รายงาน

เร อง...เกษตรแบบผสมผสาน

จดท าโดย

นางสาว ลกขณา ตรงตอกจ

ช น ม. 5 เลขท

น าเสนอ

คร โสภณ สหะอ าไพ

โรงเรยนดาราพทยาคม

การประกอบอาชพการเกษตรไมวาจะเปนการปลกพชหรอเลยงสตว มกจะมปญหาทางดานตนทนการผลต ทมมลคาสงในขณะทการขายผลผลตทาง การเกษตรสวนใหญมกไมไดราคาดเทาทควร เกษตรกรสวนใหญจงประสบปญหา ทางดานรายได จากการผลตไมคมทนหรอไดก าไรนอย ฐานะของเกษตรกรสวนใหญ จงไมมนคงยากจนและมหนสน เกษตรกรหลายรายจงไดพยายามดนรนหาวธการ ชวยตวเองใหพนจากปญหาน โดยการลดตนทนการผลตใหต าลง ซงพบวาหาก ผสมผสานกจกรรมทางดานการเกษตรหลายกจกรรมเขาดวยกน จะสามารถลด ตนทนการผลตของผลผลตบางอยางลงไดอยางมาก โดยการใชผลพลอยไดจาก กจกรรมหนงไปเปนปจจยการผลตของอกกจกรรมหนงได ท าใหระบบการผลต โดยรวมมตนทนลดลงดงกลาวน หลกการเกษตรแบบผสมผสานเปนเรองทเกษตรกรรจกวธการนมานานแลว แตการน าไปใชในทางปฏบตในบานเรายงมอยในวงจ ากด เนองจากปจจยหลายอยาง ซงจะไมขอกลาวในทน การเกษตรแบบผสมผสานระหวางการเลยงปลารวมกบ การปลกพช การเลยงปลาในนาขาว หรอการเลยงปศสตว เชน สกร เปด ไก และการเลยงปลารวมกบปลา กเชนกน เกษตรกรไดปฏบตกนมานานนบศตวรรษแลว ทงในประเทศไทยและตางประเทศ เชน จน ไตหวน ฮองกง ญป น รวมทงบางประเทศ ในยโรปตะวนออกเชน ฮงการ ดวยประเทศเหลาน ตางยอมรบวาระบบการผลต สตวน าและสตวบกทผสมผสานกนน เอออ านวยประโยชนใหแกกนและกนเปน อยางด นบเปนระบบการผลตทางการเกษตรทมประสทธภาพสงมากระบบหนง เทาทมมา

สารบญ

หวขอ หนาท

เกษตรแบบผสมผสาน 1 - 2

ความส าคญของการท าการเกษตรแบบผสมผสาน 3

ผลทเกดจากการท าเกษตรแบบผสมผสาน 4

ผลในระดบชาต 5

ประโยชนทไดรบของระบบเกษตรผสมผสาน 6

เกษตรผสมผสานในรปแบบเศรษฐกจพอเพยง 7

ความร คณธรรม 8-9

อางอง

เกษตรแบบผสมผสาน (Integrated Farming)

การ เกษตรแบบผสมผสาน เปนระบบเกษตรกรรมแบบดงเดมทมการผสม กลมกลน และเกอกลซงกนและกนตามธรรมชาต มตวอยางใหเหนในหลายประเทศทวโลก เชน ใน ประเทศจน มการเลยงสกรผสมผสานกบการเลยงสตวน า และในประเทศญป น มการเลยงปลาในนา ขาว เปนตน ส าหรบประเทศไทยในอดต ไมมระบบการเกษตรแบบผสมผสานทชดเจนนก ระบบการเกษตรดงเดมของไทยนาจะใกลเคยงกบระบบทเรยกวา “ไรนาสวนผสม” เนองจากเปน ระบบการเกษตรทมเปาหมายเพอการยงชพ หรอเพอลดความเสยงจากราคาผลผลตทไมแนนอน เปนหลก มการปลกพชและเลยงสตวหลายๆ อยางรวมอยในพนทเดยวกนส าหรบใชบรโภคใน ครอบครว แตมไดดการใหกจกรรมการผลตผสมผสานเกอกลกนเพอลดตนทนการผลตและ ใช ประโยชนจากทรพยากรยางสงสดเหมอนการเกษตรแบบผสมผสาน ไรนาสวนผสมอาจมกลไกการ เกอกลกนจากกจกรรมการผลตไดบางแตกเพยงเลกนอย และเปนกลไกทเกดเอง

การ เลยงปลาในนาขาวและการเกษตรแบบผสมผสานเปนองคประกอบส าคญ ประการหนงของพฒนาการและการกอตวของขบวนการเกษตรกรรมยงยนใน

สงคมไทย โดยในชวง ปลายทศวรรษ 2520 ภาคอสานประสบปญหาภยแลงและประสบปญหาขาดแคลนอาหาร จงเรมม การเลยงปลาในนาขาวนกพฒนาได คนพบรปแบบและเทคนคการเกษตรอนๆ อก เชน รปแบบ การเกษตรแบบสมผสานของมหาอย สนทรธย ซงเปนการประยกตรปแบบการท าสวนยกรองแถบ

ภาคกลางไปพฒนาเปนระบบเกษตรแบบผสมผสานทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คอ จงหวดสรนทร โดยเรมจากการสรางสระเกบน าในไรนา จากนนจงคอยๆ พฒนามาปลกพชและเลยงสตวชนดตางๆ อยางชาๆ จนกระทงกจกรรมการผลตตางๆ ไดเขาสระบบผสมผสานอยางเตมรปแบบเมอประมาณป พ.ศ. 2516 ทงน

การเกษตรแบบผสมผสานเรมขยายตวตงแตป พ.ศ. 2528 เปนตนมา

การเกษตรแบบผสมผสาน เปน การจดระบบของกจกรรมการผลตในไรนา ไดแก พช สตว ประมง ใหมการผสมผสานอยางตอเนองและเกอกลในการผลตซงกนและกน โดยการใช ทรพยากรทมอยในไรนา เชน ดน น า แสงแดดอยางเหมาะสมเกดประโยชนสงสด มความสมดลย ของภาพแวดลอมอยางตอเนองและเกดผลในการเพมพนความอดมสมบรณของ ทรพยากร ธรรมชาตดวย

โดยเนอหาสาระของเกษตรแบบผสมผสานม 4 ประการคอ

1. ประกอบดวยกจกรรมการผลตตงแต 2 ชนดขนไป อาจเปนการผสมผสาน ระหวางพชกบพช สตวกบสตว หรอสตวกบพช

2. กจกรรมการผลตแตละชนดจะตองเกอกลกนเปนวงจร โดยพจารณาจาก การหมนเวยนการใชประโยชนเกยวกบอาหาร อากาศและพลงงาน

3. กอใหเกดประโยชนสงสดทงตอมนษยและสงแวดลอม

4. ใชแรงงานคนเปนหลก โดยเปนแรงงานทมอยภายในครอบครว ครอบครวเกษตรกรตองมความใจเยนและเขาใจ มความอดทนมมานะในการท ากจกรรมอยาง ตอเนองตลอดทงป ซงตางจากทเคยท าในการปลกพชเชงเดยวทท าเสรจแลวกเสรจเลย แตการท า เกษตรแบบผสมผสานตองใหเวลาท ากจกรรมตางๆ อยางตอเนอง

ประเภทของระบบเกษตรแบบผสมผสาน มดงน 1. แบบดงเดม เปนประเภททมการผลตเพอกนเพอใชเปนหลกในครวเรอนหรอชมชน เชน การปลกพชเลยงสตว เลยงปลา เพยงเพอประโยชนส าหรบใชหรอบรโภคใน ครวเรอนเทานน

2. แบบกงการคา เปนประเภททเกษตรกรผลตสนคาการเกษตรชนดเดยวซง อาจจะเปนขาวหรอพชไรกตาม โดยผลตเพอเปนอาหารและเปนรายไดหลก แตเนองจากการผลตม ความเสยงในดานความแปรปรวนของสภาพแวดลอมเกดการระบาดของศตรพช ความไมแนนอน ของราคาผลผลต จงหนมาด าเนนการผลตในระบบเกษตรแบบผสมผสานซงเปนวธหนงทสามารถลด ความเสยงได

3. แบบเชงการคา เปนประเภททเหมาะสมกบเกษตรกรกาวหนาซงม ประสบการณและความสามารถในการผลตเปนแบบการคา เชน สามารถผลตพชและมตลาดรองรบ ทแนนอน

ความส าคญของการท าเกษตรแบบผสมผสาน 1. เกษตรกรพงพาตนเองไดโดยไมจ าเปนตองกยมเงนมาลงทน เมอสภาวะ ราคาพชผลผนแปรเกดหนสน เกษตรกรสามารถน าเอาปจจยการผลตทมอยในทองถนมาใชใหเกด ประโยชนสงสดโดยไมเสยเงนทองซอมา เมอลดรายจาย เพมรายได เกษตรกรกสามารถอยได ยนอยบนขาของตวเองโดยมปจจยพนฐานส าหรบด ารงชพทผลตไดเอง กสามารถมความสขไดอยาง ยงยน

2. เพอเพมผลผลตตอพนทโดยมการจดการเรองทน ทดน และแรงงานอยาง มประสทธภาพ กอใหเกดผลผลตตอหนวยการผลตสง เชน การเลยงปลาในนาขาว ท าใหไดทงพช ผลผลตขาวและปลา ในพนทเดยวกน

3. สรางเสถยรภาพและความยงยน ทงทางเศรษฐกจและสภาพแวดลอมให เกดขนในไรนาและครอบครวการเกษตร

4. เกษตรแบบผสมผสานลดความเสยงในการผลต ในดานการผลตทอาจ เสยหาย หรอความไมแนนอนและเสยเปรยบเรองราคา ตลอดจนไมแนนอนของดนฟาอากาศ

5. ปรบปรงสภาพแวดลอมทเสอมโทรมใหกลบคนสสภาพทอดมสมบรณได เพราะการปลกไมยนตนไมวาจะเปนไมผลหรอไมใชสอยในระบบเกษตรแบบผสมผสาน จะชวยใหเกด ความรมเยน มลสตวจะเปนป ยแกพช เศษพชเปนอาหารสตวและท าป ยอนทรย

6. เกษตรกรมงานท าตลอดป จะชวยแกปญหาการอพยพแรงงานจากชนบท เขาส

เมอง ตดปญหาการขายแรงงาน การกออาชญากรรม การคามนษย เปนตน

7. ลดการใชพลงงานในการเกษตรลง เพราะปจจยการใชพลงงานสามารถ จดหาไดจากผลพลอยไดจากผลผลตในไรนา เชน กาซชวภาพ ป ยอนทรย ป ยหมกและไมใชสอยท เกดจากไมโตเรวตาง ๆ แรงงานจากสตวเลยง เชน วว ควาย

8. รกษาสภาพทางนเวศวทยา การท าเกษตรแบบผสมผสานเปนการเพมพน ความอดมสมบรณใหกบคน รกษาความสมดลยใหกบสภาพแวดลอมซงความสมดลยจะเกดขนเอง ตามธรรมชาต เชน กาซไนโตรเจนในธรรมชาตจะถกเปลยนเปนอนทรยวตถโดยจลนทรยทอาศย อย ในรากพชตระกลถวและสาหรายสเขยวแกมน าเงน จนท าใหไนโตรเจนทอยในรปทพชจะสามารถ น าไปใชประโยชนได สวนธาตอาหารอนๆ พชสามารถสะสมพลงงานแสงแดดในรปของเนอไม อาหารและโปรตน เศษซากพชทรวงหลนบนพนดนจะเนากลายเปนอาหารพช

ผลทเกดจากการท าการเกษตรแบบผสมผสาน 1. ผลระดบครวเรอน

1.1 ยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ท าตามก าลงและศกยภาพแหงตน เนนการพงตนเองในทกๆ ดาน สามารถอมชตวเองได ใหมความพอเพยงกบตวเอง (Self Sufficiency) ซงสามารถด ารงอยไดโดยไมตองพงพาปจจย ภายนอก 1.2 สรางเสถยรภาพ (Stability) และความยงยน (Sustainability) ทงทางเศรษฐกจและทางสภาพแวดลอมใหเกดขนในไรนาและครอบครวของเกษตรกร 1.3 เพมผลผลตตอหนวยการผลต (ทดน แรงงานและทน)

1.4 ปรบปรงคณภาพทางโภชนาการ และคณภาพของประชากรใน ทองถนใหดข นเพราะมอาหารครบตามตองการทกหม เชน แปง น าตาล โปรตน และเกลอแร ทไดจากผลผลตในไรนา 1.5 เพมประสทธภาพของการใชพลงงานใหสงขน เพราะไมมเศษเหลอ แมแตมลสตวกสามารถน ามาใชผลตพลงงานและป ยได 1.6 ปรบปรงสภาพแวดลอมในระดบไรนาใหดข น มสภาพเกอกลกนและ กนอยางยงยน 1.7 รกษาสถานะของมาตรฐานการครองชพโดยการพงพาตนเองเพอ สามารถยงชพอยไดโดยไมตองพงพาการกยมเงน หรอซอปจจยในการด ารงชพดวยเงนสดราคาแพง

2. ผลในระดบชาต

2.1 ชวยลดพลงงานในการเกษตรลง เพราะสามารถหาไดจากผลพลอยได จากการผลตในไรนามาทดแทน เชน กาซชวภาพ ป ยอนทรยทเกดจากพช ไมใชสอยจากการ ปลกไมยนตนโตเรว แรงงานจากสตว 2.2 การใชแรงงานตอเนองตลอดทงปในระบบเกษตรแบบผสมผสานจะ ชวยแกปญหาการเคลอนยายถนฐานเขามาขายแรงงานในเมอง 2.3 ปรบปรงสภาพแวดลอมทเสอมโทรมใหกลบคนสสภาพอดมสมบรณ

ความ พอเพยงนมไดหมายถงสงคมเกษตรกรเทานน แตยงเปนแบบอยางทดทจะใหผคนในประเทศ ทกสาขาอาชพ ยดเปนแนวปฏบตด ารงชวตอยางมคณคาและยงยน

ประโยชนทไดรบของระบบเกษตรผสมผสาน

=

ระบบเกษตรผสมผสานเปนรปแบบหนงของระบบเกษตรกรรมทมกจกรรมตงแต 2 กจกรรมขนไปในพนท เดยวกนและกจกรรมเหลานจะม

การเกอกลประโยชนซงกนและกนไมทางใดกทางหนง ดงนนจงเปนระบบทน าไปส การเกษตร แบบยงยน (Sustainable Agriculture) จง

กอใหเกดผลดและประโยชนในดานตาง ๆ ดงตอไปน

1. ลดความเสยงจากความแปรปรวนของสภาพลม ฟา อากาศ

2. ลดความเสยงจากความผนแปรของราคาผลผลต

3. ลดความเสยงจากการระบาดของศตรพช

4. ชวยเพมรายไดและกระจายรายไดตลอดป

5. ชวยกอใหเกดความหลากหลายทางชวพนธ (Species Diversity)

6. ชวยกระจายการใชแรงงาน

7. ชวยกอใหเกดการหมนเวยน (Recycling) ของกจกรรมตาง ๆใน

ระดบไรนา

8. ชวยใหเกษตรกรมอาหารเพยงพอตอการบรโภคภายใน

ครวเรอน

9. ชวยท าใหคณภาพชวตของเกษตรกรดข น

เกษตรผสมผสานในรปแบบเศรษฐกจพอเพยง การจะเปนเสอนนไมส าคญ ส าคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกนนนหมายความวา อมช

ตวเองได ใหมพอเพยงกบตวเอง.....

.....ความพอเพยงน ไมไดหมายความวาทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตว จะตองทอผา ใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอ าเภอจะตองมความพอเพยงพอสมควร บางสง บางอยางทผลตไดมากกวาความตองการกขายได แตขายในทไมหางไกลเทาไร ไมตองเสยคาขนสงมาก นก อยางนทานนกเศรษฐกจตางๆ กมาบอกวาลาสมย จรงอาจลาสมย คนอนเขาตองมการเศรษฐกจท

ตองมการแลกเปลยน เรยกวา เปนเศรษฐกจการคา ไมใชเศรษฐกจพอเพยง เลยรสกวาไมหรหรา แต

เมองไทยเปนประเทศทมบญอยวา ผลตใหพอเพยงได......

.....ถาสามารถทจะเปลยนไป ท าใหกลบเปนเศรษฐกจแบบพอเพยงไมตองทงหมดแมแตครงกไม ตองอาจสกเศษหนงสวนส กจะสามารถอยได การแกไขอาจจะตองใชเวลาไมใชงายๆ โดยมากคนก

ใจรอนเพราะเดอนรอนแตถาท าตงแตเดยวนกสามารถทจะแกไขได..... จากพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทพระราชทานเนองในวโรกาสวนเฉลม

พระชนพรรษา ณ ศาลาดสตดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต เมอวนท 4 ธนวาคม 2540 นน

เปนแนวพระราชด ารทไดพระราชทานเปนปรชญาในการด ารงชวตทยดหลกความพอเหมาะ พอด ม เหตผล และความไมประมาท ซงพระองคทรงถอปฏบตดวยพระองคเองอยางตอเนองยาวนาน

ด ารงชวตเปนแบบอยางไดสมบรณ อกทงไดพระราชทานพระราชด ารใหแกคนไทยน าไปปฏบตตงแตป

2517 จนถงปจจบน ซงแนวทางปฏบตดงกลาวหลายหนวยงานทงภาครฐ เอกชน และประชาชนได น าไปปรบใช และประสบผลส าเรจมาแลวอยางมากมาย

ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง เปนเศรษฐกจทพงพาตวเองได ใหมความเพยงพอกบตวเองอยไดโดยไมตองเดอนรอน โดย ตองสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดกอน คอ ตงตวใหมความพอกนพอใช ไมมงหวงจะทมเท

สรางความเจรญ ยกเศรษฐกจใหรวดเรวแคเพยงอยางเดยว เพราะผทมอาชพและฐานะเพยงพอจะ พงตนเองยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนา และฐานะทางเศรษฐกจสงขนไปตามล าดบตอไปได

แนวคดของเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เปนการพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและ ความไมประมาท โดยค านงถง ความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว

ตลอดจนใชความร ความอดทน และคณธรรม ประกอบการวางแผนการตดสนใจและการกระท า ซงม ค านยามและสรปเปนภาพรวม ดงน

มภมคมกน

พอประมาณ

มเหตผล ทางสายกลาง

ความร คณธรรม � ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมมากและไมนอยเกนไป โดยไมเบยดเบยน

ตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

� ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนนจะตองเปนไป

อยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการ กระท านนๆ อยางรอบคอบ

� การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลง ดานตางๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทง ใกลและไกล � เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน

มาพจารณาใหเชอมโยงกนเพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต � เงอนไขคณธรรม หมายถง ความตระหนกในคณธรรม ความซอสตย อดทน และมความ เพยรในการใชสตปญญาในการด าเนนชวต

สรปแนวคดเศรษฐกจพอเพยง น าส

ชวต / เศรษฐกจ / สงคม / สงแวดลอม

สมดล / มนคง / ยงยน

หลกของความพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง หมายถง ความพอเพยง ดงน

1. พอเพยงส าหรบทกคน ทกครอบครว ไมใชเศรษฐกจแบบทอดทงกน

2. จตใจพอเพยง ท าใหรกและเอออาทรคนอนได คนทไมรจกพอจะรกคนอนไมเปน

3. สงแวดลอมพอเพยง การอนรกษและเพมพนสงแวดลอมท าใหยงชพและท ามาหากนได

เชน ท าเกษตรผสมผสาน ไดทงอาหารและสงแวดลอม

4. ชมชนเขมแขงพอเพยง การรวมตวกนเปนชมชนทเขมแขงจะท าใหสามารถแกปญหาตางๆ ได เชน ปญหาสงคม ความยากจน สงแวดลอม

5. ปญญาพอเพยง มการเรยนรรวมกนในการปฏบตและปรบตวไดอยางตอเนอง

6. อยบนพนฐานวฒนธรรมพอเพยง เพราะวฒนธรรม คอ วถชวตของกลมชนทสมพนธอย กบสงแวดลอมทหลากหลาย เศรษฐกจควรสมพนธและเตบโตขนจากรากฐานทาง วฒนธรรม จงจะมนคง

7. มความมนคงพอเพยง ท าใหเกดความสขอบอน มก าลงใจในการด าเนนชวตไมใช เปลยนแปลงไปมาอยางกะทนหนจนรบไมได สขภาพจตเสย เครยดรนแรงจนคดฆาตวตาย หรอหนไปสอบายมข

เอกสารอางอง

กรมสงเสรมการเกษตร : เศรษฐกจพอเพยงภาคการเกษตร. 2550 . กรมสงเสรมการเกษตร

กรมประมง : การเลยงปลาแบบผสมผสาน . 2545 . โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด

http : oard 3 kk.dyndns.org

http : www2.doae.go.th__