ประโยค๘ ปรมตฺถม ฺ นามชสาย วิสุิิมคทธ คสวณฺ มหาฎีณนาย … · [๒] โยนิโสติ

ประโยค๘ - ปรมตถมชสาย นาม วสทธมคคสวณณนาย มหาฎกาสมมตาย (ทตโย ภาโค) - หนาท 1

ปรมตถม ชสาย นาม วสทธมคคสวณณนาย มหาฏกาสมมตาย ทตโย ภาโค ------------- อนสสตกมมฏานนทเทสวณณนา [๑] อโตต เทวตานสสตยา ฯ สา ห ฉส อนสสตส สพพปจฉา นททฏตตา อาสนนา ปจจกขา จ ฯ อนนตรายาต ตทนนตร อททฏตตา วตต ฯ มรณสส สต มรณสสตต มรณนตาว ทสเสต ตตถ มรณนตอาท วตต ฯ กาม เจตถ ขนธาน เภโท ชรามรณ ทวห ขนเธห สงคหตนต๑ วจนโต จต ขนธาน วนาโส มรณนต วตตพพ วเสสโต ปน ต ชวตนทรยสส วนาสภาเวน กมมฏานกาน ปจจปฏาตต ชวตนทรยสส อปจเฉโทต วตต ฯ เตเนวาห นทเทเส กเฬวรสส นกเขโป ชวตนทรยสส อปจเฉโทต ฯ ตตถ เอกภวปรยาปนนสสาต เอเกน ภเวน ปรจฉนนสส ฯ ชวตน- ทรยสส อปจเฉโทต ชวตนทรยปปพนธสส วจเฉโท อายกขยาท- วเสน อนตรธาน ฯ สมจเฉทมรณนต อรหโต สนตานสส สพพโส อจเฉทภต มรณ ฯ สงขาราน ขณภงคสงขาตนต สงขตธมมาน ๑. อภ. ธา. ๓๖/๑๔ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อทยวยปรจฉนนสส ปวตตกขณสส ภงโค นโรโธต สงข คต ฯ ขณกมรณนต ยถาวตตกขณวนต ตสมเยว ขเณ ลพภมาน มรณ ฯ ย ขนธปปพนธ อปาทาย รกขาทสม า ตสม อนปจฉนเนป อลลตาทวคมน นสสาย มตโวหาโร สมมตมรณ ฯ น ต อธ อธปเปตนต ต สมจเฉทขณกสมมตมรณ อธ มรณานสสตย นาธปเปต ฯ อพาหลลโต อนปฏหนโต อสเวควตถโต จาต อธป- ปาโย ฯ อธปเปต สตยา อารมมณภาเวน ฯ อายอาทน ขยกาเล มรณ กาลมรณ ฯ เตส อปรกขณกาเล มรณ อกาลมรณ ฯ กาลมรณ ป กขเยนาต อท ยถาธการสมปตตภววเสน วตต ฯ วปตตภววเสน ปน ปาปกขเยนาต วตตพพ ฯ อายสนตานก- ปจจยสมปตตยาต อายปปพนธสส ปวตตาปนกาน อาหาราทปจจ- ยาน สมปตตย ฯ วปกกวปากตตาต อตตโน พลานรป ทาตพพ- วปากสส ทนนตตา ฯ คตกาลาหาราทสมปตตยา อภาเวนาต เทวาน วย คตสมปตตยา ปมกปปยาน วย กาลสมปตตยา อตตรกรกาทน วย อาหารสมปตตยา อภาเวน ฯ อาทสทเทน อตสกกโสณตาท ปรคคยหต ฯ อชชตนกาลปรสาน วยาต วยสทโท อฏาเน โต ฯ อชชตนกาลปรสาน วสสสตมตตปรมาณสส วย อายโน ขยวเสนาต โยชนา ฯ เอว ห อนาคเตป ปรมายโน สงคโห กโต โหต ฯ อตเต ปน คตสมปตตยา วย กาลาหาราทสมปตตยา ภาเวน อเนกวสสสหสสปรมาโณป อาย อโหส ฯ อย จ วภาโค


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วตตมานสส อนตรกปปสส วเสน วตโตต ทฏพพ ฯ กลาพราชา- ทนนต อาทสทเทน นนทยกขนนทมาณวกาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ ต สพพมปต ย กาลมรณ อกาลมรณ ตตถาป ป กขยมรณ อายกขยมรณ อภยกขยมรณ อปกกมมรณนต วตตปปเภท มรณ ต สพพมป ฯ [๒] โยนโสต อปาเยน ฯ มนสกาโรต มรณารมมโณ มนสกาโร ฯ เยน ปน อปาเยน มนสกาโร ปวตเตตพโพ ต พยตเรกมเขน ทสเสต อโยนโส ปวตตยโตตอาท วตต ฯ ตตถ อโยนโส ปวตตยโตต อนปาเยน สต สเวค าณ จ อนปฏ- เปตวา มรณ อนสสรโต ฯ ตเทต สพพมปต โสกปามชชาน อปปชชน สเวคสส อนปปชชน สนตาสสส อปปชชน จ ยถากกม สตสเวคาณวรหโต โหต ฯ โย ห มรณ นาเมต ชาตสส เอกนตกนต ปณฑตาน วจน สรต ตตถ สเวคชาโต โหต สมปชาโน จ ตสส อฏชนมรณาทนมตต โสกาทโย อโน- กาสาว ฯ ตสมาต ยสมา อโยนโส มนสการ ปวตตยโต เอเต โทสา ตสมา ฯ ตตถ ตตถาต อร สสานาทส ฯ หตมตสตเตต โจราทห หเต สรเสน มเต จ สตเต ฯ ทฏปพพา สมปตต เยส เต ทฏปพพสมปตต เตส ทฏปพพสมปตตน ฯ โยเชตวาต อปฏเปตวา ฯ เอกจจสสาต ตกขนทรยสส าณตตรสส ฯ


วสทธมคค สวณณนาย วธกปจจปฏานโตต ฆาตกสส วย ปฏปฏอปฏานโต อาสนนภาวโต ฯ สมปตตวปตตโตต อาโรคยาทสมปตตน วย ชวตสมปตตยา วปชชนโต ฯ อปสหรณโตต ปเรส มรณ ทสเสตวา อตตโน มรณสส อปนยนโต ฯ กายพหสาธารณโตต สรรสส พหน สาธารณภาวโต ฯ อายทพพลโตต ชวตสส ทพพลภาวโต ฯ อนมตตโตต มรณสส ววฏ ตนมตตาภาวโต ฯ อทธานปรจเฉทโตต กาลสส ปรฉนนภาวโต ฯ ขณปรตตโตต ชวตกขณสส อตตร- ภาวโต ฯ [๓] วธกปจจปฏานโตต เอตถ วยสทโท ลตตนททฏโต ทสเสนโต วธกสส วย ปจจปฏานโตต วตวา ตเมวตถ ววรนโต ยถา หตอาทมาห ฯ ตตถ หรายมาโนต อาคเรนโต ปหรณาการ กโรนโต ฯ ปจจปฏ โตว อปคนตวา โต สมเปเอว ฯ ชรามรณ คเหตวาว นพพตตนต ยถา อหจฉตตกมกล ปสวรหต น โหต เอว สตตา นพพตตา ชรามรณวรหตา น โหนตต เอตตเกน อปมา ฯ อหจฉตตกมกล กทาจ กตถจ ปสวรหตมป ภเวยย สตตา ปน กถ จป ชรามรณวรหตา น โหนตต ฯ ขณกมรณ ตาว อปมาภาเวน ทสเสตวา อธาธปเปต มรณ ทสเสต ตถา หตอาท วตต ฯ อถวา ฯ ยทเม สตตา ชรามรณ คเหตวาว นพพตตนต นพพตต- สมนนตรเมว มรตพพนต โจทน สนธายาห ตถา หตอาท ฯ อวสส มรณโตต อวสส มรตพพโต เอกนเตน มรณสภาวโต วา ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปพพเตยยาต ปพพตโต อาคตา ฯ หารหารนต ปวาเห ปตตสส ตณปณณาทกสส อตวย หรณสลา ฯ สนทเตวาต สวตเอว ฯ วตตเตวาต ปวาหวเสน วตตตเอว น ตฏต ฯ ยเมกรตตนต ยสส เอกรตตย ฯ ภมมตเถ อปโยควจน ทฏพพ อจจนตสโยเค วา ฯ ปมนต สพพปม ปฏ- สนธกขเณ ฯ คพเภต มาตกจฉย ฯ มาณโวต สตโต ฯ เยภยเยน สตตา รตตย ปฏสนธ คณหนตต รตตคคหณ ฯ อพภฏ โตวาต อฏ ตอพโภ วย ฯ อภมขภาเวน วา อฏ โตว มรณสสาต อธปปาโย ฯ โส ยาตต โส มาณโว ยาต ปมกขณโต ปฏาย คจฉเตว ฯ ส คจฉ น นวตตตต โส เอว คจฉนโต ขณมตตมป น นวตตต อ ทตถ มรณเยว อปคจฉต ฯ กนนทนนต ปพพตโต ปตตาน ขททกนทน ฯ ปาโต อาโปรสาน- คตพนธนานนต ปรมทวเส ทวา สรยสนตาเปน อนโต อนปวสตวา ปน รตตย พนธนมล อปคเตน อาโปรเสน ตนตสถลพนธนตาย ปาโต อาโปรสานคตพนธนาน ฯ [๔] อจจยนตต อตกกมนต ฯ อปรชณตต นรชฌต ฯ อทกเมว โอทก อทโกฆ วา ฯ ยสมา อจจยนต อโหรตตา ตสมา ชวต อปรชฌต ฯ ยสมา ชวต อปรชฌต ตสมา อาย ขยต มจจาน ฯ ปตนโตต ปปตนโต ภย สามกาน รกเข เปตวา กมเม วนย ชตกามาน เหฏา ปวฏาน วา ฯ อคคมน ปต


วสทธมคค สวณณนาย อคคมนนมตต ฯ ม อมม มา นวารย ปพพชชายาต อธปปาโย ฯ โกจ มตตมขสตต รนธคเวส สห วตตมาโนป น หเนยย อยมปน เอกเสน หนตเยวาต ทสเสต สห ชาตยา อาคตโตต วตวา ชวตหรณโต จาต วตต ฯ นนต สมปตต ฯ สขต ทพพสทเสห โภเคห อธปเตยเยน จ สขสมงค ฯ เทหพนเธนาต สรเรน ฯ อโสโกต อโสกมหา- ราชา ฯ โสกมาคโตต โสจตพพต คโต ฯ อาโรคยโยพพนาน พยาธชราปรโยสานตา ชวตสส มรณปรโยสานตาย อทาหรณวเสน อานตา ปจจยภาควเสน วา ฯ โลโกเยว โลกสนนวาโส ยถา สตตาวาสาต ฯ สนนวสตพพตาย วา สตตนกาโย โลกสนนวาโส ฯ อนคโตต อนพนโธ ปจจตถเกน วย ฯ อนสโฏต อนปวฏโ อปวเสน วย ฯ อภภโตต อชโฌตถโฏ มททหตถห วย ฯ อพภาหโตต ปหโฏ ภเตห วย ฯ [๕] เสลาต สลามยา น ปสอาทมยา ฯ วปลาต มหนตา อเนกโยชนายามวตถารา ฯ นภ อาหจจาต วปลตตาเอว อากาส อภวหจจ สพพทสาส ผรตวา ฯ อนปรเยยยนต อนวจเรยย ฯ นปโปเถนตาต อตตนา อาฆาตต จณณวจณณ กโรนตา ฯ อธ- วตตนตต อภภวนต ฯ กเลน วา รเปน วา สเลน วา สเตน วา สทธาทห วา เสฏโต สมภาวนาย ขตตยาทส น ก จ ปรวชเชต เตหเอว นหโนต อวม มานาย๑ สททาทส น ก จ ๑. อวม นาย ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปรวชเชต อ ทตถ สพพเมว อภมททต นมมถต ฯ ทณฑาท- อปายา จ ตตถ อวสยาเอวาต ทสเสต น ตตถ หตถน ภมตอาท วตต ฯ ตตถ มนตยทเธนาต อาถพพนเวทวหเตน มนตสงคามป- ปโยเคน ฯ ธเนนาต ธนทาเนน ฯ วาสทโท อวตตวกปปนฏโ ฯ เตน สาม (อรพเพท ยชพ) เพท จ สงคณหาต ฯ ปเรห สทธ อตตโน อปสหรณโตต ปเรห มเตห สทธ เตป นาม มตา กมงคมปน มาทสาต อตตโน มรณสส อปน- ยนโต ฯ ยสมหตตโตต ปรวารมหตตโต วภวมหตตโต จ ฯ ป มหตตโตต มหาป ภาวโต ฯ ถามมหตตโตต วรยพล- มหตตโต ฯ ยธฏ โล ธมมปตโต หนโร โย พลเทเวน นพพทธ กตวา มารโต ฯ [๖] สห อทธหต เวชยนตกมปนนนโทปนนททมนาทส ทฏานภาวาห อตตโน อทธห สทธ มจจมข ปวฏโ ฯ กลนนาคฆต โสฬสนต โสฬสนน ปรณภาค น อคฆต ฯ อท วตต โหต อายสมโต เถรสส สารปตตสส ป โสฬสภาเค กตวา ตโต เอก ภาค โสฬสธา คเหตวา ลทธ เอกภาคสงขาต กล สมมาสมพทธ เปตวา อ เส สตตาน ป า น อคฆตต ฯ สพพสสาป สงกเลสปกขสส สมคฆาโต าเณน อารทธวรยสส โหตต อาห าณวรยพเลนาต ฯ สมมาทฏ สมมาวายาเมส ห สทเธส อฏงคโก อรยมคโค สทโธเอว โหตต ฯ เอกภาเวน


วสทธมคค สวณณนาย ขคควสาณกปปา ฯ ปรโต โฆเสน วนา สยเมว ภตา ปฏวทธา- กปปาต สยมภโน ฯ หตถคตสวณณวลยาน อ ม สงฆฏฏน วสกฬรสส กตถจ อสตตตาต เอวมาทก ต ต นมตต การณ อาคมม ฯ วมสนตาต ปวตตนวตตโย อปปรกขนตา ฯ มหนตาน สลกขนธาทน เอสนฏเน มเหสโย ฯ เอกจรยนวาเสนาต เอกจรยนวาสมตเตน น สลาทนา ฯ ขคคมคสงคสมา อปมา เยส ขคคมคสงค วา สมปมา เยสนเต ขคคสงคสมปมา ฯ ตมพนขตงคนขตาทอสตอนพย ชนปฏมณฑเตห สปตฏ ต- ปาทตาทห ทวตตสาย มหาปรสลกขเณห วจตโต อจฉรยพภโต รปกาโย เอตสสาต อสต ฯเปฯ รปกาโย ฯ สห วาสนาย สพเพส กเลสาน ปหนตตา สพพาการปรสทธสลกขนธาทคณรตเนห สมทโธ ธมมกาโย เอตสสาต สพพาการ ฯเปฯ ธมมกาโย ฯ านโสต ตขเณเยว ฯ [๘] เอว มหานภาวสสาต เอว ยถาวตตรปกายสมปตตยา ธมมกายสมปตตยา จ ว ายมานวปลาปรเมยยพทธานภาวสส ฯ วสมาคต อนรปคมนวเสนาต อธปปาโย ฯ มรณ สาม เอตสสาต มรณสาม โ ตพภาโว มรณสาม ตา ตาย ฯ กมกลานนต กมสมหาน กมชาตน วา ฯ ชยยนตต ชร ปาปณนต ฯ นกขนเตต วตวตเต ฯ ปฏหตายาต ปจจานคตาย ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา โส มมสส อนตราโยต สา ยถาวตตา นเกวล กาลกรยาว อถโข มม อตทลลภ ขณ ลภตวา ชวตสส สตถสาสนมนสการสส อนตราโย อสส ภเวยย ฯ พยาปชเชยยาต วปตต คจเฉยย ฯ สตถเกน วย องคปจจงคาน กนตนกา มรณกาเล สนธพนธ- นจเฉทนกวาตา สตถกวาตา ฯ [๙] อพลนต พลหน ฯ ทพพลนต ตสเสว เววจน ฯ อภาวฏโ ห อย ทสทโท ทสสโล ทปป โตอาทส วย ฯ ตเทต อาย ฯ อสสาสปสสาสาน สมวตตตา อปราปร ปเวส- นกขโมว ฯ พห นกขนตนาสกวาเต อนโต อปวสนเต ปวฏเ วา อนกขมนเตต เอกสเสว ปเวสนกขโม วย วตต ต นาสกวาตภาว- สาม เนาต ทฏพพ ฯ อธมตตตาย อจจาสนนอธฏานาทนา ฯ ตทภาโว ห อรยาปถาน สมวตตตา ฯ อตสเตน อภภตสส กายสส วปชชน มหสรฏาทส หมปาตกาเลน ทเปตพพ ฯ ตตถ ห สตตา สเตน ภนนสรรา ชวตกขย ปาปณนต ฯ อตอณเหน อภภตสส วปชชน มรกนตาเร อณหาภตตตาย ปจฉ ตตถ ปต อปร สาฏก ปตต จ อกกมตวา มตาย อตถยา ทเปตพพ ฯ มหาภตาน สมวตตตา ปโกปาภาโว ฯ ปวธาตอาทน ปโกเปน สรรสส วการาปตต ปรโต ธาตกมมฏานกถาย อาคมสสต ฯ ยตตกาเลต ภ ชต ยตตกาเล ขททาภภตกาเล ฯ [๑๐] อววฏานโตต กาลาทวเสน ววฏานาภาวโต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ววฏานนต เจตถ ปรจเฉโท อธปเปโต น อสงการโต๑ววฏาน นจฉโย จาต อาห ปรจเฉทาภาวโตต ฯ น นายเรต น ายนต ฯ อโต ปรนต เอตถ ฯ ปรนต ปร อ กาลนต อตโถ ฯ เตน โอรกาลสสาป สงคโห สทโธ โหต ฯ ปรามายโต โอรกาลเอว เจตถ ปรนต อธปเปต ฯ ตโต ปร สตตาน ชวนสส อภาวโต ววฏานาภาวโตต วตต น สกกาต ฯ อมพทเปสตอาทส ฯ อมพทกาเล เปสกาเลตอาทนา กาลสทโท ปจเจก โยเชตพโพ ฯ กาโลต อธ ปพพณหาทเวลา อธปเปตา ฯ เตนาห ปพพณเหป หตอาท ฯ อเธว เทเหน ปตตพพนต สมพนโธ ฯ อเนกปปการโตต นคเร ชาตาน คาเม คาเม ชาตาน นคเร วเน ชาตาน ชนปเท ชนปเท ชาตาน วเนตอาทนา อเนกปปการโต ฯ อโต จเตนาต อโต คตโต จเตน ฯ อธ อมสส คตย ฯ ยนเต ยตตโคโณ วยาต ยถา ยนเต ยตตโคโณ ยนต นาตวตตต เอว โลโก คตป จกนต เอตตเกน อปมา ฯ [๑๑] อปป วา ภยโยต วสสสตโต อปร ทส วา วสสาน วสต วาตอาทนา ทตย วสสสต อปาปณนโต อปปก วา ชวตต อตโถ ฯ คมนโยต คนตพโพ อปปชชนวเสน ฯ สมปราโยต ปรโลโก ฯ หเฬยยาต ปรภเวยย น ภาเวยย ฯ นนต อาย ฯ สโปรโสต สาธปรโส ป วา ฯ จเรยยาต สจรต จเรยย ฯ เตนาห อาทตตสโสวาต ฯ สตตห อปมาหต เสยยถาป พราหมณ ๑. อสงกรโตต ม เ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ตณคเค อสสาวพนท สรเย อคคจฉนเต ขปปเมว ปฏวคจฉต น จรฏ ตก โหต อทเก อทกพพพฬ อทเก ทณฑราช นท ปพพเตยยา ทรงคมา สฆโสตา หารหารน พลวา ปรโส ชวหคเค เขฬปณฑ ส หตวา อปปกสเรเนว วเมยย ทวส สนตตเต อโยกฏาเห มสเปส ปกขตตา ขปปเยว ปฏวคจฉต น จรฏ ตกา โหต คาว วชฌา อาฆาตน นยมานา ย เทว ปาท อทธรต สนตเกว โหต วธสส สนตเก มรณสส เอวเมว โข พราหมณ โควชฌปม ชวต มนสสาน ปรตต ลหส พหทกข พหปายาส มนตาย โผฏพพ กตตพพ กสล จรตพพ พรหมจรย นตถ ชาตสส อมรณนต๑เอวมาคตาห อมาห สตตห อปมาห อลงกต ฯ รตตนทวนต เอกรตตนทว ฯ ภควโต สาสนนต อรยมคค- ปฏเวธาวห สตถ โอวาท ฯ พห วต เม กต อสสาต พห วต มยา อตตหต ปพพชตกจจ กต ภเวยย ฯ ตทนตรนต ตขณ ตตตก เวล ฯ เอก ปณฑปาตนต เอกทวส ยาปนปปโหนก ปณฑปาต ฯ ทนธนต มนท จราย ฯ อวสสาสโยต อวสสาสนโย ฯ จตเต ธรนเตเยว สตตาน ชวนโวหาโร จตตสส จ อตอตตโร ขโณ ลหปรวตตภาวโต ฯ ยถาห ภควา ฯ นาห ภกขเว อ เอก- ธมมมป สมนปสสาม ย เอว ลหปรวตต ยถยท ภกขเว จตตนต๒ ฯ ตสมา สตตาน ชวต เอกจตตกขณกตตา ลหส ๑. อง. สตตก. ๒๓/๑๓๙-๑๔๐ ฯ ๒. อง. เอก. ๒๐/๑๐ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อตตรนต ทสเสนโต ปรมตถโตตอาทมาห ฯ [๑๒] ตตถ ปรมตถโตต อมนา ยาย โย จร ชวต โส วสสสตนตอาทนา๑ สตตาน ชวตปปวตต วตตา สา ปพนธ- วสยตตา โวหารวเสนาต ต ปฏกขปต ฯ อตปรตโตต อมนา เสยยถาป ภกขเว จตตาโร ทฬหธมมา ธนคคหา สกขตา กต- หตถา กตปาสนา จตททสา ตา อสส อถ ปรโส อาคจเฉยย อห อเมส ฯเปฯ กตปาสนาน กณเฑ ขตเต อปปตฏ เต ปวย คเหตวา อาหรสสามต ยถา จ ภกขเว ตสส ปรสสส ชโว ยถา จ จนทมสรยาน ชโว ยถา จ ยา เทวตา จนทมสรยาน ปรโต ธาวนต ตาส เทวตาน ชโว ตโต สฆตร อายสงขารา ขยนตต เอว วตต ปรตตมป ปฏกขปต ฯ ตตร ห คมนสสาทาน เทวปตตาน เหฏ ปรเยน ปฏมข ธาวนตาน สรส ปาเท จ พนธ- ขรธาราสนนปาตโตป ปรตตโก รปชวตนทรยสส โส ขโณ วตโต ฯ จตตสส ปน อตวย ปรตตตโร ยสส อปมาป นตถ ฯ เตเนวาห ยาว จธ ภกขเว อปมาป น สกรา ยาว ลหปรวตต จตตนต ฯ ชวตกขโณต ชวนกขโณ เอกจตตปปวตตมตโตเยว เอกสส จตตสส ปวตตมตเตเนว สตตาน ปรมตถโต ชวนกขณสส ปรจฉนนตตา ฯ อทาน ตมตถ อปมาย ปกาเสนโต ยถา นามาต อาทมาห ฯ [๑๓] ตตถ ปวตตมานนต ปวตตนต ฯ เอกจตตกขณกนต ๑. ข. มหา. ๒๙/๕๑ ฯ อง. สตตก. ๒๓/๑๔๑ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา เอกจตตกขณมตตวนต ฯ ตสม จตเต นรทธมตเตต เยน วตตมาน- จตตกขเณน ชวตต วจจต ตสม จตเต นโรธ ภงค ปตตมตเต ตสมงค สตโต นรทโธ มโตต วจจต ฯ วตตเมวตถ ปาลยา วภาเวต ยถาหาตอาท วตต ฯ เตน ตสป กาเลส สตตาน ปรมตถโต ชวน นาม จตตกขณวเสเนวาต ทสเสต ฯ ชวตนต ชวตนทรย ฯ สขทกขาต สขทกขเวทนา ฯ อเปกขาป ห สขทกขาส เอว อนโตคธา อฏานฏภาวโต ฯ อตตภาโวต ชวตเวทนาว าณาน เปตวา อวสฏธมมา วตตา ฯ เกวลาต อตตนา นจจภาเวน วา อโวมสสา ฯ เอกจตตสมายตตาต เอเกน จตเตน สหตา ฯ ลหโส วตตเต ขโณต วตตนเยน เอกจตตกขณก- ตาย ลหโต อตอตตโร ชวตาทน ขโณ วตตต ฯ เย นรทธา มรนตสสาต จวนตสส สตตสส จตโต อทธ นรทธาต วตตพพา เย ขนธา ฯ ตฏมานสส วา อธาต อธ ปวตตย ตฏนตสส จรนตสส ภงคปปตตยา นรทธา ขนธา ฯ สพเพป สทสาต เต สพเพป เอกสทสา ฯ กถ ฯ คตา อปปฏสนธยา ปน อาคนตวา ปฏสนธานาภาเวน วคตา ฯ ยถา ห จตกขนธา น นวตตนต เอว ตโต ปพเพป ขนธา ฯ กสมา ฯ เอกจตตกขณก สตตาน ชวตนต อธปปาโย ฯ อนพพตเตน น ชาโตต อนปปนเนน จตเตน ชาโต น โหต อชาโต นาม โหต ฯ ปจจปปนเนน วตตมาเนน จตเตน ชวต ชวมาโน นาม โหต ฯ จตตภงคมโต โลโกต


วสทธมคค สวณณนาย จตจตตสส วย สพพสสาป ตสส จตตสส ภงคปปตตยา อย โลโก ปรมตถโต มโต นาม โหต นรทธสส อปปฏสนธกตตา ฯ เอว สนเตป ป ตต ปรมตถยา ยา ต ต ธรนต จตต อปาทาย ตสโส ชวต ปสโส ชวตต วจนปปวตตยา วสยภตา สนตานป ตต สา เอตถ ปรมตถกา ปรมตถภตา ฯ ตถาห วทนต นามโคตต น ชรตต ฯ อ ตร ตเรน อากาเรน ฯ จตตนต กมมฏานารมมณ จตต ฯ อาเสวน ลภตต ภาวนาเสวน ลภต ฯ พหทธา วกเขป ปหาย เอกคควเสน มรณารมมณเมว โหตต ฯ เตนาห มรณา- รมมณา สต สนตฏตต ฯ สภาวธมมาน เภโท สภาวธมมคตโก- เอวาต อาห สภาวธมมตตา ปน อารมมณสสาต ฯ เตนาห ภควา ชรามรณ ภกขเว อนจจ สงขต ปฏจจสมปปนนนตอาท๑ฯ สเวชนยตตาต สเวคชนนโต ภเตส มหาวการตา วย คยหมานา- รมมณ อนสสรยมาน อปรปร อพเพงคเมว อาวหตต ตตถ น ภาวนาจตต อปเปต สกโกต ฯ ยท สภาวธมมตตา อปปน น ปาปณาต โลกตตรชฌาน เอกจจาน อรปปชฌานาน จ กถนต อาห โลกตตรชฌานปปนาตอาท ฯ วสทธภาวนานกกมวเสนาต เหฏ มวสทธยา อานภาเวน อวคตาตสหาย ปฏปทาาณทสสน- วสทธภาวนาย สพพสงขาเรห นพพนทนวรชชนาทวสโยคาธมตต- ๑. ส. นทาน. ๑๖/๓๑ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อปปนาย จ ปฏปกขภตาน ปาปธมมาน วคโมต เอวภตสส วสทธ- ภาวนานกกมสส วเสน โลกตตรชฌาน อปปนาปปตตเมว โหต ฯ อารมมณสมตกกมนมตต ตตถ โหตต อ เส สภาวธมมารมมณ- กมมฏานาน วย จตตสส สมาธาเน พยาปาโร นตถ ยถา- สมาหเตน ปน จตเตน อารมมณสมตกกมนตตเมว ภาวนาย กาตพพ ตสมา สภาวธมเมป อารปปชฌาน อปเปตต ฯ สตต อปปมตโต โหต สเวคพหลตตา ฯ ตโตเอวสส สพพภเวส อนภรตส าปฏ- ลาโภ ฯ ชวตนกนต ชหต มรณสส อวสสมภาวตาทสสนโต ฯ ปาปครห โหต อนจจส าปฏลาภโต ฯ ตโต เอว อสนนธพหลตา วคตมลมจเฉรตา จ ฯ ตทนสาเรนาต อนจจส าปรจยานสาเรน ฯ อภาวตมรณาต อภาวตมรณานสสรณา ฯ อภโย อสมมฬโห กาล กโรต ปเคว มรณส าย สปตฏ ตตตา ฯ [๑๓] พทธา อปปชชนต เอตถาต พทธปปาโท พทธาน อปปชชนกาโล ฯ ตสมา อ ตร ฯ ต เปตวา อ สม กาเลต อตโถ ฯ นปปวตตปพพนต อปปวตตปพพ ฯ ตโต เอว สพพ- ตตถยาน อวสยภต ฯ นน จ สเนตตสตถาราทโย อ เ จ ตาปสปรพพาชกา สรร อสภนต ชานส ตถาห สเมธตาปเสน สรร ชคจฉนเตน วตต ยนนนม ปตกาย นานากณปปรต ฉฑฑยตวาน คจเฉยย อนเปกโข อนตถโกต-


วสทธมคค สวณณนาย อาท ฯ กาม โพธสตตา อ เ จ ตาปสาทโย สรร อสภนต ชานนต กมมฏานภาเวน ปน น ชานนต ฯ เตน วตต อ ตร พทธปปาทาตอาท ฯ สเวคาย สวตตตต ยาถาวโต กายสภาวปปเวทนโต ฯ อตถายาต ทฏธมมกาทอตถาย ฯ โยคกเขมายาต จตห โยเคห เขมภาวาย ฯ สตสมปช ายาต สพพตถ สตอวปปวาสาย จ สตฏานยสมป- ช าย จ ฯ าณทสสนปฏลาภายาต วปสสนาาณาธคมาย ฯ วชชาวมตตผลสจฉกรยายาต ตสโส วชชา จตตสส อธมตต นพพาน จตตาร สาม ผลานต เอเตส ปจจกขกรณาย ฯ อมตสส นพพานสส อธคมเหตตาย อมตสทสาตปปกสขสหตตาย จ กาย- คตาสต อมตนต วตตา ฯ ปรภ ชนตต ฌานสมาปชชเนน วฬ - ชนต ฯ ปรหนนต ชณณ๑ ฯ วรทธนต อนธคเมน วรชฌต ฯ อารทธนต สาธต นปผาทต ฯ อเนเกห อากาเรห เตส เตส สตตนเตส ปสสตวา ยนต กายคตาสตกมมฏาน นททฏนต สมพนโธ ฯ กตถ ปน นททฏนต ฯ กายคตาสตสตเต ฯ ตตถ ห กถ ภาวตา จ ภกขเวตอาทนา อย เทสนา อาคตา ฯ ตตราย สงเขปตโถ ภกขเว เกน ปกาเรน กายคตาสตภาวนา ภาวตา เกน จ ปกาเรน ปนปปน กตา อานาปานชฌานาทน นปผตตยา มหปผลา เตส เตส วชชาภาคยาน อภ าสจฉกรณยาน จ ธมมาน อรตสหนตาทน จ สสทธยา มหานสสา จ โหตต ฯ ๑. ชนน ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา สป ฯ [๑๔] ธาตมนสการกมมฏาเนน ยทป อปจารสมาธ อชฌต สมมสนวาโร ปน ตตถ สาตสโยต ธาตมนสการปพพมป วปสสนา- วเสน วตตนต วตต ฯ อยมป โข กาโย เอวธมโม เอวภาว เอวอนตโตต ตตถ ตตถ อสภานจจตาทห สทธ กาเย อาทนวสส วภาวนวเสน เทสนาย อาคตตตา นว สวฏ กา ฯเปฯ วตตานต วตต ฯ เอตถ อทธมาตกาทสต เอเตส สวฏ กปพเพส อาคตอทธมาตกาทส ฯ อานาปานสสตวเสนาต อานาปานสสต- ภาวนาวเสน ฯ โย อทรย กรส มตถลงคนต มตถลงคโกฏาโส คยหต ต อธ ปาลย อฏ ม เชเนว สงคณหตวา เทสนา อาคตาต ทสเสนโต มตถลงค อฏ ม เชน สงคเหตวาต อาห ฯ อธาต อมสม อนสสตนทเทเส ฯ กาย คตา กาเย วา คตา สต กายคตาสตต สตสเสน อท ทวตตสาการกมมฏาน อธปเป- ตนต โยชนา ฯ [๑๕] จาตมมหาภตกนต จตมหาภตสนนสสย ฯ ปตกายนต ปตภต ปรมทคคนธ กาย ฯ านคมนาวตถ สรร สนธาย ตสส วา อวยเวส สพพเหฏ ม ปาทตลนต วตต อทธ ปาทตลาต ฯ ตรย ตจปรจฉนนนต เอตถ นน เกสโลมนขาน ตจสส จ อตจ- ปรจฉนนตา อตถต ฯ ก จาป อตถ ตจปรจฉนนพหลตาย ปน กายสส ตจปรจฉนนตา โหตต เอว วตต ฯ ตโจ ปรยนโต


วสทธมคค สวณณนาย อสสาต ตจปรยนโตต ปน เอเตน วจเนน กาเยกเทสภโต ตโจ คหโต เอว ตปปฏพทธา จ เกสาทโย ตทนปวฏมลา ตจปรยนตาว โหนตต ทวตตสาการสมโห สพโพป กาโย ตจปรยนโตต วตโตต เวทตพโพ ฯ อตถต วจนวปลลาเสน วตต นปาตปท วา เอต ฯ ตสมา ตสป สงขาส๑ ตเทวสส รป ฯ เตนาห สวชชนตต ฯ อกขรจนตเกห สรเร กายสทท วณเณนเตหป อสจสมทาย- ภาเวเนว อจฉตพโพต ทสเสนเตน อสจส จยโตต วตวา ปน น นรตตนเยน ทสเสต กจฉตานนตอาท วตต ฯ ตตถ อายภตโตต อปปตตฏานภตตตา ฯ ปรนนานปปการสสาต เก ปน เต ปการา เยห นานปปการ อสจ วตตนต เต เกสาทเก ทสเสต ปาลย เกสา โลมาตอาท วตตนต อมมตถ ทเปนโต อาห เอเต เกสาทโย ทวตตสาการาต ฯ อาการา ปการาต ห เอโก อตโถต ฯ เอว สมพนโธต อตถ อมสม กาเย นขาตอาทนา สพพโกฏาเสส อตถ อมสม กาเยต ปทตตเยน สมพนโธ เวทตพโพ ฯ ปรโตต ตรย สมนตโต วา ปาทตลเกสมเลส จ ตจสส ลพภนโต ฯ สจภาวนต สจโน สพภาว สจเมว วา ฯ เยน วธนา อคคเห กสโล โหต โส สตตวโธ วธ อคคหโกสลลนต วจจต ตนนพพตต วา าณ ฯ มนสการโกสลเลป เอเสว นโย ฯ [๑๖] สชฌายนตาวาต สชฌาย กโรนตาเอว ฯ เตส กร จตตาโร มาเส สชฌายนตาน สชฌายมคเคเนว โกฏาเส ๑. เอกทวพหวจนวเสน ตสป สงขาส วจเนลต อตโถ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อปธาเรนตาน ปฏปาฏยา ทวตตสาการา วภตตรา หตวา ขายส ฯ ปฏกลส าสณปเต ตสม นมตเต ฌาน ปตวา ฌานปาทก วปสสน วฑเฒตวา ทสสนมคค ปฏวชฌส ฯ เตน วตต สชฌา- ยนตาว โสตาปนนา อเหสนต ฯ ปรจฉนทตวาต ตจป จกาท- วเสเนว ปรจเฉท กตวา ฯ ปวธาตพหลภาวโต มตถลงคสส กรสาวสาเน ตนตอาโรปนมาห ฯ เอตถ จ มส นหาร อฏ อฏ ม ช วกก วกก อฏ ม ช อฏ นหาร มส ตโจ ทนตา นขา โลมา เกสาต เอว วกกป จกาทส อนโลมสชฌาย วตวา ปฏโลมสชฌาโย ปรเมห สมพนโธ วตโต ฯ สวาย สมโมหวโนทนย วส ตป จาห ปรเมห เอกโต ตป จาหนต ฉป จาห สชฌาโย วตโต ฯ ตตถ อาทอนตทสสนวเสน วตโตต ทฏพโพ ฯ อนโลมปฏโลมสชฌาเยป ห ปฏโลมสชฌาโย อนตโม โหต สชฌายปปการนตร วา เอตมปต เวทตพพ ฯ หตถ- สงขลกาต องคลปนตมาห ฯ [๑๗] มนสา สชฌาโยต จตเตน จนตนมาห ย มานส ชปปนนต วจจต ฯ สมมเทว อชฌาโยต วา สชฌาโย จนตนนต อตโถ ฯ จรตร สฏ ปวตตเนน ปคณภตา กมมฏานตนต สมาวชชตวา มนสกโรนตสส อาทโต ปฏาย ยาว ปรโยสานา กตถจ อสชชมานา นรนตรเมว อปฏาต ฯ ตทนสาเรน ตทตโถป วภตตโร หตวา ขายตต อาห วจสา สชฌาโย ห ฯเปฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปฏเวธสส ปจจโย โหตต ฯ ลกขณปฏเวธสสาต อสภลกขณปฏเวธสส ฯ ปฏกลสภาวสลลกขณสส กสสจ วณณคคหณมเขน โกฏาสา ววฏาน คจฉนต กสสจ สณานคคหณมเขน กสสจ ทสา- วภาคคคหณมเขน กสสจ ปตฏ โตกาสคคหณมเขน กสสจ สพพโส ปรจฉชชคคหณมเขนาต วณณาทโต สลลกขณ อคคห- โกสลลาวห วตตนต ต ทสเสนโต เกสาทน วณโณ ววฏ- เปตพโพตอาทมาห ฯ อตตโน ภาโค สภาโค สภาเคน ปรจเฉโท สภาคปรจเฉโท ฯ เหฏ ปรตรยนเตห สโกฏาสกเกสนตราทห จ ปรจเฉโทต อตโถ ฯ อมสสกตาวเสนาต โกฏาสนตเรห อโวมสสกตาวเสน ฯ อสภาโค ห อธ วสภาโคต อธปเปโต น วรทธสภาโค ฯ สวายมตโถ เกสาทสททโตเอว ลพภต ฯ สททนตรตถาโปหวเสน สทโท อตถ วทตต เกสาต วตเต อเกสา น โหนตต อยมตโถ ว ายต ฯ เก ปน เต อเกสา โลมาทโย น จ ฆฏาทส ปสงโค ปกรเณเนว เตส นวตตตตตา ฯ [๑๘] ปฏกลวเสเนว กถต ธาตวภงคสส สาม โตป อคคหตตตา ฯ ตเถว วส ธาตกมมฏานสส กถตตตา จ ธาตวภงโค ปกกสาตสตต วภงคปปกรเณ ธาตวภงคปาล จ ฯ ยสส วณณโต อปฏาต เกสาท ต ปคคล สนธาย ฌานาน


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา เกสาทส วณณกสณารมมณาน วภตตาน ฯ ตวา อาจกข- ตพพนต ยทตถ วตต ต ทสเสต ตตถ ธาตวเสนาต อาท วตต ฯ อธาต อมสม ปฏกลมนสการปพเพ ฯ กายคตาสตสตเต ห ปฏกลมนสการปพพ คเหตวา อธ กายคตาสตภาวนา นททสยต ฯ น เอกนตรกายาต เอกนตรกายป น มนสกาตพพ ฯ ปเคว ทวนตรกาทนาต อธปปาโย ฯ น ภาวน สมปาเทต ลกขณ- ปฏเวธ น ปาปณาต เอกนตรกาย มนสกโรนโตต สมพนโธ ฯ [๑๙] โอกกมนวสชชนนต ปฏปชชตพพวสชเชตพเพ มคเค ฯ ปจฉตวาว คนตพพ โหต คเหตพพวสชเชตพพฏานสส อสล- ลกขณโต ฯ กมมฏาน ปรโยสาน ปาปณาตต อาทโต ปฏาย ยาว ปรโยสานา มนสการมตต โหตต อธปปาโย ฯ อวภตมปน โหต ปฏกลาการสส สฏ อสลลกขณโต ฯ ตโตเอว น วเสส อาวหต ฯ กมมฏาน ปรโยสาน น คจฉตต ปฏปาฏยา สพพโกฏาเส มนสกโรโตเยว วภตา หตวา อปฏหนต เต สาตสย ปาฏ- กลยโต มนสกโรนตสส กมมฏาน ปรโยสาน คจเฉยย อมสส ปน อตวย ทนธ มนสกโรโต วภตโต อปฏานเมว นตถ กโต ปาฏกลยตาย สณาน ฯ เตนาห วเสสาธคมสส ปจจโย น โหตต ฯ พหทธา ปถตตารมมเณต อสจ ปฏกลนต เกสาทส ปวตเต-


วสทธมคค สวณณนาย ตพพ อสภานปสสน หตวา สภาทวเสน คยหมานา เกสาทโยป อธ พหทธา ปถตตารมมณเมวาต เวทตพพา ฯ รปาทโย ห นลาทวเสน ปถสภาวตาย ปถตตารมมณ นาม นานารมมณนต อตโถ ฯ อสมาธานเจตโส วรโป เขโปต วกเขโป ฯ โส สต สปฏ ต กตวา สกกจจ กมมฏาน มนสกโรนเตน ปฏพาหตพโพ ฯ ปรหายตต หยต ฯ ปรทธสตต วนสสต ฯ ยา อย เกสา โลมาตอาทกา โลกสงเกตานคตา ป ตตต อฏ ธมเม อปาทาย ปณณตต ต เกสาทปณณตต ฯ อตกกมตวาต ปฏกลภาวนาย อตกกมตวา อคฆาเฏตวา ฯ ตสส อคฆาฏตตตา ตสม ตสม โกฏาเส ปฏกลโต อปฏหนเต ปฏกลนต จตต เปตพพ ฯ อทาน ตมตถ อปมาย วภาเวนโต ยถา หตอาทมาห ฯ ตตรท อปมาสสนทน มนสสา วย โยคาวจโร อทปาน วย โกฏาสา ตาลปณณาทส าณ วย เกสาทป ตต เตน มนสสาน อทปาเน นหานปวนาท วย โยคาวจรสส ปพพภาเค เกสา โลมาต ปณณตตวเสน มนสกาโร อภณหส จาเรน มนสสาน ส าเณน วนา อทปาเน กจจกรณ วย โยคาวจรสส มนสการพเลน ปณณตต อตกกมตวา ปฏกล- ภาเวเยว จตต เปตวา ภาวนานโยโค ฯ ปพพภาเค ฯเปฯ ปากโฏ โหตต เกสา โลมาตอาทนา ภาวนมนย ชนตสส เกสาท- ป ตตยา สตเยว โกฏาสาน ปฏกลภาโว ปพพภาเค ปากโฏ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา โหต ฯ อถาต ปจฉา ภาวนาย วธปฏปนนกาเล ฯ ปฏกล- ภาเวเยว จตต เปตพพนต โกฏาสาน ปฏกลากาเรเยว ภาวนา- จตต ปวตเตตพพ ฯ [๒๐] อนปพเพน ม จน อนปพพม จน อนปฏหนตสส อนปฏหนตสส ม จนนต อตโถ ฯ กถมปน อนปฏาน โหตต อาห อาทกมมกสสาตอาท ฯ ปรโยสานโกฏาสเมว อาหจจ ตฏตต อท กมมฏานนต อนสาเรน อาทโต กมมฏาน- มนสกาโร ปวตตตต กตวา วตต ฯ ตถาหสส มนสา สชฌาโย วย มนสกาโร เต เต โกฏาเส อามฏมตเต กตวา คจฉต น ลกขณสลลกขณวเสน ฯ ยทา ปน เน ลกขณสลลกขณวเสน สฏ อปธาเรนโต มนสกโรต ตทา เกจ อปฏหนต เกจ น อปฏหนต ฯ ตตถ ปฏปชชนวธ ทสเสนโต อถสสาตอาท- มาห ฯ ตตถ กมมนต มนสการกมม ตาว กาตพพ ฯ กวจรนต ฯ ยาว ทวส อปฏ เตส เตสมป ทวนน เอโก สฏ ตร อปฏหต ตาว ฯ อกกฏ กกฏ ฏาเนเอว อฏหตวาต ปพเพ วย เอกตถ กตาย อกกฏ ยา กเมน สพพตาเลส ปตตวา อฏหตวา อฏ- หตวา ปรยนตตาล อาทตาล จ อาคนตวา ตโต ตโต ตตถ ตตเถว กตาย อกกฏ ยา อฏหตวาต อตโถ ฯ เทว ภกขาต ทวส เคเหส ลทธภกขา ฯ [๒๑] อปปนาโตต อปปนาการโต ฯ ทวตตสากาเร อปปนา


วสทธมคค สวณณนาย โหนต ฯ ก ปจเจก โกฏาเสส โหต อทาห อ ถาต วจารณาย อาห อปปนาโกฏาสโตต ฯ โกฏาสโต โกฏาสโตต อตโถ ฯ เตนาห เกสาทสตอาท ฯ อธจตตนต สมถวปสสนาจตต ฯ อนยตเตนาต ยตตปปยตเตน ภาเวนเตนาต อตโถ ฯ กาเลน กาลนต กาเล กาเล ฯ สมาธ- นมตต อปลกขตสมาธานากาโร สมาธเอว ฯ มนสกาตพพนต จตเต กาตพพ อปปาเทตพพนต อตโถ ฯ สมาธการณ วา อารมมณ สมาธนมตต ต อาปชชตพพนต อตโถ ฯ ปคคหนมตตอเปกขา- นมตเตสป เอเสว นโย ฯ าน อตถต วจนเสโส ฯ ต ภาวนาจตต โกสชชาย สวตเตยย เอตสส สวตตนสส าน การณ อตถต อตโถ ฯ ต วา มนสกรณจตต โกสชชาย สวตเตยย เอตสส าน การณ อตถต อตโถ ฯ มทนต สภาวตภาเวน มทภต วสภาวปปตตนต อตโถ ฯ มทตตาเอว กมม กมมกขม กมมโยคค ฯ ปภสสรนต อปกกเลสวคเมน ปรสทธ ปรโยทาตนต อตโถ ฯ น จ ปภงคต กมมนยภาวปคมเนน จ ปภชชนภาว สธนต วย สวณณ วนโยคกขม ฯ เตนาห สมมา สมาธยต อาสวาน ขยายาต ฯ อกก พนธตต มส สมปาเทต ฯ อาลมเปตต อาทเปต ชาเลต ฯ ต จาต ต ปลนธน- วกตสงขาต อตถ ปโยชน อสส สวณณการสส อนโภต ปโหต สาเธต อสส วา สวณณสส อตถ สวณณกาโร อนโภต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปาปณาต ฯ อภ าย อทธวธาทาเณน สจฉกรณยสส อทธ- วธปจจนภวนาทกสส อภ าสจฉกรณยสส ฯ ยสส ปจจกข อตถ โส สกข ฯ สกขโน ภพพตา สกขภพพตา สกขภวนนต วตต โหต ฯ สกข จ โส ภพโพ จาต วา สกขภพโพ ฯ อย ห อทธวธาทน ภพโพ ฯ ตตถ จ สกขต สกขภพโพ ตสส ภาโว สกขภพพตา ต ปาปณาต ฯ สต สต อายตเนต ตสม ตสม ปพพเหตอาทเก การเณ สต ฯ [๒๒] สตภาวนต นพพาน กเลสทรถวปสม วา ฯ นคคณหา- ตต อทธต จตต อทธจจปาตโต รกขนวเสน นคคณหาต ฯ ปคคณหาตต ลน จตต โกสชชปาตโต รกขนวเสน ปคคณหาต ฯ สมปหเสตต สมปปวตต จตต ตถาปวตตยา ป าย โตเสต อตเตเชต ฯ ยทา วา นรสสาท จตต ภาวนาย น ปกขนทต ตทา ชาตอาทน สเวควตถน ปจจเวกขตวา สมปหเสต สมตเตเชต ฯ อชฌเปกขตต ยทา ปน อลน จตต อนทธต สมมเทว ภาวนาวถ โอตณณ โหต ตทา ปคคหนคคหสมปหสเนส ก จ พยาปาร อกตวา สมปปวตเตส ยตเตส สารถ วย อชฌเปกขต อเปกขโกว โหต ฯ ปณตาธมตตโกต ปณเต อตตเม มคคผเล อธมตโต นนนโปณปพภาโร ฯ สคคหต กตวาต ยถาวตต อคคหโกสลลสงขาต วธ สฏ อคคหต ปรยาปณนาทนา สปรคคหต กตวา ฯ สฏ ววฏเปตวาต


วสทธมคค สวณณนาย มนสการโกสลลสงขาต วธ สมมเทว สลลกขณวเสน อปธาเรตวา ฯ [๒๓] วเสสนต ปพเพนาปร ภาวนาย วเสส ฯ ปนปปน ปรวตเตตวาต กมมฏานตนต ปคณภาว ปาเปนโต ภยโย ภยโย วาจาย มนสา จ ปรวตเตตวา ฯ คณ ฏานนต ยถา รกขสส ทพพนเภโท อร สส วา คหนภโต ปเทโส คณ ฏานนต วจจต เอว กมมฏานตนตยา อตถโต ทพพนเภโท คหนภโต จ ปเทโส คณ ฏานนต วจจต ต ปรปจฉนาทลทเธน าณ- ผรสนา ฉนทตวา ฯ นมตตนต กมมฏานนมตต อสภากาโร ฯ อทเสน ปโยชเนน ล จนมป อนวชชนต ทสเสต ล จตวาต วตต ฯ ฉนนฏาเนต มณฑตฏาเน ฯ วฏฏตเยว นสสรณชฌาสเยน โอโลกนโต ฯ อสสทวเสนาต อปลตาน วา ปลตาน วา พาหลลตาย วเสน ฯ ทสวาว นมตต คเหตพพ ทสสนโยคยตาย ตจป จกสส ฯ อตเรส สตวา จ ตวา จ นมตต คเหตพพ ฯ อฬารฏกวณณาต อภนวารฏกผลวณณา ฯ กณณ- จฬกาหต อปร กณณสงขลกาย ปรภาค สนธาย วตต ฯ ตรย อ ม เน ปรจฉนนา ฯ กถ ฯ เทว เกสา เอกโต นตถต ฯ อาสโยต นสสโย ปจจโยต อตโถ ฯ [๒๔] อสมภนนกาฬกาต อ เน วณเณน อสมมสสกาฬกา ฯ ปตตสทสตตา นขาเอว นขปตตาน ฯ นขา ตรย อ ม เน ปรจฉนนาต วส ววฏ ตต สนธาย วตต ฯ ตเมว ห อตถ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ทสเสต เทว นขา เอกโต นตถต อาห ฯ ทนตปาฬยาต ทนตาพลยา ฯ ยานกอปตถมภนต สกฏสส ธรฏาเน อปถมภก- ทณโฑ ฯ ทนตาน อาธารภตา อฏ หนกฏ ฯ [๒๕] สงกฑฒยมานาต สมปณฑยมานา ฯ โกสการกโกโส อปลลณฑโปฏฏลก ย โกเสยยผลนตป วจจต ฯ ปฏพนธนอปาหโน สกลปฏ ปาทจฉาทนอปาหโน ฯ อานสท๑ อานสทปปเทโส ฯ ตณโร สราจาโป ฯ คลก จก กณตตาก ฯ กฏกลาวก ขรมขกฏป ฯ อนโลเมน จ ปฏโลเมน จาต เอตถ อสปปเทสโต ปฏาย พาหโน ปฏ ปปเทเสน โอตรณ อนโลโม มณพนธโต ปฏาย พาหโน ปรมภาเคน อาโรหน ปฏโลโม ฯ เตเนว นเยนาต ทกขณหตเถ วตเตน นเยน อนโลเมน ปฏโลเมน จาต อตโถ ฯ สขมมปต ยถาวตตโอฬารกจมมโต สขม ฯ อนโตมขจมมาทโกฏาเสส วา ตเจน ปฏจฉนนตตา ย ทรปลกขณย ต สขมนต วตต ฯ ต ห วตตนเยน าเณน ตจ ววรตวา ปสสนตสส ปากฏ โหต ฯ อธ ฉวป ตจคตกาเอวาต ตโจ อปร อากาเสน ปรจฉนโน วตโต ฯ [๒๖] นสทโปโต สลาปตตโก ฯ อทธนโกฏต มตตกาปณเฑน กตอทธนสส โกฏ ฯ ตาลคฬปฏล นาม ปกกตาลผลภสก ปกกตาล- ผลลสก ตาลปฏฏกาทส ลมปตวา สกขาเปตวา อทธรตวา คหต- ปฏล ฯ สขมนต ยถาวตตมสโต สขม ฯ ปณหกมสาทถลาน ๑. พ. อาสนปปเทโส ฯ


วสทธมคค สวณณนาย สกลสรรสส กสาน เยภยเยน มเสน ปฏจฉาทตตตา วตต ตรย อ ม เน ปรจฉนนนต ฯ [๒๗] ชาลากาโร ก จโก ชาลก จโก ฯ วส ววฏ ต- ภาเวเนว นหาร ตรย อ ม เน ปรจฉนนา ฯ ทนตาน วส คหตตตา เปตวา ทวตตส ทนตฏ นต วตต ฯ เอก ชานกฏ เอก อรฏ ต เอกคคหณ เอเกกสม ปาเทต อธกตตตา ฯ เอว ตมตตานต เอว มตตสทเทห อานสทฏ - อาทน อธ อวตตานป ทสเสตต เวทตพพ ฯ เอว จ กตวา อตเรกตสตอฏ กสมสสยนต อท จ วจน สมตถต โหต ฯ กฬา- โคฬกาน สตเตน พนธตวา อ ม ฆเฏตวา กฬนโคฬกาน ฯ ธนกทณโฑ ทารกาน กฬนกขททกธนก ฯ ตตถ ชงฆฏ กสส ปตฏ ตฏานนต ชนนกฏ มห ปวสตวา ตฏานนต อธปปาโย ฯ เตน อรฏ นา ปตฏ ต าน ย กฏฏ โน ต อคคจฉนนมหา- ปนนาคผลสทส ฯ กมภกาเรน นปผาทต อทธน กมภการกอทธน ฯ สสกปฏฏเวธก เวเตวา ปต สสมยปฏฏก ฯ เยน สตต กนตนต ตสม ตกกมห วชฌตวา ปตโคฬกา วฏฏนา นาม ฯ วฏฏนาน อาวฬ วฏฏนาวฬ ฯ มณฑลากาเรน ฉนนวสกฬรขณฑาน วสก- ฬรจกกลกาน ฯ อวเลขนสตถก อจฉตจาวเลขนสตถก ฯ วกกภาเคน ปรจฉนนนต วกกปรยนเตน ภาเคน ปรจฉนน ฯ อโต ปเรสป เอวรเปส เอเสว นโย ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา [๒๘] ย นสสายาต ย โลหต นสสาย ฯ นสสยนสสโยป นสสโยเตวว วจจต ฯ ภวต ห การณการเณป การณโวหาโร ยถา โจเรห คาโม ทฑโฒต ฯ อถวา ฯ ยสม รปกลาเป หทยวตถ ตมป โลหตคตกเมว หตวา ตฏตต ย นสสายาต วตต ฯ ปณฑธาตกนต ปณฑกสภาว ฯ ปรโยนหนมสนต ปฏจฉา- ทกมส ฯ [๒๙] อทรชวหามสนต ชวหาสณาน อทรสส มตถกปสเส ตฏนกมส ฯ นลนต วตวา นล นาม พหธาตกนต อาห นคโคณฑปปผวณณนต ฯ ปปผาสมสนต ยถาฏาเนเอว ลมพตวา โถก ปรวตตกมส ฯ นรสนต นหนรส ฯ นโรชนต นปปภ โอชารหต วา ฯ โอภคคาต อวภ ชตวา ตา ฯ สกขรสธาวณณนต มรมเพห กตสธาวณณ ฯ เสตสกขรสธาวณณนตป ปาโ ฯ เสตสกขร- วณณ สธาวณณ จาต อตโถ ฯ [๓๐] อนตสส อาภชตวา อาภชตวา ตปปเทสา อนต- โภคฏานาน เตส พนธนภต อนตคณ นามาต ทสเสนโต อาห อนตคณนต อนตโภคฏาเนส พนธนนต ฯ กททาลผรสกมมาทน กโรนตาน อนตโภเค อคคฬนเต เอกโต อาพนธตวา ก วย ยนตสตตกมว ยนตผลกานต ฯ กมว ตตถ ตนต อาห ปาทป ฉน ฯเปฯ ตนต ฯ ปรม เจตถ อาพนธนสส ทตย านาการสส


วสทธมคค สวณณนาย นทสสนนต ทฏพพ ฯ อสต นาม ภตต โอทนาท ฯ ปต นาม ปวนวเสน อชโฌ- หฏปานกาท ฯ ขายต นาม สงขาทต ปฏมลผลขชชาท ฯ สายต นาม อสสาทต อมพปกกมธผาณตาท ฯ ยตถาต ยสม อทเร ฯ ยนต จ อทรเมว ปจจามสต ฯ ยตถ ปานโภชนาทน ปตตวา ตฏตต สมพนโธ ฯ สวานวมถ สารเมยยวนต ฯ วเวกนต วภาค ฯ [๓๑] เหฏานาภปฏ กณฏกมลาน อนตเรต ปรมภาควเสน นาภยา เหฏาปเทสสส ปจฉมภาควเสน เหฏ มปฏ กณฏกาน เวมชเฌ ฯ เวฬนาฬกสทโส ปเทโสต อธปปาโย ฯ สโมหตนต นจต ฯ ปตภาว อาปนน กกกฏณฑ ปตกกกฏณฑ ฯ อทเทโก ปตตาทห วนา เกวโล อทธงคมาวาโต ฯ อาจาโม อวสาวน- ก ชก ฯ [๓๒] วกกหทยยกนปปผาเส เตมยมานนต เอตถ ยกน เหฏาภาคปรเณเนว เตเมต อตราน เตส อปร โถก โกก ปคฆรเณนาต ทฏพพ ฯ อตวกาโร สณหวลาหกาทเหตโก ฯ วสมจฉนโน ภสาทกลาโป วสม อทก ปคฆรต เอวเมว สรร เกสกปาทววเรห อปร เหฏา ตรย จ เภท วสม ปคฆรตต ทสเสต วสมจฉนนคคหณ กต ฯ [๓๓] วสมาหารนต ตทา ปวตตมานสรราวตถาย อสปปายา- หาร อตกฏกอจจณหาทวสภาคาหาร วา ฯ สมโมหวโนทนยมปน


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วสภาคาหารนเตวว วตต ตทา ปวตตมานาน ธาตน วสภาคตตา ฯ [๓๔] นหานกาเลต อท อทกสส อปร สเนหสส สภาว- ทสสนตถ วตต ฯ ปรพภมนตสเนหพนทวสฏสณานาต วสฏ หตวา ปรพภมนตสเนหพนทสณานา ฯ อตวภาโค พหทธา- สมฏาโน ฯ ธาตวสภาโค อนโตสมฏาโน ฯ เต ปเทสาต เต หตถตลาทปปเทสา ฯ ก จต อณหาทรสาน อ ตร อาหารวตถ ฯ เนสนต สตตาน ฯ หทย อากลายตต วสภาคา- หาราท ปฏจจ หทยปปเทโส ววตตต ฯ [๓๕] ทธโน วสนทนอจฉรโส ทธฏ ฯ คฬตวาต สนทตวา ฯ ตาลมตถกววเรน โอตรตวาต มตถกววรโต อาคนตวา ตาลมตถเกน โอตรตวา ฯ เตล วย สกฏสส นาภอกขสสาน อฏ สนธน อพภ ชนกจจ สาธยมานา ฯ กฏกฏายนตต กฏกฏาตสทท กโรนต ฯ อนรวทสสน เหต ฯ ทกขนตต ทกขตาน ส ชาตทกขาน โหนต ฯ [๓๖] สมลกลมาส ฌาเปตวา ฉารก อวสสเวตวา คหตยโส มาสขาโร ฯ อจฉฏโทกคพภมลาทน ฉฑฑนฏาน จนทนกา ฯ รวณฆฏ นาม ปกตยา อมขเมว โหต ฯ ยสส ปน อารคค- มตตมป อทกสส ปวสนมข นตถ ต ทสเสต อโธมเข รวณฆเฏต วตต ฯ อายหนนต สมหน ฯ เอว หตอาท ยถา- วตตาย อคคหโกสลลปฏปตตยา นคมน ฯ อทาน ยถาวตต มนสการโกสลลปฏปตตมป นคมนวเสน คเหตวา กมมฏาน มตถก


วสทธมคค สวณณนาย ปาเปตวา ทสเสต อนปพพโตตอาท อารทธ ฯ [๓๗] ตตถ ปณณตตสมตกกมาวสาเนต เกสาทปณณตตสมต- กกมวเสน ปวตตาย ภาวนาย อวสาเน ฯ อปพพาจรมมวาต เอกชฌมว ฯ เกสาต อตสทโท อาทอฏโ ปการฏโ วา เอว- มาทนา อมนา ปกาเรน วาต อตโถ ฯ เต ธมมาต วณณาทวเสน ววฏาปตา ปฏกลาการโต อปฏ ตา โกฏาสธมมา ฯ พหทธาปต สสนตานโต พหทธาป ปรสนตานกาเยปต อตโถ ฯ มนสการ อปเนตต ยถาวตต ปฏกลมนสการ อปเนต ยถา อท ตถา เอตนต ฯ เอว สพพโกฏาเสส ปากฏภเตสต ยถา อตตโน กาเย เอว ปเรสมป กาเย สพเพส เกสาทโกฏาเสส ปาฏกลยวเสน วภตภาเวน อปฏ เตสต อยเมตถ กสเณส วฑฒนสทโส โยคโน ภาวนาวเสโส ทสสโต ฯ อนปพพม จนาทต อาทสทเทน สตตนต- นเยน วภาวต วรยสมตาโยชน คณหาต ฯ ปนปปน มนสกโรโตต วตตนเยน อตตโน กาเย เกสาทเก ปฏกลา ปฏกลาต อภณหโส มนสการ ปวตเตนตสส ฯ ยทา สทธาทน อนทรยาน ลทธสมถาน วสทาน ปวตตนต ตทา อสทธยาทน ทรภาเวน สาตสย พลป- ปตเตห สตตห สทธมเมห ลทธปตถมภาน วตกกาทน ฌานงคาน ปฏตราน หตวา ปาตภวนต เตส อชวปจจนกตาย นวรณาน วกขมภตาเนว โหนต สทธ ตเทกฏเห ปาปธมเมห อปจาร- สมาธนา จตต สมาธยต โส ตเยว นมตต อาเสวนโต ภาเวนโต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา พหลกโรนโต อปปน ปาปณาต ฯ เตน วตต อนกกเมน อปปนา อปปชชตต ฯ สพพาการโตต วณณาทวเสน ป จธาป ฯ สาต อปปนา ฯ ยท ปเนต กมมฏาน อว าณกาสภกมมฏานาน วย ปมชฌานวเสน สชฌต อถ กสมา กายคตาสตต วตตนต อาห เอว ปมชฌานวเสนาตอาท ฯ นานาวณณสณานาทส ทวตตสาย โกฏาเสส ปวตตมานาย สตยา กจจเมตถ สาตสยนต อาห สตพเลน อชฌนโตต ฯ ปนตเสนาสเนส อธกสเลส จ อรต กามคเณส จ รต สหต อภภวตต อรตรตสโห สรร- สภาวจนตเนน อนภรตยา ปหนตตา ฯ ตถา โกฏาสภาวนาย อตตสเนหสส ปรกขณตตา ภยเภรว สหต สหาทน จ อธวาสก- ชาตโก โหต ฯ อตตสเนหวเสน ห ปรสสส ภยเภรว โหต ทกขสส จ อนธวาสน ฯ อมมปน โกฏาสภาวนมนยตตสส น เกวล ปมชฌานมตตเมว อตตรมป ปฏเวโธ อตถต ทสเสต เกสาทนนตอาท วตต ฯ [๓๘] ยนต เอว ปสสตวา อานาปานสสตกมมฏาน นททฏนต สมพนโธ ฯ ตตถ ยสมา กถ ภาวโตตอาทกาย ปจฉาปาลยา อตเถ วภาวเต โถมนาปาลยาป อตโถ ตภาวโตเยว โหต เภทาภาวโต ตสมา ต ลงฆตวา กถ ภาวโต จาตอาทนา อารภต ฯ ตตถ ห อโต ปสสาภาโว อยมป โขต วจน จ วเสโส เตส ปสสาภาว ทสเสต เอว ปสสตวาต วตต ฯ ปสสา จ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ อภรจชนเนน อสสาหนตถา ฯ ต ห สตวา ภกข ภควา อม สมาธ อเนเกห อากาเรห ปสสต สนโต กราย สมาธ ปณโต จ อเสจนโก จ สโข จ วหาโร ปาปธมเม จ านโส อนตรธาเปตต ส ชาตาภรจโย อสสาหชาตา สกกจจ อนย ชตพพ ปฏปชชตพพ ม นต ฯ อยมป โขต ปทสส เย อเม มยา นพพานมหาสรสส โอตรณตตถภตา กสณชฌานอสภชฌานาทโย เทสตา น เกวลนเต- เอว อยมป โขต ภควา อตตโน ปจจกขภต สมาธ เทสนานภาเวน เตสมป ภกขน อาสนนปจจกข จ กโรนโต สมปณฑนวเสน เอวมาหาต สมพนธมเขน อตโถ เวทตพโพ ฯ โสฬสวตถกนต จตส อนปสสนาส จตนน จตกกาน วเสน โสฬสฏาน ฯ สพพาการปรปโรต กมมฏานปาลยา ปทฏโ ปณฑฏโ อปมา โจทนา ปรหาโร ปโยชนนต เอวมาทห สพเพห อากาเรห ปรปณโณ ฯ นทเทโสต กมมฏานสส วเสสโต วตถาโร ฯ [๓๙] กถนต อท ปจฉนาการวภาวนปท ฯ ปจฉา เจตถ กเถตกมยตาวเสน อ เส อสมภวโต ฯ สา จ อปร เทสน อารฬหาน สพเพส ปการวเสสาน อามสนวเสนาต อมมตถ ทสเสนโต กถนต ฯเปฯ กมยตาปจฉาต อาห ฯ กถ พหลกโตต เอตถาป อานาปานสสตสมาธต ปท อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ ตตถ กถนต อานาปานสสตสมาธพหลการ นานปปการโต วตถาเรตกมยตาปจฉา พหลกโต อานาปานสสตสมาธต ตถา ปฏธมมนทสสนนต อมมตถ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา เอเสว นโยต อมนา อตทสต ฯ ตถา สนตตาทโยป ตสส เยห ภาวนาพหลกาเรห สทธา ตคคหเณเนว คหตา โหนตต ทสเสต กถ พหลกโต ฯเปฯ วปสเมตต เอตถาป เอเสว นโยต วตต ฯ ปน จปร อทาย อกขาตา มยา สาวกาน ปฏปทา ยถา ปฏปนนา เม สาวกา จตตาโร สตปฏาเน ภาเวนตตอาทส๑อปปาทนวฑฒ- นฏเน ภาวนา วจจตต ตทภยวเสน อตถ ทสเสนโต ภาวโตต อปปาทโต วฑฒโต วาต อาห ฯ ตตถ ภาว วชชมานต อโต คโตต ภาวโต อปปาทโต ปฏลทธมตโตต อตโถ ฯ อปปนโน ปน ลทธาเสวโน ภาวโต ปคณภาว อาปาทโต วฑฒโตต อตโถ ฯ อานาปานปรคคาหกายาต ทฆรสสาทวเสเสห สทธ อสสาสปสสาเส ปรจฉชช คาหกาย เต อารพภ ปวตตาย สตยา ปจจยภตายนต อตโถ ฯ ปรมสม ห อตเถ สมาธสส สตยา สหชาตาทปจจยภาโว วตโต สมปยตตวจนโต ทตยสมมปน อปนสสยภาโวป ฯ อปจารชฌานสหคตา ห สต อปปนาสมาธสส อปนสสโย โหตต ฯ พหลกโตต พหล ปวตตโต ฯ เตน อาวชชนาทวสภาวปปตตมาห ฯ โย ห วสภาว อาปาทโต โส อจฉตจฉตกขเณ สมาปชชตพพโต ปนปปน ปวตตยต เตน วตต ปนปปน กโตต ฯ ยถา อเธว ภกขเว สมโณต ววจเจว กาเมหต จ เอวมาทส ปมปเท วตโต เอวสทโท ทตยาทสป วตโตเอว ๑. ม. ม.๓๒๔ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย โหต เอวมธาปต อาห อภยตถ เอวสทเทน นยโม เวทตพโพต ฯ อภยปทนยเมน ลทธคณ ทสเสต อย หตอาท วตต ฯ อสภกมมฏานนต อสภารมมณชฌานมาห ฯ ต ห อสเภส โยคกมม- ภาวโต โยคโน สขวเสสาน การณภาวโต จ อสภกมมฏานนต วจจต ฯ เกวลนต อมนา อารมมณ นวตเตต ฯ ปฏเวธวเสนาต ฌานปฏเวธวเสน ฯ ฌาน ห ภาวนาวเสเสน อชฌนต อตตโน วสย ปฏวชฌนตเมว ปวตตต ยถาสภาวโต ปฏวชฌยต จาต ปฏเวโธต วจจต ฯ โอฬารการมมณตตาต วภจฉารมมณตตา ฯ ปฏกลารมมณตตาต ชคจฉตพพารมมณตตา ฯ ปรยาเยนาต การเณน เลสนตเรน วา ฯ อารมมณสนตตายาต อนกกเมน วเจตพพต ปตต อารมมณสส ปรมสขมต สนธายาห ฯ สนเต ห สนนสนเน อารมมเณ ปวตตมาโน ธมโม สยมป สนนสนโนว โหต ฯ เตนาห สนโต วปสนโต นพพโตต ฯ นพพตสพพปรฬาโหต อตโถ ฯ อารมมณสนตตาย ตทารมมณาน ธมมาน สนตตา โลกตตรธมมา- รมมณาห ปจจเวกขณาห ทเปตพพา ฯ นาสส สนตปณตภาวาวห ก จ เสจนนต อเสจนโก อเสจนกตตา อนาสตตโก อนาสตต- กตตาเอว อพโพกณโณ อสมมสโส ปรกมมาทนา ตโตเอว ปาฏเยกโก วสสเยเวโก อาเวณโก อสาธารโณ ฯ สพพเมต สรสโต- เอว สนตภาว ทสเสต วตต ฯ ปรกมม วา สนตภาวนมตต ฯ ปรกมมนต จ กสณกรณาท นมตตปปาทปรโยสาน ฯ ตาทส อธ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา นตถต อธปปาโย ฯ ตทา ห กมมฏาน นรสสาทตตา อสนตมป- ปณต สยา ฯ อปจาเรน วา นตถ เอตถ สนตตาต โยชนา ฯ ยสมา อปจารกขเณ นวรณวคเมน องคปาตภาเวน จ ปเรส สนตตา โหต น เอวมมสส อยมปน อาทสมนนา ฯ เป ฯ ปณโต จาต โยชนา ฯ [๔๐] เกจต อตตรวหารวาสเก สนธายาห ฯ อนาสตตโกต อปเสจเนน น อาสตตโก ฯ เตนาห โอชวนโตต ฯ โอชวนต- สทโสต อตโถ ฯ มธโรต อฏโ ฯ เจตสกสขปฏลาภสวตตน ตกจตกกชฌานวเสน อเปกขาย วา สนตภาเวน สขคตกตตา สพเพ- สมป วเสน เวทตพพ ฯ ฌานสมฏานปณตรปผฏสรรตาวเสน ปน กายกสขปฏลาภสวตตน ทฏพพ ฯ ต จ โข ฌานโต วฏ ตกาเล ฯ อมสม ปกเข อปปตปปตกขเณต อท เหตมห ภมมวจน ทฏพพ ฯ อวกขมภเตต ฌาเนน สกสนตานโต อนหเฏ อปปหเน ฯ อโกสลยสมภเตต อโกสลล วจจต อวชชา ตโต สมภเต ฯ อวชชาปพพงคมา ห สพเพ ปาปธมมา ฯ ขเณเนวาต อตตโน ปวตตตกขเณเนว ฯ อนตรธาเปตต เอตถ อนตรธาปน วนาสน ฯ ตมปน ฌานวตถกสส อธาธปเปตตตา ปรยฏานปปหาน โหตต อาห วกขมเภตต ฯ วปสเมตต วเสเสน อปสเมต ฯ วเสเสน อปสมนมปน สมมเทว อปสมน โหตต อาห สฏ อปสเมตต ฯ นน จ อ โป สมาธ อตตโน ปวตตตกขเณเนว


วสทธมคค สวณณนาย ปฏปกขธมเม อนตรธาเปต วปสเมต อถ กสมา อยเมว สมาธ เอว วเสเสตวา วตโตต ฯ ปพพภาคโต ปฏาย นานาวตกก- วปสมนสพภาวโต ฯ วตต เหต อานาปานสสต ภาเวตพพา วตกกปจเฉทายาต ฯ อปจ ตกขป สส าณตตรสเสต กมมฏาน าณตตรสส จ กเลสปปหาน อตเรห สาตสย ยถาสทธา- ธมตเตห ทฏ ปปตตสส ตสมา อม วเสส สนธาย านโส อนตรธาเปต วปสเมตต วตต ฯ อถวา ฯ นมตตปาตภาเว สต ขเณเนว องคปาตภาวโต อยเมว สมาธ านโส อนตรธาเปต วปสเมตต วตโต ฯ ยถาต มหโต อกาลเมฆสส อฏ ตสส ธารา- นปาเต ขเณเนว ปวย รโชชลลสส วปสโม ฯ เตนาห เสยยถาป ภกขเว มหาอกาลเมโฆ อฏ โตตอาท ฯ สาสนกสส ฌานภาวนา เยภยเยน นพเพธภาคยาว โหตต อาห นพเพธภาคยตตาต ฯ พทธานมปน เอกเสน นพเพธภาคยาว โหต ฯ อมเมว ห กมมฏาน ภาเวตวา สมมาสมพทธา สมมาสมโพธ อธคจฉนต ฯ อรยมคคสส ปาทกภโต อย สมาธ อนกกเมน วฑฒตวา อรยมคคภาว อปคโต วย โหตต อาห อนปพเพน อรยมคควฑฒปปตโตต ฯ อยมป- นตโถ วราคนโรธปฏนสสคคานปสสนาน วเสน สมมเทว ยชชต ฯ เหฏา ปป จวเสน วตตมตถ สขคคหณตถ สงคเหตวา ทสเสนโต อยมปเนตถ สงเขปตโถต อาห ฯ ปณฑตโถต วตต โหต ฯ ตมตถนต ต กถ ภาวโตตอาทนา ปจฉาวเสน สงเขปโต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วตตมตถ ฯ อธ ตถาคโต โลเก อปปชชตตอาทส๑ อธสทโท โลก อปาทาย วตโต อเธว ตฏมานสสาตอาทส โอกาส อธาห ภกขเว ภตตาว อสส ปวารโตตอาทส ปทปรณมตต อธ ภกข ธมม ปรยาปณาตตอาทส๒ ปน สาสน อธ ภกขเว ภกขต อธาป สาสนเมวาต ทสเสนเตน ภกขเว อมสม สาสเน ภกขต วตวา ตมตถ ปากฏ กตวา ทสเสต อย หตอาท วตต ฯ ตตถ สพพปปการอานาปานสสตสมาธนพพตตกสสาต สพพปปการค- คหณ โสฬสปปกาเร สนธาย ฯ เต ห อมสมเยว สาสเน ฯ พาหรกา ห ชานนตา อาทโต จตปปการเมว ชานนต ฯ เตนาห อ สาสนสส ตถาภาวปฏเสธโนต ฯ ยถา วตตสส ปคคลสส นสสยภาวปฏเสธโนต อตโถ ฯ เอเตน อธ ภกขเวต อท อนโตคเธวสททนต ทสเสต ฯ สนต ห เอกปทานป สาวธารณาน ยถา วายภกโขต ฯ เตเนวาห อเธว ภกขเว สมโณตอาท ฯ ปรปณณสมณกรณธมโม ห โส โย สพพปปการอานาปานสสต- สมาธนพพตตโก ฯ ปรปปวาทาต ปเรส อ ตตถยาน นานปปการา วาทา ตตถายตนาน ฯ อร าทกสเสว ภาวนานรปเสนาสนต ทสเสต อมสส หตอาท วตต ฯ [๔๑] ทททโม ทมถ อนปคโต โคโณ กฏโคโณ ฯ ยถา ถเนห สพพโส ขร น ปคฆรต เอว โทหปรพนธน กฏเธน ฯ ๑. ท. ส. ๒๗๘ ฯ ๒. อง. ป จก ๙๘ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย รปสททาทเก ปฏจจ อปปชชนโก อสสาโท รปารมมณาทรโส ฯ ปพเพ อาจณณารมมณนต ปพพชชโต ปพเพ อนาทมต วา สสาเร ปรจตารมมณ ฯ นพนเธยยาต พนเธยย ฯ สตยาต สมมเทว กมมฏาน- สลลกขณวสปปวตตาย สตยา ฯ อารมมเณต กมมฏานารมมเณ ฯ ทฬหนต ถร ฯ ยถา สโตการสส อปจารปปนาเภโท สมาธ อชฌต ตถา ถามคต กตวาต อตโถ ฯ วเสสาธคมทฏธมม- สขวหารปทฏานนต สพเพส พทธาน เอกจจาน ปจเจกพทธาน พทธสาวกาน จ วเสสาธคมสส เจว อ กมมฏาเนน อธคต- วเสสาน ทฏธมมสขวหารสส จ ปทฏานภต ฯ [๔๒] วตถวชชาจรโย วย ภควา โยคน อนรปนวาสฏา- นปทสนโต ฯ ภกข ทปสทโส อร เ เอกโก วหรตวา ปฏปกข- นมมถเนน อจฉตตถสาธนโต ฯ ผลมตตมนต สาม ผลมาห ฯ ปรกกมชวโยคคภมนต ภาวนสสาหชวสส โยคคกรณภมภต ฯ [๔๓] เอว วตตลกขเณสต อภธมมปรยาเยน สตตนตกปรยา- เยน จ วตตลกขเณส ฯ รกขสมปนต ยาวตา มชฌนตกกาเล สมนตา ฉายา ผรต นวาเต ปณณาน ปตนต เอตตาวตา รกขมลนต วจจตต เอว วตตรกขสส สมปฏาน ฯ อวเสส สตตวธ เสนาสนนต ปพพต กนทร ครคห สสาน วนปตถ อพโภกาส ปลาลป ชนต เอว วตต ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อตตตยานกล ธาตจรยานกลนต คมหาทอตตตยสส เสมหาท- ธาตตตยสส โมหาทจรยตตยสส จ อนกล ฯ ตถาห คมหกาเล อร อนกล เหมนเต รกขมล วสสกาเล ส าคาร ฯ เสมห- ธาตกสส เสมหปกตกสส อร ปตตธาตกสส รกขมล วาต- ธาตกสส ส าคาร อนกล โมหจรตสส อร โทสจรตสส รกขมล ราคจรตสส ส าคาร อนกล ฯ อลนานทธจจปกขกนต อสงโกจาวกเขปปกขก ฯ สยน ห โกสชชปกขก านจงกมนาน อทธจจปกขกาน น เอว นสชชา ตโตเอวสสา สนตตา ฯ นสชชาย ทฬหภาว ปลลงกาภชเนน อสสาสปสสาสาน ปวตตนสขต อปรมกายสส อชก ปเนน อารมมณปรคคหปาย ปรมข สตยา ปเนน ทสเสนโต ฯ อรพทธาสนนต อรนมโธพนธนวเสน นสชชา ฯ เหฏ มกายสส อนชก ปน นสชชาวจเนเนว โพธตนต ฯ อชช กายนต เอตถ กายสทโท อปรมกายวสโยต อาห อปรมสรร อชก เปตวาต ฯ ตมปน อชกฏปน สรปโต ปโยชนโต จ ทสเสต อฏารสาตอาท วตต ฯ น ปณมนตต น โอณมนต ฯ น ปรปตตต น วคจฉต วถ น วลงเฆต ฯ ตโตเอว ปพเพนาปร วเสสปปตตยา วฑฒ ผาต อปคจฉต ฯ อธ ปรสทโท อภสทเทน สมานฏโต อาห กมมฏานาภมขนต ฯ พหทธา ปถตตารมมณโต นวา- เรตวา กมมฏานเยว ปเรกขตวาต อตโถ ฯ ปรต ปรคคหฏโ


วสทธมคค สวณณนาย ปรณายกาตอาทส วย ฯ นยยานฏโ ปฏปกขโต นคมนฏโ๑ ฯ ตสมา ปรคคหตนยยานนต สพพถา คหตาสมโมส ปรจจตตสมโมส สต กตวา ปรม สตเนปกก อปฏเปตวาต อตโถ ฯ [๔๔] สโตวาต สตยา สมนนาคโตเอว สรนโตเอว อสสสต ฯ นาสส กาจ สตวรหตา อสสาสปปวตต โหตต อตโถ ฯ สโต ปสสตต เอตถาป สโตว อสสสตต เอวสทโท อาเนตวา วตตพโพ ฯ สโตการต สโตเอว หตวา สตยาเอว วา กาตพพสส กตตา กรณสโล วา ฯ ยท สโตว อสสสต สโต ปสสสตต เอตสส วภงเค วตต อถ กสมา อสสสต ปสสสตจเจว อวตวา สโตการต วตต ฯ เอกรส เทสน กาตกามตาย ฯ ปมจตกเก ปททวยเมว ห วตตมานกาลวเสน อาคต อตราน อนาคตกาลวเสน ตสมา เอกรส เทสน กาตกามตาย สพพตถ สโตการจเจว วตต ฯ ทฆ อสสาสวเสนาต ทฆอสสาสวเสน ฯ วภตตอโลป กตวา นทเทโส ฯ ทฆนต วา ภควตา วตตอสสาสวเสน ฯ จตตสส เอกคคต อวกเขปนต วกเขปสส ปฏปกขภาวโต อวกเขโปต ลทธนาม จตตสส เอกคคภาว ปชานโต สต อปฏ ตา โหตต อารมมณ อปคนตวา ตา โหต ฯ ตาย สตยา เตน าเณนาต ยถาวตตาย สตยา ยถาวตเตน จ าเณน ฯ อท วตต โหต ทฆ อสสาส อารมมณภต อวกขตตจตตสส อสมโมหโต วา ปชานนตสส ตตถ สต อปฏ ตาเอว โหต ต สมปชานนตสส ๑. นคคมนฏโต ภเวยย ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อารมมณกรณวเสน วา อสมโมหวเสน วา ตทธนา สตสมปช เน ตสมงค โยคาวจโร สโตการ นาม โหตต ฯ ปฏนสสคคานปสส อสสาสวเสนาต ปฏนสสคคานปสส หตวา อสสาสนสส วเสน ฯ ปฏนสสคคานปสสอสสาสวเสนาต วา ปาโ ฯ ตสส ปฏนสสคคาน- ปสสโน อสสาสา ปฏนสสคคานปสสอสสาสา เตส วเสนาต อตโถ ฯ วนยนเยน อนโต อฏ ตสสน อสสาโส พห อฏ ตสสน ปสสาโส ฯ สตตนตนเยน ปน พห อฏหตวาป อนโต สสนโต อสสาโส อนโต อฏหตวาป พห สสนโต ปสสาโส ฯ อยเมว จ นโย อสสาสาทมชฌปรโยสาน สตยา อนคจฉโต อชฌตต วกเขปคเตน จตเตน กาโยป จตตมป สารทธา จ โหนต อ ชตา จ ผนทตา จาต ปสสาสาทมชฌปรโยสาน สตยา อนคจฉโต พหทธา วกเขปคเตน จตเตน กาโยป จตตมป สารทธา จ โหนต อ ชตา จ ผนทตา จาต อมาย ปาลยา สเมต ฯ ปม อพภนตรวาโต พห นกขมต ตสมา ปวตตกกเมน อสสาโส ปม วตโตต วทนต ฯ ตาลล อาหจจ นพพายตต ตาลล อาหจจ นรชฌต ฯ เตน กร สมปตชาโต พาลทารโก ขปต กโรต ฯ เอว ตาวาตอาท ยถาวตตสส อตถสส นคมน ฯ เกจ เอว ตาวาต อเนน ปวตตกกเมน อสสาโส พหนกขมนวาโตต คเหตพพนต อธปปาโยต วทนต ฯ [๔๕] อทธานวเสนาต กาลทธานวเสน ฯ อย ห อทธานสทโท


วสทธมคค สวณณนาย กาลสส เทสสส จ วาจโก ฯ ตตถ เทสทธาน อทาหรณภาเวน ทสเสตวา กาลทธานวเสน อสสาสปสสาสาน ทฆรสสต วภาเวต ยถา หตอาท วตต ฯ ตตถ โอกาสทธานนต โอกาสภต อทธาน ฯ ผรตวาต พยาเปตวา ฯ จณณวจณณาป อเนกกลาปภาเวน ฯ ทฆ อทธานนต ทฆ ปเทส ฯ ตสมาต สณก ปวตตยา ทฆสนตานตาย ทฆาต วจจนต ฯ เอตถ จ หตถอาทสรเร สนขาทสรเร จ อสสาสปสสาสาน เทสทธานวสฏเน กาลทธานวเสเนว ทฆรสสตา วตตาต เวทตพพา สณก ปเรตวา สณกเมว นกขมนต สฆ ปเรตวา สฆเมว นกขมนตต จ วจนโต ฯ มนสเสสต สมานป- ปมาเณสป มนสสสรเรส ฯ ทฆ อสสสนตต ทฆ อสสาสปปพนธ ปวตเตนตต อตโถ ฯ ปสสสนตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ สนขสสาทโย วย รสส อสสสนต จ ปสสสนต จาต โยชนา ฯ อทมปน ทฆ รสส จ อสสสน ปสสสน จ เตส สตตาน สรรสภาโวต ทฏพพ ฯ เตสนต สตตาน ฯ เตต อสสาสปสสาสา ฯ อตตรมทธานนต อปปก กาล ฯ นวหากาเรหต ภาวนมนย ชนตสส ปพเพนาปร อลทธ- วเสสสส เกวล อทธานวเสน อาทโต วตตา ตโย อาการา เต จ โข เอกจโจ อสสาส สฏ สลลกเขต เอกจโจ ปสสาส เอกจโจ ตทภยนต อเมส ตณณ ปคคลาน วเสน เกจ ปน อสสสตป ปสสสตปต เอกชฌ วจน ภาวนาย นรนตร ปวตตทสสนตถนต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วทนต ฉนทวเสน ปพเพ วย ตโย ตถา ปามชชวเสนาต อเมห นวหากาเรห ฯ กาม เจตถ เอกสส ปคคลสส ตโยเอว อาการา ลพภนต ตนตวเสน ปน สพเพส ปาลอารฬหตตา เตส วเสน ปรกมมสส กาตพพตตา จ ตตราย ภกข นวหากาเรหต วตต ฯ เอว ปชานโตต เอว ยถาวตเตห อากาเรห อสสาสปสสาเส ปชานโต ตตถ มนสการ ปวตเตนตสส ฯ เอเกนากาเรนาต ทฆ อสสาสาทส จตส อากาเรส เอเกน อากาเรน นวส ตส วา เอเกน ฯ ตถา ห วกขต ทโฆ รสโส จ อสสาโส ปสสาโสป จ ตาทโส จตตาโร วณณา วตตนต นาสกคเคว ภกขโนต ฯ อย ภาวนา อสสาสปสสาสกายานปสสนาต กตวา วตต กายานปสสนาสตปฏานภาวนา สมปชชตต ฯ อทาน ปาลวเสเนว เต นว อากาเร ภาวนาวธ จ ทสเสต ยถาหาตอาท อารทธ ฯ ตตถ กถ ปชานาตต ปชานนวธ กเถตกมยตาย ปจฉต ฯ ทฆ อสสาสนต วตตลกขณ ทฆ อสสาส ฯ อทธานสงขาเตต อทธานนต สงข คเต ฯ ทเฆ กาเล ทฆ ขณนต อตโถ ฯ โกฏาสปรยาโย วา สงขาตสทโท เถยยสงขาตนตอาทส๑ วย ฯ ตสมา อทธานสงขาเตต อทธานโกฏาเส เทสภาเคต อตโถ ฯ ฉนโท อปปชชตต ภาวนาย ปพเพนาปร วเสส อาวหนตยา ลทธสสาทตตา ตตถ สาตสโย กตตกามตาลกขโณ กสลจฉนโท ๑ ม. ม. ๔๙๗ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อปปชชต ฯ ฉนทวเสนาต ตถาปวตตฉนทสส วเสน สวเสส ภาวนมนย ชนตสส กมมฏาน วฑฒ ผาต คเมนตสส ฯ ตโต สขมตรนต ยถาวตตจฉนทปปวตตยา ปรมโต สขมตร ฯ ภาวนา- พเลน ห ปฏปสสทธทรถปรฬาหตาย กายสส อสสาสปสสาสา สขมตรา หตวา ปวตตนต ฯ ปามชช อปปชชตต อสสาสปสสาสาน สขมตรภาเวน อารมมณสส สนตตรตาย กมมฏานสส ฯ วถปฏปนนตาย ภาวนาจตตสหคโต ปโมโท ขททกาทเภทา ตรณปต อปปชชต ฯ จตต ววฏฏตต อนกกเมน อสสาสปสสาสาน อตวย สขมตรภาวปปตตยา อนปฏหเน วเจตพพาการปปตเตห เตห จตต วนวฏฏตต เกจ ฯ ภาวนาพเลน ปน สขมตรภาวปปตเตส อสสาสปสสาเสส ตตถ ปฏภาคนมตเต อปปนเน ปกตอสสาส- ปสสาสโต จตต นวตตต ฯ อเปกขา สณาตต ตสม ปฏภาค- นมตเต อปจารปปนาเภเท สมาธมห อปปนเน ปน ฌานนพพตต- นตถ พยาปาราภาวโต อชฌเปกขน โหตต ฯ สา ปนาย อเปกขา ตตรมชฌตตเปกขาต เวทตพพา ฯ [๔๖] อเมห นวห อากาเรหต อเมห ยถาวตเตห นวห อากาเรห ปวตตา ฯ ทฆ อสสาสปสสาสา กาโยต ทฆาการา อสสาส- ปสสาสา จณณวจณณาป สมหฏเน กาโย ฯ อสสาสปสสาเส นสสาย อปปนนนมตตมเปตถ อสสาสปสสาสสาม เมว วตต ฯ อปฏาน สตต ต อารมมณ อปคนตวา ตฏตต สต อปฏาน


อนสสตกมมาานนทเทส วณณนา นาม ฯ อนปสสนา าณนต สมถวเสน นมตตสส อนปสสนา วปสสนาวเสน อสสาสปสสาเส ตนนสสย จ กาย รปนต จตต ตสมปยตตธมเม จ อรปนต ววฏเปตวา นามรปสส อนปสสนา จ าณ ตตถ ยถาภตาวโพโธ ฯ กาโย อปฏานนต โส กาโย อารมมณกรณวเสน อปคนตวา สต เอตถ ตฏตต อปฏาน นาม ฯ เอตถ จ กาโย อปฏานนต อมนา อตรกายสสาป สงคโห โหต ยถาวตตสมมสนวารสสาป อธ อจฉตตตา ฯ โน สตต โส กาโย สต นาม น โหต ฯ สต อปฏาน เจว สต จ สรณฏเน อปตฏนฏเน จ ฯ ตาย สตยาต ยถาวตตาย สตยา ฯ เตน าเณนาต ยถาวตเตเนว าเณน ฯ ต กายนต ต อสสาสปสสาสกาย เจว ตนนสสย รปกาย จ ฯ อนปสสตต ฌานสมปยตตาเณน เจว วปสสนาาเณน จ อนปสสต ฯ เตน วจจต กาเย กายานปสสนาสตปฏานภาวนาต เตน อนปสสเนน ยถาวตเต กาเย อย กายานปสสนาสตปฏานภาวนาต วจจต ฯ อท วตต โหต ยา อย ยถาวตเต อสสาสปสสาสกาเย ตสส นสสยภเต กรชกาเย จ กายสเสว อนปสสนา อนทกภตาย มรจยา อทกานปสสนา วย น อนจจาทสภาเว กาเย นจจาทภาวานปสสนา อถโข ยถารห อนจจทกขานตตาสภภาวสเสว อนปสสนา ฯ อถวา ฯ กาเย อหนต วา มมนต วา อตถต วา ปรโสต วา คเหตพพสส กสสจ อภาวโต ตาทส อนนปสสตวา กายมตตสเสว อนปสสนา


วสทธมคค สวณณนาย กายานปสสนา ตาย กายานปสสนาย สมปยตตา สตเยว อปฏาน สตปฏาน ตสส ภาวนา วฑฒนา กายานปสสนาสตปฏาน- ภาวนาต ฯ เอส นโยต นวห อากาเรหตอาทนา วตตวธ รสสปเท อตทสต ฯ เอตถาต เอตสม ยถาทสสเต กถ ทฆ อสสสนโตตอาทนา อาคเต ปาลนเย ฯ อธาต อมสม รสสปทวเสน อาคเต ปาลนเย ฯ อยนต โยคาวจโร ฯ อทธานวเสนาต ทฆกาลวเสน ฯ อตตรวเสนาต ปรตตกาลวเสน ฯ อเมห อากาเรหต อเมห นวห อากาเรห ฯ ตาทโสต ทโฆ รสโส จ ฯ จตตาโร วณณาต จตตาโร อาการา ฯ เต จ ทฆาทโยเอว ฯ นาสกคเค ว ภกขโนต คาถาสขตถ รสส กตวา วตต ฯ นาสกคเควาต วาสทโท อนยมฏโ ฯ เตน อตตโรฏ สงคณหต ฯ [๔๗] สพพกายปฏสเวทต สพพกายสส ปฏปฏ ปจเจก กตวา สมมเทว เวทนสโล ชานนสโล ตสส วา ปฏปฏ สมมเทว เวโท เอตสส อตถ ต วา ปฏปฏ สมมเทว เวทมาโนต อตโถ ฯ ตตถ ตตถ สพพคคหเณน อสสาสาทกายสส อนวเสสปรยาทาเน สทเธป อเนกกลาปสมทายภาวโต ตสส สพเพสมป ภาคาน สเวทนทสสนตถ ปฏสททคคหณ ตตถ สกกจจการภาวทสสนตถ สสททคคหณนต อมมตถ ทสเสนโต สกลสสาตอาทมาห ฯ ตตถ ยถาสมาเนป อสสาสปสสาเสส โยคโน ปฏปตตวธาเน ปจเจก


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา สกกจจเยว ปฏปชชตพพนต ทสเสต วส เทสนา กตา ฯ เอวนตเมวตถ ทเปต สตป อตถสส สมานตาย สกลสสาต- อาทนา ปททวยสส วส วส อตถวณณนา กตาต เวทตพพ ฯ ปากฏ กโรนโตต วภต กโรนโต สพพโส วภาเวนโตต อตโถ ฯ ปากฏกรณ วภาวน ตตถ อสมมยหน าเณเนว เนส ปวตต- เนน โหตต ทสเสนโต เอว วทต กโรนโตตอาทมาห ฯ ตตถ ตสมาต ยสมา าณสมปยตตจตเตเนว อสสาสปสสาเส ปวตเตต น วปปยตตจตเตน ตสมา ฯ เอวภโต สพพกายปฏสเวท อสส- สสสาม ปสสสสสามต สกขตต วจจต พทธาทหต โยชนา ฯ จณณวสเฏต อเนกกลาปตาย จณณวจณณาภาเวน วสเฏ ฯ อาท ปากโฏ โหต สตยา าณสส จ วเสน ตถา ป าภสงขารสส ปวตตตตา ฯ ตาทเสน ภวตตพพนต จตตถปคคลสทเสน ภวตพพ ฯ ปเคว สต าณ จ ปจจปฏเปตวา ตสป าเนส าณสมปยตต- เมว จตต ปวตเตตพพนต อธปปาโย ฯ เอวนต วตตปปกาเรน สพพกายปฏสเวทนวเสเนว ฯ ฆฏตต อสสหต ฯ วายมตต วายาม กโรต มนสการ ปวตเตตต อตโถ ฯ ตถาภตสสาต อานาปานสสต ภาเวนตสส ฯ สวโรต สต วรยมป วา ฯ ตาย สตยาต ยา อานาปาเน อารพภ ปวตตา สต ตาย ฯ เตน มนสกาเรนาต โย โส ตตถ สตปพพงคโม ภาวนามนสกาโร เตน สทธนต อธปปาโย ฯ อาเสวตต ตสโส


วสทธมคค สวณณนาย สกขาโยต วตเต อธกสลธมเม อาเสวต ฯ ตทาเสวน เหตถ สกขนนต อธปเปต ฯ ปรมนเยต ปรมสม ภาวนานเย ปม- วตถทวเยต อธปปาโย ฯ ตตถาป กาม าณปปาทน ลพภเตว อสสาสปสสาสาน ยาถาวโต ทฆรสสภาวาวโพธสพภาวโต ตถาป ต น ทกกร ยถาปวตตาน เตส คหณมตตภาวโตต ตตถ วตตมานกาลปปโยโค กโต ฯ อทมปน ทกกร ปรสสส ขรธาราย คมนสทส ตสมา สาตสเยเนตถ ป าภสงขาเรน ภวตพพนต ทเปต อนาคตกาลปปโยโค กโตต อมมตถ ทสเสต ตตถ ยสมาตอาท วตต ฯ ตตถ าณปปาทนาทสต อาทสทเทน กายสงขารปสสมภนปตปฏสเวทนาท สงคณหาต ฯ เกจ ปเนตถ สวรสมาทานาน สงคโหต วทนต ฯ กายสงขารนต อสสาสปสสาส ฯ โส ห จตตสมฏาโนป สมาโน กรชกายปปฏพทธวตตตาย เตน สงขรยตต กายสงขาโรต วจจต ฯ โย ปน กายสงขาโร วจ- สงขาโรต เอวมาคโต กายสงขาโร เจตนาลกขโณ สตป ทวา- รนตรปปตตย เยภยยวตตยา ตพพหลวตตยา จ กายทวาเรน ลกขโต โส อธ นาธปเปโต ฯ ปสสมเภนโตต อาทส ปจฉม ปจฉม ปท ปรมสส ปรมสส อตถวจน ฯ ตสมา ปสสมภน นาม วปสมน ต จ ตถา ปโยเค อสต อปปชชนารหสส โอฬารกสส กายสงขารสส ปโยคสมปตตยา อนปปาทนนต ทฏพพ ฯ [๔๘] ตตเรวนต โอฬารก กายสงขาร ปสสมเภนโตต เอตถ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อปรคคหตกาเลต กมมฏานสส อนารทธกาเล ตโตเอว กายจตตา- นมป อปรคคหตกาเล ฯ นสทต ปลลงก อาภชตวา อชช กาย ปณธายาต ห อมนา กายปรคคโห ปรมข สต อปฏเปตวาต อมนา จตตปรคคโห วตโต ฯ เตเนวาห กาโยป จตตมป ปรคคหตา โหนตต ฯ กาโยต กรชกาโย ฯ สทรถาต สปรฬาหา ฯ สา จ เนส สทรถตา ครภาเวน วย โอฬารกตาย อวนาภาวนต อาห โอฬารกาต ฯ พลวตราต สพลา ถลา ฯ สนตา โหนตต จตต ตาว พหทธา วกเขปาภาเวน เอกคค หตวา กมมฏาน ปรคคเหตวา ปวตตมาน สนต โหต วปสนต ตโตเอว ตสมฏานา รปธมมา ลหมทกมม ภาวปปตตา ตทนคณตาย เสสนต สนตต- รปนต เอว จตเต กาเย จ วปสนเต ปวตตมาเน ตนนสสตา อสสาสปสสาสา สนตสภาวา อนกกเมน สขมสขมตรสขมตมา หตวา ปวตตนต ฯ เตน วตต ยทา ปนสส กาโยปต อาท ฯ อาภชน อาโภโค ปสสมเภมต ปมาวชชนา ฯ สมมา อนอนอาหรณ สมนนาหาโร ตสมเยว อตเถ อปราปร ปวตตอาวชชนา ฯ ตสเสว อตถสส มนส กรณ จตเต ปน มนสกาโร ฯ วมสา ปจจเวกขณา ฯ [๔๙] สารทเธต สทรเถ สปรฬาเห ฯ อธมตตนต พลว โอฬารก ฯ ลงควปลลาเสน วตต ฯ กายสงขาโรต ห อธปเปโต ฯ อธมตต หตวา ปวตตตต กรยาวเสสน วา เอต ฯ สขมนต


วสทธมคค สวณณนาย เอตถาป เอเสว นโย ฯ กายมหต เอตถ จตเต จาต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ ปมชฌานโต วฏาย กรยมาน ทตยชฌานสส นานาวชชน ปรกมม ปมชฌาน วย ทรสมสสารตปฏปกขนต กตวา ตสมฏาโน กายสงขาโร ปมชฌาเน จ ทตยชฌานปจาเร จ โอฬารโกต สทโส วตโต ฯ เอส นโย เสสปจารทวเยป ฯ อถวา ฯ ทตยชฌานาทน อธคมาย ปฏปชชโต ทกขาปฏปทาท- วเสน กลมโต โยคโน กายกลมถจตตปฆาตาทวเสน วตกกาท- สงขาเตน สปรผนทตาย จ จตตปปวตตยา ทตยชฌานาทอปจาเรส กายสงขารสส โอฬารกตา เวทตพพา ฯ อตสขโมต อ ตถ ลพภมาโน กายสงขาโร จตตถชฌาเน อตกกนตสขโม ฯ สขม- ภาโวปสส ตตถ นตถ กโต โอฬารกตา อปปวตตนโต ฯ เตนาห อปปวตตเมว ปาปณาตต ฯ ลาภสส สโต อนปพพสมาปตต- สมาปชชนเวล เอกาสเนเนว สพเพส ฌานาน ปฏลาภ สนธาย มชฌมภาณกา เหฏ มเหฏ มชฌานโต อปรปรชฌานปจาเรป สขม- ตร อจฉนต ฯ ตตถ ห โสปจาราน ฌานาน อปรปรวเสสวนตตา สนตตา จ สมภเวยย ฯ เอกาวชชนปจาร วา สนธาย เอว วตต ฯ เอว ห เหฏา วตตวาเทน อมสส วาทสส อวโรโธ สทโธ ภนนวสยตตา ฯ สพเพสเยวาต อภเยสมป ฯ ยสมา เต สพเพป วจจมาเนน วธนา ปสสทธมจฉนตเยว ฯ อปรคคหตกาเล กาย- สงขาโร ปรคคหตกาเล ปฏปสสมภตต อท สทสสนตานตาย


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วตต ฯ นห เตเอว โอฬารกา อสสาสาทโย สขมา โหนต ฯ ปสสมภนากาโร ปน เนส เหฏา วตโตเยว ฯ [๕๐] มหาภตปรคคเห สขโมต จตธาตมเขน วปสสนาภนเวส สนธาย วตต ฯ สกลรปปรคคเห สขโม ภาวนาย อปรปรปณต- ภาวโต ฯ เตเนวาห รปารปปรคคเห สขโมต ฯ ลกขณา- รมมณกวปสสนาต กลาปสมมสนมาห ฯ นพพทานปสสนโต ปฏาย พลววปสสนา ตโต โอร ทพพลวปสสนา ฯ ปพเพ วตตนเยนาต อปรคคหตกาเลตอาทนา สมถนเย วตเตน นเยน ฯ อปรคคเห ปวตโต กายสงขาโร มหาภตปรคคเห ปฏปสสมภตตอาทนา วปสสนานเยป ปฏปสสทธ โยเชตพพาต วตต โหต ฯ อสสาต อมสส ปสสมภย กายสงขารนต ปทสส ฯ โจทนา- โสธนาหต อนโยคปรหาเรห ฯ เอวนต อทาน วจจมานากาเรน ฯ กถนต ย อท ปสสมภย ฯเปฯ สกขตต วตต ต กถ ฯ เกน ปกาเรน กายสงขารสส ปสสมภน โยคโน จ สกขน โหตต กเถตกามตาย ปจฉตวา กายสงขาเร สรปโต โอฬารก- สขมโต วปสมโต อนโยคปรหารโต จ ทสเสต กตเม กาย- สงขาราตอาท อารทธ ฯ ตตถ กายกาต รปกาเย ภวา ฯ กายปฏพทธาต กายสนนสสตา ฯ กาเย สต โหนต อสต น โหนต ฯ ตโตเอว เต อาการสมฏานาป กาเยน สงขรยนตต กายสงขารา ฯ ปสสมเภนโตต โอฬารโกฬารก ปฏปสสมเภนโต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เสสปททวยนตสเสว เววจน ฯ โอฬารก ห กายสงขาร อวป- สนตสภาว สนนสทาเปนโต ปสสมเภนโตต วจจต อนปปาทนโรธ ปาเปนโต นโรเธนโตต สฏ สนตสภาว นยนโต วปสเมนโตต ฯ ยถารเปหต ยาทเสห ฯ กายสงขาเรหต โอฬารเกห กายสงขาเรห ฯ อานมนาต อภมเขน กายสส นมนา ฯ วนมนาต วส วส ปสสโต นมนา ฯ สนนมนาต สพพโต สฏ วา นมนา ฯ ปณมนาต ปจฉโต นมนา ฯ อ ชนาทน อานมนาทน เววจนาน ฯ อธ- มตตาน วา อภมข จลนาทน อานมนาทโย มนทาน อ ชนาทโย ฯ ปสสมภย กายสงขารนต ตถารป อานมนาทน การณภต โอฬารก กายสงขาร ปสสมเภนโต ฯ ตสม ห ปสสมภเต อานมนาทโยป ปสสมภตาเอว โหนต ฯ สนต สขมนต ยถารเปห กายสงขาเรห กายสส อปรผนทนเหตห อานมนาทโย น โหนต ตถารป ทรถา- ภาวโต สนต อโนฬารกตาย สขม ฯ ปสสมภย กายสงขารนต สาม โต เอก กตวา วทต ฯ อถวา ฯ ปพเพ โอฬารโกฬารก กายสงขาร ปฏปสสมเภนโต อนกกเมน กายสส อปรผนทนเหตภเต สขมตเร อปปาเทตวา เตป ปฏปสสมเภตวา ปรมสขมตาย โกฏปปตต ย กายสงขาร ปฏปสสมเภต ต สนธาย วตต สนต สขม ปสสมภย กายสงขารนต ฯ [๕๑] อตต อาท โจทกวจน ฯ ตตถ อตต ปการตเถ นปาโต ฯ กราต อรจสจเน ฯ เอว เจต อตโถ ฯ อย เหตถ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อธปปาโย วตตปปกาเรน ยท อตสขมมป กายสงขาร ปสสมเภตต ฯ เอว สนเตต เอว สต ตยา วตตากาเร ลพภมาเน ฯ วาตป- ลทธยาต วาตสส อปลทธยา ฯ จสทโท สมจจยตโถ ฯ อสสา- สาทวาตารมมณสส จตตสส ปภาวนา อปปาทนา ปวตตนา น โหต ฯ เต จ เตน ปสสมเภตพพาต อธปปาโย ฯ อสสาส- ปสสาสาน จ ปภาวนาต โอฬารเก อสสาสปสสาเส ภาวนาย ปฏปสสมเภตวา สขมาน เตส ปภาวนา จ น โหต อภเยส เตน ปฏปสสมเภตพพโต ฯ อานาปานสสตยาต อานาปานารมมณาย สตยา จ ปวตตน น โหต อานาปานาน อภาวโต ฯ ตโตเอว ตสมปยตตสส อานาปานสสตสมาธสส ปภาวนา อปปาทนาป น โหต ฯ น ห กทาจ อารมมเณน วนา สารมมณธมมา สมภวนต ฯ น จ น ตนต เอตถ นนต นปาตมตต ฯ ต วตตวธาน สมาปตต ปณฑตา ป วนโต น เจว สมาปชฌนตป ตโต น จ วฏหนตปต โยชนา ฯ เอว โจทโก สพเพน สพพ อภาวปนยน ปสสมภนนต อธปปาเยน โจเทต ฯ ปน อต กราต อาท ยถาวตตาย โจทนาย วสชชนา ฯ ตตถ กราต ยทต เอตสส อตเถ นปาโต ฯ อต กร สกขต มยา วตตากาเรน ยท สกขตต อตโถ ฯ เอว สนเตต เอว ปสสมภเน สต ฯ ปภาวนา โหตต ยทป โอฬารกา กายสงขารา ปฏปสสมภนต สขมา ปน อตเถวาต อนกกเมน ปรมสขม-


วสทธมคค สวณณนาย ภาวปปตตสส วเสน นมตตปปตตยา อานาปนสสตยา อานา- ปานสสตสมาธสส จ ปภาวนา อชฌเตวาต อธปปาโย ฯ ยถา กถ วยาต ยถาวตตวธาน กถ วย ทฏพพ ฯ อตถ ก จ ตทตถ- สมปฏปาทเน โอปมมนต อธปปาโย ฯ อทาน โอปมม ทสเสต เสยยถาปตอาท วตต ฯ ตตถ เสยยถาปต โอปมมตเถ นปาโต ฯ กเสต กสภาชเน ฯ นมตตนต นมตตสส เตส สททาน ปวตตา- การสสาต อตโถ ฯ สามอตเถ ห อท อปโยควจน ฯ สคคห- ตตตาต สฏ คหตตตา ฯ สมนสกตตตาต สฏ จตเต ปตตตา ฯ สปธารตตตาต สมมเทว อปธารตตตา สลลกขตตตา ฯ สขมกา สททาต อนรเว อาห เย อปปกา ฯ อปปฏโ ห อย กสทโท ฯ สขมสททนมตตารมมณตตาปต สขโม สทโทว นมตต สขมสทท- นมตต ตทารมมณตายปต ฯ ก วตต โหต ฯ กาม ตทา สขมาป สททา นรทธา สททนมตตสส ปน สคหตตตา สขมตรสทท- นมตตารมมณภาเวนาป จตต ปวตตต ฯ อาทโต ปฏาย ห ตสส ตสส นรทธสส สททสส นมตต อวกขตเตน จตเตน อป- ธาเรนตสส อนกกเมน ปรโยสาเน อตสขมสททนมตตมป อารมมณ กตวา จตต ปวตตเตว จตต น วกเขป คจฉต ตสม ยถาอปฏ เต นมตเต สมาธานสพภาวโต ฯ เอว สนเตต อาท วตตสเสวตถสส นคมนวเสน วตต ฯ ตตถ ยสส สตตปทสส สทธ โจทนโสธนาห อตโถ วตโต ต อทธรตวา กายานปสสนา-


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา สตปฏานาน วภาคโต ทสเสต ปสสมภยนตอาท วตต ฯ ต สพพ วตตนยตตา อตตานเมว ฯ [๕๒] อาทกมมกสส กมมฏานวเสนาต สมถกมมฏาน สนธาย วตต ฯ วปสสนากมมฏานมปน อตรจตกเกสป ลพภเตว ฯ เอตถาต ปมจตกเก ฯ ป จสนธกนต ป จปพพ ป จภาคนต อตโถ ฯ [๕๓] กมมฏานสส อคคณหนนต กมมฏานคนถสส อค- คณหน ฯ ตทตถปรปจฉา กมมฏานปรปจฉนา ฯ อถวา ฯ คนถโต อตถโต จ กมมฏานสส อคคณหน อคคโห ฯ ตตถ สสยปร- ปจฉนา ปรปจฉา ฯ กมมฏานสส อปฏานนต นมตตปฏาน ฯ เอว ภาวนมนย ชนตสส เอวมธ นมตต อปฏาต อปธารณ ฯ ตถา กมมฏานปปนา เอว ฌานมปเปตต ฯ กมมฏานสส ลกขณนต คณนานพนธนาผสนาน วเสน ภาวน อสสกกาเปตวา ปนาย สมปตต ตโต ปรมป วา ลกขณาทวเสน มตถกมปตตต กมมฏานสภาวสส สลลกขณ ฯ เตนาห กมมฏานสส สภาว- ปธารณนต วตต โหตต ฯ อตตนาป น กลมต โอธโส กมมฏานสส อคคณหนโต ฯ ตโตเอว อาจรยมป น วเหเสต ฯ ธมมาธกรณมป วา ภาวนาย มตถก ปาปนโต ฯ ตสมาต ต นมตต อตตโน อกลมนอาจรยาวเหสนเหต ฯ โถกนต โถก โถก ฯ อคคเหตพพโต อคคโห สพโพป กมมฏานวธ น


วสทธมคค สวณณนาย ปพเพ วตตอคคหมตต ฯ อาจรยโต อคคโห อาจรยคคโห ตโต ฯ เอกปทมปต เอกโกฏาสมป ฯ อนวหนาต อสสาสปสสาสาน อนคมนวเสน สตยา นรนตร อนปวตตนา ฯ ผสนาต อสสาสปสสาเส คเณนตสส คณน ปฏสหรตวา เต สตยา อนพนธนตสส ยถา อปปนา โหต ตถา จตต เปนตสส จ นาสกคคาธฏานสส เนส ผสนา ฯ ยสมา ปน คณนาทวเสน วย ผสนาวเสน วส มนสกาโร นตถ ฯ ผฏผฏฏาเนเยว คณนาท กาตพพนต ทสเสต อธ ผสนา คณนนต ทเปนโต ผสนาต ผฏฏานนต อาห ฯ ปนาต สมาธาน ฯ ต ห สมมเทว อารมมเณ จตตสส อาธาน ปน โหต ฯ ตถา ห สมาธจตตสส ต สณ ตต นททฏโ ฯ สมาธปฏานา ปน อปปนาต อาห ปนาต อปปนาต ฯ อนจจตาทน สลลกขณโต สลลกขณา วปสสนา ฯ ปวตตโต นมตตโต จ วนวฏฏนโต ววฏฏนา นาม มคโค ฯ สกลสงกเลส- ปฏปสสทธภาวโต สพพโส สทธต ปารสทธ ผล ฯ เตสนต ววฏฏนาปารสทธน ฯ ปฏปสสนาต ปฏปฏทสสนลกขณ ฯ เตนาห ปจจเวกขณาต ฯ [๕๔] ขณฑนต เอก ตณ ป จาต เอว คณนาย ขณฑน ฯ โอกาเสต คณนวธ สนธายาห ฯ คณนนสสโตว น กมมฏาน- นสสโต ฯ สขาปปตต น โขต อท จรตร คณนาย มน-


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา สกโรนตสส วเสน วตต ฯ โส ห ตถา ลทธ อวกเขปมตต นสสาย เอว ม เยย ฯ อสสาสปสสาเสส โส อปฏาต ต คเหตวาต อท อสสาสปสสาเสส ยสส เอโกว ปม อปฏาต ต สนธาย วตต ฯ ยสส ปน อโภป อปฏหนต เตน อภยมป คเหตวา คณตพพ ฯ โย อปฏาตต อมนา จ ทวส นาสปฏวาเตส โย ปากฏตโร อปฏาต โส คเหตพโพต อยมป อตโถ ทปโตต ทฏพพ ฯ ปวตตมาน ปวตตมานนต อาเมณฑต- วจเนน นรนตร อสสาสปสสาสาน อปลกขณ ทสเสต ฯ เอวนต วตตปปกาเรน ฯ อปลกเขตวา วาต อตโถ ฯ ปากฏา โหนต คณนาวเสน พหทธา วกเขปาภาวโต ฯ ปลฆสส ปรวตตน ต ยตถ นกขปนต โส ปลฆตถมโภ ฯ ตยามรตตนต อจจนตสโยเค อปโยควจน ฯ ปรมนเยนาต สฆคณนาย โคปาลก- คณนายาต อตโถ ฯ เอก เทว ตณ จตตาร ป จาต คณนา- วธทสสน ฯ ตสมา อฏาต อาทสป เอกโต ปฏาเยว ปจเจก อฏาทน ปาเปตพพาน ฯ สฆ สฆ คเณตพพเมว ฯ กสมาต ตตถ การณ นทสสน จ ทสเสต คณนปฏพทเธ หตอาทนา ฯ ตตถ อรยต เตน นาวาต อรตต ปาชนทณโฑ อรตเตน อปตถมภน อรตตปตถมภน ตสส วเสน ฯ นปปรยายโต นรนตรปปวตต นาม ปนายเมวาต อาห นรนตร ปวตต วยาต ฯ อนโต ปวสนต วาต มนสกโรนโต อนโต จตต ปเวเสต นาม ฯ พห จตต-


วสทธมคค สวณณนาย นหรเณป เอเสว นโย ฯ วาตพภาหตนต อพภนตรคต วาต พหล มนสกโรนตสส วาเตน ต าน อพภาหต วย เมเทน ปรต วย จ โหต ฯ ตถา อปฏาต นหรโต ผฏโกาส ม จตวา ตถา ปน นหรโต วาตสส คตสมเนสนมเขน นานารมมเณส จตต วธาวตต อาห ปถตตารมมเณ จตต วกขปตต ฯ เอตนต เอต อสสาสปสสาสชาต ฯ [๕๕] อนคมนนต ปวตตปวตตาน อสสาสปสสาน อารมมณ- กรณวเสน สตยา อนอนปวตตน อนคจฉน ฯ เตเนวาห ต จ โข น อาทมชฌปรโยสานานคมนวเสนาต ฯ นาภ อาท ตตถ ปม อปปชชนโต ฯ ปมปปตตวเสน ห อธ อาท จนตา น อปปตตมตตวเสน ฯ ตถา ห เต นาภโต ปฏาย ยาว นาสกคคา สพพตถ อปปชชนเตว ยตถ ยตถ จ อปปชชนต ตตถ ตตเถว ภชชนต ธมมาน คมนาภาวโต ฯ ยถาปจจยมปน เทสนตรปปตตย คตสม า ฯ หทย มชฌนต หทยสมป ตสส อปรภาโค มชฌ ฯ นาสกา ปรโยสานนต นาสกาฏาน ตสส ปรโยสาน อสสาสปสสาสสม าย ตทวธภาวโต ฯ ตถาเหเต จตตสมฏานา วตตา น จ พหทธา จตตสมฏานาน สมภโว อตถ ฯ เตนาห อพภนตร ปวสนวาตสส นาสกคค อาทต ฯ ปวสนนกขมนปรยาโย ปน ตสทสวเสน วตโตต เวทตพโพ ฯ วกเขปคตนต วกเขป อปคต วกขตต อสมาหตนต อตโถ ฯ สารทธายาต สทรถภาวาย ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อ ชนายาต กมมฏานมนสการสส จลนาย ฯ วกเขปคเตน จตเต- นาต เหตมห กรณวจน ฯ อตถมภตลกขเณ วา ฯ สารทธาต สทรถา ฯ อ ชตาต อ ชนกา จลนกา ฯ ตถา ผนทตา ฯ อาท- มชฌปรโยสานวเสนาต อาทมชฌปรโยสานานคมนวเสน ฯ น มนสกาตพพนต สมพนโธ ฯ [๕๖] อนพนธนาย มนสกโรนเตน ผสนาวเสน จ ปนาวเสน จ มนสกาตพพนต เยนาธปปาเยน วตต ต ววรต คณนานพนธนา- วเสน วยาตอาทมาห ฯ ตต วส มนสกาโร นตถต คณนาย อนพนธนาย จ วนา ยถากกม เกวล ผสนาวเสน ปนาวเสน จ กมมฏานมนสกาโร นตถ ฯ นน ผสนาย วนา ปนาย วย ผสนาย วนา คณนายป มนสกาโร นตถเยว ฯ ยทป นตถ คณนา ปน ยถา กมมฏานมนสการสส มลภาวโต ปธานภาเวน คเหตพพา เอว อนพนธนา ปนาย ตาย วนา ปนาย อสมภวโต ฯ ตสมา สตป ผสนาย นานนตรยกภาเว คณนานพนธนาเอว มลภาวโต ปธานภาเวน คเหตวา อตราส ตทภาว ทสเสนโต อาห คณนา- นพนธนาวเสน วย ห ผสนาปนาวเสน วส มนสกาโร นตถต ฯ ยท เอวนตา กสมา อทเทเส วส คหตาต อาห ผฏผฏฏาเน- เยวาต อาท ฯ ตตถ ผฏผฏฏาเนเยว คเณนโตต อมนา คณนาย ผสนา องคนต ทสเสต ฯ เตนาห คณนาย จ ผสนาย จ มนสกโรตต ฯ ตตเถวาต ผฏผฏฏาเนเยว ฯ เตต อสสาส-


วสทธมคค สวณณนาย ปสสาเส ฯ สตยา อนพนธนโตต คณนาวถ อนคนตวา สตยา อนพนธนโต ผฏโกาเสเยว เต นรนตร อปธาเรนโตต อตโถ ฯ อปปนาวเสน จตต เปนโตต ยถา อปปนา โหต เอว ยถา- อปฏ เต นมตเต จตต เปนโต สมาทหนโต ฯ อนพนธนาย จาตอาทส อนพนธนาย จ ผสนาย จ ปนาย จ มนสกโรตต วจจตต โยชนา ฯ สวายมตโถต ยวาย ผฏผฏฏาเนเยว คเณนโต ตตเถว คณน ปฏสหรตวา เต สตยา อนพนธนโตต จ วตโต โส อยมตโถ ฯ ยา อจจนตาย น มโนต น วนจฉนต สา มานสส สมเปต อปมา ยถา โคโณ วย ควโยต ฯ ปงคโฬต ปสปป ฯ โทลาเปโข๑โส ฯ กฬตนต กฬนตาน ฯ มาตาปตตานนต อตตโน ภรยาย ปตตสส จ ฯ อโภ โกฏโยต อาคจฉนตสส ปรมโกฏ คจฉนตสส ปจฉมโกฏนต เทวป โกฏโย ฯ มชฌนต โทลาผลกสเสว มชฌ ฯ อปนพนธนตถมภมเลต อปน- พนธนตถมโภ นาสกคค มขนมตต วา ตสส มเล สมเป ตวา ฯ กถ ตวา ฯ สตยา วเสน ฯ สต ห ตตถ สปฏ ต กโรนโต โยคาวจโร ตตถ โต นาม โหต อวยวธมเมน สมทายสส อปทสตพพโต ฯ นมตเตต นาสกคคาทนมตเต ฯ สตยา นสทนโตต สตวเสน นสทนโต ฯ สต ห ตตถาตอาทนา าเน วย วตตพพ ฯ ตตถาต ผฏผฏฏาเน ฯ เตต นครสส อนโต พห คตา มนสสา เตส สงคหา จ หตถคตา ฯ อาทโต ๑. โทลาเขโปต วา โทลาเขปโกต วา ภเวยย ฯ เสยยถาป ปงคโฬ...โทล ขปตวาต วสทธมคเค วตตตตา ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปฏายาต อปเมยยตถทสสนโต ปฏาย ฯ [๕๗] คาถาย ฯ นมตตนต อปนพนธนนมตต ฯ อนารมมณ- เมกจตตสสาต เอกสส จตตสส น อารมมณ อารมมณา น โหนตต อตโถ ฯ อชานโต จ ตโย ธมเมต นมตต อสสาโส ปสสาโสต อเม ตโย ธมเม อารมมณกรณวเสน อวนทนตสส ฯ จสทโท พยตเรเก ฯ ภาวนาต อานาปานสสตสมาธภาวนา ฯ นปลพภตต น อปลพภต น สชฌตต ฯ อย โจทนาคาถาย อตโถ ฯ ทตยา ปน ปรหารคาถา สว เยยาว ฯ กถนต ตาส อตถ ววรต กเถตกมมยตาปจฉา ฯ อเม ตโย ธมมาตอาทส ปทโยชนาย สทธ อยมตถนทเทโส อเม นมตตาทโย ตโย ธมมา เอกจตตสส กถ อารมมณา น โหนต ตถาป น จเม ตโย ธมมา อวทตา โหนต กถ น จ โหนต อวทตา เตส ห อวทตตเต จตต จ กถ วกเขป น คจฉต ปธาน จ ภาวนาย นปผาทก วรย จ กถ ป ายต นวรณาน วกขมภก สมมเทว สมาธานาวห ภาวนานโยคสงขาต ปโยค จ โยค กถ สาเธต อปรปรโลกยโลกตตร จ วเสส กถมธคจฉตต ฯ [๕๘] อทาน ตมตถ กกจปมาย สาเธต เสยยถาปตอาท วตต ฯ ภมภาคสส วสมตาย จ จเล รกเข เฉทนกรยา น สกรา สยา ตถา จ สต กกจทนตคต ทพพ เยยาต อาห สเม ภมภาเคต ฯ กกเจนาต ขททเกน ขรปตเตน ฯ เตนาห ปรโสต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ผฏกกจทนตานนต ผฏผฏกกจทนตาน วเสน ฯ เตน กกจทนเตห ผฏผฏฏาเนเยว ปรสสส สตยา อปฏาน ทสเสต ฯ เตนาห น อาคเต วา คเต วา กกจทนเต มนสกโรตต ฯ กกจสส อากฑฒนกาเล ปรสาภมข ปวตตา อาคตา เผลลนกาเล๑ ตโต วคตา คตาต วตตา ฯ น จ อาคตา วา คตา วา กกจทนตา อวทตา โหนต สพพตถ สตยา อปฏ ตตตา ฉนทตพพฏาน อผสตวา คจฉนตาน อาคจฉนตาน กกจทนตาน อภาวโต ฯ ปธาน จาต รกขสส เฉทนวรย ฯ ปโยค จาต ตสเสว เฉทน- กรย ฯ วเสสนต อเนกภาวาปาทน เตน จ สาเธตพพ ปโยชน- วเสส ฯ ยถา รกโขตอาท อปมาสสนทน ฯ อปนพนธต อารมมเณ จตต เอตายาต สต อปนพนธนา นาม ฯ ตสสา อสสาส- ปสสาสาน สลลกขณสส นมตตนต อปนพนธนานมตต นาสกคค มขนมตต วา ฯ เอวเมวาต ยถาป โส ปรโส กกเจน รกข ฉนทนโต อาคตคเต กกจทนเต อมนสกโรนโตป ผฏผฏฏาเนเยว สตยา อปฏปเนน อาคตคเต กกจทนเต ชานาต สตตปท จ อวรชฌนโต อตถกจจ สาเธต เอวเมว ฯ นาสกคเค มขนมตเตต ทฆนาสโก นาสกคเค อตโร มข อสน นมยต ฉาทยต เอเตนาต มข- นมตตนต ลทธนาเม อตตโรฏเ ฯ อท ปธานนต เยน วรยารมเภน อารทธวรยสส โยคโน กาโยป จตตมป กมมนย ภาวนากมมกขม ๑. เผลนกาเล ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ภาวนากมมโยคค โหต อท วรย ปฏานนต ผเลน เหต ทสเสต ฯ อปกกเลสา ปหยนตต จตตสส อปกกเลสภตาน นวรณาน วกขมภน- วเสน ปหยนต ฯ วตกกา วปสมนตต ตโตเอว กามวตกกาทโย มจฉาวตกกา อปสม คจฉนต ฯ นวรณปปหาเนน วา ปมชฌานา- ธคม ทสเสตวา วตกกวปสมาปเทเสน ทตยชฌานาทนมธคมมาห ฯ อย ปโยโคต อย ฌานาธคมสส เหตภโต กมมฏานานโยโค ปโยโค ฯ สโยชนา ปหยนตต ทสป สโยชนาน มคคปฏปาฏยา สมจเฉทวเสน ปหยนต ฯ อนสยา พยนต โหนตต ตถา สตตป อนสยา อนปปตตธมมตาปาทเนน ภงคมตตสสป อนวเสสโต วคตนตา โหนตต ฯ เอตถ จ สโยชนปปหาน นาม อนสยนโรเธเนว โหต ปหเนส จ สโยชเนส อนสยาน เสโสป น ภวสสตต จ ทสสนตถ สโยชนา ปหยนต อนสยา พยนต โหนตต วตต ฯ อย วเสโสต อม สมาธ นสสาย อนกกเมน ลพภมาโน อย สโยชนปปหานาทโก อมสส สมาธสส วเสโสต อตโถ ฯ [๕๙] ยสสาต เยน ฯ อนปพพนต อนกกเมน ฯ ปรจตาต ปรจณณา ฯ อย เหตถ สงเขปตโถ อานาปานสสต ยถา พทเธน ภควตา เทสตา ตเถว เยน ทฆรสสปชานนาทวธนา อนปพพ ปรจตา สฏ ภาวตา ตโตเอว ปรปณณา โสฬสนน วตถน ปารปรยา สพพโส ปณณา โส ภกข อม อตตโน ขนธาทโลก ป โภาเสน ปภาเสต ฯ ยถา ก ฯ อพภา มตโตว


วสทธมคค สวณณนาย จนทมา อพภปกกเลสวมตโต จนทมา ตารกราชา วยาต ฯ อธาต กกจปมาย ฯ อสสาต โยคโน ฯ อธาต วา อมสม าเน ฯ อสสาต อปมาภตสส กกจสส ฯ อาคตคตวเสน ยถา ตสส ปรสสส อมนสกาโร เอว อสสาสปสสาสาน อาคตคต- วเสน อมนสการมตตเมว ปโยชน ฯ นมตตนต ปฏภาคนมตต ฯ อวเสสชฌานงคปฏมณฑตาต วตกกาทอวเสสชฌานงคปฏมณฑตาต วทนต ฯ วจาราทต ปน วตตพพ นปปรยาเยน วตกกสส อปปนา- ภาวโต ฯ โส ห ปาลย อปปนา พยปปนาต นททฏโ ฯ ตสมปโยคโต วา ฯ ยสมา ฌาน อปปนาต อฏกถาโวหาโร ฌานงเคส จ สมาธปฏาน ตสมา ต อปปนาต ทสเสนโต อวเสสชฌานงค- ปฏมณฑตา อปปนาสงขาตา ปนา จ สมปชชตต อาห ฯ กสสจ ปน คณนาวเสน มนสการกาลโต ปภตต เอตถ อนกกมโต ฯเปฯ ปตต วย โหตต เอตตโก คนโถ ปรหโน ฯ สารทธกายสส กสสจ ปคคลสส โอนมต ปฏกาทน ปลมปเนน๑ ฯ วกชชตต สทท กโรต ฯ วตตเนตถ กปปลาทน๒ สนธฏาเนส วล คณหาต ฯ ตตถ ตตถ วล น โหต ฯ กสมา ฯ ยสมา สารทธกาโย ครโก โหตต กายทรถวปสเมน สทธ สชฌมาโน โอฬารกอสสาสปสสาส- นโรโธ พยตเรกมเขน ตสส สาธน วย วตโต ฯ โอฬารกอสสาส- ปสสาสนโรธวเสนาต อนวยวเสน ตทตถสาธน ฯ ตตถ กายทรเถ วปสนเตต จตตชรปาน ลหมทกมม ภาเวน โย เสสสนตตรปานมป ๑. ปลมพเนนาต ภเวยย ฯ ๒. กปปสาทนนต ม เ ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ลหอาทภาโว โส อธ กายสส ลหภาโวต อธปเปโต ฯ สวาย ยสมา จตตสส ลหอาทภาเวน วนา นตถ ตสมา วตต กาโยป จตตมป ลหก โหตต ฯ โอฬารเก อสสาสปสสาเส นรทเธตอาท เหฏา วตตนยมป วเจตพพาการปปตตสส กายสงขารสส วจยนวธ ทสเสต อานต ฯ อปรปร วภตานต ภาวนาพเลน อทธ อทธ ปากฏาน โหนต ฯ เทสโตต ปกตยา ผสนเทสโต ปพเพ อตตนา ผสนวเสน อปธารตฏานโต ฯ [๖๐] กตถ นตถต านวเสน กสส นตถต ปคคลวเสน วมสยมานมตถ เอกชฌ กตวา วภาเวต อนโตมาตกจฉยนต- อาท วตต ฯ ตตถ ยถา อทเก นมคคสส นรทโธกาสตาย อสสาสปสสาสา นปปวตตนต เอว อนโตมาตกจฉย ยถา มตาน สมฏาปกจตตาภาวโต เอว อส ภตาน มจฉาปเรตาน อส ส วา ชาตาน ตถา นโรธสมาปนนาน จตตถชฌานสมาปนนาน ปน ธมมตาวเสเนว เนส อนปปชชน ตถา รปารปภวสมงคน ฯ เกจ ปน อนปพพโต สขมตรภาวปปตตยา จตตถชฌานสมาปนนสส รปภเว รปาน ภวงคสส จ สขมภาวโต รปภวสมงคน นตถต การณ วทนต ฯ อตถเยว เต อสสาสปสสาสา ปรเสสโตตป อธปปาโย ยถาวตตสตตฏานวนวมตตสส อสสาสปสสาสาน อนป- ปชชนฏานสส อภาวโต ฯ ปกตผฏวเสนาต ปกตยา ผสนฏาน- วเสน ฯ นมตต เปตพพนต สตยา ตตถ ตตถ สขมปปวตต-


วสทธมคค สวณณนาย นตถ ถรตรส ชานน ปวตเตตพพ ฯ ถรส าปทฏานา ห สต ฯ อมเมวาต อมเอว อนปฏหนตสส กายสงขารสส กนทกฏา- ปนนเยน อปฏาปนวธเมว ฯ อตถวสนต เหต ฯ อตโถต ผล ฯ โส ยสส วเสน ปวตตต โส อตถวโสต ฯ มฏสสตสสาต วนฏสสตสส ฯ อสมปชานสสาต สมปช รหตสส ฯ ภาเวนตสส อนกกเมน อนปฏหนเต อสสาสปสสาเส วมสตวา อเม เตต อปธาเรต สมมเทว ปชานต จ สมตถาห สตป าห วรหตสสาต อธปปาโย ฯ [๖๑] อโต อ กมมฏาน ฯ ครกนต ภารย ฯ สา จสส ครกตา ภาวนาย สทกกรภาเวนาต อาห ครกภาวนนต ฯ อปรปร สนตสขมภาวาปตตโต พลวต สวสทา สรา จ สต ป า จ อจฉตพพาต วตวา สขมสส นาม อตถสส สาธเนนาป สขเมเนว ภวตพพนต ทสเสต ยถา หตอาท วตต ฯ อทาน อนปฏหนตาน อสสาสปสสาสาน ปรเยสนปาย ทสเสนโต ตาห จ ปนาต อาทมาห ฯ [๖๒] ตตถ โคจรมเขต โคจราภมเข ฯ อนปทนต ปทานปท ฯ จรตวาต โคจร คเหตวา ฯ ตสมเยว าเนต อปนพนธนานมตต- ส ตฏาเน ฯ โยเชตวาต มนสกาเรน โยเชตวา ฯ สตรสมยา พนธตวาต วา วตตเมวตถมาห ตสมเยว าเน โยเชตวาต ฯ น ห อปเมยเย ฯ พนธนโยชนฏานาน วส ลพภนต ฯ นมตตนต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อคคหนมตต ปฏภาคนมตต วา ฯ อภยมป ห อธ เอกชฌ วตต ฯ ตถาห ตลปจอาท อปมตตย อคคเห ยชชต เตส อภยตถ ฯ เอกจเจต เอเก อาจรยา ฯ ตารกรป วยาต ตารกาย ปภารป วย ฯ มณคลกาทอปมา ปฏภาเค วฏฏนต ฯ กถมปเนต เอกเยว กมมฏาน อเนกาการโต อปฏาตต อาห ต จ ปเนตนตอาท ฯ สตตนตนต เอก สตต ฯ ปคณปปวตตภาเวน อวจเฉท มหาวสยต จ สนธายาห มหต ปพพเตยยา นท วยาต ฯ อตถพย ชนสมปตตยา สมนตภททก สตต สพพภาคมโนหรา สพพปาลผลลผลลา๑ วนฆฏา วยาต อาห เอกา วนราช วยาต ฯ เตนาห ภควา วนปปคมเพ ยถา ผสสตคเคต๒ ฯ นานานสนธก นานาเปยยาลววธนยนปณ พหวธกมมฏานมขสตตนต อตถเกห สกกจจ สมปชวตพพนต อาห สตจฉาโย ฯเปฯ รกโข วยาต ฯ ส านานตายาต นมตตปฏานโต ปพเพว ปวตตส าน นานาวธภาวโต ฯ อเม ตโย ธมมาต อสสาโส ปสสาโส นมตตนต อเม ตโย ธมมา ฯ นตถต กมมฏานวเสน มนสกาตพพภาเวน นตถ น อปลพภนต ฯ น อปจารนต อปจารมป น ปาปณาต ปเคว อปปนนต อธปปาโย ฯ ยสส ปนาต วชชมานเปกโข วตตนยานสาเรน เวทตพโพ ฯ อทาน วตตสเสว อตถสส สมตถนตถ กกจปมาย อาคตา นมตตนต อาทกา คาถา ปจจานตา ฯ ๑. เยภยเยน สพพผาล...อต ทสสต ฯ ๒. ข. ขททกปา. ๖ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย [๖๓] นมตเตต ยถาวตเต ปฏภาคนมตเต ฯ เอว โหตต ภาวนมนยตตสส เอว โหต ฯ ตสมา ปนปปน เอว มนสกโรหต วตตพโพ ฯ โวสาน อาปชเชยยาต นมตต นาม ทกกร อปปาเทต ตยท ลทธ หนทาหทาน ยทา วา ตทา วา วเสส นพพตเตสสามต สงโกจ อาปชเชยย ฯ วสเทยยาต เอตตก กาล ภาวนมนยตตสส นมตตมป น อปปนน อภพโพ ม เ วเสสสสาต วสาท อาปชเชยย ฯ อมาย ปฏปทาย ชรามรณโต มจจสสามต ปฏปนนสส นมตตนต วตเต กถ สงโกจาปตต ภยโยโส มตตาย อสสาหเมว กเรยยาต นมตตมท ฯเปฯ วตตพโพต มชฌม- ภาณกา อาห ฯ เอวนต วตตปปกาเรน ปฏภาคนมตเตเยว ภาวนาจตตสส ปเนน ฯ อโต ปภตต อโต ปฏภาคนมตตปปตตโต ปฏาย ฯ ปพเพ ย วตต อนพนธนาย ผสนาย ปนาย จ มนสกโรตต ตตถ อนพนธน ผสน จ วสสชเชตวา ปนาวเสน ภาวนา โหตต ปนาวเสเนว ภาเวตพพนต อตโถ ฯ โปราเณห วตโตวายมตโถต นมตเตต คาถมาห ฯ ตตถ นมตเตต ปฏภาคนมตเต ฯ ปย จตตนต ภาวนาจตต เปนโต ปนาวเสน มนสกโรนโตต อตโถ ฯ นานาการนต จตตาโร วณณาต เอว วตต นานาการ ฯ อาการสาม วเสน เหต เอกวจน ฯ วภาวยนต วภาเวนโต อนตรธาเปนโต ฯ นมตตป-


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปตตโต ปฏาย ห เต อาการา อมนสกโรโต อนตรหตา วย โหนต ฯ อสสาสปสสาเสต อสสาสปสสาเส โย นานากาโร ต วภาวย อสสาสปสสาสสมภเต วา นมตเต ฯ สก จตต นพนธตต ตายเอว ปนาย อตตโน จตต อปนพนธต อปเปตต อตโถ ฯ เย ปน วภาวยนต วภาเวนโต วทต ปากฏ กโรนโตต อตถ วทนต ต ปพพภาควเสน ยชเชยย ฯ อย เหตถ อตโถ ธต- สมปนนตตา ธโร โยค อสสาสปสสาเส นานาการ วภาเวนโต นานา- การโต เต ปชานนโต วทเต ปากเฏ กโรนโต นานาการ วา โอฬารโกฬารเก ปสสมเภนโต วปสเมนโต ตตถ ย ลทธ นมตต ตสม จตต เปนโต อนกกเมน สก จตต นพนธต อปเปตต ฯ วณณโตต ปจปณฑตารกรปาทส วย อปฏ ตวณณโต ฯ ลกขณโตต ขรภาวาทสภาวโต อนจจาทลกขณโต วา ฯ ลกขตพพ ต นมตตนต สมพนโธ ฯ นมตตสส ลกขณ นาม ตตถ ปฏลทธสส อปจารชฌานสส ลกขเณเนว โหตต อาห ปนปปน มนสการวเสน วฑฒ วรฬห คมยตวาต ฯ [๖๔] เอตถาต เอตสส กายานปสสนาย ฯ ปารสทธ ปตต- กาโมต อธคนตกาโม สมาปชชตกาโม จ ฯ ตตถ สลลกขณา- ววฏฏนาวเสน อธคนตกาโม สลลกขณาวเสน สมาปชชตกาโมต โยเชตพพ ฯ นามรป ววฏเปตวา วปสสน ปฏเปตต สงเขปโต วตตมตถ วตถารโต ทสเสต กถนตอาท วตต ฯ ตตถ ยถา


วสทธมคค สวณณนาย หต อาท กายสส จตตสส จ อสสาสปสสาสาน สมทยภาวทสสน ฯ กมมารคคครยาต กมมาราน อกกาย อคคธมนภสตา๑ ฯ ธมมา- นายาต ธมายนตยา วาต คาหาเปนตยาต อตโถ ฯ ตชชนต ตทนรป ฯ เอวเมวนต เอตถ กมมารคคคร วย กรชกาโย วายาโม วย จตต ทฏพพ ฯ ก จาป อสสาสปสสาสา จตตสมฏานา กรชกายมปน วนา เตส อปปวตตนโต กาย จ จตต จ ปฏจจ อสสาสปสสาสาต วตต ฯ ตสสาต นามรปสส ฯ ปจจย ปรเยสตต อวชชาสมทยา รปสมทโยตอาทนา๒ อวชชาทก ปจจย วมสต ปรคคณหต ฯ กงข วตรตต อโหส น โข อหมตตมทธานนตอาทนยปปวตต๓ โสฬสวตถก วจกจฉ อตกกมต ปชหต ฯ ยก จ รป อตตา- นาคตปจจปปนนนตอาทนยปปวตต๔ กลาปสมมสน ฯ ปพพภาเคต ปฏปทาาณทสสนวสทธปรยาปนนาย อทยพพยานปสสนาย ปพพ- ภาเค อปปนเน ฯ โอภาสาทโยต โอภาโส าณ ปต ปสสทธ สข อธโมกโข ปคคาโห อเปกขา อปฏาน นกนตต อเม โอภาสา- ทโย ทส ฯ อทย ปหายาต อทยพพยานปสสนาย คหตสงขาราน อทย วสสชเชตวา ฯ เตส ภงคสเสว อนปสสนโต ภงคานปสสนา- าณ ปตวา ฯ อาทนวานปสสนาปพพงคมาย นพพทานปสสนาย นพพนทนโต ฯ ม จตกมยตาปฏสงขานปสสนาสงขารเปกขานโลม- ๑. อคคธมนภสตายาต ภเวยย ฯ ๒. ข.ป. ๖๑ ฯ ๓. ม.ม. ๑๓ ฯ ๔. ส.ขนธวาร. ๔๒


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา าณาน จณณปรยนเต อปปนนโคตรภาณานนตร อปปนเนน มคคาเณน สพพสงขาเรส วรชชนโต วมจจนโต ฯ มคคกขเณ ห อรโย วรชชต วมจจตต จ วจจต ฯ เตนาห ยถากกเมน จตตาโร อรยมคเค ปาปณตวาต ฯ มคคผลนพพานปหนาวสฏ- กเลสสงขาตสส ปจจเวกขตพพสส ปเภเทน เอกนวสตเภทสส ฯ อรหโต ห อวสฏกเลสาภาเวน เอกนวสตตา ฯ [๖๕] อสสาต อานาปานกมมฏานกสส ฯ วส กมมฏาน- ภาวนานโย นาม นตถ ปมจตกกวเสน อธคตชฌานสส เวทนา- จตตธมมานปสสนาวเสน เทสตตตา ฯ เนสนต ตณณ จตกกาน ฯ ปตปฏสเวทต ปตยา ปฏปฏ สมมเทว เวทนสโล ตสสา วา ปฏปฏ สมมเทว เวโท ตสส อตถ ต วา ปฏปฏ สมมเทว เวทยมาโน ฯ ตตถ กาม สเวทนคคหเณเนว ปตยา สกกจจวทต- ภาโว โพธโต โหต เยห ปน ปกาเรห ตสสา สเวทน อจฉต ต ทสเสต ปฏสททคคหณ ฯ ปฏปฏ สเวทต ปฏสเวทต ฯ เตนาห ทวหากาเรหตอาท ฯ ตตถ กถ อารมมณโต ปต ปฏสวทตา โหตต ปจฉาวจน ฯ สปปตเก เทว ฌาเน สมาปชชตต ปตสหคตาน เทว ปมทตยชฌานาน ปฏปาฏยา สมาปชชต ฯ ตสสาต เตน ฯ ปฏสวทตาต ห ปท อเปกขตวา กตตอตเถ เอต สามวจน ฯ สมาปตตกขเณต สมาปนนกขเณ ฯ ฌานปฏลาเภนาต ฌาเนน สมงคภาเวน ฯ อารมมณโตต อารมมณมเขน ฯ ตทารมมณชฌาน-


วสทธมคค สวณณนาย ปรยาปนนา ปต ปฏสวทตา โหต อารมมณสส ปฏสวทตตตา ฯ ก- วตต โหต ฯ ยถา นาม สปปปรเยสน จรนเตน ตสส อาสเย ปฏสวทเต โสป ปฏสวทโต คหโตเอว โหต มนตาคทพเลน ตสส คหณสส สกรตตา เอว ปตยา อาสยภเต อารมมเณ ปฏสวทเต สา ปต ปฏสวทตา เอว โหต สลกขณโต สาม โต จ ตสสา คหณสส สกรตตาต ฯ กถ อสมโมหโต ปต ปฏสวทตา โหตต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ วปสสนากขเณต วปสสนาป าย ตกขวสทปปตตาย วสยโต ทสสนกขเณ ฯ ลกขณปฏเวเธนาต ปตยา สลกขณสส สาม - ลกขณสส จ ปฏวชฌเนน ฯ ย ห ยสส วเสสโต สาม โต จ ลกขณ ตสม วทเต โส ยาถาวโต วทโตเอว โหต ฯ เตนาห อสมโมหโต ปต ปฏสวทตา โหตต ฯ อทาน ตมตถ ปาลยาเอว วภาเวต วตต เหตนตอาทมาห ฯ ตตถ ทฆ อสสาสวเสนาตอาทส ย วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ ตตถ ปน สโตการตาทสสนวเสน ปาล อาคตา อธ ปตปฏสวทตาวเสน ฯ ปตปฏสเวทตา จ อตถโต วภตตาเอว ฯ อปจ อยเมตถ สเขปตโถ ทฆ อสสาสวเสนาต ทฆสส อสสาสสส อารมมณภตสส วเสน ฯ ปชานโต สา ปต ปฏสวทตา โหตต สมพนโธ ฯ จตตสส เอกคคต อวกเขป ปชานโตต ฌานปรยาปนน อวกเขโปต ลทธนาม จตตสเสกคคต ตสมปยตตาย ป าย


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา ปชานโต ฯ ยเถว ห อารมมณมเขน ปต ปฏสวทตา โหต เอว ตสมปยตตธมมาป อารมมณมเขน ปฏสวทตาเอว โหนตต ฯ สต อปฏ ตา โหตต ทฆ อสสาสวเสน ฌานสมปยตตา สต ตสส อารมมเณ อปฏ ตา อารมมณมเขน ฌาเนป อปฏ ตา นาม โหต ฯ ตาย สตยาต เอว อฏ ตาย ตาย สตยา ยถาวตเตน เตน าเณน ฯ สปฏวทตตตา อารมมณสส ตสส วเสน ตทารมมณา สา ปต ปฏสวทตา โหต ฯ ทฆ ปสสาสวเสนาตอาทสป อมนาว นเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ เอว ปมจตกกวเสน ทสสต ปตปฏสเวทน อารมมณโต อสมโมหโต จ วภาคโส ทสเสต อาวชชโตต อาท วตต ฯ [๖๖] ตตถ อาวชชโตต ฌาน อาวชชนตสส ฯ สา ปตต สา ฌานปรยาปนนา ปต ฯ ชานโตต สมาปนนกขเณ อารมมณ- มเขน ชานโต ฯ ตสส สา ปต ปฏสวทตา โหตต สมพนโธ ฯ ปสสโตต ทสสนภเตน าเณน ฌานโต วฏาย ปสสนตสส ฯ ปจจเวกขโตต ฌาน ปจจเวกขนตสส ฯ จตต อธฏหโตต เอตตก เกวล ฌานสมงค ภวสสามต ฌานจตต อธฏหนตสส ฯ เอว ป จนน วสภาวาน วเสน ฌานสส ปชานนมเขน อารมมณโต ปตยา ปฏสเวทนา ทสสตา ฯ อทาน เยห ธมเมห ฌาน วปสสนา จ สชฌนต เตส ฌานปรยาปนนาน วปสสนามคคปรยาปนนาน จ สทธาทน วเสน ปตปฏสเวทน ทสเสต สทธาย อธมจจโตตอาท วตต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ อธมจจโตต สททหนตสส ฯ สมถวปสสนาวเสนาต อธปปาโย ฯ วรย ปคคณหโตตอาทสป เอเสว นโย ฯ อภ เย- ยนต อภวสฏาย ป าย ชานตพพ ฯ อภชานโตต วปสสนา- ป าปพพงคมาย มคคป าย ชานโต ฯ ปร เยยนต ทกข- สจจ ตรณปร าย มคคป าย จ ปรชานโต ฯ ปหาตพพนต สมทยสจจ ปหานปร าย มคคป าย ปชหโต ฯ ภาวยโต สจฉกโรโต ภาเวตพพ มคคสจจ สจฉกาตพพ นโรธสจจ ฯ เกจ ปเนตถ ปตยาเอว วเสน อภ เยยาทน อทธรนต ต อยตต ฌานาทสมทาย อทธรตวา ตโต ปตยา นทธารณสส อธป- เปตตตา ฯ เอตถ จ ทฆ อสสาสวเสนาตอาทนา ปมจตกกวเสน อารมมณโต ปตปฏสเวทน วตต ตถา อาวชชโตตอาทห ป จห ปเทห อภ เยย อภชานโตตอาทห ปน อสมโมหโต สทธาย อธมจจโตต อาทห อภยถาป ตสงเขปโต สมถวเสน อารมมณโต วปสสนาวเสน อสมโมหโต ปตปฏสเวทน วตตนต ทฏพพ ฯ กสมา ปเนตถ เวทนานปสสนาย ปตสเสน เวทนา คหตา น สรปโตเอวาต ฯ ภมวภาคาทวเสน เวทน ภนทตวา จตธา เวทนานปสสน ทสเสต ฯ อปจ เวทนากมมฏาน ทสเสนโต ภควา ปตยา โอฬารกตตา ตสมปยตต สข สขคคหณตถ ปตสเสน ทสเสต ฯ เอเตเนว นเยน อวเสสปทานปต สขปฏสเวท จตตสงขารปฏสเวทต ปทาน ปตปฏสเวทปเท อาคตนเยเนว อตถโต เวทตพพาน ฯ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา สกกา ห ทวหากาเรห สขปฏสเวทตา โหต จตตสงขารปฏสเวทตา โหต อารมมณโตตอาทนา ปตฏาเน สขาทปทาน ปกขปตวา สขสหคตาน ตณ ฌานาน จตตาร วา ฌานาน สมาปชชตต อาทนา อตถ ว าต ฯ เตนาห ตณณ ฌานาน วเสนาตอาท ฯ เวทนาทโยต อาทสทเทน ส า คหตา ฯ เตนาห เทว ขนธาต ฯ วปสสนาภมทสสนตถนต ปกณณกสงขารสมมสนวเสน วปส- สนาย ภมทสสนตถ ฯ สขนต เทว สขานตอาท วตต สมเถ กายกสขาภาวโต ฯ โสต โส ปสสมภนปรยาเยน วตโต นโรโธ อมสส ห ภกขโน อปรคคหตกาเลตอาทนา วตถารโต กายสงขาเร วตโต ตสมา วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ตตถ กายสงขารวเสน อาคโต อธ จตตสงขารวเสนาต อยเมว วเสโส ฯ เอว จตตสงขารสส ปสสมภน อตเทเสน ทสเสตวา ยท อมสม จตกเก วตตพพ ต ทสเสต อปจาตอาท วตต ฯ ตตถ ปตปเทต ปตปฏสเวทตอาทนา เทสตโกฏาเส ฯ ปตสเสน เวทนา วตตาต ปตอปเทเสน ตสมปยตตา เวทนา วตตา ฯ น ปตต อธปปาโย ฯ ตตถ การณ เหฏา วตตเมว ฯ ทวส จตตสงขารปเทสต จตตสงขารปฏสเวท ปสสมภย จตตสงขารนต จตตสงขารปฏสยตเตส ทวส ปเทส ฯ ว าณปจจยา นาม- รปนต๑วจนโต จตเตน ปฏพทธาต จตตปฏพทธา ฯ ตโตเอว ๑. อภ. ว. ๑๗๑ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย กาม จตเตน สงขรยนตต จตตสงขารา ส าเวทนาทโย อธ ปน อปลกขณมตต ส าเวทนาว อธปเปตาต อาห ส า- สมปยตตา เวทนาต ฯ จตตปฏสเวทตาต เอตถ ฯ ทวหากาเรห จตตปฏสเวทตา โหต อารมมณโต อสมโมหโต จ ฯ กถ อารมมณโต ฯ จตตาร ฌานาน สมาปชชต ตสส สมาปตตกขเณ ฌานปฏลาเภนาต- อาทนา วตตนยานสาเรน สพพ สว เยยนต อาห จตนน ฌานาน วเสน จตตปฏสเวทตา เวทตพพาต ฯ จตต โมเทนโตต ฌานสมปยตต จตต สมปยตตาย ปตยา โมทยมาโน ต วา ปต อารมมณ กตวา ปวตต วปสสนาจตต ตายเอว อารมมณ- ภตาย ปตยา โมทยมาโน ฯ ปโมเทนโตตอาทน ปทาน ตสเสว เววจนาน ปตปรยายภาวโต ฯ สมปยตตาย ปตยา จตต อาโมเทตต ฌานจตตสมปยตตาย ปตสมโพชฌงคภตาย โอทคยลกขณาย ฌาน- ปตยา ตเมว ฌานจตต สหชาตาทปจจยวเสน เจว ฌานปจจยวเสน จ ปรพรหนโต หฏปหฏาการ ปาเปนโต อาโมเทต ปโมเทต จ ฯ อารมมณ กตวาต โอฬาร ฌานสมปยตต ปต อารมมณ กตวา ฯ ปวตตมาน จตต ตายเอว อารมมณภตาย ปตยา โยคา- วจโร หฏปหฏาการ ปาเปนโต อาโมเทต ปโมเทตต วจจต ฯ [๖๗] สม เปนโตต ยถา อสกมป ลนปกข อทธจจปกข จ อนปคมม อโนนต อนนนต ยถา อนทรยาน สมตตปฏปตตยา


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา อวสม สมาธสส วา อกกสคมเนน อาเน ชปปตตยา สมมเทว ต โหต เอว อปปนาวเสน เปนโต ฯ ลกขณปฏเวเธนาต อนจจาทกสส ลกขณสส ปฏวชฌเนน ขเณ ขเณ อวโพเธน ฯ ขณกจตเตกคคตาต ขณมตตฏ ตโก สมาธ ฯ โสป ห อารมมเณ นรนตร เอกากาเรน ปวตตมาโน ปฏปกเขน อนภภโต อปปโต วย จตต นจจล เปต ฯ เตน วตต เอว อปปนนายาต อาท ฯ โมเจนโตต วกขมภนวมตตวเสน วเวเจนโต วส กโรนโต นวรณาน ปชหนโตต อตโถ ฯ วปสสนากขเณต ภงคานปสสนาก- ขเณ ฯ ภงโค ห นาม อนจจตาย ปรมา โกฏ ฯ ตสมา ตาย ภงคานปสสโก โยคาวจโร จตตมเขน สพพสงขารคต อนจจโต ปสสต โน นจจโต อนจจสส ทกขตตา ทกขสส จ อนตต- กตตา ตเทว ทกขโต อนปสสต โน สขโต อนตตโต อนปสสต โน อตตโต ฯ ยสมา ปน ย อนจจ ทกข อนตตา น ต อภนนทตพพ ย จ น อภนนทตพพ น ต ร ชตพพ ตสมา ภงคทสสนานสาเรน อนจจ ทกข อนตตาต สงขารคเต ทฏเ ตสม นพพนทต โน นนทต วรชชต โน รชชต ฯ โส เอว นพพนทนโต วรชชนโต โลกเยเนว ตาว าเณน ราค นโรเธต โน สมเทต นาสส สมทย กโรตต อตโถ ฯ อถวา ฯ โส เอว วรตโต ยถา ทฏ สงขารคต ตถา อทฏ อตตโน าเณน นโรเธต โน สมเทต นโรธเมวสส มนสกโรต โน


วสทธมคค สวณณนาย สมทยนต อตโถ ฯ โส เอว ปฏปนโน ปฏนสสชชต โน อาทยต ฯ ก วตต โหต ฯ อย ห อนจจาทอนปสสนา สทธ ขนธาภสงขาเรห กเลสาน ปรจจชนโต สงขตโทสทสสเนน ตพพปรเต นพพาเน ตนนนนตาย ปกขนทนโต ปรจจาคปฏนสสคโค จ ปกขนทนปฏ- นสสคโค จาต วจจต ฯ ตสมา ตาย สมนนาคโต โยคาวจโร วตตนเยน กเลเส จ ปรจจชต นพพาเน จ ปกขนทต ฯ เตน วตต โส วปสสนากขเณ อนจจานปสสนาย นจจส าโต จตต โมเจนโต วโมเจนโต ฯเปฯ ปฏนสสคคานปสสนาย อาทานโต จตต โมเจนโต วโมเจนโต อสสสต เจว ปสสสต จาต ฯ ตตถ อนจจสส อนจจนต วา อนปสสนา อนจจานปสสนา ฯ เตภมกธมมาน อนจจต คเหตวา ปวตตาย วปสสนาย เอต นาม ฯ นจจส าโตต สงขตธมเม นจจา สสสตาต ปวตตาย มจฉา- ส าย ฯ ส าสเลน จตตทฏ นมป คหณ ทฏพพ ฯ เอเสว นโย สขส าทสป ฯ นพพทานปสสนายาต สงขาเรส นพพนทนา- กาเรน ปวตตาย อนปสสนาย ฯ นนทโตต สปปตกตณหาโต ฯ วราคานปสสนายาต ตถา วรชชนากาเรน ปวตตาย อนปสสนาย ฯ เตน วตต ราคโต โมเจนโตต ฯ นโรธานปสสนายาต สงขาราน นโรธสส อนปสสนาย ฯ ยถา สงขารา นรชฌนตเยว อายต ปนพภววเสน น อปปชชนต เอว วา อนปสสนา นโรธา- นปสสนา ฯ ม จตกมยตา ห อย พลปปตตา ฯ เตนาห สมทยโต


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา โมเจนโตต ฯ ปฏนสสชชนากาเรน ปวตตา อนปสสนา ปฏนสสคคา- นปสสนา ฯ อาทานโตต นจจาทวเสน คหณโต ปฏสนธคคหณโต วาต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ [๖๘] อนจจนต อนปสส อนจจสส วา อนปสสนสโล อนจจา- นปสสต ฯ เอตถ ก ปเนต อนจจ กถ วา อนจจ กา วา อนจจานปสสนา กสส วา อนจจานปสสนาต จตกก วภาเวตพพนต ต ทสเสนโต อนจจ เวทตพพนตอาทมาห ฯ ตตถ นจจ นาม ธว สสสต ยถาต นพพาน ฯ น นจจนต อนจจ อทยวยวนต อตถโต สงขตา ธมมาต อาห อนจจนต ป จกขนธา ฯ กสมา ฯ อปปาทวย ถตตภาวาต ฯ อปปาทวย ถตตสพภาวาต อตโถ ฯ ตตถ สงขตธมมาน เหตปจจเยห อปปชชน อหตวา สมภโว อตตลาโภ อปปาโท ฯ อปปนนาน เตส ขณนโรโธ วนาโส วโย ฯ ชราย อ ถา ภาโว อ ถตต ฯ ยถา ห อปปาทาวตถาย ภนนาย ภงคาวตถาย วตถเภโท นตถ เอว ตสงขาตาย ภงคา- ภมขาวตถายมป วตถเภโท นตถ ยตถ ชราโวหาโร ตสมา เอกสสาป ธมมสส ชรา ยชชต ยา ขณกชราต วจจต ฯ เอกเสน จ อปปาทภงคาวตถาส วตถโน อเภโท อจฉตพโพ ฯ อ ถา อ โ อปปชชต อ โ ภชชตต อาปชเชยย ฯ ตยม ขณกชร สนธายาห อ ถตตนต ฯ ยมปเนตถ วตตพพ ต ปรโต กถยสสาม ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ยสส ลกขณตตยสส ภาวา ขนเธส อนจจสม า ตสม ลกขณตตเย อนจจตาสม าต อนจจตาต เตสเยว อปปาทว- ย ถตตนต วตวา วเสสโต ธมมาน ขณกนโรเธ อนจจตา- โวหาโรต ทสเสนโต หตวา อภาโว วาตอาทมาห ฯ ตตถ อปปาทปพพกตตา อภาวสส หตวาคหณ เตน ปากภาวปพพกตต วนาสภาวสส ทสเสต ฯ เตเนวากาเรนาต นพพตตนากาเรน จ ฯ ขณภงเคนาต ขณกนโรเธน ฯ ตสสา อนจจตายาต ขณกภงค- สงขาตาย อนจจตาย ฯ ตาย อนปสสนายาต ยถาวตตาย อนจจาน- ปสสนาย ฯ สมนนาคโตต สมงคภโต โยคาวจโร ฯ ขโย สงขาราน วนาโส วรชชน เตสเยว วลชชน วราโค ขโยเอว วราโค ขยวราโค ขณกนโรโธ ฯ อจจนตเมตถ เอกสม อธคเต สงขารา วรชชนต นรชฌนตต อจจนตวราโค นพพาน ฯ เตนาห ขยวราโค สงขาราน ขณภงโค อจจนตวราโค นพพานนต ฯ ตทภยวเสน ปวตตาต ขยวราคานปสสนาวเสน วปสสนาย อจจนตวราคาน- ปสสนาวเสน มคคสส ปวตต โยเชตพพา ฯ อารมมณโต วา วปสสนาย ขยวราคาน ปสสนาวเสน ปวตต ตนนนนภาวโต อจจน- ตวราคานปสสนาวเสน มคคสส ปน อสมโมหโต ขยวราคา- นปสสนาวเสน อารมมณโต อจจนตวราคานปสสนาวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ เอเสว นโยต อมนา ยสมา วราคานปสสนาปเท วตตนยานสาเรน เทวธา นโรธา ขยนโรโธ จ อจจนตนโรโธ


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา จาต เอวมาทอตถวณณน อตทสต ตสมา วราคฏาเน นโรธปท ปกขปตวา ขโย สงขาราน วนาโสตอาทนา อธ วตตนเยน ตสส อตถวณณนา เวทตพพา ฯ [๖๙] ปฏนสสชชน ปหาตพพสส ตทงควเสน วา สมจเฉท- วเสน วา ปรจจชน ปรจจาคปฏนสสคโค ฯ ตถา สพพปธน ปฏนสสคคภเตป สงขาเร อตตโน นสสชชน ตนนนนตาย วา ตทารมมณตาย วา ตตถ ปกขนทน ปกขนทนปฏนสสคโค ฯ ตทงควเสนาต เอตถ ฯ อนจจานปสสนา ตาว ตทงคปปหานวเสน นจจส ปรจจชต ปรจจชนต จ ตถา อปปวตตย เย นจจนต คหณวเสน กเลสา ตมมลกา อภสงขารา ตทภยมลกา จ วปากา ขนธา อนาคเต อปปชเชยย เต สพเพป อปปวตตกรณวเสน ปรจจชต ตถา ทกขส าทโย ฯ เตนาห วปสสนา ห ตทงค- วเสน สทธ ขนธาภสงขาเรห กเลเส ปรจจชตต ฯ สงขตโทส- ทสสเนนาต สงขเต เตภมเก สงขารคเต อนจจตาทโทสทสสเนน ฯ นจจาทภาเวน ตพพปรเต ฯ ตนนนนตายาต ตทธมตตตาย ฯ ปกขนทตต อนปวสต อนปวสนต วย โหต ฯ สทธ ขนธาภสงขาเรห กเลเส ปรจจชตต มคเคน กเลเสส ปรจจตเตส อวปากธมมตา- ปาทเนน อภสงขารา ตมมลกา ขนธา อนปปตตรหภาเวน ปรจจตตา นาม โหนตต สพเพป เต มคโค ปรจจชตต วตต ฯ อภยมปต วปสสนาาณ มคคาณ จ ฯ มคคาณมป ห โคตรภาณสส


วสทธมคค สวณณนาย อน ปจฉา นพพานทสสนโต อนปสสนาต วจจต ฯ โสฬสวตถวเสน จาต โสฬสนน วตถน วเสนาป วจจมาน- สนตภาวาทวเสนาปต ฯ สมจจยฏโ จสทโท ฯ อานาปานสสต ภาวตาต ปท อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ อสสาต อานาปานสสตสมาธสส ฯ กามวตกกาทวตกก- ปจเฉทสมตถตายป มหานสสตา เวทตพพาต สมพนโธ ฯ อย ห อานาปานสสตสมาธ ฯ อจจาวเจส อารมมเณส ปวตตเยว อโตจโตจ จตตสส วธาวน ฯ [๗๐] วชชา นาม มคโค ฯ วมตต ผล ฯ มลภาโว วปสสนาย ปาทกภาโว ฯ จตตาโร สตปฏาเน ปรปเรต กายานปสสนาทน จตนน อนปสสนาน วเสน ตสสา ภาวนาย ปวตตนโต ฯ สตต สมโพชฌงเค ปรปเรนต โพชฌงคภาวนาย วนา สตปฏาน- ภาวนาปารปรยา อภาวโต ฯ วชชาวมตต ปรปเรนต โพชฌงค- ภาวนาย ตาส สขาปปตตภาวโต ฯ จรมกานนต อนตมกาน ฯ นโรธวเสนาต นรชฌนวเสน ฯ ภวจรมกาต ภววเสน จรมกา นหนภวปปวตตโน ฯ ตถา ฌาน- จรมกา เวทตพพา ฯ จตจรมกาต จตยา จรมกา จตกขณป- ปวตตโน สพพปรโยสานกา ฯ ตสมาต ตส ภเวส นหเน กามภเว ปวตตนโต ฯ เตต อสสาสปสสาสา ฯ ปรโตต เหฏา ฯ ยสมา วภงคฏกถาย รปธมมาน โสฬสจตตกขณายกตา วภาวตา ตสมา


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา โสฬสเมน จตเตน สทธ อปปชชตวาต วตต ฯ จตจตตสส ปรโตต วา จตจตต อวธภาเวน คเหตวา ตโต โอร โสฬสเมน จตเตน สทธ อปปชชตวาต เอวมปน อตเถ คยหมาเน สตตรส- จตตกขณายกตาว อสสาสปสสาสาน วตตาต ฯ อเม กร อม กมมฏานมนยตตสส ภกขโน ปากฏา โหนตต อาเนตวา สมพนโธ ฯ ตตถ การณมาห อานาปานารมมณสส สฏ ปรคคหตตตาต ฯ ตเมวตถ วภาเวต จตจตตสสาตอาท วตต ฯ [๗๑] ตตถ อายอนตร นาม ชวตนตร ชวนกขณาวธ ฯ ธมมตาเยวาต สภาเวเนว รจวเสเนวาต อตโถ ฯ จนทาโลก โอโลเกตวาต ชณหปกเข ปโทสเวลาย สมนตโต อาส จมานขรธาร วย คคนตล รชตปฏฏสทสวาลกาสนถฏ จ ภมภาค ทสวา ฯ รมณโย วตาย กาโล เทโส จ มม อชฌาสยสทโส กวจร นโข อย ทกขภาโร วหตพโพต อตตโน อายสงขาเร อปธาเรตวา ปรกขเณต อธปปาโย ฯ เลข กตวาต จงกเม ตรย เลข กตวา ฯ อนย เชถาต อนย เชยย ภาเวยยาต อตโถ ฯ อานาปานสสตนทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ [๗๒] เอวนต ยถาวตเตน วราคาทคณานสสรณปปกาเรน ฯ สพพทกขปสมสงขาตสสาต ทกขทกขาทเภท สพพมป ทกข อปสมมต เอตถาต สพพทกขปสโมต สงขาตพพสส ฯ ป ตตธมมาต อาทส อสภาโวป าเณน ธารยต อวธารย-


วสทธมคค สวณณนาย ตต ธมโมต วจจตต ตโต ววตเตนโต ธมมาต สภาวาต อาห ฯ ภวน ปรมตถโต วชชมานตา ภาโว สห ภาเวนาต สภาวา ฯ สจฉกตถปรมตถโต ลพภมานรปาต อตโถ ฯ เต ห อตตโน สภาวสส ธารณโต ธมมาต ยถาวตเตนฏเน สภาวาต จ วจจนต ฯ สงคมมาต ปจจยสโมธานลกขเณน สงคเมน สนนปตตวา ฯ สมาคมมาต ตสเสว เววจน ฯ ปจจเยหต อนรเปห ปจจเยห ฯ กตาต นพพตตตา ฯ อกตาต เกหจป ปจจเยห น กตา ฯ อสงขตาต ปถวจนสส การณ เหฏา วตตเมว ฯ อคคมกขายตต อคโค อกขายต ฯ มกาโร ปทสนธกโร ฯ โส อสงขตลกขโณ สภาว- ธมโม วราโคต ปจเจตพโพ วรชชต เอตถ สงกเลสธมโมต ฯ นพพาน อารมมณ กตวา ปวตตมาเนน อรยมคเคน ปหยมานา มานมทาทโย ต ปตวา ปหยนต นามาต อาห ต อาคมม ฯ เป ฯ วนสสนตต ฯ ตตถ เสยโยหมสมตอาทนา ม นาวเสน ปวตต- มาโนเอว มานมโท ฯ ปรสภาว นสสาย อปปชชนกมโท ปรสมโท ฯ อาทสทเทน ชาตมทาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ นมมทาต วคตมทภาวา ฯ อมเมว ห อตถ ทสเสต อมทาต วตต ฯ มทา นมมทยนต เอตถ อมทภาว วนาส คจฉนตต มทนมมทโน ฯ เอเสว นโย เสสปเทสป ฯ [๗๓] กามปปาสาต กามาน ปาตกมยตา กามตณหา ฯ กามคณาเอว อาลยนต เอตถ สตตาต กามคณาลยา ฯ เตภมก-


อนสสตกมมานนทเทส วณณนา วฏฏนต ตส ภมส กมมกเลสวปากวฏฏ ฯ เอส อสงขตธมโม ฯ อปราปรภาวายาต อปราปร โยนอาทโต โยนอาทภาวาย ฯ อาพนธน คณ กรณ ฯ สสพพน ตนนกรณ ฯ นกขมน นสสรณ จสส ตณหาย วสโยโคเอวาต อาห วสยตโตต ฯ เย คเณ นมตต กตวา มทนมมทนาทนามาน นพพาเน นรฬหาน เต มทนมม- ทนตาทเก ยถาวตเต นพพตตตนพพานคเณเอว คเหตวา อาห มทนมมทนตาทน คณาน วเสนาต น ปน มทา นมมทยนต เอเตนาต เอวมาทเก ฯ เต ห อรยมคคคณา ฯ ภควตา อปสมคณา วตตาต สมพนโธ ฯ กตถ ปน วตตาต ฯ อสงขตสยตตาทส ฯ ตตถ สจจนต อวตถ ฯ นพพาน ห เกนจ ปรยาเยน อสนตภาวาภาวโต เอกเสเนว สนตตตา อวปรตฏเน สจจ ฯ เตนาห เอก ห สจจ น ทตยมตถต๑ ฯ ปารนต สสารสส ปรตรภต ฯ เตเนวาห ตณโณ ปารคโต ถเล ตฏต พราหมโณต๒ อปปกา เต มนสเสส เย ชนา ปารคามโนต๓ จ ฯ สทททสนต ปรมคมภรตาย อตสขมสนตสภาวตาย จ อนปจตาณสมภาเรห ทฏ อสกกเณยยตาย สฏ ทททส ฯ นตถ เอตถ ชรา เอตสม วา อธคเต ปคคลสส ชราภาโวต อชชร ฯ ตโตเอว ชราทห อปโลกยตาย ถรฏเน ธว ฯ ตณหาทปปป จาภาวโต ๑. ข. ส. ๔๑๓ ฯ ๒. ส. สฬายตน. ๑๙๔ ฯ ๓. ข. ธ. ๒๒ ฯ ส. มหาวาร. ๒๕ ฯ อง. หสก. ๒๒๗ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย นปปป จ ฯ นตถ เอตถ มตนต อมต ฯ อสวภาวกราน สงกเลสธมมาน อภาเวน สว ฯ จตห โยเคห อนปททตตตา เขม ฯ วสงขารภาเวน อจฉรยตาย อภตปพพตาย จ อพภต ฯ สพพาส อตน อนตถาน อภาเวน อนตก ฯ นททกขตาย อพยา- ปชฌ ฯ สพพสงกเลสมลโต อจจนตสทธยา วเสสโต สทธต วสทธ ฯ จตหป โอเฆห อนชโฌตถรณยตาย ทป ฯ สกลวฏฏ- ทกขโต ปรปาลนฏเน ตาณ ฯ สจจ จ โว ภกขเว เทเสสสามต- อาทกา ปาล สงขตตาต เวทตพพา ฯ อาทสทเทน อนนต อนาสว- นปณอชชชร อปโลกก อนทสสน ปณต อจฉรย อนตกธมม มตต เลณ- ปรายนคมภราทวจเนห จ โพธตา อธ อวตตา คณา สงคยหนต ฯ ตตถ นตถ เอตสส อปปาทนโต วา วยนโต วาต อนนโต อสงขตธมโม ฯ อาสวาน อนารมมณตาย อนาสโว ฯ นปณาณ- โคจรตาย นปโณ ฯ สงขตธมโม วย ชราย อชชชรตตาย อชชชโร ฯ พยาธอาทห อปโลกยตาย อปโลกก ฯ อจกขว าณว เยยตาย อนทสสโน ฯ อตตตกรฏเน ปณโต ฯ อปจรตาย อจฉรโย ฯ อตห อนภภวนยสภาวตตา อนตกภาวเหตโต จ อนตกธมโม ฯ วฏฏทกขมตตนมตตตาย มตต ฯ สสาร ภยโต ปสสนเตห นลยนยโต เลณ ฯ เตสเยว ปรา คตต ปรายโน ฯ ปกตาเณน อลทธปปตฏตาย อคาธฏเน คมภโร ฯ กตป เหป ทกเขน กจเฉน อนพชฌตพพโต ทรนโพโธ ฯ สจฉกรย ม จตวา น


พรหมวหารนทเทส วณณนา ตกกาเณน อวจรตพโพต อตกกาวจโร ฯ พทธาทห ปณฑเตเหว เวทตพพโต อธคนตพพโต ปณฑตเวทนโยต เอวมตโถ เวทตพโพ ฯ อรยสาวกสเสว อชฌต สจฉกรยาภสมยวเสน นพพานคณาน ปากฏ- ภาวโต ฯ อฏาเน จาย เอวสทโท วตโต ฯ อชฌตเอวาต โยชนา ฯ สขสทธวเสน วา เอว วตต อรยสาวกสเสวาต ฯ เตเนวาห เอว สนเตปตอาท ฯ อปสมครเกนาต นพพานนนเนน ฯ มนสกาตพพา ยถาวตตา อปสมคณา ฯ สข สปตตอาทส วตตพพ เมตตากถาย อาวภวสสต ฯ ปณตาธมตตโก โหต นพพานาธมตตตตา ฯ อนสสตกมมฏานนทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ ---------- พรหมวหารนทเทสวณณนา [๗๔] เมตต พรหมวหาร ภาเวตกาเมนาต อปปาเทตกาเมน ปจจเวกขตพโพต สมพนโธ ฯ สขนสนเนนาต วสม อนสทตวา ปลลงกาภชเนน สขนสนเนน ฯ กสมาต ปจจเวกขณาย การณ- ปจฉา ฯ อ อธคนตกาเมน อ ตถ อาทนวานสสปจจเวกขณา กมตถยาต อธปปาโย ฯ เมตตา นาม อตถโต อโทโส ฯ ตถา ห อโทสนทเทเส เมตต เมตตายนา เมตตายตตตนต๑ นททฏ ฯ ๑. อภ. ว. ๓๔๔ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ขนตต จ อธ อธวาสนกขนต อธปเปตา ฯ สา ปน อตถโต อโทสปปธานา จตตาโร อรปกขนธาต เมตตาย สชฌมานาย ตตกขา ขนต สทธาเอว โหตต อาห ขนต จ อธคนตพพาต ฯ เตน ขนตย อานสสปจจเวกขณา สาตถกาวาต ทสเสต ฯ อภภโต ปรยฏาเนน ฯ ปรยาทณณจตโต กสลปปวตตยา โอกาสาลาเภน ฯ อาทนโว ทฏพโพ ปาณฆาตาทวเสน ทฏธมมกสมปรายกาท- อนตถมลภาวโต ฯ [๗๕] ขนต ปรม ตโปต ปราปการสหนาทกา ตตกขลกขณา ขนต อตตม ตโป อกตตพพากรณกตตพพกรณลกขณาย สมมา- ปฏปตตยา มลภาวโต ฯ ขนตพล พลานกนต ปรม มงคลภตา ขนตเอว พล เอตสสาต ขนตพล ฯ วตต ห ขนตพลา สมณ- พราหมณาต๑ฯ โทสาทปฏปกขวธมนสมตถตาย อาณกภเตน๒ เตเนว จ ขนตพเลน พลานก ฯ ขนตยา ภยโย น วชชตต อตตโน ปเรส จ อนตถปฏวาหโน อตถวาโห จ ขนตโต อตตร อวสสโย นตถ ฯ วเวจนตถายาต วกขมภนตถาย ฯ ขนตยา สโยชนตถาย อตตานนต อธปปาโย ฯ ภาวน ทเสนตต โทสา ฯ เยส ภาวนา น สมปชชต อ ทตถ วปชชเตว เตเอว วตตา ฯ ปมนต วกขมาเนน โกฏาสโต โกฏาสนตรปสหรณนเยน วนา สพพปม ฯ ๑. อง. อฏก. ๗๙ ฯ ๒. อนกภเตนาต ภเวยย ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา ปยายตพโพ ปโย ฯ ตปปฏปกโข อปปโย ฯ โส สงเขปโต ทวโธ อตถสส อการโก อนตถสส การโกต ฯ ตตถ โย อตตโน ปยสส จ อนตถสส การโก โส เวรปคคโล ทฏพโพ ฯ โย ปน อตตโน ปยสส จ อตถสส อการโก อปปยสส จ อตถสส การโก อตถ เม น อจรตอาทนา อปปยสส เม อมนาปสส อตถ อจรตอาทนา จ อาฆาตวตถภโต โส อปปโย อนนกลวตตโก อนฏโต อตโถ ฯ ลงควสภาเคต อตถลงคาทนา ลงเคน วสทเส ฯ โอธโสต ภาคโส ฯ ตสส ทตตาตอาทนา โอธสสกนต อตโถ ฯ อทาน ยถาวตเตส ฉส ปคคเลส อภาเวตพพตาย การณ ทสเสนโต อปปย หตอาทมาห ฯ ตตถ อปปย ห ปยฏาเน เปนโต กลมตต โทเสน ภาวนาย สปรสสยตมาห ฯ อปปยตา ห ปยภาวสส อชปฏปกโข ฯ น จ ตสส ปยฏาเน ปเนน วนา ภาวนา สชฌต ฯ อตปปยสหายก มชฌตตฏาเน เปนโต กลมตต ราเคน ภาวนาย สปรสสยตมาห อตปปยสหายสส เคหสตเปมฏาน- ภาวโต ฯ เตนาห อปปมตตเกปตอาท ฯ มชฌตต อฏานฏตาห มชฌตตสภาว เนว ปย นาปปยนต อตโถ ฯ ครฏาเน ปยฏาเน จ เปนโต กลมต มชฌตเต สมภาวนยปยายตพพกาน อภาวา ฯ น ห อชฌเปกขตพเพ ภาวนยตา มนาปตา วา ปจจปฏาต ฯ ปยครภาวสมปนเน จ ปม เมตตา ภาเวตพพา ฯ โกโธ อปปชชต โกฏาสนตรภาวานปนยโต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย [๗๖] ตเมวาต วสภาคลงคเมว ฯ ลงควสภาเคต อวเสเสตวา ปยปคคเลต อาห ฯ ภตตยทธมกาสต สล อธฏาย ปหตทวาเร คพเภ สยนปเ นสทตวา เมตต ภาเวนโต เมตตามเขน อปปนเนน ราเคน อนธกโต ภรยาย สนตก คนตกาโม ทวาร อสลลกเขตวา ภตต ภนทตวาป นกขมตกามตาย ภตต ปหร ฯ เตนาห เมตตามเขน ราโค ว เจตต อนธตม ตทา โหต ย ราโค สหเต นรนต จ ฯ อาทานนกเขปปรจฉนเน อทธาปจจปนนภเต ธรมานตาย ปจจกขโต วย อปลพภมาเน ขนธปปพนเธ อธ สตตาทคคหณ น ตยทธคเตต อาห กาลกเต ปนาตอาท ฯ กสมา ปน กาลกเต เมตตาภาวนา น อชฌตต ฯ เมตตาพยาปารสส อโยคยฏาน- ภาวโต ฯ น ห มตปคคโล หตปสหารารโห ฯ ยตถ สต สมภเว ปโยคโต หตปสหาโร ลพเภยย ตตเถว มานโส หตปสหาโร ยชเชยย ฯ ทกขาปนยนโมทปปวตตสป เอเสว นโยต กรณา- ภาวนาทนมป กาลกเต อนชฌน วตตนต ทฏพพ ฯ อ ตถ ปคณเมตตาฌาโน อาจรยสส กาลกตภาว อชานนโต ต เมตตาย ผรตกาโม อาจรย อารพภ เมตต อารภตต วตโต ฯ เตนาห ปคณาว เม เมตตาฌานสมาปตตต ฯ นมตตนต อารมมณ ฯ คเวสาหต ย ปคคล อททสส เมตต อารภต โส ชวต น ชวตต ชานาหต อตโถ ฯ เมตตายนโตต เมตต กโรนโต เมตต ภาเวนโตต อตโถ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา อตตน ภาวนา นาม สกขภาวตตาต นานาวธสขานพนธ- อนวชชสขอพยาเสกสขาท ย อตตน อปลพภต ต นทสเสนโต ตสส วตตมานตาย อาห อห สขโต โหมต ฯ สรรสข นาม อเนกนตก อทสสส ปคคลสส อโนกาส จตต ทกขนต ตทภาว สนธายาห นททกโขต วาต ฯ โหมต สมพนโธ ฯ ตถา อเวโรต- อาทส ฯ วเสสโต จ ทกขาภาเวน สขส า ฯ สา ปนาย นททกขตา เวรน ปคคลาน เวรส ตาน ปาปธมมาน อภาวโต วเสสโต พยาปาทวรหโต อฆส ตาย อตยา อภาวโต อนวชช- กายกสขสมงคตาย จ โหตต ทสเสนโต อาห อเวโร อพยาปชโฌ อนโฆ สขต ฯ อตตาน ปรหรามต เอวภโต หตวา มม อตตภาว ปวตเตม ยาเปมต อตโถ ฯ เอว สนเต ย วภงเค วตต ต วรชฌตต สมพนโธ ฯ เอว สนเตต เอว สต ยท อตตนป เมตตา ภาเวตพพาต อตโถ ฯ ย วภงเค วตตนต วตวา วภงค- เทสนาย สมานคตก สตตปท อาหรนโต กถ จ ภกขเวต- อาทมาห ฯ ตสสตโถ ปรโต อาคมสสต ฯ [๗๗] ตนต วภงคาทส วจน ฯ อปปนาวเสนาต อปปนาวห- ภาวนาวเสน ฯ อทนต อห สขโต โหมตอาทวจน ฯ สกข- ภาววเสนาต อห วย สพเพ สตตา อตตโน สขกามา ตสมา เตส มยา อตตน วย สขปสหาโร กาตพโพต เอว ตตถ อตตาน สกขภาเว ปนวเสน ฯ เตนาห สเจป หตอาท ฯ กสมา


วสทธมคค สวณณนาย ปน อตตน ภาวนา อปปนาวหา น โหตต ฯ อตตสเนหวเสน สปรสสยภาวโต ฯ โกฏาสนตเร ปน ภาวตภาวนสส ตตถป สมสมเภโท โหตเยว ฯ สพพา ทสาต อนวเสสา ทสป ทสา ฯ อนปรคมม เจตสาต จตเตน ปรเยสนวเสน อนคนตวา ฯ เนวชฌคา ปยตรมตตนา กวจต สพพสสาเหน ปรเยสนโต อตตโต ปยตร อ สตต กตถจ ทสาย เนว อธคจเฉยย น ปสเสยย ฯ เอว ปโย ปถ อตตา ปเรสนต เอว กสสจ อตตโต ปยตรสส อนปลพภนวเสน ปถ วส วส เตส เตส สตตาน อตตา ปโย ตสมา เตน การเณน อตตกาโม อตตโน หตสข อจฉนโต ปร สตต อนตมโส กนถกปลลกมป น หเส น หเนยย น วเหเยยาต อตโถ ฯ อย นโยต สพเพห สตเตห อตตโน จ ปยตรภาว นทสเสตวา เตส กรณายน วทตา ภควตา สเขสตาย อตตาน สกขภาเว เปตวา สตเตส เมตตา ภาเวตพพาต เมตตาภาวนาย นยทสสน กตเมวาต อตโถ ฯ สขปปวตตนตถนต สเขน อกจเฉน เมตตาย ปวตตนตถ ฯ ยวาสสาต โย ปคคโล อสส โยคโน ฯ ปโยต อฏโ ฯ มนาโปต มนวฑฒนโก ฯ ครต คณวเสสวเสน ครกาตพโพ ฯ ภาวนโยต สมภาเวตพโพ ฯ อาจรยมตโตต สลาทนา อาจรยปปมาโณ ฯ ทานปยวจนาทนต อาทสทเทน อตถจรยาทเก สงคณหาต ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา สลสตาทนต อาทสทเทน สทธาทเก ธตธมมชาครยานโยคาทเก จ สงคณหาต ฯ กามนต ยตตปตตการตาสขสทธทปโน นปาโต ฯ เตเนต ทเปต ตาทส ปคคล อททสส ภาวน อารภนโต โยค ยตตปตตการ สเขน จสส ตตถ ภาวนา อชฌต เตน ปน โยคนา ตาวตา สนโตโส น กาตพโพต ฯ เตนาห อปปนา สมปชชตตอาท ฯ [๗๘] สมสมเภทนต มรยาทาปนยน อตตา ปโย มชฌตโต เวรต วภาคากรณนต อตโถ ฯ ตทนนตรนต ตโต ปยมนาปคร ภาวนยโต ตตถ วา เมตตาธคมโต อนนตร ฯ อตปปยสหายเก เมตตา ภาเวตพพาต สมพนโธ ฯ ครฏานเย ปฏลทธ เมตตา- มนสการ อตปปยสหายเก อปสหรตพพนต อตโถ ฯ สขปสหาร- กตสส ต โหต ปเคว ปฏปกขธมมาน วกขมภตตตา ฯ อตปปย- สหายกโต อนนตร มชฌตเต เมตตา ภาเวตพพา มชฌตต ปยครฏาเน เปต สกรภาวโต ฯ อตปปยสหายกโตต จ อท ปรมาวตถ คเหตวา วตต ฯ ปคณมนสการาธคมโต ปฏาย หสส โสป ปยฏาเนเอว ตฏต ฯ มชฌตตโต เวรปคคเลต มชฌตตปคคเล เมตตายนเตน ตตถ ปคณมนสการาธคเมน ปยภาว อปสหรตวา ตทนนตร เวรปคคล ภาวนาย มชฌตเต เปตวา ตโต มชฌตตโต ปยภาวปสหาเรน เวรปคคเล เมตตา ภาเวตพพา ฯ เวรปคคเลต จ อท ปรมาวตถ คเหตวา วตต ฯ เอเกกสม โกฏาเส มท


วสทธมคค สวณณนาย กมมนย จตต กตวาต ปยครฏานโย อตปปโย มชฌตโต เวรต จตส ปคคลโกฏาเสส ปม ตาว ปยครฏานเย เมตตา ภาวน อธคนตวา วสภาวปปตตยา ตถา ปวตต จตต โกฏา- สนตรปสหารตถ มท กมมนย กตวา ตทนนตร อตปปยสหาเย อตปยภาว วกขมเภตวา ปยภาวมตเต จตต เปนเตน ภาวนา อปสหรตพพา ฯ ตมป วสภาวาปาทเนน มท กมมนย กตวา ตทนนตร มชฌตเต อทาสนภาว วกขมเภตวา ปยภาว อปฏา- เปตวา ภาวนา อปสหรตพพา ฯ ปน ตมป วสภาวาปาทเนน มท กมมนย กตวา ตทนนตร เวรมห เวรส วกขมเภตวา มชฌตต- ภาวปฏปนมเขน ปยภาว อปปาเทนเตน ภาวนา อปสหรตพพา ฯ เตน วตต ตทนนตเร ตทนนตเร อปสหรตพพนต ฯ ฌานจตต อปเนตพพ อปปาเทตพพนต อตโถ ฯ เวรปคคโล วา นตถ กมมพเลน วา เอตรห ปโยคสมปตตยา วา สพพโส อนตถกรสส อภาวโต ฯ มหาปรสชาตกตตาต มหา- ปรสสภาวตตา จรกาลปรจยสมทธขนตเมตตานทยาทคณสมปนนตาย อฬารชฌาสยตตาต อตโถ ฯ ตาทโส ห สพพสโห ปราปราธ ตณายป น ม ต ฯ เตน วตต อนตถ กโรนเตป ปเร เวรส าย นปปชชตต ฯ เตนาต เตน โยคนา ฯ อตถ เวรปคคโลต สมพนโธ ฯ ปรมปคคเลสต ปยาทส ฌานสส อารมมณภเตส ปรเมส ปคคเลส ฯ เมตต สมาปชชตวาต ปฏฆ วกขมเภตวา


พรหมวหารนทเทส วณณนา อปปาทต เมตตาฌาน สมาปชชตวา ฯ เมตตายนเตน ปฏฆ วโนเทตพพนต เอตถ เกจ ปน อปจารชฌาน สมปาเทตวาต อตถ วทนต ฯ เตส อปจารชฌานโต วฏานมป อจฉตพพ สยา วฏหตวาต วตตตตา ฯ ปพเพ ตสม ปคคเล อสตยา อมนสกาเรน ปฏฆ อนปปาเทนตสส สาธารณโต ต วกขมเภตวา ฌานสส อปปาทน สมาปชชน จ วตต ฯ อทาน ปน ต อนสสรนตสสป มนสกโรนตสสป ยถา ปฏฆ น อปปชชต ต วธ ทสเสต อท วตต ต ปคคล เมตตายนเตน ปฏฆ วโนเทตพพนต ฯ เมตตายเมว ห อธ ปฏฆวโนทน อธปเปต ฯ น นพพาตต น วปสมต ฯ อนสสรโตต อาคมโต ปจจเวกขโตต อตโถ ฯ ฆฏตพพนต วายมตพพ ฯ ต จ โข ฆฏน วายมน อมนา อทาน วกขมาเนน อากาเรน ฯ [๗๙] อภโต ทวส าเนส ทณโฑ เอตสสาต อภโตทณฑก เตน ฯ โอจรกา ลามกาจารา ปาปปรสา ฯ ตตรปต เตส องค- มงคาน โอกกนเตสป ฯ เตนาต มโนปโทเสน ฯ น สาสนกโร สพพปาปสส อกรณ ห สาสน ฯ ตสเสวาต ตโตป ฯ นสสกเก ห อท สามวจน ฯ สมจจเย จ เอวสทโท ฯ ปม กทธปรสโตปต อตโถ ฯ เตนาต กชฌเนน ฯ ปาปโยต ปาปตโร สารมภาทกสส กเลสานพนธสส วตถภาวโต โกธสส สาวชชต ตวาป กชฌนโต ฯ สเจ โกเธ อนวชชส


วสทธมคค สวณณนาย กทธสส ปคคลสส น ปฏกชเฌยยาต เกจ ฯ อภนนนต ทวนน ปคคลาน ฯ เตนาห อตตโน จ ปรสส จาต ฯ อถวา ฯ อภนนนต อภเยส โลกาน อธโลกปรโลกานนต อตโถ ฯ สปตตกนตาต ปฏสตตห อจฉตา ฯ สปตตกรณาต เตห กาตพพา ฯ โกธนนต กชฌนสล ฯ โกธนายนต โกธโน อย ฯ อยนต จ นปาตมตต ฯ โกธปเรโตต โกเธน อนคโต ปราภภโต วา ฯ ทพพณโณว โหตต ปกตยา วณณวาป อลงกตปฏยตโตป มขวการาทวเสน วรโปเอว โหต ฯ เอตรห อายต จาต โกธา- ภภวสส เอกนตกมท ผลนต ทเปต ทพพณโณวาต อวธารณ กตวา ปน โกธาภภโตต วตต ฯ น ปจรตโถต น ปหตธโน ฯ น โภควาต อปโภคปรโภควตถรหโต ฯ น ยสวาต น กตตมา ฯ [๘๐] ฉวาลาตนต ฉวทหนาลาต ฯ จตกาย สนตชช- นมมกกนตป วทนต ฯ อภโต ปทตตนต อโภส โกฏส ทฑฒ ฯ มชเฌ คถคตนต เวมชฌฏาเน สนขสส วา สคาลสส วา อหเนน คเถน มกขต ฯ กฏตถนต ทารกจจ ฯ เนว ผรต น สาเธต ฯ ตถปมาหนต ตถปม ตาทส อห ฯ อมนต โส จ โหต อภชฌาลตอาทนา เหฏา วตต สนธาย สตถา วทต ฯ ตสมา กาเมส ตพพสาราคาทนา สลรหตนต อธปปาโย ฯ อธ ปน พยาปนนจตตปทฏมนสงกปปตาวเสน โยเชตพพ ฯ โสทาน ตวนตอาท ยถาวตเตห สตตปเทห อตตโน โอวทนา-


พรหมวหารนทเทส วณณนา การทสสน ฯ โย โย ธมโมต กายสมาจาราทส โย โย สจรตธมโม ฯ อปสนโตต สยโต ฯ ปรสทโธต กเลสมลวคเมน วสทโธ ฯ กเลสทาหาภาเวน วา อปสนโต ฯ อนวชชภาเวน ปรสทโธ ฯ กายสมาจารสเสว อปสโม จรกาล สยตกายกมมตาย เวทตพโพ ฯ เอว เสเสสป ฯ เตต วจมโนสมาจาเร ฯ [๘๑] โสต อปสนตวจสมาจาโร ปคคโล ฯ ปฏสนถารกสโลต ยถา ปเรห ฉทท น โหต เอว ปฏสนถรณกสโล ฯ สขโลต อธวาสนขนตสงขาเตน สขลภาเวน สมนนาคโต ฯ สขสมภาโสต ปยกโถ ฯ สมโมทโกต สมโมทนยกถาย สมโมทนสโล ฯ อตตาน- มโขต วกณตมโข อหตวา ปตโสมนสสวเสน วกสตมโข ฯ ปพพภาสต เยนเกนจ สมาคโต ปฏสนถารวเสน ปมเยว อาภาสน- สโล ฯ มธเรน สเรน ธมม โอสาเรต สรภ วเสน ฯ สรภาณมปน กโรนโต ปรมณฑเลห ปรปณเณห ปเทห จ พย ชเนห จ อพยากเลห ธมมกถ กเถต ฯ สพพชนสส ปากโฏ สกกจจกรยายาต อธปปาโย ฯ เตนาห โย หตอาท ฯ โอกปเปตวาต สททหตวา ฯ โอกปปนลกขณา ห สทธา ฯ โอหตโสโตต อวหตโสโต สสสสนโตต อตโถ ฯ อฏ กตวาต อตถ กตวา อตถโก วา หตวา ฯ เอโกป น วปสนโต โหตต ปาโ ฯ เอวรโป ปคคโล นรยโต นรย อปปชชนโต พหกาล ตตเถว สสรตต ทสเสต อฏมหานรย โสฬสอสสทนรย จ


วสทธมคค สวณณนาย ปรปรโก ภวสสตต วตต ฯ ตตถ ส ชวาทโย อฏ มหานรยา ฯ อวจมหานรยสส ทวาเร ทวาเร จตตาโร จตตาโร กตวา กกกฬาทโย โสฬส อสสทนรยา ฯ การ อปฏเปตพพ มหาทกขภาคภาวโต ฯ ยสม ปคคเล อวเหสภตา ทกขาปนยนกามตา อปตฏต ตตถ ปฏโฆ อโนกาโสวาต อาห การ มป ห ปฏจจ อาฆาโต วปสมมตต ฯ อมสส อตถสสาต โย โย ธมโมตอาทนา วตตสส อตถสส ฯ [๘๒] ย เวร ทกขาเปต สกโกต โส ตสส วเสน อตตโน วสเยต วตโต ภกขโน กาโย ฯ กนต ก การณ ฯ ตสสาต เวรโน ฯ อวสเยต ทกข อปปาเทต อสกกเณยยตาย อโคจเร ฯ สจตเตต อตตโน จตเต ฯ มหานตถกรนต อธโลกตถปรโลกตถ- ปรมตถาน วราธนวเสน มหโต วปลสส นานาวธสส จ ทฏ- ธมมกาทเภทสส อนตถสส การก ฯ มลนกนตนนต สลสส มลาน นาม หโรตตปปขนตเมตตานทยา เตส ฉนทน ฯ โกโธ ห อปปชชมาโนว ปาณาตปาตาทวเสน หโรตตปปาทน อจฉนทต ฯ ชโฬต อนธพาโล ฯ อนรยกมมนต เวรนา กตมหาปราธมาห ฯ โย สยนต โย ตว สยมป ฯ โรเสตกาโมต โกธ อปปาเทต- กาโม ฯ ยท กร ยท อกาส ฯ โรสปปาเทนาต โรสสส อปปาทเนน ฯ ทกข ตสส จ นามาต ทกข จ นาม ตสส


พรหมวหารนทเทส วณณนา อปราธกสส ฯ นามาต อสมภาวเน นปาโต ฯ เตน ตสส กรณ อเนกนตกนต ทสเสต ฯ เตนาห กาหส วา น วาต ฯ กรสสส น วา กรสสสต อตโถ ฯ อหต มคคนต อตตโน อหตาวห ทคคตมคค ฯ อฏาเนต โรโส ตว อปปยสส การาปโก สตต ปน ตสส วสวตตตาย ทาสสทโสต อฏาน ปจจปกรยาย ฯ ตสมา ตเมว โรส ฉนทสส อจฉนท ฯ ขณกตตาต อทยวย- ปรจฉนโน อตตโน ปวตตกาลสงขาโต ขโณ เอเตส อตถต ขณกา ตพภาวโต ขณปภงคภาวโตต อตโถ ฯ กสสทานธ กชฌสต อปราธกสส สนตาเน เยห ขนเธห เต อปราโธ กโต เต ตขณเยว สพพโส นรทธา อทาน ปน อ เ ตฏนตต กสส ตว อธ กชฌส ฯ น ห ยตต อนปราเธส กชฌนนต อธปปาโย ฯ ต วนา กสส โส กโรต โย ปคคโล ยสส ทกข กโรต ต ทกขกรยาย วสยภต ปคคล วนา กสส นาม โส ทกขการโก ทกข กเร กเรยย ฯ สยมป ทกขเหต ตวมตต เอว สยมป ตว เอตสส ทกขสส เหต ฯ เอว สมาเน ตสส ตยห จ ตสส ทกขสส เหตภาเว กการณา ตสเสว กชฌส น ตยหนต อตโถ ฯ [๘๓] ปรโลเกป อนคามภาวโต กมมเยว สก สนตก เอเตสนต กมมสสกา เตส ภาโว กมมสสกตา ฯ ปจจเวกขณา นาม นเสธนตถา นเสธน จ ภาวโน กมมสสาต อาห ย กมม


วสทธมคค สวณณนาย กรสสตต ฯ ปฏฆวเสน ปน ปวตต กมม ปากฏภาวโต อาสนน ปจจกข จาต อาห อทนต ฯ จสทโท พยตเรเก ฯ โส ตสส กมมสส ผลนสสนเทน เนว สมมาสมโพธนตอาทนา พยตเรกโต วจจมานเมวตถ โชเตต ฯ เนว สมตถนต สมพนโธ ฯ นรเย นยตต ชาตนต วา เนรยก ฯ อตตานเยว โอกรต โทสรเชนาต อธปปาโย ฯ [๘๔] สตถ ปพพจรยคณา ปจจเวกขตพพา สตถ คารเวนาป ปฏฆ วปสเมยยาต ฯ โพธสตโตต สมาโน นน เต สตถา จตต นปปทเสต ปเคว อภสมพทโธต อธปปาโย ฯ เทวยา ปทฏเนาต เทวยา สทธ ปทพภนา มจฉาจารวเสน อปรทเธน ฯ ยตถ สสาเน ฉวสรร ฉฑฑยต ต อามกสสาน ฯ นกข มาโนต นกขณยมาโน ฯ ปรสการ กตวาต อาวาฏโต นกขมนตถาย พาหพเลน ปรสการ กตวา ฯ ยกขานภาเวนาต อฏฏวนจฉเยน อาราธตจตตสส ยกขสส อานภาเวน ฯ สรคพเภต วาสาคาเร ฯ [๘๕] อาสเสเถวาต ยถาธปเปเต อตเถ ายโต อนวชชโต อาส กเรยเยว ฯ น นพพนเทยยาต เอว กจฉาปนนสส เม กโต โสตถภาโวต น นพพนเทยย ฯ วตต ห อาปทาส โข มหาราช ถาโม เวทตพโพต๑ ฯ ยถา อจฉนต เยน ปกาเรน กสสจ ปฬ ๑. ข. อ. ๑๔๔ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา อกตวา รชเช ปตฏ ต อตตาน อจฉ ตถา อห อหนต ปสสาม ฯ โวต ห นปาตมตต ฯ กาสร าต กลาพนา กาสราเชน ฯ สกณฏกาหต อยกณฏเกห สกณฏกาห ฯ มหลลโกต วฑโฒ วโย อนปปตโต ฯ รชฌนตต นรชฌนต ฯ จตตสนนคคณหณกาโลต วเสวน กาต อทตวา จตตสส สมมเทว ทมนกาโล ฯ [๘๖] ปถสลเลนาต วปเลน สลเลน ฯ นาโคต หตถนาโค ฯ วธต วชฌ ฯ มาเรสต วา อตโถ ฯ อม าน อาคนตวา มย เอว กรณ นาม น ตว วเสน โหต ตสมา กสส วา ร โ ราชมตตสส วา อย ปโยโค อยโยชนาต อตโถ ฯ ฉพพณณรสต นลปตโลหตาทวเสน ฉพพณณยตต ฯ ฉพพณณกรณวนตทนตตาย ห เต หตถ ฉททนตาต วจจนต น ฉททนตวนตตาย ฯ ฉาโตต ชฆจฉโต ฯ ขาเทยยาต ขาเทยย ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ อาสโตต สหโต ฯ สมพลนต มคคาหาร ฯ ตมปน ยสมา อปจาเรน ปถสส หตนต วจจต ตสมา ปาเถยยนตป วตต ฯ มตตทพภ วตาย อนธพาโลต การ เน อสสปณเณห เนตเตห ต ปรส อทกขมาโน ฯ มา อยโยส เม ภทนเตต เอตถ มาต นปาตมตต ฯ มาต วา ปฏกเขโป ฯ เตน อปร เตน กาตพพ วปปการ ปฏเสเธต ฯ อยโย เมต อยรโก ตว มม อตถภาวโต ฯ ภทนเตต ปยสมทาจาโร ฯ ตว นามาต


วสทธมคค สวณณนาย ตวมป เอวรป อกาส นาม ฯ ตรจฉานภโตป ปน มหากป หตวา เขมนตภม สมปาเปสต โยชนา ฯ [๘๗] เปฬาย ปกขปนเตปต ขททกาย เปฬาย ปาเทห โกเฏตวา ปกขปนเตป ฯ มททนเตปต ทพพลภาวกรณตถ นานปป- กาเรห มททนเตป ฯ อาลมพาเนต เอวนามเก อหตณฑเก ฯ ปต วาต เอตถ วาสทโท อวตตตถวกปเป ฯ เตน โอทาต- ม ชฏาท อวตต สงคณหาต ฯ จตตานวตตนโตต จตต อนวตตนโต ฯ โหม จนตตสนนโภ เอวมย พหลาภ ลภตต ฯ อานภาเวน ปน ถล กเรยย อทก ฯเปฯ ฉารก กเร เอว ปน ยท จตตวส เหสส ฯเปฯ อตตมตโถ น สชฌตต ตทา อตตนา ตตถ ทฏ อาทนว ทสเสต ภควา ฯ ตตถ อตตมตโถต พทธภาวมาห ฯ โภชปตเตหต ลททปตเตห ฯ [๘๘] อฬาราต เยน สย ตทา ลททหตถโต โมจโต ต สตถวาหนนาเมน อาลปต ฯ อตกสสาต นาสาย อาวฏรชช อากฑฒตวา ฯ สมปรคคยหาต กาฬเวตตลตาทห สพพโส ปรคค- เหตวา ฯ อจฉรยาน ทสสหาน สหนวเสนาต อธปปาโย ฯ อตวย อยตตมปปฏรป ปฏฆจตตปปาทเนน เกนจ อปปฏสมกขนตคณสส สตถ สาสนา โวกกมนปปสงคโต ฯ อนมตคโคย ภกขเว สสาโรตอาทนา๑ อาคตาน สตตปทาน ๑. ส. นทาน. ๑๖๒ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา อนมตคคสทโท ตทตโถ วา เอเตสนต อนมตคคยาน ฯ อเชห คมนมคโค อชปโถ ฯ สงก ลคคาเปตวา เต อาลมพตวา คมนมคโค สงกปโถ ฯ สงกต องกสากาเรน กตทฆทณโฑ วจจต ฯ อาทสทเทน ปปาตมคคทคคมคคาทเก สงคณหาต ฯ อภโต พยฬเหต สมปหารตถ ทวหป ปกเขห คาฬหสนนาเห ฯ อ าน จ ทกกราน กรตวาว อนาสาย ปพพตวทคคนท- วทคคาทปกขนทวเสนาต อธปปาโย ฯ ม โปเสส อปการ อกาส ตตร นปปฏรป มน ปทเสตนต เอว จตต อปปาเทตพพนต สมพนโธ ฯ เอว จตตปปาทน จ เอตรห ทสสมาเนน ปตตาทน โปสนาทนา อตตสส อนมานโต คหณวเสน เวทตพพ ฯ [๘๙] เมตตายาต เมตตาสงขาตาย เมตตาสหตาย วา ฯ เจโตวมตตยาต จตตสมาธาเน ฯ อาเสวตายาต อาทเรน เสวตาย ฯ ภาวตายาต วฑฒตาย ฯ พหลกตายาต ปนปปน กตาย ฯ ยานกตายาต ยตตยาน วย กตาย ฯ วตถกตายาต อธฏานวตถ วย กตาย ฯ อนฏ ตายาต อธฏ ตาย ฯ ปรจตายาต ปรจณณาย จณณวสภาวาย ฯ สสมารทธายาต สฏ สมปาทตาย ฯ ปาฏกงขาต อจฉตพพา อวสสมภาวโน ฯ เสสมปรโต อาคมสสต ฯ [๙๐] ธาตวนพโภโคต สสมภาเร สงเขปาทนา ธาตน วนพ- ภชน ฯ อปราโธ นาม อปรชฌนตสส ปคคลสส รปธมมมเขน คยหตต กตวา อาห ก เกสาน กชฌสตอาท เกสาทวนมตตสส


วสทธมคค สวณณนาย อปรชฌนกสส ปคคลสส อภาวโต ฯ อทาน นพพชชต๑ปรมตถ- ธมมวเสเนว วนพโภควธ ทสเสต อถวา ปนาตอาท วตต ฯ ป จกขนเธ อปาทาย ทวาทสายตนาน อปาทายาต ปจเจก อปาทาย- สทโท โยเชตพโพ ฯ โกธสส ปตฏานฏาน น โหตต ยถา อารคเค สาสปสส อากาเส จ จตตกมมสส ปตฏานฏาน นตถ เอวมสส เวรต ปรกปปเต ปคคเล โกธสส ปตฏานฏาน น โหต เกสาทน อกชฌตพพโต ตพพนมตตสส จ ปคคลสส อภาวโต ฯ สวภาโคต อามสสวภาโค ฯ ปรสสาต ปจจตถกสส ฯ ภนนาชโวต อปรสทธาชโว ฯ ตสเสว กโรโตต เอว สวภาค กโรนตสส ตสส ทายกสส ฯ อตรสสาต ปฏคคาหกสส ฯ มม มาตรา อปาสกาย ทนโนต อท ธมมโก ลาโภต เอตสส การณวจน ฯ เตน ปน ตสส อาคมนสทธ ทสเสต ฯ สพพตถ สาธกนต อตตตโถ ปรตโถ ทฏธมมโก อตโถ สมปรายโก อตโถต เอวมาทน สพเพส อตถาน หตาน ปโยชนาน จ นปผาทก ฯ อนนมนต ทายกา ฯ นมนต ปฏคคาหกา ฯ [๙๑] เอวนต ยถาวตเตห กกจปโมวาทานสสรณาทห อตตโน โอวทนากาเรห ฯ วปสนตปฏฆสสาต ปฏสงขานพเลน วโนทตาฆา- ตสส ฯ ตสมมปต เวรปคคเลป ฯ เวรคคหเณเนว เจตถ อปปย- ปคคลสสาต คหณ ทฏพพ เวรมห เมตตาย สทธาย ตสมมป ๑. นพพฏฏต...อต ภเวยย ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา เมตตาสทธโต ฯ ปยโต ปน อตปปยสหายกสส วส คหณ อาสนนปจจตถกสส ทพพนโมจยภาวทสสนตถ ฯ เมตตาวเสนาต เมตตายนวเสน ฯ สมจตตตนต หตปสหาเร สมานจตตต ฯ สมสมเภโท สา เอว สมจตตตา ฯ อมสม ปคคเลต เมตตากมมฏานกปคคเล ฯ นสนเนต ภาเวน ภาวลกขเณ ภมม ฯ [๙๒] หตมชฌตเตต ปเย มชฌตเต จ ฯ จตพพเธต จตพพเธ ชเน ฯ ยตถกตถจต อธปปาโย ฯ นานตตนต ปย- มชฌตตาทนานากรณ ฯ หตจตโตว ปาณนนต เกวล สตเตส หตจตโตเอวาต ปวจจต น ปน เมตตาย นกามลาภต วา กสลต วา ปวจจต ฯ กสมา ฯ ยสมา อตตาทส ปสสต นานตตนต ฯ กสมา ปนาย หตจตโต กสลต น วจจตต ฯ สาตสยสส กสลสส วเสน กสลภาวสส อธปเปตตตา ฯ อมสส จ ปคคลสส เมตตา- ภาวนา น วเสสวต ฯ อถวา ฯ น นกามลาภ เมตตาย ยโต อตตาทส ปสสต นานตต กสลต ปวจจต ฯ ยสมา หตจตโตว ปาณนนต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ คามสมาทโย วย คามนตราทห สตตสงขาเต เมตตาวสเย ภาวนาย ปพเพ อ - ม อสงกณณมรยาทารเปน ตตตา อตตาทโย อธ สมา นามาต อาห จตสโส สมาโยต ฯ สมภนนา โหนตต เอตถ วตต สมเภท ทสเสต สม ผรต เมตตายาต วตต ฯ มหาวเสโสต


วสทธมคค สวณณนาย มหนโต ภาวนาย วเสโส อตสโย ปรมโต ปรเมน อตตาทนานตต- ทสสนา ฯ น นายตต น ายต ฯ นมตตนต ยถา กสณกมมฏานาทส ต ต กสณมณฑลาท- ปรคคหมเขน ภาวนเสน ลทธ อคคหนมตต นสสาย ฌานสส โคจรภาเวน ปฏภาคนมตต อปตฏต น เอวมธ อปฏ ต นมตต นาม อตถ ฯ โย ปนาย ยถาวตโต สมสมเภโท ลทโธ เสวว นมตต วยาต นมตต ฯ ตสม ห ลทเธ ภาวนาย สาตสยตตา นวรณาน วกขมภตาเนว โหนต ฯ กเลสา สนนสนนาว ฯ อปจาร- สมาธนา จตต สมาหตเมว ฯ เตนาห นมตต จ อปจาร จ ลทธ โหตต ฯ ตเมว นมตตนต สมสมเภทวเสน ปวตต สมถนมตต ฯ อปปกสเรเนว อกจเฉเนว ปเคว ปรพนธสส วโสธตตตา ฯ เอตตาวตาต เอตตเกน ภาวนานโยเคน ฯ เตน โยคนา ฯ ป จงควปปหนนตอาทน ปทาน อตโถ เหฏา วตโตเอว ฯ ปมชฌานาทน อ ตรวเสนาต อท วกขมานาย วกพพนาย เตส สาธารณตาย วตต อปปนาจตตปปตตสเสว น อปจารมตตลาภโน ปคณพลวภาวาปาทเนน เวปลลาทวเสสปปตตสส โอธโส อโนธโส จ ทสาผรณชฌานาทวเสน ฌานสส ปฏวชมภนา ววธา กรยาต กตวา ฯ [๙๓] เมตตาสหคเตนาต อปปาทโต ยาว ภงคา เมตตาย สห ปวตเตน สสฏเน สมปยตเตนาต อตโถ ฯ ยสมา ปน ต


พรหมวหารนทเทส วณณนา วตตนเยน เมตตาย สหคตาย เอกปปาทาทวธนา สมมเทว อาคต โหต ตสมา วตต เมตตาย สมนนาคเตนาต ฯ เจโตสทโท อธเจตโสตอาทส สมาธปรยาโยป โหตต ตโต วเสเสต เจตสาต จตเตนาต วตต ฯ เอตนต เอต ปท ฯ ทโสธปรคคโห สตโตธ- ปรคคหมเขเนว โหตต ทสเสนโต อาห เอกสสา ทสาย ปม- ปรคคหต สตต อปาทายาต ฯ ทสาส ห ตสตตา ทสาคหเณน คหตา ฯ เตนาห เอกทสปรยาปนนสตตผรณวเสน วตตนต ฯ ผรณ จ สารมมณสส ธมมสส อตตโน อารมมณสส ผสสนา ปจจกขโต ทสสน คหณ อารมมณกรณเมวาต อาห ผรตวาต ผสตวา อารมมณ กตวาต ฯ พรหมวหาราธฏ ตนต เมตตา- ฌานปตถมภต ฯ ตถาต นยมน ฯ ต อนยมาเปกขสมพนธภาวโต อปมาการ- นยมน ฯ ทตยนต อปเมยยทสสน ฯ อปเมยย จ นาม อปมนเตน สมพนธ จ วนา นตถต ตทภยมป ทสเสต ยถา ปรตถมาท- สตอาท วตต ฯ ตตถ ยถา ทตยนต เอตถ ผรตวา วหรตต อาเนตวา สมพนธตพพ เอว ตตย จตตถนต เอตถาป ฯ ตทนนตรนต จ ผรณาเปกข อนนตรคคหณ น ผรตพพทสาเปกข ทสาน อทฏรปตตา ฯ ผรณานกกเมน ห ตาส ทตยาทตา น สรปโต ฯ เตเนวาห ยก จ เอก ทสนต ฯ อตต เอว ยถาวตตา จตสโส เอว อทธ ทส ผรตวา วหรตต อตโถ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เตนาห เอเตเนว จ นเยนาต ฯ ปาลย อโธ ตรยนต เอตถ ปสทโท ลตตนททฏโต ทสเสต อโธทสมป ตรยทสมปต วตต ฯ เอเตเนว ทตยนตอาทสป ปสททสส ลตตนททฏตา ทปตาต เวทตพพ ฯ เอวเมวาต อทมป อตสททสเสว อตถทสสน ฯ เอตถ จ อโธต อมนา ยถา นรเยส นาคภวนาทส ยตถ ตตถ วา อตตโน เหฏ มทสาย สตตา คยหนต เอว อทธนต อมนา เทวโลเก ยตถ ตตถ วา อตตโน อปรมทสาย สตตา คหตาต เวทตพพ ฯ มชฌตตาทต อาทสทเทน อตถปรสอรยานรยนรย- เทวมนสสาทเก ปเภเท สงคณหาต ฯ อสกมป พห อวกขปมาโนต อปปกมป กมมฏานโต พห วกเขป อนาปชชนโต หตปสหารโต อ ถา โถกมป อวตตมาโน ฯ สพพตตตายาต วา สพเพน อตต- ภาเวน ยถา สพพภาเวน อตตน อตตโน อตตภาเว หเตสตา เอว สพพธ สพพสตเตส เมตตาย ผรตวา วหรตต อตโถ ฯ เมตตาย วจจมานตตา สตตวสโย สพพสทโท ฯ โส จ ทฆ กตวา วตโต ฯ ตสมา สพพตตกายสงขาตา ปชา เอตสส อตถต สพพาวนโตต ปทตถโต ทสเสนโต สพพาวนตนต สพพสตตวนตนต อาห ฯ เอตถ จ สพพธต ทโสธนา เทโสธนา จ อโนธโส ผรณ วตต ฯ สพพตตตาย สพพาวนตนต สตโตธนา ฯ ตถา ห วตต อโนธโส ทสสนตถนต ฯ เอกเมวตถ ปการโต ปรยายนต าเปนตต ปรยายา


พรหมวหารนทเทส วณณนา เววจนาน ฯ วปลาทสททา เจตถ ตาทสาต อธปปาโย ฯ เตนาห วปเลนาต เอวมาทปรยายทสสนโตต ฯ ปรยายทสสเน จ ปพเพ คหตปทานป ปน คยหนต ยถา สทธา สททหนาต เอตถ วตตมป สทธาปท ปน อนทรยาทปรยายทสสเน สทธา สทธน- ทรยนต วตต ฯ ตถาสทโท วา อตสทโท วา น วตโตต เมตตา- สหคเตน เจตสา เอก ทส ผรตวา วหรตต เอตสส อนวตตโก ตถาสทโท อตสทโท จ เตส ผรณนตราทฏาน อฏานนต กตวา เตน วตตาต ปน เมตตาสหคเตน เจตสาต วตตนต อตโถ ฯ วตตสเสวตถสส ปน วจน นคมนนต อาห นคมนวเสน วา เอต วตตนต ฯ นน จ สมาปนวเสน วตตสเสวตถสส ปน วจน นคมนนต ฯ นาย โทโส โอธโส อโนธโส ผรณาน สมาปเนเอว วตตตตา ฯ [๙๔] วปเลนาต มหนเตน ฯ มหตต จสส อสภกมมฏานาทส วย อารมมณสส เอกเทสเมว อคคเหตวา อนวเสสคคหณวเสนาต อาห ผรณวเสน วปลตา ทฏพพาต ฯ กเลสวกขมภนสมตถตาทห มหตต คต มหนเตห วา โอฬารจฉนทจตตวรยป เห คต ปฏปนนนต มหคคต ฯ ตยท ยสมา เอกนตโต รปาวจร ตสมา วตต ภมวเสน มหคคตนต ฯ นรฬโห ห รปารปาวจเรส มหคคตโวหาโร ฯ ปคณวเสนาต ปการโต คณต พหลกต ปคณ ตสส วเสน สภาวตภาเวนาต อตโถ ฯ ต ห ปมาณ คเหต


วสทธมคค สวณณนาย อสกกเณยยตาย อปปมาณ นาม โหต ฯ อปปมาณสตตารมมณ- วเสนาต อปรมาณสตตารมมณกรณวเสน ฯ สยมป เวรรหตตตา ตสมงคโน เวราภาวเหตตตา จ อเวร ฯ ตยท ทวย ยโต ลภต ต ทสเสต พยาปาทปจจตถกปปหาเนนาต วตต ฯ เจตโส พยาปตต วเสน หนนโต พยาปชช เจตสก อสาต ฯ ตทภาวโต อพยาปชช ฯ เตนาห นททกขนต ฯ ตมปนสส อพยาปชชตต ป จว าณาทน วย น สภาวโต อถโข ปจจตถกวเวกโตต ทสเสนโต โทมนสสป- ปหานโตต อาห ฯ อยนต อธ ยถานต อปปม าวภงเค เตส เตส จ สตตปปเทเสส อาคต เมตตาพรหมวหารวกพพนมาห ฯ ตถาต อมนา อมสสา ป จหากาเรห สตตหากาเรห ทสหากาเรหต อาการวภาเคน ปฏสมภทาย วตตาย จ วกพพนาย มชเฌ ภนน- สวณณสส วย เภทาภาวมปสหรต โอธโสผรณอโนธโสผรณทสา- ผรณวเสน เทสนาย อาคตตตา ฯ เกวลมปเนตถ ปฏสมภทามคเค วย สตโตธ น คหโตต อยเมว วเสโส ฯ ยมปต วกพพน สนธายาห ฯ อทาน เภทาภาวทสสนมเขน อทเทสโต อานต ปฏสมภทา- มคคปาล นทเทสโต ทสเสตวา ตสสา อนตตานปทวณณน กาต ตตถ จาตอาทมาห ฯ ตตถ สพเพ สตตาต สพพสทโท กาม ปเทสสพพวสโย น สพพวสโย ยถา สพพ ชานาตต สพพ - ต าณนต สตตาต ปน ปเทน อวจฉนน อตตโน วสย


พรหมวหารนทเทส วณณนา อเสเสตวาว ปรยาทยตต อาห อนวเสสปรยาทานเมตนต ฯ [๙๕] ตตราต ตสม รเป ฯ สตโตต สชชนกจเจน ฉนทาท- ปรยาเยน โลเภน อาสตโต ลคโค ฯ ตตราต วา กรเณ ภมม ฯ เตน ฉนทาทนาต อตโถ ฯ ยท สตตตาย สตตา กถ วตราเคสต อาห รฬหสทเทนาตอาท ฯ อวตราเคส รฬเหน อวตราเคส วา ปวตตตวา อนทรยพทธกขนธสนตานตาย ตสทเสส วตราเคส รฬเหน สทเทน ฯ อถวา ฯ ก จ นมตต คเหตวา สตป อ สม ตนนมตตยตเต กตถจ วสเย สมมตยา จรกาลตาย นมตตวรเหป ปวตต รฬห นาม ยถา คจฉนตต คาโวต ฯ เอว สตตสททสสาป รฬหภาโว ทฏพโพ ฯ ภตปพพคตยา วา วตราเคส สตตโวหาโร ทฏพโพ ฯ สตตโยคโตต เอตถ สตต นาม พทธ วรย เตโช วา ฯ เตน โยคโต สตตา ยถา นลคณโยคโต นโล ปโฏต ฯ [๙๖] ปาณนต เอเตนาต ปาณน อสสาสปสสาสา ตสส กมม ปาณนตา ตาย ฯ อสสาสปสสาสปปโยเคนาต อตโถ ฯ ภตตตาต กมมกเลเสห ชาตตตา ฯ ปรณโต คลนโต จ ปคคลาต เนรตตา ฯ สตตา ห นพพตตนตา ต ต สตตนกาย ปเรนตา วย โหนต สพพาวตถนปาตตาย จ คลนต จวนตต อตโถ ฯ อปร าตวตถกาน อตตาต ภวต เอตถ อภธาน จตต จาต อตตภาโว สรร ขนธป จกเมว วา ฯ ตนต ขนธป จก ฯ อปาทายาต คเหตวา อปาทาน นสสย กตวา ฯ ป ตตมตต


วสทธมคค สวณณนาย สภาวโตต ปรมตถโต อสนเตป สตตส เต ป ตตมตเตน สภาวโต ฯ ยถา จ สตตาต วจนนต ยถา สตตสทโท ยถา- วตเตนตเถน นปปรยายโต ปเทสวตตป รฬหวเสน อนวเสสปรยา- ทายโก ฯ เสสานปต ปาณาทวจนานป ฯ ตานป ห รปา- รปภวปคจตตถชฌานาทสมงคน อสสาสปสสาสาภาวโต อวนปาต- ธมมาน ปคคลสส อภาวโต ปเทส วตตนต ฯ รฬหวเสน อาโร- เปตวาต ยถาวตตาย รฬหยา วเสน กตถจ วสเย อวชชมานมป ปาณปคคลภาว อาโรเปตวา ฯ ยท สาธารณโต สตตเววจนานต คเหตวา อโนธโส ผรณา เมตตา วจจต อถ กสมา ป จเหว อากาเรห วตตาต อนโยค สนธายาห กาม จาตอาท ฯ เกจ ปนาห น โข ปเนตาน สตตาตอาทน ปทาน เววจนตามตต อปาทาย คหตาน ยโต ชนตอาทนมป คหณ อาปชเชยย อตถ- วเสสมปน นมตตภต อปาทาย คหตานต เต สนธายาห เย ปนาตอาท ฯ ตตถ อตถโตต สชชนฏเน สตตา ปาณนฏเน ปาณาต เอวมาทอตถโต ฯ เตส ต มตมตตนต ทสเสนโต อาห อโนธโส ผรณา วรชฌตต ฯ กสมา ฯ เกจ สตตา เกจ ปาณา เกจ ปคคลาต อาปชชนโต ฯ ตถา อตถ อคคเหตวาต สตตาท- สททา สปปเทสวสยาต เอวมตถ อคคเหตวา ฯ ปพเพ วตตนเยน นปปเทสวสยาต เอวมตถ คเหตวาต อธปปาโย ฯ เตนาห อเมสต- อาท ฯ ป จส อากาเรสต สพเพ สตตาตอาทนา ปาลย อาคเตส


พรหมวหารนทเทส วณณนา ป จส ภาวนากาเรส ฯ อ ตรวเสนาต ยสสกสสจ วเสน ฯ อทาน ทวาวสตยา ภาวนากาเรส อปปนา ปรคคเหตวา ทสเสต เอตถ จาตอาท วตต ฯ พยาปาทวรหตาต โทมนสส- พยาปาทวรหตา ฯ ตสมาต ยสมา น เกวล ยถาวตตอาการ- วภาคมตตโต อปปนาวภาโค ตสมา ฯ อเมสป ปเทสต สพเพ สตตา อเวรา โหนตตอาทโกฏาเสสป ฯ ย ย ปากฏ โหตต ยทป ปพพภาเค ตตถ ตตถ อภนเวเส อเนกโกฏาสวเสเนว มนสการ ปวตเตต ภาวนาย สมชฌนกขเณ ปน ตตถ ย ปคณตรตาย สปากฏ โหต ตสส วเสน อปปนา โหต ยถา ต ทวตตสากาเร ฯ ตตถ ปน อารมมณ อธ ภาวนากาโรต อยเมว วเสโส ฯ จตนนนต จตนน จตนน ฯ พยาปนจฉาโลเปน ห นททฏ ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ลงควเสน วตต เตส ปจรโต ลพภมานตตา ฯ ตตยา ปน ปกต ยทป ปมทเกน สงคหตา ทตยทเกน ปน ตเกน จ สงคหตาเอว ฯ อต สพพานปต อโนธโส ผรเณ วสต โอธโส ผรเณ อฏวสต ทสาผรเณ จตตาร สตาน อสต จาต เอว สพพานป ฯ สตตสททาเปกขาย นปปสกนทเทโส ฯ [๙๗] เอว เมตตาภาวน วภาเวตวา อทาน ตตถ อานสเส วภาวต อตตอาท อารทธ ฯ ตตถ เสสา ชนาต เมตตาย เจโตวมตตยา อลาภโน ฯ สมปรวตตมานาต ทกขเณเนว ปสเสน


วสทธมคค สวณณนาย อสยตวา สพพโส ปรวตตมานา ฯ กากจฉมานาต ฆรฆรปสสาส- วเสน วสสร กโรนตา ฯ สข สปตต เอตถ ทวธา สปนา สยเน ปฏ ปปสารณลกขณา กรยามยจตเตห อโวกณณภวงคปปวตต- ลกขณา จ ฯ ตตถาย อภยถาป สขเมว สยต ฯ ยสมา สณก นปชชตวา องคปจจงคาน สโมธาย ปาสาทเกน อากาเรน สยต นทโทกกมเนป ฌาน สมาปนโน วย โหต ฯ เตนาห เอว อสปตวาตอาท ฯ นททากาเล สข อลภตวา ทกเขน สตตตตาเอว ปฏพชฌนกาเล สรรเขเทน นตถนน วชมภน อโตจโตจ วปรวตตน จ โหตต อาห นตถนนตา วชมภนตา สมปรวตตนตา ทกข ปฏพชฌนตต ฯ อยมปน สเขน สตตตตา สรรเขทาภาวโต นตถนาทรหโตว ปฏพชฌต ฯ เตน วตต เอว อปปฏพชฌตวาต- อาท ฯ สขปฏโพโธ จ สรรวการาภาเวนาต อาห สข นพพกา- รนต ฯ ภททกเมว สปน ปสสตต อท อนภตปพพวเสน เทว- ตปสหารวเสน จสส ภททกเมว สปน โหต น ปาปกนต กตวา วตต ฯ เตนาห เจตย วนทนโต วยาตอาท ฯ ธาตกโขภเหตกมป จสส พหล ภททกเมว สยา เยภยเยน จตตชรปานคณตาย อต- อาหารชรปาน ฯ อเร อามตตมตตาหาโร วยาต ควาย พนธตวา อเร ลมพตมตตาหาโร วยาต เกหจ วตต ฯ ต เอกาวลวเสน วตต สยา ฯ อเนกรตนาวลสมหภโต ปน มตตาหาโร อสปปเทสโต ปฏาย ยาว กฏปปเทสสส เหฏาภาคา ลมพนโต อเร อามกโก-


พรหมวหารนทเทส วณณนา เยว นาม โหต ฯ [๙๘] ตตเถวาต ปาตลปตเตเยว ฯ สกกา นสทต วา นปชชต วา เทสสส เขมตาย ตสส ตสส ปเทสสส รมมณยตาย จ ฯ ทสาว อนโต ทสนโต วตถสส โอสานนโต ฯ สมวตตวาสนต ตตถ ตตถ วหาเร สมปวตต วาส ฯ เถโร กร อตตนา ปวฏปวฏวหาเร อหเมตถ อาคนตโกต อจนเตตวา ตตถ ตตถ ยถารห อตตนา กาตพพวตตาน ปรปเรนโต- เอว วหาส ฯ อปเร ปน ภณนต สพพสตเตส สมปปวตตเมตตา- วหารวาส ฯ อย ห เถโร อรหตตาธคมโต ปพเพป ปจฉาป เมตตาวหาร อโหส ฯ [๙๙] วนนตเร โตต เถโร กร ตถา สมปปวตตวาสวเสน จรมาโน เอกทวส อ ตร รมมณย วนนตร ทสวา ตตถ อ - ตรสม รกขมเล สมาปตต สมาปชชตวา ยถาปรจเฉเทน ตโต วฏ โต อตตโน คณาวชชนเหตเกน ปตโสมนสเสน อทาเนนโต ยาวตา อปสมปนโนต คาถ อภาส ตมตถ ทสเสต วนนตเร โตต ปมคาถา ปตา ฯ ตตถ คชชมานโกต สหคชชต คชชนโต ฯ คณเมสนโตต อตตโน คณสมทย คเวสนโต ปจจ- เวกขนโต ฯ มณลรกเข นวาสตาย ต เทวต มณลยาต โวหรนต ตสมา สา เทวตาป อห ภนเต มณลยาต อาห ฯ รกขเทวตา- น ห เยภยเยน นวาสรกขวเสน โวหาโร ยถา ผนทนเทวตาต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตตเถวาต จตตลปพพเตเยว ฯ [๑๐๐] พลวปยจตตตายาต อมนา พลวปยจตตตามตเตนป สตถ น กมต ปเคว เมตตาย เจโตวมตตยาต ทสเสต ฯ ขปปเมว จตต สมาธยตต เกนจ ปรปนเถน ปรหนชฌานสส พยาปาทสส ทรสมสสารตภาวโต ขปปเมว สมาธยต ฯ อาสวาน ขยายาต เกจ ฯ เสส สว เยยเมว ฯ เอตถ จ ก จาป อโต อ กมมฏานวเสน อธคตชฌานานมป สขสปนาทโย อานสสา ลพภนต ฯ ยถาห ฯ สข สปนต มนโย อชฌตต สสมาหตา สปปพทธ ปพชฌนต สทา โคตมสาวกาต จ อาท ฯ ตถาปเม อานสสา พรหมวหารลาภโน อนวเสสา ลพภนต พยาปาทาทน อชวปจจนกภาวโต พรหมวหาราน ฯ เตเนวาห นสสรณ เหต อาวโส พยาปาทสส ยทท เมตตา เจโตวมตตต- อาท ฯ พยาปาทาทวเสน จ สตตาน ทกขสปนาทโยต ตปปฏปกข- ภเตส พรหมวหาเรส สทเธส สขสปนาทโย หตถคตาเอว โหนตต ฯ เมตตาพรหมวหารวณณนา นฏ ตา ฯ [๑๐๑] กรณนต กรณาพรหมวหาร ฯ นกกรณตายาต วเหสาย ฯ อเธกจโจ ปาณนา วา เลฑฑนา วา ทณเฑน วา สตเถน วา อ ตร ตเรน วา สตตาน วเหนชาตโก โหตต เอว วตตวเหเนต อตโถ ฯ อาทนวนต โทส ฯ ยถา ตถา


พรหมวหารนทเทส วณณนา สตตาน วเหนาย ปาปโก วปาโก อธ เจว สมปราเย จ ฯ ตถา ห โย สตเต ชวตา โวโรปเนน วา องคปจจงคจเฉทเนน วา ธนชานยา วา อลาภาย วา อยสาย วา อนตถาย วา อยสตถาย วา ปรสสกกเนน วา อนตมโส ยถาวชชทสสเนนป วเหเต ตสส โส ปมาทวหาโร ทฏเว ธมเม อลาภายป โหต ลทธสส ปรหานายป โหต ตนนมตต ปาปโก กตตสทโท อพภค- คจฉต อวสารโท ปรส อปสงกมต มงกภโต สมมฬโห กาล กโรต กายสส เภทา ทคคต ปาฏกงขา สคตยมป มนสสภโต ทชชจโจป โหต นจกลโก ทพพณโณป โหต ทททสโก พหวา- พาโธป โหต โรคพหโล ทคคโตป โหต อปปนนปาโน อปปา- ยโกป โหต ปรตตชวโกต เอวมาทอเนกานตถานพนธตา วเหสาย ปจจเวกขตพพา ฯ ตปปฏปกขโต กรณาย อานสสา ปจจ- เวกขตพพา ฯ เตน วตต นกกรณตาย อาทนว กรณาย จ อานสส ปจจเวกขตวาต ฯ ปโย หตอาทนา ปม ปยปคคลาทส อารภนตสส การณมาห ฯ ปยมป ห ปคคล กรณายตกามาร- ภนตสส น ตาย ปยภาโว วคจฉต อวคเต จ ตสม กโต กรณายนา ฯ เตนาห ปยฏาเนเยว ตฏตต ฯ เสสปคคเลสป เอเสว นโย ฯ ลงควสภาคกาลกตาน อกเขตตภาเว การณ เหฏา วตตเมว ฯ ยตถ ปน ปม อารภตพพา ต ปาลนเยเนว ทสเสต กถ จ ภกขตอาท อารทธ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ ทคคตนต ทลทท ฯ โส ห โภคปารช โต สข- สาธนาน อภาเวน ทกข คโต อปคโต ทคคโตต วจจต ฯ อถวา ฯ ทคคตนต ทกเขน สมงคภาวคต ฯ ทรเปตนต กาย- ทจจรตาทห อเปต ฯ คตกลรปาทวเสน วา ตมภาเว โต ทคคโต กายทจจรตาทห อเปตตตา ตมปรายนภาเว โต ทรเปโตต เอว - เจตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ ปรมกจฉปปตตนต อตวย กจฉมาปนน มหาพยสนนมคค ฯ อปเปว นามาต สาธ วต ฯ วเธถ นนต ฆาเตถ น โจรนต เอว ปณหตาย ร โ อาณาย ฯ ขาทนยมป ฯเปฯ เทนต อทาเนว มารยมาโน เอตตกมป สข ลภตต ฯ สสชชโตต สขานภวเน สนนทโธ ฯ เอเตเนวปาเยนาต เยน เยน วธนา เอตรห ยถาวตเต ปรมกจฉาปนเน อายต วา ทกขภาคมห ปคคเล กรณายต กรณา อปปาทตา เอเตเนว นเยน ฯ ปย- ปคคเลต ปยายตพพปคคเล ฯ เอตรห วา ทสสมาน อายต วา ภาวนทกขปปตต คเหตวา กรณา ปวตเตตพพาต สมพนโธ ฯ มชฌตตเวรสป เอเสว นโย ฯ โส กรณาย วตถภโต ทวโธ ปคคโล วตโต ฯ กาม ตตถ กรณาภาวนา สเขเนว อชฌต อมนา ปน ภกขนา ตตถ ภาวน ปคณตร กตวา สมาสมเภท กาต ตทนนตร ปยปคคเล ตโต มชฌตเต ตโต เวรปคคเล กรณา ภาเวตพพา ฯ ภาเวนเตน จ เอเกกสม โกฏาเส มท กมมนย จตต กตวา ตทนนตเร ตทนนตเร อปสหรตพพ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา ยสส ปน เวรปคคโล วา นตถ มหาปรสชาตกตตา วา อนตถ กโรนเตป เวรส าว นปปชชต เตน มชฌตเต เม จตต กมมนย ชาต อทาน เวรมห อปสหรามต พยาปาโรว น กาตพโพ ฯ ยสส ปน อตถ ต สนธายาห สเจ ปนาตอาท ฯ [๑๐๒] ตตถ ปพเพ วตตนเยนาต เมตตากมมฏานกสส วตตนเยน ฯ ต เมตตาย วตตนเยเนว วปสเมตพพนต อถาเนน ปรมปคคเลสตอาทนา กกจปมโอวาทาทน อนสสรโตตอาทนา จ เมตตาภาวนาย วตเตน นเยน ต ปฏฆ วปสเมตพพ ฯ เอว เอตรห มหาทกขปปตเต สขเตป อกตกสลตาย อายต ทกขป- ปตตยา วเสน กรณายนวธ ทสเสตวา อทาน กตกลยาเณป ต ทสเสต โยป เจตถาตอาท วตต ฯ เตสนต พยสนาน ฯ วฏฏ- ทกข อนตกกนตตตาต สมมาสมพทเธนาป อกขาเนน ปรโยสาเปต อสกกเณยยสส อนาคตสส อาปายกสส สคตสป ชาตชราทเภทสสาต อปรมตสส สสารทกขสส อนตกกนตภาวโต ฯ สพพถาป กรณา- ยตวาต ทกขปปตตยา สขปปตตยา อกตกสลตาย วา กตกสลตาย วาต สพพปปกาเรนป กรณาย วตถภาวสส สลลกขเณน ตสม ตสม ปคคเล กรณ กตวา กรณภาวน วฑเฒตวา ฯ วตต- นเยเนวาต อถาเนน ปนปปน เมตตายนเตนาตอาทนา เมตตา- ภาวนาย วตเตน นเยน ฯ ตนนมตตนต สมาสมเภทวเสน ปวตต สมถนมตต ฯ เมตตาย วตตนเยเนวาต ยถา เมตตาภาวนาย


วสทธมคค สวณณนาย อปปกสเรเนวาตอาทนา ตกจตกกชฌานวเสน อปปนา เอก ทส ผรตวา วหรตตอาทนา ตสสา วฑฒนา จ วตตา เอวมธ กรณาภาวนาย ตกจตกกชฌานวเสน อปปนา เวทตพพา จ วฑเฒ- ตพพา จ ฯ ตเถวสสา วฑฒนวธป เวทตพโพต อธปปาโย ฯ วตตนเยเนวาต อวธารเณน ปม เวรปคคโล กรณายตพโพต อท ยถา ปาลวรทธ เอว ยตตวรทธมปต อมมตถ ทเปต ฯ ปม ห เวร สมนสสรโต โกโธ อปปชเชยย น กรณา ฯ อตตาป สกขภาเวน กรณายนวเสน คเหตพโพ โส กมต ปจฉา คยหตต ฯ อปปนา วฑเฒตพพาต อมนา จ อปปนาปปตตจตตสเสว กรณา- สหคเตน เจตสา เอก ทส ผรตวา วหรตตอาทนา วตตวกพพนา อชฌตต อยมตโถ ทสสโต ฯ กรณาปทมตตเมว จสสา ปาลยา วเสโสต ต อนามสตวา ปฏสมภทาย วตตวกพพนา เมตตาย วตตอานสสา จ อธ ลพภนตต ทสเสต ตโต ปร ฯเปฯ เวทตพพาต วตต ฯ ตตถ ตโต ปรนต กรณาสหคเตน เจตสาต วตตวกพพนโต อปร ฯ เสส วตตนยเมว ฯ [๑๐๓] ปยปคคลาทสต ปยมชฌตตเวรส น อารภตพพา มทตาภาวนาต วภตต ปรณาเมตวา โยชนา ฯ น หตอาท ตตถ การณวจน ฯ ปยภาวมตเตเนวาต เอตถ มตตสทโท วเสส- นวตตอฏโ ฯ เตน โสมนสสปฏสนธกตาทสทธา นจจปหสตมขตา ปพพภาสตา สขสมภาสสขลตา สมโมทกตาต เอวมาทเก มทตาย


พรหมวหารนทเทส วณณนา ปทฏานภเต วเสเส อลลงเคต ฯ อทเสห วเสเสห วรหโตต วตต โหต ฯ เอวกาเรน ปน ปยปคคลสส สขสมปปตตาทมทตาย เหตภต ปโมทปปวตต นวตเตต ฯ ปยปคคเลป ห ปรมาย สมปตตยา ปมทเต หฏตฏเ ภกขโน มทตา โอกาส ลเภยย ฯ วกขต ห ปยปคคล วาตอาท ฯ อาทโต มชฌตตปคคล อนสสรนตสส อทาสนตา สณาต เวร สมนสสรนตสส โกโธ อปปชชต ฯ เตนาห ปเคว มชฌตตเวรโนต ฯ ปโมทปปวตตยา โสณฑสทโส สหาโย โสณฑสหาโย ฯ มทตมทโตวาต ปสาท- โสมมตาย อตวย มทโตเอว ฯ ปสาเท ห อท อาเมณฑต ฯ เอว อฏกถานเยน อาทโต มทตาภาวนาย วตถ ทสเสตวา อทาน ปาลนเยน ทสเสต ปยปคคล วาตอาท วตต ฯ ตตถ สขตนต ส ชาตสข สขปปตตนต อตโถ ฯ สชชตนต สขานภวเน สนนทธ ปฏยตตสขสาธน ฯ อโห สาธต ตสส สตตสส สมปตตย สมปช ปพพปโมทนาการทสสน ฯ ปน อโห สฏ ต ตสส ปโมทนสส พหลการทสสน ฯ ปยมนาปนต เอตถ มนา- ปคคหเณน ปาลยมป อตปปยสหายโก อธปเปโตต เอเก ฯ อตเตต ตสมเยว อตตภาเว อตเต ฯ อนาคเตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ น ห ภวนตรคเต พรหมวหารภาวนา รหต ฯ ยท เอว อตตา- นาคเต กถนต ฯ นาย โทโส โสเอวาย ทตโต ตสโสต อทธาปจจป- ปนนตาย วชชมานภาเวน คเหตพพโต ฯ กถมปนสส อนาคเต สมปตต


วสทธมคค สวณณนาย อารมมณ โหตต ฯ อเทสาทโต ปจจปปนนาย วา ปโยค- สมปตตยา อนมานโต ลทธาย คเหตพพโต ฯ ปยปคคเลต โสณฑ- สหายส เต อตปปยปคคเล ปยปคคเล จ ฯ ทวโธป เจส อธ ปยภาวสาม โต ปยปคคโลต วตโต ฯ อนกกเมนาต อตปปย- ปคคโล ปยปคคโล มชฌตโต เวรต จตส โกฏาเสส เอเกกสม กมมฏาน ปคณ มท กมมนย จ กตวา เสเสส อปสหรณา- นกกเมน ฯ ก จาป จตส ชเนส สมจตตตาว สมาสมเภโท สมา สมภชชต เอตายาต กตวา ภาวนาย ปน ตถา พหโส ปวตตมานาย ปรมสทธ เหต อตร ผล จ กตวา วตต สมจตต- ตาย สมาสมเภท กตวาต ฯ ยถาวตตสมาภาโว วา สมาสมเภโทต วตต สมจตตตาย สมาสมเภท กตวาต ฯ เสสเมตถ ย วตตพพ ต เหฏา วตตนยเมว ฯ [๑๐๔] อเปกขาภาวนนต อเปกขาพรหมวหารภาวน ฯ ยสมา ปรมพรหมวหารตตยนสสนโท จตตถพรหมวหาโร ตสมา วตต เมตตาทส ปฏลทธตกจตกกชฌาเนนาต ฯ ปคณตตยชฌานาต สภาวต วสภาว ปาปต ปคณ ตถารปา ตตยพรหมวหารช- ฌานโต ฯ อปปคณ ห อปรชฌานสส ปทฏาน น โหต ฯ จตกกนยวเสน เจตถ ตตยคคหณ ฯ สขตา โหนตตอาทวเสนาต อาทสทเทน นททกขา โหนตต เอวมาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ สตตเกลายน สตเตส มมายน มมตตกรณ ฯ ตถา มนสกาเรน


พรหมวหารนทเทส วณณนา โยโค สตตเกลายนมนสการยตตตต ฯ ตสมา เมตตาทน ราคเคห- สตโทมนสสโสมนสสาน อาสนนวตตตาย ยถารห ปฏฆานนย สมปจารตา เวทตพพา ฯ อถวา ฯ สขตา โหนต ทกขโต ม จนต๑

โมทนตต หเตสภาวปปวตตยา ตสสนนมป อนนยสส อาสนนจารตา ฯ สต จ ตพพปรยาเย โลหตปโกเป ปพโพ วย ลทโธกาสเมเวตถ ปฏฆนต อวเสเสน ตาส ปฏฆานนยสมปจารตา ทฏพพา ฯ โสมนสสโยเคน โอฬารกตตาต อท ตตยชฌานสส วเสน วตต ฯ ตโต วฏ ตสส อทมาทนวทสสนนต เมตตาทวเสน ปน โอฬารกภาเว วจจมาเน วตกกวจารปฏโยเคเนว โอฬารกตา วตตพพา สยา ตาหป ตาส สมาโยคสพภาวโต อเปกขาย จ ตทภาวโต น วา วตตพพา ตตยชฌานกานเยว เมตตาทน อธาธปเปตตตา ฯ ตตฌาน- สมตกกเมเนว จตตฌานกาเมตตาทโยป สมตกกนตาเอว นาม โหนต ฌานสาม เน วย เมตตาทสาม เน โวหารมตต ฯ ปรมาสต- เมตตากรณามทตาส ฯ สนตสภาวโตต ยถาวตตสตตเกลายนาท- อนปสนตภาวาภาวโต อเปกขาย สนตสภาวโต ฯ สนตสภาวโตต- จ อท นทสสนมตต ทฏพพ ฯ สขมตา ปณตตา วทรกเลสตา วปลผลตาต เอวมาทโยป อเปกขาย อานสสา ทฏพพา ฯ ปกต- มชฌตโตต ก จ การณ อนเปกขตวา ปกตสภาเวเนว อมสส ภกขโน อทาสนปกเข โต ฯ อชฌเปกขตวาต อตตนา กตกมม- วเสเนวายมายสมา อาคโต คจฉต จ ตวมป อตตนา กตกมม- ๑. มจจนต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย วเสเนว อาคโต คจฉส จ น ตสส ตว ปโยเคน ก จ สข วา อปเนต ทกข วา อปเนต ลพภา เกวลมปเนต จตตสส อนชกมม ยทท เมตตายนาทนา สตเตส เกลายน พทธาทห อรเยห คตมคโค เจส อปณณกปฏปทาภโต ยทท สพพสตเตส มชฌตตตาต เอว ปฏปกขชคจฉามเขน มชฌตตตาย สมปชาต- คารวพหมานาทเภท ปคคล ปนปปน อชฌเปกขต ฯ ตตถ จ สวเสส อเปกข ปจจปฏเปต ตสส ตถา ปฏปชชโต ปกตยาป อทาสนตตา สาตสย ตตถ มชฌตตตา สณาต ภาวนาพเลน นวรณาน วกขมภตาเนว โหนต กเลสา สนนสนนาเอว โหนต ฯ โส ต อเปกข ปยปคคลาทส อปสหรต ฯ เตนาห อเปกขา อปปาเทตพพา ตโต ปยปคคลาทสต ฯ เอก ปคคลนต เอตถ อ ฏโ เอกสทโท อตเถเก อภวทนตตอาทส วย ฯ เอกวจเนเนว เจตถ สงขยาวเสโส สทโธ ฯ ตสมา อ เอก ปคคลนต อยเมตถ อตโถ ฯ เตน อตตาน นวตเตต ฯ เนว มนาปนต อมนา ปยปคคล อตปปยสหาย- ก จ นวตเตต อตตานมป วา อตตน อมนาปตาย อภาวโต ฯ น อมนาปนต อมนา อปปย เวรปคคล จ ปรเสสโต มชฌตต- ปคคลสส คหณ อาปนน ฯ อต เอก ปคคล เนว มนาป นามนาปนต อมนา อตตโน ปยาทน จ ปฏกเขปมเขน อทาสนปคคล ทสเสต ฯ วตตนเยนาต ยวาสส ปกตมชฌตโตตอาทนา อนนตร


พรหมวหารนทเทส วณณนา วตเตน นเยน ฯ อตตสเนหสส พลวภาวโต เวรโตป อตตน มชฌตตาย ทรปสหารตตา อเมส จ อตตน จาต อตตา ปจฉา- วตโต ฯ ปวกสเณ วตตนเยเนวาต อย สมาปตต อาสนนปต- ปจจตถกาตอาทนา ปวกสเณ วตเตน นเยน ฯ ย ห เหฏา- ปคณตตยชฌานา วฏายาตอาท วตต ต เหฏา ตส พรหม- วหาเรส จตตถพรหมวหาเร จ อาทนวานสสทสสนวเสน วตต ฯ อทมปน ตตยชฌาเน อาทนว จตตถชฌาเน จ อานสส ทสวา จตตถาธคมาย โยค กโรนตสส จตตถชฌานสส อปปชชนาการ- ทสสน ฯ ตตถ ตสมา ตตถ วตต ปวสทท อปเนตวา ตเทว นมตต อารมมณ กตวา มโนทวาราวชชน อปปชชตตอาทนา โยเชตพพ ฯ [๑๐๕] ปวกสณาทสต อาทสทเทน เสสกสณาน อสสาส- ปสสาสนมตต จ สงคณหาต ฯ กาม กสณาปาเนส อปปนนสสาป ตตยชฌานสส อเปกขาพรหมวหาเรน รปาวจรชฌานาทตาย อตเถว สภาคตา ตมปน อการณ อารมมณสส วสทสตายาต อาห อารมมณวสภาคตายาต ฯ นน จ อ เถว กสณาทภาวนา อ ถา พรหมวหารภาวนาต ภาวนาวเสนาป ยถาวตตชฌานาน อตเถว วสทสตาต ฯ สจจเมต ฯ ภาวนาวเสน ปน วสทสตา อนปปตตยา น เอกนตกการณ ฯ ตถาห อ ถาว เมตตาท- ภาวนา อ ถา อเปกขาภาวนา ตถาป สตเตส ยถาปวตตตหเต-


วสทธมคค สวณณนาย สตาทอาการ พยตเรกมเขน อามสนต ตโต วนวฏฏมานรเปน อชฌเปกขนากาเรน พรหมวหารเปกขา ปวตตต ฯ ตถาห วกขต กมมสสกา สตตา เต กสส รจยา สขตา วา ภวสสนตตอาท ฯ อารมมณสภาคตาป เจตถ อตถต เมตตาทวเสน ปฏลทธตตยช- ฌานสส อชฌต อเปกขาพรหมวหาโร ฯ เตน วตต เมตตาทสต- อาท ฯ ตตถ เมตตาทสต เมตตาทส นปผาเทตพเพส เมตตาท- วเสนาต อตโถ ฯ เสส เหฏา วตตนยเมว ฯ พรหมตตเมนาต เอตถ สมมตพรหมาโน อปปตตพรหมาโน วสทธพรหมาโนต ตวธา พรหมาโน ฯ สมปนน สาลเกทาร สวา ภ ชนต โกสย ปฏเวเทม เต พรหเม น เต วาเรตมสสเห ปรพพช มหาพรหเม ปจนต เป ปาณโนต จ เอวมาทส ห พรหมสทเทน สมมตพรหมาโน วตตา ฯ อปารตา เตส อมตสส ทวารา เย โสตวนโต ปม จนต สทธ วหสส ปคณ น ภาส ธมม ปณต มนเชส พรหเม อถโข พรหมา สหปตต๑จ เอวมาทส ห พรหมสทเทน อปปตต- พรหมา วตโต ฯ พรหมจกก ปวตเตตตอาทวจนโต๒ พรหมนต ๑. ส. สคาถก. ๑๘๗ ฯ ๒. อ. ทสก. ๓๐ ฯ ส. นทาน. ๒๖ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา อรยธมโม วจจต ฯ ตโต นพพตตา อวเสเสน สพเพป อรยา วสทธพรหมาโน นาม ปรมตถพรหมตาย ฯ วเสสโต ปน พรหมาต ภกขเว ตถาคตสเสต อธวจนนตอาทวจนโต สมมาสมพทโธ อตตม- พรหมา นาม สเทวเก โลเก พรหมภเตห คเณห อกกสปารมป- ปตตโต ฯ อต พรหมาน อตตโม พรหมา จ โส อตตโม จาต วา พรหมตตโม ภควา เตน กถเต โส เมตตาสหคเตน เจตสาตอาทนา ตตถ ตตถ เวเนยยาน เทสเต ฯ อตต เอว ยถาวตเตน ภาวนานกกเมน เจว อตถวณณนากกเมน จ วทตวา ชานตวา ฯ ปกณณกกถาป ว เยยาต ปพเพ วย อสาธารณ ต ต พรหมวหารปฏนยตเมว อตถ อคคเหตวา สาธารณภาวโต ตตถ ตตถ ปกณณ วสฏ อตถ คเหตวา ปวตตตา ปกณณก- กถาป วชานตพพา ฯ เมชชตต ธมมโต อ สส กตตนวตตนตถ ธมมเมว กตตาร กตวา นททสต ฯ สนยหตต เอตถ ฯ สตเตส พยาปชชนวเสน ลข- ภาวสส ปฏปกขภต าณปพพงคม หตาการปปวตตวเสน สเนหน ทฏพพ น ตณหายนวเสน ฯ ต ห โมหปพพงคม ลพภน- สภาว ฯ อทมปน อทสสนสภาว อโลภสมปยตต ฯ นน จ ตณหาสเนโหป พยาปาทวโรธ เตน สหานวฏานโต ฯ ยทป เตน สห เอกสม จตเต น ปวตตต วโรธ ปน น โหต อปปหายกโต ฯ เมชชตต มตโต หตชฌาสโย ขนธปปพนโธ ฯ ตปปรยาปนนตาย


วสทธมคค สวณณนาย มตเต ภวา มตเต วา อารมมณภเต ปเย ปคคเล ภวา มตตสส เอสา ปวตต เมชชนวเสเนวาต เวทตพพ ฯ กโรตต กรณา ฯ ก กโรต เกส กนนมตตนต อาห ปรทกเข สต สาธน กมปนนต ฯ กมปนนต จ ปเรส ทกข ทสวา ตสส อปเนตกามสส อสหนากาเรน จตตสส อ ถตต ฯ ตยท สปปรสานเยว โหตต อาห สาธนนต ฯ สปปรสา ห สปรหตสาธเนน สาธต วจจนต ฯ วนาเสตต อทสสน คเมต อปเนตต อตโถ ฯ เตเนตถ หสน อปนยนนต ทสเสต ฯ ปรทกขาปนยนาการปปวตตลกขณา ห กรณา ฯ ผรณาวเสนาต ผสนวเสน อารมมณกรณวเสนาต อตโถ ฯ อารมมณกรณ เจตถ ทกขเตส ทกขาปนยนากาเรเนวาต ทฏพพ ฯ โมทนต ตายาต โมทนากรยาย มทตาย กรณภาวนทเทโส ฯ สวาย อปจารสทโธ มทตาวนมตโต นตถ ฯ ตตถ โกจ กตตาต ตเมว กตตภาเวน นททสต ฯ สย วา โมทตต อยมป อปจารนทเทโสว ธมมาน อวสวตตนโตต วสวตตภาวนวารณตถ โมทนมตตเมว วา ตนต มทตาต อาห ฯ ปยาทส ปกขปาตปจเฉทนมเขน อทาสนภาว- สงขาตา อปปตตโต อกขา อเปกขา ฯ เตนาห อเวรา โหนตต- อาท ฯ ตตถ อเปกขตต กตตนทเทเส การณ เหฏา วตตเมว ฯ [๑๐๖] หโต นาม อตถจโร ฯ ตสมา หตาการปปวตต- ลกขณาต สตตาน หตจรณากาเรน ปวตตลกขณา หตาการสส วา ปวตตนลกขณา ฯ หตปสหารรสาต สตเตส หตสส อปนยน-


พรหมวหารนทเทส วณณนา กจจา อปนยนสมปตตกา วา ฯ อนตถ เม อจรตอาทนา ปวตตนกสส อาฆาตสส วนยนากาเรน ปจจปตฏต าณสส โคจรภาว คจฉต ยตถ วา สย อปปชชต ตตถ อาฆาตวนย ปจจปฏเปตต อาฆาตวนยปจจปฏานา ฯ อมนาปานมป สตตาน ปฏกเล อปปฏกลส ตารเปน ปเคว มนาปาน ย มนาปภาว- ทสสน ตถาปวตโต โยนโสมนสกาโร ต ปทฏาน เอตสสาต มนา- ปภาวทสสนปทฏานา ฯ พยาปาทปสโมต พยาปาทสส วกขมภน- วเสน วปสโม ฯ สมปตต สมปชชน สมมเทว นพพตต ฯ สเนห- สมภโวต ตณหาสเนหสส อปปตต ฯ วปตตต วนาโส ฯ เมตตา- มเขน ห ราโค ว เจต ฯ กรณาทน ลกขณาทน อมนา นเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ วเสสมตตเมว วณณยสสาม ฯ สตตาน ปวตตทกขสส อปนยนากาโร ฯ อปนยนมปน โหต วา มา วา โย ทกขาปนยนากาโร ตถาปวตตลกขณา ทกขา- ปนยนาการปปวตตลกขณา ฯ อปเนตกามตาย ปเรส ทกขสส อสหน อนธวาสน ปรทกขาสหน ฯ น วหสา อวหสา สตตาน อวเหน ฯ ต ปจจปฏเปต วหสาย วา ปฏปกขภาเวน ปจจปตฏตต อวหสาปจจปฏานา ฯ วหสปสโมต เอตถ ฯ วหสนต เอตาย สตเต วหสน วา เนส ตนต วหสา สตตาน โปถนากาเรน ปวตโต กรณาย ปฏปกขภโต ปฏฆจตตปปาโท ฯ กรณามเขน โสโก ว เจตต อาห โสกสมภโว วปตตต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปโมทนลกขณาต ปรสมปตตยา ปโมทนลกขณา ฯ อนสสา- ยนรสาต อสสายนสส ปฏปกขภาวกจจา ฯ สตตาน สมปตตยา ปนตเสนาสเนส อธกสลธมเมส จ อสหน อรมณ อรต อจเจว สงคห คจฉต ฯ ตสสา วหนนากาเรน ปจจปตฏต ตสสา วา วฆาต วปสมน ปจจปฏเปตต อรตวฆาตปจจปฏานา ฯ ปหาโส เคหสตปตวเสน ปหฏภาโว อพพลาวตตต ฯ สตเตส สมภาวทสสนรสาต ปยาทเภเทส สพพสตเตส อทาส นวตตยา สมภาวสเสว ทสสนกจจา อปปตตโต อกขนโต สมภาเว- เนว เตส คหณกจจาต อตโถ ฯ สตเตส ปฏกลาปฏกลาการาน อคคหณโต ตตถ ปฏฆานนยาน วปสมนากาเรน วตตยา เตส วปสม วกขมภน ปจจปฏเปตต ปฏฆานนยวปสมปจจปฏานา ฯ เอว ปวตตกมมสสกตาทสสนปทฏานาต เอตถ เอวนต อมนา พยตเรกมเขน หตปสหารทกขาปนยนสมปตตปโมทนากาเร ปจจา- มสนโต เมตตาทน ตสสนน ปวตตอาการปฏเสธนมเขน ปวตต กมมสสกตาณ อเปกขาพรหมวหารสส อาสนนการณ น ยงก จต ทสเสต ฯ วปสสนาสข เจว ภวสมปตต จาต เอตถ ทฏธมมสข- วหาโร จาต วตตพพ ฯ ตมป ห เนส สาธารณปปโยชน ฯ ตถา สข สปตตอาทโย เอกาทสานสสา ฯ เต ปน เหฏา วตตาเอวาตอธ น คหตา ฯ นสสรต อปคจฉต เอเตนาต


พรหมวหารนทเทส วณณนา นสสรณ ปหายก ฯ กาม เจเตห ป จป นวรณาน ตเทกฏา จ ปาปธมมา วกขมภนวเสน ปหยนต อชวปจจนกทสสนวเสน ปน พยาปาทาทโย ปาลย วตตา ฯ เอว จ กตวา ราคนสสรณตา- วจน อเปกขาพรหมวหารสส สฏ สมตถต ทฏพพ ฯ เอตถาต เอเตส พรหมวหาเรส ฯ เมตตา สตเตส ยถารห ทานปย- วจนาทสลสตาทคณคคหณวเสน ปวตตต ฯ เตน วตต สตตาน มนาปภาวทสสนปทฏานาต ฯ [๑๐๗] ราโคป ตตถ ยถา ตถา คณคคหณมเขเนว ปวตตต มนาปส าปฏลาภโตต อาห คณทสสนสภาคตายาต ฯ ตสมา มตตมขสปตโต วย ตลยากาเรน ทสนโต ราโค เมตตาย อาสนน- ปจจตถโก ฯ โส ลห โอตาร ลภต สตสมโมสมตเตนาป เมตต อปนยตสสา๑ วตถสม อปปชชนารหตตา ฯ ตโตต ราคโต ราคสส วา โอตารลาภโต ฯ สภาควสภาคตายาต สภาคสส สภาเวน วา วสภาคตาย ฯ สตเตส ห มนาปาการคาหโน เมตตาสภาคสส ตพพปรตสภาโว พยาปาโท เตน วสภาโค ฯ ตสมา โส โอตาร ลภมาโน จเรเนว ลเภยยาต ปรสสส ทเร ตสปตโต วย เมตตาย ทรปจจตถโก ฯ ตโตต พยาปาทโต ฯ นพภเยนาต อนสงกน- ปรสงกเนน ลทธปปตฏาย เมตตาย พยาปาเทน ทปปธสยตตาต อธปปาโย ฯ เตนาห เมตตายสสตตอาท ฯ อฏานนต ปยาน ฯ กนตานนต กมนยาน ฯ มนาปานนต ๑. อปนย ตสสา ฯ


วสทธมคค สวณณนาย มนวฑฒนกาน ฯ ตโต เอว มโน รเมนตต มโนรมาน ฯ โลกา- มสปฏสยตตานนต ตณหาสนนสสตาน ฯ อปปฏลาภโต สมน- ปสสโตต อปปฏลาเภน สหมเม๑น ลภามต ปรตสสโต ฯ อตตนต อตกกนต ฯ นรทธนต นโรธปปตต ฯ วปรณตนต สภาควคเมน วคต ฯ สมนสสรโตต อนตถนนวเสน จนตยโต ฯ เคหสตนต กามคณนสสต ฯ อาทนาต อมนา โสตว เยยาน สททานนต เอวมาท สงคณหาต ฯ วปตตทสสนสภาคตายาต เยส สตเตส โภคาทวปตตทสสนมเขน กรณา ปวตตต เตส ต นมตตเมว อโยนโส อาโภเค สต ยถาวตตโทมนสสมเขน โสโก อปปชเชยย ฯ โส กรณาย อาสนนปจจตถโก ฯ โสโก ห อธ โทมนสสสเสน วตโต ฯ สภาควสภาคตายาต เอตถ ฯ สตเตส ทกขาปนยน- กามตาการสส กรณาสภาคตสส เตส ทกขาปนยนากาโร วเหสา- สภาโค วสภาโคต ตาย สภาควสภาคตาย โอตาร ลภมานา จเรเนว ลเภยยาต ปรสสส ทเร ตสปตโต วย กรณาย ทรปจจตถกา วตตา ฯ สมปตตทสสสภาคตายาต เยส สตเตส โภคาทสมปตต- ทสสนมเขน มทตา ปวตตต เตส ตนนมตตเมว อโยนโส อาโภเค สต จกขว เยยาน รปานนตอาทนา วตตโสมนสสมเขน ปหาโส อปปชเชยย ฯ โส จ มทตาย อาสนนปจจตถโก ฯ ปหาโส ห อธ โสมนสสสเสน วตโต ฯ สภาควสภาคตายาต โภคาทสมปตตห มทเตส สตเตส ปโมทนาการสส มทตาสภาคสส ตตถ อนภรมนา- ๑. อหมเมต ม เ ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา การา อรต วสภาคาต ตาย สภาควสภาคตาย โอตาร ลภมานา จเรเนว ลเภยยาต ปรสสส ทเร ตสปตโต วย มทตาย ทร- ปจจตถกา วตตา ฯ ปมทโต จาตอาท มทตาย สทธาย อยมป อรต น โหตต ลทธพพคณทสสนวเสน วตต น อธา- ธปเปตอรตนคคหทสสนวเสน ฯ กายจตตวเวกปฏปกขาย วา อรตยา วกขมภตาย มทตาย ปฏปกขา อรต สวกขมภเนยยา โหตต ทสสนตถ เอกเทเสน อรต ทสสตาต ทฏพพ ฯ อธกสลธมเมสต สมถวปสสนาธมเมส ฯ [๑๐๘] พาลกรธมมโยคโต พาลสส ฯ อตตหตปรหตพยา- มฬหตาย มฬหสส ฯ ปถน กเลสาทน ชนนาทห การเณห ปถช- ชนสส ฯ กเลโสธน มคโคธห อชตตตา อโนธชนสส ฯ โอธชนา วา เสขา โอธโสว กเลสาน ชตตตา ฯ เตน อมสส โอธชตภาว ปฏกขปต ฯ สตตมภวาทโต อทธ ปวตตนวปากสส อชตตตา อวปากชนสส ฯ วปากชนา วา อรหนโต อปปฏสนธกตตา ฯ เตนสส อเสขตต ปฏกขปต ฯ อเนกาทนเว สพเพสมป ปาปธมมาน มลภเต สมโมเห อาทนวาน อทสสนสลตาย อนาทนวทสสาวโน ฯ อาคมาธคมาภาวา อสสตวโต ฯ เอทโส เอกเสน อนธปถชชโน นาม โหตต ตสส อนธปถชชนภาวทสสนตถ ปนป ปถชชนสสาต วตต ฯ เอวรปาต วตตากาเรน สมโมหปพพกา ฯ รป สา นาตวตตตต รปาน สมตกกมนาย การณ น โหต ฯ รปารมมเณ


วสทธมคค สวณณนาย กเลเส นาตวตตตต อธปปาโย ฯ โสมนสสโทมสสรหต อ าณ- เมว อ าณเปกขา ฯ โทสคณาวจารวเสน สภาคตายาต ยถา พรหมวหารเปกขา เมตตาทโย วย สตเตส หตปสหาราทวเสน คณโทเส อวจาเรนต เกวล อชฌเปกขนวเสเนว ปวตตต เอว อ าณเปกขา สตเตส วชชมานมป คณโทส อจนเตนต เกวล อชฌเปกขนวเสเนว ปวตตตต โทสคณาวจารวเสน สภาคา ฯ ตสมา สา ลห โอตาร ลภตต พรหมวหารเปกขาย อาสนน- ปจจตถกา วตตา ฯ สภาควสภาคตายาต อฏานฏเส มชฌตตา- การสส อเปกขาสภาคสส ตตถ อนโรธวโรธวตตกามราคปฏฆา วสภาคาต ตาย สภาควสภาคตาย เต โอตาร ลภมานา จเรเนว ลเภยยนต ปรสสส ทเร ตสปตโต วย อเปกขาพรหมวหารสส ทรปจจตถกา วตตา ฯ กตตกามตาฉนโท อาท ฉนทมลกา กสลา ธมมาต วจนโต ฯ อถวา ฯ สตเตส หเตสตาทกขาปนยนกามตาทนา อนวชชา- ภปฏนาวเสน ปวตตนโต กตตกามตาฉนโท อาทต วตต ฯ อเปกขาพรหมวหาโรป ห สตเตส อนรากตหตจฉนโทเยว ตตถ อพยาวฏตา อปณณกปฏปทาต อชฌเปกขนากาเรน ปวตตต มาตา วย สกจจปสเต ปตเต ฯ นวรณาทต อาทสทเทน ตเทกฏ- กเลสาน สงคโห ทฏพโพ ฯ กตถจ สตตคคหณมป สงขารค- คหณเมว โหต ปคคลาธฏานาย เทสนาย ยถา สพเพ สตตา


พรหมวหารนทเทส วณณนา อาหารฏ ตกาต น เอวมธาต อาห ป ตตธมมวเสน เอโก วา สตโต อเนเก วา สตตา อารมมณนต ฯ ป ตตธมมวเสนาต ป ตตสงขาตธมมวเสน ฯ กาม เจตถ สขตา โหนตตอาทนา ภาวนาย สขาทคคหณมป ลภต ตมปน สพเพ สงขารา อนจจาต วปสสนาย อนจจลกขณคคหณ วย อปปธานภต ฯ สตตป ตต เอว ปธานภาเวน คยหตต ทฏพพ ฯ อปจาเร วา ปตเต อารมมณวฑฒน ตตถป สมาสมเภทสทธโตต อธปปาโย ฯ เอก อาวาส ปรจฉนทตวาต เอตถ สตเต เมตตาย ผรสสามต เอว าเณน ปรจเฉท กตวา เอกา รจฉา ปรจฉนทตพพาต โยชนา ฯ รจฉาคคหเณน รจฉาวาสโน สตตา คหตา ฯ ยถา เอก ทส เอว สพพตถ ฯ กสณาน นสสนโทต กสณชฌานาน นสสนทผลสทสา อารปปา อรปชฌานกกสณชฌานาน ปารปรยาว สชฌนโต ฯ เตห วนา อสชฌนโตต เกจ ฯ สมาธน นสสนโทต รปชฌานสมาธน เหฏ มาน ตณณ อรปชฌานสมาธน จ นสสนโท ปฏปาฏยา เต อธคนตวาว ปฏลภตพพโต ฯ วปสสนานสสนโท วปสสนานภาเวน ลทธพพโต วปสสนาวเสเนว จ สมาปชชตพพโต ฯ สมถวปสสนานสสนโท นโรธสมาปตต ฯ ยถาห ฯ ทวห พเลห สมนนาคตตตาตอาท ฯ ปรมพรหมวหารตตยนสสนโทต อมนา เมตตาทวเสน ตณ ฌานาน อธคนตวา ตสเสว อเปกขาพรหม- วหาโร น อตรสสาต ทสเสต ฯ ตเมว อตถ อปมาย ปากฏตร


วสทธมคค สวณณนาย กตวา ทสเสต ยถา หต อาท วตต ฯ ยมปเนตถ วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ [๑๐๙] สยาต วจจมานากาเรน สยา กสสจ ปรวตกโก ฯ เอตถาต เอเตส เมตตาทส พรหมวหารตา เวทตพพา ฯ อตร- กมมฏานาน อตตหตปฏปตตมตตาน อมาน ปน สพเพ สตตา สขตา โหนตตอาทนา ปรหตปฏปตตภตาน ฯ ตสมา สตเตส สมมาปฏปตตภาเวน เสฏา เอเต วหารา ฯ พรหมาโนต อปปตต- พรหมาโน ฯ เต ห อธ ฌานภาวนาย วนวรณจตตา หตวา พรหมโลเก อปปนนา ตตถ ยาวตายก วนวรณจตตาว โหนต ฯ ตสมา นทโทสจตตา วหรนตต วทนต ฯ พรหมาโนต วา สกล- พทธคณเหตภตาน ทานปารมตาทน พทธกรธมมาน ปรปรณวเสน พรหตคณา มหาสตตา โพธสตตา ฯ เต ห สพพสตตาน หเต- สเนน อหตาปนยเนน สมปตตปโมทเนน สพพตถ ววชชตาคตคมนา- มชฌตตภาวาธฏาเนน จ นทโทสจตตา วหรนต ฯ เอวนต ยถา เต อปปตตพรหมาโน มหาโพธสตตพรหมาโน วา เอว เอเตห พรหมวหาเรห สมปยตตา สมงคภตา ฯ จตสโสตอาทป หสสาต จตสโสตอาทกสส ตวธสส ป หสส ฯ [๑๑๐] วสทธมคคาทวสาต เอตถ พยาปาทสงกเลสาทโต วสชฌนปาโย วสทธมคโค ฯ อาทสทเทน หตปสหาราทมนสการ- วเสสา สงคหตา ฯ อาส เมตตาทน ฯ อปปมาเณต ปมาณรหเต ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา เยนาต เยน การเณน ฯ ตนต ตสมา ฯ ทกาโร ปทสนธกโร ฯ พยาปาทพหลสส วสทธมคโคต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ อชวปจจนกภาวโตต อธปปาโย ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ปกข- ปาตวเสน อนาภชนมนาโภโค มชฌตตากาโรต อธปปาโย ฯ ยวาย จตพพโธ สตเตส มนสกาโร วตโต ตเมว อปมาย ทสเสต ยสมา จ ยถา มาตาตอาท วตต ฯ ตตถ วตตสสาป หตป- สหาราทอตถสส อปเมยยภาว อปเนตวา ทสเสต อตถปนยนฏโ ยสมา จาต จสทโท ฯ ปรยาเยต วาเร ตสม ตสม กจจวเสน ปรวตตนกกเมต อตโถ ฯ อพยาวฏาต อนสสกกา ฯ ตถาต ยถา มาตา ทหราทส ปตเตส ตถา สพพสตเตส เมตตาทวเสน เมตตายนาทวสเกน ภวตพพนต โยชนา ฯ ตสมาต ยสมา สพเพป สงกเลสธมมา ยถารห โทสโมหราคปกขยา เตห จ วสชฌนปาโย อปปม า หตปสหาราทวเสน จตพพโธว สตเตส มนสกาโร ตสมา วสทธมคคาทวสา จตสโสว อปปม า ฯ จตสโสป เอตา ภาเวตกาเมน น เอเกกนต อธปปาโย ฯ สต ห สพพสงคเห กเมน ภวตพพ หเตสตาเมตตายนนต อาห เอว ปฏ ตหตานนต ฯ สมภาเวตวา วาต อมาย ปฏปตตยา อย นรยาทส นพพตเตยยาต ปรกปเปตวา วา ฯ ทกขาปนยนาการปปวตตวเสน ปฏปชชตพพนต สมพนโธ ฯ ตโต ปรนต ตโต หตาการปปวตตอาทโต ปร ฯ กตตพพาภาวโตต


วสทธมคค สวณณนาย จตตถสส กตตพพสส อภาวโต ฯ อย กโมต อย อมาส อปปม าน เยภยเยน ปวตตนกกโมต กตวา วตต น อมนาว กเมน เอตาส ปวตต น อ ถาต ฯ เมตตาทน ห ตสสนน ภาวนาน กมนยโม นตถ ย วา ต วา ปม ภาเวต ลพภา ฯ เทสนากกมวเสน วา เอว วตต ฯ [๑๑๑] เอกสตตสสาปต เอกสสาป สตตสส ฯ อปปฏ- ภาคนมตตตตา ปรจเฉทคคหณ นตถ น จ สมมตสจจวเสน ปวตต สตตคคหณ ปรจฉนนรปาทคคหณ โหตต อปปนาปปตตยา อปรามาสสตตคคหณมทธภตาน เมตตาทน เอกสตตารมมณานมป อปปมาณโคจรตา วตตา ฯ เอว ปมาณ อคคเหตวาต ยถา อทธมาตากาทส อตเรกทธมาตกาทภาวปปตเต ปเทเส นมตต คยหต เอว ปมาณ อคคเหตวา ฯ สกลผรณาวเสนาต นรวเสสผรณาวเสน ฯ นสสรณตตาต เอตถ ฯ ย ยสส นสสรณ ต ตสส อชปฏ- ปกขภตเมว โหต ยถา กามาน เนกขมม รปาน อรป สงขาราน นพพาน เอว โทมนสสสหตาน พยาปาทวหสารตน นสสรณภตา เมตตากรณามทตา น โสมนสสรหตา โหนต นสสรณคคหเณเนว จ ปพพภาคยาน ตาส อเปกขาสมปโยโคป อน าโตต ทฏพพ อนสสรณภาวโต ฯ ตถาห อฏวสตยา จตตปปาเทส กรณา- มทตาน ปวตต อาจรยา อจฉนต ฯ น ห พรหมวหารเปกขา อเปกขาเวทน วนา วตตต ปารสทธอเปกขา วย น ห กทาจ


พรหมวหารนทเทส วณณนา ปารสทธอเปกขา เวทนเปกข วนา วตตตต ฯ [๑๑๒] สาตสหคตนต สขสหคต ฯ ตสมาต ยสมา ตโต ตว ภกขตอาทกาย เทสนายจตนนมป อปปม าน สวตกกาทภาโว วย อเปกขาสหคตภาโวป ว ายต ตสมา ฯ จตสโสป อปปม า จตกกป จกชฌานกาต โจทกสส อธปปาโย ฯ เอว ห สตต ยท มลสมาธมห วตตมตถ อนนตร วตตตาย พรหมวหาเรส ปกขปต เอว สนเต กายานปสสนาทโยป จตกกป จกชฌานกา สย ฯ น ปน โหนต วปสสนาวเสน เทสตตตาต อธปปาโย ฯ โหนต กายานปสสนาทโย อานาปานภาวนาวเสน จตกกป จกชฌานกาต วเทยยาต อาสงกนโต อาห เวทนานปสสนาทสตอาท ฯ พย ชนจ- ฉายามตต คเหตวาต เมตตา เม เจโตวมตต ภาวตา ภวสสตต- อาทห พย ชเนห ปกาสโตเอว จตตสมาธ อชฌตต เม จตต ต ภวสสตตอาทหป พย ชเนห ปกาสโตต พย ชนโต ลพภ- มานสมาธจฉายามตต คเหตวา อภยตถ ลพภมาน อธปปาย อคคเหตวาต อตโถ ฯ สตตตถ ห อ ถา วทนโต อ ถา วาทตาย สตถาร อวทนโต นาม โหต ฯ เตนาห มา ภควนต อพภาจกขต ฯ ตยม โทส ปรหรตกาเมน น สพพ สตต นตตถ- เมว ฯ ตสมา ครกลโต อธปปาโย มคคตพโพต ทสเสนโต คมภร หตอาท วตวา ตตถ อาทโต ปฏาย อธปปาย ทสเสต อย หตอาทมาห ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อายาจตา ธมมเทสนา เอเตนาต อายาจตธมมเทสโน ต อายาจตธมมเทสน ฯ เอวเมวาต ครหเน นปาโต มทาเอวาต๑

อตโถ ฯ อชฌตตนต โคจรชฌตเต กมมฏานารมมเณต อตโถ ฯ ยสมา จตเตกคคตา นาม สกสนตตปรยาปนนา โหต ตสมา อตถวณณนาย นยกชฌตตวเสนาต วตต ฯ จตต ต ภวสสตต พหทธา อวกขปมาน เอกคคภาเวน ต ภวสสต ตโตเอว สสณ ต สฏ สมาหตนต อตโถ ฯ อปปนนาต อวกขม- ภตา ฯ ปาปกาต ลามกา ฯ อกสลา ธมมาต กามจฉนทาทโย อโกสลลสมภตฏเน อกสลา ธมมา ฯ จตต ปรยาทาย ปวตตต โอกาสาทาเนน กสลจตต เขเปตวา น สสนตต โยชนา ฯ อมนา ยถาวตตสส สมาธานสส การณมาห ฯ จตเตกคคตา- มตโตต ภาวนมนยตเตน ปฏลทธมตต นาตสภาวต สมาธาน ตมปน อปร วจจมานาน สมาธวเสสาน มลการณภาวโต มลสมาธต วตโต สวาย จตเตกคคตามตโต อชฌตตเมว จตต สณเปม สนนสาเทม เอโกท กโรม สมาทหามตอาทส วย ขณกสมาธ อธปเปโต ฯ ยเถว ห อ ตถาป อารทธ โข ปน เม ภกขเว วรย อโหส อสลลน ฯเปฯ สมาหต จตต เอกคคนต วตวา ววจเจว กาเมหตอาทวจนโต ปม วตตจตเตกคคตา ขณกสมาธต ว ายต เอวมธาปต ฯ เอว โส สมาธต มลสมาธมาห ฯ อสสาต ภกขโน ฯ อสส วา มลสมาธสส ฯ ๑. มธาเอว ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา ภาวนนต วฑฒน ฯ อย สมาธต จ มลสมาธเยว อธปเปโต ฯ เอว ภาวโตต ยถา อรณสหเตน อปปาทโต อคค โคมยจณณาทห วฑฒโต โคมยคคอาทภาว ปตโตป อรณสหเตน อปปาทตมลคค- เตวว วจจต เอวมธาป มลสมาธเอว เมตตาทวเสน วฑฒโตต กตวา วตต ฯ [๑๑๓] อ เสป อารมมเณส ปวกสณาทส ฯ ตตถ ยถา เมตตาภาวนาปพพงคเมน ภาวนานเยน ปวกสณาทส สวตกกาท- ภาววเสน จตกกป จกชฌานสมปาปนวธนา มลสมาธสส ภาวนา วตตา เอว กรณาทภาวนาปพพงคม ปวกสณาทสป ภาวนาวธ ทสเสตวา ปจฉา กายานปสสนาทปพพงคม ภาวนาวธ ทสเสนโต อาสวกขยาย ธมม เทเสส ฯ เตน วตต กรณา เม เจโต- วมตตตอาท ฯ ยท เอว ธมมานปสสนาปรโยสนาย เทสนาย อรหตตาธคมาย กมมฏานสส กถตตตา ปน ตโต ตว ภกข อม สมาธ สวตกกมปตอาท กสมา วตตนต ฯ ธมมานปสสนาย มตถกปปตตทสสนตถ ฯ สา ห สงขารเปกขาภาเวน วตตมานา ยถาวตตชฌานธมเม สมมสนต วเสสโต มตถกปปตตา นาม โหต ฯ ผลสมาปตตภมทสสนตถ วตตนต เกจ ฯ ปน ยโต โข เตตอาท อรหตตปปตตโต อทธ ลทธพพผาสวหารทสสน ฯ ตตถ คจฉสต คมสสส ฯ [๑๑๔] ตสมาต สวตกกมปตอาทกา เทสนา เมตตาทน


วสทธมคค สวณณนาย อารมมณโต อ สม อารมมเณ สมาธ สนธาย วตตา น อปปม า ตสมา ฯ ตเถวาตอาทนา คนถนตเรนป ตเมวตถ สมตเถต ฯ ตตถ ตเถวาต ตกจตกกชฌานวเสเนว ฯ อภธมเมต จตตปปาทกณเฑ อปปม าวภงคาทส จ ตตถ ตตถ อภธมมป- ปเทเสส ฯ สภปรมาทวเสนาต สภสทโท สภมจเจว อธมตโต โหตต เอว วตตสภวโมกข สนธาย วตโต อตตรปทโลเปน ฯ ปรม- สทโท อกกสฏโ ฯ สโภ สภวโมกโข ปรโม อกกโส ปรมา โกฏ เอตสสาต สภปรมา เมตตา เจโตวมตต ฯ ตโต ปร ตาย สาเธตพพ นตถต อตโถ ฯ อสาธารณสส อตถสส อธปเปตตตา วปสสนาสขาทโย ฯ อธ ปน อนวสรา อตเรตรวสฏาเปเต วเสสา ปเคว ปเรห ฯ เตนาห อ ม อสทโส อาน- ภาววเสโส เวทตพโพต ฯ วเสเสตวาต อ ม วสฏ กตวา ฯ ตสส ตสส อปนสสยตตาต สภวโมกขาทกสส ตสส ตสส วโมกขสส ปกตปนสสยวเสน อปนสสยปจจยภาวโต ฯ อทาน ตมตถ ปากฏตร กตวา ทสเสต เมตตาวหารสสาตอาท วตต ฯ อสส เมตตาวหารสส ฯ จตต อปสหรโตต สมพนโธ ฯ อปปฏกลปรจยาต เมตตาภาวนาวเสน สตตส เต ยตถ กตถจ อารมมเณ อปปฏกลากาเรเนว คหณสส ปรจตตตา ตสส สงขาร- ภตมป ยงก จ อารมมณ อปปฏกลากาเรเนว ปจจปตฏต ปเคว


พรหมวหารนทเทส วณณนา สภาวโต อปปฏกลนต ฯ ตตถสส จตต อภรตวเสน นราสงก ปวตตต ปจจนกธมเมห จ สเขน สฏ จ วมจจต ฯ ย ตสส ฌานสส วโมกขปรยาโย วตโต เตนาห อปปฏกเลสตอาท ฯ ยถาวตโต จ อตโถ อนตถจรณาทอธปปาเยน สเจตเน อารมมเณ อาฆาต อปปาเทนตสส ปฏกลปรจยา อเจตเนป วาตาตปาทเก อาฆาตปปตตยา วภาเวตพโพ ฯ น ตโต ปรนต ตโต สภวโมกขโต ปร กสสจ วโมกขสส อปนสสโย น โหตต อตโถ ฯ [๑๑๕] อภหนนต เอเตนาต อภฆาโต ทณโฑ อภฆาโต ยสส ต ทณฑาภฆาต ต อาท ยสส ต ทณฑาภฆาตาท ทณฑา ฯเปฯ รป นมตต ยสส ต ทณฑาภฆาตาทรปนมตต ฯ กมปน ตนต อาห สตตทกขนต ฯ ทณฑปปหาราทชนต กรชรป- เหตก สตตาน อปปชชนกทกขนต อตโถ ฯ รเป อาทนโว สปรวทโต โหต กรณาวหารสส รปนมตตตตา ทกขสส กรณาย จ ปรทกขาสหนรสตตาต อธปปาโย ฯ ตตถ อากาเส จตต ปกขนทต สพพโส รปาน อภาโว ววรมปคโมต ฯ เตน เตนาตอาทส อย โยชนา เตน เตน โภคสมปตตอาทนา ปามชชการเณน ปมทตาน สตตาน อปปนนปามชชว าณ สมนปสสนตสส โยคโน สาธ วตาย สตโต ปโมทตต มทตาย ปวตตสมภวโต ปมทตว าณสส ทสสเนน ว าณคคหณปรจต จตต โหตต ฯ อนกกมาธคตนต อากาสกสณวชเช ยตถกตถจ


วสทธมคค สวณณนาย กสเณ รปาวจรชฌานาธคมานกกเมน รปวราคภาวนาย อธคต ฯ อากาสนมตต โคจโร เอตสสาต อากาสนมตตโคจร ตสม อากาส- นมตตโคจเร ปมารปปว าเณ ฯ จตต อปสหรโตต ทตยา- รปปาธคมาย ภาวนาจตต ชเนนตสส ตถา ภาวยโตต อตโถ ฯ ตตถาต ตสม ปมารปปว าเณ ฯ จตตนต ว าณ จายตน- จตต ฯ ปกขนทตต อนปวสต วโมกขภาเวน อปเปต ฯ อาโภคาภาวโตต สขตา โหนตตอาทนา สขาทอาสสนาท- วเสน อาภชนาภาวโต ฯ สตตาน สขาสสนาทวเสน ปวตตมานา เมตตาทภาวนา ปรมตถคคหณมเขน สตเต อารมมณ กโรต อเปกขาภาวนา ปน ตถา อปปวตตตวา เกวล อชฌเปกขน- วเสเนว สตเต อารมมณ กโรตต อาห อเปกขาวหารสส สขทกขาทปรมตถคคาหวมขภาวโต อวชชมานคคหณทกข จตต โหตต ฯ นน จ กมมสสกา สตตา เต กสส รจยา สขตา วา ภวสสนตตอาทนา ปฏกเขปวเสนาป ปรมตถคคหณมเขเนว อเปกขา- พรหมวหาโรป สตเต อารมมณ กโรตต ฯ สจจเมต ฯ ต ปน ภาวนาย ปพพภาเค ฯ มตถกปปตตย ปน เกวล อชฌเปกขน- วเสเนว สตเต อารมมณ กโรตต สวเสส ปรมตถโต อวชชมาเนเอว วสเย ตสส ปวตต ฯ อวชชมานคคหณทกขตา จ อชฌเปกขนวเสน อปปนาปปตตยา อปรามาสสตตคคหณมทธภตตาย เวทตพพา ฯ เสส วตตนยเมว ฯ


พรหมวหารนทเทส วณณนา [๑๑๖] สพพาเปตาต สพพาป เอตา อปปม า ฯ ทานาทนนต ปารมภาวปปตตาน ทานาทน พทธกรธมมาน ฯ สพพกลยาณธมมานนต สพเพส อนวชชธมมาน สมตสาย ปารมตาน ตนมตตาน พทธยานยาน จ ฯ สพเพห วา สนทรสภาวาน ฯ น ห โลกยธมมา พทธกรธมเมห อานภาวโต อกกฏา นาม อตถ ฯ พทธธมเมส วตตพพเมว นตถ ฯ ปรปรกาต ปารปรกรา ฯ อธฏานาน วย ห อปปม า สพพาส ปารมตาน ปารปรกรา ฯ หตชฌาสยตายาตอาทนา เมตตาพรหมวหาราทน อเปกขาพรหม- วหารสส อธฏานภาวทสสนมเขน จตห อปปม าห อตตโน สนตานสส ปเคว อภสงขตตตา มหาโพธสตตา ทานาทปารมโย ปเรต สมตถา โหนต นา ถาต อมมตถ ทสเสต ฯ อมสส ทาตพพ อมสส น ทาตพพนต นทสสนมตต ทฏพพ อท ทาตพพ อท น ทาตพพนต จ วภาค อกตวาต วตตพพโต ฯ เทยยปฏคคาหกวกปปรหตา ห ทานปารมตา ฯ ยถาห ฯ ยถาป กมโภ สมปณโณ ยสส กสสจ อโธกโต วมเต อทก นสเสส น ตตถ ปรรกขตต- อาท ฯ สพพสตตานนต อท สขนทานนต อมนาป สมพนธตพพ ฯ เทนตต อมนา จ เตน เทยยธมเมน วย ทานธมเมนาป มหาสตตาน โลกสส พหปการตา วตตา โหต ตถา ตสส ปรณามนโต ฯ ตทตถทปนตถ ห วภาค อกตวาต วตวาป สพพสตตานนต


วสทธมคค สวณณนาย วตต ฯ เตสนต สพพสตตาน ฯ อปฆาตนต เอตถาป วภาค อกตวาต อาเนตวา สมพนฑตพพ ฯ อย เหตถ ปทโยชนา วภาค อกตวา อปฆาต ปรวชชยนตา สพพสตตาน สขนทาน สล สมาทยนตต ฯ สตเต กาลวกปปรหตา ห สลปารมตา ฯ โลกตถเมว จสส ผล ปรณมยต ฯ เนกขมม ภชนตต ปพพชช อปคจฉนต ฯ ปพพชตสส ห สพพโส สล ปรปรต น คหฏสส ฯ อธาป วภาค อกตวา สพพสตตาน สขนทานนต อท อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ น ห โพธสตตา กาลวภาค กตวา ปพพชช อนตฏนต สล วา สมาทยนต ฯ นทสสนมตตเมต ฌานาทเนกขมม- ภชนสสาป อจฉตพพตตา ฯ สพพสตตาน สขนทานตา เหฏา วตตานยาว ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ หตาหเตสต อตถานตเถส ฯ อสมโมหตถายาต สมโมหวทธสนาย ฯ ป ปรโยทเปนตต โยควหต วชชาฏานาท อสสต สณนตา สต โวทเปนตา อหการ- มมการาท วธนนตา าณ วโสเธนต อห มมาตวกปปรหตา ห ปาปารมตา ฯ นจจนต สตต อวจฌฉเทน ปฏปกเขน อพโพ- กณณ ฯ วรยมารภนตต ยถา สตตาน อนปปนน หตสข อปปชชต อปปนน อภวฑฌต เอว ปรกกม กโรนต ฯ สงโกจวกเขปวรหตา ห วรยปารมตา ฯ วรภาว ปตตาปต อมนา อปรทธาน นคคห- สมตถต ทสเสต ฯ นานปปการ อปราธ ขมนตต มมมจเฉทนากาเรน อตตน ปวตตต นานาวธ อปราธ สหนต ฯ อตตปรวกปปวรหตา


พรหมวหารนทเทส วณณนา ห โทสสหนา ขนตปารมตา ฯ ปฏ น วสวาเทนตต อวสวาทน- สาม เน สพพสสป อนรยโวหารสส อการณมาห ฯ ปฏ าเต อปฏ าเต จ ทฏาทเก มจฉาวกปปรหตา ห สจจปารมตา ฯ อวจลาธฏานาต ยถาสมาทนเนส ทานาทธมเมส นจจลาธฏายโน ฯ อจลสมาทานาธฏาน สมาทนเนส จ พทธกรธมเมส สมมเทว อวฏาน อธฏานปารมตา ฯ เตสต สตเตส ฯ อวจลายาต ปฏปกเขน อกมปนยาย ฯ เอวนต ยถาวตเตน สตเตส หตชฌา- สยตาทอากาเรน ฯ ยถา จ พรหมวหาราธฏานา ปารมโย เอว อธฏานาธฏานาป ฯ ตถา ห ยถาปฏ ปรานคคหาย ปารมน อนฏาเนน สจจาธฏาน ฯ ตปปฏปกขปรจจาคโต จาคาธฏาน ฯ ปารมห สจตตปสมโต อปสมาธฏาน ฯ ตาห ปรหตปายโกสลลโต ป าธฏาน ฯ เอว ปจเจกมป ปารมตาส ยถารห เนตพพ ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถารโต ปน ปารมตาส ย วตตพพ ต ปรมตถทปนย จรยาปฏกวณณนาย วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ อตวตถารภเยน น วตถารยมหา ฯ ตถา ทสพลาณาทเกต ฯ เอตาว โหนตต เอตา โหนตเอวาต โยชนา ฯ พรหมวหารนทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อารปปนทเทสวณณนา [๑๑๗] อททฏเสต จตตาโร อารปปาต เอว อททฏเส ฯ นทธารเณ เจต ภมม ฯ เตเนวาห จตส อารปเปสต ฯ ตตถ รปวเวเกเนว อรป ฯ อรปเมว อารปป ฌาน ฯ อธ ปน ตทตถ กมมฏาน อธปเปต ฯ ต ภาเวตกาโม จตตถชฌาน อปปาเทตต สมพนโธ ฯ รปาธกรณนต รปเหต ฯ เหตอฏโ ห เอตถ อธกรณ- สทโท กามาธกรณนตอาทส วย ฯ ทณฑนฏเน ทณโฑ มคคราท ฯ ปรปฬาธปปาเยน ตสส อาทาน ทณฑาทาน ฯ สตตาน หสนฏเน สตถ อาวธ ฯ ภณฑน กลโห ฯ วโรโธ วคคโห ฯ นานาวาทตา ววาโท ฯ เอตนต ยถาวตต ทณฑาทานาทก ฯ สพพโสต อนวเสสโต ฯ อารปเป อรปภาเว อารปเป วา ภเว ฯ รปานเยวาต ทฏาทนวาน รปานเยว ฯ น อรปานนต อธปปาโย ฯ นพพทายาต วกขมภนวเสน นพพนทนตถาย ฯ วราคายาต วรชชนตถาย ฯ นโรธายาต นรชฌนตถาย ฯ สพพเมต สมตกกม สนธาย วตต ฯ ทณฑาทานาทนนต อาทสทเทน อทนนาทานาทก สพพ รปเหตก อนตถ สงคณหาต ฯ น อธ ปาลย อาคตเมวาต ทฏพพ ฯ กรชรเปต ยถาวตตาทนวาธกรณภาวโยคย ทสเสต วตต ฯ โอฬารกรเปต อตโถ ฯ อาทนวนต โทส ฯ ตสสาต รปสส ฯ อาโลโกป วณณวเสโสเอวาต ตตถ ปวตต


อารปปนทเทส วณณนา ปฏภาค นมตต อคฆาเฏตวา สยา อากาสนมตต อคคเหต น ปน ปรจฉนนากาสกสณ อคฆาเฏตวา ตสส ห อคฆาฏนา นาม รปนมตเตเนว สยาต อาห เปตวา ปรจฉนนากาสกสณ นวสต ฯ เกจ ปน อาโลกกสณมป เปตวา อฏสต วทนต ฯ ตสส ปน ปเน การณ น ทสสต ฯ กรชรป อตกกนต โหต ตสส อนาลมพนโต ฯ ยท เอว กสมา จตตถชฌานวเสนาต วตต นน ปมชฌานาทน ตสส อาลมพนวเสเนว ปวตตนต ปฏภาคนมตตารมมณตตา ฯ สจจเมต ฯ โอฬารกงคปปหานโต ปน สนตสภาเวน อาเน ชปปตเตน จตต- ถชฌาเนน อตกกนต สฏ อตกกนต นาม โหตต จตตถชฌาน- วเสนาต วตต ฯ เกจ อสสาสปสสาสาน นรชฌนโต กามธาตสมตกกมนโต จาต วทนต ฯ ต อการณ อตเรส จตต- สมฏานรปาน สมภวโต เหฏ มชฌานาน จ อกามธาตสวตตต- นยโต ฯ ตปปฏภาคเมวาต กรชรปปฏภาคเมว ฯ นมตตคคาห- สภาวโต สทส จ นาม ต น โหต ฯ ตสมา กนตสส สมตกกมเนนาต อนโยค สนธาย กถ ยถาตอาท วตต ฯ ตตถ กถนต กเถตกมยตาปจฉา ฯ ยถาต โอปมมตเถ นปาโต ฯ เลขาจตตนต กาฬวณณาทนา กตปรกมมาย เลขาย จตต ฯ ผลตนตรนต ววร ฯ ทสวาต ทรโต ทสวา ฯ สมาน- รปสททสมทาจารนต สทสรปสณานสรปปโยค ฯ อารมมณวเสนาต


วสทธมคค สวณณนาย มม จกข โสภณ มม กาโย ถโร มม ปรกขารา สนทราต เอว อารมมณกรณวเสน ฯ กรชรปสมงคกาโลต อตตโน อตต- ภาวรเปน เจว อารมมณรเปน จ สมนนาคตกาโล ฯ ตมปต กสณรปสสาป ฯ สามอตเถ ห อท อปโยควจน ฯ ภย- สนตาสอทสสนกามตา วย สมตกกมตกามตาต โยชนา ฯ อท จ ยถาวตตาน นพเพทวราคนโรธาน สาธารณวจน ฯ เต ห ตโย อเปกขตวา ภยสนตาสอทสสนกามตา วตตา ฯ [๑๑๘] เอโก กร สนโข วเน สกเรน ปหฏมตโต ปลาโต ฯ โส อรปทสสนเวลาย ภตตปจนอกขล ทรโต ทสวา สกรส าย ภโต อตตสนโต ปลาย ฯ ปสาจภรโก ปรโส รตตภาเค อปรจเต เทเส มตถกจฉนนตาลกขนธ ทสวา ปสาจส าย ภโต อตตสนโต มจฉโต ปปตต ฯ ต สนธาย วตต สกรา ฯเปฯ วตตพพาต ฯ เอวนต ยถาวตต โอปมมตถ นคเมนโต อาห ฯ โสต โยคาวจโร ฯ ตสม ฌาเน อาทนว ปสสตต สมพนโธ ฯ รปนต กสณรป ฯ สนตวโมกขโตต อรปชฌานโต ฯ ตาน ห เย เต สนตา วโมกขา อตกกมม รเป อารปปาตอาทส สนตวโมกโขต อาคตาน ฯ สนตตาสทธ จสส อนสสตโต ทฏพพา ฯ ยเถวาต เอวกาเรน เยน ปกาเรน เอต รปาวจรจตตถชฌาน ทวงคก เอว อารปปานปต อเปกขาจตเตกคคตาวเสน ทวงคกตามตต ทสเสต


อารปปนทเทส วณณนา น ตตยชฌาเน วย ทวงคกตามตต ฯ นน เจตถาป ทวงคกตา- มตตเมว ภมเภทโตต ฯ นาย โทโส อปโมปเมยยภาวสส ภนนาธกรณโต ฯ ตตถาต ตสม รปาวจรจตตถชฌาเน ฯ นยนตนต อเปกข ฯ ปรยาทายาต อาทนวทสสเนน ตสม ฌาเน เขเปตวา อนเปกโข หตวาต อตโถ ฯ สนตโต มนสกรเณเนว ปณตโต สขมโต จ มนสกาโร สทโธ โหตต อาห สนตโต มนสกรตวาต ฯ ปตถรตวาต ปเคว วฑฒต ตทาวฑฒนวเสน ปตถรตวา ฯ เตนาต กสณรเปน ฯ อคฆาเฏต กสณนต รปาวจรจตตถชฌานสส อารมมณภต ปว- กสณาทกสณรป อปเนต ฯ อคฆาฏนวธ ปน ทสเสนโต อคฆาเฏนโต หตอาทมาห ฯ ตตถ สเวลเลตต ปฏสหรต ฯ อ ทตถต เอกเสน ฯ เนว อพพฏฏตต เนว อฏหต ฯ น ววฏฏตต น วนวฏฏต ฯ อมสสาต อมสส กสณรปสส ฯ อมนสการนต มนส อกรณ อจนตน ฯ มนสการ จ ปฏจจาต อากาโส อากาโสต ภาวนมนสการ จ นสสาย ฯ อท วตต โหต รปาวจร- จตตถชฌานสส อารมมณภต กสณรป น สพเพน สพพ มนสกโรโต เตน จ ผฏโกาส อากาโส อากาโสต ภาวนมนสกโรโต ยทา ต ภาวนานภาเวน อากาส หตวา อปฏาต ตทา โส กสณ อคฆาเฏต นาม ต จ เตน อคฆาฏต นาม โหตต ฯ เตนาห กสณคฆาฏมากาสมตต ป ายตต ฯ สพพเมตนต ตวธ


วสทธมคค สวณณนาย เจต เอกเมว ปรยายภาวโต ฯ [๑๑๙] นวรณาน วกขมภนตต กสมา วตต นน รปาวจร- ปมชฌานสส อปจารกขเณเยว นวรณาน วกขมภตาน ตโต ปฏาย จสสะ น เนส ปรยฏาน ฯ ยท สยา ฌานโต ปรหาเยยย ฯ ย ปเนเก วทนต อตเถว สขมาน อรปชฌาน- วกขมภเนยยาน นวรณาน ตาน สนธาเยต วตตนต ต เตส มตมตต ฯ น ห มหคคตกสเลส โลกตตรกสเลส วย โอธโส ปหาน นาม อตถ ฯ โย ปน รปาวจเรห อารปปาน โอฬาร- ผลตาทวเสโส โส ภาวนาวเสเสน สนตตรปณตตรภาเวน เตสเยว ปรมปรเมห ปจฉมปจฉมาน วยาต ทฏพพ ฯ วกขมภนตต ปน วจน วณณภณนวเสน วตต ฯ ตถาห อ ตถาป เหฏา ปหนาน อปร ปหาน วจจต ฯ เย ปน สพเพ กสลา ธมมา สพเพส อกสลาน ปฏปกขาต กตวา เอว วตตนต วทนต เตห ทตยชฌานปจาราทส นวรณวกขมภนาวจนสส การณ วตตพพ ฯ สต สนตฏตต อากาสนมตตารมมณา สต สมมา สปตฏ ตา หตวา ตฏต ฯ สตสเสน เจตถ อปจารชฌานานคณาน สทธา- ป จมาน สกจจโยค ทสเสต ฯ อปจาเรนาต อปจารชฌาเนน ฯ อธาปต รปาวจรจตตถชฌาน สนธาย สมปณฑน ฯ ต ห อเปกขาเวทนาสมปยตต ฯ เสสนต เสสาน กามาวจรานตอาท ฯ ย อธ วตตพพ อวตต ต ปน ปวกสณนทเทเส วตตนยานสาเรเนว


อารปปนทเทส วณณนา เวทตพพนต อาห ปวกสเณ วตตนยเมวาต ฯ เอว ย ตตถ อวสฏ ต อตทสตวา อทาน วสฏ ทสเสต อย ปน วเสโสตอาทมาห ฯ ยานปปโตฬกมภมขาทนนต โอคณนสวกาทยานาน มข ยานมข ปโตฬยา ขททกทวารสส มข ปโตฬมข ฯ กมภมขนต ปจเจก มขสทโท สมพนธตพโพ ฯ อากาสเยว ยานมขาทปรจฉนน ฯ ปรกมมมนสกาเรนาต ปรกมม- ภเตน มนสกาเรน อปจารชฌาเนน ฯ ปรกมม อนโลม อปจาโรต จ อนตถนตร เหต ฯ เปกขมาโน อรปาวจรชฌานจกขนา ฯ [๑๒๐] สพพากาเรนาต รปนมตตทณฑาทานสมภวทสสนาทนา สพเพน รปธมเมส ปวกสณาทรปนมตเตส ตทารมมณชฌาเนส จ โทสทสสนากาเรน เตสเอว วา รปาทส นกนตปปหานอนา- วชชตกามตาทนา ฯ รปชฌานมป รปนต วจจต อตตรปทโลเปน รปปปตตยา มคค ภาเวตตอาทส๑ยถา รปภโว รป ฯ รปต ห รปชฌานลาภต อตโถ ฯ อารมมณมป กสณรป รปนต วจจต ปรมปทโลเปน ยถา เทวทตโต ทตโตต ฯ รปาน ปสสตต กสณรปาน ปสสต กสณรปาน ฌานจกขนา ปสสตต อตโถ ฯ ตสมาต ยสมา อตตรปทโลเปน ปรมปทโลเปน จ ยถากกม รปชฌานกสณรเปส รปโวหาโร ทสสต ตสมา รเป รปชฌาเน ตสหคตา ส า รปส า ฯ ตทารมมณสส จาต จสทเทน ๑. อภ. ส. ๗๐ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ยถาวตต รปาวจรชฌาน สมปณเฑต ฯ เตน ปาลย รป- ส านนต สรเปกเสเสน นทเทโส กโตต ทสเสต ฯ วราคาต ชคจฉนโต ฯ นโรธาต ตปปฏพทธจฉนทราควกขมภเนน นโรธนโต ฯ วตตเมวตถ ปากฏตร กาต ก วตต โหตตอาท วตต ฯ ตสส สพพากาเรน วราคา อนวเสสาน นโรธาต เอว วา เอตถ โยชนา กาตพพา ฯ อารมมเณ อวรตตสส ส าสมตกกโม น โหตต อท ยสมา อมาน ฌานาน อารมมณาตกกเมน ปตตพพาน น องคาตกกเมนาต กตวา วตต ยสมา ปเนตถ ส าสมตกกโม อารมมณสมตกกเมน วนา น โหต ตสมา สมตกกนตาส จ ส าส อารมมณ สมตกกนตเมว โหตต อาห ฯ อวตวา วตโตต สมพนโธ ฯ สมาปนนสสาตอาทส กสลส าวเสน สมาปนนคคหณ วปากส าวเสน อปปนนคคหณ กรยส า- วเสน ทฏธมมสขวหารคคหณ ฯ อรหโต ห ฌานาน วเสสโต ทฏธมมสขวหาโร ฯ [๑๒๑] ยท ส าสมตกกมสส อนนปผาทตอารมมณสม- ตกกโม วภงเค จ อวตโต อถ กสมา อธ คหโตต อนโยค สนธายาห ยสมา ปนาตอาท ฯ อารมมณสมตกกมวเสนาป อยมตถวณณนา กตา ตทารมมณสส เจต อธวจนนตอาทนา วภงเค วย ส าย สมตกกมเมว อวตวาต อธปปาโย ฯ ปฏฆาเฏนาต ปฏหนเน วสยวสยสโมธาเนน ฯ อตถงคมาต-


อารปปนทเทส วณณนา อาทส ปรม ปรม ปจฉมสส ปจฉมสส อตถวจน ฯ ตสมา ปฏฆส าน อตถงคโม ฌานสมงคกาเล อนปปตตต ตสส อเธว คหเณ การณ อนโยคมเขน ทสเสต กาม เจตาตอาท วตต ฯ อสสาหชนนตถ ปฏปชชนกาน ฯ เอตาส ปฏฆส าน เอตถ ปมารปปกถาย วจน อตถงคมวเสน ฯ ก วา ปสสากตตเนน ฯ ปฏฆส าน ปน อตถงคโม อเธว วตตพพตตา วตโตต ทสเสต อถวาตอาท วตต ฯ ตตถ สภาวธมมสส อภาโว นาม ปฏปกเขน ปหนตาย วา ปจจยาภาเวน วา ฯ เตส รปชฌานสมงคโน ปฏฆส าน อภาโว ปจจยภาวมตเตน น ปฏปกขาธคเมนาต ทสเสนโต อาห ก จา- ปตอาท ฯ ตตถ ตาต ปฏฆส า ฯ รปาวจรนต รปาวจรชฌาน ฯ สมาปนนสสาต สมาปชชตวา วหรนตสส ฯ ก จาป น สนตต โยชนา ฯ น ปหนตตา น สนตต น ตทา ปฏฆส า ปหนภาเวน น สนต นาม ฯ ตตถ การณมาห น ห รปวราคาย รปาวจรภาวนา สวตตตต ฯ นน จ ปฏฆส าป อรปธมมาเอวาต โจทน สนธายาห รปายตตา จ เอตาส ปวตตต ฯ อย ปน ภาวนาต อรปภาวนมาห ฯ ธาเรตนต อวธาเรต ฯ อธาต อรปชฌาเน ฯ อเน ชาภสงขารวจนาทห อาเน ชตา ฯ เย เต สนตา วโมกขา อตกกมม รเป อารปปาตอาทนา สนตวโมกขตา จ วตตา ฯ โทสทสสนปพพกปฏปกขภาวนาวเสน ปฏฆส าน


วสทธมคค สวณณนาย สปปหนตตา มหตาป สทเทน อรปสมาปตตโต น วฏาต ฯ ตถา ปน น สปปหนตตา สพพรปาวจรสมาปตตโต วฏาน สยา ฯ ปมชฌาน ปน อปปกมป สทท น สหตต ต สมาปนนสส สทโท กณฏโกต วตต ฯ อารปปภาวนาย อภาเว จตโต อทธ อปปตตรหาน รปส าปฏฆส าน ยาว อตตโน วปากปปวตต ตาว อนปปตตธมมตาปาทเนน สมตกกโม อตถงคโม จ วตโต ฯ [๑๒๒] นานตตส าส ปน ยา ตสม ภเว น อปปชชนต เอกนตรปนสสตา ตา อโนกาสตาย น อปปชชนต น อารปป- ภาวนาย นวารตตตา ฯ อนวารตตตา จ กาจ อปปขชนต ฯ ตสมา ตาส อมนสกาโร อนาวชขน อปจจเวกขณ ชวนปฏปาทเกน วา ภวงคมนสส อนโต อกรณ อปปเวสน วตต ฯ [๑๒๓] เตน จ นานตตส ามนสการเหตน รปาน สมตกกมา สมาธสส ถรภาว ทสเสต สงเขปโตตอาท วตต ฯ อปจ อเมห ตห ปเทห อากาสาน จายตนสมาปตตยา วณโณ กถโต โสตน อสสาหชนนตถ ปโลภนตถ จ ฯ เย ห อกสลา เอวคาหโน สพพสสาทรหเต อากาเส ปวตตตส าย โก อานสโสต เต ตโต มจฉาคาหโต นวตเตต ตห ปเทห ฌานสส อานสโส กถโต ฯ ต ห สตวา เตส เอว ภวสสต เอว สนตา กราย สมาปตต เอว ปณตา หนทสสา นพพตตนตถ อสสาห กรสสามาต ฯ อสสาต อากาสสส ฯ อปปาโทเอว อนโต อปปาทนโต ฯ


อารปปนทเทส วณณนา ตถา วยนโต ฯ สภาวธมโม ห อหตวา สมภวโต หตวา จ วนสสนโต อทยวยปรจฉนโน ฯ อากาโส ปน อสภาวธมมตตา ตทภยาภาวโต อนนโต วตโต ฯ อชฏากาสปรจฉนนากาสาน อธ อนธปเปตตตา อากาโสต กสณคฆาฏมากาโส วจจตต อาห ฯ กสณ อคฆาฏยต เอเตนาต กสณคฆาโฏ ฯ ตเทว กสณคฆาฏม ฯ มนสการวเสนาปต รปวเวกมตตคคหเณน ปรจเฉทสส อคคหณโต อนนตผรณากาเรน ปวตตปรกมมมนสการวเสนาป ฯ อนนต ผรตต อคคหตปรจเฉทตาย อนนต กตวา ปรกมมสมผสสปพพเกน ฌาน- สมผสเสน ผสต ฯ ยถา ภสชชเมว เภสชช เอว อากาสานนตเมว อากาสาน จ สโยคปรสส ตการสส จการ กตวา ฯ ฌานสส ปวตตฏานภาวโต อารมมณ อธฏานฏเน อายตนมสสาต วตต อธฏานฏเน อายตนสททสส ทสสนโต ฯ การณากรส ชาต- เทสนวาสตเถป อายตนสทโท อธ ยชชเตว ฯ [๑๒๔] จณโณ จรโต ปคณกโต อาวชชนาทลกขโณ วสภาโว เอเตนาต จณณวสภาโว เตน จณณวสภาเวน รปา- วจรส อนตกกมตวา อนธคนตพพโต ฯ ตสหคตส ามนสการ- สมทาจารสส หานภาคยภาวาวหโต ต สมตกกเมเนว ตท เส สมตกกมตพพาน สมตกกมสทธโต จ วตต อาสนนรปาวจรช- ฌานปจจตถกาต ฯ วถปฏปนนาย ภาวนาย อปรปรวเสสาวห- ภาวโต ปณตภาวสทธโต จ ปมารปปโต ทตยารปป สนตตร-


วสทธมคค สวณณนาย สภาวนต อาห โน จ ว าณ จายตนมว สนตาต ฯ วกขต ห สปปณตตรา โหนต ปจฉมา ปจฉมา อธาต ฯ อนนต อนนตนต เกวล อนนต อนนตนต น มนสกาตพพ น ภาเวตพพ อนนต ว าณ อนนต ว าณนต ปน มนสกาตพพ ว าณ ว าณนต วา ฯ ตสม นมตเตต ตสม ปมารปปว าณ- สงขาเต ว าณนมตเต ฯ จตต จาเรนตสสาต ภาวนาจตต ปวตเตนตสส ฯ อากาสผฏเ ว าเณต กสณคฆาฏมากาส ผรตวา ปวตเต ปมารปปว าเณ อารมมณภเต ฯ อปเปตต อปปนาวเสน ปวตตต ฯ สภาวธมเมป อารมมณสมตกกมภาวนา- ภาวโต อท อปปนาปปตต โหต จตตถารปป วย ฯ อปปนานโย ปเนตถ วตตนเยเนวาต เอตถ ฯ ทตยารปปชฌาเน ปรมภาเค ตณ จตตาร วา ชวนาน กามาวจราน อเปกขาเวทนาสมปยตตาเนว โหนต ฯ จตตถ ป จม วา อรปาวจรนตอาทนา ปมารปปชฌาเน วตเตน นเยน ฯ อถวา ฯ อปปนานโยต สภาวธมเมป อารมมเณ ฌานสส อปปนานโย อารมมณาตกกมภาวนาวเสน อารปป อปปน ปาปณาต ฯ อปปนาปปตตสเสว ฌานสส อารมมณสมตกกมนมตต ตตถ โหตต มรณานสสตนทเทเส วตเตน นเยน เวทตพโพต อตโถ ฯ สพพโสต สพพากาเรน ปมารปเป อาสนนรปปชฌาน- ปจจตถกตา อสนตสภาวตาตเอวมาทนา สพเพน โทสทสสนา-


อารปปนทเทส วณณนา กาเรน ตตถ วา นกกนตปปหานอนาวชชตกามตาทอากาเรน สพพ วา กสลวปากกรยาเภทโต อนวเสสนต อตโถ ฯ สวายมตโถ เหฏา วตตนเยน าต สกกาต อาห สพพโสต อท วตตนยเมวาต ฯ [๑๒๕] ฌานสส อากาสาน จายตนตา พาหรตถสมาสวเสน เหฏา วตตาต อาห ปพเพ วตตนเยน ฌานมป อากาสาน จา- ยตนนต ฯ อารมมณสส ปน สมานาธกรณสมาสวเสนาต ต ทสเสต อารมมณมปตอาท วตต ฯ ตตถ ปรมนเยเนวาต อท นาสส อนโตตอาทนา วตตปทสทธ สนธาย วตต ฯ ยถา อธฏานฏเน เอว ส ชาตเทสฏเนป อายตนสทเทน อธ อตโถ ยชชตต ทสเสต ตถาตอาท วตต ฯ ตตถ ส ชายต เอตถาต ส ชาต ฯ ส ชาต- เอว เทโส ส ชาตเทโส ฯ ฌาน อปปวตตกรเณน อารมมณ อมนสกรเณน อภยมป วา อภยถา โยเชตพพ ฯ ฌานสสาป ห อนาวชชน ชวนปฏปาทเกน วา ภวงคมนสส อนโตอกรณ อมนสกรณ อารมมณสส จ อารมมณกรณวเสน อปปวตตน อปปวตตกรณนต อตถสส สมภวโต เอกชฌ กตวา สาม นทเทเสน เอกเสส- นเยน วา ฯ ปพเพ อนนตสส อากาสสส อารมมณกรณวเสน ปมารปป- ว าณ อตตโน ผรณากาเรเนว อนนตนต มนสกาตพพตตา อนนต ว าณนต วตตนต ปน มนสการวเสน วา อนนตนต วตต ฯ สพพโส มนสกรณวเสนาต อธปปาโย ฯ เตนาห อนวเสสโต


วสทธมคค สวณณนาย มนสกโรนโต อนนตนต มนสกโรตต ฯ ฌานวภงเคป อยเมวตโถ วตโตต ทสเสนโต ยมป วภงเค วตตนตอาทมาห ฯ ตสสา ปาลยา เอว วา อตโถ เวทตพโพ ฯ ตเยว อากาส ผฏ ว าณ ว าณ จายตนว าเณน มนสกโรตต อย ปนตโถ ยตโต วย ทสสต ฯ ตเยว อากาส ว าเณน ผฏ เตน คหตาการ มนสกโรต เอว ต ว าณ อนนต ผรตต ฯ ย ห อากาส ปมารปปสมงค ว าเณน อนนต ผรต ต ผรณาการ- สหตเมว ว าณ มนสกโรนโต ทตยารปปสมงค อนนต ผรตต วจจต ฯ [๑๒๖] มนสการวเสน อนนตผรณากาเรน อธ อนนตตา น อากาสสส วย อปปาทนตาทอภาเวนาต นาสส อนโตต อนนตนต เอตตกเมวาห ฯ รฬหสทโทต อมนา ว าณาน จนต เอตสส ปทสส อตเถ ว าณ จสทโท นรฬโหต ทสเสต ฯ ยถาวตต วา ว าณ ทตยารปปชฌาเนน อ จยต วตตากาเรน อาลมพยตต ว าณ จนต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ เสส วตตตถเมวาต อาห ปรมสทสเมวาต ฯ ตตยารปปกมมฏาเน ย เหฏา วตตสทส ต วตตนยา- นสาเรน เวทตพพ ฯ อปพพเมว วณณยสสาม ฯ ตตถ ตสเสวาต ย อารมมณ อารพภ ว าณ จายตน ปวตต ตสเสว ฯ ก ปน ตนต อาห อากาสาน จายตนว าณสสาต ฯ เอเตน


อารปปนทเทส วณณนา ตโต อ ตตยารปปชฌานสส อารมมณ นตถต ทสเสต ฯ อารมมณภตสสาต อมนา ตสส อนารมมณภต ทตยารปปว าณ นวตเตต ฯ อภาโวต นตถตา ฯ ส ตาต รตตตา ฯ ววตตา- กาโรต วเวโก ฯ ตหป ปเทห ปมารปปว าณสส อปคมเมว วทต ฯ มนสกาตพโพต วตวา มนสการวธ ทสเสต ต ว าณนต- อาท วตต ฯ ตตถ อมนสกรตวาต สพเพน สพพ มนสอกตวา อจนเตตวา ฯ วาสทโท อนยมฏโ ฯ เตน ตส ปกาเรส เอเกน อตถสทธต ทสเสต ฯ ตสม นมตเตต ตสม ปมารปปว าณสส อภาว- สงขาเต ฌานปปตตนมตเต ฯ อากาเส ผฏเต อากาส ผรตวา ปวตเต ฯ อากาสผฏเต วา ปาโ ฯ ส ววตตนตถภาเวต ส ภาเว ววตตภาเว นตถภาเว วาต ฯ เยน อากาเรน ภาวต ตสส คหณตถ วตต ฯ อถวา ฯ ส ววตตนตถภาเวต ส - ววตตสงขาเต นตถภาเว ฯ เตน วนาสาภาวเมว ทสเสต น ปเร อภาวาทเก ฯ [๑๒๗] ตสม ห อปปนาจตเตต อาก จ ายตนฌาน- สมปยตเต อปปนาวเสน ปวตเต จตเต ตสม วา ปมารปปสส อปคมนสงขาเต นตถภาเว ยถาวตเต อปปนาจตเต อปปนเน ฯ โส ภกข อภาวเมว ปสสนโต วหรตต สมพนโธ ฯ ปรโส กตถจ คนตวา อาคนตวา ส เมว ปสสต นตถภาวเมว ปสสตต


วสทธมคค สวณณนาย โยชนา ฯ ต านนต ต สนนปาตฏาน ฯ ปรกมมมนสกาเรน อนตรหเตต อมนา อารมมณกรณาภาเวน ตสส อนตรธาน น นฏตตาต ทสเสต ฯ ตตรท โอปมมสสนทน ยถา โส ปรโส ตตถ สนนปตต ภกขสงฆ ทสวา คโต ตโต สพเพส ภกขส เกนจเทว กรณเยน อปคเตส อาคนตวา ต าน ภกขห ส เมว ปสสต น ภกขน ตโตป อปคตการณ เอวมย โยคาวจโร ปพเพ ว าณ จายตนชฌานจกขนา ปมารปปว าณ ทสวา ปจฉา นตถต ปรกมมมนสกาเรน ตสม อปคเต ตตยารปปชฌานจกขนา ตสส นตถภาวเมว ปสสนโต วหรต น ตสส อปคมนการณ วมสต ฌานสส ตาทสาโภคาภาวโตต ฯ สพพโส ว าณ จายตน สมตกกมมาต เอตถ ย วตตพพ ต เหฏา วตตนยานสาเรน เวทตพพ ฯ [๑๒๘] นตถตา ปรยายส ววตตภาวาต นตถตปทสส อตถ วทนเตน ส ววตตปทานป คหตาน ฯ อาเมณฑตวจน ปน ภาวนาการทสสน ฯ วภงเคป อมสส ปทสส อยเมวตโถ วตโตต ทสเสต ยมป วภงเคตอาท วตต ฯ ตตถ ต เว ว าณ อภาเวตต ย ปพเพ อนนต ว าณนต มนสกต ปมารปป- ว าณ ตเยวาต อตโถ ฯ ตเยว ห อารมมณภต ปเมน วย รปนมตต ตตเยนารปเปนาภาเวตต ฯ ขยโต สมมสนนต ภงคานปสสนมาห ฯ สา ห สงขตธมมาน ภงคาภาวเมว ปสสนต


อารปปนทเทส วณณนา ว าณมป อภาเวตตอาทนา วตตพพต ลภตต อธปปาเยนาห ขยโต สมมสน วย วตตนต ฯ อสสาต ปาสส ฯ ปน อสสาต ว าณสส ฯ อภาเวตต อภาว กโรต ฯ ยถา าณสส น อปตฏต เอว กโรต อมนสกรณโต ฯ ตโตเอว วภาเวต วคตภาว กโรต ฯ วนาเสต วา ยถา น ทสสต ตถา กรณโต ฯ เตเนว อนตรธาเปต ตโรภาว คเมต ฯ น อ ถาต อมสสา ปาลยา เอวมตโถ น อโต อ ถา อยชชมานกตตาต อธปปาโย ฯ อสสาต ปมารปปว าณาภาวสส ฯ ก จนนต ก จป ฯ สภาวธมมสส อปปาวเสสตา นาม ภงโคเอว สยาต อาห ภงค- มตตมป อสส อวสฏ นตถต ฯ สต ห ภงคมตเตป ตสส สก จนตา สยา ฯ อก จนนต จ ว าณสส ก จ ปการ อคคเหตวา สพเพน สพพ วภาวนมาห ฯ เสส วตตนยเมว ฯ [๑๒๙] โน จ สนตาต ยถา เนวส านาส ายตนสมาปตต สงขาราวเสสสขมภาวปปตตยา สวเสสา สนตา เอวมย อาก - จ ายตนสมาปตต โน จ สนตา ตทภาวโต ฯ ยา อย ขนเธส ปจจยยาปนยตาย โรคมลตาย จ โรคสรกขตา ทกขตา สลโยคาทนา คณฑสรกขตา ปฬาชนนาทนา สลลสรกขตา จ สา ส าย สต โหต นาสตต วตต ส า โรโค ส า คณโฑ ส า สลลนต ฯ สา เจตถ ปฏกจจา ป จโวการภวโต


วสทธมคค สวณณนาย โอฬารกส า เวทตพพา ฯ น เกวล ส าเอว อถโข เวทนาเจตนาทนมป สงคโห ทฏพโพ ฯ ส าสเสน ปน นทเทโส กโต ฯ เอต สนตนต เอต อสนตภาวกรโรคาทสรกขส าวรหโต สนต ฯ ตโตเอว ปณต ฯ ก ปน ตนต อาห เนวส า- นาส าต ฯ ตทปเทเสน ตสมปยตต ฌานมาห ฯ อาทนวนต เอตถ โรคาทสรกขส าทสมภโวป อาทนโว ทฏพโพ น อาสนนว าณ จายตนปจจตถกตาว ฯ อปรต จตตถารปเป ฯ สาวาต สาเอว ฯ ปวตตตาต ปวตตตา นพพตตตา วฬ ชตา ฯ ตสม นมตเตต ตสม ตตยารปปสมาปตตสงขาเต ฌานนมตเต ฯ มานสนต จตต มโนเอว มานสนต กตวา ฯ ภาวนามนสการ วา ฯ ต ห มนส ภวนต มานสนต วจจต ฯ ฌานสมปยตต- ธมมานมป ฌานานคณตาย สมาปตตปรยาโย ลพภตต อาห อาก จ ายตนสมาปตตสงขาเตส จตส ขนเธสต ฯ อารมมณ- ภเตสต อธปปาโย ฯ ยถาวตต อาก จ อารมมณปจจยภาวโต อายตน การณ- มสสาต ฌาน อาก จ ายตน ฯ อาก จ เมว อารมมณ- ปจจยภต ฌานสส การณนต อารมมณ อาก จ ายตนนต เอว วา อตโถ ทฏพโพ ฯ เสสเมตถ เหฏา วตตนยานสาเรน เวทตพพ ฯ [๑๓๐] ยาย ส าย ภาวโตต ยาทสาย ส าย


อารปปนทเทส วณณนา อตถภาเวน ฯ ยา ห สา ปฏส า กจจสส อภาวโต ส าตป น วตตพพา ส าสภาวานตวตตนโต อส าตป น วตตพพา ตสสา วชชมานตตาต อตโถ ฯ ตนต ต ฌาน ฯ ต ตาว ทสเสตนต เอตถ ฯ ตนต ต ส าปฏปท ยถาวตต ส ตสสา จ อธคมปายนต อตโถ ฯ เนวส นาส ต ห ปคคลา- ธฏาเนน ธมม อทธรนเตน ส าวนตมเขน ส า อทธฏา ฯ อ ถา เนวส านาส ายตนนต อทธรตพพ สยา ฯ สา ปน ปฏปทา ยตถ ปวตตต ยถา จ ปวตตต ต ทสเสต อาก จ ายตน สนตโต มนสกโรต สงขาราวเสสสมาปตต ภาเว- ตต วตต ฯ อาก จ ายตน ห จตตถารปปภาวนาย ปวตตฏาน- สงขาราวเสสสมาปตตยา ปวตตอากาโรต ฯ ยตร ห นามาต ยา- นาม ฯ นตถภาวมปต ว าณสส ส ตมป ฯ เอว สขมมปต อธปปาโย ฯ สนตารมมณตายาต สนต อารมมณ เอตสสา สนตารมมณา ตสส ภาโว สนตารมมณตา ตายนชฌานสนตตาย๑ฯ น ห ตตยารปปสมาปตต จตตถารปปชฌานโต สนตา ฯ โจทโก ย สนตโต มนสกโรต น ตตถ อาทนวทสสน ภเวยย อสต จ อาทนวทสสเน สมตกกโมเอว น สยาต ทสเสนโต สนตโต เจ มนสกโรต กถ สมตกกโม โหตต อาห ฯ อตโร อสมาปชช- ตกามตายาต ปรหารมาห ฯ เตน อาทนวทสสนมป อตเถวาต ทสเสต ฯ โส หตอาทนา วตตเมวตถ ปากฏตร กโรต ฯ ๑. ตาย น ฌานสนตตาย ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ ยสม ฌาเน อภรต ตตถ อาวชชนสมาปชชนาต ปฏปตตยา ภวตพพ ฯ สา ปนสส ตตยารปเป สพพโส นตถ ฯ เกวล ส าภาวโต อารมมณกรณมตตเมวาต ทสเสนโต ก จาปต- อาทมาห ฯ [๑๓๑] สมตกกมตวาว คจฉตต เตส สปปน ชวตตณายป อม มาโน เต วตวตตตเยว ฯ โสต โยคาวจโร ฯ ตนต ตตยา- รปปสมาปตต ฯ ปพเพ วตตนเยเนวาต สนตา วตาย สมาปตตต- อาทนา วตเตน นเยน สนตโต มนสกโรนโต ฯ ตนต ยาย เนวส - นาส นาม โหต สงขาราวเสสสมาปตต ภาเวตต วจจต ต ส ปาปณาตต โยชนา ฯ ส าสเสน ห เทสนา ฯ ปรมสขมนต อกกสคตภาว ฯ สงขาราวเสสสมาปตตนต อกกสคต สขมตาย สงขาราน เสสตามตต สมาปตต ฯ เตนาห อจจนตสขมภาวป- ปตตสงขารนต ฯ อนตมตจจ อจจนต ยโต สขมตม นาม นตถ ตถา ปรมกกสคตสขมตม สงขารนต อตโถ ฯ ปมชฌานปจารโต ปฏาย ห คจฉนตยา วย ปวตตมานาย ภาวนาย อนกกเมน สงขารา ตตถ อนตมโกฏาสต ปาปตา ตโต ปร นโรโธเอว น สงขารปปวตตต ฯ เตน วจจต สงขาราวเสสสมาปตตต ฯ ย ต จตกขนธ ฯ อตถโตต กสลาทวเสสวสฏปรมตถโต ฯ วเสสโต อธป าสกขาย อธฏานภต อธาธปเปตนต อาห อธ สมาปนนสส จตตเจตสกา ธมมา อธปเปตาต ฯ โอฬารกาย


อารปปนทเทส วณณนา ส าย อภาวโตต ยทป จตตถารปปวปากส าย จตตถารปป- กสลส า โอฬารกา ตถา วปสสนา มคคผลส าห ตถาป โอฬารกสขมตา นาม อปาทายปาทาย คเหตพพาต ป จโวการ- ภวปรยาปนนาย วย จตโวกาเรป เหฏา ตส ภมส ส าย วย โอฬารกาย อภาวโต ฯ สขมายาต สงขาราวเสสสขมภาวป- ปตตยา สขมาย ส าย ภาวโต วชชมานตตา ฯ เนวสสาต เอตถ นกาโร อภาวฏโ ฯ นาส าต เอตถ นกาโร อ ฏโ ฯ อกาโร อภาวฏโว ฯ อส อนส จาต อตโถ ฯ ปรยา- ปนนตตาต เอกเทสภาเวน อนโตคธตตา ฯ เอตถาต จตตถารปเป ทตเย อตถวกปเป ฯ เนวส าต เอตถ นกาโร อ ฏโ ฯ ตถา นาส าต เอตถ นกาโร อกาโร จ อ ฏโเอวาต เตน ทวเยน ส าภาโวเอว ทสสโตต ธมมายตนปรยาปนนตาย อายตนภาโว วตโต วาต อธฏานฏเนาต วตต นสสยปปจจย- ภาวโต ฯ ก ปน การณ เยเนตถ ส าว เอทส ชาตาต อนโยค สนธายาห นเกวลนตอาท ฯ ส าสเสนาย เทสนา กตา นานตตกายา นานตตส โนตอาทส วยาต ทฏพพ ฯ เอส อตโถต ก จ วเสส อปาทาย สภาวโต อตถต วตตพพสเสว ธมมสส ก จ วเสส อปาทาย นตถต วตตพพตาสงขาโต อตโถ ฯ [๑๓๒] อตโถกมป ยนเตลมตถ ภนเตต อาห อกปปยภาว อปาทาย ฯ ตเทว นตถ ภนเต เตลนต อาห นาฬปรณ อปาทาย ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เตนาห ตตถ ยถาตอาท ฯ [๑๓๔] ยท อารมมณส ชานน ส ากจจ ต ส า สมานา กถมย กาต น สกโกตต อาห ทหนกจจมวาตอาท ฯ สงขาราวเสสสขมภาวปปตตยาเอว เหสา ปฏส ากจจ กาต น สกโกต ตโตเอว าณสส สคยหาป น โหต ฯ เตนาห นพพทาชนนมป กาต น สกโกตต ฯ อกตาภนเวโสต อกตวปสสนา- ภนเวโส อปปวตตตสมมสนจาโร ฯ ปกตวปสสโกต ปกตยา วปสสโก ฯ ขนธาทมเขน วปสสน อภนวสตวา ทวาราลมพเนห สทธ ทวารปปวตตธมมาน วปสสโก ฯ สกกเณยย ตพพสยอทยพพย- าณ อปปาเทต ฯ ยถา ปน สกโกต ต ทสเสต โสปต- อาท วตต ฯ กลาปสมมสนวเสเนวาต จตตถารปปจตตปปาทปรยา- ปนเน ผสสาทธมเม อวนพภชช เอกโต คเหตวา กลาปโต สมหโต สมมสนวเสน นยวปสสนาสงขาตกลาปสมมสนวเสน ฯ ผสสาทธมเม วนพภชชตวา วส วส สรปโต คเหตวา อนจจาทวเสน สมมสน อนปทธมมวปสสนา ฯ เอว สขมตต คตา ยถา ธมมเสนาปตนาป นาม อนปท น วปสสเนยยาต อตโถ ฯ เถรสสาต อ ตรสส เถรสส ฯ อ าหปต เอตถ อยมปรา อปมา เอโก กร พราหมโณ อ ตร ปรส มน มตตกภาชน คเหตวา ต ทสวา ยาจ เทห อม ภาชนนต ฯ โส สราสตตต สนธาย นายโย สกกา ทาต สรา เอตถ


อารปปนทเทส วณณนา อตถต อาห ฯ พราหมโณ อตตโน สมเป ต ปรส อททสส อาห เตนห อมสส ปาต เทหต ฯ อตโร นตเถยยาต อาห ฯ ตตถ ยถา พราหมณสส อโยคยภาว อปาทาย อตถตป วตตพพ ปาตพพตาย ตตถ อภาวโต นตถตป วตตพพ ชาต เอว อธาป ทฏพพ ฯ ยสมา ปเนตถ ยถา เหฏา อนนโต อากาโส อนนต ว าณ นตถ ก จต ตตถ ตตถ ภาวนากาโร คหโต เอว โกจ ภาวนากาโร น คหโตต เกจ ตาว อาห ภาวนากาโร นาม โสปจารสส ฌานสส ยถาสก อารมมเณ ปวตตอากาโร อารมมณ เจตถ อาก จ ายตนธมมา เต ปน คยหมานา เอกสส วา ปพพงคมธมมสส วเสน คเหตพพา สย สพเพเอว วา ตตถ ปมปกเข ว าณสส คหณ อาปนนนต ว าณ ว าณนต มนสกาเร จตตถารปปสส ว าณ จายตนภาโว อาปชชต ทตยปกเข ปน สพพโส อาก จ ายตนธมมา- รมมณตาย ฌานสส อาก จ อาก จ ต มนสกาเร อาก จ ายตนตา วา สยา อภาวารมมณตา วา สพพถา เนวส านาส ายตนภาโว น ลพภนตต ตททมการณ ตถา ฌานสส อปปวตตนโต น ห จตตถารปปภาวนา ว าณมา- ก จ วา อามสนต ปวตตต ก จรห ตตยารปปสนตต ฯ ยท เอว กสมา ปาลย สนตนต น คหตนต ฯ ก จาป น คหตนต สตเต วภงเค ปน คหตเมว ฯ ยถาห ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ต เว อาก จ ายตน สนตโต มนสกโรต สงขาราวเสส- สมาปตต ภาเวตต ฯ อถ กสมา วภงเค วย สตเต ภาวนากาโร น คหโตต ฯ วเนยยชฌาสยโต เทสนาวลาสโต จ ฯ เย ห วเนยยา ยถา เหฏา ตส อารปเปส อนนโต อากาโส อนนต ว าณ นตถ ก จต ภาวนากาโร คหโต เอว อคคหเตเอว ตสม ตมตถ ปฏวชฌนต เตส วเสน สตเต ตถา เทสนา กตา สตตนตคตกา จ อภธมเมป สตตนตภาชนเย อทเทสเทสนา ฯ เย ปน วเนยยา วภชตวา วตเตเยว ตสม ตมตถ ปฏวชฌนต เตส วเสน วภงเค ภาวนากาโร วตโต ฯ ธมมสสโร ปน ภควา สมมาสมพทโธ ธมมาน เทเสตพพปปการ ชานนโต กตถจ ภาวนา- การ คณหาต กตถจ ภาวนาการ น คณหาต สา จ เทสนา ยาวเทว วเนยยวนยตถาต อยเมตถ เทสนาวลาโส ฯ สตตนตเทสนา วา ปรยายกถาต ตตถ ภาวนากาโร น คหโต ฯ อภธมมเทสนา ปน นปปรยายกถาต ตตถ ภาวนากาโร คหโตต เอวมเปตถ ภาวนาการสส คหเณ อคคหเณ จ การณ ทฏพพ ฯ อปเร ปน ภณนต จตตถารปเป วเสสทสสนตถ สตเต ภาวนาการสส อคคหณ ฯ สวาย วเสโส อนปพพภาวนาชนโต สา จ อน- ปพพภาวนา ปหานกกโมปชนตา ปหาตพพสมตกกเมน ฌานาน อธคนตพพโต ฯ ตถาห กามาทวเวกวตกกวจารวปสมปตวราค โสมนสสตถงคมมเขน รปาวจรชฌานาน เทสตาน รปส าท-


อารปปนทเทส วณณนา สมตกกมมเขน อรปชฌานาน ฯ น เกวล จ ฌานานเยว อถโข สพพมป สล สพพาป ป า ปฏปกขธมมปปหานวเส- เนว สมปาเทตพพโต ปหาตพพธมมสมตกกมทสสนมเขเนว เทสนา อารฬหา ฯ ตถาห ปาณาตปาต ปหาย ปาณาตปาตา ปฏ- วรโตตอาทนา๑ สลสวโร ฯ จกขนา รป ทสวา น นมตตคคาห โหต นานพย ชนคคาหตอาทนา๒ อนทรยสวโร ฯ เนว ทวาย น มทายาตอาทนา๓ โภชเน มตต ตา ฯ อธ ภกข มจฉาชว ปหาย สมมาอาชเวน ชวต กปเปตตอาทนา๔ อาชวปารสทธ ฯ อภชฌ โลเก ปหาย วคตาภชเฌน เจตสาตอาทนา๕ ชาครยานโยโค ฯ อนจจส า ภาเวตพพา อสมมานสมคฆาตาย อนจจส โน เมฆย อนตตส า สณาต อนตตส โน อสมมาโน สมคฆาต คจฉต อาสวาน ขยา อนาสว เจโตวมตต ป าวมตต ทฏเว ธมเม สย อภ า สจฉกตวา อปสมปชช วหรตตอาทนา๖ ป า ปฏปกขธมมปปหานวเสเนว เทสตา ฯ ตสมา ฌานาน เทเสนโต ภควา ววจเจว กาเมหตอาทนา๗ ปหาตพพธมมสมตกกมทสสน- มเขเนว เทเสส ฯ เตน วตต กามาทวเวกวตกกวจารวปสมปต- วราคโสมนสสตถงคมมเขน รปาวจรชฌานาน เทสตาน รปส าท- สมตกกมมเขน อรปชฌานานต ฯ ตตถ ยถา รปาวจร ปมชฌาน ๑. ม. ม. ๔๙๙ ฯ ๒. อง. จตกก. ๒๒๑ ฯ ๓. ม. ม. ๑๖ ฯ ๔. ม. ม. ๑๑๕. ฯ ๕. ม. ม. ๑๔ ฯ ๖. อง. นวก. ๙ ฯ ๗. อง. จตกก. ๒๙๕ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ภาวนาวเสสาธคเตห วตกกาทห วย สทธาทหป ตกขวสทสรสภาเวห ธมเมห สมนนาคตตตา กามจฉนทาทน นวรณาน ตเทกฏาน จ ปาปธมมาน วกขมภนโต อตตรมนสสธมมภาวปปตต กามาวจร- ธมเมห สณหสขม สนต จ ปณต จ โหต ทตยชฌานาทน ปน ภาวนาวเสเสน โอฬารกงคปปหานโต ตโต สาตสย สณหสขมสณห- สขมตราทภาวปปตตาน โหนต ตถา อรปาวจร ปมชฌาน รป- วราคภาวนาภาเวน ปวตตมาน อารมมณสนตตายป องคสนตตายป ปากตกปรตตธมเมห วย สพพรปาวจรธมเมห สนตสขมภาวปปตต โหต ฯ อารมมณสนตภาเวนาป ห ตทารมมณา ธมมา สนตสภาวา โหนต เสยยถาป โลกตตรธมมารมมณา ธมมา ฯ สตป ธมมโต มหคคตภาเวนาป จ อเภเท รปาวจรจตตถโต อารปป องคโตป สนตเมว ฯ ย สนตวโมกขตา วตตา ทตยารปปาทน ปน ปมารปปาทโต องคโต อารมมณโต จ สนตตรสนตตมภาวป- ปตตาน ตถา ภาวนาวเสสสมาโยคโต สวาย ภาวนาวเสโส ปมชฌานปจารโต ปฏาย ตตปหาตพพสมตกกมนวเสน ตสส ตสส ฌานสส สนตสขมภาว อาปาเทนโต จตตถารปเป สงขารา- วเสสสขมภาว ปาเปส ฯ ยโต จตตถารปป ยถา อนปทธมมวปสส- นาวเสน วปสสนาย อารมมณภาว อปคนตวา ปกตวปสส- กสสาป นพเพทปปตตยา ปจจโย น โหต สงขาราวเสสสขม- ภาวปปตตโต ตถา สย ตตยารปปธมเมส ปวตตมาน เต ยาถาวโต


อารปปนทเทส วณณนา วภาเวต น สกโกต ยถา ตท ชฌานาน อตตโน อารมมณ ฯ เกวล ปน อารพภ ปวตตมตตเมวสส ตตถ โหต ฯ ตยท อารมมณภาเวนาป นาม วภตาการตาย าต อปปโหนต อารมมณ- กรเณ ก ปโหต ฯ ตสมา ตสมา ตสส อวภตกจจ ทสวา สตถา เหฏา ตส าเนส ภาวนาการ กตวา ตาทโส อธ น ลพภตต ทเปต จตตถารปเป เทสนาย สตตภาวนาการ ปรยายเทสนตตา น กเถส ฯ ยสมา ปน สารมมณสส ธมมสส อารมมเณ ปวตตอากาโร อตเถวาต อตสขมภาวปปตตต ทสเสต ต เว อาก จ ายตน สนตโต มนสกโรตต วภงเค วตต ยทา จ ธมมสาสนภาวโต ปพพภาควเสน วา วภงเค สนตโต มนสกโรตต วตต ตทา โยคโน ตสส วภตภาวโต ฯ อปปนาวเสน ปน สตเต ภาวนากาโร น คหโต อวภตภาวโต ฯ กมมฏาน ห ก จ อาทโต อวภต โหต ยถาต พทธานสสตอาท ก จ มชเฌ ยถา ต อานาปานสสต ก จ อภยตถ ยถาต อปสมานสสต- อาท ฯ จตตถารปปกมมฏาน ปน ปรโยสาเน อวภต ภาวนาย มตถกปปตตย อารมมณสส วภตภาวโต ฯ ตสมา จตตถารปเป อม วเสส ทสเสต สตถารา สตเต ภาวนากาโร น คหโต น สพเพน สพพ อภาวโตต นฏเมตถ คนตพพ ฯ [๑๓๕] อสทสรโปต ทวตตสมหาปรสลกขณอสตอนพย ชน- พยามปปภาเกตมาลาทห รปคเณห อ เห อสาธารณรปกาโย ฯ


วสทธมคค สวณณนาย สภาวฏโ วา รปสทโท ย โลเก ปยรป สาตรปนตอาทส๑

วย ฯ ตสมา อสทสรโปต อสทสภาโว ฯ เตน ทสพล จต- เวสารชชาทคณวเสสสมาโยคทปนโต สตถ ธมมกายสมปตตยาป อสทสตา ทสสตา โหต ฯ อตต เอว วตตปปกาเรน ฯ ตสมนต อารปเป ฯ ปกณณกกถาป ว เยยาต ปพเพ วย อสาธารณ ตตถ ตตถ ฌาเน ปฏนยตเมว อตถ อคคเหตวา สาธารณภาวโต ตตถ ตตเถว ปกณณก วสฏ อตถ คเหตวา ปวตตา ปกณณก- กถาป วชานตพพา ฯ รปนมตตาตกกมโตต กสณรปสงขาตสส ปฏภาคนมตตสส อตกกมนโต ฯ อากาสาตกกมโตต กสณคฆาฏมากาสสส อตกก- มนโต ฯ อากาเส ปวตตตว าณาตกกมโตต ปมารปปว า- ณสส อตกกมนโต น ทตยารปปว าณาตกกมนโต ฯ ตท- ตกกมโต ห ตสเสว วภาวน โหต ฯ ทตยารปปว าณวภาวเน ห ตเทว อตกกนต สยา น ตสส อารมมณ ฯ น จ อารมมเณ โทส ทสวา อนารมมณสส วภาวนาตกกโม ยชชต ฯ ปาลย จ ว าณ จายตน สโต สมาปชชต ฯเปฯ สโต วฏหตวา ตเยว ว าณ อภาเวตต วตต น วตต ตเยว ว าณ จายตน อภาเวตต ตเยว อภาเวตต วา ฯ อนนต ว าณนต ว า- ณ จายตน อปสมปชชาต เอตถ ปน ทวย วตต อารมมณ จ ๑. ม. ม. ๑๑๑ ฯ


อารปปนทเทส วณณนา ว าณ ว าณ จายตน จ ฯ ตสม ทวเย เยนเกนจ ยโต วา วฏ โต เตเนว ปฏานนททฏเน ตสททสส สมพนเธ อาสนเน อย จ อารมมณาตกกมภาวนาต ว าณ จายตนสส นวตตนตถ ว าณวจน ฯ ตสมา ปมารปปว าณสเสว อภาวนาตกกโม วตโต ฯ เอว สนเตปต องคาตกกเม อสตป ฯ สปปณตตราต สฏ ปณตตรา สนทรา ปณตตรา จาต อตโถ ฯ สตป จตนน ปาสาทตลาน สาฏกาน จ ตพภาวโต ปมาณโต จ สมภาเว อปรปร ปน กามคณาน สขสมผสสาทน จ วเสน ปณตตราทภาโว วย เอตาส จตนน สมาปตตน อารปปภาวโต องคโต จ สตป สมภาเว ภาวนาวเสสสทโธ ปน สาตสโย อปรปร ปณตตราธภาโวต อมมตถ ทสเสต ยถา หตอาทนา ฯ [๑๓๖] นสสโตต นสสาย โต ฯ ทฏ ตาต น สมมา ตา ทกข วา ตา ฯ ตนสสตนต เตน นสสต านนต อตโถ ฯ ตนสสตนต วา ต มณฑปลคค ปรส นสสาย ต ปรสนต อตโถ ฯ มณฑปลคค ห อนสสาย เตน วนาภเต ววตเต พห โอกาเส าน วย อากาสลคคว าณสส วเวเก ตทปคเม ตตยารปปสส านนต ฯ อารมมณ กโรเตว อ าภาเวน ต อทนต อาสนน- ว าณ จายตนปจจตถกรปาสนนากาสารมมณว าณาปคมา- รมมณ โน จ สนตนต จ ทฏาทนวมป ต อาก จ ายตน อท เนวส านาส ายตนชฌาน อ สส ตาทสสส อารมมณ-


วสทธมคค สวณณนาย ภาวโยคยสส อภาเวน อลาเภน อารมมณ กโรตเอว ฯ สพพทปปตนต อท ชนสส อคตกภาวทสสนตถ วตต ฯ วตตนต ชวต ฯ วตตตต ชวต ฯ [๑๓๗] อารฬโหตอาทส อย สงเขปตโถ ยถา โกจ ปรโส อเนกโปรส ทฆนสเสณ อารฬโห ตสส อปรมปเท โต ตสสา นสเสณยา พาหเมว โอลมภต อ สส อลาภโต ยถา จ ปสปพพตสส มสสกปพพตสส วา อคคโกฏ อารฬโห ตสส มตถกเมว โอลมกต ยถา จ ครสลาปพพต อารฬโห ปรปผนท- มาโน อ าภาวโต อตตโน ชนนกเมว โอลมภต ยถา เอต จตตถารปปชฌาน ต ตตยารปป โอลมภตวา ปวตตตต ฯ ย ปเนตถ อตถโต อวภตต ต อตตานเมว ฯ อารปปนทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ ------- สมาธนทเทสวณณนา อทเทโส นาม นทเทสฏโ มทมชฌมป าพาหลลโต ฯ อาคโต จ ภาโร อวสส วหตพโพต อาห เอกา ส าต เอว อททฏาย อาหาเร ปฏกลส าย ภาวนานทเทโส อนป- ปตโตต ฯ ตตถาย ส าสทโท รปส า สททส าตอาทส๑

๑. อง. ฉกก. ๑๒๗ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา ส ชานนลกขเณ ธมเม อาคโต อนจจส า ทกขส าตอาทส๑

วปสสนาย อาคโต อทธมาตกส าต วา โสปาก รปส าต วา อเม ธมมา เอกตถา อทาห นานตถาตอาทส สมเถ อาคโต ฯ อธ ปน สมถสส ปรกมเม ทฏพโพ ฯ อาหาเร ห ปฏกลา- การคคหณ ตปปภาวต วา อปจารชฌาน อธ อาหาเร ปฏกล- ส าต อธปเปต ฯ ตตถ ยสม อาหาเร ปฏกลส า ภาเว- ตพพา ตตถ นพเพทวราคปปาทนาย ตปปสงเคน สพพมป อาหาร กจจปปเภทาทนโวปมเมห วภาเวต อาหรตต อาหาโรตอาท อารทธ ฯ ตตถ อาหรตต อาหารปจจยสงขาเตน อปปตตยา ตยา วา ปจจยภาเวน อตตโน ผล อาเนต นพพตเตต ปวตเตต จาต อตโถ ฯ กพฬ กรยตต กพฬงกาโร ฯ วตถวเสนเปต วตต ฯ ลกขณโต ปน โอชาลกขโณ เวทตพโพ ฯ กพฬงกาโร จ โส ยถาวตเตนตเถน อาหาโร จาต กพฬงการาหาโร ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ผสตต ผสโส ฯ อย ห อรปธมโมป สมาโน อารมมเณ ผสนากาเรเนว ปวตตต ฯ ตถา ห โส ผสนลกขโณต วจจต ฯ เจตยตต เจตนา ฯ อตตโน สมปยตตธมเมห สทธ อารมมเณ อภสนทหตต อตโถ ฯ มโนสนนสสตา เจตนา มโนส เจตนา ฯ อปปตตปรกปปนวเสน วชานาตต ว าณ ฯ เอวเมตถ สาม ตถโต วเสสตถโต จ อาหารา เวทตพพา ฯ ๑. อง. ทสก. ๒๗๗ ฯ อง. ฉกก. ๕๒ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย กสมา ปน เต จตตาโรว วตตา อ เ ธมมา ก อตตโน ผลสส ปจจยา น โหนตต ฯ โน น โหนต อเม ปน ตถา จ โหนต อถา จาต สมาเนป ปจจยภาเว อตเรก- ปจจยา โหนต ตสมา อาหาราต วจจนต ฯ กถ ฯ เอเตส ห ปโม สย ยสม กลาเป ตปปรยาปนนาน ยถารห ปจจโย โหนโตว โอชฏมก รป อาหรต ทตโย ตสโส เวทนา อาหรต ตตโย ตส ภเวส ปฏสนธ อาหรต จตตโถ ปฏสนธกขเณ นามรป อาหรต ฯ เตนาห กพฬงการาหาโรตอาท ฯ เอตถ จ กมมชาตเภทภนนา โอชา สต ปจจยลาเภ เทว ตสโส ปเวณโย ฆเฏนต โอชฏมกรป อาหรต สขเวทนยาทเภทภนโน ผสสาหาโร ยถารห ตสโส เวทนา อาหรต ป าภสงขาราทเภทภนโน มโนส เจตนาหาโร กามภวาทส ตส ภเวส ยถารห สว าณ อว าณ จ ปฏสนธ อาหรต ว าณาหาโร ยถาปจจย ปฏสนธกขเณ นาม นามรป จ อาหรตต ทฏพพ ฯ อถวา ฯ อปตถมภกฏเน อเมเอว ธมมา อาหาราต วตตา ฯ ยถา ห กพฬงการาหาโร รปกายสส อปตถมภกฏเน ปจจโย เอว อรปโน อาหารา สมปยตตธมมาน ฯ ตถาห วตต กพฬงการาหาโร อมสส กายสส อาหารปจจเยน ปจจโย อรปโน อาหารา สมปยตต- กาน ธมมาน ต สมฏานาน จ รปาน อาหารปจจเยน ปจจโยต๑ฯ ๑. อภ. ตกปฏาน. ๘ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา อปโร นโย อชฌตตกสนตตยา วเสสปจจยตตา กพฬงการา- หาโร ผสสาทโย ตโย ธมมา จ อาหาราต วตตา ฯ วเสสปจจโย ห กพฬงการภกขาน สตตาน รปกายสส กพฬงการาหาโร นาม- กาเย เวทนาย ผสโส ว าณสส มโนส เจตนา นามรปสส ว าณ ฯ ยถาห ฯ เสยยถาป ภกขเว อย กาโย อาหารฏ ตโก อาหาร ปฏจจ ตฏต อนาหาโร โน ตฏต ตถา ผสสปจจยา เวทนา สงขารปจจยา ว าณ ว าณปจจยา นามรปนต๑ฯ กพฬงการาหาเรต กพฬงกาเร อาหาเร ฯ นกนต ตณหา ต ภย อนตถาวหโต ฯ คธตสส ห อาหารปรโภโค อนตถาย โหต ฯ เหตอตเถ ภมม ฯ เอว เสเสส ฯ นกนตต นกามนา ฉนทราโค ฯ ภายต เอตสมาต ภยนกนต เอว ภย นกนตภย ฯ กพฬงการา- หารเหต อเมส สตตาน ฉนทราโค ภย ภยานก ทฏ- ธมมกาทเภทสส อนตถสส สกลสสาป วฏฏทกขสส เหตภาวโต ฯ เตเนวาห กพฬงกาเร เจ ภกขเว อาหาเร อตถ ราโค อตถ นนท อตถ ตณหา ปตฏ ต ตตถ ว าณ วรฬหนตอาท๒ ฯ อปคมน อปปหนวปลลาสสส อารมมเณน สโมธาน สงคต ฯ สขเวทนยาทผสสปปตต ภย ภยานก ตห ทกขตาห อปรมจจนโต ฯ เตนาห สขเวทนย ภกขเว ผสส ปฏจจ อปปชชต สขา เวทนา ตสสา เวทนาปจจยา ตณหา ฯเปฯ ทกขกขนธสส สมทโย โหตต๓ ฯ ๑. ล มหาวาร. ๘๑ ฯ ๒. ส. นทาน. ๙๖ ฯ ๓. ส. สฬายตน. ๒๖๕ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ ตตถ ภเว อปปชชต เอเตนาต อปปตต อปปชชน วา อปปตต ขปน ภย ภยานก อปปตตมลเกห พยสเนห อปรมตตโต ฯ เตนาห อวทวา ภกขเว ปรสปคคโล ป เจ สงขาร อภสงขโรต ป ปค ภวต ว าณ อป เจ สงขาร อภสงขโรต อป ปค ภวต ว าณนตอาท ฯ ปฏสนธต ภวนตราทห ปฏสนธาน ฯ ต ภย ภยานก ปฏสนธ- นมตเตห ทกเขห อวมจจนโต ฯ เตนาห ว าเณ เจ ภกขเว อาหาเร อตถ ราโค อตถ นนท อตถ ตณหา ปตฏ ต ตตถ ว าณ วรฬหนตอาท๑ฯ ปตตมสปเมน โอวาเทน ทเปตพโพ นจฉนทราคปรโภคาย ฯ เอว ห ตตถ นกนตภย น โหต ฯ นจจมมา คาว ย ย าน อปคจฉต ตตถ ตตเถว น ปาณโน ขาทนตเยว ฯ เอว ผสเส สต เวทนา อปปชชต เวทนา จ ทกขสลลาทโต ทฏพพาต ผสเส อาทนว ปสสนตสส อปคมนภย น โหตต อาห ผสสาหาโร นจจมมคาวปเมน ทเปตพโพต ฯ เอกาทสห อคคห สพพโส อาทตตา ภวา องคารกาส- สทสาต ปสสโต อปปตตภย น โหตต อาห มโนส เจตนาหาโร องคารกาสปเมน ทเปตพโพต ฯ โจรสทส ว าณ อนตถปาตโต ปหารสทส เวทนา ทรธวาสโตต สมมเทว ปสสโต ปฏสนธภย น โหตต อาห ว าณาหาโร สตตสลปเมน ทเปตพโพต ฯ ๑. ส. นทาน. ๙๖ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา เอว กจจาทมเขน อาหาเรส อาทนว วภาเวตวา อทาน ตตถ ยถาธปเปต อาหาร นทธาเรตวา ปฏกลโต มนสการวธ ทสเสต อเมส ปนาตอาท วตต ฯ อปาทายรปนทเทเสป กพฬงกาโร อาหาโรต อาคตตตา ตโต วเสเสนโต อสตปตขายตสายตป- ปเภโทต อาห ฯ ภตกถน วา เอต ฯ ตตถ อสตปตขายตสายต- ปปเภโทต อสตพพปาตพพขายตพพสายตพพวภาโค กาล- เภทวจนจฉาย อภาวโต ยถา ททธนต ฯ กพฬงการาหาโรวาต อวธารณ ยถา ผสสาหาราทนวตตน เอว โอชาหารนวตตนมป ทฏพพ ฯ สวตถโกเอว ห อาหาโร อธ กมมฏานภโต ฯ เตน อาหรยตต อาหาโรต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ อาหรตต อาหาโรต อย ปนตโถ นพพตตตโอชาวเสน เวทตพโพ ฯ อมสม อตเถต อมสม กมมฏานสงขาเต อตเถ ฯ อปปนนา ส าต ส าสเสน ภาวน วทต ฯ ตถาห วกขต ปฏกลาการคคหณวเสน ปนาตอาท ฯ กมมฏาน อคคเหตวาต กมมฏาน ปรยตตธมมโต อตถโต จ สคคหต สมนสกต สปธารต กตวา ฯ เตนาห อคคหโต เอกปทมป อวรชฌนเตนาต ฯ [๑๓๘] ตตถ อคคหโตต อาจรยคคหโต ฯ เอกปทมปต เอกมป ปท เอกโกฏาสมป วา ปเทสมตตมปต อตโถ ฯ ทสหากาเรหต กสมา วตต นน อนตมชวกาภาวโต ปณฑปาตสส อลาภลาเภส ปรตสสนเคธาทสมปปตตโต ภตตสส สมมทชนนโต


วสทธมคค สวณณนาย กมกลสวทธนโตต เอวมาทหป อากาเรห อาหาเร ปฏกลตา ปจจเวกขตพพา ฯ วตต เหต อนตมท ภกขเว ชวกาน ยทท ปณโฑลย อภสมปาย โลกสม ยทท ปณโฑโล วจรต ปตต- ปาณต๑ฯ อลทธา จ ปณฑปาต ปรตสสต ลทธา จ ปณฑปาต คธโต มจฉโต อชฌาปนโน อนาทนวทสสาว อนสสรณป โ ปรภ ชตต ฯ ภตโต จ อาหาโร กสสจ กทาจ มรณ วา มรณมตต วา ทกข อาวหต ฯ อกโกจกาทโย ตกโกฏกา- ทโย จ ทวตตสทวตตสกลปปเภทา กมโย จ น อปนสสาย ชวนตต ฯ วจจเต ฯ อนตมชวกาภาโว ตาว จตตสงกเลสวโสธนตถ กมมฏานาภนเวสโต ปเคว มนสกาตพโพ มาห ฉวาลาตสทโส ภเวยยนต ฯ ตถา ปณฑปาตสส อลาภลาเภสป ปรตสสนเคธาท- สมปปตตนวารณ ปเคว อนฏาตพพ สปรสทธสลสส ปฏสงขา- นวโต ตทภาวโต ฯ ภตตสมมโท อเนกนตโก ปรโภคนโตคโธ วา เวทตพโพ ฯ กมกลสวทธน ปน สงคเหตพพ ฯ สงคหตเมว วา ทสหากาเรหต เอตถ นยมสส อกตตตา ฯ อมนา วา นเยน อตเรสมเปตถ สงคโห ทฏพโพ ฯ ยถาสมภวเมตถ ปฏกลตา ปจจเวกขณสส อธปเปตตตา ฯ ยถา ห ฆรโคฬกวจจมสกชตก- วจจาทก สมภวนต คหต น เอกนตกนต ตถา ปรเยสนาทสป ยถาสมภว วตตพพ ฯ ๑. ข. อตวตตก. ๒๙๙ ฯ ตตถ ปน อภสาโปยนต ทสสต ฯ


สมาธนทเทส วณณนา คมนโตตอาทส ปจจาคมนมป คมนสภาคตตา คมเนเนว สงคหต ปฏกกมนสาลาทอปสงกมน วย ฯ ปรเยสเน สมาน- ปฏกล ห อสจานกกมนวรปทคคนธทสสนฆายนาธวาสเนห อภย อภเยน ฯ อาสยต เอกชฌ ปวตตมาโนป กมมพลววตถโต หตวา มรยาทวเสน อ ม อสงกรโต สยต ตฏต ปวตตตต อาสโย อามาสยสส อปร ตฏนโก ปตตาทโก ฯ มรยาทฏโ ห อยมากาโร ฯ ตโต อาสยโต ฯ นทธาต ยถาภตโต อาหาโร นจโต หตวา ตฏต เอตถาต นธาน อามาสโย ตโต นธานโต ฯ อปรปกกโตต คหณสงขาเตน กมมชเตเชน ปรปกกโต ฯ ผลโตต นปผตตโต ฯ นสสนทโตต อโตจโตจ วสนทนโต ฯ สมมกขนโตต สพพโส มกขนโต ฯ สพพตถ อาหาเร ปฏกลตา ปจจเวกขตพพาต โยชนา ฯ ตตกรยานปผตตปฏปาฏวเสน จาย คมนโตตอาทกา อนปพพ ปตา ฯ สมมกขน ปน ปรโภคาทส ลพภมานมป นสสนทวเสน วเสสโต ปฏกลนต สพพปจฉา ปตนต ทฏพพ ฯ เอว มหานภาเวต อทาน วตตพพปฏปตตยา มหานภาเวต วทนต ฯ สพพตถกกมมฏานปรหรณาทสทธ วา ธมมสธมมต ปเรกขตวา โยคาวจเรน เอว ปฏปชชตพพนต ทสเสนโต เอว มหานภาเว นาม สาสเนตอาทมาห ฯ ตตถ นามสทโท สมภาวเน ทฏพโพ ฯ ปพพชเตน คามาภมเขน คนตพพนต โยชนา ฯ อย จ คมนาทโต ปจจเวกขณา โยคโน น อตตทเทสกาว


วสทธมคค สวณณนาย อถโข อนทเทสกาปต ทสเสนโต สกลรตตนตอาทนา ธรทวย ปรคคเหส ฯ ปรเวณนต ปรเวณงคณ ฯ วสตสวาเรต เอตถ สนตตปจจปปนนวเสน วารปรจเฉโทต เกจ ฯ อปเร ปน อณหาสเนนาต วทนต ฯ นวรณวกขมภน ห อปปตตา ภาวนา ผรณาปตยา อภาวโต นสชชาวเสน กายกลมถ น วโนเทตเยวาต อรยาปถจลน โหตเยว ฯ วสตสคคหณ ปน ยถาสลลกขตภกขา- จรณเวลาวเสน ฯ อถวา ฯ คมนโต ยาว สมมกขนา มนสกาโร เอโก วาโร เอว วสตสวาเร กมมฏาน มนสกรตวา ฯ นชชน- สมพาธานต ชนสมพาธรหตาน ฯ เตน อปปากณณต อปปสททต อปปนคโฆสต จ ทสเสต ฯ ตโตเอว ปวเวกสขาน ชนวเวเกน อฏาน ปวเวกสส วา ฌานานโยคสส อปการาน ฯ ยสมา ฉายทกสมปนนาน ตสมา สตลาน ยสมา สจน ตสมา รมณย- ภมภาคานต ปรมาน เทว ปจฉมาน ทวนน การณวจนาน ฯ อรยนต นทโทส ฯ วเวกรตนต ฌานานโยครต ฯ ก จาป โยคาวจราน วสนกฏาน นาม สชคคต สสมมฏเมว โหต กทาจ ปน ชคคนโต ปจฉา เอวมป สยาต ปฏกลตาปจจเวกขณาย สมภวทสสนตถ ปาทรชฆรโคฬกวจจาทสมปรกณณนตอาท วตตนต ทฏพพ ฯ ตตถ ปจจตถรณนต ภมยา ฉวรกขณตถ อตถรตพพ จลมกาทอตถรณมาห ฯ ชตกา ขททกวคคลโย ฯ อปหตตตาต ทสตตตา ฯ ตโตต ตโต ตโต ฯ อปเปกทา อลกปาราวตาทต


สมาธนทเทส วณณนา อธาป อปเปกทาต ปท อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ อทกจกขลลาทหต อาทสทเทน กจวราท สงคณหาต ฯ ปรเวณโต วหารงคณปปเวส- มคโค วหารรจฉา ฯ [๑๓๙] วตกกมาลเกต กตถ นโข อชช ภกขาย จรตพพนต- อาทนา วตกกนมาลเก ฯ คามมคคนต คามคามมคค ฯ ขาณกณฏก- มคโคต ขาณกณฏกวนโต มคโค ฯ ทฏพโพ โหตต ทสสเนน คมน อปลกเขต ฯ คณฑ ปฏจฉาทยมาเนนาตอาท เอวมชฌาสเยน นวาสนาท กาตพพนต วตตทสสน ฯ คณฑโรคนา วาตาตปาท- ปรสสยวโนทนตถ คณฑ ปฏจฉาทยมาเนน วย ฯ อถวา ฯ คณฑ วย คณฑ ปฏจฉาทยมาเนนาต เอก คณฑสทท อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ สวต คณโฑต โข ภกขเว ป จนเนต อปาทา- นกขนธาน อธวจนนต วจนโต คณโฑต อตตภาวสส ปรยาโย ฯ วเสสโต รปกายสส ทกขตา สลโยคโต อสจปคฆรณโต อปปาทชราภงเคห อทธมาตกปกกปภชชนโต ฯ วณโจฬกนต วณปฏจฉาทกวตถขณฑ ฯ นหรตวาต ถวกโต อทธรตวา ฯ กณปานปต ปสทโท ครหาย เอวรปานป ทฏพพาน ภวนตต ฯ สมภวทสสเน วา อทมป ตตถ สมภวตต ฯ อธวาเสตพโพต ขมตพโพ อ ถา อาหารสส อนปลพภนโต ฯ คามทวาเรต คามทวารสมเป อมมารพภนตเร ฯ คามรจฉา วนวชฌตวา ตา โอโลเกตพพา โหนต ยคคมตตทสสนาป สตาต อธปปาโย ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปจจตถรณาทต ฆรโคฬกวจจาทสงกลฏปจจตถรณาทก ฯ อเนกกณปปรโยสานนต เอตถ ทนนวตถทปปารตมนสสสมากลาน คามรจฉาน โอโลกนมป อาเนตวา วตตพพ ฯ ตมป ห ปฏกลเมวาต ฯ อโห วตาต ครหเน นปาโต ฯ โภต ธมมาลปน ฯ ยาว จท ปฏกโล อาหาโร ยทตถ คมนมป นาม เอว เชคจฉ ทรธวาสน จาต อตโถ ฯ คมนปฏกลนต คมนเมว ปฏกล คมนปฏกล ฯ อธวา- เสตวาปต ปสทโท สมปณฑนฏโ ฯ เตน เอตตเกนาป มตต นตถ อโต ปรมป มหนต ปฏกล สกล อธวาเสตพพเมวาต วกขมานปฏกล สมปณเฑต ฯ สงฆาฏปารเตนาต สงฆาฏยา กปปนปารปเนน ปารตสรเรน ฯ ยตถาต ยาส วถส ฯ ยาว ปณฑกมสาปต ยาว ชงฆปณฑกมสปปเทสาป ฯ อทกจกขลเลต อทกมสเส กททเม ฯ เอเกน จวรนต เอเกน หตเถน นวตถจวร ฯ มจฉา โธวยนต เอเตนาต มจฉโธวน อทก ฯ สมมสสสทโท ปจเจก สมพนธตพโพ ฯ โอฬคลลาน อจฉฏโทกคพภมลาทน สกททมาน สนทนฏานาน ยาน ชณณมตตอสจภรตานป โหนต ฯ จนทนกาน เกวลาน อจฉฏโทกคพภมลาทน สนทนฏานาน ฯ ยโตต โอฬคลลาทโต ฯ คามมกขกาต ตตถ สณฑสณฑจารโน นลมกขกา ฯ นลยนต อจฉนต ฯ ททมานาปตอาท สตป เกส จ สทธาน วเสน สกกจจกาเร ปฏกลปจจเวกขณาโยคย


สมาธนทเทส วณณนา ปน อสทธาน วเสน ปวตตนกอสกกจจการเมว ทสเสต อารทธ ฯ ตณห โหนต สยเมว ร จตวา คจฉสสตต ฯ คจฉาต อเปห ฯ เรต อมโภ ฯ มณฑกาต อนาทราลปน ฯ สมทาจรนตต กเถนต ฯ ปณโฑลยสส อนตมชวกาภาเวนาห กปณมนสเสน วย คาเม ปณฑาย จรตวา นกขมตพพนต ฯ [๑๔๐] ตตถาต ตสม ปตตคเต อาหาเร ฯ ลชชตพพ โหต อจฉฏนนโข อย มยห ทาตกาโมต อาสงเกยยาต ฯ เสโท ปคฆรมาโน อาหารสส วา อณหตาย ภกขโน วา สปรฬาตายาต อธปปาโย ฯ สกขถทธภตตมปต สกขตาย ถทธมป ภตต ฯ ปเคว ตกกก ชกาทนา อปสตตนต อธปปาโย ฯ เตน เสเทน กลนนตาย ปฏกลต วทต ฯ ตสมนต ปณฑปาเต ฯ สมภนนโสเภต สพพโส วนฏโสเภ ฯ เวมชฌโต ปฏายาต ชวหาย มชฌโต ปฏาย ฯ ทนตคถโก ทนตมล ฯ วจณณตมกขโตต อภเยห ทนเตห วจณณโต เขฬาทท สมปลตโต ฯ เอวภตสส จสส ยาย ปพเพ วณณสมปทา คนธสมปทา อภสงขารสมปทา จ สา เอกเสน วนสสต รโส ปน นสเสยย วา น วาต อาห อนตรหตวณณคนธสงขาร- วเสโสต ฯ สวานโทณยนต สารเมยยาน ภ ชนกอมพเณ ฯ ตสวานวมถ วยาต วนตสนขฉฑฑน วย ฯ จกขสส อาปาถมต- ตตตา อชโฌหรตพโพ โหตต อกกสคต ปฏกลภาว วภาเวต ฯ [๑๔๑] ปรโภคนต อชโฌหรณ ฯ เอส อาหาโร ฯ อนโต


วสทธมคค สวณณนาย ปวสมาโน พหลมธกเตลมกขโต วย ปรมเชคจโฉ โหตต สมพนโธ ฯ อนโตต โกฏาสสส อพภนตเร ฯ นธานมนปคโต อามาสย อปปตโต- เยว อาหาโร ปตตาทห วมสสโต โหตต อาห ปวสมาโนต ฯ อามาสยปกกาสยวนมตโต โกยมาสโย นามาต อาสงก สนธายาห ยสมาตอาท ฯ ปตตเมวาสโย ปตตาสโย ฯ อธโก โหตต วตต มนทป พาหลลโต โลกสส ฯ เอว อาสยโตต เชคจโฉ หตวา อนโต ปวฏโ เชคจฉตเรห ปตตาทห วมสสโต อตวย เชคจโฉ โหตต เอว อาสยโต ปฏกลตา ปจจเวกขตพพา ฯ นธานโตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ โสต อาหาโร ฯ ทสวสสเกนาต ชาตยา ทสวสเสน สตเตน ฯ โอกาเสต อาสยสงขาเต ปเทเส ฯ [๑๔๒] เอวรเปต เอทเส ทส วสสาน ยาว วสสสต อโธตวจจกปสทเสต อตโถ ฯ นธานนต นธาตพพต ฯ ยถาวตตป- ปกาเรต สเจ ปน ทสวสสเกนาตอาทนา ยถาวตโต ปกาโร เอตสสาต ยถาวตตปปกาโร ตสม ฯ ปรมนธการตมเสต อตวย อนธกรณมหาตมส ฯ อตทคคนธเชคจเฉ ปเทเส ปรมเชคจฉภาว อปคนตวา ตฏตต สมพนโธ ฯ ตตถ ก วยาต อาห ยถา นามาตอาท ฯ อกาลเมเฆน อภวฏเ อาวาเฏ พหโส วสสเนน เอกจจ อสจชาต อปปลวตวา วคจเฉยยาต อกาลเมฆคคหณ ฯ ตณปณณกล ชขณฑคคหณ น อสภสสาป อสเภน สมมสสตาย อสภภาวาปตตทสสนตถ ฯ กายคคสนตาปกถตกถนส ชาตเผณ-


สมาธนทเทส วณณนา ปพพฬกาจโตต คหณเตเชน ปกกถตนปปกกตาย สมปปนนเผณ- ปพพฬนจโต ฯ อปรปกกโตต อปรปกกภาวโต ฯ สวณณรชตาทธาตโย วยาต ยถา สวณณรชตาทธาตโย วธนา ตาปยมานา สวณณรชตาทเก ม จนตโย สวณณรชตาท- ภาว อปคจฉนตต วจจนต น เอวมย ฯ อย ปน อาหาโร กายคคนา ปรปกโก เผณปพพฬเก ม จนโต สณห กโรนต เอตถาต สณหกรณต ลทธนามเก นสเท ปสตวา นาฬเก ขททก- เวฬนาฬกาย วณณสณานมตเตน ปกขปปมานปณฑมตตกา วย กรสภาว อปคนตวา ปกกาสย ปเรต ฯ มตตภาว อปคนตวา มตตวตถ ปเรตต โยชนา ฯ คหณยา อนธนภาโค วย กมภกขภาโค จ อปากโฏว ฯ รสภาโค ผลโต ปกาสยต ฯ อปรปกกสภาคา จ เตต เต อนามสตวา กรสมตตภาคาเอเวตถ ทสสตา ฯ [๑๔๓] ปฏกลสส นาม ผเลน ปฏกเลเนว ภวตพพนต ทสเสนโต สมมา ปรปจจมาโนวาตอาทมาท ฯ เกสโลมนข- ทนตาทนต อาทสทเทน เกวล ตจาทนเอว พตตสากาเร ปาลย อาคตาน อถโข อกขคถกณณคถทนตมลชลลกาสมภวาทน ทวตตสโกฏาสวนมตตาน อสภาน สงคณหนโต นานากณปานต อาหาต ทฏพพ ฯ นสสนทมาโนต วสสนทนโต ปคฆรนโตต อตโถ ฯ อาทนา ปกาเรนาต เอตถ อาทสทเทน นาสกาย สงฆาณกา มเขน


วสทธมคค สวณณนาย เขโฬ กทาจ ปตต เสมห โลหต วมต วจจมคเคน อจจาโร ปสสาวมคเคน ปสสาโว สกลกาเย โลมกเปห เสทชลลกาต เอวปการ อสจ สงคณหาต ฯ ปมทวเสต อท นสสนททวสาเปกขาย วตต ฯ เตนาห ทตยทวเส นสสนเทนโตต ฯ วกณตมโขต ชคจฉาวเสน สงกจตมโข ฯ เตนาห เชคจฉต ฯ มงกภโตต วมนกชาโต อมมป นาม โปเสมต ฯ รตโตต วตถ วย รงคชาเตน จตตสส วปรณามากาเรน ฉนทราเคน รตโต ฯ คทโธต อภกงขน- สภาเวน อภคชฌเนน คทโธ เคธ อาปนโน ฯ คธโตต ทมโม- จนยภาเวน คธโต วย ตตถ ปฏพทโธ ฯ มจฉโตต รสตณหาย มจฉ โมห อาปนโน ฯ วรตโตต วคตราโค ฯ อฏฏยมาโนต ทกขยมาโน ฯ หรายมาโนต ลชชมาโน ฯ เชคจฉมาโนต หเฬนโต ฯ นวทวาเรหต ปากฏาน มหนตาน วเสน วตต ฯ โลมกปววเรหป สนทเตวาต ฯ นลยตต อตตาน อทสเสนโต นคหต สงกปต๑

วา ฯ เอวนต เอเกน ทวาเรน ปเวสน อเนเกห ทวาเรห อเนกธา นกขามน ปกาสน ปเวสน นคฬห นกขามน ปต- โสมนสสชาเตน ปเวสน มงกภเตน นกขามน สารตเตน ปเวสน วรตเตน นกขามนนต อเมห ปกาเรห ฯ [๑๔๔] ปรโภคกาเลปต ปสทเทน ปวฏมตโตป นาม ปเวสนทวาร เชคจฉ กโรต ปเคว ลทธปรวาโส ปรปากปปตโต อตรทวารานต ทสเสต ฯ เอส อาหาโร ฯ คนธหรณตถนต ๑. สงกจตต ม เ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา วสคนธาปนยนตถ ฯ กายคคนาต คหณเตชานคเตน กายสมนา ฯ เผณทเทหกนต เผณาน อปฏเปตวา ฯ ปจตวาต ปรปาก คนตวา ฯ อตตรมาโนต อปปลวนโต ฯ เสมหาทตอาทสทเทน ปตตาทเก สงคณหาต ฯ กรสาทตอาทสทเทน เสทชลลกาทเก ฯ อมาน ทวาราน มขาทน ฯ เอกจจนต ปสสาวมคค สนธาย วทต ฯ โจกขชาตกา ปน มขาทนป โธวตวา หตถ ปน โธวนตเยว ฯ ปน เอกจจนต วจจมคค ฯ ทวตตกขตตนต ทวกขตต ตกขตต วา ฯ เอตถ จ อาหารตถาย คมนปรเยสนาน ปฏกลตา อาหาเร ปฏกลตา วตตา ฯ ปรโภคสส ตนสสยโต อาสยนธานาน ตสมพนธโต อตเรส ตพพการโตต อย วเสโส เวทตพโพ ฯ กมภกขภาโวป หสส วการปกเขเยว เปตพโพต ฯ [๑๔๕] ต นมตตนต ยถาวตเตห อากาเรห ปนปปน มนสกโรน- ตสส ปฏกลการวเสน อปฏ ต กพฬงการาหารส ต ภาวนาย นมตต อารมมณ น อคคหปฏภาคนมตต ฯ ยท ห ตตถ อคคห- นมตต อปปชเชยย ปฏภาคนมตเตนป ภวตพพ ฯ ตถา จ สต อปปนามตเตน ฌาเนน ภวตพพ น จ ภวต ฯ กสมา ฯ ภาวนาย นานาการโต สภาวธมมภาเวน จ กมมฏานสส คมภร- ภาวโต ฯ เตนาห กพฬงการาหารสส สภาวธมมตาย คมภรตตาต ฯ เอตถ ห ยทป ปฏกลาการวเสน ภาวนาย ปวตตต เย ปน ธมเม อปาทาย กพฬงการาหารป ตต เตเอว ธมมา ปฏกลา


วสทธมคค สวณณนาย น ป ตตต ปฏกลการคคหณมเขน สภาวธมเมเยว อารพภ ภาวนาย ปวตตนโต สภาวธมมาน จ สภาเวเนว คมภรภาวโต น ตตถ ฌาน อปเปต สกโกต คมภรภาวโต ห ปรมสจจทวย ทททส ชาตนต ฯ ยท อปจารสมาธนา จตต สมาธยต กถ กมมฏานส า อจเจว โวหรยตต อาห ปฏกลาการคคหณ- วเสน ปนาตอาท ฯ อทาน อมสสา ภาวนาย อานสเส ทสเสต อม จ ปนาตอาท วตต ฯ รสตณหายาต มธราทรสวสยาย ตณหาย ฯ ปฏลยตต สงกปต อเนกาการ ตตถ ปฏกลตาย สณ ตตตา ฯ ปฏกฏตต อปสกกต น วสรต ฯ ปฏวตตตต นวตตต ฯ กนตารนตถรณตถโกต มหโต ทพภกขกนตารสส นตถรณปปโยชโน ฯ วคตมโทต มานมทาทน อภาเวน นมมโท ฯ มทาภาวคคหเณเนว จสส ทวมณฑนวภสนาทนมป อภาโว คหโต- เยวาต ทฏพพ ฯ กพฬงการาหารปร ามเขนาต วตตนเยน ปฏกลาการโต กพฬงการาหารสส ปรจฉชช ชานนทวาเรน ฯ ป จ- กามคณโก ราโคต อนตวตตนฏเน ป จกามคเณส นยตโต ตปปโยชโน วา ราโค ปร สมตกกม คจฉต ฯ รสตณหาย ห สมมเทว วคตาย รปตณหาทโยป วคตาเอว โหนต โภชเน มตต ตาย อกกสคมนโต สต จ วสยสมตกกเม วสโย สมตก- กนโตเอว โหตต อาห โส ป จกามคณปร ามเขน รปกขนธ ปรชานาตต ฯ รปายตนาทส ปร คจฉนเตส ตนนสสยภตาน


สมาธนทเทส วณณนา ตคคาหกา ปสาทา จ สเขเนว ปร คจฉนตต ฯ อปรปกกาทต- อาทสทเทน อาสยนธานานมป สงคโห ทฏพโพ ฯ ตตถ อปร- ปกกนตาว อทรยเมว ฯ อาสยคคหเณน ปตตเสมหปพพโลหตาน ปรปกกคคหเณน กรสมตตาน ผลคคหเณน เกสาทน สพเพส ปรคคโห สทโธ โหตต อาห กายคตาสตภาวนาป ปารปร คจฉตต ฯ อสภส ายาต อสภภาวนาย อว าณกอสภ- ภาวนานโยคสสาต อตโถ ฯ อนโลมปฏปท ปฏปนโน โหต ปฏกลาการคคหเณน กายสส อสจทคคนธเชคจฉภาวสลลกขณโต ฯ อม ปน ปฏปตตนต อม อาหาเร ปฏกลส าภาวน ฯ อมต- ปรโยสานตนต นพพานนฏ ต อาหาเร ปฏกลส าภาวนาสงขาต อปจารชฌาน ปาทก กตวา วปสสน วฑเฒตวา นพพานาธคมนต อตโถ ฯ อาหาเร ปฏกลส านทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ เอก ววฏานนต เอว นททฏสส จตธาตววฏานสส ภาวนานทเทโส อนปปตโตต อทเทโส นาม นทเทสฏโ มทมชฌ- ป าพาหลลโต อาคโต จ ภาโร อวสส วหตพโพต กตวา วตต ฯ ตตถ สตป วสยเภเทน ววฏานสส เภเท ววฏานภาว- สาม เน ปน ต อภนน กตวา วตต เอก ววฏานนต ฯ ปพพภาเค วา สตป วสยเภเท อตถสทธย ตสส เอกวสยตา- วาต เอก ววฏานนต วตต ฯ ยถา ห ทวตตสากาเร กมม


วสทธมคค สวณณนาย กโรนตสส โยคโน ยทป ปพพภาเค วส วส โกฏาเสส มนสกาโร ปวตตต อปรภาเค ปน เอกสมเยว โกฏาเส อตถ- สทธ โหต น สพเพส เอวมธาปต ฯ ตตถ สยา ยถา ปฏกลภาวสาม เน ทวตตสาการกมมฏาเน อเภทโต มนสกาโร ปวตตต เอว อธ ธาตภาวสาม เน อเภทโต มนสกาโร ปวตตตต เอก ววฏานนต วตตนต ฯ นยทเมว ฯ ตตถ ห ปณณตตสมตกกมโต ปฏาย ปฏกลวเสเนว สพพตถ มนสกาโร ปวตเตตพโพ อธ ปน สภาวสรสสลลกขณโต ธาตโย มนสกา- ตพพา น ธาตภาวสาม โต ฯ เตเนวาห สภาวปลกขณวเสน สนนฏานนต ฯ ก วา เอเตน ปป เจน อ เห เอกน- จตตาฬสาย กมมฏาเนห อสสฏ จตธาตววฏาน นาม เอก กมมฏานนต ทสเสต เอก ววฏานนต วตตนต ทฏพพ ฯ จตธาตววฏานสส ภาวนานทเทโสต กสมา วตต นน จต- ธาตววฏานสส เภเทน ววฏาน ภาวนาว สก ปวตต ปน ววฏาน ตสส พหลกาโร ภาวนาต วจนเภเทน วตต กถ ปน ภาวนา นททสยต ตสสา วจโคจราตกกนตภาวโตต ฯ นาย โทโส ภาวนฏเ ภาวนาโวหารโต ฯ ภาวนฏโ ห กมมฏานปรคคโห อธ ภาวนาต อธปเปโต ฯ [๑๔๖] สภาวปลกขณวเสนาต กกขฬตตาทกสส สลกขณสส อปธารณวเสน ฯ อท ห กมมฏาน ปวกสณาทกมมฏาน วย น


สมาธนทเทส วณณนา ปณณตตมตตสลลกขณวเสน นลกสณาทกมมฏาน วย น นลาท- วณณสลลกขณวเสน นาป วปสสนากมมฏาน วย สงขาราน อนจจตาทสาม ลกขณสลลกขณวเสน ปวตตต อถโข ปว- อาทน สภาวสลลกขณวเสน ปวตตตต ฯ เตน วตต สภาวปลกขณ- วเสนาต ฯ กกขฬตตาทกสส สลกขณสส อปธารณวเสนาต อตโถ ฯ สนนฏานนต าณวนจฉโย เวทตพโพ น เยวาปนกวนจฉโย นาป วตกกาทวนจฉโย ฯ ธาตมนสกาโรต ธาตส มนสกาโร จตสโส ธาตโย อารพภ ภาวนา มนสกาโรต อตโถ ฯ กาตพพโต กมม โยคโน สขวเสสาน การณภาวโต าน จาต กมมฏาน จตนน มหาภตาน สภาวสลลกขณวเสน ปวตต โยคกมม ฯ เตนาห ธาตมนสกาโร ธาตกมมฏาน จตธาตววฏานนต อตถโต เอกนต ฯ ตยท จตธาตววฏาน ทวธา อาคตนต กสมา วตต นน ธาต- วภงเค นาตสงเขปวตถารวเสน อาคต ตสมา ตธา อาคตนต วตตพพนต ฯ น ตตถาป อชฌตตกาน ธาตน ปเภทโต อนวเสส- ปรยาทานสส กตตตา พาหราน จ ธาตน ปรคคหตตตา ฯ อถวา ฯ ทวธา อาคตนต เอตถ ทวธาว อาคตนต น เอว นยโม คเหตพโพ อถโข ทวธา อาคตเมวาต เตน ตตยสสาป ปการสส สงคโห สทโธ โหต ฯ โส จ นาตสงเขปวตถารนโย สงเขปโต จ วตถารโต จาต เอตถ อาวตตวเสน จสทเทเนว วา สงคหโตต ทฏพโพ ฯ อถวา ฯ โย นาตสงเขปวตถารนเยน อตสงเขปปฏกเขปมเขน ลพภ-


วสทธมคค สวณณนาย มาโน วตถารภาโค ต วตถารนยนโตคธเมว กตวา วตต ทวธา อาคตนต ฯ เอว จ กตวา นาตตกขป สส ธาตกมมฏานกสส วเสน วตถารโต อท จ วจน สมตถต โหต ฯ มหาสตปฏาเนต จ อท นทสสนมตต ทฏพพ สตปฏานกายคตาสตสตตาทสป ตเถว อาคตตตา ฯ ราหโลวาเทต มหาราหโลวาเท ฯ ธาตวภงเคต ธาตวภงคสตเต อภธมเม ธาตวภงเค จ ฯ กาม มหาสตปฏาเน อตเถน อปม ปรวาเรตวา เทสนา อาคตา อปมา จ นาม ยาวเทว อปเมยยตถวภาวนตถาต อปม ตาว ทสเสตวา อปเมยยตถ วภาเวต เสยยถาปตอาทนา ปาล อานตา ฯ กสมา ปเนตถ ธาตวเสน ตตถาป จตมหาภตวเสน กมมฏานนทเทโส กโตต ฯ อตตส ตา- สนทสสนตถ เอตถ ธาตวเสน ตตถาป โอฬารกภาเวน สปากฏตาย เอกจจวเนยยชนจรตานกลตาย จ มหาภตวเสน กมมฏานนทเทโส กโตต เวทตพโพ ฯ ตตถ ปวธาตตอาทส ธาตฏโ นาม สภาวฏโ สภาวฏโ นาม ส ตฏโ ส ตฏโ นาม นสสตตฏโ ฯ เอว สภาว- ส ตนสสตตฏเน ปวเยว ธาต ปวธาต ฯ อาโปธาตอาทสป เอเสว นโย ฯ ปวธาตต สหชรปธมมาน ปตฏา ธาต ตถา อาโปธาตต อาพนธนธาต เตโชธาตต ปรปาจนธาต วาโยธาตต วตถมภนธาตต เอวเมตถ สมาโส ภาวตโถ จ เวทตพโพ ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถาโร ปน ปรโต อาคมสสต ฯ เอว


สมาธนทเทส วณณนา ตกขป สสาตอาทส เอวนต ยถาทสสต ปาล ปจจามสต ฯ นาตตกขป สส วตถารเทสนาต กตวา อาห ตกขป สสาต ฯ ยถา วตถยค อรหตต วตถยคโก เอว ธาตกมมฏาน อรหต ธาตกมมฏานปปโยชโนต วา ธาตกมมฏานโก ตสส ธาต- กมมฏานกสส ฯ เฉโกต ตตสม าย กสโล ฯ ยถาชาเต สนสม นงคฏ- ขรวสาณาทวนเต อฏ มสาทอวยวสมทาเย อวภตเต คาวสม า น วภตเต วภตเต ปน อฏ มสาทอวยวสม าต ชานนโก ฯ อนเตวาสต กมมกรณวเสน สมปวาส ฯ วลยนต ภชชนต วภชชนตต พลา ภาคา วการสส พการ อการสส จ อการ กตวา ฯ ตเมว ห ภาคตถ ทสเสต โกฏาส กตวาต วตต ฯ ก จาป ตสทโท โต วาตอาทส วย านสงขาตอรยาปถสมงคตาย คตนวตตอตถตาย วา าสททสส อ ตถ เปตวา คมน วเสสอรยาปถสมงคตาย โพธโก อธ ปน ยถา ตถา รปกายสส ปวตตอาการโพธโก อธปเปโตต อาห จตนน อรยาปถาน เยนเกนจ อากาเรน ตตตา ยถา ตนต ฯ ตตถ อากาเรนาต านาทนา รปกายสส ปวตต- อากาเรน ฯ านาทโย ห อรยาปถสงขาตาย กายกกรยาย ปวตตฏ- านตาย อรยาปถาต วจจนต ฯ ยถา ตนต ยถา ปวตต ฯ ยถา- วตตฏานเมเวตถ ปณธานนต อธปเปตนต อาห ยถา ตตตาว ยถา ปณหตนต ฯ ตนต วา กายสส านสงขาตอรยาปถ-


วสทธมคค สวณณนาย สมาโยคปรทปน ฯ ปณหตนต ตท อรยาปถสมาโยคปรทปน ฯ ตนต วา กายสงขาตาน รปธมมาน ตสม ตสม ขเณ สกจจวเสน อวฏานปรทปน ฯ ปณหตนต ปจจยกจจวเสนาต เอวมเปตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ ธาตโสต ธาต ธาต ปวอาทธาต วส วส กตวา ฯ ปจจเวกขตต ปต ปต อเวกขต าณจกขนา วนพภชชตวา ปสสต ฯ ยถา เฉโกตอาทนา ปาลยา สททตถววรณวเสน วตตเมวตถ อทาน ภาวตถวภาวนวเสน ทสเสต ยถา โคฆาตกสสาตอาท วตต ฯ ตตถ โปเสนตสสาต มสปจยปรพรหนาย กณฑกภตตกปปา- สฏ อาทห สวฑเฒนตสส ฯ วธต มตนต หสต หตวา มต ฯ มตนต จ มตมตต ฯ เตเนวาห ตาวเทวาต ฯ คาวต ส า น อนตรธายต ยาน องคปจจงคาน อปาทาย คาวส า มต- มตตายป คาวยา เตส ต สนนเวสสส อวนฏตตา ฯ วภชตวาต อฏ สงฆาฏโต มส วเวเจตวา ตโต วา วเวจต มส ภาคโส กตวา ฯ เตเนวาห มสส า ปวตตตต ฯ ปพพชตสสป อปรคคหต- กมมฏานสส ฯ ฆนวนพโภคนต สนตตสมหกจจฆนาน วนพภชชน วเวจน ฯ ธาตโส ปจจเวกขโตต ยถาวตต ฆนวนพโภค กตวา ธาตโส ปจจเวกขนตสส ฯ สตตส าต อตตานทฏ วเสน ปวตตา สตตส าต วทนต ฯ โวหารวเสน ปวตตสตตส ายป ตทา อนตรธาน ยตตเมว ยาถาวโต ฆนวนพโภคสส สมปาทนโต ฯ เอว ห สต ยถาวตตโอปมมตเถน โอปเมยยตโถ อ ทตถ สสนทต


สมาธนทเทส วณณนา สเมต ฯ เตเนวาห ธาตวเสเนว จตต สนตฏตต ฯ [๑๔๗] เอว ธาตกมมฏานสส สงเขปโต อาคตฏาน ทสเสตวา อทาน วตถารโต อาคตฏาน ทสเสต มหาหตถปทปเม ปนาตอาท วตต ฯ เอวนต อมนา ราหโลวาทธาตวภงเคส ธาตกมมฏานสส วตถารโต อาคมนเมว อปสหรต น สพพ เทสนานย อ ถาป ตตถ เทสนานยสส อาคตตตา ฯ [๑๔๘] ตตราต ตสม ยถาทสสเต มหาหตถปทปมปาเ ฯ อชฌตตกาต สตตสนตานปรยาปนนา ฯ อชฌตต ปจจตตนต ปท- ทวเยนาป ตตปาฏปคคลกธมโม วจจตต อาห อภยมป นยกสส อธวจนนต ฯ สสนตตปรยาปนนตาย ปน อตตน คเหตพพภาวป- คมนวเสน อตตาน อธกจจปปวตต อชฌตต ตตสนตตปรยา- ปนนตาย ปน ปจจตต ฯ เตเนวาห อตตน ปวตตตตา อชฌตต อตตาน ปฏจจ ปวตตตตา ปจจตตนต ฯ กกขฬนต กถน ฯ ยสมา ต ถทธภาเวน สหชาตาน ปตฏา โหต ตสมา ถทธนต วตต ฯ ขรคตนต ขรส ขรสภาเวส คต ตปปรยาปนน ขรสภาวเมวาต อตโถ ฯ ยสมา ปน ขรสภาว ผรสากาเรน อปฏานโต ผรสาการ โหต ตสมา วตต ผรสนต ฯ เตนาห ทตย อาการวจนนต ฯ อปาทนน นาม สรรฏก ฯ ตมปน กมม- สมฏานต สนธาย อปาทนนมป อตถ อนปาทนนมป ตณหาทห อาทนนคหตปรามฏวเสน สพพมเปต อปาทนนเมวาต ทสเสต


วสทธมคค สวณณนาย อปาทนนนต ทฬหอาทนนนตอาท วตต ฯ ตตถ มมนต คหต อหนต ปรามฏนต โยชนา ฯ เสยยถทนต กเถตกมยตาปจฉา- วาจต อาห ต กตมนต เจต อตโถต ฯ ตโตต ปจฉา ฯ ตนต ต อชฌตตกาทเภทโต ทสสต ปวธาต ฯ ทสเสนโตต วตถวภาเคน ทสเสนโต ฯ ก จาป มตถลงค อฏ ม เชเนว สงคเหตวา อธ ปาลย วส น อทธฏ ปฏสมภทามคเค ปน วสตยา อากาเรห ปรปณณ กตวา ทสเสต วส คหตนต ตมป สงคณหนโต ถทธภาวาธกตาย ปวธาตโกฏาเสสเยว มตถลงค ปกขปตวา วสตยา อากาเรห ปวธาต นททฏาต เวทตพพาต อาห ฯ ย วา ปน มป ก จต วา อมนา ปาลย มตถลงคสส สงคโห ทฏพโพ ฯ ตสมา อธ ย วา ปน มป ก จต อท ปพพปทาเปกข ฯ มตถลงค ปกขปตวา วสตยา อากาเรห ปวธาต นททฏาต เวทตพพา ย วา ปน มป ก จต วจนโต ฯ ปน ย วา ปน มป ก จต อวเสเสส ตส โกฏาเสสต โยเชตพพ ฯ ตส โกฏาเสสต ตปปกาเรส โกฏาเสส ฯ น ห เต ตโย โกฏาสา ฯ [๑๔๙] วสสนทนภาเวนาต ปคฆรณภาเวน ฯ อปโปตต วสรต ฯ ปปโปตต ปาปณาต ฯ สสมภารอาปวเสน เจต วตต ฯ โส ห วสสนทนภาเวน สสมภารปวสงขาต ต ต าน วสรต ปาปณาต จ ฯ ลกขณปปเวเสเนว วา ฯ โสป ห สหชาตอ -


สมาธนทเทส วณณนา ม นสสยาทปจจยตาย เสสภตตตยสงขาต ต ต าน ทรว- ภาวสทเธน วสสนทนภาเวน อาพนธตต อาสตตตต อวปปกณณ จ กโรนต อปโปต ปปโปตต วตตพพต อรหตต ฯ เตชนวเสนาต นสตภาเวน ตกขภาเวน ฯ วตตนเยนาต กมมสมฏานาทวเสน นานาวเธสต อาโปธาตย วตตนเยน ฯ กปป- เตนาต ขภเตน ฯ เตโชธาตวเสน ลพภมานา อมสม กาเย ชรา- ปวตต ปากฏชราวเสน เวทตพพาต ทสเสต อนทรยเวกลลตนต- อาท วตต ฯ สรเร ปกตอสม อตกกมตวา อณหภาโว สนตาโป สรรสส ทหนวเสน ปวตโต มหาทาโห ปรทาโหต อยเมเตส วเสโส ฯ เยน ชรยตต จ เอกาหกาทชรโรเคน ชรยตตป อตโถ ยชชต ฯ สตตกขตต ตาเปตวา ตาเปตวา สตทเก ปกขปตวา อทธฏสปป สตโธตสปปต วทนต ฯ อสตนต ภตต ฯ ขายตนต ขาทต ฯ สายตนต อสสาทต ฯ สมมา ปรปาก คจฉตต สมเวปากนยา คหณยา วเสน วตต ฯ อสมมาปรปาโกป ปน วสมเวปากนยา ตสสาเอว วเสน เวทตพโพ ฯ รสาทภาเวนาต รสรธรมสเมทนหารอฏ อฏ ม ชสกกวเสน ฯ วเวกนต ปถภาว อ ม วสทสภาว ฯ อสตาทเภทสส ห อาหารสส ปรณาเม รโส โหต ต ปฏจจ รสธาต อปปชชตต อตโถ ฯ เอว รสสส ปรณาเม รธรนตอาทนา สพพ เนตพพ ฯ วายนวเสนาต สมทรณวเสน สเวคคมนวเสน วา ฯ อคคา-


วสทธมคค สวณณนาย รหกกาทต เอตถ อาทสทเทน อทเทกขปนาทปปวตตกวาตาน สงคโห ทฏพโพ ฯ อจจารปสสาวาทต อาทสทเทน ปตตเสมห ลสกา- เกวลทคคนธาทนหรณกาน สงคโห เวทตพโพ ฯ ยทป กจฉสทโท อทรปรยาโย โกฏสทเทน ปน อนตนตรสส วจจมานตตา ตท- วสฏโ อทรปปเทโส อธ กจฉสทเทน วจจตต อาห กจฉสยา วาตาต อนตาน พห วาตาต ฯ สมม ชนปสารณาทตอาทสทเทน อาโลกนวโลกนอทธรณาตหรณาทกา สพพา กายกกรยา สงคหตา ฯ อสสาสปสสาสา จตตสมฏานาวาต เอเตน อสสาสปสสาสาน สรร ม จตวา ปวตต นตถต ทเปต น ห พหทธา จตต- สมฏานสส สมภโว อตถต ฯ ยท เอว กถ ปสสาโสต พหนกขมนนาสกวาโต ฯ ทฆนาสกสส นาสกคค อตรสส อตตโรฏ ผสนโต ปวตตตต วจน พหนกขมนากาเรน ปวตตยา จตต- สมฏานสส สนตาเน ปวตตอตสมฏานสสป วเสน วตตนต เวทตพพ ฯ สพพตถาต อาโปธาตอาทน ตสสนน ธาตน นทเทส สนธายาห ฯ ตตถ อาโปธาตนทเทเส ย วา ปน มปต อมนา สมภวสส เตโชธาตนทเทเส สรเร ปากตกอสมาย วาโยธาต- นทเทเส ธมนชาลานสฏสส ตตถ ตตถ จมมขลปฬกาทนพพตตก- ายโน สงคโห ทฏพโพ ฯ สมม ชนาทนพพตตกา วาตา จตต- มฏานาว ฯ ยท เอว กถ ปรมา ป จ จตสมฏานาต วจน ฯ น ห สมม ชนาทนพพตตกาเอว องคมงคานสารโน วาตา อถโข


สมาธนทเทส วณณนา ตท เปต นตถ วโรโธ ฯ [๑๕๐] อตต วตตปปการปรามสน ฯ เตนาห วสตยา อากาเร- ตอาท ฯ เอตถาต เอตสม วตถารโต อาคเต ธาตกมมฏาเนต อตโถ ฯ เตน อย วณณนา น เกวล มหาหตถปทปมสเสว อถโข มหาราหโลวาทธาตวภงคสตตานมป อตถสวณณนา โหต เยวาต ทสสต โหต ฯ ภาวนานเยป เอเสว นโย ฯ ตถา ห วตต เอว ราหโลวาทธาตวภงเคสปต ฯ ภาวนานเยต ภาวนาย นเย ฯ เยน กมมฏานภาวนา อชฌต ตสม ภาวนาวธมหต อตโถ ฯ เอตถาต ธาตกมมฏาเน ฯ ยสมา เยส ตกขป โ นาตตกขป โต อเมส ทวธาน ปคคลาน วเสน อท กมมฏาน ทวธา อาคต ทวธา เทสต ตสมา กมมฏานาภนเวโสป เตส ทวธาว อจฉตพโพต ต ตาว ทสเสต ตกขป สส ภกขโนตอาท อารทธ ฯ โลมา ปวธาตต เอตถ อตสทโท อาทอฏโ ฯ เอว วตถารโต ธาตปรคคโหต เกสา ปวธาต โลมา ปวธาตตอาทนา เอว ทวาจตตาลสาย อากาเรห วตถารโต ธาตกมมฏานปรคคโห ฯ ปป จโตต ทนธโต สณกโต ฯ ย ถทธลกขณนต เกสาทส ย ถทธลกขณ กกขฬภาโว ฯ ย อาพนธนลกขณนตอาทสป เอเสว นโย ฯ เอว มนสกโรโตต วตถ อนามสตวา เอว ลกขณมตตโตว มนสการ ปวตเตนตสส ฯ อสสาต ตกขป สส ฯ กมมฏาน ปากฏ โหตต โยคกมมสส


วสทธมคค สวณณนาย ปวตตฏานภต ตเทว ลกขณ วภต โหต ตสส วา ลกขณสส สฏ อปฏานโต ต อารพภ ปวตตมาน มนสการสงขาต กมมฏาน วภต วสท โหต ตกขป สส อนทรยปาฏววเสน สงขตตรจ- าวโต ฯ สพพโส มนทป สส ภาวนา น อชฌตต อาห นาตตกขป สสาต ฯ เอว มนสกโรโตต วตตนเยน สงเขปโต มนสกโรโต ฯ อนธการ อวภต โหตต อนปฏานโต อนธ วย กโรนต อปากฏ โหต กมมฏานนต โยชนา ฯ ปรมนเยนาต เกสา ปวธาตตอาทนา ปพเพ วตตนเยน ฯ วตถอามสเนน วตถารโต มนสกโรนตสส ปากฏ โหต กมมฏาน นาตตกข- สส อขปปนสนตตาย วตถารรจภาวโต ฯ อทาน ยถาวตต- ตถ อปมาย วภาเวต ยถา ทวส ภกขสตอาท วตต ฯ [๑๕๑] ตตถ เปยยาลมขนต เปยยาลปาลยา มขภต ทวาร- ภต อาทโต วาร วารทวย วา ฯ วตถาเรตวาต อนวเสสโต สชฌายตวา ฯ อภโตโกฏวเสเนวาต ตสส ตสส วารสส อาท- อนตคคหณวเสน ฯ โอฏปรยาหตมตตนต โอฏาน สมผสนมตต ฯ ยถา คนถปรวตตเน ตกขป สส ภกขโน สงเขโป รจจต น วตถาโร อตรสส จ วตถาโร รจจต น สงเขโป เอว ภาวนา- เยปต อปมาสสนทน เวทตพพ ฯ ตสมาต ยสมา ตกขป สส สงเขโป นาตตกขป สส จ วตถาโร สปปาโย ตสมา ฯ ยสมา กมมฏาน อนย ชตกามสส สลวโสธนาทปพพกจจ อจฉตพพ ต


สมาธนทเทส วณณนา สพพาการสมปนน เหฏา วตตเมวาต อธ น อามฏ ฯ ยสมา ปน วปกฏกายสส วปกฏจตตสเสว จ ภาวนา อชฌต น อตรสส ตสมา ตทภย ทสเสนโต รโหคเตน ปฏสลลเนนาต อาห ฯ ตตถ รโหคเตนาต รหส คเตน เอกากนา ภาวนานกลฏาน อปคเตนาต อตโถ ฯ ปฏสลลเนนาต ปฏ ปฏ ปถตตารมมณโต จตต นเสเธตวา กมมฏาเน สลลเนน ตตถ สงกลฏจตเตนาต๑ อตโถ ฯ สกลมป อตตโน รปกาย อาวชชตวาต อทธ ปาทตลา อโธ เกสมตถกา ตรย ตจปรยนต สพพมป อตตโน กรชกาย ธาตวเสน มนสกโรนโต ยสมา จาตมมหาภตโก อย กาโย ตสมา อตถ อมสม กาเย ปวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาตต จตมหาภตวเสน สมนนา- หรตวาต อตโถ ฯ อทาน ตาส ธาตน ลกขณโต อปฏานาการโต จ มนสการวธ ทสเสต โย อมสม กาเยตอาท วตต ฯ ตตถ ถทธภาโวต ลกขณมาห ฯ ถทธตตลกขณา ห ปวธาต ฯ ขรภาโวต อปฏานาการ าเณน คเหตพพาการนต อตโถ ฯ ทรภาโว ลกขณ อาโปธาตยา ปคฆรณสภาวตตา ฯ อาพนธน อปฏานากาโร ฯ อณหภาโว ลกขณ เตโชธาตยา อสมา- สภาวตตา ฯ ปรปาจน อปฏานากาโร ฯ วตถมภน ลกขณ วาโยธาตยา อปตถมภนสภาวตตา ฯ สมทรณ อปฏานากาโร ฯ อปฏานากาโร จ นาม ธาตน สกจจกรณวเสน าณสส วภตากาโร ฯ กสมา ปเนตถ อภยคคหณ ฯ ปคคลชฌาสยโต ฯ ๑. สสลฏจตเตนาต ม เ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เอกจจสส ห ธาตโย มนสกโรนตสส ตา สภาวโต คเหตพพต คจฉนต เอกจจสส สกจจกรณโต ฯ โย รโสต วจจต ตตราย โยค ธาตโย มนสกโรนโต อาทโต ปจเจก สลกขณโต สรสโตป ปรคคณหต ฯ เตนาห โย อมสม กาเย ถทธภาโว วา ขรภาโว วา ฯเปฯ เอว สงขตเตน ธาตโย ปรคคเหตวาต ฯ ตตถ ปรคคเหตวาต ปรคคาหกภเตน าเณน ธาตโย ลกขณโต รสโต วา ปรจฉชช คเหตวา ฯ อย ตาว สงขตตโต ภาวนานเย กมมฏานาภนเวโส ฯ เอว ปน ธาตโย ปรคคเหตวา อตถ อมสม กาเย ปวธาต ถทธภาโว วา ขรภาโว วา อาโปธาต ทรวภาโว วา อาพนธนภาโว วา เตโชธาต อณหภาโว วา ปรปาจนภาโว วา วาโยธาต วตถมภนภาโว วา สมทรณภาโว วาต เอว ลกขณาทห สทธเยว ธาตโย มนสกโรนเตน กาลสตมป กาลสหสสมป ปนปปน อาวชช- ตพพ มนสกาตพพ ตกกาหต วตกกปรยาหต กาตพพ ฯ ตสเสว มนสกโรโต ย ลกขณาทส สปากฏ หตวา อปฏาต ตเทว คเหตวา อตร วสสชเชตวา เตน สทธ ปวธาต อาโปธาตต- อาทนา มนสกาโร ปวตเตตพโพ ฯ เอว มนสกโรนเตน ห อนปพพโต นาตสฆโต นาตสณกโต วกเขปปฏพาหนโต ปณณตต- สมตกกมนโต อนปฏานม จนโต ลกขณโต ตโย จ สตตนตาต อเมห ทสาหากาเรห มนสการโกสลล อนฏาตพพ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา ตตถ อนปพพโตต อนปฏปาฏโต อาจรยสส สนตเก อคคหต- ปฏปาฏโต ฯ สา จ เทสนา ปฏปาฏเยว ฯ เอว อนปพพโต มนสกโรนเตนาป นาตสฆโต มนสกาตพพ ฯ อตสฆโต มนสกโรโต ห อปราปร กมมฏานมนสกาโร นรนตร ปวตตต ฯ กมมฏาน ปน อวภต โหต น วเสส อาวหต ตสมา นาตสฆโต มนสกาตพพ ฯ ยถา จ นาตสฆโต เอว นาตสณกโตป ฯ อตสณกโต มนสกโรโต ห กมมฏาน ปรโยสาน น คจฉต วเสสาธคมสส ปจจโย น โหต ฯ อตสฆ อตสณก จ มคค คจฉนตา ปรสา เอตถ นทสเสตพพา ฯ วกเขปปฏพาหนโตต กมมฏาน วสสชเชตวา พหทธา ปถตตารมมเณ เจตโส วกเขโป ปฏพาหตพโพ ฯ พหทธา วกเขเป ห สต กมมฏานา ปรหายต ปรธสต ฯ เอกปทกมคคคาม ปรโส เจตถ นทสเสตพโพ ฯ ปณณตตสมตกกมนโตต ยา อย ปวธาตต อาทกา ปณณตต ต อตกกมตวา ลกขเณสเอว จตต เปตพพ ฯ เอว ปณณตต วชหตวา กกขฬลกขณาทสเอว มนสการ ปวตเตนตสส ลกขณาน สปากฏาน สวภตาน หตวา อปฏหนต ฯ ตสเสว ปนปปน มนสการวเสน จตต อาเสวน ลภต สพโพ รปกาโย ธาตมตตโต อปฏาต ส โ นสสตโต นชชโว ยนต วย ยนตสตเตน จตตสตเตน อปราปร ปรวตตมาโน ฯ สเจ ปน พหทธาป มนสการ อปสหรต อถสส อาหณฑนตา มนสส- ตรจฉานาทโย สตตาการ วชหตวา ธาตสมหวเสเนว อปฏหนตถ


วสทธมคค สวณณนาย เตห กรยมานา กรยา ธาตมเยน ยนเตน น๑ปวตตยมานา หตวา อปฏาต เตห อชโฌหรยมาน ปานโภชนาทส จ๒ ธาตสงฆาเฏ ปกขปมาโน ธาตสงฆาโฏ วย อปฏาต ฯ อถสส ตถา ลทธา- เสวนมป จตต ยท อจจารทธวรยตาย อทธจจวเสน วา อตลน- วรยตาย โกสชชวเสน วา ภาวนาวธ น โอตเรยย ตทา อธจตต- สตต อนตตรสตภาวสตต โพชฌงคสตตนต อเมส ตส สตเตส อาคตนเยน วรยสมาธโยชนา กาตพพา ฯ เตน วตต ตโย จ สตตนตาต ฯ เอว ปน วรยสมต โยเชตวา ตสมเยว ลกขเณ มนสการ ปวตเตนตสส ยทา สทธาทน อนทรยาน ลทธสมถาน สวสทธาน ปวตตนต ตทา อสสทธยาทน ทรภาเวน สาตสย ถามปปตเตห สตตห พเลห ลทธปตถมภาน วตกกาทน ฌานงคาน ปฏตราน หตวา ปาตภวนต ฯ เตส อชวปจจนกตาย นวรณาน วกขมภตานเยว โหนต สทธ ตเทกฏเห ปาปธมเมห ฯ เอตตาวตา จาเนน อปจารชฌาน สมาธคต โหต ธาตลกขณารมมณ ฯ เตน วตต ปนปปน ปวธาต อาโปธาตต ฯเปฯ อปจารมตโต สมาธ อปปชชตต ฯ ตตถ ธาตมตตโตต วเสสนวตตอฏโ มตตสทโท ฯ เตน ย อโต พาหรกา โลกยมหาชโน จ สตโต ชโวตอาทก วเสส อมสม อตตภาเว อวชชมานมป กปปนามตเตเนว สมาโรเปต ต นวตเตต ฯ เตเนวาห นสสตตโต นชชวโตต ฯ อาวชชตพพนต ๑. อตเรกสทโท ม เ ฯ ๒. ปานโภชนาท สทธ...อต ภเวยย ฯ


สมาธนทเทส วณณนา สมนนาหรตพพ ฯ มนสกาตพพนต ปนปปน ภาวนาวเสน ธาต- มตตโต ธาตลกขณ มนส เปตพพ ฯ ปจจเวกขตพพนต ตเทว ธาตลกขณ ปตปต อเวกขตพพ ภาวนาสทเธน าณจกขนา อปราปร ปจจกขโต ปสสตพพ ฯ ตสเสว วายมมานสสาต ตสส โยคโน เอว วตตปปกาเรน ภาวน อนย ชนตสส ตตถ จ ภาวนา- นโยเค สกกจจการตาย สาตจจการตาย สปปายเสวตาย สมถ- นมตตสลลกขเณน โพชฌงคาน อนปวตตเนน กาเย จ ชวเต จ นรเปกขวตตตาย อนตรา สงโกจ อนาปชชนเตน ภาวน อสสกกา- เปตวา อสโสฬหย อวฏาเนน สมมเทว วายาม ปโยค ปรกกม ปวตเตนตสส ฯ ธาตปปเภทาวภาสนป าปรคคหโตต ปวอาท- ธาตน สภาวลกขณาวภาสเนน อวภาสนกจจาย ภาวนาป าย อาทมชฌปรโยสาเนส อวชหเนน สพพโต คหโต ฯ มหคคตภาว อปปตตตาย อปจารมตโต สขาปปตโต กามาวจรสมาธ อปปชชต ฯ อปจารสมาธต จ รฬหวเสน เวทตพพ ฯ อปปน ห อเปจจ จาร สมาธ อปจารสมาธ ฯ อปปนา เจตถ นตถ ฯ ตาทสสส ปน สมาธสส สมานลกขณตาย เอว วตต ฯ กสมา ปเนตถ อปปนา น โหตต ฯ ตตถ การณมาห สภาวธมมารมมณตตาต ฯ สภาวธมเม ห ตสส คมภรภาวโต อสต ภาวนาวเสเส อปปนาฌาน น อปปชชต ฯ โลกตตร ปน ฌาน วสทธภาวนานกกมวเสน อารปป อารมมณาตกกมภาวนาวเสน อปปนาปปตต โหตต มรณานสสต-


วสทธมคค สวณณนาย นทเทเส วตโตวายมตโถ ฯ [๑๕๒] เอว รปกาเย อวเสเสน จตนน ธาตน ปรคคณหน- วเสน ธาตกมมฏาน ทสเสตวา อทาน ตตถ อฏ อาทน วนพภชชนวเสน สงเขปโตป สตเต อาคต ธาตมนสการวธ ทสเสต อถวา ปนาตอาท อารทธ ฯ ตตถ เย อเม จตตาโร โกฏาสา วตตาต สมพนโธ ฯ ยถาปจจย ตา สนนเวสวสฏา กฏวลล- ตณมตตกาโย อปาทาย ยถา อคารสม า น ตตถ โกจ อคาโร นาม อตถ เอว ยถาปจจย สนนเวสวสฏาน ปวตต- มานาน อฏ นหารมสจมมาน ปฏจจ สรรสม า น เอตถ โกจ อตตา ชโว เกวลนเตห ปรวารตมากาสมตตนต ทสเสต ฯ เทสนา สตตส ตาสทสสนปราต อมมตถ วภาเวนโต นสสตต- ภาวทสสนตถนตอาทมาห ฯ ตตถ อฏ จ ปฏจจาต ปณหกฏ กาทเภท ปฏปาฏยา อสสต หตวา ต อตเรกตสตเภท อฏ อปาทาย ฯ นหาร จาต ตเมว อฏ สงฆาฏ อาพนธตวา ต นวสตปปเภท นหาร ฯ มสนต ตเมว อฏ สงฆาฏ อ ลมปตวา ต นวเปสสตปปเภท มส ฯ จมมนต มจฉตปตตกจฉายาย ฉวยา ส ฉาทต สกลสรร ปรโยนทธตวา ต พหลจมม ปฏจจ อปาทาย ฯ สพพตถ จสทโท สมจจยฏโ ฯ อากาโส ปรวารโตต ยถาภตตปาทาทวเสน ปต กฏ ตสเสว อาพนธวลลอนเลปนมตตกาฉาทนตณนต


สมาธนทเทส วณณนา เอตาน กฏาทน อนโต พห จ ปรวาเรตวา โต อากาโส อคารนเตวว สงขย คจฉต เคหนต ปณณตต ลภต เอวเมว ยถาวตตาน อฏ อาทน อนโต พห จ ปรวาเรตวา โต อากาโส ตาเนว อฏ อาทน อปาทาย รปนเตวว สงขย คจฉต สรรนต โวหาร ลภต ฯ ยถา จ กฏาทน ปฏจจ สงขย คต อคาร โลเก ขตตยเคห พราหมณเคหนต วจจต เอวมทมป ขตตยสรร พราหมณสรรนต โวหรยต ฯ นตเถตถ โกจ สตโต วา ชโว วาต อธปปาโย ฯ เตต เต จตตาโร โกฏาเส วนพภชชตวาต โยชนา ฯ ตนตอนตรานสารนาต อฏ นหารน นหารมสาน มสจมมานนต เตส เตส โกฏาสาน ววรานปาตนา าณสงขาเตน หตเถน ฯ วนพภชชตวาต อเนกกขตต วนเวเธตวา ฯ อถวา ฯ วนพภชชตวาต ปจเจกมป อฏ อาทน อนตรานสารนา าณหตเถน วนพโภค กตวา ฯ เอเตสต สกลมป อตตโน รปกาย จตธา กตวา วภตเตส ยถาวตเตส อฏ อาทส จตส โกฏาเสส ฯ ปรมนเยเนวาต โย อมสม กาเย ถทธภาโว วาตอาทนา ปพเพ วตตนเยเนว ฯ ย ปเนตถ วตตพพ ภาวนาวธาน ต อนตรนเย วตตากาเรเนว เวทตพพ ฯ วตถารโต อาคเต ปน จตธาตววฏาเนต อาเนตวา โยชนา ฯ เอว อทาน วจจมานากาเรเนว เวทตพโพ ภาวนานโย ฯ ทวา- จตตาลสาย อากาเรห ธาตโย อคคณหตวาต กสมา วตต นน


วสทธมคค สวณณนาย อาทโต ทวตตสาการา ธาตโย น โหนตต ฯ วตถสเสน ธาตนเยว อคคเหตพพตตา นาย โทโส ฯ วตตปปกาเรต โคจรคามโต นาตทรนาจจาสนนตาทห ป จห องเคห สมนนาคโตตอาทนา วตตปปกาเร ฯ กตสพพกจเจนาต ปลโพธปจเฉทาทก กต สพพกจจ เอเตนาต กตสพพกจโจ เตนสส สลวโสธนาท ปน กมมฏานา- นคคหณโต ปเคว สทธ โหตต ทสเสต ฯ สสมภารสงเขปโตต สมภรยนต เอเตน พทธโวหาราต สมภาโร ต นมตต ฯ ก ปน ต ปวอาท ฯ เกสาทส ห วสตยา อากาเรส ปวต พทธโวหารา ปวนมตตกา ถทธต อปาทาย ปวตตนโต ฯ ตสมา ตตถ ปวสมภาโร นาม สวเสสาย ตสสา อตถตาย ฯ เกสาทโย สห สมภาเรหต สสมภารา ฯ อาโปโกฏาสาทสป เอเสว นโย ฯ สสมภาราน สงเขโป สสมภารสงเขโป ตโต สสมภารสงเขปโต ภาเวตพพนต โยชนา ฯ สงเขปโต วสตยา ทวาทสส จตส ฉส จ โกฏาเสส ยถากกม ปวอาทกา จตสโส ธาตโย ปรคคเหตวา ธาตววฏาน สสมภารสงเขปโต ภาวนา ฯ เตนาห อธ ภกข วสตยา โกฏาเสสตอาท ฯ สสมภารวภตตโตต สสมภาราน เกสาทน วภาคโต เกสาทเก วสต โกฏาเส ปพเพ วย เอกชฌ อคคเหตวา วภาคโต ปวธาตภาเวน ววฏาปน ฯ อาโปโกฏาสา- ทสป เอเสว นโย ฯ สลกขณสงเขปโตต ลกขยต เอเตนาต ลกขณ ธมมาน สภาโค อธ ปน ถทธตาท ตสมา ถทธ-


สมาธนทเทส วณณนา ลกขณาทวนตตาย สห ลกขเณหต สลกขณา เกสาทโย ทวาจตตาลส อาการา เตส สงเขปโต ฯ อท วตต โหต เกสาทเก วสต โกฏาเส เอกชฌ คเหตวา ตตถ ถทธตาทก จตพพธมป ลกขณ ววฏเปตวา ภาวนา สลกขณสงเขปโต ภาวนา ฯ เอเสว นโย อาโปโกฏาสาทสป ฯ สลกขณวภตตโตต ถทธลกขณาทนา สลกขณาทน เกสาทน วภาคโต เกสาทส ทวาจตตาลสาย อากาเรส ปจเจก ถทธตาทน จตนน จตนน ลกขณาน ววฏาปนวเสน ภาวนา ฯ เอว จตห อากาเรห อททฏ ภาวนานย นททสต กถ สสมภารสงเขปโต ภาเวตตอาท อารทธ ฯ เอตถ จ ยถา ตกขป โ ปคคโล ตกขตาย ปโรปรยตตสภาวโต ตกขนทรย- มทนทรยตาวเสน ทวโธต ตตถ ตกขนทรยสส วเสน สงเขปโต ปมนโย วตโต มทนทรยสส วเสน ทตโย เอว นาตตกข- ป โป ปคคโลต ฯ ตตถ โย วสทนทรโย ปคคโล ตสส วเสน สสมภารสงเขปโต สลกขณสงเขปโต จ ภาวนานโย นททฏโ โย ปน นาตวสทนทรโย ตสส วเสน สสมภารวภตตโต สลกขณ- วภตตโต จ ภาวนานโย นททฏโต เวทตพพ ฯ ตสส เอว ววฏาปยโตเอว ธาตโย ปากฏา โหนต สวเสส ธาตน ปรคคห- ตตตา ฯ ภาวนาวธาน ปเนตถ น เหฏา วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ ยสสาต นาตวสทนทรย ปคคล สนธาย วทต ฯ เอว ภาวยโตต


วสทธมคค สวณณนาย สสมภารสงเขปโต ภาเวนตสส ฯ [๑๕๓] เยน วธนา อคคเหตวา กสโล โหต โส สตตวโธ วธ อคคหโกสลลนต วจจต ฯ ต นพพตต วา าณ ฯ เอว มนสการโกสลลมป เวทตพพ ฯ ทวตตสากาเรต ธาตมนสการวเสน ปรคคหเต เกสาทเก ทวตตสวเธ โกฏาเส ฯ ทวตตสากาเรต จ อท เตชวายโกฏาเสส วณณาทวเสน ววฏานสส อภาวโต วตต ฯ สพพ ตตถ วตตวธาน กาตพพนต วจสา มนสาตอาทนา วตต อคคหโกสลลเทสโต ปฏาย ยาว อนปพพวม จนาทวเสนาต ปท ตาว อาคต สพพ ภาวนาวธาน กาตพพ สมปาเทตพพ ฯ วณณาทวเสนาต วณณสณานทโสกาสปรจเฉทวเสน ฯ อย จ วณณาทวเสน มนสกาโร ธาตปฏกลวณณนมนสการาน สาธารโณ ปพพภาโคต วนพภชชต ธาตมนสการเมว ทสเสต อวสาเน เอว มนสกาโร ปวตเตตพโพต วตต ฯ อ ม อาโภคปจจเวกขณรหตา เอเต ธมมาต เอเต สสกฏาหปลเวนจมม เกสาต เอว โวหรยมานา ภตปาทายธมมา มย เกสา ชาตา มยเมตถ ชาตาต เอว อ ม อาโภค- ปจจเวกขณส า ฯ อมนา การณสส จ ผลสส จ อพยา- ปารตาย ธาตมตตต สนทสเสต ฯ เตน จ อาโภคปจจเวกขณาน เอวเมว อพยาปารตา ทปตาต ทฏพพ ฯ น ห ตาน เตส การณาน จ ตถา ตถา อาภชตวา ปจจเวกขตวา จ อปปชชนต


สมาธนทเทส วณณนา ปจจยภาว วา คจฉนตต ฯ อตต วตตปปการปรามสน ฯ อเจตโนต น เจตโน เจตนารหโต วา ฯ อพยากโตต อพยา- กตราสปรยาปนโน ฯ ส โต อตตส โ ฯ ตโตเอว นสสตโต ฯ ถทธลกขณาทกตาย ถทโธ ฯ ตโตเอว ปวธาตต เอว มนสกาโร ปวตเตตพโพต สมพนโธ ฯ เอว สพพตถ ฯ [๑๕๔] ส คามฏาเนต เอตถ ส คามคคหณ ปรมตถโต เวทกวรหทสสนตถ กายสส ฯ มธกฏ เกต มธกพชาน ฯ เคหถมภาน อาธารภาเวน ปตสลาโย ปาสาณอทกขลกานต อธปเปตา ฯ [๑๕๕] ทคคนธาทภาเว จสส สทสภาวทสสนตถ อลลโค- จมมคคหณ ฯ เยภยเยน มสเปสน พหลตาย มหามตตกคคหณ ฯ กฑฑทารสต ทารกฑฑกาย กฏยา ภตตปาทภเตส กฏเส ฯ [๑๕๖] ปณหกฏ อาทน อาธารภาโว วย โคปผกฏ อาทน อาเธยยภาโวป อสมนนาหารสทโธต ทสสนตถ ปณหกฏ โคปผกฏ อกขปตวา ตนตอาท วตวา ปน สสฏ ควฏ เก ปตฏ ตนตอาท วตต ฯ สนนเวตตคคาทสต เสทตเวตตกฬเรส ฯ [๑๕๗] อรฏ สงฆาโฏ ป ชรสทสตาย อรฏ ป ชรนต วตโต ฯ ตสส อถรภาวทสสนตถ ชณณสนทมานกาย ป ชร นทสสนภาเวน คหต ฯ ยมกมสปณเฑต มสปณฑยคเล ฯ [๑๕๘] กโลมกสส เสตวณณตาย ปโลตกปลเว เตตปโลตก นทสสนภาเวน วตต ฯ เอวเมว น วกกหทยาน สกลสรเร จ มส


วสทธมคค สวณณนาย ชานาตต เอตถ น วกกหทยาน ชานนต มย ปฏจฉนนกโลมเกน ปฏจฉนนานต น สกลสรเร จ มส ชานาต อห ปฏจฉนน- กโลมเกน ปฏจฉนนนต โยเชตพพ ฯ โกฏกมตถกปสสนต กสลสส อพภนตเร มตถกปสส ฯ [๑๕๙] ทวนน ถนาน อนตเรต ทวนน ถนปปเทสาน เวมชเฌ ฯ ถนปปเทโส จ อพภนตรวเสน เวทตพโพ ฯ [๑๖๐] เอกวสต อนตโภเคต เอกวสตยา าเนส โอภคโคภคเค อนตมณฑเล ฯ อามาสเย โต ปรภตตาหาโร อทรยนต อธปเปโตต อาห อทรย อทเร ต อสตปตขายตสายตนต ฯ [๑๖๑] อพทธปตต สสรณโลหต วย กายสมา วย จ กมมชรปปฏพทธวตตกนต อาห อพทธปตต ชวตนทรยปฏพทธ สกลสรร พยาเปตวา ตนต ฯ ปฏพทธตาวจเนน จสส ชวตนทรเย สต สมภวเมว ทเปต ฯ น ชวตนทรยสส วย เอกนตกมมชตนต ทฏพพ ฯ ปตตโกสเกต มหาโกสาตกโกสกสทเส ปตตธาเร ฯ ยสภโตต รสภโต ฯ [๑๖๒] อจฉฏโทกคพภมลาทน ฉฑฑนฏาน จนทนกา ตสส จนทนกาย ฯ ปพพาสโย มนทป าน เกส จเทว โหตต กตวา อสพพสาธารณนต อธปปาเยนาห ปพโพ อนวทโธกาโสต ฯ [๑๖๓] ปตต วยาต อพทธปตต วย ฯ สกลสรรนต ชวตนทรยปฏพทธ สพพ สรรปปเทส ฯ วกกหทยยกนปปผาสาน


สมาธนทเทส วณณนา เตเมนตนต เอตถ ยกน เหฏาภาคปรเณน อตราน เตส อปร โถก โถก ปคฆรเณน เตเมตต ทฏพพ ฯ เหฏา เลฑฑขนธาทน๑

เตมยมาเนต เตมกเตมตพพาน อพยาปารตาสาม นทสสนตถเอว อปมา ทฏพพา น านสาม นทสสนตถ ฯ สนนจตโลหเตน ห เตเมตพพาน เกส จ เหฏา กสสจ อปร ตตา กายคตาสต- นทเทเส ทสสตาต ฯ ยกนสส เหฏาภาคฏาน มย โลหต ตนต น ชานาต วกกาทน อมเห เตมยมาน โลหต ตนต น ชานนตต เอว โยชนา เวทตพพา ฯ [๑๖๔] ปตถนนสเนโหต สนภาว๒ ฆนภาว คตสเนโห ฯ สกลสรเร มสนต โยชนา ฯ ต จ ถลสรร สนธาย วตต ฯ เมทสส สตป ปตถนนตาย ฆนภาเว มสสส วย น ถทธตาต วตต ปตถนนยโสต ฯ เตเนวสส อาโปโกฏาสตา ฯ อทกปณเณส ตรณตาลฏ กปเกสต นาตปรณตาน สชลกาน อคคโต ฉนนาน ตาลสลาฏกาน ววราน สนธาย วตต ฯ [๑๖๕] วสาย อตตโน อาธาเร อภพยาปนมเขน อพยาปารตา- สาม วภาเวตพพนต อาจามคตเตล นทสสตนต ทฏพพ ฯ เขฬปปตตปจจเย อมพลคคมธรคคาทเก ฯ เกสาทส มนสการ ปวตเตตวา เตโชโกฏาเสส ปวตเตตพโพ มนสกาโรต วภตต ปรณาเมตวา โยเชตพพ ฯ [๑๖๖] เยน สนตปปตต เยน กาโย สนตปปต ฯ อย ๑. เลฑฑขณฑาทน ฯ ๒. สนภาว ฯ


วสทธมคค สวณณนาย สนตปปนกจโจ เตโชต ตสส ปรคคณหนากาโรเอว ปจจามฏโ ฯ เยน ชรยตตอาทสป เอเสว นโย ฯ อสสาสปสสาสวเสนาต อนโตปวสนพหนกขมนนาสกวาต- ภาเวน ฯ เอว ปวตตมนสการสสาต อมนา วตตากาเรน สสมภาร- วภตตโต ปวตตกมมฏานมนสการสส ฯ ธาตโย ปากฏา โหนตต วตถารโต ปรคคหตตตา ธาตโย วภตา โหนต ฯ อธาป ภาวนาวธาน เหฏา วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ [๑๖๗] ตตเถวาต เตสเยว วสตยา โกฏาเสส ฯ ปร- ปาจนลกขณ วตถมภนลกขณนต เอตถาป ตตเถวาต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ ปน ตตเถวาต เตสเยว ทวาทสส โกฏาเสสต อตโถ ฯ เอตถ จ เกสาทโกฏาสาน สวคคหตาย ตตถ วชชมานา อาโปธาตอาทโย นหานยจณณาทส อทกาทโย วย สว เยยาต ตตเถว อาพนธนลกขณนตอาท วตต ฯ สนตป- ปนาทเตโชธาตโกฏาเสส วายธาตอาทโย น ตถา สว เยยาต กตวา เตน อวนพภตตนต วตต น ตตเถวาต ฯ ยท เอว วายโกฏาเสส กถ ตตเถวาต ฯ วายโกฏาสาป ห อทธงคมา- วาตาทโย ปณฑากาเรเนว ปรคคเหตพพต อปคจฉนต น ปน สนตาปนาทเตโชโกฏาสาต นาย โทโส ฯ ตตถ เตนาต เตน เตเชน ฯ อวนพภตตนต อวนาภต ฯ ตกลาปคตวเสน วา เอว วตต ฯ เอว ววฏาปยโตต วตตากาเรน สลกขณสงเขปโต


สมาธนทเทส วณณนา ธาตโย ววฏเปนตสส ฯ วตตนเยนาต ตสเสว วายมมานสสาต- อาทนา เหฏา วตตนเยน ฯ เอวมป ภาวยโตต สลกขณสงเขปโต ธาตโย ปรคคเหตวา ภาเวนตสสาป ฯ ปพเพ วตตนเยนาต สสมภารวภตตโต ภาวนาย วตเตน นเยน ฯ [๑๖๘] เอวนต ยถา เกเส เอว สพพโกฏาเสต เอก- จตตาลสเภเท เสสสพพโกฏาเส ฯ เอวเมตถ อฏสฏ ยา ธาต- สตสส ปรคคโห วตโต โหต ฯ ภาวนาวธาน ปเนตถ เหฏา วตตนยเมว ฯ อทาน วจนฏาทมเขนป ธาตส มนสการวธ ทสเสต วจนฏ- โตตอาท วตต ฯ ตตถ วจนฏโตต ยสมา สพพปม กมมฏานสส อคคหณ วจนวเสน โหต วจนทวาเรน ตทตถสส อาทโต คเหตพพโต ตสมา วจนฏโตต ธาตน มนสกาตพพตา วตตา ฯ กลาปโตต วจนฏวเสน วเสสโต สาม โต จ ธาตโย ปรคคเหตวา ตสส ยสมา ตา ปณฑโส ปวตตนต น ปจเจก ตสมา กลาปโตป มนสกาตพพตา วตตา ฯ เต ปน กลาปา ปรมาณปรมาณา โหนตต ตปปรยาปนนาน ปวธาตอาทน เอกสม สรเร ปรเมยยปรจเฉท ทสเสต จณณโต มนสกาตพพตา วตตา ฯ โส ปนาย ตาส จณณโต มนสกาโร สงฆาฏวเสน โหตต นพพชชต สรปเมว ปรคคเหตพพ ทสเสต ลกขณาทโต มนสกาโร


วสทธมคค สวณณนาย วตโต ฯ ลกขณาทโต ธาตโย ปรคคณหนเตน สลกขณวภตตโต กมมฏานาภนเวเส ยสมา ทวาจตตาลสาย โกฏาสาน วเสน ธาตส ปรคคยหมานาส เอตตกา อตสมฏานา เอตตกา จตตาท- สมฏานาต อย วภาโค าตพโพ โหต ตสมา สมฏานโต มนสกาโร วตโต ฯ เอว ปร าตสมฏานานมป ตาส สททา- นสาเรน วนา วเสสสาม ปรคคโห กาตพโพต ทสเสต นานตเต- กตตโต มนสกาโร วตโต ฯ ลกขณวเสสโต วนพภตตรปาป เอตา อนททสตพพฏานตาย ปเทเสน อวนพภตตาต อย วเสโส ปรคคเหตพโพต ทสเสต วนพโภคาวนพโภคโต มนสกาโร วตโต ฯ สตป อวนพโภควตตย กาจเทว กาส จ สภาคา กาจ วสภาคาต อยมป วเสโส ปรคคเหตพโพต ทสเสต สภาควสภาคโต มนสกาโร วตโต ฯ สภาควสภาคาป ธาตโย อชฌตตกา อทสกจจวเสสยตตา พาหรา ตพพปรตาต อย วเสโส ปรคคเหตพโพต ทสเสต อชฌตตก- พาหรวเสสโต มนสกาโร วตโต ฯ สชาตสงคหาทโก ธาตส สงคห- วเสโสป ปรคคณหตพโพต ทสเสต สงคหโต มนสกาโร วตโต ฯ สนธารกาทห ยถาสกกจเจห อ ม ปตถมภภาวโตป ธาตโย ปรคคเหตพพาต ทสเสต ปจจยโต มนสกาโร วตโต ฯ อพยา- ปารนยโต ตา ธาตโย ปรคคเหตพพาต ทสเสต อสมนนาหารโต มนสกาโร วตโต ฯ อตตโน ปจจยธมมวเสสโต ปจจยภาววเสสโต จ ธาตโย ปรคคเหตพพาต ทสเสต ปจจยวภาคโต มนสกาโร


สมาธนทเทส วณณนา วตโตต เอวเมเตส เตรสนน อาการาน ปรคคเห การณ เวทตพพ ฯ อากาเรหต ปกาเรห การเณห วา ฯ ตตถ ปตถฏตตาต ปถตตา ฯ เตน ปถภาวโต ปถวเอว ปวต นรตตนเยน สททตถมาห ฯ ปตถนฏเน วา ปว ปตฏาภาเวน ปตถายต๑ อปตฏตต อตโถ ฯ อปโปตต ปทสส อตโถ เหฏา วตโตเอว ฯ อาปยตต โสสยต ปวยตต ฯ เกจ อย ปนตโถ สสมภาราเป ยชชตต วทนต ฯ ลกขณาเปป ยชชเตว ฯ โสป ห ผรสปาจนวโสสนากาเรน เสสภตตตเยน ปยมาโน๒ วย ปวตตตต ฯ อปปายตต พรเหต ฯ ปรพรหนรสา ห อาโปธาต ฯ เตชยตต นเสต ตกขภาเวน เสสภตตตย อสมาปยตต อตโถ ฯ วายตต สมเรต เทสนตรปปตตเหตภาเวน ภตสงฆาต คเมตต อตโถ ฯ เอว ตาว วเสสโต วจนตถ วตวา อทาน สาม โต วตต อวเสเสน ปนาตอาท วตต ฯ สลกขณธารณโตต ยถา ตตถยปรกปปโต ปกตอตตาต เอวมาทโก สภาวโต นตถ น เอวเมตา เอตา ปน สลกขณ สภาว ธาเรนตต ธาตโย ฯ ทกขฏานโตต ทกขสส วทหนโต ฯ เอตา ห ธาตโย การณภาเวน ววฏ ตา หตวา อยโลหาทธาตโย วย อยโลหาท อเนกปปการ สสารทกข วทหนต ฯ ทกขาธานโตต อนปปกสส ทกขสส วธาน- มตตโต อวสวตตนโต ฯ ต วา ทกข เอตาห การณภตาห สตเตห อนวธยต ตถาวหต จ ต เอตาเสวว ธยต ปยตต เอว ทกขา- ๑. ปฏนฏเน...ปกขายตตป อ ตถ ทสสต ฯ ๒. ปวยมาโนต ม เ


วสทธมคค สวณณนาย ธานโต ธาตโย ฯ อปจ นชชวฏโ ธาตฏโต วตโตวายมตโถ ฯ ตถาห ภควา ฉธาตโร อย ภกข ปรโสตอาทส๑ชวส า- สมหนนตถ ธาตเทสน อกาสต ฯ อต วจนฏมเขนป อสาธารณโต สาธารณโต จ ธาตน สรสลกขณเมว วภาวยตต อาห เอว วเสสสาม วเสน วจนฏโต มนสกาตพพาต ฯ มนสกาโร ปน วจนฏมเขน ธาตโย ปรคคเหตวา ตสส เหฏา วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ อากาเรหต ปกาเรห ฯ อถวา ฯ อากรยนต ทสสนต เอตถ ธาตโยต อาการา โกฏาสา ฯ อฏธมมสโมธานาต ยถา- วตตาน ปจจยวเสเสน วสฏรปาน วณณาทน อฏนน ธมมาน สมาวธานโต สนนเวสวเสสวเสน สหาวฏานโต ฯ ต อปาทาย เกสาต สมมต สม ามตต โหต ฯ เตสเยว วนพโภคาต เตสเยว วณณาทน วนพภชชนโต ฯ ยถา ห วณณาทโย อฏ ธมมา ป าย วนพภชชมานา อ ม พยตเรเกน ปรมตถโต อปลพภนต น เอว วณณาทพยตเรเกน ปรมตถโต เกสา อปลพภนต ตสมา เย จ ธมเม สมทเต อปาทาย เกสาต สมมต เตส วส วส กเตส นตถ เกสาต สมมต โวหารมตตนต อตโถ ฯ อฏ- ธมมกลาปมตตเมวาต อท เกสป ตตยา อปาทายภเต วณณาทเก เอกตเตน คเหตวา วตต น เตส อฏธมมมตตภาวโต ฯ ๑. ม. อ. ๓๙๘ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา กมมสมฏาเน เกสาทเก เกเสส ตาว เกสมล เอว โลมาทสป ยถารห เวทตพพ ฯ ทสธมมกลาโปปต เอตถ อสตาทปรปาจโก เตโชโกฏาโส นวธมมกลาโปปต วตตพโพ ฯ ยทเม เกสาท- โกฏาสา ยถารห อฏนวทสธมมสมหภตา อถ กสมา ปว- อาทธาตมตตโต มนสกรยนตต อาห อสสทวเสน ปนาตอาท ฯ ยสมา อย ธาตมนสกาโร ยาวเทว สตตส าสมคฆาฏนตโถ ธมมวนพโภโค จ สาตสย สตตส าสมคฆาฏาย สวตตต ตสมา โกฏาเสส เอว ธมมวภาโค เวทตพโพ ฯ เอตถ ห อทรย กรส ปพโพ มตต จ อตสมฏานา อสตาทปรปาจกเตโช กมมสมฏาโน อสสาสปสสาสวาโต จตต- สมฏาโนต ฉ เอกสมฏานา เสโท อสส เขโฬ สงฆาณกาต จตตาโร อตจตตวเสน ทวสมฏานา เสสา ทวตตส จตสมฏานา เตส อสตาทปรปาจเก เตโชโกฏาเส เอโก กลาโป ชวตนวโก อ เส เอกสมฏาเนส อตสมฏาโน จตตสมฏาโน วา เอเกโก อฏโก ทวสมฏาเนส อตจตตวเสน เทว เทว อฏกา จต- สมฏาเนส อตจตตาหารสมฏานา ตโย ตโย อฏกา อตจตต- สมฏาเนส สททนวกา อฏส เตโชวายโกฏาเสส อฏ ชวต- นวกา เสเสส จตวสตยา โกฏาเสส กายภาวทสกทวยสหตา จกขาทส เตส มสโกฏาเสส จกขโสตฆานชวหาวตถทสกสหตา วาต ปรปณณายตนเก รปกาเย เภท อนามสตวา เอกตตวเสน


วสทธมคค สวณณนาย คยหมานา สตตจตตาลสาธกสตรปกลาปา รปวภาคโต สาธก ทยฑฒ รปสหสส โหต ฯ โกฏาสาน ปน อวยววภาเคน ตทวยวกลาปาน เภเท คยหมาเน รปธมมาน อสงเขยยเภทตา เวทตพพา ฯ เอว ธมมวภาคโต อเนกเภทภนนาป อเม ทวาจตตาลส โกฏาสา อสสทคคหเณน จตธาตวเสเนว ววฏเปตพพา ฯ เตนาห อสสท- วเสน ปน ฯเปฯ มนสกาตพพาต ฯ ตตถ มนสการวธ วตตน- เยเนว เวทตพโพ ฯ [๑๖๙] มชฌเมน ปมาเณนาต อาโรหปรณาเหห มชฌเม สรเร ลพภมาเนน มชฌเมน ปมาเณน ฯ ปรคคยหมานาต ป าย ปรตกเกตวา คยหมานา ฯ ปรมาณเภทส จณณาต เอตถ ยถา องคลสส อฏโม ภาโค ยโว ยวสส อฏโม ภาโค โอกา โอกาย อฏโม ภาโค ลกขา ลกขาย อฏโม ภาโค รถเรณ รถเรณสส อฏโม ภาโค ตชชาร ตชชารยา อฏโม ภาโค อณ เอว อณโน อฏโม ภาโค ปรมาณ นามาต เกจ ฯ อฏ- กถาย ปน สตตธ มาสปปมาณ เอก องคล สตตโอกปปมาโณ เอโก ธ มาโส สตตลกขาปปมาณา เอกา โอกา ฉตตสรถ- เรณปปมาณา เอกา ลกขา ฉตตสตชชารปปมาโณ เอโก รถเรณ ฉตตสอณปปมาณา เอกา ตชชาร ฉตตสปรมาณปปมาโณ เอโก อณต วตต ฯ ตสมา อณโน ฉตตสตมภาคมตโต ปรมาณ นาม อากาสโกฏาสโก มสจกขสส อโคจโร ทพพจกขสเสว


สมาธนทเทส วณณนา โคจรภโต ต สนธายาห ปรมาณเภทส จณณาต ฯ ยถา- วตตปรมาณปปเภเทน จณณวจณณภตา ฯ สขมรชภตาต ตโตเยว อตวย สขมรชภาว คตา ฯ โทณมตตา สยาต โสฬสนาฬมตตา ฯ อธาป มชฌเมน ปมาเณนาต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ เตน ปกตยา จตมฏ ก กฑว จตกฑว นาฬ ตาย นาฬยา โสฬส นาฬโย โทณ ต ปน มคธนาฬยา ทวาทส นาฬโย โหนตต วทนต ฯ สงคหตาต ยถา น วปปกรต เอว อาพนธนวเสน สมปณเฑตวา คหตา ฯ อนปาลตาต ยถา ปคฆรณสภาวาย อาโปธาตยา วเสน กลนนภาว ปจฉลภาว วา นาปชชต เอว อนรกขตา ฯ วตถมภตาต สงฆาตวายนา อตวย วตถมภน ปาปตา ฯ น วกรต น วทธสตต สขมรชภตาป ปวธาต อาพนธนปร- ปาจนสมทรณกจจาห อาโปเตโชวาโยธาตห ลทธปจจยา สเนเหน เตมตา เตชสา ปรปกกา วายนา วตถมภน ปาปตา ปฏจณณา วย น อโตจโตจ วกรต น วทธสต อถโข ปณฑตา ฆนภตา หตวา นานปปกาเรน คเหตพพต อาปชชต ฯ เตนาห อวกรยมานาต อาท ฯ ตตถ วกปปนต วภาค ฯ ยทป เตโชวายธาตโยป สวคคหา รปธมมภาวโต ยาทโส ปน ฆนสภาโว ปวอาโปธาตส ลพภต น ตาทโส เตโชวายธาตส ลพภตต เมยยภาวาภาวโต ตตถ จณณเภโท น อทธโฏ ฯ ตถาห สสมภารเตโชวายสป เมยยภาโว น ลพภเตว ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ยสคตาต ยสภาว ทรวภาว คตา ฯ ตโตเอว อาพนธนาการ- ภตา ฯ น ปคฆรตต น โอคฬต ฯ น ปรสสวตต น วสสนทต ฯ ปณตปณตภาว ทสเสตต อาโปธาตยา พรหนรสตาย วตต ฯ อสมาการภตาต เอเตน กาเย ปากตกอสมาป คหณสงขาตาย ตสสาเยว เตโชธาตยา วเสน โหตต ทสเสต ฯ ปรปาเจตต สนเตเชต ฯ สา ห ยถาภตตสส อาหารสส สมมา ปรณามเนน รสาทสมปตตยา เหตภาว คจฉนต อม กาย ปรปาเจต สนเตเชตต วจจต ฯ เตเนวาห น ปตภาว ทสเสตต ฯ กมมปนสสยาย จตตปปสาทเหตตาย จ สรเร วณณสมปทาย เตโชธาต วเสส- ปจจโย ปเคว อตอาหารสมฏานาย รปสมปตตยา ยถาวตต- เตโชธาตต อาห วณณสมปตต จสส อาวหตต ฯ สมทรณ- วตถมภนลกขณาต เอตถ สมทรณ อนเปลลน วโสสนนต เกจ ฯ วตถมภน เสสภตตตยสส ถมภตตตาปาทน อปปฬนนต เอเก ฯ ตายาต วตถมภนลกขณาย วาโยธาตยา ฯ อปรายาต สมทรณ- ลกขณาย ฯ สา ห เปลลนสภาวา ฯ เตนาห สมพภาหโตต ฯ สมพภาหน จ รปกลาปสส เทสนตรปปตตยา เหตภาโว อวฆฏฏน อาสนนตรปปตตยา ฯ ลาเฬตต ปรวตเตต ฯ อทาน ยทตถ จณณโต มนสกาโร อาคโต ต นคมนวเสน ทสเสต เอวเมตนต- อาท วตต ฯ ตตถ ธาตยนตนต สตเตน วย ยนตรปก อสตป กตตภเต อตตน จตตวเสน ธาตมย ยนต ปวตตต ฯ อธาป


สมาธนทเทส วณณนา มนสการวธ วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ [๑๗๐] ยทป จตนน ธาตน ลกขณาทโย เหฏา ตตถ ตตถ วตตาเอว ตถาป เต อนวเสสโต ทสเสตวา วส กมมฏานปรคคหวธ ทสเสต ลกขณาทโตตอาท อารทธ ฯ ตตถ ลกขยต เอเตนาต ลกขณ ฯ กกขฬตต ลกขณเมตสสาต กกขฬตตลกขณา ฯ นน จ กกขฬตตเมว ปวธาตต ฯ สจจเมต ฯ ตถาป ว าตาว าต- สททตถตาวเสน อภนเนป ธมเม กปปนาสทเธน เภเทน เอว นทเทโส กโต เอว ห อตถวเสสาวโพโธ โหตต ฯ อถวา ฯ ลกขยตต ลกขณ กกขฬตต หตวา ลกขยมานา ธาต กกขฬตตลกขณาต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ เสสาสป เอเสว นโย ฯ ปตฏาน- รสาต สหชาตธมมาน ปตฏาภาวกจจา ฯ ตโตเอว เนส สมปฏจ- ฉนากาเรน าณสส ปจจปตฏตต สมปฏจฉนปจจปฏานา ฯ ปทฏาน ปเนตถ อ ธมมตาย น อทธฏ สาธารณภาค- สพภาวโต วา ทรการณ วย ฯ ยถา วา ธมมทเทสวาร- วณณนาทส รสาทนา อ เส ปจจยภาว ทสเสตวา ปจจย- วนตตาทสสนตถ ปทฏาน อทธฏ น เอวมธ ฯ อธ ปน ธาตน อน สาธารณวเสสวภาวนปราย โจทนาย อ ธมมภต ปทฏาน น อทธฏนต ทฏพพ ฯ พรหนรสาต สหชาตธมมาน วฑฒนกจจา ฯ ตถาห สา เนส ปณตภาว ทสเสตต วจจต ฯ สงคหปจจ- ปฏานาต พาหรอทก วย นหานยจณณสส สหชาตธมมาน


วสทธมคค สวณณนาย สงคหนปจจปฏานา ฯ มททวานปปทานปจจปฏานาต พาหรคค วย ชตโลหาทน สหชาตธมมาน มทภาวานปปทานปจจปฏานา ฯ อภนหาโร ภตสงฆาตสส เทสนตรปปตตยา เหตภาโว นหรณ วา พชโต องกรสส วย ฯ อตสมฏานาว กมมาทวเสน อนปปตตโต ฯ อตจตต- สมฏานา กทาจ อตโต กทาจ จตตโต อปปชชนโต ฯ อวเสสาต วตตาวเสสา เกสาทโย จตวสต อาทโต ตโย เตโชโกฏาสา ป จ วาโยโกฏาสา จาต ทวตตส ฯ สพเพปต เต สพเพป กมมาทวเสน อปปชชนโต จตสมฏานา ฯ เกสาทนมป ห มสโต อวมตตภาโค กมมาหารจตตสมฏาโน โหตต ฯ นานตเตกตตโตต วเสสสาม โต ฯ ธมมาน ห อ - ม วสทสตา นานตต ฯ สมานตา เอกตต ฯ สพพาสมปต จตนนมป ฯ สลกขณาทโตต สก ลกขณ สลกขณ ตโต สลกขณาทโต ฯ อาทสทเทน รสปจจปฏานาน วย มทสณห- ผรสภาวาทนมป สงคโห ทฏพโพ ฯ กมมสมฏานาทวเสน จ นานตตภตานนต กสมา วตต นน กมมสมฏานาทวเสน จตนน ธาตน เอกตต โหต สาธารณตตาต ฯ น อ าเอว ธาตโย กมมสมฏานา อ า อตอาทสมฏานาตอาทก เภท สนธาย ตถา วจนโต ฯ เอตาส ธาตน ฯ รปปนลกขณ รปปนสภาว ฯ ก ปเนต รปปน นาม ฯ ยา สตาทวโรธปจจยสนนปาเต วสทสปปตต ตสม


สมาธนทเทส วณณนา วา สต โย วชชมานสเสว วสทสปปตตยา เหตภาโว ต รปปน ฯ อนตตตตาต อปรจจชนโต ฯ [๑๗๑] มหนตปาตภาโว เจตถ สสมภารธาตวเสน เวทตพโพ ฯ ตถา มหาวการตา มหาภตสาม ลกขณธาตวเสน เวทตพพา มหา- ปรหารตา มหตตวชชมานตา จ อภยวเสนาต ภตสททาเปกขาย เอตานต นปปสกนทเทโส ฯ มหนตาน ปาตภตาน อเนกสตสหสส- รปกลาปสงฆาตตาย สมหวเสน สนตตวเสน จ อปรมตปรมาณาน อเนกโยชนายามวตถาราน จ อปปชชนโต ฯ จตตาร นหตานต จตตาร ทสสหสสาน ฯ เทวทานวาทน ตคาวตาทสรรวเสน มหนตาน ปาตภตาน ฯ ตตถาย วจนตโถ มหนตาน ภตาน ชาตาน นพพตตานต มหาภตานต ฯ อเนกภตวเสสทสสเนน อเนกพภตทสสเนน จ อเนกจฉรย- ทสสนวเสน มหนโต อพภโต มหนตาน วา อภตาน เอตถาต มหาภโต มายากาโร ฯ ยกขาทโย ชาตวเสเนว มหนตา ภตาต มหาภตา ฯ นรฬโห วา อย เตส มหาภตสทโท ทฏพโพ ฯ ปวอาทโย ปน ว จกตาย อนททสตพพฏานตาย จ มหาภตา วย มหาภตา ฯ ภตสททสส อภยลงคตาย นปปสกตา กตา ฯ ตตถ ว จกตา สย อนลาทสภาวาน หตวา นลาทสภาวสส อปฏาปน อนตถปรสาทสภาวาเนว จ หตวา อตถปรสาทอาการสส อปฏา- ปน ฯ ตถา อ ม สส อนโต พห จ อฏ ตานเยว อ ม


วสทธมคค สวณณนาย นสสาย อวฏานโต อนททสตพพฏานตา ฯ ยท ห อมา ธาตโย อ ม สส อนโต ตา น สกจจกรา สย อ - ม านปปเวสโต ฯ อถ พห ตา วนพภตตา สย ฯ ตถา สต อวนพภตตา วา โทหาเยยย๑ ฯ ตสมา น นททสตพพฏานา ฯ เอว สนเตป ปตฏานาทนา ยถาสก กจจวเสเสน เสสาน ตณณ ตณณ อปการกา โหนต ฯ เยน สหชาตาทนา ปจจเยน ปจจยา โหนต เตนาห น จ อ ม นสสาย น ตฏนตต ฯ มนาเปหต มโนหเรห จาตรยวนเตห ฯ วณณสณานนกเขเปหต กาฬสามตาทวณเณห ปถลววรกสตาทสณาเนห หตถภมกาทวกเข- เปห จ ฯ สรสลกขณนต สภาวภตลกขณ สกจจก วา สภาว ฯ [๑๗๒] มหาปรหารโตต เอตถ วจนตถ วทนโต อาห มหนเตห ฯเปฯ ภตาน ฯ มหาปรหาราน วา ภตานต ฯ ตตถ ปจฉมตเถ ปรมปเท อตตรปทสส ปรหารสททสส โลป กตวา มหาภตานต วตต ฯ ตถาหต ตโตเอว วการสส มหนตตตาเอวาต ต วการ ทสเสต ภมโตตอาท วตต ฯ ตตถ อจจมโตต อคคสส ฯ โกฏสตสหสส เอก โกฏสต- สหสเสก จกกวาฬนต ต สพพ อาณากเขตตภาเวน เอก กตวา วทต ฯ วลยตต วปตตกรเมฆาภวฏเน ขารทเกน ลวณ วย วลย คจฉต วทธสต ฯ กปปเตนาต ขภเตน ฯ วกรตต วธมต วทธสต ฯ อนปาทนเนส วการมหตต ทสเสตวา อปาทนเนส ทสเสนโต ๑. อวนพภตตาต วาโท หาเยยยาต ม เ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา ปตถทโธตอาทมาห ฯ ตตถ กฏมเขน วาต วาสทโท อปมฏโ ฯ ยถา กฏมเขน สปเปน ฑฏโ ปตถทโธ โหต เอว ปว- ธาตปปโกเปน โส กาโย กฏมเขว โหต กฏมขมขคโต วย ปตถทโธ โหตต อตโถ ฯ อถวา ฯ วาสทโท อวธารณฏโ ฯ โส ปวธาตปปโกเปน วาต เอว อาเนตวา สมพนธตพโพ ฯ อย เหตถ อตโถ กฏมเขน ฑฏโป กาโย ปวธาตปปโกเปเนว ปตถทโธ โหต ตสมา ปวธาตยา อวยตโต โส กาโย สพพทา กฏมขมขคโต วย โหตต ฯ วาสทโท วา อนยมฏโ ฯ ตตรายมตโถ กฏมเขน ฑฏโ กาโย ปตถทโธ โหต วา น วา มนตาคทวเสน ปวธาตปปโกเปน ปน มนตาคทรหโต โส กาโย กฏมขมขคโต วย โหต เอกนตปตถทโธต ฯ ปตโกต กฏ โต ฯ สนตตโตต สพพโส ตตโต สมปปนนทาโห ฯ ส ฉนโนต สมนตโต ฉนโน ปรมาณเภทส จณโณ อายสมโต อปเสนตเถรสส สรร วย๑ ฯ มหาวการาน ภตานต มหาวการวนตาน ภตาน ฯ มหาภตานต ปรมปเท อตตรปทโลเปน นทเทโส ทฏพโพ ฯ ปวต- อาทนา สพพโลกสส ปากฏานป วปลลาส ม จตวา ยถาสภาวโต ปรคคณหเน มหนเตน วายาเมน วนา น ปรคคณหนตต ทพพ - เยยสภาวตตา มหนตานต วจจนต ฯ ตาน ห สว เยยาน ฯ มหนตานต มนตวา โต เตส ทปปรคคหตต ทสวา อโห มหนตาน เอตานต ชานาตต ฯ มหาภเตกเทสตาทห วา การเณห ๑. ส. สฬายตน. ๔๘ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย มหาภตาน ฯ เอตา ห ธาตโย มหาภเตกเทสโต มหาภตสม โต มหาภตสนนสสยโต มหาภตภาวโต มหาภตปรโยสานโต จาต อเมหป การเณห มหาภตานต วจจนต ฯ [๑๗๓] ตตถ มหาภเตกเทสโตต ภตมทนต ภกขเว สมน- ปสสถาตอาทส๑ ห อวเสเสน ขนธป จก ภตนต วจจต ฯ ตตถ ยทท กามภเว รปภเว ป จโวการภเว เอกจเจ ส ภเว ปวตต ขนธป จก ต มหาวสยตาย มหาภตนต วตตพพต อรหต ฯ ปวอาทโย ปน จตสโส ธาตโย ตสส มหาภตสส เอกเทสภตา มหาภตาต วจจนต ฯ สมทาเยส ห ปวตตา โวหารา อวยเวสป ทสสนต ยถา สมทโท ทฏโ ปโฏ ทฑโฒต จ ฯ มหาภตสม โตต ตทธนวตตตาย ภวนต เอตถ อปาทารปานต ภตาน ปวอาทโย จตสโส ธาตโย ฯ สา ปนายเมตาส ภตสม า อน ตถวตตตาย อปาทารปาน อวปรตตตา โลกสส เจตา พหปการา จกขสมททาทน นสสยภตา จาต มหนตาน ภตานต สม ายส ฯ มหาภตสนนสสยโตต มหนตาน มหานภาวาน มหาสมมตมนธาตปปภตน ร สกกาทน เทวาน เวปจตตอาทน อสราน มหาพรหมาทน พรหมาน คณโต วา มหนตาน พทธาน ปจเจกพทธาน สาวกาน อปาทายปาทาย วา สพเพสมป ภตาน สตตาน นสสยภตตาย มหนตา ภตา เอเตสต มหาภตา จาตมมหาภตโก ห เนส กาโยต ฯ ๑. ม. ม. ๔๗๘ ฯ ปาลยมปน ปสสถาต ทสสต ฯ


สมาธนทเทส วณณนา มหาภตภาวโตต พหภตภาวโต ฯ อย ห มหาสทโท มหาชโน สนนปตโตตอาทส พหภาเว ทสสต ฯ ปวอาทโย จ ธาตโย เอกสมมป อตตภาเว อปรเมยยปปเภทา ปวตตนต ฯ ตสมา มหนตา พห อเนกสตสหสสปปเภทา ภตาต มหาภตา ฯ มหาภตปรโยสานโตต มหาภตสส วเสน ปรโยสาเน ปวตตโต ฯ กาโล ฆสต ภตาน สพพาเนว สหตตนา โย จ กาลฆโส ภโต ส ภโต ปจน ปจต๑

ห เอวมาทส ขณาสโว ภโตต วตโต ฯ โส ห อจฉนน- ภวเนตตกตาย อายต อปปฏสนธกตตา เอกนตโต ภโตต วจจต น อตเร ภวสสตต โวหาร อนตตตตา ฯ ภโตเอว อธ ปชาวเสน มหาภโตต วตโต ยถา มหาขณาสโว มหาโมคคลลาโนต จ ฯ อมาส จธาตน อนาทมต สสาเร ปพนธวเสน ปวตตมานาน ยถาวตตสส มหาภตสเสว สนตาเน ปรโยสานปปตต นา ตร ฯ ตสมา มหาภเต ภตา ปรโยสาน ปตตาต มหาภตา ปรมปเท ภตสททสส โลป กตวา ฯ เอวเมตา ธาตโย มหาภเตกเทสตาทห มหาภตาต เวทตพพา ฯ ปวอาทน กกขฬปคฆรณาทวเสสลกขณสมงคตา อปรจจตตธาต- ลกขณานเยวาต อาห ธาตลกขณ อนตตตตาต ฯ น ห สาม - ปรจจาเคน วเสโส วเสสนรเปกข วา สาม ปวตตต ฯ ตถาห วทนต ๑. ชา. ทก. ๓๔๗ ฯ ปาลยมปน ส ภตปจนนต ทสสต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตมตถาเปกขโต เภท สสาม ชหาต โน คณหาต สสยปปาทา สเมเวกตถก ทวยนต ฯ สลกขณธารเณเนวาต เยน สลกขณธารเณน ธาตโยต วจจนต เตเนว ธมมาตป วจจนต อภยถาป นสสตตนชชวตายเอว วภา- วนโต ฯ เตเนวาห ฉธาตโรย ภกข ปรโส๑ ธมเมส ธมมานปสส วหรตต๒ จ ฯ อนรปาน ขณโต รปาน ขณสส นาตอตตรตายาห อตตโน ขณานรปนต ฯ ธารเณนาต ธารเณน วตตเนนาต อตโถ ฯ ขยฏเนาต ขยภงคตาย ฯ ภยฏเนาต อทยวยปฏปฬนาทนา สปปฏภยตาย ฯ อสารกฏเนาต อตตสารวรเหน ฯ สหปปนนาว เอตาต เอตา จตสโส ธาตโย สห อปปนนาว สห ปวตตมานาว สมานกาเล ลพภมานาป อวกสโต สพพ- ปรยนตเม อตจตตาหารสมฏาเนส สทธฏเก กมมเชส ชวตนวเกต เอเกกสม สทธฏกาทกลาเปป ปเทเสน อวนพภตตา วส วส อนททสตพพฏานตาย ฯ ยตถ ห ตสสนน ธาตน ปตฏานวเสน ปว ตตเถว ตสสา อาพนธนปรปาจนสมทรณวเสน อตรา ฯ เอเสว นโย เสสาสป ฯ [๑๗๔] ปรมา เทว ครกตตา สภาคา อ ม นต อธปปาโย ฯ เอตถ จ นน ปวยาป ลหภาโว อตถ ฯ ตถา ห สา กกขฬ มทก สณห ผรส ครก ลหกนต นททฏา ฯ ๑. ม. อ. ๔๓๖ ฯ ๒. ม. ม. ๑๐๓ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา อาเปป ลหภาโว ลพภเตวาต ฯ น นปปรยายครภาวสส อธปเปตตตา ฯ ครภาโวเอว ห ปวธาตยา ครตร อปาทาย ลหภาโวต ปรยาเยน วตโต สตภาโว วย เตโชธาตยา ฯ ยท เอว รปสส ลหตาต กถ ฯ อยมป วตตนยาเอว ลหตาการ อปาทาย ลพภนโต ฯ น ห ปรจเฉทวการลกขณาน ปรมตถโต ลพภนต นปผนนรปาน อวฏาวเสสภาวโต ฯ ตสมา ปรมตถสทธ ครภาว สนธาย วตต ปรมา เทว ครกตตา สภาคาต ฯ ตถาต ปเทน สภาคาต อมมตถ อปสหรต ฯ เทวต ปน อท ยถา ปรมาต เอตถ เอว ปจฉมาต เอตถาป อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ วสภาคา ครกลหกภาวโตต อธปปาโย ฯ ยถา จ ครกลหกภาเวห เอวเมว สภาเวหป สภาควสภาคตา โยเชตพพา ฯ อชฌตตกา เหฏา วตตอชฌตตกา สตตสนตานปรยาปนนาต อตโถ ฯ ว าณวตถว ตตอนทรยานนต จกขาทน ฉนน ว าณวตถน ทวนน ว ตตน อตถปรสนทรยชวตนทรยาน จ ฯ เย ปน ว าณวตถต หทยวตถ คหตนต วทนต เตส อนทรยคคหเณน อฏนนมป รปนทรยาน คหณ เวทตพพ ฯ วตตวปรตปปการาต อท พาหราน ธาตน ยถา สพพโส ว าณวตถน ว ตตอนทรยาน อนสสยตา จ อรยาปถวรโห จ วตตวปรยาโย เอว จตสมฏานตาปต กตวา วตต น ลกขณ- รปสส วย กโตจป สมฏานสส อภาวโต ฯ อตสมฏานตาย


วสทธมคค สวณณนาย ตาส ลหกาทนสสยตาป อชฌตตกาน ธาตน วตตพพา น วา วตตพพา ฯ ว ตตคคหณ ห ลกขณนต ฯ อตราหต อาโปเตโชวายธาตห ฯ เอกสงคหาต สชาตสงคเหน เอกสงคหา ฯ สมานชาตน ห สงคโห สชาตสงคโห ฯ เตนาห สมฏานนานตตาภาวโตต ฯ ตณณ มหาภตาน ปตฏา หตวา ปจจโย โหตต เยห มหาภเตห สมปณฑนวเสน สงคหตา ปรปาจนวเสน อนปาลตา สมทรณวเสน วตถมภตา จ เตส อตตนา สหชาตาน ตณณ มหาภตาน ปตฏา หตวา ตโตเอว สนธารณวเสน อวสสโย โหต วตตนเยน วา ปตฏา หตวา สหชาตาทวเสน ปจจโย โหตต ฯ เอส นโย เสสาสป ฯ ยทป อ ม อาโภค- ปจจเวกขณรหตา เอเต ธมมาต เหฏา ธาตน อสมนนาหารตา ทสสตาเอว ตถาป อมนาว นเยน วส กมมฏานปรคคโห กาตพโพต ทสเสนโต ปวธาต เจตถาตอาทมาห ฯ ตตถ ปวธาต เจตถาต จสทโท สมปณฑนฏโ ฯ เตน อยมป เอโก มนสการปปกาโรต ทเปต ฯ เอตถาต เอตาส ธาตส ฯ อห ปวธาตต วา ปจจโย โหมต วา น ชานาตต อตตน วย อตตโน กจเจว อาโภคาภาว ทสเสตวา อปการกสส วย อปกต- ตพพานมป อาโภคาภาว ทสเสต อตรานปตอาท วตต ฯ สพพตถาต สพพาส ธาตส ตตถาป อตตกจจปกตตพพเภเทส สพเพส ฯ


สมาธนทเทส วณณนา [๑๗๕] ปจจยวภาคโตต ปจจยธมมวภาคโต เจว ปจจย ภาววภาคโต จ ฯ ปจจยโตต ห อมนา ปวอาทน อ า- สาธารโณ ปตฏาภาวาทนา เสสภตตตยสส ปจจยภาโว วตโต อธ ปน เยห ธมเมห ปวอาทน อปปตต เตส ปวอาทน จ อนวเสสโต ปจจยภาววภาโค วจจตต อย อเมส ทวนน อาการาน วเสโส ฯ กมมนต กสลากสล รปปปาทก กมม ฯ จตตนต ยก จ รปปปาทก จตต ฯ อาหาโรต อชฌตตโก รปปปาทโก อาหาโร ฯ อตต โยโกจ อต ฯ อตถโต เตโชธาต ฯ กมมเมวาต อวธารณ สมฏานสงกราภาวทสสนตถ ฯ เตน อกมมชานมป เกส จ กมมสส ปรยายปจจยภาโว ทปโต โหต ฯ ตถาห วกขต กมมปจจยจตตสมฏานนตอาท ฯ นน จ กมมสมฏานาน กมมโต อ เนป ปจจเยน ภวตพพนต ฯ ภวตพพ ฯ โส ปน กมมคตโกวาต ปฏโยคนวตตนตถ อวธารณ กต ฯ เตนาห น จตตาทโยต ฯ จตตาทสมฏานานนต เอตถาป อยมตโถ ยถารห วตตพโพ ฯ อตเรต จตตาทโต อ เ ฯ ชนกปจจโยต สมฏานปกต สนธาย วตต ฯ ปจจโย ปน กมมปจจโยว ฯ วตต ห กสลากสลา เจตนา วปากาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน กมมปจจเยน ปจจโยต ฯ เสสานนต จตตาทสมฏานาน ฯ ปรยายโต อปนสสยปจจโย โหตต ปฏาเน อรปานเยว อปนสสยปจจยสส อาคตตตา นปปรยาเยน รปธมมาน อปนสสยปจจโย นตถ สตเต


วสทธมคค สวณณนาย ปน ปคคล อปนสสาย วนสณฑ อปนสสายาต วจนโต สตตนตก- ปรยาเยน วนา อภาโว อปนสสยปจจโยต เวทตพโพ ฯ จตต ชนกปจจโย โหตต สหชาตนสสยาหาราทวเสน ปจจโย โหนต จตต สมฏาปกต อปาทาย ชนกปจจโย โหตต วตต ฯ อาหารอตสป เอเสว นโย ฯ เอว กมมาทน ปจจยธมมาน วเสน ธาตส ปจจยวภาค ทสเสตวา อทาน ต สมฏานาน ธาตนมป วเสน ปจจยวภาค ทสเสนโต ปม ตาว กมมสมฏาน มหาภตนตอาทนา อทท- สตวา ปน ตตถ กมมสมฏานา ปวธาตตอาทนา นททสต ฯ ตตถ กมมสมฏานา ปวธาตต กมมสมฏาน มหาภตนต เอตถ สาม โต วตตา กมมชปวธาต ฯ กมมสมฏานาน อตราสนต กมมชาน อาโปธาตอาทน ตสสนน ธาตน สหปปตตยา อตตโน อปการกาน ตาส อปการกโต อาธารภาวโต อปปาทโต ยาว ภงคาธรณโต วคมาภาวโต จ สหชาตอ ม นสสยอตถอวคต- วเสน เจว ปตฏานวเสน จ ปจจโย โหต โหนต จ กมม วย อตตโน ตาส จ น ชนกวเสน ปจจโย โหต อสมฏา- ปกตตา ตาส ฯ กาม เจตถ นสสยปจจยคคหเณเนว ปตฏาภาโว สงคหโต ปวธาตยา ปน อน สาธารณกจจ สหชาตาน ปตฏาภาโวต อม วเสส ทสเสต ปตฏานวเสน จาต วส กตวา วตต ฯ อาพนธนวเสน จาตอาทสป เอเสว นโย ฯ ตสนตต-


สมาธนทเทส วณณนา มหาภตานนต อตจตตาหารสมฏานาน จตมหาภตาน อ ม อโวกณณาน อวจเฉเทน ปวตต อปาทาย สนตตตสนตตคคหณ ฯ ปวธาตยา ปตฏาภาโว นาม สหชาตธมมานเยวาต อาห น ปตฏานวเสนาต ฯ น อาพนธนวเสนาตอาทสป เอเสว นโย ฯ เอตถาต เอเตส กมมสมฏานมหาภเตส ฯ จตตสมฏานา ปวธาต จตตสมฏานาน อตเรสนตอาทส สกโร ตนตนโย เนตนต จตตอาหาร ฯเปฯ เอเสว นโยต อตทสต ฯ สหชาตาทปจจย- วสปปวตตาส จ ปนาต เอตถ จสทโท สมจจยฏโ ปนสทโท วเสสฏโ ฯ ตทภเยน จ ยถาวตเตห สหชาตาทปจจเยห ปวตต- มานา ธาตโย อมนา วเสเสน ปวตตนตต อมมตถ ทเปต ฯ [๑๗๖] อทาน ต วเสส ทสเสต เอก ปฏจจาต คาถมาห ฯ ตตถ เอก ธาต ปฏจจ ตสโส ธาตโย จตธา สมปวตตนต ตสโส ธาตโย ปฏจจ เอกาว ธาต จตธา สมปวตตต เทว ธาตโย ปฏจจ เทว ธาตโย ฉธา สมปวตตนตต โยชนา ฯ อตโถ ปน ปว- อาทส เอเกกสสา ปจจยภาเว อตราส ตสสนน ตสสนน ปจจยป- ปนนตาต อยเมโก จตกโก ตสสนน ตสสนน ปจจยภาเว อตราย เอเกกสสา ปจจยปปนนตาต อยมปโร จตกโก ปมทตยา ตตยจตตถา ปมตตยา ทตยจตตถา ปมจตตถา ทตยตตยาต อมาส ทวนน ทวนน ปจจยภาเว ตตถ ตตถ อตราส ทวนน ทวนน ปจจยปปนนตาต อยเมโก ฉกโก เอว ปจจยภาเวน จตธา ฉธา


วสทธมคค สวณณนาย จ ปวตตมานาน เอกกทวกตกวเสน ตกทกเอกกวเสน จ ยถากกม ปจจยปปนนตาต วภาโค เวทตพโพ ฯ อย จ ปจจยภาโว สหชาต- อ ม นสสยอตถอวคตปจจยวเสน ตตถาป จ อ ม - มเขเนว เวทตพโพ ย สนธาย วตต ปฏจจวาเร เอก มหาภต ปฏจจ ตโย มหาภตา ตโย มหาภเต ปฏจจ เอก มหาภต เทว มหาภเต ปฏจจ เทว มหาภตา อปปชชนตต๑ฯ อภกกมปฏกกมา- ทต อาทสทเทน อาทานวสสชชนาทกายกกรยากรณสส สงคโห ทฏพโพ ฯ อปปฬนสส ปจจโย โหต ฆฏฏนกรยาย ปวธาตวเสน สชฌนโต ฯ สาวาต ปวธาตเยว อาโปธาตยา อนคตา อาโปธาตยา ตตถ อปปธานภาว ปวธาตยา จ ปธานภาวนต ปตฏาภาเว วย ปตฏาปเนป สาตสยกจจตตา ตสสา ปตฏาปนสส ปาทฏ- ปนสส ปจจโย โหตต สมพนโธ ฯ อวกเขปนสสาต อโธ นกขปนสส ฯ ตตถ จ ครตรสภาวาย อาโปธาตยา สาตสโย พยาปาโรต อาห ปวธาตยา อนคตา อาโปธาตต ฯ ตถา อทธงคตกา เตโชธาตต อทธรเณ วาโยธาตยา ตสสา อนคตภาโว วตโต ฯ ตรยคตกาย วาโยธาตยา อตหรณวตหรเณส สาตสโย พยาปาโรต เตโชธาตยา ตสส อนคตภาโว คหโต ฯ ตตถ ตฏานโต อภมข ปาทสส หรณ อตหรณ ปรโต หรณ อตหรณ ฯ ตโต โถก วตกกมหรณ วตหรณ ปสสโต หรณ ฯ ๑. อภ. ตกปฏาน. ๑๙ ฯ


สมาธนทเทส วณณนา [๑๗๗] เอเกเกน มเขนาต ปตถฏตตา ปวตอาทนา วภตเตส เตรสส อากาเรส เอเกเกน ธาตน ปรคคณหนมเขน ฯ สวายนต โส อย อปจารสมาธ ฯ กถ ปนสส ววฏานปรยาโยต อาห จตนน ธาตนนตอาท ฯ อทาน อมสสา ภาวนาย อานสเส ทสเสต อม จ ปนาตอาท วตต ฯ ส ต อวคาหตต ธาตมตตตา- ทสสเนน รปกายสส อนตตกต ววฏาปยโต ตทนสาเรน นาม- กายสสาป อนตตกตา สปากฏา โหตต สพพโส อตตส ต ปรโยคาหต ตตถ ปตฏหต ฯ สตตส สมคฆาเฏตต ตโตเอว สตโต โปโส อตถ ปรโสต เอว ปวตต อยาถาวส อคฆาเฏต สมหนต ฯ วาฬมคยกขรกขสาทวกปป อนาปชชมาโนต สกสนตาเน วย ปรสนตาเนป ธาตมตตตาย สทฏตตา ขณาสโว วย อเม สหพยคฆาทโย วาฬมคา อเม ยกขรกขสาต เอวมาท- วกปป อกโรนโต ภยเภรว สหต อภภวต ฯ๑ ยถาวตตวกปปนา- ปชชน ห ภยเภรว สหนสส การณ วตต ฯ อคฆาโฏ อปปลา- วตตต ฯ นคฆาโฏ ตาทภาวปปตต๒ ฯ มหาป โ จปน โหต ธาตวเสน กาเย สมมเทว ฆนวนพโภคสส กรณโต ฯ ตถาหท กมมฏาน พทธจรตสส อนกลนต วตต ฯ สคตปรายโน วา๑ อนทรยาน อปรปกกตายนต อธปปาโย ฯ เอกนวสตภาวนานยปฏมณฑตสส จตธาตววฏานนทเทสสส ลนตถวณณนา ฯ ๑. ยถาวตตวกปปานาปชชน ฯ ๒. ทนภาวปปตตตป ฯ


วสทธมคค สวณณนาย โก สมาธตอาทนา สรปาทปจฉา ยาวเทว วภาคาวโพธ- นตถา ฯ สรปาทโต ห าตสส ปเภโท วจจมาโน สว เยโย โหต สงเขปปพพกตตา วตถารสส ฯ วตถารวธนา จ สงเขปวธ สงคณหาต ฯ สมาธสสาต วตถาร ภาวนานย จ ทสเสต วตต ฯ อถวา ฯ โก สมาธตอาทนาป สมาธสเสว ปการเภโท ทสสยต ฯ ภาวนานสโสป ภาวนานยนสสโตเอวาต อธปปาเยน วตถาร ภาวนา- นย จ ทสเสตนต วตต ฯ สพพปปการโตต ปลโพธปจเฉทาทกสส สพพสส ภาวนาย ปพพกจจสส กรณปปการโต เจว สพพ- กมมฏานภาวนาวภาวนโต จ ฯ สมตตา โหตต วตวา ตเมว สมตตภาว วภาเวต ทวโธเยวาตอาท วตต ฯ อธ อธปเปโต สมาธต โลกยสมาธ อาห ฯ ทสส กมมฏาเนสต ยาน เหฏา อปจาราวหานต วตตาน ทส กมมฏานาน เตส ฯ อปปนาปพพ- ภาคจตเตสต อปปนาย ปพพภาคจตเตส อฏนน ฌานาน ปพพภาค- จตตปปาเทส ฯ เอกคคตาต เอกาวชชนวถย นานาวชชนวถย จ เอกคคตา ฯ อวเสสกมมฏาเนสต อปปนาวหานต วตเตส ตสกมมฏาเนส ฯ [๑๗๘] ทฏธมโม วจจต ปจจกขภโต อตตภาโว ตตถ สขวหาโร ทฏธมมสขวหาโร ฯ กาม สมาปชชตวาต เอเตน อปปนาสมาธเยว วภาวโต เอกคคจตตาต ปน ปเทน อปจาร- สมาธโนป คหณ โหตต ตโต นวตตนตถ อปปนาสมาธภาวนาต


สมาธนทเทส วณณนา วตต ฯ น โข ปเนเตต เอเต พาหรกภาวตา ฌานธมมา จตเต- กคคตามตตกรา อรยสส วนเย พทธสส ภควโต สาสเน สลเลขาต น วจจนต กเลสาน สลเลขปฏปทา น โหตต กตวา ฯ สาสเน ปน อวหสาทโยป สลเลขาว โลกตตรปาทกตตา ฯ สมพาเธต ตณหาสงกเลสาทนา สงกลฏตาย ปรมสมพาเธ อตวย กสฏฏาน- ภเต สสารปปวตเต ฯ โอกาสาธคมนเยนาต อตตปฏลาภโยคคสส นวมขณสงขาตสส โอกาสสส อธคมนเยน ฯ ตสส ห ทลลภตาย อปปนาธคมมป อธคมยมาโน สเวคพหโล ปคคโล อปจารสมาธมห- เยว ฆตวา วปสสนาย กมม กโรต สฆ สสารทกข สมตกกมส- สามต ฯ อภ าปาทกนต อทธวธาทอภ าน ปาทกภต อธฏาน- ภต ฯ โหตต วตตนยาต เอตถ อตสทโท ปการฏโ ฯ เตน อมนา ปกาเรน วตตนยาต เสสาภ านมป วตตปปการ สงคณหาต ฯ สต อายตเนต ปรมสทเธ อภ าธคมสส การเณ วชชมาเน ฯ อภ าธคมสส ห อธกาโร อจฉตพโพ โย ปพพเหตต วจจต น สมาปตตส วสภาโว ฯ เตนาห ภควา สต สต อายตเนต ฯ อภ าสจฉกรณยสสาต วกขมานวภาคาย อภวสฏาย ป าย สจฉกาตพพสส ฯ ธมมสสาต ภาเวตพพสส เจว วภาเวตพพสส จ ธมมสส อภ าสจฉกรยาย จตต อภนนนาเมตต โยชนา ฯ ตตร ตเตรวาต ตสม ตสมเยว สจฉกาตพพธมเม ฯ สกขภาวาย ปจจกขการตาย ภพโพ ตสส ภาโว สกขภพพตา ต สกข-


วสทธมคค สวณณนาย ภพพต ฯ ตนต ภวคามกมม อารพภ ภวปฏนาย อนปปนนายป กมมสส กตปจตภาเวเนว ภวปฏนากจจ สชฌตต ทสเสนโต อาห อปฏยมานา วาต ฯ สห เพยต ปวตตตต สหโพย สหาโย ฯ อธ ปน เอกภวปโค อธปเปโต ฯ ตสส ภาโว สหพยตา ฯ ต สหพยต ฯ ก อปปนาสมาธภาวนาเยว ภววเสสานสสา อทาห อตราปต โจทน มนสกตวา อาห อปจารสมาธภาวนาปตอาท ฯ นพพานนต ตสสนน ทกขตาน นพพต ฯ รปธมเม ปรยาปนนา วชชมานาป สงขารทกขตา จตตสส อภาเวน อสนตสภาวา ฯ เตนาห สข วหรสสามาต ฯ โสฬสห าณจรยาหต อนจจาน- ปสสนา ทกขอนตตนพพทาวราคนโรธปฏนสสคคววฏฏานปสสนาต อมาห อฏห อฏห จ อรยมคคผลาเณหต เอว โสฬสห ฯ นวห สมาธจรยาหต ป จนน รปชฌานาน จตนน อรปชฌานาน จ วเสน เอว นวห ฯ เกจ ปน จตตาโร รปชฌานสมาธ จตตาโร อรปชฌาน- สมาธ อภเยส อปจารสมาธ เอก กตวา เอว นวาต วทนต ฯ [๑๗๙] สมาธภาวนาโยเคต สมาธภาวนาย อนโยเค อนย ชเน สมาธภาวนาสงขาเต วา โยเค ฯ โยโคต ภาวนา วจจต ฯ ยถาห โยคา เว ชายเต ภรต๑ ฯ สมาธปต ปสทเทน สล สมปณเฑต ฯ สมาธนทเทสวณณนา นฏ ตา ฯ ๑. ข. ธ. ๒๕/๕๒ ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา อทธวธนทเทสวณณนา [๑๘๐] สวณณนาวเสน อนนตร สมาธกถาย อาสนนปจจกขต ทเปนโต อย สมาธภาวนาต อาห ฯ อภ า สมปาเทต โยโค กาตพโพต วตวา ตตถ ปโยชนวเสเส ทสเสต เอว หต- อาท วตต ฯ ก จาป ถรตรภาโว วปสสนาภาวนาสขตา จ สมาธภาวนาย อานสโสเอว ตถาป ป จ โลกยาภ า ยถา- วตตสมาธภาวนาย อานสสภาเวน ปากฏา ป าตาต ตาสเยว วเสน โยคโน อธคตานสสตา วตตา ฯ จททสธา จตตปรทมเนน ถรตรตา วตตา ฯ โลกยาภ าส วสภาโวป สมาธสเสว วสภาโว ฯ ตถา จ สมาหโต ยถาภต ปชานาตต๑วจนโต สเขเนว ป าภาวน สมปาเทสสตต วตต ฯ ตสมาต ยสมา สมาธ- ภาวนาย อานสสลาโภ ถรตรตา สเขเนว จ ป าภาวนา อชฌต ตสมา ฯ อภ ากถ ตาว อารภสสาม ป าภาวนาย โอกาเส สมปตเตปต อธปปาโย ฯ ภควตา ป จ โลกยาภ า วตตาต สมพนโธ ฯ น จตกกชฌานมตตเมว อธ สาสเน สมปาเทตพพ นป อทธวธาณเมว อถโข อ มป อตถต อตตรตตรปณต- ธมมเทสนตถ จ ฯ [๑๘๑] อทธวกพพนนต อทธสงขาต ปกตวณณวชหนกรย ฯ ๑. อง. ทสก. ๒๔/๓ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อท อทธส วกพพนทธยา ปธานตาย วตต ฯ อทธวกพพน จาต เอว วา อตโถ ทฏพโพ ฯ วกพพนสส วส คหณมป วตต- การเณเนว ทฏพพ ฯ อากาสกสณวเสน อรปสมาปตตโย น สมภวนต ฯ อาโลกกสณ จ โอทาตกสณนโตคธ กตวา โอทาต- กสณปรยนเตสต วตต กสณานโลมาทจตตปรทมนวธโน อธปเป- ตตตา ฯ อากาสนมมานาทอตถ ปน ตทภยมป อจฉตพพเมว ฯ อฏ อฏาต ยถาวตเตส กสเณส เอเกกสม อฏ อฏ สมาปตตโย ฯ กสณานโลมโตต กสณปฏปาฏโต ฯ ปฏปาฏ จ เทสนาวเสน เวทตพพา ฯ ฌานานโลโม ปน ปฏปตตวเสนป ฯ อกกมน อกกมนต อกกมนตเมว อกกนตก ฌานสส อกกนตก ฌานกกนตก ตโต ฌานกกนตโต ตโต ฌานลงฆนโตต อตโถ ฯ องคสงกนตโต องคาตกกมโต จตต ปรทเมตพพ ยตถจฉก ยทจฉก ฌานาน สมาปชชนาทส เจตถ เตส อารมมณาน จ สลลกขณตถ ฯ เอว หสส ตตถ วสวตา สมชฌตต ฯ ฌาน สมาปชชตต ก จตพพธมป ฌาน สมาปชชต อทาห เอเกกนต ฯ ก เจตถ ยท จตพพธมป สมาปชชต องคสงกนตโต วเสโส น สยา ฯ อถ เอเกก อารมมณสงกนตโต ฯ นาย โทโส อาโภควเสน เตส วเสสสทธโต ฯ ยทา ห กสณานโลมเมว อาภชตวา ตตถ ตตถ กสเณ ฌานาน สมาปชชต น องคสงกนต ตทา กสณานโลโม ฯ ยทา ปน องคสงกนต อาภชตวา ฌานาน


อทธวธนทเทส วณณนา สมาปชชต ตทา องคสงกนต เวทตพพา ฯ อมนา นเยน กสณา- นโลมอารมมณสงกนตอาทนมป อ ม วเสโส เวทตพโพ ฯ อท กสณานโลม นาม จตตปรทมนนต อธปปาโย ฯ ตเถวาต ปฏปาฏยา อฏส กสเณส สตกขตตมป สหสสก- ขตตมปต เอตสส อปสหารฏโ ตถาสทโท ฯ ปฏโลมโต เจตถ ปฏปาฏ ฯ เตนาห ปฏโลมกกเมนาต ฯ อย เหตถ อตโถ ปม โอทาตกสเณ ฌาณ สมาปชชต ตโต โลหตกสเณต ยาว ปวกสณา วตตพพา ฯ ปนปปน สมาปชชนนต สตกขตต สหสสกขตตนต วตต พหลาการมาห ฯ ตตเถวาต ปวกสเณเยว ฯ ตโตต ปจฉา ตตยชฌานโต วฏานตตรกาล ฯ ตเทวาต ปวกสณ- เมว ฯ ตโต อาก จ ายตนนต ตโต ปวกสณคฆาฏมากาเส ปวตตตอากาสาน จายตนสมาปตตโต วฏาย ว าณ จายตน อมนสกรตวา ต ลงฆตวา ยถาวตตอากาสาน จายตนว าณสส อภาเว ปวตตต อาก จ ายตน สมาปชชต ฯ ปวกสณคฆาฏ- มากาสกสณ ปวกสณปกขกเมว โหตต วตต กสณ อนก- กมตวาต ฯ อถวา ฯ อฏส กสเณส กสสจ อกกมน อธ กสณกกนตก นามาต อาห กสณ อนกกมตวาต ฯ ฌานกกนตกนต เอตถ อจฉต อวธารเณน นวตเตตพพ อกกมนสส จ สรป ทสเสต เอว กสณนตอาท วตวา ปน ต ปการ สห นสสเยน เสสกสเณส อตทสนโต เอว อาโปกสณาท ฯเปฯ กาตพพาต อาห ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เตเนวาห อมนา นเยนาตอาท ฯ ยถา ปมชฌานมลก ปว- กสณาทส ฌานกกนตก ทสสต เอว ทตยชฌานาทมลกมป ต ยถารห ทสเสตพพ ฯ [๑๘๒] ตเทวาต ปมชฌานเมว ฯ กสณกกนตเกป อาโป- กสณาทมลกา โยชนา วตตนเยเนว กาตพพา ฯ ตถา ยถารห ทตยชฌานาทมลกา ฯ โลหตกสณโต อาก จ ายตนนต โลหต- กสณ อาวชเชนโต อภมข กตวา ตสส อคฆาฏเนน อปฏ เต กสณคฆาฏมากาเส อมนสกาเรน อากาสาน จายตน ฌาน สมาปชชตวา ตตถ ปพเพ ปวตตว าณสส อปคมน อารมมณ กตวา อาก จ ายตน สมาปชชต ฯ อตเรสนต อวสฏ- รปาวจรชฌานาน ฯ น ห อรปชฌาเนส องคสงกนต อตถ นาป ตาน ปวกสเณ ปวตตนต ฯ ย ปน องคารมมณสงกนตวจเนน นลกสณ อคฆาเฏตวา อากาสาน จายตนตอาท วตต ต ยถา- ลาภวเสน วตต ปรยาเยนวาต ทฏพพ ฯ นปปรยายโต ปน ยถา องคสงกนต รปชฌาเนสเอว ลพภต เอว อรปชฌาเนสเอว อารมมณสงกนต ฯ ตสส ตสเสว ห ฌานสส อารมมณนตเร ปวตต อารมมณสงกนต ฯ เตนาห สพพกสเณส เอกสเสว ฌานสส สมาปชชน อารมมณสงกนตก นามาต ฯ ยถา ปน สพพกสเณสต อมนา อากาสว าณกสณานมป สงคโห โหตต น สกกา วตต อธ อฏนนเยว กสณาน อธคตตตา เอว


อทธวธนทเทส วณณนา สพพมป อรปชฌาน เอกชฌานนต น สกกา วตต อฏนน สมาปตตน วเสน จตตปรทมนสส อจฉตตตา ฯ ตสมา อรปชฌานาน วเสน องคารมมณสงกนต ปรยาเยน วตตาต เวทตพพ ฯ ตถา ห ปตกสณคฆาฏมากาเส ย ปมารปปว าณ ตทารมมณ ว าณ จายตน สนธายาห ปตกสณโต ว าณ จายตน สมาปชชตวาต ฯ อมมา นเยน เสสทวเยป อตโถ เวทตพโพ ฯ เอกนตรกวเสนาต อ ฏโ อนตรสทโท อนตรเมว อนตรก เอกชฌ อนตรก เอตสมนต เอกนตรก ฌานสมาปชชน ตสส วเสน ฯ ยถา องคาน อารมมณสส จ เอกชฌ อ ถา วเสโส โหต ตถา สมาปชชนวเสนาต ฯ โส ปน วเสโส เหฏ มาน เตส องคารมมณาน สมตกกมนวเสน โหตต วตต เอกนตรกวเสน องคาน จ อารมมณาน จ สงกมนนต ฯ อท ฌาน ป จงคกนต- อาทนา องเคส อท ปวกสณนตอาทนา อารมมเณส จ ววฏา- ปเตส เอกชฌ เตส ววฏาปเนน โกจ วเสโส อตถต อฏกถาส อย วธ นาภโต ฯ เอว จ กตวา ฌานกนตกาทส อนโลมกกเมน ปฏโลมกกเมน อนโลมปฏโลมกกเมน จ เอกนตรกภาเวน ลพภ- มานานมป ฌานาทน อกกมน อทธฏ ฯ เตห นเยห วนาป จตตปรทมน อชฌตต ปป จปรหารตถ โส อฏกถาส นาภโตต ทฏพพ ฯ [๑๘๓] อภาวตภาวโน ฌานาภ าส อกตาธกาโร ฯ ตตถ


วสทธมคค สวณณนาย ตตถ อปนสสยรหโตปต เกจ ฯ อาทภต โยคกมม อาทกมม ต เอตสส อตถต อาทกมมโก ปพเพ อกตปรจโย ภาวน อนย ชนโต ฯ เตนาห โยคาวจโรต ฯ กสณปรกมมมป ภาโรต โทสววฏฏนาทวธนา กสณมณฑเล ปฏปตตยาว อคคหนมตตป- ปตตกสณปรกมม ตมป นาม ภาโร ฯ ปเคว อทธวกพพนาต อธปปาโย ฯ นมตตปปาทนนต ปฏภาคนมตตปปาทน ฯ ต วฑเฒตวาต ต นมตต ภาวน จ วฑเฒตวา ฯ น ห ภาวนาย วนาว นมตตวฑฒน สมภวต ฯ เกจ อปจารสมาธ ลภตวา อปปนาสมาธ อธคนต น สกโกนต ตาทสาป พห โหนเตวาต อาห อปปนาธคโม ภาโรต ฯ อปปนาธคโมต วา อฏนน สมาปตตน อธคมมาห ฯ อ โว สมาปตตน อปนสสโย อ โ อภ านนต อาห ปรทมตจตตสสาป อทธวกพพนา นาม ภาโรต ฯ ขปป นสนต นสามน ฌานจกขนา ปว- กสณาทชฌานารมมณสส ทสสน เอตสสาต ขปปนสนต สฆตร ฌาน สมาปชชตา ตสส ภาโว ขปปนสนตภาโว ฯ อมพตรณจต มหามหนทตเถราทห โอตณณ าน เถรม- พตถล ฯ ยถา ปฏปกขวชยาย โยธาชวา นมมลเมว อสโตมราท คเหตวา วจรนต เอว ภกขนาป กเลสวชยาย นมมลาว ฌานา- ภ า วฬ ชตพพาต อมมตถ ทสเสต ตสมาตอาท วตต ฯ ปตฏาภาโวต อธ ปรสส อปททวปสมน อธปเปต ฯ ต ห


อทธวธนทเทส วณณนา ขปปนสนตภาวโตป ครคร อจจายกกจจสาธนวเสน วธาตพพโต ทรภสมภวตรตตา ฯ ต ปน รกขตตเถรนทสสเนเนว สทธมป ตโต ครตเรน องคารวสสปรตตาเณน วภาเวต ครภณฑวาหนปชาย ฯเปฯ เถโร วยาต อาห ฯ ครภณฑวาหนปชา นาม เจตยครมาท กตวา สกลทเป สมทเท จ ยาว โยชนา มหต ทปปชา ฯ ปว มาเปตวาต มาเรน ปวตตต องคารวสส ผลตตมตเตนป๑

ยาว มนสเสน ปาปณาต๑ตาวเทว อากาเส ปว นมมนตวา ฯ [๑๘๔] พลวปพพโยคานนต ครตรปนสสยาน อทธวธาทน เหตภตมหาภนหารานนต อตโถ ฯ อคคสาวกาทนนต อาทสทเทน เอกจเจ มหาสาวเก สงคณหาต ฯ ภาวนานกกโม ยถาวตต จตตปรทมน ฯ ปฏสมภทาทต อาทสทเทน านาานาณาทนมป สงคโห ทฏพโพ น เสสาภ านเมว ฯ สาวกานมป ห านาานาณาทน ปเทสวเสน อชฌนต ฯ ตสมาต ยสมา ปพพเหตสมปนนสเสว ยถาวตต ภาวนานกกม วนา อภ าโย อชฌนต น อตรสส ตสมา ฯ อคคธมนาทหต อคคมห ตาปนโกฏฏนาทห ฯ ยถา จาต จสทเทน ลาขาการาทน ลาขา- โกฏฏนาท อวตตมป สงคณหาต ฯ ฉนทสส ฯเปฯ วเสนาต ฉนทวโต เจ อภ า สชฌตต กตตกมยตาฉนท สส ธร เชฏ ปพพงคม กตวา ฉนท วา อปปาเทตวา ต ภาวนาย มข กตวา ฌานสส สมาปชชนวเสน ฯ เอเสว นโย เสเสสป ฯ ๑-๑. ผลตมตเตนป ยาว มนสเส น ปาปณาต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อาวชชนาทวสภาววเสนาต อท อฏสป สมาปตตส สาตสย วสภาวาปาทน สนธาย วตต ฯ ต จ โข อาทกมมกวเสน น กตาธการวเสนาต อาห ปพพเหต ฯเปฯ วฏฏตต ฯ ปพพเหต- สมปนนสส ห ย ฌาน ปาทก กตวา อภ า นพพตเตตพพา ตตเถว สาตสย จณณวสกาป อจฉตพพา น สพพตเถวาต อธปปาโย ฯ จตตถชฌานมตเต จณณวสนาต วจนโต อรปสมา- ปตตโย วนาป อภ า อชฌนตต วทนต ฯ ตมป ยทป ปพพเหต- สมปนนสส วเสน วตต ยตตเมว ฯ อเถตรสส เตส มตมตต ฯ [๑๘๕] ยถาต เยน ปกาเรน เยน วธนา ฯ เอตถาต เอตสม อทธวธนปผาทเน ฯ ตตราต จ ตเทว ปจจามสต ฯ ปาลนยานสาเรเนวาต ปาลคตยา อนสสรเณเนว ปาสวณณนา- นกกเมเนวาต อตโถ ฯ จตตถชฌาน อปสมปชช วหรตต วตวา โสต วตตตตา อาห อธคตจตตถชฌาโน โยคต ฯ เอว สมาหเตต เอตถ เอวสทโท เหฏา ฌานตตยาธคมปฏปาฏสทธสส จตตถชฌานสมาธานสส นทสสนฏโต อาห เอวนต จตตถช- ฌานกกมนทสสนเมตนต ฯ จตตถชฌานสส ตสส จ อธคมกกมสส นทสสน ฯ เยน สมาธานานกกเมน จตตถชฌานสมาธ ลทโธ ตทภยนทสสนนต อตโถ ฯ เตนาห อมนา ฯเปฯ วตต โหตต ฯ ยทป เอวนต อท อาคมนสมาธนา สทธ จตตถชฌานสส สมาธาน ทเปต สตปารสทธสมาธเอว ปน อทธยา อธฏานภาวโต ปธานนต


อทธวธนทเทส วณณนา อาห จตตถชฌานสมาธนา สมาหเตต ฯ อเปกขาสตปารสทธภาเวนาต อเปกขาย ชนตสตปารสทธ- สพภาเวน ฯ สพพปจจนกธมมสงกเลสปรสทธาย ห ปจจนกสมเนป อพยาวฏาย ปารสทธอเปกขาย วตตมานาย จตตถชฌาน ต- สมปยตตธมโม จ สปรสทธา สวสทา จ โหนต ฯ สตสเสน ปน ตตถ เทสนา กตาต อาห อเปกขาสตปารสทธภาเวน ปรสทเธต ฯ ปารสทธยาเอว ปจจยวเสเสน ปวตตวเสโส ปรโยทาตตา สธนต- สวณณสส นฆสเนน ปภสสรตา วยาต อาห ปรสทธตตาเยว ปรโยทาเต ปภสสเรต วตต โหตต ฯ สขาทน ปจจยาน ฆาเตนาต สขโสมนสสาน ทกขโทมนสสาน จ ยถากกม ราคโทสปจจยาน วกขมภเนน ฯ สข โสมนสสสส ปจจโย โสมนสส ราคสส ทกข โทมนสสสสาต ห วตต ฯ ยถา ราคาทโย เจตโส มลา- สจภาเวน องคณานต วจจนต เอว อปคนตวา กเลสนฏเน อปกกเลสาต อาห อนงคณตตาเยว วคตปกกเลเสต ฯ เตนาห องคเณน ห จตต อปกกลสสตต ฯ วพาธยต อปตาปยตต อตโถ ฯ สภาวตตตาต ปคณภาวาปาทเนน สฏ วภาวตตตา ฯ เตนาห วสภาวปปตเตต ฯ อาวชชนาทนา ป จธา จททสวเธน วา ปรทมเนน วสวตตต อปคเตต อตโถ ฯ วเส วตตมาน ห จตต ปคณภาวาปตตยา สปรมททต วย จมม สปรกมมกตา วย จ ลาขา มทต วจจต ฯ กมมกขเมต วกพพนาทอทธ-


วสทธมคค สวณณนาย กมมกขเม ฯ ต จ อภยนต มทตากมมนยทวย ฯ นาหนตอาทส นกาโร ปฏเสธฏโ ฯ อหนต สตถา อตตาน นททสต ฯ ภกขเวต ภกข อาลปต ฯ อ นต อทาน วจจมานจตตโต อ ฯ เอกธมมมปต เอกมป สภาวธมม ฯ น สมนปสสามต สมพนโธ ฯ อย เหตถ อตโถ อห ภกขเว สพพ ตาเณน โอโกเกนโตป อ เอกธมมมป น สมนปสสาม ย วสภาวาปาทเนน ภาวต ตถา ปนปปน กรเณน พหลกต เอว สวเสสมทภาวปปตตยา มทกมมกขมตาย กมมนย จ โหต ฯ ยถยท จตตนต อตตโน เตส จ ปจจกขตาย เอวมาหาต ฯ ยถา ยถาวตตา ปรสทธตาทโย น วคจฉนต เอว สภาวต จตต ตตถ อวฏ ต อธ ต อาเน ชปปตตนต วตตนต อาห เอเตส ปรสทธตาทส ตตตา เต ฯ ตตตาเยว อาเน ชปปตเตต ฯ ยถา มทกมม ตา วสภาวปปตตยา ลกขยนต เอว วสภาวปปตตป มทกมม ตาห ลกขยตต มทกมม ภาเวน วา อตตโน วเส ตตตา เตต วตต ฯ ยถา ห การเณน ผล นทธารยต เอว ผเลนาต การณ นทธารยตต นจจลภาเวน อวฏาน อาเน ชปปตต ฯ สา จ สมปยตตธมเมส ถรภาเวน ปฏปกเขห อกมปนยตาย จ สมภวนต สทธาทพลาน อานภาเวน โหต สทธาทห ปรคคหตตตา ฯ อาเน ชปปตเตต สงเขปโต วตตมตถ ววรต สทธาปรคคหต หตอาท วตต ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา [๑๘๖] ตตถ สทธาปรคคหตนต เอว สภาวต วสภาวปปตต เอต จตต เอกเสน อภ าสจฉกรณยาน ธมมาน อภ าสจฉ- กรยาย สวตตตต เอว ปวตตาย สทธาย ปรคคหต ยถาวตต- สทธาพเลน อปตถมภต ฯ อสสทธเยนาต ตปปฏปกเขน อสสทธเยน เหตนา น อ ชต น จลต น กมปต อ ทตถ อปรวเสสา- วหภาเวเนว ตฏต ฯ วรยปรคคหตนตอาทสป อมนา นเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ อย ปน วเสโส วรยปรคคหตนต วส- ภาวาปาทนปรทมนสาธเนน วรเยน อปตถมภต ฯ สตปรคคหตนต ยถาวตเต ภาวนาพหลกาเร อสมโมสสาธกาย กสลาน จ ธมมาน คตโย สมนเนสมานาย สตยา อปตถมภต ฯ สมาธปรคคหตนต ตตเถว อวกเขปสาธเนน สมาธาเนน อปตถมภต ฯ ป า- ปรคคหตนต ตสสาเอว ภาวนาย อปการาปการธมมาน ปชานน- ลกขณาย ป าย อปตถมภต ฯ โอภาสคตนต าโณภาส- สหคต ฯ โอกาสภเตน ห ยถาวตตสมาธานสมพนธเตเนว าเณน สงกเลสปกข ยาถาวโต ปสสนโต ตโต อตราสนโต โอตตปปนโต ต อธภวต น เตน อภภยยต ฯ เตนาห กเลสนธกาเรน น อ ชตต ฯ เอเตน าณปรคคหต หโรตตปปพล ทสเสต ฯ อฏงคสมนนาคตนต จตตถชฌานสมาธนา สมาหตตา ปร- สทธตา ปรโยทาตตา อนงคณตา วคตปกกเลสตา มทภาโว กมม- นยตา อาเน ชปปตตยา ตตา สมาหตสส วา จตตสส อมาน


วสทธมคค สวณณนาย องคานต สมาหเตต อม องคภาเวน อคคเหตวา ตอาเน ชป- ปตตโย วส คเหตวา อเมห อฏห องเคห สมนนาคต ฯ อภนหารกขมนต อทธวธาทอตถ อภนหารกขม ตทภมขกรณโยคค ฯ เตนาห อภ าสจฉกรณยาน ธมมาน อภ าสจฉกรยายาต ฯ กาม นวรณาน วกขมเภตวาเอว ปมชฌานสมธคโม วตกกา- ทเก วปสเมเอว จ ทตยชฌานาทสมธคโม ตถาป น ตถา เตห ทรภตา อเปตา วา ยถา จตตถชฌานโต เจตโส มลนภาวสงขาต- อพพลาโภคกเรห นวรณาทห สฏ วมตตยา ตสส ปารสทธ ปรโยทาตตา จ ยตตาต อาห นวรณ ฯเปฯ ปรโยทาเตต ฯ ฌานปฏลาภปจจยานนต ฌานปฏลาภเหตกาน ฌานปฏลาภ นสสาย อปปชชนกาน ฯ ปาปกานนต ลามกาน ฯ อจฉาวจรานนต อจฉาย อวจราน อจฉาวเสน โอตณณาน อโห วต มเมว สตถา ปฏปจฉตวา ภกขน ธมม เทเสยยาตอาทนยปปวตตาน มาน มายา- สาเถยยาทน ฯ อภชฌาทนนต อาทสทเทนาป เตสเยว สงคโห ฯ อภชฌา เจตถ ปมชฌาเนน อวกขมภเนยยา มานาทโย จ ตเทกฏา ทฏพพา ฌานปฏลาภปจจยานนต อนวตตมานตตา ฯ วกขมภเนยยา ปน นวรณคคหเณเนว คหตา ฯ กถ ปน ปมช- ฌาเนน อวกขมภเนยยา อธ วคจฉนตต ฯ สพเพ กสลา ธมมา สพพากสลาน ปฏปกขาต สลเลขปฏปตตวเสน เอว วตต ฌานสส อปรามฏภาวทสสนโต ฯ เย ปเนตถ อจฉาวจราน อภชฌา-


อทธวธนทเทส วณณนา ทนนต อเมห ปเทห โกปอปปจจยกามราคพยาปาทาทโย คหตาต อธปปาเยน ฌานปฏลาภปจจยานนต ปา ปฏกขปตวา ฌาน- ปฏลาภปจจนกานนต ปาโต วทนต ต เตส มตมตต ตถา ปาสเสว อภาวโต ฌานปฏลาภปจจนกา จ นวรณา เจว ตเทกฏา จ เตส ทรภาว วตวา ปน อภาววคมโจทนาย อยชชมานตตา ฯ นน จ อนงคณสตตวตถสตเตส อยมตโถ น ลพภต โอฬารกาน- เยว ปาปธมมาน ตตถ อธปเปตตตา ฯ สจจเมต ฯ อธ ปน อธคตจตตถชฌานสส วเสน วตตตตา สขมาเยว เต คหตา ฯ องคณปกกเลสตาสาม เน ปเนตถ สตตาน อปทสน ฯ ตถาห สตตานสาเรนาต วตต น ปน สตตวเสนาต ฯ อวสส เจ- ตเมว สมปฏจฉตพพ อธคตชฌานานมป เกส จ อจฉาวจราน ปวตตสพภาวโต ฯ อทธปาทภาวปคเมนาต อทธยา ปาทกภาวสส ปทฏานภาวสส อปคมเนน ฯ ภาวนาปารปรยาต อโต ปร กตตพพสส อภาววเสน อภนหารกขมภาวนาย ปรปณณตตา ฯ ปณตภาวปคเมนาต ตโตเอว ปธานภาว นตตาย อตตมฏเน อตตตกรณฏเน จ ปณตภาวสส อปคมเนน ฯ อภย เจต ตยา การณวจน ปรปณณาย ภาวนาย ปณตภาวปปตตยา เตต ฯ อาเน ชปปตเตต อท ตยา วเสสน ฯ เตนาห ยถา อาเน ชป- ปตต โหต เอว เตต ฯ อมสม ปกเข เต อาเน ชปปตเตต อภยเมก องค ฯ สมาหเตต ปน อทมป เอกมงค ฯ เตเนวสส


วสทธมคค สวณณนาย ปมวกปปโต วเสส สนธายาห เอวมป อฏงคสมนนาคตนต ฯ นปผตตอฏเนาต สชฌนฏเน ฯ ปฏลาภฏเนาต ปาปณ- นฏเน ฯ ตนต กามตวตถ ฯ สมชฌตต นปปชชต ฯ ปพพชช อาท กตวา ยาว ฌานมคคา อธ เนกขมม ฯ อชฌตต ปาปณยต ฯ ปฏหรตต ปาฏหารยนต ยสมา ปฏปกข หรต อปเนต ตสมา ปาฏหารย ฯ อตตโน ปฏปกข หรตต ปฏหารย เนกขมมาท ฯ ปฏหารยเมว ปาฏหารย ยถา เวกต เวสมนต จ ฯ อชฌนฏเนาต นปปชชนฏเน ฯ อปายสมปทายาต สมปนนอปายสส ายา- รมภสสาต อตโถ ฯ อชฌตต ผล เทต ฯ สลวาต อาจารสเลน สลวา ฯ กลยาณธมโมต ทสกสลกมมปถวเสน สนทรธมโม ฯ สล- สมปตตยา วา สลวา ทานาทเสสป กรยวตถวเสน กลยาณธมโม ฯ ปณทหสสตต ปฏเสสต ฯ อชฌนตต วฑฒนต อกกส ปาปณนตต อตโถ ฯ สาตสยา นปปชชนปฏลาภสชฌนพทธอตเถห อทธ วตตา ฯ [๑๘๗] สา ทสวธาต สพพา อทธโย อาเนตวา อตถทธาร- วเสน อธาธปเปต อทธ ทสเสต วตต ฯ พหภาวาทกสส อธฏาน อธฏหน เอตสสา อตถต อธฏานา ฯ ววธ รปนมมานสงขาต วกพพน เอตสสา อตถต วกพพนา ฯ มโนมยาภนพพตตภาวโต มโนมยา ฯ าณสส วปผาโร เวคายตตต เอตสสา อตถต าณวปผารา ฯ อรยาน อยนต อรยา ฯ ยโต กโตจ กมม- วปากโต ชาตา อทธ กมมวปากชา ฯ สาตสยป นพพตตา อทธ


อทธวธนทเทส วณณนา ป วโต อทธ ฯ กมมวปากชา อทธ ชาตโต ปฏาย โหต อตรา ยทา ตทา ป าย วปจจกาเลต๑เอว วา อมาส วเสโส เวทตพโพ ฯ อาถพพณวชชาภนพพตตา วชชามยา ฯ สมมา- ปโยโค อปายปโยโค ายารมโภ ฯ ปกตยา เอโกต สภาเวน เอโก ฯ พหกนต พห ฯ เตน อคคหตปรจเฉท อธฏาตพพสส อเนกภาว ทสเสตวา ปน ปรจเฉทโต ทสเสต สต วาตอาท วตต ฯ อาวชชตต ปรกมม- สงขาเตน อาโภเคน อาภชต ภาวรเปเตน๒ ปรกมมมนสกาเรน มนสกโรต ฯ าเณน อธฏาตต ตถา ปรกมม กตวา อภ า- าเณน ยถาธปเปเต พหเก อธตฏต ฯ อธฏานจตเตน สเหว พหภาวาปตตโต พหภาวาปาทก อทธวธาณ ปวตเตนโตว ตถา อธฏาตต วจจต ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ เอวนต ปการฏโ เอวสทโท ฯ เตน สพพมป อธฏานปปการ สงคณหาต ฯ อธฏาน- วเสนาต าเณน อธฏาตต เอว วตตอธฏานวเสน นปผนนตตา ฯ ปกตวณณนต ปกตสณาน อตตโน ปากตกรป ฯ ปกต- วณณวชหนวการวเสนาต อตตโน ปกตวณณวชหนปพพกสส กมารก- วณณาทวณณวการสส วเสน ฯ [๑๘๘] อมมหา กายาต ปจจกขภาเวน อมมหาต วตตา ภกขสส กรชกายา ฯ อ กายนต อ อทธมย กาย ฯ ตโตเอว อทธมยรปวนตตาย รป ฯ อภ ามเนน นพพตตตตา ๑. วปจจนกาเลต ม เ ฯ ๒. ภาวรเป เตน ฯ


วสทธมคค สวณณนาย มโนมย ฯ นปผตตวเสนาต นปปชชนวเสน ฯ อภ าาณสส ห ยถา มโนมโย กาโย นปปชชต ตถา ปวตต มโนมยทธ ฯ เอเสว นโย เสเสสป ฯ ยท เอว กถมยเมว มโนมยทธต รฬหเวสา เวทตพพา ยถา มโนมโย อตตภาโว ยถา วา โคสม า วสาณาทวต ปณเฑ ฯ อถวา ฯ อพภนตรโต นกขนโต อทธมตา จ เอกนตสทเส อมสม นมมาเน สปากโฏ มนสา นพพตตต- ภาโวต ยถา สาตสโย มโนมยโวหาโร น ตถา อ าส อธฏาน- วกพพนทธส สม นตรวนตาสต เวทตพพ ฯ าณปปวตตโต ปพเพ วาต อรหตตมคคาณปปตตโต ปพเพ วา วปสสนากขเณ ตโตป วา ปพเพ อนตมภวกสส ปฏสนธคคหณโต ปฏาย ปจฉา วา ยาว ขนธปรนพพานา ตขเณ วา มคคปปตตสมเย ฯ าณานภาวนพพตโต วเสโสต สรยสสฏ ตฏาเน สมนตโต จ อาโลกกรณสมตถตา วย ตสเสว าณสส อานภาเวน นพพตโต สพพโส ปหาตพพปปหานภาเวตพพ- ภาวนาปารปรสงขาโต วเสโส ฯ วตถน ปน อนนตรยตาวเสน อาคตาน ฯ อนจจานปสสนายาต สงขาเร อนจจโต อนปสสนตยา พลววปสสนาย ฯ อารทธวปสสนสส ห ยถาวตตวปสสนาย ปวต- ตกขเณ ตโต ปพเพ ปจฉา จ ปกณณกสมมสนวาเร นจจส าย ปหานฏโ อชฌต ฯ เอเสว นโย สพพตถ ฯ กาม สงเขปกถายป อธปเปตตโถ ปกาสโตว วตถารกถาย ปน วภตตโร โหตต


อทธวธนทเทส วณณนา อาห วตถาเรน กเถตพพนต ฯ คพภคตสเสวาต อนาทเร สาม- วจน ฯ วตตนเยนาต ปจฉมภวกสสาตอาทนา พากลตเถรวตถมห วตตนเยน ฯ ทารภาร กตวาต ทารภาร สกเฏ กตวา อาโร- เปตวาต อตโถ ฯ โอสสชชตวาต ฉฑเฑตวา ฯ สกฏมเลต สกฏสมเป ฯ วาฬยกขานจรเตต กรเรห ยกเขห อนวจรตพเพ ฯ ยกขปรคคหต ห ราชคหนคร ฯ [๑๘๙] สมาธโตต ปมชฌานาทสมาธโต ฯ ปพเพต อป- จารชฌานกขเณ ฯ ปจฉาต สมาปตตยา จณณปรยนเต ฯ ตขเณต สมาปนนกขเณ ฯ สมถานภาวนพพตโต วเสโสต ตสม ตสม ฌาเณ สมาธเตเชน นพพตโต นวรณวกขมภนวตกกาทสมตกกม- ส า- เวทยตนโรธปรสสยสหนาทโก วเสโส ฯ กโปตกนทรายาต เอวนามเก อร วหาเร ฯ ชณหาย รตตยาต จนทาโลกวตยา รตตยา ฯ นโวโรปเตห เกเสหต อตถมภตลกขเณ กรณวจน ฯ ยสสาต ปหารสส ฯ ตสสาต ยกขสส ฯ ขปปนสนตภาวสส อกกสคตตตา เถโร ตสม ปหรนเตเอว สมาปตต สมาปชชต อาห ปหรณสมเย สมาปตต อปเปสต ฯ ปาลย ปน เถโร อ ตร สมาปตต สมาปชชตวา นสนโนต วตต ฯ อเม ปน เถรา สมาปตตโต วฏานสมกาล เตน ปหาโร ทนโนต วทนต ฯ [๑๙๐] ส ชวตเถรนต กกสนธสส ภควโต ทตย อคคสาวก มหาเถร สนธายาห ฯ โส ห อายสมา อร าทส ยตถกตถจ


วสทธมคค สวณณนาย นสนโน อปปกสเรเนว นโรธ สมาปชชต ฯ ตสมา เอกทวส อ - ตรสม รกขมเล นโรธ สมาปชช ต สนธาย วตต นโรธสมา- ปนนนตอาท ฯ จวเร อสมตตมป น ฌายตถ สรเร กา กถา ฯ เตเนว ห เถโร ส ชโวเตวว ป ายตถ ฯ อยมสสาต อสส อายสมโต ส ชวสส โย นโรธสมาปตตย อคคปรสสยาภาโว อย สมาธวปผาราอทธต โยชนา ฯ กถ ปน นโรธสมาปตตย สมาธวปผารสมภโวต อาห อนปพพ ฯเปฯ นพพตตาต ฯ ปม ปตภณฑกสสาต สพพปม ปตภณฑกสส ฯ ต ห คหณกาเล สพพปจฉม คยหต ฯ กาลปรจเฉทวเสนาต เอตตเก กาเล คเต วฏหสสามต สมาปตตโต ปพเพ กตกาลปรจเฉท- วเสน ฯ ภตา วรวสต รตตนธกาเร รปทสสเนน ปสาโจ อฏหตต ม มานา ฯ เอตตเกห นาม ภณฑเกห อชโฌตถโฏ นพพกาโร อโห มหานภาโว อโห วเวกวาสต จ เถรคเตน ปสาเทน ฯ ตตต- เตลกฏาหนต อาธารสเสน อาเธยยมาห ฯ กฏาเห ตตต เตล กฏาเหน- อาส จต อธปปาโย ฯ ววฏฏมานนต กตถจป อลคคนวเสน ภสสนต ฯ สปรวาราต ป จห อตถสเตห สปรวารา ฯ ราชาน เมตตาย ผรต โอทสสกเมตตาสมาปตตยา ราชาน ผส ฯ ขปตนต วชฌต ฯ โอโรเปตนต สรสนนาห ปฏสหรต ฯ [๑๙๑] ปฏกลาทสต อนฏาทส ฯ อนฏ ห ปฏกล ฯ อมน - มป ปฏกลนต วจจต ฯ อาทสทเทน อปปฏกลาท สงคณหาต ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา ตตถาต ปฏกลารมมเณ ฯ อเปกขโกต ฉฬงคเปกขาย อเปกขโก ฯ ตตถาต ปฏกลาปฏกลเภเท วตถสม ฯ สโตต สตเวปลลปปตตยา สตมา ฯ สมปชาโนต ป าเวปลลปปตตยา สมปชานการ ฯ อยนต อย ปฏกลาทวตถส อปปฏกลส วหาราทกา ขณาสวาน อคคมคคาธคมสทธา จตตสสรยตา ฯ เตนาห เจโตวสปปตตาน ฯเปฯ วจจตต ฯ อนฏเ วตถสม สตตส เต เมตตาผรณ วา ธาตโส ปจจเวกขณาย ธาตมนสการ วา คถาทเก ธาตมนสการ กโรนโตต โยเชตพพ ฯ อปปฏกลส วหรตต หเตสตาย ธมม- สภาวจนตนาย จ น ปฏกลส หตวา อรยาปถวหาเรน วหรต ฯ อฏเ วตถสม าตมตตาทเก เกสาทส อสจโกฏาสมตตเมวาต อสภผรณ วา อสภมนสการ วา ฯ ตตถ รปธมมชาต อนจจนต อาทอฏโ อตสทโท ฯ ตสมา อนจจทกขานตตา วปรณามธมมาต มนสการ วา กโรนโตต โยชนา ฯ ปฏกลาปฏกเลสต อฏานฏาน วตถน เอกชฌ คเหตวา วทต ฯ เอส นโย อตรตถ ฯ ย วา สตตาน ปม ปฏกลโต อปฏ ตเมว ปจฉา อปปฏกลโต อปตฏต ย จ อปปฏกลโต อปฏ ตเมว ปจฉา ปฏกลโต อปตฏต ตทภเยป ขณาสโว สเจ อากงขต วตตนเยน อปปฏกลส วา วหเรยย ปฏกลส วาต อยมรยทธ วตตา ฯ จกขนา รป ทสวาต การณวเสน จกขต ลทธโวหาเรน รปทสสนสมตเถน จกขว าเณน จกขนา วา การณภเตน วา


วสทธมคค สวณณนาย ทวารภเตน วา รป ปสสตวา ฯ เนว สมโน โหตต เคหสต โสมนสสสสาย ปฏกเขโป น เนกขมมปกขกาย กรยาโสมนสส- เวทนาย ฯ ฉฬงคเปกขนต อฏานฏฉฬารมมณาปาเถห ปรสทธ- ปกตภาวาวชหนลกขณ ฉส ทวาเรส ปวตตยา ฉพงคเปกขาต ลทธนาม ตตรมชฌตตเปกข ฯ ยถาวตตมตถ ปาลยา สมตเถต ปฏสมภทายนตอาท วตต ฯ [๑๙๒] ปกขอาทนนต อาทสทเทน เทวาทน สงคโห ฯ เวหาสคมนาทกาต ปน อาทสทเทน จกขวสทธอาท สงคณหาต ฯ กสลกมมนา นพพตตตวาป อกสลวปากานภาเวน สขสมสสยโต วนปตตตตา วนปาตกา ฯ ฌานนต อภ าปปตต ฌาน สนธายาห ฯ วปสสนาป อกกสคตา อพเพงคาปตสหตา อากาเส ลงฆาปนมตตาป โหตต วตต วปสสน วาต ฯ ปมกปปกานนต อท เอกจจาน มนสสานนต อมสส วเสสน ทฏพพ ฯ เอวมาทนนต อาทสทเทน ปนพพสมาตาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ [๑๙๓] เวหาสนต ภมมตเถ อปโยควจน อจจนตสโยเค วา ฯ จกกวตต ห จกกรตน ปรกขตวา อตตโน ภวนโต อพภคคนตวา อากาเสเนว สเนรร ปทกขณ กตวา สกลจกกวาฬ อนสยาตต๑ฯ อสสพนธาต อสสปาลาเยว อสสาน ยวทายกา ฯ ตถา โคพนธา ฯ จกกวตตอาทน ป ทธยา วตถารยมานาย อตปป โจ โหตต ป วโต อทธ ลกขณโต ทสเสนเตน ปรปาก คเต ป - ๑. อนสยาตต วา อนสยายตต วา ภเวยย ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา สมภาเร อชฌนกวเสโสต วตวาป โชตกาทน ป ทธ เอกเทเสน ทสเสต เอตถ จาตอาท วตต ฯ ตตถ สวณณปพพโตต สพพ- สวณณมโย ปพพโต ฯ ตสส กร คหตคหตฏาเน โอธ น ป ายต ฯ เอกกสตมตเตต เอตถ กสต นาม กสนวเสน นงคลสส คตมคโค ฯ ตมพ นาม อาฬหก ฯ จททส มคคาต จตททส กสนมคคา ฯ [๑๙๔] วชช ปรชปปตวาต คนธารวชชาทก อตตโน วชช กตปจาร ปรวตเตตวา มนตปถนกกเมน ปถตวา๑ฯ สมมาปโยเคนาต อปายปโยเคน ยถา ยถจฉตตถสทธ โหต ตถา ปวตตตายา- รมเภน ฯ ตสส ตสส กมมสสาต ยถาธปเปตสส นปผาเท- ตพพกมมสส ฯ เอตถ จาต ตตถ ตตถ สมมาปโยคปจจยา อชฌนฏเน อทธต อมสสา ทสมาย อทธยา นทเทเสป ฯ ปรมปาลสทสาวาต สมาธวปผาราอทธอาทน นทเทสสทสาว ฯ สกฏพยหาทกรณวเสนาต สกฏพยหจกกพยหปทมพยหาทน สวธาน- วเสน ฯ นพพตตวเสโสต สมพนโธ ฯ คณตคนธพพาท สปปกมม ฯ สลลกตตกาท เวชชกมม ฯ อรพเพทาทน ตณณ เวทาน ฯ [๑๙๕] เอโกป หตวา พหธา โหตตอาทนา อธฏานทธยาเอว คหตตตา อาห อธฏานาอทธเยว อาคตาต ฯ อมสม ปนตเถต อมสม อภ านสสสงขาเต อทธวธสงขาเต วา อตเถ ฯ เอกวเธน าณวตถนตอาทส๒ โกฏาสฏโ วธสทโท ววธมป ๑. มนตปน...ป ตวา ฯ ๒. อภ. ว. ๓๙๐ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เสนาพยห ทสเสตตอาทส๑ วกปปฏโ ฯ ตทภยมเปตถ ยชชตต ทสเสนโต อาห อทธวธายาต อทธโกฏาสาย อทธวกปปาย วาต ฯ อทธ ห อภ าส เอโก โกฏาโส วกขมาเนห เภเทห อเนกปปเภท จ ฯ วตตปปการวเสนาต วตตสส จททสปปการสส จตตปรทมนสส สมาหตตาทปปการสส จ วเสน ฯ อทธวธายาต ตทตถสส สมปทานวจนนต อาห อทธวธาธคมตถายาต ฯ กสณา- รมมณโต อปเนตวาต อท อภ าปาทกปรกมมจตตาน สมาน- สนตานตาย วตต น ปรกมมจตตสส กสณารมมณตตา ฯ อทธวธาภมข เปเสตต นปผาเทตพพสส อทธวธสส อภมขภาเวน ปวตเตต ฯ ย ห สต โหมตอาทนา ปรกมมจตตสส ปวตตน ตเทวสส อภนหรณ อทธวธาภมขเปสน จ ตเถว อทธวธสส ปวตตนโต อภนนนามน อธ ปรกมมจตตสส อทธวเธ อธมตตต อาห อธคนตพพ อทธโปณ อทธปพภาร กโรตต ฯ อธ ปจจน- ภวนผสนสจฉกรยา ปตตปรยายาเอวาต ทสเสนโต ปาปณาตต อตโถต อาห ฯ อสสาต อทธวธสส ฯ เอโกปต ปสทโท วกขมาน พหภาว อปาทาย สมปณฑนฏโ ฯ โส หสส ปฏโยค เอโกป หตวา พหธา โหต พหธาป หตวา เอโก โหตต ฯ โส จ โข พหภาว นมมนตวา ตสส อนตราว เอกภาวปคโม ฯ ยถากาลปรจเฉท ๑. ข. ป. ๔๗๓ ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา ปน สรเสเนว เอกภาวปคโม อธ นาธปเปโต อนทธนมมานภาวโต ตมป ปพเพ กตกาลปรจเฉทวเสน สทธตตา อทธานภาโวเยวาต เกจ ฯ อฏาเนวาย ปสทโท ฯ เอโก หตวา พหธาป โหต พหธา หตวา เอโกป โหตต สมพนโธ ฯ อมสม ปกเข ปสทโท วกขมาน เอกภาว อปาทาย สมปณฑนฏโต วตวา โส หตอาท สพพ ยถารห วตตพพ ฯ พหภาวนมมาเน ปโยชน ทสเสต พหน สนตเกตอาท วตต ฯ ตตถ พหน สนตเกต อตตนา นมมตาน พหน สมเป ฯ เตห ปรวารโตว หตวาต อธปปาโย ฯ วาสทโท อวตต- วกปปฏโ ฯ เตน ธมม วา กเถตกาโมต เอวมาท สงคยหต ฯ าเณน อธฏหนโต เอว โหตต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ ภวต เอตถ อทธต ภมโย ฌานาน ฯ เอตถาต จ เหตมห ภมมวจน ฯ วเวกโต ชาตา ภม วเวกชภม ฯ วเวกช ห ปมชฌาน นวรณวเวกสมภตตตา ฯ ปตสขภตา ภม ปตสขภม ฯ ทตยชฌาน ห ปตสขภต เจว ปตสขส ชาต จ สมาธวเสน ฯ อปร ทวสป เอเสว นโย ฯ อทธลาภายาต อทธยา อธคมาย ฯ อทธปฏลาภายาต อทธยา ปนปปน ลภนาย พหลกรณายาต อตโถ ฯ อทธวกพพนตายาต อทธยา ววธรปกรณาย วกพพ- นทธยาต อตโถ ฯ อทธวสวตายาต อทธยา ววธานสสปสวนาย ฯ อทธวสตายาต อทธยา ขปปนสนตอาทภาวาวหวสภาวตถาย ฯ อทธเวสารชชายาต อทธยา ปฏปกขทรภาเวน วคตสงกเลสตาย


วสทธมคค สวณณนาย สฏ วสารทภาวาย ฯ จตตถชฌาน ตาว อทธยา ภม โหต ตตถ ปตฏาย นปผาเทตพพโต อตราน ปน กถนต อาห เอตถ จาตอาท ฯ ตตถ ตณ ฌานาน สมภารภมโยต เวทตพพานต สมพนโธ ฯ ตตเย ฌาเน สขผรเณน ปมทตเยส ปตผรเณน จ เหตภเตนาต ยถารหวเสน โยชนา ฯ ผรณ เจตถ ฌานสส สภาวตภาเวน สาตสยาน ปตสขาน วเสน ฌานปจจยาทนา สหชาตนามกายสส ปรพรหน รปกายสส จ ตสมฏาเนห ปณตรเปห ปรปผฏตา ฯ เตนาห ภควา ปตสเขน อภสนเทต ปรสนเทต ปรปเรต ปรปผรตต ฯ สขส นต ฌานสเขน สหคต ส ฯ ลหส นต ตสมปยตตลหตาสหคต ส ฯ โอกกมตวาต อนปวสตวา ฯ เตส ห ฌาเนส สาตสยาย ลหตาย สมปยตต สข สนตานวเสน ปวตเตนโต โยค ต สโมกกนโต วย โหตต เอว วตต ฯ ส าสเสน นทเทโส ฯ ฌานสมปยตตา ห ลหตา วนาป อทธยา อากาส ลงฆาปนปปมาณปปตตา วย โหต ฯ ลหภาวคคหเณเนว เจตถ มทกมม ภาวาป คหตาเอว ฯ เตนาห ลหมทกมม กาโย หตวาต ฯ อมนา ปรยาเยนาต ตณณ ฌานาน สมาปชชเนน สขลหภาวปปตตนามรปกายสส สต จตตปรทมเน จตตถชฌาน สเขเนว อทธปฏลาภาย สวตตตต อมนา ปรยาเยน ฯ ปกตภมยา ห อธฏานภตา สมภารภมโย ปาการสส เนมปปเทโส วยาต ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา [๑๙๖] อทธปาทนทเทเส จตตาโรต คณนปรจเฉโท ฯ อทธปาทาต เอตถ อชฌตต อทธ สมชฌต นปปชชตต อตโถ ฯ อชฌนต วา เอตาย สตตา อทธา วทธา อกกสคตา โหนตต อทธ ฯ ปเมนตเถน อทธเอว ปาโทต อทธปาโท อทธโกฏาโสต อตโถ ฯ ทตเยนตเถน อทธยา ปาโทต อทธปาโท ฯ ปาโทต ปตฏา อธคมปาโยต อตโถ ฯ เตน ห อปรปรวเสสสงขาต อทธ ปชชนต ปาปณนต ฯ อยนตาว อฏกถานโย ฯ ตตถ อทธสททสส ปโม กตตอตโถ ทตโย กรณตโถ วตโต ฯ ปาทสททสส เอโก กรณตโถว ฯ ปชชตพพาว อทธ วตตา น จ อชฌนนต ฯ ปชชตพพา จ อทธ ปชชนกรเณน ปาเทน สมานาธกรณา น โหตต ปเมน อตเถน อทธเอว ปาโท อทธปาโทต น สกกา วตต ตถา อทธกรยากรเณน สาเธตพพาว อทธสงขาตา อทธ ปชชนกรยากรเณน ปชชตพพาต ทวนน กรณาน น อสมานาธกรณตา สมภวตต ทตเยนตเถน อทธยา ปาโท อทธปาโทต จ น สกกา วตต ฯ ตสมา ปเมนตเถน สมานา- ธกรณสมาโส ทตเยน สามวจนสมาโส น ยชชตต ปเมนตเถน อทธยา ปาโท อทธปาโท ทตเยนตเถน อทธเอว ปาโท อทธปาโทต สมาโส ยตโต ฯ ยถาวตโตป วา ปาทสส อชฌมานโกฏาสอชฌนกรโณปายภาวโต ฯ ปพพภาคจฉนทวเสน ฉนทเหตโก ฯ สมปยตตจฉนทวเสน


วสทธมคค สวณณนาย ฉนทาธโก ฯ ปพพาภสงขารวเสเนว จ สหชาตจฉนทสสาป อธกตา เวทตพพา ฯ อถวา ฯ ฉนท เจ ภกข อธปต กรตวา ลภต สมาธ ลภต จตตสเสกคคต อย วจจต ฉนทสมาธต๑ อมาย ปาลยา ฉนทาธปต สมาธ ฉนทสมาธต อธปตสททโลป กตวา สมาโส วตโตต ว ายต ฯ อธปตสททตถทสสนวเสน ปน อฏกถาย ฉนทเหตโก ฉนทาธโก วา สมาธต วตต ฯ เตเนวาห ฉนท อธปต กรตวาตอาท ฯ ปธานภตาต วรยภตาต เกจ วทนต ฯ สงขตสงขารนวตตนตถ ปน ปธานคคหณ ฯ อถวา ฯ ต ต วเสส สงขโรตต สงขาโร สพพมป วรย ฯ ตตถ จตกจจสาธกโต อ สส นวตตนตถ ปธานคคหณ ฯ ปธานภตา เสฏภตาต อตโถ ฯ จตพพธสส ปน วรยสส อธปเปตตตา พหวจนนทเทโส ฯ โย ปน อทธยา ปาโท อทธปาโทต เอว สมาสโยชนาวเสน ปาทสส อปายตถต คเหตวา อทธปาทตโถ วตโต โส ปฏลาภปพพภาคาน กตตกรณทธภาว ฉนททธปาโทตอาทนา วา อภธมเม อาคตตตา ฉนทาทห อทธปาเทห สาเธตพพาย พทธยา กตตทธภาว ฉนทาทน กรณทธภาว จ สนธาย วตโตต เวทตพโพ ฯ วรยทธปาเท วรยสมาธปธานสงขารสมนนาคตนต๑ ทวกขตต วรย อาคต ฯ ตตถ ปรม สมาธวเสสน วรยาธปต สมาธ วรยสมาธต ฯ ทตย สมนนาคมงคทสสน ฯ เทวเอว ห สพพตถ สมนนาคมงคาน สมาธ ๑. ส. มหาวาร ๒๖๘-๒๖๙ ฯ อภ. ว. ๒๗๑ ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา ปธานสงขาโร จ ฯ ฉนทาทโย สมาธวเสสนาน ฯ ปธานสงขาโร ปน ปธานวจเนเนว วเสสโต น ฉนทาทหต น อธ วรยาธปตตา ปธานสงขารสส วตตา โหต ฯ วรย จ สมาธ วเสเสตวา ตเมว สมนนาคมงควเสน ปธานสงขารวจเนน วตตนต นาป ทวห วรเยห สมนนาคโม วตโต โหตต ฯ ยสมา ปน ฉนทาทห วสฏโ สมาธ ตถา วสฏเเนว จ เตน สมปยตโต ปธานสงขาโร เสสธมมา จ ตสมา สมาธวเสสาน วเสน จตตาโร อทธปาทา วตตา ฯ วเสสนภาโว จ ฉนทาทน ตตอวสสยนวเสน โหตต ฯ อถวาต- อาทนา นสสยตเถป ปาทสทเท อปายตเถน ฉนทาทน อทธปาทตา วตตา ฯ เตเนว อภธมเม อตตรมลภาชนเย จตตาโร อทธปาทา ฉนททธปาโทตอาทนา๑ ฉนทาทนเมว อทธปาทตา วตตา ฯ ป หา- ปจฉเก จ จตตาโร อทธปาทา อธ ภกข ฉนทสมาธตอาทนา๒ อทเทส กตวาป ปน ฉนทาทนเยว กสลาทภาโว วภตโต ฯ อปายทธปาททสสนตถเมว ห สตเต อภธมเม จ นสสยทธปาท- ทสสน กต อ ถา จตพพธตา น โหตต ฯ [๑๙๗] ฉนทาทน อฏาต ฉนทสมาธ วรยสมาธ จตตสมาธ วมสาสมาธต เอว ฉนทาทน อฏ ฯ กาม เจตถ จตสป าเนส สมาธ สมาธเอว ตถาป อทธ อปปาเทตกามตาย ฉนทสหโตว สมาธ อทธปฏลาภาย สวตตต น เกวโล เอว วรยสมาธ- ๑. อภ. ว. ๒๘๐ ฯ ๒. อภ. ว. ๒๘๑ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อาทโยป ฯ ตสมา ฉนทาทสหตา เอเต จตตาโร จ สมาธ ฉนทาทโย จ จตตาโรต อฏ ฯ ปชชต อทธ เอเตห ปาปณยต สย วา ปชชนต อทธปฏลาภาย สมปชชนตต ปทานต วจจนต ฯ เตนาห อทธปฏลาภาย สวตตนตต ฯ ย ปน ปาลย ฉนโท น สมาธต อาท ต ยทป ฉนทาทโย สมาธสหตาว อทธ นปผาเทนต ตถาป วส เนส ปทภาวทสสน ฯ เอกโต นยตโต น เอกโก หตวาต อธปปาโย ฯ นยตโตวาต สหโตเอว น วยตโต ฯ [๑๙๘] อโนนตนต น โอนต วรเยน ปคคหตตตา อลนนต อตโถ ฯ เตนาห โกสชเชน น อ ชตต ฯ โกสชชนมตต น จลตต อตโถ ฯ อทธ นต อนนต อทธฏ วกขตต น อนนต อนนนต อวกขตต สมาหตนต อตโถ ฯ เตนาห อทธจเจน น อ ชตต ฯ อภสงควเสน นต อภนต น อภนต อนภนต อรตต ฯ อปคมนวเสน นต อปนต โกธวเสน วมข น อปนต อนปนต อทฏ ฯ ทฏ ยา อห มมนต นสสยวเสน น นสสตนต อนสสต ฯ ฉนทราควเสน น ปฏพทธนต อปปฏพทธ ฯ ราโค เกวล อาสตตมตต ฉนทราโค ปน พหลกเลโส ฯ ตถาหสส ทเร ตมป อารมมณ ปฏพทธเมว ฯ วปปมตตนต วเสสโต ปมตต ฯ ฌานาน กามราคปฏปกขตาย อาห กามราเคนาต ฯ วสยตตนต ววตต สงกเลสโต น วา สยตต จตหป โยเคห ฯ วมรยาทกต กเลสมรยาทาย ยถา อสกมป กเลสมรยาทา น โหต


อทธวธนทเทส วณณนา ตถา ปฏปนน ฯ เอกตตคตนต เอกคคต อปคต อจจนตเมว สมาหต ฯ ตโตเอว นานตตกเลเสห นานาสภาเวห กเลเสห น อ ชต ฯ เอส อตโถต โกสชชาทนมตต อมสส จตตสส อน ชนตโถ สทโธเอว อาเน ชปปตตยา ปกาสนวเสน ทสสตตตา ฯ ปน วตโตต อทธยา ภมปาทปททสสนปปสงเคน อมาน มลาน นามาน มลภาวทสสนตถ ปน วตโต ฯ ปรโมต สทธาทห ปรคคหตตตาต- อาทนา ปพเพ ฉธา ทสสตนโย ฯ อยนต อธนา โสฬสธา ทสสตนโย ฯ สตตนเย ปฏสมภทานเย จ ทสสเต ตตถ สมโมโห น โหต น อทสสเตต อาห อภยตถ อสมโมหตถนต ฯ [๑๙๙] าเณน อธฏหนโตต กถ ปนาย เอว โหตต เอตถ ปพเพ อตตนา วตต ปท อทธรต อธฏานวธ ทสเสต ฯ อภ าปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏายาต เอตถ อนปพเพน จตตาร ฌานาน สมาปชชตวา จตตถชฌานโต วฏายาต เกจ ฯ ต อยตต ฯ ยถจฉตฌานสมาปชชนตถ ห จตตปรทมน ฯ จตตถชฌานเมว จ อภ าปาทก น อตราน ฯ ปรกมม กตวาต ปาทกชฌานโต วฏาย กามาวจรจตเตน สต โหมตอาทนา จนตนเมเวตถ ปรกมมกรณ ฯ ตถาวชชนเมว จ อาวชชน ฯ ทตยมปต ปสทโท สมจจยฏโ ฯ เตน ตตยมป ตโต ภยโยปต อมมตถ ทเปต ฯ ยถา ห ฌานภาวนา เอวมภ าภาวนาป ฯ เอกวาร ทววารนต อทมป นทสสนมตต ทฏพพ ฯ นมตตา-


วสทธมคค สวณณนาย รมมณนต ปฏภาคนมตตารมมณ ฯ ปรกมมจตตาน สตารมมณานต เอตถ เอเกกสส ปรกมมจตตสส สตารมมณตา ทฏพพา สต โหตต ปวตตนโต ฯ สหสสารมมณานต เอตถาป เอเสว นโย ฯ วณณวเสนาต อตตนา ปรกปปตวณณวเสน ฯ โน ปณณตต- วเสนาต น สตตปณณตตวเสน ฯ ต อธฏานจตต ฯ อปปนา- จตตมวาต อวคคหณ อภ าจตตสส ฌานจตตสส ปมปปตต- สทสภาวโต วตต น ตสส อปปนาภาวโต ฯ รปาวจรจตตถช- ฌานกนต รปาวจรจตตถชฌานวนต เตน สมปยตต ฯ ยท เอว อาวชชตวา าเณน อธฏาตต ปฏสมภทาวจน กถนต อาห ยมป หตอาท ฯ ตตราปต ปฏสมภทายมป ฯ อาวชชตต พหก อาวชชตต อท ปาปท ปรกมมวเสเนว วตต น อาวชชนวเสน ฯ อาวชชตวา าเณน อธฏาตต อภ าาณวเสน วตต น ปรกมมจตตสมปยตตสส อ สส วา กามาวจรสส าณสส วเสน ฯ น ห ตสส ตาทโส อานภาโว อตถต ฯ ตสมาต ยสมา อปปนาปปตตสส อภ าาณสเสว วเสน อธฏาน ตสมา ฯ อยมธฏานกกโมต ทสเสนโต พหก อาวชชตตอาทมาห ฯ ตตถ สนนฏาปนวเสนาต นปผาทนวเสน ฯ กายสกขทสสนตถนต น เกวล วจนมตตเมว อถโข อยเมตสสตถสส อตตโน กาเยน สจฉกตตตา กายสกขต สกขทสสนตถ ฯ [๒๐๐] โกกนทนต ปทมวเสสน ยถา โกกาสกนต ฯ ต


อทธวธนทเทส วณณนา กร พหปตต วณณสมปนน อตวย สคนธ จ โหต ฯ ปาโตต ปเคว ฯ อย เหตถ อตโถ ยถา โกกนทสงขาต ปทม ปาโต สรยสสคคมนเวลาย ผลล วกสต อวตคนธ สยา วโรจมาน เอว สรรคนเธน คณคนเธน จ สคนธ สรทกาเล อนตลกเข อาทจจมว อตตโน เตชสา ตปนต องเคห นจฉรณกชตตาย องครส สมมาสมพทธ ปสสาต ฯ อภพโพต ปฏปตตสารมท สาสน ปฏปตต จ ปรยตตมลกา ตว จ ปรยตต อคคเหต อสมตโถ ตสมา อภพโพต อธปปาโย ฯ อภพโพ นาม น โหต วาสธรสเสว ปธานภาวโต ฯ ภกขต ปพพชตโวหาเรน วตต ฯ ภาวน วา ภกขภาว อปาทาย ยถา อคมา ราชคห พทโธต๑ ฯ ปโลตกขณฑนต สวสทธ โจฬขณฑ ฯ รโช หรตต รโชหรณ ฯ อภนมมนตวา อทาส ตตถ ปพเพ กตาธการตตา ฯ ตถาห โยนโส อมมชชนโต อตตภาวสส ปนาย โทโสต อสภส อนจจส จ ปฏลภตวา นามรป- ปรคคหาทนา ป จส ขนเธส าณ โอตาเรตวา กลาปสมมสนา- ทกกเมน วปสสน วฑเฒตวา อทยพพยาณาทปฏปาฏยา วปสสน อนโลมโคตรภสมป ปาเปส ฯ โอภาสวสชชนปพพกา ภาสตคาถา โอภาสคาถา ฯ [๒๐๑] ราโค รโช อรยสส วนเย น จปน เรณ วจจต รโชต ฯ กสมา ฯ จตตสส มลนภาวกรณโต ฯ ราคสเสต อธวจน ๑. ข. สตต. ๔๐๖ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย รโชต ฯ เอต รชนต เอต ราคสงขาต รช ฯ วปปชหตวาต อคคมคเคน วเสสโต ปชหนเหต ฯ ปณฑตา วหรนต เตต เต ปชหนกา ปณฑตา หตวา วหรนต วตรชสส สพพโส ปหนราคาทรชสส พทธสส ภควโต สาสเน ฯ ตถาห วทนต จตตมห สงกลฏมห สงกลสสนต มาณวา จตเต สทเธ วสชฌนต อต วตต มเหสนาต ฯ ฉฬภ าคคหเณน คหตาย ฉฬภ าย วภาวเตป อรยมคเค อนตตรภาวสาม เน ผลนพพาเนห สทธ สงคณหนโต อาห นว โลกตตรธมมาต ฯ ปตตสส ปทหนากาเรน หตถ เปนโต หตถ ปทหต วตโต ฯ หตถนต วา กรณตเถ อปโยควจน ฯ หตเถน ปทหต. อตโถ ฯ [๒๐๒] สหสสกขตตนต สหสสธา ฯ สหสสธา ห อตตาน เอกจตเตเนว นมมนนโตป สหสสวาร นมมนนโต วย โหต อสตป กรยาพยาวตตย ตทตถสทธโตต อมมตถ ทสเสต สหสสกขตตนต วตต ฯ อมพวเนต อมพวเน กตวหาเร ฯ รมเมต รมณเย ฯ ยาว กาลปปเวทน ตาว นสทต โยชนา ฯ อนยเมตวาต วณณาวยวสรราวยวปรกขารกรยาวเสสาทห นยม อกตวา ฯ นานาวณเณต นานากาเร ยถาวตตวณณาทวเสน นานาวเธ ฯ มสสกเกเสต ปลเตห มสสตเกเส ฯ อปฑฒรตตวณณ อปฑฒ ปณฑวณณาทส อ ตรวณณนต เอว อปฑฒรตตจวเร ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา ปทวเสน อตถสส คมนวเสน ปาลยา ภณน ปทภาณ ฯ ปรกถาทวเสน ธมมสส กถน ธมมกถา ฯ สเรน ภ น สตตาทน อจจารณ สรภ ฯ อปเรปต วตตาการโต อ เป ทฆรสสกส- ถลาทเก นานปปการเก ฯ อจฉตจฉตปปการาเยว โหนตต ยถา ยถา อจฉตา ตตปการาเยว โหนต ฯ ยตตกา ห วเสสา วณณาทวเสน เตส อจฉตา ตตตกวเสสวนโตว เต โหนต ฯ เต ปน ตถา พหธา ภนนากาเรป วณณวเสน อารมมณ กตวา เอกเมว อธฏานจตต ปวตตต ฯ อย หสส อานภาโว ยถา เอกาว เจตนา นานาวเสสวนต อตตภาว นพพตเตต ตถา ภวปฏนา กมมสส วเสสปจจโย โหต ฯ อจนเตยโย จ กมมวปาโกต เจ ฯ อธาป ปรกมมจตต วเสสปจจโย โหต อจนเตยโยว อทธวสโยต คเหตพพ ฯ เอส นโยต ยวาย พหภาวนมมาเน อภ าปาทกชฌาน สมาปชชตวาตอาทนา อธฏานนโย วตโต เอส นโย อตเรสป อธฏาเนสต ฯ อวเสส อตเทเสน ทสเสตวา วเสส สรปโต ทสเสต อย ปน วเสโสตอาทนา วตต ฯ [๒๐๓] ตตถ อมนา ภกขนา อจฉนเตนาต สมพนโธ ฯ ม ชานสสนตต อทธมาต ม ชานสสนต ฯ อนตราวาต ปรจฉนน- กาลสส อพภนตเรเอว ฯ ปาทกชฌานนตอาท ปรกมมกรณาการ- ทสสนตถ วตต ฯ อตร ปน อตเทเสเนว วภาวตนต ฯ เอว อกโรนโตต เอโก โหมต อนตรา อธฏาน อกโรนโต ฯ ยถา-


วสทธมคค สวณณนาย ปรจฉนนกาลวเสนาต อมนา สต โหมตอาทนา อธฏาน กโรนเตน กาลปรจเฉทวเสเนว กาตพพนต ทสเสต ฯ สยเมว เอโก โหต อธฏานสส ปฏปสสทธตตา ฯ เอตถ จ ปรกมมาธฏานจตตาน อทธมา วณณวเสน สยเมว อารมมณ โหต เตส ปรกมมจตตาน สนตตปจจปปนนารมมณาน อธฏานจตต สมปต วตตมานา- รมมณ อธฏานสส เอกจตตกขณกตตาต วทนต ฯ อาวภาวนต ปทสส เหฏา วตเตน โหตสทเทน สมพนโธ น ยชชต อปโยควเสน วตตตตา ตถา วกขมาเนเนว คจฉต- สทเทน อตตโน ปเรส จ อาวภาวสส อจฉตตตา ฯ นามปท จ กรยาปทาเปกขนต กรยาสาม ภาวนา กโรตสทเทน โยเชตวา อาห อาวภาว กโรตต ฯ ตโรภาวนต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ยท เอว กถ ปฏสมภทายนต โจทน สนธายาห อทเมว หตอาท ฯ กาม ปฏสมภทาย อาวภาวนต เกนจ อนาวฏ โหตตอาทนา อาคต ตมป อทเมว อาวภาวกรณ ตโรภาวกรณ จ สนธาย วตต ฯ เสสปทานป เตสเยว เววจนาน ฯ อนธการนต รตตนธการ ทวาป วา พลคหาทคต อนธการ ฯ ปฏจฉนนนต กฑฑกวาฏาทนา ปฏจฉาทต ฯ อนาปาถนต ทรตาสขมตรตาทนา น อาปาถคต ฯ อยนต อทธมา ฯ ปฏจฉนโนป ทเร โตป อตตา วา ปโร วา ยถา ทสสตต วภตต ปรณาเมตวา โยเชตพพ ฯ อาโลกชาตนต อาโลกภต ชาตาโลก วา ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา [๒๐๔] เอต ปาฏหารยนต อาวภาวปาฏหารยมาห ฯ เกน กตปพพนต ตตถ กายสกข ปจฉตวา สตถา ตาว กายสกขต ทสเสนเตน ภควตาต วตวา ตมตถ วภาเวต ภควา หตอาท วตต ฯ สาวตถวาสเก ปสสนตต อาเนตวา สมพนโธ ฯ ตถา ยาว อวจ ทสเสสต ฯ อากาสคเตส เหฏ มเหฏ มวมาเนส อปรมปรมาน พยวธายเกส พยหยมาเนส ตคคต อากาส พยห นาม โหตต วตต อากาส จ ทวธา วยหตวาต ฯ อยมตโถต อาวภาวปาฏหารยสส สตถารา กตภาโว ฯ ปรมพทธาน ปฏปตต- อาวชชน พทธปปเวณยา อนปาลนตถ เอเกน ปาเทนาตอาท- วกกมทสสน ฯ นย เทต ยสส นยสส อนสาเรน วาจนามคค เปส ฯ จฬอนาถปณฑโก นาม อนาถปณฑกมหาเสฏ สส กนฏ- ภาตา ฯ สเนรปพพต วนพพชฌตวาต ต ปรสาย ทสสมานรปเยว กตวา วนพพชฌตวา ฯ นนต สเนรปพพต ฯ อเนกสตสหสส- สงขยสส โอกาสโลกสส ตนนวาสสตตโลกสส จ ววฏภาวกรณ- ปาฏหารย โลกววรณ นาม ฯ มหาพรหมาต สหมปตมหาพรหมา ฯ [๒๐๕] ปสสถ ตาว อปณณกปฏปทาย ผลนต นรยภเยน ตชเชตวา สตถ อนปพพกถานเยน สคคสเขน ปโลเภตวา น ปน สคคสมปตตย นนนภาวาปาทเนน ฯ ยถา อาวภาวกรเณ อาโลก- กสณ สมาปชชตพพ อาโลกนมมานาย เอว ตโรภาวกรเณ อนธการนมมานาย นลกสณ สมาปชชตพพ ฯ กาม เจต ปาลย


วสทธมคค สวณณนาย สรปโต นาคต ววฏ อาวฏนต ปน วจนโต อตถโต อาคตเมว ฯ โอทาตกสณนโตคธ วา อาโลกกสณนต วตโต อยมตโถ ฯ อนธการนต อนธการวนต ฯ [๒๐๖] อวเสเส อฏฏยตเถราทเก ฯ ปากโฏ อทธมา เอตสส อตถต ปากฏ ปากฏ จ ต ปาฏหารย จาต ปากฏปาฏหารย ฯ น เอตถ อทธมา ปากโฏต อปากฏ อปากฏ จ ต ปาฏหารย จาต อปากฏปาฏหารย ฯ อทธมโตเอว ห ปากฏาปากฏภาเวนาย เภโท น ปาฏหารยสส ฯ น ห ต อปากฏ อตถ ฯ อตตร- มนสสธมมาต มนสสธมโม วจจต ทสกสลกมมปถธมมา ตโต มนสสธมมโต อตตร ฯ อทธสงขาต ปาฏหารย อทธปาฏหารย ฯ อาฬนเทต ปมเข ฯ โอกาเสหต ปกร ฯ อทธาภสงขารนต อทธป- ปโยค ฯ อภสงขาเรสต อภสงขร อกาสต อตโถ ฯ ตาฬจฉคคเลนาต ก จกจฉทเทน ฯ อคคฬนตรกายาต ปฏ สงฆาฏาน อนตเรน ฯ อนตรหโตต อนตรธายตกาโม พโก พรหมา ยถา อนตรธายต น สกโกต ตถา กตวา ภควา สย ตสส ปสสนตสส พรหมคณสส จ อนาปาถภาวคมเนน อนตรหโต หตวา ฯ สมณสส โคตมสส อมสม าเน อตถภาโว วา นตถภาโว วา น สกกา ชานตนต เอว พรหมคณสส วจโนกาโส มา โหตต ภเววาหนต อม คาถ อภาส ฯ [๒๐๗] ตตถ ภเววาห ภย ทสวาต อห ภเว สสาเร ชาตชราทเภท ภย ทสวาเอว ฯ ภว จ วภเวสนนต อม จ


อทธวธนทเทส วณณนา กามภวาทตวธมป สตตภว วภเวสน วภว คเวสมาน ปรเย- สมานมป ปนปปน ภเวเอว ทสวา ฯ ภว นาภวทนต ตณหาทฏ - วเสน ก จ ภว น อภวท น คเหส ฯ นนท จ น อปาทยนต ภวตณห น อปค ฉ น อคคเหสนต อตโถ ฯ อลคคมาโนต วนวชฌตวา คมเนน กฑฑาทส กตถจ น ลคคมาโน ฯ อาวชชตวา กตปรกมเมนาต ยสส ปรโต คนตกาโม ต อาวชชตวา อากาโส โหต อากาโส โหตต เอว กตปรกมเมน อทธมตา ฯ ปาการปพพตาเปกขาย สสโร ฉทโทต จ ปปลงควเสน วตต ฯ อพเพธวเสน ปวตต ววร สสร ฯ ตรย ปวตต ฉทท ฯ ยตถกตถจ กสเณ ปรกมม กตวาต ปวกสณาทส ยตถกตถจ กสเณ ฌาน สมาปชชตวา ปรกมม กตวา อากาโส โหตต อธฏาตพโพ ฯ ตตถ การณมาห อฏสมาปตตวสภาโวเยว ปมาณนต ฯ ตสมา ยย อจฉต ต ตเทว โหต ฯ เอเตน ปวยา อมมชชนนมมชชเน อาโปกสณสมาปชชน อทกาทส ปวนมมาเน ปวกสณสมาปชชน น เอกนตโต อจฉตพพนต วตต โหต ฯ เอตนต เอต ตโรกฑฑาทคมนปาฏหารย- กรเณ อากาสกสณสมาปชชน อวสส วตตพพ อนจฉวกภาวโต ฯ เอว จ กตวา อากาสกสณวเสน ปฏจฉนนาน ววฏกรณนต- อาทวจน วย ปวกสณวเสน เอโกป หตวา พหธา โหตตอาทภาโว อากาเส วา อทเก วา ปว นมมนตวา ปทสา คมน อชฌตต-


วสทธมคค สวณณนาย อาทนา ย ปกณณกนเย วตต ตมป สมตถต โหต ฯ โทโส นตถต ทวกขตต พทธสพทธ วย ทฬหกรณ นาม โหตต อธปปาเยน วตวา เตน ปโยชนาภาว ทสเสต ปน สมาปชชตวาตอาท วตต ฯ อธฏ ตตตา อากาโส โหตเยวาต สเจป ก จ อนตรา อฏ ตปพพตาท สยา ตมป อากาโส โหตต อธฏ ตตตา อากาโส โหตเยว ฯ อทมป อฏานปรกปปนมตต ตาทสสส อฏานเมว นตถต ทสเสต อนตราตอาท วตต ฯ [๒๐๘] ปรจฉนทตวาต ยถจฉตฏาน าเณน ปรจฉนทตวา ฯ ตตราต ตสม ปวยา อทกภาวาธฏาเน ฯ อย ยถาวตตปฏ- ปตตวภาวน ปาล ฯ ปรโต ตตราย ปาลต อาคตฏาเนสป อมนา นเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ โสต อทธมา ฯ อธฏานกาเล กาลปรจเฉท กตวา อธฏาตต วตต ปรจฉนนกาล ปน อตกกมตวาต ฯ ปกตยา อทก อนมมานอทก ฯ [๒๐๙] วปรตนต ย อทก อกกมตวา อกกมนโต น สสทต ต ปเนตถ อทธยา ปวนมมานวเสน เวทตพพ ฯ ปวกสณนต ปวกสณชฌาน ฯ [๒๑๐] ปลลงกนต สมนตโต อรพทธาสน ฯ ฉนนปกโข อส ชาตปกโข วา สกโณ เฑต น สกโกตต ปาลย ปกข สกโณต ปกขสทเทน วเสเสตวา สกโณ วตโตต ปกเขห ยตตสกโณต อาห ฯ ปรกมม กตวาต ปว โหตต ปรกมม กตวา ฯ อากาเส


อทธวธนทเทส วณณนา อนตลกเขต อนตลกขส เต อากาเส ฯ ยตถ ยตถ ห อาวรณ นตถ ต ต อากาสนต วจจต ฯ อย จ อทธมา น ปวยา อาสนเน อากาเส คจฉต ฯ ยตถ ปน ปกขน อโคจโร ตตถ คจฉต ฯ ตาทส จ โลเก อนตลกขนต วจจต ฯ เตน วตต อนตลกขส เต อากาเสต ฯ เถโรต ปพเพ วตตตปฏกจฬาภยเถโร ฯ สมาปตตสมาปชชนนต ปน สมาปตตสมาปชชน ฯ นน สมาหต- เมวสส จตตนต อทธมโต ปาฏหารยวเสน ปวตตมานสส จตต อจจนต สมาหตเมว โหต ฯ น อ ทา วย อสมาหตนต อธปปาโย ฯ ต ปน เถรสส มตมตต ฯ ปพเพ ห ปวกสณ สมาปชชตวา ปว อธฏาย คจฉต ฯ อทาน ปน อากาโส อจฉตพโพ ฯ ตสมา อากาสกสณ สมาปชชตพพเมว ฯ เตนาห ก จาปตอาท ฯ ตโรกฑฑปาฏหารเย วตตนเยเนว ปฏปชชตพพนต ยถา ตตถ กฑฑาท อากาโส โหตต อธฏาเนน อากาโส โหต เอว อธาป ปพพตรกขาทน อธฏาเนน อากาส กตวา คนตพพนต อตโถ ฯ อถวา ฯ ตโรกฑฑปาฏหารเย วตตนเยเนวาต สเจ ปนสส ภกขโน อธฏหตวา คจฉนตสสาตอาทนา ตตถ วตตนเยน ฯ เอเตน ปรมาธฏานวเสเนวาสส อนตรา ปพพโต วา รกโข วา อตมโย อฏหสสตต อธฏานเมตนต๑ นาคาทห กรยมาโน วพทโธ๒ คมนนตราย น กโรตต ทสเสต ฯ โอกาเสต ชนววตเต ยตตฏาเน ฯ ปากโฏ โหต อากาสจาร อย สมโณต ฯ ๑. อฏานเมต ฯ ๒. วพนโธ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย [๒๑๑] ทวาจตตาลสโยชนสหสสคคหณ ปมกปปวเสน กต ฯ ตโต ปร ปน อนกกเมน ปวยา อสสตภาเวน ตโต กตปยโยชนนตา สยา อปปก วา อธก วา อน วา คณนปค น โหตต ตถา วตต ฯ ตส ทเปส อาโลกกรเณนาต ยทา ยสม ทเป มชเฌ ตฏนต ตทา ตตถ ตโต ปรมสม อตถ คจฉนตา ปจฉเมว อทเทนตา หตวา อาโลกกรเณน ฯ อ โชตน วา อภภวเนน ทททสตาย จ มหทธเก ฯ สตตาน สตปรฬาหวปสมเนน โอสธตณวนปปตน ปรพรหเนน จ มหานภาเว ฯ ฉปตต ผสต ฯ ปรมชชตต หตถ อโตจโตจ ส จาเรนโต ฆเสต ฯ อภ าปาทกชฌานวเสเนวาต ยสสกสสจ อภ าปาทกชฌานสส วเสน ฯ เอวกาเรน ปาทกชฌานวเสส นวตเตต น อธฏาน ฯ เตเนวาห นตเถตถ กสณสมาปตตนยโมต ฯ ตโรกฑฑปาฏหารยาทส วย อมสม นาม กสเณ ฌาน สมาปชชตวา อธฏาตพพนต น เอตถ โกจ นยโม อตถต อตโถ ฯ ตถาห ปาลย ก จ สมาปตต อปราม- สตวา อธ โส อทธมาตอาท วตต ฯ หตถปาเส โหต จนทมสรเยต เอว วตต จนทมสรยมณฑล ฯ รปคต หตถปาเสต หตถปาเส ต รปคต หตถปาเส วา รปคต ฯ หตถ วา วฑเฒตวา ปรามสตต โยชนา ฯ อปาทนนก นสสาย อนปาทนนกสส วฑฒน วตต ฯ ยตตยา ปเนตถ อปาทนนกสสาป วฑฒนจฉายา ทสสต ฯ อตตโน อนมหนตภาวาปาทเน อปาทนนกสส หาปน วย วฑฒนมป


อทธวธนทเทส วณณนา ลพภเตว ยถา อายสมโต มหาโมคคลลานสส นนโทปนนท- ทมเนต ฯ เอว ปวตต สห วตถนา เถรวาท อาหรตวา ตมตถ ทสเสต ตปฏกจฬนาคตเถโร อาหาตอาท อารทธ ฯ ก ปน น โหต โหตเยวาต อธปปาโย ฯ เทว ห ปฏเสธา ปกต คเมนตต ฯ ตทา มหนต โหต มหาโมคคลลานตเถรสส วยาต อท ยถา- ธกตตถทสสนวเสน วตต ฯ ขททกภาวาปาทน เจตถ ลพภเตว ฯ [๒๑๒] โอโลเกส พทธาจณณวเสน ฯ อตถ นโข อสส อปนสสโยต โลกย รตนตตเย ปสาทลกขณ สาสนวตาร๑สนธายาห ฯ อปปสนโนต มจฉาทฏ โต วเวเจตวา ปสาเทตพโพต อธปปาโย ฯ เตนาห โก นโข ฯเปฯ วเวเจยยาต ฯ [๒๑๓] ตทวสนต ยทา ภควา ภกขสงฆปรวโต ตาวตส- ภวนาภมโข คจฉต ตทวสภาค ฯ อาปานภม สชชยสต ยตถ โส นสนโน โภชนกจจ กโรต ต ปรเวสนฏาน สตสมฏ โภชนปกรณปนยนาทนา สชชยส ปฏยาเทส ฯ ตวธนาฏเกหต วธกมารก าวตถาห ตวธาห นาฏกตถห ฯ โอโลกยมาโนต เปกขนโต วจาเรนโต วา ฯ อปรปรต มตถกมตถเก ฯ ภวเนนาต ภวนปปเทเสน ฯ โภเคหต สรรโภเคห ฯ อวกชเชนาต นกชชเตน ฯ คเหตวาต ยถา ตาวตสภวนสส ปเทโสป นาวสสสต เอว ปรยาทาย ฯ สเนรปรภณฑนต สเนรเมขล ฯ สเนรสส กร สมนตโต ๑. สาสนาวตาร ฯ


วสทธมคค สวณณนาย พหลโต ปถลโต จ ป จโยชนสหสสปรมาณาน จตตาร ปรภณฑาน ตาวตสภวนสส อารกขาย นาเคห ครเฬห กมภณเฑห ยกเขห จ อธฏ ตาน ตาน ปรภณฑภาวสาม เน เอกชฌ กตวา ปรภณฑนต วตต ฯ เตห กร สเนรสส อปฑฒ ปรยาทนน ฯ [๒๑๔] อตตภาว วชหตวาต มนสสรป อนตรธาเปตวา ฯ พาธตต เขทมตต อปปาเทต ฯ อตตภาว วชหตวาต สขมตตภาว- นมมาเนน นาครป วชหตวา ฯ มข ววร มขคต สมณ สงขา- ทสสามต ฯ ปาจเนน จ ปจฉเมน จาต นาคสส ตถา นปปนนตตา วตต ฯ สฏ สตยา ปจจปฏาปนตถมาห มนสกโรหต ฯ [๒๑๕] อาทโต ปฏาย สพพปาฏหารยานต ตถา เถเรน กตปาฏหารยาน สนธาย วตต ฯ อม ปน านนต อม นาสวาตวสชชนการณ ฯ อนพนธต น สกกา เอว มหทธกสส อมสส สมณสส ปฏปผรตนต ภเยน ปลายนต อนพนธ ฯ [๒๑๖] เอกปฏปาฏยาต เอกาย ปฏปาฏยา นรนตรนต อตโถ ฯ อยเมวาต ยา อปาทนนก นสสาย อนปาทนนกสส วฑฒ อยเมว ฯ เอตถ เอทเส หตถวฑฒนาทปาฏหารเย ยตต ยตตรปา จตตโต อตโต วา อปาทนนรปานมนปปชชนโต ฯ อถวา ฯ อปาทนนนต สกลเมว อนทรยพทธ อธปเปต ฯ เอวมป ตสส ตถา วฑฒ น ยชชเตวาต วตตนเยเนว วฑฒ เวทตพพา ฯ เอกสนตาเน อปาทนน อนปาทนน จ สมภนน วย ปวตตมานมป


อทธวธนทเทส วณณนา อตถโต อสมภนนเมว ฯ ตตถ ยถา อาฬหกมตเต ขเร อเนกาฬหเก อทเก อาสตเต ยทป ขร สพเพน สมภนน สพพตถกเมว ลพภมาน หตวา ตฏต ตถาป น ตตถ ขร วฑฒต อทกเมว ปน วฑฒต เอวเมว ยทป อปาทนน อนปาทนน จ สมภนน วย ปวตตต ตถาป อปปาทนน น วฑฒต อทธานภาเวน จตตช ตทนสาเรน อตช จ วฑเฒตต ทฏพพ ฯ โสต โส อทธมา ฯ เอว กตวาต วตตากาเรน หตถ วา วฑเฒตวา เต วา อาคนตวา หตถปาเส เต กตวา ฯ ปาทฏ- นาทป วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ อปโรป อทธมา ฯ ตเถวาต ปาฏหารยกรณโต ปพเพ วย ฯ ตถปมเมตนต ยถา อทกปณณาส นานาปาฏส พหห นานาจนทมณฑเลส ทสสมาเนส น เตน จนท- มณฑลสส คมนาทอปโรโธ พหน จ ปจเจกทสสน อชฌต ตถปม- เมต ปาฏหารย จนทมสรยาน คมนาทอปโรธาภาวโต พหน จ อทธ- มนตาน ตตถ อทธปปโยคสส ยถจฉต สมชฌนโตต อธปปาโย ฯ [๒๑๗] ปรจเฉท กตวาต อภวธวเสน ปรจเฉท กตวา น มรยาทวเสน ฯ ตถาเหส พรหมโลเก อตตโน กาเยน วส วตเตต ฯ ปาลต ปฏสมภทามคคปาล ฯ ยาว พรหมโลกาป กาเยน วส วตเตตต เอตถ ฯ ยสมา น พรหมโลกสเสว คมน อธปเปต นาป พรหมโลกสส คมนเมว อถโข อ ถา อ มป ยาว พรหมโลกาต ปน ทราวธนทสสนเมต ตสมา สเจ พรหมโลก


วสทธมคค สวณณนาย คนตกาโม โหตต วตวาป อตรมป ทสเสต ทเรป สนตเก อธฏาตตอาท วตต ฯ ตตถ ปสทโท สมจจยฏโ ฯ เตน วตตาวเสสสส อธฏานทธยา นปผาเทตพพสส สพพสสาป สงคโห น วตตสเสวาต ทฏพพ ฯ [๒๑๘] ยมกปาฏหารยาวสาเนตอาทนา ตทวกกมสส อธฏา- นทธนปผนนตา วตตา อ ตถ ปน ลกขณานสสตา ตทภย ยถา อ ม น วรชฌต ตถา วจาเรตวา คเหตพพ ฯ นลมาตกนต นลวณโณทก มาตก ฯ มหาโพธนต อปราชตปลลงก มหาโพธ ฯ จตเต อปปนเน อกาสต ตถา จตตปปตตสมนนตรเมว ปว สมทท จ สงขปตวา มหาโพธสนตเก อกาส ฯ [๒๑๙] นกขตตทวเสต มหทวเส ฯ จนทปเวต จนทสทเส จนทมณฑลากาเร ปเว ฯ เอกปตตปรมตต อกาสต ยถา เต ปมาณโต สรเปเนว อนโตปตตปรยาปนนา โหนต ตถา อกาส ฯ กากวฬยวตถสม จ ภควา โถก พห อกาสต อาเนตวา สมพนธ- ตพพ ฯ ต ปน วตถ สงเขปโตว ทสเสต มหากสสปตเถโร กราตอาท วตต ฯ สมาปตตยาต นโรธสมาปตตยา ฯ คงคาตเรต ตามพปณณทเป คงคานทยา ตเร ฯ ส อทาสต ยถา เต ยถาธฏ ต สปป ปสสนต ตถา ส อทาส ฯ [๒๒๐] ตสสาต ยสส พรหมโน รป ทฏ กาโม ตสส พรหมโน รป ปสสต ฯ สทท สณาตต ทพพาย โสตธาตยา


อทธวธนทเทส วณณนา พรหมโน สทท สณาต ฯ จตต ปชานาตต เจโตปรยาเณน พรหมโน จตต ปชานาต ฯ กรชกายสสาต จาตมมหาภตกสส รปกายสส วเสน ฯ จตต ปรณาเมตต เอตถ ฯ ก ต จตต กถ วา ปรณามนนต อาห ปาทกชฌานจตต คเหตวา กาเย อาโรเปตต ฯ กถ ปน กาเย อาโรเปตต อาห กายานคตก กโรตต ฯ เอวมป สทททนธโรวายนต๑ วจนปถ ปจฉนทนโต อาห ทนธคมนนต ฯ กโรตต สมพนโธ ฯ กายคมน ห ทนธ ทนธมหาภตปจจยตตาต อธปปาโย ฯ อย เหตถ อตโถ ทสสมาเนน กาเยน คนตกามตาย วเสน จตต ปรณาเมนโต โยค ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏาย อท จตต กาโย วย ทนธคมน โหตต ปรกมม กโรต ฯ ตถา ปรกมมกรณ ห สนธาย ปาทกชฌานจตต คเหตวา วตต ฯ ปรกมม ปน กตวา ปน สมาปชชตวา าเณน อธฏหนโต ต จตต กาเย อาโรเปต กายานคตก ทนธคมน กโรต ฯ สขส นต สขสหคต ส ฯ ส าสเสน นทเทโส ฯ ลหภาเวน ส า- ตนต ลหส ฯ กถ ปน อทธจตเตน สห สขส าย สมภโวต อาห สขส า นาม อเปกขาสมปยตตา ส าต ฯ สขนต ส าตนต วา สขส ฯ เตเนวาห อเปกขา ห สนต สขนต วตตาต ฯ เอกนตครเกห นวรเณห โอฬารเกห อนปสนตสภาเวห ๑. พ. สทเท คนเธ เถรวายนต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย จ วตกกาทห วปปโยโค จตตเจตสกาน ลหภาวสส การณนต ทสเสนโต อาห สาเยว ฯเปฯ เวทตพพาต ฯ ต โอกก- มนตสสาต ต สขลหส อนปปตตสส ฯ อสสาต โยคโน ฯ คนตกามตาว เอตถ ปมาณนต เอตถ เอตสม ทสสมาเนน กาเยน คมเน ย าน คนตกาโม ต อททสส คนตกามตาวเสน ปวตต- ปรกมมาธฏานานเอว ปมาณ ฯ ตาว คมน อจฉต ตสมา มคคนมมานวายอธฏาเนห วนาป อจฉตเทสปปตต โหตต ฯ อทาน ตเมวตถ ปากฏตร กาต สต หตอาท วตต ฯ กาย คเหตวาต กรชกาย อารมมณกรณวเสน ปรกมม- จตเตน คเหตวา ฯ จตเต อาโรเปตต อย กาโย อท จตต วย โหตต ปาทกชฌานจตเต อาโรเปต ตคคตก กโรต ฯ เตนาห จตตานคตก กโรต สฆคมนนต ฯ จตตคมนนต จตตปปวตตมาห ฯ อท ปน จตตวเสน กายปรณามนปาฏหารย ฯ จตตคมนเมวาต จตเตน สมานคมนเมว ฯ กถ ปน กาโย ทนธปปวตตโก ลห- ปรวตตนา จตเตน สมานคตโก โหตต ฯ น สพพถา สมานคตโก ยเถว ห กายวเสน จตตปรณามเน จตต สพพถา กาเยน สมานคตก น โหต น ห ตทา จตต สภาวสทเธน อตตโน ขเณน อวตตตวา ครวตตกสส รปธมมสส ขเณน วตตต อท จตต อย กาโย วย โหตต ปน อธฏาเนน ทนธคตกสส กายสส อนวตตนโต ยาว อจฉตฏานปปวตต ตาว กายคตอนโลเมเนว หตวา สนตาน-


อทธวธนทเทส วณณนา วเสน วตตมาน จตต กายคตยา ปรณามต นาม โหต เอว อย กาโย อท จตต วย โหตต อธฏาเนน ปเคว สขลห- ส าย สมปาทตตตา อภาวตทธปาทาน วย ทนธ อวตตตวา ยถา ลหกตปยจตตวาเรเหว อจฉตฏานปปวตต โหต เอว ปวตต- มาโน กาโย จตตคตยา ปรณามโต นาม โหต น เอกจตตกขเณ- เนว อจฉตฏานปปวตตยา ฯ เอว จ กตวา เสยยถาป นาม พลวา ปรโส สมม ชต วา พาห ปสาเรยย ปสารต วา พาห สมม เชยยาต๑ อทมป อปมาวจน นปปรยาเยเนว สมตถต โหต ฯ อวสส เจต เอว สมปฏจฉตพพ อ ถา สตตาภธมมปาเห วนยฏกถาย จ วโรโธ สยา ธมมตา จ วโลมตา ฯ นาห ภกขเว อ เอกธมมมปต๒) ห เอตถ อ คคหเณน รปธมมา คหตา อลหปรวตตตาย ฯ อภธมเม จ ปเรชาตปจจโย รปเมว วตโต ปจฉาชาตปจจโย จ ตสเสว ฯ ยตถ ยตถ จ ธมมา อปปชชนต ตตถ ตตเถว ภชชนต นตถ เทสนตรสงกมน น จ สภาวโต อ ถา โหตต น ห อทธพเลน ธมมาน เกนจ ลกขณ อ ถตต กาต สกกา ภาว ถตตเมว ปน กาต สกกา ฯ ตสป ขเณสต อทมป คมนารมภ สนธาย วตต น คมนนฏานนต วทนต ฯ เถโรต อฏกถาจรยาน อนตเร เอโก เถโร ฯ อธาต อม วกพพนปาฏหารย วภชตวา วตต- ๑. ส. สคาถ. ๓๔ ฯ ๒. อ. เอก. ๒ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปาเ ฯ สย คมนเมว อาคต พรหมโลก คจฉตต วตตตตา ฯ จกขโสตาทนนต จกขโสตาทน องคาน ฯ ตถาห วตต สพพงค- ปจจงคนต ฯ สพพงคปจจงควนตนต อตโถ ฯ ปสาโท นาม นตถต อมนา จ ภาวชวตนทรยานมป อภาโว วตโตต ทฏพพ ฯ รจวเสนาต อจฉาวเสน ฯ อ มปต ภควตา กรยมานโต อ มป กรย กโรต ฯ อย เจตถ พทธานภาโว ฯ ยท สาวกนมมเตส นานาปการตา นตถ สเจ ปน นานาวณเณ กาตกาโม โหตต- อาท ย เหฏา วตต ต กถนต ฯ ต ตถา ตถา ปรกมม กตวา อธฏหนตสส เต เต วณณวยาทวเสสา ปรกมมานรป อชฌนตต กตวา วตต ฯ อธ ปน ยถาธฏ เต นมมตรเป สเจ สาวโก อเม วเสสา โหนตต อจฉต น อชฌต พทธาน ปน อชฌตต อยมตโถ ทสสโตต น โกจ วโรโธ ฯ [๒๒๑] อทาน ยาน ตาน ยาว พรหมโลกาป กาเยน วส วตเตตต๑ ปาลยา อตถทสสนวเสน วภตตาน ทเรป สนตเก อธฏาตตอาทน จททส ปาฏหารยาน ตตถ สขาปปตต กาเยน วสวตตนปาฏหารย ทสเสต เอตถ จาตอาท อารทธ ฯ ตตถ ยนต กรยาปรามสน ฯ เตน รป ปสสตต เอตถ ยเทต รปทสสน สทท สณาตต เอตถ ยเทต สททสวน จตต ชานาตต เอตถ ยเทต จตตชานนนต เอว ทพพจกขโสตเจโตปรยาณกตตกา ๑. อ. ฉกก. ๒ ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา ทสสนสวนชานนกรย ปรามสตต ทฏพพ ฯ อโต ปเรส สนตฏตต- อาทสป เอเสว นโย ฯ ยมปสสาต ยมป อสส โยคโน ฯ อธฏา- นนต สมพนโธ ฯ ย จ โขต เอตถ โขสทโท อวธารณฏโ วเสสนฏโ วา ฯ เตน อยเมเวตถ กาเยน วสวตตนปาฏหารเยส อกกฏตรนต ทเปต ฯ กสมา ฯ อย นโข อทธมา อย นโข นมมโตต เอกจจสส พรหมโน อาสงกปปาทนโต ฯ ยทคเคน เจต อธฏ ต วเสสโต มโนมยนต วจจต ตทคเคน อกกฏตรนต เวทตพพ ฯ เตนาห เอตตาวตา กาเยน วส วตเตต นามาต ฯ ยท เอว กสมา อธ เสสาน คหตานต อาห เสส ฯเปฯ วตตนต ฯ [๒๒๒] อท นานากรณนต กามมมาป เทว อทธโย อธฏาน- วเสเนว อชฌนต ตถาป อท อทาน วจจมานาน อมาส นานา- กรณ วเสโส ฯ ปกตวณณ วชหตวาต อตตโน ปกตรป วชหตวา อปเนตวา ปเรส อทสเสตวาต อตโถ ฯ กมารกวณณนต กมารก- สณาน ฯ ทสเสตต ตถา วกพพนโต อตตน ทสเสต ฯ นาควณณ วาตอาทสป เอเสว นโย ฯ หตถมป ทสเสตต อตตานมป หตถ กตวา ทสเสต พหทธาป หตถ ทสเสต ฯ เอตทตถเมว ห อธ หตถวณณ วา ทสเสตต อวตวา หตถมป ทสเสตต วตต ฯ ย ปน เกจ พหทธา หตถอาททสสนวจน ปกตวณณ วชหตวาต วจเนน วกพพนทธภาเวน วรชฌตต วทนต ตทยตต ฯ กสมา ฯ ปกตวณณวชหน นาม อตตโน ปกตรปสส อ เส อทสสน


วสทธมคค สวณณนาย น สพเพน สพพนตสส นโรธน ฯ เอว สต อตตาน ทสเสตวา พหทธา หตถ ทสเสนโต ปกตวณณ วชหตวา หตถ ทสเสตต วจจมาเน โก เอตถ วโรโธ ฯ อตตนา ปน หตถวณโณ หตวา พหทธาป หตถ ทสเสนเต วตตพพเมว นตถ ฯ เตเนวาห พหทธาป หตถอาททสสนวเสน วตตนต ฯ เอว จ กตวา วกพพนทธภาเวน จ น โกจ วโรโธ ฯ ปาลย จ กมารกวณณ วาตอาทส อนย- มฏโ วาสทโท วตโต เตส เอเกกสเสว กรณทสสนตถ ฯ หตถมปตอาทส ปน หตถอาทน พหนน เอกชฌ กาตพพภาว- ทสสนตถ สมจจยฏโ ปสทโท วตโต ฯ เตน หตถมป ทสเสตต- อาทส ทตเย วตตนเยเนว อตโถ คเหตพโพ ฯ อทธมโต อตตโน กมารกากาเรน ปเรส ทสสน กมารกวณณนมมาน น เอตถ ก จ อปพพ ปวอาทวตถ นปผาทยตต กสณนยเมน ปโยชนาภาวโต ปวกสณาทส อ ตรารมมณโตต วตต สตป วา วตถ- นปผาทเน ยถารห ต ปวกสณาทวเสเนว อชฌตต เอวมเปตถ กสณนยเมน ปโยชน นตเถว ฯ กมารกวณณ ห ทสเสนเตน นลวณณ วา ทสเสตพพ สยา ปตาทส อ ตรวณณ วา ฯ ตถา สต นลาทกสณาน สมาปชชตพพานต อาปนโนว กสณ- นยโม ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ เอวมวฏ เต ยเทเก ปวกสณวเสน เอโกป หตวา พหธา๑ โหตตอาทภาโวต เอว ปวตตนกสณ- ๑. ม. อ. ๙๐ ฯ


อทธวธนทเทส วณณนา นทเทเสน วกพพนทธนทเทเส ปวกสณาทส อ ตรารมมณโตต- อาทวจนสส วโรธ อาสงกนต โส อโนกาโสวาต ทฏพพ ฯ นมมนตพพภาเวน อตตนา อจฉโตต อตตโน กมารกวณโณ น ปน อตตโน ทหรกาเล กมารกวณโณต ฯ นาคาทวณเณสป อย นโย พยาปเอวาต ยเทเก นาคาทนมมาเนน ยชชต วยาต วทนต ตทโปหต ทฏพพ ฯ พหทธาปต ปสทเทน อชฌตต สมปณเฑต ฯ อย เหตถ อตโถ หตถมป ทสเสตตอาท อชฌตต พหทธาป หตถอาททสสนวเสน วตต น กมารกวณณ วาตอาท วย อชฌตตเมว กมารกวณณาทน ทสสนวเสนาต ฯ ยเทตถ วตตพพ อธฏานวธาน ต เหฏา วตตเมว ฯ [๒๒๓] กายนต อตตโน กรชกาย ฯ วตตนเยเนวาต อย กาโย สสโร โหตต ปรกมม กตวา ปน ปาทกชฌาน สมา- ปชชตวา วฏายาต อม เหฏา วตตนยานสารมาห ฯ อ กายนต ย มโนมย กาย นมมนตกาโม ต ฯ ม ชมหาต ม ชตณโต ฯ อสกนต ตสส กณฑ ฯ โกสยาต อสโกสโต ฯ กรณฑายาต เปฬาย ฯ นมโมกโตต จ วทนต ฯ อพภาหตต อทธรต ฯ ปวาเหยยาต อากฑเฒยย ฯ ทวาทสมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อภ านทเทสวณณนา ตตถาต ทพพโสตธาตนทเทเส ฯ อภ าปาลยา ห นทเทส- มเขน อภ าน นพพตตนวธ วธยต ฯ อภ าสเสเนตถ อภ าปาล วตตา ฯ เตนาห ตโต ปราส จ ตส อภ าสต ฯ ตโต ปราสต จ สตถโน เทสนากกม อตตโน จ อทเทสกกม สนธาย วตต น ปฏปตตกกม ฯ น ห ปฏปชชนตา อมนาว กเมน ปฏปชชนต ฯ สพพตถาต ทพพโสตธาตปาลย เสสา- ภ าปาลย จาต สพพตถ ฯ ตตราต วากโยป าปเน นปาต- มตต ตตร วา ยถาวตตปาเ ฯ ทพพสทสตตาต ทวภวาต ทพพา เทวาน โสตธาต ตาย ทพพาย สทสตตา ฯ อทาน ต ทพพ- สทสตต วภาเวต เทวาน หตอาท วตต ฯ ตตถ สจรตกมม- นพพตตาต สทธาพหลตาวสทธทฏ ตานสสทสสาวตาทสมปตตยา สฏ จรตตตา สจรเตน เทวปปตตชนเกน ป กมเมน นพพตตา ฯ ปตตเสมหรหราทหต อาทสทเทน วาตโรคาทน สงคโห ฯ อปล- พทธาต อนปททตา ฯ ปตตาทห อนปททตตตา กมมสส จ อฬารตาย อปกกเลสวมตต เวทตพพา ฯ อปกกเลสโทสรหต ห กมม ตณาทโทสรหต วย สสส อฬารผล อนปกกลฏ โหต ฯ การณปจาเรน จสส ผล ตถา โวหรยต ยถา สกก สกก- วปากนต ฯ ทเรปต ปสทเทน สขมสสาป อารมมณสส สมปฏจฉน-


อภานทเทส วณณนา สมตถต สงคณหาต ฯ ปสาทโสตธาตต จาตมมหาภตาน ปสาท- ลกขณา โสตธาต ฯ [๒๒๔] วรยารมภวเสเนว อชฌนโต สพพาป กสลภาวนา วรยภาวนา ฯ ปธานสงขารสมนนาคมโต ห อทธปาทภาวนา วเสสโต วรยภาวนา ฯ ตสสา อานภาเวน นพพตตา วรยภาวนาพลนพพตตา าณมยา โสตธาต ฯ ตาทสาเยวาต อปกกเลสวมตตตาย ทเรป สขมสสาป อารมมณสส สมปฏจฉนสมตถตาย จ ตสทสาเอว ฯ ทพพวหารวเสน ปฏลทธตตาต ทพพวหารสงขาตาน จตนน ภมน วเสน ปฏลทธตตา ฯ อมนา การณวเสนสสา ทพพภาวมาห ฯ ย เจตถ วตตพพ ต เหฏา วตตนยเมว ฯ ทพพวหารสนนสส- ตตตาต อฏงคสมนนาคเมน อกกสคต ปาทกชฌานสงขาต ทพพ- วหาร สนนสสาย ปวตตตตา ทพพวหารปรยาปนน วา อตตนา สมปยตต รปาวจรจตตถชฌาน นสสยปจจยภต สนนสสตตตาต เอวมเปตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ สวนฏเนาต สททคคหณฏเน ฯ ยาถาวโต ห สททปลทธสททสส สภาวาวโพโธ สวน ฯ สนเตสป อ เส สภาวธารณาทส ธาตอตเถส อตตส ตาสนทสสนตถา สตถ ธาตเทสนาต อาห นชชวฏเน จาต ฯ โสตธาตกจจ สททสมปฏจฉน สททสนนฏานปจจยตา จ าณสส ปารสทธ อปกกเลสวคเมเนวาต อาห นรปกกเลสายาต ฯ มานสกา มนสส- สนตกา มสโสตธาต ทพพวทราทวสยคคหณสงขาเตน อตตโน


วสทธมคค สวณณนาย กจจวเสเสน อตกกนต มานสก เอตายาต อตกกนตมานสกา ฯ เตนาห มนสสปจาร อตกกมตวา สททสวเนนาต ฯ ตตถ มนสสปจารนต มนสเสห อปจรตพพฏาน ฯ ปกตยา โสตทวาเรน คเหตพพ วสยนต อธปปาโย ฯ เตนาห สททสวเนนาต ฯ ทพเพต เทวโลกปรยาปนเน ฯ เต ปน วเสสโต เทวาน กถาสททา โหนตต อาห เทวาน สทเทต ฯ มนสสาน เอเตต มานสา เต มานเส ฯ เอว เทวมนสสสททานเยว คหตตตา วตต ปเทสปรยาทานนต ฯ เอกเทสคคหณนต อตโถ ฯ สเทหสนนสสตา อตตโน สรรสนนสสตา ฯ นปปเทสปรยาทาน านเภทคคหณมเขน สว าณกาทเภทภนนสส สททสส อนวเสเสน สงคณหนโต ฯ อย ทพพโสตธาต ฯ ปรกมมสมาธจตเตนาต ปรกมมภตา- เวณกสมาธจตเตน ทพพโสตาณสส ปรกมมวเสน ปวตตกขณก- สมาธนา สมาหตจตเตนาต อตโถ ฯ ปรกมมสมาธ นาม ทพพ- โสตธาตยา อปจาราวตถาตป วทนต ฯ สา ปน นานาวชชน- วเสน วตตาต ทฏพพา ฯ สพโพฬารกสทททสสนตถ สหาทน สทโท ปม คหโต ฯ ตโยชนมตถเกป กร เกสรสหนาทสทโท สยยต ฯ อาทสทเทน เมฆสททพยคฆสททาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ เอตถ จ ยถา โอฬารกสททาวชชน ยาวเทว สขมสททาวชชนปาย- ทสสนตถ ตถาสททคคหณภาวนาพเลน สขมตรสททคคหณสสทธโต เอว อาสนนสททคคหณานสาเรน ทรทรตรสททคคหณมป สมชฌตต


อภานทเทส วณณนา ทสเสต ปรตถมาย ทสายาตอาทนา ทสาสมพนธวเสน สททาน มนสการวธ อารทโธ ฯ ตตถ สททนมตตนต าณปปตตเหตภาวโต สทโทเอว สททนมตต โย วา ยถาวตโต อปาทายปาทาย ลพภ- มาโน สททาน โอฬารกสขมากาโร ต สททนมตต ฯ เตเนวาห สททาน สททนมตตนต ฯ ย ปน วตต โอฬารกานมป สขมานมป สททาน สททนมตต มนสกาตพพนต ต โอฬารกสขมสมมเตสป โอฬารกสขมสพภาวทสสนตถ ต จ สพพ สขมาณปรจยทสส- นตถ ทฏพพ ฯ สททนมตตสส อปจจปปนนสภาวตตา สทโทว สททนมตตนต อยเมว ปกโข ายาคโตต เกจ ฯ ต น โอฬารก- สขมาน สททาน วณณารมมเณน าเณน นลปตาทวณณาน วย ตเถว คเหตพพโต ฯ โอฬารกสขมภาโว เจตถ สททนมตตนต อธปเปโตต ฯ [๒๒๕] ตสสาต ยถาวตเตน วธนา ปฏปชชนตสส โยคโน ฯ เต สททาต เย สพโพฬารกโต ปภต อาวชชนตสส อนกกเมน สขม- สขมา สททา อาวชชตา เต ฯ ปากตกจตตสสาปต ปาทกชฌาน- สมาปชชนโต ปพเพ ปวตตจตตสสาป ฯ ปรกมมสมาธจตตสสาต ทพพโสตธาตยา อปปาทนตถ ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏ ตสส สทท อารพภ ปรกมมกรณวเสน ปวตตกขณกสมาธจตตสส ฯ ปพเพป าเณน ปรมททตตตา อตวย ปากฏา โหนตต สมพนโธ ฯ เตส สทเทสต เย ปรกมมสส วสยทสสนตถ พห สททา วตตา


วสทธมคค สวณณนาย เตส สทเทส ฯ อ ตรนต ยตถสส ปรกมมกรณวเสน อภณห มนสกาโร ปวตโต ต เอกสทท ฯ ตโต ปรนต ตโต อปปนป- ปตตโต ปร ฯ ตสม โสเตต ตสม าณโสเต ฯ ปตตา โหตต ทพพโสตธาต อนโตคธา โหต ฯ อปปนาจตตสส อปปตตโต ปภต ทพพโสตาณลาภ นาม โหต นทานสส ตทตถ ภาวนาภโยโค อจฉตพโพต อตโถ ฯ ตนต ทพพโสตธาต ฯ ถามชาตนต ชาต- ถาม ทฬหภาวปปตต ฯ วฑเฒตพพ ปาทกชฌานารมมณ ฯ กนต กตตกนต อาห เอตถนตเร สทท สณามต เอกงคลทวงคลมตต ปรจฉนทตวาต ฯ ปาทกชฌานสส ห อารมมณภต กสณนมตต เอตตก าน ผรตต มนสกรตวา ปาทกชฌาน สมาปชชนตสส กสณ- นมตต ตตตก าน ผรตวา ตฏต ฯ โส สมาปตตโต วฏาย ตตถ คเต สทเท อาวชเชต สภาวตภาวนตตา ฯ ตตถ อ ตร สทท อารพภ อปปนนาวชชนานนตร จตตาร ป จ วา ชวนาน อปปชชนต ฯ เตส ปจฉม อทธจตต ฯ อตรสส ปนป ปาทกชฌาน สมาปชชตพพเมว ฯ ตโตเอว ห ปาทกชฌานารมมเณน ผฏโ- กาสพภนตรคเตป สทเท สณาตเยวาต สาสงก วทต ฯ เอกงคล- ทวงคลาทคคหณ เจตถ สขมสททาเปกขาย กต ฯ เอว สณนโต- วาต เอว ปรจฉนทตวา ปรจฉนทตวา สวเนน วสกตาภ โ หตวา ยถาวชชเต สทเท สณนโตเอว ฯ ปาฏเยกกนต เอกชฌ ปวตตมาเนป เต สทเท ปจเจก วตถเภเทน ววฏเปตกามตาย สต ฯ


อภานทเทส วณณนา [๒๒๖] ปรยาตต สราคาทวภาเคน ปรชฉชช ชานาต ฯ เตนาห ปรจฉนทตต อตโถต ฯ เยส ห ธาตน คต อตโถ วฑฒป๑

เตส อตโถ ฯ ปรสตตานนต เอตถ ปรสทโท อ ฏโต อาห อตตาน เปตวา เสสสตตานนต ฯ ยถา ห โย ปโร น โหต โส อตตา โย อตตา น โหต โส ปโรต ฯ สตตานนต เจตถ รปาทส สตตาต สตตา ฯ ตสสา ปน ป ตตยา สว าณก- สนตาเน นรฬหตตา นจฉนทราคาป สตตาเตวว วจจนต ภตปพพ- คตยา วา ฯ ปนต นรก ตตถ คลนต ปตนตต ปคคลา ปาป- การโน ฯ อตเรป สสาเร สสารโน ตสภาวานตวตตนโต ปคคลา- เตวว วจจนต ตตสตตนกายสส วา ตตถ ตตถ อปปตตยา ปรณโต อนจจตาวเสน คลนโต จ ปคคลาต เนรตตา ฯ เอต หต เอตถ หสทโท เหตอฏโ ฯ ยสมา เอต เจโตปรยาณ ทพพจกขาณวเสน อชฌตต ต ทพพจกขาณ เอตสส เจโตปรยาณสส อปปาทเน ปรกมม ตสมา เตน เจโตปรยมาณ อปปาเทตกาเมน อธคตทพพจกขาเณน ภกขนาต เอว โยชนา กาตพพา ฯ หทยรปนต น หทยวตถ อถโข หทยมสเปส ฯ ย พห กมลมกลสณาน อนโต โกสาตก- ผลสทสนต วจจต ต ห นสสาย อทาน วจจมาน โลหต ตฏต ฯ หทยวตถ ปน อม โลหต นสสาย ปวตตต ฯ กถ ปน ทพพจกขนา โลหตสส วณณทสสเนน อรป จตต ปรเยสตต ๑. พทธปต ภเวยย ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อาห ยทา หตอาท ฯ กถ ปน โสมนสสสหคตาทจตตวตตยา กมมชสส โลหตสส ววธวณณภาวาปตตต ฯ โก เอวมาห กมมชเมว ต โลหตนต จตสนตตรปสสาป ตตถ ลพภมานตตา ฯ เตเนวาห อท รป โสมนสสนทรยสมฏานนตอาท ฯ เอวมป ย ตตถ อจตตช ตสส ยถาวตตวณณเภเทน น ภวตพพนต ฯ ภวตพพ เสสตสนตตรปาน ตทนวตตนโต ฯ ยถา ห คมนาทส จตตชรปาน อตกมมาหารสมฏานรเปห อนวตตยนต อ ถา กายสส เทสนตรปปตตเยว น สยา เอวมธาป จตตชรป เสสต- สนตตรปาน อนวตตมานาน ปวตตนต ปสาทโกธเวลาส จกขสส วณณเภทาปตตเยว จ ตทตถสส นทสสน ทฏพพ ฯ ปรเย- สนเตนาต ปม ตาว อนมานโต าณ เปเสตวา คเวสนเตน ฯ เจโตปรยาณ ห อปปาเทตกาเมน โยคนา เหฏา วตตนเยน รปาวจรจตตถชฌาน อฏงคสมนนาคต อภนหารกขม กตวา ทพพ- จกขาณลาภ สมาโน อาโลก วฑเฒตวา ทพเพน จกขนา ปรสส หทยมสเปส นสสาย ปวตตมานสส โลหตสส วณณทสสเนน อทาน อมสส จตต โสมนสสสหคตนต วา โทมนสสสหคตนต วา อเปกขาสหคตนต วา นยคคาหวเสนป ววฏเปตวา ปาท- กชฌาน สมาปชชตวา วฏาย อมสส จตต ชานามต ปรกมม กาตพพ กาลสตมป กาลสหสสมป ปนปปน ปาทกชฌาน สมาปช- ชตวา วฏาย ตเถว ปฏปชชตพพ ฯ ตสเสว ทพพจกขนา หทย-


อภานทเทส วณณนา โลหตวณณทสสนาทวธนา ปฏปชชนตสส อทาน เจโตปรยาณ อปปชชสสตต ย ตทา ปวตตตต ววฏาปต จตต ต อารมมณ กตวา มโนทวาราวชชน อปปชชต ตสม นรทเธ จตตาร ป จ วา ชวนาน ชวนต เตส ปรมาต ตณ จตตาร วา ปรกมมาท- สม าน กามาวจราน จตตถ ป จม วา อปปนาจตต รปาวจรจตตถชฌานก ตตถ ยนเตน อปปนาจตเตน สทธ อปปนน าณ อท เจโตปรยาณ ฯ ต ห ยตถเนน ปรกมม กต ต ปรสส จตต ปจจกขโต ปฏวชฌนต วภาเวนตเมว หตวา ปวตต รป วย จ ทพพจกขาณ สทท วย จ ทพพโสตาณ ตโต ปร ปน กามาวจรจตเตห สราคาทววฏาปน โหต นลาทววฏาปน วย ฯ เอวมธคตสส ปน เจโตปรยาณสส อาคมนวธานมป อธคมนวธานสทสเมวาต ต ทสเสต ตสมา เตน ฯเปฯ ถามคต กาตพพนต วตต ฯ [๒๒๗] เอว ถามคเตหตอาท ถามคตานสสทสสน ฯ สพพมป กามาวจรจตตนต จตป าสวธมป กามาวจรจตต ฯ สพพมปต ปท รปาวจรารปาวจรจตตนต เอตถาป อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ เตน ป จทสวธมป รปาวจรจตต ทวาทสวธมป อรปาวจรจตตนต วตต โหต ฯ ปชานาตต สราคาทปปกาเรห ชานาต ฯ ปจจกขโต ปฏวชฌตต อธปปาโย ฯ ปถชชนวเสนาย อภ ากถาต โลกตตร- จตต อธ อนทธฏ ฯ ตมป ห อปรโม สทโส วา อรโย


วสทธมคค สวณณนาย เหฏ มสส สทสสส จ จตต ปชานาตเอว ฯ เตนาห อนตตร วา จตตนตอาท ฯ สงกมนโตต าเณน อปสงกมนโต ฯ เอกจจ ห จตต ตวา ปรกมเมน วนา ตท จตต ชานนโต จตตา จตต สงกมนโตต วตโต ฯ เตนาห วนาป หทยรปทสสเนนาต ฯ ทหยรปทสสนาทวธาน ห อาทกมมกวเสน วตต ฯ เตนาห วตตมป เจตนตอาท ฯ ยตถกตถจต ป จโวการภเว จตโวการภเวป วา ฯ น กโต อภ านโยคสงขาโต อภนเวโส เอเตนาต อกตาภนเวโส ตสส อาทกมมกสสาต อตโถ ฯ อย กถาต อาโลก วฑเฒตวาตอาทนา วตตปรกมมกถา ฯ อวเสสนต วตตาวเสส ฯ เอว อวภาเคน วตต วภาคโต ทสเสต จตภมก กสลาพยากต จตต วตราคนต อาห ฯ ต ห โยนโสมนสการปจจยตเหตกตาห ราเคน สมปโยคาสงกา- ภาวโต วตราคนต วตตพพต ลภต ฯ เสสากสลจตตาน ราเคน สมปโยคาภาวโต นตเถว สราคตา ตนมตตกตาย ปน สยา ตสหตตาเลโสต นตเถว วตราคตาปต ทกวนมตตตาย จ ยตตาต วตต อมสม ทเก สงคห น คจฉนตต ฯ ยท เอว ปเทสก เจโตปรยาณ อาปชชตต ฯ นาปชชต ทกนตรปรยาปนนตตา เตส ฯ เย ปน ปฏปกขภาเว อสต สมปโยคาภาโวเอเวตถ ปมาณ เอกจจอพยากตาน วยาต เสสากสลจตตานมป วตราคต ปฏชานนต เต สนธายาห เกจ ปน เถรา ตานป สงคณหนตต ฯ สโทสทเกป


อภานทเทส วณณนา อมนาว นเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ ปาฏปคคลกนเยนาต อาเวณกนเยน ตท ากสลจตเตส วย โลภโทเสห อมสสตสส โมหสเสว สพภาวโตต อตโถ ฯ อกสล- มลสงขาเตส สห โมเหเนวาต สโมห ปมนเย ทตยนเย ปน สเหว โมเหนาต สโมหนต เอว อตตรปรมปทาวธารณโต ทวส นเยส เภโท เวทตพโพ ฯ อตตนา สมปยตต ถนมทธ อนวตตน- วเสน คต ปวตต ถนมทธานคต ฯ ป จวธ สสงขารกากสลจตต สงขตต อารมมเณ สงโกจนวเสน ปวตตนโต ฯ วตตนเยน อทธจจานคต เวทตพพ ฯ ต ปน อทธจจสหคตจตต ยตถ วา อทธจจ ปจจยวเสเสน ถามชาต หตวา ปวตตต ฯ กเลส- วกขมภนสมตถตาย วปลผลตาย ทฆสนตานตาย จ มหนตภาว คต มหนเตห วา อฬารจฉนทวรยจตตป เห คต ปฏปนนนต มหคคต ฯ อวเสสนต ปรตตปปมาณ ฯ อตตาน อทธรต สมตเถห สห อตตเรหต สอตตร ฯ อตณณนต อตตร ฯ โลเก อปรยา- ปนนภาเวน โลกโต อตตรนต โลกตตร ฯ ตโตเอว นตถ เอตสส อตตรนต อนตตร ฯ อปนชฌานลกขณฏเน สมาธนา สมมเทว อาหตนต สมาหต ฯ ตทงควมตตปปตต กามาวจรกสล- จตต ฯ วกขมภนวมตตปปตต มหคคตจตต ฯ สมจเฉทวมตตปปตต มคคจตต ฯ ปฏปสสทธวมตตปปตต ผลจตต ฯ นสสรณ- วมตตปปตตมป ตทภยเมว ฯ กาม กานจ ปจจเวกขณจตตาทน


วสทธมคค สวณณนาย นพพานารมมณาน โหนต นสสรณวมตตปปตตาน ปน น โหนต ตาทสกจจาโยคโต ฯ [๒๒๘] ปาลย อาคตสราคาทเภทวเสน เจว เตส อนตรเภทวเสน จ สพพปปการมป ปพเพนวาส อนสสต ตสส วา อนสสรณ ปพเพนวาสานสสต ต นสสยาทปจจยภต ปฏจจ อปปชชนโต ฯ ปพเพนวาสานสสตมห ย าณ ตทตถายาต สงเขเปน วตตมตถ ววรนโต ปพเพนวาสนตาว ทสเสตวา ตตถ สตาณาน ทสเสต ปพเพนวาสาตอาทมาห ฯ ตตถ ปพเพต อท ปท เอกมป ชาตนตอาทวจนโต๑ อตตภววสย อธาป อธปเปตนต อาห อตต- ชาตสต ฯ นวาสสทโท กมมสาธโน ฯ ขนธวนมตโต จ นวสตธมโม นตถต อาห นวฏกขนธาต ฯ นวฏตา เจตถ สสนตาเน ปวตตตา ฯ ตถาภตา จ เต อนภตา ชาตา ปวตตา ตตถ อปปชชตวา วคตาว โหนตต อาห นวฏาต อชฌาวฏา อนภตา อตตโน สนตาเน อปปชชตวา นรทธาต ฯ เอว สสนตตปรยา- ปนนธมมวเสน นวาสสททสส อตถ วตวา อทาน อวเสเสน วตถ นวฏธมมา วา นวฏาต วตวา ต ววรต โคจรนวาเสนาตอาท วตต ฯ โคจรภตาป ห โคจราเสวนาย อาเสวตา อารมมณกรณวเสน อนภตา นวฏา นาม โหนตต ฯ เต ปน ทวธา สปรว าณ- โคจรตายาต อภเยป เต ทสเสต อตตโนตอาท วตต ฯ ตตถ ๑. ส. นทาน. ๑๑๖ ฯ


อภานทเทส วณณนา อตตโน ว าเณน ว าตาต วตวา ปรจฉนนาต วจน เย เต โคจรนวาเสน นวฏธมมา เต น เกวล ว าเณน ว าตมตตา อถโข ยถา ปพเพ ชาตนามโคตตวณณลงคา- หาราทวเสเสห ปรจเฉทการกาย ป าย ปรจฉชช คหตา ตเถว ต าณ ปรจฉชช คณหตต อมสส อตถสส ทปนตถ วตต ฯ ปรว าเณน ว าตาป วา นวฏาต สมพนโธ ฯ น เกวล อตตโนว ว าเณน อถโข ปเรส ว าเณน ว าตาป วาต อตโถ ฯ อธาป ปรจฉนนาต ปท อาเนตวา สมพนธตพพ ปเรสมป วา ว าเณน ว าตา ปรจฉนนาต ฯ ตสส จ คหเณ ปโยชน วตตนเยเนว วตตพพ ฯ เต จ โข ยสมา อตตาสเอว ชาตส อ เห ว าตา ปรจฉนนา เต จ ปรนพพตาป โหนต เยห เต ว าตา เตส ตทา ปวตตมานสนตานานสาเรน เตสมป อตเต ปวตต ายตต สขาปปตตปพเพนวาสานสสตาณสส วสยภต ปพเพนวาส ทสเสต ฉนนวฏฏมกานสสรณาทสต วตต ฯ ฉนนวฏฏมกา สมมาสมพทธา เตส อนสสรณ ฉนนวฏฏมกา- นสสรณ ฯ อาทสทเทน ปจเจกสมพทธพทธสาวกานสสรณาน คยหนตต วทนต ฯ ฉนนวฏฏมกา ปน สพเพว อนปาทเสสาย นพพานธาตยา ปรนพพตา ฯ เตส อนสสรณ นาม เตส ปฏปตตยา อนสสรณ ฯ สา ปน ปฏปตต สงเขปโต ฉฬารมมณคคหณ- ลกขณาต ฯ ตาน อธ ปน ปรว าณว าตคคหเณน คหตาน ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เต ปเนเต สมมาสมพทธานเยว วสโย น อ เสนต อาห เต พทธานเยว ลพภนตต ฯ น ห อตเต พทธา ภควนโต เอว วปสสส เอว มคค ภาเวส เอว ผลนพพานาน สจฉากส เอว เวเนยย วเนสนต เอตถ สพพทา อ เส าณสส คต อตถต ฯ ยาย สตยา ปพเพนวาส อนสสรต สา ปพเพนวาสานสสตต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ อเนกวธนต นานาภวโยตคตว าณฏ ตสตตาวาสาทวเสน พหวธ ฯ ปกาเรหต นามโคตตาทอากาเรห สทธ ฯ สหโยเค เจต กรณวจน ฯ ปวตตต เทสนาวเสน ฯ เตนาห สวณณตนต ฯ วตถารตนต อตโถ ฯ นวาสนต อนโตคธเภทสาม วจนเมตนต เต เภเท พยาปนจฉาวเสน สงคเหตวา ทสเสนโต ตตถ ตตถ นวฏสนตานนต อาห ฯ สาวกสเสต อนสสรณ น สตถโนต วตต ขนธปฏปาฏวเสน จตปฏสนธวเสน วาต ฯ ขนธปฏปาฏ ขนธาน อนกกโม ฯ สา จ โข จตโต ปฏาย อปปฏปาฏวเสน ฯ เกจ ปเนตถ อรยาปถปฏปาฏ ขนธปฏปาฏต วทนต ฯ อนคนตวา อนคนตวาต าณคตยา อนคนตวา อนคนตวา ฯ [๒๒๙] ตตถยาต อ ตตถยา ฯ เต ปน กมมวาทโน กรยวาทโน ตาปสาทโย ฯ เปตวา อคคสาวกมหาสาวเก อตเร สตถสาวกา ปกตสาวกา ฯ ยสมา ตตถยาน พรหมชาลาทส จตตาลสายเอว สวฏฏววฏฏาน อนสสรณ อาคต ตสมา น


อภานทเทส วณณนา ตโต ปรนต วตวา ต การณ วทนโต ทพพลป ตตาต- อาทมาห ฯ เตน วปสสนาภโยโค ปพเพนวาสานสสตาณสส วเสสการณนต ทสเสต ฯ พลวป ตตาต เอตถ นามรปปรจเฉทาท- เยว ป าย พลวการณ ทฏพพ ฯ ต เหตถ เนส สาธารณ- การณ ฯ เอตตโกต กปปาน ลกข ตทาธก เอก เทว จ อสงเขยยานต กาลวเสน เอวปรมาโณ ยถากกม เตส มหาสาวกคคสาวกปจเจกพทธาน ป าณาภนหาโร ฯ สาวกปจเจก- โพธปารมตา สมตา๑ ฯ ยท โพธสมภารสมภรณกาลปรจฉนโน เตส เตส อรยาน อภ าาณวภาโค เอว สนเต พทธานมป วสย ปรจเฉทตา อาปนนาต อาห พทธาน ปน ปรจเฉโท นาม นตถต ฯ ยาวตตก เยย ตาวตตก าณนต๒ วจนโต สพพ ตาณสส วย พทธาน อภ าาณานมป วสเย ปรจเฉโท นาม นตถ ฯ ตตถ ย ย าต อจฉนต ต ต ชานนตเอว ฯ อถวา ฯ สตป กาลปรจเฉเท กรณปายโกสลลปรคคหาทนา สาตสยตตา มหาโพธ- มภาราน ป าปารมตาย ปวตตอานภาวสส ปรจเฉโท นาม นตถ กโต ตนพพตตาน อภ าาณานนต อาห พทธาน ปน ปรจเฉโท นาน นตถต ฯ อตเต เอตตกาน กปปาน อสงเขยยานต เอว กาลปรจเฉโท นตถ อนาคเต อนาคตสาณสส วย ฯ เอว ฉนน ชนาน ปพเพนวาสานสสรณ กาลวภาคโต ทสเสตวา ๑. สทธาตป ทสสต ฯ ๒. ข. ป. ๔๕๓ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย อทาน อารมมณคคหณโต อานภาววเสสโต ปวตตอาการโต จ ทสเสต ตตถยา จาตอาท วตต ฯ จตปฏสนธวเสนาต อตตโน ปรสส วา ตสม ตสม อตตภาเว จต ทสวา อนตรา ก จ อนามสตวา ปฏสนธยาเอว คหณวเสน ฯ วตตเมวตถ พยตเรกโต อนวยโต จ วภาเวต เตส หตอาท วตต ฯ ปกตสาวกา จตปฏสนธวเสนป สงกมนตต อยมตโถ เหฏา วตตนเยน พลวป ตตาต เหตนา วภาเวตพโพ ฯ จตปฏสนธวเสน สงกมน เวมชฌทสสเน ปโยชนาภาวโต าณพลทสสนตถ ปเนตถ วตต ฯ ต ต ปากฏเมวาต ยถา นาม สรทสมเย ตมชฌนตกเวลาย จตรตนเก เคเห จกขมโต ปรสสส รปคต สปากฏเมว โหตต โลกสทธเมต สยา ปน ตสส สขมตรตโรหตาทเภทสส รปคตสส อโคจรตา นตเถว พทธาน าต อจฉตสส เยยสส อโคจรตา อถโข ต าณาโลเกน โอภาสต หตถตเล อามลก วย สปากฏ สวภตเมว โหต ตถา เยยาวรณสส สปปหนตตา ฯ เปยยาลปาล วย สงขปตวาต ยถา เปยยาลปาล ปนตา ปม ฌาน ฯเปฯ ป จม ฌานนตอาทปรโยสานเมว คณหนตา สงขปตวา สชฌายนต น อนปท เอว อเนกาป กปปโกฏโย สงขปตวา ฯ ย ย อจฉนตต ยสม กปเป ยสม ภเว ย ย ชานต อจฉนต ตตถ ตตเถว าต อจฉเตเอว าเน โอกกมนตา สโหกกนตวเสน สหาตปตนวเสน าณคตยา คจฉนต ฯ สตธา ภนนสส วาลสส โกฏยา โกฏ-


อภานทเทส วณณนา ปฏปาทนวเสน กตวาลเวธปรจยสส ฯ สรภงคสทสสสาต สรภงค- โพธสตตสทสสส ฯ ลกขฏานสส อปปตตวเสน น สชชต ฯ อตกกมนปสสคมนวเสน น วรชฌต ฯ [๒๓๐] ขชชปนกปปภาสทส หตวา อปฏาตต าณสส อตวยถ อปปานภาวตาย ขชโชโตภาสสม หตวา ปพเพนวาสา- นสสตาณ อปฏาต ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ทปปปภาสทสนต ปากตกทปาโลกสทส ฯ อกกปปภา มหาอมมกกาโลโก ฯ โอสธตารกปปภาต อสสนนปภา เอตาย ธยตต โอสธ โอสธน วา อนพลปปทายกตตา โอสธต เอว ลทธนามาย ตารกาย ปภา ฯ สรทสหสสสรยมณฑลสทส สวสเย สพพโส อนธการวธมนโต ฯ ยฏ โกฏคมน วย ขนธปฏปาฏยา อม จนโต ฯ กนนทน อตกกมนาย เอเกเนว รกขทณเฑน กตสงกโม ทณฑกเสต ฯ จตห ป จห วา ชเนห คนต สกกเณยโย ผลเก อตถรตวา อาณโย โกฏเฏตวา กตสงกโม ชงฆเสต ฯ ชงฆสตถสส คมนโยคโค สงกโม ชงฆเสต ชงฆมคโค วย ฯ สกฏสส คมนโยคโค สงกโม สกฏเสต สกฏมคโค วย ฯ มหตา ชงฆสตเถน คนตพพมคโค มหาชงฆมคโค ฯ พหห วสาย วา ตสาย วา สกเฏห เอกชฌ คนตพพมคโค มหาสกฏมคโค ฯ อมสม ปน อธกาเรต จตต ป จ ภาวยนต จตตสเสน สาวกสส นททฏสมาธภาวนาธกาเร ฯ ตสมาต ยสมา สาวกาน


วสทธมคค สวณณนาย ปพเพนวาสานสสรณ อธ อธปเปต ตสมา ฯ เอวนต ยถา เต อนสสรนต เอว อนสสรตกาเมน ฯ เหฏา ตส ฌาเนส ยถารห ปตสเขห กายจตตาน สปปนนาย จตตาร ฌานาน สมาปชชตวา วตต ฯ อ ถา ปาทกชฌานเมว สมาปชชตพพ สยา ฯ ยาย นสชชาย นสนนสส อนสสรณารมโภ สา อธ สพพปจฉมา นสชชา ฯ ตโต อาสนป าปนนต ตโต นสชชาย ปรมก อาสนป าปน ฯ อาวชชตพพนต สมพนโธ ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ โภชนกาโลตอาทส กาลสเสน ตสม ตสม กาเล กตกจจมาห ฯ เจตยงคณ โพธยงคณวนทนกาโลต เจตยงคณโพธ- ยงคเณส เจตยโพธน วนทนกาโล ฯ สกล รตตนทวนต อจจนต- สโยเค อปโยควจน ฯ ก จ กจจ ฯ เอตตเกนาต ปาทกชฌาน- สมาปชชเนน ฯ ปาทกชฌาน ห สตถกสส วย นสานสลา สตป านมป นสตภาวาวห ฯ ยถา ตสส ตาส สมาปชชเนน ปรมเนปกกปปตตา โหนต เตนาห ทเป ชลเต วย ปากฏ โหตต ฯ อนธการฏาเนต อธปปาโย ฯ ปรมภเวต อมสส ภวสส อนนตเร ปรมสม ภเว ฯ ปวตตตนามรปนต อตตโน ปจจเยห ปวตตต- นามรป ฯ ต จ โข ปม รป อาวชชตวา นาม อาวชชตพพ ฯ ปม นาม อาวชชตวา ปจฉา รปนต อปเร ฯ ปโหตต สกโกต ฯ ปณฑโต นาม อมสสา อภ าภาวนาย กตาธกาโร ฯ อ อปปนนนต อท อ สมา กมมภวา อ โ อปปตตภโว อปปนโนต


อภานทเทส วณณนา กตวา วตต อทธาปจจปปนนนตรภาวโต ฯ อ ถา เอกภเวป อ ม เมว นามรป อปปชชต นรทธ จ อปปฏสนธก ฯ เตเนวาห เย นรทธา มรนตสส ตฏมานสส วา อธ สพเพป สทสา ขนธา คตา อปปฏสนธกาต๑ฯ ต านนต ต นกเขปฏาน ฯ อาหนธรกนต๒ สมนตโต อปรม- ฆนส ฉนน สมพาธฏาน ฯ อนธตมมวาต อนธการตมสา วย ฯ กฏาคารกณณกตถายาต กฏาคารสส กฏตถาย ฯ กฏาคารกณณกา วย ปพเพนวาสานสสตาณ มหารกโข วย ปรมภเว จตกขเณ ปวตตนามรป สาขาปลาสา วย เตน สมพนธ อมสม ภเว ปฏสนธจตต ผรสธารา วย ปรกมมภาวนา กมมารสาลา วย ปาทกชานนต เอว อปมาสสนทน เวทตพพ ฯ กฏผาลโกปมาป ยถา นาม พลวา ปรโส โอทนปจนาทอตถ มหนต ทาร ผาเลนโต ตสส ตจเผคคมตตผาลเน ผรสธาราย วปนนาย มหนต ทาร ผาเลต อสกโกนโต ธรนกเขป อกตวาตอาทนา วตตนยานสาเรน เวทตพพา ยถา เกโสหารกปมา ฯ [๒๓๑] ปพเพนวาสาณ นาม น โหต อตตาส ชาตส นวฏธมมารมมณตตา ฯ ปพเพนวาสานสสตาณสส ปรกมม- ภาเวน ปวตตสมาธนา สมปยตตาณ ปรกมมสมาธาณ ฯ ตนต ๑. ข. ป. ๓๙ ฯ ๒. อาหนทรกนตป ทสสต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปจฉมนสชชโต ปภต ยาว ปฏสนธปปวตต าณ ต รปาวจร สนธาย น ยชชต ต เตส วจน อตตสาณ เจ รปาวจร อธปเปต น ยชชต ปรกมมสมาธาณสส กามาวจรภาวโต น ห อนนตรสส จตจตตสส โอรโต ปวตตกขนเธ อารพภ รปาวจร จตต อปปชชตต ปาลย อฏกถาย วา อาคต อตถ ฯ เยส ชวนาน ปรมานต โยชนา ฯ ยทา ปน อปปนาจตต โหต ตทาสสาต สมพนโธ ฯ อท ปพเพนวาสานสสตาณ นาสาต กาม อนนตรสส ภวสส จตกขเณ ปวตตตนามรป อารมมณ กตวา ปวตตาณ ทสสต ต ปน นทสสนมตต ทฏพพ าณสาม สส โชตตภาวโต ฯ ยเถว ห ตโต นามรปโต ปภต สพเพ อตตา ขนธา ขนธปฏพทธ จ สพพ ปพเพนวาโส เอว ตสส ปฏวชฌนวเสน ปวตตาณ ปพเพนวาสานสสตาณ ฯ เตนาห เตน าเณน สมปยตตาย สตยา อเนกวหต ปพเพนวาส อนสสรตต ฯ เอกมป ชาตนต เอกมป ภว ฯ โส ห เอกกมมนพพตโต อาทานนกเขป- ปรจฉนโน อนโตคธธมมปปเภโท ขนธปปพนโธ อธ ชาตต อธปเปโต ฯ เตนาห เอกมป ฯเปฯ ขนธสนตานนต ฯ [๒๓๒] ปรหายมาโนต ขยมาโน วนสสมาโน ฯ กปโปต อสงเขยยกปโป ฯ โส ปน อตถโต กาโล ฯ ตทา ปวตตมาน- สงขารวเสนสส ปรหาน เวทตพพา ฯ วฑฒมาโน ววฏฏกปโปต เอตถาป เอเสว นโย ฯ โย ปน กาล เขเปตต กาโล ฆสต


อภานทเทส วณณนา ภตาน สพพาเนว สหตตนาต จ อาทส กาลสสาป ขโย วจจต โส อธ นาธปเปโต อนฏปปสงคโต ฯ สวฏฏน วนสสน สวฏโฏ ฯ สวฏฏโต อทธ ตถา าย สวฏฏฏาย ฯ ต มลกตตาต ตปพพ- กตตา ฯ ววฏฏน นพพตตน วฏฏน๑ วา ววฏโฏ ฯ เตโชสวฏโฏ อาโปสวฏโฏ วาโยสวฏโฏต เอว สวฏฏสมานกกเมน สวฏเฏส วตตพเพส ตถา อวตวา อาโปสวฏโฏ เตโชสวฏโฏ วาโยสวฏโฏต วจน ฯ สวฏฏกมหาภตเทสนานปพพยาต เกจ ฯ สวฏฏานปพพยาต อปเร ฯ อาเปน สวฏโฏ อาโปสวฏโฏ ฯ สวฏฏสมาต สวฏฏ- มรยาทา ฯ สวฏฏตต วนสสต ฯ สทาปต สพพ กาล ตสป สวฏฏกาเลสต อตโถ ฯ เอก พทธกเขตตนต อธ ย สนธาย วตต ต นยเมตวา ทสเสต พทธกเขตต นาม ตวธนตอาท วตต ฯ [๒๓๓] ยตตเก าเน ตถาคตสส ปฏสนธาณาทาณา- นภาโว ป ผลสมตเตชโต สรเสเนว ปฏวชมภต ต สพพมป พทธงกรสส นพพตตนกเขตต นามาต อาห ชาตกเขตต ทสสหสสจกกวาฬปรยนตนต ฯ อานภาโว วตตตต อธ อทธมา เจโตวสปปตโต อาณากเขตตปรยาปนเน ยตถกตถจ จกกวาเฬ ตวา อตตโน อตถาย ปรตต กตวา ตตเถว๒ อ จกกวาฬ คโตป กตปรตโตเอว โหต ฯ อถวา ฯ ตตถ เอกจกกวาเฬ ตวา สพพสตตาน อตถาย ปรตเต กเต อาณากเขตเต ๑. วฑฒนนตป ทสสต ฯ ๒. ตเถว ฯ


วสทธมคค สวณณนาย สพพสตตาน อภสมภณาเตวว ปรตตานภาโว ตตถ เทวตาห ปรตตาณาย สมปฏจฉตพพโต ย วสยกเขตต สนธาย เอกสมเยว ขเณ สเรน อภว าปน อตตโน รปทสสน จ ปฏชานนเตน ภควตา ยาวตา วา ปน อากงเขยยาต วตต ฯ ยตถาต ยสม อนนตปรมาเณ วสยกเขตเต ฯ ย ย ตถาคโต อากงขต ต ต ชานาต อากงขามตตปฏพทธวตตตาย พทธ- าณสส ฯ สณหนตนต ววฏฏมาน ชายมาน ฯ โคขายตกมตเตสต โคห ขาทตพพปปมาเณส ฯ ยนต ยสม สมเย ฯ ปปผผลปชวนโย จ เทวตา พรหมโลเก นพพตตนตต สมพนโธ ฯ [๒๓๔] เอเตสนต วสสปชวโนตอาทนา วตตสตตาน ฯ ตตถาต พรหมโลเก ฯ โส จ โข ปรตตาภาทพรหมโลโก เวทตพโพ ฯ ปฏลทธชฌานวเสนาต วตวา ฌานปฏลาภสส สมภว ทสเสต ตทา หตอาท วตต ฯ โลก พยเหนต สมปณเฑนตต โลกพยหา ฯ เต กร ทสวา มนสสา ตตถ ตตถ ตาป นสนนาป สเวคชาตา สมภมปปตตา จ หตวา เตส อาสนเน าเน สนนปตนต ฯ สขาพนธสส มตตตาย มตตสรา ฯ อโตจโตจ วธยมานเกสตาย วกกณณเกสา ฯ โลกวนาสภเยน โสกวนตจตตตาย อตวย วรปเวสธารโน ฯ มารสาต เทวาน ปยสมทาจาโร ฯ กถมปเนเต กปปวฏาน ชานนตต ฯ ธมมตาย ส โจทตาต อาจรยา ฯ


อภานทเทส วณณนา ตาทสนมตตทสสเนนาต เอเก ฯ พรหมเทวตาห อยโยชตาต อปเร ฯ เมตตาทนต เมตตามนสการาทน กามาวจรป าน ฯ เทวโลเกต กามเทวโลเก ฯ เทวาน กร สขสมผสสวาตคคหณปรจเยน วาโย- กสณชฌานาน สเขเนว อชฌนต ฯ เตน วตต วาโยกสณปรกมม กตวา ฌาน ปฏลภนตต ฯ ตท เ ปนาต อาปายเก สนธายาห ฯ ตตถาต เทวโลเก ฯ [๒๓๕] ทตโย สรโยต ทตย สรยมณฑล ฯ สตตสรยนต สตตสรยปาตภาวสตต ฯ ปกตสรเยต กปปวฏานกาลโต ปพเพ อปปนเน สรยวมาเน ฯ กปปวฏานกาเล ปน ยถา อ เ กามาวจรเทวา เอว สรยเทวปตโตป ฌาน นพพตเตตวา พรหมโลก อปปชชต ฯ สรยมณฑลมปน ปภสสรตร เจว เตชวนตตร จ หตวา ปวตตต ฯ ต อนตรธายตวา อ เมว อปปชชตต อปเร ฯ คงคา ยมนา สรภ อจรวต มหต อมา ป จ มหานทโย ฯ ปภวาต อปปตตฏานภตา ฯ หสปาตโนต มนทากนมาห ฯ น สณาตต น ตฏต ฯ ปรยาทนนสเนหนต ปรกขณสเนห ฯ ยาย อาโปธาตยา ตตถ ตตถ ปวธาต อาพนธตตา สมปณฑตา หตวา ตฏต สา ฉสรยปาตภาเวน ปรกขย คจฉต ฯ ยถา จทนต ยถา จ อท จกกวาฬ ฯ เอว โกฏสตสหสสจกกวาฬานปต วปตตมหาเมฆป- ปตตโต ปฏาย อธ วตต สพพ กปปวฏาน ต ตตถ อตทสต ฯ ปลชชตวาต ฉชชตวา ฯ สงขารคตนต ภตปาทายปปเภท สงขาร-


วสทธมคค สวณณนาย ชาต ฯ สพพสงขารปรกขยาต ฌาเปตพพสพพสงขารปรกขยา ฯ อยมป สงขารคต สมาน อนธนาภาวโต ฉารกมป อเสเสตวา นทหตวา วปสมตต อาห สปป ฯเปฯ นพพายตต ฯ [๒๓๖] ทฆสส อทธโนต สวฏฏฏายอสงเขยยกปปสงขาตสส ทฆสส กาลสส อจจเยน ฯ ตาลกขนธาทตอาทสทเทน สาก- สาลาทรกเข สงคณหาต ฯ ฆน กโรตต วสรต อทตวา ปณฑต กโรต ฯ เตนาห ปรวฏมนต ฯ วฏฏภาเวน ปรจฉนน ฯ ตนต อทก ฯ อสสาต วาตสส ฯ ววร เทตต ยถา ฆน กโรต สมปณเฑต เอว ตตถ อนตร เทต ฯ ปรกขยมานนต ปพเพ ยาว พรหมโลกา เอโกฆภเตน วาเตน ปรโสสยมานตาย ปรกขย คจฉนต ฯ พรหมโลโก ปาตภวตต โยชนา ฯ พรหมโลโกต จ ปมชฌานภมมาห ฯ อปรจตกามาวจรเทวโลกฏาเนต ยามเทว- โลกาทน จตนน ปตฏหนฏาเน ฯ จาตมมหาราชกตาวตสภวนาน ปน ปตฏานฏานาน ปวสมพนธตาย น ตาว ปาตภวนต ฯ รมภนตต ยถา เหฏา น ภวสสต เอว นโรเธนต ฯ [๒๓๗] ปมตราภนพพตตาต อท อายกขยสส สมภวทสสน ฯ เตน ทวนน จตนน วา กปปาน อาทมห นพพตตาต ทสเสต ฯ ตโตต อาภสสรพรหมโลกโต ฯ ปรตตาภาอปปมาณาภาป ห อาภสสรคคหเณเนว สงคห คจฉนต ฯ เต โหนต สยมปภา อนตลกขจราต อท อปจารชฌานป สส มหานภาวตาย วตต ฯ


อภานทเทส วณณนา อาลปปการกนต อาโลป กตวาต อตโถ ฯ หฏตฏาต อตวย หฏา อพพลาวตปปตตา ฯ นาม กโรนตต ตถา โวหรนต ฯ สเนรจกกวาฬหมวนตปพพตาต เอตถ ทปสมททาปต วตตพพ ฯ ตถาห วกขต นนนนนนฏาเน สมททา สมสมฏาเน ทปาต ฯ ถปถปาต อนนตนนตา ฯ [๒๓๘] อตม นตต อตกกมตวา ม นต หเฬนตต อตโถ ฯ เตเนว นเยนาต เอกจเจ วณณวนโต โหนตตอาทนา วตตนเยน ฯ ปทาลตาต เอวนามกา ลตาชาต ฯ ตสสา กร ปาราสวชาต คโลจต วทนต ฯ อกฏเเอว ภมปปเทเส ปจนโต อกฏปาโก ฯ อกโณต กณฑกรหโต สมนสงขาตชาตปปผสทโส ฯ โย โย รโส เอตสสาต ยยรโส โอทโน ต ยยรส ยาทส รสวนตนต อตโถ ฯ รสปว ภมปปปปฏโก ปทาลตา จ ปรภตตา สธาหาโร วย ขทท วโนเทตวา รสหรณห รสเมว ปรพรเหนตา ตฏนต ฯ วตถโน สขมภาเวเนว นสสนทา สขมา นสสนทสขม- ภาเวเนว คหณนธนเมว จ โหนต ฯ โอทโน ปน ปรภตโต รส วฑเฒนโตป วตถโน โอฬารกภาเวน นสสนท วสสชเชนโต ปสสาว กสฏ จ อปปาเทตต อาห ตโต ปภต มตตกรส ส ชายตต ฯ ปรมตตภาเวส ปวตตอปจารชฌานานภาเวน ยาว สตตสนตาเน กามราควกขมภนเวเคน สมตาน น ตาว พหลกามราคปนสสยาน อตถปรสนทรยาน ปาตรเหส ฯ ยทา ปนสส วจฉนนตาย


วสทธมคค สวณณนาย พหลกามราโค ลทธาวสโร อโหส ตทา ตทปนสสยาน ตาน สตตาน อตตภาเวส ส ชายส ฯ เตน วตต ปรสสส ฯเปฯ ปาตภวตต ฯ เตเนวาห ตตร สทนตอาท ฯ [๒๓๙] อลสชาตกสสาต สชชกเมว ตณฑล อคคเหตวา ปรทวสสสตถาย คหเณน อลสปกตกสส ฯ อนตถนนตต อนโสจนต ฯ สมมนเนยยามาต สมนชาเนยยาม ฯ โนต อมเหส ฯ สมมาต สมมเทว ฯ ยถารห ขยตพพนต ขยนารห นนทนย ฯ ครหตพพนต หเฬตพพ ฯ อยเมว ภควา ปฏพโล นคคหปคคห กาตนต โยชนา ฯ สร เชตต สงคหวตถห สมมเทว รเมต ปเนต ฯ ววฏฏฏาย- อสงเขยย จตสฏ อนตรกปปสงคห ฯ วสตอนตรกปปสงคหนต เกจ ฯ เสสาสงเขยยาน กาลโต เตน สมปปมาณาเนว ฯ [๒๔๐] มหาธาราหต ตาลสาลกขนธปปมาณาห มหตห ขารทก- ธาราห ฯ สมนตโตต สพพโส ฯ ปวโตต ปวยา เหฏ มนตโต ปภต ฯ เตน ห ขารทเกน ผฏผฏา ปวปพพตาทโย อทเก ปกขตตโลณสกขรา วย วลยนเตว ฯ ตสมา ปวสนธารทเกน สทธ เอกทกเมว ต โหตต เกจ ฯ อปเร ปวสนธารก อทกกขนธ จ อทกสนธารก วายกขนธ จ อนวเสสโต วนาเสตวา สพพตถ สยเมว เอโกฆภต ตฏตต วทนต ฯ ต ยตต ฯ ตโยป พรหมโลเกต ปรตตาภอปปมาณาภอาภสสรพรหมโลเก ฯ ตทท อยมปน วเสโสต อารทธตตา วตต ฯ อ ถา ฉป พรหมโลเกต


อภานทเทส วณณนา วตตพพ สยา ฯ สภกณเหต อกกฏนทเทเสน ตตยชฌานภมยา อปลกขณ ฯ ปรตตสภอปปมาณสเภป ห อาหจจ อทก ตฏต ฯ เหฏา อาภสสเร อาหจจ ตฏตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ตนต ต กปปวนาสกอทก ฯ อทกานคตนต อทเกน อนคต ผฏ ฯ อภภวตวาต วลยาเปตวา ฯ อทเมกมสงเขยยนต อท สวฏฏ- สงขาตกปปสส เอก อสงเขยย ฯ [๒๔๑] ถลรเช อปคเตเยว ปวนสสต สณหรช อปคจฉตต วตต ตโต สณหรชนต ฯ สมฏาเปตต สมพนโธ ฯ วสมฏาเน ตมหารกเขต อท ปม สมฏาเปตพพต สนธาย วตต ฯ จกกวาฬปพพตมป สเนรปพพตมปต มหาปวยา วปรวตตเนเนว วปรวตตต จกกวาฬปพพตมป สเนรปพพตมป วาโต อกขปตวา อากาเส ขปต ฯ เต จกกวาฬปพพตาทโย ฯ อภหนตวาต ฆฏเฏตวา ฯ อ ม นต เอกสสา โลกธาตยา จกกวาฬหม- วนตสเนรร อ สสา โลกธาตยา จกกวาฬาทหต เอว อ ม สมาคมวเสน ฆฏเฏตวา ฯ สพพสงขารคตนต ปวสนธารกอทก ตสนธารกวาตนต สพพ สงขารคต วนาเสตวา สยมป วนสสต ววฏานสส การณาภาวโต ฯ [๒๔๒] ยทป สงขาราน อเหตโก สรสนโรโธ วนาสกาภาวโต สนตานนโรโธ ปน เหตวรหโต นตถ ยถาต สตตกาเยสต ภาชนโลกสสาป สเหตเกน วนาเสน ภวตพพนต เหต ปจฉต


วสทธมคค สวณณนาย กการณา เอว โลโก วนสสตต ฯ อตโร ยถา ตตถ นพพตตนก- สตตาน ป พเลน ปม โลโก ววฏฏต เอว เตสมป ปาปพเลน สวฏฏตต ทสเสนโต อกสลมลการณาต อาห ฯ ยถา ห ราค- โทสโมหาน อธกภาเวน ยถากกม โรคนตรกปโป สตถนตรกปโป ทพภกขนตรกปโปต อเม ตวธา อนตรกปปา ววฏฏฏายมห อสงเขยยกปเป ชายนต เอวเมเต ยถาวตตา ตโย สวฏฏา ราคาทน อธกภาเวเนว โหนตต ทสเสนโต อกสลมเลส หต- อาทมาห ฯ อสสนนตเรต อตวย อสสนเน ฯ โทเส อสสนตเร อธกตรโทเสน วย ตกขตเรน ขารทเกน วนาโส ยตโตต วตต โทเส อสสนนตเร อทเกน วนสสตต ฯ ปากฏสตตสทสสส โทสสส อคคสทสตา อปากฏสตตสทสสส ราคสส ขารทกสทสตา จ ยตตาต อธปปาเยน โทเส อสสนนตเร อคคนา ราเค อทเกนาต เกจวาทสส อธปปาโย เวทตพโพ ฯ ราโค สตตาน พหล ปวตตตต ราควเสน พหโส โลกวนาโส ฯ เอว ปสงเคน สวฏฏาทเก ปกาเสตวา อทาน ยถาธคต เนส อนสสรณาการ ทสเสต ปพเพนวาส อนสสรนโตปตอาท อารทธ ฯ อมมห สวฏฏกปเปต อท สวฏฏกปปสส อาทโต ปาลย คหตตตา วตต ฯ ตตถาป ห อมสส กตปย กาล ภวาทส สสรณ อปลพภตต ฯ สวฏฏกปเป วา วตตมาเนส ภวาทส อมสส อปปตต อโหส ฯ ต ทสสนเมต ทฏพพ ฯ


อภานทเทส วณณนา อถวา ฯ อมมห สวฏฏกปเปต เอตถ วาสทโท ลตตนททฏโ ทฏพโพ ฯ เตน จ อนยมตเถน อตราสงเขยยานมป สงคโห สทโธ โหต ฯ ภเว วาตอาทส กามาทภเว วา อณฑ- ชาทโยนยา วา เทวาทคตยา วา นานตตกายนานตตส อาท- ว าณฏ ตยา วา สตตาวาเส วา ขตตยาทสตตนกาเย วา ฯ อาสนต อโหส ฯ วณณสมปตต วาต วาสทเทน วณณวปตต วาต ทสเสต ฯ สาลมโสทนาหาโร วา คหกาเล ปวตตผลโภชโน วา ตาปสาทกาเล ฯ สามสา เคหสตา โสมนสสาทโย ฯ นรามสา เนกขมมสตา ฯ อาทสทเทน วเวกชสมาธชสขาทน สงคโห ฯ [๒๔๓] อมตตราสนตอาทนา สพพ ยาวทจฉก อนสสรณ ทสเสตวา อทาน อ ถา อตถ ทสเสต อปจาตอาท วตต ฯ ตตถ อมตราสนต สาม นทเทโสย พยาปนจฉาโลโป วา ฯ อมตร อมตร อาสนต วตต โหต ฯ อนปพเพน อาโรหนตสส ยาว- ทจฉก อนสสรณนต เอตถ ฯ อาโรหนตสสาต ปฏโลมโต าเณน ปพเพนวาส อาโรหนตสส ฯ ปจจเวกขณนต อนสสรตานสสรตสส ปจจเวกขณ น อนสสรณ ฯ อตต วตตตถนทสสน ฯ ต จ โข ยถารหโต น ยถานปพพโตต ทสเสนโต นามโคตตวเสนาต- อาทมาห ฯ วณณาทหต วณณาหารเวทยตายปรจเฉเทห ฯ โอทาโตตต เอตถ อตสทโท อาทอฏโ ปการฏโ วา ฯ เตน เอวมาท เอวปการา นานตตโตต ทสสต โหต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย [๒๔๔] จตยาต จวเน ฯ อปปาเตต อปปชชเน ฯ สมปตเถ เจต ภมมวจน ฯ จตกขณสามนตา อปปตตกขณสามนตา จาต วตต โหต ฯ ตถาห วกขต เย ปน อาสนนจตกาตอาท ฯ ทพพจกขาเณเนว สตตาน จต จ อปปตต จ ป ายตต อาห ทพพจกขาณตถนต วตต โหตต ฯ ทพพสทสตตาตอาทส ย วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ อยมปน วเสโส ตตถ โสตธาตต ปท อเปกขตวา อตถลงควเสน วตต ฯ อธ นปสก- ลงควเสน วตตพพ ฯ ตตถ จ อาโลกปรคคเหน ปโยชน นตถ อธ อตถต วตต อาโลกปรคคเหน มหาชตกตตาป ทพพนต ฯ กสณา- โลกานคคเหน ปตตพพตตา สย าณาโลกผรณภาเวน จ มหา- ชตกภาวโตต อตโถ ฯ มหาชตกมป ห ทพพนต วจจต ทพพมท พยมหนตอาทส ฯ มหาคตกตตาต มหนยคมนตตา วมหยนยป- ปวตตตตตาต อตโถ ฯ วมหยนยา หสส ปวตต ตโรกฑฑาทคต- รปทสสนโต ฯ ทพพสทสตตาต จ หนปมาทสสน เทวตาน ทพพจกขโตป อมสส มหานภาวตตา ฯ เตน ทพพจกขลาภาย โยคโน ปรกมมกรณ ตปปฏปกขาภภวสส อตถโต ตสส วชยจฉา นาม โหต ฯ ทพพจกขลาภ จ อทธมา เทวตาน วจนคคหณกขมนธมม- ทานวเสน มหาโมคคลลานตเถราทโย วย ทานคคหณลกขเณ โวหาเร จ ปวตเตยยาต เอว วหารวชยจฉาโวหารชตคตสงขาตาน อตถาน วเสน อมสส อภ าาณสส ทพพจกขภาวสทธโต สททวท จ


อภานทเทส วณณนา เตสเอว อตเถส ทวสทท อจฉนตต วตต ต สพพ สททสตถา- นสาเรเนว เวทตพพนต ฯ [๒๔๕] ทสสนฏเนาต รปทสสนภาเวน ฯ จกขนา ห สตตา รป ปสสนต ฯ ยถา มสจกข ว าณาธฏ ต สมวสม อาจกขนต วย ปวตตต น ตถา อท ฯ อทมปน สยเมว ตโต สาตสย จกขกจจการต อาห จกขกจจกรเณน จ จกขมวาต จกขต ฯ ทฏ วสทธเหตตตาต สงเขปโต วตตมตถ ววรต โย หตอาท วตต ฯ อจเฉททฏ คณหต ปรโต อปปตตยา อทสสนโต ฯ เอตเถวาย สตโต อจฉนโน เอวมตเรปต ฯ นวสตตปาตภาว- สสสตทฏ คณหต๑ ลาภ อธจจ สมปปตตโก๑ วย ฯ พทธปตตา ปสสนตเยวาต อตตรปทาวธารณ น ปรมปทาวธารณ ฯ เอว ห วยททสทารกาทห อวโรโธ สทโธ โหต ฯ มนสสาน อทนต มานสก ฯ มนสสาน โคจรภต รปารมมณ ฯ ตท สส ปน ทพพตโรหตาห สขมาทเภทสส๒ จ รปสส ทสสนโต อตกกนต- มานสก ฯ เอว มนสสปจาร อตกกนต นาม โหตต อาห มนสสปจาร อตกกมตวา รปทสสเนนาต ฯ เอว วสยมเขน ทสเสตวา อทาน วสยมเขน ทสเสต มานสก วาตอาท วตต ฯ ตตถาป มสจกขาตกกโม ตสส กจจาตกกเมเนว ทฏพโพ ฯ ทพพจกขนาต ทพพจกขาเณนป ทฏ น สกกา ขณสส อตอตตรตาย อตสขมตาย เกส จ รปสส ฯ อปจ ทพพจกขสส ๑-๑. ฌานลาภ อธจจสมปปตตโก วย ฯ ๒. ทพพตโรหตาตสขมา... ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ปจจปปนน รปารมมณ ฯ ต จ ปเรชาตปจจยภต น จ อาวชชนปรกมเมห วนา มหคคตสส ปวตต อตถ นาป อปปชช- มานเมว รป อารมมณปจจโย ภวต สกโกต ภชชมาน วา ฯ ตสมา จตปปาตกขเณ รป ทพพจกขนา ทฏ น สกกาต สวตตเมต ฯ ยท ทพพจกขาณ รปารมมณเมว อถ กสมา สตเต ปสสตต วตตนต ฯ เยภยเยน สตตสนตานคตรปทสสนโต เอว วตต ฯ สตตคคหณสส วา การณภาวโต โวหารวเสน วตตนตป เกจ ฯ เต จวมานาต อธปเปตาต สมพนโธ ฯ เอวรเปต น จตปปาตกขณสมงคโนต อธปปาโย ฯ โมหปนสสย นาม กมม นหน นหนผล โหตต อาห โมหนสสนทยตตตตาต ฯ ตพพปรเตต ตสส หฬตาทภาวสส วปรเต อหฬเต อโนหฬเต อน าเต อนว าเต จตตกเตต อตโถ ฯ สวณเณต สนทรวณเณ ฯ ทพพณเณต อสนทรวณเณ ฯ สา ปนาย สวณณทพพณณตา ยถากกม กมมสส อโทสโทสปนสสยตาย โหตต อาห อโทส- นสสนทยตตตตาตอาท ฯ สนทร คต คตา สคตาต อาห สคตคเตต ฯ สคต อปปนเนต อตโถ ฯ อโลภชฌาสยา สตตา วท วคตมจฉรา อโลภปนสสเยน กมมนา สภคา๑ สมทธา โหนตต อาห อโลภนสสนทยตตตตา วา อฑเฒ มหทธเนต ฯ ทกข คต คตา ทคคตาต อาห ทคคตคเตต ฯ โลภชฌาสยา สตตา ลทธา มจฉรโน โลภปนสสเยน กมมนา ทคคตา เปตา ๑. สคตาต ภเวยย ฯ


อภานทเทส วณณนา โหนตต อาห โลกนสสนทยตตตตา วา ทลทเท อปปนนปาเนต ฯ อปจตนต ผลาวหภาเวน กต ฯ ยถา กต ห กมม ผลทานสมตถ โหต ตถา กต อปจต ฯ [๒๔๖] จวมาเนตอาทห ทพพจกขกจจ วตตนต วสยมเขน วสยพยาปารมาห ฯ ปรเมหต วา ทพเพน จกขนาตอาทน ปทาน สนธาย วตต ฯ อาทหต เอตถ จสทโท ลตตนททฏโ ฯ ตสมา ทพเพน ฯเปฯ ปสสตต อเมห จวมาเนตอาทห จ ทพพจกขกจจ วตตนต อตโถ ฯ อมนา ปน ปเทนาต ยถากมมปเค สตเต ปชานาตต อมนา วากเยน ฯ อธ ภกขต อมสม สาสเน ภกข ฯ ทพพจกขาณลาภต อธปปาโย ฯ โส จ ทพพจกขาณลาภ เนรยเก จ สตเต ปจจกขโต ทสวา โต ฯ เอว มนสกโรตต เตส เนรยกาน นรยสวตตนยสส กมมสส าตกามตาวเสน ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏาย ปรกมมวเสน มนสกโรต ฯ กนนโขตอาท มนสการวธทสสน ฯ เอวมปน ปรกมม กตวา ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏ ตสส ต กมม อารมมณ กตวา อาวชชน อปปชชต ตสม นรทเธ จตตาร ป จ วา ชวนาน ชวนตตอาท สพพ วตตนยเมว ฯ วส ปรกมม นาม นตถต อทมปน ทพพจกขาเณน วนา ยถากมมปคาณสส วส ปรกมม นตถต อธปปาเยน วตต ฯ เอว เจต อจฉตพพ อ ถา ยถากมมปคาณสส มหคคตภาโวเอว น สยา ฯ เทวาน


วสทธมคค สวณณนาย ทสสเนป เอเสว นโย ฯ เนรยกเทวคคหณ เจตถ นทสสนมตต ทฏพพ ฯ อากงขมาโน ห ทพพจกขลาภ อ คตเกสป เอว ปฏปชชตเยว ฯ ตถาห วกขต อปายคคหเณน ตรจฉานโยน ทเปตตอาท สคตคคหเณน มนสสคตป สงคยหตต จ ฯ ต นรยสวตตนย กมม อารมมณ เอตสสาต ตกมมารมมณ ฯ ปารสกวนาทสต อาทสทเทน จตตลตาวนาทน สงคโห ฯ ยถา จมสสาต ยถา จ อมสส ฯ ยถากมมปคาณสส วส ปรกมม นตถ ฯ เอว อนาคตสาณสสาปต วส ปรกมมาภาว นทสเสต ฯ ตตถ การณมาห ทพพจกขปาทกาเนว ห อมนาต ฯ ตตรายม- ธปปาโย ยถา ทพพจกขลาภ นรยาทอภมข อาโลก วฑเฒตวา เนรยกาทเก สตเต ทสวา เตห ปพเพ อายหต นรยสวตตนยาทก กมม ตาทเสน สมาทาเนน ตชเชน จ มนสกาเรน ปรกขเต จตเต ยาถาวโต ชานาต เอว ยสส ยสส สตตสส สมนนตรา อนาคต อตตภาว าตกาโม ต ต อททสส อาโลก วฑเฒตวา เตน เตน อตเต เอตรห วา อายหต ตสส นพพตตก กมม ยถากมมปคาเณน ทสวา เตน นพพตเตตพพ อนาคต อตตภาว าตกาโม ตาทเสน สมาทาเนน ตชเชน จ มนสกาเรน ปรกขเต จตเต ยาถาวโต ชานาต ฯ เอเสว นโย ตโต ปเรสป อตตภาเวส ฯ เอต อนาคตสาณ นาม ฯ ยสมา เอต ทวย ทพพจกขาเณน สเหว สชฌต นาสต เตน วตต อมนา


อภานทเทส วณณนา ทพพจกขนา สเหว อชฌนตต ฯ กาเยน ทฏ จรต กายโต วา อปปนน กเลสปตกตตา ทฏ จรต กายทจจรตนต เอว โยเชตพโพ ฯ กาโยต เจตถ โจปนกาโย อธปเปโต ฯ กายว ตตวเสน ปวตต อกสล กายกมม กายทจจรตนต ฯ อตเรสต วจมโนทจจรเตส ฯ ยสม สนตาเน กมม กตปจต อสตสส อาหารปจเฉเท วปาการห- ภาวสส อวคจฉนโต โส เตน สหโตต วตตพโพต อาห สมนนาคตาต สมงคภตาต ฯ [๒๔๗] อนตถกามา หตวาต เอเตน มาตาปตโร วย ปตตาน อาจรยปชฌายา วย จ นสสตกาน อตถกามา หตวา ครหกา อปวาทกา น โหนตต ทสเสต ฯ คณปรทธสเนนาต วชชมานาน คณาน วทธสเนนาต อตโถ ฯ นน จ อนตมวตถนาป อปวาโท คณปรทธสนเมวาต ฯ สจจเมต ฯ คณาต ปเนตถ ฌานาทวเสสา อตตรมนสสธมมา อธปเปตาต สลปรทธสน วส คหต ฯ เตนาห นตถ อเมส สมณธมโมตอาท ฯ สมณธมโมต จ สลสยม สนธาย วทต ฯ ชาน วาต ย อปวทต ตสส อรยภาว ชานนโต วา ฯ อชาน วาต อชานนโต วา ฯ ชานน อชานน เจตถ อปปมาณ อรยภาโวเอว ปมาณ ฯ เตนาห อภยถาป อรยปวาโทว โหตต ฯ อรโยต ปน อชานโต อทฏจตตสเสว อรยคณาภาว ปเวเทนตสส คณปรทธสน น โหตต ตสส อรยปวาโท


วสทธมคค สวณณนาย นตถต วทนต ฯ สเตกจฉมปน โหต ขมาปเนน น อนนตรย วย อเตกจฉ ฯ รชชตต ตทต ทกขเวทน อปปาเทตต อตโถ ฯ ตนต ต เถร ต วา กรย ฯ ชานนโตเอว เถโร อตถ เต อาวโส ปตฏาต ปจฉ ฯ อตโรป สจจาภสมโย สาสเน ปตฏาต อาห โสตาปนโน อหนต ฯ เถโร ต กรณายมาโน ขณาสโว ตยา อปวทโตต อตตาน อาวกาส ฯ สเจ นวกตรา โหนต ตสม วหาเร ภกข ฯ สมมขา อขมาเปนเตปต ปรโต ขมาปเน อสมภวนเตป ฯ อขมนเตต วา ปาโ ฯ ต โสตา- ปนนสส วเสน เวทตพพ ฯ ปรนพพตม จฏานนต ปชากรณฏาน สนธายาห ฯ [๒๔๘] สมาทาตพพฏเน สมาทานาน ฯ กมมาน สมาทานาน เยส เต กมมสมาทานา ฯ มจฉาทฏ วเสน กมมสมาทานา ฯ เหตอตถ วา อนโตคธ กตวา มจฉาทฏ วเสน ปเร กมเมส สมาทปกา มจฉาทฏ กมมสมาทานา ฯ ตยมมตถ ทสเสนโต มจฉาทฏ - วเสนาตอาทมาห ฯ สลสมปนโนตอาท ปรปกกนทรยสส มคค- สมงคโน วเสน วตต ฯ อคคมคคฏเ ปน วตตพพเมว นตถ ฯ อ นต อรหตต ฯ เอว สมปทนต ยถาต อวสสมภาว เอวมทมปต อตโถ ฯ ต วาจ อปปหายาตอาทส อรยปวาท สนธาย ปน เอวรป วาจ น วกขามต วทนโต วาจ ปชหต นาม ฯ ปน เอวรป จตต น อปปาเทสสามต จนเตนโต จตต


อภานทเทส วณณนา ปชหต นาม ฯ ปน เอวรป ทฏ น คณหสสามต ปชหนโต ทฏ ปชหต นาม ฯ ตถา อกโรนโต เนว ปชหต น ปฏนสสชชต ฯ ยถาภต นกขตโต เอว นรเยต ยถา นรยปาเลห อาหรตวา นรเย ปโต เอว ปโตเยวาต อตโถ ฯ มจฉา- ทฏ วเสน อกตตพพ นาม ปาป นตถ ยโต สสารขาณกภาโวป นาม โหตต อาห มจฉาทฏ ปรมาน ภกขเว วชชานต ฯ อจฉนนภวเนตตโก ภกขเว ตถาคตสส กาโย ตฏต อย เจว กาโย พหทธา จ นามรปนตเอวมาทส๑ วย อธ กายสทโท ขนธ- ป จกวสโยต อาห กายสส เภทาต อปาทนนกขนธปรจจาคาต ฯ อวตราคสส มรณโต ปร นาม ภวนตรปาทานเมวาต อาห ปรมมรณาต ตทนนตร อภนพพตตกขนธคคหเณต ฯ เยน ตฏต ตสส อปจเฉเทเนว กาโย ภชชตต อาห กายสส เภทาต ชวตนทรยสสปจเฉทาต ฯ เอต อมสมา สขนต อาโย ป นต อาห ป สมมตา อายาต ฯ อายนต เอตสมา สขานต อาโย ป กมมาทสขสาธน ฯ เตนาห สขาน วา อายสส อภาวาต ฯ อยต อสสาทยตต อาโย อสสาโทต อาห อสสาทส โต อาโยต ฯ นาคราชาทนนต อาทสทเทน สปณณาทน สงคโห ฯ อสรสทสนต เปตาสรสทส ฯ โสต อสรกาโย ฯ สพพสมสสเยหต สพเพห สมปตตสมสสเยห ฯ วตตวปรยาเยนาต สฏ จรต ๑. ท. ส. ๕๗ ฯ


วสทธมคค สวณณนาย โสภณ วา จรต อนวชชตตาตอาทนา กายทจจรเตนาตอาทน ปทาน วตตสส อตถสส วปรยาเยน ฯ [๒๔๙] นคมวจน วตตสเสวตถสส ปน วจนนต กตวา ฯ อยเมตถ สงเขปตโถต ทพเพน จกขนา ฯเปฯ ปสสตต เอตถ อย ยถาวตโต สงเขปตโถ ฯ กสณารมมณนต อฏนนมป กสณาน วเสน กสณา- รมมณ ฯ สพพากาเรนาต จททสวเธน จตตปรทมเนน อฏงค- สมนนาคเตน ภมปาทปทมลสมปาทเนนาต อมนา สพพปปกาเรน อภนหารกขม ทพพจกขาณาภมข เปสนารห เปสนโยคค กตวา ฯ อาสนน กาตพพนต ทพพจกขาณปปตตยา สมปภต กาตพพ ฯ ตตถ อปจารชฌาน ปคณตร กตวา อารมมณ จ วฑเฒตพพ ฯ เตนาห อปจารชฌาน โคจร กตวา วฑเฒตวา เปตพพนต ฯ ตตถาต ตสม วฑฒเต กสณารมมเณ ฯ อปปนาต ฌานวเสน อปปนา ฯ น ห อกตปรกมมสส อภ าวเสน อปปนา อชฌต ฯ เตนาห ปาทกชฌานนสสย โหตต ฯ ปาทกชฌานารมมณ โหตต อตโถ ฯ น ปรกมมนสสยนต ปรกมมสส ต กสณารมมณ อปสสโย น โหต ฯ ตถา สต รปทสสน น สยา ฯ อเมสต ยถา- วตเตส เตโชกสณาทส ตส กสเณส ฯ อปปาเทตวาต อปจารช- ฌานปปาทเนน อปปาเทตวา ฯ อปจารชฌานปปวตตยา ห สทธ ปฏภาคนมตตปปตต ฯ ตตถาต กสณนทเทเส ฯ อนโตเยว รปคต


อภานทเทส วณณนา ปสสตพพ น พหทธา วกเขปาปตตเหตภาวโต ฯ ปรกมมสส วาโร อตกกมตต อธ ปรกมม นาม ยถาวตตกสณารมมณปจารช- ฌาน ต รปคต ปสสโต นปปวตตต กสณาโลกวเสน จ รปคตทสสน กสณาโลโก จ ปรกมมวเสนาต ตทภยมป ปรกมมสส อปปวตตยา น โหต ฯ เตนาห ตโต อาโลโก อนตรธายต ตสม อนตรหเต รปคตมป น ทสสตต ฯ รปคต ปสสโต ปรกมมสส วาโร อตกกมต ปรกมมมตกกนตสส กสณารมมณ าณ น โหตต รปคต น ทสสต ฯ กถมปน ปฏปชชตพพนต อาห อถาเนนาตอาท ฯ เอว อนกกเมนาต ปนปปน ปาทกชฌาน สมาปชชตวา ตโต ตโต วฏาย อภณห อาโลกสส ผรณวเสน อาโลโก ถามคโต โหต จรฏาย ฯ ตถา จ สต ตตถ สจรมป รปคต ปสสเตว ฯ เตน วตต เอตถ อาโลโก ฯเปฯ โหตต ฯ สวายมตโถ ตณกกปมาย วภาเวตพโพต ทสเสนโต อาห รตต ตณกกายาตอาท ฯ [๒๕๐] ตตถ ปนปปน ปเวสนนต ปนปปน ปาทกชฌาน- สมาปชชน ฯ ถามคตาโลกสส ยถาปรจเฉเทน านนต ยตตก าน ปรจฉนทตวา กสณ วฑฒต ถามคตสส อาโลกสส ตตตก ผรตวา อวฏาน ฯ อนาปาถคตนต อปาถคมนโยคคสส วเสน วตต ฯ อนโตกจฉคตาท ปน ตทภาวโต เตน วเสสตพพเมว ฯ ตเทวาต ทพพจกขเมว ฯ เอตถาต เอเตส รปมารพภ ปวตเตส


วสทธมคค สวณณนาย จตเตส ฯ รปทสสนสมตถนต รป สภาวโต วภาวนสมตถ จกขว าณ วย ฯ ปพพภาคจตตานต อาวชชนปรกมมสงขาตาน ปพพภาคจตตาน ฯ ตาน ห อารมมณ กโรนตานป น ยาถาวโต ต วภาเวตวา ปวตตนต อาวชชนสมปฏจฉนจตตาน วย ฯ ต ปเนต ทพพจกข ฯ ปรปนโถต อนตรายโก ฯ ฌานวพภนตโกต ฌานมมตตโก ฌานภาวนามเขน อมมาทปปตโต ฯ อปปมตเตน ภวตพพนต ทพพจกข มยา อธคตนต สนโตส อนาปชชตวา วปสสนานโยควเสน วา สจจาภสมยวเสน วา อปปมตเตน ภวตพพ ฯ เอว ปสสตกาเมนาตอาทนา ทพพจกขสส นานาวชชนปร- กมม เจว ทพพจกขาณ จ ทสสต น ตสส อปปตตกกโมต ต ทสเสต ตตรายนตอาท วตต ฯ ต เหฏา วตตนยตตา สว เยยเมว ฯ [๒๕๑] อตต เอว วตตปปกาเรนาต อตโถ ฯ เตน โส เอว สมาหเต จตเตตอาทนา ยถาทสสต ปาลคต ตสสา อตถววรณ- นย จ ปจจามสต ฯ สจเจส วย อรยสจจาน ขนเธส อปาทา- นกขนธา อนโตคธา ตทภเย จ สภาวโต สมทยโต อตถงคมโต อสสาทโต อาทนวโต นสสรณโต จ ยถาภต สยมภาเณน อเวท อ าส ปฏวชฌ ปเวเทส วาต สาตสเยน ป จกขนธาว- โพเธน ภควาว โถเมตพโพต อาห ป จกขนธวทต ฯ ตวา ว เยยาต สมพนโธ ฯ ตาสต ป จส อภ าส ฯ


อภานทเทส วณณนา ตคคหเณเนว จ ปรภณฑาณาน คหตตตา ป จาต วตต ฯ เตนาห เอตาส หตอาท ฯ ตตถ ปรภณฑาณานต ปรวาราณาน ฯ ยถา ห สเนรสส ปรวารฏานาน ยาน ตสทธยา สทธาน เมขลฏานาน ปรภณฑานต วจจนต เอว อมานป ทพพจกขสทธยา สทธาน ตสส ปรภณฑานต วตตาน ฯ อธาคตานต เอตถ อธาต ยถาทสสตาน สตตปทาน สนธาย วตต ฯ ตโต อ เส ปน สาม ผลาทส มโนมยาณมป วส อภ าาณภาเวน อาคต ฯ เตสต อท ปจจามสน ฯ ก ตกาน อทาห อารมมณานนต ฯ ก เจตถ ยท ตกาน ตทยตต น ห ตเกส อภ าาณาน ปวตตนต อถ อารมมณาน ตมป อยตต น ห อ อททสตวา อ สส ปจจามสน ยตตนต ฯ ยถา อจฉต ตถา ภวต ตาว ตกาน นน วตต น ห ตเกส อภ าาณาน ปวตตนตต ฯ นาย วโรโธ ตกโวหาเรน อารมมณานเยว คยหมานตตา ฯ อถวา ปน โหต อารมมณาน ฯ นน วตต อ อททสตวา อ สส ปจจามสน ยตตนต ฯ อยมป น โทโส ยถาวตต- การเณเนวาต ฯ อสตป วตถเภเท ภมกาลสนตานเภทวเสน ภนเนส สตตส อารมมเณส ตกวเสน เหส เภโท คหโต ฯ อทธวธ- าณสส มคคารมมณตาย อภาวโต อธ มคคารมมณตตโก น ลพภต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย ตนต อทธวธาณ ฯ กาย จตตสนนสสต กตวาตอาทส ย วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ อปโยคลทธนต ลทธปโยค- วจน ฯ ทตยาวภตตยา วเสน วตต กาย ปรณาเมตต ฯ เตนาห รปกายารมมณโตต ฯ รปกายสส วณณารมมณโตต อตโถ ฯ ตเทว จตตนต ยเทว กายวเสน จตตปรณามเน วตต ปาทกชฌานจตต ตเทว ฯ [๒๕๒] รามคาเม เจตย เปตวา เสเสส สตตส เจตเยส ธาตโย อทธยา อาหรตวา ราชคเห ภมฆรมณฑเป กต มหาธาตนธาน ฯ อเม คนธาตอาทนา ปจจปปนเน คนธาทเก คเหตวาป อสสสนาทวเสสยตต อนาคตเมว เนส รป อธฏาน- จตตสส อารมมณ โหต อนาคตาธฏานตตา ฯ วตตนยเสนาสน นาม วชฌาฏวย วหาโร ฯ ทธรสนต ทธมณโฑ ฯ ต อธฏหนตสส อนาคต ทธวณณ อารมมณ โหต ฯ ปจจปปนนารมมณ โหต ปจจปปนนสส รปกายสส อารมมณกรณโต ฯ สกายจตตานนต อตตโน กายสส จตตสส จ ฯ [๒๕๓] สทโท จ ปรตโต สพพสส รปสส กามาวจรภาวโต ฯ วชชมานเยวาต วตตมานเยว ฯ โสตาปนนสส จตตนต โสตาปนนสส อาเวณก จตต ฯ สกทาคามสสาตอาทสป เอเสว นโย ฯ ยาว อรหโต เนตพพนต สกทาคาม อนาคามโน จตต น ชานาต อนาคาม อรหโตต เอว เนตพพ ฯ สพเพสนต สพเพส อรยาน จตต ชานาต ฯ


อภานทเทส วณณนา โก ปน วาโท อนรยาน ฯ อ โป อปรโม อนาคามอาท เหฏ มสส สกทาคามอาทกสส จตต ชานาตต สมพนโธ ฯ อตตสส อนาคตสส จ ปรสส จตตสส ชานน สมภวต ปจจปปนนสส ปน น สมภวตต อธปปาเยน ปจฉต กถ ปจจปปนนารมมณ โหตต ฯ อตโรป ยตถ สมภวต ต ทสสนตถ ปจจปปนน ตาว วภชตวา ทสเสนโต ปจจปปนน นาม ตวธนตอาทมาห ฯ ตตถ อปปาท ตภงคปปตตนต อปปาท ต ภงค จ ปตต ฯ ขณตตยปรยาปนนนต อตโถ ฯ [๒๕๔] เอตถนตเร เอก เทว สนตตวารา เวทตพพาต เอตถนตเร ปวตตา รปสนตตวารา เอกเทวสนตตวารา นามาต เวทตพพาต อตโถ ฯ อาโลกฏานโต โอวรก ปวฏสส ปเคว ตตถ นสนนสส วย ยาว รปคต ปากฏ โหต ตตถ อปฑฒเวลา อวภตวารา อปฑฒเวลา วภตวารา ตทภย คเหตวา เทว สนตต- วาราต วตต ฯ ตยท น สพพสาธารณ เอกจจสส สฆมป ปากฏ โหตต เอกเทวสนตตวาราต เอกคคหณมป กต ฯ อตปรตต- สภาวอตอาทสมฏานา วา เอกเทวสนตตวารา เวทตพพา ฯ ตเร อกกนตทกเลขา นาม กาฬสย คตา ตรสมเป อทกราช ฯ ยาว น วปปสทตต กาฬสยวคเมน ยาว วปปสนนา น โหต ฯ เกจ ปน อตนเต ตเร อลลปาเทน อกกนเต ยาว ปาเท อทกเลขา น วปปสทต น สสทต น วปสมตต เอวเมตถ อตถ วทนต ฯ


วสทธมคค สวณณนาย เต ปเนเต กรยาเภเทน วตตา กาลวเสสา น อ ม สมสมา อนาธกภาควนโต ทฏพพา ฯ เทว ตโย ชวนวารา กามาวจร- ชวนวเสเนว เวทตพพา น อตรชวนวเสน ฯ น ห เต ปรมตกาลา อนนตรา ปวตตภวงคาทโยป ตทนโตคธาว ทฏพพา ฯ ตทภยนต รปารปสนตตทวย ฯ เอกภวปรจฉนนนต ปฏสนธจตปรจฉนน ฯ เอกภวปรยาปนน ธมมชาต เอตรหต วตตพพ อทธาปจจปปนน นาม ฯ มโนต สสมปยตต ว าณมาห ฯ ธมมาต อารมมณธมมา ฯ มโนต วา มนายตน ฯ ธมมาต เวทนาทโย อรปกขนธา ฯ อภยเมต ปจจปปนนนต อทธาปจจปปนน โหนต เอต อภย โหตต อตโถ ฯ ว าณนต นกนตว าณ ฯ ต ห ตสม ปจจปปนเน ฉนทราควเสน ปฏพทธ โหต ฯ อภนนทตต ตณหาทฏาภนนทนาห อภนนทต ฯ ตถาภโต จ วตถปร าย อภาวโต เตส ปจจปปนเนส ธมเมส สหรต ตณหาทฏ ห อากฑฒยต ฯ เอตถ จ ทวา- ทสายตนาน เอก ปจจปปนนนต อาคตาน ฯ ตตถ ปวตโต ฉนทราโค อทธาปจจปปนนารมมโณ น ขณปจจปปนนารมมโณต ว ายตต ทสเสนโต ย สนธาย ภทเทกรตตสตเต ฯเปฯ สหรตต วตตนต อาห ฯ ปจจปปนน จ โย ธมม ตตถ ตตถ วปสสตต เอตถาป วปสสนาจตต ขณปจจปปนน วปสสตพพธมมา อทธา- ปจจปปนนาต คเหตพพ ฯ อ ถาป วปสสนาว น สมภเวยย ฯ


อภานทเทส วณณนา ขณปจจปปนน ปาลย อาคตนต น วตต ตสส วเสน อารมมณ- กรณสส อฏกถาย อนาคตตตา ฯ เกจต อภยครวาสโน ฯ เอกกขเณ จตต อปปชชตต อทธจตตสส อปปตตสมกาลเมว ปรจตตสสาป อปปตตสมภวโตต ยตตทสสน ฯ ยถา อากาเสตอาท สทสทาหรณ ฯ ตมปน เตส วจน อยตต ฯ กสมา ฯ มคคผลวถโต อ ถา อนฏเ าเน อาวชชนชวนาน นานารมมณภาวปปตตโทสโตต ยตตวจน ฯ ยท เอว กถ เจโตปรยาณ ปจจปปนนารมมณ โหตต อาห สนตตปจจปปนน ปนาตอาท ฯ อทธาปจจปปนน ชวนวาเรน ทเปตพพ น สกเลน ปจจปปนนทธนาต อธปปาโย ฯ [๒๕๕] ตตราย ทปนาตอาท ชวนวารสส อทธาปจจปปนน- ภาวทปนมเขน อทธจตตสส ปวตตอาการทปน ฯ อตรานต อาวชชน- ปรกมมจตตาน ฯ เอตถ จ เกจต ยทป อภยครวาสโน อธปเปตา เต ปน จตตสส ตกขณ น อจฉนตต ตกขเณ วา ปฏวชฌตต น วตตพพ สยา ตถา เย อทธมสส จ ปรสส จ เอกกขเณ จตต อปปชชตต วทนต เตส ตกขเณ วา ภงคกขเณ วา ปฏวชฌตต วจน น สเมต ฯ น ห ตสม ขณทวเย อปปชชมาน ปรจตเตน สห เอกกขเณ อปปชชต นามาต ฯ ตภงคกขเณส จ อปปชชมาน เอกเทส ปจจปปนนารมมณ เอกเทส อตตารมมณ อาปชชต ฯ ย จ วตต ปรสส จตต ชานสสามต ราสวเสน


วสทธมคค สวณณนาย มหาชนสส จตเต อาวชชเตต เอตถ จ มหาชโน อตถโต ปเร อเนเก ปคคลาต ปเรส จตต ชานสสามต อาวชชนปปวตต วตตพพา สยา ตถาป ปรสสาต มหาชนสสาต อตโถ สมภเวยย ฯ ตถาป ตสส เอกปคคลสเสว วา จตตราส อาวชชตวา เอกสส ปฏวชฌน อยตต ฯ น ห ราสอาวชชน เอกเทสาวชชน โหต ตสมา เตห มหาชนสส จตเต อาวชชเตตอาท น วตตพพ ฯ ยมปน เต วทนต ยสมา อทธมสส จ ปรสส จ เอกกขเณ จตต อปปชชตต ตตถาย อธปปาโย ยตโต สยา เจโตปรยาณลาภ ปรสส จตต าตกาโม ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏาย อตตาทวภาค อกตวา จตตสาม เน อมสส จตต ชานาม อมสส จตต ชานามต ปรกมม กตวา ปน ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏาย สาม เเนว จตต อาวชชตวา ตณณ จตนน วา ปรกมมาน อนนตรา เจโตปรย- าเณน ปรจตต ปฏวชฌต วภาเวต รป วย ทพพจกขนา ฯ ตโต ปรมปน กามาวจรจตเตห สราคาทววฏาน โหต นลาท- ววฏาน วย ฯ ตตถ ทพพจกขนา ทฏหทยวตถรปสส สตตสส อภมขภตสส จตตสาม เน จตต อาวชชมาน อาวชชน อภมขภต วชชมาน จตต อารมมณ กตวา จตต อาวชชต ปรกมมาน จ ตต วชชมาน จตต จตตสาม เเนว อารมมณ กตวา จตต- ชานนปรกมมาน หตวา ปวตตนต ฯ เจโตปรยาณมปน วชชมาน จตต ปฏวชฌนต วภาเวนต เตน สห เอกกขเณเอว อปปชชต ฯ


อภานทเทส วณณนา ตตถ ยสมา สนตานสส สนตานคคหณโต เอกตตวเสน อาวชชนาทน จตตนเตวว ปวตตาน ต จ จตตเมว ย เจโตปรยาเณน วภาวต ตสมา สมานาการปปวตตโต น อนฏเ มคคผลวถโต อ สม าเน นานารมมณตา อาวชชนชวนาน โหต ฯ ปจจปปนนา- รมมณ จ ปรกมม ปจจปปนนารมมณสส เจโตปรยาณสส อาเสวนปจจเยน ปจจโยต สทธ โหต ฯ อตตตตโก จ เอว อปปนโน โหต ฯ อ ถา สนตตปจจปปนเน อทธาปจจปปนเน จ ปจจปปนนนต อธ วจจมาเน อตตานาคตาน จ ปจจปปนนตา อาปชเชยย ตถา จ สต ปจจปปนโน ธมโม ปจจปปนนสส ธมมสส อนนตรปจจเยน ปจจโยต วตตพพ สยา น จ ต วตต ฯ ปรมา ปรมา อตตา อตตา ขนธา ปจฉมาน ปจฉมาน ปจจปปนนาน ขนธาน อนนตร ฯเปฯ อนโลม โคตรภสสาต อาทวจนโต ปน อทธาสนตตปจจปปนเนเสวว จ อนนตราตตา จตตาโร ขนธา อตตาต ว ายนต น จ อภธมมมาตกาย อาคตสส ปจจปปนนปทสส อทธาสนตตปจจปปนนปทตถตา กตถจ ปาลย วตตา ฯ ตสมา เตห อทธมสส จ ปรสส จ เอกกขเณ จตตปปวตตยา เจโตปรยาณสส ปจจปปนนารมมณตา วตตา ฯ ยทา ปน ย อมสส จตต ปวตต ต ชานาม ย ภวสสต ต ชานามต วา อาโภค กตวา ปาทกชฌานสมาปชชนาทน กโรต ตทา อาวชชนปรกมมาน เจโตปรยาณ จ อตตานาคตารมมณา-


วสทธมคค สวณณนาย เนว โหนต อาวชชเนเนว วภาคสส กตตตา ฯ เย ปน อทธมา ปรสส จตต ชานตกาโม อาวชชต อาวชชน ขณปจจปปนน อารมมณ กตวา เตเนว สห นรชฌต ตโต จตตาร ป จ วา ชวนาน เยส ปจฉม อทธจตต เสสาน กามาวจราน เตส สพเพสมป ตเทว นรทธ จตต อารมมณ โหต น จ ตาน นานารมมณาน โหนต อทธาวเสน ปจจปปนนารมมณตตาต อท วจน นสสาย อาวชชนชวนาน ปจจปปนนาตตารมมณภาเวป นานา- รมมณตาภาโว วย เอกทวตจตป จจตตกขณานาคเตสป จตเตส อาวชชเตส อาวชชนชวนาน ยถาสมภว อนาคตปจจปปนนาตตา- รมมณภาเวป นานารมมณตา น สยา เตน จตป จจตตกขณา- นาคเต อาวชชเต อนาคตารมมณปรกมมานนตร ขณปจจปปนนา- รมมณ เจโตปรยาณ สทธนต วทนต เตส วาโท อนาคตา- รมมโณ ธมโม ปจจปปนนารมมณสส ธมมสส อาเสวนปจจเยน ปจจโย ปจจปปนนารมมโณ ธมโม อตตารมมณสส ธมมสส อาเสวนปจจเยน ปจจโยต อเมส ป หาน อนทธฏตตา คณนาย จ อาเสวเน ตณต วตตตตา น สชฌต ฯ น ห กสลกรยามหคคต อนาเสวน อตถต ฯ เอตสส จ วาทสส นสสยภาโว อาวชชน- ชวนาน ขณปจจปปนนนรทธารมมณตาวจนสส น สชฌต ย ปวตต ปวตตสสต จาต วเสส อกตวา คหเณ อาวชชนสส อนาคตคคหณาภาว ตทภาวาชวนานมป ปวตตมานคคหณาภาว จ


อภานทเทส วณณนา สนธาเยว ตสส วตตตตา ฯ ตทา ห ภวงคจลนานนตร อภมข- ภตเมว จตต อารพภ อนาวชชนา ปวตตตต ฯ ชานนจตตสสาป วตตมานารมมณภาเว อาวชชนชานนจตตาน สหฏานโทสาปตตยา ราสเอกเทสาวชชนปฏเวเธ สมปตตสมปตตาวชชนชานเน จ อทฏเ าเน อาวชชนชวนาน นานารมมณภาวโทสาปตตยา จ ย วตต ขณปจจปปนน จตต เจโตปรยาณสส อารมมณ โหตต ต อยตตนต ปฏกขปตวา ยถาวตตโทสาปตต กาลวเสน จ อทธา- สนตตปจจปปนนารมมณตตา นานารมมณตาภาว ทสวา อาวชชน- ชวนาน ปวตตมานต นรทธารมมณภาโว วตโตต ตมป วจน ปรมวาทโน นานชาเนยย ตสม ห สต อาวชชนา กสลานนต- อาทส วย อ ปทสงคหตสส อนนตรปจจยวธานโต ปจจปปนนา- รมมณา อาวชชนา อตตารมมณาน ขนธาน อนนตรปจจเยน ปจจโยต จ วตตพพ สยา น จ วตตนต ฯ กสมา ปเนว เจโตปรยาณสส ปจจปปนนารมมณตา วจารตา นน อตโต ธมโม ปจจปปนนสส ธมมสส อนาคโต ธมโม ปจจปปนนสส ธมมสส อารมมณปจจเยน ปจจโยต เอเตส วภงเคส อตตา ขนธา อทธวธาณสส เจโตปรยาณสส ปพเพนวาสานสสต- าณสส ยถากมมปคาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโย อนาคตา ขนธา อทธวธาณสส เจโตปรยาณสส อนาคตสาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโยต อปปน-


วสทธมคค สวณณนาย นตตเก จ อนปปนนา ขนธา อปปาทโน ขนธา อทธวธาณสส เจโตปรยาณสส อนาคตสาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโยต เจโตปรยาณคคหณ กตวา ปจจปปนโน ธมโม ปจจปปนนสส ธมมสสาต เอตสส วภงเค ปจจปปนนา ขนธา อทธวธาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโยต อปปน- นตตเก จ อปปนนา ขนธา อทธวธาณสส อาวชชนาย อารมมณ- ปจจเยน ปจจโยต เอตตกสเสว วตตตตา ปจจปปนเน จตเต- เจโตปรยาน น ปวตตตต ว ายต ยท ห ปวตเตยย ปรเมส วย อตเรส จ เจโตปรยาณคคหณ กตตพพ สยาต ฯ สจจ กตตพพ ฯ นยทสสนวเสน ปน ต สงขตตนต อ าย ปาลยา ว ายต ฯ อตตารมมโณ ธมโม ปจจปปนนา- รมมณสส ธมมสส อารมมณปจจเยน ปจจโย อนาคตารมมโณ ธมโม ปจจปปนนารมมณสส ปจจปปนนารมมโณ ปจจปปนนา- รมมณสสาต เอเตส ห วภงเคส เจโตปรยาเณน อตตารมมณ- ปจจปปนนจตตสมงคสส จตต ชานาต อตตารมมณา ปจจปปนนา ขนธา เจโตปรยาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโย เจโตปรยาเณน อนาคตารมมณปจจปปนนจตตสมงคสส จตต ชานาต อนาคตารมมณา ปจจปปนนา ขนธา เจโตปรยาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโย เจโตปรยาเณน ปจจป- ปนนารมมณปจจปปนนจตตสมงคสส จตต ชานาต ปจจปปนนา-


อภานทเทส วณณนา รมมณา ปจจปปนนา ขนธา เจโตปรยาณสส อาวชชนาย อารมมณปจจเยน ปจจโยต เจโตปรยาณสส ปจจปปนนารมมเณ ปวตต วตตาต ฯ เตเนวาย วจารณา กตาต เวทตพพา ฯ [๒๕๖] เตสนต เตส ทวส าเณสต นทธารเณ สามวจน ฯ จตตเมว อารมมณ เจโตปรยาณตตาต อธปปาโย ฯ เตนาห อ ขนธ วา ขนธปฏพทธ วา น ชานาตต ฯ ตตถ ขนธปฏพทธ นาม นามโคตตาท ฯ ยท เอว กถ มคคารมมณนต อาห มคค- สมปยตตจตตารมมณตตา ปน ปรยายโต มคคารมมณนต วตตนต ฯ เจตนามตตเมว อารมมณ ตถาห ต ยถากมมปคาณนต วจจตต อธปปาโย ฯ ขนธปฏพทเธสต เอตถ นพพานมป ขนธปฏพทธเมว ขนเธห วสยกตตตาต วทนต ฯ ตถาห วตต อฏสาลนย อตเต พทธา มคค ภาวยส ผล สจฉากส อนปาทเสสาย นพพานธาตยา ปรนพพายสต ฯ ฉนนวฏมกานสสรณวเสน มคคผลนพพานปจจ- เวกขณโตป อปปมาณารมมณนต ฯ ตตถ มคคผลปจจเวกขณาน ตาว ปพเพนวาสานสสตาเณน มคคผเลส าเตส ปวตตนต นพพานปจจเวกขณ จ นพพานารมมเณส อปปมาณธมเมส าเตสต มคคาทปจจเวกขณาน ปพเพนวาสานสสตาณสส อปปมาณา- รมมณต สาเธนตต เวทตพพาน ฯ อปปมาณา ขนธา ปพเพ- นวาสานสสตาณสส อารมมณปจจเยน ปจจโย อจเจว ห วตต น วตต นพพานนต ฯ ตสมา ปพเพนวาสาเณนเอว มคคผล-


วสทธมคค สวณณนาย ปจจเวกขณกจเจ วจจมาเนป นพพานปจจเวกขณตา น สกกา วตต ฯ อฏกถายมปน นพพานารมมณตา นทสสตา ฯ [๒๕๗] กสลา ขนธาต อทธวธปพเพนวาสอนาคตสาณา- เปกโข พหวจนนทเทโส น เจโตปรยาณยถากมมปคาณา- เปกโขต เตส จตกขนธารมมณภาวสส อสาธโกต เจ ฯ น อ ตถ อวตกกวจารมตตา ขนธา จ วจาโร จ เจโตปรย- าณสส ปพเพนวาสานสสตาณสส อนาคตสาณสส อารมมณ- ปจจเยน ปจจโยต สวตกกสวจารา ขนธา จ วตกโก จ เจโตปรย- าณสส ปพเพนวาสานสสตาณสส อนาคตสาณสส อารมมณ- ปจจเยน ปจจโยต จ วตตตตา เจโตปรยาณาเปกโขป พหวจน- นทเทโสต อมสสตถสส สทธโต ฯ เอวมป ยถากมมปคาณสส อวตกกวจารมตตา ขนธา จ วจาโร จาตอาทส อวตตตตา จตกขนธารมมณตา น สชฌตต ฯ น ตตถ อวจนสส อ - การณตตา ฯ ยถากมมปคาเณน ห กมมสสฏา จตตาโร ขนธา กมมมเขน คยหนต ฯ ต ห ยถา เจโตปรยาณ ปรมปรกมมวเสน อวตกกาทวภาค สราคาทวภาค จ จตต วภาเวต น เอว สวภาค วภาเวต ฯ กมมวเสเนว ปน กมมสมทาย วภาเวต ฯ ตสมา อวตกกวจารมตตา ขนธา จ วจาโร จาต- อาทเกน วภาคกรเณน ต น วตต น จตกขนธา นานารมมณ- โตต ฯ อทมปนสส อการณนต เกจ ฯ ตตถาป ปพเพนวาสา-


อภานทเทส วณณนา นสสตาณสส ยถากมมปคาณสส อนาคตสาณสสาต ปนต- เอว ฯ น ห ต กสลากสลวภาค วย สวตกกาทวภาค กมม วภาเวต อสมตถ ฯ ทจจรตสจรตวภาวนมป ห โลภาทอโลภาท- สมปโยควภาควเสสวภาวน โหตต ฯ ปพเพนวาสานสสตาณ นามโคตตานสสรณกาเลน วตตพพารมมณนต เอตตกเมว อฏกถาย วตต ฯ นามโคตตมปน ขนธปฏพทโธ สมมตสทโธ พย ชนตโถ น พย ชนนต ฯ อยเมตถ อมหาก ขนตต อาจรยสสาย อตตโน มต ฯ ยมปน วตต น พย ชนนต ตสส สมตถน พย ชน หตอาท ฯ [๒๕๘] กามาวจเร นพพตตสสตต นพพตตกขนธชานนมาห ฯ เอตถาต เอตสม อชฌตตารมมณตตกวเสน อภ าาณาน อารมมณวจาเร ฯ [๒๕๙] อชฌตตารมมณ เจว พหทธารมมณ จาต เอกชฌ คเหตวาต ย วตต โปราณฏกถาย ต กาเลน ฯเปฯ โหต- เยวาต อมนา อธปปาเยน วตตนต อตโถ ฯ น ห อชฌตตพหทธา นาม วส เอก อตถ นาป ต เอกชฌ อารมมณ กรยตต ฯ ยท เอว ตโกเอว น ปรต ปททวยาสงคหตสส ตตยสส อตถนตรสส อภาวโต น ปการเภทวสยตตา ตกนทเทสสส ฯ ตถาห อฏกถาย เตเอว ตปปกาเรป ธมเมต วตต ฯ เตเอว อชฌตตาทวเสน ตวเธป ธมเมต อตโถ ฯ เอตถ ห เตเอว ธมเมต อวตวา ตปปกาเรต วจน ปการเภทนพนธนา นาม อย


วสทธมคค สวณณนาย ตกเทสนาต ทสสนตถ ฯ ยถา ห กสลตตกาทน เทสนา ยถารห ธมมาน ชาตสมปโยคปปหานสกขาภมอารมมณปปเภทนยมกาลาท- เภทนพนธนา น เอวมย ชาตอาทเภทนพนธนา นาป สนทสส- นตตกเหตทกาทเทสนา วย สภาวาทเภทนพนธนา อถโข ปการ- เภทนพนธนา ฯ ป เจว ห ขนธา สสนตตปรยาปนนต อปาทาย อชฌตตาต วตตา ปรสนตตปรยาปนนต อปาทาย พหทธาต ตทภย อปาทาย อชฌตตพหทธาต ฯ เตนาห อนนทรยพทธรป จ นพพาน จ เปตวา สพเพ ธมมา สยา อชฌตตา สยา พหทธา สยา อชฌตตพหทธาต ฯ นน เจตถ อตถนตราภาวโต ปการนตรสส จ อนามฏตตา ตตโย ราส นตถต ฯ นยทเมว ฯ ยทป ห ปมปเทน อสงคหตสงคณหนสส วเสน ทตยสส ปทสส ปวตตตตา สพเพป สภาวธมมา ปททวเยเนว ปรคคหตา เตห ปน วส วส คหตธมเม เอกชฌ คหณวเสน ตตยปท วตตนต อตเถว ตตโย ราส น ห สมทาโย อวยโว โหต ฯ ภนนวตถเก ปน ธมเม อธฏานเภท อม จตวา เอกชฌ คหณ น สมภวตต กาเลน อชฌตต กาเลน พหทธา ชานนกาเลต วตตนต ทฏพพ ฯ เตรสมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ

Documents

ประโยค๘ ปรมตฺถม ฺ นามชสาย วิสุิิมคทธ คสวณฺ มหาฎีณนาย … · [๒] โยนิโสติ