ความรอบร ความเขาใจ

ความรวมมอ และการประสานงาน

เปนยอดปรารถนาของ

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประเทศ 64 ถนนวภาวดรงสต แขวงดนแดง เขตดนแดง กรงเทพฯ 10400 โทร. 0 2691 9341 - 5 http://www.thaindc.org

หลกการ และแนวคด การจดท ายทธศาสตรชาต วปอ.

ฉบบท 3 (มนาคม 2559)

เอกสารทบทวนเชงนโยบายดานความมนคง (NDC Security Review)

เอกสารทบทวนเชงนโยบายดานความมนคง หรอ NDC Security Review เปนเอกสารทางวชาการทวทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประ เทศ จ ดท า ขน เปนคร ง แ รกตามนโ ยบายของ พลโท ดร. ไชยอนนต จนทคณานรกษ ผอ านวยการวทยาลยฯ โดยมวตถประสงคใหคณาจารยของวทยาลยฯ ไดมเวทในการน าเสนอขอมลและขอคดเหนทางวชาการทเกยวของกบความมนคงดานตาง ๆ ในรปแบบของบทความทเปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย (Policy Brief)

ดวยเหตทวทยาลยปองกนราชอาณาจกรฯ เปนแหลงรวมขององคความร ดานความมนคงทหลากหลาย อนไดมาจากการบรรยายของผทรงคณวฒทกภาคสวนทงในระดบประเทศและนานาชาต ตลอดจนผลงานทางวชาการของนกศกษาซงลวนเปนผบรหารระดบสงจากหนวยงานภาครฐ เอกชน และการเมอง ไดแก เอกสารยทธศาสตรชาต เอกสารวจยสวนบคคล บทความทางวชาการทงแบบกลมและบคคล รายงานการศกษาตาง ๆ เปนตน รวมทงการรวบรวมเอกสารทางวชาการดานความมนคงอน ๆ จงเปนโอกาส อนดทวทยาลยฯ จะไดบรณาการองคความรดงกลาวและน าเสนอเปนงานบรการทางวชาการแกหนวยงานและบคคลภายนอกไดตามความเหมาะสม อกทงยงเปนการเพมพนทกษะและองคความรใหแกคณาจารยของวทยาลยฯ ดวยอกประการหนง

เอกสารทบทวนเชงนโยบายดานความมนคง เปนเอกสารทจะจดท าขนเปนรายเดอน ก าหนดออกฉบบแรกในเดอน มกราคม 2559 โดยในขนตนจะแจกจายใหกบผบ งคบบญชาระดบสงและสวนราชการตาง ๆ ในกองบญชาการกองทพไทย รวมทงเผยแพรในเวบไซตของวทยาลยฯ ส าหรบเนอหาของเอกสารจะเปนประเดนส าคญ ๆ ทอยในความสนใจของสงคม หรอเปนประเดนทพจารณาวา มความนาสนใจและจะมผลตอความมนคงแหงชาตในมตตาง ๆ ทงน ขอคดเหนและขอเสนอแนะในเอกสารถอวา เปนขอคดเหนสวนบคคลของผ เ ขยนท จะ ไมมผลผกมด ใด ๆ กบ วทยาลยปองกนราชอาณาจกรฯ

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประเทศ

หลกการ และแนวคด การจดท ายทธศาสตรชาต วปอ.

ฉบบท 3 (มนาคม 2559)

สงวนลขสทธตาม พ.ร.บ.การพมพ พ.ศ.2537 © ลขสทธเปนของวทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประเทศ อยางถกตองตามกฎหมาย บรรณาธการ พล.ท. ดร. ไชยอนนต จนทคณานรกษ

ผชวยบรรณาธการ พล.ต. วศษฐ วศษฎโยธน พล.ต. พหล แกวพรรณนา พ.อ. ไพโรจน สรรพกจ พ.อ. ช านาญ ชางสาต

ทปรกษา พล.ท.วฒนา ฤทธเรองเดช พล.ท. กองเกยรต พลขนธ พล.ท. ธรวฒ พมศฤงฆาร พล.ท. ยทธนาสนธ ศรนรตนเดชา พล.ท. ณฐกร ทพยสข พล.อ.ต.หญง ดร. ศรภร หตะศร พล.ต. ชลต ชณหรชพนธ พล.ต. ศรชย ศศวรรณพงศ พล.ต. ดร. กฤษฎา สทธานนทร พล.อ.ต. สมชาย สงขมณ

ประจ ากองบรรณาธการ พ.อ. เลอพงษ บญชนะภกด พ.อ.หญง รชเกลา กองแกว พ.อ. สนธเดช มขศร พ.อ. ศกดสทธ แสงชนนทร

พ.อ. โสภณ ศรงาม พ.อ. อารยะ มงภทรพล พ.อ. ชยตรา เสรมสข พ.อ. สรศกด ใจอ พ.อ. ประเทอง ปยกะโพธ

บรรณาธการฝายจดการ พ.อ. โสภณ ศรงาม

ผเขยน พล.ท. ยทธนาสนธ ศรนรตนเดชา

จดท าโดย วทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประเทศ 64 ถนนวภาวดรงสต แขวง/เขต ดนแดง กรงเทพฯ 10400 โทร./โทรสาร 0 2691 9365 เวบไซต : http://www.thaindc.orgทร. 0 2691 9

ค าน า

ยทธศาสตรชาตเพอประชาชน สงคม และประเทศชาต โดยวทยาลยปองกนราชอาณาจกร ซงเปนสถาบนการศกษาสงสดของกองทพไทย มหนาทจดการศกษาหลกสตรความมนคงแหงชาตและการปองกนราชอาณาจกร ใหแกขาราชการชนผใหญทงฝายทหารพลเรอน พนกงานองคการของรฐ รฐวสาหกจ และเอกชน โดยฝกใหนกศกษาพฒนาจดท ายทธศาสตรชาต หลกการ แนวคดในการจดท ายทธศาสตรชาตของ วปอ. ใชฐานคดเรองความมนคงแหงชาต ก าลงอ านาจแหงชาต และปจจยก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆ ไดแก การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตรเทคโนโลย การพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการบรหารจดการขอมลขาวสาร โดยพจารณาก าหนดเปาหมายของชาตและนโยบายความมนคงแหงชาต เพอเสนอแนะใหรฐบาล หนวยงานภาครฐ และเอกชน น าไปใชประโยชน

กระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ. มโครงสรางทเปนเอกลกษณ และบรณาการวธคดตาง ๆ ไดแก การคดเชงกลยทธ การคดเชงอนาคต การคดเชงสงเคราะห การคดเชงวเคราะห และการคดเชงบรณาการ กระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ. ม 12 ขนตอน คอ 1) การก าหนดผลประโยชนแหงชาต 2) การก าหนดวตถประสงคมลฐานแหงชาต 3) การตรวจสอบสภาวะแวดลอม 4)การวเคราะหสภาวะแวดลอม : แรงผลกดน แนวโนม ปญหา & ภยคกคาม และโอกาส 5) การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) 6) การวเคราะหก าลงอ านาจแหงชาต 7) การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) 8) การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (เผอเลอก) 9) การวเคราะห ผลด ผลเสย ความเสยง และทรพยากรทมอย 10) การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) 11) การวเคราะหปจจยสนบสนน และอปสรรค 12) การก าหนดมาตรการเฉพาะ โดยปกตการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ. ในชวงเวลา 5 ป ซงสามารถประยกตเปนการจดท ายทธศาสตรชาต 20 ปได

พล.ท. ยทธนาสนธ ศรนรตนเดชา ปษ.วปอ.สปท.

สารบญ

หนา

กลาวทวไป 1 กระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต 2 หลกการ แนวคด และกระบวนการในการจดท า ยทธศาสตรชาต วปอ. 6 วเคราะหโครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. 23 สรป 30 ขอเสนอแนะ 31 บรรณานกรม 33

บรรณานกรม

ยทธศาสตรทหาร.&.ยทธศาสตรปฏบตการ.(Military Strategy & Operational Strategy), พลตร ยทธนาสนธ ศรนรตนเดชา, 2557.

เอกสารประกอบการบรรยายเรอง “หลกการ และแนวคด ในการก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต และการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ.”, พลตร ยทธนาสนธ ศรนรตนเดชา, 2555.

เอกสารยทธศาสตรชาต พทธศกราช 2554 – 2559 โดย นกศกษา วปอ.2552. เอกสารยทธศาสตรชาต พทธศกราช 2559 – 2563 โดย นกศกษา วปอ.2557. เอกสาร วปอ. หมายเลข 009 คมอเรอง การพฒนายทธศาสตรชาต 2552. อนศกด ผลาวะส ,น.อ. การก าหนดยทธศาสตร แปลและเรยบเรยง (2004)

จาก Making Strategy ของ Col. Dennis M. Drew และ Dr Donald M. Snow, 1988.

Col. Dennis M. Drew and Dr Donald M. Snow, Making Strategy, Air University Press, Maxwell Air Force Base, Alabama, U.S.A, August.

33

2) วตถประสงคมลฐานแหงชาต (Basic National Objectives) คอ ผลประโยชนแหงชาตทเปนรปธรรมยงขนในระยะยาวประมาณ 20 ปขนไปเชนกน

3) การก าหนดวตถประสงค เฉพาะแหงชาต ( เผ อเลอก) (Tentative Specific National Objectives) ปรบเปนเปาหมายแหงชาตในอก 20 ปขางหนา หลงจากทไดมการวเคราะหสภาวะแวดลอมหาแรงผลกดน พจารณาแนวโนม ปญหาหรอภยคกคาม และโอกาส

4) วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ปรบเปนเปาหมายแหงชาตชวงระยะเวลา 20 ป ขางหนา หลงจากทไดมการวเคราะหก าลงอ านาจ และแบบแผนของชาต

5) นโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) และมาตรการเฉพาะ รวมทงแผนงานโครงการ คอวธการหรอหนทางปฏบตทก าหนดขนตอบสนองตอวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) คอ เปาหมายแหงชาตในชวงระยะเวลา 20 ป ขางหนา

32

หลกการและแนวคด

การจดท ายทธศาสตรชาต วปอ.

กลาวทวไป

จากหนงสอเร อง“MAKING STRATEGY” โดย Col.Dennis M.Drew and Dr.Donald M.Snow ยทธศาสตร (Strategy) คอกระบวนการเชอมโยงเปาหมาย (Ends) เขากบหนทาง หรอ วธการ (Ways) และเครองมอ (Means) ในอนทจะใหบรรลเปาหมายนน

ยทธศาสตรชาต (National Strategy) เปนกระบวนการทไดมาซงเปาหมายพนฐานส าคญและคานยมของชาต เปาหมายดงกลาวมกถกกลาวถงในรปของผลประโยชนแหงชาต บทบาทของกระบวนการก าหนดยทธศาสตรคอ พฒนาผลประโยชนแหงชาตใหเปนวธการ หรอเครองมอทจะท าใหไดมาซงผลประโยชนแหงชาต สวนเครองมอหรอวธการตาง ๆ จะถกกลาวถงในรปของ

1

เครองมอก าลงอ านาจแหงชาต ไดแก การเมอง (การทต) เศรษฐกจ และ การทหาร

ยทธศาสตรชาต เปนกระบวนการของการพจารณาวา ประเทศมผลประโยชนแหงชาตอะไรบาง ผลประโยชนแหงชาตเหลานนมล าดบความส าคญอยางไร และเครองมอก าลงอ านาจแหงชาตอะไรบางเทาทมอยมความเหมาะสม และเปนทยอมรบไดในอนทจะใหไดมาซงผลประโยชนแหงชาต

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร ไดใหนยาม ค าวา ยทธศาสตรชาต คอ ศลปะและศาสตรในการพฒนา และการใช (การบรหารจดการ) ก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆ ไดแก การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตรเทคโนโลย การพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการบรหารจดการขอมลขาวสาร เพอใหบรรลเปาหมาย ของชาต กระท าทงในยามปกตและยามสงคราม ทงในประเทศและนอกประเทศ กระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต (The National Strategy Process) โดย Col. Dennis M. Drew and Dr. Donald M. Snow

ขนท 1 การก าหนดวตถประสงคดานความมนคงแหงชาต (Step 1- Determining National Security Objectives)

ในขนน โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. คอ การพจารณาก าหนดเปาหมายของชาต ไดแก ผลประโยชนแหงชาต (National Interests), วตถประสงคมลฐานแหงชาต (Basic National Objectives) และ วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (Specific National Objectives)

ความยากในการวางแผนใหประสบผลส าเรจ คอ ไมทราบเปาหมายทตองการอยางแทจรง งานขนแรกของนกยทธศาสตร คอ การก าหนดเปาหมายหรอวตถประสงคดานความมนคงแหงชาต ทชดเจน อธบายได ซงจะเปนตววางรากฐานของกระบวนการจดท ายทธศาสตร ถาวตถประสงคคลมเครอ การท างานของนกยทธศาสตรในขนตอไปจะประสบกบความยากล าบาก

2

ขอเสนอแนะ 1) การน านโยบายความมนคงแหงชาตหรอมาตรการเฉพาะ

ไปสการปฏบตกระท าไดโดย การจดท าแผนงานหรอโครงการรองรบเพอตอบสนองหรอบรรลตอมาตรการเฉพาะและ หรอนโยบายฯ หรอการจดท ายทธศาสตรดานการเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตรเทคโนโลยฯลฯ ตอบสนองหรอเพอบรรลตอนโยบายความมนคงแหงชาต ดานนน ๆ

2) การประ ยก ตการจ ดท า ยทธศาสตร ช า ต 5 ป เป นยทธศาสตรชาต 20 ป

โครงสราง ยทธศาสตรชาต วปอ. ปกตเปนการจดท ายทธศาสตรชาต 5 ป โดยชวงเวลาในขนตอนการจดท า ดงน 1) ผลประโยชนแหงชาต (National Interests) คอ เปาหมายของชาตในระยะยาวประมาณ 20 ปขนไป 2) วตถประสงคมลฐานแหงชาต (Basic National Objectives) คอผลประโยชนแหงชาตทเปนรปธรรมยงขนในระยะยาวประมาณ 20 ปขนไปเชนกน

3) การก าหนดวตถประสงค เฉพาะแหงชาต ( เผ อ เลอก) (Tentative Specific National Objectives) เปนเปาหมายแหงชาตในอก 10 – 15 ปขางหนา

4) วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ท เสนอ) คอ เปาหมายแหงชาตในชวงระยะเวลา 5 ป ขางหนา

5) นโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) และมาตรการเฉพาะรวมทงแผนงานโครงการ คอ วธการหรอหนทางปฏบ ตทตอบสนองตอวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) คอ เปาหมายแหงชาตในชวงระยะเวลา 5 ป ขางหนา

การประยกตการจดท ายทธศาสตรชาต 5 ป เปนยทธศาสตรชาต 20 ป สามารถกระท าไดโดยปรบชวงเวลาดงน

1) ผลประโยชนแหงชาต (National Interests) คอ เปาหมายของชาตในระยะยาวประมาณ 20 ปขนไป

31

วตถประสงคเฉพาะฯ (ทเสนอ) นโยบาย (ทเสนอ) มาตรการเฉพาะ สแผนงาน หรอโครงการ เปนการน านโยบายไปสการปฏบตและการบรหารงบประมาณอยางมประสทธภาพ สรป

ยทธศาสตรชาต เปนกระบวนการของการพจารณาวา ประเทศมผลประโยชนแหงชาตอะไรบาง ผลประโยชนแหงชาตเหลานนมล าดบความส าคญอยางไร และเครองมอก าลงอ านาจแหงชาตอะไรบางเทาทมอยมความเหมาะสมและเปนทยอมรบไดในอนทจะใหไดมาซงผลประโยชนแหงชาต

หล กก าร และแนวค ดกร ะบวนการ ขนตอนการ จ ดท า ยทธศาสตรชาต วปอ. ใชฐานคดเรองความมนคงแหงชาตเปนหลกในการด าเนนการและศกษาก าลงอ านาจแหงชาต รวมทงปจจยก าลงอ านาจแหงชาต ดานตาง ๆ เพอพจารณาก าหนดเปาหมายของชาต (ผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต วตถประสงคเฉพาะแหงชาต) และนโยบาย ความมนคงแหงชาต กระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ. ม 12 ขนตอน

30

การพจารณาเปาหมายหรอวตถประสงคแหงชาตเปนขนตอนแรกและเปนขนตอนทส าคญทสดในกระบวนการจดท ายทธศาสตรชาต

ขนท 2 การก าหนดนโยบายแหงชาต (Grand Strategy) (Step 2- Formulating Grand Strategy ) ในขนน คอการพจารณาก าหนด นโยบายความมนคงแหงชาต (National Security Policies) และมาตรการเฉพาะ (Specific Measures) ตามโครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ.

หลงจากสามารถก าหนดและประเมนวตถประสงคของชาตไดแลว นกยทธศาสตรตองพจารณาวา เครองมอของก าลงอ านาจแหงชาตชนดใดทสามารถน าเราไปสวตถประสงคได และจะใชเครองมอเหลานนอยางไร นโยบายแหงชาต (Grand Strategy) คอ ศลปและศาสตรของการประสาน การพฒนาและการใชเครองมอก าลงอ านาจของชาตเพอใหบรรลวตถประสงคดานความมนคงแหงชาต นกการเมองเรยก Grand strategy วาเปนนโยบาย (Policy) ถงแมวา นโยบายจะเปนค าทกวางกวาค าจ ากดความของ Grand Strategy กตาม แตทงสองค าใชแทนกนได (ในบทความนขอแปลค าวา Grand Strategy คอ นโยบายแหงชาต)

ขอส ง เกต นโยบายแหงชาต (Grand Strategy) หมายถง ทงการพฒนาและการใชเครองมอก าลงอ านาจแหงชาตทงหมด ตลอดจนการประสานการปฏบตของเครองมอทงหลายมงสวตถประสงค เราจะสามารถบรรลวตถประสงคไดกโดยการประสานการใชเครองมอทงหลาย เพราะถาไมมการประสานเครองมอตาง ๆ จะไมท างานไปในทศทางเดยวกน ตวอยาง กระทรวงสาธารณสขไดใหการสนบสนนโครงการรณรงคใหประชาชนเลกสบบหร แตในเวลาเดยวกน กระทรวงเกษตรกจายเงนสนบสนนใหกบเกษตรกรผปลกยาสบ นโยบายแหงชาต (Grand Strategy) ตองก าหนดบทบาท ภารกจ และวธการทจะท าใหมการสนบสนนซงกนและกน และขจดปญหาขอขดแยงใหได นโยบายแหงชาต (Grand Strategy) เปนการเชอมโยงและการประสานระหวางเครองมอก าลงอ านาจทางทหาร กบเครองมอก าลงอ านาจทไมใชทางทหาร ตวอยางของอเมรกนในสงครามเวยดนามไดรบค าวจารณวาเนน

3

การรบมากเกนไปและขาดการรวบรวมความพยายามดานอน ๆ ตลอดจนขาดการประสานงานระหวางการปฏบตการทางทหารและการปฏบตการดานทไมใชทางทหาร ในการทอเมรกนสรางโรงเรยนและขดบอน าใหกบหมบานหนงในเวลากลางวน แลวทงระเบดหมบานเดยวกนนนในเวลากลางคนเนองจากสงสยวามการปฏบตการของขาศก

ยทธศาสตร (Strategy)

ยทธศาสตร (Strategy) คอกระบวนการเชอมโยงเปาหมาย (Ends) เขากบหนทาง หรอ วธการ (Ways) และเครองมอ (Means) ในอนทจะใหบรรลเปาหมายนน

“อะไร” และ “ท าไม” จะตองสอดคลองกบการรบรถงความตองการ (Ends ) – เปาหมาย (ในระดบชาตคอ เปาหมายของชาต ไดแกผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต และวตถประสงคเฉพาะแหงชาต)

“อยางไร” “เมอไร” และ “ทไหน” ชใหเหนทางเลอกในการปฏบต (Ways) – วธการ หนทางปฏบต (ในระดบชาต คอ นโยบายความมนคงแหงชาต มาตรการเฉพาะ แผนงาน โครงการ)

“ใคร” เกยวของกบก าลงอ านาจและทรพยากรทมอยและน าไปใชได (Means) – เครองมอ ทรพยากร (ในระดบชาต คอ ก าลงอ านาจแหงชาต และทรพยากร)

4

ขนตอนท 4 การวเคราะหสภาวะแวดลอมหาแรงผลกดน พจารณาแนวโนม ปญหาหรอภยคกคาม และโอกาส ในขนตอนท 6 การวเคราะหก าลงอ านาจ และแบบแผนของชาต ในขนตอนท 9 การวเคราะห ผลด ผลเสย เกยวกบ ความเส ย ง (Risks) ขอ ไ ด เปร ยบ ( Advantages) กบทร พยากรท ม อ ย (Resources Available) และในขนตอนท 11 การวเคราะหปจจยสนบสนน และอปสรรคเพอก าหนดมาตรการเฉพาะ การคดเชงบรณาการ (Integrative Thinking) ดร. เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2547)

หมายถง...ความสามารถทางความคดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม.สามารถเชอมโยงในดานตาง.ๆ.เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม

โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ.มการคดเชงบรณาการคอ * บรณาการมาตรการเฉพาะ ทไดจากมาตรการดานตาง ๆ เชน

การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร เปนตน ตอบสนองนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) เดยวกน

* บรณาการจากนโยบายฯ (ทเสนอ) ดานตาง ๆ เชน การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร เปนตน ตอบสนองวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) เดยวกน

* บรณาการจากวตถประสงคเฉพาะแหงชาต.(ทเสนอ).ดานตาง ๆเชน การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทย การทหาร เปนตน ตอบสนองตอวตถประสงคมลฐานและผลประโยชนแหงชาต

การพฒนาจดท ายทธศาสตรชาต วปอ. จะมทศทางทสามารถอธบายขนตอนจากมาตรการเฉพาะ นโยบายฯ (ทเสนอ) วตถประสงคเฉพาะ (ทเสนอ) วตถประสงคมลฐานแหงชาต/ผลประโยชนแหงชาต หรอในทางกลบกน กสามารถอธบายผลประโยชนแหงชาต/วตถประสงคมลฐานแหงชาต

29

28

จากแรงผลก (Forces) ทฉายภาพแนวโนม (Trends) อาจเกดขนในอนาคต และจากแรงผลก และแนวโนมดงกลาว จะมเหตผลตอเนองไปส โอกาส (Opportunities) หรอปญหา (Problems)/ภยคกคาม (Threats) อะไรบาง จากนนใชหลกการคดเชงสงเคราะห (Synthesis Thinking) ส ขนตอนท 5 การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) (Tentative Specific National Objectives) คอ ก าหนดเปาหมายของชาต ในอก 10 – 15 ปขางหนา การคดเชงวเคราะห (Analytical Thinking) ผศ.ดร.ไสว ฟกขาว ทมา : https://www.gotoknow.org/posts/15924 การคดเชงวเคราะห หมายถง ความสามารถในการจ าแนกแจกแจงองคประกอบตาง ๆ ของสงใดสงหนงและหาความสมพนธเชงเหตผลระหวางองคประกอบเหลานนเพอคนหาสาเหตทแทจรงของสงทเกดขน จากความหมายดงกลาวจะเหนวา ความสามารถในการคดเชงวเคราะหนนมความจ าเปนตอการด าเนนชวตประจ าวนของคนเราอยางมาก ในการทบคคลใดจะเปนนกคดเชงวเคราะหทดหรอไมนนมองคประกอบทส าคญ 4 ประการ คอ 1) ความสามารถในการตความ ซงหมายถง ความพยายามทจะท าความเขาใจและใหเหตผลแกสงทเราตองการจะวเคราะหเพอแปลความหมายสงทไมปรากฏของสงนน ซงแตละคนอาจใชเกณฑตางกน เชน จากความรเดม จากประสบการณ หรอจากขอเขยนของคนอน 2) ความรความเขาใจในเรองทจะวเคราะห ผวเคราะหจะตองมความร ความเขาใจในเรองทจะวเคราะหดพอเสยกอนไมเชนนนจะกลายเปนการใชความรสกสวนตน 3) ความชางสงเกต ชางสงสย และชางถาม คณสมบตขอนจะชวยใหผวเคราะหไดขอมลมากเพยงพอกอนทจะวเคราะห 4) ความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล โดยเรมจากการแจกแจงขอมลเพอใหเหนภาพรวมเสยกอนจากนนจงคดหาเหตผลเชอมโยงสงทเกดขนเพอคนหาความจรง

โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. มการคดเชงวเคราะหใน

ความสมพนธ ความมนคงแหงชาตก าลงอ านาจแหงชาตและ ปจจยก าลงอ านาจแหงชาต

ความมนคงแหงชาต หมายถง “การปองกนชาตใหพนจากภยอนตรายทงปวง การปกปองผลประโยชนของชาต การสรางความเขมแขงของชาต ของชมชน และความมนคงของมนษยทงภายในและนอกประเทศ

วปอ . ไ ดจ าแนกความม นคงแห ง ชา ตออก เป น 8 ดาน ต า ม ภ า ร ก จ ท ช า ต ต อ ง ด า เ น น ก า ร เ พ อ บ ร ร ล เ ป า ห ม า ย ขอ ง ช า ต 1) ความมนคงแหงชาตดานการเมอง (ภายในและระหวางประเทศ)

5

2) ความมนคงแหงชาตดานเศรษฐกจ 3) ความมนคงแหงชาตดานสงคมจตวทยา 4) ความมนคงแหงชาตดานการทหาร (การปองกนประเทศ) 5) ความมนคงแหงชาตดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย 6) ความมนคงแหงชาตดานการพลงงาน 7) ความมนคงแหงชาตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ 8) ความมนคงแหงชาตดานการบรหารจดการขอมลขาวสาร

ก าลงอ านาจแหงชาต (บางครงอาจเรยกวา พลงอ านาจแหงชาต) หมายถง ความสามารถของรฐประเทศในอนทจะกอใหเกดอทธพลแกรฐ หรอประเทศอนๆ เปนความสามารถของชาตหนงทสามารถชกจงใจท าใหชาตอนกระท าการใด ๆ ตามทตนปรารถนา หรอ เปนผลใหเกดความกดดนจนบรรลวตถประสงคทางการเมองของชาตได

ปจจยก าลงอ านาจแหงชาต 13 ปจจย ทงทเปนรปธรรมและนามธรรม ไดแก 1) ลกษณะทางภมศาสตรของประเทศ 2) อดมการณของชา ตและภาวะผ น า 3 ) ความสมพน ธระหวางประ เทศและการทต 4) เศรษฐกจ 5) ลกษณะและเอกลกษณประจ าชาต 6) ความเชอ ศาสนา จรยธรรม และความจงรกภกด 7) ประชากร 8) การศกษา 9) การทหาร 10) วทยาศาสตรเทคโนโลย 11) ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 12) การพลงงาน 13) การบรหารจดการขอมลขาวสาร หลกการ แนวคด และกระบวนการ ในการจดท ายทธศาสตรชาต วปอ.

ใชฐานคดเรองความมนคงแหงชาตเปนหลกในการด าเนนการ

และศกษาก าลงอ านาจแหงชาต รวมทงปจจยก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆเพอพจารณาก าหนด 1) เปาหมายของชาต (Ends) (ผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต วตถประสงคเฉพาะแหงชาต) 2) นโยบาย ความมนคงแหงชาต (Ways & Means)

ใชกระบวนการจดท า ยทธศาสตรชาต วปอ. 12 ขนตอน ก าหนดเปาหมายของชาต 7 ขนตอน และก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต 5 ขนตอน

6

เหตการณใดท เกดขนกมกจะเกดเหตการณอนตามมาดวย 5) หลกการจนตนาการ (Imagination) การใชจนตนาการเปนการทท าใหการวาดภาพไดในอนาคตเปนการทาทาย การจะใชหลกจนตนาการเราตองใชหลกเหตผล เพอทจะใหการจนตนาการไมไรหลกการ 6) หลกดลยภาพ (Equilibrium) เปนหลกการทบอกวาในโลกแหงความเปนจรง ตองปรบเขาหาสวนดเสมอ หากมการเสยสมดลเกดขนระบบกจะพยายามปรบใหเกดความสมดลแกตวเอง ไมวาจะเปนความสมดลทางดานเศรษฐกจ ความสมดลในรางกายของเราเอง (ทมา : https://www.gotoknow.org/posts/386684)

การคดเชงสงเคราะห (Synthesis Thinking) : ดร.เกรยงศกด เจรญวงศศกด

การสงเคราะห หมายถง การผสมผสานรวมกนอยางกลมกลนของสวนประกอบตาง ๆ จนกลายเปนสงใหมทมเอกลกษณและคณสมบตเฉพาะลกษณะของการสงเคราะห 1) ถกทอ หรอ หลอมรวมองคประกอบตาง ๆ เพอใหไดสงใหมภายใตโครงรางเดยวกน 2) ดงเฉพาะสวนทตอบวตถประสงคจากองคประกอบตาง ๆ มารวมกน การสงเคราะหกอใหเกดสงใหมทมรปลกษณะใหม คณสมบตใหมแตกตางไปจากเดมทมอยเปนเหมอนการท าใหศกยภาพทซอนอยปรากฏเมอน ามารวมกบศกยภาพของสงอน ๆ ซงหากไมไดน ารวมกนจะไมเกดการใชศกยภาพในทศทางใหม การสงเคราะหจงท าใหเกดสงใหมทท าการใชศกยภาพในทศทางใหม การสงเคราะหจงท าใหเกดสงใหมทท าหนาทอกหนาทหนงมคณสมบตใหมทเฉพาะเจาะจงและสามารถใชประโยชนตามวตถประสงคไดดกวาการหยบแตละสงมาใชอยางแยกจากกน

โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. มการคดเชงอนาคต และหลกการคดเชงสงเคราะห มการคดเชงอนาคต คอ จนตนาการในการฉายภาพแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคต โดยการใชหลกการคาดการณทเหมาะสม ในขนของการก าหนดผลประโยชนแหงชาต (ขนตอนท 1) และวตถประสงคมลฐานแหงชาต (ขนตอนท 2) และในขนตอนท 4 ของการวเคราะหสภาวะแวดลอม

27

จากนนจงหาวธด าเนนการไปสเปาหมาย โดยมการวางแผนเกยวกบทศทางและวธการปฏบตตาง ๆ (Ways) ทนาจะน าไปสเปาหมายไดมากทสด คอ นโยบายความมนคงแหงชาต และ มาตรการเฉพาะในขนตอนท 8, 10 และ 12

กอนทจะเลอกวธด าเนนการใด ๆ จะตองมการวเคราะหและประเมนสถานะทงของตนเองและสภาพแวดลอม เพอดวาตนเองมศกยภาพเพยงพอทจะบรรลเปาหมายไดหรอไม มจดแขงใดทเปนโอกาสใหประสบความส าเรจ และมจดออนใดบางทอาจเปนเหตใหประสบความลมเหลว นอกจากนตองวเคราะหและประเมนสภาพแวดลอมภายนอกทเกยวของ เพอพจารณาโอกาสและอปสรรคทจะท าใหไปถงหรอไปไมถงเปาหมาย มการด าเนนการในขนตอนท 3, 4 และ 6 การคดเชงอนาคต (Futuristic Thinking) ทมา : http://www.ifdtraining.com/index.php?components= course&id_courselv2_main=64)

การคดเชงอนาคต คอ ความสามารถในการฉายภาพแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคต โดยการใชหลกการคาดการณทเหมาะสม การคดเชงอนาคตมความส าคญอยางยงในการประเมนสถานการณเพอการวางแผนและเตรยมตวส าหรบอนาคต เพอการเตรยมทรพยากรตาง ๆ ใหพรอมตอการเปลยนแปลงในอนาคตทงระยะสนและระยะยาว

การคดเช งอนาคตมหลาย วธ แ ตใช ว ธท เหมาะสมและประกอบดวย 6 หลก ดง นคอ 1) หลกการมองอยางองครวม ( Holistic Approach) ต องมองท ก ดานท เ ก ย ว ขอ งกน 2) หล กค วาม ตอ เ นอ ง (Continuity) การคาดการณในอนาคตตองคาดการณอยางตอเนองเพอใหเกดความสมพนธกน 3) หลกความสมพนธเชงเหตผล (Causal Relationship) การคดเชงอนาคตไมใชเปนการคดแบบเดาสม แตเปนหลกของความคดแบบมความสมพนธอยางมเหตผลได 4) หลกการอปมา (Analogy) โดยยดหลกวา เหตการณทเกดขนตาง ๆ ในโลกนลวนมแบบแผน ลวนด าเนนไปอยางมระบบ

26

ขนก าหนดเปาหมายของชาต 7 ขนตอน 1) การก าหนดผลประโยชนแหงชาต 2) การก าหนดวตถประสงคมลฐานแหงชาต 3) การตรวจสอบสภาวะแวดลอม 4) การ วเคราะหสภาวะแวดลอม หาแรงผลกดน แนวโนม ปญหา/ภยคกคาม และโอกาส 5) การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) 6) การวเคราะหก าลงอ านาจ และแบบแผนของชาต 7) การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ)

ข นก า หนดนโ ยบ ายค วาม ม นค ง แห ง ช า ต 5 ข นตอ น 8) การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (เผอเลอก) 9) การวเคราะห ผลด ผลเสย ความเสยง และ ขอไดเปรยบทม 10) การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) 11) การวเคราะหปจจยสนบสนนและอปสรรคเพอก าหนดมาตรการเฉพาะ 12) การก าหนดมาตรการเฉพาะ

7

โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ.

8

การคดเชงกลยทธ (Strategic Thinking) ทมา : http://drkriengsak.blogspot.com/2010/07/blog-post_14.html

การคดเชงกลยทธ หมายถง วธการหรอแผนการทคดขนอยางรอบคอบ มลกษณะเปน ขนเปนตอน มความยดหยนพลกแพลงไดตามสถานการณมงหมายเพอเอาชนะคแขงขนหรอเพอหลบหลกอปสรรคตาง ๆ จนสามารถบรรลเปาหมายทตองการ

การคดเชงกลยทธ มลกษณะเปนกระบวนการความคด หรอเรยกวา “ชดความคด” คอ คดตงแตเรมตนจนบรรลเปาหมายไวลวงหนากอนลงมอด าเนนการจากสถานะปจจบนจนบรรลเปาหมาย หรอสถานะทพงประสงคในอนาคต เรมจากการมเปาหมายบางอยางทตองการท าใหส าเรจ จากนนจงหาวธด าเนนการไปสเปาหมาย โดยมการวางแผนเกยวกบทศทางและวธการปฏบตตาง ๆ ทนาจะน าไปสเปาหมายไดมากทสด

กอนทจะเลอกวธด าเนนการใด ๆ จะตองมการวเคราะหและประเมนสถานะทงของตนเองและสภาพแวดลอม เพอดวาตนเองมศกยภาพเพยงพอทจะบรรลเปาหมายไดหรอไม มจดแขงใดทเปนโอกาสใหประสบความส าเรจ และมจดออนใดบางทอาจเปนเหตใหประสบความลมเหลว นอกจากนตองวเคราะหและประเมนสภาพแวดลอมภายนอกทเกยวของ เพอพจารณาโอกาสและอปสรรคทจะท าใหไปถงหรอไปไมถงเปาหมาย โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. มการคดเชงกลยทธ คอ มวธการทคดขนอยางรอบคอบ มลกษณะเปนขนเปนตอน คอ ม 12 ขนตอน

โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. มกระบวนการความคด หรอเรยกวา “ชดความคด” คอ คดตงแตเรมตนจนบรรลเปาหมายไวลวงหนากอนลงมอด าเนนการจากสถานะปจจบนจนบรรลเปาหมาย หรอสถานะทพงประสงคในอนาคต เรมจากการมเปาหมาย (Ends) ทตองการท าใหส าเรจซงเปนเปาหมายในระดบชาต คอ ผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต และวตถประสงคเฉพาะแหงชาต หรออาจเรยกวา วสยทศน (Vision) แหงชาตในขนตอนท 1, 2, 5 และ 7

25

24

ขนตอนท 1 การก าหนดผลประโยชนแหงชาต

ผลประโยชนแหงชาต (National Interests) คอ เปาหมายของชาตในระยะยาวประมาณ 20 ปขนไป มลกษณะเปนนามธรรม ผลประโยชนแหงชาตมการใหค าจ ากดความไวหลายความหมาย คอ เปาหมายแหงชาต เปนแนวความคดทไดไตรตรองอยางรอบคอบทสดแลวจากบรรดาองคประกอบตาง ๆ ประมวลขนเปนความตองการทส าคญทสดทชาตจะขาดเสยไมได คอจดหมายปลายทางทวไปและตอเนองทชาตมงกระท าใหบรรลผล และเปนจดหมายปลายทางทชาตรสกวามความส าคญแกความมนคงและมงคงแหงชาตเปน เปาหมายหลกอนส าคญยงของประชาชนสวนรวมในชาต

หากเปรยบเทยบผลประโยชนแหงชาตกบค าทนยมใชในปจจบนค อ ว ส ยท ศ น จ า ก CPL Consulting Engineering and Management Company Limited. กลาววา วสยทศน (Vision) คอ เปาหมายขององคกรในชวงเวลาระยะกลางถงระยะยาว (ประมาณ 3-10 ป) โดยปกตวสยทศนทดจะประกอบดวย เปาหมายระยะยาว (Stretch goal) เปาหมายขององคกรควร

9

เปนต าแหนงขององคกรทแตกตางจากปจจบน แสดงถงความทะเยอทะยานขององคกร ต าแหนงขององคกรในตลาด (Definition of niche) ต าแหนงขององคกรเชงธรกจในตลาด และชวงเวลา (Time horizon) ชวงเวลาทเป าหมายตามวสยทศ นบรรลผลส า เรจ ดง นน เราอาจกลาวได ว า ผลประโยชนแหงชาตกคอ วสยทศนแหงชาต 20 ป นนเอง

ขนตอนท 2 การก าหนดวตถประสงคมลฐานแหงชาต

การก าหนดวตถประสงคมลฐานแหงชาตเปนเปาหมายแหงชาต กระท าโดยการถายทอดผลประโยชนแหงชาตเปน "วตถประสงคมลฐานแหงชาต" (Basic National Objectives) คอผลประโยชนแหงชาตทเปนรปธรรมยงขน มลกษณะถาวรและมกจะปรากฏอยในหลกการของชาต หรอในเอกสารส าคญ ๆ ของรฐบาล หรอจะพบในประเพณและความรสกซงฝงลกอยในจตใจ อปนสย ความเชอพนฐาน และความใฝฝนของประชาชนในชาต เปนความตองการทจะด ารงไว หรอใหไดมาซงผลประโยชนอนส าคญยง ของชาต

10

ขนตอนท 12 การก าหนดมาตรการเฉพาะ และ การเสนอแผนงาน หรอโครงการรองรบ

มาตรการเฉพาะ (Specific Measures) คอ วธการ หรอหนทางปฏบตทก าหนดขนส าหรบด าเนนการเพอบรรลตอนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ)

มาตรการเฉพาะ คอ นโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) ทมความเปนรปธรรมมากขน

การก าหนดมาตรการเฉพาะไดจากการวเคราะหนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ)

พจารณาจากสภาพการณการวเคราะหสภาวะแวดลอมภายใน ภายนอกประเทศ กบปจจยก าลงอ านาจแหงชาตทเปนรปธรรม และนามธรรมซงอาจเปนปจจยสนบสนนหรอปจจยทเปนอปสรรค

แผนงานหรอโครงการรองรบ ไดจากการน ามาตรการเฉพาะฯ 1 มาตรการ หรอมากกวาทตอบสนองหรอบรรลตอนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) อนหนง

แผนงาน หรอโครงการรองรบ คอ แผนงาน หรอโครงการในระดบชาตทส าคญมผลกระทบตอประเทศชาตเปนสวนรวม เกยวของกบสวนราชการ องคกรอสระ และภาคสวนอน ๆ อาจเปนโครงการใหมหรอเปนโครงการทมอยแตเดม แตยงตองพฒนาไปสการปฏบตใหไดผลเปนรปธรรม

วเคราะหโครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ.

1) โครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. เปนโครงสรางทมเอกลกษณและบรณาการวธคดมากมายเชน การคดเชงกลยทธ การคดเชงอนาคต การคดเชงสงเคราะห การคดเชงวเคราะห และ การคดเชงบรณาการ

23

ตวอยางนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) ของ นกศกษา วปอ.57 ดานการเมองในประเทศ 1) จดบรการพนฐานของรฐทมคณภาพใหทวถงเปนธรรม และสรางมาตรฐานการบงคบใชกฎหมายทเทาเทยมกน 2) ก าหนดแนวทางในการแยกการท างานของฝายนตบญญต และฝายบรหารออกจากกน และมระบบตรวจสอบถวงดลอ านาจ 3) สงเสรมและรบรองใหประชาชนมสวนรวมในการเมองการปกครอง 4) ปฏรปโครงสรางและบทบาทการบรหารราชการทองถนใหมประสทธภาพมากขน โดยใหประชาชนมสวนรวมในการตรวจสอบ 5) สงเสรมระบบธรรมาภบาลทกระดบและบรณาการหนวยงานทมหนาท ในการตอตานการคอรรปชนอยางมประสทธภาพ 6) ยดยทธศาสตรชาตเปนหลกในการก าหนดนโยบายและบรหารประเทศ และมการจดท าและประเมนยทธศาสตรชาตโดยมบทบญญตแหงกฎหมาย ขนตอนท 11 การวเคราะหปจจยสนบสนนและอปสรรคเพอก าหนดมาตรการเฉพาะ

เม อ ไ ด พจ ารณาก าหนดนโยบายความม นคงแห งชา ต (ทเสนอ) แลว ขนตอนตอไปเปนขนตอนท 11 คอ การวเคราะหปจจยสนบสนน และอปสรรคเพอก าหนดมาตรการเฉพาะ โดยน านโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) ดานตาง ๆ วเคราะหนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) พจารณาจากสภาพการณการตรวจสภาวะแวดลอมภายใน ภายนอกประเทศ กบปจจยก าลงอ านาจแหงชาตทเปนรปธรรมและนามธรรม ซงอาจเปนปจจยสนบสนนหรอปจจยทเปนอปสรรค จากนนพจารณาก าหนดเปนมาตรการเฉพาะ

นโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) แตละขอ อาจมมาตรการเฉพาะ 1 มาตรการ หรอมากกวา

นโยบายความมนคงแหงชาต (ท เสนอ) ท ส าคญกวางขวาง ตองใชก าลงอ านาจแหงชาตหลายดาน และเครองมอหรอทรพยากรจากหลายภาคสวน อาจตองใชมาตรการเฉพาะหลายมาตรการ

22

ตวอยาง การก าหนดผลประโยชนแหงชาต และวตถประสงคมลฐานแหงชาต นกศกษา วปอ.2557 นกศกษา วปอ.ไดรวมกนพจารณาก าหนดผลประโยชนแหงชาตขนจ านวน 4 ขอ ถอเปนเปาหมายหลกอนส าคญยงของประเทศไทย เพอใหสามารถด ารงสถานะอยไดอยางมนคง ยงยนภายใตสถานการณโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และบรบทดานความมนคงทขยายกวางขวางขน รวมทงภยคกคามในรปแบบใหมทมความซบซอนและมแนวโนมสรางความรนแรงขนเรอย ๆ ดงน

11

กรอบแนวคด ผลประโยชนแหงชาต 1. ใชหลก Survival

(การด ารงอยของรฐ-ชาต) 1. การมเอกราช อธปไตย และ

บรณภาพแหงดนแดน การด ารงอยอยางมนคงของสถาบนหลกของชาต

2. ใชหลก Economic Well – Being ( ความเกษมสขสมบรณของประชาชน)

2. ประเทศมความมนคง และมงคง เปนสงคมแหงคณธรรม ประชาชน มความสขและมคณภาพชวตทด มเศรษฐกจเขมแขง สมดล และ มการพฒนาทยงยน

3. ใชหลก Favorable World Order (การมเกยรตภมและศกดศร ของรฐ-ชาต)

3. ประเทศไทยมเกยรตและศกดศรในประชาคมระหวางประเทศ

4. ใชหลก Promotion of Values

4. ประเทศไทยมทนมนษยทมคณภาพ

วตถประสงคมลฐานแหงชาตทคณะนกศกษา วปอ.2557 ก าหนด 16 ประการ ดงน

12 21

แบบแผนของชาตซงเปนแนวทางทชาตมธรรมเนยมประเพณปฏบตทตกทอดสบกนมาเพอการบรรลวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ)

วตถประสงคเฉพาะฯ (ทเสนอ) ขอหนง ๆ อาจมนโยบายความมนคงฯ (เผอเลอก) เพยงนโยบายฯ เดยว หรอหลายนโยบายฯ ได

ก าลงอ านาจและแบบแผนแหงชาต ไดมาจากขนตอนท 6 การวเคราะหก าลงอ านาจและแบบแผนของชาต ขนตอนท 9 การวเคราะห ผลด ผลเสย เกยวกบความเสยง (Risks) ขอไดเปรยบ (Advantages) กบทรพยากรทมอย (Resources Available)

เปนการวเคราะหขอดขอเสยของนโยบายความมนคงแหงชาต (เผอเลอก) จากขนตอนท 8 เพอเลอกเปนนโยบายฯ (ทเสนอ) ทสามารถน าไปสการบรรลวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ได โดยเกดผลดมากกวาผลเสย หนวยปฏบตสามารถน าไปสการปฏบตไดจรง และเปนแนวทางทคมคากบผลลพธหรอเปาหมายทตองการ

แตละนโยบายฯ (เผอเลอก) มขอดขอเสยแตกตางกน นโยบายทดทสดมกเปนนโยบายทบรรลเปาหมายไดภายในเวลาทตองการ โดยใชทรพยากรนอยทสด ซงอาจหมายถงเสยคาใชจายนอยทสดหรอมอปสรรคนอยทสดในการบรรลเปาหมาย

ขนตอนท 10 การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ)

นโยบายความมนคงแหงชาต (ทเสนอ) คอ นโยบายฯ (เผอเลอก) ทไดรบการวเคราะหผลดผลเสยโดยพจารณาจากปจจยตาง ๆ ไดแก ความเสยง การบรรลวตถประสงค ความสนเปลอง ประโยชนทจะไดรบ คาใชจาย ทรพยากรทมอย และความสามารถจะน าไปใชไดในทางปฏบต

นโยบายฯ ( เ ผ อ เ ล อก ) เ ม อ ไ ด ร บ ก าร ว เ ค ร าะห ผ ล ด ผลเสยแลว อาจไดรบการพจารณาเปนนโยบายฯ (ทเสนอ) ทกขอ หรอบางขออาจจะถกตดออกไป

20

วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ก คอ วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) ทไดรบการพจารณาหรอประเมนจากการใชก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆ

ตวอยาง วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) โดย นกศกษา วปอ.57 กลมดานการเมองในประเทศ ก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) 1) สงคมไทยมความเสมอภาค เทาเทยม และเปนธรรม ในมตการเมอง เศรษฐกจ สงคม โอกาส และการเขาถงทรพยากร 2) อ านาจขององคกรนตบญญต ฝายบรหาร ตลาการ องคกรอสระ พรรคการเมอง และภาคประชาชนมความสมดล 3) ประชาชนมสวนรวมทางการเมองและการตรวจสอบการใชอ านาจของนกการเมอง 4) มการกระจายอ านาจและการปกครองสวนทองถน เพอสะทอนความตองการทแทจรงและเพมศกยภาพใหแกประชาชน 5) ระบบการเมองและการบรหารราชการแผนดนมความโปรงใส 6) ยทธศาสตรชาตและนโยบายพนฐานแหงรฐมความตอเนอง ในชวงเวลาอก 5 ปขางหนา นกศกษา วปอ.57 ไดพจารณาก าลงอ านาจ และแบบแผนแหงชาตทมอยกบ วตถประสงค เฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) ทม 13 ขอ ไดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) จ านวนเพยง 6 ขอ ขนตอนท 8 การก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต (เผอเลอก)

นโยบายความมนคงแหงชาต (National Security Policies) เปนวธการหรอหนทางปฏบตในการใชก าลงอ านาจแหงชาตและทรพยากร เพอการบรรลเปาหมายของชาต (ผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต และวตถประสงคเฉพาะแหงชาต)

นโยบายความมนคงแหงชาต (เผอเลอก) (Tentative National Security Policies) ไดมาจากศลปะและศาสตรในการใชก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆ ไดแก การเมอง เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตรเทคโนโลย พลงงาน สงแวดลอม และ การบรหารจดการขอมลขาวสาร รวมทง

เ นอง ดวยวตถประสงคมลฐานแหงชาต (Basic National Objectives) เปนเปาหมายแหงชาต คอ ผลประโยชนแหงชาตทเปนรปธรรม ดงนน วตถประสงคมลฐานแหงชาตกคอ วสยทศนแหงชาต 20 ป ทเปนรปธรรมมากขนนนเอง ขนตอนท 3 การตรวจสอบสภาวะแวดลอม (Examination of Environment)

หลงจากทไดก าหนดผลประโยชนแหงชาต และวตถประสงค มลฐานแหงชาตในขนตอนท 1 และ 2 ของโครงสรางยทธศาสตรชาตแลวในขนท 3 คอการตรวจสอบสภาวะแวดลอม เปนการรวบรวมและจดระบบขอมลของ ขาวสาร เรองราว ประเดน หรอ ปญหาส าคญ ๆ อนเปนสถานการณ สภาพการณ ปรากฏการณ ทงภายนอกและภายในประเทศ ตามลกษณะของก าลงอ านาจแหงชาตดานตาง ๆ ถาเปนขาวสารฯ จากภายนอกประเทศทมผลกระทบตอผลประโยชนและความมนคงของชาต และมประเทศใดเขามาเกยวของใหระบชอประเทศนน ๆ สวนภายในประเทศใหรวบรวมขาวสารฯ ทส าคญและมผลกระทบตอผลประโยชนและความมนคงของชาต ซงบางครงอาจเกยวโยงถงประเทศรอบบานหรอประเทศอน ๆ กระบประเทศนน ๆ ลงไปใหชดเจนดวยเชนกน ส าหรบการศกษาใน วปอ. ใหตรวจสอบสภาวะแวดลอมในชวงประมาณ 10 – 15 ป ขางหนา

ตวอยาง เรองราว ประเดน หรอ ปญหาส าคญ ๆ อนเปนสถานการณ สภาพการณ ปรากกฎการณ ของการตรวจสอบสภาวะแวดลอมโดย นกศกษา วปอ.52 กลมดานการเมองในประเทศ เชน 1) การกอความไมสงบใน 3 จ งหวดชายแดนภาคใ ต 2) การลวงละ เมดสถาบนช นส ง 3) เสถยรภาพทางการเมอง 4) การเมองของรฐบาลไมมนคง 5) ความสามคคของคนในชาต 6) ปญหาเศรษฐกจองคกรทางการเมองไทย 7) การมสวนรวมของประชาชน 8) การกระจายอ านาจจากบนลงลาง

13

ขนตอนท 4 การวเคราะหสภาวะแวดลอม หาแรงผลกดน พจารณาแนวโนม ปญหาหรอภยคกคาม และโอกาส

แรงผล ก ดน ( Forces) เ ปนสถานการณ สภาพการณ ปรากฏการณทมผลกระทบ หรออาจมผลกระทบตอการด าเนนการของรฐ ทจะสงผลใหบรรล หรอไมบรรลเปาหมายแหงชาต (ผลประโยชนแหงชาต, วตถประสงคมลฐานแหงชาต) โดยพจารณาเรองหรอประเดนทไดจากการตรวจสอบสภาวะแวดลอมในขนท 3 ตามลกษณะของก าลงอ านาจแหงชาต ดานตาง ๆ

พจารณาหรอประ เมนแนวโ นม (Trends) คอ ผลของแรงผลกดนทท าใหเกด ทศทาง รปแบบ หรอ ระดบความรนแรงไปในทางทด (เชงบวก) หรอไมด (เชงลบ) ตอเปาหมายแหงชาต (ผลประโยชนแหงชาต และวตถประสงคมลฐานแหงชาต)

พจารณาประเมนปญหาหรอภยคกคามจากการพจารณา แรงผลกดนและแนวโนม แรงผลกดนและแนวโนมทเปนอปสรรคตอการบรรลเปาหมายแหงชาต (ผลประโยชนแหงชาต และ วตถประสงคมลฐานแหงชาต) ยอมเปนปญหาหรอภยคกคาม

พจารณาหรอประเมนโอกาส (Opportunities) คอ ประโยชนทเกอกล หรอสงเสรมขดความสามารถของชาต จากการพจารณาแรงผลกดนและแนวโนม แรงผลกดนและแนวโนมทสอดคลองกบการบรรลเปาหมายของชาต (ผลประโยชนแหงชาต วตถประสงคมลฐานแหงชาต) ยอมเปนโอกาสทชาตควรจะแสวงหาและ ขยายผล การวเคราะหสภาวะแวดลอม ด าเนนการหลงจากการตรวจสอบสภาวะแวดลอมตามโครงสรางยทธศาสตรชาต วปอ. คอ การหาแรงผลกดน พจารณาแนวโนม ปญหาหรอภยคกคาม และโอกาส จะกระท าไดในทกขนตอนของการพฒนาจดท ายทธศาสตรชาต หากพบวามการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทส าคญ ๆ เกดขนทจ าเปนตองวเคราะหสภาวะแวดลอมใหม

14

สามารถชกจงใจท าใหชาตอนกระท าการใด ๆ ตามทตนปรารถนาหรอเปนผลใหเกดความกดดนจนบรรลวตถประสงคทางการเมองของชาต

ปจจยก าลงอ านาจแหงชาตทเปนรปธรรม ไดแก ลกษณะทางภมศาสตร ความสมพนธระหวางประเทศและการทต การเศรษฐกจ การศกษา ประชากร การทหาร วทยาศาสตร เทคโนโลย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพลงงาน การบรหารจดการขอมลขาวสาร เปนตน

ปจจยทเปนนามธรรม ไดแก แบบแผนของชาต ลกษณะ และเอกลกษณประจ าชาต อดมการณของชาต ประเพณ วฒนธรรม ภาวะผน า ความเชอ ศาสนา จรยธรรม และความจงรกภกด เปนตน โดยพจารณา หรอ ประเมนก าลงอ านาจแหงชาตตาง ๆ เหลานนในกรณทเกอกล ทเปนอปสรรค ความเปนไปได การยอมรบได และความเหมาะสมกบวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) ชวงระยะเวลา 10 - 15 ป ขางหนา (ในขนตอนท 5) แลวก าหนดเปนวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ชวงระยะเวลา 5 ป ขางหนา

ขนตอนท 7 การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ( Specific National Objectives)

การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) คอ เปาหมายแหงชาตในชวงระยะเวลา 5 ป ขางหนา

วธการก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ทเสนอ) ในชวงระยะเวลา 5 ปขางหนา ไดจากศลปะและศาสตรในการใชก าลงอ านาจแหงชาตตาง ๆ ไดแก ดานการเมอง (ภายในประเทศและระหวางประเทศ) เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตรเทคโนโลย พลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การบรหารจดการขอมลขาวสารและภมศาสตร (ในขนตอนท 6) โดยพจารณาประเมนก าลงอ านาจแหงชาตตาง ๆ เหลานนในกรณทเกอกล ทเปนอปสรรค ความเปนไปได การยอมรบได และความเหมาะสม กบวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) ชวงระยะเวลา 10 - 15 ป ขางหนา (ในขนตอนท 5) แลวก าหนดเปนวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (ท เสนอ) ชวงระยะเวลา 5 ป ขางหนา

19

รนแรง 6) สงเสรมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน รวมถงการสามารถตรวจสอบการใชอ านาจของนกการเมอง 7) ด าเนนการกระจายอ านาจและการปกครองสวนทองถนเพอสะทอนความตองการทแทจรง และเพมศกยภาพใหแกประชาชน 8) บงคบใชกฎหมายอยางเทาเทยมและเปนธรรม 9) ปลกจตส านกทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 10) ไมใชนโยบายประชานยม และการทจรต เชงนโยบายและธรกจการเมองเพอเปนเครองมอในการเขาสอ านาจทางการเมอง 11) ยทธศาสตรชาตตองมความตอเนอง 12) สรางความสมดลทางอ านาจขององคกรนตบญญต ฝายบรหาร ตลาการ องคกรอสระ พรรคการเมอง และภาคประชาชน 13) สรางคานยมรวมในการรกษาผลประโยชนของชาต

จากตวอยาง นกศกษา วปอ.57 กลมดานการเมองในประเทศ ก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) 13 ขอ จะตอบวตถประสงค มลฐานแหงชาตขอ 1-6 และตอบผลประโยชนแหงชาตขอ 1

วตถประสงค เฉพาะแหงชาต ( เผ อ เล อก) ( Tentative Specific National Objectives) คอ เปาหมายแหงชาตในชวงระยะเวลาประมาณ 10 – 15 ปขางหนา หากค าวา วสยทศน (Vision) คอ เปาหมายขององคกรในชวงเวลาระยะกลางถงระยะยาว วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) กคอ วสยทศนแหงชาต 10 - 15 ป นนเอง ขนตอนท 6 การวเคราะหก าลงอ านาจและแบบแผนของชาต

เมอไดเปาหมายแหงชาต 10 – 15 ป คอวตถประสงคเฉพาะแหงชาต ( เผ อเลอก) (Tentative Specific National Objectives) หรอ วสยทศนแหงชาต 10 - 15ป ขนตอนตอไปเปนการวเคราะหก าลงอ านาจและแบบแผนของชาต

ก าลงอ านาจแหงชาต (National Power) (บางคร งอาจเรยกวา พลงอ านาจแหงชาต) หมายถง ความสามารถของรฐประเทศในอนทจะกอใหเกดอทธพลแกรฐหรอประเทศอน ๆ เปนความสามารถของชาตหนงท

18

ตวอ ยา ง กา ร ว เ คร าะห สภาวะแวดลอมทาง ด านการ เม อ งภายในประเทศ การหาแรงผลกดน พจารณา/ประเมน แนวโนม ปญหาภยคกคาม และ โอกาสของนกศกษา วปอ.2552

15

ส าหรบการวเคราะหสภาวะแวดลอมทเราคนเคยส าหรบองคกร หรอโครงการ คอการวเคราะห SWOT Analysis หรอในชอไทยชออนเชน การวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ เปนเครองมอในการประเมนสถานการณส าหรบองคกร หรอโครงการ ซงชวยผบรหารก าหนดจดแขงและจดออนจากสภาพแวดลอมภายใน โอกาสและอปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอก ตลอดจนผลกระทบทมศกยภาพจากปจจยเหลานตอการท างานขององคกร อลเบรต ฮมฟร (Albert Humphrey) ไดชอวาเปนผเรมแนวคดนโดยน ามาแสดงในงานสมมนาทมหาวทยาลยสแตนฟอรด(Armstrong. M Management Processes and Functions, 1996, London CIPD ISBN 0-85292-438-0)

16

ขนตอนท 5 การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต ( เผอเลอก) (Tentative Specific National Objectives)

จากการตรวจสอบสภาวะแวดลอม จากนนวเคราะหสภาวะแวดลอมหาแรงผลกดน แนวโนม วาจะเกดปญหาหรอภยคกคามและโอกาสอะไรบาง แลวจงก าหนดเปนเปาหมายแหงชาตในอก 10 – 15 ปขางหนาเรยกวา วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก)

ตวอยาง วตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) โดย นกศกษา วปอ.57 กลมดานการเมองในประเทศ ก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาต (เผอเลอก) 1) บญญตการเปนราชอาณาจกรอนจะแบงแยกไมได ในรฐธรรมนญ 2) บญญตมาตราวาดวยการเทดทนและพทกษรกษาสถาบนหลกของชาตใหอยเหนอความขดแยงในรฐธรรมนญ 3) ปองกนไมใหปญหาความขดแยงทางการเมองน าไปสความรนแรง และใหประชาชนสามารถอยรวมกนไดภายใตความคดเหนทแตกตางกน 4) สงคมไทยมความเสมอภาคเทาเทยม และเปนธรรมในมตการเมอง เศรษฐกจ สงคม โอกาส และการเขาถงทรพยากร 5) การใชเสรภาพทางการเมองและสอตองไมถกใชเพอการปลกระดมสรางความ

17