129 EC 103

เนอหา 1. ความหมายและการค านวณคาของรายรบประเภทตางๆ ไดแก รายรบรวม

รายรบเฉลยและรายรบหนวยสดทาย 2. ความหมายและการค านวณคาของตนทนประเภทตางๆ ไดแก ตนทนรวม ตนทน

เฉลยและตนทนหนวยสดทาย 3. เงอนไขการผลตทจะท าใหไดก าไรสงสด

สาระส าคญ

1. รายรบรวม (Total Revenue: TR) คอผลตอบแทนจากการขายผลผลต ค านวณไดจากปรมาณขายคณดวยราคา

2. รายรบเฉลย (Average Revenue: AR) คอรายรบคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงกจะมคาเทากบราคาสนคานนเอง และเสนรายรบเฉลยจะเปนเสนเดยวกบเสนอปสงค

3. รายรบหนวยสดทาย (Marginal Revenue: MR) คอรายรบทเพมขนเมอผลตหรอขายสนคาไดเพมขน 1 หนวย

4. ในตลาดแขงขนสมบรณซงราคาคงท รายรบเฉลยจะมคาเทากบรายรบหนวยสดทายและเสนรายรบเฉลยจะเปนเสนเดยวกบเสนรายรบหนวยสดทายโดยจะเปนเสนขนานกบแกนนอน ณ ระดบราคานน

5. ในตลาดแขงขนไมสมบรณซงราคาไมคงท รายรบเฉลยจะมคามากกวารายรบหนวยสดทายโดยทง 2 เสนจะเปนเสนทอดลงจากซายไปขวาและเสนรายรบเฉลยจะสงกวาเสนรายรบหนวยสดทาย

6. ตนทนรวม (Total Cost: TC) ในระยะสนจะแบงไดเปน 2 สวนคอตนทนคงท (Fixed Cost: FC) ซงไมเปลยนแปลงตามปรมาณผลต และตนทนแปรผน (Variable Factor: VF) ซงจะเปลยนแปลงในทศทางเดยวกนกบปรมาณผลต

บทท 6 รายรบ ตนทน และก าไร

130 EC 103

7. ในระยะยาวจะมแตตนทนแปรผน ไมมตนทนคงท 8. ตนทนเฉลย (Average Cost: AC) คอตนทนคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงใน

ระยะสนจะแบงไดเปนตนทนคงทเฉลย (Average Fixed Cost: AFC) และตนทนแปรผนเฉลย (Average Variable Cost : AVC)

9. ตนทนหนวยสดทาย (Marginal Cost: MC) คอตนทนทเพมขนเมอผลต(หรอขาย)เพมขน 1 หนวย

10. เสนตนทนหนวยสดทายจะตดกบเสนตนทนเฉลย (AC) และตนทนแปรผนเฉลย(AVC) ณ จดท AC และ AVC ต าสดเสมอ

11. เงอนไขการผลตทจะท าใหผผลตไดก าไรสงสดคอจะผลต ณ ระดบทรายรบหนวยสดทายเทากบตนทนหนวยสดทาย (MR = MC)

จดประสงค เพอใหทราบถง

4. ความหมายและลกษณะของเสน รายรบรวม รายรบเฉลย และรายรบหนวยสดทายทงในกรณทราคาคงทและไมคงท

5. ความหมายและลกษณะของเสนตนทนรวม ตนทนเฉลย ตนทนคงทเฉลย ตนทนแปรผนเฉลย และตนทนหนวยสดทาย

6. เงอนไขการผลตทเหมาะสมทสดซงจะอยท รายรบหนวยสดทายเทากบตนทนหนวยสดทาย

131 EC 103

รายรบ (Revenue)

ความหมาย รายรบ หมายถง “ผลตอบแทนทธรกจไดรบจากการขายผลผลต ตามราคาตลาด” รายรบของหนวยธรกจกจะค านวณหาไดจากปรมาณขายของสนคาหนงคณดวยราคาของสนคานน ถาก าหนดใหQ =ปรมาณสนคาทมผซ อไปจากหนวยธรกจ(ปรมาณอปสงค) หรอมองในอกแงหนงกคอปรมาณขายสนคาของหนวยธรกจนน และ ให คานน รายรบกจะหาไดจาก Q x P

ประเภทของรายรบ

รายรบแบงไดเปน 3 ประเภททส าคญคอ

(1) รายรบรวม (Total Revenue หรอ TR) ค านวณไดจากปรมาณขาย คณดวยราคาสนคา

(2) รายรบเฉลย (Average Revenue หรอ AR) หมายถง รายรบคดเฉลยตอ 1 หนวยสนคาทขายได รายรบเฉลยค านวณไดจากรายรบรวม(TR) หารดวยปรมาณขายสนคา (Q)

เนองจาก TR = P x Q ดงนน AR = Q

Q x P = P

รายรบเฉลย (AR) จงเทากบราคาเสมอ

(3) รายรบหนวยสดทาย หรอรายรบเพม (Marginal Revenue หรอ MR) หมายถง รายรบทเพมขน เมอเพมปรมาณผลต/ขายสนคาขน 1 หนวย หรอในกลบกน จะหมายถงรายรบรวมทลดลงเมอลดปรมาณผลต/ขายสนคาลง 1 หนวย รายรบหนวยสดทาย ค านวณไดจาก สวนเปลยนแปลงของรายรบรวม ( TR ) หารดวย สวนเปลยนแปลงของปรมาณผลต/ขายสนคา ( Q )

AR =QTR

MR = QTR

TR = Q x P

132 EC 103

รายรบ ในตลาดทมการแขงขนโดยสมบรณ

เนองจากในตลาดทมแขงขนโดยสมบรณนน ราคาขายสนคาของผขายแตละรายถกก าหนดมาโดยตลาด จงเปนราคาคงท(ไมเปลยนแปลงในขณะทวเคราะห) ในกรณน เสนรายรบรวม (TR) ของธรกจจะเปนเสนตรงทอดขนจากซายไปขวา สวนเสนรายรบเฉลย(AR) และเสนรายรบหนวยสดทาย(MR) จะเปนเสนเดยวกน โดยมลกษณะเปนเสนตรงขนานกบแกนนอน(แกนปรมาณผลผลต)

ตารางท 1 รายรบประเภทตาง ๆ ในตลาดทมการแขงขนโดยสมบรณ

ราคา(P) ปรมาณขาย(Q) TR=PxQ AR MR

5 5 5 5 5 5

0 1 2 3 4 5

0 5 10 15 20 25

- 5 5 5 5 5

- 5 5 5 5 5

เสนรายรบประเภทตาง ๆ ในตลาดทมการแขงขนโดยสมบรณ

ราคา,รายรบ

5

1 2 3 4 5 ปรมาณผลผลต

TR

AR=MR

0

133 EC 103

จากรป จะเหนไดวาเสนรายรบรวม (TR) เปนเสนตรงทอดขนจากซายไปขวา และเรมตนทจด 0 (จด origin) ของรปกราฟ ซงหมายถงวา เมอไมมผลผลตเลย รายรบรวมของหนวยธรกจ = 0 และเมอผลตมากขน รายรบรวมกจะสงขนไปเปนล าดบ

สวนเสนรายรบเฉลย (AR) มคาเทากบ 5 โดยตลอด ซงเทากบราคาของสนคา และเปนเสนเดยวกนกบเสนรายรบหนวยสดทาย (MR) ซงแสดงวาผลผลตทกหนวยทเพมขน ท าใหรายรบของหนวยธรกจเพมขน = 5

รายรบ ในตลาดผกขาดและตลาดกงแขงขนกงผกขาด

ในตลาดทมการแขงขนไมสมบรณ โดยเฉพาะอยางยงตลาดผกขาด (Monopoly)และตลาดกงแขงขนกงผกขาด (Monopolistic Competition) ราคาจะไมคงท เนองจากจ าเปนตองปรบลดลงเมอตองการขายผลผลตใหไดมากขน ในกรณเชนน เสนรายรบรวม(TR) จะเปนเสนโคงคลายรประฆงคว า และเสนรายรบเฉลย(AR) กบเสนรายรบหนวยสดทาย (MR) จะไมใชเสนเดยวกน โดยทง 2 เสนจะเปนตรงทอดลงจากซายไปขวา แตคา MR จะนอยกวา AR เสมอ และเสน MR จะมความชน (slope) เปน 2 เทาของเสน AR

ตารางท 2 รายรบประเภทตาง ๆ ในตลาดผกขาด

ราคา(P) ปรมาณ(Q) TR MR AR 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 10 18 24 28 30 30 28 24 18 10

- 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8

- 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

134 EC 103

จากตวเลขในตารางขางตน จะเหนไดวาเมอตองการขายใหไดปรมาณมากขน หนวยธรกจจะตองลดราคาสนคาลงเปนล าดบ และการขายไดปรมาณมากขนนท าใหรายรบรวม (TR)เพมขน แตหลงจากเพมขนถงระดบหนงรายรบรวมกจะเรมลดลง สวนรายรบเฉลย (AR) และรายรบหนวยสดทาย (MR) นนลดลงโดยตลอด โดยทรายรบหนวยสดทายนนลดลงเรวกวารายรบเฉลย

เมอน าตวเลขในตารางท 2 นไป plot กราฟจะไดเสน รายรบรวม รายรบเฉลย และรายรบหนวยสดทายดงรป

เสนรายรบประเภทตาง ๆ ในตลาดผกขาด

ราคา,รายรบ

TR

AR

MR

10

20

30

1 2 3 4 5 6 7 ปรมาณผลผลต

กจกรรมการเรยนท 1 เปรยบเทยบลกษณะของรายรบแตละประเภทในกรณทราคาคงท (ตลาดแขงขนสมบรณ) และกรณทราคาไมคงท (ตลาดแขงขนไมสมบรณ)

135 EC 103

ตนทน (Cost)

ความหมาย ตนทน “ หมายถงคาใชจายทเกดเนองจากการท าการผลตสนคา/บรการของหนวยธรกจ” โดยในทางเศรษฐศาสตรนน คาใชจายทคดรวมในตนทนจะมทงคาใชจายทจายจรง และคาใชจายทแมจะไมไดจายจรงกตองประเมนขนเปนตนทนดวย เพราะถอวาท าใหเกดตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost)

ตนทนคาเสยโอกาส หมายถง ผลตอบแทนสงสดทจะไดรบจากทางเลอกอนในการใชปจจยการผลต (แตไมไดรบเพราะไมไดเลอกทางเลอกนน) ตวอยางเชน (ก) นายเศรษฐ มทางเลอกในการใชปจจยแรงงานของเขา 3 ทางเลอก คอ

ท างานบรษท ไดรายไดเดอนละ 10,000 บาท ท างานธนาคาร ไดรายไดเดอนละ 9,000 บาท รบราชการ ไดรายไดเดอนละ 8,000 บาท

ถานายเศรษฐเลอกท างานบรษท ตนทนคาเสยโอกาสของเขาจะเทากบ 9,000 บาท แตถาเขาเลอกท างานธนาคารหรอรบราชการ ตนทนคาเสยโอกาสของเขาจะเทากบ 10,000 บาท

(ข) นายเศรษฐท างานเปนเภสชกรในโรงพยาบาลของรฐไดรายไดเดอนละ 25,000 บาท ตอมาเขาไดลาออกมาเปดรานขายยาซงเขาเปนผขายดวยตวเอง ในกรณนเขาจะมตนทนคาเสยโอกาสเทากบ 25,000 บาท

(ค) นายเศรษฐมเงนฝากธนาคารซงท าใหเขาไดรบดอกเบยสม าเสมอเดอนละ 10,000 บาท แตเขาไดถอนเงนฝากมาเพอเปดรานขายยาของตนเองท าใหขาดรายไดดอกเบยเงนฝากดงกลาวไป ในกรณนเขาจะมตนทนคาเสยโอกาสเทากบ 10,000 บาท

เนองจากโดยทวไปมกเรยกคาใชจายทจายจรงวา “ตนทนทางบญช” ดงนนจงอาจสรปไดวา

ตนทนทางเศรษฐศาสตร + ตนทนคาเสยโอกาส

136 EC 103

ประเภทของตนทน

ตนทนในระยะสน (Short-run Cost) ในระยะสน ตนทนของหนวยธรกจแบงไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1) ตนทนรวม (Total Cost หรอ TC) หมายถงคาใชจายทงหมดของหนวยธรกจในการผลตสนคา/บรการ

ในการผลตระยะสน ซงปจจยการผลตบางอยางเปนปจจยคงท(Fixed Factor) ไมสามารถเปลยนแปลงปรมาณได เชน ทดน เครองจกร ตนทนรวมจะแยกไดเปน 2 ประเภทยอยคอ

ตนทนคงทรวม (Total Fixed Cost หรอ TFC) คอตนทนทไมเปลยนแปลงตามปรมาณผลต เนองจากปจจยคงท เชน ทดน เครองจกร นนเมอซอมาแลวกเปนตนทน แมจะไมท าการผลตเลย หรอท าการผลตมากเพยงใด กเสยตนทนจ านวนคงเดมไมเปลยนแปลง

ตนทนแปรผนรวม (Total Variable Cost หรอ TVC) คอตนทนทเปลยนแปลงตามปรมาณผลต ถาผลตมากกเสยมาก ผลตนอยกเสยนอย เชนตนทนคาวตถดบ คาแรงงาน เปนตน

ดงนน ในระยะสน

2) ตนทนเฉลย (Average Cost หรอ AC) หมายถง ตนทนทงหมดคดเฉลยตอ

ผลผลต 1 หนวย ค านวณไดจาก ตนทนรวม (TC) หาร ดวยปรมาณผลต (Q)

TC = TFC + TVC

AC =QTC

กจกรรมการเรยนท 2 เปรยบเทยบความหมายและความแตกตางของตนทนทางเศรษฐศาสตรและตนทนทางบญช และยกตวอยางของตนทนคาเสยโอกาส

137 EC 103

ตนทนเฉลยในระยะสน แบงไดเปน 2 ประเภทยอยคอ ตนทนคงทเฉลย (Average Fixed Cost หรอ AFC) หมายถงตนทนคงท

ทงหมดคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ค านวณไดจาก ตนทนคงทรวม (TFC) หารดวยปรมาณผลต(Q)

ตนทนแปรผนเฉลย (Average Variable Cost หรอ AVC) หมายถงตนทน

ผนแปรทงหมดคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ค านวณไดจาก ตนทนผนแปรรวม (TVC) หารดวยปรมาณผลต(Q)

เนองจาก TC = TFC + TVC

ถาหารตลอดดวย Q จะไดวา Q

TVCQ

TFCQTC

ดงนน ในระยะสน

3) ตนทนหนวยสดทาย หรอตนทนเพม (Marginal Cost หรอ MC) หมายถงตนทนทเพมขน เมอเพมปรมาณผลต/ขายสนคาขน 1 หนวย หรอในกลบกน จะหมายถงตนทนรวมทลดลงเมอลดปรมาณผลต/ขายสนคาลง 1 หนวย

ตนทนหนวยสดทาย ค านวณไดจาก สวนเปลยนแปลงของตนทนรวม ( TC ) หารดวย สวนเปลยนแปลงของปรมาณผลต/ขายสนคา ( Q )

และเนองจากตนทนรวมทเปลยนแปลงนนเปลยนไดเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปรเทานน ตนทนคงทไมสามารถเปลยนแปลงได ดงนน ตนทนหนวยสดทายจงอาจค านวณไดจาก สวนเปลยน แปลงของตนทนผนแปรรวม( TVC ) หารดวย สวนเปลยนแปลงของปรมาณผลต/ขายสนคา ( Q )

MC = QTC

AFC =Q

TFC

AVC =Q

TVC

AC = AFC + AVC

138 EC 103

ลกษณะของเสนตนทนประเภทตาง ๆ ในระยะสน วธการการค านวณและลกษณะของเสนตนทนระยะสนประเภทตาง ๆ จะเหนไดจาก

ตารางและรปกราฟตอไปน ตารางท 3

ตนทนประเภทตาง ๆ ในระยะสน Q TFC TVC TC MC AFC AVC AC 0 1 2 3 4 5

10 10 10 10 10 10

0 20 32 60 128 260

10 30 42 70 138 270

- 20 12 28 68 132

- 10 5

3.3 2.5 2

- 20 16 20 32 52

- 30 21

23.3 34.5 54

เสน TFC, TVC และ TC

ตนทน TC

TVC

TFC

ปรมาณผลผลต

TFC

MC = Q

TVC

139 EC 103

เสน TFC มลกษณะเปนเสนตรงขนานกบแกนนอน สวนเสน TVC เรมตนทจด origin ของรปกราฟ แสดงวาถาไมผลตเลยจะเสยตนทนแปรผน = 0 เสนนจะเพมชาในชวงแรก เพราะเปนชวงทประสทธภาพการผลตเพมขน(ตามกฎการลดนอยลงของผลตอบแทน) แตหลงจากจดหนงไปแลวตนทนจะเพมขนอยางรวดเรวเนองจากประสทธภาพการผลตลดลง เสน TC จะขนานกบ เสน TVC โดยมระยะหางระหวางกนเทากบ TFC

เสน AFC

เสน AC, AVC และ MC

ตนทน

ปรมาณผลผลต

AFC

เสน น Rectangular Hyperbola

ตนทน MC AC

AVC

ปรมาณผลผลต

140 EC 103

เสน AC และ เสน AVC มลกษณะเปนรปตว U คอลดลงในตอนแรก แตพอถงจดหนงกจะกลบเพมขน สาเหตทเปนเชนนเกยวของกบประสทธภาพการผลตตามทฤษฎการผลตในระยะสนซงเปนไปตามกฎการลดนอยถอยลงของผลตอบแทน ซงในชวงแรกประสทธภาพการผลตสงขน ตนทนเฉลย(AC และAVC)จงมแนวโนมลดลง แตเมอถงจดทประสทธภาพการผลตเรมลดลง กเปนเหตใหตนทนเฉลยกลบสงขนระยะหางระหวางเสน AC กบ AVC มคาเทากบตนทนคงทเฉลย(AFC) และเนองจาก AFC มคาลดลงเรอย ๆ เสน AC กบ AVC จงนอยลงเรอย ๆ เชนกน

เสน MC จ บ เสน AC และ AVC โดยเสน MC จะตดทจดต าสดของเสนทงสองเสมอ

ตนทนในระยะยาว (Long-run Cost) ตนทนในระยะยาวแบงไดเปน 3 ประเภทคอ

1) ตนทนรวมระยะยาว (Long-run Total Cost หรอ LTC)

หมายถงรายจายทงหมดจากการท าการผลตของหนวยธรกจในระยะยาวและเนองจากการผลตระยะยาวมแตปจจยผนแปร ไมมปจจยคงท ดงนนจงไมมตนทนคงท ท าใหตนทนรวมกบตนทนแปรผนรวมมคาเทากน และไมจ าเปนตองแยกประเภทยอย

2) ตนทนเฉลยระยะยาว(Long-run Average Cost หรอ LAC)

หมายถงตนทนทงหมดในระยะยาว คดเฉลยตอ 1 หนวยผลผลต ค านวณไดจาก ตนทนรวมระยะยาว(LTC) หารดวยปรมาณผลผลต(Q) หรอกคอ

3) ตนทนหนวยสดทายหรอตนทนเพมในระยะยาว(Long-run Marginal Cost

หรอ LMC) หมายถง ตนทนรวมระยะยาวทเพมขน เมอเพมปรมาณผลต/ขายสนคาขน 1 หนวย

หรอในกลบกน จะหมายถงตนทนรวมระยะยาวทลดลงเมอลดปรมาณผลต /ขายสนคาลง 1 หนวย ตนทนหนวยสดทายในระยะยาว ค านวณไดจาก สวนเปลยนแปลงของตนทนรวมระยะยาว ( LTC ) หารดวย สวนเปลยนแปลงของปรมาณผลต/ขายสนคา ( Q )

LAC =Q

LTC

141 EC 103

ความสมพนธระหวางตนทนเฉลยระยะสนกบตนทนเฉลยในระยะยาว

เนองจากในระยะยาว หนวยธรกจสามารถเปลยนแปลงปจจยการผลตทเคยคงทในระยะสน เชน จ านวนเครองจกรได ดงนนถาวเคราะหกรณหนวยธรกจทท าการผลตแบบอตสาหกรรม ในระยะสนหนวยธรกจจะยงไมสามารถขยายขนาดการผลต (โดยเพมจ านวนเครองจกรและขยายขนาดโรงงานใหใหญขน) แตจะท าเชนนนไดในระยะยาว

ถาสมมตใหในการท าการผลตสนคาชนดหนงดวยขนาดโรงงาน (จ านวนเครองจกร) แตกตางกน เปนตามตารางตอไปน

ตารางท 4 ตนทนเฉลยต าสดของขนาดโรงงานตาง ๆ

ขนาดโรงงาน จ านวนเครองจกร ระดบผลผลตทเหมาะสม กบขนาด(ตนทนเฉลยต าสด)

A B C D

1 2 3 4

1,000 ตน 2,000 ตน 4,000 ตน 6,000 ตน

แตละขนาดโรงงานหมายถงการผลตในระยะสนระยะหนง เชนขนาดโรงงาน A เปนการผลตระยะสนซงมปจจยคงทคอ เครองจกร จ านวน 1 เครองไมเปลยนแปลง หรอขนาดโรงงาน C เปนการผลตระยะสนทปจจยคงทคอเครองจกรจ านวน 3 เครองไมเปลยนแปลง เปนตน

MC = Q

LTC

กจกรรมการเรยนท 3 ใชตวเลขจากตารางท 1 ฝกค านวณคาตนทนประเภทตาง ๆ ในระยะสน และ plot กราฟของเสนตนทนประเภทตาง ๆ เหลานนใหถกตองตามหลกทฤษฎ

142 EC 103

แตละขนาดโรงงานจะมเสนตนทนเฉลย (AC) เสนหนง แสดงถงตนทนเฉลยในระยะสนของแตละขนาดโรงงานนน ๆ โดยทในตารางไดแสดงถงระดบการผลตทตนทนเฉลยต าสดของแตละโรงงานเอาไว ซงกคอจดต าสดของเสนตนทนเฉลยระยะสนนนเอง

จากขอมลในตารางท 4 อาจน ามาสรางเปนเสนแสดงตนทนเฉลยระยะสน และระยะยาวของหนวยธรกจไดดงรปตอไปน

เสนตนทนระยะสนและระยะยาว

ตามรป เสน SAC1 แสดงตนทนเฉลยระยะสนเมอผลตดวยโรงงานขนาด A เสน SAC2 แสดงตนทนเฉลยระยะสนเมอผลตดวยโรงงานขนาด B

เสน SAC3 แสดงตนทนเฉลยระยะสนเมอผลตดวยโรงงานขนาด C เสน SAC4 แสดงตนทนเฉลยระยะสนเมอผลตดวยโรงงานขนาด

ถาหนวยธรกจเรมท าการผลตดวยโรงงานขนาด A (ใชเครองจกร 1 เครอง)และขยายการผลตไปเรอย ๆ จนถงระดบการผลต 1,000 ตน ตนทนเฉลยในระยะสนจะต าทสด และถายงขยายการผลตตอไปเกน 1,000 ตนแตนอยกวา Q ตน กยงควรผลตดวยโรงงานขนาด A ตอไป เพราะแมจะตนทนไมต าสด แตการจะขยายขนาดโรงงานเปนโรงงาน B (ใชเครองจกร 2 เครอง)ในชวงนจะเสยตนทนเฉลยสงกวาผลตดวยโรงงาน A แตถาขยายการผลตเกนกวา Q

SAC1 SAC2

SAC3

SAC4

ตนทน

1000 Q 2000 3000 4000 ปรมาณผลต(ตน)

143 EC 103

ตน กควรทจะเพมขนาดโรงงานมาเปนโรงงาน B เพราะการผลตตงแต Q ตนขนไป ตนทนเฉลยถาผลตดวยโรงงาน B จะต ากวาผลตดวยโรงงาน A

ดวยเหตผลท านองเดยวกนน ท าใหสรปไดวา หนวยธรกจทขยายการผลตในระยะยาวจะมเสนตนทนเฉลยเปนไปตามแนวเสนทบในรป ซงกคอเสนตนทนเฉลยระยะยาวนนเอง และถาสมมตใหขนาดโรงงานใกลเคยงกนมาก ๆ ความหยกของเสนจะราบเรยบลงเปนดงรปตอไปน ซงถอวาเปนลกษณะของเสนตนทนเฉลยระยะยาว (LAC) ทวไป

เสนตนทนเฉลยในระยะยาว

เสน LAC ลาดลงในชวงแรกแสดงถงตนทนเฉลยทลดลงเมอขยายขนาดการผลต ซงกลาวไดวาเกดเนองมาจากการประหยดเนองจากการขยายขนาดการผลต (Economies of Scale) ท าใหการผลตอยในระยะทผลตอบแทนเพมขน(จากการขยายขนาดการผลต) หรอ Increasing Returns to Scale

สวนการทเสน LAC ทอดขนในชวงหลงนน มสาเหตเนองจากถากจการยงคงขยายขนาดการผลตตอไปเรอย ๆ ในทสดจะเกดการไมประหยดเนองจากการขยายขนาดการผลต (Diseconomies of Scale) ท าใหการผลตอยในระยะทผลตอบแทนลดลง (จากการขยายขนาดการผลต) หรอ Decreasing Returns to Scale ตนทนเฉลยในระยะยาวจงสงขน

ก าไร (Profit) และขาดทน (Loss)

แมวาจดมงหมายของหนวยธรกจใด ๆ กคอการไดรบก าไรสงสด แตไมจ าเปนทหนวยธรกจทงหลายจะตองไดก าไรจากการท าธรกจเสมอไป เพราะผลจากการท าการผลตสนคา /บรการออกจ าหนายในตลาดนน อาจมก าไรหรอขาดทนกได ทงนขนอยกบวารายรบมคา

ตนทน

LAC

ปรมาณผลต

144 EC 103

มากกวาหรอนอยกวาตนทน ถารายรบมากกวาตนทน หนวยธรกจจะไดก าไร แตถารายรบนอยกวาตนทน หนวยธรกจจะขาดทน จากการทก าไร รวม(To l Re e e) – (Total Cost)หรอ ก าไร = TR - TC ถาหากวา TR = 100 ลานบาท และ TC = 85 ลานบาท หนวยธรกจในกรณนกจะมก าไร = 100 – 85 = 15 ลานบาท ถาหาก TR = 100 ลานบาทเชนเดม แต TC สงขนเปน 105 ลานบาท ในกรณนหนวยธรกจกจะมก าไร = 100 – 105 = -5 หรอกคอขาดทน 5 ลานบาทนนเอง

เงอนไขทจะท าใหก าไรสงสด

กรณท 1 เนองจากก าไร ค านวณขนจากรายรบรวม ลบดวยตนทนรวม ดงนนก าไรสงสด จะเกดขนเมอรายรบรวมมคาสงกวาตนทนรวมมากทสด

ตารางท 5 ก าไรของหนวยธรกจ

Q

(ปรมาณผลต) P

(ราคา) TR

(รายรบรวม) TC

(ตนทนรวม) ก าไร

0 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12

100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40

- 95 180 255 320 375 420 455 480 495 500 495 480

60 75 80 90 107 127 152 187 225 277 350 450 585

-60 20 100 165 213 248 268

268 255 218 150 55 -80

145 EC 103

จากตารางจะเหนไดวาทปรมาณผลต = 7 รบรวมสงกวาตนทนรวมมากทสด และก าไรสงสด = 268 และเมอน าขอมลจากตารางมาสรางเปนรปกราฟ จะเหนถงชวงก าไรสงสดวาอยตรงระดบทเสนรายรบรวม (TR) ยสงกวาเสนตนทนรวม (TC) ากทสด

ก าไรสงสด ณ ระดบท TR ตางจาก TC มากทสด

กรณท 2 ก าไรของหนวยธรกจจะสงสด เมอผลต ณ ระดบท รายรบหนวยสดทาย

(MR) เทากบ ตนทนหนวยสดทาย (MC)

เหตผลในกรณนคอ การทหนวยธรกจจะตดสนใจผลตสนคาเพมขนแตละหนวยนน จะตองเปรยบเทยบระหวางผลตอบแทนทไดเพมขนจากการผลตเพม 1 หนวย(กคอ MR นนเอง) กบ ตนทนทเพมขนจากการผลตเพมขน 1 หนวยนน(ซงกคอ MC นนเอง)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Q

รายรบ, ตนทน TC

TR 500 400 300 200 100

ก าไรสงสด

146 EC 103

ถาผลตเพมแลวรายรบเพม(MR) ากกวาตนทนทเพม(MC) กยอมคมคาทจะผลตเพมขน ดงนนตราบใดทผลตเพมขนแลว MR ากกวา MC หนวยธรกจกจะผลตเพมขนไปเรอย ๆ อยางไรกตาม เนองจากการทผลตเพมนน MR มแนวโนมลดลง ในขณะท MC หลงจากลดลงไปถงระดบหนงจะกลบสงขนเรอย ๆ ( เสน MR ทอดลงจากซายไปขวา สวนเสน MC เปนรปตว U) ดงนนในทสด MR จะลดลงมาเทากบ MC ณ จดนหนวยธรกจจะหยดการผลต สาเหตทไมเพมการผลตอกตอไปเพราะถาผลตตอ MR จะลดลงไปอก ในขณะท MC จะเพมขน ท าให MR(รายรบทเพมจากการผลตเพม) มคานอยกวา MC(ตนทนทเพมจากการผลตเพม) ท าใหไมคมคาทจะผลตเพมตอไป

ดงนน

ตารางท 6 ก าไรของหนวยธรกจ

Q (ปรมาณผลต)

P (ราคา)

TR (รายรบรวม)

TC (ตนทนรวม)

MR MC ก าไร

0 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12

100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40

- 95 180 255 320 375 420 455 480 495 500 495 480

60 75 80 90 107 127 152 187 225 277 350 450 585

- 95 85 75 65 55 45 35

25 15 5 -5 -15

- 15 5 10 17 20 25 35 38 52 73 100 135

-60 20 100 165 213 248 268 268 255 218 150 55 -80

ก าไรสงสด ณ การผลตระดบท MR = MC

147 EC 103

ก าไรสงสดเมอ MR = MC

ทระดบการผลต = 7 หนวย และราคา 65 บาท รายรบหนวยสดทาย (MR) เทากบตนทนหนวยสดทาย (MC) = 35 ก าไรของหนวยธรกจสงสด = 268 ซงเทากบกรณก าไรสงสดตามเงอนไขแรก

ตามหลกการน ดลยภาพของหนวยธรกจจงเกดเมอท าการผลต ณ ระดบท MR = MC เสมอเนองจากจะท าใหไดรบก าไรสงสด และแมวาในการผลตอาจจะเกดการขาดทนขนได หนวยธรกจกควรท าการผลตตามเงอนไขนเชนกน เพราะจะท าใหขาดทนนอยทสด

ราคา, รายรบ, ตนทน

ปรมาณผลต

MR

MC

65

7

148 EC 103

ค าถาามทายบท

1. ถาบรษท A ท าการผลตสนคาไดรายรบ = 10 ลานบาท โดยมตนทนทางบญช = 9.5 ลานบาท ตนทนคาเสยโอกาส = 1.5 ลานบาท ตนทนทางเศรษฐศาสตรมคาเทาใด

(ก) 7 ลานบาท (ข) 9.5 ลานบาท (ค) 11 ลานบาท (ง) 12 ลานบาท 2. จากขอ 1 กรณใดทตรงกบก าไร(หรอขาดทน)ทางเศรษฐศาสตรของบรษท A (ก) มก าไรสวนเกน (excess profit) = 0.5 ลานบาท (ข) มก าไรสวนเกน (excess profit) = 1 ลานบาท (ค) ขาดทน = 0.5 ลานบาท (ง) ขาดทน = 1 ลานบาท 3. ถา FC = ตนทนคงทรวม VC= ตนทนแปรผนรวม TC = ตนทนรวม Q = ปรมาณผลต ตนทนเพม (MC) จะค านวณจากสตรใด

(ก) Q

VC (ข) FC

VC

(ค) Q

TC

(ง) TC

VC