คมอ

การเพมประสทธภาพ

และการลดตนทน

การเลยงปลานล

กองวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวนาจด กรมประมง

ค าน า

ปลานล (Oreochromis niloticus) เปนปลานาจดทมความสาคญทางเศรษฐกจชนดหนง มถนกาเนดแถบลมแมนาไนลในประเทศอยปต และไดรบความนยมในการบรโภคเปนอยางมากทงในประเทศไทยและยงมความตองการของตลาดโลกสง เนองจากมรสชาตด เนอมสขาว สามารถนามาปรงอาหารไดหลายรปแบบ จงทาใหเปนทตองการของประชาชนเพมมากขน ในป 2557 ประเทศไทย มผลผลตประมาณ 204,787 ตน จากพนทเพาะเลยง 270,493 ไร แตปญหาทพบในการเลยงปลานลเชงพาณชย คอ ปญหาตนทนการผลตสง ขดความสามารถในการแขงขนกบตลาดโลกตา ซงสาเหตสวนใหญมาจากการจดการการเลยงทไมเหมาะสมและการใชปจจยในการเลยงไมเหมาะสม เอกสารฉบบนจงนาเสนอแนวปฏบตการลดตนทนการผลตปลานลเพอใหเกษตรกรเลอกนาไปใชอยางเหมาะสมกบศกยภาพของเกษตรกรอยางมประสทธภาพตอไป

กรมประมง พ.ศ. 2559

สารบญ

หนา สายพนธปลานลในประเทศไทย.............................................................. 1 ท าไมตองลดตนทนการเลยงปลานล......................................................... 3 แนวปฏบตในการลดตนทนการผลตปลานลในกระชง............................. 4

-กระชงและการวางกระชง............................................................... 5 -ลกพนธปลานล................................................................................ 6 -อาหารและการใหอาหารปลานลในกระชง...................................... 7

แนวปฏบตในการลดตนทนการผลตปลานลในบอดนเชงพาณชย............ 9 -การเตรยมบอดน............................................................................. 9 -ลกพนธปลา.................................................................................... 13 -อาหารในการอนบาลลกปลานล 3 เดอนแรก................................. 14 -การเลยงปลานลในบอดน............................................................... 15 -อาหารและการใหอาหารปลานลในบอดน...................................... 16

สารบญ (ตอ)

หนา -การเพมประสทธภาพการเลยง........................................................ 17

-เกรดความร การใชปยหมกในบอปลา............................................... 18 -การใชจลนทรยในบอเลยงสตวน า..................................................... 19

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล............................................... 20 -แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดเชยงราย…........…. 20 -แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล จงหวดพระนครศรอยธยา…………………..................…………………...….

23

-แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล จงหวดชลบร……………………………………………….........................………

25

-แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล จงหวดกาญจนบร…........……..….........................................................

26

-แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดปทมธานและจงหวดกาญจนบร……………………………………………......................…….

27

-แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลปตตาน……….…….........…. 29

ปลานลสายพนธ จตรลดา 1 เปนปลานลทปรบปรงพนธมาจากการคดเลอกสายพนธแบบภายในครอบครว (within family selection) เรมด าเนนการปรบปรงพนธตงแตป พ.ศ. 2528 ซงทดสอบพนธแลวพบวาอตราการเจรญเตบโตดกวาปลานลพนธทเกษตรกรเลยง 22 % ลกษณะทส าคญ มการเจรญเตบโตด เลยงงาย ทนทาน และออกลกงาย (กองพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการประมง, 2553)

ปลานลสายพนธ จตรลดา 2 ไดจากการปรบเปลยนพนธกรรมปลานลสายพนธอยปต ใหพอพนธมโครโมโซมเพศเปน “YY” เรยกวา “YY-male” หรอ Supermale เมอน าไปผสมกบแมพนธปกต จะไดลกพนธปลานลเปนเพศผทงหมด มลกษณะสวนหวเลก ล าตวกวาง สขาวนวล เนอหนาและแนน รสชาตด อาย 6-8 เดอน สามารถเจรญเตบโตไดขนาด 2-3 ตวตอกโลกรม ใหผลผลตตอไร สงกวาปลานลพนธทเกษตรกรเลยง 45% (กองพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการประมง, 2553) และเนองจากปลานลสายพนธนตองใชเทคโนโลยขนสงและยากตอการเพาะพนธจงไมนยมน ามาเลยง

1

ปลานลพนธจตรลดา 1

ปลานลพนธจตรลดา 2

สายพนธปลานลในประเทศไทย

“ปลานลสายพนธจตรลดา 3” เปนพนธปลานลทไดรบการพฒนาปรบปรงพนธส าเรจในป 2550 โดยปรบปรงจากปลานลสายพนธ GIFT (Genetic Improvement of Farmed Tilapia) รนท 5 ของหนวยงาน International Center for Living Aquatic Resource Management (ICLARM) ประเทศฟลปปนส (ซงมสายพนธจตรลดาดงเดมผสมอยดวย) “ปลานลสายพนธจตรลดา 3” ผานการปรบปรงพนธดวยวธการคดเลอกแบบหม (Mass Selection) เพอใหมการเจรญเตบโตด มอตรารอดและใหผลผลตสง มลกษณะเดนคอ หวเลก ตวหนา เนอแนนและมาก

“ปลานลสายพนธจตรลดา 4” เปนพนธปลานลทไดรบการพฒนาปรบปรงพนธส าเรจในป 2552 โดยปรบปรงจากปลานลสายพนธ GIFT รนท 9 จาก WorldFish Center ประเทศมาเลเซย (ซงมสายพนธจตรลดาดงเดมผสมอยเชนเดยวกน) “ปลานลสายพนธจตรลดา 4” ผานการปรบปรงพนธดวยวธการประเมนจากคาการผสมพนธ (Estimated Breeding Value, EBV) ของน าหนก เพอใหไดผลผลตสง มลกษณะเดน คอ สวนหวเลก ล าตวกวาง สนหนา

2

ปลานลพนธจตรลดา 3

ปลานลพนธจตรลดา 4

สายพนธปลานลในประเทศไทย

ท าไมตองลดตนทนการเลยงปลานล เนองจาก ตนทนการผลตสงขน - ท าใหเกษตรกรมก าไรลดลง บางรายประสบปญหาการขาดทน หรอไมสามารถด าเนนกจการตอไปได - เพอตองการลดตนทนการผลตลง เพมโอกาสในการแขงขนในการสงออกสตลาดตางประเทศ - มการน าเขาปลานลจากตางประเทศเพอแปรรปสงออกเพมขน เนองจากราคา ถกกวาในประเทศ

ระบบการเลยงปลานลเชงพาณชย

3

1. การเลยงปลานลในบอดน 2. การเลยงปลานลในกระชง

แนวปฏบตในการลดตนทนการผลตปลานลในกระชง กระชงและการวางกระชง

แนวปฏบต ผลทไดรบ

1. ขนาดกระชง มหลายขนาดขนกบทนของเกษตรกรและโครงกระชงทสราง เชน 5x5x2.5 เมตร, 3x6x2.5 เมตร

กระชงยงใหญยงตองลงทนมาก แตหากสามารถเลยงปลาไดอตรารอดมากจะได ผลผลตสง

2. ขนาดชองตาอวน ใชตงแต ½ นวขนไป เมอปลาโตขนจะมการเปลยนขนาดตาอวนตามไปดวย

เพอใหน าไหลถายเทผานกระชงและพดพาเอาของเสยออกจากกระชง ท าใหปลาโตเรว

3. วางกระชงในแหลงน าไหลหรอแหลงน าขนาดใหญทมความลกไมต ากวา 3 เมตร

น าทมคณภาพดไดไหลถายเทผานกระชง และปองกนกระชงอดตนเรวขน ท าใหปลาโตเรว

4. วางกระชงใหหางกน 2 - 3 เมตร และวางซอนกนไมเกน 2 แถว

เพอใหน าไหลถายเทผานกระชงไดด และไมอดตนงาย

สามารถลดตนทน 50 % ของคาจางแรงงานเนองจากลดการใชแรงงานในการท าความ สะอาดกระชง

5. ตองหมนท าความสะอาดกระชง หรอเปลยนกระชงบอย ๆ

เพอใหน าไหลถายเทผานกระชงไดด

4

รปแบบการสรางกระชง

การวางกระชงในแหลงนาเปด

ตวอยางแผนผงกระชง การเลยงปลานล

5

ลกพนธปลานล

แนวปฏบต ผลทไดรบ 1.ใชลกพนธปลานลทผานการปรบปรงพนธแลว ไดแก ปลานลจตรลดา 3 และเปนปลานลแปลงเพศ

ปลามลกษณะหวเลก ตวกวาง เนอหนา ปลามการเจรญเตบโตเรว ไดผลผลตสงกวาพนธปลานลทวไป 40 % มอตรารอดสงกวาปลานลทวไป 24 %

2. กรณทแหลงน ามคณภาพด ไมมความเสยงตอการเลยงปลาเปนเวลานานควรปลอยพนธปลาขนาด 25 กรม กรณแหลงน ามความเสยงตอการเลยงปลานลเปนเวลานาน ควรปลอยปลานลขนาด 40 - 60 กรม

ถาปลอยพนธปลาขนาด 25 กรม สามารถลดตนทนลงได 13 % ของราคาคาพนธปลาตอตว

3. ปลอยปลาในอตรา 15 - 20 ตวตอลกบาศกเมตร

ปลาเจรญเตบโตเรว ไดขนาดตวปลาสม าเสมอ สามารถจดการการเลยงไดทวถง ลดตนทนคาพนธปลาไดประมาณ 50 % ของ

ราคาพนธปลาตอลกบาศกเมตร

6

อาหารและการใหอาหารปลานลในกระชง

แนวปฏบต ผลทไดรบ 1. ใหอาหารปลานลโปรตน 30 - 32 % สลบมอกบการใหโปรตน 25 - 28 % ในชวง 3 เดอนสดทายของการเลยง ส าหรบการปลอยลกปลาขนาด 25 กรม และใหในระยะ 2 เดอนสดทายของการเลยง ส าหรบการปลอยลกปลาขนาด 40 – 60 กรม

ลดปรมาณการใชอาหารโปรตน 30 – 32 % ลงจากเดมใหตลอดระยะเวลาการเลยง

ลดตนทนคาอาหารตอกโลกรม ประมาณ 5.18 % ของคาอาหารทใหโปรตนสงลวน

2. ความถในการใหอาหาร 2 - 3 มอตอวน การใหอาหารปลานลอยางมประสทธภาพชวยลดการสญเสยอาหารปลา

3. ใชเวลาเลยง 3 - 4 เดอน ใชระยะเวลาในการเลยงนานขนประมาณ 1 เดอน

7

อาหารปลานลทผลตขนใชเอง วธการใหอาหารปลานลในกระชง

ฉลากแสดงวตถดบทส าคญและคณคาอาหารปลานล

8

แนวปฏบตในการลดตนทนการผลตปลานลในบอดน

การเตรยมบอดน

แนวปฏบต ผลทไดรบ

1. กรณเปนบอใหม ก าจดวชพชและพรรณไมน าไปกองสมท าเปนปยพชสด กรณเปนบอเกา ตองน าเลนออกนอกบอหรอใชวธไถพรวนดน 2 - 3 ครง ตากบอแลวบดพนบอใหแนน

ชวยใหเกดอาหารธรรมชาตในบอ ลดการใชปยเคม

2. ก าจดศตรปลานล ดวยโลตนสดหรอแหง 1 กโลกรมตอปรมาณน า 100 ลกบาศกเมตร โดยทบหรอบดโลตนใหละเอยดน าลงแชน าประมาณ 1 - 2 ปบ จนน ายางสขาวออกแลวน าไปสาดให ทวบอ

เปนการเพมอตรารอดปลานล

9

วชพชทขนในบอ สามารถท าเปนปยพชสดได

กรณบอเกาควรไถพรวนดนและอดพนบอใหแนน

การก าจดวชพช การก าจดศตรปลานล

10

การเตรยมบอดน

แนวปฏบต ผลทไดรบ

3. หวานปนขาวใหทวพนบอและขอบบอใน อตรา 100 - 150 กโลกรมตอไร หลงจากนนใหตากบอประมาณ 3 - 7 วน

ชวยปรบสภาพดนพนบอใหเหมาะสมตอการเลยงปลานลใหมการเจรญเตบโตด

ชวยลดการสญเสยปลานลจากเชอโรคและกาซไขเนาซงเปนพษตอสตวน าทพนบอ

4. หวานปยมลสตวแหงหรอผานการหมกโดยสมบรณ ในอตรา 100 - 200 กโลกรมตอไร หรอ อาม-อาม 100 - 150 ลตรตอไร (การใชตองระวง เนองจากขบวนการยอยสลายอาม-อาม ดงออกซเจนละลายน าเปนปรมาณมาก)

เพมอาหารธรรมชาตในบอระยะแรกของการ เตรยมบอ

5. กรองน าเขาบอโดยผานถงกรองเบอร 26 หรอถกวา ซอนกน 2 ชน

เพมอตรารอดปลานล ปองกนศตรลกปลานล

6. เตรยมบอทงไวประมาณ 1 สปดาห เพอเพมปรมาณอาหารธรรมชาตในบอ

11

การก าจดศตรปลาทคางในบอ

ตากบอทงไว 3 – 7 วน

กรองน าเขาบอโดยผานถงกรองปองกนศตรลกปลา

เตรยมบอทงไวประมาณ 1 สปดาห

12

ลกพนธปลา

แนวปฏบต ผลทไดรบ

1. ใชลกพนธปลานลทผานการปรบปรงพนธแลวไดแก ปลานลจตรลดา 3 และเปน ปลานลแปลงเพศ

ปลามลกษณะหวเลก ตวกวาง เนอหนา ปลามการเจรญเตบโตเรว ไดผลผลตสงกวาพนธปลานลทวไป 40 % มอตรารอดสงกวาปลานลทวไป 24 %

2. ปลอยลกปลานลขนาด 2 - 3 ซม. ในอตรา 2,500 - 4,000 ตวตอไร อนบาลประมาณ 3 เดอน ซงจากเดมปลอยลกปลา 10,000 ตวตอไร

ปลาเจรญเตบโตเรว และมขนาดสม าเสมอ ลดตนทนได 25 - 40 % ของคาพนธปลาท

ปลอย 10,000 ตวตอไร

13

การใหอาหารลกปลานล

อาหารในการอนบาลลกปลานล 3 เดอนแรก

แนวปฏบต ผลทไดรบ

1. สรางอาหารธรรมชาตเปนหลก โดยอาจจะใชฟางแหง, มลสตวแหง, มลสตวหมก, อาม-อาม (กากเหลอจากโรงงานผลตผงชรส) และปยพชสด หรอ ปยหมก อตรา 150 – 300 กโลกรมตอไรตอเดอน ส าหรบชวงอนบาลลกปลานลและในชวง 3 เดอนแรก ควรรกษา สน าใหคงทเพอใหมนใจวามอาหารธรรมชาตอยเสมอ

ลดตนทนในการสรางอาหารธรรมชาตในบอเลยงโดยการใชประโยชนจากปยทมในทองถน เชน ฟางแหง มลสตวแหง

ลดตนทนคาอาหารในการเลยงปลานล

2. ชวง 1 - 1.5 เดอนแรกของการอนบาล ใหอาหารเสรมเพมเตม ไดแก ร าละเอยด ชวง 1.5 - 3 เดอนของการอนบาลใหอาหารเมดส าเรจรปโปรตน 30 %

ลดคาอาหารไดประมาณ 60 % ของคา อาหารทใชในการอนบาล

14

แนวปฏบต ผลทไดรบ

หลงจากอนบาลได 3 เดอน ลกปลาจะมขนาด 50 - 60 กรมตอตว ด าเนนการยายปลาไปบออนโดยปลอยในอตรา 1,200 ตวตอไร ใชระยะเวลาเลยงอก 4 - 5 เดอน

ปลานลไดอยในสภาวะแวดลอมทด ท าใหปลาเจรญเตบโตด

ลดตนทนดานการจดการการเลยง สามารถลดตนทนลงได 70 % ของราคาพนธ

ปลานล ท าใหไดปลาขนาดใหญขนจาก 800 กรม เปน

1,000 กรมตอตว ในระยะเวลาเลยงทเทากน

การเลยงปลานลในบอดน

15

อาหารและการใหอาหารปลานลในบอดน

(เลยงจากปลาขนาด 50 – 60 กรม จนไดขนาดจ าหนายตลาด)

แนวปฏบต ผลทไดรบ

ม 4 วธ ในการลดตนทนการเลยง ดงน

วธท 1 : การใหอาหารโปรตน 30 % สลบมอกบการใหอาหารโปรตน 25 % วนละ 4 มอ

สามารถลดตนทนอาหารลง 5 - 7 % ของคาอาหารปลาตอวน และใชเวลาเลยงประมาณ 3 - 4 เดอน

วธท 2 : การใหอาหารโปรตน 25 % ตลอดชวงการเลยง ใหวนละ 3 - 4 มอ

สามารถลดตนทนอาหารลง 6.25 - 10 % ของคาอาหารปลาตอมอ และใชเวลาเลยงประมาณ 4 - 5 เดอน

วธท 3 : การใหร าอดเมดเปนอาหารโดยตลอดการเลยงจนจบขาย

เนนใชอาหารธรรมชาตในบอและร าละเอยดอดเมด สามารถลดตนทนอาหารลง 58 % ของอาหารตอกโลกรม แตใชเวลาเลยงนาน 5 - 7 เดอน

วธท 4 : การใหอาหารเมดส าเรจรปแบบแขวนในสวง

ลดการสญเสยอาหาร ลดการใชแรงงาน

16

แนวปฏบต ผลทไดรบ

1. การเลยงแบบผสมผสาน ปลอยกงขาวหรอกงกามกรามเสรมในบอ เลยงปลานล

เพอเพมผลผลต ลดของเสยบรเวณกนบอ

2. ใสจลนทรย ปม.1 หรอจลนทรยหมก ลดการเนาเสยของพนบอ ปรบสภาพน าและควบคมคณภาพน าใน

บอ ใหเหมาะสม

การเพมประสทธภาพการเลยง

17

เกรดความร การใชปยหมกในบอปลา

การผลตปยหมก 1. น าเศษพช เชน ฟางขาว เศษหญา หรอผกตบชวา กองเปนชนรวมกบปยคอกและ

จลนทรย เชน พด.1 กลบกองปยหมก 7 – 10 วนตอครง เพอระบายอากาศ รดน ารกษาความชน ปยหมกพรอมใชงานเมอวสดมสน าตาลเขมหรอด า กลนคลายดนธรรมชาต

2. ผลตกองปยหมกมมบอปลา โดยปกไมกนไมใหกองปยหมกกระจาย กองตนขาวและวชพชกบปยคอกแหงเปนชนๆ จากนนน าน าเขาประมาณ 30 เซนตเมตร พกไว 1 อาทตย เพมน าอกประมาณ 20 เซนตเมตร

อตราการใชปยหมก กรณเปนบอใหมใชปยหมกเตรยมบอ อตรา 300 – 600 กโลกรมตอไร การสรางอาหารธรรมชาตในชวง 1 – 3 เดอนแรก ใชปยหมกในอตรา 150 – 300 กโลกรมตอไรตอเดอน

18

ในการเลยงปลาแตละรน วธบรหารจดการน า คอการหมนเวยนน าภายในฟารม โดยระหวางการเลยงจะมการเตมน าหมนเวยนกนในฟารม 10 – 20 % เดอนละ 1 - 2 ครงใชน าหมก จลนทรย หรอ EM ประมาณ 30 - 50 ลตรตอ 1 ไร สาดใหทวบออยางนอยเดอนละ 2 ครง เพอควบคมคณภาพน าในบอเลยงใหมคณภาพทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสตวน า (กองวจยและพฒนาประมงน าจด, 2558)

การใชจลนทรยในบอเลยงสตวน า

19

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดเชยงราย ป 2555

1) การท าน าหมกมะขามปอม และมะขามเปยกในการผสมอาหาร 1.1 น ามะขามปอม

มะขามปอมเปนผลไมทมวตามนซสง หางายในทองถนและยงมราคาถก เมอน ามาหมกแลวน าไปผสมอาหารใหพอแมพนธกน จะท าใหพอแมพนธแขงแรงมภมตานทานโรค มปรมาณไขมาก จากการสงเกตของปราชญ ปลานลด ามปรมาณไขประมาณ 2,300 ฟองตอแมตอรอบ

ประโยชน คอไขปลาไมเสยมาก ลกทไดมอตราการรอดสง และแขงแรง นอกจากนใน

มะขามปอมยงมสารแทนนน มผลในการยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรยอกดวย

ขนตอนการหมก 1. น ามะขามปอมจ านวน 10 กโลกรม มาลางใหสะอาด แลวใสลงในถงหมก 2. เตมน าเปลา 12 ลตร 3. ใสน าตาลทรายแดง 2 กโลกรม 4. คนจนน าตาลละลายหมด ปดฝาหมกทงไวประมาณ 3 - 6 เดอน จงน ามาใชได

20

การลดตนทนของปราชญปลานล (องคความรปราชญปลานล 2555)

วธการใช 1. น าน าหมกทไดปรมาณ 10 มลลลตรตอน า 1 ลตร คนใหเขากน 2. น าไปคลกเคลากบอาหาร 10 กโลกรม ผงลมใหแหงใหปลากนทกมอ

น าหมกมะขามปอม

ถงน าหมกมะขามปอม คลกเคลาผสมกบอาหาร

21

1.2 น าหมกมะขามเปยก มะขามเปนผลไมทมวตามนซสง มสรรพคณเปนยาระบาย เมอน ามาผสมใหปลากน

จะท าใหปลามระบบขบถายทด เจรญอาหาร มสขภาพแขงแรง

ขนตอนและวธการใช น ามะขามสกทแกะเอาเปลอกและเมลดออกแลว (มะขามเปยก) จ านวน 200

กรม น ามาขย ากบน าเปลา 1 ลตร เมอไดน ามะขามเปยกแลวน าไปผสมกบอาหาร 10 กโลกรม น าไปผงลมใหแหง

แลวจงน าใหปลากน

ประโยชน คอ จะท าใหปลามระบบขบถายทด เจรญอาหาร มสขภาพแขงแรง

หมายเหต : อาจใชทง 2 ชนดผสมกนในอตราเดม ในน า 1 ลตร ผสมอาหาร 10 กโลกรม

22

2) การผลตจลนทรยหนอกลวย (สตรหวเชอ) สวนผสม

หนอกลวยใบธง สงประมาณ 1 เมตร ทงเหงา ตน (ใชทงใบและดนทตดมาดวย) จ านวน 10 กโลกรม

กากน าตาล (หรอน าตาลทรายแดง ฯลฯ) จ านวน 10 กโลกรม วธการเตรยม

น าหนอกลวยมาหน สบ ต า จากนนน าไปใสในถงหมกแลวคลกเคลาใหเขากนดวยกากน าตาลโดยไมตองใสน า

หมกไวเปนเวลา 1 เดอน หมนคนทกอาทตย เมอครบ 1 เดอน จงคนน าทไดจากการหมกหนอกลวยออกมาใสถงหรอขวด แลวปดฝาใหสนท

วธใชจลนทรยหนอกลวย (สตรหวเชอ) จลนทรย 1 ลตร เตมน า 100 ลตร ฉดพนใหทวบอหลงจากสบน าออกจากบอ

จนแหง

ประโยชน ใชปรบปรงดน บ ารงดน ปรบสภาพน า อกทงยงสามารถใชปองกน และก าจดศตรพช เรงการเจรญเตบโตของพชและใชก าจดกลนเหมนในคอกสตว ยอยสลายอนทรยวตถและฟางในนาขาว โดยไมเกดกาซมเทน

23

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล จงหวดพระนครศรอยธยา ป 2555

3) ฮอรโมนผลไม (ปราชญปลานลจงหวดพระนครศรอยธยา)

สวนผสม

กลวยน าวาสก 1 กโลกรม ฟกทองแกจด 1 กโลกรม มะละกอสก 1 กโลกรม สบปะรด 1 กโลกรม น าหมกพช 10 มลลลตร กากน าตาล 10 มลลลตร น าสะอาด 9 ลตร

วธการเตรยม

สบกลวย ฟกทอง มะละกอ และสบปะรดใหละเอยด (สวนแรก) น าน าหมกพชกากน าตาลและน าสะอาดใหเขากน (สวนทสอง) จากนนน าสวนผสมทงสองสวนมาคลกเคลาใหเขากน และบรรจลงในถงหมกโดยหมกไวในถงพลาสตกปดฝานาน 15 - 20 วน

ประโยชน : น าสวนทเปนน าจากการหมก (ในถงพลาสตก) ผสมกบอาหารในอตราสวน 10 มลลลตรตออาหาร 2 กโลกรม จะชวยใหลกปลามระบบการยอยอาหารทดขนและ เรงการเจรญเตบโต

24

4) การใหอาหารเมดส าเรจรปในสวง

วสดอปกรณ

สวงใสอาหาร เสาส าหรบใชแขวนสวง

วธการใหอาหาร น าอาหารเมดส าเรจรปใสลงในสวงแขวนไวบรเวณขอบบอ ต ากวาบรเวณผวน าเลกนอย

วธนเปนวธใหอาหารทงายและยงสามารถควบคมอาหารโดยไมใหมากเกน เพราะอาจท าใหน าเนาเสย

ประโยชน : ลดการสญเสยอาหารและทราบ

ปรมาณอาหารทปลากนแนนอน

25

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดชลบร ป 2555

5) ถงใหอาหารอตโนมต

วสดอปกรณ 1. ถงพลาสตกใชส าหรบบรรจอาหาร 2. ทอพวซเจาะรส าหรบปลอยอาหาร

หลกการท างาน อาหารจะถกปลอยออกจากรดานขางของสวนทอเมอมการตอดอาหารของปลาอาหารจากตวถงพลาสตกกคอยๆ เลอนลงไปตามสวนทอเรอยๆ ตามการกนอาหารของปลา

ถงใหอาหารอตโนมต ขณะใชงาน

ลกษณะภายในของ ถงใหอาหารอตโนมต

บรเวณปลายทอท อาหารผาน

26

ประโยชน เปนการชวยลดตนทนดานแรงงานคนและเปนการปองกนสญเสยอาหารซงบางครงอาจจะกระจายออกนอกกระชง ซงเปนการสนเปลองอาหาร

แนวแนวทางการลดตนทนของปราชญปลานล จงหวดกาญจนบร ป 2555

6) การสลบปลาเพอลดการสญเสยระหวางการเคลอนยาย

การใชยาสลบชวยในการขนยายปลาซงมอยดวยกน 2 ชนด คอ ใชน ามนกานพล (Clove Oil) และ Resico 2-Phenoxy Ethanol เพอเคลอนยาย

ปลาไปในน าอณหภมต า เพอลดการสญเสยจากการเคลอนยาย ขอเสยถาใชมากจะท าใหปลาขบเมอกมาก

การจบปลาเพอขนยายจะพบปลาทมอาการเกลดหลด เกลดช า มบาดแผลท าใหปลาออนแอ ตายงาย สงผลเสยตอคณภาพปลา ดงนน เมอมการใชน ามนกานพลสลบปลา จะชวยใหปลาลดการบอบช า และลดจ านวนการตายระหวางขนยายลงได

น ามนกานพล Resico สารควบคมการเคลอนไหว

27

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดปทมธาน และจงหวดกาญจนบร ป 2555

วธการ รวบรวมปลาในกระชงขนาด 5x6 เมตร โดยใชวธการไลปลามารวมกนทมมกระชงเพอใหเหลอพนทกระชงนอยลง ใชผาใบพลาสตกหมทดานลางของกระชง ปรมาตร น าประมาณ 3 ลกบาศกเมตร น าสารควบคมการเคลอนไหว ประกอบดวย RESICO (2-Phenoxy Ethanol) จ านวน 1 ลตร และน ามนกานพล (CLOVE OIL EXTRA) จ านวน 3 ลตร (1 : 3) มาผสมกน น าสารผสม 25 มลลลตรตอน า 3 ลกบาศกเมตร ใสในกระชงทหมดวยผาใบพลาสตก ปลาจะหยดนงประมาณ 15 นาท ตกปลาใสถงขนสง ขนาดกวาง 0.90 เมตร ยาว 1.20 เมตร สง 1.10 เมตร ปรมาตรน า 1 ลกบาศกเมตร ปรบอณหภมน าดวยน าแขงใหอณหภมน าประมาณ 25 องศาเซลเซยส สามารถล าเลยง ปลาได 700 กโลกรม หรอประมาณ 1,200 ตว หมายเหต : ปราชญปลานลไดทดลองใชสารทงสองชนด หลายครง พบวา ชวยลดปญหาการขนสงไดเปนอยางด

28

แนวทางการลดตนทนของปราชญปลานลจงหวดปตตาน ป 2555

7) EM Ball

วตถดบ ร าละเอยด ร าหยาบ จลนทรย EM (ทขยายหวเชอแลว) และดนทรายหรอ ดนเหนยว (ใชดนจากบอทตองการใส EM Ball) วธการท า ขนท 1 การขยายหวเชอ EM

ใช EM 1 ลตร ผสมกบ กากน าตาล 1 ลตร และน าสะอาด 20 ลตร หมกทงไว 3 – 7 วน จงสามารถน ามาใชได (สงเกตจากการเกดฟองสขาว)

ขนท 2 การปน EM Ball 1. น า EM ทขยายหวเชอแลวมาผสมกบ ร าละเอยด 1 สวน ร าหยาบ 1 สวน

และดนทรายหรอดนเหนยว 1 สวน ผสมใหเขากน 2. ปนเปนลกษณะกอนกลมๆ ขนาดเทาลกเทนนส จงน ามาใชได

วธการใช 1. น า EM Ball โยนใตกระชงกอนการลงกระชงทกครง กระชงละ 5 - 6 กอน EM Ball

จะสลายไปกบน าเรอยๆ จนหมด ซงจะท าหนาทปรบสภาพแวดลอม และคณภาพน าภายในกระชงใหมสภาพทดอยางสม าเสมอ

2. EM Ball จะมอายการใชงานไดนาน 3 - 6 เดอน 3. วธนเหมาะส าหรบการเลยงปลาทงในกระชงและบอดน

29

ดนเหนยว จลนทรย EM ร าละเอยด คลกเคลาสวนผสมใหเขากน

ปนใหไดขนาดเทาลกเทนนส

30

ประโยชน : EM มหนาทยอยสลายสงหมกหมมทกนบอ และปรบสภาพแวดลอมรวมถงคณภาพน าภายในบอเลยงใหมคณภาพดขน

เอกสารอางอง กองพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการประมง. 2553. การเพาะเลยงปลานล. โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, กรงเทพ. 32 หนา. กองวจยและพฒนาประมงน าจด กรมประมง. 2558. การลดตนทนการเลยงปลานล.8 หนา. ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด. 2555. การเพาะเลยงปลานล. 63 หนา. ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด. 2555. องคความรปราชญปลานล. โรงพมพชมชน

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, กรงเทพ. 61 หนา.

กองวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวนาจด กรมประมง เลขท 50 เกษตรกลาง แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทร 0 2562 0600 – 15 ตอ 14407