กฎหมายอาญา มาตรา ๒๘๘-๓๖๖ ครงท ๗ - ๘

วนท ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒ดร.ศภกจ แยมประชา

มาตรา ๓๑๖ “ถาผกระท าความผดตามมาตรา ๓๑๓ มาตรา ๓๑๔ หรอมาตรา ๓๑๕ จดใหผถกเอาตวไป ผถกหนวงเหนยวหรอผถกกกขงไดรบเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษา โดยผ นนมไดรบอนตรายสาหสหรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวต ใหลงโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไว แต ไมนอยกวากงหนง”

ด าจบลกแดงไปและกเรยกคาไถจากแดง พอแดงน าคาไถไปใหกปลอยลกของแดงกลบไป เชนนด าจะไดรบประโยชนตามมาตรา ๓๑๖ หรอไม การทด าปลอยตวลกของแดงกลบไปเปนการจดใหผถกเอาตวไปไดรบเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษา ด ายอมไดรบประโยชนตามมาตรา ๓๑๖ ทเปนเชนนกนาจะเปนเพราะวากฎหมายเหนความส าคญกบชวตหรอเสรภาพในรางกายของผ ทถกจบเอาตวไป ดงนนถาผ ทกระท าความผด ไมวาเปนการกระท าความผดตามมาตรา ๓๑๓ ผ สนบสนนตามมาตรา ๓๑๔ หรอผ ทท าตวเปนคนกลางตามมาตรา ๓๑๕ ไดด าเนนการใด ๆ ในทางจดใหผ ถกเอาตวไปไดรบเสรภาพกไดรบประโยชนทง สน (ดฎกาท ๒๐๔๓/๒๕๑๕)

ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๗/๒๕๒๓

คนรายปลนรถโดยสารของ ล. ไป และจบ ล. ไปกกขงไวเพอเรยกคาไถ จ าเลยท ๓ น าจดหมายคนรายมาใหภรยาของ ล. เรยกคาไถ จ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๓ ไมไดรวมกระท าการกบคนรายในการจบตว ล. ไปหรอรวมในการกกขง ล. ทงไมไดสนบสนนการกระท าดงกลาว ปรากฏเพยงวาจ าเลยท ๓ ไดน าจดหมายของคนรายมาแสดงตอภรยาของ ล. และเจรจาตอรองคาไถ จ าเลยท ๒ เปนบตรของจ าเลยท ๓ ไดพดกบภรยาของ ล. หลงจากท ล. ถกจบตวไปวา "ไมตองรอนใจหาเงนมาไถกแลวกน" และเมอภรยาของ ล. จายเงนใหจ าเลยท ๓ จ าเลยท ๒ กเปนผ ขรถจกรยานยนตไปกบจ าเลยท ๓ ไปรบ ล. มา เชนน จ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๓ จงมความผดฐานเปนคนกลางเรยกทรพยสนทมควรไดจากผ ทจะใหคาไถอนเปนความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๕ แตเนองจากจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๓ ไดจดใหผถกคนรายเอาตวไปไดรบเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษาโดยมไดรบอนตรายสาหสหรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวตจงชอบทจะไดรบการลดโทษใหนอยกวาทกฎหมายก าหนดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๖

มขอสงเกตวาในเรองนไดฟองจ าเลยท ๒ ท ๓ ตามมาตรา ๓๑๓ แตศาลฎกาไดวนจฉยวาแมฟงวาเปนความผดตามมาตรา ๓๑๕ กสามารถลงโทษได และเมอไดมการจดใหผ ทถกคนรายเอาตวไปไดเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษา โดยไมไดรบอนตรายสาหสหรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวต จงชอบทจะไ ดรบการลดโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไวตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๑๖

การจดใหผถกเอาตวไปไดรบเสรภาพนน จะตองเปนการกระท าของผกระท าความผด เชน ผกระท าความผดปลอยตวไปเอง หรอพรรคพวกของผกระท าผดปลอยกไดแตตองไมเกดจากการทต ารวจมาจบ หรอบดามารดาของเดกทถกจบมา หรอบดามารดาของเดกทถกจบมาพบเดกและพาเอาเดกนนคนไปเอง ซงเปนการแสดงวาผกระท าผดไมไดอย ในฐานะจดใหผ ทถกเอาตวไปไดรบเสรภาพ

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๒/๒๕๓๑

จ าเลยรบจางผ เสยหายท างานบานและเลยงดเดกหญง ส. อาย ๙ เดอน ตอมาจ าเลยเอาตวเดกหญง ส. ไปเพอใหไดมาซงคาไถ ผ เสยหายทราบเรองจงพาเจาพนกงานต ารวจตามไป พบเดกหญง ส. นอนอยในเปลใตถนบานหลงหนงซงขณะนนจ าเลยยนบงเสาอยและไดเดนออกมา ผ เสยหายอมเดกหญง ส. ขนจากเปลและพาบตรสาวพรอมจ าเลยกลบบานไป ดงน ถอไมไดวาจ าเลยไดจดใหผถกเอาตวไปไดรบเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษาตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๖ เพราะการจดใหผถกเอาตวไปไดรบเสรภาพตามมาตราดงกลาวนน จะตองเปนการกระท าของผกระท าผดคอจ าเลย หรอผ ทรวมกระท าผดกบจ าเลย กรณนเปนเรองผ เสยหายตามไปพบและอมเอาบตรสาวมาเอง จ าเลยมไดกระท าการใด

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๓๓๖/๒๕๒๐

จ าเลยกบพวกจบเดกไปเรยกคาไถ กอนถงก าหนดช าระคาไถจ าเลยถกจบ คนรายปลอยตวผถกจบ จ าเลยไดรบโทษนอยลงตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๖

ตามฎกานกหมายความวา แมพวกของจ าเลยทรวมกนกระท าความผดเปนผปลอย จ าเลยกยอมไดรบประโยชนตามมาตรา ๓๑๖ นดวย มาตรา ๓๑๖ เปนเหตในลกษณะคด (ฎกาท ๒๘๔๘/๒๕๒๗, ๒๕๗/๒๕๒๗, ๔๖๕/๒๕๒๗, ๒๒๗๗/๒๕๒๑) ปญหาเรองการลดโทษตามมาตรานเปนปญหาเกยวกบความสงบเรยบรอย (ฎกาท ๒๓๐๖-๒๓๐๗/๒๕๓๑)

การจดใหผถกเอาตวไป ผ ถกหนวงเหนยวหรอผ ถกกกขงไดรบเสรภาพ ตองกระท ากอนศาลชนตนพพากษา โดยผนนมไดรบอนตรายสาหสหรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวต

มาตรา ๓๑๗ “ผ ใดโดยปราศจากเหตอนสมควร พรากเดกอายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล ตองระวางโทษจ าคกตงแตสามปถงสบหาป และปรบตงแตหกหมนบาทถงสามแสนบาท

ผใดโดยทจรต ซอ จ าหนาย หรอรบตวเดกซงถกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน

ถาความผดตามมาตรานไดกระท าเพอหาก าไร หรอเพอการอนาจาร ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงแสนบาทถงสแสนบาท”

พราก ตามพจนานกรมหมายความวาเอาไปหรอพาไปหรอแยกเดกออกจากความชอบธรรมของผ อนทปกครองดแลเดกนน การชกชวนและเดกไปโดยสมครใจกเปนการพรากอยางหนง (ค าพพากษาฎกาท ๓๑๕๒/๒๕๔๓ ใหความหมายของค าวาพรากตามพจนานกรมเชนเดยวกน ,ฎกาท ๑๓๙๘๗/๒๕๕๗) การพรากจงไมจ ากดวธ

ความผดฐานพรากเดกหรอพรากผเยาว

ค าพพากษาฎกาท ๑๑๗๔/๒๕๕๘

ความผดฐานพรากเดกอายยงไมเกนสบหาปตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๘ กฎหมายมงคมครองอ านาจปกครองของบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล แตกรณจะเปนความผดดงกลาวไดจะตองมการกระท าทเปนการพรากซงหมายถงการพาไปประกอบดวย ขอเทจจรงไดความวา กอนเกดเหตผ เสยหายท ๑ ไปดมเบยรกบ ส. ภรยาจ าเลยจนเมาไมไดสต ส. พาผ เสยหายท ๑ กลบไปสงทบาน แตยายของผ เสยหายท ๑ ให ส. พาผ เสยหายท ๑ กลบไปเพราะเกรงวาผ เสยหายท ๑ จะถกลงโทษ ส. จงพาผ เสยหายท ๑ ไปนอนทแครหนาหองนอนของจ าเลยและ ส. เมอจ าเลยกลบมาถงบานเหนผ เสยหายท ๑ จงกระท าช าเราผ เสยหายท 1 จ าเลยจงมไดกระท าการอนเปนการพรากผ เสยหายท 1 ไปเสยจากผดแล คงมแตเจตนากระท าช าเราผ เสยหายท 1 เทานน แมหลงจากจ าเลยกระท าช าเราผ เสยหายท 1 ทแครแลว จ าเลยจะอมผ เสยหายท 1 เขาไปกระท าช าเราในหองนอนของบตรสาวจ าเลยซงอยบรเวณเดยวกนอก 2 ครง กไมเปนการกระท าทเปนการพรากตามบทบญญตของกฎหมายดงกลาวเพราะมไดพาผ เสยหายท 1 ไปทอนอก

ตอมา มค าพพากษาฎกา ท ๘๑๔๑ /๒๕๕๙ ว น จฉยว า เด ก เ ข ามาใน หอง ท เ กด เหต เอง แ ลวจ า เลยขดขวางไมยอมใหเดกออกไปจากหอง เพอขมขนกระท าช าเราเปนการ “พราก” เพอการอนาจารแลว

การทเดกเขามาในหองเอง จ าเลยไมไดชกชวนหรอชน า เพยงแตอาศยโอกาสนขดขวางเดกเพอขมขนกระท าช าเรา ไมนาจะมความผดฐานพรากเดกเพอการอนาจาร

การกระทบกระเทอนตออ านาจปกครองหรอไม เ ปนนามธรรม แตการ “พราก ” เ ปนการกระท า ดวยเหตน เองศาลอทธรณจงเหนวาไมเปนความผดฐานพรากเดก

ค าพพากษาฎกาท ๕๘๘๐/๒๕๔๖

จ าเลยกบผ เสยหายซงมอาย ๑๔ ปเศษ รกใครกนอยางชสาว มารดาผ เสยหายกทราบและอนญาตใหจ าเลยพาผ เสยหายออกจากบานไปรบประทานอาหารเทยวชมภาพยนตกนบางเพอใหจ าเลยและผ เสยหายได มโอกาสอยดวยกนและท าความรจกคนเคยเพอประโยชนของการอยกนเปนสามภรยากนในวนขางหนาและทกครงจ าเลยกจะพากลบมาสงทบาน อนเปนการยอมรบในอ านาจปกครองของบดามารดาผ เสยหายอย การทจ าเลยไดลวงเกนทางเพศแกผ เสยหายดวยการกอดจบรวมทงกระท าช าเราผ เสยหายกเปนไปตามโอกาสและตามวสยคนรกใครชอบพอกน ซงจ าเลยตองรบผดทางอาญาในการกระท าของตนในแตละครงอยแลวหากการกระท านนเปนความผดตอกฎหมาย แตยงไมพอถอไดวาจ าเลยพรากผ เสยหายไปเสยจากบดามารดาโดยปราศจากเหตอนสมควรเพอการอนาจาร

ทไมเปนความผดเพราะเหตวา บดามารดาทราบมาตงแตตนวาการทจ าเลยพาบตรสาวออกไปรบประทานอาหารนน พาไปรวมประเวณดวย แตถาเพยงอนญาตใหพาออกไปเทยว แตจ าเลยกลบพาไปกระท าช าเราเช นนยอมเปนการ “พราก”

สวนพฤตการณทผ เสยหายนดใหจ าเลยมาพบและจ าเลยพาผ เสยหายไปทหองจ าเลยเพอธระของผ เสยหายเองเชนนยงไมพอฟงวาเปนการพราก (ฎกาท ๗๕๐/๒๕๔๓) และยงมฎกาท ๒๖๗๓/๒๕๔๖ ทวนจฉยวา การพรากเดกไปรวมประเวณ แมในหรอนอกเสนทางถอวาเปนการพราก ฎกาท ๑๙๘/๒๕๕๔ วนจฉยตามแนวเดม

ค าพพากษาฎกาท ๒๖๗๓/๒๕๔๖

จ าเลยมอาชพขบรถรบสงเดกนกเรยน ขณะทเดกหญงผ เสยหายเรยนอยชนประถมศกษาปท ๖ จ าเลยท าอนาจารผ เสยหายโดยใชมอลบคล าทอวยวะสบพนธและจบหนาอกผ เสยหาย จ าเลยจงมความผดฐานกระท าอนาจารเดกอายยงไมเกน 15 ปตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 279 วรรคแรก

ขณะทจ าเลยขบรถพาผ เสยหายและเดกนกเรยนอนกลบบานไดแวะทอาคารหลงหนงใหเดกน กเรยนอนลงไปซอขนม ผ เสยหายจะลงไปดวย แตจ าเลยไมใหลงโดยบอกใหผ เสยหายฝากคนอนไปซอขนมแทนแลวจ าเลยน าตวผ เสยหายใหนอนราบกบเบาะ ใชมอกดตวผ เสยหายไมใหลกขน แลวไดกระท าช าเราผ เสยหาย หลงจากครงน แลวจ าเลยกระท าช าเราผ เสยหายอกหลายครง จนกระทงผ เสยหายเรยนจบถงชนมธยมศกษาปท 3 โดยนอกจากกระท าช าเราในรถซงแวะจอดทอาคารดงกลาวแลวจ าเลยยงพาผ เสยหายเขาไปในบานรางแถวสขมวทแลวกระท าช าเราผ เสยหาย จ าเลยจงมความผดฐานกระท าช าเราเดกหญงอายยงไมเกน 15 ป ซงมใชภรยาตนตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 277 วรรคแรก

ความผดฐานพรากผ เยาวเพอการอนาจารตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๑๗ วรรคแรก ค าวา “พราก” หมายความวา พาไปหรอแยกออกจากความปกครองดแล จะกระท าโดยวธใดกได ไมมขอจ ากด ไมตองใชก าลงหรออบาย ดงนนไมวาการพาไปหรอรวมประเวณจะอยในเสนทางหรอนอกเสนทางรบสงผ เสยหายไปกลบจากโรงเรยนกยอมเปนความผดฐานพรากผ เยาวเพอการอนาจารแลว

การพรากตองพรากเปนเวลานานเทาใด

ค าพพากษาฎกาท ๑๖๐๕/๒๕๒๓

ผ เยาวอาย 13 ป ไดรบอนญาตใหไปดหนง เมอหนงเลกแลว ผ เยาวพบกบจ าเลย จ าเลยพาไปรวมประเวณ ทกระทอมดวยความสมครใจแลวแยกยายกนกลบ แมบานของผ เยาวจะหางจากกระทอมเพยง 90 เมตร และผ เยาวอยกบจ าเลยเพยง 5 ชวโมงกตาม ถอไดวา จ าเลยพรากผ เยาวแลว

ค าพพากษาฎกาท ๒๘๕๘/๒๕๔๐

องคประกอบความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๗ คอ การพรากเดกอายไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล ค าวา "พราก" หมายความวา พาไปหรอแยกเดกออกจากความปกครองดแล แมจะชกชวนแนะน าเดกใหไปกบผกระท าโดยมไดหลอกลวงและเดกเตมใจไปดวยกเปนความผดตามมาตราน

จ าเลยมอาชพรบจางขบรถรบจางรบสงผ โดยสารทวไป ไดรบสงเดกหญงทงสาม พาไปเลยงไอศกรม พาไปเทยว แลวจงสงกลบบานเปนการชวคราว แตเมอไปถงบานของเดกหญง เดกหญงจะลงจากรถ จ าเลยกชกชวนใหไปกบจ าเลยจนลวงเลยเวลากลบบานตามปกต รงขนกชกชวนเดกหญงดงกลาวไปกบจ าเลยอกโดยสญญาวาจะพาไปเลยงไอศกรมทงยงเลาเรองรวมเพศใหเดกหญงฟง นอกจากนยงใหเงนและเสยมสอนเดกหญงทงสามใหโกหกบดามารดาในการกลบบานผดปกตและลวงเวลา เดกหญงทงสามอายเพยง ๑๐ ป ยงอยในความอปการะของบดามารดา การกระท าของจ าเลยแมจะพรากไปเพยงชวคราว แตกมไดรบความยนยอมจากบดามารดา ทงไมปรากฏวามเหตอนสมควร จงมความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๗ วรรคหนง แตยงไมเปนความผดตามมาตรา ๓๑๗ วรรคสาม เพราะล าพงการเลาเรองลามกอนาจารยงไมพอฟงวาเปนความผดตามบทบญญตดงกลาว

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๒๑/๒๕๒๒

จ าเลยท 1 เขาไปนงในรถแลวใชปนจขบงคบให ส. ซงเปนคนขบรถนงเฉยๆ และใหเอามอวางไวทพวงมาลยจน ส. เกดความ กลวจ าตองปฏบตตามโดยยอมนงเฉยๆ และตองเอามอวางไวทพวงมาลย ตามทจ าเลยขมขนใจใหกระท า การกระท าของจ าเลยยอมเปนความผดส าเรจ ตามมาตรา 309 แหงประมวลกฎหมายอาญา

การทจ าเลยท 2 ซงเปนผ รวมกระท าความผดกบจ าเลยท 1 ไดเขาแยงและฉดเดกชาย ฉ. อาย 8 ป ไปจากนางสาว ส. ซงเปนผดแลโดยใชวธเขาดงตวเดกและพยายามจะจบตวอมไป แตนางสาว ส. ดงตวเดกไวไดและรองขอความชวยเหลอจ าเลยท 2 จงไดปลอยและหนไปโดยพรากเอาตวเดกไปไมได เปนการกระท าไปไมตลอดการกระท าของจ าเลยจงเปนความผดฐานพยายามพรากผ เยาวตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 317,80

ค าพพากษาฎกาท ๔๔๖๕/๒๕๓๐

ผ เสยหายอาย ๑๖ ปเศษ ยงอาศยและอยในความอปการะเลยงดของบดามารดา แมผ เสยหายจะไปเทยวทไหนหรอกลบเมอใดกไดผ เสยหายกยงอยในอ านาจปกครองของบดามารดา การทจ าเลยพบกบผ เสยหายทงานบวชพระแลวพาผ เสยหายไปกระท าช าเราดวยความสมครใจ ยอมเปนการลวงอ านาจปกครองของบดามารดาจงเปนความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๙ การพรากผ เยาวกฎหมายบญญตเปนความผดไมวาผ เยาวจะเตมใจไปดวยหรอไม

การกระท าผดตามมาตรา ๓๑๗ จะตองปรากฏวาผ ถกกระท าเปนเดกมอายไมเกน ๑๕ ป เดกจะยนยอมหรอไม ไมใชสาระส าคญ ขอเทจจรงเกยวกบอายนเปนขอเทจจรงทจ าเลยตองทราบ ถาจ าเลยไมทราบจะถอวาจ าเลยมเจตนาพรากเดกอายไมเกน ๑๕ ป ไมได ค าพพากษาฎกาท ๖๔๑๙/๒๕๓๗ และ ๔๖๖๕/๒๕๔๗

อนง บดนไดมมาตรา ๓๒๑/๑ แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๒๗) พ.ศ. ๒๕๕๘ บญญตวา “การกระท าความผดตามมาตรา ๓๑๒ ตร วรรคสอง และมาตรา ๓๑๗ หากเปนการกระท าตอเดกอายไมเกนสบสามปหามอางความไมรอายของเดกเพอใหพนจากความผดนน”

จะเปนความผดเดกตองอยในความดแลและหมายถงผดแลตามความเปนจรงดวย

ค าพพากษาฎกาท ๒๑๕๕/๒๕๑๔

ผเยาวเปนหญงอาย ๑๗ ป ถกมารดาตและไลออกจากบานจงหลบหนออกจากบานมาเอง จ าเลยพบจงสอบถามชอ ทอย อาย ผเยาวไมยอมบอก จ าเลยจงพาไปฝากไวกบพสาวของจ าเลย การกระท าของจ าเลยไมเปนการพรากผเยาวไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล

ค าพพากษาฎกาท ๕๐๓๘/๒๕๓๙

ตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๙ ค าวา ผปกครอง หมายถง ผ มฐานะทางกฎหมายเกยวกนกบเดก เชน บดา มารดา ซงเปนผใชอ านาจปกครอง สวนผดแล หมายถง ผควบคมระวงรกษาเดกโดยขอเทจจรง เชน คร อาจารย นายจาง เปนตน ผ เสยหายเปนผปกครองและผดแลผ เยาวทงในฐานะเปนนาและนายจาง โดยไดรบมอบหมายจากบดามารดาของผ เยาวดวย ในขณะทผ เยาวท างานอยกบผ เสยหาย การทจ าเลยขออนญาตจากผ เสยหายพาผ เยาวออกไปขางนอกแตผ เสยหายไมอนญาตนบเปนการใชอ านาจปกครองและดแลผ เยาวตามทไดรบมอบหมายจากบดามารดาของผ เยาวแลว และตามความเปนจรงเมอผ เสยหายทราบวาผ เยาวถกจ าเลยพาไปรวมประเวณกเอาใจใสไปตามจ าเลยมาเจรจากน เมอจ าเลยปฏเสธกตดตามไปพบจ าเลย เมอตกลงกนไมไดกพาผ เยาวไปแจงความลวนเปนการแสดงตนและใชอ านาจปกครอง การกระท าของจ าเลยจงเปนการรบกวนสทธหรอแยกสทธในการควบคมดแลผ เยาวโดยปราศจากเหตอนควรไปจากความดแลของผ เสยหาย

ค าพพากษาฎกาท ๔๕๒๓/๒๕๕๔

ค าวาบดาหรอผดแลตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๘ วรรคหนง หมายความรวมถงบดาหรอผดแลตามความเปนจรงดวย แมจะเปนบดามารดาหรอผปกครองตามกฎหมายดงกลาวหากไมไดใชอ านาจปกครองดแลผ เยาวกอาจสนสดลงไดและความปกครองดแลโดยพฤตนยนนกอาจสนสดลงไดเชนกน

คดน ส. บดาผ เสยหายไดแยกทางกบมารดาผ เสยหายและไปมภรยาใหม สวนมารดาผ เสยหายไดถงแกความตายไปแลว ๑ ปกอนเกดเหต สวน ส. กไมไดอปการะเลยงดผ เสยหายมานาน ๗ ปแลว ผ เสยหายอยในความอปการะเลยงดของ บ. ผ เปนยาย กอนเกดเหตผ เสยหายไดหลบหนออกจากบาน บ. ไปอยกบ ด. ผ เปนพสาวซงเปนพนกงานเสรฟรานคาราโอเกะและอยตางอ าเภอกน ทง บ. กไมทราบวาผ เสยหายหลบหนไปอยทไหน ขณะเกดเหตผ เสยหายอาย ๑๕ ปเศษแลวและเคยออกจากบานไปอยกนฉนสามภรยากบ ป. มากอน แสดงวาผ เสยหายโตเปนผใหญทมประสบการณชวตไมนอย พฤตการณบงชวาผ เสยหายสมครใจหลบหนออกจากบานเจตนาไปท างานเลยงชพพ งตนเองโดยล าพง ไมประสงคจะพงพาอาศยอยในความอปการะเลยงดของ บ. อกตอไป ผ เสยหายจงขาดจากความดแลของ บ. แลว หาใชวาผ เสยหายไปจากความดแลของ บ. เปนการชวคราวและถอวาขาดจากอ านาจปกครองดแลของ ส. และ บ. แลว การกระท าของจ าเลยทงสถอไมไดวาเปนการพรากผ เสยหายไปจากความดแลของบดาและยาย

มาตรา ๓๑๗ วรรคสอง “ผใดโดยทจรต ซอ จ าหนาย หรอรบตวเดกซงถกพรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน”

ตามวรรคสองนตองมเจตนาทจรตและการซอ จ าหนาย ในทนมความหมายตามธรรมดา ไมตองมผลเปนนตธรรมตามกฎหมายแพงเพราะฉะนนแมบคคลภายนอกจะรบตวเดกเอาไว ซอตวเดกเอาไวหรอชวยกระท าการจ าหนายจายแจกจะตอบทนทวาผดยงไมได จะตองพจารณาตอไปวามเจตนาพเศษคอเพอแสวงหาผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม (รบเดกไวเพอจะเลยงดเพราะความสงสาร เกรงวาจะตกเปนเหยอของบคคลทพามานนเชนนยอมไมมความผด)

ค าพพากษาฎกาท ๑๐๘๗/๒๕๒๐

ผ เยาวอาย ๑๔ ป หนออกจากบานมารดาไปเปนลกจางอยรานคาทองได ๕ วน กถกลอลวงน าไปขายใหกบจ าเลยซงเปนเจาของและผจดการสถานการคาประเวณ แมไดความวาผ เยาวหนออกจากบานไปรบจางอยกบผอนกอน ผลอลวงชกพาผ เยาวไปเพอหาก าไรหรอเพอการอนาจารกมความผดฐานพรากผ เยาวไปเสยจากบดามารดา ดงนน การทจ า เลยรบตวผ เยาวไวโดยทจรต จงมความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๙ วรรคสอง

กลาวโดยสรป มาตรา ๓๑๗ วรรคสอง เปนการทกฎหมายเอาความผดกบบคคลซงไมไดกระท าการพรากเดก แตกระท าการเปนผซอ จ าหนายหรอรบตวเดกเอาไวโดยทจรต กถอวาจะตองรบโทษท านองเดยวกนกบมาตรา ๓๑๗ วรรคแรก ทงนกเพอมใหสนบสนนมการพรากเดกหรอพรากผ เยาว

มาตรา ๓๑๗ วรรคสาม “ถาความผดตามมาตรานไดกระท าเพอหาก าไร หรอเพอการอนาจาร ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงแสนบาทถงสแสนบาท”

“ก าไร”นมความหมายเพยงใด จะตองเปนประโยชนทมลกษณะเปนทรพยสนหรอรวมถงประโยชนอน ๆ ดวย ทานศาสตราจารยจตต ตงศภทย เหนวาหมายความถงประโยชนทไดรบในทางทรพยสน แตไมตองถงขนาดเปนประโยชนทไดมาเปนทรพยสนโดยตรง และก าไรซงเปนประโยชนในทางทรพยสนนนอาจจะเปนโดยทางตรงหรอทางออมกได

ค าพพากษาฎกาท ๕๔๐๙/๒๕๓๐

จ าเลยพรากเดกไปเพอใหขอทานเงนและเกบทรพยสนมาใหจ าเลย เปนการกระท าไปเพอหาประโยชนในทางทรพยสนอนเปนเจตนาพเศษในการพรากเดก จงเปนการกระท าเพอหาก าไร เปนความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๗ วรรคทาย

ค าพพากษาฎกาท ๕๖๒๐/๒๕๕๒

บดามารดาของเดกทงสามมฐานะยากจนตองออกท างานหาเลยงชพ จงปลอยใหเดกทงสามเทยวเลนอยตามล าพงตามประสาเดก แตเมอเดกทงสามไมกลบบานตามปกต บดามารดาของเดกจงตามหาและแจงแกเจาพนกงานต ารวจ ยงใชอ านาจปกครองเดกทงสามอย การทจ าเลยชวนเดกทงสามคนไปท างานบานอยกบจ าเลยทงสองทจงหวดสพรรณบร แตกลบพาไปบวชสามเณรแลวพาแจกซองผาปาเรยไรเงนช าวบานแลวแบงผลประโยชนกนโดยไมไดรบความยนยอมจากบดามารดาโดยปราศจากเหตอนควร เปนการพรากโดยปราศจากเหตอนสมควรเพอหาก าไรตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๗ วรรคสาม

หรอพรากเดกไปเรยกคาไถ

ค าพพากษาฎกาท ๕๕๕๔/๒๕๔๕

จ าเลยทงสองรวมกนพรากผ เสยหายซงเปนเดกไปจากบดามารดาผปกครองและหนวงเหนยวกกขงผ เสยหายไวเพอใหไดมาซงคาไถมความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๑๓ และ ๓๑๗ จ าเลยทงสองมงประสงคเรยกคาไถเปนส าคญ เปนการกระท ากรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบท ตองลงโทษตามมาตรา ๓๑๓ ซงมโทษหนกทสดเพยงบทเดยว

ความผดตามมาตรา ๓๑๗ วรรคสามอกประการหนง คอ พรากเดกเพอการอนาจาร

อยางไรเปนการอนาจารนนดไดจากค าพพากษาฎกาท ๑๖๒๗/๒๕๓๙ หมายถงการกระท าทไมสมควรในทางเพศตอรางกายบคคลอน เชน กอด จบ ลบ คล า รางกายของหญงหรอชาย เปนการแสดงความใครในทางเพศซงตองการเปนการกระท าตอเนอตวของบคคลโดยตรง

ค าพพากษาฎกาท ๒๔๒๙/๒๕๔๑

ขณะเกดเหตเดกหญง ม. มอายไมครบ ๑๗ ปบรบรณ จงมอาจสมรสไดเวนแตศาลจะอนญาตตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๔๔๘ กรณทจ าเลยตองการอยกนฉนสามภรยากบเดกหญง ม. โดยนาง จ. มารดาของเดกหญง ม. ยนค ารองตอศาลเยาวชนและครอบครวกลางขออนญาตใหเดกหญง ม. จดทะเบยนสมรสกบจ าเลยนนเปนเรองทเกดขนภายหลงเกดเหตแลว แมศาลเยาวชนและครอบครวกลางจะอนญาตตามค ารองกมอาจลบลางความผดทจ าเลยไดกระท ามา ดงนน ทศาลลางเหนวาจ าเลยกระท าความผดฐานพรากผ เย าวไปเพอการอนาจารจงชอบแลว แตเมอศาลเยาวชนและครอบครวกลางอนญาตใหจ าเลยและเดกหญง ม . สมรสกน การกระท าของจ าเลยในขอหากระท าช าเราเดกหญงอายยงไมเกนสบหาปตาม ป.อ. มาตรา ๒๗๗ วรรคหนงจงไมตองรบโทษตามทบญญตไวในวรรคทาย

มาตรา ๓๑๘ “ผใดพรากผเยาวอายกวาสบหาป แตยงไมเกนสบแปดปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล โดยผเยาวนนไมเตมใจไปดวย ตองระวางโทษจ าคกตงแตสองปถงสบป และปรบตงแตสหมนบาทถงสองแสนบาท

ผใดโดยทจรต ซอ จ าหนาย หรอรบตวผเยาวซงถกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน

ถาความผดตามมาตรานไดกระท าเพอหาก าไร หรอเพอการอนาจาร ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตสามปถงสบหาป และปรบตงแตหกหมนบาทถงสามแสนบาท”

ส าหรบความผดตามมาตรา ๓๑๘ นน มขอสงเกตประการแรกกคอ ผ ทถกพรากคอผ เยาวกฎหมายไมไดใชค าวาเดก ดงนนผ เยาวตามความหมายนคอบคคลทมอายมากกวา ๑๕ ป แตยงไมเกน ๑๘ ป และตองเปนทเขาใจไดวา ค าวา “ผ เยาว” จะตองหมายถงบคคลซงยงไมบรรลนตภาวะ ดงนน ผ ทบรรลนตภาวะแลวโดยการสมรส แมอายไมถง ๑๘ ป กไมอยในความหมายของมาตราน

ขอสงเกตอกประการหนงกคอ ตองเปนกรณทผ เยาวไมเตมใจไปดวย มาตรา ๓๑๘ จงแตกตางจากมาตรา ๓๑๙ ตรงจดน

ดงนน ถาใชก าลงกายฉด ถาใชอบายหลอกหลวงหรอกระท าการขมขนใจดวยประการใด ๆ หรอใชอ านาจผดท านองคลองธรรม ลวนอยในความหมายทวาผ เยาวไมเตมใจทงสน

ค าพพากษาฎกาท ๔๖๘/๒๕๓๔

มารดาผ เสยหายอนญาตใหจ าเลยทงสองพาผ เสยหายอาย ๑๖ ปไปเดนเทยว เมอผ เสยหายจะกลบบานจ าเลยทงสองไมยอมใหกลบแตพาผ เสยหายไปบานทเกดเหตเพอให พ. รวมประเวณ เปนการพรากผ เยาวอายกวา ๑๕ ป ไปเพอการอนาจาร

ค าพพากษาฎกาท ๒๑๐/๒๕๔๑

การทจ าเลยหลอกลวงผ เสยหายวาจะพาผ เสยหายไปท างานในรานอาหารแตกลบพาไปขายใหแก บ. เพอใหคาประเวณจะนบวาผ เสยหายเตมใจไปดวยไมไดเพราะผ เสยหายไมไดเตมใจไปคาประเวณมาแตตน แตไปกบจ าเลยเพราะจ าเลยหลอกลวงวาจะพาไปท างานทรานขายอาหารของนองสาวจ าเลยและการทจ า เลยหลอกลวงผ เสยหายแลวพาผ เสยหายไปขายใหแกบ. เพอใหคาประเวณ กเปนทเหนไดวา จ าเลยมเจตนาทจะลอผ เสยหายไปเพอการอนาจารและเพอส าเรจความใครของผ อน โดยใชอบายหลอกลวงผ เสยหาย จ าเลยจงมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 283 วรรคสอง และมาตรา 318 วรรคสาม

มาตรา ๓๑๘ วรรคสาม “ผ ใดพรากผ เยาวอายกวาสบหาป แตยงไมเกนสบแปดปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล เพอหาก าไร หรอเพอการอนาจาร โดยผ เยาวนนเตมใจไปดวย ตองระวางโทษจ าคกตงแตสองปถงสบป และปรบตงแตสหมนบาทถงสองแสนบาท

ผใดโดยทจรต ซอ จ าหนาย หรอรบตวผ เยาวซงถกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน”

ความแตกตางระหวางมาตรา ๓๑๘ กบมาตรา ๓๑๙ อยตรงทผเยาวเตมใจหรอไมเตมใจ ถาไมเตมใจกเปนกรณตามมาตรา ๓๑๘ สวนกรณตามมาตรา ๓๑๙ เปนกรณเตมใจ ยงไปกวานนจะเหนไดวา มาตรา ๓๑๙ ตองมเจตนาพเศษคอ เพอหาก าไรหรอเพอการอนาจาร ซงถาเปนกรณตามมาตรา ๓๑๘ การพรากผ เยาวไปเพอหาก าไร หรอเพอการอนาจารเปนเหตใหผกระท าตองรบโทษหนกขนตามวรรคสาม มใชเปนองคประกอบความผดอยางกรณตามมาตรา ๓๑๙ ดงนนถามการพรากผ เยาวอายกวา ๑๕ ป แตยงไมเกน ๑๘ ป โดยผ เยาวเตมใจไปดวย การกระท านนกยงคงไมครบองคประกอบความผด

ค าพพากษาฎกาท ๔๕๘๗/๒๕๓๒

ผ เสยหายเตมใจไปกบจ าเลย หลงจากทจ าเลยพาผ เสยหายไปแลว ญาตผ ใหญของทงสองฝายตกลงจดงานพธใหผ เสยหายและจ าเลยแตงงานกน มการมอบสนสอดของหมนไปแลวบางสวน พฤตการณฟงไดวาทจ าเลยพาผ เสยหายไปนนมเจตนาพาไปเปนภรยาแตแรก เพราะไมไดความวาจ าเลยมภรยาอย กอนแลว การทจ าเลยพาผ เสยหายไปเพอเปนภรยา แมผ เสยหายเปนผ เยาวกไมเปนการละเมดตออ านาจปกครองของมารดา แมจะมการรวมประเวณระหวางทพกอยดวยกน กถอไมไดวาเปนการพาผ เสยหายไปเพอการอนาจาร

สรปการพาเดกไปเพอเปนภรยาแนวความเหนของศาลฎกาเหนวาเปนเรองของความรกเปนเรองทนาเหนใจ แตกมขอแมวาชายตองไมมภรยาอยแลว ถามภรยาอยแลวหรอไมมแตไดเลยงดหญงอนอยในกรณเชนน ค าวนจฉยของศาลฎกากคงจะเปลยนไปเปนวาการกระท าดงกลาวเปนการพาไปเพอการอนาจาร อยางเชนฎกาท ๑๒๘๗/๒๕๓๓, ๖๖๓๔/๒๕๔๖ เปนตน

สวนกรณตามมาตรา ๓๑๙ วรรคสอง มความหมายท านองเดยวกบวรรคสองของมาตรา ๓๑๗,๓๑๘

ความผดฐานเปดเผยความลบ

บญญตไวตงแตมาตรา ๓๒๒ ถงมาตรา ๓๒๕มาตรา 322 ผใดเปดผนกหรอเอาจดหมาย โทรเลขหรอเอกสารใด ๆ ซงปดผนกของผ อนไป เพอลวงรขอความก

ด เพอน าขอความในจดหมาย โทรเลข หรอเอกสารเชนวานนออกเปดเผยกด ถาการกระท านนนาจะเกดความเสยหายแกผหนงผใด ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา 323 ผ ใดลวงรหรอไดมาซงความลบของผ อน โดยเหตทเปนเจาพนกงานผ มหนาท โดยเหตทประกอบอาชพเปนแพทย เภสชกร คนจ าหนายยา นางผดงครรภ ผพยาบาล นกบวช หมอความ ทนายความ หรอผสอบบญชหรอโดยเหตทเปนผชวยในการประกอบอาชพนน แลวเปดเผยความลบนนในประการทนาจะเกดความเสยหายแกผหนงผ ใด ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

ผ รบการศกษาอบรมในอาชพดงกลาวในวรรคแรก เปดเผยความลบของผ อนอนตนไดลวงรหร อไดมาในการศกษาอบรมนน ในประการทนาจะเกดความเสยหายแตผหนงผใด ตองระวางโทษเชนเดยวกน

มาตรา 324 ผใดโดยเหตทตนมต าแหนงหนาท วชาชพ หรอ อาชพอนเปนทไววางใจ ลวงรหรอไดมาซงความลบของผ อนเกยวกบอตสาหกรรม การคนพบ หรอการนมตในวทยาศาสตร เปดเผยหรอใชความลบนน เพอประโยชนตนเองหรอผ อน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา 325 ความผดในหมวดนเปนความผดอนยอมความได

ความผดฐานหมนประมาท

มาตรา ๓๒๖ “ผ ใดใสความผ อนตอบคคลทสาม โดยประการทนาจะท าใหผ อนนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง ผนนกระท าความผดฐานหมนประมาท ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ”

แยกองคประกอบไดดงน

1. ผใด2. ใสความผ อน ตอบคคลทสาม3. โดยประการทนาจะท าใหผ อนนนเสยชอเสยง ถกดหมนหรอถกเกลยดชง4. เจตนา (องคประกอบภายใน)

ค าวาผ ใดในทนเปนไดทงบคคลธรรมดาและนตบคคล ในท านองเดยวกนผ ทถกดหมนประมาทกอาจจะเปนไดทงบคคลธรรมดาหรอนตบคคลตางกบบางความผด เชน ความผดฐานฆาผ อ น ผ อนทถกฆานนตองเปนบคคลธรรมดาเทานน

ค าวาใสความเปนถอยค าในกฎหมาย หมายถงการท าใหปรากฏขอเทจจรงซงอาจะเปนความจรงกไดหรอเปนความเทจกได แมแตการเลาเรองทไดยนมาใหกบบคคลอนฟงกอยในความหมายของค าวา “ใสความ” (ฎกาท ๓๘๐/๒๕๐๓)

ค าพพากษาฎกาท ๓๘๐/๒๕๐๓

นางใยอาของโจทกเลาใหจ าเลยฟงวาโจทกกบนายอนนตซงเปนญาตรกใครกนในทางชสาว นอนกอดจบและไดเสยกน ตอมานางสงวนมาถามจ าเลยวานางใยมาเลาอะไรใหฟง จ าเลยกเลาขอความตาม ทนางใยเลาแกจ าเลย นางสงวนไดเอาขอความนนไปเลาใหแกโจทกฟงอกชนหนง เชนน ถอยค า ทจ าเลยกลาวเปนขอความหมนประมาทโจทกอยางเหนไดชด เมอจ าเลยกลาวออกไปแมจะถกถามกด จ าเลยควรตองส านกในการกระท าและเลงเหนผลของการกระท า

เพราะฉะนนการใสความจงไมจ ากดวธ อาจเปนการใชค าพดหรอแสดงกรยาอาการอยางหนงอยางใดหรอใชภาษาใบ สญลกษณตาง ๆ มปญหาวาการแอบถายภาพคนทรวมประเวณกนแลวน าภาพเหลานนไปใหผ อนด เชนนมความผดฐานหมนประมาทหรอไม เหนวาการใสความไมจ าเปนจะตองเปนการใชค าพด การเอาภาพรวมประเวณของผ อนไปแสดงใหบคคลอนดยอมเปนการใสความและนาจะท าใหเสยชอเสยยอมเปนความผดฐานหมนประมาทได มาตรา ๓๒๘ ไดบญญตวา “โดยภาพยนตรภาพหรอตวอกษร”

ค าพพากษาฎกาท ๒๘๒๒/๒๕๑๕

การทจ าเลยแสดงขอความในจดหมายทไดรบจากผ อนใหบคคลทสามทราบโดยรอย วาจดหมายนนมขอความหมนประมาทผ เสยหาย นบวาจ าเลยใสความผ เสยหาย เมอบคคลทสามเขาใจขอความในจดหมายแลว การกระท าของจ าเลยกครบองคประกอบความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๒๖

การใสความอาจเปนการใชค าถาม เชน คณตดตารางเรองอะไร (ดฎกาท ๑๓๕๒/๒๔๘๒) หรอการตอบค าถามกเปนการใสความ สวนจะไดรบการยกเวนโทษหรอยกเวนความผดหรอไม นนเปนอกเรองหนง (ฎกาท ๗๙/๒๕๓๗)

ขอเทจจรงทจะเปนหมนประมาทหรอการใสความนนพอจะสรปเปนแนวทางไดดงน

1. ตองไมใชขอเทจจรงทเปนเพยงแตค าหยาบหรอเปนขอเทจจรงทเปนไปไมได เพราะฉะนนการดาวา “ไอเหย ไอสตว” เปนแตเพยงค าหยาบเทานน

ค าพพากษาฎกาท ๒๕๖/๒๕๐๙

ความผดฐานหมนประมาท ตองเปนการแสดงขอความใหคนเชอจงจะเกดความรสกเกลยดชงดหมนขนได จ าเลยอางวาโจทกเปนผปอบ เปนชาตหมา ความรสกนกคดของคนธรรมดาไมเชอวาเปนเชนนน ไปไดจงไมกอใหเกดความรสกเกลยดชงหรอดหมนแตอยางใด

ค าพพากษาฎกาท ๕๗๖/๒๕๕๐

โจทกฟองวา จ าเลยท ๑ หมนประมาทโจทกดวยถอยค าวา "โจทกยกทดนใหแลวยงจะเอาคน เสอกโงเอง อยาหวงจะไดสมบตคนเลย" ขอความนเปนเพยงถอยค าไมสภาพเทานน ไมเปนหมนประมาท

2. ตองเปนขอเทจจรงทแนนอนไมใชขอเทจจรงทคลมเครอ เลอนลอยหรอกลาวดวยความนอยใจ อยางเชน

ค าพพากษาฎกาท ๑๒๑/๒๔๙๐

ฟองหมนประมาทเพยงแตอางหนงสอทวาหมนประมาทมาทายฟองไมพอ ตองระบในฟอง ใหชดดวยวาขอความตอนไหนเปนการหมนประมาทโจทก

ค าพพากษาฎกาท ๔๒๖ - ๔๒๗/๒๕๒๐

ทกลาววาเปน ส.ส. ขบวนการปลาท เปนการเปรยบเทยบเลอนลอยไมยนยนขอเทจจรงไมเปนหมนประมาท

ค าวา ”แนนอน” หมายความวาฟงแลวเปนทเขาใจไดวาหมายถงอะไร ขอความทคลมเครอยงไมชดเจน ศาลฎกาเหนวายงไมเปนขอความหมนประมาท เชน จ าเลยพดขนวา “แมมงไมตองไปฟง” กจะเอาอยางน ถาเซนไมไดกไมเปนไร คณเปนหวหนาอยางไร ท างานไมรบผดชอบตดสนปญหาไมได พอมปญหากโยนกนไปมา คน ร.ส.พ. ท างานกนอยางนหรอ” เปนการสบประมาทท าใหโจทกรวมอบอายขายหนา จงมความผดตามมาตรา ๓๙๓ ไมมลกษณะเปนการใสความโจทกรวมตอบคคลทสาม จงไมมความผดฐานหมนประมาทตามมาตรา ๓๒๖ (ฎกาท ๖๖๒๔/๒๕๓๗) “ระวงทนายสกปรกเอาเรอง” (ฎกาท ๔๔๒๕/๒๕๔๕)

3. ขอเทจจรงทกลาวนนตองเปนขอเทจจรงทยนยนในอดตหรอในปจจบนไมใชแตเพยงการคาดคะเนหรอกลาวถงเหตการณในอนาคต

ค าพพากษาฎกาท ๑๗๓๔/๒๕๐๓ (ทประชมใหญ)

มารดาถกขวางดวยกอนอฐ บตรไมเหนคนขวางแตไดกลาวตอหนาคนหลายคนวา "ไมมใครนอกจากอายแกว อายชาตหมา อายฉบหาย" พฤตการณในคดแสดงวาไมมเจตนาใสความใหโจทกเสยชอเสยงหรอถกดหมนเกลยดชง ไมผดฐานหมนประมาท

จากแนวค าวนจฉยของศาลฎกาอาจแยกการใสความออกไดเปน ๔ ประเภทคอ

1. เปนการใสความเกยวกบความประพฤต

2. เปนการใสความเกยวกบเรองประเวณหรอการไมเหมาะสมหรออนควรในทางเพศ

3. เปนการใสความเกยวกบหนาทการงาน

4. เปนการกลาวถงความไมนาเชอเกยวกบสถานะทางเศรษฐกจการเงนหรอทางสงคม

1. ฎกาเกยวกบความประพฤต

ค าพพากษาฎกาท ๑๖๒๘/๒๕๐๐

จ าเลยลงขาวในหนงสอพมพของจ าเลยใสความก านนต าบลทาเสา อ าเภอเมอง จงหวด ชยนาท วาใหสนบนพนกงานสอบสวนทสอบสวนก านนฐานทจรตและพนกงานสอบสวนนนไดหนวงเหน ยวส านวนเพอใหพยานกลบค า เมอปรากฏวาก านนต าบลทาเสามนายใบ โสภาสข คนเดยว และนายใบก า ลงถกนายประโยชน แสงสะอาด สอบสวนเรองทจรตแตผ เดยว เชนนจ าเลยผดฐานหมนประมาทใสความนายใบและนายประโยชนทงสองคน

ค าพพากษาฎกาท ๑๐๒๑/๒๕๑๗

จ าเลยพดกบบคคลทสามกลาวหาวาโจทกรวมกบพวกลกเปดของจ าเลยไปแกงกนโดยไม มหลกฐานทจะเอาความกบโจทกรวมกบพวกได ค าพดของจ าเลยจงไมมมลความจรง เปนการใสความให โจทกรวมเสยชอเสยง ถกดหมน เปนความผด

2.ฎกาเกยวกบเรองประเวณ (ความประพฤตทไมสมควรทางเพศ)

ค าพพากษาฎกาท ๒๓๗๑/๒๕๒๒

จ าเลยพดถงผ เสยหายซงเปนหญงท างานอยทส านกงานทดนอ าเภอวา กระหรทดน ค าวา "กระหร" หมายความวาหญงนครโสเภณหรอหญงคาประเวณ แมจ าเลยไมไดกลาวรายละเอยดวาคาประเวณกบใคร ประพฤตส าสอนทางเพศกบใคร กเพยงพอทจะถอวาเปนค าหมนประมาทแลว

ค าพพากษาฎกาท ๖๒๑/๒๕๑๘

กลาววาหญงเปนคนส าเพงคนไมด ๕ ผว ๖ ผว แมกลาวดวยความหงหวงกเปนหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๙๗/๒๕๔๑

จ าเลยกบผ เสยหายขดแยงกนเรองหนเงนกมากอนประกอบกบพฤตการณของผ เสยหายเมอไปถงรวบานของจ าเลย ผ เสยหายไดเรยกจ าเลยซงเปนเจาหนใหออกมาพดนอกรวบาน ถอวาไมใหเกยรตจ าเลย ท าใหจ าเลยโกรธและดาผ เสยหายวา "มงเปนเมยนอยสารวตร ส. อยามาท าใหญใหกเหนนะ"ตอหนา พ. ซงมากบผ เสยหาย จ าเลยผดฐานหมนประมาท

จะสงเกตไดวาแมจะเปนการกลาวกบผ เสยหายโดยตรงมใชกบบคคลอนแตบคคลอนทอยดวยไดยน เปนการใสความตอบคคลท ๓ เปนความผดตามมาตรา ๓๒๖ ได

3. ฎกาเกยวกบหนาทการงาน

ค าพพากษาฎกาท ๑๑๒๔/๒๕๐๗

จ าเลยกลาวหานายหรญผพพากษาไดรวมรบประทานอาหารกบนางนภาซงนายหรญตดสนใหชนะคด ขอความดงกลาวมความหมายไปในทางหาวานายหรญประพฤตตนไมสมควร เปนไปในทางพพากษาคดโดยไมสจรต เปนการหมนประมาท

๔. ฎกาเกยวกบสถานะการเงน

ค าพพากษาฎกาท ๔๐๗/๒๕๒๓

จ าเลยลงโฆษณาในหนงสอพมพมขอความส าคญวา "โจทกจายเชคธนาคาร จ านวน ๑ ลานบาท ถงก าหนดเชคไมมเงนธนาคารแจงต ารวจขอใหจบโจทก" ขอความดงกลาวยอมเปนทเขาใจวาโจทกมฐานะการเงนไมด ไมนาเชอถอ เปนการหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๔๘๑/๒๕๐๖

จ าเลยกลาวตอหนาบคคลหลายคนวา "โจทกเปนคนมหนสนเปนแสนๆ ยงใชหนเขาไมหมด อวดมงมคาดเขมขดทอง" จ าเลยไมไดกลาวถงกบวาโจทกเปนคนมหนสนลนพนตว ศาลเหนวาไมเปนถอยค าทท าใหผ ฟงเขาใจถงความคดโกง ขาดความนาเชอถอ ไมนาจะท าใหโจทกเสยชอเสยง ไมเปนหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๗๙/๒๕๓๗

โจทกรวมถกรองเรยนวายกยอกเงนโครงการอาหารกลางวนและอนๆ ถกตงกรรมการสอบสวนและไดรบค าสงใหไปชวยราชการทอน จ าเลยซงรกษาการแทนไดท าหนงสอสงธนาคารระงบการจายเงนเดอนใหโจทกรวมและไดพดกบ พ. ผชวยสมหบญชธนาคารวา "ยกยอก ตามตวไมพบ" ค าพดดงกลาวมความหมายให พ. เขาใจวาโจทกรวมยกยอกเงนของราชการแลวหนไป เปนหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๔๓๐๑/๒๕๔๑

การทจ าเลยซงเปนผจดการธนาคารกลาววา "โจทกมปญหาในครอบครว ทะเลาะเบาะแวงกน มปญหากบพนกงานในสาขาถงไดถกยายไปส านกงานใหญ คงอยไดไมนานตองถกไลออก" ตอ อ. ลกคาของธนาคาร ยอมเปนการยนยนขอเทจจรงทลวงสทธสวนบคคล ขอความดงกลาววญญชนทวไปยอมเขาใจไดวาโจทกซงเปนพนกงานฝายสนเชอเปนคนไมด ทะเลาะกบสาม มปญหากบเพอนรวมงานจนถกยายและกระท าความผดรายแรงถงขนาดจะถกไลออกดวย เปนความผดฐานหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๘๗๕๒/๒๕๕๘

จ าเลยใชค าวา "อเฒาหวหงอก" และ "มง" เปนสรรพนามในการเรยกโจทกผ เปนมารดา ค าดงกลาวไมไดมความหมายวามารดา แตมความหมายเปรยบเปรยในทางไมใหความเคารพและท าใหโจทกไดรบความอบอาย เปนหารแสดงออกถงการดถกเหยยดหยามโจทก

ฎกานมขอพจารณาค าวา “อแกหวหงอก” เปนขอความหมนประมาทหรอไม เหนวา การทเรยกมารดาวา “อ” เปนการดหมนเหยยดหยามอยางแนนอนเพราะใชค าวา “อ” แตค าวา “แก” หรอ “หวหงอก” ซงความเปนจรงกเปนเชนนนเพราะเปนไปตามวยและเปนไปตามธรรมชาตของมนษย จงไมอาจท าใหมารดา เสยชอเสยงหรอถกเกลยดชงไดเลย คนทพดตางหากทจะถกสงคมประณาม สมมตจ าเลยพดวา “คนแกหวหงอก” เชนนจะเปนขอความหมนประมาทหรอไม ความรสกของคนทวไปยอมเหนวาไมเปนหมนประมาท ดงนนความส าคญจงอยตรงทเรยกมารดาวา “อ” เชนนจงถอไดวาเปนเพยงการดหมนเหยยดหยามมารดาของตนเทานน

หมนประมาทตองเปนการใสความผ อนตอบคคลทสาม ค าวา “ผ อน” จากแนวค าวนจฉยศาลฎกา ตองทราบวาหมายถงใคร แตไมจ าเปนตองระบชอคนนน เชน ด ากลาวกบแดงวาผอ านวยการโรงพยาบาล ส. คนปจจบนแสวงหาผลประโยชนจากความเจบปวยของคนไข แทนทจะใหคนไขรกษาทโรงพยาบาลโดยเสยเงนถก ๆ กลบบบบงคบใหไปรกษาทคลนกของตว แมจะไมไดระบชอขาวผอ านวยการกตาม แตค ากลาวดงกลาวกยอมมงหมายไดชดเจนวาหมายถงใคร เพราะฉะนนจากแนวค าพพากษาศาลฎกา ถาฟงแลวไมชดวาผ อนเปนใครกไมสามารถจะด าเนนคดฐานหมนประมาทได เพราะบคคลทรองทกขหรอฟองไมใชผ เสยหาย

การกลาวหมนประมาทถงกลมบคคลมาก ๆ เชน กลาววาขาราชการกระทรวงยตธรรมทกคนโกงหรอในต าราของศาสตราจารยจตต ยกตวอยางวาคนในกรมต ารวจโกง อยางนไมเปนการหมนประมาทผ อน เพราะวาคนทถกกลาวถงมมากเสยจนไมรแนวาเปนใคร จะฟงวาทกคนกไมมใครเขาเช อ (ดฎกาท ๕๑๙๘/๒๕๑๗)

ค าพพากษาฎกาท ๕๖/๒๔๙๐

การทจะเปนความผดฐานหมนประมาทนนถอยค าทกลาวตองมงเจาะจงตวบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะ การกลาวความวา ค าโฆษณาของพวกและพรรคประชาธปตยเปนการหลอกลวงราษฎรใหหลงเชอ ดงน แมโจทกจะแสดงไดวาเปนพรรคประชาธปตยดวยคนหนง กไมถอวาโจทกเปนผ เสยหายในคดหมนประมาทเพราะถอยค านนมไดมงหมายถงโจทก

ค าพพากษาฎกาท ๑๖๓๖/๒๕๒๒

จ าเลยกลาวถอยค าถงราษฎร ๒ อ าเภอทอพยพมาอยรวมกนในหมบานซงมจ านวนประมาณ ๔,๐๐๐ คน วาเปนคอมมวนสต ดงน คนธรรมดาสามญยอมไมเขาใจวาเปนการกลาวพาดพงหรอใสความบคคลใด

ค าพพากษาฎกาท ๕๙๑๘/๒๕๕๗

โจทกน าขอความทลงในหนงสอพมพทง ๙ ครง มารวมเขาดวยกนแลวสรปวาเปนการหมนประมาทโจทกรวม เปนเพยงความเขาใจของโจทกรวมเทานน หาใชเปนความเขาใจของบคคลทวไปไม หากตองการรความหมายวาเปนผใดกตองไปสบเสาะหาเพมเตม ไมแนวาหลงจากสบเสาะแลวจะเปนตวโจทกรวมจรงหรอไม และในกรณทท าการสบเสาะคนหาแลวจงทราบวาหมายถงโจทกรวมกเปนการทราบจากการทบคคลนนไดสบเสาะคนหาขอเทจจรงเองในภายหลง หาไดทราบโดยอาศยขอความทลงพมพในหนงสอพมพตามค าฟองไม ไมเปนหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๒๙๕/๒๕๐๕

โจทกฟองวาจ าเลยไดโฆษณาดวยเครองกระจายเสยงตอชมนมทมาประชมกนวา "ทนายความเมองรอยเอดคบไมได เปนนกสองหว เหยยบเรอสองแคม เปนมวยลม วาความทแรกด ครนไดเงนแลวกวาเปนอยางอน" ซงค าวาทนายความเมองรอยเอด หมายความวาผ มอาชพทนายความในจงหวดรอยเอดซงมเพยง ๑๐ คน และขณะทกลาวจ าเลยไดเหนโจทกซงเปนทนายความคนหนงเขาประชมอยดวย เมอขอเทจจรงมดงน จงควรทจะด าเนนการไตสวนมลฟองโจทกตอไปกอน

การกลาวถงผ อนตองท าใหผ ฟงนนคาดหมายหรอทราบไดวาเปนใคร แมจะกลาวถงบคคลคนเดยวกตาม แตถาผ ฟงไมอาจคาดไดวาหมายถงใครกไมถอวาเปนขอความทชดเจนวามการหมนประมาทบคคลผนนแลว (ดฎกาท ๕๙๑๘/๒๕๕๗, ๑๕๑๓/๒๕๕๑)

การใสความตองเปนการใสความตอบคคลทสาม ดงนนบคคลทสามจงมความส าคญ ความผดฐานหมนประมาทจะส าเรจกตอเมอบคคลทสามไดทราบขอความและเขาใจขอความ ดงนนถาบคคลทสามไมไดรบขอความหรอหหนวกหรอไมรเรองหรอเปนชาวตางประเทศทไมเขาใจภาษากเปนความผดฐานพยายามหมนประมาทไมใชขาดองคประกอบความผด

ค าพพากษาฎกาท ๒๓/๒๔๗๔

พดหมนประมาทตอหนาบคคล ๒ คน แตอกคนหนงไมเขาใจความหมายในค าพดยงไมผด

โดยประการทนาจะท าใหผ เสยหายเสยชอเสยงเปนพฤตการณประกอบการกระท า ไมใชผลของการกระท า ดงนนความผดส าเรจ โดยคนทถกหมนประมาทไมตองรวาตองถกหมนประมาท (ฎกาท ๖๕๙๓/๒๕๕๙)

องคประกอบขอสดทายของความผดตามมาตรา ๓๒๖ กคอมเจตนา เจตนาในทนเปนเจตนาธรรมดา คอ เจตนาทจะใสความ

ค าพพากษาฎกาท ๑๑๐/๒๕๒๖

จ าเลยสงจดหมายมขอความหมนประมาทโจทกทางไปรษณยลงทะเบยนถงโจทกโดยตรง ณ ส านกงานของโจทก แสดงเจตนาของจ าเลยวาจะใหโจทกทราบเทานน แมเสมยนของโจทกทราบขอความทางจดหมายกเปนเรองทเหนอเจตนาของจ าเลย การกระท าของจ าเลยไมผดฐานหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๖๓๑๐/๒๕๓๙

จ าเลยน าแถบบนทกเสยงทมผ สนทนากนกลาวถงผ เสยหายทงสองวามพฤตก รรมในทางช สาวทโรงเรยนซงผ เสยหายทงสองสอนอยไปเปดใหนายสม หวหนาการประถมศกษาอ าเภอกบพวกฟงทบานของนายสม โดยเกดจากการแนะน าของนาย ส. กบนายสม และผ รวมฟงกเปนบคคลทเกยวกบวงการศกษาทงสน ทงมใชเปดในทสาธารณะ เปนท านองปรกษาหารอวาจะท าอยางไรตอไป การกระท าดงกลาวจงไมมเจตนาใสความผ เสยหายทงสอง แตเปนวสยประชาชนยอมกระท า

มาตรา ๓๒๗ “ผ ใดใสความผตายตอบคคลทสาม และการใสความนนนาจะเปนเหตใหบดา มารดา คสมรส หรอบตรของผตายเสยชอเสยง ถกดหมนหรอถกเกลยดชง ผนนกระท าความผดฐานหมนประมาท ตองระวางโทษดงบญญตไวในมาตรา ๓๒๖ นน”

มาตรา ๓๒๗ นนเปนการใสความผตาย แตเปนเหตใหผ ทยงมชวตอยไดรบความเสยหาย บคคลทไดความเสยหายตามมาตรา ๓๒๗ จ ากดแตเฉพาะบดามารดา คสมรส หรอบตรของผตายเทานน กฎหมายไมไดใชค าวาบพการหรอผสบสนดาน

บคคลตามมาตรา ๓๒๗ นน ตองตามกฎหมายไมใชตามความเปนจรง เพราะฉะนนการหมนประมาทผตายแมจะท าใหบดานอกกฎหมายไดรบความเสยหายหรอภรยาทไมไดจดทะเบยนสมรสเสยชอเสยงกไมใชกรณตามมาตรา ๓๒๗

ค าถาม นายแดงถงแกความตาย นายด าไปงานศพนายแดงแลวนายด าพดกบบคคลทสามวาขณะมชวตอยนายแดงคดโกงชาตบานเมองมาโดยตลอด นายด าจะมความผดตามมาตรา ๓๒๖ หรอมาตรา ๓๒๗ หรอไม การกระท าของนายด าไมเปนความผดตามมาตรา ๓๒๖ เพราะจะเปนความผดฐานหมนประมาทตามมาตรา ๓๒๖ นนตองเปนการหมนประมาทผ อน เมอนายแดงไดตายไปแลวจงถกหมนประมาทไมได สวนจะผดตามมาตรา ๓๒๗ หรอไม นนกสดแทแตมมทอาจจะแตกตางกน

แดงเปนคนคดโกงชาตบานเมองนนกไมไดหมายความวา บดา มารดา คสมรสหรอบตรของแดงจะตองคดโกงดวย การกระท าของด าจงไมเปนความผดตามมาตรา ๓๒๗ องคประกอบของมาตรา ๓๒๗ ตองเปนเรองบดา มารดา คสมรสหรอบตรของผตายไดรบความเสยหาย ฉะนนขอเทจจรงแมจะฟงวาผ ตายเสยหายกไมเขามาตรา ๓๒๗ เพราะมาตรา ๓๒๗ เปนบทบญญตคมครองผ ทมชวตอย

อนง อาจเปนความผดฐานดหมนเหยยดหยามศพตามมาตรา ๓๖๖/๔ ทแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๘

มาตรา ๓๖๖/๔ “ผ ใดกระท าดวยประการใด ๆ อนเปนการดหมนเหยยดหยามศพ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจ าทงปรบ”

มาตรา ๓๒๘ “ถาความผดฐานหมนประมาทไดกระท าโดยการโฆษณาดวยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายส ภาพยนตร ภาพหรอตวอกษรทท าใหปรากฏไมวาดวยวธใด ๆ แผนเสยง หรอสงบนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกอกษร กระท าโดยการกระจายเสยง หรอการกระจายภาพ หรอโดยกระท าการปาวประกาศดวยวธอน ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกนสองป และปรบไมเกนสองแสนบาท”

ค าพพากษาฎกาท ๑๕๑๗/๒๕๓๖

ขอความทลงพมพโฆษณามหวขอขาววา “โรงแรมพนพษใสบโอไอถวงวางเงนค าประกน"และมเนอขาววา"กลมแอมเทลของนายชวลตทงสมพนธ (คอโจทกท 2) ใชวธหนวงจายโรงแรมทอนมตรนเดยวกบโรงแรมเอราวณมอก ๓ แหง แตเปนเจาของเดยวกนคอ นายชวลตทงสมพนธ เจาของเครอโรงแรมแอมบาสซาเดอร ซงครบก าหนดวางเงนค าประกนเชนกนแตไมมการวางเงน เพราะกอนหนาน บโอไอ แจงมตส งเสรมการลงทนพรอมเงอนไขสทธประโยชนไปใหก าหนดใหตอบรบหรอไมรบมตใน ๑ เดอน แตชวงนนนายชวลตท าเรองมายงบโอไอ ขอเพมสทธประโยชนภาษเงนไดตามชองของกฎระเบยบ บโอไอ ทเปดไวกรณผ รบสงเสรมไมพอใจสทธประโยชน สามารถเสนอขอแกไขสวนจะไดหรอไมอยท บโอไอตดสนดงนนบโอไอจงเตรยมออกหนงสอแจงใหนายชวลตทราบมต ถารบไดตองวางเงนประกนใน ๖๐ วน คราวนไมมาอกจะตดสทธทนท” ขอความดงกลาวเมออานโดยตลอดแลวยอมเปนทเขาใจไดวา โจทกทงสองมฐานะทางการเงนไมนาไววางใจ ปราศจากความนาเชอถอ โจทกท ๒ เปนผ ทใชวธการหลกเลยงการปฏบตตามระเบยบขอบงคบของทางราชการ ในขณะทผไดรบการสงเสรมการลงทนรายอนไดปฏบตแลว เปนประการทนาจะท าใหโจทกทงสองเสยชอเสยงถกดหมน หรอถกเกลยดชง จากประชาชนโดยทวไป จ าเลยผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๒๘

ค าพพากษาฎกาท ๒๒๓/๒๕๒๔

ค าวา "โฆษณา" ตามพจนานกรมใหค าจ ากดความวาการเผยแพรออกไปยงสาธารณชน การปาวรอง คดนจ าเลยหมนประมาทโจทกดวยการบนทกแทนการพดดวยวาจา เสนอตอผวาราชการจงหวดและสงส าเนาใหปลดกระทรวงทราบดวย กเปนเพยงการรายงานความประพฤตของโจทกใหผบงคบบญชาระดบสงขนไปทราบเทานน ถอไมไดวาเปนการหมนประมาทโดยการโฆษณาตาม ป.อ. มาตรา ๓๒๘

จากฎกาค าวา โฆษณา จงหมายความวาเปนการกระท าใด ๆ ทใหขอเทจจรงนนแพรหลายไปยงบคคลภายนอกในลกษณะวงกวาง สมมตวาด าเอาหนงสอซงมขอความหมนประมาทแดงไปปดประกาศเตมหมบานแตวามคนอานเพยงคนเดยว ถามวาผดมาตรา ๓๒๘ หรอ ๓๒๖ กรณอยางนถอวาเปนการโฆษณาเพราะโดยลกษณะของการกระท าคอการไปปดประกาศใหบคคลทงหลายทวไปไดทราบ

ค าพพากษาฎกาท ๖๔๕/๒๕๐๓

จ าเลยไดพมพใบปลวมขอความวา “โจทกท าการคากบรานสหกรณสมยนายเฉลมเปนผจดการ รบนมและบหรไปขายแลวไมน าเงนมาใหรานสหกรณ ๒๐,๓๘๓ บาท และจายเชคไมมเงนให ๑๓,๘๗๘.๘๕ บาทจ าเลยเขาไปรบงานผจดการทหลงรอเรองขนมาฟองรองด าเนนคดเรยกเงนใหรานสหกรณส าเรจขณะนโจทกยงคงผอนช าระใหรานสหกรณตามค าสงศาลอย” แลวจ าเลยโฆษณาแจกจายใบปลวเหลานนแมตามความจรงโจทกไดถกรานสหกรณซงจ าเลยเปนผจดการฟองเรยกเงนตอศาลและไดยอมความกนกตามการกระท าของจ าเลยกเปนเจตนาใสความหมนประมาทโจทกไมใชเปนการแสดงความคดเหนโดยสจรต

ค าพพากษาฎกาท ๑๓๑๒/๒๕๔๒

ความผดฐานหมนประมาททกระท าโดยการโฆษณาทางหนงสอพมพตาม ป.อ. มาตรา ๓๒๘ ยอมเปนความผดส าเรจเมอมการวางจ าหนายหนงสอพมพและทองททความผดเกดขนยอมไดแกทองททกทองททวางจ าหนายหนงสอพมพฉบบนน หาใชจ ากดเฉพาะทองททโจทกไดอานและทราบการกระท าความผดไม

มขอนาคดวาความผดฐานหมนประมาทจะตองมการใสความตอบคคลทสาม ยกตวอย างเชน ก. เขยนจดหมายหมนประมาท ข. สงไปให ค. แต ค. ยงไมไดเปดอาน เชนนนาจะเปนความผดแคพยายามมาตรา ๓๒๘ เปนการหมนประมาทตามมาตรา ๓๒๖ เพยงแตการใสความนนกระท าโดยการโฆษณา ผกระท าตองรบโทษหนกขน องคประกอบอนเชนเดยวกบมาตรา ๓๒๖ ทกประการ ดงนนเพยงการวางจ าหนายหนงสอพมพโดยไมปรากฏวาผ ใดผหนงแมเพยงคนเดยว ไดอานหนงสอพมพนนแลว จงนาจะเปนแคพยายามมใชความผดส าเรจ (ความเหนของผบรรยาย) ศาสตราจารยจตต กลาววา ถาปดประกาศแตยงไมมคนอาน เชนม ผคอยตามเกบประกาศเสยกอนมคนมาอาน กยงไมเปนความผดส าเรจ

ค าพพากษาฎกาท ๑๔๕๓/๒๕๒๗

โจทกขอกลบเขารบราชการในกองทพอากาศ กองทพอากาศสอบถามไปยงการทาอากาศยานฯ ถงเหตทโจทกถกปลดจากการเปนพนกงานของการทาอากาศยาน ฯ จ าเลยในฐานะผวาราชการทาอากาศยานฯ จงมหนงสอตอบวาโจทกถกปลด เพราะมมลทนมวหมอง มใชเปนการโฆษณาดวยเอกสารตามความหมายของ ป.อ.ม.328 และการทจ าเลยมหนงสอถงกองทพอากาศดงกลาว เปนการแสดงขอความโดยสจรตของเจาพนกงานผปฏบตการตามหนาท ไมเปนความผดฐานหมนประมาท

สรปไดวาจะเปนกรณตามมาตรา ๓๒๘ หรอไมนน พจารณาถงลกษณะของการกระท าเปนส าคญ สวนการทจะมบคคลทราบขอความนนมากนอยเพยงใดไมใชสาระส าคญ

ขอยกเวนเกยวกบการกระท าความผดฐานหมนประมาท มอย ๒ สวน

สวนแรก คอ ขอยกเวนทท าใหการกระท าไมเปนความผด บญญตอยในมาตรา ๓๒๙ และมาตรา ๓๓๑ และอกสวนหนงบญญตวาการกระท านนไดรบการยกเวนโทษ คอ กรณตามมาตรา ๓๓๐

มาตรา ๓๒๗ “ผใดแสดงความคดเหนหรอขอความใดโดยสจรต

(๑) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม

(๒) ในฐานะเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท

(๓) ตชมดวยความเปนธรรม ซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสยของประชาชนยอมกระท า หรอ

(๔) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการด าเนนการอนเปดเผยในศาลหรอในการประชม

ผนนไมมความผดฐานหมนประมาท”

มาตรา ๓๒๙ เปนบทบญญตใหการกระท านนไมเปนความผดฐานหมนประมาท ในเบองตนจะตองปรากฏวาผ ทแสดงความคดเหนหรอขอความนน จะตองกระท าการโดยสจรต ถากระท าโดยไมสจรตกอางมาตรา ๓๒๙ ไมได

กรณตามมาตรา ๓๒๙ (๑) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดสวนเสยกอนกบตนตามคลองธรรม

ค าวา “เพอความชอบธรรม” หมายความวา เพอความถกตอง

ค าวา “ปองกนตนตามคลองธรรม” หมายความถงปองกนเกยวกบชอเสยงหรอประโยชนของตนตามวธทชอบใหพนภย ซงอาจจะเปนประโยชนเกยวกบธรกจการคา เกยวกบคดความ เกยวกบการรองเรยนกลาวโทษขาราชการหรอเกยวกบสทธชแจงแกขาวเปนตน แตกตองเปนทเขาใจวา มใชมแตเฉพาะเทาทกลาวมาเทานน อาจจะเปนเรองใด ๆ กได ทจ าตองกระท าเพอปองกนเกยรตยศชอเสยงของตน ไมใหถกดหมนหรอถกเกลยดชงอนเนองมาจาก การกระท าของบคคลอน ศาตราจารยจตตเหนวาปองกนตามอนมาตรานไมใชกรณตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๖๘ เปนการปองกนตามความเหนของคนธรรมดาสามญวาปองกนได

ค าวา “ปองกนสวนไดเสยกบตนตามคลองธรรม” หมายความถงปองกนไปถงประโยชนสวนไดเสยทมความสมพนธเกยวกบตนใหพนภยดวย

ค าพพากษาฎกาท ๓๒๖๙/๒๕๓๓

จ าเลยและผ เสยหายท างานอยทส านกงานทดนแหงเดยวกน การทมผ ไปตดตอขอรบมรดกทดนทส านกงานทดนโดยไปตดตอกบผ เสยหายกอนแลวจงไปสอบถามจ าเลยในลกษณะทมมลท าใหจ าเลยเขาใจวาผ เสยหายเรยกเอาเงนจากผตดตออนเปนการมชอบ จ าเลยจงแจงให ศ. ผบงคบบญชาเพอจะไดด าเนนการสอบสวนนน ถอไดวาจ าเลยแสดงความคดเหนหรอขอความทถกกลาวหาโดยสจรตเพอความชอบธรรมปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม ไมผดฐานหมนประมาท

จากฎกาฉบบนจะเหนไดวา จ าเลยกบผ เสยหายท างานในทเดยวกน จ าเลยเขาใจวาผ เสยหายจะกระท าการทจรตตอบคคลผมาตดตอ การทจ าเลยรายงานไปยงผบงคบบญชา ศาลฎกาเหนวาจ าเลยกระท าไดและไมเปนความผด (ดฎกาท ๒๗๙๘/๒๕๑๖ ,๑๔๔๐๑/๒๕๕๕, ๓๒๗๙/๒๕๕๙)

ค าพพากษาฎกาท ๔๑๗/๒๕๐๗

การทจ าเลยมหนงสอถงผบงคบบญชาสงสดของโจทกโดยมงประสงคชแจงใหทราบวาจ าเลยไดฟองโจทกเปนคดอาญาตอศาลแลว ขอใหหาทางปองกนมใหโจทกท าหลกฐานวาในวนกลาวหาโจทกปฏบตราชการอยและหาทางปองกนมใหการกระท าผดตามทไดฟองไวเกดขนอกเชนนเปนการกระท าโดยสจรตเพอความชอบธรรม เพอปองกนสวนไดเสยของจ าเลย

ฎกาฉบบนศาลเหนวา จ าเลยมสวนไดเสยเพราะจ าเลยก าลงฟองโจทกเปนคดเรองหนง และโจทกก าลงจะท าพยานหลกฐานเทจในคดทจ าเลยฟองโจทก ดงนนจ าเลยจงมสวนไดเสย การ ทจ าเลยด าเนนการรองเรยนผบงคบบญชาของโจทกเพอไมใชโจทกกระท าการทจรต อนจะมผลเสยหายตอรปคดทจ าเลยฟองโจทกยอมเปนกรณตามมาตรา ๓๒๙ (๑)

ค าพพากษาฎกาท ๒๑๔๕/๒๕๓๙

การเสนอขาวใน นสพ.ทจ าเลยท ๑ เปนบรรณาธการ โดยยนยนขอเทจจรงท านองวา โจทกเกยวพนกบการคาเฮโรอนและถกระงบวซาหรอหามเขาสหรฐอเมรกาและออสเตรเลย ซงไมเปนความจรง มใชเพอปองกนตนหรอปองกนสวนไดสวนเสยเกยวกบตนแตอยางใด เนองจากโจทกไมไดกระท าการใดๆ ตอจ าเลยท ๑ มากอน เมอจ าเลยท ๑ เสนอขาวยนยนขอเทจจรงซงไมเปนความจรง จงไมใชการตชมดวยความเปนธรรมอนเปนวสยทจ าเลยท ๑ ในฐานะประชาชนมสทธท าไดโดยตองไมกระทบกระเทอนสทธตามกฎหมายของผอน แตขอความท นสพ.ทจ าเลยท ๑ เปนบรรณาธการเสนอขาวนน เปนการเสนอขาวโดยมงหวงเพอการท าลายชอเสยงโจทก ซงสอแสดงเจตนาไมสจรตเนองจากเสนอขาวตดตอกนหลายวนหลายฉบบ จ าเลยท ๑ ไมไดรบการยกเวนตามมาตรา ๓๒๙(๑)

ค าพพากษาเกยวกบมาตรา ๓๒๙ (๑) มเปนจ านวนมาก เชน ภรยาทไมจดทะเบยนสมรสกลาวกบหญงทมความสมพนธกบสามวา คณเปนขาราชการจะแยงผวฉน ดซวามผดไหม (ฎกาท ๑๗๕๖/๒๕๒๑) หรอจ าเลยเขยนค ารองทกขตอผบงคบบญชาของโจทกวา โจทกประพฤตไมดท าใหจ าเลยเดอดรอน ขอใหสอบสวนทางวนย (ฎกาท ๑๕๗/๒๔๕๘) พระภกษในวดเดยวกนท าหนงสอรองเรยนวาพระภกษเจาอาวาสประพฤตผดธรรมวนย ไดรวมประเวณกบหญง แมจะไมเปนความจรงแตไดรองเรยนไปโดยสจรต เขาขอยกเวนมาตรา ๓๒๙ (๑) (ฎกาท ๑๑๘๓/๒๕๑๗, ๑๕๔๗/๒๕๑๔, ๑๓๖๙๒/๒๕๕๗) ตางกบมาตรา ๓๓๐ ตองพสจนใหไดวาเปนความจรง หรอรองเรยนโจทกตอผบงคบบญชาของโจทกวาโจทกเปนช กบภรยาของจ าเลย (ฎกาท ๔๘๑๕/๒๕๔๖) หรอหมนประมาททนายความของตนเพราะไมน าพาตอคดทตนวาจาง (ฎกาท ๑๗๘๐/๒๕๔๖)

ค าพพากษาฎกาท ๓๐๑๗/๒๕๓๑

จ าเลยใหการตอคณะกรรมการสอบสวนเนองจากถกเรยกไปใหถอยค าในฐานะเปนพยานในกรณท ส. ผบงคบบญชาจ าเลยถกกลาวหาวาปฏบตหนาทโดยมชอบ และจ าเลยเปนผหนงทไดรบผลจากการปฏบตหนาทโดยมชอบของ ส. จ าเลยกลาวถอยค าเพอประโยชนแกราชการอนเปนสวนรวมและมมลความจรง แมถอยค าทจ าเลยกลาวจะพาดพงไปถงโจทก กเปนการแสดงขอความโดยสจรตเพอความชอบธรรมปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม การกระท าของจ าเลยไมเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326

ในระยะหลงศาลฎกาดเหมอนจะแปลความ (๑) น กวางขน ทงทนาจะเปน (๓) มากกวา เชน ฎกา ๑๔๔๐/๒๕๕๕ หรอฎกาท ๓๒๗๙ /๒๕๕๙

กรณตามมาตรา ๓๒๙ (๒) ในฐานเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท

ค าพพากษาฎกาท ๑๔๕๙/๒๕๔๑

ผวาการทาอากาศยาน ตอบรบหนงสอของกองทพอากาศ วา โจทกถกปลดเพราะตองหาวาลกทรพยของทาอากาศยาน เปนการแสดงขอเทจจรงโดยสจรต ของเจาพนกงานตามหนาท ไดรบการยกเวนตาม ม.๓๒๙ (๒)

เคยมปญหาถามวา ในกรณทพนกงานสอบสวนท าส านวนเสนออยการ ซงขอความในส านวนการสอบสวนนนมขอความหมนประมาท เชนนพนกงานสอบสวนจะไดรบการยกเวนตามมาตรา ๓๒๙ (๒) หรอตามกฎหมายอนหรอไม

การทพนกงานสอบสวนขอเทจจรง และสรปส านวนไปตามความเปนจรงโดยสจรตเปนการปฏบตหนาทอยางหนง เพราะฉะนนกนาจะเปนกรณตามมาตรา ๓๒๙ (๒)และ ถงแมจะไมใชกรณตามมาตรา ๓๒๙ (๒) แตถาเปนเรองทพนกงานสอบสวนกระท าการไปตามอ านาจหนาททตนมอย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากไดบญญตรบรองในเรองนไวซงเปนการไดรบยกเวนตามกฎหมายอน ดงนนบางกรณแมจะไมเขาขอยกเวนตามมาตรา ๓๒๙ (๒) กเปนการยกเวนความผดตามกฎหมายอนได

ค าพพากษาฎกาท ๘๕๘/๒๕๒๓

สารวตรใหญสถานต ารวจกลาวในทประชมราชการอ าเภอ ประจ าเดอนวาโจทกตงบอนพนนเลยงโจร เปนกรณเจาพนกงานกลาวแสดงความคดเหนโดย สจรต ในฐานะเปน เจาพนกงานปฏบตการตามหนาท ไมเปนความผดตาม ม.๑๕๗, ๓๒๖

กรณตามมาตรา ๓๒๙ (๓) ตชมดวยความเปนธรรมซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสยของประชาชนยอมกระท า

การตชมดวยความเปนธรรม หมายความวา กลาวดวยความเขาใจวาถกตองและสมควรกลาวตามความรสกของคนทวไป มใชเปนการแกลงกลาวครง ๆ กลาง ๆ บดเบอน ตดตอ หยาบคาย ยวย มงหมายใหเกดความโกรธเกลยด ไมพอใจดหมน อยางไรกตามไดรบการยกเวนกเฉพาะค ากลาวทตชมอนเปนวสยของประชาชนยอมกระท า ขอนจงตองพจารณาตามความรสกของคนทวไปวาเปนวสยของคนทวไปจะกลาวตชมเชนนนหรอไม ไมใชเรองทใคร ๆ เขาจะน ามาพดแตมคนหนงเอามาพดกไมใชวสยทประชาชนเขาจะพดกน (ศาสตราจารยจตต ตงศภทย)

เรองใดทเปนวสยของประชาชนยอมกระท านนพอจะเขาใจไดวา ไดแกเรองกจการของบานเมอง กจการของทองถน กจการของสาธารณะหรอพฤตการณของเจาหนาทบานเมอง บคคลทเสนอตวมาเปนตวแทนของชมชนหรอของประชาชนหรอบคคลทเสนอผลงานหรอสนคาตอสาธารณชนหรอประชาชนหรอบคคลทเปนดารา นกแสดง นกรอง พระภกษสงฆตาง ๆ เหลานเปนตน

การเสนอขาวของหนงสอพมพทจะไมเปนความผดฐานหมนประมาทกอาศยตามมาตรา ๓๒๙ (๓) น เชนเดยวกน และตองเปนทเขาใจวาหนงสอพมพไมไดมสทธยงไปกวาสามญชนทจะตชมผ ใด ดงนนการเสนอขาวเกยวกบกระท าความผดทางอาญา การจบ การกลาวหาผ ตองสงสยยอมไดรบเอกสทธอยางจ ากด และไมมสทธทจะกลาวเกนเลยไปกวาการแจงขาว ถาการกลาวนนลวงล าขอบเขตในลกษณะทกลายเปนยนยนวาผ นนไดกระท าความผดจรง กไมไดรบการยกเวนความผด (ศาสตราจารยจตต ตงศภทย) การลงขาวท านองยนยนวาผ ตองหาเปนผกระท าผด เชนนกไมนาจะไดรบความคมครองเปนการกลาวเกนเลยไปจากการเสนอขาว

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๐๙/๒๕๑๙

จ าเลยมหนงสอไปถงหวหนาคณะปฏวตและ อธการบดวาโจทกรวมท าลายหลกฐานทางโบราณคดและประวตศาสตร ละเมดกฎหมาย บานเมองไมสมกบเปนอาจารยในมหาวทยาลย จ าเลยท าโดยสจรต ตชมดวยความเปนธรรม อนเปนวสยของประชาชนทอยในฐานะเชนจ าเลยยอมกระท าไมมความผดฐานหมนประมาท

นายอ าเภอเปนเจาพนกงานเปนบคคลทประชาชนจะตองไดรบการพงพาจากการปฏบต หนาท นายอ าเภอจงถกตชมเกยวกบการปฏบตหนาทของนายอ าเภอไดท านองเดยวกบ ค าพพากษาฎกาท ๓๓๗๑/๒๕๒๒ จ าเลยกลาวหาวานายอ าเภอพมพหนงสอขายแลวไมน าเงนไปซออาวธแจกประชาชนตามทโฆษณาไวหรอค าพพากษาฎกาท ๑๗๑๖/๒๕๒๒ จ าเลยสงขาวไปใหหนงสอพมพวาโจทกเปนต ารวจปฏบตตอจ าเลยโดยพดรนแรงไปบาง เปนขอความถงอธบดกรมต ารวจผานหนงสอพมพเปนการตชมดวยความเปนธรรม อนเปนวสยของประชาชนยอมกระท าและขอความทลงในหนงสอพมพเปนเรองโดยสจรตไมเปนความผดหรอ ค. ท างานเกยวกบนกการเมองและมหาชนทวไป ตองไดรบการสรรเสรญและบดเบอน ค. มสทธออกความเหนไดถาไมมเจตนารายไมมความผด (ฎกาท ๓๑๗/๒๕๔๗) หรอวจารณเกยวกบเรองการกระท าของพระไมใชเปนเรองสวนตว ศาลฎกาเคยวนจฉยวาเปนการตชมดวยความเปนธรรมตาม ๓๒๙ (๓) (ฎกาท ๒๓๑๕/๒๕๒๔) หรอผถกวจารณเปนนายกรฐมนตร (ฎกาท ๔๙๔๘/๒๕๕๔)

ค าพพากษาฎกาท ๖๒/๒๕๓๕

กอนจ าเลยหมนประมาท ไดมผบรจาคเงนใหโรงเรยนจ านวน 4,000 บาท ส. ครใหญ ลงไวในบญชเพยง 1,500 บาท ทงไมเคยท าบญชแสดงรายรบรายจายของโรงเรยน จ าเลยเปนกรรมการศกษาของโรงเรยน กลาวแกบคคลทสามวา ส. ครใหญ ไมดหลายอยาง กนเงนโรงเรยนแลวยงไมพฒนาโรงเรยน จงเปนการแสดงความคดเหนโดยสจรตอนเปนวสยของจ าเลยในฐานะกรรมการศกษาของโรงเรยน ไมเปนความผด

ค าพพากษาฎกาท 354/2529

โจทกเปนผอ านวยการโรงพยาบาล จ าเลยท 1 เปนผชวยพยาบาล จ าเลยท 2 ถงท 7 รบราชการเปนแพทยประจ าโรงพยาบาล จ าเลยท 2 ถงท 7 ท าหนงสอรองเรยนโจทกตอผอ านวยการกองพยาบาลภมภาคพรอมเทปบนทกเสยงซงจ าเลยท 1 พดยนยนตามหนงสอรองเรยนวาโจทกรบสนบนและช สาว ตอมาส านกพมพลงขาวโจทก เมอพฤตการทจ าเลยรองเรยนมาจากฐานความจรงหรอเหตการณทโจทกปฏบตอยท าใหจ าเลยเขาใจวาโจทกปฏบตหนาทไมชอบและมพฤตกรรมช สาว ถอไดวาจ าเลยทงเจดกระท าการโดยสจรตเพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอสวนไดเสยเกยวกบตนตามธรรมนองคลองธรรม

กรณตามมาตรา ๓๒๙ (๔) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการด าเนนการอนเปดเผยในศาลหรอในการประชม ฎกาท ๓๖๕๔/๒๕๔๓ รายงานเกยวกบการถกฟองคด ไมแสดงใหเหนเจตนาไมสจรต จ าเลยไมมความผด ๓๒๙ (๔) และดหมนเจาพนกงาน (ดฎกาท ๑๐๐๖/๒๕๔๒)

มขอสงเกตวาขอยกเวนทจะไมเปนความผดมแตเฉพาะผ ทท าหนาทในการแจงขาวและตองเปนการแจงขาวโดยสจรต ไมรวมถงบคคลซงเปนผกลาวในทประชมนน ๆ เพราะฉะนนถามการประชมและมการหมนประมาทกนในทประชมบคคลซงเปนผกลาวขอความหมนประมาทไมอยในฐานะผแจงขาว

ขอสงเกตประการตอไปมวาตองเปนการประชมหรอเปนการด าเนนการในศาลโดยเปดเผย ดงนนถาเปนการประชมลบหรอในการด าเนนการในศาลอยางเปนความลบกไมอยในความหมายมาตราน (ดฎกาท ๕๑/๒๕๐๓)

มปญหาวาจะตองเปนเรองการด าเนนการในศาลของศาลเทานนหรอไม เหนวา การแจงขาวนมไดหมายความวาเปนการแจงขาวทเฉพาะเกยวกบการพจารณาคดเทานน การด าเนนการอยางอนในศาลทกระท าโดยเปดเผยกน าแพรขาวไดเชนเดยวกน เชนการกระท าของเจาหนาทศาลเปนตน สวนการประชมนนกไมจ ากดวาเปนการประชมในเรองอะไร แตกตองหมายความถงเปนการประชมอนเปดเผยทประชาชนมโอกาสทจะเขารบฟงได เชน การอภปรายในรฐสภา เปนตน

ค าพพากษาฎกาท ๖๔๓๘/๒๕๓๑ นสพ.ลงขอความตามท ล. ฟอง จ. วา จ. เปนบคคลลมละลายเปนการ รายงานเรองท จ. ถกฟองคด

เปนลมละลายยอมไดรบความคมครองตาม ม.๓๒๙ (๔)

ในกระบวนการพจารณาคดในศาล (ม. ๓๓๑) ตางกบค าวา การด าเนนการอนเปดเผยในศาล (ม.๓๒๙)

กลาวโดยสรปในเบองตน ตองสจรต มฉะนนจะอางมาตรา ๓๒๙ ไมได (ฎกาท ๑๒๐๓/๒๕๒๐, ๓๗๒๕/๒๕๓๘, ๓๕๔๕/๒๕๕๘)

มาตรา ๓๓๑ “คความ หรอทนายความของคความ ซงแสดงความคดเหน หรอขอความในกระบวนพจารณาคดในศาล เพอประโยชนแกคดของตน ไมมความผดฐานหมนประมาท”

ค าวาคความในทนหมายถง บคคลตามทบญญตไวในกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๑ (๑๑) คอหมายถงตวความ ผ มสทธจะท าการแทนบคคลนน ๆ ตามกฎหมาย หรอในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากไดแก บคคลตามมาตรา ๒ (๑๕) บทบญญตในมาตรา ๓๓๑ นคมครองแตเฉพาะคความหรอทนายความเทานน ไมไดใหความคมครองพยาน

ค าพพากษาฎกาท ๒๔๙/๒๕๑๐ (ประชมใหญ)

คดกอนจ าเลยถกอางและหมายเรยกมาเปนพยาน จ าเลยถกคความคดนนถามวาพยานไดปลกปล าโจทกในคดนหรอไม จ าเลยไมเตมใจตอบเกรงจะถกฟองคดอาญา แตศาลสงใหตอบจงตอบวาไดเสยกน เป นการตอบตามประเดนทคความซกถามตอบไปตามหนาทของพยาน มใชนอกเหนอหนาท ทงไมมเจตนาตอบไปเพอหมนประมาทโจทกจงไมมความผด

ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๐๖ ประกอบมาตรา ๑๑๑ (๒) พยานทไดรบหมายเรยกของศาล ไมไปศาล นอกจากพยานอาจถกหมายจบและกกขงจนกวาจะเบกความแลว ยงเปนความผดตาม ป.อ. มาตรา ๑๗๐ และพยานมหนาทเบกความตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๑๕ หากพยานไมยอมเบกความพยานมความผดตาม ป.อ. มาตรา ๑๗๑ และหากพยานเบกความเทจ พยานตองรบโทษตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๕

มขอสงเกตวามาตรา ๓๓๑ มไดคมครองพยาน คมครองเฉพาะคความหรอทนายความเทานน และมใชกรณมาตรา ๓๒๙ (๔) เพราะคมครองผแจงขาว มใชคมครองพยานทมาเบกความ (ฎกาท ๑๐๐๖/๒๕๔๒) ดงนน ขอยกเวนความผดฐานหมนประมาท จงมใชมแตใน ป.อาญา เทานน

ตามค าพพากษาขางตนมไดอางบทมาตราวาจ าเลยไมผดเพราะอะไร

ค าพพากษาฎกาท ๕๖๓-๕๖๕/๒๕๐๘

การทจ าเลยเบกความในคดทจ าเลยถกฟองฐานขบรถประมาทชน คนบาดเจบวาจ าเลยใหการรบสารภาพชนสอบสวนเพราะถกโจทกขเขญนนเหนไดวาเปนถอยค าของคความในกระบวนพจารณาคดในศาลเพอประโยชนแกคดของตน ไมมความผดฐานหมนประมาท

ค าพพากษาฎกาท ๑๐๕๕/๒๕๑๕

จ าเลยฟองหยาภรยาโดยกลาวในฟองวาภรยาเปนชกบโจทก ซงจ าเปนตองกลาว เพอมใหเปนฟองเคลอบคลม ถอวาขอความนนเปนขอความในกระบวนพจารณาในศาลเพอประโยชนแกคดของตนตามมาตรา ๓๓๑ จ าเลยไมมความผดฐานหมนประมาท

มาตรา ๓๓๑ มขอทควรพจารณาอกประการหนงคอ ค าวากระบวนพจารณาคดในศาลนมความหมายถงการกระท าในชนเจาพนกงานดวยหรอไม ทานศาสตราจารยจตตใหความเหนไววา หมายถงการกระท าในชนใดไมวาจะเปนศาลชนตน ศาลอทธรณ ศาลฎกา หรอชนไตสวน หรอภายหลงการพพากษาของศาล แตไมหมายความรวมถงการกระท าในชนทเปนอ านาจหนาทของเจาพนกงานศาล ซงในเรองนยงไมมค าพพากษา แตอยางไรกตามกคงตองรวมถงการเดนเผชญสบของศาล แมจะเปนการกระท านอกศาลกตาม (เพราะเปนการด าเนนกระบวนพจารณาอยางหนง)

กลาวโดยสรป การแสดงความคดเหนหรอขอความตามมาตรา ๓๓๑ นอาจจะกลาวมาในค าฟอง(ฎกาท ๑๐๕๕/๒๕๑๔, ๖๔๘๓๒๕๓๑) ในค าใหการในค าคดคาน (ฎกาท ๕๓๐/๒๕๑๕) ในค าแถลงการณ (ฎกาท ๔๑๑/๒๕๓๒) หรอการซกถามของทนายความซงทนายความใชขอความหมนประมาท แตการกระท านน ๆ เปนไปเพอประโยชนแกคดของตน (ดฎกาท ๓๘๗/๒๔๗๒ ,๘๐๖/๒๔๖๖)

มาตรา ๓๓๐ ในกรณหมนประมาท ถาผ ถกหาวากระท าความผด พสจนไดวาขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปนความจรง ผนนไมตองรบโทษ

แตหามไมใหพสจน ถาขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปนการใสความในเรองสวนตว และการพสจนจะไมเปนประโยชนแกประชาชน

มาตรา ๓๓๐ เปนเหตยกเวนโทษ ไมใชบทบญญตทท าใหการกระท าไมเปนความผด ในทางต าราเหนวาเปนแนวความคดใหมเพราะในหลกการเดมนนยงจรงยงเปนหมนประมาท แตในมาตรา ๓๓๐ กลบเปนเหตยกเวนโทษ

ในมาตรา ๓๓๐ หามไมใหพสจนขอเทจจรง ถาขอเทจจรงนนเปนขอเทจจรง ทเปนเรองสวนตวและไมเปนประโยชนแกประชาชน จากบทบญญตในวรรคสอง ขอเทจจรงดงตอไปนพสจนได

1. ขอเทจจรงทไมใชเรองสวนตวแมจะไมเปนประโยชนแกประชาชนกตาม หรอ

2. ขอเทจจรงทเปนเรองสวนตวแตเปนประโยชนแกประชาชน

หนาทพสจนเปนหนาทของจ าเลย และการน าสบความจรงตามมาตรานตองน าสบใหฟงไดวาขอความทหมนประมาทนนตองเปนความจรง ดงนนหากไมสามารถน าสบใหฟงไดวาขอความทกลาวเปนความจรง แมจ าเลยจะกลาวขอความดงกลาวโดยความสจรต หรอดวยความส าคญผด กไมเขาขอยกเวนตามมาตรา ๓๓๐ น และจะน าสบวาเพยงแตไดรบขาวลอหรอไดรบค าบอกเลามา ยอมไมอาจจะกระท าได ถงแมจะเปนเรองทไดรบค าบอกเลามากตองน าสบใหไดวาเรองทตนไดรบค าบอกเลามานนเปนความจรงตามทตวเองกลาว จงจะไดรบการยกเวนโทษ

ค าพพากษาฎกาท ๑๐๗๒/๒๕๐๗

โจทกเปนเจาคณะอ าเภอ ฟองหาวาจ าเลยกลาวค าหมนประมาทใสความวาโจทกเขาหานางชทหองวปสสนา เปนเหตใหโจทกเสยชอเสยง ถกดหมนเกลยดชง จ าเลยขอพสจนความจรงได เพราะการพสจนความจรงของจ าเลยยอมเปนประโยชนแกประชาชน เนองจากประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอศาสนาพทธผ เปนศาสนกชนยอมหวงแหนทจะมใหผ ใดมาท าลายหรอท าความมวหมองใหแกพทธศาสนาทตนนบถอยง เมอจ าเลยมาพสจนความจรงใหประจกษตอศาลได กเปนประโยชนแกคนทวไปทจะไดไมมวหลงเคารพเลอมใสโจทกตอไป

ค าพพากษาฎกาท ๑๓๖๒/๒๕๑๔

ขอความทจ าเลยโฆษณาวา “จาสบต ารวจอารมย ประทมศร หวหนาต ารวจจราจรและพลต ารวจพชย จตรหาญ ฟงทางน การปฏบตหนาทของทานจงอยาเหนแกเลกแกนอย ฯลฯ” นนไมใชเปนการใสความในเรองสวนตว เพราะผ เสยหายเปนเจาพนกงานมหนาทปฏบตราชการเกยวกบการจราจร การทผ เสยหายเรยกหรอรบสนบนจากผกระท าผดจราจรนนยอมเปนการปฏบตหนาทราชการโดยมชอบ ถาเปนความจรงดงทจ าเลยโฆษณา ยอมเปนประโยชนตอประชาชน จ าเลยจงขอพสจนความจรงได

(นอกจากค าพพากษาดงกลาวแลวอาจศกษาไดจากฎกาท ๑๕๕๑/๒๕๐๓ , ๓/๒๕๐๘ ซงฎกาเหลานเปนฎกาทวนจฉยวาเปนเรองทพสจนความจรงได สวนฎกาท ๒๖๕/๒๔๗๓, ๕๓๑-๕๓๒/๒๔๗๕ , ๙๒๕/๒๔๗๔ เหลานวนจฉยวาเปนเรองสวนตวโดยแทจงของพสจนไมได และดฎกาท ๗๔๓๕/๒๕๔๑)

มาตรา ๓๓๒ “ในคดหมนประมาทซงมค าพพากษาวาจ าเลยมความผด ศาลอาจสง(๑) ใหยด และท าลายวตถหรอสวนของวตถทมขอความหมนประมาท(๒) ใหโฆษณาค าพพากษาทงหมด หรอแตบางสวนในหนงสอพมพหนงฉบบหรอหลายฉบบ ครงเดยว

หรอหลายครง โดยใหจ าเลยเปนผช าระคาโฆษณา”

มาตรา ๓๓๒ เปนสภาพบงคบของคดหมนประมาทในเรองบรรเทาความเสยหายใหผ เสยหาย ซงอาจจะรองขอใหจ าเลยบรรเทาความเสยหายกรณใดกรณหนงหรอทงสองกรณกไดและตองขอมาพรอมกบค าฟอง หรอขอมาในภายหลงกอนศาลมค าพพากษา เพราะเปนค าสงทตองสงในค าพพากษา (ฎกาท ๙๕๐/๒๔๘๔)

ใหยดและท าลายวตถหรอสวนของวตถซงมขอความหมนประมาท ยกตวอยางเชน เขยนขอความหมนประมาทหรอมเทปหมนประมาท เชนนศาลยอมสงใหยดเทปหรอเอกสารทมขอความหมนประมาทนนมาท าลายเสยได

มปญหาวาถาเขยนขอความหมนประมาทบนก าแพง ในกรณเชนนศาลจะสงใหทบก าแพงทมขอความหมนประมาทไดหรอไม ถาพจารณาความขอความในตวบท กจะเหนวาศาลมอ านาจทกระท าได แตคงไมบงคบศาลถงขนาดทจะตองกระท าเชนนน ถาศาลเหนวาสามารถลบขอความบนก าแพงได ศาลกชอบทจะสงใหลบขอความแทนการทบก าแพงโดยถอวาเปนการท าลายสวนของวตถทมขอความหมนประมาท

สวนกรณใหโฆษณาค าพพากษาทงหมด หรอบางสวนโดยใหโฆษณาในหนงสอพมพกฉบบกครงกยอมจะกระท าไดโดยใหจ าเลยช าระคาโฆษณาอนเปนหนทางแพงโดยผล การโฆษณาบางสวนของค าพพากษาอาจะตองมขอความเพมเตมบางเพอใหไดความ ศาลจงสงโดยวธใหประกาศผลค าพพากษาในหนงสอพมพ ซงศาลกอาจสงอยางใดอยางหนงหรอทงสองอยางตามทเหนสมควร

ค าพพากษาฎกาท ๓/๒๕๔๒

มาตรา ๓๓๒(๒) บญญตวาในคดหมนประมาทซงมค าพพากษาวาจ าเลยมความผดศาลอาจสงใหโฆษณาค าพพากษาทงหมดหรอแตบางสวนในหนงสอพมพหนงฉบบหรอหลายฉบบครงเดยวหรอหลายครง โดยใหจ าเลยเปนผช าระคาโฆษณา เหนไดวาใหอ านาจศาลสงใหโฆษณาค าพพากษาเทานน มไดมกฎหมายใหอ านาจศาลสงใหโฆษณาค าขออภยดวย การทศาลลางทงสองส งใหจ าเลยท 1 โฆษณาค าขออภยตอโจทกดวย จงเปนการลงโทษจ าเลยท 1 นอกเหนอจากโทษทบญญตไวในกฎหมายตองหามตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 วรรคหนง จงไมชอบ

มขอพจารณาวาค าสงของศาลตามมาตรา ๓๓๒ เปนโทษหรอเปนการเยยวยาความเสยหายซ งกฎหมายบญญตวางกรอบไวเพยงใด โจทกกขอไดเพยงนนโดยไมจ าตองอางประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๒ ซงอาจะมขอโตแยงทางกฎหมายไดเพราะโทษตามกฎหมายอาญามบญญตไวในมาตรา ๑๘ ซงไมรวมกรณตามมาตรา ๓๓๒ ดวย

มาตรา ๓๓๓ “ความผดในหมวดนเปนความผดอนยอมความได

ถาผเสยหายในความผดฐานหมนประมาทตายเสยกอนรองทกข ใหบดา มารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปนผเสยหาย”

ความผดฐานหมนประมาท เปนความผดอนยอมความได เพราะฉะนนอายความรองทกขตองเปนไปตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๖ และกรณตามวรรคสอง ผ ทจะรองทกขไดนนไมใชบพการ จะรองทกขไดแตเฉพาะบดามารดา คสมรสหรอบตรของผ เสยหายเทานน และนาจะตองเปนผ ทมค วามสมพนธตามกฎหมายไมใชตามความจรง

ความในวรรคสองหมายความถงกรณหมนประมาทคนเปน แตคนเปนซงถกหมนประมาทตายกอนรองทกข มปญหาวา ค าวาตายในทนหมายความถงสาบสญดวยหรอไม ในเรองนยงมความเหนแตกตางกนอย แตทานศาสตราจารยจตต เหนวาตายในทนหมายถงศาลถกสงใหเปนคนสาบสญดวย

จงมปญหาวาถาเปนกรณหมนประมาทตามมาตรา ๓๒๗ จะน ามาตรา ๓๓๓ วรรคสองมาใชบงคบไดหรอไม จะเหนไดวากรณตามมาตรา ๓๒๗ นนเปนการใสความคนตายแตผ ทเสยหายคอคนเปนนนเอง ดงนนถามการใสความคนตายแลวท าใหคนเปนเสยหาย ตอมาคนเปนยงไมไดรองทกขแตตายเสยกอน บดามารดา คสมรสหรอบตรของผ เสยหายนน ทไดรบความเสยหายจากการกระท าตามมาตรา ๓๒๗ ยอมรองทกขและถอวาเปนผ เสยหายตามมาตรา ๓๓๓ วรรคสองนดวย (แตปจจบนยงมมาตรา ๓๖๖/๔ เรองดหมนเหยยดหยามศพ) แตมไดบญญตวา ผ ใดเปนผ เสยหาย เพราะศพไมอาจด าเนนคดดวยตนเอง และคงจะแปลวาเปนกรณเดยวกบมาตรา ๓๒๗ คงไมได มฉะนนคงไมจ าตองบญญตมาตรา ๓๖๖/๔ ขนมาใหม