บทที่ ตั วแบบนโยบายสาธารณะ · 02/01/52 เจตฑถ ดวงสงค ถ วิทยาลัยบริหารศาสตร

02/01/52 เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1

บทท 4 ตวแบบนโยบายสาธารณะ

(อ.ธนยวฒน รตนสค)

เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 202/01/52

ตวแบบนโยบายสาธารณะ

ดาย (Dye) ไดกลาววา ตวแบบ (model) หมายถง กรอบสาหรบใชในการ

วเคราะห ซงตวแบบถกสรางขนมาเพอ

ประการแรก ชวยใหความคดเกยวกบการเมอง และนโยบายสาธารณะ

ไดงายและกระจางชด

ประการทสอง ระบลกษณะสาคญของปญหานโยบาย

ประการทสาม ชวยในการสอความหมายกบผอน โดยมจดเนนท

ลกษณะสาคญของชวตการเมอง


ประการทส มงสรางความเขาใจนโยบายสาธารณะใหดขน โดยเนนวา

สงใดสาคญหรอไมสาคญ

ประการสดทาย เพอชวยอธบายนโยบายสาธารณะและการพยากรณผลทจะเกดขนตามมา

ตวแบบทนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะมหลายตวแบบ แตท

นยมและถกกลาวบอยครงมทงหมด 8 แบบ จะมจดเนนทสมพนธกบทฤษฎ

ทางรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรอยางใกลชด


ตวแบบสถาบน

1. ตวแบบสถาบน (Institutional Model)

ตวแบบสถาบนนวเคราะหนโยบายสาธารณะภายใตฐานคตหลก คอ

การเตรยมนโยบายการอนมตนโยบาย หรอการประกาศเปนนโยบาย หรอนา

นโยบายไปปฏบต ตางมศนยกลางอยทสถาบนการเมองของรฐ เชน สถาบน

นตบญญต สถาบนบรหาร สถาบนตลาการ ระบบราชการและสถาบนทาง

การเมองอนๆ จงมสาระสาคญ คอ

ประการแรก เพอใหนโยบายสาธารณะทกาหนดขนมานนมความชอบ

ธรรม

ประการทสอง นโยบายทกาหนดโดยสถาบนและองคกรของรฐ

ดงกลาวมลกษณะทใชไดทวไป



ประการทสาม นโยบายสาธารณะทกาหนดขนมาโดยสถาบนดงกลาวมลกษณะผกขาดบงคบ เฉพาะสถาบนองคการของรฐเทานนทมความชอบธรรมทจะลงโทษผฝาฝนหรอละเมดนโยบาย

การศกษาถงสถาบนทมอานาจในการกาหนดนโยบายสาธารณะอาจจะ

ศกษาไดจากรฐธรรมนญของประเทศนน ประเดนทมงศกษาตามตวแบบคอสถาบนใดบางมอานาจในการกาหนดนโยบายและในเรองใดบาง

สถาบนนตบญญต โดยทวไปจะหมายถงรฐสภา ประเทศใชระบบรฐสภา หวหนาพรรคการเมองทมเสยงขางมากในสภาผแทนราษฎร มกจะไดรบเลอกใหเปนนายกรฐมนตร



ประเทศใชระบบประธานาธบด ตวประธานาธบดทไดรบเลอกตงโดยตรงจากประชาชน นอกจากจะเปนประมขของรฐ และหวหนาฝายบรหาร ดงนนจงมอานาจในการกาหนดนโยบาย ในขณะทรฐมนตรคนอนๆ เปนเพยงผชวยเหลอประธานาธบดเทานน

สหรฐอเมรกาใหอานาจศาลสงเปนผมอานาจในการตความกฎหมายรฐ

ธรรม ศาลสงตความอยางใดแลวหนวยงานทเกยวของจะตองถอปฏบตตาม จงถอวาศาลสงสดมอานาจในการกาหนดนโยบายสาธารณะ

การวเคราะหนโยบายโดยตวแบบสถาบนน จะศกษาถงอานาจหนาท และกระบวนการกาหนดนโยบายของสถาบนทางการเมองตางๆ



ตวแบบสถาบนนรฐศาสตรนยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะ เนองจากงายและมความสะดวกในการศกษาจะมการวเคราะหถง

ความสมพนธ และปฏสมพนธระหวางสถาบนตางๆ รวมถงการวเคราะหเกยวกบกระบวนการ ขนตอนในการทางาน กฎ ระเบยบวธปฏบตทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

จดออนของตวแบบนวา เปนการศกษาทเนนเฉพาะโครงสราง โดยไมสนใจถงภาระหนาท หรอพฤตกรรมของสถาบนทางการเมอง จงทาใหการศกษาอาจเกดความผดพลาดได


ตวแบบกระบวนการ

2. ตวแบบกระบวนการ (Process Model)

ศกษาถงกระบวนการทางการเมอง และพฤตกรรมทางการเมองเปนจดสนใจศกษา วตถประสงคหลกของการศกษาในแนวทางดงกลาว คอ การคนหารปแบบการดาเนนกจกรรมหรอ “กระบวนการ”

1. การระบปญหา

2. การกาหนดขอเสนอนโยบาย

3. การอนมตใหความเหนชอบนโยบาย

4. การนานโยบายไปปฏบต

5. การประเมนผลนโยบาย


ตวแบบกระบวนการ

ตวแบบกระบวนการนไดเนนขนตอนและพฤตกรรมทสาคญในการ

กาหนดนโยบาย ซงนกพฤตกรรมศาสตรนยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะมาก ตวแบบนถกวจารณวามจดออน กลาวคอการเนนขนตอนและความสมพนธของแตละขนตอนมากเกนไปจนละเลยเนอหาสาระของตว

นโยบายซงเปนหวใจสาคญของการศกษานโยบายสาธารณะ


ตวแบบกลม

3. ตวแบบกลม (Group Model)

แนวความคดของนกทฤษฎการเมองทมชอเสยง 2 ทาน คอ เดวด ทร

แมน (David Truman) และอารเธอร เบนทเลย (Arthur Bentley) หวใจ

ของการเมอง คอ การตอสแขงขนกนระหวางกลมตางๆ ในสงคมเพอทจะม

อทธพลตอการทจะไดเขาไปมสวนรวมในการกาหนดนโยบายสาธารณะ ซง

หนาทของกระบวนการเมองในการจดการความขดแยงระหวางกลมสามารถ

ทาไดโดย

1. การตงกฎ กตกา สาหรบการแขงขนตอสระหวางกลมตางๆ

2. การประนประนอม และสรางความสมดลระหวางผลประโยชน



3. การแสดงผลของการประนประนอมในรปของนโยบายสาธารณะ

4. การบงคบใชขอตกลงหรอนโยบายสาธารณะดงกลาว

ตามทฤษฎกลม นโยบายสาธารณะจะเปนสงทสรางดลยภาพสาหรบกลมตางๆ ในสงคมกลมใดทมอทธพลมากยอมไดเปรยบ เนองจากนโยบาย

สาธารณะยอมโนมเอยงไปตามการเรยกรองของกลม อทธพลของกลม

ผลประโยชน และกลมอทธพลจะมมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบขนาดของ

กลม จานวนสมาชกในกลม ความมนคง ความแขงแกรงขององคการ

ภาวะผนา ความใกลชดกบผมอานาจในการกาหนดนโยบาย ความสามคค

ภายในกลม การเปลยนแปลงใดๆ ขององคประกอบของกลม สงผลถงการ

เปลยนแปลงของนโยบายสาธารณะดวย



ตวแบบกลมนนยมนามาใชอธบายลกษณะการกาหนดนโยบาย

สาธารณะ ในระบบการเมองแบบพหสงคมประชาธปไตย ซงมกลมตางๆ ใน

สงคมมหลากหลายและมากมาย เมอประชาชนแตละคนมงหวงประโยชน

รวมกน กจะเขาไปรวมตวกนเปนกลมผลประโยชน และพยายามสาแดงพลง

หรออทธพลและสรางแรงกดดนตอรฐบาลหรอผกาหนดนโยบายใหรบรการ

เรยกรองของตน

นโยบายสาธารณะในระบบการเมองดงกลาว จงเปนผลมาจากการ

ตอรอง การประนประนอม ระหวางของเรยกรอง การตอสแขงขนทางการ

เมองระหวางกลมผลประโยชนและกลมอทธพลในระบบสงคมการเมอง ทงน

เพอจะไดจดสรรผลประโยชนระหวางกลมตาง ๆ ทเกยวของ



จดเดนของทฤษฎกลมคอ การสะทอนใหเหนถงโลกของความเปนจรงของการปกครองในระบอบประชาธปไตยทกลมตางๆ ในสงคม และระบบการเมองไดพยายามทจะเขามามอทธพลเหนอการกาหนดนโยบายสาธารณะ กลมพยายามแสวงหาหนทางเพอเสรมสรางพลงอานาจของกลม เพอใหนโยบายสาธารณะเปนประโยชนตอกลมของตนมากทสด

สาหรบจดออนของทฤษฎกลมคอ การถอวานโยบายสาธารณะเปนผลมาจากการตอรองของกลมผลประโยชนตางๆ นนเทากบมองขามความสาคญของผมอานาจในการตดสนนโยบายไป ซงบอยครงทรฐบาลอาจตดสนใจในนโยบายโดยอาจไมไดเปนผลมาจากการตอรองของกลมตางๆ ในสงคมกได


ตวแบบเชงระบบ

4. ตวแบบเชงระบบ (System Model)

ระบบการเมองระบบหนงๆ จะดารงอยไดโดยการมสถาบนและ

กระบวนการตางๆ ซงมอานาจและหนาทในการจดสรรคณคาตางๆ ใหสงคม

สงนเองทถอวาเปนนโยบายของระบบการเมองนน ซงหากนโยบายนน

เหมาะสม กยอมจะกอใหเกดการสนบสนนตอการตดสนใจของระบบ

การเมองดวย สวนครอบคลมถงเรองราวตางๆ ทเกยวของกนในเชงคาถาม

สาหรบคาวา “ระบบ” (System) หมายถง ชดของสถาบนและกจกรรม

ตางๆ ทสามารถระบไดในสงคมซงมหนาทในการแปลงการเรยกรอง

ประชาชน ไปสการตดสนใจของรฐบาล ซงจาเปนตองไดรบการสนบสนน

จากสงคมทงหมด



นอกจากนคาวา “ระบบ” ยงหมายถงระบบยอยตางๆ ของระบบใหญ

ซงมความสมพนธกนอยางแนบแนน และระบบใหญสามารถตอบสนองตอการเรยกรองของกาลงตางๆ จากภายนอก เพอใหระบบนนคงอยตอไปได

1. สภาพแวดลอม สงตางๆ ทอยแยกจากระบบ

2. สงทนาเขาสระบบ ขอเรยกรอง ความตองการในการรบ บรการทรพยากรดานตางๆ แบแรงสนบสนนจากนกการเมอง เจาหนาทของรฐและมวลชนตางๆ

3. กระบวนการเปลยนแปลง โครงสรางทเปนทางการของหนวยราชการทงหมด กฎ ระเบยบ ขอบงคบและวธปฏบต ตลอดจนวฒนธรรมทางการบรหารทมอทธพลโดยตรงตอการเปลยนแปลงสงทนาเขาใหเปนนโยบาย



4. นโยบายอนเปนผลผลต5. ผลของการใหบรการ6. ทศทางของการยอนกลบจดเดนของตวแบบเชงระบบ การกาหนดนโยบายคอนขางจะเปนระบบ

คอนโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบการเมอง ซงนโยบายสาธารณะแตละนโยบายจะมเหตผลหรอไม ขนอยกบปจจยนาเขาของระบบ ไดแก การเรยกรองและการสนบสนนของประชาชน นอกจากนยงขนอยกบขดความสามารถของระบบเองในการปรบ เปลยนปจจยนาเขา โดยการตดสนใจอยางมเหตผล คานงถงผลประโยชนของสวนรวม และการนาสงทตดสนใจไปปฏบต



จดเดนทสาคญอกประการหนงคอ ตวแบบนใหความสาคญตอสภาพแวดลอมของระบบการเมอง โดยเฉพาะอยางยงสภาวการณทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง วาจะสงผลในเชงบวกหรอเชงลบตอการปฏบตงานของระบบใหมประสทธภาพหรอไมเพยงใด

จดออนตวแบบเชงระบบ นยงไมสามารถตอบคาถามทสาคญและจาเปนหลายคาถาม ไดแก

1. ปจจยแวดลอมทสาคญมประการใดบางทชวยเอออานวยใหมการเรยกรองตอระบบการเมอง

2. ระบบการเมองทมคณลกษณะเชนใดจงจะสามารถแปลงการเรยกรองใหเปนนโยบายและมความตอเนอง


3. ปจจยนาเขามผลตอคณลกษณะของระบบการเมองไดอยางไร4. คณลกษณะของระบบการเมองมผลตอเนอหาสาระของนโยบายได

อยางไร

5. ปจจยแวดลอมนาเขามผลตอเนอหาสาระของนโยบายสาธารณะไดอยางไร

6. นโยบายสาธารณะสงผลตอสงแวดลอมและคณลกษณะของระบบการเมองไดอยางไร


ตวแบบผนา

5. ตวแบบผนา (Elite Model)

ประเทศกาลงพฒนาทวไป ทปกครองในระบอบประชาธปไตยยงไม

เจรญเตมทการปกครองมกอยภายใตอทธพลทางความคด และความตองการ

ของกลมชนชนนาทางสงคมและการเมองนนๆ เนองจากวาประชาชนสวน

ใหญไมสนใจตอกจกรรมบานเมอง ทาใหผนาสามารถทจะเปดเผยหรอปดบง

ขาวสารขอมลตามทผนาตองการได โดยเหตนจงไมเปนเรองยากทจะ

ปกครองประชาชน

จดเดนของตวแบบผนาคอ สะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของ

สงคมในปจจบนหลายประการ เชน ประเทศปกครองโดยชนกลมนอย มใช

การปกครองโดยคนกลมใหญ นอกจากนยงมกปรากฏวานโยบายทผนา



บอยครงมกกาหนดมาเพอตอบสนองความตองการของชนชนผนาเอง หรอ

กลมทสนบสนนผนา

จดออนของตวแบบผนา ไดแก การละเลยความสาคญของการมสวน

รวมในกระบวนการกาหนดนโยบายของขาราชการและประชาชน ซงใน

ปจจบนเปนทยอมรบกนวาขาราชการประจาแมจะไมมอานาจในการตดสน

ปญหานโยบาย แตกมบทบาทในการรเรมหรอเสนอและนโยบาย โดยเฉพาะ

นโยบายทเปนเรองเทคนคซงขาราชการประจามความเชยวชาญมากกวาผ

กาหนดนโยบาย



ตวแบบผนาสะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของสงคมในปจจบน

หลายประการ เชน ประเทศมการปกครองโดยชนกลมนอย เนองจาก

ประชาชนสวนใหญขาดความร เฉอยชาทางการเมอง จดออนของตวแบบดง

กลาวคอ ละเลยความสาคญของการมสวนรวมในการกาหนดนโยบายของ

ขาราชการและประชาชน และขดกบลกษณะสาคญของนโยบายทวานโยบาย

ไมไดตดสนกน ณ จดใดจดหนง แตมการพฒนามาเปนสาคญ


ตวแบบทยดหลกเหตผล

6. ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model)

ลกษณะสาคญของตวแบบทยดหลกเหตผลกคอ นโยบายทยดหลก

เหตผลนนเปนนโยบายทมงเพอผลประโยชนสงสดของสงคม คาวา

“ผลประโยชนสงสดของสงคม” นนหมายถง รฐบาลควรจะตดสนใจเลอก

นโยบายทจะใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาคาใชจายไปใหมากทสด และ

สมควรหลกเลยงการเลอกนโยบายทมตนทนคาใชจายมากกวา ประโยชนท

สงคมจะไดรบ

ขนตอนทสาคญประกอบดวยปจจยหลก ไดแก ปจจยนาเขา

กระบวนการตดสนใจ และผลผลต



ปจจยนาเขาประกอบดวยทรพยากรทงหลายทจาเปนสาหรบ

กระบวนการตดสนใจทยดหลกเหตผลสมบรณแบบ รวมทงขอมลทงหลายทจาเปนสาหรบกระบวนการตดสนใจทยดหลกเหตผล

สวนทเกยวกบกระบวนการตดสนใจ ประกอบดวยขนตอนของการตดสนใจ 6 ขนตอนดวยกน ไดแก

1. การกาหนดเปาหมายปฏบตการ2. การเตรยมทรพยากรและสงทมคณคาอน ๆ3. การเตรยมทางเลอกของนโยบายทงหมด



4. การเตรยมการพยากรณผลประโยชน - ตนทนของแตละทางเลอก 5. การคานวณผลประโยชนสทธของแตละทางเลอก6. การเปรยบเทยบและระบทางเลอกทใหผลประโยชนสทธสง

จดเดนของตวแบบทยดหลกเหตผล ไดแก การมขอมลทสมบรณ มทรพยากรทจาเปนอยางเพยงพอ และการวเคราะหอยางเปนระบบเปนสงทจาเปนสาหรบการตดสนนโยบาย



จดออนของตวแบบทยดหลกเหตผล 1. โดยทวไปไมมผลประโยชนใดทางสงคมสวนรวมทสามารถตกลง

กนไดอยางแนชด

2. หากมความขดแยงกนในเรองผลประโยชนและตนทนจานวนมากจะมาสามารถเปรยบเทยบหรอใหนาหนกกนได

3. ผกาหนดนโยบายขาดการกระตนทจะทาการตดสนใจทยดมนอยบนพนฐานของเปาประสงคทางสงคม

4. ผกาหนดนโยบายไมไดถกกระทากระตนใหคดคานงถงผลประโยชนสทธทางสงคมทสงสด



5. เมอประเทศมนโยบายหรอการลงทนขนาดใหญ ซงอาจเปนตนทนจม

6. ในการรวบรวมขอมลเพอวเคราะหทางเลอกนโยบาย และผลลพธของแตละทางเลอกจะใชเวลามาก

7. การขาดความสามารถในการทานายสงคมและพฤตกรรมศาสตร8. การคานวณตนทนและผลประโยชน ไมสามารถทาอยางเทยงตรง9. ความไมแนใจเกยวกบผลลพธของทางเลอกนโยบายตาง ๆ ปดกน

ไมใหผกาหนดนโยบายพจารณาเลอกทางเลอกใหม

10. นโยบายจาแนกออกเปนดานตาง ๆ ในระบบราชการขนาดใหญ ทาใหเกดความยากลาบากในการประสานการตดสนใจ


ตวแบบสวนเพม

7. ตวแบบสวนเพม (Incremental Model)

ลกษณะสาคญของตวแบบสวนเพมนนมองนโยบายวาเปนกจกรรม

ตอเนองของรฐบาลทมการปรบเปลยนเพยงเลกนอยเทานน ตวแบบนเสนอ

โดย ลนดบลอม(Lindblom) กลาววาในโลกของความเปนจรงนนผตดสนใจ

ไมไดทาการวเคราะหอยางละเอยดรอบคอบ เชนในตวแบบทยดหลกเหตผล

จากอดตวาไดทาอะไรไปบาง ในปตอไปจะทาอะไรเพมขนอกเทาใดจาก

ทรพยากรทมอย ตวแบบนคอนขางอนรกษนยมในการตดสนใจมากกวาเชง

สรางสรรค


ตวแบบสวนเพม

จดเดนของตวแบบสวนเพม ไดแก ความงายและสะดวกในทางปฏบต

เนองจากผกาหนดนโยบายจะดเพยงของเดมในอดต และพจารณาวาจะ

เพมเตมมากนอยแคไหน เพยงใด โดยคานงถงงบประมาณ คน วสด อปกรณ

และเวลาทมอยเปนสาคญ จากการตดสนใจดงกลาวยงมความเปนไปไดทาง

การเมอง การเงน การบรหารและทางเทคนคสง

จดออนของตวแบบสวนเพม ไดแกการไมชวยพฒนาความคดรเรมหรอ

ความคดสรางสรรค ผลกคองานใหม ๆ หรอนโยบายใหม ๆ มกถกขดขวาง

จากผตดสนใจทมความเปนอนรกษนยมสง


ทฤษฎเกม

8. ทฤษฎเกม (Game Theory)

ทฤษฎเกมเปนเกมการศกษาการตดสนใจทมเหตผลในสถานการณทผม

สวนในการตดสนใจเพยงสองคน สองกลม หรอสองฝาย หรอมากกวานน มทางเลอกทจะทาการตดสนใจ และผลของการตดสนใจขนอยกบการเลอกทแตละฝายจะเลอก ทฤษฎนไดนามาใชกบการกาหนดนโยบาย ในกรณทไมมทางเลอกทดทสดฝายหนงฝายใดจะเลอกไดอยางอสระ และในกรณทผลของการตดสนใจทดทสดของฝายหนง ขนอยกบการตดสนใจของอกฝายหนง



ความคดเกยวกบเกมคอ การตดสนใจตางเกยวพนกบการเลอกทตางพงพากนและกน เพราะการตดสนใจของฝายหนงจะนาไปสความสาเรจตามทตองการหรอไม ขนอยกบการตดสนใจของอกฝายหนง ทฤษฎนไดมการนาไปใชในการตดสนใจเกยวกบสงครามและสนตภาพเกยวกบการใช

อาวธนวเคลยร การเจรจาระหวางประเทศ การตอรอง



1. จะตองมผเลนอยางนอย 2 คน2. ตองมเปาหมายทผเลนแตละคน3. มทรพยากร4. มยทธวธ5. ผลตอบแทน6. ตองมกตกา



จดเดนของทฤษฎเกมคอ มกนยมใชในการตดสนใจเกยวกบเรองสงครามและสนตภาพเกยวกบการใชอาวธนวเคลยร ความสมพนธระหวางประเทศ การตอรองและการสรางแนวรวมในรฐสภาและใชเปนเครองมอในการวเคราะหมากกวาเปนเครองมอในการกาหนดนโยบาย

จดออนของทฤษฎเกมมหลายประการทสาคญคอ ไมเหมาะสมสาหรบความขดแยงทรนแรง ไมเหมาะสมเปนเครองมอในการกาหนดนโยบายของรฐบาล ยากทจะคานวณประโยชนสงสดทจะไดรบและพยากรณทางเลอกของฝายตรงขาม มปจจยสาคญอน ๆ อกมากมายทไมเออตอการตดสนใจอยางมเหตผล รวมทงขอสนนษฐานหรอฐานคต ทวาทกคนตดสนใจโดยอาศยหลกเหตผลนนไมเปนจรงเสมอไป


(ศ.ดร.สมบต ธารงธญวงศ)


(Elite Model)


1.1คณลกษณะของชนชนนา

1) เปนคนสวนนอยของสงคม

2) เปนผมอานาจในสงคม

3) อาจมอภสทธสงในสงคม

4) มอทธพลเหนอบคคลสวนใหญในสงคม

5) เปนผไดรบการยอมรบวาเปนผมฐานะสงใน

สงคม


1.2 ตวแบบชนชนนากบระบอบการปกครอง

1) ระบอบอานาจนยมหรอระบอบเผดจการจะใชตวแบบชนชนนามากกกวาระบอบอน

2) ระบอบประชาธปไตยมดกรของการใชตวแบบชนชนนานอยกวาระบอบอานาจนยม


1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา

1)ใหความสาคญกบบทบาทหรออทธพลของชนชน

นาหรอชนชนปกครองทมอานาจในการตดสนใจ

นโยบายสาธารณะอยางเดดขาด

2) ชนชนปกครองจะยดถอความพงพอใจ (Preferences) หรอคานยม (Values)ของตนเองเปนเกณฑในการตดสนใจนโยบาย


1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา3) ถอวาประชาชนสวนใหญไมสนใจกจกรรมทางการเมองและ

ไมไดรบขอมลดพอเกยวกบนโยบายสาธารณะ

4) ชนชนนามบทบาทในการกาหนดความคดเหนของประชาชนมากกวาการทประชาชนจะกาหนดความคดเหน

ของชนชนนาหรอชนชนปกครอง

5) นโยบายสาธาณะเปนสงทสะทอนความพงพอใจหรอคานยมสวนตวของชนชนนาหรอผปกครองโดยตรง


1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา

6) ขาราชการทาหนาทเพยงนานโยบายทกาหนด โดยชนชนนาไปสประชาชนเทานน

7) ทศทางของการกาหนดนโยบายสาธารณะ จง เปนทศทางแบบแนวดง (Vertical) จาก ชนชนปกครองสประชาชน


ประชาชน

ชนชน

ปกครอง

ผลผลต นโยบาย


1.4 คณลกษณะของตวแบบชนชนนา

1) คนในสงคมสามารถแบงไดเปน 2 สวน ไดแก คนสวนนอยทมอานาจ และ คนสวนมากทไมมอานาจ คนสวนนอยเทานนทมอานาจในการจดสรรคานยมของสงคม ประชาชนไมมสวนในการตดสนใจนโยบายสาธารณะ



2) ชนชนปกครองสวนนอยมไดมลกษณะเชนเดยวกบประชาชนสวนใหญทถกปกครอง ชนชนปกครองคอคนจานวนนอยทมฐานะทางเศรษฐกจและสงคมสง

3) การเคลอนไหวเปลยนแปลงฐานะของประชาชนขนไปสชนชนนาจะเปนไปอยางชา ๆ และตอเนอง เพอรกษาเสถยรภาพทางสงคม



4) ชนชนนาหรอชนชนปกครองจะเปนผกาหนด

คานยมพนฐานของระบบสงคม รวมทงการดารงรกษาระบบความสมพนธตามแนวดง ระหวาง ชนชนปกครองและประชาชนของสงคมไวดวย



5) นโยบายสาธารณะมไดสะทอนความตองการของประชาชน แตสะทอนความตองการของชนชนนา

6) ชนชนนามอทธพลตอประชาชนมากกวาประชาชนมอทธพลตอชนชนนา

7) เหนวาประชาชนสวนใหญมความเฉอยชา (Passive)

ไมสนใจการเมอง (A pathetic) และไมไดรบขอมลขาวสารทดพอ (Ill-informal)


1.5 กรณศกษา

1) นโยบายประชานยมทงหลาย

2) ธรรมนญการปกครองแผนดน

3) นโยบายการเปดเสรทางการเงน

4) นโยบายการคาเสร


จดเดนและจดดอย

จดเดน สะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของสงคมในปจจบนหลายประการ เชนประเทศปกครองโดยชนกลมนอย มใชการปกครองโดยคนกลมใหญ

กาหนดมาเพอตอบสนองความตองการของชนชนผนาเอง

จดดอย ไดแก การละเลยความสาคญของการมสวนรวมในกระบวนการกาหนดนโยบายของขาราชการและประชาชน

ขาราชการมความเชยวชาญมากกวา ผกาหนดนโยบาย


2. ตวแบบดลยภาพระหวางกลม(Group Equilibrium Model)


2.2 ภารกจของระบบการเมองในการจดสรรความขดแยงระหวางกลม

1) การกาหนดกฎและกตกาในการตอสระหวางกลม

2) จดการประนประนอมและสรางสมดลเรอง

ผลประโยชนระหวางกลม

3) กาหนดขอประนประนอมในรปของนโยบายสาธารณะ

4) การบงคบใชขอประนประนอม


2.3 แนวความคดสาคญของตวแบบดลยภาพระหวางกลม

1) นโยบายสาธารณะคอ ผลของความสมดลของการ ตอสระหวางกลม

2) ความสมดลยเกดขนจากอทธพลระหวางกลมผลประโยชนทตกลงประนประนอมกน



3) การเปลยนแปลงอทธพลของกลมผลประโยชน จะกอใหเกดการเปลยนแปลงนโยบายสาธารณะ ทเกยวของ

4) นโยบายจะถกเปลยนทศทางไปสกลมผลประโยชนทมอทธพลมากกวา สวนกลมทมอทธพลนอยกวาจะเปนผสญเสยประโยชน



5) นโยบายสาธารณะแทจรงกคอความสมดลยทเกดจากขอตกลงระหวางกลมทตอสกน ณ เวลาใดเวลาหนง

6) โดยมฝายนตบญญตทาหนาทเปนกรรมการใน การตอสระหวางกลม โดยกาหนดเงอนไขทง ของผแพและผชนะไวในรปของกฏหมาย


2.4 ปจจยทมผลตออทธพลของกลม

1) จานวนสมาชกของกลม2) ความมนคง3) ความแขงแกรงขององคการ4) ภาวะผนาของกลม5) โอกาสในการเขาถงผตดสนใจ6) ความสามคคภายในกลม


2.5 ลกษณะของกลมผลประโยชนทปรากฏในระบบการเมอง

1) เปนลกษณะของกลมขนาดใหญทมอยทวไปในสงคมเรยกวา กลมแฝงเรน (Latent Group)

กลมเหลานจะมบทบาทเมอผลประโยชนของสงคม

ถกละเมด



2) กลมทมสมาชกบางสวนคาบเกยวกน(Overlapping Group Membership) การ ทสมาชกบางสวนของกลมคาบเกยวกน จะทาใหการเรยกรองของกลมทมตอกนลดความรนแรงลง



3) การตรวจสอบระหวางกลมทแขงขนกน จะทาใหไมมกลมใดเอารดเอาเปรยบกลมอนไดโดยงาย


ผกาหนดนโยบาย

กลมผลประโยชน A กลมผลประโยชน B

ทกษะและ

อานาจ

ทางการเมอง

ทกษะและ

อานาจ

ทางการเมอง

ผลลพธของนโยบาย

ทกลม A ตองการผลลพธของนโยบาย

ทกลม B ตองการ

แรงผลกดน แรงผลกดน


2.6 กรณศกษา:

1) พ.ร.บ. ออยและนาตาลทราย พ.ศ. 2527

2) พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518



จดเดน สะทอนใหเหนถงโลกของความเปนจรงของการปกครองในระบอบประชาธปไตย ทกลมตางๆในสงคมจดดอย การถอวานโยบายสาธารณะเปนผลมาจากการตอรองของกลมผลประโยชนตางๆนน เทากบมองขามความสาคญของผมอานาจในการตดสนนโยบายไป


(System Model)


3.1 ฐานคตของกรอบความคดเชงระบบ (Assumption)

(1) ระบบจะตองประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ ทมหนาท เฉพาะ

(2) องคประกอบเหลานจะตองทางานสอดประสานกนระบบจง

จะดารงอยได

1)1) ชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวตชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวต

ตองทางานอยางเปนระบบตองทางานอยางเปนระบบ ((Systematic Function)Systematic Function)

Function)Function)


(3) หากองคประกอบใดองคประกอบหนงทาหนาทบกพรอง หรอไดรบความเสยหาย จะสงผลกระทบตอสมรรถนะของระบบทงหมด

(4) ความรนแรงของผลกระทบขนอยกบความสาคญขององคประกอบทไดรบความเสยหาย

1)1) ชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวตชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวต

ตองทางานอยางเปนระบบตองทางานอยางเปนระบบ ((Systematic Function)Systematic Function)


ดารงอยอยางเปนระบบ ประกอบดวย ความสมพนธระหวาง ระบบการเมอง (Political System) และ

สงแวดลอม (Environment) ทอยลอมรอบ ระบบการเมอง

2)2) ชวตการเมองชวตการเมอง ((Political Life)Political Life)


1) สงแวดลอม (Environment) ประกอบดวย (1) สงแวดลอมภายในระบบสงคม

(2) สงแวดลอมภายนอกระบบสงคม

3.23.2 องคประกอบของความสมพนธเชงระบบองคประกอบของความสมพนธเชงระบบ


2) ปจจยนาเขา (Inputs) ประกอบดวย (1) ความตองการ (Demands)

(2) การสนบสนน (Supports)

3.23.2 องคประกอบของความสมพนธเชงระบบองคประกอบของความสมพนธเชงระบบ


1) สถาบนนตบญญต

2) สถาบนบรหาร

3) สถาบนตลาการ

3)3) ระบบการเมองระบบการเมอง ((Political System)Political System)

ประกอบดวยประกอบดวย

4) ระบบราชการ

5) กลมผลประโยชน/

กลมอทธพล

6) พรรคการเมอง


5) ผลสะทอนกลบ (Feedback) คอ ผลจากการนานโยบายไปปฏบต

4)4)ปจจยสงออกปจจยสงออก ((Outputs)Outputs) คอคอ นโยบายสาธารณะนโยบายสาธารณะ


ปจจย

นาเขา

ระบบ

การเมอง

นโยบาย

สาธารณะ

ผลสะทอนกลบ

สงแวดลอม สงแวดลอม

สงแวดลอม สงแวดลอม

ความตองการ

การสนบสนน

การตดสนใจ

การกระทา


3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ

1) อะไรคอมตทมนยสาคญของสงแวดลอมทกอใหเกดความตองการตอระบบการเมอง

2) อะไรคอคณสมบตทมนยสาคญของระบบการเมองท ทาใหสามารถปรบเปลยนความตองการไปสนโยบายสาธารณะ และสามารถรกษาตวระบบการเมองไวไดตลอดไป


3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ

วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ

3) ปจจยนาเขาจากสงแวดลอมมผลกระทบอยางไรตอระบบการเมอง

4) คณลกษณะของระบบการเมอง มผลกระทบอยางไรตอเนอหาของนโยบายสาธารณะ


3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ

5) ปจจยนาเขาจากสงแวดลอมมผลกระทบอยางไรตอเนอหาของนโยบายสาธารณะ

6) นโยบายสาธารณะสงผลกระทบอยางไร ตอสงแวดลอมและคณลกษณะของระบบการเมอง โดยผานกระบวนการสะทอนกลบ



1) พ.ร.บ. ลขสทธ พ.ศ. 2527

2) พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542



จดเดน มองการกาหนดนโยบายคอนขางจะเปนระบบ กลาวคอมองวานโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบการเมองขนอยกบปจจยนาเขา

ของระบบ

จดออน ตวแบบนยงไมสามารถตอบคาถามทสาคญและจาเปนหลายคาถาม ไดแก สภาพแวดลอม ระบบการเมอง ปจจยนาเขา คณลกษณะของระบบการเมอง


(Institutional Model)(Institutional Model)


4.1 ฐานคตสาคญของตวแบบสถาบน

1) นโยบายสาธารณะ คอ ผลผลตของสถาบนทางการเมอง

2) กจกรรมทางการเมองลวนม ศนยกลางอยทสถาบนทางการเมองทงสน

3) สถาบนทางการเมองทสาคญ


3) สถาบนทางการเมองทสาคญ ไดแก(1) สถาบนนตบญญต

(2) สถาบนบรหาร(3) สถาบนตลาการ(4) สถาบนการปกครองทองถน(5) สถาบนพรรคการเมอง


4.2 ความสาคญของสถาบนราชการในการกาหนด

นโยบายสาธารณะ:

(1) สถาบนราชการเปนผรบรองความชอบธรรม(Legistimacy) ของนโยบายสาธารณะ

(2) นโยบายสาธารณะมลกษณะของความครอบคลมทงสงคม (Universality)


4.2 ความสาคญของสถาบนราชการในการกาหนด

นโยบายสาธารณะ:

(3) รฐบาลเทานนเปนผผกขาดอานาจการบงคบใช (Coercion) ในสงคม

(4) สถาบนราชการมบทบาทในการกาหนดแบบแผน (Patterns) โครงสราง (Structure) และพฤตกรรม (Behaviors) ของปจเจกบคคล

และกลมบคคล


ผมสทธ

เลอกตง

สถาบน

ตลาการ

สถาบน

บรหาร

สถาบน

นตบญญต

หนวยราชการ



1) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนนตบญญต ไดแก พระราชบญญตทงหมด

2) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนบรหารไดแกนโยบายการปฏรประบบราชการนโยบายการเงน

การคลงและนโยบายสงเสรมการทองเทยว 3) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนตลาการไดแกคาพพากษาศาลฎกา เปนตน



จดเดน นยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะเนองจากงายและมความสะดวกในการศกษาจะมการวเคราะหถงความสมพนธและปฎ

สมพนธระหวางสถาบนตางๆรวมถงวเคราะหเกยวกบกระบวนการ

จดออน เปนการศกษาทเนนเฉพาะโครงสรางโดยไมสนใจถงภาระหนาทหรอพฤตกรรมของสภาบนทางการเมองเหลานน


(Process Model)


5.1 ฐานคตสาคญของตวแบบกระบวนการ

1) นโยบายสาธารณะคอ ผลลพธของกจกรรมทางการเมอง

2) กระบวนการและพฤตกรรมทางการเมองคอ

ศนยกลางของการศกษานโยบายสาธารณะ


5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย

1) การจาแนกลกษณะปญหาสาธารณะ (Problem Identification) โดยวเคราะห

(1) ปญหาความยากจน

(2) ปญหาการไรทดนทากน

(3) ปญหาชมชนแออด

(4) ปญหาการวางงาน

(5) ปญหายาเสพตด



2) การจดทาทางเลอกนโยบาย (Policy Alternatives)(1) จดออน

(2) จดแขง

(3) ตนทน

(4) ผลประโยชน



3) การใหความเหนชอบนโยบาย (Policy Adoption)(1) พจารณาผลลพธจากทางเลอกนโยบาย

(2) ความสอดคลองกบความตองการ

ของประชาชน

(3) การสนบสนนทางการเมอง


5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะประกอบดวย

4) การนานโยบายไปปฏบต (Policy Implementation)

(1) การกาหนดหนวยงานทรบผดชอบ

(2) การจดสรรงบประมาณ

(3) การประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจ



5) การประเมนผลนโยบาย(Policy Evaluations)(1) การศกษาการดาเนนงานของโครงการ

(2) การประเมนผลสงแวดลอมของการนา

นโยบายไปปฏบต

(3) การประเมนผลทรพยากร

(4) การประเมนผลกระบวนการนานโยบาย

ไปปฏบต


5) การประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluations)

(5) การประเมนผลผลตของนโยบาย(6) การประเมนผลลพธและผลกระทบของนโยบาย

(7) การใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรง หรอเปลยนแปลงนโยบาย


การจาแนก

ลกษณะปญหา

การจดทา

ทางเลอก

นโยบาย

การใหความ

เหนชอบ

นโยบาย

การนา

นโยบาย ไปปฏบต

การประเมนผล

นโยบาย

แสดงกรอบแนวคดตามตวแบบกระบวนการ



นโยบายสาธารณะทกนโยบายสามารถ

วเคราะหไดดวยตวแบบกระบวนการ



จดเดน เนนขนตอนและพฤตกรรมทสาคญในการกาหนดนโยบายจดออน เนนขนตอนและความสมพนธของแตละขนตอนมากเกนไปจนละเลยเนอหาสาระของตวนโยบายซงเปนหวใจสาคญของการศกษา

นโยบายสาธารณะ


(Rational Model)


6.1 ฐานคตสาคญของตวแบบหลกเหตผล

1) ตองมงเนนผลประโยชนสงสดของสงคม

(1) จะไมมการใชนโยบายใดทตนทนสงกวา

ผลประโยชน

(2) ในระหวางทางเลอกทงหมดทมอย ผตดสนใจนโยบายควรเลอกนโยบายทใหผลประโยชน

ตอบแทนตอตนทนสงสด


6.1 ฐานคตสาคญของตวแบบหลกเหตผล

2) จะตองเขาใจคณคาทพงปรารถนาของสงคมทงหมด รวมทงการใหนาหนกของคณคาเหลานน

3) จะตองเขาใจทางเลอกนโยบายทเปนไปไดทงหมด4) จะตองเขาใจผลลพธทงหมดของทางเลอกนโยบาย

แตละทางเลอก

5) สามารถคานวณสดสวนระหวางผลประโยชนและตนทนของ

ทางเลอกนโยบายแตละทางเลอกไดอยางชดเจน

6) ผตดสนใจนโยบายจะตองพจารณาเลอกทางเลอกนโยบายทม

ประสทธภาพสงสด


6.2 ปจจยในการใชตวแบบหลกเหตผล

1) ตองมระบบขอมล (Database System) ทม

ประสทธภาพ 2) ตองจดเกบขอมลสาหรบการวเคราะหใหมความ

ครอบคลม ครบถวน เทยงตรงและทนสมย3) ตองมนกวเคราะหทมความเชยวชาญในการ

วเคราะห

4) ตองมงบประมาณในการลงทนทอาจเปนตนทนจม (Sunk Cost)


6.3 ปจจยทมผลตอการใชตวแบบหลกเหตผล

1) ตองกาหนดคณคา วตถประสงค และเกณฑการ

ตดสนใจใหชดเจน

2) ตองแสวงหาทางเลอกใหม ๆ และกระตนใหเกดนวตกรรมทางเลอกทสรางสรรค

3) ประมาณคาเบองตนในผลทคาดหวงของการ

ตดสนใจและผลของการเลอกตาง ๆ วา ควรใชกลยทธ เพอใหมความเสยงนอยหรอกลยทธ เพอนวตกรรม



4) ถาเลอกกลยทธทมความเสยงนอย ควรใชกลยทธการเปรยบเทยบความสาเรจทจากด ถาเลอกกลยทธเพอนวตกรรมตองพจารณาผลทเปนไปได

ของทางเลอกตาง ๆ โดยใชความรและประสบการณทงหมดทมอย

5) ใชประโยชนจากความเหนของนกวเคราะหท

หลากหลาย



6) นกวเคราะหตองตงสตใหมนคงในความพยายามทจะตดสนใจวา ปญหาทกาลงพจารณาอยนนม

ความสาคญเพยงพอทจะทาการวเคราะหตอไป

หรอไม

7) วเคราะหความสมเหตสมผล และความเปนไปไดแตละกรณใหเปนรปธรรมชดเจน


ปจจย

นาเขา:

ทรพยากร

และขอมล

ทงหมดท

จาเปนตอ

กระบวน การ

วเคราะห

โดยยดหลก

เหตผล

กาหนดและให

นาหนกกบ

เปาหมายเชง

ปฏบตการอยาง

สมบรณ

เตรยมชด

ของ


นโยบายท

สมบรณ

กาหนดและให

นาหนกแกคานยม

และทรพยากร

ทงหมดอยาง

สมบรณ

คานวณ

ตนทนและ

ผลประโยชน

ทจะไดรบ

จากทางเลอก

นโยบายแต

ละทางเลอก

อยางสมบรณ

คานวณ

ผลลพธ

สทธของ

แตละ


นโยบาย

เปรยบเทยบ

ผลลพธสทธ

และเลอก

นโยบายท

ให

ผลตอบแทน

สงสด

ผลผลต

นโยบาย


6.4 ลกษณะปญหาและอปสรรคทสาคญ

1) ไมมผลประโยชนทางสงคมใดโดยสวนรวมทสามารถตกลงรวมกนไดอยางชดเจน มแตเฉพาะผลประโยชนกลม หรอของปจเจกบคคลเทานนทสามารถระบได

2) ความขดแยงในเรองผลประโยชนและตนทนจานวนมาก ไมสามารถจะเปรยบเทยบหรอใหนาหนกได

3) ผกาหนดนโยบายขาดความมงมนทจะตดสนใจนโยบาย โดย ยนอยบนผลประโยชนของสงคม แตพยายามจะแสวงหาผลประโยชนสวนตนสงสด



4) ผกาหนดนโยบายมไดคานงถงประโยชนสงสดทางสงคมเพยงแตกระทาเพอตอบสนองความพอใจเพอใหเกด

ความกาวหนาขนบางเทานน

5) การลงทนทมลกษณะตนทนจม จะเปนขออางปองกนมให ผกาหนดนโยบายพจารณาทบทวนทางเลอกนโยบายทได

ตดสนใจไปกอนแลว



6) มอปสรรคมากมายตอการรวบรวมขอมลทงหมดทจาเปนตอ

การวเคราะหโดยใชเหตผล

7) ขาดความสามารถในการทานายทางสงคมและทาง

วทยาศาสตรในการพจารณาตนทนและผลประโยชนของ

ทางเลอกอยางสมบรณ

8) ความไมแนใจเกยวกบผลลพธของทางเลอกนโยบายตางๆ ปดกนมใหผกาหนดนโยบายพจารณาทางเลอกใหม


1) โครงการสนามบนสวรรณภม

2) โครงการทาเรอนาลกแหลมฉบง



จดเดน และจดดอย

จดเดน ยดหลกเหตผลไดแก ถอวาการมขอมลทสมบรณมทรพยากรทจาเปนอยางเพยงพอ จดออน 1. โดยทวไปไมมผลประโยชนทางสงสวนรวมทสามารถตกลงกนได

2. ผกาหนดนโยบายขาดการกระตนทจะทาการตดสนใจทยดมนอยบนพนฐานของเปาประสงคทางสงคม


(Incremental Model)


7.1 ฐานคตสาคญ

1) นโยบายสาธารณะมลกษณะของการกระทาท ตอเนองมาจากอดต

2) เปนการปรบปรงเปลยนแปลงจากเดมเพยงบางสวน หรอเพยงเลกนอยเทานน


7.2 คณลกษณะของตวแบบ

การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน

1) เปนลกษณะอนรกษนยม ยดถอนโยบาย โครงการและการใชจายตาง ๆ ของรฐทมอยเดมเปนเกณฑ

2) ใหความสนใจตอนโยบายหรอโครงการใหมทเปลยนแปลงจากเดมเพยงเลกนอย

3) ยอมรบความชอบธรรมของนโยบายทดาเนนมากอน เพราะความไมแนใจเกยวกบผลลพธของนโยบายใหม


7.2 คณลกษณะของตวแบบ

การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน

4) ถามการลงทนในโครงการขนาดใหญอยกอนแลว จะเปนขออางสาคญในการปฏเสธนโยบายใหมท

กอใหเกดการเปลยนแปลงอยางแทจรง

5) การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน จะทาใหเกดขอตกลงระหวางกลมตาง ๆ ในสงคมไดงาย เพราะผลกระทบมนอย


2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

สวนเปลยนแปลง

ของนโยบาย


7.3 ความเหมาะสมของตวแบบการเปลยนแปลง จากเดมบางสวนขนอยกบ

1) ผลของนโยบายทเปนอยจะตองเปนทพอใจของผกาหนด

นโยบายและประชาชนทเกยวของเปนสวนใหญ จงจะทาใหการเปลยนแปลงนโยบายเพยงเลกนอย หรอเพยงบางสวนเพยงพอตอการยอมรบของประชาชน

2) ลกษณะของนโยบายตองมระดบของความตอเนองสง และสอดคลองกบลกษณะธรรมชาตของนโยบายทปรากฏอย

3) ลกษณะของนโยบายตองมระดบของความตอเนองสงในการ

จดการกบปญหาทปรากฏอย


7.4 คณลกษณะดอยของตวแบบการเปลยนแปลงจากเดมบางสวน

1) การสงเสรมใหเกดความเฉอยชา (Pro-inertia)

2) การตอตานนวตกรรม (Anti- innovation)



1) นโยบายเกยวกบการบรหารองคการตาง ๆ ของรฐ

2) นโยบายเกยวกบการจดสรรงบประมาณรายจายประจาป

E n d



จดเดน ไดแก ความงายและสะดวกในทางปฏบตจดออน ไดแก การไมชวยพฒนาความคดรเรมหรอความคดสรางสรรค ผลกคองานใหมๆหรอนโยบายใหม มกจะถกขดขวางจากผตดสนใจทมความเปนอนรกษนยมสง


เอกสารอางอง

ธนยวฒน รตนสค. 2546. นโยบายสาธารณะ. เชยงใหม.คนงนจการพมพ. (บทท 3 : 44-63)

สมบต ธารงธญวงศ. 2549. นโยบายสาธารณะ : แนวความคด การ

วเคราะห และกระบวนการ. กรงเทพฯ. เสมาธรรม.

(บทท 5 : 197-248)

Documents

บทที่ ตั วแบบนโยบายสาธารณะ · 02/01/52 เจตฑถ ดวงสงค ถ วิทยาลัยบริหารศาสตร