บทท 1บทนำ�

คว�มสำ�คญ และทม�ของปญห�ททำ�ก�รวจยนโยบายของการปฏรปการศกษาในดานการจดกระบวนการ

เรยนมวตถประสงคทมงเนนของวชาเปนตวตงให ผเรยนไดเรยนจากประสบการณจรงและปฏบตกจกรรมใหมากทสด การศกษาจากธรรมชาตแวดลอมชมชน การประกอบอาชพ การเรยนจากสอสรางความเปนชมชน ฝกทกษะการเผชญสถานการณ การศกษาไมจำาเปนทผกขาดอยในหองเรยน สงรายลอมรอบตวนกเรยนเปนครไดเชนกน (ประเวศ วะส, 2541) และตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 มบญญตบางประการ ทเกยวของกบการจดการศกษาเพอใหสอดคลองกบทองถน ดงทปรากฏในหมวด 4 วาดวยแนวการจดการศกษา มาตรา 24 ขอ 5 ไดกลาวถงการจดกระบวนการเรยนรไววา ใหสถานศกษาสงเสรมสนบสนนใหผสอน“สามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนและอำานวยความสะดวกเพอให ผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร และในมาตรา ” 24 ขอ 6 ไดกลาววา การจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท “มการประสานความรวมมอกบ บดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ นอกจากนใน”มาตรา 29 ไดระบไววา "ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกร ปกครองสวนทองถน เอกชน องคกร เอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนทางสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความรขอมลขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆเพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการ

แลกเปลยนประสบการณ พฒนาระหวางชมชน ” (สำานกงานคณะกรรมการการศกษา แหงชาต, ม.ป.ป.อางถงใน ลดดา ศลานอยและคณะ 2545) การมสวนรวมในการจดการศกษาในมาตรา 57 กลาวไววา ใหหนวยงานของการศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษาโดยนำาประสบการณ ความรอบร ความชำานาญ และภมปญญาทองถนของบคคลมาใชเพอใหเกดประโยชนทางการศกษา

พระราชบญญตดงกลาวนำามาสการปฏรปการเรยนรเปดโอกาสใหทกฝายทเกยวของมสวนรวมในการดำาเนนการ เปนแนวทางใหมๆ ใหคร พอแม ชมชน มอสระในการอบรมเลยงด ใหการศกษา จดหลกสตร และการบรหารจดการใหเกดวฒนธรรมการเรยนรทกลมกลนกบทองถน การลดทอน กรอบ กฎ ระเบยบ คำาสงของสวนกลาง เพอใหเกดความหลากหลายในการปฏบต ดงนนหากโรงเรยนไดรบความรวมมอจากผปกครองในดานการจดการศกษา ไดมสวนรวมคด วางแผน รวมปฏบต กำากบ ตรวจสอบ ประเมนผลกบโรงเรยน สงเสรมความรใหกบบตรหลานในความปกครองทงทบานทโรงเรยนเปนประจำาและสมำาเสมอจะทำาใหบตรหลานประสบความสำาเรจทางดานการศกษาสงขน และจะสงผลใหบตรหลานประสบผลสำาเรจในชวตดวยเชนกน(เจตนสดา ทศานนท,2547)

การมสวนรวมของผปกครองทางการศกษา พจารณาถงกระบวนการทำางานรวมกนอยางตอเนองและเปนระบบระหวางผปกครองและโรงเรยนในการจดการศกษา ตงแต การวางแผน การตดสนใจ การดำาเนนการ การประเมนผล และยงรวมถงกจกรรมทางการศกษาทผปกครองเขาไปมสวนรวม พรอมทงไดเสนอแนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษา ตามแนวคดของ ไลออนส รอบบนสและสมธส ทศกษาวเคราะหปจจยการดำาเนนงานทสงเสรมใหการดำาเนนงานเกยวกบการมสวนรวมของผปกครองประสบความสำาเรจขนอยกบปจจย 2 ประการ คอ 1) มการ

2

สรางความสมพนธทดระหวางบานกบโรงเรยนและ 2)มการวางแผนทด (Lyons,Robbins and Smith,1983 อางถงในธรภทร เจรญด,2542)

ในตางประเทศ ตามพระราชบญญตวาดวยเรองโรงเรยนประถมและมธยมตนของเดนมารก (http://www.nyidanmark.dk/thTH/Medborger) ผปกครองจะมสวนในการตดสนใจเรองตางๆ ทเกยวของกบ โรงเรยน โดยการใชสทธนผานทางคณะกรรมการโรงเรยน กรรมการจะประกอบดวยตวแทน จากโรงเรยนและตวแทนผปกครองทไดรบ การแตงตงผปกครองมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน โรงเรยนเปดโอกาสกวางขวางใหผปกครองไดมสวนรวมและมอทธพลตอชวตทโรงเรยนของบตรหลาน ผปกครองสวนมาก จะเขารวม การประชมผปกครอง กจกรรมรนเรง และกจกรรมอนๆ ของโรงเรยน ซงเปนวธทดทจะไดรบรเกยวกบบทเรยนและชวตประจำาวนทโรงเรยน รวมถง ความคบหนาในการเรยนของบตรหลาน และในเวลาเดยวกน ยงไดพบปะกบผปกครองคนอนๆดวย

ความสมพนธของครและผปกครองเดกมผลตอความสำาเรจในการชวยเหลอเดกไดเรยนรอยางเตมศกยภาพ มความรบผดชอบและสามารถปรบกระบวนการเรยนรในชนเรยนมาใชในชวตประจำาวนไดเหมาะสมเปนบคลากรทสอดคลองกบความตองการของทองถน จงจำาเปนอยางยงทจะตองสงเสรมศกยภาพของพอแมผปกครองไดมสวนรวมในการจดการศกษา แตในปจจบนมความแตกตางของผปกครองทจะมโอกาสเขาไปมสวนรวมในการสรางความสมพนธกบโรงเรยนคณะผวจยเหนวาการศกษารปแบบการพฒนาศกยภาพของพอแมผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษาของบตรหลาน

วตถประสงคของโครงก�รวจย1. เพอพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองใน

การมสวนรวมในการจดการศกษา

3

2. เพอนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา ขอบเขตของก�รวจย

ขอบเขตการวจยพนทวจยเปนโรงเรยนการศกษาขนพนฐาน(ระดบมธยมศกษา

และประถมศกษา) ทมผลการดำาเนนงานรวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบ ในเขตพนทการศกษาจงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภ

ระยะเวลาททำาการวจย เดอนตลาคม 2550-กนยายน 2551

สถานททำาการเกบขอมลโรงเรยนในเขตพนทการศกษาจงหวด ขอนแกน กาฬสนธ

หนองบวลำาภ ดงน ชอสถานศกษา จงหวดโรงเรยนบานหนองแวง (ชวงชนท 1-2)

หนองบวลำาภ

โรงเรยนโนนสงวทยาสรรค (ชวงชนท 3-4)

หนองบวลำาภ

โรงเรยนบานกดเลา (ชวงชนท 1-2)

ขอนแกน

โรงเรยนเวยงนครพทยาคม (ชวงชนท 3-4)

ขอนแกน

โรงเรยนหวนาคำาจรญศลป (ชวงชนท 1-2)

กาฬสนธ

โรงเรยนหวยเมกวทยาคม (ชวงชนท 3-4)

กาฬสนธ

4

คำ�นย�มศพทเฉพ�ะศกยภ�พ หมายถง ความร อาชพ ความถนด และความพรอม

ของผปกครองในการเปนแหลงวทยาการทเออตอการจดการศกษาในโรงเรยน

ผปกครอง หมายถง บดา มารดา และชมชน หรอผทมหนาทรบผดชอบดแลใหความอปการะเดกนกเรยนแทนบดามารดา

ก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ� หมายถง การดำาเนนงานรวมกนระหวางโรงเรยนกบผปกครองมสวนรวมในกจกรรมภายใตยทธศาสตร 4 ดานดงน

1.ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

2. ยทธศาสตรการมสวนรวมในการ วางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

3. ยทธศาสตรการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร

4. ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รจดก�รศกษ� หมายถง การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน การสอสารกบผปกครอง การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง และการใชเครอขายชมรมผปกครอง

ประโยชนทค�ดว�จะไดรบ 1. ไดรปแบบการดำาเนนงานของผปกครองและชมชนในการพฒนาคณภาพการศกษา

5

2. ไดกระบวนงานทเกยวกบการรวมมอระหวางผปกครองกบสถานศกษา เพอพฒนาการมสวนรวมในการจดการศกษา

3. ไดขอมลสารสนเทศซงจะเปนประโยชนสำาหรบเขตพนทการศกษา ผบรหารสถานศกษา และนกการศกษา ในการจดทำานโยบาย แผนงาน หรอโครงการ เพอสงเสรมศกยภาพผปกครอง/ชมชน และความรวมมอในการจดการศกษา

บทท 2เอกส�รและง�นวจยทเกยวของ

การวจยเรอง รปแบบการสงเสรมศกยภาพ ผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา ผวจยศกษาคนควาจากเอกสารและแหลงขอมลตางๆ เพอใชประกอบการวจย ผวจยขอเสนอตามลำาดบดงน

2.1 การมสวนรวมในการจดการศกษา

6

2.2 แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษา

2.3 ยทธศาสตรของการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษา

2.4 การวจยเพอพฒนา2.5 งานวจยทเกยวของ2.6 กรอบแนวคดในการวจย

2.1 ก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�2.1.1 คว�มหม�ย ก�รมสวนรวม ยวฒน วฒเมธ (2526 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) ให

ความหมายของ การมสวนรวม เปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวน“ ”ในการคด รเรม การพจารณาตดสนใจรวมปฏบตและรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนมผลกระทบถงตน

นพทธเวช สบแสง (2526 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) ใหความหมายวา การมสวนรวม คอ การกระตนใหประชาชนตระหนก“ ”ถงสถานการณของเขาวา เขาควรกระทำาอยางไรบาง เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงภายใตการกำาหนดและการดำาเนนการของประชาชนเอง

ไพรตน เดชะรนทร (2527 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) ใหความหมายของ การมสวนรวม ไววา หมายถง กระบวนการรฐบาล“ ”ทำาการสงเสรมชกนำาและสรางโอกาสใหประชาชน ทงสวนบคคล กลมชน ชมรม สมาคม มลนธ และองคกรอาสาสมคร เขามามบทบาทในการดำาเนนงานในเรองใดเรองหนงหรอหลาย ๆ เรองแลวแตกรณ

ทวทอง หงสววฒน (2527 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) สรปความหมายของการมสวนรวมคอ การทประชาชนหรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตนในการจดการควบคมการใชและกระจายทรพยากรทมอย เพอประโยชน ตอการดำารงชวตทางเศรษฐกจและสงคมตามความจำาเปนอยางสมศกดศร ในฐานะสมาชกของสงคมในการมสวนรวมของประชาชน ไดพฒนาการรบรและ

7

ภมปญญา ซงแสดงออกในรปการตดสนใจในการกำาหนดชวตของตนเองอยางเปนตวของตวเอง

สภางค จนทวานช และคณะ (2533 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) ใหความหมายของ การมสวนรวม ไววา หมายถง การเขารวม“ ”แสดงความคดเหน วางแผน ตดสนใจดำาเนนการ และการตดตามประเมนผล การมสวนรวมอาจเปนการเขารวมโดยตรงดวยตนเองหรอสนบสนนใหผอนเขารวม โดยผเขารวมอาจอยในฐานะผกระทำาการ (Actors) หรออาจอยในฐานะผไดรบผลประโยชน (Beneficiary)

Wine, T.A. (1982) และ Erwin, W. (1976 อางถงใน นลมณ พทกษ, 2551) ใหความหมายของการมสวนรวมไวอยางนาสนใจวา การมสวนรวมประกอบดวยมตตาง ๆ 3 มต คอ 1) มสวนรวมในการตดสนใจวาจะทำาอะไรและจะทำาอยางไร 2) สามารถมสวนรวมไดในลกษณะใด และ 3) จะแบงปนผลประโยชนอยางไรจากการดำาเนนการ การมสวนรวมตองเปดโอกาสใหประชาชนรวมคด รวมตดสนใจ แกปญหา โดยเนนการมสวนรวมอยางแขงขน ใชความชำานาญในการคดสรางสรรค และใชวทยากรทเหมาะสม รวมไปถงการตดตามผลการปฏบตงานขององคกรและเจาหนาททเกยวของดวย

สรปการมสวนรวมของประชาชน นนหมายถง การเขารวมแสดงความคดเหนตระหนกถงปญหา การวางแผน การตดสนใจดำาเนนการ ตลอดจนการตดตามประเมนผล

2.1.2 คว�มสำ�คญของก�รมสวนรวมประธาน สวรรณมงคล(2535 อางถงใน นลมณ พทกษ

2551) กลาวถง ความสำาคญของการ มสวนรวม สรปไดดงน 1. ประชาชนตระหนกในปญหาของตนเองและตระหนกถงความ

สำาคญของการมสวนรวมในการแกปญหา 2. ประชาชนมโอกาสทจะไดใชและพฒนาความสามารถของ

ตนเอง 3. เปนการระดมทรพยากรในบคคลมาใชใหเกดประโยชนสงสด

8

4. ประชาชนมความรสกเปนเจาของทำาใหการพฒนามความมนคงและตอเนอง

5. เปนกระบวนการสงเสรมระบอบประชาธปไตย ทำาใหประชาชนนนมความคดอสระในการตดสนใจ

6. เพอใหประชาชนมสวนรบผดชอบ และมอำานาจสงสดในการพฒนาชมชนเอง

อภศกด ไผทาคำา(2544) กลาวถงความสำาคญของการมสวนรวม ดงน

1. การรวมมอของประชาชนเปนสทธขนพนฐานอนชอบธรรม การเคารพใหการยอมรบ การใหประชาชนไดแสดงออกเกยวกบการปรบปรงวถชวตของเขา

2. งานพฒนาเปนงานทตองเกยวของกบประชาชนเปนจำานวนมากจำาเปนตองใหคนหมมากเหลานไดมสทธมเสยงในการแสดงออก

3. กลยทธทงหลายในการพฒนาทผานมา ยงไมสามารถสงผลถงกลมประชาชนผดวยโอกาสและยากจน และในทางตรงกนขามกลบสงผลใหกลมคนผไดเปรยบมโอกาสมากขน จำาเปนตองปรบกลยทธในการพฒนาใหมโดยใหประชาชนเขามามสวนในการวางแผนมากขน

4. ประสบการณทผานมาพบวามโครงการจำานวนไมนอยทประสบความสำาเรจโดยอาศยวธการใหประชาชนมสวนรวมในรปแบบของการรวมกลมและจดตงองคกรประชาชน

5. การมสวนรวมของประชาชนเปนเรองของการปฏบตเปนกลม หรอของกลมอนเปนผลมาจากความรสกผกพนของสมาชกแตละคนทเขามารวมเพอพทกษประโยชนของเขาเพอไดประโยชนแกสวนรวม การมสวนรวมจงจำาเปน

9

6. การมสวนรวมของประชาชนเปนตงบงชของการพฒนาชมชน ยงประชาชนมสวนรวมมากยงแสดงวาประชาชนจะไดรบประโยชนจากการพฒนามากยงขน

7. ประชาชนยอมรดวา ตนกำาลงตองการอะไร มปญหาอะไร และตองการจะใหแกไขปญหาอยางไร ถาใหโอกาสแกประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมการพฒนา ยอมชวยใหโครงการตางๆ สนองความตองการทแทจรงของประชาชนไดดกวา

2.1.3 แนวคดและกระบวนก�รก�รมสวนรวมการมสวนรวมของบคคลในการพฒนาชมชนตองยดมนศรทธา

ในตวประชาชน มความเชอมนในคณคาและศกยภาพของมนษยในประเดนตอไปน(ปารชาต วลยเสถยร ,2542)

1. บคคลแตละคนมความสำาคญและมความเปนเอกลกษณทไมเหมอนกนจงมสทธอนพงไดรบการปฏบตดวยความยตธรรม และอยางบคคลมเกยรต

2. บคคลแตละคนมสทธและสามารถกำาหนดวถการดำารงชวตของตนในทศทางทตนตองการ

3. บคคลแตละคนถามโอกาสแลวยอมมความสามารถทจะเรยนรเปลยนแปลงทศนะ พฤตกรรมและพฒนาขดความสามารถใหมรความรบผดชอบตอสงคมสงขน

4. มนษยทกคนมพลงทจะสรางสรรคความคดรเรม ความเปนผนำา และความคดใหมๆ ทซอนเรนอยและพลงความสามารถเหลานนสามารถเจรญเตบโตและนำาออกมาใชได ถาไดรบการพฒนา

5. การพฒนาพลงและขดความสามารถของชมชนในทกดานเปนสงทพงปรารถนาและมความสำาคญยงตอชวตของบคคล ชมชน และรฐ

กระบวนการมสวนรวม เปนการพฒนาทมการรวมกนดำาเนนกจกรรมโดยรวมกนกำาหนดเปาหมาย ทศทางของการพฒนา วธการดำาเนนงานโดยใหทกฝายทเกยวของกนมารวมแรงรวมใจ หลงจาก

10

ดำาเนนการผานไปของใหทกคนรวมกนประเมนวาผลทเกดขนเปนอยางไร ดงนนกระบวนการมสวนรวมมดงน ( นลมณ พทกษ, 2551)

1. รวมคดและรวมกนประชมกลม(Thinking and meeting together) เพอคนหาปญหา เสนอสภาพการณทเปนปญหาของชมชนโดยคนในชมชนรวมกนนำาเสนอ เชน การดำาเนนโครงการหมบานเขารวมกบการทองเทยวแหงประเทศไทย จดเปน Home stay ตอมาเกดปญหาสงแวดลอมดานมลพษจากนำาเสย ชาวบานจะแกไขปญหาอยางไร จะยกเลกการทองเทยวแบบ Home stay หรอไม เปนตน ถอวาเปนขนแรกของการมสวนรวมทสำาคญ

2. รวมตดสนใจ(Making decision together) สมาชกในชมชนรวมกนตดสนใจเปนความเหนชอบของชมชนรวมกนทจะดำาเนนการแกไขปญหาตางๆในชมชน จากขอท 1 ใหสมาชกในชมชนเลอกวาจะแกไขปญหาอะไรกอน ซงเปนความตองการของสมาชกนนๆ

3. รวมวางแผน(Planning together) เปนการคดทจะดำาเนนการโครงการตางๆ รวมกนอยางเปนระบบขนตอนการปฏบต

4. รวมกนดำาเนนการ(Acting together) เปนการรวมกนลงแรงลงทนในการปฏบตงาน การกระทำากจกรรมตางๆรวมกนกอใหเกดความเปนเจาของรวมกน

5. รวมกนใชประโยชน(Using together) เปนการแบงสนปนสวนผลทเกดจากการรวมกนกระทำา โดยรวมกนกำาหนดหรอวางระเบยบในการบรหารจดการในการใชประโยชนรวมกน เพอสรางจตสำานกการเปนเจาของรวมกน

6. รวมกนดแลรกษา (Maintaining together)หลงจากสรางจตสำานกการเปนเจาของรวมกนตองรวมกนดแลรกษา บรณ ทำานบำารงเพอสามารถใชสงเหลานนรวมกนไดนานๆและถอเปนสมบตของชมชนทกคนทเปนสมาชกในชมชนตองรวมกนดแล

11

7. รวมตดตามประเมนผล(Evaluating together) สมาชกของชมชนตองรวมกนประเมนดวยตวของเขาเองวามจดเดน จดทควรพฒนาอยางไร

2.1.4 รปแบบในก�รมสวนรวม รปแบบการมสวนรวมโดยทวไปแบงออกเปน 3 ลกษณะ ดงน(

นลมณ พทกษ, 2551) 1. การมสวนรวมแบบชายขอบ(Marginal

Participation) เปนการมสวนรวมทเกดจากความสมพนธเชงอำานาจทไมเทาเทยมกน ฝายหนงรสกดอยกวาหรอมทรพยากรหรอความรดอยกวา เชน ผปกครองกบผใตปกครอง ผบรหารกบผปฏบต เจานายกบลกจาง เปนตน

2. การมสวนรวมแบบบางสวน(Partial Participation) รฐเปนผกำาหนดนโยบายลงมาวาตองการอะไร โดยทรฐไมมความรความตองการของชาวบาน ดงนนการมสวนรวมกเพยงแสดงความคดเหนในการดำาเนนกจกรรมบางสวนเทานน เชนการสำารวจความคดเหน การสมภาษณประชาชน

3. การมสวนรวมแบบสมบรณ ( Full Participation) เปนการมสวนรวมทกขนตอนตงแตการกำาหมดปญหา ความตองการ การตดสนใจในแนวทางการแกปญหา และความเทาเทยมกนของทกฝาย

นอกจากนนยงมนกวชาการบางทานแบงรปแบบการมสวนรวมไวเปน 3 ลกษณะดงน

1. การมสวนรวมโดยตรง (Direct Participation) โดยผานการจดตงของประชาชนเชน กลมเยาวชนเพอทำาสาธารณประโยชนแกชมชนหรอกลมพฒนาหมบาน

2. การมสวนรวมทางออม(Indirect Participation) เปนการเขารวมโดยเปนผใหการสนบสนน ใหโครงการนนสำาเรจ

12

3. การมสวนรวมโดยเปดโอกาสให (Open Participation) โดยผานองคกรทไมมผแทนประชาชน เชน หนวยงานหรอสถาบนเปดโอกาสใหมสวนรวม

2.2 แนวคดเกยวกบก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ� 2.2.1 คว�มหม�ยของก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

การจดการศกษาใหเกดผลด มประสทธภาพ ตรงตามความตองการของประชาชน โดยเฉพาะผปกครอง ตองอาศยการนำากระบวนการมสวนรวมมาใช ซงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 กลาวถง การมสวนรวมไวในมาตรา 8 (2) ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา ซงสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 58 ไดบญญตเรองการมสวนรวมไววา บคคลยอมมสทธมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาทของรฐ ในการปฏบตราชการทางปกครองอนมผลหรออาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของตน(สำานกงานศาลรฐธรรมนญ,2551) พระราชบญญตการศกษาแหงชาตฉบบปจจบน ระบให สถานศกษาทจดการศกษาทกระดบจงตองปฏบตตามโดยการเปดโอกาสใหประชาชน ชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา ทงนเพราะเมอผปกครองควรมสวนรวมในการจดการศกษายอมจะชวยขบเคลอนใหการบรหารจดการศกษาดำาเนนไปตามความตองการของผปกครองและชมชน ชวยใหสถานศกษาไดรบการยอมรบจากชมชน ชมชนรกและหวงแหนสถานศกษา ซงสงผลใหผปกครองและชมชนสนบสนนทรพยากรการศกษา และใหความรวมกบสถานศกษาในการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ ดวยความเตมใจ

การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสย เขามารวมดำาเนนกจกรรม ตงแตการศกษาปญหา การวางแผนดำาเนน

13

การ การตดสนใจ การแกไขปญหา และการประเมนรวมกน เพอขบเคลอนใหกจกรรมนนดำาเนนไปอยางมประสทธภาพ โดยยดหลกการมสวนรวม คอ หลกรวมคด รวมทำา รวมตรวจสอบ รวมรบผดชอบ

การมสวนรวมของประชาชนและชมชน จงเปนกระบวนการทเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษารวมกบโรงเรยน เปนกระบวนการเรยนรซงกนและกน

ธรภทร เจรญด (2542) กลาววา การมสวนรวมของผ“ปกครอง คอ การสรางพฒนาการเดกใหมความเจรญงอกงามและการเรยนรทด การทผปกครองเขาไปมสวนรวมยอมเปนโอกาสทด ท”ผปกครองจะไดเรยนรบทบาท หนาททควรจะเปน นอกจากนนเดกเลก ๆ กชอบทใหผปกครองมาเยยมทโรงเรยน เพราะฉะนน โรงเรยนจงควรเปนผทเรมหรอชวยใหผปกครองเขามามสวนรวม ในการชวยเหลอ การเรยนการสอนและกจกรรมอน ๆ ในโรงเรยน อกดวย และสงทสำาคญทสดกคอ โรงเรยนจะตองเปนผเรมตนนำาผปกครองมาทโรงเรยน และชนเรยนดวยความนบถอและเปนกนเอง ซงถอเปนนโยบายระหวาง การชวยเหลอจากชมชนและผปกครอง อนจะสงผลชวยใหกจกรรมตางๆ ทงโรงเรยนมผลดยงขนผปกครองเปนผทมบทบาทสำาคญในการสงเสรมการเรยนของเดกเมอเดกอยทบาน และตองเปนผรบผดชอบในเรองการเรยนของเดกดวย

กอ สวสดพานช (2521. อางถงในธรภทร เจรญด,2542 ) กลาวไววา ผปกครองนนเปนบคคลซงจะไดรบผลการเลาเรยนของ“เดกในโรงเรยน ถงแมไมมความรบผดชอบ ในกจการของโรงเรยนกตาม แตผลของการศกษาของนกเรยนในโรงเรยนมกจะตกไปอยกบผปกครองเพราะฉะนนผปกครองจงเปนผรบผดชอบเกยวกบกจการของโรงเรยนในขนสดทาย ”

2.2.2 แนวท�งก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

14

ก�รมสวนรวมของผปกครองและชมชนในก�รจดก�รศกษ� กระทรวงศกษาธการ (เอกสารอบรมผนำาการเปลยนแปลงสำาหรบผบรหาร,2550 ) ไดเสนอแนวทางการมสวนรวมไว ดงน

1.การมสวนรวมในการจดทำาหลกสตรสถานศกษา โดยสถานศกษาสามารถเปดโอกาสใหผปกครองและชมชนจดสรางหลกสตรสถานศกษา และกำากบ ตดตามการใชหลกสตรสถานศกษา

2.การมสวนรวมในการจดการศกษา การสรางความรวมมอระหวางสถานศกษากบผปกครองและชมชนเปนยทธศาสตรทจำาเปนอยางยง ผบรหารและบคลากรในสถานศกษาควรระลกถง ซงมหลก 10 ประการ คอ

1) สรางความศรทธาและความเชอมนตอชมชน 2) ฝกใหเปนคนใจกวางและมจตสาธารณะ 3) ตระหนกในสงทจำาเปนและขาดแคลน ไมวางเฉย ทกอยาง

ทำาไดหากตงใจทำา 4) หมนสรางและปรงแตงตนเองใหเปนบคคลทมเสนหเปนท

ชนชมศรทธาของชมชนและเพอนรวมงาน 5) ออนนอมถอมตน วางตวเรยบงาย อยกบชมชนและเพอน

รวมงานไดทกเวลา 6) หลกเลยงการโตแยงทไรเหตผล พฒนาทกษะการ

ประนประนอม 7) ตอนรบชมชนดวยบรรยากาศมตรภาพ 8) พฒนาเทคนคการวเคราะหชมชนใหลกซง เพอสำารวจจดเดน

จดดอย เพอเปนฐานขอมลในการพฒนา 9) หมนแสวงหาแหลงงบประมาณ วสด ครภณฑ จากหนวย

งาน บรษท หาง รานคา โดยใชโครงการทมประสทธภาพ 10) สรางและพฒนาคานยมการสรางสมพนธภาพกบชมชน

อยางสมำาเสมอ3. บทบาทของชมชนในการมสวนรวมจดการศกษา มดงน

15

1) การมสวนรวมในการจดและสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยนทงทบานและทสถานศกษา

2) การกำาหนดนโยบาย เปาหมายการจดการศกษาแกสถานศกษา 3) การประชาสมพนธ สนบสนนกจกรรมทางการศกษา 4) การเปนผสนบสนนทรพยากรและบคลากรในการจดการศกษา 5) การตรวจสอบการจดการศกษา

4. กระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา ควรดำาเนนการ ดงน

1) สำารวจความตองการ การสำารวจขอมลพนฐาน 2) การกำาหนดมาตรฐานของสถานศกษา 3) การวางแผนพฒนาสถานศกษาตามวสยทศน พนธกจ 4) การปฏบตกจกรรม คอ แนวทางปฏบตทจะนำาไปสความ

สำาเรจ 5) การประเมนผล คอ การประเมนแนวทางปฏบต 6) การสรปผลการมสวนรวม เพอพฒนากระบวนการทำางาน

รวมกนการมสวนรวมของประชาชน และชมชนในการจดการศกษา นบ

เปนกระบวนการทสำาคญ ทจะชวยพฒนาการศกษาใหตอบสนองความตองการของทองถน โดยเฉพาะในโรงเรยนขนาดเลก หากชมชนม สวนรวมในการสนบสนนทรพยากรการศกษา รวมถงการเชญผปกครองทมความรและมเวลาวางมาเปนครพอครแมใหความรดานวชาการ ดานภมปญญากบบตรหลาน ยอมเกดผลดทงตอโรงเรยนทไดบคลากรเพม สวนผปกครองยอมภาคภมใจทไดสอนบตรหลานในโรงเรยน รวมถงนกเรยนทจะมความเคารพและนบถอในตวผปกครองเพมมากขน ซงเปนการสรางความสมพนธทดกบชนชม

16

2.2.3 คว�มสำ�คญและรปแบบของก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

     การมสวนรวมเปนพนฐานในการปกครองในระบอบประชาธปไตย  การบรหารราชการในยคใหมจงควรสงเสรมใหทกฝายทมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการแสดงความคดเหน และกำาหนดแนวทางของโครงการหรอกจกรรมนนๆ ซงจะกอใหเกดความผกพน  ความรบผดชอบรวมกนและเกดประสทธภาพในการดำาเนนงานมากยงขนโรงเรยนเปนหนวยงานการศกษาทถอไดวาเปนการบรการสาธารณะอยางหนงของรฐทจะตองจดใหประชาชนอยางทวถงและมคณภาพรวมทงสนองตอบตอความตองการของประชาชน ในการบรหารจดการศกษาของโรงเรยนจงมผทมสวนไดสวนเสยอยหลายฝาย เชน  ผปกครอง  คร  นกเรยน  ชมชน   องคกรเอกชน ฯลฯ  ดงนนจงตองใหผทมสวนเกยวของเหลานนไดมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาใหมากทสด  ซงสามารถทำาไดหลายวธ  วธหนงทเปนทยอมรบกนอยางกวางขวางในปจจบนคอการบรหารจดการโรงเรยนโดยใชโรงเรยนเปนฐานซงคณะกรรมการดำาเนนงานโครงการหนงอำาเภอ  หนงโรงเรยนในฝนกระทรวงศกษาธการ (กระทรวงศกษาธการ,2548)  ไดกลาวถงการบรหารจดการโรงเรยนโดยใชโรงเรยนเปนฐานไวไดดงน

คำาวา School – Based  Management  หรอ ( SBM ) เปนรปแบบการบรหารจดการศกษาทรเรมในประเทศสหรฐอเมรกา ในภาษาไทยยงไมมการบญญตศพททแนนอน แตนยมเรยกวา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ซงความคดเรองการจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานนน ไดรบอทธพลมาจากระแสการเปลยนแปลงของโลกธรกจอตสาหกรรม  ทประสบความสำาเรจจากหลกการวธการในการทำาใหองคกรมประสทธภาพในการทำางานมาใหผลการปฏบตงานมคณภาพและสรางความพงพอใจแกลกคาและผเกยวของมากยงขนโดยมหลกการ  ดงน

17

1. การบรหารจดการทมความเปนอสระในการตดสนใจดานตาง ๆ ไดแก

1.1  ดานบรหารวชาการ 1.2  ดานบรหารงบประมาณ1.3  ดานการบรหารงานบคล1.4  ดานการบรหารทวไป 2.การบรหารจดการแบบมสวนรวมของทกฝายทมสวนไดสวนเสยในรปของคณะกรรมการ3.การบรหารจดการตองตอบสนองและสอดคลองกบความ

ตองการของผเรยนผปกครองและชมชนมากทสด การบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานวาเปนการกระจาย

อำานาจจากสวนกลางไปยงสถานศกษาโดยตรง  ใหสถานศกษามอำานาจอสระและคลองตวในการตดสนใจในดาน วชาการบคคล   งบประมาณ และการจดระบบบรหารงานทวไป  เปนการบรหารจดการโรงเรยนทสอดคลองกบคณลกษณะและความตองการของโรงเรยน  นนคอ สมาชกโรงเรยน  อนไดแกคณะกรรมการบรหารโรงเรยน  ผบรหารโรงเรยน   ผปกครอง ตลอดจนสมาชกชมชนและองคกรอนๆ  มารวมพลงกนอยางเตมท  รบผดชอบตอการใชทรพยากร   และแกปญหา  ตลอดจนดำาเนน  กจกรรมดานการจดการศกษาของโรงเรยน ทงในระยะสนและระยะยาว  ทงนตองมคณภาพตามเกณฑมาตรฐาน และสามารถตรวจสอบได โดยมแนวคดในการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานคอ     1. เปนการระดมผเชยวชาญและผมประสบการณเพอรวมกนจดการศกษา  เปดโอกาสใหคร เจาหนาทและชมชน มสวนรวมในการตดสนใจในเรองสำาคญของโรงเรยน

2.  เปนการระดมทรพยากรดานการเงน  และดานวชาการ  เพอพฒนาการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนใหมประสทธภาพยงขน

18

3.  สรางความยดหยนในการทำางาน ทำาเกดการรเรมจดทำาโครงการใหม ๆ เพอใหตรงกบความตองการของผเรยนมากขน

4. ครและผปกครองซงมสวนรวมในการบรหารงบประมาณไดเสนอความคดเหนในการปรบปรงการศกษาอกทงเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวม ในการบรหารและจดการศกษา รปแบบการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานนนเปนการบรหารโดยคณะกรรมการ โรงเรยน ซงจะมอำานาจหนาทตดสนใจเกยวกบการกำาหนดเปาหมายของโรงเรยนวชาการงบประมาณและบคลากร  โดยคณะกรรมการโรงเรยนจะประกอบดวยผบรหารโรงเรยน  ตวแทนคร  ตวแทนผปกครอง  ตวแทนจากเขตการศกษา  ตวแทนจากสหภาพคร และตวแทนนกเรยน ซงรปแบบของการบรการนมอย4 รปแบบดวยกนคอ

1.รปแบบทมผบรหารโรงเรยนเปนหลก (Administrative Control  SBM) แนวคดในการกระจายอำานาจหนาทใหแกผบรหารโรงเรยน  เพอใหการบรหารมประสทธภาพมากทสดในระยะแรก ผบรหารมกใชวธขอคำาปรกษาอยางไมเปนทางการจากคร ผปกครอง หรอผแทนชมชน  ดงนน คณะกรรมการโรงเรยนทตงขนมกจะมบทบาทสำาคญอยทการเปนคณะกรรมการทปรกษาของผบรหารโรงเรยนนนเอง ผบรหารจะเปนประธานและเจาหนาทเขตการศกษาเปนกรรมการสวนคณะกรรมการอนๆมาจากการเลอกตงของกลมบคคลแตละประเภทในการกำาหนดนโยบาย วางแผนหาแนวทางแกไขปญหาคณะกรรมการจะมบทบาทในการรวมเสนอความคดเหนแตอำานาจในการตดสนใจขนสดทายยงคงอยทผรหารโรงเรยน

2.รปแบบทมครเปนหลก (Professional  Control SBM) การบรหารตามแนวนตวแทนคณะครมสดสวนมากทสดในคณะกรรมการโรงเรยน รปแบบนเกดจากแนวคดทวา ครเปนผใกลชดนกเรยนมากทสด ครเปนผปฏบตจงยอมจะรบรปญหาตาง ๆ ไดดกวา และถามโอกาสตดสนใจ กสามารถแกปญหาไดตรงจดมากทสด

19

3. รปแบบทชมชนมบทบาทหลก ( Community Control SBM)  จดประสงคของรปแบบการบรหารทควบคมดวยชมชน คอการเพมความรบผดชอบในการการศกษาใหแกชมชน และผปกครอง และเพอใหผรบบรหารการศกษามความพงพอใจในการศกษาทจดมากทสด แนวคดสำาคญ คอ หลกสตรของโรงเรยนควรตอบสนองความตองการและคานยมของผปกครอง และชมชนทองถนมากทสดคณะกรรมการโรงเรยนจงสดสวนจำานวนผปกครองและชมชนมากทสด

4. รปแบบทครและชมชนมบทบาทเปนหลก ( Professional Community Control SBM) แนวคดรปแบบการบรหารลกษณะนมความเชอวา ทงครและผปกครองตางมความสำาคญในการจดการศกษาใหแกเดก ครจะไดรบรคานยมและความตองการของผปกครอง ในขณะเดยวกนผปกครองกมโอกาสชวยสนบสนนการจดการเรยนการสอนของครดวยสดสวนของผแทนคร และผแทนจาก ผปกครอง/ชมชน จะมเทาๆ กนในคณะกรรมการโรงเรยนเปนคณะกรรมการ

สวนการทจะทำาใหการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานประสบความสำาเรจไดนนจะตองอาศยกลยทธทสำาคญ ไดแก

1.การกระจายอำานาจ  การบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานทมประสทธผลตองเปนการกระจายอำานาจไปใหผทมสวนไดสวนเสยซงไดแก คณะกรรมการโรงเรยน และคณะอนกรรมการไดมสวนรวมในการตดสนใจมากทสด แตละโรงเรยนตองมการตงคณะกรรมการโรงเรยนขน  ซงการกำาหนดรปแบบมาจากสวนกลาง เขตพนทการศกษา หรอโรงเรยนกำาหนดเองกได สวนใหญแลวคณะกรรมการโรงเรยนจะประกอบดวยผบรหารโรงเรยน คร ผปกครองและบคลากรอน ๆ  ซงไดมาจากการเลอกตงของแตละกลมวชาชพ จดสำาคญกคอ โรงเรยนตองมอบอำานาจการตดสนใจบางอยางใหคณะอนกรรมการและจะตองเปนเรองทสงผลตอการเรยนการสอนเทานน

20

2.การเนนทการพฒนาวชาชพคร  การพฒนาวชาชพครทประสบความสำาเรจนนจะเปนการพฒนาในภาพรวมทงโรงเรยนและเปนการพฒนาระหวางปฏบตงานโดยมแผนพฒนาตอเนอง  เปนแผนระยะยาวมการตดตามผลแนนอนการพฒนานน อาจเปนการสงครกลมหนงไปรบการ อบรม แลวมาขยายผลในโรงเรยนอกตอหนง  ในโรงเรยนทไมคอยประสบความสำาเรจมกเปนการพฒนาเฉพาะเรองหรอเฉพาะบคคลมกเปนการอบรมระยะสนๆขาดการปฏบตและตดตามผล     3. การเผยแพรขอมล และสารสนเทศ  ควรเปนการดำาเนนเพอใหผมสวนไดสวนเสยไดรบรเรองทเกยวของกบโรงเรยนมากทสด  อาจทำาในรปของการประชมสอออนไลน  หรอแฟมสะสม-งาน เพอใหผปกครองและชมชนไดศกษาขอมลสารเทศของโรงเรยน ซงขอมลทบรรจไวนอกเหนอจากผลการเรยนแลวอาจมขอมลเกยวกบงาน  โครงการ การจดซอจดจาง กำาหนดการสำาคญ ขอมล งบประมาณ บคลากร หลกสตรและกจกรรมการเรยนการสอน เปนตน     4.  การเลอกผบรหารโรงเรยนทเหมาะสม โรงเรยนทจะประสบผลสำาเรจมกจะมผบรหารทมความสามารถในการเปนผนำา รจกการมอบหมายงาน ผบรหารเปนผมบทบาทสำาคญในการกระจายอำานาจ  สนบสนนใหบคลากรในโรงเรยนมความร  และทกษะเพมขน ใหรางวลอยางเหมาะสมแกครและเจาหนาท  บทบาทสำาคญของผบรหาร คอผอำานวยความสะดวก เปนผนำา  ผสนบสนน ผนำาวตกรรม เปนผผลกดนการปฏรปการศกษา และเปนตวจกรสำาคญในการตดตอสมพนธกบภายนอกเรยน     5. การมวสยทศน  โรงเรยนสวนใหญทใชรปแบบการบรหารโดยใชโรงเปนฐานจะมวสยทศนทชดเจนเกยวกบพนธกจ คานยม และเปาหมายทเกยวกบผลทจะเกดขนกบตวผเรยนเปนวสยทศนกบแนวทางการจดหลกสตรและการเรยนการสอน รวมทงการตดสนใจเรองตางๆ

21

     6. การใหรางวล  เปนการใหรางวลกบบคคล  และกลมตาง ๆ ในโรงเรยนอยางเหมาะสม อาจจดไดหลากหลาย  เชน การใหรางวลเปนตวเงนหรอการใหคำาปรกษาแบบกนเอง การเลยงอาหารและการใหโลรางวลในการใหรางวลนน จำาเปนตองดความเหมาะสมของผรบรางวลดวยเพราะสมาชกแตละคนนนมความตองการแตกตางกน ซงการใหรางวลและแรงจใจทเหมาะสมจะมสวนชวยนำาไปสความสำาเรจในการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน การบรหารจดการศกษาโดยการมสวนรวมของชมชน( School – Base Management :SBM)  เปนการเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการศกษา  ซงจะทำาใหชมชนเกดความรสกเปนเจาของ และมสวนรบผดชอบ โรงเรยนจงควรพจารณาวา  รปแบบและวธการใดทเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนและนำามาใชใหเกดประโยชนตอประสทธภาพการจดการศกษา 2.2.4 ก�รสร�งก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ� การเปลยนแปลงทางการเมองการปกครอง และเจตนารมณ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มงเนนใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารกจการบานเมองโดยตรงมากขน ดงนน ระบบราชการจำาเปนตองยอมรบและปรบใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการเสนอแนะความคดเหน รวมปฏบตงาน และการตรวจสอบผลการดำาเนนงานถอเปนหลกการสากลทอารยประเทศใหความสำาคญและเปนประเดนหลกทสงคมไทยใหความสนใจ เพอพฒนาการเมองเขาสระบอบประชาธปไตยแบบมสวนรวมตามหลกการธรรมาภบาล ทภาครฐจะตองเปดโอกาสใหประชาชน และผทเกยวของทกภาคสวนในสงคมไดเขามามสวนรวม ในการรวมรบร รวมคด รวมตดสนใจ เพอสรางความโปรงใสและเพมคณภาพการตดสนใจของภาครฐใหดขน และเปนทยอมรบรวมกนของทกๆฝาย ในการบรหารราชการเพอประโยชนสขของประชาชน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 พระราชบญญต

22

ระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ.2545 และพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 จงตางใหความสำาคญตอการบรหารราชการอยางโปรงใส สจรต เปดเผยขอมล และการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ การตดสนใจทางการเมอง รวมถงการตรวจสอบการใชอำานาจรฐในทกระดบ ทผานมารฐบาลไดใหความสำาคญในการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน โดยไดแถลงเปนนโยบายของรฐบาลและยงกำาหนดไวเปนประเดนยทธศาสตรท 7 ของแผนบรหารราชการแผนดน (พ.ศ.2548-2551) การสงเสรมประชาธปไตยและกระบวนการประชาสงคม ซงตรงกบยทธศาสตรท 7 ของแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ.2546-2550) ทเนนการเปดระบบราชการใหประชาชนเขามามสวนรวมอกดวย

2.2.5 หลกก�รและกระบวนก�รของ ก�รมสวนรวม ในการดำาเนนการของกระบวนการมสวนรวมตองยดหลกการดงตอไปน

2.2.5.1 การระดมความคด คอ การคดคนและวเคราะหปญหารวมกน ในลกษณะของการรวมคด มใชจากฝายหนงฝายเดยว บนพนฐานความศรทธาวาทกคนทเขามามสวนรวมนนมศกยภาพ 2.2.5.2 การวางแผน คอ นำาสงทรวมกนคดมากำาหนดเปนแผนปฏบตการรวมกน ดวยการระดมทรพยากรจากทกฝาย (คน สงของ งบประมาณ เวลา ฯลฯ)

2.2.5.3 การลงมอทำา คอ การนำาแผนงานทได ไปรวมกนทำาหรอแบงงานกนรบผดชอบเพอใหเปนไปตามแผนหรอเปาหมายทวางไว 2.2.5.4 การตดตามประเมนผล คอ รวมกนตดตามผลงานททำา และแกไขปญหาทเกดขนระหวางการทำางาน รวมกนคดพฒนาปรบปรงใหงานดขน

23

2.2.5.5 การรบประโยชนรวมกน มทงผลประโยชนทางรปธรรมทตองการใหเกดตามกจกรรมททำานน และผลประโยชนโดยออม แตมความสำาคญมาก คอ การเรยนรจากการรวมคดรวมทำา และความสมพนธระหวางภาคทพฒนาไปสการมสวนรวมทสมานฉนท เสมอภาค และเอออาทรกนมากขนเปนลำาดบ

2.2.6 บทบ�ทของชมชนในก�รจดก�รศกษ�ของไทยในปจจบน

การทำาความเขาใจบทบาทของชมชนในการจดการศกษาในปจจบน จำาเปนตองขจดภาพเกา ๆ ของการศกษาในอดตใหหมดไป และตองเปลยนมมมองการศกษาใหมในแนวทางทสอดคลองกบวถชวตและกระบวนการเรยนรในสงคมชมชน บทบาทของชมชนและรปแบบในการจดการศกษาในปจจบน วถชวต ศกยภาพและขอจำากดของชมชน เปนเงอนไขทเปดโอกาสและกระตนใหชมชนเขาไปมบทบาทและสรางรปแบบการศกษาทหลากหลายขนสำาหรบบตรหลานและคนในสงคมของตน (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.สำานกงาน, มปพ. )

1. บทบาทและรปแบบในการจดการศกษาเพอพฒนาตนเอง การจดการศกษาในลกษณะนเกดขนจากศกยภาพของชมชน เพอพฒนาชมชนใหเตมศกยภาพ อนจะนำาไปสการแกปญหาและลดขอจำากดภายในชมชน การศกษาทชมชนจดขนน มงใหเกดการเรยนรทสอดคลองกบวถชวตและตอบสนองความตองการของสมาชกหรอคนทอยในบรบททางวฒนธรรมสงคมเดยวกน โดยยดหลกใหผเรยนไดเรยนในททมความร การเรยนรจงไมถกจำากดดวยเวลา สถานท เพศและวย และเปนการเปดโอกาสใหคนไดเรยนรตามอธยาศยอยางแทจรง ในทนจงเรยกรปแบบการศกษานอกชอหนงวา การศกษาในวถชมชน ชมชนไดเขาไปมบทบาทหลกใน

24

การจดการศกษาตามแนวนโดยการสรางกระบวนการเรยนรซงตองอาศยองคประกอบ 3 อยางทมอยแลวในชมชน อนไดแก คน ความร และทรพยากร

1) คน ประกอบดวย ผรหรอผทรงภมปญญา ผนำาชมชน กลมหรอองคกร และชาวบานทวไป

2) ความรประกอบดวยความรทเปนภมปญญาทองถนและความรจากภายนอกหรอทเปนภมปญญาสากล

3) ทรพยากร ประกอบดวยโภคทรพย เชน ทดน แหลนำา พชและสตว เปนตน เงนทน และผลผลต

2. กระบวนการเรยนรของชมชนในทกภาคของประเทศ พบวาการเรยนรทเกดขนประกอบดวย (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.สำานกงาน, มปพ. )

1) การวเคราะห-สงเคราะหศกยภาพและปญหาของชมชน ซงอาจ กระทำาอยางเปน ทางการหรอไมเปนทางการ และเชอมโยงสงเหลานเขากบสงคมไทยตลอดจนสงคมโลก

2) การแสวงหาทางออกทเหมาะสมและสอดคลองกบวถชวต ทางออกนอาจไดมาหลายวธ เชน การไปมาหาสกน การประชม-สมมนา การศกษาดงาน และการเรยนรผานสอประเภทตาง ๆ

3) การสรางกจกรรม เพอใหผเรยนไดพฒนาและแกปญหาทกำาลงประสบอย ซงอาจเรยกวากจกรรมเรยนร

4) การประเมนผลกจกรรม และนำาผลทไดเขาสกระบวนการวเคราะห-สงเคราะหศกยภาพและปญหาของชมชน กระบวนการเรยนรทชมชนสรางขนน สงผลใหเกดการเชอมโยงหรอการจดความสมพนธระหวางคน ความรและทรพยากร ซงกลายเปนตวกำาหนดรปแบบของการจดการศกษาเพอพฒนาตนเอง

25

3. เครอขายการเรยนร เปนอกรปแบบหนงของการจดการศกษาของชมชน เปนการเรยนรทชวยใหชมชนเขมแขงขนและรเทาทนการเปลยนแปลงภายนอก ซงตองอาศยความรและบทเรยนทหลากหลายจากองคกรอนเขามาประยกตใช ทำาใหการไปมาหาสกนระหวางชมชนหรอองคกรชมชนจงเปนสงจำาเปนไดกลายมาเปนพนฐานของเครอขายการเรยนร

2.2.7 ยทธศ�สตรก�รปฏรปก�รศกษ� พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) ซงม หลกการและจดมงหมายในการจดการศกษาเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข กำาหนดหลกในการจดการศกษา ใหเปนการศกษาตลอดชวตสำาหรบประชาชน ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษาและพฒนาสาระกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง อกทงยงกำาหนดหลกในการจดระบบ โครงสราง และกระบวนการจดการศกษา ใหมเอกภาพในนโยบายหลากหลายเชงปฏบต มการกระจายอำานาจ กำาหนดมาตรฐานการศกษาและระบบประกนคณภาพ สงเสรมมาตรฐานวชาชพครคณาจารยและบคคลากรทางการศกษา ระดมทรพยากรจากทกสวนของสงคม มาใชในการจดการศกษา การมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน ๆ นบวาเปนกฎหมายทใหความสำาคญตอการศกษาของประเทศ ซงจากสถานการณในปจจบนยงเปนชวงเปลยนผานของการจดการศกษา มการเปลยนแปลงทางดานบรบทของสงคม อาท วฒนธรรมการดำาเนนชวต เทคโนโลย โดยเฉพาะ เทคโนโลยสารสนเทศ ซงเปนเครองมอสำาคญในการตดตอสอสาร และถายทอดเทคโนโลยทำาใหสงคมปจจบนไดพฒนาไปสสงคมขอมล

26

ขาวสาร โอกาสและทางเลอกทจะเรยนรมหลากหลายมากขน การเรยนรสามารถกระทำาไดอยางตอเนองโดยแสวงหาแนวทาง และสาขาวชาทตนเองสนใจได จงเกดกระแสการตนตวตองการในการพฒนาศกยภาพของตนเอง ทงในกลมกำาลงคนในอนาคต และกำาลงคนในตลาดแรงงาน รวมถงประชาชนทวไป การแขงขนในดานเศรษฐกจโลกซงถอวาเปนประเดนสำาคญ รวมทงจากการท กระทรวงศกษาธการไดมการปรบรางแผนยทธศาสตรการพฒนาการศกษา ศาสนา ศลป และวฒนธรรม (พ.ศ. 2545 – 2549) ใหสอดรบกบสถานการณการปฏรประบบราชการ มาจดทำาเปนแผนยทธศาสตรการพฒนาการศกษา

ปฏรปการศกษา เพอศกษาและกำาหนดยทธศาสตรในการผลกดนใหเกดการปฏรปการศกษาใหบรรลตามเปาหมาย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ระบใหรฐตองจดการศกษา อบรมใหเกดความรคคณธรรม ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม สรางเสรมความรปลกจตสำานกทถกตอง ขณะทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงในการจดการศกษาของชาตอยางมากทงดานการบรหารการจดการ ครและบคลากร การจดการเรยนการสอน และอนๆ และ สภาพปญหาการจดการศกษาในขณะนน เชน ดานระบบบรหารและการจดการ (รวมศนยอำานาจไวในสวนกลาง ขาดเอกภาพ ขาดความตอเนองในนโยบาย) ดานคณภาพของการจดการศกษา (ผลสมฤทธทางการเรยนคอนขางตำา) ดานหลกสตร กระบวนการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผล (หลกสตรยงไมสามารถสนองความตองการของผเรยนทหลากหลาย การเรยนการสอนเนนครเปนศนยกลาง) ดานครและบคลากร (บางสวนยงขาดความรความสามารถ ทกษะในการจดการเรยนการสอน ขาดจตสำานกและจตวญญาณของความเปนคร จงจำาเปนตองทำาใหเกดการเปลยนแปลงในกระบวนการศกษา ตงแตนโยบาย ปจจย ขนตอน และ

27

ผลลพธ คณะกรรมการอำานวยการปฏรปการศกษา จงไดจดทำายทธศาสตรการปฏรปการศกษาเสนอตอคณะรฐมนตรพจารณาเมอวนท 2 ธนวาคม 2546 และคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบตามขอเสนอยทธศาสตรทง 5 ดาน และมาตรการเรงดวนตามยทธศาสตรการปฏรปการศกษา โดยใหกระทรวงศกษาธการและหนวยงานทเกยวของเรงรดการดำาเนนงานตามยทธศาสตรและมาตรการดงกลาวใหบงเกดผล โดยกำาหนด ยทธศาสตรการปฏรปการศกษา ทคณะรฐมนตรใหความเหนชอบ ม 5 ดาน ดงน

1) ยทธศาสตรดานหลกสตรการเรยนการสอนของการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ยทธศาสตรท 1 : การสรางความพรอมและความเขาใจใหแกคร และผบรหาร

ยทธศาสตรท 2 : ทบทวนโครงสราง สาระของหลกสตรและมาตรการเรยนร

ยทธศาสตรท 3 : ปรบระบบการรบบคคลเขาศกษาในสถาบนอดมศกษาให เกอกลกบการเรยนการสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน

ยทธศาสตรท 4 : เชอมโยงเรองหลกสตรการจดการเรยนการสอน กบการประกนภายในและการจดการภายในสถานศกษาเพอ พรอมกบการประเมนภายนอก

2 ) ยทธศาสตรการปฏรปการผลตและการพฒนาคร ประกอบดวย

ยทธศาสตรท 1 : การฟ นศรทธาวชาชพคร ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาศกยภาพครประจำาการยทธศาสตรท 3 : การผลตครแนวใหม ยทธศาสตรท 4 : เชงบรบทและเงอนไข

28

3) ยทธศาสตรการปฏรปการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต ประกอบดวย

ยทธศาสตรท 1 : การจำาแนกกลมเปาหมายใหชดเจนและกจกรรมทหลากหลาย เหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของ กลมเปาหมาย

ยทธศาสตรท 2 : การจดการความรและแหลงเรยนร ยทธศาสตรท 3 : การสงเสรมใหชมชนเปนศนยกลางของการ

เรยนรตลอด ชวต ยทธศาสตรท 4 : การจดสรรงบประมาณทมงกระจายอำานาจให

ถงกลมเปาหมายโดยตรง ยทธศาสตรท 5 : การบรหารจดการทมงเนนการสงเสรม

ประสานงานและอำานวยความสะดวก 4) ยทธศาสตรการปฏรปการศกษา ดานการมสวนรวมของพอ

แม ผปกครอง ประชาชน ชมชน และเอกชนในการจดการศกษา ประกอบดวย

ยทธศาสตรท 1 : การปรบเปลยนกระบวนทศนในการปฏบตงานของ เจาหนาทภาครฐ

ยทธศาสตรท 2 : การทบทวน ปรบปรง แกไข และการออกนโยบายกฎหมายและระเบยบปฏบต

ยทธศาสตรท 3 : การสงเสรมองคการทางสงคมตาง ๆ จดการศกษา

ยทธศาสตรท 4 : ใหภาคประชาชน เอกชน และธรกจเอกชนมสวนรวมในกระบวนการกำาหนดนโยบายตดตามตรวจสอบและ ประเมนผล

ยทธศาสตรท 5 : การสรางความพรอมในการมสวนรวม 5) ยทธศาสตรการปฏรปการอาชวศกษาและการฝกอบรม

ประกอบดวย

29

ยทธศาสตรท 1 : การปรบทศทางและแนวทางการจดการอาชวศกษาแนว ใหม(Re-orientating) ยทธศาสตรท 2 : การปรบระบบบรหารและการจดการ (Re-organizing)

ยทธศาสตรท 3 : การปรบระบบการเงนและทรพยากร (Re-financing and remobilizingresources)

มาตรการเรงดวนตามยทธศาสตรการปฏรปการศกษา ประกอบดวย

1) ปรบระบบการคดเลอกเขาเรยนในสถาบนอดมศกษา2) จดตงสถาบนพฒนาและสงเสรมคร คณาจารยและบคลากร

ทางการศกษา(สคบศ.) 3) กำาหนดมาตรการทางภาษทปฏบตไดจรง เพอจงใจภาค

เอกชนรวมจดการศกษา 4) เรงรดปรบบทบาทกรมการศกษานอกโรงเรยน ใหมงเนนสงเสรมประสานและเชอมโยงแหลงเรยนรทหลากหลาย

5) รฐตองหยดและชะลอการจดตงสถานศกษา เรงเตรยมความพรอมใหทกฝายทเกยวของ รวมทงสนบสนนการจดการศกษาทางเลอกทเกดขนในองคกรสงคมตาง ๆ

จากยทธศาสตรดงกลาว ไดเปนแนวทางของหนวยงานทเกยวของนำาปฏบตใหบรรลผลเปนรปธรรมในแตละดานอยางมากมาย เชน การปฏรปคร พฒนาหลกสตรและวธการเรยนการสอนใหเปนแบบใหม การปฏรปดานการอาชวศกษาและฝกอบรม การปฏรปอดมศกษา การปฏรปการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต การปฏรปดานการมสวนรวมของพอแม ผปกครอง ประชาชน

2.3 ยทธศ�สตรของก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

30

การพฒนาประเทศเปนหนาทของทกคนในประเทศทจะตองเขาใจหนาท และแสดงบทบาทใหถกตองเหมาะสม กลไกการพฒนาประเทศมหลายดานทคอยขบเคลอนอยตลอดเวลาไมวาจะเปนดานการศกษา ดานการเมองการปกครอง ดานอตสาหกรรม ดานการคาธรกจตางๆ เปนตน สงสำาคญทเปนพนฐานสำาหรบการพฒนาประเทศคอการพฒนาดานการศกษา ซงถอเปนหวใจสำาคญทสด เพราะการศกษาของคนในชาตเปรยบเสมอนเสนเลอดทคอยหลอเลยงในทกๆ ดาน

การใหความสำาคญในดานการศกษาถอเปนความจำาเปนเรงดวนสำาหรบทกประเทศ สำาหรบในประเทศทพฒนาแลวลวนแตเปนประเทศทมประชาชนไดรบการพฒนาดานการศกษาทดมากอนแลวคอยมงพฒนาในดานอนๆ ตอไป เหตนเองทำาใหทกภาคสวนกเรมมความตระหนกใหความสำาคญมากขน และปรากฏภาพความชดเจนขนเมอพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดบญญตสาระทเกยวกบการมสวนรวมของพอแม ผปกครอง องคกรหนวยงานตางๆ ในการมสวนรวมจดการศกษา และพฒนาดานการศกษา ไมวาจะเปนการใหสงคมไดมสวนรวมในการจดการศกษา ใหสถานศกษามการประสานความรวมมอกบผปกครอง ชมชมทกๆ ฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ซงสาระและหลกการดงกลาวลวนแลวมการระบในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตทงสน ดงนนการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษานบเปนสงสำาคญทจะชวยขบเคลอนกลไกการพฒนาประเทศอยางแทจรง

การพฒนาการศกษามความจำาเปนยงทหลายภาคสวนตองมสวนรวมไมวาจะเปนหนวยงานรฐและชมชนควรมบทบาทชวยเหลอครอบครวและสงเสรมใหผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษาสนบสนนใหสถานศกษาทำาหนาทเปนแหลงเรยนรใหกบนกเรยน การประสานหนวยงานตางๆ เพอใหความชวยเหลอนกเรยน ครและโรงเรยน รวมทงรวมกบโรงเรยนจดทำาหลกสตรสถานศกษาททาทาย

31

พรอมคมอคร แบบฝกหด และแนวทางจดกจกรรม บทบาทของโรงเรยนควรรวมมอกบชมชนและสงคมเพอพฒนาครใหสามารถสนองความตองการในการเรยนของเดกและผปกครอง การสรางสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหมความปลอดภยถกสขลกษณะความเปนระเบยบสวยงาม ใหความรและสรางความไววางใจกน การสรรหาครและผบรหารทมคณภาพใหมคณธรรม จรยธรรม และเปนผเรยนรตลอดชวตมาบรหารงานโรงเรยน บทบาทของครใชวธการสอนและวธประเมนทผานการทดสอบและวจยมาแลววาไดผลดตอการพฒนาของผเรยน จดเนอหาวชาทกวางลก เปนทสนใจทงแทรกขอคดทางคณธรรมจรยธรรมในบทเรยนตามกจกรรมอยางมความเหมาะสม มบรรยากาศของการเรยนรทมความสข ครมความผกพนระหวางนกเรยน ผปกครอง และชมชน เปนตวอยางในการเรยนรตลอดชวต

จากทกลาวมาขางตนทกคนคงปฏเสธไมไดวาทำาไมประชาชนจะตองมสวนรวมในการจดการศกษา นนกเพราะเราตองการสรางฟนเฟองทแขงแกรงรองรบการพฒนาประเทศ แตอยางไรกตามถงแมวากฎหมาย หรอนกวชาการทางการศกษาจะใหความสำาคญตอการจดการศกษาโดยสงเสรมการมสวนรวมของภาครฐ ภาคประชาชน เอกชน แตมมมองในการปฏบตแลวกคงปฏเสธไมไดอกเหมอนกนวาการมสวนรวมนนเกดขนนอย ทงๆททกภาคสวนกใหความสำาคญเสมอมา จงเปนเหตใหตองสนใจลกษณะและรปแบบของการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษาอยางจรงจงชดเจน

จากการศกษาของ ศรกาญจน โกสมภ (2542) ไดศกษาวจยการมสวนของชมชนและโรงเรยน ไดแบบของการมสวนรวม 3 แบบ ประกอบดวย

1) การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนแบบชายขอบ (Margiral Participation) เปนลกษณะการมสวนรวมมอ หรอการทำากจกรรมรวมกนระหวางโรงเรยนและชมชนทมขอจำากดอนทำาใหมการมสวนรวมไมเตมท คอมนอยนนเอง ขอจำากดนอาจเกดจาก

32

ความสมพนธเชงอำานาจทไมเทาเทยมกนระหวาง 2 ฝาย ฝายหนงรสกวาตนเองดอยอำานาจกวาหรอมทรพยากรเชงอำานาจ เชน เปนผมความรนอยกวาจงทำาใหไมปรารถนาเขามามสวนรวมอยางเตมท นนคอความเขมขนของการมสวนรวมนอย

2) การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนแบบเปนบางสวน (Partial Participation) การมสวนรวมแบบบางสวนเปนการเขามาเกยวของของประชาชนในชมชน หรอกจกรรมการศกษาในระดบความเขมขนมากกวาแบบชายขอบ กจกรรมโดยคณะกรรมการโรงเรยนจงมความสำาคญทรฐถอวาเปนนโยบายสำาคญ ซงสามารถสรางความชอบธรรมในการจดการศกษาของไทย

3) การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนแบบสมบรณ (Full Participation) เปนการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชนโดยทงสองฝายรวมกนอยางเขมขน และเทาเทยมกน ตางฝายตางมอทธพลตอกจกรรมรวมกน ทกฝายมสวนรวมไดเตมท

จากทง 3 แบบการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนคงเปนทชดเจนวาความคาดหวงของทกคนคงอยากใหเปนลกษณะการมสวนรวมแบบสมบรณมากทสด แตความเปนจรงแลวความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชนจะอยในแบบบางสวน หรอไมกแบบชายขอบเปนสวนใหญ จงทำาใหระบบการศกษาของประเทศประสบกบปญหาหลายอยางตามมา

กลไกการมสวนรวมของชมชนกบโรงเรยนคงไมราบรนสวยหรอยางทเขยนไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต แตตรงกนขามความสมพนธระหวางสถานศกษาและชมชนนบวนยงเหนหางออกไปทกท ยงมความไมเทาเทยมกนดวยสภาพสงคมทมการเปลยนแปลงเปนสงคมเมองมากขน ผปกครองกไมเขาใจความเคลอนไหวและการปรบเปลยนนโยบายการศกษาของรฐ และสถานศกษา และมทศนคตทไมดเปนตวนำา ตางฝายตางมความเหนทแตกตางกน รวมทงภารกจการงานของผปกครองกมสวนทำาใหไมสามารถเขามามสวนรวมในการ

33

จดการศกษา ซงแตเดมเคยเปนสงคมชนบทมการพงพาอาศยกนและกน กจกรรมธรรมเนยมประเพณทมความเกยวโยงเชอมผกพน ผสานกนระหวางวด บาน และโรงเรยน กจกรรมเหลานจางหายไป ประกอบกบการอพยพยายถนฐานทำากนไปสรางสงคมใหม ทำาใหความผกพนระหวางกนมนอยลง

ในสภาวะปจจบนการจะใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาคงจะทำาไดยาก และถงแมทำาไดกประสบผลสำาเรจนอย ทงนกแลวแตพนท แลวแตบรบททแตกตางทงนกดวยเหตปจจยตางๆ ทกลาวมาขางตน อยางไรกตามหากมความจรงจงจรงใจในการพฒนาการศกษา การศกษาขอมลพนฐานชมชน บรบทชมชนเพอเปนขอมลสำาหรบวางแผนการเรมตนสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน ( ศรกาญจน โกสมภ, 2542) ถอเปนสงสำาคญ แตอกวธการหนงทจะสงเสรมใหเกดรปแบบการมสวนรวมทดของชมชนไดอกครง และนาจะเปนการแกปญหาทดอกหนทางหนงจำาเปนอยางยงทโรงเรยนจะตองหนหนาเขาหาชมชน โดยโรงเรยนเปน ผเรมตนกอน ดกวาจะใหชมชนหนมาหา ซงวธการนจะสามารถทำาไดงายกวา โดยปกตแลว ชมชนจะมความคาดหวงเสมอวาสถานศกษานาจะเปนแหลงเรยนร มขอมลทางวชาการมากมายทงเอกสาร และทรพยากรบคคลสำาหรบการเรยนร หากโรงเรยนนำาศาสตรความรตางๆ เหลานเขาหาชมชน เปนการชวยเหลอชมชนกอนทจะใหชมชนยนมอมาหาเรา นาจะเปนจดเรมตนของการมสวนรวมระหวางโรงเรยนกบชมชน ซงเปนยทธศาสตรทนาจะทำาใหการสรางความสมพนธไดด

บทบาทของชมชนและสถานศกษาทจะผลกดนใหเกดจดเรมตนของการพฒนาประเทศทยงยน โดยสงเสรมใหมการพฒนาทรพยากรมนษยเพอใหไดมาซงทนทางมนษยในการพฒนาประเทศจำาเปนอยางยงทจะตองกำาหนดบทบาทและแสดงบทบาทของตนใหชดเจน

บทบ�ทของชมชน ประชาชนตองรวมเสรมสรางความเขมแขงใหกบบาน วด โรงเรยน และองคกรปกครองสวนทองถนใหเปน

34

สถาบนสงคมทมบทบาทหลกในการขบเคลอนการพฒนาและเปนสถาบนทางสงคมทมบทบาทหลกในการเพมทนทางสงคมในชมชน และสนบสนนการจดการองคความรในชมชนใหเปนระบบ เกดการคมครองภมปญญาทองถน และนำาไปใชประโยชนตอสวนรวม

บทบ�ทของสถ�นศกษ� สถานศกษาเปนแกนนำาใหกบชมชนในการวจยทองถน เพอนำาทนทางสงคม ทนทางปญญา ทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทมในทองถนมาตอยอดเสรมกบการวจยทมอยในทองถน การวจยเพอแกปญหาและสรางภมคมกนในทองถน สถานศกษารวมกบชมชนในการขบเคลอนการพฒนา และเพมทนทางสงคมใหสอดคลองกบโอกาส ศกยภาพและความพรอมของแตละพนท โดยการสรางความสมพนธ สงเสรมการรวมตว รวมคด รวมทำาในพนทโดยรวมพฒนาคนในชมชนใหมคณภาพ นอกจากนโรงเรยนควรสรางองคความรสชมชน โดยทำาการวจยรวมกบชมชน รวมทงเปนแหลงขอมลของชมชน และทปรกษาทางวชาการ ตลอดจนสรางกระบวนการเรยนรใหแกชมชน และสนบสนนใหชมชนมศกยภาพในการจดการความรเพอการพฒนาทองถนตนเอง นอกจากนนควรสรางหลกสตรการเรยนการสอนโดยนำาวถชวตในแตละทองถนเปนสอในการเรยนรและพฒนาบคลากรทมบทบาทในการพฒนาทองถนตอไป(สรศกด หลาบมาลา, 2549)

กลาวโดยสรปกลไกการพฒนาประเทศทสำาคญอกประการหนงคอการทประชาชนมสวนรวมในการจดการศกษาของแตละทองถนของตนเอง ซงการมสวนรวมนนเกดขนระหวางสองฝายคอทงชมชน และสถานศกษา เปนการเออเฟ อกนและกน กลาวคอชมชนตองรวมสรางความเขมแขงใหกบบาน วด โรงเรยน และองคกรปกครองสวนทองถน เพมทนทางสงคม สนบสนนการจดการองคความร การถายทอดภมปญญาทองถน รวมคด รวมทำาใหพนทโดยรวมพฒนาคนในชมชนใหมคณภาพเพอเปนทนทางมนษย สวนบทบาทของโรงเรยนกตองเปนแหลงความร สรางองคความรสชมชน รวมวจยกบ

35

ชมชน เปนทปรกษาหารอทางวชาการ สรางกระบวนการเรยนรใหแกชมชน สนบสนนใหชมชนมศกยภาพในการจดการความรเพอการพฒนาทองถนตนเอง สรางหลกสตรการเรยนการสอนโดยนำาวถชวตในแตละทองถนมาเปนสอการเรยนร หากทกสวนใหความสำาคญซงกนและกน รวมทงมความตระหนกรวมกนกจะเปนจดเรมตนของการพฒนาประเทศทสมบรณ และยงยนตลอดไป

2.4 ก�รวจยและก�รพฒน� (research and development)

การวจยและการพฒนา เปนกระบวนการทพฒนามาจากวงการอตสาหกรรม ซงมการนำาผลทไดจากการวจยไปออกแบบและพฒนาผลตภณฑหรอกระบวนการใหม ๆ โดยมการวจยเพอตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑทพฒนา การตรวจสอบคณภาพอาจทำาเปนการวจยเพอทดลองใชผลตภณฑอยางเปนระบบ มการประเมนผล และนำาผลการวจยมาปรบปรงเอพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพจนไดมาตรฐานทกำาหนด ( Hall, Borg and Gall, 1996 อางถงในนงลกษณ วรชชยและสวมล วองวาณช,2544) กระบวนการวจยและพฒนา จงเปนกระบวนการแสวงหาความรใหมหรอประดษฐคดคนสงใหม ทประกอบดวยกระบวนการวจย (research - R) และกระบวนการพฒนา (development - D)ขนตอนก�รวจยและพฒน�

ขนตอนหลกในการดำาเนนการวจยและพฒนามขนตอนของการดำาเนนงานทสำาคญแบงตามกระบวนหลกเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนก�รวจย (R) และขนตอนก�รพฒน� (D) ซงอาจดำาเนนการตามขนตอนทงสองซำา ๆ กนหลายรอบกได โดยทวไปการวจยและพฒนาทางอตสาหกรรมมขนตอนการดำาเนนงาน 4 ขนตอน นกวจยเรมตนการดำาเนนงาน

36

ขนตอนแรก เปนขนตอนการวจยตอนท 1 (R1) เพอแสวงหาความรและแนวทางการพฒนาผลตภณฑนำามาจดทำาแผนพฒนาผลตภณฑ

ขนตอนทสอง เปนขนตอนการพฒนาตอน 1 (D1) ซงนกวจยปฏบตการพฒนาผลตภณฑตามพฒนาผลตภณฑทกำาหนดไว

ขนตอนทส�ม เปนขนตอนการวจยตอนท 2 (R2) เพอตรวจสอบและประเมนคณภาพของผลตภณฑทพฒนาขน หาขอบกพรองและวธการปรบปรงแกไข

ขนตอนทส เปนขนตอนการพฒนาตอน 2 (D2) เพอปรบปรงและพฒนาผลตภณฑ

ทงนนกวจยอาจดำาเนนการตามขนตอนท 3 และ 4 ซำา ๆ หลายรอบจนกวาจะไดผลตภณฑมคณภาพตามมาตรฐานทกำาหนด กระบวนการวจยและพฒนาจงทขนตอนเรยงจาก R1-D1-R2-D2 … ซงอาจมขนตอนตอเนองกนไปจนกวาจะไดผลตภณฑทมคณภาพไดตามมาตรฐาน ดงภาพ

แผนภาพท 1 ขนตอนการวจยและพฒนาทมา : นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวาณช(2544) ก�รวจย

และพฒน�เพอก�รปฏรปทงโรงเรยน กรงเทพฯ :จฬาลงกรณมหาวทยาลย

37

R1การวจย

เพอทำาแผนพฒนา

D1การพฒนาตามแผนพฒนา

R2การวจยเพอการ

ตรวจสอบ

D2การ

ปรบปรงและพฒนา

R3การวจยเพอการ

ตรวจสอบ

เมอนกการศกษานำากระบวนการวจยและพฒนามาประยกตใชในวงการศกษา ไดรปโมเดลการวจยและการพฒนาทางการศกษา (Educational R & D) หลายแบบ Gall, Borg and Gall (1996 อางถงใน นงลกษณ วรชชยและสวมล วองวาณช,2544) รายงานวาโมเดลการวจยและการพฒนาการเรยนการสอน ของ Walter Dick และ Lou Carey ซงมขนตอนในการดำาเนนการวจย 10 ขนตอน ดงตอไปน

ขนตอนท 1 การกำาหนดจดมงหมายหรอเปาหมายของการพฒนาการเรยนการสอน ซงรวมทงการสำารวจความพรอม และการประเมนความตองการจำาเปน

ขนตอนท 2 การศกษาวเคราะหกระบวนการเรยนการสอน เพอใหไดทกษะเฉพาะ วธการสอน และกจกรรมทพงประสงคททำาใหผเรยนเกดการเรยนร

ขนตอนท 3 การกำาหนดมาตรฐานและตวบงชซงบอกระดบความสำาเรจของพฤตกรรม หรอทกษะทตองการใหผเรยนเกดการเรยนร

ขนตอนท 4 การกำาหนดวตถประสงคเชงพฤตกรรมจากทกษะเฉพาะทไดในการวเคราะหการเรยนการสอน และจากมาตรฐานและตวบงชทกำาหนดไว

ขนตอนท 5 การพฒนาแบบสอบองเกณฑ และใชในการประเมนพฤตกรรมของผเรยน

ขนตอนท 6 การพฒนากลยทธการเรยนการสอนทจะชวยใหผเรยนบรรลเปาหมายทตองการ

ขนตอนท 7 การพฒนาสอการเรยนการเรยนการสอน เชน ตำารา สอ เพอใชในการพฒนาการเรยนร

ขนตอนการดำาเนนงานในขนตอนท 4-7 เปนขนตอนการพฒนาซงนกวจยตองลงมอปฏบตงานนนคอ การดำาเนนการเรยนการสอนโดยใชกลยทธการสอน สอการเรยนการสอน และแบบสอบ

38

องเกณฑทพฒนาขนไปใชในการเรยนการสอน นกวจยอาจทำาการทดลองใชวธสอน หรอใชสอการสอนทพฒนาขนกบผเรยนแบบตวตอตวกอน แลวจงปรบปรงและนำาไปทดลองใชกบผเรยนกลมเลก ๆ 6-8 คน จากนนจงทดลองใชในสภาพการเรยนการสอนจรงกบนกเรยนทงหอง

ขนตอนท 8 การออกแบบ และการประเมนความกาวหนา (formative evaluation) ของผเรยน นกวจยตองรวบรวมขอมลผลการประเมนความกาวหนาจากการดำาเนนการทดลองโดยกำาหนดชวงเวลาการประเมนตามความเหมาะสม แลวรวบรวมผลการประเมนและขอมลเชงคณภาพจากการสงเกตและการสมภาษณระหวางการทดลอง

ขนตอนท 9 การปรบปรงการเรยนการสอน โดยใชขอมลทไดจากการทดลองในขนตอนท 8 การปรบปรงและการพฒนาในขนตอนนอาจเปนการปรบปรงการดำาเนนงานในขนตอนใดกไดตงแตขนตอนท 2-8 ดงนนกระบวนการดำาเนนงานจงเปนวงจรยอนทวนซำากลบไดหลายรอบจนกวานกวจยจะไดการเรยนการสอนทมมาตรฐานตามเปาหมายทกำาหนดไว จงจะดำาเนนการในขนตอนตอไป

ขนตอนท 10 การประเมนผลสรป ขนตอนนเปนการประเมนขนสดทายเพอสรปผลการวจยและพฒนาทงหมดนำาไปใชประโยชนตอไป

งานวจยครงนนำากระบวนการวจยและพฒนามาใชดงนR1 ขนตอนการวจยตอนท 1 เพอแสวงหาความรเรองรปแบบ

การมสวนรวมในการพฒนาการศกษาของผปกครอง ซงวธการวจยในการศกษาจากเอกสารแนวคดทฤษฎและงานวจย และวธการสมภาษณระดบลก (In-dept-Interview) จากผบรหารโรงเรยนทประสบความสำาเรจในการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษา เพอใหไดกรอบแนวคดรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครอง

39

D 1 ขนตอนการพฒนาตอนท 1 วเคราะหรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครอง โดยกำาหนดตามยทธศาสตรการมสวนรวมในการจดการศกษาทง 4 ดานโดยสรางแบบสอบถามผปกครอง และแบบสมภาษณครและผบรหาร

R2 ขนตอนการวจยตอนท 2 เพอตรวจสอบรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครองตามยทธศาสตรทง 4 ดานทไดจาการการพฒนาขนตอน D1 โดยการนำาแบบสอบถามไปเกบขอมลจากผปกครองกลมเปาหมายและแบบสมภาษณจากครและผบรหารกลมเปาหมาย

D2 ขนตอนการวจยตอนท 2 เพอพฒนารปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครองโดยวเคราะหและสงเคราะหขอมลจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณ เพอรางรปแบบการพฒนาศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา จากนนนำาเสนอดวยวธการ Focus Group จากผทรงคณวฒ

2.5 ง�นวจยทเกยวของ

กงแกว วานชกล. (2549). ทำาการศกษา เรอง การมสวนรวมในการสงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอศกษาการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในดานการสงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา และการรวมสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถน ตลอดจนศกษาปญหาและรวบรวมขอเสนอแนะ ดวยวธการประยกตใชวธการวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณแบบกงโครงสรางวเคราะหขอมล และเสนอผลการวเคราะหเชงพรรณนาจากกลมผใหขอมลทเปนคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โรงเรยนราชบพธ ปการศกษา 2548 จำานวน 15 คน ผลการวจย พบวา

1. การมสวนรวมในการสงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา และการรวมสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของ

40

ทองถน พบวา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมบทบาทในดานการสนบสนน การระดมทรพยากร ในรปของทนทรพย เพอจดซออปกรณทางการศกษา สำาหรบการมสวนรวมสนบสนนแหลงเรยนร ภมปญญาทองถน และการรวมเปนวทยากรใหกบโรงเรยน

2. ปญหาการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในการสงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา และการรวมสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถน พบวา ในดานการรวมระดมทนทรพยและอปกรณทางการศกษา รวมทงการชวยสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถน ปญหาเนองจากคณะกรรมการสถานศกษาฯ ไมสามารถสละเวลามารวมประชมได เพราะตองประกอบอาชพและโรงเรยนขาดการประสานงานทด

3. การรวบรวมขอเสนอแนะเกยวกบการสงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา และการรวมสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถน พบวา ใหโรงเรยนปรบปรงการประสานงานใหเปนระบบและจดทำาขอมลเกยวกบอาชพ ตำาแหนงหนาทการงานของคณะกรรมการสถานศกษาฯ ผปกครองทกคน อกทงควรสรางความตระหนกถงบทบาท หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน เพอการมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

สมประสงค วทยเกยรต และคณะ. (2549). ทำาการวจยเรอง แนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา โดยมจดมงหมายเพอ (1) ศกษาสภาพการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาทอยในปจจบน (2) ศกษาความคดเหนของประชาชนและตวแทนของหนวยงานทรบผดชอบจดการศกษา และ (3) เสนอแนวทางสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา นกวจยไดดำาเนนการศกษากรณตวอยาง 5 ชมชนทประสบผลสำาเรจในการมสวนรวมจดการศกษา ดวยการสงเกตและการสมภาษณขอมลทไดจากกรณตวอยาง นกวจยไดนำามาพฒนาแบบสอบถามสงทาง

41

ไปรษณยไปยงกลมตวอยางซงใชการสมแบบหลายขนตอน เพอใหไดกลมตวอยางในระดบอำาเภอและระดบตำาบล ซงประกอบดวยประชาชนและตวแทนของหนวยทรบผดชอบการจดการศกษา รวมกลมตวอยางทงหมด จำานวน 450 คน และใชการวเคราะหเนอหากบขอมลทไดจากกรณตวอยาง สวนขอมลทไดจากแบบสอบถาม วเคราะหดวยคาสถตรอยละ มชฌมาเลขคณตสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสถตท และการวเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา ปจจบนผนำาชมชนมโอกาสเขาไปรวมเปนทปรกษาและกรรมการโรงเรยน ผทรงคณวฒในชมชนไดมสวนรวมเปนวทยากร ผปกครองนกเรยนและชาวบานจะมสวนรวมในการประชม รวมแรง รวมออกเงนหรอสงของในการสนบสนนกจกรรมของโรงเรยน กลมตวอยางเหนวา กจกรรมทชมชนควรเขาไปมสวนรวม คอ การชวยประชาสมพนธงานการศกษา การสำารวจความตองการทางการศกษาของชมชนและการจดทำาแผนการศกษาของชมชน สวนแนวทางสงเสรมการมสวนรวมในการจดการศกษา คอ การใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในรปคณะกรรมการการศกษาของชมชน การเปดโอกาสใหชมชนเขาไปมสวนรวมในทกกจกรรมการศกษาในโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา การมสวนรวมในรปเครอขายการศกษา การสนบสนนทรพยากร และการจดตงองคกรการศกษาของชมชนขนเปนหนวยงานอสระโดยตรงในการดแลการจดการศกษาของชมชน ขอเสนอแนะแนวทางสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษาของคณะผวจย คอ ในขนแรกตองมการเตรยมความพรอมใหผนำาชมชนและประชาชนมความรความเขาใจในบทบาทของตนเองในการเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษา ควรมการพฒนาผบรหารและบคลากรทางการศกษาใหเหนความสำาคญของการมสวนรวมของชมชน ยอมรบฟงความคดเหน มทกษะและประสบการณในการทำางานรวมกบชมชน ขนทสอง คอ สงเสรมการมสวนรวมของทกคนในชมชนในการจดการศกษาทกเรอง โดยเปดโอกาสใหเขามารวมดวยวธการ

42

ตางๆ ทชมชนเหนวาเหมาะสมไดรบการยอมรบ รสกวามคณคา มศกดศร และมความภาคภมใจทเขามามสวนรวม ซงจะนำาไปสการสรางเครอขายรวมกนในชมชน ทงนรฐจะตองกำาหนดเปาหมายและมาตรการในการสงเสรมทชดเจน เพอจงใจใหเกดการมสวนรวม นำาไปสความเกยวของผกพนและตกลงรวมใจกนใหการมสวนรวมนนคงอยตลอดไป

ประสงค ปรโต. (2547) ทำาการ ศกษาปญหา การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาขนพนฐาน โรงเรยนบานหนองผกแวน ผลการวจยพบวา ยทธศาสตรในการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาขนพนฐาน ม 5 ยทธศาสตรทสำาคญไดแก ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข ยทธศาสตรในการสรางทมงานและทำางานเปนทม ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร และ ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

ปรชา สมจนทร. (2546). ทำาการศกษาเรองการพฒนาบคลากรดานงานสมพนธ กบชมชนโรงเรยนบานหนองหลวง สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 2 โดยใชหลกการวจยเชงปฏบตการตามแนวความคดของเคมมสและแมกแทกการท (KEMMIS AND MC TAGGART) ดำาเนนการพฒนา 2 วงรอบ แตละวงรอบประกอบดวย การวางแผน(Planning) การปฏบต (Action) การสงเกต (Observation) การสะทอนผล (Reflection) กลมผรวมศกษาคนควา มจำานวน 10 คน ประกอบดวยขาราชการครโรงเรยนบานหนองหลวง ทงหมด 10 คน เครองมอทใชในการศกษาคนควาประกอบดวย แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบมโครงสราง และแบบสงเกต การวเคราะหขอมลและการจดกระทำาโดยวธพรรณนาวเคราะห โดยการตรวจสอบขอมลใชเทคนคการตรวจสอบแบบหลายมต (Triangulation

43

Technique) ผลการศกษาพบวาการพฒนาบคลากรดานงานความสมพนธกบชมชนมความสำาคญและมความจำาเปนอยางยงโดยเฉพาะการจดทำาคมอการพฒนาบคลากรดานงานความสมพนธกบชมชนเพอเปนแนวทางในการสรางความสมพนธอนดระหวางโรงเรยนกบชมชนในการดำาเนนการจดกจกรรมดานตางๆ ทสงผลดตอการบรหารโรงเรยน การจดกจกรรมการเรยนการสอนและการใหบรการแกชมชนอนเปนแนวทางทจะนำาชมชนเขามามบทบาทในการมสวนรวมพฒนาโรงเรยนและชมชน เพอทจะนำาไปสความเจรญกาวหนาในดานการจดการศกษาใหแกบตรหลานในเขตบรการของโรงเรยน

ศรกาญจน โกสมภ; และ ดารณ คำาวจนง. (2545). กลาวถง เรอง แหลงเรยนร เพอการปฏรปการโดยกลาวถง การเรยนรจากแหลงเรยนร ซงเปนการจดการเรยนรทโรงเรยนสามารถจดกจกรรมททำาใหผเรยนเกดการเรยนรไดหลายลกษณะ เชน การเรยนรตามความสนใจของผเรยน การเรยนรเปนกลม การเรยนรจากสภาพจรง ทมแหลงเรยนรในชมชน โดยจะทำาใหผเรยนสามารถสรางหรอสรปความรดวยตนเองหรอออกแบบการเรยนรใหเหมาะสมกบความสนใจของตนเอง เปนการเรยนรผานประสาทสมผสทงหา ซงจะทำาใหความรหรอการเรยนรทผเรยนมประสบการณเปนการเรยนรทมความหมายและประทบอยในความทรงจำาของผเรยนตลอดไป จงสอดคลองกบแนวทางการปฏรปการศกษาทเนนใหผเรยนเรยนอยางมความสข สอดคลองกบแนวทางการจดการเรยนรในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทเนนการใหสอดคลองบรบททแตกตางกนของแตละโรงเรยนและแตละชมชน แหลงเรยนรทสามารถนำามาใชในการจดการเรยนรทง 8 กลมสาระการเรยนร ทมอยทงในหองเรยน นอกหองเรยนและนอกโรงเรยน ทจะทำาใหนกเรยนเกดการเรยนรแบบบรณาการ และในตอนทายผเขยนยงไดใหขอมลแหลงเรยนรทสำาคญในประเทศไทย ททางราชการสนบสนนใหจดทำาขนและสงเสรมใหเปนแหลงเรยนรทครสามารถนำานกเรยนไปทศนศกษา ไดแกแหลงเรยนร

44

ทเปนพพธภณฑสถานแหงชาต อทยานประวตศาสตร อทยานแหงชาต วนอทยาน สวนพฤกษศาสตรและอน ๆ

เขมเพชร แกนสา. (2543 ) ทำาการศกษาการมสวนรวมของชมชนในการบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสำานกงานประถมศกษาจงหวดรอยเอด.พบวา อปสรรคในการมสวนรวมของชมชน คอโรงเรยนไมแจงหรอประชาสมพนธหรอทำาความเขาใจใหกบชมชนไดทราบแสดงใหเหนวา ชมชนมความตองการเขามามสวนรวมในการจดการศกษาและตระหนกในความสำาคญของการศกษา นอกจากนการรวมประชม อบรม สมมนาแลกเปลยนเรยนรเปนยทธศาสตรสำาคญในการพฒนาความรวมมอกบชมชนและยงเปนการใหความรเกยวกบนโยบายการจดทำาใหผปกครอง(ชมชน)ไดรบการพฒนาไปพรอมกบกระบวนการทำางานโดยมเปาหมายรวมกนคอการพฒนาผเรยนรวมทงการประเมนดานพฤตกรรมของนกเรยนรวมกบคร(ภายใตแผนงานแลโครงการตางๆ)

ภาณวฒน ภกดวงศ. (2541). ทำาการศกษา เรอง ความสมพนธระหวาง โรงเรยน-ประชาชน-ชมชน กบนโยบายการกระจายอำานาจทางการศกษา : ยทธศาสตรหนงในการปฏรปการศกษา ดวยการใชยทธศาสตรการปฏรปการศกษาทกระทรวงศกษาธการไดกำาหนดแผน/นโยบายทจะใหมการกระจายอำานาจทางการศกษาจากกระทรวงไปสกรม จงหวด และสถานศกษาตามลำาดบ เพอใหการบรหารแผนและนโยบายการปฏรปการศกษาในระดบตางๆ ไดสอดคลองกบนโยบายการกระจายอำานาจของรฐบาล และเปนการแกไขปญหาการจดบรการการศกษาใหสอดคลองกบความตองการของชมชน ดงนน การกระจายอำานาจการตดสนใจในการจดการและการบรหารการศกษาใหทกฝายไดเขามามสวนรวมโดยตรงทงในแงการรวมคด รวมทำา รวมตดสนใจ รวมประเมน และรวมรบผดชอบ กบมแผนยทธศาสตรเปนเครองมอในการดำาเนนการทกระดบ โดยแตละระดบกำาหนดแผนยทธศาสตรของแตละหนวยสำาหรบเปนเครอง

45

มอกำากบทศทางในการจดการและบรหารการศกษา มการสรางพนธกจในการปฏรปการศกษารวมกน โดยใชแนวทางการเขามามสวนรวมในการจดการและบรหารการศกษา โดยคณะกรรมการโรงเรยนซงมาจากผปกครองและชมชน และสงทสำาคญทสด คอ สถานศกษาจะตองกำาหนดและใชแผนยทธศาสตรเปนเครองมอในการดำาเนนการ ผบรหารการศกษาทกระดบจะไดรบอำานาจการตดสนใจมากขน และตองมการทำางานรวมกนใหการสนบสนนใหกบชมชนเขามามบทบาทในการจดการและบรหารการศกษามากขน ผเขยนไดคนพบจากงานวทยานพนธ ทอาจจะกลาวไดวา มความเปนไปไดคอนขางมาก เพราะประชาชนและชมชนมความพรอมทจะเขามามสวนรวมและแสดงบทบาทในการรวมคด รวมตดสนใจ และรวมรบผดชอบในการจดการและการบรหารการศกษา ซงจากแนวคดในการพฒนานโยบายการกระจายอำานาจทางการศกษาทจะเปนไปได จำาแนกตามประเดนหลกๆ ไดดงน

1. ประเดนทเกยวของกบรปแบบของการกระจายอำานาจทางการศกษา การผสมผสานลกษณะการแบงอำานาจ และการใหอำานาจในการตดสนใจ มสทธ ความเปนอสระ และดำาเนนการจดการและบรหารการศกษาตามความชอบธรรมของนยบญญตในตวบทกฎหมายเพอใหทองถนสามารถพฒนาตนเองไดบนพนฐานการตดสนใจในรปแบบของคณะกรรมการการศกษา เขามามบทบาทและมสวนรวมในการจดการศกษาของทองถน

2. ประเดนของการพฒนานโยบายการกระจายอำานาจทางการศกษา ซงควรมลกษณะและวธการงายๆ ในภาพรวมใหญของสงคม โดยเรมตนจากการกอตวนโยบาย ความพรอมในมตองคบคคลและองคระบบ มความสอดคลองกบลกษณะและแนวทางการกระจายอำานาจทางการศกษา การตดสนใจในการประกาศใชนโยบาย การนำานโยบายไปใชในทางปฏบต และ

46

3. ประเดนทเกยวกบการประเมนนโยบาย แนวทางการพฒนานโยบายการกระจายอำานาจของหนวยงานของรฐในระดบกระทรวง เปนทศทางในการจดการและบรหารการศกษา ความสมพนธระหวางโรงเรยน ผปกครอง และชมชนในอนาคต เพอการพฒนาตนเองของทองถนและชมชนไดตอไป

วราภรณ วงษใหญ (2540 ) ไดสรปผลการวจยการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา ภายใต 5 ยทธศาสตร คอ (1) ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม (2) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข (3) ยทธศาสตรในการสรางทมงานและทำางานเปนทม (4) ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร และ(5) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

2.6 กรอบแนวคดในก�รวจยจากการสรปเอกสาร แนวคด และงานวจยทเกยวของผวจยสรป

กรอบแนวคดไดดงน2.6.1 ยทธศาสตรการมสวนรวมในการจดการศกษา

1) การสรางความตระหนกมจตสำานก ในการมสวนรวม2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจ

สอบ ปรบปรงแกไข3) การรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร4) การมสวนรวมในการประชาสมพนธ และการสราง

เครอขาย2.6.2 การสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการจดการ

ศกษา 1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน

2) การสอสารกบผปกครอง 3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง

47

ยทธศ�สตรก�รมสวนรวมใน ก�รจดก�รศกษ�

1) การสรางความตระหนกมจตสำานก ในการมสวนรวม

2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

3) การรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

4) การมสวนรวมในการประชาสมพนธ และการสรางเครอขาย

ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองใน ก�รจดก�ร

ศกษ� 1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน 2) การสอสารกบผปกครอง 3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง 4) การใชเครอขายชมรมผปกครอง

4) การใชเครอขายชมรมผปกครอง ดงแสดงในแผนภาพท1 ดงน

แผนภาพท 2 กรอบแนวคดในการ วจย

48

รปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการจดการศกษา

บทท 3วธดำ�เนนก�รวจย

การวจยครงนมงศกษารปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมใน การจดการศกษา ซงผวจยไดดำาเนนการวจยดงน

1. กลมเปาหมาย2. ขนตอนการดำาเนนการวจย3. เครองมอทใช4. การหาประสทธภาพของเครองมอ5. การเกบรวบรวมขอมล 6. การวเคราะหขอมล7. การดำาเนนการวจย

1. กลมเป�หม�ย การวจยครงนประกอบดวย 1) ผบรหารโรงเรยนเขตพนทการศกษา ทมผลการดำาเนนงาน

รวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบ ในเขตพนทการศกษาจงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภ ภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 6 คน

2) ตวแทนครจากโรงเรยนเขตพนทการศกษา ทมผลการดำาเนนงานรวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบในเขตพนทการศกษา จงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 12 คน

3) ตวแทนผปกครองนกเรยนชวงชนท 1 - 4 โรงเรยนเขตพนทการศกษาทมผลการดำาเนนงานรวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบ ในเขตพนทการศกษาจงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภ ภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 72 คน

2. ขนตอนก�รดำ�เนนก�รวจย

49

การวจยครงนมวธดำาเนนการดงน 2.1 ศกษาเอกสารงานวจยทเกยวกบรปแบบการมสวนรวมใน

การจดการศกษาขนพนฐานของโรงเรยนทประสบความสำาเรจ 2.2 สมภาษณระดบลก (In-depth-Interview) ผบรหาร

โรงเรยนทประสบความสำาเรจการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครอง

2.3 สงเคราะหรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาโดยเนนยทธศาสตรทง 4 ดานไดแก

(1) ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

(2) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

(3) ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

(4) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

2.4 นำายทธศาสตรทง 4 ดานมาสรางแบบสอบถามและแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ประกอบดวยประเดนคำาถามตอไปน

(1) โรงเรยนจดตงกรรมการสถานศกษาอยางไร เลอกสวนทเกยวของกบผปกครองอยางไร

(2) วธการกระตน/สอสาร กบผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา

(3) เทาทดำาเนนงานมา โรงเรยนพฒนาผปกครองใหมศกยภาพในการจด การศกษาอยางไร อะไรบาง

(4) ปจจยททำาใหการพฒนาศกยภาพผปกครองประสบความสำาเรจ และ ดำาเนนการอยางไร

50

(5) ปญหา อปสรรคในการมสวนรวมในการจดการศกษา(6) การสงเสรมศกยภาพผปกครองในการจดการศกษา

มความจำาเปน หรอไม(7) ผบรหารคดวาการพฒนาศกยภาพผปกครอง ควร

ทำาหรอไม และจะดำาเนนงาน อยางไรใหเกดผลตอผปกครอง เพอจะไดนำาความรทไดมาถายทอดส

2.5 นำาแบบสอบถาม ใหผเชยวชาญตรวจสอบความสอดคลองและแกไขแบบสอบถามแลวนำาไปสมภาษณกลมเปาหมาย

2.6 วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณ2.7 สงเคราะหขอมลจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณเพอ

รางรปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

2.8 นำาเสนอรางรปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษาโดยจดประชมระหวางผวจยกบผทรงคณวฒเพอพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

3. เครองมอทใชในก�รวจย การศกษาครงนผวจยไดสรางเครองมอและหาคณภาพของ

เครองมอทใชในการดำาเนนการ ดงน3.1 แบบสอบถามความคดเหนของผปกครองนกเรยนเกยว

กบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

3.2 แบบสมภาษณครและผบรหารเกยวกบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

3.3 แบบบนทกจากผทรงคณวฒเกยวกบรปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครอง ในการมสวนรวมในการจดการศกษา

4. ก�รห�คณภ�พภ�พของเครองมอ

51

เครองมอทใชในการศกษาครงนถกสรางขนและหาคณภาพของเครองมอตามลำาดบ ดงน

4.1 แบบสอบถ�มคว�มคดเหนของผปกครองนกเรยน มวธการสรางและหาประสทธภาพ ดงน

1) ศกษาเอกสารศกษาเอกสารงานวจยทเกยวกบรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานของโรงเรยนทประสบความสำาเรจ

2) ศกษาทฤษฎ เนอหาสาระ แนวคดเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการสรางแบบสอบถามความคดเหนของผปกครองนกเรยน

3) สมภาษณระดบลก (In-depth-Interview) ผบรหารโรงเรยนทประสบความสำาเรจการ มสวนรวมในการจดการศกษาของชมชน จำานวน 2 โรงเรยนคอโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกนจงหวดขอนแกน และโรงเรยนหวยเมกวทยาคม จงหวดกาฬสนธ

4) สงเคราะหรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชยทธศาสตรทง 4 ดาน

4.1 ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

4.2 ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

4.3 ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

4.4 ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

5) สรางแบบสอบถามความคดเหนของผปกครองนกเรยนฯ กำาหนดระดบคะแนนการคณภาพ โดยกำาหนดคาระดบความคดเหนในแตละระดบ ดงน

52

5 มคาเทากบ เหมาะสมมากทสด4 มคาเทากบ เหมาะสมมาก3 มคาเทากบ เหมาะสมปานกลาง2 มคาเทากบ เหมาะสมนอย1 มคาเทากบ เหมาะสมนอยทสด

การแปลความหมายโดยใชคาเฉลยเปนรายขอ คะแนนเฉลย 1.00 -1.50 หมายถง เหมาะสมนอยทสดคะแนนเฉลย 1.51 -2.50 หมายถง เหมาะสมนอยคะแนนเฉลย 2.51 -3.50 หมายถง เหมาะสมปานกลางคะแนนเฉลย 3.51 -4.50 หมายถง เหมาะสมมากคะแนนเฉลย 4.51 -5.00 หมายถง เหมาะสมมากทสด 6) นำาแบบสอบถามความคดเหนของผปกครองนกเรยนฯ

เสนอผเชยวชาญตรวจสอบ โดยใชการวเคราะหแบบวเคราะหความแมนตรงเชงเนอหา (IOC) โดยผเชยวชาญพจารณาคำาถามแตละขอวาตรงตามยทธศาสตรแตละดานหรอไม โดยกำาหนดระดบความคดเหน ดงน

+1 หมายถง แนใจวาคำาถามขอนนตรงตามยทธศาสตรแตละดาน

0 หมายถง ไมแนใจวาคำาถามขอนนตรงตามยทธศาสตรแตละดาน

-1 หมายถง แนใจวาคำาถามขอนนไมตรงตามยทธศาสตรแตละดาน

คำาถามแตละขอจะมผเชยวชาญลงความเหนทงหมด 3 คน ใหนำาคะแนนทผเชยวชาญลงความเหนมาหาคา IOC ของขอสอบเปนรายขอ ดงน

IOC = IOC คอ ดชนความสอดคลองระหวางคำาถามกบ

ยทธศาสตรการมสวนรวม

53

คอ ผลรวมของคะแนนทผเชยวชาญลงความเหนเปนรายขอ

N คอ จำานวนผเชยวชาญ 7) นำาคา IOC ทไดแปลความหมาย โดยถาคำาถามใดมคาตำา

กวา 0.5 แสดงวา คำาถามนนไมสามารถใชวดการมสวนรวมตรงตามยทธศาสตรแตละดานได ขาดความตรงตามเนอหา จะตองตดทง หรอแกไขปรบปรงใหมกอนนำาไปใชในการวจย

4.2 แบบสมภ�ษณครและผบรห�ร เปนแบบสมภาษณแบบมโครงสรางโดยผวจยสรางขนตามขนตอน ดงน

1) ศกษาเอกสารศกษาเอกสารงานวจยทเกยวกบรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานของโรงเรยนทประสบความสำาเรจ

2) สมภาษณระดบลก (In-depth-Interview) ผบรหารโรงเรยนทประสบความสำาเรจการมสวนรวมในการจดการศกษาของชมชน จำานวน 2 โรงเรยนคอโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกน จงหวดขอนแกน และโรงเรยนหวยเมกวทยาคม จงหวดกาฬสนธ

3) สงเคราะหรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชยทธศาสตรทง 4 ดานไดแก

3.1 ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

3.2 ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

3.3 ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

3.4 ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

4) นำายทธศาสตรทง 4 ดานมาสรางแบบสมภาษณ 5) นำาแบบสมภาษณไปสมภาษณกบกลมเปาหมาย

54

4.3 แบบบนทกขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ เปนแบบบนทกแสดงความคดเหนเกยวกบรปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

1) ศกษาเอกสารเรองเทคนคการจดการสนทนา/การสมภาษณแบบกลม (Focus Group Interview)

2) สรางแบบบนทกขอเสนอแนะตามผลการสงเคราะหรปแบบการมสวนรวมในการจดการศกษา ทง 4 ยทธศาสตร

3) นำาแบบบนทกไปบนทกขอเสนอแนะจากกรรมการผทรงคณวฒใหขอแนะนำาโดยจดการสนทนากลม จำานวน 3 คน

5. วธเกบรวบรวมขอมล การวจยครงนผวจยไดดำาเนนการเกบรวบรวมขอมล เปน ขน

ตอนการดำาเนนงาน ดงน1) ประสานงานกบโรงเรยนกลมเปาหมาย คอ โรงเรยนระดบ

ประถมศกษาและระดบมธยมศกษา(ชวงชนท 1-4)จำานวน 6 โรงเรยนดงน ชอสถานศกษา จงหวด ระยะเวลาโรงเรยนบานหนองแวง

หนองบวลำาภ 6 มถนายน 2551

โรงเรยนโนนสงวทยาสรรค

หนองบวลำาภ 6 มถนายน 2551

โรงเรยนบานกดเลา ขอนแกน 24 มถนายน 2551โรงเรยนเวยงนครพทยาคม

ขอนแกน 24 มถนายน 2551

โรงเรยนหวนาคำาจรญศลป

กาฬสนธ 1 กรกฎาคม 2551

โรงเรยนหวยเมกวทยาคม

กาฬสนธ 1 กรกฎาคม 2551

55

2) ดำาเนนการเกบขอมลภาคสนามโดยแบงผเกบขอมลเปน 3 กลมดงน

2.1 นกศกษาทผานการอบรมวธการสมภาษณระดบลก สมภาษณผปกครอง โดยใชแบบสอบถาม ทงหมด 72 คน

2.2 นกวจย สมภาษณระดบลกตวแทนครททำาหนาทประสานงานกบผปกครอง จำานวน 12 คน

2.3 นกวจย สมภาษณระดบลกผบรหารสถานศกษา จำานวน 6 คน

6. ก�รวเคร�ะหขอมล การวจยครงน ผวจยดำาเนนการวเคราะหขอมลทงในเชงปรมาณ

และคณภาพดงน6.1 ขอมลเชงปรมาณใชสถตพนฐาน คอ คาเฉลย ( ) และ

สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

6.2 ขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณแบบมโครงสราง ผวจยนำามาวเคราะห สรปประเดนสำาคญ แลวนำาเสนอในรปแบบการบรรยาย

7. ก�รดำ�เนนก�รวจยการวจยครงนเปนการวจยและพฒนา(research and

development) ในการศกษารปแบบการมสวนรวมในการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการศกษา ผวจยดำาเนนการเปน 3 ระยะ ซงเปนขนตอนการวจยแลวนำาไปพฒนารปแบบดงตอไปน

56

ระยะท 1 ดำาเนนการวจยตอไปน1.1 ศกษาจากเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

กบการมสวนรวมของผปกครองและการสงเสรมผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา

1.2 ศกษาปรากฏการณจรงจากกรณศกษา1.3 กำาหนดกรอบแนวคดการวจยของรปแบบการมสวนรวมใน

แผนภาพท 3 การดำาเนนการวจย

57

ระยะท 2 2.1 กำาหนดตวชวดตามองคประกอบรปแบบฯ และสรางแบบสอบถาม2.2 ตรวจสอบความสอดคลองตวชวดกบรปแบบฯโดยผเชยวชาญ 3 ทาน2.2 จดทำาแบบสอบถามและเกบรวบรวมขอมล2.3 นำาผลมาวเคราะหและจดทำาแบบสมภาษณเชงลก (In-depth-Interview) จากนนสมภาษณระยะท 33.1 ตรวจสอบ(ราง)รปแบบฯโดยผทรงคณวฒดวยวธการ Focus Group Interview3.2 นำาขอมลทไดมาปรบปรงรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมใน การจดการศกษา

บทท 4ผลก�รวจยและก�รอภปร�ยผล

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา และนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา โดยผวจยจะนำาเสนอผลในประเดนตอไปนผลก�รวจย

1. การพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

2. การนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา 1. ก�รพฒน�รปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

การรายงานผลการพฒนาไดนำาเสนอเปน 3 ลกษณะดงน1.1 สถานภาพทวไปผตอบแบบสอบถาม มสถานภาพเปน

มารดารอยละ 73.61 มสถานภาพเปนบดารอยละ 22.22 และ มสถานภาพเปนญาตรอยละ 4.16 จบการศกษาระดบประถมศกษาปท 6 รอยละ 52.77 จบชนมธยมศกษาปท 3 รอยละ 30.55 จบการศกษาดานวชาชพรอยละ 13.88 จบการศกษาตำากวาระดบประถมปท 6 รอยละ 2.77 อาชพของผปกครองสวนมากประกอบอาชพเกษตรกรรมรอยละ 73.61 อาชพคาขายรอยละ 19.44 อาชพรบจางรอยละ 6.94

1.2 ผลการวเคราะหขอมล ความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดงรายละเอยดแสดงในตารางท 1 – 5 ดงน

58

ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองโดยภาพรวม

ท ร�ยก�ร

ระดบคว�มคดเหน

S.D ระดบ

1.2.

3.4.

ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวมยทธศาสตรการมสวนรวมในการ วางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไขยทธศาสตรการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนรยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

3.933.75

3.513.56

0.910.82

1.081.00

มาก มาก

มาก มาก

รวม 3.69

0.95 ม�ก

จากตารางท 1 เมอพจารณาโดยภาพรวมเกยวกบระดบความคดเหนเรองยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครอง พบวา อยในระดบมาก ( ) เมอพจารณารายดาน พบวา ผปกครองมระดบความคดเหนเกยวกบ ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม ( ) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการ วางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข ( ) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย ( ) และยทธศาสตรการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร ( ) เรยงตามลำาดบ

59

ตารางท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

ท ร�ยก�ร

ระดบคว�มคดเหน

S.D ระดบ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

ผปกครองมความรและความเขาใจในบทบาทของการมสวนรวมตอการจดการศกษาผปกครองไดรบทราบขาวสารเกยวกบกจกรรมการดำาเนนงานของโรงเรยนอยางสมำาเสมอผปกครองมสวนรวมในการปลกฝงและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตามนโยบายโรงเรยนผปกครองมความรสกวาตนมความเปนเจาของมสวนรบผดชอบตอโรงเรยนและมความผกพนผปกครองมสวนรวมสงเสรมการจดการการเรยนรและดแลชวยเหลอนกเรยนผปกครองมสวนรวมในการใหความชวยเหลอกจกรรมของโรงเรยนทงทางตรงและทางออมผปกครองมสวนรวมในการสนบสนน งบประมาณทรพยากรและปจจยเกอหนนแกโรงเรยน

3.55

4.39

4.24

4.24

3.77

4.18

3.92

0.88

0.75

0.82

0.82

1.05

0.86

0.95

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

60

รวม 3.93

0.91 ม�ก

จากตารางท 2 พบวา ความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) ซงเมอพจารณาคาเฉลยรายขอสงสด 3 อนดบแรกไดแก ไดรบทราบขาวสารเกยวกบกจกรรมการดำาเนนงานของโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) มสวนรวมในการปลกฝงและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตามนโยบายโรงเรยน และมความรสกวาตนมความเปนเจาของมสวนรบผดชอบตอโรงเรยนและมความผกพน ( ) และ ไดมสวนรวมในการใหความชวยเหลอกจกรรมของโรงเรยนทงทางตรงและทางออม ( ) ตามลำาดบ

ตารางท 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบปรบปรงแกไข

ขอ

ร�ยก�ร

ระดบคว�มคดเหน

S.D

ระดบ

1.

2.

ผปกครองมสวนรวมในการประเมนผลนกเรยน/บตรหลานและไดรบรายงานผลการเรยนของนกเรยนสมำาเสมอและรบทราบเกยวกบการดำาเนนของโรงเรยนอยางตอเนองผปกครองมสวนรวม ชวยเหลอการเรยนรและอบรมบมนสย

4.24

4.794.53

0.98

0.580.69

มาก

มากทสดมากทสด

61

ขอ

ร�ยก�ร

ระดบคว�มคดเหน

S.D

ระดบ

ของลกหลานทบาน อทศเวลาใหกบนกเรยนและบตรหลานใน

เรยนร ใหกำาลงใจ ใหคำาชมเชยแกนกเรยนและ

บตรหลาน สนบสนนใหนกเรยนและบตรหลานทำา

กจกรรมของโรงเรยน สนบสนนสงเสรมใหนกเรยนและบตร

หลานคนควาหาความรเพมเตม สงเสรมใหนกเรยนและบตรหลานไดฝก

การคดวเคราะหมากกวาการทองจำา สงเสรมใหนกเรยนและบตรหลานทำางาน

รวมกนเปนทม สงเสรมใหนกเรยนและบตรหลานฝกการ

อานและซกถาม ผปกครองรวมฝกนกเรยนและบตรหลาน

ใหรจกวธประเมนตนเอง วธแกปญหา ปรบปรงดวยตนเองหรอเปนกลม

3.ผปกครองมสวนรวมในการตรวจสอบพฒนาการความกาวหนาของนกเรยนและ แกปญหา/พฒนาการเรยนรของนกเรยน/บตรหลาน

4.734.89

4.56

4.13

4.474.534.31

3.56

0.520.45

0.69

0.89

0.800.670.76

1.09

มากทสดมากทสด

มากทสด

มาก

มากมากทสดมาก

มาก

รวม 3.75

0.82

ม�ก

62

จากตารางท 3 เมอพจารณาความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองในยทธศาสตรการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณาคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก พบวา การมสวนรวมของผปกครองมลกษณะดงน การสนบสนนใหนกเรยนและบตรหลานทำากจกรรมของโรงเรยน ( ) การเขาไปชวยเหลอการเรยนรและอบรมบมนสยของลกหลานทบาน (

) ใหกำาลงใจ ใหคำาชมเชยแกนกเรยนและบตรหลาน ( ) ตามลำาดบ

ตารางท 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร

ขอ

รายการระดบความคดเหน

S.D ระดบ

1.

2.

3.

ผปกครอง มสวนรวมตดตอสอสาร พดคยพบปะกบคร ผบรหารอยางตอเนองผปกครอง มสวนรวมมสวนรวมเตรยมนกเรยนเขารวมกจกรรมและโครงการตางๆ เชน จดประชมกจกรรมเขาคายผปกครองมสวนรวมในการเขาฟงการปฐมนเทศนกเรยนในการเตรยมตวและวางแผนการเรยนรของนกเรยน

3.85

4.06

4.13

1.16

1.08

1.09

มาก

มาก

มาก

รวม 3.51

1.08 ม�ก

63

จากตารางท 4 พบวา ความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร โดยรวมอยในระดบมาก( ) เมอพจารณาคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก พบวา การเขาฟงการปฐมนเทศนกเรยนในการเตรยมตวและวางแผนการเรยนรของนกเรยน ()การมสวนรวมเตรยมนกเรยนเขารวมกจกรรมและโครงการตางๆ เชน จดประชมกจกรรมเขาคาย ( ) ผปกครอง และมสวนรวมตดตอสอสาร พดคยพบปะกบคร ผบรหารอยางตอเนอง ( ) ตามลำาดบ

ตารางท 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการประชาสมพนธและรวมสรางเครอขาย

ขอ

รายการระดบความคดเหน

S.D

ระดบ

1.

2.

3.

4.

5

ผปกครองมสวนรวมไดรบรและตดตามขอมลขาวสารทางโรงเรยนอยางสมำาเสมอผปกครองมสวนรวมไดรบรพฤตกรรมของนกเรยนรวมกนและรวมกนสอสารใหผปกครองเขาใจรวมกนในการหาแนวทางแกไขผปกครองมสวนรวมประชม พบปะกนเปนครงคราวเพอแลกเปลยนขอคดเหนในเรองการศกษาของนกเรยนผปกครองมสวนรวมสอกลางระหวางบานกบโรงเรยน สรางบรรยากาศ มการสงเสรมแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางผปกครองทานอนๆ ทราบเปนระยะเพอการสงเสรมการ

4.55

4.00

3.58

3.61

3.61

0.67

0.98

1.03

0.98

0.98

มากทสด

มาก

มาก

มาก

มาก

64

ขอ

รายการระดบความคดเหน

S.D

ระดบ

.

6.

7.

8.

พฒนาจดการเรยนการสอนของโรงเรยนผปกครองมสวนรวมการประชาสมพนธโรงเรยนสชมชนเพอขอความรวมมอ/สนบสนนจากฝายตาง ๆ ชมชนและภาคเอกชนเพอใหเขามาการพฒนาบคลากรและนกเรยน ผปกครองมสวนรวมในการจดเตรยมหรอชแนะผปกครองทานอนในการเตรยมสภาพของครอบครวทเหมาะสมในการเรยนรของนกเรยนผปกครองมสวนรวมในการแลกเปลยนการเรยนรระหวางผปกครองดวยกนผปกครองมสวนรวมในการทำางานทสรางประโยชนตอโรงเรยน

3.60

3.61

3.89

1.05

0.98

0.87

มาก

มาก

มาก

รวม 3.56

1.00 มาก

จากตารางท 5 พบวา ความคดเหนเกยวกบยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครองดานการประชาสมพนธและการสรางเครอขายโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) โดยเฉพาะการมสวนรวมในการรบรและตดตามขอมลขาวสารทางโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) อยในระดบมากทสด

1.3 ผลก�รสมภ�ษณในประเดนก�รสงเสรมศกยภ�พผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รศกษ� สรปแนวคดสำาคญตอไปน

1.3.1 ก�รแลกเปลยนเรยนรในก�รพฒน�ผเรยน การเรยนรรวมกนทเกดจากการจดการเรยนรระหวางโรงเรยน

กบผปกครอง สวนใหญเปนความรวมมอทกอใหเกดการพฒนาจาก

65

การสอสารของโรงเรยนกบผปกครอง เชน มสวนรวมในการพฒนาผเรยนทงดานความรตามหลกสตร และคณลกษณะทพงประสงค โดยผปกครองสวนใหญใหความเหนวาการพฒนาคณลกษณะของผเรยนตองดำาเนนการรวมกน เชน ความมวนย ความซอสตย การทำางานเปนทม เปนตน ซงนอกจากจะเรยนรในโรงเรยนผานการจดกระบวนการเรยนรตามหลกสตรแลว โครงการเยยมบานนกเรยน เปนการดำาเนนงานทคณะครแบงความรบผดชอบเยยมบานนกเรยน ในขณะเยยมบานเกดการใหขอมลขาวสาร และประชาสมพนธเรองตางทจำาเปนในการทำางานรวมกน สงผลใหผปกครองไดเรยนรกระบวนการทำางานในการพฒนาบตรหลาน สะทอนผลทเกดและแกปญหารวมกน จงเกดการเรยนรแบบบรณาการไปกบการทำางานและแกปญหา

การสอสารใหผปกครองเหนความสำาคญและจำาเปนทตองทำางานรวมกนทงรปแบบทเปนทางการ(มการเลอกตงและมคำาสงแตงตง) และไมเปนทางการ ในการชวยเหลอโรงเรยนเชนการรวมกจกรรมตางๆของโรงเรยนในการสงเสรมการเรยนรของบตรหลาน การเลอกคณะกรรมการสถานศกษาเปนภารกจทโรงเรยนใหความสำาคญ โดยมการประชาสมพนธใหชมชนเหนความจำาเปนทตองมการบรหารงานในรปของคณะกรรมสถานศกษาเพอเนนใหชมชนผปกครองมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในการวางแผนการดำาเนนงานการจดการศกษาแตละป ซงสวนใหญจะอยในรปแบบการจดประชมคณะกรรมการสถานศกษา ดงรายละเอยดจากผลการสมภาษณตอไปน

“....เมอถามถงการดงชมชนเขามามสวนรวม ชมรมผปกครองจะมสวนรวมในเรองในการจดการศกษาโดยการใหความคดเหน เสนอแนะ สวนใหญแลวกจะไมลงมอปฏบต ซงรวมประชมกบโรงเรยนเทอมละครง วาระการประชมสวนใหญกจะเนน วนยของนกเรยน การจดการเรยนการสอนของคร เชน มการแจงเรองหองสมด มการใชอนเตอรเนต ชมชนจะมาขอยมหนงสอในหองสมด กใชได และเมอถามความคดเหนของครในโรงเรยน ซงโรงเรยนเวยงนครพทยาคม

66

เปนโรงเรยนระดบมธยมศกษา ผบรหารทานบอกวาโรงเรยนระดบมธยมมความสำาคญกบชมชนไมมากและครกจะไมคอยมเวลาพบปะชมชนกบผปกครอง ไมเหมอนโรงเรยนประถมกจะมความใกลชดกวา”

“....ในทประชมโรงเรยนขอความคดเหนและคำาปรกษาหารอผานคณะกรรมการสถานศกษา ซงมผบรหารโรงเรยนเปนเลขาฯ มหนาทจดทำาขอมลเสนอตอคณะกรรมการฯ สวนใหญเปนเรองเกยวกบนโยบายการจดการศกษาการจดการเรยนรตามหลกสตรและการรายงานผลการดำาเนนงาน ”

“....ขอเสนอแนะของผปกครองในการประชมโรงเรยนนน กจะมประเดน ในเรองการดแลเดก การควบคมความประพฤต การมาโรงเรยน เวลาเรยนพอไหม การควบคมเวลาเขาออกชนเรยนของนกเรยน”

“…การทผปกครอง(ชมชน)ไดรวมงานโครงการเยยมบานนกเรยน โดยมครผรบผดชอบเปนผประสานงาน รวมวางแผน รวมดำาเนนงาน และรวมประเมนและตดตามผลผเรยน ทำาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรทงดานนโยบายและการเรยนการสอนของโรงเรยน”

จากการสนทนากบกรรมการสถานศกษาและผปกครองพบวาผปกครองใหความรวมมอทงดานทนทรพยตามกำาลงทสามารถชวยเหลอไดและทางโรงเรยนขอความรวมมอใหผปกครองดแลบตรหลานเกยวกบการทำาการบานหรอกจกรรมการอานหนงสอทบาน นอกจากนผปกครองยงใหขอมลเพมเตมดงน

“… เทาทผานมาผปกครองชวยงานการศกษาเฉพาะอยางยงระดบอนบาลหรอเดกเลก โดยชวยดแลเดกนกเรยนและลกหลานตนเอง ในชนเรยน ทำาใหไดเรยนรวธการดแลและเขาใจกจกรรมตางๆในชนเรยน”

นอกจากนในระดบประถมศกษามการจดทำาหนวยการเรยนรชมชน ไดแกการทอเสอ และการละเลนกลองยาวเปนตน ซงเปนแหลงการเรยนรสำาคญในการสงเสรมความรและประสบการณใหกบผเรยน

67

และสำาหรบผปกครองเกดการเรยนรดานการถายทอดใหความรแกผเรยน ซงผปกครองไดเสนอความคดเหนวา “….มโครงการจดนทรรศการเกยวกบวชาโครงงานการงานการทอเสอ และบางชมชนเกงในเรองการละเลนกลองยาว ชมชนเขากมการจดตงวงกลองยาวขนมา ซงผปกครองกจะมาชวยโรงเรยนตอนทมกฬาส ”

1.3.2 ก�รสอส�รกบผปกครองโรงเรยนสอสารกบผปกครองอยางเปนทางการและไมเปน

ทางการ สวนใหญเปนการสงขาวสารเกยวของนโยบายการศกษาของสถานศกษา และการจดการเรยนการสอน ผปกครองยนดใหความรวมมอและเปนผสงตอในการสอสารถงผปกครองอนเทาททำาได รปแบบทใชในการสอสารและประชาสมพนธถงผปกครอง(ชมชน)ไดแก จดหมาย บนทก เปนตน โดยผานทประชมคณะกรรมการสถานศกษา ทประชมผปกครอง และนกเรยนโดยใหรวมมอในการดแลเรองการบาน การพฒนาการอานเปนตน ผลการสมภาษณปรากฏรายละเอยดดงน

“อาจารยมสวนในการประชาสมพนธ ในทกระดบ ทงอนบาล และระดบประถมศกษา นอกจากนยงมการมการชมกรรมการสถานศกษา ภาคเรยนละ 2 ครง ซงสวนใหญในประเดนทเกยวของ กคอพดคยกนเกยวกบผลงานของโรงเรยนวาไดมการดำาเนนงานจดการอะไรไปบางในรอบภาคเรยนทผานมา มงานราชการจากภายนอกอะไรบาง ทมาเกยวของกบการจดการสถานศกษาหรอการพฒนาการศกษากจะแจงใหกรรมการทราบ นอกจากนกมการพดคยขอความคดเหนจากชมชนจากกรรมการในเรองของการทเราจะพฒนาโรงเรยน ในเรองตางๆ และมการแจงใหทราบเกยวกบเรองของการจดการเรยนร ผลการเรยนของนกเรยน และสวนทจะตองพฒนาการเรยนการสอนในโรงเรยน.... ”

“....เพราะฉะนน ถาถามวาผปกครองไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษาเรองอะไรบาง มตวอยางเชน ชมชนมชอเสยงในเรองการ

68

ทำาปยชวภาพ แลวกมคนในชมชน(ผปกครอง)ทำาปยจำาหนาย ซงทำาเปนอาชพหลก เพราะฉะนนกจะเชญบคคลเหลานมาชวยสอนทำาปย สปดาหละ 2 ชวโมง ซงผปกครองกจะไดรบการพฒนาศกยภาพ ในการจดการศกษาไปดวยเชน เวลาสอนแลวเขาใจยาก ครกจะมาชวยจดสอและแนะนำาจดกจกรรมการเรยนการสอนให...”

“...เทาทผานมาพอใหทำาปยชวภาพแลว โรงเรยนมการจดงานวชาการทกป โดยใหนกเรยนมานำาเสนอโครงงานวชาการ แลวกแจงใหผปกครองและกรรมการสถานศกษาทราบ แลวกเขามาด”

“...โรงเรยนนมกจกรรมวงดนตรโปงลาง ซงเปนตวแทนของจงหวด ในการไปชวยลำา ชวยงานชาวบาน เมอชาวบานมธระกจะขอความรวมมอใหไปชวยกน”

1.3.3 ก�รพฒน�คว�มรและกระบวนง�นกบผปกครองผลการสนทนาและศกษาบรบทกลมเปาหมาย โรงเรยนไมมการ

พฒนาศกยภาพของผปกครองเปนทางการสวนใหญผานกระบวนการเรยนร/กจกรรมทโรงเรยนพฒนาผเรยน และตองการสงเสรมผปกครองใหมความรทเกยวของในการพฒนาผเรยนไปดวยกน ดงตวอยางกรณทตดตอผปกครองมาเปนวทยากร เชนในโครงงานการทอเสอ ครภมปญญาทเกงในเรองการทอเสอ ไดรบการดแลพฒนา เรองของวธการสอน การออกขอสอบ และชวยตรวจการบานทเดกสงมา นอกจากนการทโรงเรยนมศนยเครอขายกจะมการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการจดการศกษาดวย

จากการสนทนาประธานชมรมผปกครองซงกลาววา “....อยากใหโรงเรยนไดมการจดตงศนยการเรยนรทองถน โดยดงเอาอาชพทเปนเอกลกษณในทองถนมาเพมความรใหกบคนทมอาชพนและนกเรยนจะไดมความร เชน อาชพทำานา นอกจากนโรงเรยนนาจะใหความรแกชมชนไดในเรองของนวตกรรมตางๆทางสวนกลางทเกยวของกบชมชน เชน งบประมาณของ SML ซงผปกครองยงไมมความร และนอกจากนถาบตรหลานไดเรยนหนงสอ ผานกระบวนการ

69

จดการศกษาจากโรงเรยน ทางผปกครองกหวงวาเดกจะเปนเดกทฉลาดรทนคน และกสามารถนำาความรไปบรณาการตอยอดกบนวตกรรม ทางการ เชนการจดทำางบกองทน หมบาน SML ชาวบานไมคอยร กจงอยากใหลกหลานเรยนหนงสอแลวกลบมาพฒนาชมชนตอไป....”

“....นอกจากนขอเสนอแนะของผปกครองในการประชมโรงเรยนนน กจะมประเดน ในเรองการดแลเดก การควบคมความประพฤต การมาโรงเรยน เวลาเรยนพอไหม การควบคมเวลามาและกลบบาน และการเขาออกของนกเรยนระหวางพกกลางวน”

1.3.4 ก�รใชเครอข�ยชมรมผปกครองจากการสมภาษณประธานชมรมผปกครองซงดำาเนนงานมาเปน

ปท 2 แลว สมาชกกลมประกอบดวยคร ผปกครอง และนกเรยน คณะกรรมการนมครเปนเลขาฯ และจดการประชมปละครง กจกรรมทโรงเรยนดำาเนนการ เกยวของกบชมรมผปกครองสวนใหญแลวจะเปนกจกรรมทโรงเรยนกำาหนด แลวประสานงานกบผปกครอง ซงสวนใหญกจะเกยวกบการเรยนการสอน แลวกมการแจงใหผปกครองทราบ และกเขารวม ผปกครองทมลกหลานกจะมาชวยเหลอและกใหความรวมมอ โดยสวนใหญแลวกจะประสานฝากไปกบเดกและผใหญบาน และนอกจากน กใชวธการประสานโดยใชการสอสารดวยวาจา ใครอยใกลกนกชวยชแจงสงขาวสาร ซงกจกรรมเหลานผปกครองไดรบทราบการทำางานและเรยนรรวมกนในฐานะผรวมปฏบต และสะทอนผล เปนการพฒนาตนเองภายใตนโยบายของสถานศกษา นอกจากนการชวยเหลอของชมชนอกแบบหนงกคอการถายทอดภมปญญา ศาสนา วฒนธรรม และอาชพในทองถน เชน เรองการทอเสอ

“...ในการเลอกตงคณะกรรมสถานศกษา โรงเรยนมการประกาศใหผสนใจมาสมครโดย พดคยกนวาเชญชวนใหมารวมงานเพอพฒนาโรงเรยน แลวกมชมชนชวยเลอกใหอกแรงหนง จากนนกมการตงชมรมผปกครองและมการเลอกตงประธานชมรมฯ การ

70

ทำางานจงมทงกรรมการการศกษาและชมรมผปกครอง โดยชมรมผปกครองไดมาจากการรวมตวกนของผปกครองเปนสายชน”

“....โรงเรยนนมกจกรรมวงดนตรโปงลาง ซงเปนตวแทนของจงหวดจดการแสดงชวยงานชมชน เมอชมชนมธระกจะขอความรวมมอใหไปชวยกน เมอถามถงการดงชมชนเขามามสวนรวม ชมรมผปกครองจะมสวนในเรองในการจดการศกษาในการใหความคดเหนและ เสนอแนะ”

“....โรงเรยนระดบมธยมใหความสำาคญกบชมชนไมมาก และครไมคอยมเวลาพบปะชมชนกบผปกครอง ไมเหมอนโรงเรยนประถมกจะมความใกลชดกวา”

2. ก�รนำ�เสนอรปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�ก�รจดก�รศกษ� จากผลการศกษา สงเคราะห องคความรและพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการจดการศกษา ผวจยสรปรายละเอยดองคประกอบของรปแบบดงน

2.1 ยทธศ�สตรก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ� 1) การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจสอบ ปรบปรง

แกไข3) การรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร4) การมสวนรวมในการประชาสมพนธ และการสรางเครอขาย2.2 ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รจดก�รศกษ� 1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน 2) การสอสารกบผปกครอง3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง4) การใชเครอขายชมรมผปกครอง2.3 ก�รดำ�เนนง�นรวมกนผ�นกระบวนง�น ตอไปน1) สอสารผานการประชมคณะกรรมการสถานศกษาและ ชมรมผ

ปกครองทงแบบทางการและไมเปนทางการ

71

2) รวมกนพฒนาและสงเสรมผเรยนในการเรยนรทงในและนอกหองเรยน จนเกดการเรยนรรวมกนระหวาง ผปกครองและครประจำาชน

3) พฒนาผปกครองใหมความรความสามารถในการสรางความร ใหกบผเรยนตามหลกสตรรวมทงการประเมนผลการเรยนรและดานคณลกษณะ ผานครภมปญญาและครประจำาชน

ผวจยจงขอนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา ดงน

72

Czo4krmu

แผนภาพท 4 รปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

73

1.ยทธศ�สตรก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

1) การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข3) การรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

2. ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน 2) การสอสารกบผปกครอง3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง4) การใชเครอขายชมรมผปกครอง

3. ก�รดำ�เนนง�นรวมกนระหว�งสถ�นศกษ�กบผปกครองโดยผ�นกระบวนง�น

1) สอสารผานการประชมคณะกรรมการสถานศกษาและ ชมรมผปกครองทงแบบทางการและไมเปนทางการ2) รวมกนพฒนาและสงเสรมผเรยนในการเรยนรทงในและนอกหองเรยน จนเกดการเรยนรรวมกนระหวางผปกครองและคร

รปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

ก�รอภปร�ยผลรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมใน

การจดการศกษาจากการศกษารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองใน

การมสวนรวมในการจด การศกษาไดผลดงน ดานยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครอง พบวา ในภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณารายดาน ผปกครองมความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมตาม ยทธศาสตร ทง 4 ดานดงน การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม ( ) การวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข (X = 3.75) การประชาสมพนธและการสรางเครอขาย ( ) และการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร ( ) เรยงตามลำาดบ

คว�มคดเหนเกยวกบยทธศ�สตรแตละด�นของผปกครองมดงน

ดานการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) ซง เมอพจารณาคาเฉลยรายขอสงสด 3 อนดบแรกไดแก การไดรบทราบขาวสารเกยวกบกจกรรมการดำาเนนงานของโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) การมสวนรวมในการปลกฝงและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตามนโยบายโรงเรยน และการมความรสกวาตนมความเปนเจาของมสวนรบผดชอบตอโรงเรยนและมความผกพน ( ) และการไดมสวนรวมในการใหความชวยเหลอกจกรรมของโรงเรยนทงทางตรงและทางออม (

) เรยงตามลำาดบดานการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณาเปนรายขอ 3 อนดบทมคาเฉลยสงสดไดแก การมสวนรวมจะเปนลกษณะดงน สนบสนนใหนกเรยนและบตรหลานทำากจกรรมของโรงเรยน ( ) การเขาไปชวยเหลอการเรยนรและอบรมบมนสยของลกหลานทบาน (

74

) ใหกำาลงใจ ใหคำาชมเชยแกนกเรยนและบตรหลาน ( ) ตามลำาดบ

ดานการประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร โดยรวมอยในระดบมาก( ) เมอพจารณาคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก พบวา พบวา การเขาฟงการปฐมนเทศนกเรยนในการเตรยมตวและวางแผนการเรยนรของนกเรยน ( )การมสวนรวมเตรยมนกเรยนเขารวมกจกรรมและโครงการตางๆ เชน จดประชมกจกรรมเขาคาย ( ) ผปกครอง และมสวนรวมตดตอสอสาร พดคยพบปะกบคร ผบรหารอยางตอเนอง ( ) ตามลำาดบ

ดานการประชาสมพนธและการสรางเครอขายโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ดานการประชาสมพนธผปกครองไดมสวนรวมในการรบรและตดตามขอมลขาวสารทางโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) อยในระดบมากทสด และมสวนรวมไดรบรพฤตกรรมของนกเรยนรวมกนและรวมกนสอสารใหผปกครองเขาใจรวมกนในการหาแนวทางแกไข ( ) และมสวนรวมในการทำางานทสรางประโยชนตอโรงเรยน ( ) เรยงตามลำาดบ

ดานการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวมไดแก การไดรบทราบขาวสารเกยวกบกจกรรมการดำาเนนงานของโรงเรยนอยางสมำาเสมอ การมสวนรวมในการปลกฝงและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตามนโยบายโรงเรยน และการมความรสกวาตนมความเปนเจาของมสวนรบผดชอบตอโรงเรยนและมความผกพน และการไดมสวนรวมในการใหความชวยเหลอกจกรรมของโรงเรยนทงทางตรงและทางออม เปนพนฐานสำาคญในการประสานความสมพนธระหวางโรงเรยนกบผปกครอง(ชมชน) ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ สรกาญจน โกสมภ (2542) ทศกษาการมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนเพอจดการศกษาขนพนฐานฯ ไดสรปวาลกษณะของการม

75

สวนรวมทผปกครองใหความสำาคญไดแก การพฒนาสงแวดลอมในโรงเรยน และการบรจาคในรปแบบตางๆ

ผลการศกษาในครงนยงสอดคลองกบ สมาน อศวภม (2549) ทไดทำาการศกษาและสงเคราะหรปแบบการบรหารสถานศกษา การพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาและสถานศกษาเครอขายของผบรหารสถานศกษาตนแบบ รนทหนง พบวากจกรรมในการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาผานการประชมวางแผนการดำาเนนงานโรงเรยน และเนนการมสวนรวมในเรองตอไปน เชน การจดกจกรรมทางวชาการและการพฒนาสงแวดลอมและการจดการเรยนรในโรงเรยน เปนตน นอกจากน ตองเนนการสรางความตระหนก โดยเปดโอกาสใหมสวนรวมในกจกรรมตางๆเพอใหเกดความรสกเปนเจาของโรงเรยน และยงสอดคลองกบการศกษาของจารมาศ บญอนทร (2547) ไดศกษาเรองการจดการศกษาขนพนฐานเพอชมชนโดยการมสวนรวมของชมชน พบวาวธการมสวนรวมของชมชนตอการศกษาทผานกจกรรมการเรยนรของผเรยน ทำาใหชมชนไดรบขาวสารทจำาเปนเกยวกบการจดการศกษาและไดรบการพฒนาไปดวยอยางไมเปนทางการ

ดานการการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการจดการศกษาผลการศกษาพบวา การแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการพฒนาผเรยน การสอสารกบผปกครองทงเปนทางการและไมเปนทางการ การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง และ การใชเครอขายชมรมผปกครอง เนนการทำางานเปนกลมยอยจนเกดการประสานกลายเปนชมรมผปกครอง โดยยดการพฒนาและแกปญหาทเกดเกยวกบการเรยนการสอน และเนนการทำางานเปนทมรวมกบครประจำาชน ซงสอดคลองการศกษาของ ประสงค ปรโต (2547) ทศกษาการศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาขนพนฐาน กรณศกษาโรงเรยนบานหนองผกแวน อำาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด พบวา ชมชนมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานโดยภาพรวมอยใน

76

ระดบนอย ผวจยไดอภปรายเพมเตมในขอคนพบวาตองเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวม แตชมชนยงมความเขาใจเหมอนเดม จงจำาเปนตองใหความรความเขาใจทถกตองกบชมชน โดยการหาวธการหรอยทธศาสตรใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาใหมากยงขน นอกจากนการรบรขาวสารความเคลอนไหวเกยวกบสถานศกษาเปนเรองททางโรงเรยนตองดำาเนนการเพอใหชมชนไดรบทราบดวยวธการตางๆ และชมชนยงขาดความรความเขาใจในเรองหรอกจกรรมทจะเขามามสวนรวม ซงเปนประเดนสำาคญทโรงเรยนตองดำาเนนการแกไข

ดานการประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร จดประชม กจกรรมเขาคายตางๆ การเขาฟงการปฐมนเทศนกเรยนในการเตรยมตวและวางแผนการเรยนรของนกเรยน และการตดตอสอสาร พดคยพบปะกบคร ผบรหารอยางตอเนอง สงผลตอการรบร การใหความรวมมอ และการเหนความสำาคญทตองทำางานประสานกนและเปนเครอขายกนระหวางผปกครอง สอดคลองกบงานวจยของ เขมเพชร แกนสา (2543) พบวา อปสรรคในการมสวนรวมของชมชน คอโรงเรยนไมแจงหรอประชาสมพนธหรอทำาความเขาใจใหกบชมชนไดทราบแสดงใหเหนวา ชมชนมความตองการเขามามสวนรวมในการจดการศกษาและตระหนกในความสำาคญของการศกษา นอกจากนการรวมประชม อบรม สมมนาแลกเปลยนเรยนรเปนยทธศาสตรสำาคญในการพฒนาความรวมมอกบชมชนและยงเปนการใหความรเกยวกบนโยบายการจดทำาใหผปกครอง(ชมชน)ไดรบการพฒนาไปพรอมกบกระบวนการทำางานโดยมเปาหมายรวมกนคอการพฒนาผเรยนรวมทงการประเมนดานพฤตกรรมของนกเรยนรวมกบคร(ภายใตแผนงานแลโครงการตางๆ) ซงกสอดคลองกบงานวจยของ กรเกลา แกวโชต (2544 ) ทกลาววาการประชาสมพนธใหชาวบานเขาใจถงแนวนโยบายและกจกรรมยงมนอย โรงเรยนขาดสงจงใจใหชมชนเขามามสวนรวม ทำาใหขาดความรวมมอจากผปกครอง(ชมชน)

77

และสอดคลองกบการศกษาของ วราภรณ วงษใหญ (2540 ) ทไดสรปผลการวจยการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา ภายใต 5 ยทธศาสตร คอ (1) ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม (2) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข (3) ยทธศาสตรในการสรางทมงานและทำางานเปนทม (4) ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร และ(5) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

78

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

การวจยเรอง รปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา มวตถประสงค เพอพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา และ เพอนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษาผวจยสรปผลและขอเสนอแนะการวจย ดงน

1. กลมเป�หม�ย ก�รวจยครงนประกอบดวย 1) ผบรหารโรงเรยนเขตพนทการศกษา ทมผลการดำาเนนงาน

รวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบ ในเขตพนทการศกษาจงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภ ภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 6 คน

2) ตวแทนครจากโรงเรยนเขตพนทการศกษา ทมผลการดำาเนนงานรวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบในเขตพนทการศกษา จงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 12 คน

3) ตวแทนผปกครองนกเรยนชวงชนท 1 - 4 โรงเรยนเขตพนทการศกษาทมผลการดำาเนนงานรวมกบผปกครองและชมชนจนเปนทยอมรบ ในเขตพนทการศกษาจงหวดขอนแกน กาฬสนธ และหนองบวลำาภ ภาคเรยนท1 ปการศกษา 2551 จำานวน 72 คน

2. ขนตอนก�รดำ�เนนก�รวจย ก�รวจยครงนมวธดำ�เนนก�รดงน

2.1 ศกษาจากเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการมสวนรวมของผปกครองและการสงเสรมผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา และศกษาปรากฏการณจรงจากกรณศกษา

79

2.2 สมภาษณระดบลก (In-depth-Interview) ผบรหารโรงเรยนทประสบความสำาเรจการมสวนรวมในการจดการศกษาของผปกครอง

2.3 สงเคราะหรปแบบและกรอบแนวคดการวจยของรปแบบการมสวนรวมในการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการศกษา เนนยทธศาสตรทง 4 ดานไดแก

1) ยทธศาสตรการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม

2) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

3) ยทธศาสตรการรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร

4) ยทธศาสตรการมสวนรวมในการประชาสมพนธและการสรางเครอขาย

2.4 กำาหนดตวชวดตามองคประกอบรปแบบฯ และสรางแบบสอบถาม และ ตรวจสอบความสอดคลองตวชวดกบรปแบบฯโดยผเชยวชาญ 3 ทาน จากนนสงแบบสอบถามและเกบรวบรวมขอมล

2.5 นำาผลมาวเคราะหและจดทำาแบบสมภาษณระดบลก (In-depth-Interview) จากนนสมภาษณ ผบรหารโรงเรยนทประสบความสำาเรจในการสงเสรมศกยภาพผปกครองใหมสวนรวมในการจดการศกษา และผปกครองทมสวนรวมในการจดการศกษา

2.6 สงเคราะหขอมลและนำามาปรบปรง (ราง) รปแบบฯและ ตรวจสอบ(ราง)รปแบบฯโดยผทรงคณวฒดวยวธการสนทนากลม (Focus Group )

2.7 นำาขอมลทไดมาปรบปรงรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

2.8 ไดรปแบบการมสวนรวมในการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวน

80

รวมในการศกษา

3. เครองมอทใชในก�รวจย ประกอบดวย3.1 แบบสอบถามความคดเหนของผปกครองนกเรยนเกยว

กบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

3.2 แบบสมภาษณครและผบรหารเกยวกบการสงเสรมศกยภาพผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา

3.3 แบบบนทกจากผทรงคณวฒเกยวกบรปแบบการสงเสรมศกยภาพผปกครอง ในการมสวนรวมในการจดการศกษา

4. ก�รวเคร�ะหขอมล การวจยครงนเปนการวจยเพอพฒนา การวเคราะหขอมล โดยการใชขอมลเชงคณภาพทไดจาก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบบนทก มาตความสรป และเขยนเปนรายงานเชงบรรยาย

5. สรปผลก�รวจย5.1 ก�รศกษ�รปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พของผ

ปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�ไดผลดงน ดานยทธศาสตรการมสวนรวมการจดการศกษาของผปกครอง พบวา ในภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณารายดาน ผปกครองมความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมตาม ยทธศาสตร ทง 4 ดานดงน การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม ( ) การ วางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข ( ) การประชาสมพนธและการสรางเครอขาย ( ) และการรวมประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร ( ) เรยงตามลำาดบ

คว�มคดเหนเกยวกบยทธศ�สตรแตละด�นของผปกครองมดงน

81

ดานการสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) ซง เมอพจารณาคาเฉลยรายขอสงสด 3 อนดบแรกไดแก การไดรบทราบขาวสารเกยวกบกจกรรมการดำาเนนงานของโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) การมสวนรวมในการปลกฝงและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตามนโยบายโรงเรยน และการมความรสกวาตนมความเปนเจาของมสวนรบผดชอบตอโรงเรยนและมความผกพน ( ) และการไดมสวนรวมในการใหความชวยเหลอกจกรรมของโรงเรยนทงทางตรงและทางออม (

) เรยงตามลำาดบดานการวางแผน ดำาเนนตามแผน ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณาเปนรายขอ 3 อนดบทมคาเฉลยสงสดไดแก การมสวนรวมจะเปนลกษณะดงน สนบสนนใหนกเรยนและบตรหลานทำากจกรรมของโรงเรยน ( ) การเขาไปชวยเหลอการเรยนรและอบรมบมนสยของลกหลานทบาน (

) ใหกำาลงใจ ใหคำาชมเชยแกนกเรยนและบตรหลาน ( ) ตามลำาดบ

ดานการประชมอบรมสมมนาแลกเปลยนการเรยนร โดยรวมอยในระดบมาก( ) เมอพจารณาคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก พบวา การเขาฟงการปฐมนเทศนกเรยนในการเตรยมตวและวางแผนการเรยนรของนกเรยน ( )การมสวนรวมเตรยมนกเรยนเขารวมกจกรรมและโครงการตางๆ เชน จดประชมกจกรรมเขาคาย ( ) ผปกครอง และมสวนรวมตดตอสอสาร พดคยพบปะกบคร ผบรหารอยางตอเนอง ( ) ตามลำาดบ

ดานการประชาสมพนธและการสรางเครอขายโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ดานการประชาสมพนธผปกครองไดมสวนรวมในการรบรและตดตามขอมลขาวสารทางโรงเรยนอยางสมำาเสมอ ( ) อยในระดบมากทสด และมสวนรวมไดรบรพฤตกรรมของนกเรยนรวมกนและรวมกน

82

สอสารใหผปกครองเขาใจรวมกนในการหาแนวทางแกไข ( ) และมสวนรวมในการทำางานทสรางประโยชนตอโรงเรยน ( ) เรยงตามลำาดบ

5.2 ก�รนำ�เสนอรปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

จากผลการศกษา สงเคราะห องคความรและพฒนารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการจดการศกษา ผวจยสรปรายละเอยดองคประกอบของรปแบบดงน

5.2.1 ยทธศ�สตรก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ� 1) การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจสอบ

ปรบปรงแกไข3) การรวมประชม อบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนร4) การมสวนรวมในการประชาสมพนธ และการสรางเครอขาย5.2.2 ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รจดก�ร

ศกษ� 1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน 2) การสอสารกบผปกครอง3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง4) การใชเครอขายชมรมผปกครอง5.2.3 ก�รดำ�เนนง�นรวมกนผ�นกระบวนง�น ตอไปน1) สอสารผานการประชมคณะกรรมการสถานศกษาและ ชมรม

ผปกครองทงแบบทางการและไมเปนทางการ2) รวมกนพฒนาและสงเสรมผเรยนในการเรยนรทงในและ

นอกหองเรยน จนเกดการเรยนรรวมกนระหวาง ผปกครองและครประจำาชน

3) พฒนาผปกครองใหมความรความสามารถในการสรางความรใหกบผเรยนตามหลกสตรรวมทงการประเมนผลการเรยนรและดานคณลกษณะ ผานครภมปญญาและครประจำาชน

ผวจยจงนำาเสนอรปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษา ดงภาพตอไปน

83

84

1.ยทธศ�สตรก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

1) การสรางความตระหนกมจตสำานกในการมสวนรวม2) การมสวนรวมในการวางแผน ดำาเนนการ ตรวจสอบ ปรบปรงแกไข

2. ก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�

1) การแลกเปลยนเรยนรในการพฒนาผเรยน 2) การสอสารกบผปกครอง3) การพฒนาความรและกระบวนงานกบผปกครอง4) การใชเครอ

3. ก�รดำ�เนนง�นรวมกนระหว�งสถ�นศกษ�กบผปกครองผ�นกระบวนง�น

1) สอสารผานการประชมคณะกรรมการสถานศกษาและ ชมรมผปกครองทงแบบทางการและไมเปนทางการ2) รวมกนพฒนาและสงเสรมผเรยนในการเรยนรทงในและนอกหองเรยน จนเกดการเรยนรรวมกนระหวางผ

รปแบบก�รสงเสรมศกยภ�พของผปกครองในก�รมสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�

5.3 ขอเสนอแนะในก�รนำ�ผลก�รวจยไปใช 5.3.1 สถานศกษาตองกำาหนดกลยทธการดำาเนนงานเพอ

สรางความตระหนก และการมสวนรวมในการจดการศกษาใหมากขนทกดาน และขยายความรวมมอใหเขมแขงทกระดบโดยเฉพาะในระดบมธยมศกษา

5.3.2 การจดรปแบบการระดมสรรพกำาลงใหเปนรปธรรม รวมทงมการประเมนผลและปรบปรงการมสวนรวมใหบงเกดผลตอการจดการศกษาอยางเปนรปธรรม

5.3.3 สถานศกษาควรจดใหมการประชมเพอสรางความเขาใจใหตรงกนเกยวกบการมสวนรวมในการจดการศกษามากขน โดยการใหขอมลขาวสารเพอสรางความเขาใจอยางตอเนองและทวถง กำาหนดแผนปฏบตการเพอเปนการเปดโอกาสใหชมชนไดเขามามสวนรวมจดการศกษา รวมทงการพฒนาบคลากรในโรงเรยน และผปกครอง(ชมชน) รวมทงผบรหารสถานศกษากตองแสดงศกยภาพในการทำางานดวยความจรงใจและโปรงใส เพอสรางความศรทธาใหกบชมชนทจะนำาไปสการมสวนรวมในการจดการศกษา

5.3.4 สถานศกษาควรเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมใหมากขน เชน การนำาภมปญญาชาวบานมาชวยจดกจกรรมการเรยนการสอน

5.4 ขอเสนอแนะเพอก�รวจยครงตอไป 5.4.1 ควรนำารปแบบการสงเสรมศกยภาพของผปกครองใน

การมสวนรวมในการจดการศกษาสการปฏบตจรงในวงจรวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research: PAR)

5.4.2 ควรมการดำาเนนการวจยเพอศกษารปแบบ / กระบวนการสงเสรมศกยภาพของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการศกษาตามขนาดของสถานศกษา

85

บรรณ�นกรม

กงแกว วานชกล. (2549). ก�รศกษ�ก�รมสวนรวมในก�รสงเสรมใหมก�รระดมทรพย�กรเพอ ก�รศกษ� ของคณะกรรมก�รสถ�นศกษ�ขนพนฐ�นโรงเรยนร�ชบพธเขตพระนคร กรงเทพมห�นคร ปรญญานพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา) กรงเทพฯ : บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.กองวจยการศกษา, กระทรวงศกษาธการ. (2545).ก�รวจยเพอ

พฒน�ก�รเรยนรต�มหลกสตรก�รศกษ� ขนพนฐ�น. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว

เขมเพชร แกนสา .(2543) . not available วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต หาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต กระทรวงศกษาธการ. (2543). ปฏรปก�รเรยนร ผเรยนสำ�คญ ทสด. สก�ยบกส. กรงเทพฯ.บรรณทศนการพฒนาชมชนแหงการเรยนรจารมาศ บญอนทร.(2547).ก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นเพอ

ชมชนโดยก�รมสวนรวมของชมชน. area.obec.go.th/pattani2/noppharat/documents/25480910.doc

86

เจตนสดา ทศานนท .(2547) .ก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รจดก�รศกษ�ของโรงเรยนอนบ�ลเชยงร�ย วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร.

ชอบ เขมกลดและโกวทย พวงงาม .(2547). ก�รวจยปฏบตก�รอย�งมสวนรวมเชงประยกต. กรงเทพฯ : สำานกพมพเสมาธรรม.

ถาวร พวงมณ.( 2547). ก�รมสวนรวมของผปกครองตอก�รบรห�รง�นในโรงเรยน สงกดกรงเทพมห�นคร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ธรภทร เจรญด. (2542). ก�รศกษ�ก�รมสวนรวมของผปกครองในโรงเรยนประถมศกษ� สงกดสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต เขตก�รศกษ� 11 . กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย .

นลมณ พทกษ. (2551). เอกส�รประกอบก�รสอนวช�โรงเรยนกบชมชน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

นงลกษณ วรชชยและสวมล วองวาณช.(2544).ก�รวจยและพฒน�เพอก�รปฏรปทงโรงเรยน .กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ประเวศ วะส.(2541). ปฏรปก�รศกษ� ยกเครองท�งปญญ�ท�งรอดจ�กคว�มห�ยนะ. พมพครง ท 1, กรงเทพฯ: มลนธสดศร-สฤษฎเวศ ,โครงการจดพมพคบไฟ.ประสงค ปรโต.(2549).ก�รศกษ�ก�รมสวรรวมของชมชนในก�ร

จดก�รศกษ�ขนพนฐ�น กรณศกษ�โรงเรยนบ�นหนองผกแวน อำ�เภอเสลภม จงหวดรอยเอด. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎรอยเอด

87

ปารชาต วลยเสถยร . (2542) ก�รพฒน�ชมชนแบบมสวนรวมอย�งยงยน เอกสารชดวชาการวจยชมชน

ปรชา สมจนทร.(2546).ก�รพฒน�บคล�กรด�นง�นคว�มสมพนธกบชมชนโรงเรยนบ�นหนองหลวง สงกด สำ�นกง�นเขตพนทก�รศกษ�อบลร�ชธ�น เขต 2 ปรญญานพนธ กศ.ม. (การบรหาร การศกษา) มหาสารคาม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.

พจนย มงคง. (2549). ก�รพฒน�หลกสตรฝกอบรมยทธศ�สตรก�รสร�งก�รมสวนรวมกบชมชน

สำ�หรบผบรห�รสถ�นศกษ�โรงเรยนในโครงก�รต�มพระร�ชดำ�รสมเดจพระเทพรตนร�ชสด�ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร ปรญญานพนธ กศ.ด. (การบรหารการศกษา) กรงเทพฯ : บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ภาณวฒน ภกดวงศ. (2541, มกราคม). “ความสมพนธระหวาง โรงเรยน-ประชาชน-ชมชน กบนโยบายการกระจายอำานาจทางการศกษา:ยทธศาสตรหนงในการปฏรปการศกษา”.บรรณ�นทศนบทคว�มวช�ก�รวารสารวชาการ. 1(1) : 34-37.

ลดดา ศลานอย. (2545).ร�ยง�นวจยเรองก�รพฒน�กจกรรมก�รเรยนก�รสอนทเนนผเรยนเปนสำ�คญ วช�สงคมศกษ� สำ�หรบครประถมศกษ� 2 . คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

วราภณ วงศใหญ.(2540) ก�รมสวนรวมของชมชนในก�รพฒน�ก�รศกษ�ของโรงเรยน ประถมศกษ� สงกดสำ�นกง�นก�รประถมศกษ�จงหวดพษณโลก. วทยานพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา) พษณโลก: มหาวทยาลยนเรศวร.

วญญา วศาลาภรณ.(2540). ก�รวจยท�งก�รศกษ�:หลกก�รและแนวท�งก�รปฏบต. พมพ

88

ครงท 1, กรงเทพฯ : บรษทตนออแกรมมจำากด.ศรกาญจน โกสมภ; และ ดารณ คำาวจนง. (2545). แหลงเรยนร :

เพอการปฏรปการเรยนรและหลกสตร สถานศกษา. บรรณทศนก�รพฒน�ชมชนแหงก�รเรยนรกรงเทพฯ: เมธทปส.

ศรกาญจน โกสมภ. (2542). การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนเพอการจดการศกษาขนพนฐาน.ปรญญานพนธ กศ.ด.(พฒนศกษาศาสตร). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สมาน อศวภม. (2549). Topics of Discussion. เอกสารประกอบการบรรยาย นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชา การบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

สรศกด หลาบมาลา. (2549). “การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน,”

การศกษาไทย. 3(27) : 5-9.สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2545). พระราช

บญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ : พรกหวาน.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2544). รายงานการศกษา เรอง ความรวมมอระหวางบานและโรงเรยน. กรงเทพฯ : พรกหวาน.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.(2542). พระร�ชบญญตก�รศกษ�แหงช�ต พทธศกร�ช 2542 กรงเทพฯ :สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตสำานกนายกรฐมนตร.

สำานกงานศาลรฐธรรมนญ.(2551) รฐธรรมนญแหงร�ชอ�ณ�จกรไทยพทธศกร�ช 2550. กรงเทพฯ : สำานกพมพคณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา.

89

สมประสงค วทยเกยรต และคณะ. (2549, มถนายน-พฤศจกายน). “แนวท�งสงเสรมก�รม

สวนรวม ของ ชมชนในก�รจดก�รศกษ�”.วารสารศกษาศาสตร หาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. 1 (1) : 45- 51.สจตรา ปนด. (2547). ก�รมสวนรวมของผปกครองในก�รสง

เสรม จรยธรรมของนกเรยน โรงเรยน ธรก�นทบ�นโฮง จงหวดลำ�พน. เชยงใหม : มหาวทยาลย

เชยงใหม.สชาดา จกรพสทธ.(2548). ปฏรปก�รศกษ�ในสงคมไทยชมชน

กบก�รมสวนรวมจดก�รศกษ�. มหาวทยาลยเทยงคนบทความมหาวทยาลยเทยงคน ลำาดบท 657.

อภศกด ไฝทาคำา.(2544). หลกก�รพฒน�ชมชน. ขอนแกน: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

http://www.nyidanmark.dk/thTH/Medborger_i_danmark_th_th/skole_uddannelse_th_th/skole_og_uddannelse_so_so.htm)

90