใหแกบรษท ค. ไปในวนเดยวกน กรรมสทธในทดนและสงกอสรางยอมตกเปนของผรบซอฝากซงรบโอนไปทงสทธและหนาทของผใหเชาแผงเดมดวย จ าเลยท 2 จงไมสทธบอกเลกการเชากบโจทก และโจทกยงมสทธอยในแผงของตนตอไป เมอจ าเลยใหคนงานลอมรวปดกนแผงท าใหลกคาไมเขาซอสนคาของโจทก จงเปนการท าละเมดตอโจทก โจทกยอมมอ านาจฟองเรยกคาเสยหายจากจ าเลยได

บคคลทมสทธไถ

ตามมาตรา 497

สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดแตบคคลเหลาน คอ

1) ผขายเดม หรอทายาทของผขายเดม หรอ

2) ผรบโอนสทธนน (สทธในการไถทรพยสน สามารถจ าหนายจายโอนได)

3) บคคลซงในสญญายอมไวโดยเฉพาะวาใหเปนผไถได

ตวอยางค าพพากษาฎกา

ฎกาท 1366-1367/2514

จ าเลยไมใชผขายฝากเปนเพยงภรรยาทไมชอบดวยกฎหมายของผขายฝากเทานน จ าเลยจงจะใชสทธไถทรพยสนทขายฝากไมได

ฎกาท 2018/2530

ผมสทธไถถอนการขายฝากยอมเปนไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 497 ไดแก ผขายเดมหรอทายาทผขายเดม ผรบโอนสทธนนหรอบคคลซงในสญญายอมไวโดยเฉพาะวาใหเปนผไถได กฎหมายก าหนดตวผมสทธไถทรพยสนไวโดยเฉพาะเจาะจงแลว แมโจทกจะเปนภรยาโดยชอบดวยกฎหมายของผขายฝากหรอไมกตามหามสทธไถถอนทดนพพาทไม

ฎกาท 1093/2509

อายความตามมาตรา 1754 เปนอายความหามฟองคดมรดก หรอคดทเจาหนขอบงคบตามสทธเรยกรองอนมตอเจามรดก สวนคดทเจามรดกเปนเจาหนมไดก าหนดอายความไวเปนพเศษในมาตรา 1754 แตอยางใด เมอเปนคดทโจทกซงเปนทายาทของนายกองผขายเดมฟองขอไถทรพยคนจากจ าเลยซงเปนผรบซอฝากตามมาตรา 497 (1) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย แมโจทกจะฟองจ าเลยหลงจากนายกองผขายเดมตายเกน 1 ป คดโจทกกไมขาดอายความ เพราะคดนไมเปนคดมรดกหรอเปนคดทเจาหนขอบงคบตามสทธเรยกรองอนมตอเจามรดก จะน ามาตรา 1754 มาใชบงคบไมได

ฎกาท 4729/2543

จ าเลยท าสญญาขายฝากทดนไวแก ภ. บดาโจทก ระหวางทยงอยภายในก าหนดเวลาไถถอนตามสญญาขายฝาก จ าเลยท าสญญาจะซอจะขายทดนดงกลาวกบโจทก ตอมาจ าเลยท าสญญากบ ภ. วาไมประสงคจะไถถอนและขอสละสทธไถถอน ดงน ขอตกลงระหวางจ าเลยกบ ภ. ถอไดวาเปนขายขาดทดนใหแก ภ. โดยท าสญญากนเอง จงไมเกดผลเปนสญญาซอขายทชอบดวยกฎหมาย จ าเลยยงมสทธไถถอนการขายฝากภายในก าหนดเวลาไถถอนตามสญญาขายฝากอย และภายในก าหนดระยะเวลาการขายฝาก จ าเลยยอมมสทธน าทดนไปท าสญญาจะซอจะขายใหแกโจทกได ซง ป.พ.พ. มาตรา 497 ไดก าหนดใหผรบโอนสทธมสทธไถทรพยสนนนไดดวย เมอจ าเลยเปนฝายผดสญญาจะซอจะขายทดนกบโจทก โจทกยอมอยในฐานะผรบโอนสทธไถทดนได

บคคลผมหนาทรบไถ

ตามมาตรา 498

สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดเฉพาะตอบคคลเหลาน คอ

1) ผซอเดม หรอทายาทของผซอเดม

2) ผรบโอนทรพยสน หรอผรบโอนสทธเหนอทรพยสน

ขอสงเกต

1) กรณเปนสงหารมทรพย จะใชไดตอเมอผรบโอนไดรในเวลาโอน วาทรพยสนตกอยในบงคบแหงสทธไถคน

2) ถาภายหลงการโอนวา ทรพยสนทขายฝากตกอยในบงคบแหงสทธไถคน ผมสทธไถ จะใชสทธไถตอผรบโอนไมได

3) ตามมาตรา 498 (2) กฎหมายใหดเพยงแคผรบโอนไดรหรอไมรในเวลาโอน ไมตองดวาผรบโอนจะตองสจรตและเสยคาตอบแทน ฉะนน รบโอนโดยเสนหากถอเปนผรบโอน

ขอตกลงมใหจ าหนายทรพยสนทขายฝาก

ตามมาตรา 493

ขอพจารณา

1. แสดงวา หากมไดมขอหาม ผซอยอมจ าหนายทรพยสนนนแกบคคลอนได

2. หากคสญญาขายฝากจะตกลงไมใหผซอจ าหนายทรพยสน ซงขายฝากกได และขอตกลงนจะตกลงในเวลาท าสญญาหรอภายหลงท าสญญากได

3. ถาเปนการขายฝากอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยพเศษ ตามมาตรา 456 วรรคแรก จะตองมการจดขอตกลงนไวในหนงสอสญญาขายฝากและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทดวย มฉะนนขอตกลงจะเปนโมฆะ

4. ขอตกลงหามจ าหนายทรพยสน ตามมาตราน กอใหเกดเพยงบคคลสทธ หากผซอฝากจ าหนายทรพยสนโดยฝาฝนขอตกลงน ผขายฝากจะถอวาสญญาจ าหนายทรพยสนทผซอท ากบบคคลภายนอกเปนโมฆะ มได

5. ผขายฝากท าไดแตเพยงใชสทธไถคนจากบคคลภายนอก ตามมาตรา 498 และหากไดรบความเสยหายอยางใด ผซอฝากตองรบผดชอบ

สญญาให(Gift)

ความหมายและสาระส าคญของสญญาให

สญญาให ตามมาตรา 521 ถงมาตรา 536 ค าวา “ให”

ค าวา “เสนหา”ตามพจนานกรมฯ หมายถง มอบ สละ อนญาต

ความรก ความรกทไมหวงสงตอยแทน

ตามาตรา 521 พจารณาไดดงน

1. สญญาใหมคสญญาสองฝาย คอ

ผให ซงเปนบคคลทโอนกรรมสทธในทรพยสนใหแกผรบให โดยไมไดรบคาตอบแทนแตอยางใด

ผรบ เปนบคคลทไดรบโอนกรรมสทธโดยปราศจากคาตอบแทนจากผให ผรบตองเปนบคคล หากไมใชบคคลกรบใหไมได ตวอยาง

ค าพพากษาฏกาท 47/2491

การใหเงนแกสมาคมทตงขนโดยมไดจดทะเบยนตามกฎหมายนนไมสมบรณ เพราะมแตผให ไมมบคคลเปนผรบ ผใหจงคงเปนเจาของเงนนนอย

ค าพพากษาฏกาท 239/2514

ตามพระราชบญญตมสยดอสลาม พ.ศ. 2490 มาตรา 5 ใหมสยดซงไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลวเปนนตบคคล หมายความวาใหเปนนตบคคลตงแตวนทไดจดทะเบยนเปนตนไป ดงนน จะถอวามการยกทดนใหมสยดกอนการจดทะเบยนยอมเปนไปไมได เพราะการใหตองมผรบ

ค าพพากษาฏกาท 480/2539มลนธทจะเปนนตบคคลไดตองเปนมลนธทไดรบจดทะเบยนเปน

นตบคคลแลว เมอขณะรบการใหมลนธผรบโอนยงไมเปนนตบคคลยอมถอวาเปนการใหทผโอนใหส าคญผดในสาระส าคญแหงนตกรรม ท าใหนตกรรมการใหเปนโมฆะ จ าเลยท 1 และท 2 ซงเปนเจาพนกงานผไดรบเรองราวตาม ป. ทดนฯ มาตรา 61 ยอมเพกถอนการจดทะเบยนนตกรรมการใหได หาจ าตองใหผโอนไปฟองรองเพอเพกถอนการใหตาม ป.พ.พ. วาดวยการเพกถอนการใหกอนไม

ตวอยางค าพพากษาฎกาทไมถอเปนสญญาให

ค าพพากษาฎกาท 295/2491

ผใหญฝายชายและฝายหญงตกลงวา ตางจะใหทรพยสงใดแกคสมรสนน ถอวาเปนสญญาตางตอบแทน ไมใชเปนการใหโดยเสนหา เมอฝายใดผดสญญา คสมรสยอมฟองขอใหบงคบตามสญญานนได เพราะสญญานเปนสญญาทมการตอบแทนกน จงไมเปนสญญาจะให แตเปนสญญาทสมยกอนเรยกวา สญญากองทนในการสมรส กรณไมเขามาตรา 525 หรอมาตรา 526

ค าพพากษาฎกาท 6478/2541

ในบนทกขอตกลงทายทะเบยนการหยากบบนทกการหยาซงโจทกจ าเลยไดท าขนตางหาก มขอความระบวาโจทกจ าเลยตกลงยนยอมโอนกรรมสทธทดนรวม 7 แปลงใหแกบตรทงสองโดยระบหมายเลยทดนทกแปลงไวอยางชดแจง การทจ าเลยท าขอตกลงดงกลาวโดยโจกทเปนคสญญาจงเปนการท าสญญาเพอช าระหนแกบตรทงสองซงเปนบคคลภายนอกตาม ป.พ.พ. มาตรา 374 วรรคหนง แมจะไมไดน าไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กมผลสมบรณตามกฎหมายยอมผกพนจ าเลยใหปฏบตตามขอตกลงนน กรณหาใชการใหหรอค ามนจะใหอสงหารมทรพยตาม ป.พ.พ. มาตรา 525 และ 526 ไม

2. วตถแหงสญญาให

ตามมาตรา 521 บญญตถงค าวา “ทรพยสน”

แสดงวาวตถแหงสญญาใหคอ ทรพยสน ตามมาตรา 138 เชน

ค าพพากษาฎกาท 321-322/2504

สทธรบจ านองเปนอสงหารมทรพย การยกสทธรบจ านองใหแกกนตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

นอกจากวตถแหงสญญา คอทรพยสนแลว มาตรา 522 ยงบญญตถงการใหดวยการปลดหนแกผรบหรอดวยช าระหนซงผรบคางช าระอยกได

3. วตถประสงคของสญญาให คอการโอนกรรมสทธใหแกผรบ ตวอยางค าพพากษาฏกาท 1717/2514ก. และ ว. โอนกรรมสทธทดนทงแปลงซงมทดนสวนพพาทอนเปนกรรมสทธ

ของโจทกรวมอยดวย ยกใหแกจ าเลย แมจ าเลยจะโอนกรรมสทธใหจ าเลยรวมทเปนภรยาเปนเจาของรวมดวย จ าเลยและจ าเลยรวมกไมไดกรรมสทธในทดนสวนพพาท

4. ผรบยอมรบเอาทรพยสนนน

มใชวาผรบตองการหรออยากจะไดทรพยสนนนเสมอไป ผรบสามารถปฏเสธการรบกได หรอไมแสดงเจตนารบเอา เชนน กจะท าใหสญญานขาดสาระส าคญประการนไป และจะไมเปนการให ตวอยาง

ค าพพากษาฎกาท 1000/2493

ท าหนงสอยกทดนใหจ าเลย แตมขอความตอไปวาจ าเลยใหเงนคาตอบแทน 800 บาท ดงนเปนการซอขาย

ค าพพากษาฎกาท 526/2516

หนงสอสญญาจะซอขายทดนเพมเตม มขอตกลงวา ผแทนโจทกกบเจาของรวมคนอนยนยอมยกทดนพพาทใหเปนกรรมสทธแกจ าเลย เพอเปนการตอบแทนทจ าเลยสละสทธทจะไมขอท าทางเทาจากทดนทซอจากโจทกไปสถนนใหญใหกวางขน อนเปนสทธทจ าเลยพงเรยกรองไดตามสญญาจะซอขายทดนฉบบแรก ขอตกลงเชนนไมใชสญญาใหโดยเสนหาและไมใชสญญาจะซอขาย แมไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกมผลผกพนระหวางคสญญาได จ าเลยปลกเรอนล าเขาไปในทพพาทโดยโจทกรเหนและมไดทกทวง โจทกไมมสทธใหจ าเลยรอถอนโรงเรอนน

ค าพพากษาฏกาท 1406/2517

จ าเลยปลกบานในทดนของภรรยา บานจงเปนสนสมรสระหวางจ าเลยและภรรยา ตอมาจ าเลยหยากบภรรยาและแบงทรพยสนกนตามประมวลกฏหมายแพงและพาณชย มาตรา 1512 ใหบานตกเปนของภรรยา จ าเลยจะโตแยงในภายหลงวายงไมมการจดทะเบยนใหบานเปนของภรรยา จงยงเปนของจ าเลยอยหาไดไม และกรณไมใชเปนการใหโดยเสนหา ภรรยายอมท าพนยกรรมยกบานใหโจทกได เมอจ าเลยเกบคาเชาและรอเอาบานไป จงเปนการละเมดตอโจทก

ค าพพากษาฎกาท 1414/2539

ขอตกลงท ป. จะโอนทดนใหแกโจทกตามหนงสอสญญาหยามใชเปนการจะใหทดนแกโจทกโดยตรง แตเปนการใหทเกดจากขอตกลงตามสญญาแบงทรพยสนในการหยาระหวาง ป. กบโจทก ดงน ขอตกลงจะใหทดนดงกลาวยอมสมบรณมผลผกพนกนไดโดยไมตองจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

ค าพพากษาฎกาท 1016/2513

จ าเลยจดทะเบยนยกทดนให ส. โดยมไดตงใจยกใหโดยเสนหา แตท าไปเพอให ส. สมครเขาเปนสมาชกสหกรณเอาทดนจ านองสหกรณไดเทานน นตกรรมดงกลาวจงเปนโมฆะ ผลกคอทดนนนไมเคยตกไปเปนของ ส. ส. ตายเสยกอนทจะน าทดนไปจ านอง ทดนนนไมใชมรดกของ ส.

แบบของการให

แบบในการใหการให มแบบหรอไมนน ตองพจารณาถงการใหวาเปนการใหทรพยสนชนด

ใด กลาวคอ

ถาเปนสงหารมทรพยธรรมดา การใหยอมสมบรณดวยการสงมอบทรพยสน ตามมาตรา 523 ตวอยางเชน

ค าพพากษาฎกาท 8530/2544

แมขอความในสญญาทจ าเลยใหเครองวทยคมนาคมและอปกรณแกโจทกจะระบวาจ าเลยตกลงโอนกรรมสทธในเครองวทยคมนาคมใหแกโจทกผรบนบแตวนท าสญญา และโจทกไดรบมอบเครองวทยพรอมอปกรณดงกลาวแลว แตตามขอเทจจรงปรากฏวาในวนท าสญญานนจ าเลยไมไดสงมอบเครองวทยและอปกรณใหแกโจทก ดงนน สญญาใหดงกลาวจงขดตอ ป.พ.พ. มาตรา 523

ขอควรสงเกต

การสงมอบนนผใหจะตองสงมอบทรพยสนทใหในเวลาใด การใหจงจะสมบรณ มความเหนวา การสงมอบจะท าในเวลาแสดงเจตนาใหนนเอง หรอภายหลงกได แตถาสงมอบภายหลงการแสดงเจตนาใหแลว จะตองสงมอบเสยกอนผใหตายหรอกอนการแสดงเจตนายกใหนน มฉะนนการสงมอบจะใชไมได

แตหลกเรองการสงมอบทรพยสนทใหนนเปนหลกทวไป ป.พ.พ. ยงไดก าหนดขอยกเวนไวบางประการ แมเพยงการสงมอบนนยงไมเพยงพอคอ

1. การใหสทธอนมหนงสอตราสารเปนสามญ ตามมาตรา 524 เชน พดยกสทธในสญญากใหแกกน ถาผใหมไดสงมอบสญญากแกผรบให ทงมไดแจงใหลกหนตามสญญากทราบ การใหยอมไมสมบรณ การยกสญญากใหแกกนนน (ค าพพากษาฎกาท 633/2478)

ทายฎกานกวชาการวาฎกาน สญญากไมนาจะเปนตราสารตามทกลาวถง และไมนาจะเปนการใหสทธอนมตราสารตามมาตราน

2. การใหอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยชนดพเศษซงถาซอขายกนตองท าสญญาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ตามมาตรา 525 เชน

ค าพพากษาฎกาท 226/2520

สญญาใหสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย เมอไมไดมการสงมอบทรพยสนทให ทงไมไดท าหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทตาม ป.พ.พ. มาตรา 523 ถง 525 บงคบไวยอมไมสมบรณ เทากบไมมสญญาใหซงสงหารมทรพยและทเกยวกบการใหอสงหารมทรพยและทรพยสนซงถาจะซอขายกนจะตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เมอไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กตกเปนโมฆะตามมาตรา 152

ส าหรบผลของการใหทไมไดท าใหถกตองตามมาตรา 525 มดงน1) การใหไมสมบรณ ตวอยางเชนค าพพากษาฎกาท 1314/2501ทายาทท าหนงสอจะแบงทดนใหบตรบญธรรมของเจามรดกทเจามรดกสงไว ไมมของ

ความวาระงบขอพพาท ถายงไมจดทะเบยนกยงไมผกพน

ค าพพากษาฎกาท 2261/2524จ. เจาของทดนยนเรองราวขอจดทะเบยนสทธและนตกรรมตอทางอ าเภอ แสดงวา

ประสงคจะยกทพพาทซงมหนงสอรบรองการท าประโยชนใหแกจ าเลยโดยการท านตกรรมและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท หาใชเปนกรณท จ. แสดงเจตนาสละการครอบครอง และสงมอบทพพาทใหแกจ าเลยโดยสมบรณไม เมอ จ. ถงแกกรรมโดยยงไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท การใหยอมไมสมบรณ ทพพาทยงเปนมรดกของ จ. อย

ค าพพากษาฎกาท 2949/2536

การยกใหทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส. 3 ก.) โดยผใหประสงคจะยกใหโดยการท านตกรรมและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มใชเจตนาสละการครอบครอง การใหจะสมบรณตอเมอไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทตาม ป.พ.พ. มาตรา 525 และ ป.ทดนฯ มาตรา 4 ทว เมอ ป. เจาของทดน น.ส. 3.ก. ยกทดนพพาทใหแก จ. แตไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท นตกรรมใหจงไมสมบรณตามกฎหมาย การท จ. เขาครอบครองทดนจงเปนการครอบครองแทนเจาของ มใชยดถอครอบครองในฐานะเจาของ จงไมมสทธครอบครอง ตอมา ป. ยกเลกการใหทดนพพาทแก จ. และไดท าพนยกรรมยกทดนพพาทใหแก ล. แทน เมอ ป. ถงแกกรรม ล. ไดจดทะเบยนรบโอนมรดกทดนพพาทตามพนยกรรมของ ป. แลว จ. จงไมมสทธฟองเรยกรองทดนพพาทจาก ล.

2. กรรมสทธในทรพยสนทใหยงเปนของผใหอย หาไดโอนไปยงผรบแลวไม ตวอยาง

ค าพพากษาฎกาท 1278/2527

จ าเลยมชอถอกรรมสทธในทดนพพาททถกยด ไดท าสญญายกทดนพพาทใหผรองกอนถกฟอง แตยงไมไดมการจดทะเบยนการยกให ดงน ทดนพพาทยงคงเปนกรรมสทธของจ าเลยอย ผรองจงไมมสทธยนค ารองขอตอศาลใหสงปลอยทดนพพาท

ค าพพากษาฎกาท 20/2534

มารดาโจทกยกทดนพพาทใหโจทกดวยวาจา ไมไดท าหลกฐานเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท การใหดงกลาวจงไมสมบรณตามมาตรา 525 และมาตรา 456 โจทกจงไมไดกรรมสทธในทดนพพาท ทดนพพาทยงเปนของมารดาโจทก โจทกไมมสทธฟองเรยกทดนพพาทจากจ าเลย ซงเปนผจดการมรดกของมารดาโจทก รปคดมใชเรองลาภมควรไดตามทโจทกอางในค าฟอง

3. เมอยงไมไดมการจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ตอมาผรบจะฟองศาลบงคบใหมการจดทะเบยนการใหกไมได ตวอยางเชน

ค าพพากษาฎกาท 1391/2537

จ าเลยท าหนงสอสญญาใหทดนมโฉนดโดยเสนหาแกโจทก โดยจะน าไปจดทะเบยน ณ ส านกงานทดนภายในก าหนด 7 วน แตเมอการใหยงไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท นตกรรมใหยอมไมสมบรณตามกฎหมาย โจทกจงไมมอ านาจฟองบงคบใหจ าเลยไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธทพพาทใหแกโจทกได

ค าพพากษาฏกาท 663/2538

ท. ประสงคจะยกทดน น.ส. 3 ใหแกโจทก โดยการท านตกรรมและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จงตองบงคบตาม ป.พ.พ. มาตรา 525 แบะ ป. ทดนฯ มาตรา 4 ทว ตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เมอยงไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท การใหจงยงไมสมบรณ โจทกจะฟองขอใหบงคบจ าเลยในฐานะทายาทโดยธรรม และในฐานะผจดการมรดกของ ท. จดทะเบยนการใหแกโจทกหาไดไม

ขอสงเกต

1) การใหทดนทมเพยงสทธครอบครอง แมไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยน ผรบกไดรบสทธครอบครองตามหลกเรองการสละการครอบครอง ตามมาตรา 1377 และมาตรา 1378 ตวอยางเชน

ค าพพากษาฏกาท 844/2508กอนผใหตาย ไดยกทดนและบานเรอนใหผรบเขาครอบครองแลว

แมการยกใหจะมไดจดทะเบยนกตาม ทดนรายนเปนทดนมอเปลา การทผใหยกใหถอไดวาเปนการสละการครอบครองทดนและบานเรอน การครอบครองของผใหกสนลงและผรบซงเปนรบโอนกไดไปซงการครอบครองนน

2) แมการยกใหทไมไดโอนทางทะเบยน ผรบอาจไดมาซงกรรมสทธโดยอาศยมาตรา 1382 ตวอยางเชน

ค าพพากษาฎกาท 80/2517

การใหทดนมโฉนดแมไมไดจดทะเบยนแตผรบไดเขาครอบครองถอกรรมสทธโดยสงบเปดเผย เมอผรบถงแกกรรม บตรของผรบกไดถอสทธครอบครองตอมาตดตอรวมกนเปนเวลากวา 10 ป บตรของผรบยอมไดกรรมสทธตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1382

ค าพพากษาฎกาท 2251/2538

แมการทบดาโจทกยกทพพาทใหโจทกโดยมไดจดทะเบยนการยกใหตามกฎหมายท าใหเปนโมฆะกตาม แตเมอโจทกไดครอบครองทพพาทมานบตงแตบดาโจทกยกทพพาทใหโดยความสงบและเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของตดตอกนเกนกวา 10 ป แลว โจทกยอมไดกรรมสทธในทพพาทโดยการครอบครองปรปกษตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382

การถอนคนการให

การถอนการให

ตามมาตรา 531

ขอพจารณา

ตองเปนเหตใดเหตหนงใน 3 เหตเทานน และผกอเหตเนรคณตองเปนผรบเปนผกระท ามใชผอนเปนผกระท า ตวอยางเชน

ค าพพากษาฎกาท 298/2501

โจทกจดทะเบยนยกทดนใหบตรและหลาน บตรและหลานตาย จ าเลยซงเปนบตรเขยและบดาของหลานโจทก รบมรดกทดนนน โจทกจะเพกถอนการใหเพราะเหตจ าเลยประพฤตเนรคณไมได

(1) ผรบไดประทษรายตอผใหเปนความผดอาญาอยางรายแรงตามกฎหมายลกษณะอาญา แยกเปน

ก. ผรบไดประทษรายตอผให หมายถงท ารายรางกายแกตวผใหไมเกยวถงทรพยสน

ข. ตองเปนความผดอาญาตามกฎหมายอาญาค. การประทษรายตองเปนความผดอาญาอยางรายแรง เชนฎกาท 412/2528การทจ าเลยท ารายรางกายโจทกผเปนมารดาจนไดรบอนตราย

แกกาย ยอมเปนการแสดงวาจ าเลยขาดความกตญญ แมโจทกจะไดรบบาดเจบไมถงสาหส กถอไดวาจ าเลยไดประพฤตเนรคณโดยประทษรายตอผให เปนความผดฐานอาญาอยางรายแรง ตามมาตรา 531 (1) แลว โจทกจงเรยกถอนคนการใหได

(2) ผรบท าใหผใหเสยชอเสยงหรอหมนประมาทผใหอยางรายแรง

(3) ผรบไดบอกปดไมยอมใหสงของจ าเปนเลยงชพแกผใหในเวลาทผใหยากไรและผรบยงสามารถจะใหได ตวอยาง

ฎกาท 206/2510

โจทกหามมใหจ าเลยขายทดนเพราะโจทกไมมทท ากน จ าเลยกยนยนจะขายจนเกดเหตรนแรงขน พอถอไดวาเปนการบอกปดไมยอมใหสงจ าเปนเลยงชพแกผใหในเวลาทผใหยากไร และผรบยงสามารถใหได โจทกขอเพกถอนการใหได โดยไมตองรอใหจ าเลยขายทดนไปเสยกอน

ฎกาท 1507/2520

โจทกกบสามมทดนปลกบานอย มทนาและเชานาพอท าพอกน มบตรอปการะเปนครงคราวตามฐานะ แมโจทกยากไรกไมถงกบยากไรตามความหมายในมาตรา 531 (3) ทจะเพกถอนการใหเพราะเหตผรบเนรคณ

ถอนคนการใหเพราะเหตเนรคณดงตอไปนไมได

ตามมาตรา 535

1. การใหเปนบ าเหนจสนจางโดยแท เชน

ฎกาท 930/2522

จ าเลยไดออกเงนช าระหนใหแกผมชอแทนโจทก โจทกจงยกมดนทพพาทใหจ าเลยเปนการตอบแทน จงไมถอวาเปนการใหโดยเสนหา โจทกมาขอถอนคนการใหไมได

2. การใหสงทมคาภาระตดพน ตวอยางเชน

ฎกาท 428/2507

บดาจ านองทดนไว ไดตกลงใหบตรออกเงนใชหนและไถจ านอง บตรคนใดไมออกเงน บดากไมยกทดนให บตรไดออกเงนช าระหน บดาไดจดทะเบยนไถและจดทะเบยนยกทพพาทใหบตรคนนนไปแลว แมจ านวนเงนทบตรออกใหใชหนไป จะไมสมกบราคาทดนกยงเปนการใหสงทมคาภาระตดพน ในกรณเชนน บดาจะถอนคนการใหเพราะเหตเนรคณไมได

3. การใหโดยหนาทธรรมจรรยา ไดแกการใหในกรณทผใหไมมหนาทตามกฎหมายทจะตองให แตมหนาทหรอความรสกผกพนตามศลธรรมทจะท าเชนนน เชน

ฎกาท 104/2502

บดามารดายกทดนให จ. ซงเปนบตรคนหนง และไดสงให จ. แบงทดนนนให ล. ซงเปนบตรอกคนหนง เมอ จ. แบงทดนให ล. ไปตามค าสงของบดามารดาแลว จ. จะเพกถอนการใหเพราะเหตเนรคณไมได เพราะเปนการใหโดยหนาทธรรมจรรยา

4. การใหในการสมรส

คอ การใหทรพยสนแกผรบเนองในการสมรส และนาจะเปนการใหกอนหรออยางชากในขณะทผรบท าการสมรส