Embed Size (px)
Citation preview
สงวนลขสทธ
สำ�นกพมพ บรษทพฒน�คณภ�พ
วช�ก�ร (พว.) จำ�กด
พ.ศ. ๒๕๕๘
สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)
๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนน
นครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ
๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐
(อตโนมต ๑๕ ส�ย),
๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕
แฟกซ : ทกหม�ยเลข,
แฟกซอตโนมต :
๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,
๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
website : www.iadth.com
เลม ๒ ประวตศาสตรสากล :พฒนาการทางประวตศาสตรของมนษยชาต
กลมส�ระก�รเรยนรสงคมศกษ� ศ�สน� และวฒนธรรมต�มหลกสตรแกนกล�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น พทธศกร�ช ๒๕๕๑
ชนมธยมศกษาปท ๔-๖
หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน
ผเรยบเรยงผชวยศ�สตร�จ�รย ดร.วงเดอน น�ร�สจจผชวยศ�สตร�จ�รยชมพนท น�ครกษ
ผตรวจผชวยศ�สตร�จ�รยเช�วล จงประเสรฐผชวยศ�สตร�จ�รยยวด วงศสว�งอ�จ�รยอมพร เองสโสภณ
บรรณาธการผชวยศ�สตร�จ�รยม�ลน ประเสรฐธรรม
ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท ๒๑ ของนกเรยนทไดรบการพฒนา
จ�าแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน ประวตศาสตร : ประวตศาสตรสากล ๔
หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ประวตศาสตร เลม ๒ ประวตศาสตรสากล : พฒนาการทางประวตศาสตรของ
มนษยชาต กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชนมธยมศกษาปท ๔-๖ ของสถาบนพฒนาคณภาพ
วชาการ (พว.) เลมน เปนหนงสอเรยนทสอดแทรกการบรณาการและเนนการสรางความรกบคานยมตามแนวทางปรชญา
เศรษฐกจพอเพยง ตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑
หนวยการเรยนรแตละหนวยประกอบดวย
• ตวชวด ของเนอหาในหนวยการเรยนรนน ๆ
• ผงสาระการเรยนร สรปเนอหาสาระของทงหนวย
• สาระส�าคญ เพองายตอความเขาใจของผเรยน
• จดประกายความคด กระตนความคดของผเรยนกอนเขาสบทเรยน
• เนอหา ถกตองตามหลกวชาการ เนนการใชภาษาทถกตองและครบถวนตามขอบขายองคความรของ
กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม วาดวยการอยรวมกนในสงคมทมความเชอมสมพนธกน และ
มความแตกตางกนอยางหลากหลาย เพอชวยใหสามารถปรบตนเองกบบรบทสภาพแวดลอม เปนพลเมองด ม
ความรบผดชอบ มความร ทกษะ คณธรรม และคานยมทเหมาะสม โดยไดก�าหนดไวในสาระประวตศาสตร เรองพฒนาการ
ทางประวตศาสตรของมนษยชาต ตงแตอดตจนถงปจจบน รวมทงวเคราะหเหตการณของโลกในอนาคต เพอน�ามาใช
เปนประโยชนในการด�าเนนชวต และเปนแนวทางในการปรบตวตอสถานการณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม โดยศกราช
ทใชในหนงสอเลมน จะเปนการใชครสตศกราช เพอใหสอดคลองกบเนอหาซงเปนประวตศาสตรสากล
• ผงสรปสาระส�าคญ ผงความคด สรปเนอหาสาระส�าคญของทงหนวย
• จดประกายโครงงาน ใหผเรยนฝกกระบวนการคดทน�าไปสการสรางองคความรดวยตนเอง
• กจกรรมบรณาการอาเซยน มงเนนใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบประเทศสมาชกอาเซยน
• กจกรรมการเรยนรและค�าถามพฒนากระบวนการคด เนนใหผเรยนพฒนาพฤตกรรมดานความร เจตคต
คณธรรม จรยธรรม และคานยมทดงาม โดยมงใหผเรยนเกดสมรรถนะส�าคญ และมงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะ
อนพงประสงค
• เวบไซตแนะน�า สงเสรมการใชอนเทอรเนตเพอการเรยนร
สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หวงวา หนงสอเรยนเลมน จะชวยใหผเรยนสามารถพฒนากระบวนการ
เรยนรและกระบวนการคดได สมดงเจตนารมณของการปฏรปการศกษาอยางครบถวนทกประการ
หนวยการเรยนรท ๑ อารยธรรมของโลกในยคโบราณ ๕
อารยธรรมและปจจยทมผลตอการเกดอารยธรรมของโลก ๖
แหลงก�าเนดอารยธรรมโบราณของโลก ๑๐
การตดตอระหวางโลกตะวนออกกบโลกตะวนตก ๔๗
หนวยการเรยนรท ๒ การเปลยนแปลงในประวตศาสตรสมยใหมของมนษยชาต ๖๒
เหตการณส�าคญทสงผลตอการเปลยนแปลงในประวตศาสตรสมยใหมของมนษยชาต ๖๓
ความรวมมอและความขดแยงของมนษยชาตในครสตศตวรรษท ๒๐ ๑๐๒
หนวยการเรยนรท ๓ สถานการณของโลกในครสตศตวรรษท ๒๑ ๑๑๙
ปญหาของโลกในครสตศตวรรษท ๒๑ ๑๒๐
เหตการณส�าคญของโลกในครสตศตวรรษท ๒๑ และผลกระทบ ๑๓๔
บรรณานกรม ๑๔๓
ค�ำน�ำ สำรบญ
สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)
หนา
ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท ๒๑ ของนกเรยนทไดรบการพฒนา
จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน
ประวตศาสตร : ประวตศาสตรสากล
หนวยการเรยนร/เรอง
คณลกษณะทพงประสงคของผเรยนในศตวรรษท ๒๑
การเรยนรในศตวรรษท ๒๑
หนวยการเรยนรท ๑
อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
หนวยการเรยนรท ๒
การเปลยนแปลงในประวตศาสตร
สมยใหมของมนษยชาต
หนวยการเรยนรท ๓
สถานการณของโลกในครสตศตวรรษท๒๑
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
การเ
รยน
รเพ
อร
(Lea
rnin
g to
kno
w)
การเ
รยน
รเพ
อปฏ
บตไ
ดจรง
(Lea
rnin
g to
do)
การเ
รยน
รทจะ
อยรว
มกน
(Lea
rnin
g to
live
toge
ther
)
การเ
รยน
รทจะ
เปน
(Lea
rnin
g to
be)
ทกษะ
การเ
รยนร
และน
วตกร
รม
ทกษ
ะดาน
สารส
นเท
ศ สอ
แล
ะเท
คโน
โลย
ทกษ
ะชวต
และก
ารท
ำางาน
หนวยการเรยนรท
ตวชวด
ผงสาระการเรยนร
อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
สาระสำาคญ
• วเคราะหอทธพลของอารยธรรมโบราณ และการตดตอระหวางโลกตะวนออกกบโลก
ตะวนตกทมผลตอพฒนาการและการเปลยนแปลงของโลก(ส๔.๒ม.๔-๖/๑)
ประวตศาสตรของมนษยชาตสะทอนถงความเจรญและความกาวหนาของอารยธรรมทมนษย
ในแตละดนแดนไดพฒนาขนมาความเจรญทมนษยสรางสรรคมความหลากหลายทงทคลายคลง
และแตกตางกน ท�าใหเกดการแลกเปลยนอารยธรรมและการเปลยนแปลงในประวตศาสตรของ
มนษยชาต
๑
อารยธรรมของโลก
ในยคโบราณ
อารยธรรมและปจจยทมผลตอ
การเกดอารยธรรมของโลกแหลงก�าเนดอารยธรรมโบราณ
ของโลก
การตดตอระหวางโลกตะวนออก
กบโลกตะวนตก
6 ประวตศาสตรสากล ม.๔-๖ 7อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
อารยธรรมโบราณมความส�าคญตอมนษยชาตอยางไร
ความเจรญทมนษยพฒนาขนในแตละสงคมมความหลากหลายและแตกตางกนตามลกษณะของ
ปจจยแวดลอมในแตละสงคมและทองถน
นบตงแตอดตจนถงปจจบนมนษยไดสรางสรรคความเจรญเพอตอบสนองความคดความเชอและ
ความตองการพนฐานในการด�ารงชวตของตนและชมชนอารยธรรมโบราณตาง ๆซงมความแตกตางกน
ตามลกษณะของสงคมและสภาพแวดลอมลวนเปนรากฐานความเจรญของมนษยในปจจบนเนองจากการ
ตดตอระหวางโลกตะวนออกกบโลกตะวนตกท�าใหมการถายทอดและแลกเปลยนความเจรญตอกน
๑.๑ ความหมายของอารยธรรม(Civilization) อารยธรรมไดแกวฒนธรรมขนสงหรอความเจรญดานวฒนธรรมในลกษณะของสงคมเมอง
ค�าวาCivilizationมรากศพทมาจากค�าวาCivitas ในภาษาละตนมความหมายวา “เมองใหญ” หรอ
“นคร”ดงนน สงคมทมอารยธรรมจงหมายถงสงคมทมความเจรญกาวหนาแบบสงคมเมอง เปนความ
เจรญรงเรองทมการประสานความรวมมอระหวางสมาชกในสงคม สงคมเมองมโครงสรางของสงคม
ทเปนระบบ และมสมาชกทมความสามารถและความช�านาญพเศษในการคดประดษฐ ตลอดจน
สรางความเจรญกาวหนาใหแกสงคมอยเสมอ
อารยธรรมไมสามารถเกดขนเองไดโดยอตโนมต หากแตเปนพฒนาการความเจรญทม
รากฐานมาจากวฒนธรรมตาง ๆ อารยธรรมส�าคญของมนษย เชน การประดษฐตวอกษรเพอใชบนทก
เหตการณและสอสารความรสกนกคดจะไมสามารถเกดขนไดในสงคมถาหากมนษยในสงคมนนปราศจาก
“เกวยน” พาหนะส�าหรบขนสงในอดต ซงตอมาไดววฒนาการเปนรถไฟและรถยนต
ภาษาทใชสอสารกนภายในกลมของตนเชนเดยวกบ
ความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยวทยาศาสตร
และการแพทยแผนปจจบนทสามารถเอาชนะโรคราย
ตาง ๆ และชะลอความตายของมนษยดวยวธการ
ปลกถายอวยวะ กเปนพฒนาการของการบ�าบด
รกษาโรคของแพทยแผนโบราณซงมมาตงแตอดต
ในทกสงคม อนง รถไฟทสามารถบรรทกคนและ
สงของไดเปนจ�านวนมาก กเปนววฒนาการของ
ระบบขนสงมวลชนทมรากฐานมาจากระบบขนสง
ดงเดมทใชเกวยนหรอรถมานนเอง
อารยธรรมของแตละกลมชนอาจพฒนาจากวฒนธรรมทมอยภายในสงคมของตนไดโดย
อสระหรอเกดจากการยมและดดแปลงอารยธรรมของสงคมอนเชนชาวสเมเรยนซงเปนชนชาตทมความ
เจรญรนแรกในเมโสโปเตเมย สามารถพฒนาวฒนธรรมขนสงขนภายในสงคมของตนเองได พวกเขา
คดประดษฐระบบชงตวงวดการท�าปฏทนฯลฯซงเปนรากฐานของอารยธรรมตะวนตกสวนอารยธรรม
ไทยดานปรชญาศาสนากฎหมายและการปกครองนนเปนพฒนาการทมรากฐานมาจากอารยธรรมอนเดย
อนง ตวอกษรในภาษาญปนกเปนการผสมผสานระหวางอารยธรรมจนและอารยธรรมของญปนเอง
เนองจากตวอกษรญปนประกอบดวยตวอกษรจนทญปนรบเอาไปใชและตวอกษรทชาวญปนคดประดษฐ
ขนมาเองภายหลง
๑.๒ ปจจยทมผลตอการเกดอารยธรรม อารยธรรมซงเกดขนในภมภาคตาง ๆ ของโลกอาจมลกษณะทคลายคลงกนหรอ
แตกตางกนทงนขนอยกบปจจยส�าคญตอไปน๑. อารยธรรมและปจจยทมผลตอการเกดอารยธรรมของโลก
จดประกายความคด
8 ประวตศาสตรสากล ม.๔-๖ 9อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
๑) สภาพแวดลอมทางภมศาสตร
สภาพแวดลอมทางภมศาสตรประกอบดวยลกษณะทตง ภมอากาศ และความ
อดมสมบรณของดน ซงลวนเปนปจจยทสงเสรมการสรางสรรคอารยธรรมของมนษยในดนแดนตางๆ
ปจจยทางภมศาสตรทส�าคญไดแกลกษณะทตงสภาพภมอากาศและทรพยากรธรรมชาต
ชมชนทตงอย ใกลแหลงน�า เชน แมน�า จะมโอกาสใชทรพยากรน�าในการบรโภค
เพาะปลกและเลยงสตว จงดงดดผคนจากแหลงตางๆ ใหเขามาพ�านกอาศยและสามารถขยายตวเปน
สงคมเมองไดในเวลาตอมานอกจากนชมชนทอยรมน�ายงสามารถใชแมน�าเปนเสนทางคมนาคมเพอตดตอ
กบโลกภายนอกและเพอคาขายหรอแลกเปลยนวฒนธรรมท�าใหเกดการพฒนาความเจรญในดานตางๆ
เชน ระบบการคา การปกครอง กฎหมาย การกอสราง วรรณกรรม จะเหนไดวาแหลงอารยธรรม
แรกเรมของโลก๔ แหง ลวนเกดขนในลมแมน�าทงสน ไดแก อารยธรรมเมโสโปเตเมยซงอยระหวาง
ลมแมน�าไทกรสและยเฟรทสอารยธรรมอยปตในลมแมน�าไนลอารยธรรมจนในลมแมน�าหวางเหอและ
อารยธรรมอนเดยซงถอก�าเนดในลมแมน�าสนธนอกจากนแลวดนแดนทตงอยในเขตทะเลเมดเตอรเรเนยน
ทะเลอาหรบอาวเปอรเซยทะเลจนใตฯลฯกสามารถพฒนาเปนเมองทาตดตอกบโลกภายนอกไดตงแต
สมยโบราณท�าใหมโอกาสรบและแลกเปลยนวฒนธรรมจากดนแดนอนทเจรญรงเรองและน�าความเจรญ
นนๆมาพฒนาบานเมองของตนใหเจรญกาวหนา
เมองดไบ ประเทศสหรฐอาหรบเอมเรตส ดนแดนของชาวอาหรบทพฒนาจากสงคมของชาวทะเลทรายเปนสงคมเมองในปจจบน
ทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยส�าคญอกประการหนงทมอทธพลตอการตงถนฐานตงแต
อดตมนษยอาศยทรพยากรธรรมชาตในการด�ารงชวตและประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ พนททม
ทรพยากรอดมสมบรณจงดงดดใหมการตงถนฐานทรพยากรธรรมชาตทส�าคญ ไดแก ปาไม สตวปา
สตวน�าและแรธาต
๒) ความกาวหนาในการคดคนเทคโนโลย
การขยายชมชนเปนสงคมใหญ ท�าใหเกดปญหาในการจดสรรทรพยากรใหเพยงพอ
ส�าหรบสมาชกในชมชนนนๆดงนนผน�าของสงคมนนๆจงจ�าเปนตองประดษฐและคดคนหาวธการตางๆ
เชน การคดคนระบบชลประทานเพอทดน�าเขาไปในพนททอยหางไกลจากรมฝงแมน�า เพอขยายพนท
เพาะปลกหรอการสรางอางเกบน�าเพอกกเกบน�าไวใชในฤดแลง ตลอดจนการสรางประตระบายน�าและ
ท�านบกนน�าเพอปองกนน�าทวมพนทเพาะปลก เทคโนโลยเหลานนบวาเปนความเจรญขนสงทสรางความ
เจรญรงเรองใหแกอาณาจกรสมยโบราณเชนอยปตเมโสโปเตเมยและจน
นอกจากนแลวเครองท นแรงและเครองมอเครองใชทมนษยในดนแดนตาง ๆ
คดประดษฐขนมากเปนรากฐานของอารยธรรมดวย เปนตนวา ความสามารถในการค�านวณและการ
ประดษฐเครองทนแรงท�าใหเกดสถาปตยกรรมส�าคญของโลกเชนพระมดในอยปตก�าแพงเมองจนและ
ปราสาทหนนครวดของเขมรโบราณในประเทศกมพชาปจจบน
๓) ความคดในการจดระเบยบสงคม
การอย รวมกนในสงคมขนาดใหญ จ�าเปนตองมการสรางกฎเกณฑและระเบยบ
“จนซฮองเต” จกรพรรดแหงราชวงศ “ฉน” ของจน
ตางๆ เพอใหทกคนไดอยรวมกนอยางผาสกไมเบยดเบยนหรอขมเหง
รงแกซงกนและกน แตละสงคมจงมการจดโครงสรางการปกครอง
มผปกครองซงมสถานะทแตกตางกนตามลกษณะและขนาดของสงคม
นนๆเชนแควนรฐหรออาณาจกรและมผอยใตการปกครองซงอาจ
จ�าแนกตามอาชพและฐานะเชนพระขาราชการพอคาแพทยกรรมกร
ชาวนาและทาสโดยมการตรากฎหมายเปนเครองมอในการปกครอง
นอกจากนการยอมรบสถานะทสงสงของผปกครองเชนชาวอยปตเชอวา
กษตรยหรอฟาโรหของตนเปนเทพเจาและชาวจนเชอวาจกรพรรดของ
ตนเปนโอรสแหงสวรรคกท�าใหผน�าประเทศมอ�านาจจดการปกครอง
ใหประชาชนอยรวมกนภายใตกฎระเบยบอยางสนตสขได
อนง เพอใหดนแดนหรอแวนแควนของตนเจรญ-
อนงลกษณะทางภมอากาศทเหมาะสมไมรอนจดหรอหนาวจดจนเกนไปกสงเสรมให
มผคนอาศยอยหนาแนนเชนเดยวกบพนททมความอดมสมบรณจะดงดดใหมการตงถนฐานกระทงชมชน
นนขยายตวเปนเมอง
กาวหนาผปกครองดนแดนนนยงไดสรางระบบเศรษฐกจใหมนคงเชนพวกสเมเรยนในเมโสโปเตเมยได
คดคนการจดเกบภาษรวมทงมาตราชงตวงวดเพอใหการแลกเปลยนสนคาในอาณาจกรของตนด�าเนน
ไปไดโดยราบรน มาตราชง ตวง วด เปนเครองมอส�าคญของระบบการคา ซงเปนระบบทท�าใหผคนใน
ดนแดนตางๆ ไดพบปะแลกเปลยนประสบการณและเรยนรวฒนธรรมของชนชาตอนๆ จนกระทงสามารถ
น�าไปพฒนาใหเกดอารยธรรมขนไดในเวลาตอมา
10 ประวตศาสตรสากล ม.๔-๖ 11อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
อารยธรรมโลกเกดขนจากการทมนษยในสมยโบราณไดพฒนาความเจรญขนสงขนในแหลงตางๆ
๒.แหลงก�าเนดอารยธรรมโบราณของโลก
และฮบร(หรอชาวยวโบราณ)ซงไดผลดเปลยนกนเขามาปกครองดนแดนนพวกเขารบความเจรญเดมท
สบทอดมาและพฒนาใหเจรญกาวหนาขนพรอมๆกบคดคนความเจรญใหม ๆ ขนมาดวยอารยธรรม
เมโสโปเตเมยจงเจรญรงเรองตอเนองและเปนแบบอยางทดนแดนอนๆน�าไปใชสบตอมา
๑) ปจจยสงเสรมใหเกดอารยธรรมเมโสโปเตเมย
สภาพภมศาสตรและภมปญญาของกล มชน เปนปจจยส�าคญทส งเสรมใหเกด
อารยธรรมเมโสโปเตเมย
สภาพภมศาสตร
ลกษณะทตงของดนแดนเมโสโปเตเมยและบรเวณใกลเคยงมภมอากาศรอนแหงแลง
และมปรมาณน�าฝนนอย อยางไรกตามบรเวณนกมเขตทอดมสมบรณอยบาง เรยกวา “ดนแดนรป
ดวงจนทรเสยวอนอดมสมบรณ”ซงรวมถงดนแดนเมโสโปเตเมยและบรเวณฝงทะเลเมดเตอรเรเนยนหรอ
เขตประเทศซเรย เลบานอนปาเลสไตนและอสราเอลในปจจบนดนแดนเมโสโปเตเมยไดรบความอดม-
สมบรณจากแมน�าไทกรสและยเฟรทสและน�าจากหมะละลายบนเทอกเขาในเขตอารมเนยทางตอนเหนอ
ซงพดพาโคลนตมมาทบถมบรเวณสองฝงแมน�า กลายเปนปยในการเพาะปลกกลมชนอนทอยใกลเคยง
จงพยายามขยายอ�านาจเขามาครอบครองดนแดนแหงน ขณะเดยวกนผทอยเดมกตองสรางความมนคง
และความแขงแกรงเพอตอตานศตรทมารกรานจงมการสรางก�าแพงเมองและคดคนอาวธยทโธปกรณใน
การท�าศกสงครามเชนอาวธรถมาศก
ของโลกความเจรญเหลานนสวนใหญเชนปรชญาศาสนากฎหมาย
ระบอบการปกครองระบบเศรษฐกจเทคโนโลยภาษาศลปกรรมได
กลายเปนรากฐานหรอมรดกทมการสบสานถายทอดและพฒนาเปน
อารยธรรมของมนษยชาตในสมยตอมา
แหลงก�าเนดอารยธรรมของโลกตะวนออกและตะวนตกทส�าคญ
ไดแกเมโสโปเตเมยอยปตอนเดยจนกรกและโรมน
๒.๑ อารยธรรมเมโสโปเตเมย(Mesopotemia) “เมโสโปเตเมย”เปนชอเรยกดนแดนทอยระหวางแมน�า
๒สาย ในตะวนออกกลางคอ แมน�าไทกรส (Tigris) และยเฟรทส
(Euphrates)ปจจบนคอดนแดนในประเทศอรก
อารยธรรมเมโสโปเตเมยมความหมายครอบคลมความ
เจรญรงเรองทเกดขนในดนแดนเมโสโปเตเมยและบรเวณรอบๆซง
เรมขนเมอประมาณป ๓,๐๐๐กอนครสตศกราช หรอ ๕,๐๐๐ป
มาแลวกลมชนทมสวนสรางสรรคอารยธรรมเมโสโปเตเมยไดแกพวก
สเมเรยนบาบโลเนยนอสซเรยนคาลเดยนฮตไทตฟนเชยนเปอรเซย
ความเจรญรงเรองทกลายเปนวฒนธรรมขนสงหรออารยธรรมนนเกดขนไดดวยความ
สามารถของมนษยทคดคนระบบและกลไกในการเอาชนะธรรมชาต หรอใชประโยชนจากธรรมชาต
ดนแดนทมอารยธรรมรงเรองจงเจรญกาวหนาสามารถขยายอาณาเขตและอ�านาจออกไปอยางกวางขวาง
กลายเปนอาณาจกรหรอจกรวรรดทยงใหญ เชนอาณาจกรอยปตอาณาจกรเมโสโปเตเมยจกรวรรดจน
จกรวรรดอนเดยในสมยราชวงศโมกล จกรวรรดโรมน อาณาจกรขอมจกรวรรดองกฤษอยางไรกตาม
อารยธรรมทเจรญรงเรองของดนแดนตางๆนนบางสวนไดสาบสญไป เชนต�าราและวชาการบางอยาง
สวนทยงคงด�ารงอยกเปนมรดกสบทอดตอมาทงในดนแดนของตนหรอในดนแดนอนๆทน�าไปถายทอด
ท�าใหความเจรญเหลานนสามารถด�ารงตอเนองมาจนถงปจจบน เชนกฎหมายศาสนาภาษาศลปกรรม
สถาปตยกรรมดนตรดงนนการศกษาเรองราวของอารยธรรมมนษยตงแตยคเรมแรกจงเปนการศกษา
เพอใหเขาใจถงความเจรญของมนษยชาตทมมาตงแตอดตและกลายเปนรากฐานความเจรญของมนษย
ในสงคมปจจบน เปนการศกษาเพอใหรจกและยอมรบผอน ในขณะเดยวกนยงเปนการศกษาเพอใหรจก
ตวตนของเราเองอกดวย
หนสลกรปนกบวชของชาวสเมเรยน ในยคเรมแรก
แผนทแสดงทตงอารยธรรมเมโสโปเตเมยในสมยโบราณ
12 ประวตศาสตรสากล ม.๔-๖ 13อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
อนงทตงของดนแดนเมโสโปเตเมยสามารถตดตอกบดนแดนอนไดสะดวกทงทางดาน
ทะเลเมดเตอรเรเนยนและอาวเปอรเซย จงมการตดตอคาขายและแลกเปลยนความเจรญกบดนแดนอน
อยเสมอท�าใหเกดการผสมผสานและสบทอดอารยธรรม
ภมปญญาของกลมชน
อารยธรรมเมโสโปเตเมยเกดจากภมปญญาของกลมชนทอาศยอยในดนแดนแหงนการ
คดคนและพฒนาความเจรญเกดจากความจ�าเปนทตองเอาชนะธรรมชาตเพอความอยรอดการจดระเบยบ
ในสงคมและความตองการขยายอ�านาจ
การเอาชนะธรรมชาต แมว าดนแดนเมโสโปเตเมยจะไดรบความอดมสมบรณ
จากแมน�าไทกรสและยเฟรทสแตแมน�าทงสองกมน�าทวมเปนประจ�าทกปสวนบรเวณทอยหางจากฝงแมน�า
มกจะแหงแลงชาวสเมเรยนจงคดคนระบบชลประทานขนเปนครงแรกประกอบดวยท�านบปองกนน�าทวม
๒) ความเจรญรงเรองของอารยธรรมเมโสโปเตเมย
อารยธรรมในดนแดนเมโสโปเตเมยไมไดเกดขนโดยการสรางสรรคของชนชาตใด
ชาตหนงโดยเฉพาะดงเชนอารยธรรมอนหากแตมชนชาตตางๆ ผลดเปลยนกนเขามาครอบครองและสราง
ความเจรญแลวหลอหลอมรวมเปนอารยธรรมเมโสโปเตเมย
คลองสงน�าและอางเกบน�า วธนชวยใหการเพาะปลกไดผลด อนง
ในเขตทอยอาศยของพวกสเมเรยนไมมวสดกอสรางทแขงแรงคงทน
เชนหนชนดตางๆชาวสเมเรยนจงคดหาวธท�าอฐจากดนเหนยวและ
ฟาง ซงแมจะมน�าหนกเบากวาหนแตกมความทนทาน และใชอฐ
กอสรางสถานทตางๆรวมทงก�าแพงเมองนอกจากนยงใชดนเหนยว
เปนวสดส�าคญในการประดษฐอกษรรปลมดวย
การจดระเบยบในสงคม เมอดนแดนเมโสโปเตเมย
มความเจรญเตบโตและมสมาชกเพมมากขนการอยรวมกนเปนชมชน
จงจ�าเปนตองมระเบยบและกฎเกณฑของสงคม ไดแก การแบงกลม
ชนชนในสงคมเพอก�าหนดหนาทและสถานะการจดเกบภาษเพอน�า
รายไดไปใชพฒนาความเจรญใหแกชมชนการออกกฎหมายเพอเปน
เครองมอในการปกครองเชนประมวลกฎหมายของพระเจาฮมมราบ
แหงบาบโลเนยซงไดรบยกยองวาเปนกฎหมายแมบทของโลกตะวนตก
การขยายอ�านาจ ความยงใหญของชนชาต
ทปกครองดนแดนเมโสโปเตเมย สวนหนงเกดจากการขยายอ�านาจ
เพอรกรานและครอบครองดนแดนอน เชนพวกอสซเรยนสามารถ
สถาปนาจกรวรรดอสซ เรยท เข มแขงได เพราะม เทคโนโลย
ทางการทหารทกาวหนาและนาเกรงขาม โดยประดษฐคดคนอาวธ
สงครามและเครองมอตาง ๆ รวมทงยทธวธในการท�าสงคราม เชน
ดาบเหลก หอกยาว ธน เครองกระท งส�าหรบท�าลายก�าแพงและ
ประตเมอง รถศก เสอเกราะ โล หมวกเหลก ซงตอมาถกน�าไปใช
แพรหลายในทวปยโรป
สเมเรยน(Sumerian)
สเมเรยนเปนชอเรยกกลมคนทอพยพเขามา
อยในเขตซเมอร (Sumer) หรอบรเวณตอนใตสด
ของแมน�าไทกรสและยเฟรทส ซงตดกบปากอาว
เปอรเซยเมอประมาณ๕,๐๐๐ปมาแลวพวกสเมเรยน
ไดพฒนาความเจรญรงเรองทกาวหนาทดเทยมกบ
อารยธรรมอยปตเชนรจกประดษฐตวอกษรคนฟอรม
หรออกษรลมบนแผนดนเหนยวแลวน�าไปเผาไฟ
การค�านวณการพฒนามาตราชงตวงวดการท�าปฏทน
การใชแรโลหะ การคดคนระบบชลประทานเพอ
สงเสรมการกสกรรมและการกอสรางสถานทศกดสทธ
เพอเปนทประทบของเทพเจา ท�าใหนกประวตศาสตร
บางกลมเชอวาอารยธรรมโลกเรมตนทเขตซเมอร
ภาพสลกสรยเทพ (ฮามาส)เทพเจาแหงความยตธรรม
ก�าลงมอบกฎหมายแกพระเจาฮมมราบแหงบาบโลเนย
ผบญญตกฎหมาย “ตาตอตา ฟนตอฟน”
ตวอกษรคนฟอรมหรออกษรลม ของชาวสเมเรยน
แผนทแสดงเขตอารยธรรมเมโสโปเตเมย
14 ประวตศาสตรสากล ม.๔-๖ 15อารยธรรมของโลกในยคโบราณ
ชาวสเมเรยนอย รวมกนเป น
นครรฐเลกๆหลายแหงเชนเมองเออร(Ur)เมอง
อรก (Uruk) เมองคช (Kish) และเมองนปเปอร
(Nippur)แตละแหงไมมกษตรยหรอเจาผครองนคร
เพราะพวกสเมเรยนเชอวาพวกเขามเทพเจาคมครอง
จงมเพยงพระหรอนกบวชเปนผท�าพธบชาเทพเจา
และจดการปกครองในเขตของตนอยางไรกตามการ
ทนครรฐตางๆ ลวนเปนอสระตอกนท�าใหไมสามารถ
รวมกนเปนปกแผนไดดนแดนของพวกสเมเรยนจง
ถกรกรานจากชนกล มอน คอพวกอกคดและ
อมอไรต
“ซกกแรต” สถานทบชาเทพเจาของชาวสเมเรยน
อมอไรต(Amorites)
พวกอมอไรตหรอบาบโลเนยนเปนชนเผาเซมตกซงมถนก�าเนดในแถบตะวนออกกลาง
ไดขยายอทธพลในดนแดนเมโสโปเตเมยและสรางจกรวรรดบาบลอนทเจรญรงเรองในชวงประมาณป
๑,๘๐๐-๑,๖๐๐กอนครสตศกราชผน�าส�าคญคอกษตรยฮมมราบผยงใหญซงไดสรางความเขมแขงใหแก
จกรวรรดบาบลอน โดยการท�าสงครามขยายดนแดนและจดท�าประมวลกฎหมายของพระเจาฮมมราบ
เพอเปนหลกในการปกครองและจดระเบยบสงคม นอกจากนชาวบาบโลเนยนยงสบทอดความเจรญ
ตางๆ ของพวกสเมเรยนไวเชนความเชอทางศาสนาซงไดแกการบชาเทพเจาการแบงกลมชนชนในสงคม
เพอแบงแยกหนาทและความสะดวกในการปกครอง การผลตสนคาอตสาหกรรมและการคาขายกบ
ดนแดนอนๆเชนอยปตและอนเดยซงน�าความมงคงใหแกจกรวรรดบาบลอนจกรวรรดบาบลอนคอยๆ
เสอมอ�านาจลง เมอมชนชาตอนขยายอทธพลเขามาในดนแดนเมโสโปเตเมย และสลายไปโดยถก
พวกอสซเรยนโจมต
ฮตไทต(Hittites)
พวกฮตไทตเปนพวกอนโด-ยโรเปยนทอพยพมาจากทางเหนอของทะเลด�าเมอประมาณ
ป๒,๓๐๐กอนครสตศกราชตอมาไดขยายอทธพลเขาไปในเขตจกรวรรดบาบลอนและเขาครอบครองดนแดน
ซเรยในปจจบนพวกฮตไทตสามารถน�าเหลกมาใชประดษฐอาวธแบบตางๆและจดท�าประมวลกฎหมาย
เพอใชควบคมสงคมโดยไมเนนการใชความรนแรงตอบโตผทกระท�าความผดเชนใหจายคาปรบแทนการ
ลงโทษทรนแรงอาณาจกรฮตไทตเสอมอ�านาจลงในราวป๑,๒๐๐กอนครสตศกราช
อสซเรยน(Assyrians)
พวกอสซเรยนมถนฐานอยทางตอนเหนอของเมโสโปเตเมยเปนชนชาตนกรบทมความ
สามารถสงและโหดราย จงเปนทครามเกรงของชนชาตอน พวกอสซเรยนไดขยายอ�านาจครอบครอง
ดนแดนของพวกบาบโลเนยนซเรย และดนแดนบางสวนของจกรวรรดอยปต จกรวรรดอสซเรยมความ
ภาพสลกหนทหารอสซเรยน
เจรญรงเรองในชวงป๙๐๐-๖๑๒กอนครสตศกราช
อนง การทอสซเรยนเปนชนชาตนกรบจงไดมอบ
อารยธรรมส�าคญใหแกชาวโลกคอการสรางระบอบ
ปกครองจกรวรรดทเขมแขงมการควบคมดนแดน
ทอยใตการปกครองอยางใกลชด โดยสรางถนน
เชอมตดตอกบดนแดนเหลานนจ�านวนมากเพอ
ความสะดวกในการเดนทพและตดตอสอสาร
นอกจากนยงมความกาวหนาในเทคโนโลยทางการ
ทหารและการรบ โดยเฉพาะการพฒนาอาวธ
ยทโธปกรณและการใชทหารรบจางทมประสทธภาพสง อยางไรกตามอสซเรยนมไดพฒนาความเจรญ
ดานอนๆมากนกสวนใหญเปนการสบทอดความเจรญทมอยเดมในดนแดนทตนเขาไปครอบครองเชน
ความเชอทางศาสนาศลปกรรมและวรรณกรรม
ความยงใหญของจกรวรรดอสซเรยเกดจากการรกรานดนแดนของชนชาตอน ดงนน
จงมศตรมากและถกศตรท�าลายในทสด
คาลเดยน(Chaldeans)
พวกคาลเดยนไดรวมกบชนชาต
อนท�าลายอ�านาจของอสซเรยนเมอป ๖๑๒ กอน
ครสตศกราชหลงจากนนกไดครอบครองดนแดน
สวนใหญของจกรวรรดอสซเรยผน�าทยงใหญของ
คาลเดยนคอกษตรยเนบคดเนซซาร ซงสถาปนา
จกรวรรดบาบลอนขนใหมและรอฟนความเจรญ
ตาง ๆ ในอดต เชน การกอสรางอาคารทสวยงาม
โดยเฉพาะการสราง“สวนลอยแหงบาบลอน”ซงได สวนลอยแหงบาบลอน ปจจบนอยในประเทศอรก
รบการยกยองวาเปน๑ ใน๗สงมหศจรรยของโลกการรอฟนประมวลกฎหมายและวรรณกรรมของ
ชาวบาบโลเนยนรวมทงระบบเศรษฐกจและการคา ดงนน นกประวตศาสตรจงเรยกจกรวรรดของพวก
คาลเดยนวา“จกรวรรดบาบลอนใหม”อยางไรกตามพวกคาลเดยนกไดสรางมรดกทส�าคญคอการศกษา
ทางดานดาราศาสตรและโหราศาสตรจกรวรรดคาลเดยนมอ�านาจในชวงสนๆและสนสลายเมอป๕๓๙
กอนครสตศกราช
เปอรเซย(Persia)
พวกเปอรเซยเปนชนเผาอนโด-ยโรเปยนทอพยพมาจากทางเหนอของเทอกเขาคอเคซส
เมอราว๑,๘๐๐ปกอนครสตศกราช และตงถนฐานอยในดนแดนเปอรเซยหรอประเทศอหรานปจจบน
ต อมาไดร วมมอกบพวกคาลเดยนโคนลมจกรวรรดอสซเรยและสถาปนาจกรวรรดเปอร เซย
