บทที่ 5 มาตรการป องกันและแก ไข ผลกระทบสิ่งแวดล อมและ ...eiadoc.onep.go.th/eialibrary/5water/52/huayree/บทที่

บทที่ 5

มาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอมและมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม

รายงานหลัก กรมชลประทาน

บทที่ 5 มาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม และมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม 5-1

บทที่ 5 มาตรการปองกนัและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม

และมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม

5.1 คํานํา 1) จากผลการศึกษาและประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม โครงการอางเก็บน้ําหวยรี ไดนํามาพิจารณาเพื่อกําหนดมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอมท่ีเปนไปไดในทางปฏิบัติ เพื่อควบคุมใหเกิดผลกระทบสิ่งแวดลอมนอยท่ีสุด พรอมนํามาจัดทําเปนแผนการดําเนินงานที่มีรายละเอียดมาตรการฯ วิธีดําเนินการ แผนปฏิบัติ คาใชจายโดยประมาณ ระยะเวลาดําเนินการ และผูรับผิดชอบโดยจัดทําเปนเลมรายงานแผนปฏิบัติการปองกันแกไขและติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม (EIMP) ท้ังนี้พบวาการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม ตลอดจนงานสงเสริมหรือพัฒนาเฉพาะสําหรับทรัพยากรสิ่งแวดลอมและคุณคาแตละประเภทที่สําคัญจากการพัฒนาโครงการอางเก็บน้ําหวยรี ไดแก (1) การปองกันการลักลอบตัดไม เผาปา การบุกรุกแผวถางปาและลาสัตวปา ในบริเวณพื้นที่โครงการและพื้นที่ปาไมใกลเคียง (2) การอนุรักษและฟนฟูปาไมทดแทนพื้นที่น้ําทวมใหสัมฤทธิ์ผลในพื้นที่โครงการ พื้นที่ลุมน้ําหรือพ้ืนที่ใกลเคียง (3) การสงเสริมดานการเพาะเลี้ยงสัตวน้ําและการประมงใหกับชุมชนพื้นที่รอบอางเก็บน้ําและดานทายน้ํา (4) การยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนที่ไดรับผลกระทบและไดรับการชดเชย รวมถึงการสงเสริมอาชีพ และเสริมสรางความเขมแข็งของชุมชนในพื้นที่รับประโยชน (5) การสงเสริมสุขภาพอนามัย และการไดรับการบริการทางดานสุขาภิบาลตางๆ ท่ีจําเปนอยางเพียงพอ เพื่อพัฒนาสภาพความเปนอยูใหดีข้ึน และเพื่อเปนการลดปญหามลภาวะในอางเก็บน้ําและพื้นที่รับประโยชน 2) สําหรับการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม ไดกําหนดแผนปฏิบัติการในการติดตามตรวจสอบผลกระทบ ท้ังดานบวกและดานลบของโครงการ ท่ีมีตอทรัพยากรธรรมชาติและคุณภาพสิ่งแวดลอม และสภาพความเปนอยูของประชาชน โดยมีประเด็นสําคัญของโครงการประกอบดวย (1) ทรัพยากรธรรมชาติและคุณภาพสิ่งแวดลอม เชน การเปลี่ยนแปลงลักษณะโครงสรางและลักษณะตามธรรมชาติ (function) ของระบบนิเวศ สภาพภูมิอากาศ อุทกวิทยาของน้ําผิวดินและน้ําบาดาล คุณภาพน้ําผิวดินในบริเวณอางเก็บน้ําและลําน้ําทายเขื่อน การกัดเซาะพังทลายของตลิ่งและขอบอางเก็บน้ํา การตกตะกอนและการสูญเสียตะกอนทายน้ํา การเปลี่ยนแปลงความหนาแนนและการกระจายของสัตวปา



(2) สภาพความเปนอยูของประชาชน เชน การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเศรษฐกิจ รายไดจากการประมงและการเพาะเลี้ยงสัตวน้ําในบริเวณอางเก็บน้ําและลําน้ําทายเขื่อน การใชน้ําของประชาชนเพื่อการเกษตร การสาธารณสุขและโภชนาการ ท้ังนี้จากการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอมทางสังคมแบบมีสวนรวม พบวามีผลกระทบทางลบที่สําคัญทางสังคมตอราษฎรที่อยูในเขตพื้นที่น้ําทวมต่ํามาก เชนเดียวกับการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอมทางสุขภาพแตอยางไรก็ตามจะไดจัดทํามาตรการเสริมตางๆ เพื่อลดผลกระทบตอท่ีดินทํากินของราษฎรและประเด็นทางดานสุขภาพดวย

5.2 มาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม 5.2.1 ทรัพยากรทางกายภาพ

5.2.1.1 สภาพภูมิประเทศ 1) ระยะกอสราง (1) หัวงานเขื่อนและอางเก็บน้ํารวมอุโมงคสงน้ํา : ในระยะแรกของการกอสรางที่มีการขุดเปดหนาดินใหเลือกสถานที่เก็บกองมูลดินทรายเศษหินที่ไมกระทบตอทางน้ํา การไหลของน้ํา ควบคุมข้ันตอนการดําเนินงานการขุด การยอย การขนสง การจัดพื้นที่สนับสนุน เชน สํานักงาน ท่ีพักคนงาน อยางจํากัดขอบเขตเทาท่ีไดรับอนุญาตการใชประโยชนและเทาท่ีจําเปนเทานั้น พื้นที่กองเก็บดังกลาวควรสรางรางระบายน้ําและบอดักตะกอน เมื่อใชพื้นที่แลวเสร็จใหมีการปรับสภาพพื้นที่และปลูกหญาเพื่อคืนสภาพพื้นที่เดิมโดยเร็วท่ีสุด ซึ่งตามแผนงานจะดําเนินการคืนสภาพพื้นที่ไดในปท่ี 3 ของการกอสราง (2) พ้ืนที่ชลประทาน : ควบคุมข้ันตอนการขุด ถม การกองดิน หิน ทราย ใหมีความเหมาะสมตามสภาพภูมิประเทศ โดยเฉพาะชวงท่ีตัดขามรองน้ํา เพื่อปองกันการชะลางพังทลาย การเลื่อนไถล และการปดกั้นทางเดินของน้ํา

2) ระยะดําเนินการ (1) หัวงานเขื่อนและอางเก็บน้ํา : ใหคืนสภาพ (Reclamation) ในพื้นที่กอสรางบริเวณหัวงานเขื่อน และมีการปรับปรุงภูมิทัศนท้ังเพื่อความสวยงามและสงเสริมการทองเที่ยว (2) พ้ืนที่ชลประทาน : ปรับปรุงสภาพภูมิประเทศตามแนวเขตทอสงน้ําโดยการใชพันธุไมตกแตงคลุมดินเพื่อเพิ่มความสวยงาม และสามารถลดการกัดเซาะหนาดินได



5.2.1.2 สภาพภูมิอากาศและอุตุนิยมวิทยา

1) ระยะกอสราง แมวาในระยะกอสรางไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม แตควรมีการวางแผนงานการกอสรางที่เหมาะสมหลีกเลี่ยงปญหาสภาพอากาศที่เลวรายในชวงฤดูฝน มีการสรางทางเบี่ยงน้ํา ทางระบายน้ํา และบอดักตะกอน ในเขตกอสรางอยางเหมาะสมและครอบคลุม สวนในชวงฤดูแลงหากถนนเพื่อการขนสงมีฝุนละอองมากใหนํารถน้ํามาฉีดพรมเชาเย็นตลอดเสนทาง

2) ระยะดําเนินการ ในระยะดําเนินการไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม อยางไรก็ตามดวยสภาพภูมิอากาศที่มีความเปลี่ยนแปลงสูงในปจจุบัน ซึ่งอาจจะเปนผลมาจากภาวะโลกรอน หรือจากสภาพพื้นที่ท่ีมีการเปลี่ยนแปลงก็ตาม จึงควรมีการติดตามตรวจสอบเฝาระวังเพื่อเตือนภัยจากสภาพฝน อุณหภูมิในระดับลุมน้ําและระดับโครงการอยางตอเนื่อง 5.2.1.3 อุทกวิทยาน้ําผวิดิน

1) ระยะกอสราง ในระยะการกอสรางไมมีผลกระทบทางดานอุทกวิทยาน้ําผิวดิน ดังนั้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะดําเนินการ (1) การพัฒนาโครงการอางเก็บน้ําหวยรี มีวัตถุประสงคหลักเพื่อสงน้ําจากอางเก็บน้ําเขาสูระบบทอสงน้ําสําหรับการอุปโภคบริโภคและการเกษตรในพื้นที่แปลงอพยพ ซึ่งสามารถสงน้ําไดครอบคลุมพื้นที่และเพียงพอ อยางไรก็ตามควรมีการบริหารการใชน้ําท่ีดี เพื่อลดปญหาเรื่องการขาดแคลนน้ําการแยงน้ําโดยเฉพาะฤดูแลงจัด และควรใหราษฎรมีการพัฒนาสระเก็บกักน้ําไวภายในลุมน้ําหวยสองและลุมน้ําหวยหินไวใหมากที่สุด เพื่อชวยลดปญหาดานการใชน้ําดังกลาว (2) เพื่อแกไขหรือไมใหเกิดผลกระทบการใชน้ําในโครงการชลประทานดานทายเขื่อนในชวงฤดูแลง (บานกิ่วเคียน) เนื่องจากการพัฒนาโครงการอางเก็บน้ําหวยรี จึงไดกําหนดใหมีการระบายน้ําเพื่อรักษาปริมาณน้ําในชวงเดือนที่มีปริมาณน้ํานอย ไดแก เดือนธันวาคมถึงเดือนพฤษภาคม ใหมีสภาพใกลเคียงกับกรณีกอนมีโครงการ ท้ังนี้เพื่อลดผลกระทบตอปริมาณน้ําทาชวงฤดูแลงท่ีไหลลงสูหวยรีเพื่อชุมชนบานกิ่วเคียนสามารถใชน้ําไดอยางปกติและสามารถสนับสนุนกิจกรรมการทองเที่ยวท่ีจะสงเสริมบริเวณทายน้ําไดดวย



5.2.1.4 คุณภาพน้ําผิวดิน

1) ระยะกอสราง (1) วางแผนการกอสรางโครงการใหเหมาะสมเพื่อชวยลดปญหาการปนเปอนของตะกอนความขุน จากกิจกรรมการกอสราง อาทิ การเปดหนาดิน การขุดชองทางผันน้ํา โดยควรสรางอาคารดักตะกอน เพื่อทําหนาท่ีดักตะกอนที่เกิดจากการแผวถางตนไมในอางเก็บน้ําและกิจกรรมการกอสรางโครงการ

(2) การสรางที่พักคนงานและสํานักงานในบริเวณหัวงาน ควรกําหนดใหสรางหางจากหวยน้ํารีไมต่ํากวา 100 เมตร และหามสรางอาคารล้ําลําน้ํา ผูรับเหมาตองจัดระบบสุขาภิบาลเบื้องตนใหถูกตองโดยจัดใหมีระบบบําบัดชนิด On-site สําหรับหองสวม น้ําท้ิงจากหองอาบน้ํา ลานซักลาง และหองครัว แทนการปลอยลงสูแหลงน้ําโดยตรง สวนขยะมูลฝอยใหจัดถังขนาด 200 ลิตร ไวตามจุดตางๆ ในบริเวณกอสรางและที่พักเพื่อเปนที่รวบรวมขยะ และใหนําไปฝงกลบใหถูกตองตามวิธีการในพื้นที่หางลําน้ํา หามมิใหมีการท้ิงขยะของเสียใดๆ ลงสูแหลงน้ําผิวดินโดยเด็ดขาด สวนการบํารุงรักษาเครื่องจักรกลนั้น การเติมน้ํามันเครื่องจักรตางๆ ตองระมัดระวังไมใหมีการหกออกมาและควรทําในพื้นที่เฉพาะซึ่งไดออกแบบปองกันการรั่วไหลของน้ํามันลงสูแหลงน้ําไวแลว น้ํามันเครื่องท่ีทําการเปลี่ยนถายออกมาตองทําการจัดเก็บและกําจัดอยางถูกวิธี (3) จัดสรางระบบบําบัดชนิด On-site Treatment สําหรับบําบัดน้ําท้ิงจากสํานักงานและบานพักพนักงานเจาหนาท่ีท่ีจะมาปฏิบัติงานในโครงการ ซึ่งระบบบําบัดดังกลาวควรจะประกอบดวย บอดักไขมัน ถังเกรอะและกรองไรอากาศสําเร็จรูป และบอสูบ น้ําท้ิงท่ีผานการบําบัดและพักไวในบอสูบควรนําไปใชรดสนามหญาและไมประดับแทนการปลอยลงสูแหลงน้ําโดยตรง (4) พืช ตนไม และเศษซากวัสดุในบริเวณพื้นที่อางเก็บน้ํา ควรทําการแผวถางและนําออกใหหมด สวนวัชพืชและหญาในบริเวณที่รกรางควรกําจัดโดยการเผากอนทําการเก็บกักน้ํา และควรดําเนินการในชวงฤดูแลง

2) ระยะดําเนินการ (1) ปญหาคุณภาพน้ําผิวดิน จากสภาวะการยอยสลายสารอินทรียไมสมบูรณ มีผลทําใหน้ําเนาเสียไดในการเก็บกักน้ําชวงระยะแรก จึงใหมีการบริหารจัดการน้ําผานที่ปากอุโมงคผันน้ําหลายระดับ (Multiple Intake) เพื่อใหสามารถนําน้ําท่ีมีคุณภาพดีเขาสูระบบกระจายน้ําดวยระบบทอได สวนการนําน้ําเพื่อไปใชในการอุปโภค-บริโภค ถามีการใชน้ําโดยตรงควรเปดท้ิงไวในโองหรือท่ีพักน้ํา ประมาณ 3-4 ช่ัวโมงกอน ถาเปนระบบประปาควรมีการนําน้ําผานอากาศกอนเขาระบบปรับปรุงคุณภาพน้ํากอน 3-4 ช่ัวโมงเชนกัน เพื่อใหกลิ่นกาซจากภาวะน้ําเนาเสียไดถูกแสงแดดและอากาศยอยสลายไปกอน อยางไรก็ตามคาดวาภาวะเชนนี้จะเกิดในชวงระยะ 3-4 ปแรกของการเก็บกัก ท่ีสารอินทรียอยูในชวงยอยสลายเทานั้น (2) การปองกันการปนเปอนสารเคมีการเกษตรและการชะลางดินตะกอนสูแหลงน้ํา ควรแนะนําใหเกษตรกรใชสารเคมีท่ียอยสลายไดตามธรรมชาติ เชน สารปราบศัตรูพืชชนิดสารอินทรียฟอสเฟต หรือ คารบาเมต โดยในสวนของพื้นที่สวนผลไมควรสงเสริมปลูกพืชแซมในชวงระยะเริ่มปลูก รวมท้ังควรสงเสริมใหทําการรักษาหญาคลุมดินบริเวณริมฝงลําน้ํา ท้ังนี้เพื่อใหสิ่งปกคลุมดินไดดักตะกอนและสารเคมีการเกษตรไมใหปนเปอนลงสูแหลงน้ํา



(3) การสงเสริมความรูแกเกษตรกรเกี่ยวกับปริมาณน้ําท่ีพืชตองการและการใหน้ําแกพืชในระดับที่เหมาะสม ซึ่งนอกจากจะเปนชวยเพิ่มประสิทธิภาพการใชน้ําแลว ยังจะชวยลดการชะลางหนาดิน ซึ่งเกิดจากการใหน้ําพืชเกินความจําเปนดวย รวมทั้งการใชปุยและสารเคมีการเกษตรที่ถูกตองเหมาะสมปองกันการตกคางปนเปอนในดินและน้ํา โดยขอความรวมมือเพิ่มเติมจากกรมวิชาการเกษตร กรมชลประทาน เปนตน (4) มีการใชท่ีดินในลักษณะอนุรักษดินและน้ําเพื่อลดการชะลางพังทลายของหนาดิน (5) น้ําในแองน้ํานิ่งในชวงฤดูแลง เชน ฝายในลําน้ําหมัน อางเก็บน้ําวังชมภู ใหมีการเติมน้ําจากอางเก็บน้ําหวยรี เพื่อเพิ่มปริมาณน้ําใชประโยชนและสามารถปรับปรุงคุณภาพน้ําใหดีข้ึนไดอีกทางหนึ่ง 5.2.1.5 คุณภาพน้ําใตดิน

1) ระยะกอสราง ในระยะกอสรางไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม ดังนั ้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะดําเนินการ ในระยะดําเนินการผลกระทบสิ ่งแวดลอมเปนทางดานบวก ดังนั ้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอม

5.2.1.6 ดินและคุณภาพดิน

1) ระยะกอสราง (1) ในการกอสรางควรเปดพื้นที่เฉพาะสวนที่ตองดําเนินการเทานั้น (2) บริเวณที่มีการกอสรางเสร็จแลวตองรีบดําเนินการปลูกพืชคลุมดิน เพื่อใหหนาดินมีการชะลางพังทลายของดินใหนอยท่ีสุด (3) ปองกันชะลางพังทลายของดินในพื้นที่บริเวณรอบอางเก็บน้ําควรปลูกพืชคลุมดิน

2) ระยะดําเนินการ (1) พ้ืนที่หัวงานและอางเก็บน้ํา - ฟนฟูพื้นที่บางสวนที่ไมไดใชในการกอสรางในพื้นที่หัวงาน และแนวทอสงน้ําใหกลับมาอยูในสภาพเดิมหรือมีพืชคลุมดิน - ประสานงานกับหนวยงานที่เกี่ยวของ ในการวางแผนการใชท่ีดินเกษตรกรรม รวมถึงประสานงานกับเกษตรกรผูใชน้ําและชุมชนในพื้นที่โครงการ เพื่อสงเสริมใหมีระบบอนุรักษดินและน้ําเพื่อลดการเสื่อมโทรมของดินและที่ดิน และการใชน้ําชลประทานอยางมีประสิทธิภาพ - ในพื้นที่ขอบอางที่อยูในระดับน้ําข้ึนลง (Draw Down Zone) ควรปลูกหญาแฝกเพื่อใหเปนแนวกรองตะกอนดิน



(2) พ้ืนที่รับประโยชน - สงเสริมใหมีการปลูกพืชแบบผสมผสานหรือไรนาสวนผสม เพื่อลดการเกิดศัตรูพืชและเพิ่มธาตุอาหารใหดิน เนื่องจากดินในพื้นที่โครงการมีความอุดมสมบูรณคอนขางต่ํา - สงเสริมใหมีการปลูกพืชคลุมดินหรือไถกลบเศษซากพืช เพื่อรักษาความชื้นในดินและปรับปรุงคุณภาพดิน

5.2.1.7 ธรณีวิทยาและแผนดินไหว

1) ระยะกอสราง

(1) การปรับปรุงฐานรากเขื่อน : รายละเอียดดังแสดงในภาคผนวก ค.2 ไดพิจารณาการปรับปรุงฐานรากเขื่อน โดยการอัดฉีดน้ําปูนบริเวณฐานรากเพื่อประสานเนื้อหินและลดการรั่วซึมของน้ําผานช้ันหินดังนี้ - ทําการขุดรองแกนเขื่อนบริเวณแนวศูนยกลางเขื่อน จนถึงระดับช้ันหินที่มีสภาพ Moderately Weathered ถึง Fresh Rock - ปรับปรุงหินฐานรากใหมีคาการรั่วซึมอยูในระดับต่ําและเพิ่มความแข็งแรงของช้ันหิน ดวยการอัดฉีดน้ําปูน (Grouting) - ทําการปรับปรุงฐานรากใหมี Seepage Path ท่ียาวข้ึน โดยประกอบดวยมาตรการการปรับปรุงฐานรากดังนี ้ - การขุดรองแกนเขื่อนกอนการอัดฉีดน้ําปูน จะยังไมขุดถึงระดับหินที่ตองการ แตจะเหลือไว 1-2 เมตร เพื่อรักษาคุณสมบัติหินใหอยูในสภาพเดิม เนื่องจากชั้นหินฐานรากที่พบประกอบดวยหินชนวน (Slate) ซึ่งอาจมีการพองตัวหรือผุพังไดเร็วมากเมื่อสัมผัสกับอากาศและสูญเสียความชื้นเปนเวลานาน จากนั้น เมื่ออัดฉีดน้ําปูนแลวเสร็จ กอนทําการบดอัดตัวเขื่อน จึงทําการขุดรองแกนใหไดระดับตามตองการตอไป โดยขุดเปดเปนชวงๆ ชวงละ 20-30 เมตร แลวบดอัดกลับแตละชวง โดยไมปลอยท้ิงไว - ทํา Curtain Grouting ความลึกประมาณ 50 เมตร จํานวน 2 แถว ระยะหางระหวางแถว 2 เมตร โดยวางตําแหนงหลุมเจาะในลักษณะสลับฟนปลา (Staggering) ในแตละแถวมีระยะหางระหวางหลุมเจาะ 2 เมตร และมีเปาหมายลดการรั่วซึมใหไดระดับนอยกวา 5 Lugeon หรือ 5 x 10-5 cm/sec ความลึก 15.00, 35.00, 50.00 และ 65.00 เมตร - ทํา Blanket Grouting ความลึกประมาณ 10.00, 15.00 และ 25.00 เมตร จํานวน 2 แถว ทางดานเหนือน้ําและทายน้ําของ Curtain Grout ดานละแถว หางจากแนว Curtain Grout 2 เมตร ระยะหางระหวางหลุมเจาะ 2 เมตร โดยมีเปาหมายลดการรั่วซึมใหไดระดับนอยกวา 10 Lugeon - เนื่องจากสภาพของหินฐานรากในบางบริเวณมีรอยแตกคอนขางสูง ทําใหอาจมีปญหาในเรื่องของการรับน้ําหนักตัวเขื่อน ดังนั้น จึงอาจจําเปนตองทําการอัดฉีดน้ําปูนที่บริเวณผิวหนาหิน (Consolidation Grouting) ลึกประมาณ 10 เมตร เพื่อเพิ่มความแข็งแรงในชั้นหิน ท้ังนี้ แบบของการปรับปรุงฐานรากเขื่อนไดแสดงไวในรูปที่ 5.2.1-1

Spillway 10 m. (Min.)ระดับน้ําสูงสุด

ชวงที่เสนอใหเพิ่มการทดสอบ Pumping Test

ในระหวางการทํางาน

รปูที่ 5.2.1-1 แบบเบื้องตนของการปรบัปรุงฐานรากเขื่อน



โดยสรุป ราคางานปรับปรุงฐานรากเขื่อนรวมประมาณ 31.562 ลานบาท ท้ังนี้ ราคาประมาณการดังกลาว คิดเฉพาะงานปรับปรุงฐานรากเขื่อนเทานั้นไมรวมงานขุดตางๆ - เพิ่มการทดสอบ Pumping Test ในระหวางทํางาน Grout ในบริเวณฐานยันเขื่อนในชวงท่ีหินฐานรากมีคาความซึมน้ํา 5-10 Legeon เมื่อดําเนินการอัดฉีดน้ําปูนฐานรากเขื่อนใหทําการตรวจสอบคาความซึมน้ําในระดับที่ต่ํากวาระดับการอัดฉีดน้ําปูน เพื่อตรวจสอบระดับของการอัดฉีดน้ําปูนวาครอบคลุมช้ันหินฐานรากที่มีคาความซึมน้ําต่ํากวาเกณฑท่ีกําหนด (2) ดานความปลอดภัยในระหวางการกอสราง ตองทําการตรวจสภาพทางธรณีวิทยาของอุโมงคอยางใกลชิด และมีมาตรการพิเศษในการปองกันเมื่อมีการขุดเจาะเขาสูบริเวณที่มีความไมเสถียรภาพทางธรณีวิทยา นอกจากนี้ตองมีการค้ํายันในพื้นที่มีการคดโคงและการแตกหักสูง กรณีท่ีมีการระเบิดช้ันหินตองมีระยะเวลาที่แนนอน และตองประกาศใหทราบโดยทั่วกัน (3) จากมาตรการดานการขุดเจาะและกอสรางอุโมงคลําน้ําดังรายละเอียดในภาคผนวกที่ ค.3 นั้น สรุปไดวา ในการออกแบบค้ํายันอุโมงคช่ัวคราว (Initial Support) เพื่อรักษาเสถียรภาพในชวงเวลาระหวางการกอสราง จะใชคํ้ายันประเภทงานสลักยึดหิน (Rock Bolt) งานคอนกรีตพนและตะแกรงเหล็ก (Shbtcrete & Wiremesh) เปนหลัก ตามระบบ Rock Mass Rating System (RMR) สําหรับคุณภาพมวลหินระดับ IV จะมีการใชโครงเหล็ก (Steel Ribs) เสริมในบริเวณที่มวลหินแตกและผุมากและมีน้ําใตดิน ดังรูปที่ 5.2.1-2 และรูปที่ 5.2.1-3 สําหรับสภาพการใชงานถาวรจะทําการกอสรางผนังดาดคอนกรีตถาวรเพิ่มใหกับคํ้ายันชั่วคราวท่ีติดตั้งไปกอนหนา (4) พื้นที่ท้ิงวัสดุทางธรณีวิทยา ประมาณ 11,500 ลบ.ม. ตองทําการออกแบบกองวัสดุใหมีความมั่นคงแข็งแรง จัดหาสิ่งปกคลุมกองวัสดุเพื่อเสริมความแข็งแรงและลดมลภาวะทางภูมิทัศน รวมถึงการชะลางพังทลายของกองวัสดุ โดยใชพื้นที่ในเขตที่ไดขออนุญาตใชประโยชนไวจํานวน 2 บริเวณ คือ บริเวณดานหนาปากทางเขาอุโมงคสงน้ํา และบริเวณปากทางออกอุโมงคสงน้ํา

2) ระยะดําเนินการ (1) ตรวจสอบการรั่วซึมน้ําจากอางเก็บน้ําและแนวอุโมงคท่ีไดดําเนินการอัดน้ําปูนบริเวณฐานราก เพื่อประสานเนื้อหินและลดการรั่วซึมของน้ําผานชั้นหิน (2) การทรุดตัวของแนวการกอสรางอุโมงคและโครงสราง ทําการตรวจสอบการทรุดตัวเปนระยะๆ (3) มาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอมจากแผนดินไหว โดยไดทําการออกแบบการกอสรางใหรองรับแผนดินไหวขนาดปานกลาง (5.1 ริกเตอร) ท่ีเคยเกิดข้ึนใกลเคียงพื้นที่โครงการ

รูปที่ 5.2.1-2 แสดงมาตรการการออกแบบค้ํายันอุโมงคสงน้ํา ตามระบบ RMR และการดาดผนังคอนกรีตถาวร

รูปที่ 5.2.1-3 แสดงมาตรการดานระบบค้ํายันอุโมงค (Tunnel Support) ทั้งงานสลักยึดหิน (Rock Bolt) งานคอนกรีตพนและตะแกรงเหล็ก (Short crete & wiremesh) และโครงเหล็ก (Steel Ribs)



5.2.1.8 การกัดเซาะและการตกตะกอน

1) ระยะกอสราง (1) การกอสรางถนนบํารุงรักษาที่ เลียบขอบอาง ในสวนบริเวณที่ตองมีการปรับถมไหลถนน ควรดําเนินการบดอัดปองกันการชะลางลงสูอางเก็บน้ํา ในสวนของบริเวณที่ตองตัดภูเขา ควรปรับเปนขั้นบันไดเพื่อปองกันการพังทลายของไหลทาง (2) การดําเนินการกอสราง ควรดําเนินการในชวงฤดูแลง หากหลีกเลี่ยงมิไดควรสรางคันดินตลอดแนวถนนบํารุงรักษา พรอมจัดสรางบอดักตะกอนปองกันการชะลางลงสูอางเก็บน้ํา (3) ควรมีบอดักตะกอนในเขตพื้นที่กอสรางหัวงานโครงการเพื่อลดปญหาตะกอนไหลลงลําน้ํา สวนในลําน้ําหวยรีดานทายน้ําใหสรางมานดักตะกอนดวยแผนไยสังเคราะห (Geotextile)

2) ระยะดําเนินการ (1) การอนุรักษสิ่งแวดลอมรอบอางเก็บน้ํา ดําเนินการปลูกหญาแฝกเปนแนวรอบพื้นที่เก็บกักน้ํา เขตน้ําลด (Draw Down Zone) ซึ่งจะใหประโยชนอยางนอย 2 ประการ คือ - ปองกันดินพังทลายลงไปในอางเก็บน้ํา ทําใหอางเก็บน้ําไมตื้นเขิน และถาตองการนําเครื่องจักร เครื่องสูบน้ํา อุปกรณสงเสริมการทองเที่ยวทางน้ําลงในอางฯ ก็สามารถนําเครื่องจักรวิ่งขามแนวหญาแฝกเขาไปได และหญาแฝกจะไมตาย - การปลูกหญาแฝกเปนแนวรอบๆอาง จะชวยรักษาหนาดินเหนืออาง ทําใหดินอุดมสมบูรณข้ึน อันจะเปนการชวยใหปาไมในบริเวณพื้นที่รับน้ําสมบูรณข้ึนอยางรวดเร็ว การปลูกหญาแฝกในพื้นที่เก็บกักน้ําของอางเก็บน้ําควรปลูกตามแนวระดับโดยรอบอางเก็บน้ํา ระหวางขอบพื้นที่ระดับน้ําเก็บกักกับระดับน้ําสูงสุด จํานวน 3 แนว คือ แนวท่ี 1 ปลูกตามแนวระดับสูงเทากับระดับน้ําสูงสุด แนวท่ี 2 ปลูกตามแนวระดับระหวางระดับน้ําสูงสุดกับระดับน้ําเก็บกัก แนวท่ี 3 ปลูกตามแนวระดับน้ําเก็บกัก

(2) การอนุรักษดินและน้ําระดับลุมน้ํา รวมมือกับหนวยงานทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน ในการอนุรักษดินและน้ําในลุมน้ําหวยรี โดยการฟนฟูปาตนน้ํา ปลูกพืชข้ันบันได การปลูกหญาแฝก เปนตน (3) การลดผลกระทบจากโอกาสในการเกิดตะกอนจากดินถลม

ระดับน้ําเก็บกัก +225.0 ระดับน้ําสูงสุด +227.0

1 ม.1 ม.



ใหมีการกอสรางปากอุโมงคสงน้ําแบบหลายระดับ (Multiple Intake) และใหดําเนินการขุดลอกตะกอนจากดินถลมและน้ําปาไหลหลากดังกลาว 5.2.1.9 พ้ืนที่ชุมน้ํา 1) ระยะกอสราง การกอสรางควรดําเนินการในชวงฤดูแลง และควรรวมมือกับเจาหนาท่ีของกรมอุทยานแหงชาติสัตวปาและพันธุพืช ในการควบคุมการบุกรุกพื้นที่ปาไมของราษฎรไมใหมีการบุกรุกแผวถางปา เพื่อใชเปนพื้นที่ทํากินและตั้งถิ่นฐาน ซึ่งจะสงผลกระทบตอพื้นที่ชุมน้ําได 2) ระยะดําเนินการ หลังจากกอสรางอางเก็บน้ําหวยรีแลวเสร็จ จําเปนอยางยิ่งท่ีจะตองมีมาตรการในการจัดการดูแลพื้นที่ชุมน้ํา ซึ่งจะชวยใหประสิทธิภาพการใชงานของอางเก็บน้ําไดประโยชนสูงสุดดังนั้นจึงควรดําเนินมาตรการปองกันแกไขรวมกับมาตรการปลูกปาทดแทน อนุรักษปาไมและงานอนุรักษดินและน้ํา 5.2.2 ทรัพยากรทางชีวภาพ 5.2.2.1 นิเวศวิทยาทางน้ํา

1) ระยะกอสราง (1) หลีกเลี่ยงการตัดฟนตนไม การปรับหนาดิน และขุดดินในหนาฝนหรือชวงฝนตกหนัก เพื่อมิใหน้ําขุนไหลลงขอบอางเก็บน้ําเขื่อนสิริกิติ์ ซึ่งอาจกระทบตอความอุดมสมบูรณบริเวณดังกลาว (2) ถาหลีกเลี่ยงการทําใหเกิดน้ําขุนไมไดควรทํารองน้ําเพื่อรับน้ําขุนใหไหลลงบอพักน้ํา ซึ่งมีความจุมากพอจะทําใหน้ําตกตะกอนกอนปลอยใหไหลลงในแหลงน้ําธรรมชาติ (3) การสรางสวม ควรสรางใหถูกสุขลักษณะและหางจากแหลงน้ําไมนอยกวา 100 เมตร (4) น้ําเสียจากการอุปโภคของคนหมูมากควรเก็บกักไวในบอบําบัดน้ําเสียประเภท On Site ได (5) คนงานกอสรางเมื่ออยูรวมกันมากๆ อาจใชเวลานอกเหนือเวลางานจับสัตวน้ํา เพื่อประกอบอาหารรับประทาน ในการจับสัตวน้ําหามใชเครื่องมือผิดกฎหมายจับสัตวน้ําเปนอันขาด (6) ตนไมภายในอางบางกลุมและบางตําแหนง โดยเฉพาะบริเวณที่น้ําไหลลง (Inflow Area) ควรตัดใหมีตอเหลืออยูมีความยาวอยูระหวางระดับน้ําสูงสุดกับระดับน้ําเก็บกัก หรือ Draw Down Zone เพื่อเปนที่พักอาศัยของลูกปลาและปลาบางชนิด กับเปนที่ยึดเกาะของปลาวางไขบางชนิดดวย เพื่ออนุรักษปลาในกลุมดังกลาวไวในอาง



2) ระยะดําเนินการ (1) พ้ืนที่อางเก็บน้ําและโดยรอบ - หามตัดไมทําลายปาบริเวณขอบอางโดยเด็ดขาด - หามทําการประมงในอางเก็บน้ําดวยการใชเครื่องมือผิดกฎหมาย เชน ไฟฟา ยาเบื่อเมา ระเบิด เครื่องมือชองตาถี่กวาท่ีกําหนด - หามทําการประมงในฤดูสืบพันธุวางไขปลา - ควรแบงบริเวณตางๆ (Zoning) ภายในอางจากขอมูลการติดตามตรวจสอบ เพื่อกําหนดเขตรักษาพืชพรรณ เขตอนุรักษ เขตเพาะเลี้ยง และการทําประมง ปลอยปลาตนน้ํา ประสานสถานีประมงเพื่อตั้งสถานีเพาะเลี้ยง (2) ปากอุโมงคผันน้ํา ติดตั้งตะแกรงดักปลา (Fish Screen) ปากเขาอุโมงคสงน้ํา (3) บริเวณทายเขื่อน หลังการสรางเขื่อนแลวเสร็จ บริเวณทายเขื่อนโดยเฉพาะในชวงบานกิ่วเคียนจะมีน้ํานอยมาก เนื่องจากลุมน้ําดานทายอางเล็กมาก จึงควรปลอยน้ําจากอางเก็บน้ําเขื่อนหวยรีใหมีน้ําไหลตลอดโดยเฉพาะหนาแลงจะชวยรักษาสภาพนิเวศวิทยาไดดี 5.2.2.2 ทรัพยากรปาไม

1) ระยะกอสราง (1) ในการตัดฟนตนไมเพื่อปรับเปลี่ยนพื้นที่เปนอางเก็บน้ํา โดยองคการอุตสาหกรรมปาไมนั้น เสนอแนะใหมีการระมัดระวังไมใหมีการตัดไมนอกพื้นที่ขอใชประโยชนท่ีดินปาไมท่ีไดรับอนุญาตแลวโดยเด็ดขาด การตัดฟนและการชักลากไมจากพื้นที่ดังกลาวไดดําเนินการแลวเสร็จกอนการเก็บกักน้ํา เพื่อมิใหเกิดภาวะเนาเสียของน้ํา โดยประสานงานกับกรมอุทยานแหงชาติสัตวปาและพันธุพืช และกรมปาไม ทําการตรวจสอบตีตราไมตลอดทั้งพื้นที่โครงการ (2) ตนไมทุกตนที่ตัดไดชักลากออกมาจากพื้นที่โครงการทั้งหมด เพื่อเปนการใชทรัพยากรปาไมใหเกิดประโยชนสูงสุด และนําไปใชประโยชนตามชั้นคุณภาพของตนไมแตละตนกอนที่น้ําจะทวม เพื่อปองกันการเนาเสียของน้ํา (3) การตัดฟนและชักลากไมไดกระทําตามหลักวิชาการปาไม ท้ังนี้เพื่อปองกันมิใหเกิดการกัดชะพังทลายของดิน หรือจะตองเกิดข้ึนนอยท่ีสุด ไมพื้นลางไดแบงเผาเปนกองเล็กๆ และใหระมัดระวังการลุกลามของไฟเขาไปในปาท่ีเหลืออยูรอบพื้นที่โครงการ (4) ควรประสานงานกับองคการอุตสาหกรรมปาไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืชท่ีอยูใกลพื้นที่โครงการเพื่อใหการดําเนินการมีความถูกตองและรวดเร็ว



2) ระยะดําเนินการ (1) รวมมือกับกรมอุทยานแหงชาติสัตวปาและพันธุพืช กรมปาไม เพื่อใหความรูแกประชาชนโดยเฉพาะราษฎรที่พักอาศัยบริเวณพื้นที่โครงการ รวมทั้งพื้นที่ขางเคียงใหรูคุณคาของปาไม เพื่อชวยอนุรักษปาและหยุดยั้งการบุกรุกทําลายพื้นที่ปา เพื่อชวยกันอนุรักษปา และหยุดยั้งการบุกรุกทําลายพื้นที่ปาไมเพื่อเปนที่อยูอาศัยและเพื่อการเกษตรกรรม โดยเฉพาะปาเบญจพรรณซึ่งยังเหลืออยูรอบพื้นที่อางเก็บน้ํา และเริ่มฟนฟูตามธรรมชาติ ซึ่งอาจจะถูกบุกรุกจากราษฎร โดยเฉพาะราษฎรที่สูญเสียพื้นที่ทํากินจากการดําเนินโครงการและตองการพื้นที่เพื่อการเกษตรเพิ่มข้ึน (2) กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช และกรมปาไมจะตองมีมาตรการที่สามารถปองกันมิใหมีการบุกรุกทําลายปาเบญจพรรณ ท่ีเริ่มฟนตัวท่ีอยูรอบพื้นที่อางเก็บน้ํา ท้ังนี้โดยหนวยปองกันรักษาปาท่ีอยูใกลเคียงพื้นที่ จะตองหมั่นเขามาตรวจสอบดูแลอยางสม่ําเสมอ (3) กรมชลประทานควรจัดงบประมาณสําหรับการปลูกสรางสวนปาทดแทน และการดูแลรักษา เทากับของพื้นท่ีไดสูญเสียไปจากการดําเนินโครงการ คือ ประมาณ 3,000 ไร รวมถึงการปองกันการบุกรุก รวมเปนงบประมาณ 22.26 ลานบาท (4) ประสานงานกับกรมสงเสริมการเกษตร เพื่อสงเสริมใหเกษตรกรปลูกไมตามหัวไรปลายนาตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวของปา 3 อยาง 4 ประโยชนแนวทางที่ทรงวางไว เพื่ออนุรักษและฟนฟูทรัพยากรปาไมและแกปญหาการบุกรุกทําลายปา โดยดําเนินการปลูกไมใชสอย ปาไมผลและปาไมเชื้อเพลิงไมวาชนิดใดตางใหประโยชน 4 ท่ีสําคัญคือ อนุรักษดินและน้ํา และความชุมช้ืนเอาไว ท้ังนี้เพื่อผลประโยชนในเรื่องของการหมุนเวียนธาตุอาหารในดิน และอาจใชประโยชนจากไมท่ีปลูกทั้งในรูปของเนื้อไม รวมท้ังฟนและถาน การปลูกไมบริเวณหัวไรปลายนานั้นเปนวิธีการหนึ่งท่ีสามารถลดการลักลอบตัดไมจากปาธรรมชาติ เพื่อนํามาใชกอสราง รวมท้ังเพื่อใชเปนฟนและถานไดดวย (5) ควรรวมมือกับกรมปาไมและกรมสง เสริมการเกษตร เพื่อ ชักจูง เกษตรใหใชกระบวนการทางการเกษตรหรือระบบสวนผสมแทนที่จะปลูกพืชชนิดเดียวในรูปแบบของ Mono-Culture แตควรจะปลูกในรูปแบบของ Mixed-Culture ท้ังนี้เพื่อผลทางดานปรับปรุงระบบนิเวศใหใกลเคียงกับปาธรรมชาติ ซึ่งประกอบดวยไมหลายชนิดและมีหลายช้ันเรือนยอด การปลูกไมหลายชนิดรวมกันนั้นมีผลดีตอการลดการแพรระบาดของโรคและแมลงนอกจากนี้แลวการปลูกพืชปาไมท่ีเปนพืชตระกูลถั่ว (Leguminous Plant) ยังมีผลดีในเรื่องของการปรับปรุงคุณสมบัติของดินใหอุดมสมบูรณข้ึนดวย ท้ังนี้เนื่องจากพืชตระกูลถั่วสามารถตรึงไนโตรเจนจากอากาศและเปลี่ยนใหอยูในรูปของไนเตรตซึ่งพืชสามารถใชประโยชนได เมื่อการแพรระบาดของโรคและแมลงลดนอยลง รวมท้ังดินมีความอุดมสมบูรณสูงข้ึนจึงเปนผลดีตอเกษตรกรในพื้นที่ชลประทานอีกดวย



5.2.2.3 ทรัพยากรสัตวปา

1) ระยะกอสราง โครงการอางเก็บน้ําหวยรีทําใหแหลงอาศัยและพื้นที่หากินของสัตวปาบางชนิดมีปริมาณลดลงหรือทําใหสภาพนิเวศตามความตองการของสัตวปาบางชนิดเปลี่ยนแปลงซึ่งเปนผลกระทบดานลบ แมวาสัตวปาในพื้นที่โครงการอางเก็บน้ําหวยรีจะไดรับผลกระทบที่ประเมินวามีระดับนอยแตกระนั้นก็ตามควรมีมาตรการที่ปองกันไมใหผลกระทบบางลักษณะเกิดข้ึนและมีมาตรการแกไขผลกระทบบางลักษณะใหมีระดับลดลงเพื่อใหสัตวปาทุกชนิดในพื้นที่โครงการอางเก็บน้ําหวยรีไดรับผลกระทบดานลบในระดับนอยท่ีสุด ขณะเดียวกันมีมาตรการที่จะอํานวยประโยชนใหกับสัตวปา (1) มาตรการในพื้นที่กอสรางเขื่อนและอางเก็บน้ํา - การตัดฟนตนไมเพื่อเตรียมพื้นที่เปนหัวงาน เพื่อใชกอสรางเขื่อน และเพื่อใหเปนอางเก็บน้ํา โดยเฉพาะการตัดฟนตนไมท่ีอยูในระดับสูงของภูเขาทางดานขางของอางเก็บน้ํา ตองดําเนินการเฉพาะที่จําเปนและโดยเฉพาะชนิดพันธุท่ีเปนพืชอาหารสัตวเพื่อใหพรรณพืชอาหารตามธรรมชาติของสัตวปาถูกตัดฟนและถูกแผวถางนอยท่ีสุดและเพื่อใหการเปลี่ยนแปลงสภาพนิเวศของพื้นที่และการเปลี่ยนแปลงคุณภาพของสิ่งแวดลอมเกิดข้ึนเปนเนื้อท่ีนอยท่ีสุด - การตัดฟนตนไมและการแผวถางไมเล็ก/ไมพุมใหเริ่มตนจากทางดานนอกสุดของพื้นที่หัวงานเขาไปยังพื้นที่ใชกอสรางเขื่อนและตอไปยังพื้นที่อางเก็บน้ําตามลําดับ และการเตรียมพื้นที่เปนอางเก็บน้ําใหเริ่มตนจากแนวฝงลําหวยรีท้ังสองขางออกไปที่ลาดไหลเขาแลวข้ึนไปบนภูเขาจนถึงแนวกันเขตของอางเก็บน้ํา สวนในพื้นที่สองขางหวยหมใหเริ่มตนจากจุดท่ีหวยหมสบกับหวยรีข้ึนไปทางตนน้ําของหวยหมและจากแนวฝงหวยหมทั้งสองขางออกไปที่ลาดไหลเขาแลวข้ึนไปบนภูเขาจนถึงแนวกันเขตของอางเก็บน้ําเพื่อบังคับใหสัตวปาท่ีหลบเลี่ยงการถูกรบกวนจากกิจกรรมการตัดฟนตนไมและการชักลากไมตองเคลื่อนยายข้ึนสูท่ีสูงของภูเขาและพนจากขอบเขตของพื้นที่อางเก็บน้ํา สัตวปาจึงไมถูกกักอยูในพื้นที่อางเก็บน้ําตลอดจนอยูในพื้นท่ีปลอดจากการถูกรบกวนในระยะกอสราง รวมท้ังอยูในพื้นที่ปลอดภัยจากน้ําทวมเมื่อมีการกักน้ําใหทวมพื้นที่เปนอางเก็บน้ํา - ระหวางการตัดฟนตนไมและการแผวถางไมเล็ก/ไมพุมเพื่อเตรียมพื้นที่สําหรับการกอสรางและตลอดระยะเวลาการกอสรางเขื่อนหากพบสัตวปาตองใหโอกาสสัตวปาไดหลบเลี่ยงออกไปไดอยางปลอดภัย หรือดวยการชวยเหลือและนําไปปลอยในพื้นที่ไมเกี่ยวของกับการกอสราง หรือประสานงานกับเจาหนาท่ีของอุทยานแหงชาติลําน้ํานานใหนําไปปลอย นอกจากนั้นตองควบคุมมิใหมีการลักลอบลาสัตวปาอยางเขมงวด - เมื่อการกอสรางเขื่อนใกลเสร็จสมบูรณควรปลูกพืชคลุมดินในพื้นที่หัวงานบริเวณที่มีการเปดหนาดินระหวางการกอสรางและไมจําเปนตองใชพื้นที่ดังกลาวเพื่อลดการถูกชะลางของหนาดินที่จะมีผลตอคุณภาพของน้ําผิวดินในลําหวยและกอผลกระทบตอสัตวปาท่ีอาศัยอยูในลําหวย และควรปลูกพรรณไมทองถิ่นโตเร็วหรือชนิดพันธุดั้งเดิมของพื้นที่รวมท้ังชนิดพันธุท่ีเปนพืชอาหารสัตวดวยเพื่อฟนฟูระบบนิเวศและคุณภาพของสิ่งแวดลอมของพื้นที่และเพื่ออํานวยประโยชนใหกับสัตวปาในระยะดําเนินการของอางเก็บน้ํา



- ดําเนินการประชาสัมพันธโดยเฉพาะกับราษฎรทองถิ่นบริเวณใกลเคียงกับอางเก็บน้ําท่ีเคยมีพื้นที่ทํากินอยูในอางเก็บน้ําใหตระหนักถึงความสําคัญของปาและสัตวปาเพื่อใหละเลิกการลักลอบลาสัตวปา รวมทั้งใหความรูการปรับปรุงคุณภาพดิน ชนิดและประเภทพืชเกษตรที่เหมาะสมกับคุณสมบัติของดินและตามฤดูกาล รวมทั้งเปนพืชเกษตรตามความตองการของตลาด เพื่อใหชาวบานใชประโยชนท่ีดินอยางมีประสิทธิภาพโดยไมบุกรุกพื้นที่ปาแหงใหมเพื่อใชประโยชนท่ีดินซึ่งจะทําใหแหลงอาศัยของสัตวปาบางกลุมมีเนื้อท่ีลดลงอีก โดยกรมชลประทานควรจัดสรรงบประมาณในการลดผลกระทบดานสัตวปาเปนเงินงบประมาณรวม 3.12 ลานบาท (2) มาตรการในพื้นที่รับประโยชน - พิจารณาเพื่อใหมีการตัดฟนไมใหญและการแผวถางพรรณพืชมีนอยท่ีสุด โดยกําหนดแนวทอสงน้ําใหหลีกเลี่ยงไมใหญโดยเฉพาะแนวทอสงน้ําท่ีอยูขางเคียงทางหลวงหมายเลข 1341 และการตัดฟนไมใหญตลอดจนการแผวถางพรรณพืชตองดําเนินการเฉพาะที่จําเปนจะใชวางทอสงน้ําเพื่อใหพรรณพืชอาหารสัตวปาและไมใหญท่ีจะอํานวยประโยชนลักษณะอื่นใหกับสัตวปาถูกแผวถางและถูกตัดฟนนอยท่ีสุด - วางแผนการดําเนินงานอยางรอบคอบเพื่อใหการวางทอสงน้ําใชเนื้อท่ีนอยท่ีสุด และเพื่อใหการเปลี่ยนแปลงสภาพนิเวศของพื้นที่เกิดข้ึนเปนบริเวณแคบที่สุด ตลอดจนวางแผนใหการวางทอสงน้ําเปนไปอยางตอเนื่องเพื่อใหกิจกรรมหลากหลายระหวางการวางทอสงน้ํารบกวนการดํารงชีวิตสัตวปามีขอบเขตจํากัดและเปนชวงเวลาสั้นที่สุด - ระหวางการตัดฟนตนไมและแผวถางพรรณพืชและตลอดระยะเวลาการวางทอสงน้ําหากพบสัตวปาตองใหโอกาสสัตวปาไดหลบเลี่ยงออกไปไดอยางปลอดภัยหรือดวยการชวยเหลือและนําไปปลอยในพื้นที่ไมเกี่ยวของกับการวางทอสงน้ํา นอกจากนั้นตองควบคุมมิใหมีการลักลอบลาสัตวปาอยางเขมงวด - ควรปลูกพืชคลุมดินบริเวณแนวทอสงน้ําหลังจากการวางทอสงน้ําและฝงกลบแลวเพื่อลดการถูกชะลางของหนาดินและเพื่อเรงการฟนฟูสภาพนิเวศของพื้นที่ใหกลับคืนสูสภาพเดิมในชวงเวลาสั้นที่สุด

2) ระยะดําเนินการ (1) เมื่อการกอสรางอาคารหัวงานเสร็จสมบูรณและในชวงปแรกๆ ของระยะดําเนินการ ควรปรับปรุงฟนฟูบํารุงรักษาพืชคลุมดินในพื้นที่หัวงานบริเวณที่มีการเปดหนาดินระหวางการกอสราง เพื่อลดการถูกชะลางของหนาดินที่จะไปมีผลตอคุณภาพน้ําผิวดินในรองหวยและในลําหวย และควรปลูกพรรณไมทองถิ่นโตเร็วหรือชนิดพันธุดั้งเดิมของปาเบญจพรรณเพื่อฟนฟูระบบนิเวศและคุณภาพของสิ่งแวดลอม รวมท้ังปลูกชนิดพันธุท่ีเปนพืชอาหารเสริมดวย (2) ฟนฟูสภาพปาในพื้นที่เคยผานการใชประโยชนท่ีดิน ท่ีอยูในพื้นที่ลุมน้ําใหเปนผืนปาท่ีชวยอนุรักษตนน้ําดวยการปลูกตนไมเพื่อเรงการฟนฟูสภาพของปา ซึ่งไมควรคํานึงเฉพาะพรรณไมมีคาทางเศรษฐกิจ แตควรปลูกชนิดพันธุไมดั้งเดิมของปาบริเวณนี้ท่ีโตเร็วและชนิดพันธุพืชอาหารสัตวปาเสริมเพื่อเพิ่ม



ศักยภาพของผืนปาในดานเปนแหลงอาศัยและหากินของสัตวปา โดยเฉพาะพืชอาหารของนกซึ่งเปนกลุมสัตวปาท่ีจะเขามาใชประโยชนไดดีกวาและมากกวาสัตวปากลุมอื่น (3) ใหอุทยานแหงชาติลําน้ํานาน ดําเนินการประชาสัมพันธใหราษฎรในทองถิ่นบริเวณใกลเคียงอางเก็บน้ําและในพื้นที่ลุมน้ํา ใหตระหนักถึงความสําคัญของปาและสัตวปาเพื่อใหละเลิกการบุกรุกพื้นที่ปาและการลักลอบลาสัตวปา 5.2.3 คุณคาการใชประโยชนของมนุษย 5.2.3.1 การใชประโยชนที่ดิน

1) ระยะกอสราง (1) หัวงานเขื่อนและอาคารประกอบ : - จํากัดพื้นท่ีเพื่อใชประโยชนในการกอสรางที่จําเปนเทานั้น เพื่อลดผลกระทบตอการใชประโยชนทรัพยากรที่ดินและปาไม โดนเฉพาะงานประเภทถากถางและลนตนไม ขุดลอกหนาดิน งานดินขุด ดินถม งานกอสรางสํานักงานสนาม ท่ีพัก เสนทางลําเลียง และระบบสาธารณูปโภค - การสรางบอดักตะกอน คันคูระบายน้ําในเขตพื้นที่กอสรางโครงการ - ในระยะสุดทายหรือปท่ี 3 ของการกอสรางใหดําเนินการปรับสภาพพื้นที่ ปลูกหญา ปูหินเรียง กอสรางรางระบายน้ําถาวร เพื่อเพิ่มศักยภาพของที่ดินที่ไมไดใชประโยชนในระหวางการกอสรางแลว - ฟนฟูพื้นที่กอสรางและพื้นที่ลุมน้ํารวมกับหนวยงานอื่นโดยการปรับสภาพพื้นที่ดวยการทําคันดินขวางตามความลาดเท บอดักตะกอน และฝายตนน้ํา การใชแถบพืช (แฝก) เพื่อการอนุรักษดินและน้ํา การปลูกไมโตเร็ว และไมยืนตนที่มีคุณคาทางเศรษฐกิจ (2) พ้ืนที่ชลประทาน : จํากัดใหมีการใชประโยชนเพื่อการกอสรางระบบชลประทานเฉพาะเขตทอสงน้ําเทานั้น และปรับสภาพพื้นที่เพื่อคืนสภาพโดยเร็วภายหลังเสร็จสิ้นการกอสราง

2) ระยะดําเนินการ (1) หัวงานและอาคารประกอบ : เมื่อเริ่มดําเนินการเก็บกักน้ําใหจัดทําระบบอนุรักษดินและน้ํารอบพื้นที่อางเก็บน้ํา เนื่องจากสภาพพื้นที่มีความลาดชันสูง มีการใชประโยชนท่ีดินเพื่อการเกษตรในพื้นที่ท่ีอยูใกลชุมชนบานกิ่วเคียนและบานทรายงาม โดยการปลูกหญาแฝกระหวางระดับน้ําเก็บกักกับระดับน้ําสูงสุด จํานวน 3 แนว สวนพื้นที่ลุมน้ําหวยรีใหมีการอนุรักษดินและน้ําเพื่อเปนตนน้ําถาวร และมีสวนชวยลดการกัดเซาะชะลางพังทลายตะกอนดินลงสูอางเก็บน้ํา



(2) พ้ืนที่ชลประทาน : การที่เกษตรกรไดรับน้ําเพื่อการปลูกพืชอยางเพียงพอ จะสงผลใหมีการใชประโยชนท่ีดินเขมขนมากยิ่งข้ึน ทําใหการเสื่อมโทรมของดินจะเพิ่มมากขึ้นดวย จึงมีความจําเปนตองมีการอนุรักษดินและน้ํา พรอมท้ังการปรับปรุงบํารุงดินควบคูกันไป เพื่อรักษาสถานภาพของความอุดมสมบูรณของดินไวใหสามารถเพาะปลูกไดอยางยั่งยืน

5.2.3.2 การเกษตรกรรมและปศุสัตว

1) ระยะกอสราง ในระยะกอนการกอสรางโครงการ กรมชลประทานควรดําเนินการจายคาชดเชยที่ดินและทรัพยสิน ในลักษณะคาพัฒนาที่ดินและทรัพยสินใหแกผูไดรับผลกระทบอยางเปนธรรม

2) ระยะดําเนินการ ควรมีการอบรมใหความรูแกเกษตรกรในดานการใชสารเคมีท่ีถูกตอง เพื่อใหเกิดผลกระทบตามมา รวมท้ังการจัดตั้งกลุมสหกรณการเกษตรเพื่อชวยสนับสนุนกิจกรรมการผลิตของเกษตรกร และสงเสริมใหเกษตรกรทําการเกษตรทฤษฎีใหมตามแนวพระราชดําริ เพื่อความเปนอยูอยางพอเพียง - วางแผนกิจกรรมการปลูกพืชและเลี้ยงสัตวใหชัดเจน โดยรวมมือกับกลุมผูนําในชุมชนและภาคเอกชนที่เขาไปรวมสงเสริมการเกษตร โดยคํานึงถึงระบบการเกษตร ท่ีเกื้อกูลกันระหวางพืชตางชนิดและสัตวในระบบฟารมใหมากขึ้น สงเสริมการปลูกพืชและเลี้ยงสัตวตามความตองการของทองถิ่น เชน พืชสวนเพื่อการสงออก ทุงหญาเลี้ยงสัตว การเพาะเลี้ยงสัตวน้ําในอาง เปนตน - ดําเนินมาตรการลดตนทุนและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต โดยใชเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมในทองถิ่น เพื่อการผลิตพืชและสัตวแบบครบวงจร ในการทําการเกษตรชลประทาน เพื่อเพิ่มพูนรายไดใหแกเกษตรกร - แนะนําและอบรมเรื่องการกําจัดศัตรูพืชโดยวิธีผสมผสาน (Integrated Pest Management) โดยใชวิธีการตางๆ ท่ีมีอยูหลากหลายวิธี เชน การใชตัวห้ํา ตัวเบียน ในการชวยควบคุมศัตรูพืช ใชกับดักกาวเหนียว ใชสมุนไพรปราบศัตรูพืช สวนสารเคมีควรใชในเวลาที่มีความจําเปนจริงๆ เทานั้น และเมื่อตองการใชสารเคมีก็เลือกใชชนิดท่ีเหมาะสมกับอาการของโรคหรือแมลงที่ระบาด ไมใชอัตราที่มากกวาท่ีฉลากแนะนํา ท้ังควรฉีดพนดวยการระวังอันตรายที่อาจเกิดข้ึนกับผูพนสารเคมีดวย - แนะนําใหเกษตรรูจักและทําความเขาใจกับชนิดของดิน ท้ังสภาพทางเคมีท่ีมีแรธาตุตางๆ ควรมีลักษณะทางกายภาพ ในแงความเปนดินทราย ดินรวน ดินเหนียว และจุลินทรียท่ีมีในดิน เพื่อใหเขาใจถึงความจําเปนของปุยอินทรีย ปุยชีวภาพ นอกเหนือจากการปุยเคมีเพียงประการเดียวและควรเขาใจถึงการอนุรักษดินและน้ําท่ีเหมาะสม - เสนอใหกรมสงเสริมการเกษตร กรมปศุสัตว กรมปาไม กรมประมง และ อบต. ฝกอบรมและถายทอดความรูเกี่ยวของกับการเกษตร ใหกับราษฎรในพื้นที่โครงการ โดยมีงบประมาณรวม 9.0 ลานบาท



5.2.3.3 การใชน้ําเพื่อวัตถุประสงคตางๆ

1) ระยะกอสราง กิจกรรมการกอสรางองคประกอบตางๆ ของโครงการ มีผลกระทบตอการใชน้ําดานตางๆ นอยและชวงระยะเวลาสั้น ดังนั้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอมในชวงการกอสราง

2) ระยะดําเนินการ (1) ควรมีการจัดตั้งกลุมองคกรผูใชน้ําในระดับทองถิ่น เพื่อชวยรับผิดชอบในการจัดสรรน้ําและบํารุงรักษาใหสอดคลองกับวัตถุประสงคของโครงการ และเปนการลดปญหาการแยงชิงน้ํา (2) การลดผลกระทบตอการใชน้ําในพื้นที่ และการเปลี่ยนแปลงคุณภาพน้ําของน้ําในลําน้ําบริเวณพื้นที่โครงการและใกลเคียง ซึ่งอาจเกิดจากกิจกรรมตางๆ เชน จากบานเรือนและการเกษตร เพื่อปองกันปญหาที่อาจเกิดข้ึน ดังนั้นจึงควรมีการแนะนําและใหความรูเรื่องการใชปุยและสารปราบศัตรูพืชอยางเหมาะสม และมีการบําบัดน้ําเสียเบื้องตนในระดับครัวเรือน โดยใชบอเกรอะ บอซึมและบอดักไขมัน

5.2.3.4 ระบบชลประทานและการบริหารการใชน้ํา

1) ระยะกอสราง (1) การกอสรางองคประกอบโครงการระบบชลประทานควรกําหนดใหมีวัสดุกั้นบริเวณกอสราง เพื่อปองกันและลดปญหาตะกอนและเศษวัสดุกอสราง ในลําน้ําธรรมชาติท่ีมีการกอสรางใกลลําน้ํา รวมท้ังจําเปนที่จะตองมีการจัดการที่ดีและเหมาะสมเพื่อมิใหเกิดผลกระทบตอการสงน้ําไปยังพื้นที่ชลประทานดวยระบบฝายขนาดเล็กเดิมท่ีมีอยูในลําน้ําธรรมชาติ เชน การจัดกองใหเปนระเบียบหรือการขนยายไปทิ้งในบริเวณที่เหมาะสมที่หางไกลจากทางน้ําพอสมควร เปนตน (2) การใชพื้นที่เพื่อการกอสรางระบบทอสงน้ํา เสนอใหมีการเวนคืนที่ดินเทาท่ีจําเปนตอการกอสรางองคประกอบตางๆ เทานั้น กรณีท่ีมีความจําเปนเสนอใหใชเขตทางของที่สาธารณะและพยายามหลีกเลี่ยงบริเวณชุมชนหรือบานเรือน เพื่อลดผลกระทบตอราษฎร กรณีท่ีจําเปนตองเวนคืนและชดเชยทรัพยสินควรกําหนดราคาอยางเปนธรรมและเหมาะสม เพื่อไมเปนการสรางความเดือดรอนใหกับผูเสียผลประโยชนเหลานี้มากเกินไป (3) การบริหารจัดการระบบทอสงน้ําควรมีการจัดตั้งกลุมผูใชน้ํา 2 ระดับ คือ ระดับทอสงน้ําหลักและทอสงน้ํารอง เพื่อชวยรับผิดชอบในการจัดสรรน้ําและบํารุงรักษา รวมท้ังการจัดใหมีกลุมผูใชน้ํายอยแยกไปตามสวนตางๆ ของระบบทอสงน้ําสายซอย โดยใหผูแทนจากหนวยงานที่เกี่ยวของและคณะกรรมการของผูใชน้ํา เขารวมและมีบทบาทในกิจกรรมทุกขั้นตอนของการวางระบบชลประทานและการจัดสรรน้ํา นอกจากนี้กรมชลประทานควรดําเนินการดานการพัฒนาองคกรและการประชาสัมพันธ ควบคูไปกับงานออกแบบกอสรางโครงการ



2) ระยะดําเนินการ ถึงแมวาผลกระทบดานการชลประทานและการระบายน้ํา สวนใหญจะเปนผลกระทบดานบวก แตการดําเนินการในระยะยาวอาจกอใหเกิดผลกระทบดานลบได เนื่องจากความขัดแยงดานความตองการใชน้ําเพื่อกิจกรรมตางๆ จึงควรมีการกําหนดมาตรการ เพื่อควบคุมการจัดสรรน้ําในปริมาณที่เหมาะสมกับความตองการใชน้ําของพืชและมีระบบระบายน้ําท่ีดี โดยจัดตั้งคณะกรรมการบริหารการใชน้ํา ท้ังนี้ตองอาศัยเจาหนาท่ีสงน้ําและบํารุงรักษา ของกรมชลประทานที่มีความรูและมีจํานวนเพียงพอ รวมท้ังจะตองอาศัยความรวมมือเปนอยางดีจากองคกรปกครองสวนทองถิ่น พรอมกันนี้จะตองมีการดูแลบํารุงรักษาทอสงน้ําสายหลักและสายรองอยางสม่ําเสมอ ท้ังนี้ใหมีการจัดตั้งคณะกรรมการควบคุมบริหารจัดการระบบทอสงน้ําหลัก และทอน้ํายอย โดยใหคณะองคกรผูใชน้ําในพื้นที่โครงการ และหัวหนาโครงการชลประทานอุตรดิตถ รับผิดชอบบริหารจัดการ และบํารุงรักษาระบบทอสงน้ํา

5.2.3.5 การคมนาคมขนสง

1) ระยะกอสราง มาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบสิ่งแวดลอม ท่ีคาดวาจะเกิดข้ึนตอผูใชเสนทางและยานชุมชนในดานฝุนละออง ควันและอุบัติเหตุ อันเนื่องมาจากการขนสงวัสดุและอุปกรณกอสรางเขาสูพื้นที่กอสรางโครงการ และเนื่องจากการใชรถใชถนนที่เกี่ยวของกับการกอสรางโครงการ มีดังตอไปนี้ (1) กําหนดและควบคุมความเร็วการขับขี่ของรถบรรทุกวัสดุและอุปกรณหรือรถบรรทุกดิน รวมถึงรถประเภทอื่นที่มีสวนเกี่ยวของกับการกอสรางโครงการในชวงท่ีผานชุมชนที่พักอาศัย โดยเฉพาะอยางยิ่งบริเวณสถานที่สําคัญและบริเวณที่มีเด็ก ผูสูงอายุ และผูปวย เชน วัด โรงพยาบาล และโรงเรียน เปนตน โดยใหใชความเร็วไดไมเกิน 40 กม./ชม. ควรขับขี่ดวยความระมัดระวัง เพื่อใหเกิดความปลอดภัย ลดปญหาดานฝุนละออง ความสั่นสะเทือน และความเดือดรอนรําคาญ (2) ควบคุมน้ําหนักบรรทุกและกําหนดมาตรการควบคุมมิใหวัสดุตกหลนบนถนน ในขณะขนสง กลาวคือ จะตองมีผาใบคลุมอยางมิดชิดเพื่อปองกันมิใหอุปกรณกอสรางและวัสดุอื่น เชน ดิน หิน และทราย รวงหลนลงสูพื้นผิวจราจร นอกจากนี้จะตองมีการตรวจสอบสภาพของรถบรรทุกอยางสม่ําเสมอ เพื่อลดปญหาการกีดขวางการจราจรและอุบัติเหตุท่ีอาจเกิดข้ึนได (3) ควบคุมการจราจรโดยเฉพาะอยางยิ่งบริเวณถนนพื้นที่กอสรางโครงการ (ทางหลวง #1341) และทางแยกเขาสูหัวงานโครงการ โดยใชปายจราจร และเครื่องหมายจราจรที่แสดงความหมายอยางชัดเจน สามารถมองเห็นไดจากระยะไกล (4) ติดตั้งอุปกรณไฟฟาและแสงสวางใหเพียงพอเพื่อใหเกิดความปลอดภัยในเวลากลางคืน หรือในเวลากลางวันถาทัศนวิสัยไมดี โดยเฉพาะอยางยิ่งทางหลวง 1341 ชวงพื้นที่กอสรางโครงการ

2) ระยะดําเนินการ ไมมีมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม



5.2.3.6 แหลงแรและการทําเหมืองแร

1) ระยะกอสราง ไมมีมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะเวลาดําเนินการ ไมมีมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม

5.2.3.7 การอุตสาหกรรม

1) ระยะกอสราง ไมมีมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะเวลาดําเนินการ (1) การดําเนินการโครงการอางเก็บน้ําหวยรี การสงน้ําใหพื้นที่ชลประทานของโครงการจะมีผลทําใหผลผลิตทางการเกษตรเพิ่มข้ึน มีแนวโนมใหเกิดการขยายตัวของอุตสาหกรรมการเกษตรในพื้นที่ได ฉะนั้นตองมีการดูแลและควบคุมมิใหโรงงานอุตสาหกรรมที่อาจจะเกิดข้ึนตามมานี้ปลอยมลพิษตางๆ เชน น้ําเสียจากกระบวนการผลิตท่ีไมผานระบบบําบัดลงสูแหลงน้ําโดยตรง ซึ่งอาจทําใหเกิดมลภาวะทางน้ําได ซึ่งหลักปฏิบัติในปจจุบันกรมโรงงานอุตสาหกรรมและกรมควบคุมมลพิษเปนผูควบคุมและดูแลใหโรงงานเหลานี้ปฏิบัติตามกฎหมายดังกลาว (2) การจัดตั้งองคกรเพื่อสนับสนุนการพัฒนาอุตสาหกรรมการเกษตร อุตสาหกรรมพลังงานจากการเกษตร (ออย) เนื่องจากการพัฒนาโครงการจะมีผลทําใหผลผลิตทางดานการเกษตรเพิ่มข้ึน และมีปริมาณมากพอที่จะนําไปใชเปนวัตถุดิบในโรงงานอุตสาหกรรมได ดังนั้นจําเปนตองมีหนวยงานดําเนินการรับผิดชอบดานอุตสาหกรรม โดยใหความชวยเหลือและสนับสนุนในดานตางๆ ท้ังทางดานสาธารณูปโภค การลงทุน และการประชาสัมพันธรวมกันระหวางฝายโรงงานและเกษตรกร

5.2.3.8 การจัดการลุมน้ํา

1) ระยะกอสราง การควบคุมการใชท่ีดินปาไมบริเวณดานเหนืออางเก็บน้ํา เปนแนวทางในการดําเนินงานรวมกับเจาหนาท่ีของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ในการควบคุมการบุกรุกพื้นที่ปาไมของราษฎรไมใหมีบุกรุกแผวถางปา เพื่อใชเปนพื้นที่ทํากินและตั้งถิ่นฐาน การทํารีสอรทหรือการใชพื้นที่ในลักษณะอื่นๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งบริเวณริมขอบอางเก็บน้ํา อันจะกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงสัดสวนของการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ปาไมเปนพื้นที่การใชประโยชนอื่นสูงมากขึ้น จะสงผลกระทบตอการพังทลายของดินลงสูลําน้ํา สวนปริมาณการใชน้ําท่ีสูงข้ึน จะสงผลตอปริมาณน้ําท่ีจะไหลลงสูอางเก็บน้ํา เชน การกอสรางแหลงน้ําดานเหนือน้ําของหนวยงานราชการหรือเอกชน การกอสรางฝายขนาดเล็กของราษฏรในทองถิ่นและใชน้ําทําการเกษตรกรรมหรือทํารีสอรท เปนตน โดยใชงบประมาณประจําปในการบริหารงาน



การดูแลรักษาพื้นที่โดยรอบอางเก็บน้ํา กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืชจะตองดําเนินการดูแลไมใหมีการบุกรุกพื้นที่บริเวณริมอางเก็บน้ําเพื่อใชประโยชนของตนน้ํา และมีแนวทางที่จะดําเนินการใหเปนรูปธรรมที่ชัดเจนที่ราษฎรสามารถเห็นแนวเขตที่ชัดเจน นอกจากการปกปายแลวก็คือ การปลูกแนวตนไมอยางนอย 3 - 5 แถว ไวโดยรอบพื้นที่ท่ีมีความเสี่ยงตอการบุกรุกของราษฎร รวมกับองคกรปกครองสวนทองถิ่น

2) ระยะดําเนินการ หลังจากการกอสรางอางเก็บน้ําเสร็จแลว จําเปนอยางยิ่งท่ีจะตองมีมาตรการในการบริหารลุมน้ํา ซึ่งจะชวยใหประสิทธิภาพการใชงานของอางเก็บน้ําไดประโยชนสูงสุด และมีอายุการใชงานที่ยาวนาน ดังนี้ (1) มาตรการการบริหารจัดการลุมน้ํา - ควบคุมการใชประโยชนท่ีดินในพื้นที่รับน้ําใหเปนไปตามมาตรการการใชประโยชนท่ีดินของรัฐ และรักษาสภาพปาตนน้ําลําธารที่เหลืออยูในปจจุบัน โดยรวมมือกับหนวยจัดการตนน้ําในการปองกันการบุกรุกทําลายปาตนน้ําท่ีมีอยูในพื้นที่ลุมน้ํา โดยการสํารวจและตรวจสอบพื้นที่ปาไมบริเวณเหนืออางเก็บน้ําและบริเวณใกลเคียงกับพื้นที่โครงการอยางสม่ําเสมอ รวมท้ังการใหความรูแกประชาชนที่อาศัยอยูในพื้นที่ลุมน้ําในเรื่องของการใชประโยชนท่ีดินในแตละช้ันคุณภาพลุมน้ําใหเปนไปตามหลักการที่รัฐกําหนด ความรูในดานการอนุรักษดินและน้ํา และการใชสารเคมีทางการเกษตรอยางถูกตอง - ฟนฟูสภาพปาไมท่ีเปนแหลงตนน้ําลําธาร จากการสูญเสียพื้นที่ปาไมจํานวน 657 ไร ดังนั้นจึงควรมีมาตรการปลูกปาเพิ่มเติมในพื้นที่เหนืออางเก็บน้ําและบริเวณโดยรอบที่มีสภาพเสื่อมโทรมทดแทน ท้ังนี้เพื่อรักษาพื้นที่ตนน้ําลําธารและลดปญหาการตกสะสมของตะกอนในอางเก็บน้ําไดทางหนึ่งดวย - มาตรการปองกันและลดผลการชะลางพังทลายของดิน : สามารถทําไดโดยวิธีการอนุรักษดินและน้ําแบบงายๆ คือ พื้นที่มีอันตรายการชะลางพังทลายสูงกวาคามาตรฐานที่ยอมรับเพียงเล็กนอย ดําเนินการโดยการปลูกพืชจําพวกหญาหรือพืชตระกูลถั่ว เพื่อใชในการคลุมดินหลังการกอสรางเสร็จ หรือปลูกตนไมท่ีเปนไมโตเร็ว ท่ีแผกิ่งกานสาขาคลุมพื้นที่ไดมากรวมดวย สวนพื้นที่ท่ีมีความเสี่ยงตอการชะลางพังทลายในขั้นวิกฤติหลังการดําเนินโครงการ จําเปนจะตองมีใชมาตรการอนุรักษน้ําดวยสิ่งกอสรางแบบงาย (Simple construction conservation) เขาชวยเสริม มีรายละเอียดดังนี้

• พื้นท่ีท่ีมีความเสี่ยงตอการชะลางพังทลายในระดับวิกฤติ : พื้นที่ท่ีมีความลาดชันสูงบริเวณลาดไหลเขารอบอางเก็บน้ํา การลดอัตราและปริมาณการชะลางพังทลายของดินบริเวณลาดเขา ควรทําเครื่องกีดขวางทางน้ําเปนชวงๆ ตามลาดเขา โดยการกําหนดระยะทางที่เหมาะสมเพื่อรวมน้ําไหลลงมาตามลาดเขาแลวเบี่ยงเบนทางเดินและระบายออกไป และชะลอความเร็วของน้ําไหลบาหนาดินกอนที่น้ําไหลบาจะมีพลังและเปนตัวการกอใหเกิดการชะลางพังทลาย การแบงความยาวของความลาดเทใหสั้นหลายๆ ช้ันนั้น จะยาวมากนอยเพียงใดนั้น ตองพิจารณาวาการแบงความลาดชันจะตองไมยาวจนทําใหเกิดรองริ้วและรองลึกได จนกลายเปนสาเหตุใหเกิดการชะลางพังทลายได



• พื้นที่ท่ีมีความเสี่ยงตอการชะลางพังทลายในระดับปานกลาง : พื้นที่บริเวณรอบอางเก็บน้ํา และบริเวณรอบอาคาร ควรใชวิธีการปกคลุมดินดวยพืช (Bioengineering) เพื่อลดการทําลายจากพลังของการตกกระทบของเม็ดฝน ทําใหอนุภาคดินแตกกระจายและยังชวยลดความเร็วของน้ําท่ีไหลบาหนาดินอีกดวย ซึ่งจะเปนการชะลอใหน้ําซึมผานผิวดินไดในปริมาณที่มากกวาเดิม ชวยลดปริมาณตะกอนที่จะสะสมในอางเก็บน้ํา ขณะเดียวกันยังเปนการเพิ่มอินทรียวัตถุท่ีเพิ่มข้ึนนี้จะไปปรับปรุงคุณภาพดินในสวนของการซาบซึมและการเก็บกักน้ําใหมีคุณภาพดีข้ึน (2) การเพ่ิมสมรรถภาพในการซาบซึมน้ําและศักยภาพในการเก็บกักน้ําของดิน : เนื่องจากการดําเนินโครงการ คาดวาจะสงผลกระทบตอสมรรถนะในการซึมน้ําและศักยภาพในการเก็บกักน้ําของดิน ดังนั้นจึงมีความจําเปนที่จะตองมีการปรับปรุงสมบัติของดินเพื่อเพิ่มสมรรถนะในการซึมและเก็บกักน้ํา ในบริเวณที่มีการเคลื่อนยายผิวหนาดินและพื้นที่ท่ีมีการบดอัดดินทําใหความหนาแนนของดินเพิ่มข้ึน อันจะเปนผลใหสมบัติทางกายภาพของดินบริเวณดังกลาวเลวลงได มีรายละเอียดดังนี้ - พื้นท่ีท่ีตองมีการปลูกตนไมคลุมดินใหม : การเพิ่มสมรรถนะในการซึมน้ําไดดีท่ีสุดสําหรับบริเวณที่ตองขุดดินชั้นบนออก ไดแก พื้นที่รอบๆ อาคารทําการ และริมถนน ตองทําการปลูกตนไมคลุมเพิ่มใหม ท้ังการปลูกพืชท่ีใชคลุมดินและไมยืนตน วัตถุประสงคเพื่อลดแรงตกกระทบของเม็ดฝนและชะลอความเร็วของน้ําไหลบาหนาดิน ซึ่งจะเปนการเพิ่มโอกาสในการซึมผานของน้ําท่ีผิวดินลงสูดินช้ันลางไดมากยิ่งข้ึน นอกจากนี้ควรมีการเพิ่มอินทรียวัตถุใหกับดินดวย เพราะอินทรียวัตถุจะเปนตัวชวยในการปรับปรุงสมบัติดินในสวนของโครงสรางดินเกิดเปนเม็ดดินที่เหมาะสมตอการอุมน้ํา การระบายน้ําและอากาศ ชวยเพิ่มขนาดของชองวางในดินทําใหการซึมน้ําและการระบายน้ําดีข้ึน และยังชวยใหโครงสรางของดินมีความเสถียรมากขึ้นดวย นอกจากนี้ยังจะเปนการเพิ่มความอุดมสมบูรณใหกับดินซึ่งจะเปนผลดีกับตนไมท่ีนําไปปลูกรอดตายสูงและเจริญเติบโตเร็วข้ึน - พื้นที่ท่ีมีความลาดชันสูงและมีการบดอัดดิน : สําหรับพื้นที่ท่ีมีความลาดชันสูงและมีการบดอัดดิน ไมสามารถปลูกตนไมไดนั้น จะตองมีการกอสรางรองระบายน้ําท้ิงบนที่ชัน (Protective Ditch หรือ Diversion Channel) ซึ่งมีลักษณะเปนรองลึก ยกคันกั้นน้ําสูง เพื่อลดความรุนแรงของน้ําไหลบาหนาดินที่ เกิดกับพื้นที่ ท่ีไมมีสิ่งปกคลุมเหนือรองน้ําข้ึนไป เพื่อใหการบริหารจัดการน้ําเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ

5.2.4 คุณคาตอคุณภาพชีวิต 5.2.4.1 สภาพเศรษฐกิจและสังคม

1) ระยะกอสราง (1) ชี้แจงวัตถุประสงคและเปาหมายการดําเนินงานโครงการใหชัดเจน : กอนที่โครงการจะเริ่มกอสรางเจาหนาท่ีของโครงการจะตองเรียกประชุมช้ีแจงใหประชาชนผูมีสวนไดเสียไดรับทราบอยางชัดเจน ตลอดจนการบอกถึงปญหาที่คาดวาจะเกิดข้ึนและแนวทางปฏิบัติเมื่อเกิดปญหา ไมวาจะเปนปญหาดาน



การคมนาคมหรือสาธารณูปโภคตางๆ และควรประชุมแตละระดับใหมีความเขาใจตรงกันทั้งประชาชนทั่วไป ผูนําทองถิ่น และขาราชการในพื้นที่ ท้ังนี้เพื่อปองกันความขัดแยงท่ีอาจเกิดข้ึนไดในอนาคต (2) การควบคุมมลภาวะและเหตุรําคาญ : แมวาจะมีการช้ีแจงวัตถุประสงคตลอดจนปญหาท่ีคาดวาจะเกิดข้ึนใหประชาชนไดรับทราบแลว เมื่อมีการกอสรางจริงเจาหนาท่ีจําเปนตองกวดขันผูรับเหมาใหปฏิบัติตามดวย เชน ไมใหเศษวัสดุตกหลนตามถนน การขับรถเร็ว รถเสียงดัง เปนตน ท้ังนี้อาจมีการตั้งคณะกรรมการรวมเพื่อการรวมเพื่อแกไขปญหาดังกลาวดวยก็ได (3) จัดหาสาธารณูปโภคใหเพียงพอ : ในชวงการกอสรางที่ตองใชสาธารณูปโภค เชน น้ําดื่ม น้ําใช ไฟฟาเพิ่มข้ึน อาจไปกระทบตอการใชของประชาชนในทองถิ่น ดังนั้นตองมีการเตรียมจัดหาสาธารณูปโภคดังกลาวใหเพียงพอในระยะกอสรางดวย

2) ระยะดําเนินการ (1) เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจของครัวเรือนของตําบลในพื้นที่แปลงอพยพจากเขื่อนสิริกิติ์ เปนรองครัวเรือนของตําบลขางเคียงโดยรอบ เหตุผลหลัก คือ โอกาสในการทําการเกษตรมีนอยกวา เนื่องจากจากการขาดแคลนน้ํา และลักษณะภูมิประเทศที่เปนที่สูงๆ ต่ําๆ ทําใหรายไดจากพืชไร/นา นอยกวาอยางเห็นไดชัด ดังนั้น การจัดลําดับการจัดสรรน้ําเมื่อมีโครงการอางเก็บน้ําหวยรี จึงควรเนนไปที่พื้นที่ของราษฎรที่อพยพมาจากเขื่อนสิริกิติ์กอน (2) ในกรณีของตําบลโดยรอบนั้น พื้นที่ท่ีขาดแคลนน้ํามากที่สุด คือ พื้นที่ตําบลวังดิน สวนหาดงิ้วและบานดานนั้น พื้นที่สวนใหญใกลกับแมน้ํานานมากกวา ดังนั้น ถาตองมีการจัดสรรน้ําใหกับพื้นที่ตําบลอื่น พื้นที่ตําบลวังดิน จึงควรไดรับการพิจารณากอนในลําดับตนๆ และเนนใหมีการใชน้ําเพื่ออุปโภคบริโภคใชเพียงพอกอน (3) พื้นที่สวนใหญในการเกษตรของครัวเรือนในพื้นที่แปลงอพยพฯ คือ พืชสวน การจัดสรรน้ําในหนาแลง จึงควรใหน้ําหนักที่พืชสวนมากกวาพืชไร เนื่องจากเปนพืชท่ีครัวเรือนเพาะปลูกอยูแลว โดยเฉพาะสวนลําไย (4) จากความตองการน้ําท่ีแตกตางในในแตละพื้นที่ โดยเฉพาะอยางยิ่งในหนาแลง การจัดสรรน้ําจึงเปนเรื่องท่ีจําเปน ดังนั้น จึงควรมีคณะกรรมการที่ดูแลเรื่องการจัดสรรน้ํา ซึ่งควรจะมาจากทุกพื้นที่ของตําบลในพื้นที่แปลงอพยพฯ และตําบลโดยรอบ และมีผูแทนจากหนวยงานของรัฐเขาเปนคณะกรรมการดวย (5) ควรสงเสริมและพัฒนาการเกษตร โดยเฉพาะดานการปลูกพืชสวนที่เปนพืชเศรษฐกิจใหมหรือพืชสงออก เชน มะละกอพันธุฮอลแลนด การจัดทําสหกรณทุงหญาเลี้ยงสัตว เพื่อสรางแบรนดทองถิ่น เชน โคขุนทาปลา เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต ท้ังในราษฎรสวนที่ไดรับผลกระทบจากการมีพื้นที่อยูทํากินในอางเก็บน้ําและราษฎรกลุมผูไดรับผลประโยชนท่ีอพยพมาจากอางฯสิริกิติ์



5.2.4.2 การชดเชยที่ดนิและทรัพยสิน

1) ระยะกอสราง (1) การชดเชยที่ดนิ และทรัพยสิน - จัดตั้งองคกรเพื่อบริหารงานการชดเชยทรัพยสิน การดําเนินงานเพื่อการชดเชยทรัพยสินควรมีหนวยงานหรือองคกรที่มีหนาท่ีดูแลรับผิดชอบโดยตรงเพื่อความสะดวกรวดเร็ว ถูกตอง และแกไขปญหาที่เกิดข้ึนใหสอดคลองกับนโยบายที่วางไว ซึ่งองคกรที่กลาวถึงนี้เปนเพียงรูปแบบที่วางไวเปนแนวทาง สามารถเปลี่ยนแปลงไดตามความเหมาะสมของสถานการณ โดยเปนองคกรเพื่อการตรวจสอบและจายเงินคาชดเชย ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้

• คณะกรรมการจัดซื้อและกําหนดคาชดเชยทรัพยสิน : มีหนาท่ีกําหนดและควบคุมนโยบายการจายเงินคาชดเชย คณะกรรมการควรประกอบดวยบุคลากรตอไปนี้ * ผูวาราชการจังหวัดอุตรดิตถ เปนประธานกรรมการ * เจาพนักงานที่ดินจังหวัดอุตรดติถ เปนกรรมการ * นายอําเภอทาปลา เปนกรรมการ * ผูอํานวยการกองกฎหมายและที่ดิน เปนกรรมการ กรมชลประทาน

* กรมชลประทานในฐานะ เปนกรรมการ ผูจัดการโครงการอางเก็บน้ําหวยร ี * กํานันในทองท่ี หรือ อบต. เปนกรรมการ หรือตวัแทนราษฎรที่ไดรับผลกระทบ หัวหนาฝายจัดหาที่ดิน กองกฎหมาย กรมชลประทาน เปนกรรมการและเลขานุการ ในการดําเนินการใหจัดตั้งคณะอนุกรรมการ 2 คณะ ประกอบดวย

• คณะอนุกรรมการตรวจสอบทรัพยสิน : มีหนาท่ีตรวจสอบสภาพทรัพยสินทุกชนิดท่ีถูกเขตชลประทาน คํานวณคาชดเชยตามราคาที่กรรมการกําหนดไว จัดทําบัญชีรายละเอียดเสนอคณะกรรมการจัดซื้อฯ พิจารณาอนุมัติ รวมท้ังแกไขปญหาและอุปสรรคที่เกิดข้ึน ประกอบดวย * นายอําเภอทาปลา เปนประธานอนุกรรมการ * เจาหนาท่ีบริหารงานที่ดินอําเภอทาปลา เปนอนุกรรมการ * กํานันหรือผูใหญบานทองท่ี หรือ อบต. เปนอนุกรรมการ * กรมชลประทานในฐานะ เปนอนุกรรมการ ผูจัดการโครงการอางเก็บน้ําหวยร ี * เจาหนาท่ีบริหารงานอุทยานแหงชาติ เปนอนุกรรมการ * ตัวแทนของราษฎรที่ไดรับผลกระทบ เปนอนุกรรมการ * หัวหนาฝายจัดหาที่ดิน เปนอนุกรรมการและเลขานุการ กองกฎหมาย กรมชลประทาน



• คณะอนุกรรมการจายเงินคาชดเชยทรัพยสิน : มีหนาท่ีควบคุมดูแล และรับผิดชอบการจายเงิน ประกอบดวย * นายอําเภอทาปลา เปนประธานอนุกรรมการ * กรมชลประทานในฐานะผูจัดการ เปนอนุกรรมการ โครงการอางเกบ็น้ําหวยร ี * หัวหนาฝายจัดหาที่ดิน เปนอนุกรรมการและเลขานุการ กองกฎหมาย กรมชลประทาน - คณะกรรมการพิจารณากําหนดราคาคาชดเชยทรัพยสินที่ เหมาะสมแลว ประกาศใหผูท่ีไดรับผลกระทบทราบ เพื่อรับฟงขอคิดเห็นและขอทวงติง เพื่อพิจารณากําหนดราคาเปนครั้งสุดทายแลวปดประกาศใหทราบทั่วกัน - สํารวจรายละเอียดท่ีดิน พืชพรรณและทรัพยสินที่จะเสียหายของจํานวนราษฎรที่ไดรับความเสียหายแลวรีบประกาศใหราษฎรรับทราบ - ทําการตรวจสอบทรัพยสินและจัดทําบัญชีทรัพยสิน โดยคณะอนุกรรมการตรวจสอบทรัพยสิน - ดําเนินการจายคาชดเชย โดยคณะกรรมการจายเงินชดเชยทรัพยสิน การจายเงินชดเชยตองทําใหเสร็จกอนการเริ่มเก็บกักน้ําในอางเก็บน้ํา และควรจายใหครบทั้งหมดในครั้งเดียว คาดําเนินการชดเชยทรัพยสินประเมินไวในเบื้องตนรวมทั้งหมดประมาณ 70.55 ลานบาท (ท่ีระดับน้ําสูงสุด +227 ม.รทก.) โดยชวงปกอนการสรางโครงการควรใหมีการจัดตั้งคณะกรรมการฯ และดําเนินการตรวจสอบภายใน 1 ป จากนั้นควรดําเนินการจายคาชดเชยใหแลวเสร็จในชวงปกอนเริ่มเก็บกักน้ํา

(2) มาตรการตั้งถิ่นฐานใหม พื้นที่แปลงจัดสรรอพยพ สําหรับราษฎรที่ไดรับผลกระทบ ท่ีประสงคท่ีจะใหทางราชการจัดสรรที่ดินทํากินใหใหม มีแปลงที่ดินที่สามารถจัดสรรได คือ ใชแปลงที่ดินของนิคมสรางตนเองลําน้ํานาน มาจัดสรรใหกับราษฎร ผานศูนยตอสูเอาชนะความยากจน (ศตจ.) ในงบประมาณป 2549 มีพื้นที่จํานวน 800 ไร ตั้งอยูในพื้นที่ ต.จริม ต.หาดลา และ ต.รวมจิต ซึ่งในพื้นที่ดังกลาว อยูในเขตชลประทานจากโครงการอางเก็บน้ําหวยรี ซึ่งทางกรมชลประทานไดทําหนังสือของความอนุเคราะหจัดสรรที่ดินทํากินใหกับผูท่ีไดรับผลกระทบจากการกอสราง โครงการอางเก็บน้ําหวยรีเบื้องตน ลงวันที่ 1 พฤษภาคม 2549 ถึงนายอําเภอทาปลา และผูปกครองนิคมสรางตนเองลําน้ํานาน 2) ระยะดําเนินการ ในระยะดําเนินการไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม ดังนั้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการปองกันแกไข และลดผลกระทบสิ่งแวดลอม



5.2.4.3 การสาธารณสุขและภาวะโภชนาการ

1) ระยะกอสราง (1) จัดเตรียมท่ีพักคนงานอยางถูกสุขลักษณะ จัดเตรียมหองสวมใหเพียงพอ คืออัตราสวน 1 หองตอคนงาน 15 คน และมีการควบคุมคนงานอยางเขมงวดใหมีการขับถายในสวมทุกคน เพื่อเปนการตัดวงจรชีวิตของโรคพยาธิใบไมตับ จัดเตรียมน้ําสะอาดไวดื่มและใชอยางเพียงพอ พรอมกับการจัดเตรียมท่ีรวบรวมและกําจัดขยะใหเปนที่เปนทาง ตองจัดใหมีแสงสวางเพียงพอ (2) ตรวจสุขภาพคนงานที่จะเขามาปฏิบัติงานทุกคน พรอมกับใหความรูเกี่ยวกับการสาธารณสุขและโรคติดตอท่ีสําคัญ รูถึงปจจัยเสี่ยงตอการเกิดโรคตางๆ พรอมการปองกันและควบคุมโรคดวย (3) บริษัทรับเหมากอสรางตองกวดขันและเขมงวดตอเจาหนาท่ีและคนงานใหเพิ่มความระมัดระวังในการปฏิบัติงาน เพื่อเปนการลดการเกิดอุบัติเหตุตอคนงาน ตองจัดใหมีหนวยปฐมพยาบาลในพื้นที่ และตองติดตอกับโรงพยาบาลใกลเคียงไวเพื่อจัดสงคนไขท่ีมีอาการหนักตอโรงพยาบาลได

2) ระยะดําเนินการ (1) ลดผลกระทบดานพยาธิใบไมตับและพาหะกึ่งกลาง โดยการรณรงคไมใหประชาชนรับประทานอาหารปลาดิบ หรือดิบๆ สุกๆ รณรงคใหประชาชนทุกครัวเรือนสรางสวมและถายอุจจาระในสวมทุกคน เพื่อเปนการตัดวงจรชีวิตของโรคพยาธิใบไมตับ (2) ลดผลกระทบดานโรคที่มียุงเปนพาหะ โดยใหประชาชนคอยคนหาลูกน้ํายุงลายตามภาชนะเก็บน้ําใชภายในบานหรือตามภาชนะแตกชํารุดท่ีมีน้ําขังเปนประจํา อยางนอยอาทิตยละหนึ่งครั้ง ใชทรายอะเบทใสในภาชนะเก็บน้ํา ใชสารฆาแมลงชุบมุง (เพอรเมทริน) และใชผาชุบสารฆาแมลงเฟอรเมทรินไวตามคอกปศุสัตวดวย (3) ลดผลกระทบดานภาวะโภชนาการของเด็ก โดยจัดอาหารเสริมใหกับเด็กอายุ 0-5 ป ท่ีมีภาวะทุพโภชนาการ จัดอาหารเสริมใหเด็กนักเรียนประถมศึกษาที่มีภาวะทุพโภชนาการในพื้นที่โครงการ และจัดอาหารเสริมใหมารดาที่มีบุตร 0-5 ป ท่ีมีภาวะทุพโภชนาการ (4) ลดผลกระทบดานอนามัยสิ่งแวดลอมโดยการฝกอบรมผูนําทองถิ่นและประชาชนใหเฝาระวังคุณภาพน้ําดื่ม-น้ําใช ดวยการสงน้ําตรวจทางดานชีวภาพอยางสม่ําเสมอ เรงรัดใหประชาชนและโรงเรียนมีสวมใชและใชสวม 100 เปอรเซ็นต สงเสริมใหประชาชนใชปุยอินทรีย เชน ปุยคอก การใชสมุนไพรฆาแมลง เพื่อเปนการลดพิษของสารเคมีในสิ่งแวดลอม

5.2.4.4 แหลงโบราณคดีและประวัติศาสตร

1) พื้นที่อาง เก็บน้ํ า ไมมี เนื่องจากไม เกิดผลกระทบตอสิ่ งแวดลอมทางดานโบราณคดี ประวัติศาสตรและวัฒนธรรม 2) พื้นที่ชลประทาน ไมมีเนื่องจากไมเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมทางดานโบราณคดี ประวัติ-ศาสตร และวัฒนธรรม



5.2.4.5 การทองเที่ยวและพักผอนหยอนใจ

1) ระยะกอสราง แมวาไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม แตควรมีการควบคุมและกําหนดระเบียบวินัยในการทํางาน ระหวางการกอสรางไมใหมีการทําลายสภาพธรรมชาติในสวนที่ไมเกี่ยวของ ควรมีการพัฒนาบริเวณริมเขื่อน โดยการกอสรางอาคารอเนกประสงค ศาลาชมวิวและพักผอน อาคารหองสุขาและที่จอดรถ รวมถึงการจัดใหมีการอบรมและพัฒนาคนในทองถิ่นใหมีทักษะความรูเกี่ยวกับการจัดการและบริการทองเที่ยว งบประมาณรวม 9.0 ลานบาท

2) ระยะดําเนินการ (1) การกําหนดมาตรการกักเก็บน้ําและปลอยน้ําลงทายน้ําใหเปนไปอยางมีระบบ โดยประชาสัมพันธใหประชาชนไดรับทราบอยูตลอดเวลา เพื่อไมใหมีผลกระทบตอประชากรและทรัพยากรตางๆ รวมถึงสามารถสงเสริมดึงดูดนักทองเที่ยวใหสามารถมีกิจกรรม อยางตอเนื่อง (2) ติดตามควบคุมการลงทุนของเอกชนที่อาจเกิดข้ึนดานการพักผอนและการทองเที่ยวโดยเฉพาะอยางยิ่ง การสรางรีสอรทและการจัดเรือนําเที่ยว โดยเนนไมใหมีการกอมลภาวะตอลําน้ํา เชน การท้ิงน้ําเสียและขยะมูลฝอยลงสูลําน้ํา ตลอดจนระวังไมใหมีการปลูกสรางสิ่งรุกล้ําลําน้ําดวย

5.3 มาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม

5.3.1 ทรัพยากรทางกายภาพ

5.3.1.1 สภาพภูมิประเทศ

ใหดําเนินการติดตามตรวจสอบการขุดถมการปรับปรุงเพื่อคืนสภาพพื้นที่ท้ังหัวงานโครงการ อุโมงคผันน้ํา และระบบชลประทานดวยทอสงน้ํา ตลอดชวงระยะเวลากอสราง 3 ป โดยโครงการกอสราง 1 สํานักชลประทานที่ 3 และติดตามตรวจสอบการฟนคืนสภาพพื้นที่ในชวงระยะเวลา 3 ปแรกของการดําเนินการ โดยโครงการชลประทานอุตรดิตถ

5.3.1.2 สภาพภูมิอากาศและอุตุนิยมวิทยา

1) ระยะกอสราง ในระยะกอสรางไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม แตในชวงสุดทายของระยะการกอสราง ใหติดตั้งสถานีวัดขอมูลภูมิอากาศและสถานีวัดน้ําฝนเพื่อติดตามตรวจสอบในระยะดําเนินการโครงการไดอยางตอเนื่องและใชเปนประโยชนเพื่อการบริหารจัดการน้ําในอนาคตตอไป



2) ระยะดําเนินการ การดําเนินโครงการอางเก็บน้ําหวยรี แมวาจะไมกอใหเกิดผลกระทบทางดานสภาพภูมิอากาศและอุตุนิยมวิทยา แตเพื่อเปนการตรวจสอบแนวโนมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโดยเฉพาะจากสภาวะโลกรอนอยางเปนระบบอยางตอเนื่องและสามารถใชเปนขอมูลพื้นฐานบริเวณพื้นที่โครงการ เพื่อเปรียบเทียบสภาวะที่มีอยูเดิม รวมท้ังเปนประโยชนในการวิเคราะหขอมูลดานอุตุนิยมวิทยาระดับภูมิภาคในอนาคตดวย ดังนั้นจึงเสนอใหกรมชลประทานทําการติดตั้งสถานีวัดขอมูลภูมิอากาศและสถานีวัดน้ําฝนเพิ่ม 1 แหง บริเวณหัวงานโครงการ งบประมาณในการดําเนินงานชวงระยะ 10 ป เทากับ 1.68 ลานบาท

5.3.1.3 อุทกวิทยาน้ําผวิดิน

1) ระยะกอสราง ในระยะการกอสรางไมมีผลกระทบทางดานอุทกวิทยาน้ําผิวดิน ดังนั้นจึงไมจําเปนตองมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะดําเนินการ การดําเนินโครงการอางเก็บน้ําหวยรี จะมีผลกระทบทางบวกตออุทกวิทยาทางน้ําผิวดินในระดับปานกลาง และเพื่อเปนการติดตามตรวจสอบปริมาณน้ําทาและระดับน้ําในลําน้ําหวยรี ดังนั้นจึงเสนอใหกรมชลประทานดําเนินการติดตามตรวจสอบผลกระทบทางดานอุทกวิทยา ซึ่งมีงบประมาณ ในระยะดําเนินโครงการ 10 ป รวมเปนเงินทั้งหมด 0.51 ลานบาท ประกอบดวย (1) ติดตั้งเสาวัดระดับน้ํา จํานวน 3 จุด คือ ลําน้ําหวยรีกอนไหลลงสูอางเก็บน้ํา อางเก็บน้ําหวยรี และทางดานทายน้ําหวยรี รวมท้ังบันทึกปริมาณน้ําท่ีปลอยผาน ท้ังจากอาคารระบายน้ําลน อาคารระบายน้ําลงลําน้ําเดิม และปริมาณน้ําท่ีผันเขาสูระบบชลประทาน รวมท้ังจัดทํารายงานเพื่อสรุปผลการดําเนินการอยางตอเนื่อง ตั้งแตปท่ี 4 ของการดําเนินการ (2) ติดตั้งสถานีอุทกวิทยา ประมวลผลปริมาณน้ํา 1 แหง บริเวณหัวงานโครงการ เพื่อตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงน้ําทาท่ีเกิดจากการดําเนินโครงการ ทําการรวบรวมขอมูลและทํารายงานสรุปทุกๆ 5 ป

5.3.1.4 คุณภาพน้ําผิวดิน

1) ระยะกอสราง ทําการตรวจสอบคุณภาพน้ําผิวดินที่คาดวาจะไดรับผลกระทบจากการกอสรางอางเก็บน้ํา โดยทําการเก็บตัวอยางน้ําผิวดิน ในลําน้ําหวยรี บริเวณบานทรายงาม และบริเวณอางเก็บน้ํา ดําเนินการปละ 2 ครั้ง คือ ในฤดูฝนและฤดูแลง ในปท่ี 2 และ 3 ของการดําเนินโครงการ หนวยงานที่รับผิดชอบ คือ กรมชลประทาน งบประมาณที่ใชในการดําเนินการ เทากับ 0.54 ลานบาท



2) ระยะดําเนินการ ทําการเก็บตัวอยางคุณภาพน้ําผิวดิน บริเวณพื้นที่โครงการ จํานวน 4 สถานี คือ ในลําน้ําหวยรีกอนไหลลงสูอางเก็บน้ํา ในอางเก็บน้ํา และแหลงน้ําในพื้นที่รับประโยชน บริเวณบานน้ําสิงหใต และบานยางจุม ทําการตรวจสอบปละ 2 ครั้ง คือ ในฤดูฝนและฤดูแลง ดําเนินการในปท่ี 4 7 และ 10 ของการดําเนินโครงการ หนวยงานที่รับผิดชอบ คือ กรมชลประทาน งบประมาณที่ใชในการดําเนินการ เทากับ 1.62 ลานบาท

5.3.1.5 คุณภาพน้ําใตดิน

1) ระยะกอสราง ในระยะกอสรางไมมีผลกระทบสิ่งแวดลอม ดังนั ้นจึงไมจําเปนตองมีติดตามตรวจสอบ ผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะดําเนินการ การติดตามตรวจสอบผลกระทบที่อาจเกิดข้ึนตอสภาพน้ําใตดิน ท้ังดานปริมาณและดานคุณภาพ ภายหลังการดําเนินโครงการในพื้นที่อางเก็บน้ําและพื้นที่ชลประทาน จํานวน 4 สถานี ดังนี้

สถานี ตําแหนงสถานี ตัวแทน 1 บานกิ่วเคียน ต.จริม ทายน้ําหวยรี 2 บานเลิศชัย ต.จริม พ้ืนที่รับประโยชน 3 บานโปงแกว ต.หาดลา พ้ืนที่รับประโยชน 4 บานหวยหัวชาง ต.รวมจิต พ้ืนที่รับประโยชน

ดัชนีคุณภาพน้ําท่ีทําการตรวจสอบ เชน สี ความขุน pH ความกระดาง เหล็ก ทองแดง คลอไรด ไนเตรท ซัลเฟต สารหนู ตะกั่ว ปรอท แคดเมียม เปนตน โดยทําการวัดระดับน้ําและคุณภาพน้ําปละ 2 ครั้ง คือ ในชวงฤดูฝนและฤดูแลง โดยเริ่มดําเนินการติดตามตรวจสอบตั้งแตปท่ี 4 ถึงปท่ี 8 ของการดําเนินโครงการ งบประมาณในการดําเนินการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดินในชวงระยะเวลา 10 ป รวมเปนเงินทั้งสิ้น 1.2 ลานบาท หนวยงานที่รับผิดชอบ คือ กรมชลประทาน

5.3.1.6 ดินและคุณภาพดิน

1) ระยะกอสราง ติดตามตรวจสอบเพื่อปองกันการชะลางพังทลายของดินรวมกับมาตรการดานการตกตะกอนและการกัดเซาะ



2) ระยะดําเนินการ พื้นที่ขอบอางเก็บน้ําเสนอแนะใหมีการปลูกไมยืนตนและปลูกหญาแฝก เพื่อปองกันการชะลางพังทลายของดิน รวมกับแผนงานดานตกตะกอนและการกัดเซาะ สวนพื้นที่ชลประทานเสนอแนะใหกรมพัฒนาที่ดิน ติดตามตรวจสอบความเสื่อมโทรมของดินและเสนอแนะใหมีการอบรมเกษตรกรดําเนินการปรับปรุงบํารุงดินอยางตอเนื่อง รวมกับงานสงเสริมและพัฒนาการเกษตรหลังมีโครงการ

5.3.1.7 ธรณีวิทยาและแผนดินไหว

1) ระยะกอสราง เสนอใหกรมชลประทาน ทําการติดตั้งเครื่องมือวัดความสั่นสะเทือน จํานวน 3 จุด และจัดทํารายงานสรุปผลการศึกษาตามกําหนด โดยเริ่มดําเนินการตั้งแตปท่ี 1 ถึง 3 ของปท่ีดําเนินการ งบประมาณในการดําเนินการชวงการกอสราง เทากับ 7.0 ลานบาท

2) ระยะดําเนินการ เสนอใหกรมชลประทาน ดําเนินการติดตามตรวจสอบดานแผนดินไหว ในสถานีท่ีท่ีทําการติดตั้งไว โดยดําเนินการในปท่ี 4 6 8 และ 10 ของปท่ีดําเนินการ งบประมาณในระยะดําเนินการ เทากับ 2.0 ลานบาท 5.3.1.8 การกัดเซาะและการตกตะกอน

1) ระยะกอสราง ใหผูรับเหมากอสรางทํารายงานมาตรการปองกันแกไขและลดผลกระทบดานตะกอนและการกัดเซาะ สงตอกรมชลประทานทุกเดือนตลอดระยะเวลาการกอสราง

2) ระยะดําเนินการ ดําเนินการตรวจสอบปริมาณตะกอนในอางเก็บน้ํา และตรวจสอบตะกอนและการกัดเซาะ ในลําน้ําหวยน้ํารี ชวงกอนไหลลงสูอางเก็บน้ํา ในอางเก็บน้ํา และดานทายน้ําหวยรี ซึ่งทําการวัดปละ 1 ครั้ง ตั้งแตปท่ี 5 ของการดําเนินการ โดยเสนอใหกรมชลประทานเปนผูดําเนินการ งบประมาณในการติดตามตรวจสอบ ในชวง 10 ปแรกของการดําเนินการ เทากับ 2.24 ลานบาท

5.3.1.9 พ้ืนที่ชุมน้ํา

1) ระยะกอสราง ไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม

2) ระยะดําเนินการ ไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม



5.3.2 ทรัพยากรทางชีวภาพ

5.3.2.1 นิเวศวิทยาทางน้ํา

1) ระยะกอสราง ทําการเก็บตัวอยางแพลงกตอน สัตวหนาดินปลาและวัชพืชน้ํา ในชวงฤดูฝนและฤดูแลง ในปท่ี 2 และ 3 ของการกอสราง จํานวน 4 สถานี คือ ในลําน้ําหวยรี กอนไหลลงสูอางเก็บน้ํา บริเวณอางเก็บน้ําหวยรี และในพื้นที่รับประโยชน 2 สถานี ซึ่งเปนพื้นที่ดําเนินการกอสรางระบบทอสงน้ําดวย

2) ระยะดําเนินการ ทําการเก็บตัวอยางในชวงฤดู และสถานีเดียวกันกับระยะกอสราง โดยทําการเก็บตัวอยางในปท่ี 5 , 7 และ 10 ของปท่ีดําเนินการ ดําเนินการการติดตามตรวจสอบทางดานนิเวศวิทยาทางน้ํา และการประมง ท้ังในระยะกอสราง และระยะดําเนินการ โดยเสนอใหกรมประมงเปนผูรับผิดชอบ งบประมาณในการดําเนินโครงการรวม 10 ป เปนเงิน 3.00 ลานบาท

5.3.2.2 ทรัพยากรปาไม

1) ระยะกอสราง ติดตามการตัดไมพื้นที่หัวงานและอางเก็บน้ําท่ีดําเนินการ โดยองคการอุตสาหกรรมปาไม (ออป.) ใหถูกตองท้ังขอบเขตที่ตองตัดไมออก การชักลาก การเก็บริบสุมเผาไมขนาดเล็ก ใหนําไมมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุด และเปนการปองกันน้ําเนาเสีย เนื่องจากน้ําทวมไมท่ียังมิไดชักลากออกมา รวมท้ังการเนาเสียของน้ําอันเกิดจากไมขนาดเล็กที่มิไดตัดฟนออก

2) ระยะดําเนินการ (1) ทําการตรวจสอบพื้นที่ปาไมและระบบนิเวศของปาไม รวมทั้งพื้นที่อยูอาศัยบริเวณใกลเคียงโครงการและรูปแบบของการทําเกษตรกรรม โดยใชการสํารวจดวยภาพถายดาวเทียม ภาพถายทางอากาศรวมกับการสํารวจภาคสนาม โดยทําการสํารวจปละ 1 ครั้ง ติดตามเปนระยะเวลา 5 ป (2) ทําการตรวจสอบพื้นที่ปาไมและระบบนิเวศของปาไม จากมาตรการปลูกปาเสริม มาตรการปองกันการลักลอบตัดไม และการบุกรุกทําลายปาเพื่อการเกษตรกรรม ท้ังนี้โดยกระทําปละ 1 ครั้ง รวมไปกับการสํารวจในขอ (1) โดยวัดอัตราการเจริญเติบโต ท้ังในรูปของอัตราการเจริญเติบโตสมบูรณ (Absolute Growth Rate) และอัตราการเจริญเติบโตสัมพัทธ (Relative Growth Rate) สภาพการสืบพันธุตามธรรมชาติของไมแตละชนิด โดยเฉพาะอยางยิ่งชนิดท่ีเปนไมเดน โดยมุงเนนในเรื่องของความสามารถในการผลิตเมล็ด การงอก การรอดตาย การตั้งตัว และการเจริญเติบโตของกลาไมสูสภาพของลูกไมและไมใหญ ท้ังนี้เพื่อจะไดสามารถคาดการณไดวาในอนาคตนั้น ระบบนิเวศของปาไมในบริเวณพื้นที่ใกลเคียงจะยังคงอยูในสภาพเดิมหรือเปลี่ยนแปลงไป



การติดตามตรวจสอบดานปาไม ดําเนินการโดยกรมปาไม และกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช โดยรอบพื้นที่อางเก็บน้ําอยูในเขตอุทยานแหงชาติลําน้ํานาน และปาสงวนแหงชาติลําน้ํานานฝงขวา และช้ันคุณภาพลุมน้ําช้ันที่ 1A ซึ่งในการดําเนินการทั้งในระยะกอสราง และระยะดําเนินการ มีงบประมาณในการดําเนินโครงการชวง 10 ปแรกเทากับ 3.0 ลานบาท

5.3.2.3 ทรัพยากรสัตวปา

1) ระยะกอสราง ในระยะการกอสราง ไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม อยางไรก็ตามให

ผูรับเหมากอสรางทํารายงานติดตามตรวจสอบดานผลกระทบสิ่งแวดลอมดานสัตวปาท่ีอาจพบเห็นเปนเฉพาะกรณีไป โดยรายงานอยางตอเนื่องเปนประจําทุกเดือน

2) ระยะดําเนินการ โครงการอางเก็บน้ําหวยรี ทําใหสัตวปาตองโยกยายออกไปอาศัยและหากินในพื้นที่ขางเคียงอางเก็บน้ํา จึงควรติดตามตรวจสอบผลกระทบตอสัตวปาในระยะดําเนินการของอางเก็บน้ําโดยศึกษาความหลากชนิดของสัตวปาท้ัง 4 กลุม บริเวณพื้นที่โดยรอบขอบอางเก็บน้ําแลวเปรียบเทียบกับการศึกษากอนหนาการมีโครงการ แลววิเคราะหการเปลี่ยนแปลงความหลากชนิด ระดับความชุกชุม และการกระจายของสัตวปา เพื่อติดตามตรวจสอบผลกระทบวาเปนแนวโนมท่ีทําสัตวปาไดรับผลกระทบในดานลบเพิ่มข้ึนหรือสัตวปาสามารถปรับตัวอาศัยอยูบริเวณพื้นท่ีอางเก็บน้ําในระยะดําเนินการได ดังนั้น จึงเสนอใหกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช ดําเนินการติดตามตรวจสอบ การสูญหาย และการเปลี่ยนแปลงของสัตวปา เริ่มดําเนินการหลังจากการกักเก็บน้ํา เปนระยะเวลา 5 ป ตอเนื่อง (ดําเนินงานในปท่ี 4 ถึง 8 ของปท่ีดําเนินการ) งบประมาณในการดําเนินการเทากับ 1.0 ลานบาท

5.3.3 คุณคาการใชประโยชนของมนุษย

5.3.3.1 การใชประโยชนที่ดิน

1) ระยะกอสราง ติดตามตรวจสอบสภาพการเปลี่ยนแปลงการใชประโยชนท่ีดินเพื่อการกอสรางหัวงานเขื่อนและอาคารประกอบใหอยูในขอบเขตอยางจํากัด และมีการดําเนินการตามมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอมอยางเครงครัด

2) ระยะดําเนินการ (1) เขื่อน อางเก็บน้ําและพื้นที่ลุมน้ํา : ติดตามตรวจสอบการใชประโยชนท่ีดิน การฟนฟูพื้นที่ในเขตรอบหัวงานเขื่อนและอางเก็บน้ํา รวมถึงการอนุรักษดินและน้ําในลุมน้ําหวยรี ตามมาตรการปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอมอยางเครงครัด



(2) พ้ืนที่ชลประทาน : ติดตามตรวจสอบการเพิ่มประสิทธิภาพและการใชประโยชนท่ีดินแบบเขมขนในเขตพื้นที่ชลประทานที่สนับสนุนใหราษฎรเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ การทําทุงหญาเลี้ยงปศุสัตว รวมถึงติดตามการปรับปรุงท่ีดินเพื่อสนับสนุนการเพาะปลูกพืชดังกลาว

5.3.3.2 การเกษตรกรรมและปศุสัตว

1) ระยะกอสราง ติดตามตรวจสอบราษฎรที่ไดรับผลกระทบใหไดรับคาทดแทนพืชผลทางการเกษตรอยางเปนธรรม 2) ระยะดําเนินการ ติดตามตรวจสอบระบบการปลูกพืชและเลี้ยงสัตวตามแนวทางการสงเสริมพัฒนาการเกษตร (Intensive Agriculture) การใชเทคโนโลยีดานการเกษตร เพื่อลดตนทุนการผลิตและการรักษาสิ่งแวดลอมรวมกับการศึกษาดานเศรษฐกิจสังคม

5.3.3.3 การใชน้ําเพื่อวัตถุประสงคตางๆ

1) ระยะกอสราง เสนอใหมีการตรวจสอบกิจกรรมและการใชน้ํา โดยเฉพาะบริเวณชุมชนบานกิ่วเคียน บริเวณทายน้ําของพื้นที่โครงการ โดยมีงบประมาณ 0.18 ลานบาท

2) ระยะดําเนินการ เสนอใหมีการติดตามกิจกรรมการใชน้ําท่ีไดรับการจัดสรรน้ําตามความตองการของผูใชน้ํา โดยใหผูแทนกรมชลประทานในฐานะหัวหนาโครงการชลประทานอางเก็บน้ําหวยรี และองคกรกลุมผูใชน้ําเปนผูรับผิดชอบในการบริหารจัดการ งบประมาณที่ใชในชวงระยะเวลาดําเนินการ เทากับ 0.42 ลานบาท ซึ่งเปนงบประมาณจากองคกรผูใชน้ําในพื้นที่

5.3.3.4 ระบบชลประทานและการบริหารการใชน้ํา

1) ระยะกอสราง ติดตามตรวจสอบผลกระทบกิจกรรมการกอสรางระบบทอสงน้ําใหมท่ีมีตอระบบทอสงน้ําเดิม (พื้นที่ 2,030 ไร)



2) ระยะดําเนินการ กรมชลประทานควรติดตามตรวจสอบการพัฒนาปรับปรุงระบบชลประทานในพื้นที่โครงการ รวมท้ังประสิทธิภาพของการใชน้ําและการบํารุงรักษาระบบทอสงน้ําท้ังสายหลักและสายยอย (ทอบริการ) นอกจากนี้ควรพิจารณาผลประโยชนของโครงการเปรียบเทียบกับสภาพในปจจุบันกรณีไมมีโครงการ ในกรณีท่ีพบวาการบริหารการใชน้ําหรือระบบเกษตรชลประทานไมเปนไปตามแผนงานที่กําหนดไวและ/หรือทําใหเกิดผลไมดีก็ควรเสนอแนะใหปรับปรุงแกไข การติดตามตรวจสอบดังกลาวจะตองกระทําทุกๆ 6 เดือน ภายหลังการพัฒนาปรับปรุงระบบสงน้ํา โดยงานสวนหนึ่งจะเกี่ยวของกับการติดตามตรวจสอบผลกระทบดานเกษตร และงานอีกสวนหนึ่งจะเกี่ยวของกับการติดตามตรวจสอบดานสภาพเศรษฐกิจสังคม จึงไมมีคาใชจายในงานสวนนี้และใหมีการติดตามตรวจสอบองคกรผูใชน้ํา ถึงประสิทธิภาพและประสิทธิผลของคณะองคกรผูใชน้ํา โดยมีงบประมาณ 0.42 ลานบาท

5.3.3.5 การคมนาคมขนสง

1) ระยะกอสราง ไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม อยางไรก็ตามควรมีการติดตามเรื่องรองเรียนเกี่ยวกับการใชถนนเพื่อการขนสงวัสดุกอสราง พื้นผิวถนน ฝุนละออง เสียงดังรบกวน ความปลอดภัยในการใชรถใชถนนของราษฎรในทองถิ่น เพื่อใหผูรับเหมาและกรมชลประทานแกไขใหทันทวงที


5.3.3.6 แหลงแรและการทําเหมืองแร



5.3.3.7 การอุตสาหกรรม


2) ระยะดําเนินการ (1) ดําเนินการติดตามตรวจสอบการผลิตพืชและสัตว เพื่อใชในอุตสาหกรรมการเกษตรอยางตอเนื่อง



(2) กรมชลประทานติดตามตรวจสอบกิจกรรมการใชน้ําในแตละประเภทอุตสาหกรรมเกษตรและแรงงานในภาคอุตสาหกรรมในทองถิ่นวามีผลกระทบตอคุณภาพน้ําในแหลงน้ําธรรมชาติในเขตพื้นที่โครงการอยางตอเนื่อง ปละ 2 ครั้ง 5.3.3.8 แหลงแรและการทําเหมืองแร


2) ระยะดําเนินการ ไมมีมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอม 5.3.4 คุณคาตอคุณภาพชีวิต

5.3.4.1 สภาพเศรษฐกิจสังคม

1) ระยะกอสราง ในปท่ี 2 ของการดําเนินการเสนอใหสํานักชลประทานที่ 3 ทําการติดตามตรวจสอบผูท่ีไดรับผลกระทบ และผูท่ีไดรับประโยชนจากโครงการ โดยใชแบบสอบถามสัมภาษณครัวเรือนตัวอยาง ในพื้นที่โครงการ งบประมาณ 0.5 ลานบาท

2) ระยะดําเนินการ เสนอใหสํานักงานชลประทานที่ 3 ติดตามผลจากการดําเนินโครงการวาราษฎรไดใชน้ําในการปรับปรุงคุณภาพชีวิตความเปนอยูอยางสัมฤทธิ์ผลหรือไม โดยใชแบบสอบถามสัมภาษณครัวเรือน ตัวอยางในพื้นที่โครงการ ดังนี้ (1) กลุมผูไดรับผลกระทบ : ติดตามคุณภาพชีวิตของราษฎรที่ไดรับการชดเชย ดําเนินการในปแรกของการดําเนินโครงการ (2) กลุมผูไดรับผลประโยชน : ประเมินสภาพเศรษฐกิจสังคม/คุณภาพชีวิตท่ีเปลี่ยนแปลงเพื่อนํามาปรับแนวทางในการพัฒนาพื้นที่ รวมถึงวิธีการจัดสรรน้ํา ดําเนินการในปท่ี 4,6 และ 8 ของการดําเนินการงบประมาณในการติดตามตรวจสอบ เทากับ 1.5 ลานบาท ท้ังนี้เนื่องจากผูไดรับผลกระทบมีสวนหนึ่งท่ีอยูในพื้นที่รับประโยชน ใหดําเนินการติดตามตรวจสอบอยางตอเนื่องดวยเชนกัน

5.3.4.2 การชดเชยที่ดนิและทรัพยสิน




2) ระยะดําเนินการ เสนอแนะใหใชมาตรการรวมกับการติดตามตรวจสอบในประเด็นดานเศรษฐกิจสังคม เพื่อประเมินคุณภาพชีวิตภายหลังการไดรับการชดเชยวามีความมั่นคงในชีวิตอยางนอยเทากับท่ีเคยเปนอยูกอนมีโครงการหรือไม

5.3.4.3 การสาธารณสุขและภาวะโภชนาการ

เปนการเสนอแนะมาตรการในการติดตามตรวจสอบผลกระทบในระยะดําเนินการดังนี้ 1) ติดตามตรวจสอบผลกระทบดานภาวะโภชนาการของเด็กเล็กและเด็กนักเรียน โดย (1) ตรวจสุขภาพและสํารวจภาวะโภชนาการเด็กอายุต่ํากวา 5 ปๆ ละ 1 ครั้ง โดยสถานีอนามัยในทองท่ี (ในพื้นที่) ทุกปเปนระยะเวลา 5 ป (2) ตรวจสุขภาพและสํารวจภาวะโภชนาการของเด็กนักเรียนชั้น ป.1 – ป.6 ปละ 1 ครั้ง โดยสถานีอนามัยในพื้นที่และครูสุขศึกษาในโรงเรียนเปนเวลา 5 ป (3) ตรวจสุขภาพและสํารวจภาวะโภชนาการของแมท่ีมีบุตร 0-5 ป ปละ 1 ครั้ง โดยสถานีอนามัยในพื้นที่และฝายโภชนาการศูนยสงเสริมสุขภาพเขตดําเนินการ 2) ติดตามตรวจสอบผลกระทบดานพยาธิใบไมตับและพาหะกึ่งกลาง โดย (1) สุมตรวจอุจจาระ (5-10%) ประชากรในพื้นที่ โดยโรงพยาบาลชุมชน (2) ตรวจอุจจาระผูติดเชื้อพยาธิใบไมตับซ้ําจากผูท่ีเคยตรวจพบและไดรับการรักษาแลว โดยโรงพยาบาลชุมชน (3) ตรวจหาหอย Bithynia sp. ในพื้นที่โครงการ โดยกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ท้ังนี้ใชงบประมาณรวม 9 ลานบาท และสามารถปรับเปลี่ยนกิจกรรมไดหากไมมีผลกระทบที่มีนัยยะสําคัญ 3) ติดตอตรวจสอบผลกระทบดานโรคที่มียุงเปนพาหะ โดย (1) เจาะเลือดผูมีไขและสงสัยวาเปนโรคมาลาเรีย โดยจัดใหมีกลองจุลทรรศนในสถานีอนามัยใชเปนที่ดําเนินการทุกแหง ดําเนินการโดยสวนมาลาเรียและสถานีอนามัย สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด ทุกปเปนเวลา 5 ป (2) สํารวจลูกน้ํายุงกนปลองตามแหลงน้ําตางๆ และจับยุงกนปลองโดยสวนมาลาเรียของจังหวัด ทุกป ท้ังนี้เปนงบประมาณรวม 1 ลานบาท 4) การติดตามตรวจสอบผลกระทบดานอนามัยสิ่งแวดลอมโดย (1) ดูอัตราการปวยและตายเนื่องจากน้ําและอาหารเปนสื่อ (การระบาดของโรค) ทุกป โดยเจาหนาท่ีสถานีอนามัยในทองถิ่นทุกป ไมตองใชงบประมาณ (2) ติดตามการกําจัดขยะของประชาชนในพื้นที่ และดูจากการรองเรียนของประชาชนใกลเคียง โดยเจาหนาท่ีสถานีอนามัยในทองถิ่นดําเนินการทุกปเปนเวลา 5 ป



5.3.4.4 แหลงโบราณคดีและประวัติศาสตร

1) พื้นที่อาง เก็บน้ํ า ไมมี เนื่องจากไม เกิดผลกระทบตอสิ่ งแวดลอมทางดานโบราณคดี ประวัติศาสตรและวัฒนธรรม 2) พื้นที่ชลประทาน ไมมี เนื่องจากไมเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอม ทางดานโบราณคดี ประวัติศาสตร และวัฒนธรรม 5.3.4.5 การทองเที่ยวและพักผอนหยอนใจ


2) ระยะดําเนินการ เสนอใหกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช และองคการปกครองสวนทองถิ่น (ต.น้ําหมันและต.จริม) สํารวจพื้นที่บริเวณอางเก็บน้ําท่ีมีศักยภาพ ท่ีจะพัฒนาเปนแหลงทองเที่ยว และกําหนดเขตพื้นท่ีท่ีจะพัฒนาเปนแหลงทองเที่ยว รวมท้ังติดตามตรวจสอบการสงเสริมดานการทองเที่ยว (ทายน้ําบริเวณบานกิ่วเคียน) มีงบประมาณในการดําเนินการเทากับ 0.3 ลานบาท

Documents

บทที่ 5 มาตรการป องกันและแก ไข ผลกระทบสิ่งแวดล อมและ ...eiadoc.onep.go.th/eialibrary/5water/52/huayree/บทที่