Embed Size (px)
Citation preview
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 1สาร ศวน.
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 http://fphc.anamai.moph.go.th
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 http://fphc.anamai.moph.go.th
2 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
วตถประสงคของการจดทำวารสาร ศวน.
ถาทานเปนผหนงทสนใจดานการขดเขยน และอยากถายทอดประสบการณการทำงานบนพนทสง สงบทความ / ขอคดเหน /
ผลงาน / ภาพถายกจกรรมเหลานน มายงเรา ! ฝายพฒนาวชาการ ศนยพฒนาอนามยพนทสง
122 หม 8 ต.หางฉตร อ.หางฉตร จ.ลำปาง 52190 โทร. 0-5433-9041 โทรสาร 0-5433-9042
E-mail address : [email protected]
✿
✿
✿
✿
✿
✿
✿
✿
✿
✿
หนา
บก.แถลง 2
คนแมตอค รวมพลงสรางสขภาพ 3 - 5
บทเรยนรชมชนเขมแขง บานปางแดงใน 6 - 7
งานวจย 8
หนงในความภมใจของผม 9 - 10
งานวจย 11
เวทเรยนรเวทสญจร อำเภอพราว 12 - 13
งานวจย 14
เสนทางคนทำงาน 15
คำละมน ภาพละไม 16
1.เพอเผยแพรขาวสารและกจกรรมเกยวกบงานสงเสรม
สขภาพชาวเขา
2.เพ อเผยแพรความร บทความวชาการ และผลงาน
ความกาวหนาทางวชาการงานสงเสรมสขภาพชาวเขา
3.เพอเปนสอประชาสมพนธและแลกเปลยนความคดเหน
ในการปฏบตงานในพนทชาวเขาระหวางหนวยงานทเกยวของ
ทปรกษา : อธบดกรมอนามย
บรรณาธการ : นตยาแสงเลก
ผชวยบรรณาธการ : รงรศมศรวงศพนธ
กองบรรณาธการ : ศรวรรณทาวงศมา,นำเพชรศรมงฆศร
สมควรใจกระจาง
อโณทยพรมชย
และเจาหนาทฝายพฒนาวชาการ
จำนวนพมพ : 1,300เลม
ศลปกรรม : หจก.ลำปางบรรณกจพรนตง
โทร.0-5422-8110,0-5435-1309
โทรสาร0-5431-4109
E-mail:[email protected]
ส วสดคะ พบกนลาชาไปสกนดนะคะ นกวชาการ นกเขยนของเราตางชพจรลงเทากนถวนทวคะ นอกเหนอจากการทำงานวงขน วงลงในพนท
ชาวเขาแลว พวกเราตางวงขนลงรถไฟ เครองบน เปนวาเลน เพอรวมทำงานกบกรมอนามยในฐานะคณะทำงานในแตละหมวดของ PMQA (Public Management Quality Award) ในปงบประมาณ 2552 - 2553 น กรมอนามย จะ Fast tract เขารบรางวล PMQA ดวย จงทำใหพวกเราชาวศนยอนามยพนทสง ไดพบปะกบพนองกรมอนามยทวประเทศ บอยครงขน ไมเวนแมแตวนเสาร - อาทตย วารสาร ศวน. ฉบบหนาคณรงรศม ศรวงศพนธ ผรบผดชอบ PMQA หมวด 3 จะนำเรองการวดประเมนความพงพอใจของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยมาเลาสกนฟง เพราะเพงไปประชมเชงปฏบตการฯ กบวทยากรจากสถาบนเพมผลผลตแหงชาตมาสดๆรอนๆ ฉบบน เนอหายงเขมขน อาจจะยงกวาเดม เพราะมงานวจยทเปนโครงการในประเดนยทธศาสตรทสำคญของกรมอนามย มานำเสนอถง 3 เรอง และมเรองราวทเปนความภาคภมใจของคณครหนมปะกาญอรนใหมไฟแรง จากอำเภอทาสองยาง กบการท ศศช. ไดเปนสถานทรบเสดจสมเดจ พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในปลายปท ผานมา เรากภมใจไปกบคณครคะ และกบปกหนาของวารสารฉบบน เปนภาพความรวมแรงรวมใจในการทำแผนชมชน ในหมบานมเซอ บานปางตอย ตำบลปาไหน อำเภอพราว ทนำโดยนายก อบต.ปาไหน นายสวาท เณรวรรณ เปน หวเรยวหวแรงสำคญ ในฉบบหนาพบกบสาระใหมๆ และรปโฉมใหมของวารสาร ศวน. ทเราไดพยายามปรบปรงเพอตอบสนอง ตอความคดเหนของผอานทสงเขามายงเรา จะเปนอยางไรนน ขอขอบคณทกความคดเหนคะ เปนกำลงใจใหพวกเรา ตอไปนะคะ
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 3สาร ศวน.
สขภาพทด เปนพนฐานสำคญของความสำเรจในหนาทการงาน
เปนอกครงหนงทดฉนนกถงคำๆน “สงทมคาในใตหลา มใชชอเสยง หรอทรพยฤศงคาร หากแตเปน
นำใจระหวางคนตอคน” เปนมตรภาพและนำใจทเกดขนระหวางการจดคาย “สขภาพด มสข” รวมกบคณคร
กลมปอหยาล จากศนยสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อำเภอทาสองยาง ...... .อยาเพง
งงคะ ศบอ.ตางๆ ไดเปลยนชอใหม เมอตอนตนเดอนมนาคม นเองคะ..... พนองปะกาญอ ทงชายหญง มกา
(ปา) พะต (ลง) มหนอ (สาวๆ) โพควา (หนมๆ) จาก 6 กลมบาน และพนธมตรของการจดคาย ไดมารวมตว
กนทบานแมตอค จำนวนเกอบ 100 ชวต นบไดวาเปนการรวมตวกนครงใหญของคนกลมปอหยาล งานน
คณครเสาวลกษณ วงศวรรณ ครนเทศกกลมปอหยาล ระดมคณครจากแตละ ศศช.มาชวยจดคายเกอบหมด
รวมถงโรงพยาบาลทาสองยาง ทสงวทยากรทเปนพนองปะกาญอ และนองๆทถนดในการจดคายๆมาเขารวม
ทสำคญกบ..... พจาพศของเรา.... จสอ.สมพศ ศรภาพ รองหวหนาชดจดระเบยบหมบานฯ ตำบลแมตาน
ทลยไหนลยกนกบการจดคายครงน และกบแขกรบเชญพเศษ รนพมหดลของดฉน พบญชวย ศรเลยง
จาก IOM ทมานะพยายาม ขบรถบกปาเขาลำเนาไพรสงชน มาจนถงบานแมตอคได ....นบถอ นบถอ.....
และสดทาย คนทว เศษทสด.....พนองทหอบหวไมพลองไมไผเดนเทาขามเขา มารวมอบรมจากกลม
บานเลอผาโด บานปอหยาล บานตะโขบ บานตะบรโหย และบานตะโปะป ดงนนในชวงเสาร-อาทตยของวนท
22 - 23 มนาคม 2551 จงบงเกดเปนบรรยากาศของความสขและความครกครนขน ภายในบานแมตอค
เจาบานของการจดเขาคายในครงน
แนวคดหลกของการจดคาย เพอไปสการมสขภาพดมสข ไดมการนำเอาประเดนของสขบญญต
แหงชาต มาจดฐานการเรยนร โดยไดมการพดคย และเตรยมการอบรมครงน รวมกบคณครเสาวลกษณ
วงศวรรณ โดยไดมการสอบถามความตองการเนอหา และวธการอบรมจากผทจะเขาอบรมจากแตละกลมบาน
กอนลวงหนา สงหนงทพวกเขาอยากไดคอการดแลรกษาตวเอง และชอบบรรยากาศของการอบรมทสนกสนาน
ผานกจกรรมและเกมตางๆ สงเหลานเปนโจทยใหครและหมอ รวมกนวางและออกแบบการเรยนร โดยการจด
เขาคายครงน รปแบบคาย มทงฐานการเรยนร การระดมสมอง และเกม มการพจารณาสขบญญตแตละขอ
นำมาวางเปนฐานการเรยนร ใหเปนการสาธตและฝกปฏบตได ในสขบญญตบางเรองทเปนนามธรรม เชน
ความสมพนธในครอบครว การทำจตใจใหราเรงแจมใส ฯลฯ เราไดผสมผสานเขาไปในกระบวนการของการ
จดคาย ทง 2 วนน
คนแมตอค รวมพลงสรางสขภาพ รงรศม ศรวงศพนธ
นกวชาการสาธารณสข 7 ว
ผประสานงานโครงการวจยฯ
คนแมตอค รวมพลงสรางสขภาพ
4 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
ความสำเรจไมไดมาเพราะโชคชวย ตองเฉยบคมและฉบไวอยเสมอ
งานน ดฉนแปลงสาระของสขบญญตแหงชาต 10 ประการ ออกมาเปนขอความทอานเขาใจงายๆ
ลงบนแผนไวนล เปนอปกรณประกอบการจดคายวา
“หากตวเรา - คนในครอบครวของเรา - คนในหมบานของเรา
ปฏบตตามน จะทำใหสขภาพแขงแรง ไมเจบปวยงาย
มความสข ทงรางกาย และจตใจ”
1. ดแลรางกายและของใชใหสะอาด
2. รกษาฟนใหแขงแรง และแปรงฟนทกวน อยางถกตอง
3. ลางมอใหสะอาดกอนกนอาหาร และหลงการขบถาย
4. กนอาหารสก สะอาด ไมมสารอนตราย หลกเลยงอาหารรสจด สฉดฉาด
5. ลด ละ เลกบหร สรา ยาเสพตด การพนน และไมสำสอนทางเพศ
6. คนในครอบครวรกกน และชวยเหลอกน
7. ระมดระวง ไมประมาททำใหเกดอบตเหตตางๆ
8. ออกกำลงกายอยางสมำเสมอ และตรวจสขภาพประจำป
9. ทำจตใจใหราเรงแจมใส คดด พดด ทำแตสงทดเสมอ
10. มความรกหมบาน เขารวมประชม รวมพฒนาหมบานในเรองตางๆ
......ธารนำ และลำหวย..... ไดรบเลอกใหเปนหองเรยนธรรมชาต ในการจดฐานเรยนร ไดแก
ฐานตดเลบ และลางมอ ฐานการแปรงฟน ฐานการผสมผงนำตาลและเกลอแร ฐานการออกกำลงกายโดยใช
ไมพลอง ซงดฉนอยฐานหลงสดน สนกสนานกนมากทงหมอและคนเรยน และในยามเยนๆคำๆ บรรยากาศ
แบบสบายๆ ทองทงนาไดรบเกยรตสงสดใหเปนสถานทรำไมพลองรวมกน งานนครภทร แมหละเจรญพร คร
ศศช.เลอผาโด ปงไอเดยวาจะทำสอเกยวกบการรำไมพลองน โดยใหพนองปะกาญอเปนผนำเสนอ
...ในอนาคตคงมสอการออกกำลงกายโดยไมพลอง ท เปนของพนองปะกาญอออกมาใหเหนกนคะ...
....ในแตละฐานการเรยนร ทกคนจะไดลงมอฝกปฏบตกนจรงๆ ตรวจสอบไดจากเลบมอเลบเทาทไดรบการตด
และทำความสะอาด ฟนทไดรบการแปรงและยอมสฟนทกคน งานนนพอมาถงฐานออกกำลงกายทดฉนใหทก
คนออกกำลงใบหนาโดยการแลบลน จงมลนสแดงแจ อวดหมอหมกนแทบทกคน
วนน....การเขาคายครงนสนสดลงแลวคะ ความสขยงคงอบอวลอยในใจของเราทกคน ดฉนกลาวฝาก
กบพนองจาก 6 กลมบานวา “ยงเราอยหางไกล ยงเรายากจน เรายงตองแขงแรงใหมากทสด จะทำอยางไรนน
ในการมาเขาคาย 2 วนน ทงหมอ และคร และทกๆคนทเกยวของ ไดบอกกลาวไปแลว หากพวกเราไดนำไป
ปฏบตตอตนเอง ครอบครว จะชวยลดภาระจากการเจบปวย ไมตองลงไปหาหมอบอยๆ” การเขาคายครงน
เพงเรมตนเทานนเองคะ ยงมเรองราวของสขภาพใหพวกเรา ไมวาหมอหรอคร และชมชนเอง ตองรวมกนคด
พฒนาและปรบเปลยนอกมากมาย และพวกเราเชอวาหากพนองเขาใจในเรองการดแลสขภาพเปนพนฐาน และม
สมพนธภาพทดระหวางกน พวกเราคงจะเขาไปรวมคดกบพวกเขาไดไมยาก ...เราเชอเชนนน !
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 5สาร ศวน.
ตนโอกทสงางาม ครงหนงกเคยเปนเพยงกลาไมตนเลกๆมากอน
ขอบคณทกรอยยม และทกเสยงหวเราะ ขอบคณในทกนำใจ ทกอเกดเปนความสขรวมกน.....
การตงใจดแลสขภาพตนเอง การเกบตวอยางนำประปาภเขา สงตรวจ
ครศศช.นำรำไมพลอง
ฐานการเรยนรเรองการดแลฟน ฝกผสมนำตาลเกลอแร ฝกลางมอรมธารนำ
มหนอบานแมตอค รวมแรงรวมใจเปนเจาบานทด
รำไมพลองรวมกน ททงนา เย..สขภาพเปนของเรา เราตองแขงแรงใหมากทสด
เรยนรจากแบบจำลองการสบบหร แปรงฟนแลวสดชนจงเลย.....
6 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
ศรทธาในบางสงใหมากพอ มนจะกำหนดชวตคณได
บทเรยนรชมชนเขมแขง ศรวรรณ ทาวงศมา นำเพชร ศรมงฆศร
ในชวงวนท 11 มนาคม 2551 ภาคชมชนตำบล
ปาไหน อำเภอพราว ไดมโอกาสไปศกษาดงานทหมบาน
ปางแดงใน หม 9 ตำบลเชยงดาว อำเภอเชยงดาว ซงเปน
หมบานทไดรบการพฒนาเปนหมบานโฮมสเตย (Home Stay)
ตวอยาดานการอนรกษสงแวดลอมและประเพณ วฒนธรรม
ทองถน ชาวบานปางแดงใน แตเดมเปนชาวปะหลอง อพยพ
มาจากประเทศพมา เขามาพกอาศยในหมบานตงแตป 2529
และประสบปญหาชมชนไมเปนระเบยบ ไมมประเพณ
วฒนธรรม สงผลตอวถชวตความเปนอย ตอมามหลายๆ
หนวยงานทงภาครฐและเอกชนเขามาสนบสนนใหความรแก
คณะกรรมการชมชนในหมบานในดานตางๆ เชน การจด
ระเบยบชมชน การอนรกษส งแวดลอมและประเพณ
วฒนธรรมทองถน การจดการทองเทยวเชงอนรกษแบบโฮม
สเตย เพอใหนกทองเทยวเขามาเรยนรวถชวตและวฒนธรรม
ชนเผา พรอมทงรปแบบการพฒนาหตถกรรมพนบาน
เพอสงเสรมภมปญญาทองถน รวมทงการบรหารจดการ
สงแวดลอม ไดแกการกำจดขยะ การสรางสวม เปนตน
พอหลวงคำ ผใหญบานปางแดงใน ใหการตอนรบ
แกภาคชมชนตำบลปาไหนทไปศกษาดงานเปนอยางด
พรอมทงเลาเรองใหพวกเราฟงวา “บานปางแดงใน มจำนวน
ทงหมด 54 หลงคาเรอน 78 ครอบครว และมชาวบาน
ทงหมด 275 คน เดมมปญหาเรองนำแลง ไมเพยงพอตอการ
เพาะปลก ตอมาโครงการพฒนาพนทสง โครงการหลวง ได
เขามาชวยเหลอชาวบาน โดยใหชาวบานทกคนมสวนรวมใน
การแกปญหาในชมชน และใหออกเงนสมทบทนโครงการ
ดวย จดเดนของหมบานกคอ การแสดงประเพณวฒนธรรม
ดงเดม การแตงกายชดประจำเผา การทองเทยวแบบโฮมสเตย
ซงจะมไกดพาไปเทยวเดนปาชมชน ขนเขาไปไหวเจดย และ
ไปดวนเกษตร โดยคดคาจางครงละ 150 บาท ทกวนนไมม
ปญหา ชาวบานมความสามคคกนด ผมใหชาวบานยดกฎ
ระเบยบและวฒนธรรมประเพณอยางเครงครด เวลากนเหลา
ผมจะขอรองเคาไมใหตงวงกนเพราะจะทำใหพากนเสยหาย
เวลามงานจะใหใสชดประจำเผาทกครง ในหมบานจะหาม
ไมมยาเสพตดเขามา ผมจะวางกฎไวไมใหออกนอกหมบาน
หลงเจดโมงเยน หากฝาฝนจะลงโทษปรบ 300 บาท แตกยงม
บางคนแอบดบรถหนออกไปอย ตอนนในหมบานยงไมม
ไฟฟาใช จะมโซลารเซลล เฉพาะบางบานเทานน การสอสาร
คนในหมบาน ผมจะใชเครองกระจายเสยงทหอกระจายเสยง
และนดประชมชาวบานเพอชแจงใหชาวบานเขาใจ ถนนเขา
หมบานทางอำเภอเขามาทำใหเปนถนนลกรงเทานน เพราะไม
อยากใหคนในหมบานฟมเฟอยเกนไป จะทำใหลมวฒนธรรม
ดงเดม”
ในการไปศกษาดงานคร งน เราไดรบความ
อนเคราะหจากทมวทยากรจากโครงการพฒนาพนทสง และ
วทยากรในชมชนบานปางแดงใน เปนผอำนวยความสะดวก
บานปางแดงใน
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 7สาร ศวน.
แกแลวเหงา จะไมงาม ตองเตรยมตวแก แตใหเทเขาไว
อกประเดนทพวกเราสนใจคอตวอยางการทำเกษตร
หลงบาน และแปลงสาธตเกษตรผสมผสานโครงการขยายผล
โครงการหลวงลมแมนำปงตอนบนบานปางแดงใน ซงจะพบ
วธการเกษตรแบบผสมผสานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง
คอการเลยงปลาดก การเลยงกบ การปลกพชปลอดสารพษ
โดยใชปยชวภาพททำเองในหมบาน
ในการพาเยยมชมกจกรรมตางๆ ทำใหพวกเรารสกขอบคณ
เปนอยางมาก การศกษาดงานนอกสถานทนอกจากจะได
เรยนรและแลกเปลยนประสบการณการทำงานดานพฒนา
ชมชนใหเขมแขงแลว พวกเราไดเหน “วธคด” และปจจยท
นำไปสความสำเรจ ในการดำเนนกจกรรมตางๆ เชน
ภาวะผนำชมชนทเขมแขง ทเปนผนำในการเปลยนแปลงทด
การประสานความรวมมอทดของชมชนกบหนวยงานตางๆ
ทกภาคสวนทเขามาชวยเหลอในหมบานทำใหชมชนนาอย
จดแรกทเราพบเหนเมอเดนไปตามทางเดนกคอ การเลยง
หมหลม ผลตภณฑชนเผาของชาวบาน
จดทสอง คอ ระบบประปาบาดาลของโครงการ
ขยายผลของโครงการหลวง และระบบประปาภเขาของ
หมบาน ทมผดแลประจำในชมชน และเกบเงนคาบำรงรกษา
จำนวน 60 บาทตอป
จดตอไปททมวทยากรพาไปเยยมชมตอไปคอ
การสรางสวมในหมบานรปแบบตางๆ โดยวสดทใชสวนใหญ
จะเปนไมซาง สงกะส และอฐบลอก ระหวางทางเราพบภาพ
หญงชาวบานนงทอผาใชเองทหนาบาน ดวยหนาตาทยมแยม
แจมใส
สดทายของการศกษาดงาน นายสวาท เณรวรรณ
นายก อบต.ปาไหน ไดกลาวขอบคณและมอบของทระลกแก
ทมวทยากรทกทานทไดใหความอนเคราะหในเรองตางๆ
ในการมาศกษาดงานในครงน ซงถอวาเปนประโยชนอยางยง
ทเหลาแกนนำชมชนบนพนทสงจะไดเกบเกยวเอาความรและ
ประสบการณทดๆนำไปประยกตใชในการดำเนนงานพฒนา
ชมชนของตนเองในดานตางๆ ตอไป
8 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
เหนตวเองแก ดกวาเหนแกตว
ผวจย นางปยะรตน เอยมคง ตำแหนง นกวชาการสาธารณสข 6 ว กองอนามยการเจรญพนธ กรมอนามย ระยะเวลาทดำเนนการ มกราคม - พฤษภาคม 2550 บทคดยอ การวจยครงน เปนการศกษาถงการปฏบตงานและความเชอมน ของผผานการอบรมการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลกดวยวธ VIA (Visual Inspection with Acetic Acid) และรกษาดวยวธจเยน (Cryotherapy) ประชากรทใชในการศกษาวจย คอ พยาบาลวชาชพทผานการอบรมหลกสตรการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก ดวยวธ VIA และรกษาดวยวธจเยน ตงแตป พ.ศ. 2544 - 2549 จำนวน 306 คน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล นำขอมลทไดรบมาวเคราะหโดยใชสถตรอยละ และ คาเฉลย ผลการศกษาพบวา ลกษณะการปฏบตงานสวนใหญ รอยละ 86.60 เปนผใหบรการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลกดวยวธ VIA และรกษาดวยวธจเยน ในดานความเชอมนของผผานการอบรมตอการดำเนนงานคดกรองมะเรงปากมดลกวธ VIA และรกษาดวยวธจเยน พบวาทกขอมคะแนนเฉลยอยในระดบมาก โดยขอทมคะแนนเฉลยมากทสดคอ ความเชอมนในการใหคำแนะนำกอนการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลกของตนเองวาสามารถทำใหผรบบรการเขาใจ และสามารถปฏบตตวหลงจากไดรบบรการอยางถกตอง มคะแนนเฉลย 4.12 รองลงมา ไดแก ความเชอมนในการจดอบรมวามประสทธภาพ ทำใหมความรความสามารถในการปฏบตงาน มคะแนนเฉลย 4.10 และความเชอมนในดานการนเทศโดยทมวทยากรหลงผานการอบรมวาชวยใหมความมนใจในการใหบรการเพมขน มคะแนนเฉลย 3.99 ตามลำดบ ในดานปญหาอปสรรคในการดำเนนงานทพบมากทสด คอ การมภาระหนาทจากงานประจำดานอนทำใหไมสามารถใหบรการตรวจคดกรอง ฯ ไดเตมท คดเปนรอยละ 69.90 สวนขอเสนอแนะในการดำเนนงาน สามารถวเคราะหไดเปน 5 ดาน ไดแก 1. ดานนโยบายและการบรหารจดการ ขอเสนอแนะทมมากทสด คอ ควรมนโยบายในการปฏบตงาน ทชดเจนทงจากสวนกลางและจากผบรหารในพนท 2. ดานการฝกอบรมและพฒนาความรใหแกผทใหบรการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก ฯ (Provider VIA) ขอเสนอแนะทมมากทสด คอ ควรมการฝกอบรมเพอใหม Provider เพมมากขน 3. ดานการประชาสมพนธ ขอเสนอแนะทมมากทสด คอ ควรเพมการประชาสมพนธใหประชาชนรบร และเขาใจการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลกดวยวธ VIA และรกษาดวยวธจเยนใหมากขน 4. ดานการสนบสนนวสดอปกรณในการดำเนนงาน ขอเสนอแนะทมมากทสด คอ ควรสนบสนนใหม เครองจเยนในสถานบรการอยางทวถง 5. ดานโปรแกรมการบนทกและการสงตอขอมล ขอเสนอแนะทมมากทสด คอ ควรมการพฒนาโปรแกรม CPIS (Cervical Precancerous Information System) ในการบนทก การรบ-สงขอมล ใหสมบรณ และมความชดเจนมากขน
การศกษาการปฏบตงานและความเชอมน
ของผผานการอบรมการตรวจคดกรอง
มะเรงปากมดลกดวยวธ VIA และรกษาดวยวธจเยน
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 9สาร ศวน.
มชวต แตไมไดใชชวตอยางทควรใช กไรคา
ภทร แมหละเจรญพร
ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน
ประจำศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” บานเลอผาโด
ศนยการเรยนชมชนชาวไทยภ เขา “แมฟาหลวง”
บานเลอผาโด ตามพระราชดำรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ
สยามบรมราชกมาร หมท 3 ตำบลแมตาน อำเภอทาสองยาง
จงหวดตาก สงกดศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดตาก และ
อยในเขตความรบผดชอบของศนยบรการการศกษานอกโรงเรยน
อำเภอทาสองยาง ผมมาปฏบตงานในโครงการของสมเดจ
พระเทพฯเมอป พ.ศ. 2546 และมาปฏบตงานทศนยการเรยนรฯ
บานเลอผาโด เมอ พ.ศ. 2548 สภาพหมบานสวนใหญมกอนหน
หมบานนเลยตงชอวา หมบานเลอผาโด “เลอผาโด” เปนภาษา
กะเหรยงซงแปลวา “กอนหนใหญ” ประชาชนเปนชาวเขาเผา
กะเหรยง ศนยการเรยนแหงนไดกอตงขนเมอ พ.ศ. 2545
จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยเนนการอานออกเขยนไดภาษา
ไทย ใหสามารถตดตอสอสารกบบคคลภายนอกได และ
จดกจกรรมโครงการตามพระราชดำรของสมเดจพระเทพฯ
8 กจกรรมโครงการ ไดแก
โครงการจดกจกรรมการเรยนการสอน จดกจกรรมให
นกเรยนเรยนรทงในหองเรยนและนอกหองเรยน ภายในหองเรยน
กจกรรมมากทสด จดกจกรรมโครงการในศนยการเรยนรฯ
จดกจกรรมสงเสรมผไมรหนงสอทเปนผใหญในหมบาน จดการ
เรยนการสอนตอนเยนและวนอาทตยหรอเวลาวางจากการทำงาน
นกเรยนในศนยการเรยนจดกจกรรมการเรยนการสอน
โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน เปนโครงการทเดน
ในศนยการเรยนฯ เลอผาโด เนองจากพนทสวนใหญเปนกอนหน
การจดกจกรรมการเกษตรปลกผกสวนครวเพออาหารกลางวนจง
ปลกตามสภาพพนท คอปลกรอบกอนหนเปนผกทปลกตาม
ธรรมชาต ปลอดสารพษ ทวาเปนกจกรรมเดนของศนยการเรยน
หนงในความภมใจของผม
ศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” บานเลอผาโด
เพราะผลผลตทไดรบแสดงใหเหนถงความสำเรจทไดทมเท
ทงจากครและนกเรยน และยงขยายผลไปสชมชนอกดวย พนอง
ชาวเลอผาโดปลกผกไวรบประทานเองในครอบครว ทเหลอจาก
รบประทานยงนำไปจำหนายในชมชนไดอกดวย ทางศนย
การเรยนรฯไดรบการสนบสนนเมลดพนธผกจากเกษตรจงหวด
ตาก เกษตรอำเภอทาสองยาง การปลกไมผลในศนยการเรยนของ
เราเรมตนดวยการปลกไมผลทมในทองถนกอน เชน กลวยนำวา
โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน
ขยายผลสชมชน
จดการเรยนรสาระการเรยนร 8 สาระ ตามหลกสตรการศกษา
ขนพนฐาน พ.ศ. 2544 ตามหลกเกณฑและวธการของการศกษา
นอกโรงเรยน โดยสอการเรยนการสอนครผลตขนเองและมคมอ
หนงสอเรยนตามหลกสตร การเรยนรนอกหองเรยนโดยจด
กจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง มสวนรวมใน
10 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
Today learners, tomorrow learners.
มะละกอ ซงตอมากไดรบการสนบสนนพนธไมผลจากเกษตร
อำเภอทาสองยาง ทไดผลกมกลวยนำวา ซงสามารถนำมาทำขนม
เลยงนกเรยนได
เจาหนาทจากสำนกราชวง นำวทยากรมาสอน
โครงการเลยงสตวเสรมอาหารโปรตน
โครงการทำฝายกนนำ
โครงการอนรกษวฒนธรรมทองถน ไดสงเสรมให
ประชาชนในชมชนต งกลมทอผาพนเมองยอมสธรรมชาต
ปจจบนมกลมทอผาประจำหมบ านโดยมสมาชก 10 คน
การบรหารจดการโดยชาวบานเองมประธาน มเลขานการ มการจด
ทำบญชรายรบ - รายจาย ผลตภณฑทไดนำสงรานภฟา ในศนย
การเรยนใหนกเรยนแตงกายดวยชดประจำเผามาเรยนอาทตยละ
1 วน และครและนกเรยนเขารวมประเพณทองถนในหมบาน
โครงการเลยงสตวเสรมอาหารโปรตนในศนยการเรยนฯ
เลยงปลา เลยงไก เลยงหม การเพาะเหดนางฟา กจกรรมทเหน
ชดเจนการเลยงหม เพาะเหดนางฟา ขยายพนธสชมชนใหชาวบาน
มสวนรวมในกจกรรมแลวแบงหมใหชาวบานเพอนำไปเปน
แมพนธ การเพาะเหดนางฟาผลผลตทไดนำมาประกอบเลยง
นกเรยนเปนอาหารกลางวน ซงไดรบการสนบสนนพนธสตวจาก
ปศสตวจงหวดตาก ปศสตวอำเภอทาสองยาง
โครงการอนรกษสงแวดลอม ไดจดตงคณะกรรมการ
อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชมชนใหชาวบานม
สวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาไม มการตงกฎกตกาของ
ชมชน หามตดไม และเผาปาในเขตชมชน เพอรกษาปาไมใน
ชมชนและใหมความตระหนกและเหนคณคาของทรพยากรปาไม
คร นกเรยน และชาวบาน ไดจดทำฝายกนนำในแมนำทไหลผาน
หมบานเพอชะลอนำไวใชในชวงฤดแลง
โครงการภาวะโภชนาการ จดกจกรรมใหนกเรยน
ประกอบอาหารใหถกสขลกษณะตามหลกอนามย อาหารเสรม
(นม) เพอใหรางกายแขงแรง ทำความสะอาดรางกาย อาบนำ
ตดเลบ ตดผม การดแลความสะอาดเครองนงหม เครองใชภายใน
ครวเรอน บรเวณบานเรอน และชงนำหนก วดสวนสง นกเรยน
ทก 6 เดอน
โครงการสงเสรมอาชพในชมชน สงเสรมใหประชาชน
ในชมชนตงกลมทอผาพนเมองยอมสธรรมชาต ปจจบนมกลมทอ
ผาประจำหมบานโดยมสมาชก 10 คน การบรหารจดการโดยชาว
บานเองมประธาน มเลขานการ มการจดทำบญชรายรบ - รายจาย
ผลตภณฑทไดนำสงรานภฟา จดกจกรรมรานคาชมชนในศนยการ
เรยนโดยใหชาวบานมสวนรวมในกจกรรม โดยมการขายสนคาท
จำเปนในชมชน เชน เครองอปโภค เครองบรโภค นอกจากชาว
บานนกเรยนยงมสวนรวมในการจดทำบญชรายรบ - รายจาย
โครงการเตมสารไอโอดนในนำดม จดถงนำดมเตมสาร
ไอโอดนไวบรการแกชาวบานและนกเรยนในศนยการเรยนฯ
โดยใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมน คอ ดแลเตมสารไอโอดน
ในถงนำดม ทำความสะอาดถงนำดม ใหความรนกเรยนและ
ชาวบานในเรอง ประโยชนและความสำคญของสารไอโอดน
กจกรรมโครงการนยงไดรบความรวมมอจากทางโรงพยาบาล
อำเภอทาสองยาง ไดสงเจาหนาท สาธารณสขชมชนในเขตตำบล
แมตานมาตรวจภาวะคอพอกในเดกนกเรยนเพอตรวจหานกเรยนท
ขาดสารไอโอดนเพอหาทางปองกน
การจดกจกรรมทปฏบตจรงของครในศนยการเรยนท
เปนแบบอยางทดใหแกชมชนตามแนวคดของการศกษานอก
โรงเรยนทจดการศกษาใหชมชนมสวนรวมแกปญหาในชมชน
เมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2550 ทางศนยการศกษานอกโรงเรยน
จงหวดตาก ไดสงศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟา
หลวง” บานเลอผาโดตามพระราชดำร สมเดจพระเทพรตนราช
สดาฯ สยามบรมราชกมาร เขาประกวด ศนยการเรยนรฯบนพนท
สงไดรบรางวลอนดบหนง เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2550 ศนย
การศกษานอกโรงเรยนจงหวดตาก ไดเสนอชอศนยการเรยนรฯ
รบเสดจสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ในวนท
28 ธนวาคม 2550 และผมไดมโอกาสรบเสดจสมเดจพระเทพรตน
ราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ซงผมมความปลมใจ ดใจอยาง
บอกไมถก เปนความเหนดเหนอยทผมภาคภมใจอยางทสด....
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 11สาร ศวน.
ขอบคณทกอปสรรค ทเปนอปสรรคและผลกดนใหชวตกาวไปอกขน
โครงการพฒนาบคลากร
เพอพฒนาคณภาพบรการ “มมเพอนใจวยรน”
ผวจย นางทรรศนย โรจนสกล นางยพา พนขำ นางนงลกษณ รงทรพยสน
และนางกอบกล ไพศาลอชพงษ
หนวยงาน กองอนามยการเจรญพนธ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข
ระยะเวลาวจย 2547
บทคดยอ
การศกษาเรองโครงการพฒนาบคลากรเพอพฒนาคณภาพบรการ “มมเพอนใจวยรน” มวตถประสงคเพอ
พฒนาเครองมอประเมนคณภาพบรการ พฒนาศกยภาพของเจาหนาทระดบศนยอนามยใหเปนผอำนวยความ
สะดวก พฒนาผรบผดชอบโครงการระดบจงหวดใหดำเนนการโครงการคณภาพบรการ และเปรยบเทยบคณภาพ
บรการรอบท 1 และรอบท 2 การศกษาครงนเปนแบบการวจยแบบมสวนรวม (Participatory Action Research)
ดวยการใชกระบวนการพฒนาคณภาพบรการ โดยการประเมนตนเองของ “มมเพอนใจวยรน” ในจงหวด
ทคดเลอกทงหมด 11 จงหวด ไดแก จงหวดสระบร สพรรณบร ชลบร จนทบร ราชบร นครราชสมา นครสวรรค
อตรดตถ ตาก นครศรธรรมราช และยะลา ใชโปรแกรม SPSS-PC ในการวเคราะหขอมลโดยใชสถต Paired
T-test
ผลการศกษาพบวา คณภาพบรการในภาพรวมของ “มมเพอนใจวยรน” ใน 11 จงหวดดขนอยางมนย
สำคญทางสถต (P < 0.05) เมอพจารณาเปนรายสทธพบวา คณภาพบรการเพอตอบสนองตอสทธของผรบบรการ
ทจะไดรบบรการทปลอดภยนนเพมขนอยางมนยสำคญทางสถต (P < 0.05) คณภาพบรการในเรองการตอบสนอง
ตอสทธทควรไดรบเกยรต ความสะดวกสบาย และการแสดงความคดเหนนนดขนอยางมนยสำคญทางสถต
(P < 0.05) และพบวาคณภาพบรการทเกยวกบการตอบสนองตอความตองการของบคลากรดานขอมลขาวสาร
ฝกอบรมและการพฒนานนเพมขนอยางมนยสำคญทางสถต (P < 0.05) และไมพบการเปลยนแปลงของคณภาพ
บรการอยางมนยสำคญทางสถตในเรอง สทธของผรบบรการดานขอมล การเขาถงบรการ รบทราบทางเลอก
ความเปนสวนตวและรกษาความลบของผรบบรการ ความตองการของบคลากรในเรองการนเทศและบรหารจดการ
การสนบสนนเครองมอและโครงสรางพนฐาน (P < 0.05) และจากผลการศกษาแสดงใหเหนวา กระบวนการ
พฒนาคณภาพบรการโดยการประเมนตนเอง และการปรบปรงคณภาพตามประเดนปญหาทพบจากการประเมน
ตนเองสามารถทำใหคณภาพบรการของ “มมเพอนใจวยรน” ดขน ดงนนกระบวนการพฒนาบรการทงาย
และสามารถนำไปปฏบตได จงเปนกลไกสำคญททำใหเกดการประสานงาน รวมมอกน และดำเนนการเพอแกไข
ปรบปรงคณภาพบรการ “มมเพอนใจวยรน” ใหดขน โดยกระบวนการนเปนกาวสำคญทนำไปสการประเมน
รบรองคณภาพตอไป
12 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
ความสำเรจคอการไดในสงทปรารถนา ความสขคอความพอใจในสงทไดมา
เวทเรยนร เวทชมชนสญจร
โดย เสาวลกษณ ยาสวรรณ และคณะทำงานสทธเดกและสตร
โรงพยาบาลพราว จงหวดเชยงใหม
นายแพทยสมต ศมพนธพงศ
ผอำนวยการโรงพยาบาลพราว จงหวดเชยงใหม
การดำเนนกจกรรมเวทชมชนสญจรอำเภอพราวเรอง
“เดกดอยโอกาส การลวงละเมดทางเพศ การทำรายตนเองและ
ความรนแรงในชมชน” ของคณะทำงานสทธเดกครงน ประกอบ
ดวยเวทชมชน 11 ตำบล ไดแก ตำบลปาไหน ตำบลเวยง ตำบล
ทงหลวง ตำบลนำแพร ตำบลสนทราย ตำบลปาตม ตำบล
เขอนผาก ตำบลโหลงขอด ตำบลแมแวน ตำบลบานโปงและ
ตำบลแมปง ทำใหเหนภาพสะทอนในหลายแงมม หลายเรองท
ตองไดรบการแกไขหรอเยยวยาจากคนในชมชน โดยเฉพาะปญหา
ความรนแรงในครอบครว การสอสารในครอบครว การใชเครอง
2. ไมไดมการวเคราะหสาเหตปญหาสงทเกดขนใน
ชมชนโดยคนในชมชน รวมทงเวททจะเปดโอกาสทจะแสดงความ
คดเหน และนำความคดเหนเขาสแผนการแกไขปญหาในชมชน
มนอย สวนใหญจะเปนระบบสงการหรอทำงานตามนโยบาย
ทสงมา ขาดการบรณาการ โดยลมมองถงความรนแรงของปญหา
แนวโนมและความเรอรงของปญหา ความหลากหลายทาง
วฒนธรรมในแตละตำบล ปญหาทเผชญอยมแนวโนมอยางไร
รวมถงความเชอมโยงแตละปญหา
3. คนในชมชนมองเรองคณคาทวตถ มากกวาดาน
จตใจ ความด หรอบคคล
4. ชมชนสามารถวเคราะห วจารณ ตอเหตการณทเกด
ขนรอบตว เพยงแตขอมลเหลานน ไมไดทำใหเกดเปนรปธรรม
องคกรทอยใกลชดประชาชนในพนท มารวมบรหารจดการชมชน
ในรปของวตถ แตกระบวนการแกปญหาหรอการบรหารจดการ
เพอใหเกดการพฒนา ยงมไดมาจากฐานคนในชมชนทงหมด
ซงการพฒนาเนนดานวตถ จะมากกวาดานคณภาพชวตหรอจตใจ
ของคนในชมชน
อำเภอพราว จงหวดเชยงใหม
ดมแอลกอฮอลในทก
กลมอาย พฤตกรรม
ความเชอ คานยมท
เ ปล ยนไปของ เด ก
วยรน ผใหญ มผลตอ
การคณภาพชวตและ
โครงสรางทางสงคม
ของคนในชมชน ถาคนในชมชนไมชวยกนแกไขปญหา ภาพ
แหงความมมตรไมตร วถชมชน ขนบธรรมเนยม ประเพณเดม
ความเอออาทรในชมชนคงจะลดลงหรอหายไป ปญหาพฤตกรรม
เดกและเยาวชนทงหมดนจะสงผลกระทบตอครอบครวและ
สงคมไทย ใน 10 ปขางหนา เนองจากการวางรากฐานการเรยนร
คคณธรรม เกดขนจากการเรยนรจากวยเดกจนถงอาย 25 ป
เมอเดกและเยาวชนขาดการปลกฝงคณธรรมในชวงตนของชวต
เสยแลว จะทำใหเปนผใหญและครอบครวทดอยคณธรรมใน
อนาคต จงเหนไดวามความจำเปนอยางยงทจะตองเรงแกปญหา
ตงแตบดน มฉะนนจะกลายเปนปญหาทสายเกนแกไขตอไป
บทเรยนรทไดจากการทำเวทชมชน
1. ทศนคต ความเชอ และวฒนธรรมทเปลยนไปของ
คนในชมชน ทำใหการดำเนนงานในพนทตองมการวเคราะห
ขอมล การจดทำแผน
ยทธศาสตร และจด
กจกรรมในการดำเนนงาน
ใหเหมาะสมกบพนท โดย
ใหคนในพนทไดรวมคด
รวมทำ รวมวางแผน
5. สงดๆทมอยในชมชน ไดแก ทนทางความสามารถ
ของคนในชมชน ทนทางสงคม การชวยเหลอกนเองของคน
ในชมชน การเออเฟอเผอแผ ทนทางองคความร ภมปญญา
ทนทางธรรมชาต และปราชญชมชน และควรมการสรางเครอขาย
ในชมชนในทกกลมอาย
6. ไดฐานขอมลเพอดำเนนกจกรรมในพนท โดย
เฉพาะประเดนเรองของการสอสารในครอบครวมสวนททำใหเกด
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 13สาร ศวน.
If you want to be understood, listen.
ความเครยด ความขดแยงในครอบครว ชมชน การลวงละเมด
ทางเพศ ซงหลายตำบลยงมการไกลเกลยโดยไมใชกระบวนการ
ของการพทกษสทธ หรอกระบวนการทางกฎหมายอยางเตมท
7. ปญหาสขภาพจตพบมากในชมชน ไดแก
ความเครยด โรคจตจากการใชสรา ความขดแยงในครอบครว
เรองของภาวะซมเศรา จากแบบสอบถามทถามวา เมอทานทกขใจ
หรอทอแทใจอยางมาก หาทางออกไมได ทานเคยคดจะทำราย
ตวเอง มผตอบเหนดวยถงรอยละ 15.1 ซงในหลายตำบลปญหา
การทำรายตวเองยงเปนปญหาทตองไดรบการแกไขในพนท
ประโยชนทไดรบจากการดำเนนงาน
1. เปนการกระตนใหองคกรอนในชมชน รบรปญหา
และมสวนรวมในการดำเนนงานปองกนแกไขปญหารวมกบ
ชมชน
- วถชวตเปลยนไปจากภาวะเศรษฐกจ ทำใหการ
พบปะกนภายในครอบครวลดลง
- วดทเคยเปนแหลงพกพงทางจตใจ แหลงเรยนร
ปจจบนสวนใหญจะมแตผสงอายเทานนทเขาไปใชวดเปนแหลง
เรยนร
- เมอมความเครยด หรอมปญหาในครอบครว หรอ
ปญหาของตนเอง ไมกลาจะไปปรกษาใคร ไมไววางใจใคร
ทจะปรกษา เพราะกลวถกนนทา ขาดการสอสารในครอบครว
ทเหมาะสม
- เมอมความเครยด หรอไมสบายใจ ใชแอลกอฮอล
เปนทางออกในการแกปญหา
- จากการทำเวทแลกเปลยนเรยนรในชมชนพบวา
ทศนคตของชมชนตอผททำรายตนเองในดานลบมากกวาดานบวก
ซงยงจะตองมการปรบทศนะคตและวธการดแลและชวยเหลอ
ในชมชนโดยชมชนมสวนรวม
ปญหาทพบมากในเยาวชนคอ
- การใชแอลกอฮอลตงแตอายนอย อายทใชเฉลย
12-14 ป เรมตนกบกลมเพอนหรอคนในครอบครว
- การมเพศสมพนธ ปจจบนเดกมพฒนาการดาน
รางกายเรวขน ประกอบกบสอหลากหลายประเภท สอโทรทศน
ซด สออนเตอรเนต โทรศพทมอถอ มสวนกระตนใหเดกอยากร
อยากเหนมากขน สงผลใหเยาวชนมเพศสมพนธตงแตอายนอย
- การใชความรนแรง มการทะเลาะววาท ชกตอย
แยงแฟน แยงกก ฯลฯ
- การใชความเรวในการซงรถ แขงรถ
- การทำรายตนเองโดยวธการกนยารกษาโรคเพมขน
แนวทางและการวางแผนชวยเหลอและปองกนแกไขปญหา
ในชมชนโดยชมชน
1. การบรณาการงานรวมกบกจกรรมของชมชน
2. ควรมการใหความรในทกกลมอาย อาจใชวธการจด
อบรม แตขอใหเนอหาเขาใจงาย
3. ขยายผลกจกรรมโรงเรยนพอแมในทกตำบล
4. พระสงฆเขามารวมเสรมในเรองวคซนใจ โดยใช
ธรรมะมาชวยเสรม รวมถงการนำปราชญชาวบาน ผอาวโส เขามา
รวมในกจกรรมการสรางเสรมสขภาพจต
5. หาแนวทางรวมกนในชมชนในเรองการเฝาระวงผม
ภาวะซมเศราและเสยงตอการฆาตวตาย
6. มผใหคำปรกษาในกลมวยตางๆ โดยคนในชมชน
และมการเยยมเยยนเพอนในชมชน
7. การใหความรผานหอกระจายขาว วทยชมชน
รวมถงเบอรโทรศพทของแหลงใหบรการปรกษา
8. นำรองรานคาในแตละชมชนเปนแหลงเรยนรเรอง
สขภาพ
2. ไดว เคราะหจดออนในการดำเนนงาน เพอมา
ปรบปรงและพฒนารปแบบในการทำงาน
3. ไดเรยนรการทำงานโดยใชทรพยากรทมอยแลวให
เกดประโยชน โดยการปรบรปแบบการทำงานและการจดกจกรรม
ให เหมาะสมกบพนทและมความหลากหลายในการทำงาน
ทงเชงรกและเชงรบ
4. การประชาสมพนธเปนสงสำคญ โดยเฉพาะใน
พนทหางไกลจะมเรองภาษาและวฒนธรรมเขามาเกยวของ
จากการทำเวทแลกเปลยนเรยนรกบชมชนในพนทฆาตว
ตายสำเรจสง ไดมแนวคดวาการสนบสนนทางสงคมของคนใน
ชมชนจะสามารถชวยลดปญหาการทำรายตนเองได
ผลการวเคราะหพบวา
- ลกษณะความสมพนธในครอบครวในปจจบน
จากครอบครวขยายเปนครอบครวเดยว จากสงคมชนบทเรมเขาส
สงคมเมอง
14 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
Reading help to develop the mind.
การพฒนารปแบบการแกไขภาวะอวนลงพง
ดวยคายพชตอวน พชตพง
โฉมยพา เศรษฐ นกวชาการสาธารณสข 8
สมยศ แสงหงหอย นกวชาการสาธารณสข 7
งานสงเสรมสขภาพและรกษาพยาบาล สำนกงานสาธารณสขจงหวดอางทอง
การเปลยนแปลงวถชวตและการบรโภคของสงคมไทยในปจจบน ทำใหเกดโรคทเกดจากพฤตกรรมเสยง
มากขน โดยเฉพาะโรคอวนลงพง ซงเปนอนตรายตอสขภาพ ทำใหเกดโรคทสำคญ คอ โรคเบาหวาน ความดน
โลหตสง โรคหวใจขาดเลอด การศกษาครงนเปนการศกษาแบบกงทดลอง(Quasi- Experimental) กลมเดยว
วดสองครง มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการแกไขภาวะอวนลงพงดวยคายพชตอวน พชตพง กลมตวอยางเปน
เจาหนาทสาธารณสขทมรอบพงมากเกนเกณฑ คอ เพศชายมรอบพงมากกวา 90 เซนตเมตร เพศหญงมรอบพง
มากกวา 80 เซนตเมตร และสมครใจเขารวมโครงการ จำนวน 75 คน วเคราะหขอมลดวยรอยละ คาเฉลย และ
paired t – test
รปแบบคายพชตอวน พชตพง เปนคายพกคางใชระยะเวลา 3 วน ในชวงวนท 17 - 19 กนยายน 2550
จดกจกรรมโดยใหกลมตวอยางไดฝกปฏบตในภารกจ 3 อ. เพอลดนำหนกลดรอบพง คอ 1) การปรบเปลยน
พฤตกรรมการบรโภคอาหาร เนนหลกการบรโภคอาหารตามธงโภชนาการ 2) การออกกำลงกาย ดวยการเดน
3) การควบคมอารมณและความรสกขณะลดนำหนก โดยใชหลกการสกดสงกระตนททำใหหว สะกดใจไมให
บรโภคเกน และสะกดใหคนรอบขางชวยเหลอ และใชกจกรรม Walk rally และประเมนผลโดยการชงนำหนก
วดรอบพง การบนทกนำหนกและรอบพงทกสปดาห และการใหรางวลจงใจผมนำหนกและรอบพงลดลง
ผลการประเมนภายหลงเขาคายระยะเวลา 3 เดอน พบวากลมตวอยางมนำหนกลดลง รอยละ 90.7
นำหนกตวเทาเดม รอยละ 1.3 นำหนกตวเพมขนรอยละ 8.0 นำหนกตวลดลงมากทสด 18 กโลกรม นำหนกตว
เพมขนมากทสด 1.6 กโลกรม นำหนกตวลดลงเฉลย 4.3 กโลกรม กลมตวอยางมรอบพงลดลง รอยละ 96.0
รอบพง เทาเดมรอยละ 2.7 รอบพงเพมขนรอยละ 1.3 รอบพงลดลงมากทสด 22 เซนตเมตร รอบพงเพมขนมาก
ทสด 1 เซนตเมตร รอบพงลดลงเฉลย 8.6 เซนตเมตร หลงเขาคายกลมตวอยางมความรและพฤตกรรมการปฏบต
ตวดกวากอนเขาคาย อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.000 และมทศนคตดกวากอนเขาคายอยางมนยสำคญทาง
สถตทระดบ 0.006 เฉลย
สรปไดวา รปแบบการแกไขภาวะอวนลงพงดวยคายพชตอวน พชตพง สามารถชวยลดนำหนกและ
รอบพงไดอยางมประสทธผล และสามารถนำไปประยกตใชใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายอน รวมทงควรตดตาม
กลมเปาหมายทเขาคายอยางตอเนองเพอปองกนปญหานำหนกเพมขนมาอกครง
ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551 15สาร ศวน.
●คนเดนทาง ([email protected])เสนทางคนทำงาน เสนทางคนทำงาน คนเดนทางมกไดยนไดฟงถงตวตนของตวเองผานคำพดของคนทไดพบเหนและรจกวามความเชอมนในตวเอง
เปนหญงเหลก หญงแกรง บางกวา “คนตวเลก ใจใหญ” และทายสดนกบคำพดของเจาหนาทในโครงการสวนพระองค
ของสมเดจพระเทพฯ ทไดมโอกาสพบกอนจดอบรมแกนนำสขภาพทบานแมตอค เขาใหเลาใหฟงถงกจกรรมทเขามาทำ
ในหมบาน และกบคำพดใหกำลงใจ ทฟงดยงใหญจง...... ทำใหสงสยในตวเองวา จรงๆแลว เราเปนอยางไร..... เพราะ
สงททำกไมไดแตกตางจากทคนอนๆทำ ......หรออาจเปนเพราะการทำงานทตองบกปาฝาดง ไปในพนทชาวเขา
ทๆ คนอาจไมคอยไปถงนก และทะลผานขอจำกดในหลายๆเรอง
ในวนหนง ไดมโอกาสอยเงยบๆ และครนคดถงตวเอง ผานคำพดทกลาวมาขางตน ทำใหนกถงคำพดของ
วลล เนลสน นกรองคนทรชาวอเมรกน ทจดบนทกเอาไวนานแลว
ชวตมสามดาน
“คณเปนอยางทคณคดวาคณเปน
คณเปนอยางทคนอนคดวาคณเปน
และคณเปนอยางทคณเปนจรงๆ”
ประเดนสดทายนแหละสำคญ “คณเปนอยางทคณเปนจรงๆ” เราอาจตองใชเวลาทงชวต เรยนรตวเอง จนพบ
กบคำตอบวา “เราเปนอยางทเราเปนจรงๆ” หรอ “เราเปนอยางทคนอนคดวาเราเปน” คนเดนทางเลยลองชำแหละตวเอง
หา “ความเปนคนทำงาน” ผานการเดนทางของชวตแลวพบวา
❀ การทำงานของคนเดนทาง มาจากความภาคภมใจในในความเปน “ลกพระบดา” และการเปนศษยเกาของ
คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ทมตนราชพฤกษเปนตนไมประจำคณะฯ ภายใตแนวคดทวา “บณฑตของ
คณะสาธารณสขศาสตร เปรยบเหมอนตนราชพฤกษ ทไปขนในทแหงแลง หางไกล ออกดอกชอพวงใหความสวยงาม
และสดชน”
❀ คนเดนทางไดความคดของการทำงาน มาจากพนกงานขบรถยนตของหนวยงาน ทปวยจนไมสามารถขบรถ
ไปไหนไกลๆได แตกยงอยากทำงาน เขากลาววา “อยากออกทำงาน จะไดรวายงทำได” ทำใหไดขอคดวา หากเรายงม
แรงกาย แรงใจอย ถาทำได ใหทำ ในทกสงอยางเตมท เตมความสามารถ และเตมใจ ดวยเหตนกระมง จงเปนพลง
สงออก ใหผคนสมผสถงได อยางไรกตามสงหนงทตองคำนงถงคอ “สมดลของชวต” และตองคดเผอการเจบปวยไวดวย
เพราะเมอไมนานมานเอง คนเดนทางเกดเสยสมดลทางการทรงตว จนตองรบการรกษา ทำใหยงตองคดถงสมดลของการ
ทำงานกบสขภาพ และรวมถงเรองอนๆในชวตดวย
❀ เมอตองพบปะและทำงานกบผคน การเรยนรทจะเขาใจผอน และเปดใจรบฟงผอนใหมาก เปนสงทสำคญ
❀ “ขอเปนทรก ในทกๆ ททไป” และใหคนรสกดกบตวเราทกครงทไดพบปะพดคยดวย
❀ ลยไปในโลกกวาง ขยนทำงาน คนหาความหมายทแทจรงของงานททำอย และมงมนทำในสงทรก ใหถงทสด
...เทาน...เรากไดเปนอยางทเราเปนจรงๆ...
16 สาร ศวน. ปท 22 ฉบบท 86 มกราคม - มนาคม 2551
วารสาร ศวน. ศนยพฒนาอนามยพนทสง 122 หม 8 ถ.จามเทว อ.หางฉตร จ.ลำปาง 52190
ชำระคาฝากสงเปนรายเดอน
ใบอนญาตเลขท 1/2538
ปท.หางฉตร
การสงเสรมสขภาพสำหรบคนทงมวล (Health Promotion for all)
คนทงมวลสงเสรมสขภาพ (All for Health Promotion)
คนทงมวลมสขภาพด (Good Health for all)
วนทไดเรยนรบางสงบางอยาง ไมมวนสญเปลา
คำละมน ภาพละไม
คำ : David Eddings จาก The king of the Murgos ภาพ : พนองปะกาญอบานแมตอค กบการรำไมพลอง ถายภาพโดย ภทร แมหละเจรญพร คร ศศช.บานเลอผาโด ตำบลแมตาน อำเภอทาสองยาง จงหวดตาก
