23
สํ นั พิ พ์ ริ ร์ ท์ รุ ศาสตราจารย์ นายแพทย์ยิ่งยศ อวิหิงสานนท์ อาจารย์ แพทย์หญิงปิยวรรณ กิตติสกุลนาม เขียน Chedition ภาพประกอบ คู่มือป้องกัน และดูแลผู้ป่วยโรคไต ฉบับสมบูรณ์ โรคไต

โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

ส า น ก พ ม พ อ ม ร น ท ร เ ฮ ล ท ก ร ง เ ท พ ม ห า น ค ร

ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท

อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

เขยน

Chedition

ภาพประกอบ

คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต

ฉบบสมบรณ

โรคไต

Page 2: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

ส า ร บ ญ

คำนยม (12)

คำนำสำนกพมพ (14)

คำนำผเขยน (17)

บทนำ 3

PART 1 : อบตการณโรคไต

1. เราเสยงเปน “โรคไต” กนอยหรอเปลา 6 แบบสำรวจ 6

พฤตกรรมเหลานเสยงทำรายไต 7

ไมทำกบขาวกนเอง ยงเสยงเปนโรคไต 12

เครองปรงโซเดยมตำเหมาะกบผปวยโรคไตหรอไม 14

2. รรอบโรคไตเรอรง 18

3. โรคไต…ภยเงยบทนากลว 21 โรคไตคอภยเงยบ 22

สถตผปวยโรคไต 23

เปนโรคไตเรอรงมคาใชจายสงแคไหนกน 26

Page 3: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

PART 2 : ไต เครองกรองมหศจรรย

4. “ไต” สำคญตอชวตเราอยางไร 30 ไต 30

ศพทนารเกยวกบไต 34

หนาทและการทำงานของไต 39

5. ความผดปกตทเกดขนกบไต 41 โรคไตวายเฉยบพลน 41

โรคไตเรอรง 43

ไตอกเสบ 45

6. 6 สญญาณอนตรายของโรคไต 53

PART 3 : รจกโรคไตเรอรง

7. โรคไตเรอรงเกดจากอะไร 62 สาเหตของโรค 63

การแบงระยะของโรค 64

เหตใดผสงอายจงเสยงเปน “โรคไตเรอรง” 68

อะไรทำใหไตเสอมเรวขน 69

8. โรคไตเรอรง “ชะลอได” ยงรกษาเรวยงด 72 หลกสำคญในการดแลรกษาผปวยโรคไตเรอรง

อยางเหมาะสม 72

ถาไม “ชะลอความเสอมของไต” จะเกดอะไรขน 73

Page 4: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

9. คมเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมนในเลอดไมได เสยงเปนโรคไตเรอรงอยางไร 83 เบาหวานสงผลอยางไรตอโรคไต 83

ความดนโลหตสงสงผลอยางไรตอโรคไต 90

ไขมนสง อวน กบความเสยงโรคไต 91

PART 4 : ปจจยเสยงตอโรคไต

10. ปจจยเสยงททำใหเปนโรคไต 98

11. การใชยาและสมนไพรกบผปวยโรคไตเรอรง 101

PART 5 : การรกษาโรคไตเรอรง

12. แนวทางการรกษาโรคไตเรอรง 108 แนวทางท 1 การรกษาแบบประคบประคอง 108

แนวทางท 2 การฟอกเลอด 109

แนวทางท 3 การผาตดปลกถายไต 113

13. วธชะลอความเสอมของโรคไตเรอรง 117

14. เมอไหรทตองฟอกไต 120 หลกเกณฑในการพจารณากอนเรมตนการบำบด

ทดแทนไต 121

Page 5: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

15. การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม 123 ผลขางเคยงจากการฟอกไตดวยเครองไตเทยม 125

16. การลางไตทางชองทอง 127 วธปฏบตตนสำหรบผปวยทตองลางไตทางชองทอง 130

การสงเกตความผดปกตในการลางไตทางชองทอง

(CAPD) 142

การรกษาอาการตดเชอ 143

ผลขางเคยงจากการฟอกไตทางชองทอง 150

17. นานาคำถามเกยวกบการปลกถายไต 151 ขอด - ขอเสยของการปลกถายไต 151

หลงปลกถายไต สขภาพจะเปนอยางไร 154

สขภาพของผบรจาคไตทเหลอไตขางเดยว

จะเปนอยางไร 155

กนยากดภมแลวสขภาพจะดไหม 156

สดสวนผบรจาคไตมนอยกวาความตองการมาก 156

PART 6 : โภชนาการสำหรบผปวยโรคไตเรอรง (ระยะกอนบำบดทดแทนไต)

18. อาหารและโภชนาการระยะกอนบำบดทดแทนไต 160 รจกอาหารทมโปรตนตำ 161

หมวดอาหารแลกเปลยนสำหรบผปวยโรคไตเรอรง 162

Page 6: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

19. ภาวะพรองโปรตนและพลงงานในผปวยโรคไตเรอรง 166 ภาวะพรองโปรตนและพลงงาน 166

การวนจฉยภาวะพรองโปรตนและพลงงาน 168

แนวทางโภชนบำบด 170

20. คำแนะนำเรองอาหารระยะกอนบำบดทดแทนไต 172 พลงงานและสารอาหารหลก (Macronutrients) 172

โภชนาการในผปวยโรคไตเรอรง

ระยะกอนบำบดทดแทนไต 175

ระดบความเปนกรดในเลอด (Metabolic Acidosis) 178

เกลอแรและวตามน (Micronutrients) 179

21. คำแนะนำดานโภชนาการระยะกอนการบำบดทดแทนไต 191

PART 7 : โภชนาการสำหรบผปวยโรคไตเรอรง (ระยะการบำบดทดแทนไต)

22. อาหารและโภชนาการของผปวยโรคไตเรอรง ทฟอกเลอดหรอลางไตทางชองทอง 198 หมวดอาหารของผปวย

ทฟอกเลอดหรอลางไตทางชองทอง 199

หลกในการรบประทานอาหารของผปวย

ทลางไตทางชองทอง 204

Page 7: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

PART 8 : ปรบพฤตกรรมปองกนโรคไต

23. “กนเปน” ไมเปนโรคไต 206 ฝกบรโภค “โซเดยม” แตพอด 208

24. เคลดลบการปองกนโรคไต 212

25. ปรบพฤตกรรมลดเสยงเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมนในเลอดสง 216

บรรณานกรม 220

ประวตผเขยน 225

Page 8: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต

ฉบบสมบรณ

โรคไต

Page 9: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

3ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

หนงสอเลมนเกดขนดวยแนวคดสำคญทวา “โรคไต…เปนภยใกลตว

ทตองเฝาระวง” เพราะรางกายภายนอกอาจจะดแขงแรง แตจะมนใจ

ไดอยางไรวาอวยวะภายในของเราไมไดกำลงเสอมจนอาจเกดปญหา

ตามมา

จากรายงานของกระทรวงสาธารณสขถงสถานการณโรคไตเรอรง

ของประเทศไทยในปจจบนพบวา ประมาณรอยละ 70 ของประชากร

สวนใหญไมทราบวาตนเองเปนโรคไตเรอรง จนกระทงการดำเนน

ของโรคไตเขาสระยะท 4 - 5 ซงนนหมายถงอาการรนแรงมากแลว

ทสำคญ ปจจบนผปวยโรคไตมอายเฉลยนอยลง (นอยกวา

60 ป) นนหมายความวา โรคนไมไดเกดเฉพาะกบผสงอายอกตอไป

ปลายทางในการรกษาโรคไตนนตองสญเสยทงสขภาพกาย

และใจ กำลงทรพย ระยะเวลา รวมถงยงสงผลกระทบตอคนใน

ครอบครวและคนใกลชดดวย ดงนนสงสำคญคอ เราควรเรยนร

และทำความเขาใจเกยวกบโรคไต เพอจะไดใชชวตดวยความ

ไมประมาทและรจกวธลดความเสยงของการเกดโรคไตเรอรง

บ ท น า

Page 10: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

4 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

กระทรวงสาธารณสขพบวา สาเหตสวนใหญททำใหเกดโรคไต

เรอรงมาจากการปวยเปนโรคเบาหวาน รองลงมาคอ ปวยเปนโรค

ความดนโลหตสง จากสถตในป พ.ศ. 2558 พบวา มผปวยโรค

เบาหวานและโรคความดนโลหตสงรวมกนจำนวนมากถงเกอบ 15 ลานคน

นอกจากนยงมขอมลทางวทยาศาสตรยนยนวา การบรโภค

รสเคมมากเกนไปเพมความเสยงเปนโรคไมตดตอเรอรงหรอกลม

โรคเอนซด (NCDs) เชน โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง รวมถง

โรคไตไดมากขน

อยางไรกตาม ไมวาสาเหตของโรคไตเรอรงจะเกดจากไต

โดยตรงหรอเกดจากโรคประจำตวของผปวยเอง ถารางกายของ

ผปวยไมตอบสนองตอการรกษา หรอไมไดรบการรกษาทเหมาะสม

จะทำใหการทำหนาทของไตเสอมลงจนเกดโรคไตเรอรง และหาก

ไมสามารถชะลอการเสอมของไตไดกจะกลายเปนโรคไตเรอรง

ระยะสดทาย ซงมการรกษาทยงยากและมคาใชจายทสงมาก

จากขอมลทางการแพทยพบวา ในกลมผปวยโรคเรอรง

โดยเฉพาะโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง มกเกดโรคไต

รวมดวยถงรอยละ 40 แตหากสามารถควบคมโรคไดดกจะลดการเกด

โรคแทรกซอนได โดยระยะเวลาทอาจเกดโรคไตในผปวยเบาหวาน

และโรคความดนโลหตสงนนจะอยในชวง 10 ป จากนนในระยะ 5 ป

ตอมา ผปวยจะเขาสภาวะไตวายเรอรงระยะสดทาย

อยางไรกตาม ปจจบนมการตนตวในการวนจฉยโรคไตเรอรง

ตงแตระยะแรก เพอใหสามารถใชมาตรการชะลอการเสอมของไตได

เรวขน เพราะหลายคนเรมตระหนกแลววา คนทกเพศทกวย ตงแต

วยเดก วยผใหญ ไปจนถงวยสงอาย ลวนเสยงตอการเปนโรคไต

เรอรงได

Page 11: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

อ บ ต ก า ร ณ โ ร ค ไ ต

P A R T 1

อยารอใหไตเสอม

ดแลไตตงแตวนน

Page 12: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

6 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

“พฤตกรรมการใชชวตและการกนอย” นบเปนสาเหตหลกททำให

คนไทยมความเสยงเปนโรคไตเรอรงเพมขน ในบทแรกน เราลอง

มาสำรวจตวเองกนดสกนดวา “เราไดเปดประตตอนรบโรคไตเรอรง

เขามาในชวตบางแลวหรอยง”

แบบสำรวจ

ชอบกนอาหารรสจด

ชอบกนอาหารสำเรจรป

ชอบกนของหมกดอง

ดมนำนอยเกนไปหรอดมนำมากเกนไป

ไมออกกำลงกาย

ทำงานหนกเกนไป

เครยดตดตอกนนาน ๆ

1เ ร า เ ส ย ง เ ป น “ โ ร ค ไ ต ”

ก น อ ย ห ร อ เ ป ล า

Page 13: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

7ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

กนไมยงจนนำหนกเกน

เปนโรคเบาหวาน

เปนโรคความดนโลหตสง

ถาตอบวา “ใช” มากกวา 3 ขอ โอกาสทคณจะเปดประต

ตอนรบโรคไตเรอรงเขามาในชวตนบวาม “สง” แตถายงไมแนใจวา

แตละหวขอนนหมายความวาอยางไร จะครอบคลมพฤตกรรม

ของเราจรง ๆ หรอไม มาดคำอธบายกนตอ

พฤตกรรมเหลานเสยงทำรายไต

ชอบกนอาหารรสจดคำวา “รสจด” รวมความถงเคมจด หวานจด เผดจด และ

มนจด อาหารรสจดทำใหไตทำงานหนก จงมสวนทำใหเปนโรคไตได

จากขอมลของเครอขายลดบรโภคเคมพบวา ปจจบนคนไทยกนเคม

มากกวามาตรฐาน 2 – 3 เทา หรอประมาณ 7,000 มลลกรม [คนปกต

ไมควรกนโซเดยมเกนวนละ 2,300 มลลกรม หรอคดเปนเกลอปน

ประมาณ 6 กรม (1 ชอนชา)] โดยเฉพาะการกนอาหารนอกบาน เชน

อาหารฟาสตฟด อยางพซซา แฮมเบอรเกอร เฟรนชฟรายส อาหาร

ปงยาง ซงเสยงตอการไดรบโซเดยมมากทสด ยงอาหารประเภท

เนอหมกทนำมาปงยางยงมเกลอสงทงจากโชยและการเตมผงชรส

ลงในอาหาร แมแตนำจมกยงมปรมาณโซเดยมทสงเชนเดยวกน

โดยจะมความเคมมากกวาอาหารปกตถง 50 เทา

ถาในชวตประจำวนเราสามารถลดการกนอาหารประเภทน

ลงได 70 เปอรเซนต รางกายกจะไดรบเกลอนอยลงมาก

Page 14: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

8 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

“โซเดยมกบเกลอ” ตางกนอยางไร

โซเดยมเปนเกลอแรทสำคญตอรางกาย โดยทำหนาทควบคมสมดลของเหลว เชน นำ เลอด ความเปนกรด - ดางในรางกาย รกษาระดบความดนโลหตใหอยในเกณฑปกต แตรางกายไมสามารถสรางโซเดยมขนเองได เราจงตองรบโซเดยมจากเกลอทใชประกอบอาหารหรอปรงอาหาร นอกจากนโซเดยมยงมอยในเครองประกอบอาหารอกหลายชนด เชน โซเดยมไบคารบอเนต (ผงฟ) โซเดยมกลตาเมต (ผงชรส)

เกลอกบโซเดยมจงเปนแรธาตตางชนดกน เพยงแตคำวาโซเดยมอาจเปนคำทไมคอยคนเคยเทากบเกลอ หลายประเทศจงใชคำวา เกลอ เรยกรวมกนไป สวนการใชคำวา “เคม” กนาจะสอถงรสชาตของเกลอและโซเดยมไดเขาใจทสด

ปจจบนโซเดยมทเราบรโภคกน คอ เกลอแกง หรอ โซเดยมคลอไรด (sodium chloride)

มสวนประกอบของเกลอ (คลอไรด) 40 %

และโซเดยม 60%

เกลอ 1 ชอนชา = โซเดยมคลอไรด 5,000 มลลกรม = โซเดยม 2,000 มลลกรม

Page 15: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

9ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

ชอบกนอาหารสำเรจรปและของหมกดองหากเราใชชวตวนเวยนอยกบการกนบะหมกงสำเรจรป ไสกรอก

แฮม แหนม หมยอ ขาวกลอง อาหารแชแขง อาหารกระปอง

ในรานสะดวกซอ ผกกาดดอง ปลารา ปลาสม เตาเจยว ผลไมดอง

หรอแมกระทงนำอดลม โซดา เรากจะไดรบโซเดยมเขาสรางกาย

ในปรมาณสงโดยไมรตว

ดมนำนอยเกนไปหรอดมนำมากเกนไปการดมนำนอยเปนสาเหตของหลาย ๆ โรค รวมถงโรคไตดวย

เพราะไตทำหนาทกำจดของเสยในรางกาย และตองใชนำเปนตวพาไปส

การกรองจนกระทงกลายเปนปสสาวะ แตหากดมนำมาก ไตกจะ

ทำงานหนกเกนไป องคการอนามยโลกจงแนะนำการดมนำใหเหมาะสม

กบนำหนกตว

นอกจากนำหนกตวทเปนตวแปรหลกแลว ยงมปจจยดาน

พฤตกรรมอน ๆมาเกยวของดวย เชน การออกกำลงกาย สภาพอากาศ

รวมไปถงอาหารการกนในแตละมอ (ทมนำเปนสวนประกอบ)

สตรคำนวณปรมาณนำดมใน 1 วนนำหนกตว (กโลกรม) x 2.2 x 30 ÷ 2 = ปรมาณนำเปนมลลลตร เชน หากมนำหนก 60 กโลกรม ปรมาณนำทเหมาะสมตอวน คอ 60 x 2.2 x 30 ÷ 2 = 1,980 มลลลตร หรอประมาณ 2 ลตร

Page 16: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

10 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

ไมออกกำลงกายนคอสาเหตของหลาย ๆ โรค ไมวาจะเปนโรคอวน โรคไขมน

อดตนในเสนเลอด โรคไขมนพอกตบ โรคหวใจ และอน ๆ รวม

ไปถงโรคไตดวยเชนกน

ทำงานหนกเกนไปเชอหรอไมวา การทำงานหนกกเปนสาเหตของโรคไตดวย

เชนกน เพราะเมอรางกายขาดการพกผอนทเพยงพอ อวยวะตาง ๆ

ภายในรางกายกจะไมไดรบการฟนฟและซอมแซมสวนทสกหรอ

อยางเตมท รวมถงไตดวย เมอไตซงเปนอวยวะททำหนาทกำจด

ของเสยในรางกายไมไดหยดทำงานกอาจเสอมสภาพลงไดงาย

เครยดตดตอกนนาน ๆ หากเครยดมาก ๆ จะทำใหรางกายไมไดพกผอนอยางเตมท

นอกจากนเมอเราเครยด เราจะหายใจเอาออกซเจนเขารางกายไป

เลยงสวนตาง ๆ ไดนอยกวาปกต ไตจงเปนอวยวะทไดรบผลกระทบ

จากความเครยดดวยเชนกน

กนไมยงจนนำหนกเกนโรคอวนเปนสาเหตของการเกดโรคไตไดหลายทาง ทชดเจน

ทสดคอ โรคอวนเปนปจจยเสยงสำคญของการเกดโรคเบาหวานและ

โรคความดนโลหตสง ซงเปนสาเหตสองอนดบแรกของโรคไตเรอรง

โรคอวนยงมผลทำใหไตเสอมเรวขน เนองจากในผปวยโรคอวน

จะมอตราการกรองของเสยในไตสงกวาคนปกตและมปรมาณไขขาว

รวออกมาในปสสาวะมากขน เมอไตทำงานหนกเปนเวลานานกจะ

Page 17: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

11ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

ทำใหไตเสอมเรว นอกจากนยงพบวา การเพมขนของเซลลไขมน

ทวรางกายจะทำใหมการหลงสารตาง ๆ ในกระบวนการอกเสบออกมา

สกระแสเลอด ซงสารเหลานมสวนทำใหเซลลของไตทำงานผดปกต

ตามมาในทสด

เปนโรคเบาหวานการมระดบนำตาลกลโคสในเลอดทสงอยางตอเนองเปนระยะ

เวลานานจะทำใหเกดอนตรายตอหลอดเลอดในไต เมอหลอดเลอด

ถกทำลายแลวไตจะไมสามารถทำงานไดเหมอนเดม ผปวยโรคเบาหวาน

จำนวนมากจงมโรคความดนโลหตสงรวมดวย ซงสงผลใหเกดความ

เสยหายตอไตมากยงขน

เปนโรคความดนโลหตสงหากใครทเปนโรคความดนโลหตสงเปนทนเดมอยแลว กยง

มโอกาสทจะเปนโรคไตตามมาดวย เพราะหากปลอยใหความดนโลหต

สงตอไปเรอย ๆ โดยไมรบรกษา ความดนโลหตทสงนจะไปทำลาย

เสนเลอดทไต ทำใหไตเสอมลงอกดวย

Page 18: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

12 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

ไมทำอาหารกนเอง ยงเสยงเปนโรคไต

ขอมลจากกองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

พ.ศ. 2552 พบวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารมอหลกของคนไทย

มากกวารอยละ 30 มกจะซออาหารนอกบานกนทง 3 มอ โดยเฉพาะ

กลมคนทำงานหรอใชชวตนอกบาน เชน ขาราชการ นกเรยน

นสต - นกศกษา พนกงานรฐวสาหกจ ลกจางทวไป และกลมทอาศย

อยในเขตเทศบาล มากกวารอยละ 70 จะกนอาหารกลางวนนอกบาน

สวนชนดของอาหารนอกบานทคนไทยรบประทานบอยทสด

ในแตละวน ไดแก ขาวราดแกง รองลงมาเปนอาหารจานเดยว

อาหารตามสง และกวยเตยว ตามลำดบ

กลาวไดวา การทคนไทยทำอาหารกนเองนอยลงนสงผลกระทบ

ตอสขภาพในระยะยาว เพราะไมสามารถควบคมการปรงอาหาร การ

เตมเกลอ หรอผงปรงรสตาง ๆ ในอาหารได ทำใหความเสยงในการรบ

โซเดยมเกนในแตละวนสงตามไปดวย

สวนพฤตกรรมการปรงรสเมอตองรบประทานอาหารนอกบาน

พบวา นยมเตมเครองปรงรสเปนนสยถงรอยละ 88 เมอวเคราะห

ปรมาณโซเดยมในอาหารถงปรงสำเรจ พบปรมาณโซเดยมเฉลยตอถง

อยท 815 - 3,527 มลลกรม สวนในอาหารจานเดยว เชน ขาวหนาเปด

ขาวมนไก ขาวขาหม ขาวคลกกะป พบปรมาณโซเดยมอยท

1,000 - 2,000 มลลกรมตอหนงหนวยบรโภค

ทงหมดนลวนแสดงใหเหนวา วถชวตของคนไทยเสยงตอการ

รบโซเดยมเกนปรมาณทกำหนดในแตละวน

Page 19: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

สำรวจอาหารการกน มอนรบโซเดยมไปแคไหน

ตวอยางเชน

บะหมนำหมแดง 1 ชาม ไดรบโซเดยม

1,480 มลลกรม

กวยเตยวผดซอว 1 จานไดรบโซเดยม

1,352 มลลกรม

ปลาสลดเคม 1 ตว ไดรบโซเดยม

1,288 มลลกรม

สมตำอสาน 1 จาน ไดรบโซเดยม

1,006 มลลกรม

ผดผกบงไฟแดง ไดรบโซเดยม

894 มลลกรม

ขาวผดไขใสหม 1 จานไดรบโซเดยม

416 มลลกรม

ขาวไขเจยว 1 จานไดรบโซเดยม

362 มลลกรม

*ปรมาณของโซเดยมจะเพมขนอก

หากมการปรงรสดวยเกลอ นำปลา ซอ ว

ซอสมะเขอ เทศ และเคร องปร งรสอน ๆ

ทมสวนผสมของโซเดยม

Page 20: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

14 โรคไต คมอปองกนและดแลผปวยโรคไต ฉบบสมบรณ

เครองปรงโซเดยมตำ เหมาะกบผปวยโรคไตหรอไม

แมวาเครองปรงโซเดยมตำทวางขายอยในทองตลาดทกวนน

จะดตอสขภาพของคนทวไป แตสำหรบผปวยโรคไตแลวยงเปน

“สงตองหาม” เพราะแมวาเครองปรงชนดนจะมโซเดยมตำ แตกลบ

ถกแทนทดวย โพแทสเซยมคลอไรด (Potassium chloride)

ซงนำมาใชเปนสวนผสมในอาหารเพอลดปรมาณโซเดยมคลอไรดลง

อยางไรกด เกลอโพแทสเซยมคลอไรดกไมเหมาะกบผปวย

โรคไต เพราะยงคงเปนเกลอทมรสเคมเชนกน เพยงแตเปลยนจาก

โซเดยมเปนโพแทสเซยม สดทายไตกยงคงตองทำงานหนกเพอกำจด

โพแทสเซยมคลอไรดออกไปจากรางกายอยด

Page 21: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

15ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

เครองปรงรสชนดไหน ใหความเคมมากกวากน

ขอมลจากกองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข พ.ศ. 2560 พบวา ผลตภณฑเครองปรงรส

ทครวเรอนไทยนยมใชกนมากทสด 5 ลำดบ คอ นำปลา

ซอวขาว เกลอ กะป และซอสหอยนางรม โดย

แหลงอาหารทพบเกลอสง ไดแก

เกลอ 1 ชอนโตะ มปรมาณโซเดยม 6,000

มลลกรม

นำปลา 1 ชอนโตะ มปรมาณโซเดยม 1,160 -

1,420 มลลกรม

ซอวขาว 1 ชอนโตะ มปรมาณโซเดยม 960 -

1,420 มลลกรม

ซอสปรงรส 1 ชอนโตะ มปรมาณโซเดยม

1,150 มลลกรม

กะป 1 ชอนโตะ มปรมาณโซเดยม 1,430 -

1,490 มลลกรม

ซอสหอยนางรม 1 ชอนโตะ มปรมาณ

โซเดยม 420 - 490 มลลกรม

Page 22: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

พ.ศ. 2559 จำนวนผปวยโรคไตในประเทศไทยตด 1 ใน 3 อนดบของอาเซยน รวมกบมาเลเซยและสงคโปร

Page 23: โรคไต - Amarinbooks · 2018-11-05 · “กินเป็น” ไม่เป็นโรคไต 206 ฝึกบริโภค “โซเดียม” แต่พอดี

17ศาสตราจารย นายแพทยยงยศ อวหงสานนท | อาจารย แพทยหญงปยวรรณ กตตสกลนาม

ทมา : ขอมลจากสมาคมโรคไตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2559

ในประเทศไทยมเดกอายตำกวา 15 ปประมาณ 14 ลานคนในจำนวนนมเดกทตองเขารบการลางไตประมาณ 200 - 300 คน

พ.ศ. 2560 มคนไทยปวยดวยโรคไตวายเรอรงระยะสดทายทงสน จำนวน 39,411 ราย แบงเปนผปวยลางไตผานชองทอง จำนวน 20,993 ราย ผปวยฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม จำนวน 13,503 รายผปวยฟอกเลอดดวยเครองไตเทยมทรบเฉพาะยาอพโอ (EPO) จำนวน 4,951 ราย และมผปวยโรคไตเรอรงระยะสดทายทกำลงรอการผาตดเปลยนไตใหมประมาณ 4,000 ราย

มเดกเสยชวตดวยโรคไตประมาณ 5 รายตอป และยงพบวา เดกทปวยดวยโรคไตมแนวโนมเพมขนเรอย ๆ