Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
เสนอโดย
กระทรวงสาธารณสข
ชอหนงสอ ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยพ.ศ.2559-2568
ทปรกษา นพ.อษฎางค รวยอาจณ
นพ.ววฒน โรจนพทยากร
นพ.สรศกด กนตชเวสศร
พญ.จรพร คงประเสรฐ
พญ.วรวรรณ ชยลมปมนตร
บรรณาธการ ธดารตน อภญญา
คณะบรรณาธการ กลมโรคไมตดตอเรอรงกรมควบคมโรค
เรยบเรยง ธดารตน อภญญา
เผยแพรโดย สำานกโรคไมตดตอกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข
จดทำาโดย สำานกโรคไมตดตอกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข
โทร.025903987โทรสาร025903988
Website:ThaiNCD.com
พมพครงท 1 ตลาคม2559
จำานวนพมพ 5,000เลม
จดพมพโดย สำานกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ
กยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยพ.ศ.2559-2568
คำ�นำ�
โรคไมตดตอเรอรงเปนปญหาสขภาพทสำาคญระดบประเทศและระดบโลกซงนบวนจะทวความรนแรงเพมขน
โดยสาเหตสำาคญหนงคอพฤตกรรมการบรโภคทไมเหมาะสมทำาใหไดรบสารอาหารบางอยางมากเกนความตองการ
ของรางกาย เชน ไขมน คารโบไฮเดรต และเกลอโซเดยม เปนตน สำาหรบหลกฐานวชาการในปจจบนนยนยนวา
การบรโภคเกลอโซเดยมมากเกนความตองการมความสมพนธตอการเกดโรคความดนโลหตสง โรคไต และโรคหลอด
เลอดสมองอยางมนยสำาคญ
จากการสำารวจการบรโภคเกลอแกงในประเทศไทยปพ.ศ.2552พบวาคนไทยไดรบโซเดยมจากการรบ
ประทานอาหารมากถง4,351.69มลลกรมซงถอวาคนไทยบรโภคเกลอเกนกวา2เทาโดยปกตปรมาณเกลอแกงท
สามารถบรโภคไดโดยไมกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพในแตละวนไมควรเกน1ชอนชาหรอคดเปนปรมาณโซเดยม
2,000มลลกรม
สมชชาสขภาพแหงชาตครงท8ไดเลงเหนความสำาคญของปญหาทจะเกดขนจงมมตรบรองนโยบายการ
ลดการบรโภคเกลอและโซเดยมเพอลดโรคไมตดตอ(NCDs)และขอใหกระทรวงสาธารณสขโดยกรมควบคมโรคกรม
อนามยสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยาและสำานกงานบรหารยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทยเปนเจาภาพหลก
รวมกบเครอขายลดบรโภคเคมผมสวนไดสวนเสยและภาคเครอขายอนๆทเกยวของดำาเนนการจดทำา“ยทธศาสตร
การลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย เสนอกลไกการดำาเนนงานระดบชาตในการประสานงานและ
บรณาการการขบเคลอนยทธศาสตรสนบสนนการจดทำาแผนปฏบตการเพอเปนแนวทางในการดำาเนนงานตามนโยบาย
ลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยเพอลดภาระโรคจากกลมโรคไมตดตอ(NCDs)และลดคาใชจายในการ
รกษาพยาบาลทงในระดบบคคลครอบครวและประเทศชาต
กระทรวงสาธารณสข
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยพ.ศ.2559-2568ข
หนา
คำานำา
บทท 1 วกฤตการณเกลอและโซเดยมตอการเกดโรคไมตดตอ (NCDs) 1
1.1ความสำาคญของเกลอและโซเดยมตอรางกาย 3
1.2ปญหาสขภาพจากการบรโภคเกลอและโซเดยมเกน 4
1.3ความคมคาและประสทธภาพ(cost-effectiveness) 7
ของการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประชากร
บทท 2 สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยม 9
2.1สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบโลก 11
2.2สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต 12
2.3สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย 13
2.4 ผลกระทบของยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมตอยทธศาสตร 16
การควบคมปองกนโรคขาดสารไอโอดน
2.5ขอเสนอแนวทางการดำาเนนงานลดการบรโภคเกลอและโซเดยมโดยองคการอนามยโลก 17
บทท 3 ยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย (พ.ศ. 2559-2568) 19
เอกสารอางอง 27
ภาคผนวก 31
มตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท8 33
เรองนโยบายการลดบรโภคเกลอและโซเดยมเพอลดโรคไมตดตอ(NCDs)
ส�รบญ
1ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
วกฤตก�รณเกลอและโซเดยมตอ
ก�รเกดโรคไมตดตอ (NCDs)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-25682
3ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
วกฤตก�รณเกลอและโซเดยมตอ
ก�รเกดโรคไมตดตอ (NCDs)
1.1 ความสำาคญของเกลอและโซเดยมตอรางกาย
เกลอแกง(salt)หรอสารประกอบทางเคมทเรยกวา โซเดยมคลอไรด (sodium chloride)”ประกอบดวย
โซเดยมไอออน(Na+)รอยละ40และคลอไรดไอออน(Cl-)รอยละ60โดยนำาหนกดงนนเกลอ1กรมจะประกอบดวย
โซเดยม0.4กรมซงแรธาตทง2ชนดมความสำาคญตอรางกาย(1) โดยเฉพาะโซเดยมนนเปนแรธาตทมความสำาคญใน
การรกษาระดบสมดลของระบบของเหลวในรางกายเพมWHO)
โดยปกตรางกายไดรบโซเดยมผานทางการบรโภคเปนหลกโดยเฉพาะเกลอแกงหรอโซเดยมคลอไรด(NaCl)
ซงปกตใชในการปรงอาหารใหมรสชาตเคมและเปนสวนประกอบหลกของเครองปรงทใหรสเคมเชนนำาปลาซอวนอก
จากนยงพบโซเดยม(Na+)ทอยในรปสารประกอบอนๆทอาจไมมรสชาตเคมไดอกดวยไดแกโซเดยมตามธรรมชาต
ของอาหาร โซเดยมจากกระบวนการผลตในอตสาหกรรมอาหารและโซเดยมทอยในรปแบบอนๆ เชนผงชรส (โมโน
โซเดยมกลตาเมท)หรอผงฟ (โซเดยมไบคารบอเนต) เปนตน (1,2) จากทกลาวมาขางตนจะเหนวาการกลาวถงเฉพาะ
‘เกลอ’หรอ‘โซเดยม’จะไมครอบคลมถงปรมาณโซเดยมทงหมดดงนนในยทธศาสตรฯฉบบนจะใชคำาวาเกลอและ
โซเดยมเพอสอสารใหครอบคลมถงโซเดยมทงหมดทรางกายไดรบ
ปรมาณโซเดยมทบรโภคเพยงพอตอวน องคการอนามยโลกกำาหนดไวไมเกน 2,000 มลลกรมตอวน
การไดรบมากหรอนอยเกนไปสงผลเสยตอรางกายทงสน แตปญหาสวนใหญเกดจากทไดรบในปรมาณทสงกวาความ
ตองการตอวนแมโซเดยมจะเปนแรธาตจำาเปนทรางกายไมสามารถสรางไดแตรางกายกไมสามารถเกบสะสมโซเดยม
ไวไดตองขบสวนทเกนจากความตองการทงทงหมดสงผลใหไตตองทำางานหนกและในขณะทมระดบโซเดยมจำานวน
มากอยภายในรางกายกจะทำาใหระดบความดนโลหตสงขนสงผลกระทบเปนลกโซตออวยวะอนๆตามมาดวยเหตน
การประชม Codex Committee on Nutrition and Foods for Special Dietary Uses (CCNFSDU)
ครงท 31 ณ สหพนธสาธารณรฐเยอรมนเมอเดอนพฤศจกายน 2552 ทประชมเหนชอบใหโซเดยมเปนสารอาหาร
ทมความสำาคญลำาดบแรกทควรมการกำาหนดคา NutrientReferenceValuesonNon-communicablediseases
หรอNRVs-NCDของโซเดยมท2,000 มลลกรม ซงเปนไปตามขอแนะนำาขององคการอนามยโลกนอกจากนยง
มขอมลจากInstituteofMedicineของประเทศสหรฐอเมรกาไดกำาหนดคาความตองการโซเดยมทเพยงพอตอการ
ทำางานของหวใจไวเพยง1,500มลลกรมตอวน(1)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-25684
1.2 ปญหาสขภาพจากการบรโภคเกลอและโซเดยมเกน
การไดรบโซเดยมในปรมาณทสงเกนความตองการอยางตอเนอง สงผลตอการเพมขนของระดบความดน
โลหตเปนปจจยเสยงทสำาคญในการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด โรคไต โรคความดนโลหตสง และเพมความรนแรง
ของโรคเบาหวานขอมลสถานการณโดยองคการอนามยโลกในปค.ศ.2009พบวาโรคไมตดตอ(NCDs)เหลานเปน
สาเหตการเสยชวตหลกของทกประเทศทวโลก ถงรอยละ 63 ของอตราการเสยชวตทงหมด(3) มากกวาการเสยชวต
จากการบาดเจบโรคตดเชอภาวะทพโภชนาการและการเสยชวตของมารดาและเดกรวมกนและทนากงวลเปนอยาง
ยงคอเปนสาเหตหลกของการเสยชวตกอนวยอนควร(กอนอาย70ป)และมแนวโนมวาเพมขนอยางตอเนองคาด
การณวาการเสยชวตจากโรคไมตดตอของประชากรโลกจะเพมขนจาก36ลานคนในพ.ศ.2551เปน44ลานคนใน
ปพ.ศ.2563การเสยชวตของประชากรไทยจากโรคไมตดตอในปพ.ศ.2552พบวาอยในสดสวนทสงกวาทวโลกคอ
รอยละ73ของการเสยชวตกอนวยอนควร(4)
1.2.1ผลกระทบตอการเกดโรคไมตดตอตางๆจากการไดรบโซเดยมในปรมาณทสงเกน
ความตองการ
โรคความดนโลหตสง (Hypertension: HT)
การศกษาเรองความสมพนธระหวางการบรโภคเกลอโซเดยมกบการเกดโรคความดนโลหตสงเรมตน
โดยLouisDahlและคณะในปพ.ศ.2503พบวาการไดรบเกลอโซเดยมมความสมพนธเชงเสนตรงระหวางปรมาณ
เกลอทไดรบและความชกของโรคความดนโลหตสง(5)ซงจะนำาไปสโรคอนๆทเปนภาวะแทรกซอนศนยควบคมโรคของ
สหรฐอเมรกาแนะนำาปรมาณเกลอโซเดยมทบรโภคไดโดยไมเกดอนตราย คอโซเดยม 2 กรมตอวนหรอเทากบเกลอ
5กรมตอวน(6)ในทางปฏบตปรมาณขางตนจะเทยบเทาเกลอแกง1ชอนชาหรอเทยบเทานำาปลา3-4ชอนชาตอวน
นอกจากนผลการสำารวจทเกยวกบปรมาณการไดรบเกลอโซเดยมแสดงใหเหนวาประชากรทวโลกไดรบปรมาณเกลอ
โซเดยมสงกวาแนะนำามากกวา2เทา
โรคหวใจและหลอดเลอด (Cardiovascular diseases: CVD)
การไดรบโซเดยมในปรมาณทสงเกนความตองการเปนสาเหตหลกททำาใหเกดโรคหลอดเลอดหวใจ
(coronaryheartdisease)โรคอมพฤกษอมพาต(strokes)ถงรอยละ49และรอยละ62ของการเกดโรคทงหมด
จากการศกษาของMozaffarianและคณะพบวาการเสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจจำานวน1,650,000รายทเกด
ขนในปค.ศ.2010มสาเหตมาจากการบรโภคโซเดยมเหนอระดบอางองคอ2กรมตอวนหรอเกลอ5กรมตอวน(7)
การลดปรมาณโซเดยมในผใหญใหไดรบโซเดยมนอยกวา2กรมตอวนมผลตอการลดระดบความดนโลหตและโอกาส
ตอการเกดโรคCVD
โรคไตวายเรอรง (Chronic kidney disease: CKD)
การทรางกายไดรบโซเดยมในปรมาณทสงทำาใหมผลกระทบโดยตรงตอไตซงไตเปนอวยวะหลกททำาหนาท
กำาจดโซเดยมโดยทำาใหไตเสอมเรวขนจากการทำางานหนกและโปรตนรวในปสสาวะและความเสอมนนจะคงอยตลอด
ไปแมจะมการลดปรมาณโซเดยมลงในภายหลงนอกจากนภาวะความดนโลหตสงกเปนอกปจจยสำาคญททำาใหไตเสอม
ดวยซงลวนแตมสาเหตจากการไดรบเกลอและโซเดยมปรมาณสงดงนนการลดความดนโลหตและโปรตนในปสสาวะ
จะปองกนการสญเสยการทำางานของไต(8)และภาวะแทรกซอนเชนโรคหวใจและหลอดเลอด(9)
5ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus: DM)
การศกษาพบวาในผปวยโรคเบาหวานซงมความบกพรองของการทำางานของอนซลนนนการลดปรมาณ
การบรโภคเกลอโซเดยมลงมผลตอการเพมระดบการทำางานของอนซลนดขนสงผลใหควบคมโรคเบาหวานไดดยงขน(10)
1.2.2ภาระโรคจากปญหาสขภาพทเกดขนจากการบรโภคเกลอโซเดยมในปรมาณทสงเกนความ
ตองการของประเทศไทย
ในประเทศไทย จำานวนผปวยจากกลมโรคไมตดตอเพมขนอยางรวดเรว การระบาดของโรคไมตดตอ
(NCDs)สงผลกระทบทางเศรษฐกจอยางมากทงในระดบจลภาคและมหพภาคเนองจากเปนสาเหตของการสญเสยผลต
ภาพ(productivity)หลายประเภททงการเสยชวตกอนวยอนควรการขาดงานการขาดประสทธภาพขณะทำางานเกด
ความพการการสญเสยโอกาสในการถกจางงานเนองจากการเจบปวยและยงรวมถงภาระคาใชจายสำาหรบการรกษา
พยาบาลอกดวยความสญเสยทางเศรษฐกจจากโรคไมตดตอสงถง198,512ลานบาทในป2552จำาแนกเปนจากโรค
หวใจและหลอดเลอด78,976ลานบาทจากจากโรคเบาหวาน24,489ลานบาทรวมมลคาความสญเสยทงหมดคด
เปนรอยละ 2.2 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP)(11)
การบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบสงจงเปนปจจยเสรมใหเกดภาระโรคจากปญหาสขภาพดวยโรค
ไมตดตอดงน
โรคเบาหวานและความดนโลหตสง
ขอมลจากการสำารวจสขภาพประชากรไทยป พ.ศ. 2557 พบโรคเบาหวานมแนวโนมจำานวนผเปน
เพมมากขนจากรอยละ6.9ในปพ.ศ.2552เปนรอยละ8.9หรอ4.5ลานคนในปพ.ศ.2557ซงเพมขนประมาณ1ลานคน
และโรคความดนโลหตสงจากรอยละ21.4ในปพ.ศ.2552เปนรอยละ24.7หรอ13ลานคนในปพ.ศ.2557หรอ
เพมขนประมาณ1.5ลานคน(12)
ขอมลจากสำานกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข(13)ในปพ.ศ.2556พบวามผเสยชวต
จากสาเหตความดนโลหตสงจำานวน5,165คนซงสงกวาขอมลการตายปพ.ศ.2555ทมจำานวนเพยง3,684คน
และมแนวโนมของผปวยทเขารบการรกษาในสถานบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสขดวยโรคความดนโลหต
สงเพมขนอยางตอเนองในทกภาคเมอเปรยบเทยบปพ.ศ.2546และ2556พบวาอตราผปวยในดวยโรคความดน
โลหตสงเพมจาก389.8ตอประชากรแสนคน(จำานวน218,218ราย)เปน1,621.7ตอประชากรแสนคน(จำานวน
1,047,979ราย)หรอเพมขนกวา4เทาเชนเดยวกบโรคเบาหวานทมผเสยชวตจากโรคเบาหวานในป2556จำานวน
9,647รายหรอเฉลยวนละ27คนคดเปนอตราตายดวยโรคเบาหวาน14.9ตอแสนประชากรและมผปวยดวยโรค
เบาหวานเขาพกรกษาตวในสถานบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสข จำานวน 698,720 ครง คดเปนอตรา
ปวยดวยโรคเบาหวาน1,081.2ตอแสนประชากร
โรคหวใจและหลอดเลอดในป2557มผเสยชวตจากกลมโรคดงกลาว58,681คนหรอเฉลยชวโมงละ
7คนคดเปนอตราตายของโรคหวใจและหลอดเลอดเทากบ90.34ตอแสนประชากรโดยแบงเปนสาเหตโรคหลกดงน
สาเหตจากโรคหวใจขาดเลอด จำานวน 18,079 คนหรอเทากบ 27.83 ตอแสนประชากรและโรคหลอดเลอดสมอง
จำานวน25,114คนผปวยในทไดรบรกษาตวในโรงพยาบาลของกระทรวงสาธารณสขในระหวางปพ.ศ.2546-2556
พบวามจำานวนผปวยจากกลมโรคดงกลาวเพมขนโดยโรคหวใจขาดเลอดเพม4.2เทาโรคหลอดเลอดสมองเพม3.9เทา
โรคไตเรอรง เปนโรคทเปนปญหาสาธารณสขสำาคญโรคหนงซงมจำานวนผปวยเพมขนตลอดมาทงใน
ประเทศทพฒนาแลวและประเทศทกำาลงพฒนาโรคไตเรอรงมกเปนโรคแทรกซอนจากโรคเบาหวานหรอความดนโลหต
สง ซงเปนโรคทคอนขางชกในวถชวตของคนในเมองปจจบน โดยพบวาไตเรอรงรอยละ 40 เกดจากเบาหวาน และ
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-25686
รอยละ 20 เกดจากความดนโลหตสง สมาคมโรคไตแหงประเทศไทยไดดำาเนนโครงการคดกรองและประมาณการณ
เบองตนในผปวยโรคไตในปพ.ศ.2551โดยไดทำาการสมตวอยางประชากรจาก10จงหวดจากทกภาคทวประเทศไทย
พบความชกของโรคไตเรอรงในทกระยะในประชากรผใหญอยทประมาณรอยละ17.5(14)
จากขอมลขางตนคาดวา มโรคไตเรอรงในประชากรไทยทมอายตงแต 18 ปขนไปทวประเทศจำานวน
ประมาณ7ลานคนโดยครงหนงเปนผปวยโรคไตเรอรงระยะเรมตนและอกครงหนงเปนผปวยโรคไตเรอรงระยะปาน
กลางถงรนแรงแตทนากงวลคอความตระหนกของผปวยวาเปนโรคไตเรอรงนนมอยนอยมากกลาวคอในจำานวนผปวย
โรคไตเรอรงระยะท3ซงมอยประมาณ3ลานคนนนมเพยงรอยละ5.0เทานนทรวาตนเองเปนโรคไตเรอรงแมกระทง
ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4มอยเพยงรอยละ20.0ทรวาตนเองเปนโรคไตเรอรงถอวาเปนอปสรรคในการดแลการ
ชะลอการเสอมของไตพบวาจำานวนผปวยโรคไตเรอรงยงคงเพมขนทกป และมจำานวนผปวยโรคไตวายระยะสดทาย
ทงหมดซงตองการรกษาดวยการฟอกเลอดดวยเครองไตเทยมลางไตทางชองทองหรอปลกถายไตเพมขนจาก419.9
ตอประชากร1,000,000คนในปพ.ศ.2550เปน905.9ตอประชากร1,000,000คนในพ.ศ.2555
ปจจบนคาใชจายในการบำาบดทดแทนไตโดยการลางไตทางชองทองหรอการฟอกเลอดดวยเครองไต
เทยมเฉลยประมาณ240,000บาทตอคนตอปโดยคาใชจายนยงไมรวมถงคาใชจายดวยยา คาใชจายทางออมอนๆ
สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตตองใชงบประมาณในการลางไตเปนการเฉพาะแยกจากงบบรการทางการแพทย
เหมาจายรายหว(capitation)โดยในปงบประมาณ2558สงถง5,247ลานบาทและจะเพมสงขนเปน6,318ลาน
บาทในพ.ศ.2559ซงถารวมงบประมาณสำาหรบบรการผปวยไตวายเรอรงในสทธอนๆไดแกสทธประกนสงคมและ
สวสดการขาราชการแลวรฐจำาเปนตองใชงบสงกวา10,000ลานบาทตอป
จากสถานการณความรนแรงและภาระโรคจากโรคไมตดตอ (NCDs) และปญหาการบรโภคเกลอและ
โซเดยมในระดบนานาชาตองคการอนามยโลกจงไดกำาหนดใหการลดเกลอโซเดยมเปน1ใน9เปาหมายระดบโลกใน
การควบคมปญหาโรคไมตดตอ(NCDs)ภายในพ.ศ.2568(15)โดยกำาหนดใหลดการบรโภคเกลอและโซเดยมลงรอยละ
30ภายในพ.ศ.2568ดงแผนภาพท1ซงประเทศไทยโดยการประชมสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 6 ใน พ.ศ.
2557 ไดทำาการรบรองทง 9 เปาหมายดงกลาวใหเปนเปาหมายในการดำาเนนงานของประเทศไทยซงถอเปนความ
ทาทายของสงคมไทยในการจดการปญหาNCDsอยางยงและเพอใหเกดการลดภาระโรคจากโรค NCDsโดยการลด
การบรโภคเกลอและโซเดยมในปรมาณสงในประชากรไทยอยางจรงจงจงไดมมตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท8พ.ศ.
2558เรองนโยบายการลดบรโภคเกลอและโซเดยมเพอลดโรคไมตดตอ(NCDs)จดใหมและขบเคลอนยทธศาสตรการ
ลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยพ.ศ.2559-2568ทเปนรปธรรมตอไป
แผนภาพท 1 เปาหมายการดำาเนนงาน9ขอเพอลดการเกดโรคไมตดตอNCDsในระดบโลกภายในปพ.ศ.2568
7ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
1.3 ความคมคาและประสทธภาพ (cost-effectiveness) ของการลดการบรโภคเกลอและ
โซเดยมในประชากร
การใชนโยบายสาธารณะเพอลดการบรโภคเกลอในประชากรนนมประสทธภาพและคมคาตอการลงทนมผล
การศกษาในหลายประเทศใหผลสอดคลองกนถงความคมคาและแสดงใหเหนถงผลของการลดบรโภคเกลอตอสขภาพ
รวมทงประหยดคาใชจายของระบบบรการสขภาพตวอยางเชน
ในประเทศสหรฐอเมรกา การลดการบรโภคเกลอในประชากรวนละ 3 กรมจะสงผลใหเพมชวตคณภาพ
194,000-392,000 ปสขภาวะทมคณภาพ หรอ quality-adjusted life years (QALYs)* และประหยดคารกษา
พยาบาล 10,000-24,000 ลานดอลลารตอป(16) นนหมายถงการไดรบผลตอบแทน 6-12 ดอลลารตอทกดอลลารท
ใชในมาตรการควบคม และการลดการบรโภคเกลอมความคมคามากกวาการใชยาลดความดนโลหต ซงในประเทศ
สหรฐอเมรกามาตรการทไดผลตองอาศยการลดเกลอในอาหารแปรรปหรอสำาเรจรปเชนเดยวกบประเทศอาเจนตนา
ทพบวาการลดบรโภคเกลอในประชากรเปนมาตรการทคมคาทสดในการปองกนโรคไมตดตอเรอรง(17)
ในประเทศทมรายไดตำาถงปานกลางการลดบรโภคเกลอรอยละ15ในประชากรจะปองกนการเสยชวตได
13.8ลานคนในเวลา10ปโดยใชคาใชจายเพยง0.4ดอลลารตอคนตอป(18)ซงการศกษานยงไมไดรวมผลประโยชน
ทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการลดการเจบปวยความพการและการเสยชวตรวมทงคาใชจายทเกดขนจากการ
ปรบสตรอาหารในภาคอตสาหกรรม ตวอยางจากการลดบรโภคเกลอในประเทศอนเดยนนสามารถลดโรคหวใจและ
หลอดเลอดไดโดยไมกระทบตอโครงการเสรมไอโอดนเพอปองกนภาวะขาดไอโอดน(19)
ในประเทศแถบตะวนออกกลางการรณรงคโดยใชทงมาตรการใหความรการตดฉลากทผลตภณฑอาหาร
และการบงคบปรบสตรเพอลดเกลอในอาหารสำาเรจรปสามารถลดการบรโภคเกลอไดประมาณรอยละ30และมความ
คมคา(20) โดยประมาณวาในระยะเวลา 10ป จะประหยดคาใชจายประมาณ6ลานดอลลาร และสงผลใหเพมชวต
คณภาพ2,700QALYsในประเทศปาเลสไตนประหยดคาใชจาย39ลานดอลลารและสงผลใหเพมชวตคณภาพ6,450
QALYsในประเทศซเรยประหยดคาใชจาย235ลานดอลลารและสงผลใหเพมชวตคณภาพ31,000QALYsในประเทศ
ทนเซยและประหยดคาใชจาย1,300ลานดอลลารและสงผลใหเพมชวตคณภาพ308,000QALYsในประเทศตรก
*Quality-adjustedlifeyearsหรอQALYsหมายถงมสขภาวะทมคณภาพ
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-25688
9ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
สถ�นก�รณก�รบรโภคเกลอ
และโซเดยม
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256810
11ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
2.1 สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบโลก
มการศกษาจากหลายประเทศทวโลกยนยนวาประชากรในแตละประเทศทวโลกไดรบเกลอและโซเดยมเกนความตองการตอวน (ปรมาณโซเดยมทบรโภคเพยงพอตอวน องคการอนามยโลกกำาหนดไวไมเกน 2,000 มลลกรม ตอวน) จากการประเมนการบรโภคเกลอและโซเดยมดวยการเกบปสสาวะ24ชวโมงซงเปนวธมาตรฐานทองคการอนามยโลกแนะนำาพบวาในสหรฐอเมรกามการบรโภคโซเดยม4,202มลลกรมตอวนในชายและ3,272มลลกรมตอวนในหญง(1998),ประเทศสหราชอาณาจกรอยท3,818มลลกรมในชายและ3,013มลลกรมในหญง(2006),ประเทศแอฟรกาใตอยท3,112มลลกรมในชายและ3,393มลลกรมในหญง(2006)(21)
การศกษาภาพรวมทเปนตวแทนของประชากรทวโลกคอการศกษา INTERSALT Study(22)ซงเปนการศกษาเพอประเมนปรมาณการไดรบโซเดยมในประชากรดวยวธการเกบปสสาวะ24ชวโมงเพอสรางฐานขอมลมาตรฐานของปรมาณการไดรบโซเดยมของประชากรทวโลกโดยเลอกกลมตวอยางจากหญงและชายในชวงอาย20-59ปใน52กลมประชากร32ประเทศทวโลกใชเวลาในการศกษาทงสน2ปผลการศกษาพบวาผชายไดรบโซเดยมมากกวา ผหญงโดยผชายอยในชวง100-250มลลโมล(2,400-6,000มลลกรม)ตอวนในขณะทผหญงอยในชวง100-200มลลโมล(2,400-4,800มลลกรม)ตอวนกลมประชากรทไดรบโซเดยมตำาสดคอกลมYanomamoในประเทศบราซลโดยในผชายพบ0.8มลลโมล(19.2มลลกรม)ตอวนและ1.0มลลโมล(24มลลกรม)ตอวนในผหญงและสงสดทTianjinประเทศจนโดยในผชายพบ259มลลโมล(6,216มลลกรม)ตอวนและ233มลลโมล(5,592มลลกรม) ตอวนในผหญง แหลงของเกลอและโซเดยมทสำาคญในการบรโภคของแตละประเทศมความแตกตางกนตามลกษณะภมประเทศและวฒนธรรมเชนกลมของประเทศพฒนาแลวสวนใหญไดรบเกลอจากอาหารทผานกระบวนการสงถงรอยละ75ซงอาหารกลมนมโซเดยมอยในปรมาณสงแมจะไมมรสเคมกตามและจากการวเคราะหผลประโยชนพบวา ผลตภณฑอาหารทมเกลอเปนสวนประกอบในปรมาณทสงแลวเปนทยอมรบของผบรโภคนนประโยชนทางการคาไมไดตกอยเฉพาะผลตภณฑหรอผประกอบการจำาหนายเกลอเทานนแตขยายผลประโยชนไปกลมผลตภณฑอาหารอนดวยโดยการประชมMobilizingforDietarySaltReductionPoliciesandStrategies intheAmericas: Expert&CountryConsultation(23)แสดงใหเหนถงวงจรดงกลาวไวดงนถาผลตภณฑอาหารมเกลอเปนสวนประกอบ รอยละ40โดยปรมาตรหากเปนผลตภณฑกลมเนอสตวการมเกลอปรมาณมากทำาใหนำาหนกมากขนจากโปรตนทอมนำาและการบรโภคผลตภณฑดงกลาวจะกระตนใหกระหายนำาสงผลดตอกลมผลตภณฑเครองดมไมวาจะเปนนำาอดลมนำาแรและความเคยชนตอรสเคมนเองทำาใหผลตภณฑกลมอนๆทมเกลอในปรมาณมากไดรบการยอมรบไปดวย ดงนนการดำาเนนยทธศาสตรเพอลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในองกฤษ(24) จงไดกำาหนดเปาหมายใหสอดคลองกบแหลงในการไดรบโซเดยม โดยกำาหนดเปาหมายลดลงรอยละ 40 ในกลมอาหารทผานกระบวนการและการเตมบนโตะอาหาร นอกจากนยงมการพฒนารปแบบการสอสารสาธารณะทหลากหลายอกดวย ผลจากการ ดำาเนนงาน3ปสามารถลดการบรโภคเกลอจาก9.5เหลอ8.6กรมตอวนหรอลดลงรอยละ10เชนเดยวกบออสเตรเลยทไดมการกำาหนดยทธศาสตรสำาคญคอยทธศาสตรดานอตสาหกรรมอาหารดานการสอสารและดานการสนบสนนการดำาเนนงานภาครฐเพอลดการไดรบเกลอเหลอ6กรมตอวนผานมาตรการการสอสารสาธารณะการผลกดนฉลาก
โภชนาการและการลดเกลอในสตรอาหาร(25)
สถ�นก�รณก�รบรโภคเกลอและโซเดยม
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256812
2.2 สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
ประชากรในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเสยชวตดวยโรคไมตดตอเรอรงกวา7.9ลานคนในปค.ศ.2008
ในจำานวนน3.6ลานคนมเหตมาจากโรคหวใจและหลอดเลอดเปนการเสยชวตกอนอาย60ปถงรอยละ34(26)ซงม
ปจจยเสยงหลกจากภาวะความดนโลหตสงและการไดรบเกลอและโซเดยมในปรมาณทสงกวาความตองการเปนสงท
สงผลตอการเพมระดบความดนโลหตอยางชดเจนโดยความชกของความดนโลหตสงในประเทศตางๆในภมภาคเอเชย
ตะวนออกเฉยงใตปค.ศ.2008พบวา1ใน3ของประชากรวยผใหญมภาวะความดนโลหตสงแสดงตามแผนภาพท2
และปรมาณเกลอทบรโภคเฉลยตอคนตอวนสงกวาปรมาณอางองทองคการอนามยโลกแนะนำาดงแผนภาพท3(27)
แผนภาพท 2 อบตการณของโรคความดนโลหตสงในประเทศของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตปพ.ศ.2551
แผนภาพท 3 ปรมาณเกลอทบรโภคเฉลยตอคนตอวนในบางประเทศของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
13ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
2.3 สถานการณการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย
การศกษาวจยหรอสำารวจปรมาณโซเดยมในระดบประชากรของประเทศไทยนน ไมไดมการวางแผนหรอ
ดำาเนนการในเรองนอยางจรงจงเหมอนในตางประเทศแตเนองจากแนวโนมของโรคเรอรงทมความรนแรงโดยเฉพาะ
โรคความดนโลหตสงทเปนปจจยเสยงหลกสำาคญของโรคหวใจและหลอดเลอดการประเมนการไดรบเกลอนนไดมการ
ดำาเนนการและขอมลอยบางโดยกรมอนามยซงเปนหนวยงานหลกของกระทรวงสาธารณสขทมหนาทในการดำาเนน
งานสำารวจภาวะโภชนาการของประเทศโดยการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทยโดยกรมอนามย
นนพบวาคนไทยสวนมากรอยละ98บรโภคเครองปรงรสทกวนโดยเครองปรงรสทนยมมากทสดคอนำาปลารองลงมา
คอกะปและเกลอตามลำาดบทงนการบรโภคเครองปรงรสไดเพมขนจากวนละ7.0กรมตอคนตอวนในปพ.ศ.2503
(ครงท1)เปน20.5 กรมตอคนตอวนในปพ.ศ.2538(ครงท4)สำาหรบในปพ.ศ.2546ครงท5นนปรมาณการ
ใชเครองปรงรสทสำารวจนนพบวามการบรโภคเพยง 4.1 กรมตอคนตอวน(28)
ซงขอมลรายงานทมปรมาณการใชเครองปรงรสทตำาลงนนาจะเปนผลมาจากวธการสำารวจอาหารทเปลยนไป
อยางไรกตามปรมาณการใชเครองปรงรสทมรายงานดงกลาวนนไมสามารถคำานวณหาปรมาณโซเดยมทมการบรโภค
ไดเนองจากไมมรายละเอยดมากพอของเครองปรงรสทกลาวถงโดยเฉพาะอยางยงนำาปลาและเกลอซงเปนแหลงของ
โซเดยมหลกในอาหารทคนไทยนยมบรโภคไมไดมการคำานวณเปนปรมาณโซเดยมแตอยางใด
ในป พ.ศ. 2550 ไดมการรเรมในการสำารวจการบรโภคโซเดยมคลอไรดของประชากรไทยดำาเนนการ
โดยกองโภชนาการกรมอนามยกระทรวงสาธารณสขรวมมอกบคณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดลพบวา
ปรมาณการบรโภคโซเดยมคลอไรดของประชากรไทยทสำารวจในป พ.ศ. 2550 ประชากรไทยไดรบโซเดยมคลอไรด
โดยเฉลย 10.9 ± 2.6 กรม โดยมาจากเครองปรงรสตางๆ 8.0 ± 2.6 กรม คดเปนรอยละ80.3ของโซเดยมคลอ
ไรดทงหมดทไดรบและเมอคำานวณเทยบกลบเปนปรมาณของโซเดยม(รอยละ40ของปรมาณโซเดยมคลอไรด)พบ
วาประชากรไทยไดรบโซเดยมจากอาหารทบรโภคสงถง4,351.7 มลลกรมตอคนตอวน(29)
แตมขอสงเกตวาปรมาณโซเดยมทไดนนาจะมคาตำากวาปรมาณโซเดยมทบรโภคจรงเนองจากเปนปรมาณ
โซเดยมทไดจากเครองปรงรสและแหลงอาหารทมโซเดยมคลอไรดสงเทานน ไมไดมการรวมปรมาณโซเดยมทมอยใน
อาหารอนๆทมการบรโภคหรอจากผงชรส(โมโนโซเดยมกลตาเมท)ทนยมใชอยางแพรหลาย
นอกจากการการสำารวจของกรมอนามยแลวยงมการศกษาวจยเชงปรมาณเรอง สถานการณการบรโภค
เกลอโซเดยมในประชากรไทย ของสำานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค ในป พ.ศ. 2550(30)เพอศกษาสถานการณ
การบรโภคและแบบแผนความเชอเกยวกบการบรโภคโซเดยม และความเชอทเกยวกบความสมพนธของการบรโภค
โซเดยมกบภาวะสขภาพและการเกดโรคความดนโลหตสงในประชากรไทยอายระหวาง15 - 59ปจากพนทในการ
ศกษาทงสน4จงหวดคอเชยงใหมนครราชสมานครปฐมและสราษฎรธานจำานวน2,227ตวอยางดวยเครองมอ
และวธการตางๆ2ชนดในการเกบขอมลคอ
การสำารวจพฤตกรรมการบรโภคโซเดยม
การเกบปสสาวะ24ชวโมงเพอหาปรมาณโซเดยมทไดจากการขบทงทางปสสาวะ
และเปนการศกษาวจยเดยวทมการเกบขอมลจากปสสาวะรวมดวยพบวา
(1)กลมตวอยางมความถของการบรโภคอาหารทมปรมาณโซเดยมสงมากกวา3ครงตอสปดาห
(2)ในเรองความรความเขาใจนนพบวากลมตวอยางรอยละ25ระบวารจก“โซเดยม”และสามารถ
ระบประเภทอาหารทพบโซเดยมไดคออาหารและเครองปรงรสทมรสเคมผงปรงรสและอาหารสำาเรจรปแตมสวน
นอยเทานนทระบไดวามตามธรรมชาตของอาหารดวย
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256814
(3)คามธยฐานของปรมาณโซเดยมในปสสาวะ24ชวโมงเทากบ2,955.5มลลกรมตอวนโดยพบวารอยละ
87.5ของกลมตวอยางมคาสงกวา2300มลลกรมตอวน
(4)กลมตวอยางอาย 36-45ปมปรมาณการขบออกของโซเดยมคอ 149.0 มลลโมลตอวนสงวากลม
ตวอยางวยอนๆสะทอนใหเหนวาเปนกลมอายทมการบรโภคโซเดยมสงกวาชวงอายอน
(5)เพศชายมปรมาณการขบออกของโซเดยมคอ131.0สงกวาเพศหญงคอ128.5มลลโมลตอวน
เลกนอยกลมพอบานแมบานมปรมาณโซเดยมขบออกในปสสาวะมากกวากลมอน(155มลลโมลตอวน)
(6)กลมตวอยางทอยในเขตเทศบาลมการขบโซเดยม 128.0 มลลโมลตอวน สงกวาผทอยนอกเขต
เทศบาลทมการขบโซเดยม130.0มลลโมลตอวน
การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2552(31)ทดำาเนนการโดย
สำานกงานสำารวจสขภาพประชากรไทยสถาบนวจยระบบสาธารณสขไดรายงานผนวก‘การสำารวจการบรโภคอาหารของ
ประชาชนไทย’ออกมาเปนครงแรกในปพ.ศ.2554โดยไดสมภาษณเกยวกบความถในการบรโภคอาหาร(frequency
offoodconsumption)ในกลมตวอยางอาย2-14ปจำานวน8,462คนและ15ปขนไปจำานวน20,470คนสมภาษณ
เกยวกบอาหารบรโภคทบทวนความจำายอนหลง24ชวโมงจากกลมตวอยางจำานวน2,969คนมวตถประสงคเพอทราบ
แบบแผนการบรโภคอาหารประเภทตางๆและประเมนปรมาณของการไดรบพลงงานและสารอาหารของกลมตวอยาง
ประชากรไทยในการสำารวจครงนไดมการประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมดวยโดยใชวธการซกประวตการบรโภค
อาหารยอนหลง 24 ชวโมงพบวามการบรโภคโซเดยมสงกวาปรมาณทแนะนำากลาวคอไดรบมากกวา 2,400 มลลกรม
ตอวน โดยคามธยฐานของการบรโภคโซเดยมอยท 3,264 มลลกรมตอวนโดยทผใหญมคามธยฐานการบรโภค
อยระหวาง2,961.9-3,633.8มลลกรมตอวนรายละเอยดปรมาณการบรโภคแยกตามอายและเพศแสดงในตารางท1
ตารางท 1แสดงผลการบรโภคโซเดยม(มลลกรมตอคนตอวน)จำาแนกตามกลมตวอยาง
อาย
(ป)
เพศชาย เพศหญง
จำานวน
(n)มธยฐาน คาเฉลย
คาเบยง
เบน
มาตรฐาน
จำานวน
(n)มธยฐาน คาเฉลย
คาเบยง
เบน
มาตรฐาน1-3 69 1,804.6 2,154.4 1,604.1 55 1,468.9 2065.1 1,34.24-5 69 2,262.6 2,569.8 1,643.0 63 1,819.5 2131.1 1,401.26-8 101 2,682.5 3,017.7 1,873.7 91 2,523.5 2904.5 2,087.89-12 159 2,651.1 3,194.3 2,806.3 196 2,720.0 3242.5 2,252.113-15 86 2,776.5 3,147.7 2,070.4 84 2,746.3 2824.5 1,701.816-18 43 3,386.9 4,602.7 3,581.2 34 2,890.6 3536.9 2,098.219-30 72 3,633.8 3,926.0 2,127.7 55 3,337.6 4249.2 3,299.931-50 248 3,470.1 4,259.6 2,937.4 313 3,471.2 4119.7 4,556.351-59 132 2,961.9 3,947.0 3,121.7 115 3,251.9 3682.5 2,740.260-69 287 3,366.9 4,001.5 2,741.9 274 3,237.9 3814.5 2,687.070-79 160 2,831.8 3,606.1 2,483.1 170 2,963.0 3735.1 2,768.7>80 41 3,249.1 4,059.8 3,617.5 43 2,851.6 3625.5 2,828.5
แหลงขอมล: การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552
15ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
และรายงานวจยการสำารวจสถานการณการแสดงขอมลโภชนาการและปรมาณโซเดยมบนฉลากอาหาร
ในผลตภณฑอาหารสำาเรจรปทพรอมบรโภคทนท ป 2555-2558(32)โดยการสำารวจปรมาณโซเดยมทแสดงบนฉลาก
โภชนาการของผลตภณฑอาหารและเครองดมในภาชนะบรรจปดสนท ของสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา
พบวาแหลงของเกลอและโซเดยมทประชาชนไทยไดรบจากผลตภณฑอาหารสำาเรจรปทพรอมบรโภคทนทมากทสด
คอบะหมกงสาเรจรปโดยอยในชวง1,000-1,200มลลกรมตอหนงหนวยบรโภคและนอยทสดคอชอกโกแลต
โดยอยในชวง0-300มลลกรมตอหนงหนวยบรโภครายละเอยดแสดงในตารางท2
ตารางท 2แสดงปรมาณโซเดยมทแสดงบนฉลากโภชนาการของผลตภณฑอาหารและเครองดมในภาชนะบรรจปด
สนท(มลลกรมตอหนงหนวยบรโภค)จำาแนกตามกลมผลตภณฑ
ผลตภณฑ ปรมาณโซเดยม
บะหมกงสำาเรจรป 1,000-2,000
อาหารแชเยนแชแขง 400-1,500
โจกกงสำาเรจรป 400-1,200
ผลตภณฑกลมปลาเสน 300-900
เครองปรงรสเชนซอสซอวนำาปลาผลปรงรส 201-300
ขนมอบเชนขนมปงกรอบเวฟอรคกกเคก 20-300
สาหราย 30-400
ขนมขบเคยวเชนมนฝรงอบกรอบขาวโพดควทอดขาวเกรยบ 100-600
เครองดมเชนนำาผกนำาผลไมชากาแฟ 0-300
นมและผลตภณฑนม 0-200
ชอกโกแลต 0-100
แหลงขอมล: รายงานวจยการสำารวจสถานการณการแสดงขอมลโภชนาการและปรมาณโซเดยมบนฉลากอาหารในผลตภณฑอาหาร
สำาเรจรปทพรอมบรโภคทนทป2555-2558
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256816
2.4 ผลกระทบของยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมตอยทธศาสตรการควบคม
ปองกนโรคขาดสารไอโอดน
ภาวะขาดไอโอดนเปนปญหาสาธารณสขทสำาคญในประชากร 1.9 ลานคนใน 54 ประเทศทวโลกโดย
เฉพาะอยางยงในหญงตงครรภและเดกเนองจากการบรโภคเกลอทมไอโอดนไมเพยงพอสงผลกระทบตอสมองตอม
ไทรอยดพฒนาการสตปญญาและการรบรองคการอนามยโลกไดกำาหนดปรมาณไอโอดนทบรโภคเพยงพอตอวนใน
ประชากรอายมากกวา2ปไว100-200ไมโครกรมตอวนและตดตามการไดรบเพยงพอจากการตรวจปรมาณไอโอดน
ในปสสาวะโดยกำาหนดสองมาตรการหลกทวโลกในการควบคมปองกนการขาดไอโอดนไดแก(1)มาตรการสนบสนน
การรบประทานไอโอดนเสรม(supplement)ในกลมเสยงไดแกหญงตงครรภและเดกและ(2)มาตรการเตมไอโอดน
(iodinefortification)ในอาหารโดยเฉพาะอยางยงในเกลอธรรมชาต
สำาหรบประเทศไทยไดมการสนบสนนเพอปองกนการขาดไอโอดน โดยมประกาศกระทรวงสาธารณสข
วาดวยเรอง เกลอบรโภค(33)โดยนยามวาเกลอบรโภคหมายความวาเกลอแกงทใชเปนอาหารหรอใชเปนสวนผสม
หรอเปนสวนประกอบของอาหาร และเกลอบรโภคตองมปรมาณไอโอดนไมนอยกวา 20 มลลกรม และ ไมเกน 40
มลลกรมตอเกลอบรโภค1กโลกรมและประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง ผลตภณฑปรงรสทไดจากการ
ยอยโปรตนของถวเหลอง(34) และนำาปลา(35)เพอกำาหนดใหมการเพมเตมไอโอดนไวดงน(1)มปรมาณไอโอดนไมนอย
กวา2มลลกรมและไมเกน3มลลกรมตอ1ลตรสำาหรบผลตภณฑทมการเตมไอโอดนในกระบวนการผลตหรอ(2)ม
ปรมาณไอโอดนตามทไดรบความเหนชอบจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาสำาหรบผลตภณฑทมการใชเกลอ
บรโภคเสรมไอโอดนเปนสวนผสม โดยเกลอบรโภคนนตองมมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง
เกลอบรโภคดงนนจะเหนวาสารไอโอดนไดรบการเสรมเพอปองกนการในแหลงทประชาชนไทยเขาถงไดงายอยแลว
การกำาหนดยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมเพอลดโรคไมตดตอ(NCDs)อาจทำาใหประชาชน
เกดความสบสนในเรองการสอสารทขดแยงวาสงผลตอภาวะขาดสารไอโอดนเพมขนองคการอนามยโลกจงไดแนะนำา
ใหมการดำาเนนการรวมกนของการลดโรคไมตดตอ (NCDs) และการควบคมโรคขาดสารไอโอดน โดยการสอสารให
ชดเจนวา ประชากรควรบรโภคเกลอนอยกวา 5 กรมตอวน และเกลอทบรโภคนนตองเปนเกลอเสรมไอโอดนซง
การดำาเนนการดงกลาวจะไมกระทบตอโครงการเสรมไอโอดนเพอปองกนภาวะขาดไอโอดน(36) และยงแนะนำาวาการ
ลดบรโภคเกลอและโซเดยมลงรอยละ30ของปรมาณทเคยบรโภคจะไมทำาใหเกดภาวะขาดสารไอโอดนหรอกระทบ
ตอโครงการเสรมไอโอดนเพอปองกนภาวะขาดไอโอดนในกรณทประชาชนมการบรโภคเกลอและเครองปรงรสเสรม
ไอโอดนอยางแพรหลายเปนประจำาอยแลว อยางไรกตาม จำาเปนตองมการเฝาระวง ประเมนตดตามทงภาวะขาด
ไอโอดนและการบรโภคเกลอโซเดยมเกนในประชากรรวมดวย
17ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
2.5 ขอเสนอแนวทางการดำาเนนงานลดการบรโภคเกลอและโซเดยมโดยองคการอนามยโลก
ขอมลปจจบน พบวาการใชนโยบายสาธารณะเพอลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประชากรนน ม
ประสทธภาพและคมคาตอการลงทนการศกษาในหลายประเทศใหผลสอดคลองกนโดยแสดงใหเหนถงผลของการลด
บรโภคเกลอตอสขภาพรวมทงประหยดคาใชจายของระบบบรการสขภาพ
ในปพ.ศ.2549องคการอนามยโลกเชญผเชยวชาญประชมทกรงปารสประเทศฝรงเศสกำาหนดทศทางใน
การดำาเนนการเพอบรรลเปาหมายของการลดการบรโภคเกลอและโซเดยม(37)ซงมการใหความสำาคญกบ3ยทธศาสตร
หลกทนาจะเปนกญแจนำาไปสความสำาเรจในการลดปรมาณการบรโภคโซเดยมในประชากรคอ
(1) การปรบเปลยนและพฒนาผลตภณฑใหมปรมาณเกลอโซเดยมลดลง
(2) การใหความรและทำาใหผบรโภคตระหนกร
(3)การเปลยนแปลงสงแวดลอมทเออตอการเลอกอาหารทมผลดตอสขภาพ
กลไกและกระบวนการจดการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย จากการวเคราะหพบวาใน
ปจจบนนยงมขอจำากดและความทาทายในแทบทกดานตงแตขาดกลไกการยกระดบการแกปญหาการลดบรโภคเกลอ
และโซเดยม ไมมยทธศาสตรการดำาเนนงานทชดเจนขาดความเปนเจาของและการมสวนรวมของภาคสวนตางๆ ใน
การจดการปญหารวมถงกลไกการประสานงานและการบรณาการผเกยวของการดำาเนนงานทมอยในปจจบนเปนการ
ดำาเนนงานตามภารกจและหนาทของหนวยงานทรบผดชอบซงขาดความเชอมโยงในการทำางานรวมกนบางสวนททบ
ซอนกนอกทงยงมขอจำากดดานระบบขอมลงบประมาณทรพยากรบคคลและองคความรการทำาการวจยและการนำา
ความรไปใชไมนำาไปสการกำาหนดยทธศาสตรและนโยบายไปปฏบตการรวมถงการตดตามประเมนผล
ตงแตปพ.ศ.2555ไดมการจดตงเครอขายลดบรโภคเคม โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจากสำานกงาน
กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ มบทบาทในการขบเคลอนการดำาเนนงานอยางเขมขนและตอเนอง รวมกบ
กระทรวงสาธารณสขและภาคเครอขายทสำาคญจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมหาวทยาลยมหดลสมาคมวชาชพ
ตางๆ โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนการดำาเนนงานจากภาคสวนตางๆการพฒนาองคความรและนวตกรรมการ
วจยและการรณรงคสอสารเตอนภยผานชองทางตางๆรวมทงพฒนาความรวมมอกบภาคเครอขายรวมดำาเนนงาน
ผลงานในระยะทผานมานนมงานวจยและองคความรทสามารถนำาไปสนบสนนการดำาเนนงานไดเชนการ
ปรบสตรอาหารใหมความเคมลดลงโดยใชสารทดแทนความเคมพฒนาตนแบบผลตภณฑอาหารลดโซเดยมโดยใชการ
เทคนคดานกลนรสจากสมนไพรไทยพฒนาฐานขอมลโภชนาการทงสวนประกอบวตถดบเครองปรงและอาหารทองถน
การพฒนาฐานขอมลฉลากโภชนาการหลกสตรการใหความรเพอสนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมและมการพฒนา
นวตกรรมและเครองมอทสำาคญคอแถบจมปสสาวะวดปรมาณเกลอและเครองวดปรมาณโซเดยมในอาหาร
แตพบวายงไมเพยงพอ ประชาชนทกชวงวยยงไมมความรและความเขาใจทดพอในการนำาไปใชปฏบต
การไดรบความรวมมอจากสอสารมวลชน สถานศกษาทกระดบและประชาชนในทองถนในการกระจายความรและ
รณรงคสรางคานยมลดการบรโภคเกลอในทองถนเพอปรบเปลยนพฤตกรรมนนมความสำาคญ อกทงผผลตอาหารทง
ธรกจอตสาหกรรมอาหารและรานคาในชมชนยงไมมการปรบเปลยนสตรอาหารใหลดปรมาณเกลอทำาใหผบรโภคไมม
ทางเลอกอาหารทดตอสขภาวะ
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256818
องคกรสวนทองถนและสวนกลางควรเขามามบทบาทมากขนในการควบคมปรมาณเกลอในอาหารสำาเรจรป
และอาหารทปรงขนตามรานคาภตตาคารเพอใหมอาหารทมเกลอและโซเดยมตำารวมทงควรพฒนาฉลากและสญลกษณ
โภชนาการหนาผลตภณฑใหมความชดเจนและงายตอการเขาใจของผบรโภคนอกจากนควรสงเสรมและสนบสนนภาค
วชาการในการสรางและพฒนาเครองมอเพอการตดตามประเมนการบรโภคเกลอ รวมทงวจยและพฒนานวตกรรม
ในการใชสารทดแทนเกลอ ภาครฐรวมกบภาคทเกยวของตองดำาเนนการเฝาระวง กำากบและประเมนผลภาระโรค
พฤตกรรมและสงแวดลอมทเกยวเนองกบการบรโภคเกลอและโซเดยมในประชาชนเลศ
19ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
ยทธศ�สตรก�รลดก�รบรโภค
เกลอและโซเดยมในประเทศไทย
(พ.ศ.2559-2568)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256820
21ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
การจดทำาแผนยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทยนนสบเนองจากสถานการณ
ความรนแรงของโรคไมตดตอ(NCDs)เพมขนจากการไดรบเกลอและโซเดยมในปรมาณสงและมตสมชชาสขภาพแหง
ชาตครงท6พ.ศ.2557ทไดรบ9เปาหมายระดบโลกในการควบคมปญหาโรคไมตดตอ(NCDs)ภายในพ.ศ.2568ให
เปนเปาหมายในการดำาเนนงานของประเทศไทยมตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท8พ.ศ.2558ทไดรบรองนโยบายการ
ลดบรโภคเกลอและโซเดยมเพอลดโรคไมตดตอ(NCDs)วตถประสงคหลกของนโยบายเพอลดการบรโภคเกลอโซเดยม
ซงเปน1ใน9เปาหมายดงกลาวลดการปวยการตายและผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมอนเนองมาจากการเพม
ขนของกลมโรคไมตดตอนำาไปสความรวมมอกบภาคเครอขายทสำาคญในการกำาหนดประเดนยทธศาสตรพรอมทงแผน
ปฏบตการและแนวทางในการดำาเนนงานเพอตอบสนองตอวสยทศนเปาหมายและสอดคลองกบสถานการณปจจบน
และเพอสนบสนนแผนบรการของกระทรวงสาธารณสข(serviceplan)ในการลดโรคไมตดตอเรอรงรวมถงโรคไตวาย
ระยะสดทาย
วสยทศน
ประชาชนมสขภาพดจากการบรโภคเกลอและโซเดยมลดลง
เปาประสงค
ประชาชนบรโภคเกลอและโซเดยมลดลงรอยละ30ภายในป2568
พนธกจ
1.สรางและขยายภาคเครอขายความรวมมอลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
2.สงเสรมใหความรและสรางวฒนธรรมการบรโภคอาหารเกลอและโซเดยมตำา
3. เพมชองทางในการเขาถงอาหารและผลตภณฑทมเกลอและโซเดยมตำา
4.ผลกดนภาคอตสาหกรรมอาหารและรานอาหารใหผลตอาหารลดปรมาณโซเดยม
5. สงเสรมและสนบสนนการวจยนวตกรรมเพอลดการบรโภคโซเดยมรวมทงกระบวนการตดตามดวยตนเอง
ยทธศ�สตรก�รลดก�รบรโภคเกลอและ
โซเดยมในประเทศไทย (พ.ศ.2559-2568)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256822
ยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย (พ.ศ.2559-2568) ประกอบดวย
5ประเดนยทธศาสตร-SALTSดงน
1. ยทธศาสตร S (Stakeholder network) การสรางพฒนาและขยายภาคเครอขายความรวมมอ
2. ยทธศาสตร A (Awareness) การเพมความร ความตระหนก และเสรมทกษะใหประชาชน ชมชน
ผผลต/ผประกอบการบคลากรวชาชพทเกยวของและผกำาหนดนโยบาย
3. ยทธศาสตร L (Legislation and environmental reform) การปรบเปลยนสงแวดลอมเพอใหเกด
การผลตปรบปรงเปลยนแปลงและเกดผลตภณฑทมโซเดยมตำารวมทงเพมทางเลอกและชองทางการเขาถงอาหาร
ทปรมาณโซเดยมตำา
4. ยทธศาสตร T (Technology and innovation) การพฒนางานวจยและองคความรและการนำาส
ปฏบต
5. ยทธศาสตร S (Surveillance, monitoring and evaluation) การพฒนาระบบเฝาระวงตดตาม
และประเมนผลเนนตลอดกระบวนการผลผลตและผลลพธ
แผนภาพท 4 แสดงความเชอมโยงพนธกจและยทธศาสตรภายใตประเดนยทธศาสตรSALTSเพอบรรลตามวสยทศน
ประเดนยทธศาสตรและมาตรการสำาคญภายใตยทธศาสตร
แผนยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย มกรอบเปาหมายในการดำาเนนงาน
ตงแตพ.ศ.2559-2568ประกอบดวย5ประเดนยทธศาสตรดงน
23ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
ยทธศาสตร S (Stakeholder network) การสราง พฒนาและขยายภาคเครอขายความรวมมอ
เปาหมายยทธศาสตร
ไดรบความรวมมอจากผมสวนไดสวนเสย ในการกำาหนดแผนปฏบตการและดำาเนนงาน เพอใหบรรลเปา
หมายของแผนยทธศาสตร
ตวชวด
1.จำานวนภาคเครอขายจากหลายภาคสวน ทรวมดำาเนนงานกนเพอบรรลเปาหมายลดการบรโภคเกลอ
และโซเดยมในประเทศไทย
2.จำานวนแผนปฏบตการของแตละภาคเครอขายทสอดคลองกบยทธศาสตรการลดการบรโภคเกลอและ
โซเดยมในประเทศไทย
ผลผลต
มภาคเครอขาย ประกอบดวย หนวยงานภาครฐภาคเอกชนภาคประชาชนสมาคมวชาชพ มแผนปฏบต
การทสอดคลองกบยทธศาสตรฯภายในปพ.ศ.2561
มาตรการสำาคญ
1. สรางกลไกการดำาเนนงานและจดทำาแผนปฏบตการเพอควบคมการบรโภคเกลอและโซเดยมในระดบตางๆ
2.ขยายภาคเครอขายและสงเสรมความรวมมอในการลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
3.สรางกลไกการดำาเนนงานเฝาระวงและควบคมการบรโภคทกระดบ
4.จดทำาแผนปฏบตการ เฝาระวงและควบคมการในการลดการบรโภคเกลอและโซเดยม ทกระดบสราง
พฒนาและขยายภาคเครอขายความรวมมอในการลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
ผรบผดชอบหลก
1.กระทรวงสาธารณสข
2. เครอขายลดบรโภคเคม
3.สำานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค
ยทธศาสตร A (Awareness) การเพมความร ความตระหนก และเสรมทกษะใหประชาชน
ชมชน ผผลต/ผประกอบการ บคลากรวชาชพทเกยวของและผกำาหนดนโยบาย
เปาหมายยทธศาสตร
1.ประชาชนมความร มความสามารถในการเลอกบรโภคอาหารทปรมาณเกลอและโซเดยม ไมสงผลเสย
ตอสขภาพ
2.ประชาชนมคานยมและวฒนธรรมในการบรโภคอาหารทปรมาณเกลอและโซเดยมตำา
3.ผผลตและผประกอบการมความรความตระหนกถงผลเสยของอาหารทปรมาณเกลอและโซเดยมสง
เพอนำาไปสการปรบสตรและ/หรอกระบวนการผลต
ตวชวด
1.รอยละของประชาชนทมความรความตระหนกเรองปรมาณเกลอและโซเดยมทไมสงผลเสยตอสขภาพ
2.รอยละของประชาชนมความสามารถและมทกษะในการเลอกบรโภคอาหารทปรมาณเกลอและโซเดยม
ไมสงผลเสยตอสขภาพ
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256824
3.รอยละของผผลตและผประกอบการกลมเปาหมาย ทเขารวมกจกรรม การใหความรผลกระทบของ
อาหารทปรมาณเกลอและโซเดยมสง
ผลผลต
1.การสอสารทงในเชงกวางและทจำาเพาะเพอใหเกดความร ความตระหนกของประชาชนและกลมเปา
หมายเฉพาะ
2.การอบรมผผลตผประกอบการและกลมเปาหมายตางๆเพอใหมความรความตระหนกถงผลกระทบของ
อาหารทปรมาณเกลอและโซเดยมสง
มาตรการสำาคญ
1.สรางความตระหนกรในประชาชนทกกลมวยและผประกอบการทกระดบอยางตอเนองโดยเผยแพรขอมล
ขาวสารความรในรปแบบทประชาชนทกคนเขาถงและนำาไปใชปฏบตไดในการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมโดยลด
การปรงหรอเตมเครองปรงรส
2.สงเสรมการใหความรเกยวกบการลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในสถานศกษาทกระดบโดยการ
ปรบปรงหลกสตรหรอบรณาการการเรยนการสอนเกยวกบการลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
3.รณรงคสอสารเชงนโยบาย(Advocacy)ทงในภาครฐและภาคเอกชน/อตสาหกรรม
ผรบผดชอบหลก
1.กระทรวงสาธารณสข
2.สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)
3.สำานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค
4. เครอขายลดบรโภคเคม
5.กรมประชาสมพนธ
6.องคกรปกครองสวนทองถน
7.กระทรวงศกษาธการ
ยทธศาสตร L (Legislation and environmental reform) การปรบเปลยนสงแวดลอมเพอ
ใหเกดการผลต ปรบปรง เปลยนแปลง และเกดผลตภณฑทมโซเดยมตำา รวมทงเพมทางเลอก
และชองทางการเขาถงอาหารทปรมาณโซเดยมตำา
เปาหมายยทธศาสตร
1.มกฎระเบยบการใหขอมลปรมาณโซเดยมในอาหารแกผบรโภค
2.มผลตภณฑทมโซเดยมตำาเปนทางเลอกใหกบประชาชนและกลมเปาหมายเฉพาะ
3.บรรทดฐานของอาหารทองถนทมโซเดยมลดลง
ตวชวด
1.จำานวนประเภทของผลตภณฑอาหารทมการแสดงขอมลปรมาณโซเดยม
2.จำานวนประเภทผลตภณฑทมการปรบสตรใหโซเดยมลดลง
3.จำานวนประเภทอาหารทองถนทมโซเดยมลดลง
25ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
ผลผลต
1.มการปรบปรงกฎระเบยบในการแสดงขอมลปรมาณโซเดยมในอาหาร
2.มสตรในการปรบปรมาณโซเดยมในผลตภณฑอาหาร/อาหารทองถน
มาตรการสำาคญ
1.ทบทวนและปรบปรง พฒนา เพอกำาหนดมาตรฐานปรมาณเกลอและโซเดยมในอาหารทมความเสยง
ประเภทตางๆและสงเสรมสนบสนนใหมการออกกฎระเบยบขอบงคบเพอควบคมปรมาณโซเดยมในผลตภณฑอาหาร
2.ขยายการบงคบใชฉลากและสญลกษณโภชนาการในกลมผลตภณฑอาหารทมเกลอและโซเดยม
3.พฒนาและเผยแพรสตรอาหารทมการปรบลดปรมาณโซเดยมสำาหรบทกชวงวย
4.สงเสรมและสนบสนน การออกระเบยบของทองถน ในการควบคมกระบวนการผลตอาหารสำาเรจรป
เพอใหมอาหารทมเกลอและโซเดยมตำา
5.ควบคมกำากบระดบเกลอและโซเดยมในผลตภณฑอาหารทมเกลอและโซเดยมสง
6.กำาหนดมาตรการสงเสรมผลตภณฑอาหารทมเกลอและโซเดยมตำา
ผรบผดชอบหลก
1.กระทรวงอตสาหกรรม
2.องคกรปกครองสวนทองถน
3.กระทรวงสาธารณสข
4.สมาคมภตตาคาร
5.สมาคมนกกำาหนดอาหารแหงประเทศไทย
6.คณะกรรมการอาหารแหงชาต
ยทธศาสตร T (Technology and innovation) การพฒนางานวจยและองคความรและการนำา
สปฏบต
เปาหมายยทธศาสตร
งานวจยเพอสนบสนนการดำาเนนงานลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
ตวชวด
จำานวนงานวจย/เครองมอ/นวตกรรม เพอสนบสนนการดำาเนนงาน เพอการเปลยนแปลงพฤตกรรมเพอ
สนบสนนการลดปรมาณโซเดยมในผลตภณฑอาหารและในการเฝาระวงตดตามประเมนปรมาณโซเดยมในอาหาร
และในประชากร
ผลผลต
1.จำานวนเครอขายผวจยเพอสนบสนนการดำาเนนงานลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
2.การนำางานวจยไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรมในเชงพาณชยแพรหลาย
มาตรการสำาคญ
1.สรางและพฒนาเครองมอเพอการตดตามประเมนปรมาณโซเดยมในอาหารและอนๆ
2.สงเสรมและสนบสนนการวจยและพฒนานวตกรรมในการใชสารทดแทนเกลอหรอสารเสรมรสชาตเคม
3.วจยและพฒนากฎหมายเพอสงเสรมผลตภณฑลดเกลอและโซเดยม
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256826
ผรบผดชอบหลก
1.สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต
2.สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต(สวทช)กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย
3.สำานกงานกองทนสนบสนนการวจยสถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส)
4.สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)
5.กระทรวงสาธารณสข
6.สถาบนการศกษา
7. เครอขายลดบรโภคเคม
ยทธศาสตร S (Surveillance, monitoring and evaluation)
การพฒนาระบบเฝาระวง ตดตามและประเมนผล เนนตลอดกระบวนการ ผลผลต และผลลพธ
เปาหมายยทธศาสตร
มระบบเฝาระวงตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานเพอลดการบรโภคเกลอและโซเดยม
ตวชวด
1. มขอมลจำาเปนพนฐานในการเฝาระวงตดตามและประเมนผลในผลตภณฑอาหารทถกตองและเชอถอได
2.มขอมลจำาเปนพนฐานในการเฝาระวงตดตามและประเมนผลในประชาชนทถกตองและเชอถอได
ผลผลต
1.มหนวยงานทรบผดชอบหลกในการเฝาระวงตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานเพอลดการบรโภค
เกลอและโซเดยม
2.มขอมลจำาเปนพนฐานในการเฝาระวงตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานเพอลดการบรโภคเกลอ
และโซเดยมตอเนอง
3.มการนำาขอมลไปใชในการปรบเปลยนนโยบายมาตรการและการดำาเนนงาน
มาตรการสำาคญ
1.เฝาระวงปรมาณเกลอและโซเดยมในผลตภณฑอาหารประเภทตางๆ
2.เฝาระวงพฤตกรรมการบรโภคเกลอและโซเดยมในประชาชน
3.เฝาระวงสถานการณโรคไมตดตอซงเปนผลกระทบจากการบรโภคเกลอและโซเดยมของประชาชน
4.เฝาระวงปจจยแวดลอมทสงผลตอการบรโภคเกลอและโซเดยมในประชาชน
5.กำากบและประเมนผล
ผรบผดชอบหลก
1.สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)
2.กระทรวงสาธารณสข
3.สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย
4.สำานกอนามยกรงเทพมหานคร
27ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
เอกส�รอ�งอง
1. ธดารตน อภญญา. รายงานผลการทบทวนรปแบบการดำาเนนงานปองกนโรคไมตดตอในวถชวตดวยการลดการ
บรโภคเกลอ.พมพครงท1.กรงเทพมหานคร:โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก;2556.
2. วนทนย เกรยงสนยศ. ลดโซเดยม ยดชวต. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการสงเคราะห
ทหารผานศก;2555.
3. WorldHealthOrganization.Globalstatusreportonnoncommunicablediseases2010.Geneva:
WorldHealthOrganization;2011.
4. สำานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ.รายงานภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทยพ.ศ.2552.
นนทบร:สำานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ;2555.
5. DahlLK.Possibleroleofsaltintakeinthedevelopmentofessentialhypertension.In:Cottier
P,BockD,editors.Essentialhypertension-anInternationalSymposium.Berlin:Springer-Verlag;
1960.
6. CentersforDiseaseControlandPrevention(CDC).Sodiumreductiontoolkit:aglobalopportunity
toreducepopulation-levelsodiumintake[Internet].2012[cited2013Jul20].Availablefrom:
http://www.cdc.gov/salt/sodium_toolkit.htm
7. MozaffarianD,FahimiS,SinghGM,etal.Globalsodiumconsumptionanddeathfromcardio-
vascularcauses.NEnglJMed2014;371:624-34.
8. VogtL,WaandersF,BoomsmaF,etal.Effectsofdietarysodiumandhydrochlorothiazideonthe
antiproteinuricefficacyoflosartan.JournaloftheAmericanSocietyofNephrology2008;19:999-
1007.
9. AburtoNJ,ZiolkovskaA,HooperL,etal.Effectoflowersodiumintakeonhealth:systematic
reviewandmeta-analyses.BMJ2013;346:f1.
10.FeldmanRD,PotterJF.Effectsofmoderatesodiumrestrictiononclinicandtwenty-four-hour
ambulatorybloodpressureinelderlyhypertensivesubjects.JHypertens1993;11:657-63.
11.สำานกวจยนโยบายสรางเสรมสขภาพ, สำานกพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ. รายงานสถานการณโรค
NCDsวกฤตสขภาพวกฤตสงคม.นนทบร:สำานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ;2557.
12.วชย เอกพลากร. สำานกงานสำารวจสขภาพประชาชนไทย สำานกงานวจยเพอพฒนาหลกประกนสขภาพไทย
สถาบนวจยระบบสาธารณสข.รายงานการสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท5พ.ศ.2557.
(เอกสารกำาลงจดพมพ)
13.สำานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. สาเหตการเสยชวต [Internet]. [cited 2016 Aug 6].
Availablefrom:http://bps.ops.moph.go.th/Ill/ปวย52/ผปวยในป2552.xls
14.IngsathitA,ThakkinstianA,ChaiprasertA,etal.Prevalenceandriskfactorsofchronickidney
diseaseintheThaiadultpopulation:ThaiSEEKstudy.NephrolDialTransplant2010;25:1567-75.
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256828
15.WorldHealthOrganization.Globalactionplanforthepreventionandcontrolofnon-commu-
nicablediseases2013-2020[Internet].[cited2013May22].Availablefrom:http://www.who.int/
nmh/publications/ncd-action-plan/en/
16.Bibbins-DomingoK,ChertowGM,CoxsonPG,etal.Projectedeffectofdietarysaltreductions
onfuturecardiovasculardisease.NEnglJMed2010;362:590.
17.RubinsteinA,GarciaMS,SoutoA,etal.Generalizedcost-effectivenessanalysisofapackageof
interventionstoreducecardiovasculardiseaseinBuenosAires,Argentina.CostEffectiveness
ResourceAllocation2009;7:10.
18.AsariaP,ChisholmD,MathersC,etal.Chronicdiseaseprevention:healtheffectsandfinancial
costsofstrategiestoreducesaltintakeandcontroltobaccouse.Lancet2007;370:2044-53.
19.BasuS,StucklerD,VellakkalS,EbrahimS.Dietarysaltreductionandcardiovasculardiseaserates
inIndia:amathematicalmodel.PLoSONE2012;7:e44037.
20.MasonH,ShoaibiA,GhandourR,etal.Acosteffectivenessanalysisofsaltreductionpoliciesto
reducecoronaryheartdiseaseinfourEasternMediterraneancountries.PLoSONE2014;9:e84445.
21.ElliottP,BrownI.Sodiumintakearoundtheworld.Backgrounddocumentpreparedforthe
forumandtechnicalmeetingonreducingsaltintakeinpopulations;5-7October2006,Paris,
France.Geneva:WorldHealthOrganization;2007.
22.INTERSALT Cooperative Group. INTERSALT: an international study of electrolyte excretion
andbloodpressure.Results for24hoururinarysodiumandpotassiumexcretion.BrMedJ
1988;297:319-28.
23.MacGregorGA.SaltFromEvidencetoImplementation[Internet].[cited2016Aug6].Available
from: http://www.amzh.hr/pdf/kvz2008/02%20MacGregor%20-%20Smanjenje%20unosa%20
soli%20-%20od%20dokaza%20do%20implementacije.pdf
24.ConsensusActiononSalt&Health.SaltReductioninUK[Internet].[cited2016Aug6].Available
from:http://www.actiononsalt.org.uk/UK%20Salt%20Reduction%20Programme/145617.html
25.WorldActiononSalt&Health.AustraliaSaltActionSummary[Internet].2012[cited2016Aug
6].Availablefrom:http://www.worldactiononsalt.com/worldaction/australia/index.html
26.WorldHealthOrganization,RegionalOfficeforSouth-EastAsia.Noncommunicablediseasesin
theSouth-EastAsiaRegion:Situationandresponse2011.India:WorldHealthOrganization:2011.
27.TimothyA.Meeting the2025saltand raisedblood reduction targets [Internet]. [cited2016
Sep05].Availablefrom:http://www.searo.who.int/entity/noncommunicable_diseases/events/
ncd_workshop_2014_salt_and_blood_pressure.pdf
28.สำานกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. รายงานการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของ
ประเทศไทยครงท1-5[อนเทอรเนต].[เขาถงเมอ5ก.ย.2559].แหลงขอมล:http://nutrition.anamai.moph.
go.th/temp/main/upbook/files/910.pdf
29ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
29.กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.รายงานการสำารวจปรมาณการบรโภคโซเดยมคลอไรดของ
ประชากรไทย.นนทบร:กรมอนามย;2552.
30.ลอชย ศรเงนยวง, ธนตา วงษ จนดา, ฐนดา อภชนะกลชย. สถานการณการบรโภคเกลอโซเดยมในประชากร
ไทย: การศกษาเชงปรมาณ [อนเทอรเนต]. [เขาถงเมอ 22พ.ค. 2555]. แหลงขอมล: http://thaincd.com/
document/file/download/paper-manual/download1no167.pdf
31.สำานกงานสำารวจสขภาพประชาชนไทยสถาบนวจยระบบสาธารณสข.การสำารวจการบรโภคอาหารของประชาชน
ไทย[อนเทอรเนต].[เขาถงเมอ5ก.ย.2559].แหลงขอมล:http://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/3363
32.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา.รายงานวจยการสำารวจสถานการณการแสดงขอมลโภชนาการและปรมาณ
โซเดยมบนฉลากอาหารในผลตภณฑอาหารสำาเรจรปทพรอมบรโภคทนทป2555-2558
33.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา.ประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองเกลอบรโภค
34.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา.ประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองผลตภณฑปรงรสทไดจากการ
ยอยโปรตนของถวเหลอง
35.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา.ประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองนำาปลา(ฉบบท2)
36.World Health Organization. Salt as a vehicle for fortification : Report of aWHO Expert
Consultation;2007Mar21-22;Luxembourg.Geneva:WorldHealthOrganization:2007
37.WorldHealthOrganization.Reducingsalt intake inpopulations: reportofaWHOforumand
technicalmeeting.WHOforumonreducingsalt inpopulations;2006Oct5-7;Paris,France.
Geneva:WorldHealthOrganization:2007.
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256830
31ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
มตสมชช�สขภ�พแหงช�ตครงท 8
นโยบ�ยก�รลดบรโภคเกลอและโซเดยมเพอ
ลดโรคไมตดตอ (NCDs)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256832
33ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
มตสมชช�สขภ�พแหงช�ตครงท 8
นโยบ�ยก�รลดบรโภคเกลอและโซเดยม
เพอลดโรคไมตดตอ (NCDs)
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256834
35ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-2568
ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยมในประเทศไทย พ.ศ. 2559-256836