1

บทความ

เรอง แนวทางการวดมลคายตธรรม ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ ฉบบท 13

จดท าโดย สายนโยบายสถาบนการเงน

ธนาคารแหงประเทศไทยจดท าบทความน มวตถประสงคเพอเผยแพรความรความเขาใจเกยวกบแนวทางการวดมลคายตธรรมตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศฉบบท 13 (International Financial Reporting Standard 13: Fair Value Measurement) ในระดบสากลทเสนอโดย International Accounting Standard Board ส าหรบสถาบนการเงน หนวยงานก ากบดแลอนทเกยวของ ผใชงบการเงน ตลอดจนผสนใจเพมพนความรดานบญชการเงนทวไป ทงน ส าหรบหลกเกณฑการก าหนดมาตรฐานการบญชในประเทศไทยนน จะอยภายใตดลยพนจของสภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ ซงธนาคารแหงประเทศไทยอาจพจารณาก าหนดหลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงนทเกยวของเพมเตมในโอกาสตอไป

2

สบเนองจากวกฤตการเงนโลกในชวงทผานมา คณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ (International Accounting Standard Board: IASB) รวมกบคณะกรรมการมาตรฐานการบญชของสหรฐอเมรกา (Financial Accounting Standard Board: FASB) ไดปรบปรงแนวทางการวดมลคายตธรรม โดยออกมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ ฉบบท 13 เรอง การวดมลคายตธรรม (International Financial Reporting Standard 13: Fair Value Measurement - IFRS 13) เพอลดความซบซอน มการเปดเผยขอมล การวดมลคายตธรรมทมความโปรงใส และมความสอดคลองกนระหวางมาตรฐานการบญชระหวางประเทศยงขน

ในการน IASB ไดก าหนดใหมลคายตธรรม (fair value) หมายความถงมลคาทจะไดรบจากการขายสนทรพย หรอมลคาทตองจายเพอโอนช าระหนสน (หรอทรจกกนเปนการทวไปในชอ “exit price”) โดยมลคาดงกลาวนนจะตองอางองจากตลาดทมปรมาณการท าธรกรรมสงสด (principal market) เปนหลก ซงสถาบนการเงนสามารถเลอกใชเทคนคในการวดมลคายตธรรมได 3 วธ (วธเปรยบเทยบราคาตลาด วธตนทน และวธรายได) โดยจะตองอางองขอมล (input) ทสามารถสงเกตไดจากตลาด (observable input) เปนหลก และใชขอมลทไมสามารถสงเกตได (unobservable input) ใหนอยทสด ซงสถาบนการเงนจะตองพจารณาจดล าดบขอมลทน ามาใชออกเปน 3 ระดบ (fair value hierarchy: level 1, level 2, และ level 3) เพอ ใหผใชงบการเงนสามารถวเคราะหแนวทางการวดมลคายตธรรมของสถาบนการเงนไดทงในเชงปรมาณ เชน มลคายตธรรมของรายการตางๆ เปนตน และเชงคณภาพ เชน เหตผลในการวดมลคายตธรรม ค าอธบายเกยวกบวธการวดมลคายตธรรมของสถาบนการเงน เปนตน

ทงน ผลกระทบทอาจเกดขนของสถาบนการเงนหากมการถอปฏบตตาม IFRS 13 นน จะขนอยกบปรมาณและลกษณะรายการ/ธรกรรมทสถาบนการเงนถอหรอมไว ซงเขาขายทตองวดดวยมลคายตธรรม ตามทมาตรฐานการบญชก าหนด (รวมสนทรพยและหนสน) ตลอดจนความซบซอนของแบบจ าลองและลกษณะขอมลทใชในการวดมลคารายการ/ธรกรรมนน ซงสถาบนการเงนควรเตรยมความพรอมทงในดานนโยบายระบบการบญช ขอมลทเกยวของเพอใหมนใจวามขนตอนการวดมลคายตธรรม และการรายงานขอมลทเหมาะสม สามารถรองรบการท าธรกรรมและการจดประเภทรายการในงบแสดงฐานะทางการเงนของสถาบนการเงนไดอยางมประสทธภาพโดยเฉพาะรายการทเขาขายจดเปน level 3 ซงมการอางองการใชดลยพนจของสถาบนการเงนในการวดมลคายตธรรมอยางมนยส าคญ

นอกจากน เนองจาก IFRS 13 เปนมาตรฐานทมลกษณะเปน principle-based และอางองการใชดลยพนจของผบรหารเพอประกอบการวดมลคายตธรรมคอนขางมาก ดงนน ผใชงบการเงนจงควรศกษาและท าความเขาใจถงเหตผล วธการ และขอมลอนทใชประกอบในการวดมลคายตธรรมซงเปดเผยอยในหมายเหตประกอบงบการเงน และควรยดหลกความระมดระวงในการพจารณาน าขอมลดงกลาวมาใชประกอบการตดสนใจ รวมทงการเปรยบเทยบกบงบการเงนของสถาบนการเงนอน

บทสรปผบรหาร

3

1. ความเปนมาของ IFRS 13 4

2. หลกการของ IFRS 13 6

2.1 ขอบเขตการบงคบใช 6

2.2 ค านยามของมลคายตธรรม 7

2.3 เทคนคการวดมลคายตธรรม 8

2.4 ขอมลและล าดบการวดมลคายตธรรม 11

2.5 การน ามาประยกตใชส าหรบรายการในงบการเงน 13

2.6 แนวทางการวดมลคายตธรรม กรณปรมาณการท าธรกรรมลดลงอยางมนยส าคญ 14

2.7 การเปดเผยขอมลการวดมลคายตธรรม 15

3. ผลกระทบทอาจเกดขนตอสถาบนการเงนไทย 16

3.1 ผลกระทบเบองตนตอฐานะ ผลการด าเนนงาน และนโยบายการบญชของสถาบนการเงน 16

3.1 ขอควรพจารณาในการก าหนดนโยบาย ขนตอน และแนวทางการด าเนนการทเกยวของกบ การวดมลคามลคายตธรรมของสถาบนการเงน 17

เอกสารอางอง 19

รายชอคณะผจดท า 20

สารบญ

4

สบเนองจากวกฤตการเงนโลกในชวงทผานมา หนวยงานทมหนาทก ากบดแลระหวางประเทศ ตลอดจน ผมสวนไดเสย (stakeholders) ทเกยวของกบสถาบนการเงนไดสนบสนนใหคณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ (International Accounting Standard Board: IASB) และคณะกรรมการมาตรฐานการบญชของสหรฐอเมรกา (Financial Accounting Standard Board: FASB) มการพจารณาทบทวนมาตรฐาน การบญชทเกยวของกบสถาบนการเงน เชน มาตรฐานการบญชระหวางประเทศ ฉบบท 39 เรอง การรบรและ การวดมลคาตราสารทางการเงน (International Accounting Standard 39: Financial Instruments - recognition and measurement) และมาตรฐานการบญชทเกยวของกบการบนทกบญชดวยมลคายตธรรม (fair value accounting) เปนตน

แมวาผลการศกษาของ U.S. Securities and Exchange Commission และ Financial Crisis Advisory Group ในป 2552 จะแสดงใหเหนวามาตรฐานการบญชมไดเปนปจจยหลกทท าใหเกดวกฤตเศรษฐกจในสหรฐอเมรกา แตวกฤตเศรษฐกจดงกลาวกไดแสดงใหเหนถงจดออนในมาตรฐานการบญชท ควรไดรบการพจารณาปรบปรงแกไข เชน ควรมการเปดเผยขอมลวธการวดมลคายตธรรมทโปรงใส ชดเจน มความสอดคลอง และเปนประโยชนตอการตดสนใจของผใชงบการเงนมากยงขน เปนตน

ดงนน IASB และ FASB จงไดมการด าเนนการรวมกน เพอพจารณาปรบปรงมาตรฐานการบญช ส าหรบการวดมลคายตธรรมของสนทรพย หนสน และตราสารทนทกจการเปนผออก เพอใหผใชงบการเงนไดรบขอมลทางการเงนทโปรงใส มความเชอถอได และสามารถเปรยบเทยบกนไดอยางเหมาะสมยงขน ตลอดจนสามารถสะทอนสภาวการณปจจบน อนจะน าไปสแนวทางการก ากบดแลสถาบนการเงนไดอยางเหมาะสม โดยสามารถสรปแนวทางการด าเนนงานในชวงทผานมาไดดงน

1. ความเปนมาของ IFRS 13

5

ทงน การออกมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศ ฉบบท 13 เรอง การวดมลคายตธรรม (International Financial Reporting Standard 13: Fair Value Measurement) มวตถประสงค ดงน

(1) เพอลดความซบซอน และก าหนดวธการวดมลคายตธรรมทมการกลาวถงในแตละมาตรฐาน การบญช ใหมมาตรฐานในการวดแบบเดยวกน โดยมงเนนการก าหนดเฉพาะวธการวดมลคายตธรรมเทานน ซงจะมไดรวมถงการก าหนดลกษณะรายการทจะตองแสดงหรอวดดวยมลคายตธรรม (2) เพอเพมความโปรงใสในการจดท างบการเงน โดยปรบปรงแนวทางการเปดเผยขอมลการวดมลคายตธรรมใหมความชดเจนและเขาใจงาย (3) เพอใหมาตรฐานการบญชระหวางประเทศซงมการใชแพรหลายในยโรป และมาตรฐานการบญชของสหรฐอเมรกา มความสอดคลองกนยงขน

ส าหรบการบงคบใชในประเทศไทย สภาวชาชพบญชฯ อยระหวางการพจารณาน ารางมาตรฐาน การการรายงานทางการเงนฉบบท 13 มาใชบงคบกบกจการในประเทศไทย โดยในเบองตนคาดวาจะใชบงคบพรอมกบมาตรฐานการบญชอนทเกยวของกบเครองมอทางการเงน เชน รางมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบท 9 เรอง เครองมอทางการเงน รางมาตรฐานการบญชฉบบท 32 เรอง การแสดงรายการเครองมอทางการเงน และรางมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบท 7 เรอง การเปดเผยรายการเครองมอทางการเงน

6

2.1 ขอบเขตการบงคบใช

IFRS 13 ก าหนดใหสถาบนการเงนทตองวดมลคายตธรรมหรอเปดเผยขอมลการวดมลคายตธรรมตามทมาตรฐานการบญชฉบบอนทเกยวของก าหนด ซงรวมถงสนทรพยทางการเงน เชน เงนลงทนในตราสารหน และสนทรพยทมใชสนทรพยทางการเงน เชน ทดน เปนตน ตองถอปฎบตตามหลกการทเปนแนวเดยวกนตาม IFRS 13

ทงน มาตรฐานฉบบนจะไมรวมถงรายการบางประเภท ซงมาตรฐานการบญชอนก าหนดลกษณะการวดมลคายตธรรมหรอการเปดเผยขอมลไวเปนการเฉพาะอยแลว เชน

(1) รายการทไมตองถอปฏบตตามขอก าหนดเกยวกบการวดมลคายตธรรมและการเปดเผยขอมลตาม IFRS 13: รายการการจายโดยใชหนเปนเกณฑ รายการสญญาเชา มลคาสทธทจะไดรบของสนคาคงเหลอ (net realizable value) หรอ มลคาจากการใช (value in use) เปนตน

(2) รายการทไมตองถอปฏบตตามขอก าหนดเกยวกบการเปดเผยขอมลตาม IFRS 13: สนทรพยโครงการ (plan assets) เงนลงทนของโครงการผลประโยชนเมอออกจากงาน (retirement benefit plan investments) หรอ สนทรพยทมมลคาทคาดวาจะไดรบคน (recoverable amount) เปนตน

ทงน การวดมลคายตธรรมตาม IFRS 13 น จะน ามาถอปฏบตทงในกรณการวดมลคาเมอเรมแรก (initial measurement) และการวดมลคาในภายหลง (subsequent measurement) ตามทมาตรฐานการบญชอนก าหนด

2. หลกการของ IFRS 13

7

2.2 ค านยามของมลคายตธรรม

IFRS 13 ก าหนดให มลคายตธรรม หมายความถง มลคาทจะไดรบจากการขายสนทรพย หรอ มลคาทจะตองจายเพอโอนหนสนของธรกรรมปกต (orderly transaction) ทเกดขนระหวางผเลนในตลาด (market participant) ณ วนวดมลคา (หรอทรจกกนเปนการทวไปในชอ “exit price”) จากมมมองของ ผเลนในตลาดซงเปนผทถอสนทรพยหรอเปนเจาของหนสนนน โดย IFRS 13 ไดก าหนดรายละเอยดเพมเตม สรปไดดงน

(1) ลกษณะสนทรพยหรอหนสนทน ามาใชวด: อางองตามลกษณะสนทรพยหรอหนสนทผเลนในตลาดพงพจารณาใชในการวดมลคายตธรรม เชน ลกษณะท าเลทตงของสนทรพย เปนตน

(2) ลกษณะธรกรรม (transaction): อางองราคาจากธรกรรมในตลาด principal market ซงเปนตลาดทมปรมาณการท าธรกรรมมากทสด และเปนตลาดทสถาบนการเงนสามารถเขาถงได

ทงน ในกรณทไมมตลาด principal market ใหอางองราคาจากตลาดทใหผลตอบแทนสงสด (most advantageous market) แทน

(3) ลกษณะผเลนในตลาด (market participant): อางองจากสมมตฐานทผเลนในตลาด พงพจารณาใชเพอใหไดผลประโยชนเชงเศรษฐกจสงสด

(4) ลกษณะราคา: อางราคาจากตลาด principal market หรอตลาด most advantageous market แลวแตกรณ โดยมตองปรบปรงตนทนการท ารายการ (transaction cost) เนองจากตนทนดงกลาวมไดเกดจากลกษณะสนทรพยหรอหนสนทจะท าการวดมลคา แตจะขนอยกบลกษณะการท าธรกรรมเปนหลก ซง IASB ก าหนดใหบนทกตามมาตรฐานการบญชอนทเกยวของ

อยางไรกตาม ตนทนการท ารายการ (transaction cost) จะไมรวมถงตนทนการขนสง (transport cost) ทเกดจากลกษณะสนทรพย เชน ตนทนการขนสงสนคาโภคภณฑ (commodity) จาก สถานทตงในปจจบนมายงตลาด เปนตน ดงนน สถาบนการเงนจงควรน าตนทนดงกลาวมาพจารณาปรบ จากราคาทอางองจากตลาดเพอค านวณมลคายตธรรมดวย

ทงน ราคาในการเขาท าธรกรรม (transaction price) ของสถาบนการเงน อาจแตกตางจากมลคายตธรรมได เชน ในกรณทตลาดทสถาบนการเงนเขาท าธรกรรมจรงแตกตางจากตลาด principal market หรอตลาด most advantageous market แลวแตกรณ หรอในกรณธรกรรมทสถาบนการเงน เขาท าธรกรรมในราคาทไมใชมลคายตธรรมกบ related parties เปนตน

ตวอยางการพจารณามลคายตธรรม สถาบนการเงน ก. ซอหนบรษท ฮ ซงเปนบรษททจดทะเบยนในตลาด London Stock Exchange ซง

มราคาปด ณ วนสนงวดบญชทราคาหนละ 5 บาท จ านวน 1 ลานหน อยางไรกตาม จากการพจารณาปรมาณการซอขายในตลาดตางๆ ทสถาบนการเงนสามารถเขาท าธรกรรมได พบวา หนบรษท ฮ มการซอขายสงสดทตลาด Euronext (ราคาปด = 4 บาท)

ในกรณน สถาบนการเงน ก จะตองอางองราคาซอขายในตลาด Euronext เปนหลกในการพจารณาวดมลคายตธรรมของหนบรษท ฮ เนองจากถอเปนตลาด principal market

ดงนน มลคายตธรรมของหนบรษท ฮ = 4 x 1,000,000 = 4,000,000 บาท ซงแตกตางจากราคาทสถาบนการเงนเขาท าธรกรรมในตลาด London Stock Exchange

8

2.3 เทคนคการวดมลคายตธรรม (Valuation Techniques)

IFRS 13 ก าหนดใหสถาบนการเงนพจารณาเลอกใชเทคนคการวดมลคายตธรรมตามความเหมาะสมของสถานการณ และความเพยงพอของขอมล โดยเนนอางองขอมลทเกยวของซงสามารถสงเกตไดจากตลาด (relevant observable inputs) เปนหลก และอางองขอมลทไมสามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable inputs) ใหนอยทสด ซงเทคนคการวดมลคายตธรรมทมการใชอยางแพรหลายสามารถแบงไดเปน 3 วธ ดงน

(1) วธเปรยบเทยบราคาตลาด (market approach) เปนวธทค านวณหามลคายตธรรม โดยอางองจากราคาหรอขอมลอนทเกยวของของสนทรพยหรอหนสนทมลกษณะเหมอนหรอคลายคลงกนในตลาด เชน วธ matrix pricing1 ส าหรบตราสารหน เปนตน

(2) วธตนทน (cost approach) เปนวธทค านวณหามลคายตธรรมทมกใชส าหรบสนทรพย ทมตวตน (tangible asset) โดยสามารถค านวณไดจากมลคาตนทนทสถาบนการเงนจ าเปนตองใชเพอทดแทน สนทรพยทมศกยภาพเทยบเทากบศกยภาพปจจบนของสนทรพยทประสงคจะวดมลคา เชน วธ depreciated replacement cost2

(3) วธรายได (income approach) เปนวธทค านวณหามลคายตธรรม จากการคดลดมลคากระแสเงน หรอ รายได/คาใชจายทคาดวาจะเกดในอนาคตเปนมลคาปจจบน เชน แบบจ าลองทใชในการค านวณตราสารอนพนธประเภท option (เชน Black-Scholes-Merton formula, binomial model) วธ multiperiod excess earning3 ซงใชส าหรบกรณสนทรพยทไมมตวตน (intangible asset) เชน เทคโนโลย (technology) หรอ วธการคดลดเพอหามลคาปจจบนแบบ present value technique เปนตน

ในการพจารณาค านวณมลคาปจจบนนน สถาบนการเงนควรมการพจารณาถงปจจยตางๆ ทผเลนในตลาด (market participant) จะน ามาใชประกอบการพจารณา เชน

- ประมาณการกระแสเงนสดของสนทรพยหรอหนสนทจะน ามาวดมลคายตธรรม

- ลกษณะและปรมาณความผนผวนทอาจเกดขน ตลอดจนระยะเวลาทจะไดรบกระแสเงนสด

- อตราผลตอบแทนทใชในการคดลด (อตราผลตอบแทนทไมมความเสยง (risk free rate) และอตราผลตอบแทนทตองการเพมขนเพอชดเชยความเสยง (risk premium))

1 Wright: “…Matrix Pricing assigning an inactively traded bond a value by comparing it to other bonds that have a known

price and adding an appropriate yield spread…” (วธ Matrix Pricing จะค ำนวณมลคำยตธรรมของตรำสำรหนทมกำรซอขำยในตลำดไมสงมำกนก โดยเปรยบเทยบผลตอบแทนจำกอตรำผลตอบแทนของตรำสำรหนอนทมกำรซอขำยในตลำดคลอง และปรบผลตอบแทนดงกลำวดวยมลคำควำมเสยงทเหมำะสม) 2 KPMG: “…the primary method used to calculate fair value under the cost approach is the depreciated replacement cost method. A depreciated replacement cost valuation considers how much it would cost to reproduce an asset of equivalent utility taking into account physical, functional, and economic obsolescence...” (วธ depreciated replacement cost จะค ำนวณมลคำยตธรรม โดยอำงองจำกตนทนในกำรสรำงสนทรพยทไดรบอรรถประโยชนทเทำกนขนทดแทน โดยพจำรณำรวมปจจยควำมลำสมยทงในเชงกำยภำพ ควำมสำมำรถในกำรใชงำน และเศรษฐกจ) 3 Mard, Hitchner, Hyden: “…multiperiod excess earning measures the present value of the future earnings to be generated during the remaining lives of the subject assets…” (วธ multiperiod excess earning วดมลคำยตธรรมของสนทรพยทไมมตวตนเปนหลก โดยอำงองจำกมลคำปจจบนทคำดวำจะไดรบตอบแทนในอนำคตของสนทรพยนนตลอดอำยกำรใชงำนทเหลออย)

9

- ความเสยงทจะไมสามารถช าระหนได (non-performance risk) และความเสยงดานเครดตของสถาบนการเงน ส าหรบกรณวดมลคายตธรรมของหนสน

- ปจจยอนทผเลนในตลาด (market participant) จะน ามาใชพจารณา เปนตน

แนวทางในการคดลดเพอหามลคาปจจบนตามวธ present value technique นน อาจแตกตางกนตามลกษณะการปรบปรงความเสยง และประเภทของกระแสเงนสดทใชประมาณ เชน วธ discount rate adjustment technique4 หรอ วธ expected present value technique5

ตวอยางวธ expected present value technique สถาบนการเงน ก. คาดวาจะไดรบกระแสเงนสดจากสนทรพย ข. ในแตละเหตการณ ดงน

ทงน สถาบนการเงน ก. ก าหนดใหอตราผลตอบแทนทไมมความเสยง (risk free rate) ส าหรบ 1 ป เทากบ 5% และอตราผลตอบแทนทตองการเพมขนเพอชดเชยความเสยง (Risk premium) ส าหรบสนทรพยทมความเสยงเชงระบบ (systematic risk) เทากบ 3%

4 IFRS 13 B18: “… the discount rate adjustment technique uses a single set of cash flows from the range of possible estimated amounts, whether contractual or promised (as is the vase for a bond) or most likely cash flows. In all cases, those cash flows are conditional upon the occurrence of specified events. … accordingly, the contractual, promised, or most likely cash flows are discounted at an observed or estimated market rate for such conditional cash flows …” (วธ discount rate adjustment technique: จะค ำนวณมลคำปจจบนจำกกระแสเงนสดชดใดชดหนงจำกกลมกระแสเงนสดทมควำมนำจะเปน ทจะเกดขนภำยใตเหตกำรณตำงๆ และใชอตรำผลตอบแทนในกำรคดลดทอำงองจำกอตรำผลตอบแทนในตลำดส ำหรบกระแสเงนสดทมลกษณะเงอนไขเชนเดยวกบกระแสเงนสดทสถำบนกำรเงนใช เชน กรณค ำนวณหำมลคำยตธรรมของตรำสำรหน โดยอำงองจำกกระแสเงนสดทไดรบจำกเงนตนและดอกเบย เปนตน) 5 IFRS 13 B23: “… the expected present value technique uses as a starting point a set of cash flows that represents the probability-weighted average of all possible future cash flows. … because all possible cash flows are probability -weighted, the resulting expected cash flow is not conditional upon the occurrence of any specified event…” (วธ expected present value technique จะค ำนวณมลคำปจจบนจำกชดกระแสเงนถวเฉลยถวงน ำหนกตำมควำมนำจะเปนทจะเกดกระแสเงนสดภำยใตเหตกำรณตำงๆ ทอำจเกดขนในอนำคต ดงนนกระแสเงนสดทประมำณไดจงไมมลกษณะขนอยกบเงอนไขกำรเกดเหตกำรณใดเหตกำรณหนง เนองจำกไดมกำรพจำรณำรวมปจจยควำมนำจะเปนในกำรเกดแตละเหตกำรณในกำรค ำนวณคำเฉลยถวงน ำหนกแลว

เหตการณท ความนาจะเปน

ทจะเกดเหตการณ (i)

กระแสเงนทคาดวาจะไดรบ 1 ป

(ii)

ประมาณการกระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบในแตละกรณ

(i) x (ii) 1 0.15 500 บาท 75 บาท 2 0.60 800 บาท 480 บาท 3 0.25 900 บาท 225 บาท

ประมาณกระแสเงนสด (expected cash flows) (ถวเฉลยถวงน าหนกตามความนาจะเปนทจะเกดเหตการณ)

780 บาท

10

ตวอยาง (ตอ)

สถาบนการเงน ก. สามารถค านวณหามลคายตธรรมของสนทรพยดวยวธ expected present value technique ได 2 แบบ ดงน

แบบท 1: ปรบความเสยงเชงระบบ (systematic risk) ในประมาณกระแสเงนสด

(โดยทวไป สถาบนการเงนอาจพจารณาปรบความเสยงดงกลาวจากการเปรยบเทยบอตราผลตอบแทนทไมมความเสยง (risk free rate) และอตราผลตอบแทนทสะทอนความเสยงในระดบเดยวกนกบประมาณการกระแสเงนสดของสถาบนการเงน)

ประมาณการกระแสเงนสดหลงปรบความเสยง (risk-adjusted expected cash flow) = 780 x (1.05/1.08) บาท = 758 บาท

ดงนน มลคาปจจบน (หรอมลคายตธรรม) ของสนทรพย ข

= ผลรวมของประมาณการกระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบคดลดดวยอตราผลตอบแทน ทไมมความเสยง (risk free rate) หลงปรบความเสยงในแตละชวงเวลา หรอ =

โดย t หมายถงชวงเวลาทเกดกระแสเงนสดนนๆ

= 758/(1.05)1 บาท = 722 บาท

แบบท 2: ปรบความเสยงเชงระบบ (systematic risk) ในอตราผลตอบแทนทใชในการคดลด (discount rate)

อตราผลตอบแทนทใชในการคดลด = 5% + 3% = 8%

มลคาปจจบน (หรอมลคายตธรรม) ของสนทรพย ข

= ผลรวมของประมาณการกระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบคดลดดวยอตราผลตอบแทน (discount rate) ในแตละชวงเวลา หรอ =

โดย t หมายถงชวงเวลาทเกดกระแสเงนสดนนๆ

= 780/(1.08)1 บาท = 722 บาท

ทมา: ดดแปลงโดยอางองจาก IFRS 13 (B27 - B30)

11

ทงน เมอสถาบนการเงนเลอกใชเทคนคใดในการวดมลคายตธรรมแลว ควรใชเทคนคนนอยางสม าเสมอ โดยอาจเปลยนเทคนค (เชน เปลยนจากวธตนทนเปนวธตลาด หรอเปลยนสดสวนการใหน าหนกผลลพธทค านวณได ในแตละเทคนคเพอพจารณาวดมลคายตธรรม) ได หากการเปลยนเทคนคนน สามารถสะทอนมลคายตธรรม ในสถานการณนน ๆ ไดดยงขน เชน กรณทมตลาดใหมเกดขน สภาวะตลาดเปลยนแปลงจากเดม เปนตน

2.4 ขอมลและล าดบการวดมลคายตธรรม

2.4.1 ขอมลทใชในเทคนคการวดมลคายตธรรม (inputs to valuation techniques)

ในการพจารณาเลอกขอมลเพอน ามาใชในเทคนคการวดมลคายตธรรมตามขอ 2.3 นน IFRS 13 ก าหนดใหสถาบนการเงนพจารณาเลอกใชขอมลทสอดคลองกบลกษณะสนทรพยหรอหนสน ซง ผเลนในตลาด (market participant) จะน ามาใชประกอบการท าธรกรรมส าหรบสนทรพยหรอหนสนดงกลาว และไมควรปรบเพม/ลด มลคาสนทรพยหรอหนสนดวยปจจยทไมเกยวของกบลกษณะของสนทรพยหรอหนสน (characteristic of the asset or liability) นน เชน สวนเพมจากการมอ านาจควบคม (control premium) จากการเขาถอหนของบรษทในสดสวนทมสาระส าคญ เปนตน

ทงน IFRS 13 ไดจดประเภทขอมลออกเปน 2 ประเภท ไดแก ขอมลทสามารถสงเกตได จากตลาด (observable input) และ ขอมลทไมสามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable input) ซงตลาด ทสถาบนการเงนอาจน าขอมลมาใชเพออางอง ไดแก ตลาด exchange market6 ตลาด dealer market7 ตลาด brokered markets8 และตลาด principal-to-principal market9

นอกจากน IASB ไดยกเลกขอก าหนดในมาตรฐานการบญชระหวางประเทศฉบบท 39 เรอง การรบรและการวดมลคาตราสารทางการเงน (International Accounting Standard 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement) และมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวางประเทศฉบบท 9 เรอง ตราสารทางการเงน (International Financial Reporting Standard 9 Financial Instruments) 6 IFRS 13 B34: “… exchange market (=) a market in which closing price are both readily available and generally representative of fair value...” (ตลำด exchange market เปนตลำดทมกำรเผยแพรรำคำปดของตรำสำรเปนกำรทวไป ซงรำคำปดดงกลำวสะทอนมลคำยตธรรมของตรำสำรนน เชน ตลำด New York Stock Exchange (NYSE) ตลำด London Stock Exchange ตลำด Euronext ตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย (Stock Exchange of Thailand (SET) เปนตน) อยำงไรกด สถำบนกำรเงนควรพจำรณำถงปจจยสภำพคลองของตรำสำรทมกำรซอขำยในตลำดนนๆ เพอประกอบกำรพจำรณำจดล ำดบกำรวดมลคำยตธรรมดวย 7 IFRS 13 B34:“… dealer market (=) a market in which dealers stand ready to trade (either buy or sell for their own account), thereby providing liquidity by using their capital to hold an inventory of the items for which they make a market…” (ตลำด dealer market เปนตลำดท dealer จะเขำท ำธรกรรมเพอสรำงสภำพคลองในตลำด ดงนน รำคำเสนอซอและรำคำเสนอขำยจงเปนรำคำทสำมำรถเขำถงไดงำยกวำรำคำปด เชน ตลำด National Association of Securities Dealers Automated Quotations (NASDAQ) เปนตน) 8 IFRS 13 B34: “… brokered market (=) a market in which brokers attempt to match buyers with seller but do not stand ready to trade for their own accounting…” (ตลำด brokered market เปนตลำดท broker ท ำหนำจบคผประสงคทจะซอและผประสงคจะขำยเขำดวยกน โดยทมไดเขำท ำธรกรรมซอขำยเองโดยตรง เชน ตลำดในกรณเขำท ำธรกรรมสญญำซอขำยลวงหนำแบบ over-the-counter เปนตน) 9 IFRS 13 B34: “… principal-to-principal market (=) a market in which transactions, both originations and resales, are negotiated independently with no intermediary…” (ตลำด principal-to-principal market เปนตลำดทผซอผขำยตกลงรำคำกนเองอยำงอสระ โดยไมมตวกลำง เชน กรณเครองมอทำงกำรเงนทมกำรออกแบบใหลกคำรำยใดรำยหนงเปนกำรเฉพำะ เปนตน)

12

ทก าหนดใหอางองราคาเสนอซอปจจบน (current bid price) ส าหรบกรณสนทรพยทถอไวหรอหนสนทออกโดยทวไป และราคาเสนอขาย (current ask price) ส าหรบกรณสนทรพยทจะซอหรอหนสนทถอไว โดย IFRS 13 ไดมการอางถงพธปฏบตของสถาบนการเงน จงมการก าหนดใหสถาบนการเงนพจารณาเลอกใชราคาทอยในชวงระหวางราคาเสนอซอและราคาเสนอขายตามลกษณะประเพณปฏบตในแตละตลาด เชน ใชราคาเสนอซอ ครงสดทายส าหรบเงนลงทนในตราสารทนทซอขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เปนตน

2.4.2 ล าดบการวดมลคายตธรรม (fair value hierarchy)

เพอใหการวดมลคายตธรรมมความสม าเสมอ (consistency) และสามารถเปรยบเทยบกน(comparability) ไดยงขน IFRS 13 จงไดก าหนดใหสถาบนการเงนจดล าดบขอมลทน ามาใชประกอบการค านวณมลคายตธรรมตามเทคนคการวดมลคายตธรรม โดยแบงเปน 3 ล าดบตามลกษณะขอมลทน ามาใชในการวดมลคายตธรรม (inputs to valuation techniques) ดงน

(1) ระดบ 1 (level 1): ราคาเสนอซอขาย (quoted price) ในตลาดซอขายคลอง (active market) ของสนทรพยหรอหนสนทมลกษณะเหมอนกน (identical assets or liabilities) ท สถาบนการเงนสามารถเขาถงได ณ วนวดมลคา

ทงน IFRS 13 ใหสถาบนการเงนใชราคาเสนอซอขายดงกลาวเปนมลคายตธรรม โดยไมปรบแกไขดวยปจจยๆตาง เวนแตเมอมเหตการณทท าใหเชอมนไดวาราคาเสนอซอขายดงกลาวไมสามารถสะทอนมลคายตธรรมตามท IFRS 13 ก าหนด เชน มเหตการณส าคญเกดขนหลงจากวนทตลาดปด แตกอนวนทสถาบนการเงนจะวดมลคา เปนตน ซงสถาบนการเงนจะตองพจารณาจดล าดบการวดมลคายตธรรมใหม เชน พจารณาปรบเปนระดบ 2 (level 2) หรอระดบ 3 (level 3) ตามลกษณะขอมลทน ามาใชปรบดวย

(2) ระดบ 2 (level 2): ขอมลทสงเกตไดจากตลาด (observable inputs) ซงนอกเหนอ จากราคาเสนอซอขายตามระดบ 1 (level 1) เชน ราคาเสนอซอขายของสนทรพยหรอหนสนทมลกษณะคลายคลงกน (quoted price for similar assets or liabilities) ราคาเสนอซอขายของสนทรพยหรอ

13

หนสนทมลกษณะเหมอนกนแตอยในตลาดทไมใชตลาดซอขายคลอง หรอขอมลอนทสงเกตไดจากตลาด เชน อตราดอกเบย, implied volatilities, credit spread เปนตน

(3) ระดบ 3 (level 3): ขอมลทไมสามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable inputs) ซงสถาบนการเงนควรใชขอมลดงกลาวใหนอยทสด และพงใชเมอไมสามารถหาขอมลทเกยวของซงสามารถสงเกตจากตลาดได

ทงน ในกรณทสถาบนการเงนใชขอมลทงทสามารถสงเกตไดและไมสามารถสงเกตไดจากตลาดเพอใชในการประเมนมลคายตธรรม ควรพจารณาจดล าดบการวดมลคายตธรรมวาเปนระดบ 2 (level 2) หรอระดบ 3 (level 3) จากระดบความมนยส าคญ (significance) ของการใชขอมลลกษณะดงกลาวตอมลคายตธรรม

2.5 การน ามาประยกตใชเพมเตมส าหรบรายการในงบการเงน (นอกเหนอจากขอ 2.4)

2.5.1 กรณสนทรพยหรอหนสนทางการเงน: ในกรณทสถาบนการเงนบรหารกลมสนทรพย และหนสนทางการเงนในลกษณะยอดธรกรรมสทธ (net exposure) เพอปองกนความเสยงดานตลาด (เชน ความเสยงจากอตราดอกเบย อตราแลกเปลยน เปนตน) หรอความเสยงดานเครดต สถาบนการเงน อาจวดมลคายตธรรมกลมสนทรพยและหนสนทางการเงนดงกลาวในลกษณะยอดธรกรรมสทธได หากเขาเงอนไขตามท IFRS 13 ก าหนด ซงอาจสรปไดดงน

2.5.2 กรณสนทรพยทมใชสนทรพยทางการเงน: ใหพจารณาวดมลคายตธรรม โดยอางองจากความสามารถในการใชงานสนทรพยดงกลาวของผคาในตลาด (market participants) เพอไดรบผลประโยชนเชงเศรษฐกจทดและสงทสด (highest and best use) โดยสถาบนการเงนจะตองพจารณาถงความเปนไปไดทงในเชงกายภาพ กฎหมาย และการเงน (physically possible, legally permissible and financially feasible) ดวย

14

ตวอยางหลกการผลประโยชนเชงเศรษฐกจทดและสงทสด (highest and best use)

สถาบนการเงน ก. มทดนซงอยระหวางเตรยมการปรบปรงเพอท าเปนทท าการสาขา อยางไรกตาม สถาบนการเงนพบวา บรเวณรอบทดนดงกลาวในปจจบนไดเรมมการพฒนาเพอเปนทอยอาศยมากยงขน

ในกรณน สถาบนการเงนจะตองพจารณาวดมลคายตธรรมของทดนดงกลาวโดยอางหลกการผลประโยชนเชงเศรษฐกจทดและสงทสด (highest and best use) ทคาดวาผเลนในตลาด (market participant) จะไดรบ โดยทดนจะมมลคายตธรรมเทากบมลคาทสงกวาเมอเปรยบเทยบระหวางมลคา ยตธรรมของทดนของ 2 กรณ ดงน

2.5.3 กรณหนสนและตราสารทจดเปนสวนเจาของของสถาบนการเงน: ในกรณทสถาบนการเงนไมสามารถหาราคาเสนอซอขาย (quoted price) ของหนสนหรอตราสารทจดเปนสวนของเจาของของสถาบนการเงน ทผเลนในตลาดใชโอนหนสนหรอตราสารทจดเปนสวนของเจาของทเหมอนหรอคลายคลงกนได IFRS 13 ก าหนดใหสถาบนการเงนอางองราคาเสมอนรายการดงกลาวเปนสนทรพยแทนจากมมมองของผเลน ในตลาด (market participant) กได ทงน สถาบนการเงนควรมการพจารณาถงความเสยงจากการทผออก ตราสารไมสามารถปฏบตไดตามสญญาดวย (non-performance risk)

2.6 แนวทางการวดมลคายตธรรม กรณปรมาณการท าธรกรรมลดลงอยางมนยส าคญ

IFRS 13 ก าหนดใหสถาบนการเงนสามารถพจารณาปรบปรงราคาเสนอซอขาย (quoted price) หรอราคาจากการท าธรกรรม (transaction price) ในตลาดได หากเหนวาปรมาณการท าธรกรรมในตลาดดงกลาวลดลงจากปกตอยางมนยส าคญ จนท าใหราคาทไดจากตลาดดงกลาวไมสะทอนมลคายตธรรม ซงสถาบนการเงนอาจพจารณาการลดลงของปรมาณธรกรรมในตลาด ไดจากปจจยในตลาดตาง ๆ เชน สวนตางระหวางราคาเสนอซอและราคาเสนอขาย (bid-ask spread) เพมขนอยางมนยส าคญ การเสนอราคา (price quotation) ระหวางผคา (เชน broker หรอ market-maker) มความแตกตางสง เปนตน

15

2.7 การเปดเผยขอมลการวดมลคายตธรรม

IFRS 13 ไดก าหนดวธและรายละเอยดในการเปดเผยขอมลการวดมลคายตธรรม เพอใหผใช งบการเงนสามารถประเมนวธการและขอมลทใชในการวดมลคายตธรรม ตลอดจนผลกระทบตองบการเงน ของสถาบนการเงนได โดยจ าแนกการเปดเผยขอมลตามลกษณะการวดมลคายตธรรมของรายการดงน 1. รายการ recurring หมายถง รายการทสถาบนการเงนวดดวยมลคายตธรรมทกสนงวดการบญช 2. รายการ non-recurring หมายถง รายการทสถาบนการเงนวดดวยมลคายตธรรมเนองจาก มเหตการณอยางใดอยางหนงเกดขน เชน การควบรวมกจการ เปนตน

ทงน สามารถสรปแนวทางการเปดเผยรายการได ดงน10

รายการทตองเปดเผย Recurring Non-recurring

ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ3 ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ3

มลคายตธรรม ณ วนสนงวดการบญช

เหตผลในการวดมลคายตธรรม

ระดบในล าดบการวดมลคายตธรรม

การโอนเปลยนระหวางระดบ ค าอธบายเกยวกบเทคนคการวดมลคายตธรรม

การเปลยนแปลงการใชเทคนคการวดมลคายตธรรม และเหตผล

ปรมาณขอมลทไมสามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable input) การกระทบยอดตนงวดและปลายงวด ก าไร (ขาดทน) ทยงไมเกดขนจรงจากการวดมลคาใหม ขนตอนและนโยบายในการวดมลคายตธรรม ผลกระทบความออนไหวเชงบรรยายตอการเปลยนแปลงของขอมลทไม

สามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable input)

ผลกระทบความออนไหวเชงปรมาณตอการเปลยนแปลงของขอมลทไม

สามารถสงเกตไดจากตลาด (unobservable input)

เหตผลส าหรบกรณสถาบนการเงนใชสนทรพยทมใชสนทรพยทางการ

เงนแตกตางจากการใชงานสนทรพยเพอไดรบผลประโยชนเชงเศรษฐกจ

ทดและสงทสด (highest and best use)

10

อางองจาก KPMG, 2011, First Impressions: Fair Value Measurement

16

3.1 ผลกระทบเบองตนตอฐานะ ผลการด าเนนงาน และนโยบายการบญชของสถาบนการเงน

ผลกระทบจากการบงคบใช IFRS 13 ของสถาบนการเงน จะขนอยกบลกษณะรายการและธรกรรมทสถาบนการเงนถอหรอมไว และแนวนโยบายในการจดประเภทสนทรพยและหนสนทเกยวของ อยางไรกตาม ในเบองตนอาจสรปลกษณะรายการสนทรพยทสถาบนการเงนอาจไดรบผลกระทบจากการเปลยนแนวทางการวดมลคายตธรรมไดดงน11

ทมา: อางอง website ของธนาคารแหงประเทศไทย (ค านวณเพมเตมโดยส านกนโยบายธรกจและบญช ฝายนโยบายความเสยง)

นอกเหนอจากผลกระทบในเชงปรมาณตองบการเงนและเงนกองทนแลว สถาบนการเงนอาจไดรบผลกระทบจากการเปดเผยขอมลเพมเตมเกยวกบการวดมลคายตธรรมในหมายเหตประกอบงบการเงนดวย โดยเฉพาะรายการทถอวามการวดมลคายตธรรมแบบระดบท 3 (level 3) เนองจากเปนรายการท วดมลคายตธรรมโดยอางองดลยพนจของสถาบนการเงนคอนขางสง 12

11 ผลกระทบขางตนพจารณาเฉพาะรายการทอาจแสดงและวดดวยมลคายตธรรมในภายหลง (subsequent measurement) อยางไรกด ในทางปฏบตแลว สถาบนการเงน อาจตองพจารณารวมผลกระทบจากรายการทวดหรอเปรยบเทยบดวยมลคายตธรรมเมอเรมแรก และรายการทตองพจารณาการดอยคาของสนทรพย หากอางองจากมลคายตธรรมตามมาตรฐาน IFRS 13 ดวย 12 มาตรฐานการบญชไทย ฉบบท 16 เรอง ทดน อาคาร และอปกรณ ก าหนดใหสถาบนการเงนสามารถวดมลคาทดน อาคาร และอปกรณ (หลงจากรบรรายการ) โดยใชวธราคาทน หรอวธการตราคาใหม (มลคายตธรรม ณ วนทมการตราคาใหม หกดวยคาเสอมราคาสะสม และผลขาดทนจากการดอยคาสะสมทเกดขนในภายหลง) กได

3. ผลกระทบตอระบบสถาบนการเงน

สนทรพยของระบบ ธพ. ณ 31 ธ.ค. 54

84%

16%

สนทรพยทตองวดและอาจ เลอกวดดวยมลคายตธรรม

ในวนสนงวดบญช

สนทรพยตราสารอนพนธ

เงนลงทนเพอคา

เงนลงทนเผอขาย

ทดน อาคาร อปกรณ

3%

1%

11%

1%12

17

3.2 ขอควรพจารณาในการก าหนดนโยบาย ขนตอน และแนวทางการด าเนนทเกยวของกบการ วดมลคายตธรรมของสถาบนการเงน

3.2.1 ขนตอนเบองตนทสถาบนการเงนอาจใชในการพจารณาวดมลคายตธรรมตาม IFRS 13

สถาบนการเงนอาจพจารณาวดมลคายตธรรมตาม IFRS 13 หรอพจารณาประเมนผลกระทบเชงระบบและนโยบายบญช หากถอปฏบตตาม IFRS 13 โดยอางองจากขนตอนการวดมลคายตธรรมตาม IFRS 13 เบองตน13 ดงน

13 ดดแปลงโดยอางองจาก Wiley GAAP 2011

18

3.2.2 ขอควรพจารณาในการก าหนดนโยบายและขนตอนการก ากบดแล ควบคม และการบรหารความเสยงทเกยวกบการพจารณาวดมลคายตธรรมตราสารทางการเงน

ในการพจารณาก าหนดแนวนโยบาย ขนตอน และวธปฏบตทเกยวกบการพจารณาวดมลคายตธรรมตราสารทางการเงนนน สถาบนการเงนอาจสามารถอางองขอมลเพมเตมจากบทความเกยวกบแนวทาง ในการวดมลคายตธรรมตราสารทางการเงนของสถาบนการเงน เรอง Supervisory guidance for assessing banks’ financial instrument fair value practices ของ Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) ในป พ.ศ. 2552 ซงสรปสาระส าคญในสวนทเกยวของกบสถาบนการเงน ไดดงน

(1) โครงสรางการก ากบดแลและระบบการควบคมของสถาบนการเงนในการวดมลคายตธรรม

(1.1) สถาบนการเงนควรมการก าหนดโครงสราง ขนตอนในการก ากบดแล ตลอดจนการควบคมตางๆ ทเกยวของกบการวดมลคายตธรรมส าหรบตราสารทางการเงนทกประเภททสถาบนการเงนก าหนดใหวดดวยมลคายตธรรมตามแนวทางการบรหารความเสยงหรอการรายงานทางการเงน อยางเพยงพอ เหมาะสม และสอดคลองกบแนวนโยบายการจดการและการบรหารความเสยง

(1.2) สถาบนการเงนควรมศกยภาพและความสามารถในการวดและทดสอบความถกตองในมลคายตธรรมตราสารทางการเงนทถอหรอมไวได ทงในชวงเวลาปกตและชวงวกฤต

(1.3) สถาบนการเงนควรมนโยบายในการจดประเภทตราสารทางการเงนในงบแสดงฐานะทางการเงนทเหมาะสม และสอดคลองกบหลกเกณฑการก ากบดแลของหนวยงานทางการทเกยวของ หลกการบญช และแนวทางการบรหารความเสยง ตลอดจนความสามารถในการวดมลคายตธรรมของสถาบนการเงน

(2) แนวทางการบรหารความเสยงและการรายงานการวดมลคายตธรรม

(2.1) สถาบนการเงนควรมขนตอนในการจดท าและทดสอบความถกตองของแบบจ าลองหรอวธทใชในการวดมลคายตธรรมทเหมาะสม

(2.2) ในการพจารณาประกอบการค านวณมลคายตธรรมของตราสารทางการเงน สถาบนการเงนควรอางองขอมลทสามารถเชอถอไดและมความเกยวของกบการวดมลคายตธรรมเปนหลก

(2.3) สถาบนการเงนควรมขนตอนในการพจารณาปรบมลคายตธรรมของตราสาร ทางการเงนทสอดคลองตามแนวทางการบรหารความเสยง หลกเกณฑการก ากบดแลของหนวยงานทางการ และหลกการบญชตามความเหมาะสมในแตละสถานการณ

(2.4) สถาบนการเงนควรมขนตอนในการประเมนความไมแนนอน (valuation uncertainty) ทเกดจากการวดมลคายตธรรมทชดเจน ตลอดจนสอสารใหกรรมการและผบรหารระดบสง ของสถาบนการเงนไดรบทราบ

(2.5) สถาบนการเงนควรแสดงขอมลทางเงนตอบคคลภายนอกอยางโปรงใส ทนตอเหตการณ และเปนขอมลทมความเชอถอได ตลอดจนตรงกบความตองการและมประโยชนในการตดสนใจของผใชงบการเงน

19

Basel Committee on Banking Supervision (Bank for International Settlements), 2008, Fair value measurement and modeling: An assessment of challenges and lessons learned from the market stress.

Basel Committee on Banking Supervision (Bank for International Settlements), 2009, Supervisory guidance for assessing banks’ financial instrument fair value practices

Deloitte, IFRS 13 Fair Value Measurement, http://www.iasplus.com/standard/ifrs13.htm, retrieved on August 15, 2011

Ernst & Young, 2011, Fair value measurement guidance converge, IFRS Developments, May 2 2011

Financial Crisis Advisory Group, 2009, Report of Financial Crisis Advisory Group on July 28, 2009

International Accounting Standard Board, 2011, International Financial Reporting Standard 13 Fair Value Measurement

KPMG, 2011, First Impressions: Fair Value Measurement

PriceWaterhouseCoopers, 2011, Straight away IFRS bulleting from PwC

เอกสารอางอง

20

คณะผจดท า

นางทองอไร ลมปต นายสมบรณ จตเปนธม นางสาวปรยานช จงประเสรฐ นางวเรขา สนตะพนธ นางสาวเขมวนต ศรสวสด นางสาวพรสร กงววรรธน นางสาวชลกร ตนตวณชชานนท นางสาวกมลทพย เหลาทรพยเพมพล นางสาวไพลน ตรงเมธรตน นางสาวชลดา แทงเพชร ทงน คณะผจดท าใครขอขอบพระคณ คณสมบรณ ศภศรภญโญ และ ดร.ศภมตร เตชะมนตรกล กรรมการ ในคณะกรรมการก าหนดมาตรฐานบญชของสภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ ส าหรบความเหนและขอเสนอแนะตอบทความฉบบน