หน่วยที่ 3 ประเทศไทยกับเศรษฐกิจการเมืองระหว่างประเทศ · ชุด วิชา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3-1ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

หนวยท 3

ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

ผชวยศาสตราจารย ดร.กลลน มทธากลน

ชอ ผชวยศาสตราจารยดร.กลลนมทธากลนวฒ ร.บ.(เกยรตนยม),ศ.บ.,ศ.ม. Ph.D.(Economics)UniversityofUtahต�าแหนง อาจารยประจ�าคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยหนวยทปรบปรง หนวยท3

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3-2 ไทยในเศรษฐกจโลก

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา ไทยในเศรษฐกจโลก

หนวยท 3 ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

ตอนท 3.1ความรเกยวกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ3.2ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท23.3ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน

แนวคด1. เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเกดขนเนองจากการพจารณาวาประเดนปญหาตางๆทาง

เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมความเชอมโยงและไมสามารถพจารณาแยกขาดจากกนโดยทมตทางเศรษฐกจทวความส�าคญมากขน

2. ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ตกอยภายใตบรบทของสงครามเยนระหวาง2ขวอดมการณโดยไทยเปนพนธมตรทแนบแนนกบสหรฐอเมรกาในการตอตานการขยายตวของคอมมวนสต และด�าเนนแนวนโยบายเศรษฐกจตามแนวทางเสรนยมแบบฝงรากซงเปนแนวนโยบายหลกของคายเสรนยม

3. ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนถกผนวกแนบแนนกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายใตกระแสโลกาภวตนและแนวนโยบายแบบเสรนยมใหม ท�าใหประไทยไดรบทงผลกระทบในเชงบวกและผลกระทบในเชงลบจากกระแสโลกาภวตนดงกลาว

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท3จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายทมาและความส�าคญของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศได2. อธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลก

ครงท2ได3. อธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามเยนได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


กจกรรมระหวางเรยน1. ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท32. ศกษาเอกสารการสอนตอนท3.1-3.33. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมาย4. ฟงซดเสยง(CD)ประกอบชดวชา5. ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท3

สอการสอน1. เอกสารการสอน2. แบบฝกปฏบต3. ซดเสยงประกอบชดวชา

การประเมนผล1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 3 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 3.1

ความรเกยวกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท3.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง3.1.1 ทมาและพฒนาการของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ3.1.2แนวคดทฤษฎของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ3.1.3โครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

แนวคด1. เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเกดขนเนองจากมตทางการเมองและบทบาทของรฐ

ลดความส�าคญลงขณะทมตทางเศรษฐกจและบทบาทของบรรษทขามชาตทวความส�าคญขนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ขณะทการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศไดเปลยนแปลงไปสการศกษาเศรษฐกจการเมองโลก

2. แนวคดทฤษฎหลกทใชในการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ไดแก แนวคดพาณชยนยม แนวคดเสรนยม และแนวคดโครงสรางนยม โดยแตละแนวคดมหนวยวเคราะหและการพจารณาโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทแตกตางกน

3. โครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศพจารณาถงมตตางๆทส�าคญในการศกษาเศรษฐกจระหวางประเทศไดแกการคาระหวางประเทศการลงทนระหวางประเทศและการเงนระหวางประเทศทเชอมโยงกบมตทางการเมองระหวางประเทศดวยมตดานความมนคงของรฐ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท3.1จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายทมาและพฒนาของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศได2. อธบายแนวคดทฤษฎของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศได3. อธบายโครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 3.1.1

ทมาและพฒนาการของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมาจากค�าภาษาองกฤษวาInternationalPoliticalEconomyและรจกกนภายใตค�ายอวา IPE การศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมทมาจากการทประเดนปญหาตางๆ ทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศนนไมสามารถแยกขาดจากกนเปนการศกษาเฉพาะเศรษฐกจระหวางประเทศแตเพยงอยางเดยวหรอศกษาเฉพาะการเมองระหวางประเทศแตเพยงอยางเดยวเนองจากการศกษาทง 2 มตนมความเชอมโยงกนทงยงครอบคลมเอามตอนๆ เชน มตทางสงคมและวฒนธรรมเขาไวดวย

ตวอยางของความเชอมโยงของมตตางๆเชนการกอวนาศกรรมโดยกลมกอการรายทเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกาในค.ศ.2001ซงรจกกนวาเหตการณ9/11แสดงใหเหนความเชอมโยงระหวางมตความขดแยงทางศาสนาและวฒนธรรมกบมตดานความมนคงทางการเมองการทหารจนกอใหเกดการกอวนาศกรรม ซงสงผลกระทบไมเพยงตอความมนคงของสหรฐอเมรกาและความมนคงระหวางประเทศในระดบโลกแตยงสงผลกระทบตอมตทางดานเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมของสหรฐอเมรกาและโลก

อกตวอยางหนงของความเชอมโยงระหวางมตตางๆ ไดแก วกฤตเศรษฐกจในสหรฐอเมรกาในค.ศ.2008ทเรยกวาวกฤตซบไพรม(SubprimeCrisis)ซงเรมตนจากสาเหตทางเศรษฐกจจากการลมละลายของธนาคารบรษทการเงนและบรรษทขนาดใหญกอใหปญหาสนเชอทไมกอใหเกดรายไดและการวางงานสงผลกระทบไปสปญหาทางสงคม การเมองและความมนคงของประเทศสหรฐอเมรกา ขณะเดยวกนผล กระทบตางๆ ดงกลาวกสงผลเปนลกโซตอไปยงเศรษฐกจ สงคม การเมอง และความมนคงของประเทศ อนๆทมความเชอมโยงกบเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาอยางเชนประเทศตางๆในยโรปจนในทสดไดลกลามกลายเปนวกฤตการณทางเศรษฐกจทเรยกวาวกฤตยโรทสงผลกระทบตอเศรษฐกจโลกเปนเวลาตอเนอง มาจนถงปจจบน(ค.ศ.2015)เปนตน

การศกษาความเชอมโยงทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศดงกลาวมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เรมตนจากการศกษาประเดนความขดแยงทางการเมองการทหารทเนนบทบาทของรฐใน ชวงหลงสงครามโลกครงทหนงในรปแบบของการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ (InternationalRelations) แตในระหวางทศวรรษท 1960 จนถง 1970 ประเดนความขดแยงทางการเมองไดลดความส�าคญลงประเดนการศกษาจงไดเปลยนแปลงไปสมตทางเศรษฐกจโดยเฉพาะบทบาทบรรษทขามชาตจงท�าใหการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศก�าเนดขน ซงตอมาไดปรบเปลยนไปเปน เศรษฐกจการเมองโลก(GlobalPoliticalEconomy)

นกวชาการดานเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลายคนพยายามนยามการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ตวอยางเชน ซซาน สเตรนจ (Susan Strange) นกรฐศาสตรชาวองกฤษ ผเชยวชาญดานความสมพนธระหวางประเทศซงเปนผรเรมศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเสนอวา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเปนเครองมอในการท�าความเขาใจเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศผานความสมพนธระหวางตลาด(Market)กบอ�านาจ(Authority)หรอรฐ(State)ในรปแบบของการศกษาเกยวกบการจดการทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม หรออ�านาจเชงโครงสราง1 (StructuralPower) ทสงผลกระทบตอระบบการผลต การแลกเปลยน และการจดสรรทรพยากร ซงการจดการเหลานนอกจากจะพจารณาถงการจดการในรปแบบของสถาบนแลวยงตองพจารณาถงองคประกอบของคณคาตางๆหรอความสามารถในการก�าหนดกฎกรอบกตการวมอยดวยเนองจากการจดการตางๆทวานไมไดเกดขนโดยบงเอญอยางไมมแบบแผนแตเปนผลมาจากการตดสนใจในบรบทของสถาบนและกฎเกณฑรวมถงคานยมทางสงคมตางๆอยางไรกตามการพจารณาของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศไมไดครอบคลมเฉพาะมตทางเศรษฐกจเทานน หากแตมความหมายครอบคลมไปถงมตทางการเมอง และสงคมทสงผล กระทบตอมตทางเศรษฐกจดวย(O’Brien,RobertandWilliams,Marc,2010)

โทมสโอทเลย(ThomasOatley,2010)พจารณาวาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเปนการศกษาชวตในเศรษฐกจโลกเปนการศกษาการตอสทางการเมองระหวางผไดประโยชนและผเสยประโยชนจากการแลกเปลยนทางเศรษฐกจระดบโลกเนองจากแมวาสงคมทกสงคมดเหมอนจะไดรบประโยชนจากการเขารวมหรอเปนสวนหนงของเศรษฐกจโลกและหลกเลยงไมไดทเขารวมเปนสวนหนงของเศรษฐกจโลกแตผลประโยชนทไดรบจากการเปนสวนหนงของเศรษฐกจโลกนกระจายไปสกลมตางๆ ในสงคมและประเทศตางๆ ในโลกอยางไมเทาเทยมกน เนองมาจากชวตในเศรษฐกจการเมองโลกมทงผคน กลมคนและประเทศทไดประโยชนและมผคนกลมคนและประเทศทเสยประโยชน

ส�าหรบโรเบรต กลปน (Gilpin, Robert, 2001) ประเดนพนฐานของกจกรรมทางเศรษฐกจคอการท�างานของกลไกตลาดวาสรางความมงคงไดอยางไรและท�าอยางไรจงจะสรางความมงคงอยางมประสทธภาพ แตการทสงคมจะตดสนวาจะใชกลไกตลาดหรอกลไกอนๆ ในการกระจายทรพยากรและผลผลตหรอความมงคงของสงคมนนเปนประเดนทางการเมอง ดงนน เปาหมายทางสงคมหรอการเมองและการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรในการบรรลเปาหมายเหลานจงไมอาจแยกขาดจากกน

ในขณะท เดวดบาแลมและไมเคล เวเซท(DavidBalaamandMichaelVeseth,2005)อธบายวา ประเดนปญหาตางๆ ในทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมความเชอมโยงจงไมสามารถศกษาแบบแยกสวนโดยใชความรของศาสตรใดศาสตรหนงโดยเฉพาะการศกษาและท�าความเขาใจประเดนปญหาเหลานตองอาศยการศกษาแบบสหวทยาการอนเปนการบรณาการศาสตรตางๆเขาดวยกน

สวนโรเบรตโอเบรยนและมารควลเลยม(RobertO’BrienandMarcWilliams,2010)มองวา เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศควรเรยกวาเศรษฐกจการเมองโลก เพราะเปนศาสตรทพฒนาขนและสบเนองมาจากพฒนาการของระบบเศรษฐกจสงคมโลก กลาวคอการกอตวขนของรฐชาตในยโรปไดท�าใหรฐชาตเปนศนยกลางของการศกษาของสงคมศาสตร ในชวงแรก รฐชาตตางๆ ยงไมไดมความเชอมโยงกนมากนกการใชรฐชาตเปนศนยกลางในการศกษาจงเปนสงทเหมาะสมแตเมอรฐชาตตางๆมการตดตอสมพนธและมความเชอมโยงกนมากยงขนทงทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคม โดยตดขาม

1อ�านาจเชงโครงสราง(structuralpower)ของซซานสเตรนจประกอบไปดวย4มตคอดานความมนคง(security)ดานการผลต(production)ดานการเงน(finance)และดานความร(knowledge)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความสมพนธในระดบตางๆทงระดบปจเจกบคคลบรรษทประชาสงคมในระดบโลกการศกษาในรปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกเคลอนไปสมตของเศรษฐกจการเมองโลกเพอตอบรบกบการเปลยนแปลงเหลาน

กลาวโดยสรปแมวานกวชาการหลายๆคนจะนยามความหมายขอบเขตและจดเนนของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแตกตางกนไปแตการใหความหมายตางๆดงกลาวขางตนกสะทอนใหเหนถงพลวตและความสลบซบซอนของระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทเพมมากขน กลาวคอแมวาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจะใหความส�าคญกบรฐแตกขยายความสนใจไปทปฏสมพนธระหวางรฐเหลานในรปแบบตางๆทงแบบทวภาค(bilateralrelations)และพหภาค(multilateralrelations)และเมอบรบททางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมการเปลยนแปลงไปประเดนปญหาตางๆทเกดขนไมไดเปนประเดนปญหาระดบระหวางรฐชาต หรอกลมของรฐชาตบางกลม หรอระหวางกลมของรฐชาตอกตอไป แตประเดนปญหาตางๆ ทเกดขนเปนประเดนปญหาทเชอมโยงกนในระดบโลก การศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกปรบเปลยนมมมองหรอขอบเขตของการวเคราะหใหครอบคลมและบรณาการในทกระดบชนของความสมพนธมากขน โดยศกษาถงการจดการหรอโครงสรางทางสถาบน ทเกยวของกบทงปจเจกบคคล รฐ และตลาด รวมถงตวแสดงและสถาบนอนๆ ของโลกทเชอมโยงกน อยางท เรยกวาเศรษฐกจการเมองโลก

นอกจากนการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในปจจบนยงสะทอนใหเหนถงความสลบซบซอนของการเชอมโยงและขนตอกนและกนของมตตางๆมากขนเรอยๆดงนนการท�าความเขาใจกลไกการท�างานของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศรวมถงประเดนตางๆ ในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจงตองอาศยการวเคราะหทครอบคลมมตตางๆทงทางดานเศรษฐกจและการเมองรวมทงสงคมและวฒนธรรมดวยดวยเหตนการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจงตองมลกษณะของสหวทยาการทเชอมโยงและน�าเอาการวเคราะหในศาสตรตางๆมาใชรวมกน

ภาพสะทอนของการเปลยนแปลงในบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศสงผลใหเกด การพฒนาการของแนวคดทฤษฎตางๆ ในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ เนองจากแนวคดทฤษฎตางๆนนถอก�าเนดและพฒนาไปเพอตอบสนองตอประเดนทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในบรบทชวงเวลาและสถานทๆ แตกตางกนไป แตละแนวคดทฤษฎจงมจดสนใจ การตงค�าถาม รวมทงยงมอดมการณเบองหลงทแตกตางกนไปดงทนกศกษาจะไดศกษาตอไปในเรองท3.1.2

กจกรรม 3.1.1

จงอธบายถงพฒนาการของการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แนวตอบกจกรรม 3.1.1

การศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมพฒนาการพรอมๆไปกบการเปลยนแปลงไปของระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ จากการใหความส�าคญกบบทบาทของรฐและมตความขดแยงทาง การเมองมาเปนการใหความส�าคญกบมตทางเศรษฐกจรวมถงบทบาทของบรรษทขามชาตจากการพจารณาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศขยายขอบเขตมาเปนการพจารณาเศรษฐกจการเมองโลก


แนวคดทฤษฎของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

ในเรองท 3.1.2 นจะพจารณาถงแนวคดทฤษฎของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ เพอเปนพนฐานส�าหรบพจารณาโครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในเรองท 3.1.3 และสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในตอนท3.2และ3.3เนองจากการพจารณาโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศและสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ แยกไมขาดจากแนวคดทฤษฎในการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเพราะแตละแนวคดทฤษฎตางกมแนวทางการพจารณาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทแตกตางกน ไมวาจะเปนหนวยในการวเคราะหรปแบบความสมพนธมมมองเกยวกบรฐ

โดยทวไปแลวแนวคดทฤษฎทใชในการศกษาเศรษฐกจการเมองในความสมพนธระหวางประเทศสามารถแบงเปนกลมใหญๆได2กลมคอกลมแนวคดทฤษฎกระแสหลกและกลมแนวคดทฤษฎกระแสรองซงเปนกลมแนวคดทฤษฎทางเลอก2ส�าหรบกลมแนวคดทฤษฎกระแสหลกของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศประกอบไปดวย3แนวคดไดแก(1)แนวคดสจนยม(Realism)(2)แนวคดเสรนยม(Liberalism)และ(3)แนวคดโครงสรางนยม(Structuralism)แนวคดทง3นแนวคดทเกาแกและทรงอทธพลทสดคอแนวคดสจนยม

อยางไรกตามในทนจะกลาวถงเฉพาะกลมแนวคดทฤษฎกระแสหลกทใชกนในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเทานนเพอใหเขาใจในเบองตนวาความแตกตางกนทางแนวคดทฤษฎสะทอนใหเหนความแตกตางกนในประเดนการวเคราะหเครองมอในการวเคราะหและยงสะทอนถงการใหคณคาและความคาดหวงรวมถงชดของแนวนโยบายทแตกตางกนดวย ตวอยางเชน แนวคดเสรนยมไมเพยงแตใชทฤษฎและสมมตฐานของเศรษฐศาสตรนโอคลาสสก (Neoclassical Economics) มาเปนเครองมอทใชในการ

2กลมแนวคดทฤษฎกระแสรองประกอบไปดวยส�านกคดตางๆ ทหลากหลาย แนวคดทส�าคญไดแก แนวคดประกอบ สรางนยม (Contructivism) แนวคดทศกษาเพศสภาวะ (Gender Study) แนวคดทค�านงถงสงแวดลอม (Environmentalism)แนวคดพทธเศรษฐศาสตร(BuddhistEconomics)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วเคราะหเทานนแตยงรวมถงการยอมรบและใหความส�าคญกบบทบาทของตลาดและระบบเศรษฐกจแบบทนนยมอกดวย(Gilpin,Robert,2001)

แนวคดทฤษฎกระแสหลกของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมดงตอไปน

1. แนวคดสจนยมแนวคดสจนยมเปนแนวคดเศรษฐศาสตรการเมองระหวางประเทศทเกาแกทสด มตนก�าเนดมา

จากการกอตวและขยายตวของรฐชาต (Nation-state) ในยโรปชวงครสตศตวรรษท 15 แนวคดนจงใหความส�าคญกบรฐชาตและมรฐชาตเปนศนยกลางในการวเคราะห โดยใหความส�าคญกบการสรางอ�านาจของรฐชาตทงทางการเมองการทหารและเศรษฐกจแนวคดสจนยมมแนวคดพาณชยนยมเปนแนวคดทส�าคญในการก�าหนดนโยบายเพอสรางอ�านาจทางเศรษฐกจใหกบรฐชาตตางๆ เรอยมาจนกระทงแนวคดเสรนยมเขามามบทบาทแทนทในชวงครสตศตวรรษท18

โดยทวไปแลวแนวคดสจนยมและแนวคดพาณชยนยมมสมมตฐานบางอยางรวมกนและมบางอยางแตกตางกน สมมตฐานททง 2 แนวคดมรวมกนกคอ รฐ เปนผมบทบาทหลกในระบบระหวางประเทศเนองจากรฐเปนหนวยทางการเมองทมอ�านาจอธปไตยสงสด แตระบบระหวางประเทศซงประกอบดวย รฐชาตตางๆมลกษณะ อนาธปตย (Anarchy) เพราะแตละรฐตางกมแนวโนมทจะมแขงขนและขดแยงกนเพอบรรลถงผลประโยชนของตนภายใตขอจ�ากดทางทรพยากรทมอย โดยสงทเปนปจจยทายสดในการตดสนประเดนความขดแยงตางๆระหวางรฐกคออ�านาจ3

อยางไรกตามอ�านาจของรฐหนงๆเกดขนจากปจจยตางๆเชนภมศาสตรแหลงทตงทรพยากรคณลกษณะประจ�าชาตความมงคงทางเศรษฐกจความเขมแขงทางการทหารรวมถงศกยภาพอนๆของรฐดวยเหตนอ�านาจของรฐจงเปนตวก�าหนดสถานภาพของรฐนนๆซงแนนอนวาเปนไปในลกษณะทขดแยงแขงขนกบรฐอนๆ ในลกษณะของเกมสทมผลรวมเปนศนย (Zero-sum game) นนคอผลประโยชนท รฐใดรฐหนงไดไปกหมายถงสวนของผลประโยชนทอกรฐหนงตองเสยไป

ส�าหรบขอแตกตางระหวางแนวคดสจนยมกบพาณชยนยมกคอในขณะทพวกสจนยมเชอวาความขดแยงสวนใหญของรฐตางๆ ในความสมพนธระหวางประเทศคอความขดแยงทางการเมองจงใหความส�าคญกบอ�านาจและศกยภาพทางการทหาร พวกพาณชยนยมกลบเนนวาความขดแยงของรฐตางๆ ในความสมพนธระหวางประเทศเปนความขดแยงทางดานเศรษฐกจจงใหความส�าคญกบอ�านาจและศกยภาพทางเศรษฐกจเนองจากอ�านาจทางเศรษฐกจของรฐน�าไปสอ�านาจและศกยภาพทางการทหารในทนผเขยนจะมงเนนศกษาแนวคดแบบพาณชยนยมซงเปนแนวคดทเปนแนวทางในการด�าเนนนโยบายเศรษฐกจของรฐชาตเปนหลก

3อ�านาจหมายถงความสามารถทจะท�าใหคนอนท�าบางอยางทเขาหรอเธอไมตองการจะท�า(poweristheabilitytogetsomeone todosomethingheorshedoesnotwant todo)ดเพมเตมในBalaam,DavidandVeseth,Michael.(2005). Introduction to International Political Economy.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ส�าหรบแนวนโยบายทางเศรษฐกจทส�าคญของพวกพาณชยนยม กคอ การสนบสนนการสงออกและจ�ากดการน�าเขาเพอสรางใหเกดสวนเกนทางการคา(TradeSurplus)ซงเชอกนวาจะน�ามาซงความมงคงและอ�านาจแตความพยายามในการสรางสวนเกนทางการคานนขนกบความเขมแขงทางดานการเมองและการทหารของรฐชาต ดงนนวงจรของความรงเรองของรฐกคออ�านาจทางการเมองและการทหารน�ามาซงความมงคง และความมงคงทมากขนกน�ามาซงอ�านาจทางการเมองและการทหารทเพมขน เปนวงจรสนบสนนสบเนองกนไปดวยเหตนรฐชาตทมเขมแขงทางการเมองและการทหารจงเปนรฐชาตทมงคงทางเศรษฐกจไปพรอมๆกนดวย

แนวคดพาณชยนยมแบงพฒนาการออกเปน2ชวงคอแนวคดพาณชยนยมคลาสสก(ClassicalMercantilism)ซงเปนแนวคดในชวงแรกและแนวคดพาณชยนยมใหม(Neo-Mecantilism)ซงเปนแนวคดในชวงหลง

1.1 แนวคดพาณชยนยมคลาสสก เปนแนวคดในชวงระหวางครสตศตวรรษท 15-18 โดยเนนการสงออกสนคาในปรมาณมากและน�าเขาสนคาในปรมาณนอยแนวคดเชนนเปนไปไดภายในบรบทของการขยายตวทางการคาทเพมมากขนในยคตนแตตอมาการด�าเนนนโยบายตามแนวคดนกน�ามาซงความขดแยงทางการเมองระหวางรฐชาต เนองจากการเพมขนของผลประโยชนหรออ�านาจของรฐใดรฐหนงเปรยบเสมอนภยคกคามแกรฐอนๆในฐานะทท�าใหรฐอนๆสญเสยผลประโยชนทางเศรษฐกจและอ�านาจทางการเมองการทหาร

นอกจากน แนวคดพาณชยนยมยงเปนแนวคดทค�านงถงผลประโยชนทางเศรษฐกจของรฐใด รฐหนงเมอเปรยบเทยบกบรฐอนๆ กลาวคอ รฐใดรฐหนงจะตองมอ�านาจทางเศรษฐกจเหนอกวาเมอ เปรยบเทยบกบรฐอน ในระบบความสมพนธระหวางประเทศ ทงนอ�านาจและผลประโยชนทางเศรษฐกจของรฐแยกไมขาดจากอ�านาจและผลประโยชนในทางการเมอง แนวคดพาณชยนยมจงมมตของชาตนยมทางเศรษฐกจ(EconomicNationalism)กลาวคอผลประโยชนทางเศรษฐกจของรฐอยเหนอผลประโยชนทางเศรษฐกจสวนบคคล การแสวงหาอาณานคม (Colonialism) เปนเครองมอส�าคญทสะทอนถงความพยายามของพวกพาณชยนยมในการควบคมการไดเปรยบทางดานการคา ไดแก การสงออกมากและการน�าเขานอย ซงจะสงผลใหประเทศทเปนเจาอาณานคมไดเปรยบดลการคากบประเทศอาณานคมเนองจากประเทศอาณานคมเปนทงตลาดรองรบสนคาและแหลงวตถดบราคาถกใหกบประเทศเมองแมนโยบายของพวกพาณชยนยมอยในลกษณะทมกฎระเบยบทเขมงวดตอการน�าเขาสนคาในขณะทใหการสนบสนนและใหความชวยเหลอแกการสงออก รวมถงการสนบสนนใหเกดการลาอาณานคมเพมเตมอยางไรกตาม นโยบายตางๆ เหลานของพวกพาณชยนยมไมไดเปนเปาหมายในตวของมนเองแตเปนเครองมอทจะน�ามาซงเปาหมายอนๆ อนไดแก ความมงคง อ�านาจทางการเมอง และความมนคงของประเทศ

1.2 แนวคดพาณชยนยมใหม พฒนาขนหลงสงครามโลกครงท 2 โดยเฉพาะอยางยงหลงการ ลมสลายลงของคายสงคมนยมใน ค.ศ. 1989 ท�าใหมการขนตอกนและกนทางเศรษฐกจระหวางประเทศ ทเพมมากขนรวมถงการด�าเนนงานขององคกรระหวางประเทศเชนองคการการคาโลก(WTO)กองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) ธนาคารโลก (WorldBank) ซงสนบสนนใหเกดการขยายตลาดใหมๆ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


พรอมๆไปกบลดขอกดกนทางการคาการขยายตวมากขนและการขนตอกนและกนทางเศรษฐกจผานการเชอมโยงกนดวยการคาสงผลกระทบใหประเทศตางๆมความกงวลจงพยายามแสวงหาหนทางทจะปกปองความมนคงทางเศรษฐกจและความเปนอสระใหแกประเทศของตน

อยางไรกตามการด�าเนนนโยบายแบบพาณชยนยมแบบคลาสสกเชนในอดตผานนโยบายการเกบภาษและการจ�ากดปรมาณการน�าเขาเพอปกปองผลประโยชนของประเทศในรปแบบทเรยกวา การกดกนทางการคา ไมเปนทยอมรบกนในบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2 ทมลกษณะแบบเสรนยมดงทจะไดกลาวตอไปในเรองท3.2.1ประเทศตางๆจงปรบเปลยนการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจไปอยในรปแบบใหมเพอปกปองผลประโยชนของประเทศในรปแบบทเรยกวาพาณชยนยมใหมเพอไมใหขดกบการหามการกดกนทางการคา เครองมอทประเทศตางๆ น�ามาใชในการปกปองทาง การคาจะมการพฒนารปแบบไปจากเดมทใชมาตรการทางภาษ(TariffMeasures)ดวยการก�าหนดอตรา ภาษน�าเขาทสงมาเปนมาตรการแบบใหมทไมใชภาษ(None-TariffMeasures)เชนการน�าเอามาตรฐานดานสงแวดลอม แรงงาน สทธมนษยชน และคณภาพสนคามาใชในการกดกนทางการคาแทน เรยกวา การกดกนทางการคารปแบบใหม(NewProtectionism)

เมอบรบทของเศรษฐกจการเมองในความสมพนธระหวางประเทศในยคหลงสงครามเยนเปลยนแปลงไปมความเชอมโยงกนระหวางมตทางเศรษฐกจการเมองและสงคมของประเทศตางๆในรปแบบของโลกาภวตนการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจของแตละประเทศสงผลกระทบซงกนและกนอยางหลกเลยงไมได การด�าเนนนโยบายตางๆของพวกพาณชยนยมใหมทมเปาหมายเพอปกปองผลประโยชนและรกษาอ�านาจของรฐชาตจงประสบกบทาง 2 แพรง คอ ในดานหนง โลกาภวตนกเปดโอกาสใหรฐชาตทมอ�านาจทาง การเมองและเศรษฐกจเกบเกยวผลประโยชนจากความเชอมโยงและขนตอกนและกน สรางความเขมแขงใหกบรฐชาต ในอกดานหนงโลกาภวตนกท�าใหรฐชาตตองเผชญกบความยากล�าบากและความทาทายเนองจากไมสามารถด�าเนนนโยบายไดอยางอสระ รวมถงไมสามารถควบคมผลกระทบของกระบวนการโลกาภวตนไดจงอาจจะกลาวไดวาโลกาภวตนนบเปนบรบทททาทายตอการรกษาอ�านาจและผลประโยชนของรฐชาตในทศนะของพวกพาณชยนยม

2. แนวคดเสรนยม แนวคดเสรนยมเปนแนวคดทมพฒนาการในยโรปมาตงแตครสตศตวรรษท 18 โดยเฉพาะใน

ประเทศฝรงเศส และองกฤษ แนวคดของพวกฟสโอแครต (Physiocrats) ของฝรงเศสประณามการแทรกแซงของรฐเพราะเหนวาการแทรกแซงของรฐจะน�ามาซงผลเสยในขณะเดยวกนกเชอมนในหลกการทเรยกวา “ปลอยใหท�าไป ปลอยใหผานไป” ทรจกกนดวา Laissez-faire, Laissez-passer น ตอมาเปนรากฐานของแนวคดเสรนยมขององกฤษโดยเฉพาะแนวคดของพวกเศรษฐศาสตรการเมองแบบคลาสสก(ClassicalPoliticalEconomy)นบเนองตงแต อดมสมธ (AdamSmith)ทเชอวาโดยพนฐานแลวมนษยมความเหนแกตวและตองการแสวงหาความสขหรอผลประโยชนสวนตน ความเหนแกตวและการแสวงหาประโยชนสวนตนของปจเจกบคคลนน�ามาซงการแขงขน และการแขงขนนในทสดจะท�าใหสงคมโดยรวมไดประโยชนไปดวยโดยสมธเชอมนในสงทเรยกวามอทมองไมเหน(invisiblehand)หรอกลไกราคา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การจ�ากดบทบาทของรฐใหนอยทสด เพราะอ�านาจของปจเจกบคคลเปนอกทางเลอกหนงของการคานอ�านาจทมแนวโนมทจะฉอฉลของรฐกลาวคอรฐส�าหรบสมธจะมบทบาทจ�ากดและครอบคลมเพยง3ดานเทานน คอ การรกษาความสงบภายใน การปกปองประเทศจากการรกรานภายนอก และการจดบรการสาธารณะทจ�าเปน รฐและอ�านาจของรฐทแนวคดเสรนยมของสมธตงค�าถามกคอ รฐทด�าเนนนโยบายพาณชยนยม(MercantilistState)ในครสตศตวรรษท18นนเอง

ในดานการคาระหวางประเทศสมธพจารณาวาการคาเสรหรอการไมมการกดกนทางการคาจะน�ามาซงผลประโยชนสงสดของประเทศดวยการใชแนวคดของการไดเปรยบโดยสมบรณ(AbsoluteAdvantage)กลาวคอการคาขายโดยเสรจะท�าใหประเทศมสนคาและบรการปรมาณมากขนและราคายอมเยาลง จง ไมตองการใหมการสรางอปสรรคเพอกดกนทางการคาไมวาจะเปนก�าแพงภาษหรอการก�าหนดโควตาตวอยางเชน การสนบสนนใหมการยกเลกกฎหมายธญพช (Corn Laws) ขององกฤษ ใน ค.ศ.1846แนวคดเรองการไดเปรยบโดยสมบรณอนเกดจากการคาระหวางประเทศของสมธพฒนาตอเนองมาเปนแนวคดเรองความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ (ComparativeAdvantage) ของเดวด รคารโด (DavidRicardo) ทพจารณาวาแมประเทศบางประเทศจะไมไดเปรยบโดยสมบรณจากการคาระหวางประเทศกบประเทศใดเลย แตประเทศดงกลาวกยงสามารถไดประโยชนจากความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบกบบางประเทศ กลาวโดยสรป แนวคดเสรนยมเชอวาประเทศตางๆ จะไดรบประโยชนรวมกนจากการเปดใหมการคาเสรระหวางประเทศ

ดวยเหตนแนวคดแบบเสรนยมจงเชอในสทธและเสรภาพของปจเจกบคคลมเปาหมายทจะปลดปลอยปจเจกบคคลจากกดขของรฐและจากความหวาดกลวการแทรกแซงของรฐจงใหความส�าคญกบบทบาทของปจเจกบคคลและการท�างานของตลาดเสรแนวคดเสรนยมแบบดงเดม(ClassicalLiberals)จงเปนแนวคดทสรางความเปลยนแปลงและเปนแนวคดทปฏวตทางความคดในครสตศตวรรษท18เนองจากตองการลดบทบาทและความส�าคญของอ�านาจสวนกลางของรฐแตใหความส�าคญกบสทธและเสรภาพของปจเจกบคคลอยางไรกตามภายหลงสงครามโลกครงท1สบเนองมาจากถงภาวะเศรษฐกจตกต�าครงใหญในค.ศ.1929แนวคดเสรนยมแบบดงเดมทลดบทบาทของรฐและวางใจตอการท�างานของตลาดเสรถกตงค�าถามแนวคดเสรนยมของเคนส(JohnMaynardKeynes)ไดขนมามบทบาทแทนทแนวคดเสรนยมแบบดงเดม

ภายหลงสงครามโลกครงท2แนวคดเสรนยมแบบดงเดมมการปรบตวโดยเนนการเขามามบทบาทของรฐและสถาบนระหวางประเทศตางๆ แนวคดนมบทบาทส�าคญในการจดระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงท 2ผานการด�าเนนงานขององคกรและสถาบนระหวางประเทศตางๆภายใตระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทรจกกนในนามระบบเบรตตนวดส(BrettonWoodsSystem) โดยปรบเปลยนไปสแนวคดแบบเสรนยมใหมทมอทธพลอยางมากใน 2 ประเทศทเปนผน�าในคายเสรนยมไดแกสหรฐอเมรกาและองกฤษในปลายทศวรรษท1970และทศวรรษท1980และขยายตวไปเปนแนวคดกระแสหลกในระบบเศรษฐกจการเมองโลกทมอทธพลอยางยงตอทศทางการด�าเนนนโยบายของประเทศก�าลงพฒนาในภมภาคตางๆในรปแบบทเรยกวาฉนทมตวอชงตน(WashingtonConsensus)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


โดยพนฐานแลวแนวคดแบบเสรนยมมการมองปจเจกบคคลและรฐตางไปจากแนวคดพาณชยนยมกลาวคอโดยรากฐานแลวพวกเสรนยมเชอวามนษยมธรรมชาตทค�านงถงผลประโยชนสวนตว (Self- interest) ถงแมวาการค�านงถงประโยชนสวนตวจะท�าใหเกดการแขงขน แตการแขงขนทเกดขนกเปนไปในทางสรางสรรคเพราะถกชน�าโดยเหตผลมใชอารมณ ดวยเหตน แนวคดเสรนยมจงพจารณาวาสงคม มลกษณะของเกมบวก(Positive-sumgame)ททกฝายในสงคมตางไดรบผลประโยชนกลบไปเหมอนๆกนซงตางจากมมมองของแนวคดพาณชยนยมทมองวา การไดประโยชนของฝายใดฝายหนง เปนการเสยประโยชนของอกฝายหนงในรปแบบของเกมทมผลรวมเปนศนย

นอกจากน แนวคดเสรนยมยงพจารณาวาความตงเครยดพนฐานของสงคมเกดขนระหวางรฐกบตลาดเปนความขดแยงระหวางการใชอ�านาจของรฐและสทธสวนบคคลเปนความขดแยงระหวางการบงคบ(Coercion) กบเสรภาพ (Freedom) และเมอใหเลอกระหวางรฐกบตลาด พวกเสรนยมเลอกตลาด ซงหมายรวมถงการยอมรบในสทธสวนบคคลโดยเฉพาะสทธในการครอบครองทรพยสน (กรรมสทธสวนบคคล)และเสรภาพสวนบคคลแตการยอมรบถงความส�าคญของตลาดเสรนนโดยปกตแลวกเกดควบคไปการตระหนกถงความจ�าเปนและความส�าคญของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

ส�าหรบพวกเสรนยมแลวประเทศตางๆในโลกไมสามารถแยกขาดออกจากกนดวยผลประโยชนสวนตน เพราะแตละประเทศตางกเปนหนงในสมาชกของระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทเรยกไดวาเปนสงคมสากลทมผลประโยชนรวมกนจากการตดตอสมพนธกนในดานตางๆ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจโดยมองคกรระหวางประเทศอยางเชนองคกรสหประชาตเปนผดแลใหเกดเสรภาพความรงเรองและสนตภาพแกสงคมระหวางประเทศดงนนความคดของพวกพาณชยนยมทวาโดยธรรมชาตแลวประเทศตางๆตางค�านงถงประโยชนทางการเมองและเศรษฐกจของตนจงตองมการแขงขนกนโดยมฝายหนงไดประโยชนและฝายหนงเสยประโยชน จงกอใหเกดความขดแยง และมกจะน�าไปสสงคราม จงเปนแนวคดทไมสมเหตสมผลแมวาตอมานกคดเสรนยมอยางจอหนสจวตมลล (JohnStuartMill)จะยอมรบวาการปลอยใหตลาดหรอกลไกราคาด�าเนนการโดยไมมการควบคมเลยอาจจะท�าใหเกดผลกระทบของความลมเหลวของตลาด(MarketFailures)เชนความไมเทาเทยมกนดงนนรฐควรจะเขาไปแทรกแซงหรอควบคมเพอลดความไมเทาเทยมกนน แตการเขาไปแทรกแซงหรอควบคมของรฐตองเปนไปอยางจ�ากดเทาทจ�าเปนและเปนการเตมเตมการท�างานของตลาดเพอลดผลกระทบจากการด�าเนนการของตลาดเทานนในขณะทเคนสวพากษแนวคดทปลอยใหการด�าเนนการของตลาดเปนอสระมากจนเกนไปเนองจากเชอวาหากปลอยใหปจเจกบคคลด�าเนนการตดสนใจโดยอสระความมเหตมผลและความมประสทธภาพจะไมไดเกดในทกสถานการณอยางทพวกเสรนยมสดขวเชอเนองจากในบางสถานการณโดยเฉพาะสถานการณทมความไมแนนอนทเออใหปจเจกบคคลเลอกใชสงทเรยกวา สญชาตญาณของสตวหรอฝง (animal spirits)ปจเจกบคคลจงมกมการตดสนใจทไมสมเหตสมผลและสรางความเสยหายแกสวนรวมในกรณนรฐควรจะเขามามบทบาทแทรกแซงเพอปองกนและแกไขผลกระทบเหลาน

แนวคดเสรนยมแบบเคนสมองวาในระดบประเทศรฐตองเขาไปมบทบาทในการก�ากบควบคมดแลเพอใหตลาดด�าเนนงานไปอยางมเสถยรภาพเพอใหเศรษฐกจเตบโตไดอยางตอเนอง แนวคดดงกลาว ถกขยายออกไปเปนพนฐานของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศโดยการพจารณาวาเศรษฐกจการเมอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระหวางประเทศจะมเสถยรภาพและสรางความมงคงและเตบโตไดจะตองมการจดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทเหมาะสมผานการจดตงองคกรระหวางประเทศในรปแบบตางๆเพอท�างานรวมกนในการสรางและท�าใหระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศนด�าเนนไปไดอยางไรกตามการสรางและธ�ารงไวซงระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศนตองอาศยความรวมมอกนของประเทศตางๆโดยเฉพาะประเทศมหาอ�านาจในชวงเวลานนๆ

แนวคดเสรนยมของเคนสจงใหความส�าคญกบทงบทบาทของตลาดและรฐ กลาวคอในขณะท โดยทวไปแลวเคนสสนบสนนบทบาทของตลาดในการคาและการเงนระหวางประเทศ เคนสยงคงเชอวาบทบาทของรฐยงคงมความจ�าเปนและเปนประโยชนในการจดการกบปญหาทเกดจากมอทมองไมเหนของตลาดเชนปญหาเงนเฟอและการวางงานแนวคดของเคนสเปนพนฐานในการจดระเบยบระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ทรจกกนดวาระบบเบรตตนวดสโดยจดรปแบบของการจดองคการระหวางประเทศทเขามาชวยดแลและจดการสรางระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเพอควบคมปญหาและผลกระทบทเกดขนจากการปลอยใหระบบเศรษฐกจระหวางประเทศด�าเนนไปโดยอสระ

อยางไรกตาม แนวคดเสรนยมทใหความส�าคญกบสทธเสรภาพของปจเจกบคคลโดยใหรฐเขาแทรกแซงเทาทจ�าเปนเรมมการเปลยนแปลงไปในยคหลงโดยเฉพาะการยอนกลบไปสเสรนยมคลาสสกแบบอนรกษนยม(ConservativeClassicalLiberalism)ทมแนวคดของสมธเปนรากฐานผานแนวคดของนกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบลอยางฟรดรชฟอนฮาเยค(FriedrichA.Hayek)และมลตนฟรดแมน(Milton Friedman) ขณะท ฮาเยคพจารณาวาบทบาททเพมขนของรฐในดานการประกนความมนคงทางเศรษฐกจผานการด�าเนนนโยบายตางๆจะท�าใหสทธเสรภาพสวนบคคลลดนอยลงฟรดแมนเสนอวาการด�าเนนนโยบายแบบเคนสทรฐเขามามบทบาทไมไดดไปกวาแนวคดแบบพาณชยนยมสงคมนยมหรอฟาสซสตเนองจากรฐไดยดกมเสรภาพของปจเจกบคคลเอาไวในมอเพราะอ�านาจถกรวบเอาไวในมอของรฐและการรวบอ�านาจในมอของรฐกเปนภยคกคามอยางมากตอเสรภาพของปจเจกบคคล ในขณะทระบบทนนยมทเนนการแขงขนอยางเสรในตลาดจะชวยกระจายอ�านาจและรกษาเสรภาพของปจเจกบคคล

แนวคดเสรนยมคลาสสกแบบอนรกษนยมของฮาเยคและฟรดแมนนสงอทธพลใหเกดการด�าเนนนโยบายทเรยกวา เสรนยมใหม (Neoliberalism) ในยคของอดตนายกรฐมนตรมากาเรต แทตเชอร (Margaret Thatcher) ขององกฤษ และอดตประธานาธบดโรนล เรแกน (Ronald Reagan) ของสหรฐอเมรกาในทศวรรษท 1980 แนวนโยบายเสรนยมใหมนภายหลงไดขยายขอบเขตไปเปนฉนทมตวอชงตน(WashingtonConsensus)ซงมอทธพลครอบง�าการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศก�าลงพฒนาผานการด�าเนนงานขององคกรโลกบาลอยางธนาคารโลกและองคกรการเงนระหวางประเทศ(รงสรรคธนะพรพนธ,2548)ดงจะไดกลาวตอไปในเรองท3.3.1

แมวาพวกเสรนยมจะใหความส�าคญกบสทธและเสรภาพของปจเจกบคคลและมความระแวดระวงตอการเขามามบทบาทของรฐในปจจบนพวกเสรนยมกยงเหนวาความจ�าเปนในการแทรกแซงของรฐโดยเฉพาะบทบาทในการลดความไมเทาเทยมกนในสงคมโดยเฉพาะชองวางทางรายไดแมวาจะมขอถกเถยงกนวานโยบายแบบไหนของรฐทจะกอใหเกดการกระจายรายไดทเทาเทยมกนนอกจากนพวกเสรนยมยง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เหนวารฐควรมบทบาทในเรองการรกษาสงแวดลอม การสนบสนนการศกษาและฝกอบรม การสรางและปรบปรงการเครอขายการคมนาคม สอสาร รวมถงการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย อยางไรกตามระดบของการแทรกแซงและควบคมของรฐในดานตางๆเหลานยงเปนทถกเถยงกนอย

3. แนวคดโครงสรางนยม แนวคดโครงสรางนยมไดรบอทธพลมาจากแนวคดของ คารล มารกซ (KarlMarx) ในสวนท

อาจเรยกเฉพาะเจาะจงลงไปวาเปนโครงสรางนยมทางเศรษฐกจ(EconomicStructuralism)ทพจารณาวาความขดแยงในโครงสรางทางเศรษฐกจหรอโครงสรางสวนลาง(Basestructure)เปนตวผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงวถการผลต (Mode of production) ในพฒนาการทางประวตศาสตรของสงคมมนษยแมวาเมอพจารณาโดยทวไปแลวทงโครงสรางสวนลางทประกอบไปดวยพลงทางการผลต (Force ofproduction) และความสมพนธทางการผลต (Relations of production) และโครงสรางสวนบน (Superstructure) อนเปนสวนของอดมการณ ตางกรวมกนก�าหนดและเปลยนแปลงวถการผลต แตโครงสรางสวนลางเปนตวก�าหนดทส�าคญทกอใหเกดความขดแยงและการเปลยนแปลงทสงผลใหเกดการเปลยน-แปลงจากวถการผลตเดมน�าพาใหสงคมเขาสวถการผลตรปแบบใหม อยางไรกตาม ส�าหรบประเดนหลกในงานของมารกซคอความพยายามจะท�าความเขาใจกลไกการท�างานของระบบทนนยมและเงอนไขทแฝงอยในกระบวนการสะสมทน (Capital Accumulation) ทมแนวโนมทจะกอใหเกดวกฤตการณอยเสมออยางยากทจะหลกเลยงโดยเฉพาะความขดแยงทางชนชนทแหลมคมขนจนอาจท�าใหเกดการเปลยนแปลงวถการผลตแบบทนนยมไปสสงคมนยม

ดวยเหตนมารกซจงมมมมองทแตกตางไปจากมมมองของแนวคดพาณชนยมและเสรนยมกลาวคอมารกซไมไดเรมตนการพจารณาดวย การเลอกใหความส�าคญระหวางปจเจกชน ตลาด หรอ รฐ แต มารกซเรมตนการเขาสปญหาดวยการพจารณาประเดนเรองชนชน (Class) มารกซแบงคนในสงคมออกเปน2ชนชนโดยพจารณาจากเงอนไขความเปนเจาของปจจยการผลตชนชนทครอบครองปจจยการผลตไดแกชนชนนายทน(Capitalist)และชนชนทไมไดครอบครองปจจยการผลตอนๆยกเวนก�าลงแรงงานของตนเองไดแกชนชนกรรมาชพ(Proletariat)ความสมพนธระหวางกลมคน2ชนชนนเปนรากฐานของความสมพนธทางสงคมของคนในสงคมทมารกซเรยกวาความสมพนธทางการผลตซงไมไดมความกลมกลนและเหนพองตองกนแบบทพวกเสรนยมพจารณาแตเปนความขดแยงในรปแบบทชนชนนายทนมอ�านาจเหนอชนชนแรงงานเนองจากเปนเจาของปจจยการผลตทนจงท�าการขดรด (Exploit)สวนเกนจากการผลต(Surplus)ทชนชนกรรมาชพสรางขนผานกระบวนการแรงงานและท�าการสะสมทนแบบขยายจนท�าใหเกดความขดแยงและวกฤตการณจนในทสดจะน�ามาซงการปฏวตเปลยนแปลงวถการผลตจากทนนยมไปสสงคมนยม

ส�าหรบมารกซการแขงขนระหวางนายทนดวยกนเองการแขงขนระหวางแรงงานดวยกนเองรวมถงการตอสระหวางทนและแรงงานในระบบเศรษฐกจแบบทนนยมไมไดเปนเกมทมผลรวมเปนศนย เหมอนอยางทพวกพาณชยนยมเชอและกไมไดเปนเกมทสรางผลดตอทกฝายอยางทพวกเสรนยมเชอการแขงขนและตอสในการพจารณาของมารกซเปนเกมทมแตการสญเสย (Negative-sum game) กลาวคอการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แขงขนระหวางแรงงานดวยกนเองกดดนใหคาแรงต�าลงการแขงขนระหวางทนท�าใหนายทนทออนแอกวาตองประสบกบปญหาและหายไปจากตลาด

ส�าหรบมารกซรฐไมไดองคกรทเปนอสระแตรฐผกพนกบชนชนนายทนอ�านาจของรฐและอ�านาจของทนจงมความเชอมโยงกนในรปแบบทรฐใหการสนบสนนอ�านาจของทน และทนกไดประโยชนจากอ�านาจรฐทเปนตวแทนรกษาผลประโยชนของทน แนวคดเรองรฐของมารกซจงแตกตางจากพวกพาณชยนยมทมองวารฐเปนอสระและมอ�านาจสงสดและตางจากพวกเสรนยมทเหนวารฐเปนภยคกคามตอเสรภาพของปจเจกบคคล

แนวคดของมารกซถกพฒนาตอโดยมารกซสมรนตอมาอยางวลาดมรอลลช เลนน (VladimirIlyich Lenin) ทพจารณาวาการแขงขนกนของทนท�าใหเกดการผกขาด (Monopoly) และรวมตวเปนทนขนาดใหญในรปของทรสต(Trusts)คารเทล(Cartels)แตเมอทนมขนาดใหญขนทนกมความตองการสะสมทนและขยายตวเพมมากขนตามตรรกะของทนแตตลาดและแหลงวตถดบภายในประเทศมขอบเขตจ�ากดจงท�าใหระบบเศรษฐกจแบบทนนยมเกดวกฤตการณไดถาไมสามารถขยายตวอยางตอเนองท�าใหทนตองท�าการขยายตวไปหาตลาดและแหลงวตถดบจากภายนอกในรปของอาณานคมเพอแสวงหาตลาดและแหลงวตถดบใหมๆประเทศชายขอบ(PeripheralCountries)ตางๆจงถกผนวกเขาเปนสวนหนงของระบบทนนยมในรปแบบของอาณานคมประเทศอตสาหกรรมจงท�าการครอบง�าประเทศอาณานคมในรปแบบของจกรวรรดนยม(Imperialism)ซงเปนขนตอนทจ�าเปนแกการด�ารงอยของระบบทนนยมเปนพฒนาการทสงขนของระบบทนนยม

แนวคดของเลนนเปนแนวคดทชใหเหนวาระบบทนนยมไดสงตอการขดรดในระดบประเทศไป สระดบระหวางประเทศไดอยางไรและการขดรดหรอความไมเทาเทยมกนระหวางชนชนสามารถขยายตวไปสการขดรดและความไมเทาเทยมกนระหวางประเทศตางๆ ไดอยางไร ท�าไมถงเกดการพฒนาแบบ ไมเทาเทยมกน (Uneven development) ขนในหมประเทศก�าลงพฒนา กลาวคอทฤษฎจกรวรรดนยมของเลนนไดแสดงใหเหนวาประเทศทนนยมทร�ารวยสามารถหลกเลยงการเกดวกฤตการณโดยการท�าใหประเทศก�าลงพฒนาตกอยในกบดกของความดอยพฒนาเพราะตองพงพงและขนตอประเทศทพฒนาแลวในดานตางๆทงการผลตการจางงานและการเงนซงจะกลาวถงตอไปในเรองท3.2.3

ดวยเหตน แนวคดโครงสรางนยมทมตนสายมาจากแนวคดของมารกซจงไมไดเปนแคเครองมอในการวเคราะหระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทอยในรปแบบทนนยม เทานน แนวคดนยงเปนเครองมอในการวพากษความไมเทาเทยมกนและการขดรดทมในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศนอกจากน แนวคดนยงมลกษณะพเศษทส�าคญคอ เปนแนวคดทสะทอนมมมองของผทดอยอ�านาจกวาท�าใหแนวคดนแตกตางไปจากแนวคด2แนวคดทไดกลาวถงไปแลวคอแนวคดพาณชยนยมและเสรนยมแนวคดโครงสรางนยมยงท�าใหการวเคราะหเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมพลวต สะทอนใหเหนถงความขดแยงและการเปลยนแปลงผานการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองในแตละบรบทและแตละชวงเวลา

ตารางท 3.1 เปนการเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางกนในประเดนการวเคราะหทส�าคญๆในการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศของกลมแนวคดทฤษฎหลก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตารางท 3.1 ประเดนการวเคราะหทส�าคญในการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

แยกตามแนวคดของกลมแนวคดทฤษฎหลก4

ประเดนการวเคราะห แนวคดพาณชยนยม แนวคดเสรนยม แนวคดโครงสรางนยม

ชวงเวลาทแนวคดกอตว ครสตศตวรรษท15 ครสตศตวรรษท19 ครสตศตวรรษท19

หนวยในการวเคราะห รฐชาต ปจเจกบคคล ชนชน

รปแบบของความสมพนธของหนวยการวเคราะห

อนาธปตยแขงขนและแยงชงอ�านาจ

รวมมอและขนตอกนและกน

มล�าดบขนและขดรด

มมมองเกยวกบรฐ รฐเปนตวแสดงส�าคญ รฐเปนตวแทนของกลมผลประโยชนทหลากหลาย

รฐเปนตวแทนของชนชนนายทน

รปแบบของพนฐานของเศรษฐกจการเมอง

ระหวางประเทศ

เกมทมผลรวมเปนศนย เกมทสรางผลดตอทกฝาย เกมทมแตการสญเสย

แมวาการพจารณาโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศผานแนวคดและทฤษฎทง 3นจะเปนพนฐานใหเราสามารถท�าความเขาใจสถานะและบทบาทของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในตอนท3.2และ3.3ไดดยงขนแตแนวคดหลกเหลานยงไมสามารถอธบายครอบคลมประเดนปญหาตางๆในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจงท�าใหเกดการพฒนาแนวคดตางๆเพมเตมเพอเปนทางเลอกในการท�าความเขาใจอรรถาธบายและเสนอแนวทางในการแกปญหาตางๆทมความสลบซบซอนและมความเชอมโยงกนมากขนในรปของกลมทฤษฎทางเลอกซงจะไมกลาวถงในทน


จงเปรยบเทยบความแตกตางระหวางแนวคดพาณชยนยมกบแนวคดเสรนยม

4 ปรบจากBalaam,DavidandVeseth,Michael.(2005).Introduction to International Political Economy.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ความแตกตางระหวางแนวคดพาณชยนยมกบแนวคดเสรนยมมดงนคอ

แนวคด

ชวงเวลาท

แนวคด

กอตว

หนวย

ในการ

วเคราะห

รปแบบของ

ความสมพนธของ

หนวยการวเคราะห

รปแบบของพนฐาน

ของเศรษฐกจการเมอง

ระหวางประเทศ

แนวคดพาณชยนยม ครสตศตวรรษท15

รฐชาต แขงขนและแยงชงอ�านาจ

เกมทมผลรวมเปนศนย

แนวคดเสรนยม ครสตศตวรรษท19

ปจเจกบคคล รวมมอและขนตอกนและกน

เกมทสรางผลดตอทกฝาย


โครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

ในเรองท3.1.3จะพจารณาถงโครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศซงเปนการพจารณาความสมพนธแบบเชอมโยงระหวางมตทางเศรษฐกจและมตทางการเมองของประเทศตางๆความสมพนธและเชอมโยงกนและกนดงกลาวเปนความสมพนธในรปแบบทวามตทางเศรษฐกจมผลกระทบตอการด�าเนนนโยบายทางการเมองของประเทศตางๆในขณะเดยวกนมตทางการเมองกมผลกระทบตอการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจ ของประเทศตางๆ อยางไรกตาม การอธบายความสมพนธระหวางมตทางเศรษฐกจและการเมองกไมอาจแยกขาดจากมตอนๆ เชน มตทางสงคม วฒนธรรม สงแวดลอม เพศสภาพ เปนตนโครงสรางความสมพนธของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศและตองถกพจารณาแบบองครวม(Holistic)ดงทกลาวมาแลวในเรองท3.1.1แตการศกษาโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศนไมไดเปนไปแบบไมมรปแบบ นกเศรษฐศาสตรการเมองระหวางประเทศมการใหอธบายเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศดวยมมมอง ปรชญา รวมถงการใหความส�าคญกบประเดนตางๆ ในการวเคราะหทแตกตางกนอนเปนทมาของแนวคดและทฤษฎนโยบายและความมงหมายทแตกตางกนดงทไดกลาวไปแลวในเรองท3.1.2

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางไรกตาม การศกษาโครงสรางความสมพนธในเศรษฐกจระหวางประเทศทจะกลาวถงใน เรองท3.1.3นจะใหภาพจากการใชมมมองทางเศรษฐกจเปนแกนกลางโดยกลาวถงมตตางๆทส�าคญในการศกษาเศรษฐกจระหวางประเทศไดแกการคาระหวางประเทศการลงทนระหวางประเทศและการเงนระหวางประเทศโดยขยายเชอมโยงไปสมตทางการเมองระหวางประเทศไดแกความมนคงของรฐ

เศรษฐกจระหวางประเทศหมายถง การด�าเนนการตดตอกจกรรมทางเศรษฐกจระหวางประเทศทประกอบดวยการคาการลงทนการเงนดวยเหตนการกลาวถงเศรษฐกจระหวางประเทศจงเปนการพจารณาระบบเศรษฐกจแบบเปด ทประเทศมการท�าธรกรรมทางเศรษฐกจระหวางประเทศกบประเทศอนๆ เมอพจารณาจากมมมองทางเศรษฐศาสตรแตละประเทศจะมการพงพาการคาระหวางประเทศมากนอยแคไหนจะเหนไดจากสดสวนของมลคาการคาระหวางประเทศซงประกอบดวยมลคาสงออกและน�าเขาตอมลคาผลตภณฑมวลรวมประชาชาต สดสวนดงกวาเรยกวา อตราการเปดประเทศ (Degree of Openness)กลาวคอประเทศทมอตราการเปดประเทศสงสะทอนใหเหนวาประเทศนนๆพงพาและขนตอประเทศอนๆผานการคาระหวางประเทศสง ในทางกลบกน ประเทศทมอตราการเปดประเทศต�า สะทอนใหเหนวา ประเทศนนๆพงพาและขนตอประเทศอนๆผานการคาระหวางประเทศต�า

การคาระหวางประเทศ หมายถง การแลกเปลยนสนคาและการบรการระหวางประเทศ การคาระหวางประเทศเกดขนเนองจากแตละประเทศมทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกนตามลกษณะทางกายภาพนอกจากนแตละประเทศยงมความสามารถและความเชยวชาญในการผลตสนคาและบรการทแตกตางกนแนวนโยบายของแตละประเทศในดานการคาระหวางประเทศแบงเปน 2 รปแบบคอ รปแบบแรก ไดแกนโยบายการคาแบบเสรเปนแนวนโยบายทรฐบาลของประเทศนนๆ สนบสนนใหมการคาระหวางประเทศแบบไมมสงกดขวางหรอขอจ�ากดเชนไมมการตงก�าแพงภาษขาเขาไมมก�าหนดโควตาการน�าเขาเปนตนสวนรปแบบทสอง ไดแก นโยบายการคาแบบคมกน เปนแนวนโยบายการคาทรฐบาลนนๆ มมาตรการตางๆเพอจ�ากดการน�าเขาและสงออกสนคาเชนการตงก�าแพงภาษการก�าหนดโควตาการน�าเขาและสงออกการสนบสนนใหมการผลตสนคาเพอใชภายในประเทศเองดวยการใชมาตรการตางๆ

การลงทนระหวางประเทศหมายถงการทรฐบาลหรอเอกชนของประเทศหนงๆน�าเงนไปลงทนเพอแสวงผลก�าไรในอกประเทศหนงการลงทนระหวางประเทศแบงออกเปน2ประเภทคอประเภทแรกการลงทนทางตรงเปนการลงทนทผลงทนไดมการลงทนทางกายภาพหรอสรางหนวยการผลตเชนโรงงานและกอใหเกดการจางงานในประเทศอนๆประเภทสองไดแกการลงทนทางออมเปนการลงทนทผลงทน ไมไดเขาไปมสวนด�าเนนกจการหรอท�าการผลตโดยตรงแตน�าเงนทนมาลงทนในรปเงนก การซอขาย หลกทรพยหรอพนธบตร

ในการด�าเนนการคาขายและลงทนระหวางประเทศดงทไดกลาวมาแลว รวมถงการกยม การช�าระหนและการใหความชวยเหลอระหวางประเทศ เปนกจกรรมทตองมการไหลเขาและไหลออกของเงน แตเนองจากแตละประเทศมการใชเงนตราตางสกลกนจงตองมการแลกเปลยนเงนตราซงกนและกนตามอตราแลกเปลยนทก�าหนดและเมอประเทศใดมการเปลยนแปลงอตราแลกเปลยนเงนตรากจะมผลกระทบตอการคาการลงทนตลอดจนการปรบตวทางดานเศรษฐกจของประเทศตางๆตามไปดวยการเงนระหวางประเทศจงเกดขนเพอด�าเนนการใหการไหลเขาออกของเงนตราสกลตางๆเพอการท�าธรกรรมตางๆเปนไปอยาง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


มเสถยรภาพผานการสรางสถาบนการเงนระหวางประเทศเพอจดการดแลใหระบบการเงนระหวางประเทศมเสถยรภาพโดยปราศจากการแขงขนกนลดอตราแลกเปลยนตวอยางของสถาบนการเงนระหวางประเทศเชนกองทนการเงนระหวางประเทศทกอตงขนภายหลงสงครามโลกครงท 2มวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอทางการเงนระหวางประเทศ อ�านวยความสะดวกทางการคา ท�าใหการแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศมเสถยรภาพและชวยขจดปญหาความไมสมดลของดลการช�าระเงนของประเทศตางๆ

เมอกลาวถงบทบาทและความส�าคญของการคาการลงทนและการเงนระหวางประเทศซงเปนมตตางๆทมความเชอมโยงกนในเศรษฐกจระหวางประเทศแลวตวแสดงส�าคญทมบทบาทหลกในเศรษฐกจระหวางประเทศกคอบรรษทขามชาต(MultinationalCorporations:MNCs)ซงมความส�าคญมากขนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในฐานะทเปนองคกรทางเศรษฐกจทด�าเนนกจกรรมการผลตในสองประเทศขนไปโดยจะมส�านกงานใหญอยในประเทศแม (Home country) และมบรษทลกตงอยในประเทศผรบการลงทน(Hostcountry)การขยายสาขาของบรรษทขามชาตไปลงทนท�าการผลตในประเทศตางๆนนเรยกวาการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ(FDI)ดงทไดกลาวไปแลว

อยางไรกตามลอองกรนเบรก(LeonGrunberg)พจารณาวาการด�าเนนงานของบรรษทขามชาตสงผลทงในทางบวกและในทางลบตอทงประเทศแมและประเทศผรบการลงทน โดยผลกระทบทางบวก ทบรรษทขามชาตมตอประเทศผรบการลงทน ไดแก การลงทนของบรรษทขามชาตชวยในการถายโอนเทคโนโลยผลตภณฑทนการเงนและเทคนคการบรหารจดการไปยงประเทศผรบการลงทนการเขามาของบรรษทขามชาตชวยใหเกดการเตบโตของธรกจรายอนๆ ในประเทศผรบการลงทนโดยเฉพาะธรกจ ตอเนองทปอนวตถดบแกบรรษทขามชาตนอกจากนการเขามาของบรรษทขามชาตชวยกระตนใหนกธรกจในประเทศผรบการลงทนตนตวในการพยายามแขงขนกบบรรษทขามชาตยงกวานนบรรษทขามชาตชวยใหสภาวะดลการช�าระเงนของประเทศผรบการลงทนดขน เนองจากการเขามาลงทนของบรรษทขามชาตท�าใหประเทศผรบการลงทนน�าเขาสนคานอยลงและสงออกสนคาไดมากขน(BalaamandVeseth,2005)

สวนผลกระทบในทางลบทบรรษทขามชาตสงผลตอประเทศผรบการลงทนไดแกบรรษทขามชาตสวนใหญตองการเหนเสถยรภาพทางการเมองและเศรษฐกจของประเทศทรบการลงทนเปนหลกเพอประโยชนในการลงทนของตนจงไมสนใจวาประเทศเหลานนมการปกครองในระบอบประชาธปไตยหรอไมมการเคารพสทธมนษยชนมากนอยเพยงใดนอกจากนบรรษทขามชาตยงใชเทคโนโลยชนสงในการผลตจนท�าใหไมตองพงพาแรงงานมากนกสงผลใหอตราการจางงานในประเทศผรบการลงทนไมเพมขนเทาทควรและบรรษทขามชาตกมกจะหวงความรดานเทคโนโลยและไมถายทอดใหกบประเทศผรบการลงทนอยางเตมทนอกจากนการเนนการผลตเพอการสงออกแตเพยงอยางเดยวท�าใหการลงทนของบรรษทขามชาตไมเกดผลกระทบภายนอกในทางบวกตอเศรษฐกจของประเทศผรบการลงทนอยางทคาดหวงยงไปกวานนบรรษทขามชาตมกจางแรงงานดวยคาแรงราคาถก และใหสวสดการแกแรงงานอยางไมเพยงพอ รวมทงยงสรางปญหาสงแวดลอมอกดวย

โดยทวไปเมอพจารณาถงมตทางดานการเมองระหวางประเทศประเดนส�าคญทไดรบการพจารณากคอแนวคดเกยวกบความมนคง ซงค�าจ�ากดความของความมนคงแบบดงเดม (Traditional Security)กหมายถง ความมนคงของรฐอนประกอบดวยรฐและดนแดน ซงสวนใหญภยคกคามกมาจากภยคกคาม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ทางทหารโดยเฉพาะภยจากการรกรานของตางชาตเปนตนแมวาแนวคดเรองความมนคงแบบดงเดมจะไมไดกลาวถงมตทางเศรษฐกจโดยตรงแตเราจะพบวามตทางเศรษฐกจโดยเฉพาะการสรางความมงคงทางเศรษฐกจดวยการคาการลงทนรวมถงการเงนระหวางประเทศนนเกยวเนองกบมตทางความมนคงอยางแยกขาดจากกนไมไดตวอยางเชนในยคของจกรวรรดนยมในครสตศตวรรษท18-19ทรฐด�าเนนการสงสมอ�านาจทางการเมองผานการสรางแสนยานภาพทางการทหารพรอมๆ ไปกบการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจเพอสงสมความมงคงผานการคาการลงทนและการเงนระหวางประเทศรวมถงการลาอาณานคมเพอหาวตถดบและตลาดใหม

อยางไรกตามแนวคดเกยวกบความมนคงไดมการเปลยนแปลงใหครอบคลมมตทหลากหลายและสอดคลองกบบรบทการเปลยนแปลงของความสมพนธระหวางประเทศ ไปเปนรปแบบของความมนคงทไมใชแบบดงเดม(Non-TraditionalSecurity)อนครอบคลมถงมตทหลากหลายเชนปญหาทเกดจากดานสาธารณสขการยายถนสงแวดลอมการแยงชงทรพยากรอาชญากรรมขามชาตปญหาโจรสลดและปญหาการกอการรายโดยเฉพาะความมนคงของมนษย(HumanSecurity)ซงไดถกเสนอเปนระเบยบ วาระในระดบโลกอยางเปนทางการเปนครงแรกในรายงานการพฒนามนษย (HumanDevelopmentReport)ค.ศ.1994โดยส�านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต(UnitedNationsDevelopmentProgram:UNDP) ไดเสนอแนวคดส�าคญเกยวกบการพฒนาทถอมนษยเปนศนยกลาง รายงานฉบบน ชใหเหนวามนษยทงในประเทศพฒนาแลวและก�าลงพฒนาตองเผชญกบความไมมนคงอะไรบางในยคโลกาภวตนความไมมนคงดงกลาวจ�าแนกออกเปน 7 ประการ คอ ความผนผวนทางการเงนและความไมมนคงทางเศรษฐกจ ความไมมนคงทางอาชพและรายได ความไมมนคงทางสขภาพ ความไมมนคงทางวฒนธรรมความไมมนคงสวนบคคล เชน การเผชญกบอาชญากรรม การคายาเสพตดและการคามนษย ความ ไมมนคงทางสงแวดลอมและความไมมนคงทางการเมองและชมชน(UNDP,1994)

ดวยเหตน การเปลยนแปลงค�าจ�ากดความของความมนคงเดมทมกหมายถงความมนคงของรฐโดยใชการพฒนาแสนยานภาพทางการทหารมาเปนความมนคงของมนษยทครอบคลมถงมตทส�าคญตางๆโดยเฉพาะมตทางเศรษฐกจสะทอนใหเหนการตระหนกถงการใหความส�าคญกบคณภาพชวตของมนษย ทสามารถจะบรรลไดสวนหนงกดวยการใชเครองมอและการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจ ประเดนความมนคงของมนษยน จงแสดงใหเหนอยางชดเจนวา ในยคปจจบนการศกษาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมบทบาทและทวความส�าคญขนเรอยๆ


จงอธบายโครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



โครงสรางของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเปนการพจารณาความสมพนธแบบเชอมโยงระหวางมตทางเศรษฐกจและมตทางการเมองของประเทศตางๆผานการศกษาความสมพนธของมตตางๆในเศรษฐกจระหวางประเทศไดแกการคาระหวางประเทศการลงทนระหวางประเทศและการเงนระหวางประเทศโดยขยายเชอมโยงไปสมตทางการเมองระหวางประเทศไดแกความมนคงของรฐและมนษย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 3.2

ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลก

ครงท 2


หวเรอง3.2.1รปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท23.2.2ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท23.2.3ปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2

แนวคด1. รปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2สะทอนใหเหนถง

ความขดแยงทางอดมการณทางการเมองระหวางคายเสรนยมซงน�าโดยสหรฐอเมรกาและสงคมนยมซงน�าโดยสหภาพโซเวยตในขณะทการจดระเบยบและกรอบกตกาของระเบยบเศรษฐกจโลกอยภายใตระบบเบรตตนวดสทเนนแนวทางเสรนยม

2. ประเทศไทยเปนพนธมตรส�าคญของสหรฐอเมรกาในบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2เพอการปองปรามการขยายตวของคอมมวนสตการพฒนาเศรษฐกจและสงคมไทยยงมแนวทางสอดรบไปกบแนวทางแบบเสรนยมแบบฝงราก ซงเปนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศของระบบเบรตตนวดส

3. ปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2 คอประเดนการพงพงทประเทศก�าลงพฒนาและประเทศทเพงปลดปลอยตวเองจากการเปนอาณานคมตองขนตอประเทศพฒนาแลวผานโครงสรางความสมพนธทางเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศในรปแบบตางๆ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท3.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายรปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ได2. อธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลก

ครงท2ได3. ระบปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความน�า

การพจารณาการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงถอเปนรากฐานทส�าคญในการท�าความเขาใจสถานะของประเทศหนงประเทศใดในสงคมเศรษฐกจการเมองโลกในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงดวย เนองจากปฏสมพนธระหวางระบบเศรษฐกจ การเมอง และสงคม ไมอาจถกตดขาดจากกนดงทไดกลาวถงไปแลวในเรองท3.1.1การพจารณาถงสถานะของประเทศไทยในฐานะสมาชกของสงคมเศรษฐกจการเมองโลกจงตองค�านงถงพลวตของการเปลยนแปลงอนเปนภาวะปกตของสงคมเศรษฐกจการเมองโลก เพราะพฒนาเศรษฐกจและสงคมไทยเปนสวนหนงทสะทอนมาจากการเปลยนแปลงและปฏสมพนธทไทยมตอระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในแตละชวงเวลาอยางไรกตามการพจารณาถงสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกไมสามารถพจารณาโดยไมอาศยกรอบแนวคดทฤษฎดงทไดกลาวไปแลว

นอกจากน พลวตของการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศยงไมสามารถตดตอนออกมาพจารณาแบบยากขาดออกจากกนเปนชวงๆไดในการพจารณาเศรษฐกจไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศนแมวาจะมการแยกพจารณาตามชวงเวลาทมเหตการณส�าคญๆเปนจดเนนในการศกษาโดยในตอนท3.2จะกลาวถงเศรษฐกจไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2 และตอนท 3.3 จะกลาวถงเศรษฐกจไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนกเพอใหเปนการงายตอการท�าความเขาใจเทานน มไดมเจตนาทจะท�าใหเกดการตดตอนแยกขาดจากกนหรอเปนการอธบายเชงเหตผลแบบเสนตรง เนองจากการพจารณาระเบยบเศรษฐกจการเมองของโลกในชวงเวลาตางๆ เปรยบเสมอนการพจารณาความสมพนธอนๆ ในโลกแหงความเปนจรงทเหตปจจยตางๆมความเกยวเนองสมพนธกนอยางสลบซบซอนทงมตของเวลาและสถานท ในบางชวงเวลาบางมตอาจจะมบทบาทหลก อยางเชน อดมการณทางการเมองมบทบาทหลกในยคหลงสงครามโลกครงท 2 หรอมตทางเศรษฐกจมบทบาทส�าคญในยคหลงสงครามเยน

หลงสงครามโลกครงท2ระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาโลกไดแยกออกเปน2คายอดมการณทมความขดแยงกนอยางชดเจนระหวางคายเสรนยมซงมรากฐานอยบนระบอบการเมองทมอดมการณแบบเสรนยมและระบบเศรษฐกจแบบทนนยมน�าโดยสหรฐอเมรกา กบคายสงคมนยมทมรากฐานอยบนระบอบการเมองทมอดมการณแบบสงคมนยมและระบบเศรษฐกจแบบวางแผนรวมศนยจากสวนกลางน�าโดยสหภาพโซเวยตระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกภายใตความขดแยง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระหวาง2ขวอดมการณนไดกอใหเกดชวงระยะเวลาทเรยกวา“สงครามเยน”(ColdWar)5ซงแมวาจะมความขดแยงกนอยางชดเจนระหวาง2ขวอ�านาจและตอมาความขดแยงดงกลาวไดขยายตวครอบคลมประเทศในภมภาคอนๆ ในโลกรวมถงประเทศทเพงไดรบเอกราชภายหลงสงครามโลกครงท 2 ซงตางกถกผลกดนใหเลอกเปนพนธมตรหรอศตรทชดเจนระหวาง2คายอดมการณและแมวาปญหาตางๆทเกดขนในชวงเวลาดงกลาวจะถกพจารณาวาเปนผลสบเนองมาจากความขดแยงระหวาง 2 ขวอ�านาจกตาม แตความขดแยงทางอดมการณโดยตวของมนเองไมไดปะทออกมาเปนสงครามเตมรปแบบแตกลบมการชวงชงและถวงดลอ�านาจระหวาง2คายอดมการณเนองจากพฒนาการของอาวธนวเคลยรซงสามารถจะสงผลเสยหายในระดบทเกนกวาจะควบคมเอาไวได ภาวะตงเครยดภายใตดลแหงความหวาดกลวจงเปนกรอบในการก�าหนดและกอตงระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ซงจะไดกลาวถงตอไปในตอนท3.2

การเปลยนแปลงภายในสหภาพโซเวยตภายใตการน�าของอดตประธานาธบดมคาอลกอรบาชอฟ(MikhailGorbachev)ในค.ศ.1985ดวยนโยบายเปดกวางและปรบโครงสรางทรจกกนในชอกลาสนอส(Glasnost) และเปเรสตรอยกา (Perestroika) เปนผลสบเนองจากระบบเศรษฐกจแบบรวมศนยของ สหภาพโซเวยตทสงผลใหเกดความไรประสทธภาพไดเปนจดเรมตนของการยตภาวะสงครามเยนและการแตกตวของประเทศในคายสงคมนยม เกดการพงทลายของก�าแพงเบอรลน จนในทสดสงผลใหสหภาพโซเวยตแตกสลายลงกลายเปนเครอขายรฐอสระซงกหมายความวารฐอสระเหลานไดหลดพนจากการควบคมของศนยกลางอ�านาจทมอสโคว ในขณะทอดมการณของระบอบสงคมนยมและเศรษฐกจแบบรวมศนยกได ลมสลายลงไปพรอมๆ กน จนมการกลาวถงชยชนะของระบบการเมองแบบเสรนยมและระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทมเหนอระบบการเมองแบบสงคมนยมและระบบเศรษฐกจแบบรวมศนย ระเบยบเศรษฐกจโลกภายหลงการสนสดของสงครามเยนจงมการปรบเปลยนไปสการครอบคลมททวถงมากขนของอดการณเสรนยมทางเศรษฐกจและการเมองพรอมๆไปกบการขนมามอทธพลของพวกเสรนยมใหม(Neoliberal-ism)แบบเรแกน(Reganomics)และแทตเชอร(Thatcherism)ประกอบกบความกาวหนาของเทคโนโลยดานตางๆโดยเฉพาะเทคโนโลยการสอสารระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกในชวงเวลาหลงสงครามเยนจงเปนการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศอยางส�าคญ จนอาจจะกลาวไดวาเปนการปรบโครงสรางระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกเขาสยคโลกาภวตนดงจะไดกลาวถงโดยละเอยดตอไปในตอนท3.3

5 สงครามเยนเปนภาวะทเกดขนเฉพาะชวงเวลาหลงสงครามโลกครงท2เมอเกดความขดแยงทรนแรงและชดเจนระหวาง2ขวอ�านาจในขณะนนคอประเทศสหรฐอเมรกาผน�าคายเสรนยมและประเทศสหภาพโซเวยตผน�าคายสงคมนยมลกษณะพเศษของสงครามเยนกคอมความพยายามทจะแขงขนกนระหวาง2ขวอ�านาจเพอเปลยนแปลงดลแหงอ�านาจใหฝายตนไดเปรยบแตในขณะเดยวกนทง 2 ฝายกมความยบยงชงใจและไมไดมการใชก�าลงตอกนโดยตรงตามรปแบบสงครามในรปแบบเนองจากความ หวาดกลวในผลกระทบของการน�าอาวธนวเคลยรมาใชโดยฝายหนงฝายใดซงจะท�าใหเกดความสญเสยและเสยหายเกดขนกบทง2ขวอ�านาจ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



รปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2

ในเรองท 3.2.1 นจะกลาวถงรปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงการสนสดของสงครามโลกครงท2จนถงค.ศ.1989หรอการสนสดลงของสงครามเยนระหวาง2คายอดมการณทางการเมองอนสบเนองมาจากการลมสลายลงของคายสงคมนยมโดยเฉพาะการลมสลายลงของสหภาพโซเวยต

ภายหลงการสนสดลงของสงครามโลกครงท 2 ไดมการเปลยนแปลงส�าคญๆ หลายดานซง การเปลยนแปลงเหลานมผลท�าใหบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงท 2แตกตางไปจากบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงกอนหนาสงครามโลกครงท 2 กลาวคอประการแรก สงครามโลกครงท 2 สรางความเสยหายทงชวตของผคนจ�านวนมากและทรพยสนจ�านวนมหาศาลความเสยหายดงกลาวไมไดเกดขนเฉพาะในประเทศทแพสงครามอยางเยอรมนอตาลและญปนเทานนแตความเสยหายเหลานยงเกดขนกบประเทศมหาอ�านาจในยโรปทชนะสงครามอยางประเทศองกฤษและฝรงเศสท�าใหสถานะและบทบาทของประเทศเหลานลดถอยลงโดยมสหรฐอเมรกากาวขนมามบทบาทเปนมหาอ�านาจใหมของโลกแทน จนอาจจะกลาวไดวาชวงเวลาหลงสงครามโลกครงท 2 เปนชวงเวลาทสหรฐอเมรกาเปนมหาอ�านาจชาตเดยวในโลกทเรยกวา สนตภาพทมสหรฐอเมรกาเปนมหาอ�านาจ (PaxAmericana)ประการทสองภายหลงสงครามโลกครงท2มการเกดขนของประเทศใหมๆจ�านวนมากในภมภาคตางๆ ของโลก จากการแยกเปนเอกราชของประเทศอดตอาณานคมของจกรวรรดนยมตะวนตกประการทสามประเทศตางๆทงประเทศทพฒนาแลวและก�าลงพฒนาตางกยอมรบและเหนพองตองกนกบการด�าเนนการตามแนวคดแบบเสรนยมทางเศรษฐกจทมการแขงขนอยางเสรประการทส การกอก�าเนดขนขององคกรระหวางประเทศในรปแบบของการจดการระดบโลก (Global Governance) เพอสนบสนน การด�าเนนการตามแนวทางเสรนยม ประการทหา ภายหลงสงครามโลกครงท 2 ไดเกดการปฏวตแบบกาวกระโดดของเทคโนโลยการคมนาคมและสอสารทสงผลกระทบอยางมากตอการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมของประเทศตางๆในโลก

นอกจากน ชวงเวลาหลงการเกดสงครามโลกครงท 2 ยงมความพยายามในการสรางระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศใหมขนมาทดแทนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเดมภายหลงสงครามโลกครงท1ทไมมประสทธภาพและลมเหลวลงจนสงผลใหเกดความขดแยงและน�าไปสสงครามโลกครงท2ระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทถกจดตงขนใหมนเปนผลสบเนองจากประเทศตางๆโดยเฉพาะฝายสมพนธมตรไดเรยนรขอผดพลาดหลายประการอนน�าไปสการเกดสงครามการเรยนรเหลานนอกจากจะเปนบทเรยนส�าคญแลวยงเปนเสมอนแนวทางในการสรางและก�าหนดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท2ขนมาใหมขอผดพลาดทฝายสมพนธมตรเรยนรเพอก�าหนดทศทางของระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศใหมรวมกนจดนบาแลมและเวเซท(BalaamandVeseth,2005)สรปวาม5ประการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประการแรกคอความปนปวนในระบบการเงนระหวางประเทศมบทบาทส�าคญท�าใหลทธฟาสซสมขนมามอทธพลและเตบโตไดในประเทศเยอรมน และอตาล ซงในทสดน�าไปสการลมสลายลงของเสถยรภาพของระบบระหวางประเทศ ดงนน กลไกทจะสรางรกษาเสถยรภาพของระบบระหวางประเทศจงตองใหความส�าคญกบการสรางระเบยบการเงนระหวางประเทศเนองจากการท�าใหระบบการเงนด�าเนนการไปไดอยางราบรนมความส�าคญและเปนแนวทางในการจดตงองคกรสถาบนและการด�าเนนการตางๆทเกยวของกบการจดระเบยบการเงนระหวางประเทศ เชน องคกรการเงนระหวางประเทศ ธนาคารเพอ การบรณะและพฒนาระหวางประเทศหรอธนาคารโลกรวมถงแผนการมารแชล(MarshallPlan)

ประการทสอง ระบบเศรษฐกจระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 1 ซงน�าไปสการแบงแยกและแขงขนกนทางเศรษฐกจระหวางภมภาคตางๆไดพสจนใหเหนแลววาเปนอนตรายและอาจน�าไปสความ-ขดแยง ดวยเหตนการพยายามจดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท 2จงตองท�าใหเกดการคาแบบเสรความพยายามจดการคาเสรนสะทอนใหเหนในความพยายามกอตงองคกรการคาระหวางประเทศ(InternationalTradingOrganization:ITO)เพอน�าระบบการคาระหวางประเทศเขาสระบบพหภาค(multilateroaltradingsystem)แมวาตอมาITOตองลดรปลงมาเปนเพยงความตกลงทวไปวาดวยพกดอตราภาษศลกากรและการคา(GATT)กตาม

ประการทสามพลงของมวลชนโดยเฉพาะแรงงานจะตองถกจดการในรปแบบใดรปหนงเพอลดบทบาทอทธพลของแนวคดแบบสงคมนยมในประเทศตางๆลงโดยแนวนโยบายทถกน�ามาใชเปนเครองมอในการจดการพลงของมวลชนและแรงงานกคอการใหรฐด�าเนนแนวนโยบายตามแนวคดของเคนส(Keynesianstate)เพอกระจายรายไดไปสคนสวนใหญในสงคม

ประการทสการจดการเศรษฐกจระหวางประเทศตองการองคกรทสามารถจดการดานความมนคงระหวางประเทศและปองปรามไมใหความขดแยงระหวางประเทศตางๆ ลกลามไปจนเกดสงครามขนาดใหญเชนสงครามโลกครงท2ทเกดขนจากความลมเหลวขององคกรสนนบาตชาตดวยเหตนหลงสงครามโลกครงท 2 ไดมการจดตงองคการสหประชาชาตขน และเมอเกดสงครามเยน กไดมการกอตงองคกรความรวมมอทางความมนคงอยางองคการสนธสญญาปองกนแอตแลนตกเหนอหรอองคการนาโต (North AtlanticTreatyOrganization:NATO)ขน

ประการทหา การแกไขขอผดพลาดทง 4 ประการทไดกลาวมาแลวนจะด�าเนนไปไดกตอเมอสหรฐอเมรกาตองเขามามบทบาทเปนมหาอ�านาจหลกของคายเสรนยมในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแทนทการแยกตวโดดเดยวและกาวออกมามบทบาทเมอเกดปญหาความขดแยงในระบบระหวางประเทศอยางทสหรฐอเมรกาเคยด�าเนนการมากอนในชวงทศวรรษ1920และ1930

อยางไรกตามการกาวขนมามบทบาทของสหรฐอเมรกาในฐานะมหาอ�านาจและผน�าคายเสรนยมพรอมๆ ไปกบความพยายามสรางระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจากขอผดพลาดของการด�าเนนงานของระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศชวงกอนหนาสงครามโลกครงท2นตองพจารณาควบคไปกบการกอตวขนของมหาอ�านาจและผน�าคายสงคมนยมอยางสหภาพโซเวยตซงทวบทบาทและความส�าคญมากขนเรอยๆเชนกนภายหลงการสนสดสงครามโลกครงท2ดงนนระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท 2 จงตงอยบนบรบทของการแบงออกเปน 2 ขวอดมการณ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระหวางคายเสรนยมมอดมการณทางการเมองแบบเสรนยม และระบบเศรษฐกจแบบทนนยมน�าโดยสหรฐอเมรกากบคายสงคมนยมทมอดมการณทางการเมองแบบสงคมนยมและปกครองโดยพรรคคอมมวนสตและระบบเศรษฐกจแบบวางแผนและรวมศนยจากสวนกลางน�าโดยสหภาพโซเวยต

ภายหลงการสนสดลงของสงครามโลกครงท2มการเปลยนแปลงหลายอยางเกดขนในบรบทของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกลาวคอไดมการจดตงองคการสหประชาชาต(UnitedNations:UN)ขนในค.ศ.1945อยางไรกตามภายหลงการสนสดลงของสงครามในชวงแรกประเทศตางๆในโลกถกแบงออกเปน 3กลมใหญๆกลมแรกคอกลมประเทศเสรนยมทน�าโดยสหรฐอเมรกาและประเทศยโรปตะวนตกกลมทสองคอประเทศสงคมนยมทน�าโดยสหภาพโซเวยตและประเทศยโรปตะวนออกและกลมทสามไดแกกลมประเทศเกดใหมทเพงแยกตวเปนอสระหรอไดรบเอกราชมาจากอดตประเทศอาณานคมซงตองการ ด�าเนนนโยบายแบบอสระ6 จงรวมตวกนอยในรปแบบของขบวนการไมฝกใฝฝายใด (Non-AlignedMovement:NAM)โดยด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจแบบชาตนยมอยางไรกตามในชวงตอมาเมอความขดแยงและเผชญหนากนระหวาง 2 กลมประเทศทมความแตกตางกนในดานอดมการณทางการเมองทวความเขมขนและรนแรงขน ประเทศตางๆ ในกลมประเทศเกดใหมไดถกผลกดนใหเขาไปสงกดอยกบคายใดคายหนงใน2ขวอดมการณ

แมวาสงครามเตมรปแบบอยางสงครามโลกจะไดยตลงไปแลว แตความขดแยงและการแขงขนทางการเมองและอดมการณระหวาง2ขวอดมการณไดเรมขนและทวความเขมขนขนเปนล�าดบตวอยางรปธรรมของความขดแยงและแขงขนดงกลาว เชน สหรฐอเมรกาไดด�าเนนนโยบายสกดกนคอมมวนสต(Communist Containment Policy) เนองมาจากความกงวลตอการขยายตวของคายสงคมนยมไปสประเทศยโรปตะวนออกและประเทศในภมภาคอนๆภายหลงการสนสดสงครามสหรฐอเมรกาจงมนโยบายใหความชวยเหลอกบประเทศตางๆ เรมตนจากการใหความชวยเหลอทางดานการเงนเพอท�าการฟนฟประเทศยโรปตามแผนการมารแชล ซงตอมาความชวยเหลอทางการเงนและการทหารของสหรฐอเมรกาขยายตวไปสภมภาคตางๆในโลกเพอทจะท�าการสกดกนการขยายตวของคายสงคมนยมโดยเฉพาะอยางยงการจดตงองคการสนธสญญาแอตแลนตกเหนอหรอนาโตขนใน ค.ศ. 1949 ในขณะทสหภาพโซเวยตไดท�าการตอบโตดวยการจดตงสภาเพอความชวยเหลอซงกนและกนทางเศรษฐกจ (The Council for Mutual Economic Assistance: COMECON) ใน ค.ศ. 1949 และองคการสนธสญญาวอรซอร (WarsawTreatyOrganization)ขนในค.ศ.1955

6แนวคดแบบไมฝกใฝฝายใดนเกดขนตงแตหลงสงครามโลกครงท2เรมตนจากการทผแทนจ�านวน250คนจากประเทศตางๆในเอเชย25ประเทศไดมารวมประชมกนทประเทศอนเดยเกยวกบความสมพนธของประเทศในเอเชยและเพอสรางอ�านาจของกลมตนในเวทการเมองระหวางประเทศ ตอมาไดมการประชมระดบนายกรฐมนตรของ 5 ประเทศ ไดแก พมา ศรลงกา อนเดยปากสถานและอนโดนเซยขนณกรงโคลมโบประเทศศรลงกาการประชมครงนทประชมไดเหนพองกนวาจะตองจดใหมการประชมประชาชาตเอเชยและแอฟรกาขนอกครงหนงดงนนการประชมอนเปนการผนกก�าลงกนของประเทศโลกท3บนพนฐานของนโยบายแบบไมฝกใฝฝายใดจงเรมตนขนทกรงบนดง ประเทศอนโดนเซยใน ค.ศ.1955 และมการจดการประชมกลมประเทศโลกท 3 ท ไมฝกใฝฝายใดเรอยมา โดยการประชมสดยอดระดบประมขของรฐไดจดขนเปนครงแรกใน ค.ศ. 1961 ทกรงเบลเกรด ประเทศยโกสลาเวย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางไรกตามการตอสและแขงขนกนระหวางสองคายอดมการณในดานตางๆไมวาจะดานการเมองเศรษฐกจ การทหาร หรอการโฆษณาชวนเชอ เปนเพยงการชวงชงและถวงดลอ�านาจกนแตหลกเลยง การเผชญหนากนเพอไมใหปะทเปนสงคราม เนองจากการพฒนาอาวธนวเคลยรท�าใหถาเกดสงคราม กสามารถสงผลเสยหายจนเกนทจะควบคมไวไดการเผชญหนาและความตงเครยดระหวาง2คายอดมการณจงตกอยภายใตดลแหงความหวาดกลวแบบทเรยกวาสงครามเยน

หลงค.ศ.1945สหรฐอเมรกาไดขนมาเปนมหาอ�านาจน�าของคายเสรนยมทสนบสนนอดมการณทางการเมองและนโยบายทางการเมองแบบเสรนยม รวมถงมบทบาทส�าคญในการจดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามฯดวยความรวมมอกนกบประเทศพนธมตรคอกลมประเทศยโรปตะวนตกและญปน จากบทเรยนทไดเรยนรมาจากชวง 30 ปกอนหนานคอชวงระหวางการสนสดลงของสงครามโลกครงท1และการสนสดลงของสงครามโลกครงท2ดวยความหวาดกลววาระบบเศรษฐกจโลกทด�าเนนไปโดยปราศจากกฎกตกาจะท�าใหโลกกลบเขาสภาวะเศรษฐกจตกต�าอยางทเคยเกดขนเมอทศวรรษ1930ดงนนบทบาททส�าคญของมหาอ�านาจน�าคายเสรนยมกคอการจดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศใหเกดขนเพอสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจการเมองโลกดวยการน�าระบบเศรษฐกจระหวางประเทศกลบไปสระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศแบบเสรนยมทมความเชอมโยงกนกนอยางสงทงทางการคาการเงนและการลงทนเหมอนกอนสงครามโลกครงท1

ภายหลงสงครามการจดระเบยบและกรอบกตกาของระเบยบเศรษฐกจโลกไดถกก�าหนดดวยความตกลงระหวางประเทศตางๆ ทชนะสงครามโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและองกฤษทเบรตตน วดส7 ในชวงค.ศ.1941-1944เนองจากประเทศสวนใหญในยโรปตองการการฟนฟทางเศรษฐกจในขณะทการคาระหวางประเทศยงไรกฎกตกา ท�าใหตองมการจดระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศใหกลบมาอยในแนวทางของเสรนยม โดยเชอมนวาแนวทางดงกลาวจะกอใหเกดเสถยรภาพรวมถงสนบสนนอ�านาจและผลประโยชนของคายเสรนยม พรอมๆ ไปกบการสรางระเบยบทางการเงนผานการใชมาตรฐานปรวรรตทองค�าของสหรฐอเมรกาโดยยนยอมใหผทถอเงนดอลลารสหรฐ น�าเงนดอลลารสหรฐมาแลกเปนทองค�าไดตามราคาทก�าหนดไวโดยไมจ�ากดจ�านวนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงนจงมสหรฐอเมรกาเปนมหาอ�านาจแตเพยงประเทศเดยวแบบทเรยกวาสนตภาพทมอเมรกาเปนมหาอ�านาจและถกขนานนามวาระบบเบรตตนวดสโดยการวางแผนจดตงองคกรระหวางประเทศขน3องคการคอองคการทจดการควบคมทางการเงนหรอกองทนการเงนระหวางประเทศองคการทดแลใหเงนกเพอฟนฟเศรษฐกจไดแกธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะและพฒนาหรอธนาคารโลก และองคการทควบคมระเบยบการคา ไดแกองคการการคาระหวางประเทศ อยางไรกตาม ความพยายามดงกลาวประสบผลส�าเรจเพยง 2 สวนคอ

7นกเศรษฐศาสตรทวางโครงสรางของระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2 เชน จอหน เมนารด เคนส(JohnMaynardKeynes)พจารณาวาเพอทจะท�าการประกนไมใชเศรษฐกจโลกเขาสภาวะตกต�าเกดชาตนยมทางเศรษฐกจและความขดแยงกนอยางทเคยเกดกอนหนาสงคามโลกครงท1ระเบยบเศรษฐกจทจดตงขนตองหวนกลบไปเปนระบบเศรษฐกจแบบเปดและบรณาการเศรษฐกจของทกประเทศเขาดวยกนดวยการคาอยางทเคยเปนอยในชวงตนของครสตศตวรรษท19ดวยเหตนรากฐานของระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกหลงสงครามโลกครงท 2 จงตงอยบนแนวทางของเสรนยมโดยเฉพาะการจดใหมการคาเสรและสรางใหเกดการคาในระดบโลก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การจดตงกองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารเพอการบรณะและพฒนา แตการจดตงองคการการคาระหวางประเทศไมประสบผลเนองจากรฐสภาสหรฐไมใหความเหนชอบตอการจดตงองคการการคาระหวางประเทศท�าใหตองลดระดบลงเปนความตกลงทวไปวาดวยภาษศลากรและการคาหรอGATT8

แมวาระบบเบรตตน วดส จะใหความส�าคญกบเศรษฐกจแบบเสรนยมเชนเดยวกบระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงตนศตวรรษท 19 แตระบบนกมลกษณะพเศษแบบท จอหน รกก(JohnRuggie,1982)เรยกวาเสรนยมแบบฝงราก(EmbeddedLiberalism)เพราะมความแตกตางกนในแนวทางปฏบตในระดบระหวางประเทศและระดบประเทศกลาวคอในระดบระหวางประเทศนนสนบสนนใหมทกประเทศตองมนโยบายการคาระหวางประเทศแบบเสร ในขณะทระดบประเทศกลบสนบสนนใหรฐบาลของแตละประเทศสามารถด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจไดอยางเปนอสระโดยใชแนวนโยบายแบบเคนสทเนนการกระตนเศรษฐกจโดยเฉพาะการกระตนการจางงานและจดใหมสวสดการของภาครฐสาเหตทท�าใหแนวนโยบายในระดบประเทศแตกตางจากนโยบายในระดบระหวางประเทศกคอในระดบประเทศตองการใหมความสงบเรยบรอยและเสถยรภาพปราศจากความขดแยงระหวางชนชนทนและแรงงานเปนการประนประนอมกนระหวาง 2 ชนชนเพอใหระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศด�าเนนไปไดอยางราบรน

นบตงแตการสนสดของสงครามโลกครงท 2 ระบบเบรตตน วดสสรางเสถยรภาพและท�าใหเศรษฐกจโลกเตบโตอยางตอเนองซงชวงเวลาดงกลาวนสามารถแบงไดเปน2ชวงชวงแรกตงแตค.ศ.1945-1960 เปนชวงทสหรฐอเมรกามบทบาทอทธพลทางเศรษฐกจ บรรษทสญชาตอเมรกนครอบครองการลงทนระหวางประเทศทงในดานปรมาณและจ�านวนบรษทลกในตางประเทศท�าใหอ�านาจและอทธพลของสหรฐอเมรกาขยายตวไปทวโลกผานการลงทนโดยตรงในตางประเทศ ชวงทสอง ชวงตงแต ค.ศ.1960-1971 ซงเปนชวงทประเทศยโรปตะวนตกเรมฟนตวจากความเสยหายหลงสงครามและญปนไดกาวเขามามบทบาทและอทธพลทางเศรษฐกจ บรรษทสญชาตยโรปและญปนเรมเขามามบทบาทและอทธพลมากขนในภมภาคตางๆ การกาวขนมามบทบาทของยโรปตะวนตกและญปนนสงผลใหสถานภาพของสหรฐอเมรกาตกต�าลงเนองจากภาวะขาดดลในดลการช�าระเงนจงท�าใหมาตรฐานปรวรรตทองค�าภายใต ขอตกลงเบรตตนวดสไมสามารถด�าเนนการตอไปไดสหรฐอเมรกาตองออกจากมาตรฐานปรวรรตทองค�าใน ค.ศ.1971 จนท�าใหระบบเบรตตน วดส ลมสลายลง สบเนองมาจากฐานะทางเศรษฐกจทออนแอของสหรฐอเมรกาทไดพลกผนตวเองจากการเปนเจาหนรายใหญของโลกมาเปนลกหนรายใหญ สาเหตของ การตกต�าของฐานะทางการคลงของรฐบาลสหรฐยงเกดจากการทมเทการใชจายไปในดานการสงสมอาวธพฒนาขดความสามารถทางการทหาร นอกจากน สหรฐอเมรกายงขาดดลบญชเดนสะพดอยางเรอรงจาก การขาดดลการคากบประเทศตางๆโดยเฉพาะกบญปน

ผลกระทบของการออกจากมาตรฐานปรวรรตทองค�าและการลมลงของระบบเบรตตน วดสและความขดแยงในตะวนออกกลางระหวางอสราเอลกบกลมประเทศอาหรบซงลวนแตเปนผสงออกน�ามนรายใหญ

8GATT เปนเพยงความตกลงพหภาคทไมมองคกรบรหารของตวเองและไมมกฎหมายระหวางประเทศรองรบท�าให ไมสามารถด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ซงแตกตางจากจดมงหมายแรกของการตง ITO ทจะท�าหนาทเปนสถาบนระหวางประเทศในการบรหารจดการระเบยบการคาระหวางประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ของโลกในค.ศ.1973ไดสงผลใหเกดวกฤตการณน�ามนขนจากการทราคาน�ามนดบถบตวสงขนอยางตอเนอง จนท�าใหเกดวกฤตเศรษฐกจตกต�าครงใหญครงท 2 (SecondGreatDepression) ในค.ศ. 1970ซงมลกษณะแตกตางไปจากภาวะเศรษฐกจตกต�าครงใหญเมอ ค.ศ. 1929 เนองจากเกดภาวะทเรยกวาภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจ (Stagflation) คอ เกดการวางงานพรอมๆ ไปกบเงนเฟอท�าใหนโยบายแบบเคนส ทเคยเปนเสาหลกในการแกปญหาเศรษฐกจของแนวนโยบายของประเทศตางๆ ภายหลงสงครามโลก ครงท2ถกตงค�าถาม

นอกจากนระบบเบรตตนวดสยงสงผลใหบรรดาประเทศโลกทสามไมพงพอใจและตงค�าถามตอแนวทางการพฒนาประเทศตามแนวทางเสรนยมแบบฝงรากทเปนฐานของระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงนเนองจากระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศดงกลาวท�าใหเกดความไมเทาเทยมกนระหวางกลมประเทศพฒนาแลวและประเทศก�าลงพฒนาจงเรยกรองใหมการจดระเบยบเศรษฐกจใหม(TheNewInternationalEconomicOrder:NIEO)ใหเปนไปในแนวทางทสนบสนนผลประโยชนของประเทศโลกทสามซงเปนประเทศก�าลงพฒนาในดานตางๆมากยงขน เชนการลดอตราภาษศลากากรของประเทศพฒนาแลวและการเพมความชวยเหลอในรปแบบตางๆกบประเทศก�าลงพฒนาเปนตน

ในทสด ระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท 2 กไมอาจสรางเสถยรภาพไดอยางทคาดหวงกนความลมเหลวของระบบเบรตตนวดสยงสะทอนใหเหนถงจดสนสดลงของการเปนมหาอ�านาจฝายเดยวของสหรฐอเมรกาและเปนการกาวขนมามบทบาทของประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจอนๆทฟนตวขนภายหลงสงครามโลกครงท2เชนยโรปตะวนตกและญปนในขณะเดยวกนกท�าใหแนวทางเสรนยมแบบฝงรากอนเปนรากฐานของระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท 2ตองสนสดลง โดยเฉพาะการด�าเนนนโยบายเสรนยมแบบเคนสซงเปนแนวนโยบายในระดบประเทศของประเทศตางๆ

การลดความสามารถในการแขงขนและสถานภาพทางเศรษฐกจของประเทศมหาอ�านาจอยางสหรฐอเมรกาในทศวรรษท1970เปนตนมาสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงทส�าคญตอเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกลาวคอไดมการประชมทจดขนทโรงแรมพลาซา(PlazaHotel)ในกรงนวยอรกระหวางประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจโลกหรอกลมG59 ในค.ศ. 1985ท�าใหเกดขอตกลงพลาซา (PlazaAccord) ทมสาระส�าคญอยทการทเหลาประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจทประกอบไปดวย ญป นสหรฐอเมรกา องกฤษ เยอรมน และฝรงเศส ท�าการปรบเปลยนคาเงนของตนโดยมเปาหมายใหคาเงนดอลลารสหรฐออนคาลงเมอเทยบกบเงนตราสกลอนๆโดยเฉพาะอยางยงคาเงนเยนของญปนโดยคาดหวงวาการท�าใหคาเงนดอลลารสหรฐออนคาลงจะเปนกลไกส�าคญในการปรบการขาดดลการคาจ�านวนมหาศาลของสหรฐอเมรกาเนองจากในค.ศ.1984สหรฐอเมรกาขาดดลการคาถง112,000ลานดอลลารสหรฐโดยขาดดลการคากบญปนมากทสดถง33,500 ลานดอลลารสหรฐ (PongpaichitandBaker, 1998)การออนคาลงของเงนดอลลารสหรฐจะท�าใหสหรฐอเมรกาสามารถสงออกไดมากขนเนองจากสนคาของสหรฐอเมรกาจะม

9หลงจากการประชมพลาซาในค.ศ.1985กลมG5ไดขยายตวเปนกลมG7คอมการเชญประเทศแคนาดาและอตาลเขารวมในการประชมสดยอดกลมประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจครงตอมาในเดอนพฤษภาคมค.ศ.1986

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ราคาถกเมอเปรยบเทยบกบราคาสนคาจากประเทศอนๆ ซงจะชวยบรรเทาปญหาเศรษฐกจมหภาคของสหรฐอเมรกาลง

ผลของขอตกลงพลาซาไมเพยงแตท�าใหคาเงนของประเทศอนๆโดยเฉพาะเงนเยนของญปนแขงคาขนท�าใหการผลตในญปนมตนทนสงขนจงไมสามารถแขงขนกบประเทศอนๆ ได ทางออกทมกคอ กลมทนของญปนตองยายฐานการผลตภาคอตสาหกรรมไปยงประเทศอนๆทมคาเงนออนกวาและมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบดานทตง คาแรง และวตถดบราคาถก เชน ประเทศในภมภาคเอเชยอาคเนยทมความพรอมทางเศรษฐกจคอมความสามารถในการบรหารจดการเศรษฐกจมหภาคและมความพรอมในการประกอบการผลทตามมาจากขอตกลงพลาซาจงไมเพยงแตท�าใหเกดการขยายตวในภาคเศรษฐกจจรงผานการลงทนโดยตรงแตยงกระตนใหภาคการเงนอนประกอบดวยตลาดเงนและตลาดทนของประเทศเหลานขยายตวตามไปดวยเนองมาจากการเคลอนยายทนระหวางประเทศ10

อยางไรกตาม การขยายตวของตลาดเงนและทนระหวางประเทศดงกลาวนมลกษณะทวลกษณะนนคอ การขยายตวของภาคการเงนผานตลาดทนและตลาดเงนทเปดกวางและเชอมโยงกนมากยงขนนท�าใหเงนทนตางประเทศสามาถไหลเวยนเขาสตลาดเงนตลาดทนของประเทศตางๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรวมบทบาทจดสรรเงนทนแกผประกอบการและรฐบาลของประเทศตางๆแตในอกดานหนงการเคลอนยายของเงนทนอยางอสระไปสแหลงทใหผลตอบแทนสงกวาผานการเกงก�าไรกลบสงผลใหเกดเศรษฐกจแบบฟองสบทมผลกระทบตอภาคการผลตจรงและกอใหเกดภาวะไรเสถยรภาพทางเศรษฐกจอนเปนปรากฏการณของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในยคหลงสงครามเยนดงทจะไดกลาวถงตอไป


จงอธบายถงบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงท2


บรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 เปนการตอสทางอดมการณระหวางคายเสรนยมและสงคมนยม ในขณะทสหรฐอเมรกาเปนมหาอ�านาจในคายเสรนยมและสหภาพโซเวยตเปนมหาอ�านาจในคายสงคมนยมโดยประเทศในคายเสรนยมไดท�าการวางแผนจดตงองคการระหวางประเทศโดยมฐานอยบนเศรษฐกจเสรนยมแบบฝงรากในรปแบบของระบบเบรตตนวดส

10ภายหลงขอตกลงพลาซาในชวงระหวางค.ศ.1989-1995มลคาการซอขายเงนตราตางประเทศของโลกไดเพมขนจาก620,000ลานดอลลารสหรฐตอวนเปน1.26ลานลานดอลลารสหรฐตอวนโดยมศนยกลางอยทสหรฐอเมรกาองกฤษญปนส�าหรบการเคลอนยายทนระหวางประเทศนนชวงระหวางค.ศ.1990-1996มการเคลอยายเงนทนระยะยาวสทธของภาคเอกชนไปสประเทศก�าลงพฒนาเพมขนจาก44.400ลานดอลลารสหรฐเปน243,800ลานดอลลารสหรฐโดยภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟกใตเปนภมภาคทรองรบเงนทนเคลอนยายดงกลาวมากทสดดรายละเอยดเพมเตมในสมภพมานะรงสรรค. (2546).พลวตของระบบการเงนโลกกบผลกระทบตอไทย.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลก

ครงท 2

ประเทศไทยไดด�าเนนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตามกรอบทศทางการพฒนาประเทศแบบเสรนยมโดยมส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหรอทร จกกนดในนาม“สภาพฒน” เปนแกนหลกในการวางแนวนโยบายและทศทางการพฒนาประเทศแนวคดการพฒนาหรอยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยตงแตหลงสงครามโลกครงท2นบตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท1ซงไดประกาศใชในพ.ศ.2504จนถงแผนพฒนาฯฉบบท7ไดใหความส�าคญกบการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก โดยเชอวาการขยายตวทางเศรษฐกจในระดบทสงจะน�ามาซงความมงคงและในทสดความมงคงเหลานจะกระจายลงไปสประชาชนกลมตางๆในประเทศแบบทเรยกวาtrickledown

แนวทางดงกลาวเรมจากการสนบสนนใหรฐเขามาลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานของประเทศในแผนพฒนาฯฉบบแรกๆเพอกระตนใหเกดการลงทนในประเทศจากทงทนภายในและการดงดดการลงทนจากตางประเทศโดยเรมตนจากยทธศาสตรการผลตเพอทดแทนการน�าเขา (Import substitutionstrategy)11และเปลยนไปสยทธศาสตรการผลตเพอการสงออก(Exportorientedstrategy)โดยอาศยความไดเปรยบจากแรงงานราคาถกและทรพยากรธรรมชาตทมอยของประเทศเปนฐานในการพฒนา

ในชวงแผนพฒนาฯฉบบท1(พ.ศ.2504-2509)ทมระยะเวลาทงหมด6ปแนวทางการพฒนาประเทศมจดเนนอยทการพฒนาเศรษฐกจ โดยเฉพาะการเรงสรางโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ ดวยการสรางถนนไฟฟาประปาเขอนตอมาจงไดหนมาเนนการพฒนาสงคมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจนบตงแตแผนพฒนาฉบบท2มาถงฉบบปจจบนชอเตมของแผนพฒนาจงเตมค�าวาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยในแตละแผนนบตงแตแผนพฒนาฯฉบบท 2 (พ.ศ. 2510-2514) จะมระยะเวลาของแผนๆละ5ป

ถงแมวาแผนพฒนาฯฉบบท2และฉบบตอๆมาจะมการผนวกเอามตทางสงคมเขาไปในแผนพฒนาเพอเนนสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบการพฒนาสงคมแตแนวทางในการพฒนาประเทศกยงคงเนนสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเชนเดยวกบแผนพฒนาฯฉบบท1ดวยเหตนการพฒนาตามแนวทางดงกลาวจงสงผลทส�าคญคอท�าใหเกดปญหาชองวางการกระจายรายไดของคนในภาคสวนตางๆเชนความไมเทาเทยมกนระหวางเมองกบชนทบทความไมเทาเทยมกนระหวางภาคอตสาหกรรมกบภาคเกษตรกรรมรวมถงความไมเทาเทยมกนระหวางภมภาคตางๆและผลกระทบตอธรรมชาตเนองจาก

11ยทธศาสตรการผลตเพอทดแทนการน�าเขาเปนยทธศาสตรทประเทศก�าลงพฒนาทหลงใชเพอแขงขนกบประเทศทพฒนาแลว โดยใชการคมครองอตสาหกรรมภายในดวยการตงก�าแพงภาษหรอใชมาตรการอนๆ กดกนการน�าเขาสนคาอตสาหกรรมจากภายนอกเนองจากตองการใหประเทศสามารถพฒนาอตสาหกรรมภายในใหเขมแขงกอนเพอใหสามารถเปนฐานในการแขงขนกบ ประเทศอนๆไดในอนาคต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แผนพฒนาฯ3แผนแรกจากพ.ศ.2504-2519ซงไมไดกลาวถงนโยบายสงแวดลอมเลย ในระยะเวลาดงกลาวธรรมชาตไดถกน�ามาใชประโยชนเพอความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางไมมขดจ�ากด(วราพรศรสพรรณ,2534)

ดงทไดกลาวในเรองท 3.2.1 แลววา ในชวงระยะหลงสงครามโลกครงท 2 ระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกอยในยคสงครามเยนระหวาง 2 คายอดมการณ ไทยเปนประเทศหนงทมความส�าคญตอยทธศาสตรการตอสระหวางคายเสรนยมและสงคมนยมในภมภาคเอเชยอาคเนยเนองจากสหรฐอเมรกาวตกกงวลตอภยคกคามของลทธคอมมวนสตทกาวเขามาครอบง�าประเทศตางๆ หลายประเทศในภมภาคเอเชยอาคเนย เรมตงแต เวยดนาม กมพชา และลาว ประเทศไทยและเศรษฐกจไทยจงพงพงและไดประโยชนจากระเบยบเศรษฐกจการเมองโลกในชวงนโดยเฉพาะเงนชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาและผลพวงจากคาใชจายในการท�าสงครามเวยดนาม12

เศรษฐกจไทยในขณะนนเตบโตไดจากการสงออกสนคาเกษตรทขยายตวอยางรวดเรวอตสาหกรรม สวนใหญเปนอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาภายใตโครงสรางของภาษน�าเขาทปกปองอตสาหกรรมภายใน เพอตอบสนองตออปสงคภายในประเทศทขยายตวอยางรวดเรว โดยมการถายโอนสวนเกนจากภาคเกษตรกรรมทก�าลงขยายตวไปสภาคอตสาหกรรมซงสะทอนใหเหนไดจากนโยบายการเกบภาษสงออกสนคาเกษตรเชนภาษการสงออกขาวทรจกกนในนาม“พรเมยมขาว”สงผลใหราคาขาวภายในประเทศต�ากวาราคาขาวในตลาดโลกท�าใหคาแรงในประเทศมราคาต�าเนองจากขาวถอเปนสนคาหลกในการครองชพของแรงงาน ภาคอตสาหกรรมจงไดประโยชนจากคาครองชพทต�าของแรงงาน แตภาคเกษตรกรรมตองแบกรบภาระในการพฒนาอตสาหกรรมและประเทศแทน

อยางไรกตามยทธศาสตรและนโยบายพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาไดถงขดจ�ากด13 เมอตลาดภายในประเทศมการอมตวและไมสามารถขยายตวตอไปไดแมวาการพฒนาอตสาหกรรมการน�าเขา ในชวงนท�าใหมลคาเพมจากหตถอตสาหกรรมเพมขนจากรอยละ13ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศใน พ.ศ. 2503 เปนรอยละ 22 ใน พ.ศ. 2527 แตการขยายตวของภาคอตสาหกรรมกลบมไดมผลตอ การจางงานในสดสวนเดยวกนเนองจากอตสาหกรรมสวนใหญมการเนนใชทนมากกวาแรงงาน

12 ทกษ เฉลมเตยรณ (2552) ไดสรปไววา ระหวาง พ.ศ. 2497-2505 สหรฐอเมรกาเกยวของกบการกอสราง ในประเทศไทยซงสวนใหญเปนถนนและสะพานมมลคาทงหมด97ลานดอลลารสหรฐโดยท35ลานดอลลารสหรฐมาจากโครงการชวยเหลอทางทหาร และ 62 ลานดอลลารสหรฐมาจากโครงการชวยหรอทางเศรษฐกจ ทงนรวมถงการยกระดบและการกอสราง สงอ�านวยความสะดวกตางๆทฐานกองทพอากาศไทย7แหงคายทหารบก10แหงและสงอ�านายความสะดวกอนๆของกองทพไทยผาสกพงษไพจตรและครสเบเกอร(2539)ไดสรปไววานบตงแตพ.ศ.2495จนถง2515มลคาความชวยเหลอทางการทหารของสหรฐอเมรกาทใหแกไทยคดเปนมลคา 1.147 ลานดอลลารสหรฐ นอกจากนยงมการใหเงนชวยเหลออก 82 ลานดอลลารสหรฐแกกรมต�ารวจและยงไดใหเงนชวยเหลอแบบใหเปลาอก530ลานดอลลารสหรฐผานองคกรUSAID

13ขดจ�ากดของการใชยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมทดแทนการน�าเขาคอการมตลาดภายในประเทศทแคบเนองจากขอจ�ากดของประชากรและรายไดของประชากรทไมสงมากนกนอกจากนการสนบสนนอตสาหกรรมทดแทนการน�าเขาดวยการลดภาษการน�าเขาสนคาทนท�าใหมการใชเทคโนโลยทเนนการใชทนเขมขนโครงสรางเศรษฐกจของประเทศจงไมสามารถขยายการจางงานและรายไดของแรงงาน หรอขยายตลาดภายในประเทศไปได อกทงการปกปองอตสาหกรรมภายในยงยากทจะกอใหเกดการผลต ทมประสทธภาพเนองจากไมมการแขงขนกบผผลตภายนอกประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตระหนกถงขอจ�ากดของการด�าเนนการตามยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขา จงพยายามเปลยนยทธศาสตรการพฒนาประเทศไปสการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออก ดงจะเหนไดวามการกลาวถงความจ�าเปนทจะตองมการพฒนาอตสาหกรรมการสงออกในแผนพฒนาฯ ฉบบท 3 หากแตยงไมไดด�าเนนการอยางจรงจง จนกระทงไดมการแกไขพระราชบญญตสงเสรมการสงออกสนคาอตสาหกรรมในพ.ศ. 2515 แตอยางไรกตามความพยายามนเปนเพยงมาตรการเพมเตมทด�าเนนการควบคไปกบยทธศาสตรทดแทนการน�าเขามากกวาทจะเปนการเปลยนแปลงไปสยทธศาสตรการพฒนาประเทศไปสการสงเสรมการสงออกทนท

ในชวงแผนพฒนาฯฉบบท4(พ.ศ.2520-2524)เกดวกฤตการณน�ามนและความผนผวนทางการเมองภายในประเทศประเทศไทยจงเผชญกบปญหาการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพดอยางรนแรงโดยภายหลงวกฤตการณน�ามนครงท2ประเทศไทยตองประสบกบภาวะการขาดดลการช�าระเงนอนเนองมาจากราคาน�ามนเพมสงขนในขณะทราคาของสนคาสงออกอยางสนคาเกษตรและสนคาขนปฐมตกต�าลงผนวกกบคาใชจายทางการทหารและการพฒนาทเพมมากขนเนองจากเงนชวยเหลอทางการทหารและเศรษฐกจซงเคยไดรบจากสหรฐอเมรกาลดนอยลงเนองจากสหรฐอเมรกาไดถอนตวออกจากภมภาคอนโดจนท�าใหประเทศไทยตองกยมเงนจากธนาคารโลกเปนจ�านวนถง542ลานดอลลารสหรฐเพอแกไขปญหาการขาดดลการช�าระเงนในชวงพ.ศ.2522-2523และในชวงพ.ศ.2524-2526กตองกยมเงนจากธนาคารโลกอก325ลานตอลลารสหรฐรวมถงยงตองกยมเงนจากกองทนการเงนระหวางประเทศอก610ลานดอลลารสหรฐ สงผลใหองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทงสองโดยเฉพาะธนาคารโลกไดเขามามอทธพลในการก�าหนดแนวนโยบายทางเศรษฐกจของไทยภายใตแนวทางการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ (StructuralAdjustment)ทมงสงเสรมใหเกดการขยายตวของอตสาหกรรมการสงออก(ผาสกและเบเกอร,2539)

แผนพฒนาฯฉบบท5(พ.ศ.2525-2529)จงหนกลบมาเนนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจรวมทงการแกไขปญหาความยากจนการฟนตวของเศรษฐกจโลกสงผลใหภาวะเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรว แตประเทศไทยตองเผชญกบปญหาสงคม และเรมมปญหาความเสอมโทรมของธรรมชาตจงไดมการผลกดนใหมการออกกฎหมายดแลในเรองสงแวดลอมและจดตงกลไกดแลงานดานสงแวดลอมขนนบตงแตแผนพฒนาฯฉบบท5เปนตนมา

อยางไรกตามความพยายามกระตนใหเกดการสงออกสนคาอตสาหกรรมเรมประสบผลอยางจรงจงในพ.ศ.2528อนเปนปแรกทมลคาการสงออกสนคาอตสาหกรรมของไทยสงกวาสนคาเกษตรมลคาสนคาอตสาหกรรมของไทยคดเปนสดสวนของการสงออกทงหมดเทากบรอยละ 49.5 ในขณะทสนคาเกษตรมมลคาการสงออกคดเปนสดสวนรอยละ37.9ของสดสวนการสงออกทงหมดของประเทศ(ผาสกพงษไพจตร,2541)

กลาวโดยสรป สถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลก ครงท 2 อยในชวงเวลาทมตส�าคญของบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเปนประเดนดานความ ขดแยงดานอดมการณและการเมองระหวาง2ขวมหาอ�านาจไทยในฐานะพนธมตรส�าคญของสหรฐอเมรกาจงไดรบผลกระทบในทางบวกจากการเขามามบทบาทในฐานะมหาอ�านาจหลกของคายเสรนยมโลกและประเทศทมบทบาทหลกในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในการปองปรามการขยายตวของคอมมวนสต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การพฒนาเศรษฐกจและสงคมไทยในชวงนจงไดรบคณปการจากเงนทนและเงนชวยเหลอจากสหรฐอเมรการวมถงองคการระหวางประเทศตางๆ แนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศสอดรบไปกบแนวทางแบบเสรนยมแบบฝงรากซงเปนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศของระบบเบรตตนวดสเรมจากการใชยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาและปรบเขาสยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออกในทสด อยางไรกตาม การปรบตวดงกลาวนจะเหนผลอยางชดเจนภายหลงการสนสดลงของสงครามเยนซงจะไดกลาวโดยละเอยดตอไปในตอนท3.3


จงอธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2


หลงสงครามโลกครงท 2 ไทยเปนพนธมตรส�าคญของสหรฐอเมรกาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มบทบาทหลกในการปองปรามการขยายตวของคอมมวนสต การพฒนาเศรษฐกจและสงคมไทยพงพงเงนทนและเงนชวยเหลอจากสหรฐอเมรกา แนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ สอดรบไปกบแนวทางแบบเสรนยมแบบฝงรากซงเปนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศของระบบเบรตตนวดส


ปญหาส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลก

ครงท 2

โครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ภายใตระบบเบรตตนวดสซงมแนวนโยบายเศรษฐกจแบบเสรนยมสงผลกระทบตอประเทศทเพงปลดปลอยตวเองออกจากการเปนอาณานคมภายหลงสงครามรวมถงประเทศก�าลงพฒนาโดยประเทศเหลานตางกมเปาหมายตองการพฒนาประเทศโดยเฉพาะพฒนาเศรษฐกจของตนเพอยกระดบเขาสการเปนประเทศอตสาหกรรมใหมและประเทศพฒนาแลว ประเดนดงกลาวจงเกยวเนองกบแนวทางการพฒนาตามแนวทางเสรนยมทถกสนบสนนโดยองคการระหวางประเทศทศาสตราจารยรงสรรคธนะพรพนธเรยกวาองคกรโลกบาลโลกซงเปนแนวทางการพฒนาหลกของประเทศตางๆในโลกเสรนยมประเดนส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สงครามโลกครงท2จงไดแกประเดนการพงพาของประเทศก�าลงพฒนาตอประเทศพฒนาแลวซงแนวคดหลกทวพากษวจารณตอประเดนการพงพานไดแกแนวคดโครงสรางนยมทมพฒนาการตอมาจากแนวคดของมารกซและเลนนดงทไดกลาวถงไปแลวในเรองท 3.1.2 ซงกคอ ทฤษฎระบบโลก (ModernWorldSystem)และทฤษฎพงพง(Dependencytheory)

แนวคดโครงสรางนยมเรมตนการพจารณาจากแนวคดโครงสรางนยมทางเศรษฐกจของมารกซทแสดงใหเหนภาพความขดแยงระหวางชนชนนายทนและแรงงานรวมถงวกฤตการณทางเศรษฐกจทยงอยในระบบทนนยมมาจนถงทฤษฎจกรวรรดนยมของเลนนทสงทอดการขดรดของทนขามอาณาบรเวณของรฐชาตหนงๆ ไปเปนการขดรดของทนในระดบโลกๆ เพอตอบสนองตอการเตบโตของการสะสมทนแนวขยายไปสทฤษฎระบบโลกของวอลเลอรสไตนและทฤษฎพงพงของหมนกคดชาวลาตนอเมรกาไดสะทอนใหเหนภาพการจดกลมประเทศตางๆ ในโลกออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ กลมประเทศทพฒนาแลวหรอประเทศศนยกลางทเปนฝายเอารดเอาเปรยบและไดประโยชน และกลมประเทศก�าลงพฒนาหรอประเทศรอบนอกทเปนฝายถกเอารดเอาเปรยบสะทอนใหเหนภาพความพยายามท�าความเขาใจความสมพนธแบบเหนอ-ใต (North-South relations)และผลกระทบของความสมพนธในรปแบบนในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ

ทฤษฎระบบโลกมหนวยของการวเคราะหทครอบคลมกวางไปกวารฐชาตเนองจากน�าเอาความเชอมโยงของประเทศตางๆในโลกมาเปนหนวยของการวเคราะหเรยกวาระบบโลกโดยพจารณาวาการเขาใจประวตศาสตรผานกรอบการเคลอนตวของประวตศาสตรโลกจะชวยใหสามารถวเคราะหเชอมโยงทงทางเศรษฐกจการเมองและวฒนธรรมระหวางประเทศไดอยางสอดคลองกบความเปนจรงเนองจากประเทศตางๆ ถกเชอมโยงเขาดวยกน การพจารณาเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในรปแบบของระบบโลกเรมตนตงแตครสตศตวรรษท 14-15 ทระบบเศรษฐกจโลกไดสถาปนาตวเองขนมาอยางเปนระบบโดยมศนยกลางทยโรปผานการขยายตวของการคาและวฒนธรรมรวมทงการท�าสงครามปลนชงและลาอาณานคมมทมาจากแนวคดของเฟอรนานดโบรเดล(FernandBraudel)

ตอมานกสงคมวทยาอมมานเอลวอลเลอรสไตน (ImmanuelWallerstein)ไดน�าเอาพนฐานแนวคดการวเคราะหความสมพนธในระดบโลกของโบรเดลโดยพจารณาวาระบบโลกประกอบไปดวย 3สวนไดแกศนยกลาง(Center)สวนกงรอบนอกหรอกงชายขอบ(Semi-periphery)และสวนรอบนอกหรอชายขอบ(Periphery)ศนยกลางไดแกประเทศทพฒนาแลวทงหลายเชนสหรฐอเมรกาประเทศตางๆในยโรปตะวนตกเปนตนสวนกงชายขอบไดแกประเทศญปนและอตสาหกรรมใหม(NICs)เชนเกาหลใตไตหวนสงคโปรฮองกงฯลฯสวนชายขอบไดแกประเทศก�าลงพฒนาตางๆวอลเลอรสไตนพจารณาวาในขณะทประเทศศนยกลางจะแสวงหาผลประโยชนจากประเทศรอบนอกและกงรอบนอกรวมทงกดกนทางการคาจากประเทศรอบนอกและกงรอบนอกโดยมาตรการตางๆ ประเทศกงรอบนอกจะถกเอาเปรยบจากประเทศศนยกลาง แตในเวลาเดยวกนกเขาไปแสวงหาผลประโยชนจากประเทศรอบนอกดวยการกดกนทางการคาไมใหสนคาจากประเทศรอบนอกเขาไปในตลาดดงนนในทฤษฎระบบโลกนประเทศรอบนอกหรอชายขอบจงเปนกลมทถกเอาเปรยบมากทสดทงจากศนยกลางและกงชายขอบท�าใหประเทศรอบนอกเปนประเทศก�าลงพฒนาทยากทจะพฒนาขนมาได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สวนทฤษฎพงพงทสะทอนใหเหนถงปญหาในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท 2 เปนแนวคดทถกพฒนาขนในชวงค.ศ. 1960-1970หลงจากทอดตประเทศอาณานคมสวนใหญไดเอกราชทางการเมองจากประเทศเจาอาณานคมเนองจากเกดปรากฏการณทชใหเหนวาการไดเอกราชทางการเมองการปกครองไมไดน�ามาซงการเปนอสระทางดานเศรษฐกจ เพราะประเทศอดตประเทศอาณานคมซงดอยพฒนาเหลานตองพงพงอดตเจาอาณานคมทงทางเศรษฐกจและการพฒนาประเทศในรปแบบทเรยกวาอาณานคมใหม(Neo-ColonialPatternsofDependence)แนวคดนมตนก�าเนดมาจากนกคดในภมภาคลาตนอเมรกาเนองจากการตระหนกถงปญหาความดอยพฒนา (Underdevelopment)เรอรงของประเทศตางๆ ในภมภาคนวามทมาจากโครงสรางความสมพนธของระบบทนนยมโลกระหวางกลมประเทศพฒนาแลวกบกลมประเทศก�าลงพฒนาในรปแบบของการพงพงกน ไมไดเกดจากปญหาโครงสรางทางการเมองเศรษฐกจสงคมในประเทศก�าลงพฒนาอยางทเขาใจกนรปแบบของการพงพงอยในรปแบบทประเทศทพฒนาแลวเอารดเอาเปรยบขดรดและดดซบเอาสวนเกนจากประเทศก�าลงพฒนาไปสรางความมงคงใหกบตนเองซงเปนสาเหตของความดอยพฒนาเรอรงในประเทศก�าลงพฒนาทงหลายรปแบบของการพงพงเชนการแบงงานกนท�าระหวางประเทศทใหประเทศก�าลงพฒนาผลตสนคาประเภทอาหารและวตถดบขณะทประเทศพฒนาแลวผลตสนคาอตสาหกรรม เมอมการคาและการแลกเปลยนระหวางกน อตราการคาของประเทศก�าลงพฒนามมลคาเสยเปรยบมากขนเรอยๆ เมอเปรยบเทยบกบประเทศพฒนาแลวเพราะราคาสนคาทเปนวตถดบนนมมลคาต�าวาราคาของสนคาอตสาหกรรม

นอกจากนประเดนการพงพงของประเทศก�าลงพฒนายงสะทอนผานแนวคดของนกเศรษฐศาสตรในคณะกรรมาธการเศรษฐกจส�าหรบลาตนอเมรกาของสหประชาชาตอยางราอลพรบช(RualPrebisch)ทพจารณาวาประเทศในโลกนสามารถแบงออกเปน2กลมคอประเทศแกนกลาง(Core)ไดแกประเทศพฒนาแลวกบประเทศรอบนอก(Periphery)ซงไดแกประเทศก�าลงพฒนาความสมพนธดานเศรษฐกจและการคาระหวางประเทศระหวาง2กลมนอยในรปแบบทประเทศแกนกลางเขาไปกอบโกยผลประโยชนดานตางๆ จากประเทศรอบนอก สงผลใหประเทศรอบนอกไมสามารถพฒนาตนเองออกจากความดอยพฒนาตกอยในสภาพทตองพงพงประเทศศนยกลางทงดานการตลาดและเงนทนในลกษณะทเสยเปรยบประเทศศนยกลางจงมอ�านาจในการตอรองสงกวาประเทศรอบนอกอยางมากผลประโยชนในความสมพนธทางเศรษฐกจและการคาจงตกอยกบประเทศศนยกลาง

การพงพาทประเทศก�าลงพฒนาอยางไทยมตอประเทศทพฒนาแลวนนสะทอนใหเหนผานการพงพงทางดานการคาและการเงนผานโครงสรางการคาและการลงทนระหวางประเทศของไทยโดยเมอพจารณาการพงพงทางดานการคาจะเหนไดวาไทยมอตราการเปดประเทศหรอการพงพงการคาระหวางประเทศอยในระดบทสงขนเรอยๆโดยในระยะแรกของการพฒนารฐบาลไทยไดเรมใชนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขา แตหลง พ.ศ. 2515 เปนตนมา ไทยไดหนมาใชนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออกซงแนวนโยบายทง 2นตางมผลใหขนาดของการเปดประเทศกวางขวางขน โดยทมลคาสนคาและบรการของไทยทซอขายกนระหวางประเทศไดเพมขนอยางรวดเรวจากรอยละ 34.9 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศในพ.ศ.2503มาเปนรอยละ46.0ในพ.ศ.2524รอยละ50.6ในพ.ศ.2530และสดสวนดงกลาวเพมสงขนถงรอยละ102.9ในพ.ศ.2542ของผลตภณฑมวลรวมภายใน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประเทศ (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2557)ประเทศไทยจงมการพงพงตอการคาระหวางประเทศสง ดงนน คราวใดทเศรษฐกจโลกชะลอตวลง หรอเศรษฐกจของประเทศคคาส�าคญของไทยถดถอยลงจะมผลกระทบตอการจางงานและเศรษฐกจภายในประเทศ

นอกจากน เศรษฐกจไทยยงคงพงพาเงนทนจากตางประเทศในระดบสง มผลใหหนตางประเทศของไทยเพมขนอยางรวดเรวกลาวคอในแผนพฒนาฯฉบบท1เงนกผกพนส�าหรบการพฒนาสาขาเศรษฐกจตางๆมทงสนประมาณ250ลานดอลลารสหรฐเพมขนเปน316ลานดอลลารสหรฐในชวงแผนพฒนาฯฉบบท2และเพมขนอยางรวดเรวในแผนพฒนาฯฉบบท4เปน7,036ลานดอลลารสหรฐโดยเงนกผกพนสวนใหญในแตละชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-4 เปนเงนกทผกพนกบการพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจโดยเฉพาะดานการคมนาคมสอสารและดานพลงงาน

กลาวโดยสรปประเดนส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2ไดแกประเดนการพงพงทประเทศก�าลงพฒนาและประเทศทเพงปลดปลอยตวเองจากการเปนอาณานคมโดยเฉพาะประเทศในโลกเสรตางตองการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหกาวเขาสการเปนประเทศอตสาหกรรมใหมภายใตโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในระบบเบรตตน วดสทสงเสรมใหมการด�าเนนนโยบายแบบเสรนยมสงผลกระทบใหเกดประดนการพงพงทางเศรษฐกจตอประเทศพฒนาแลวซงสะทอนใหเหนในโครงสรางการคาและการลงทนของประเทศก�าลงพฒนา


จงอธบายถงรปแบบการพงพงทประเทศก�าลงพฒนามตอประเทศพฒนาแลวอนเปนประเดนส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2


รปแบบการพงพงทประเทศก�าลงพฒนามตอประเทศพฒนาแลวทสะทอนใหเหนผานการพงพงทางดานการคาและการเงนระหวางประเทศส�าหรบการพงพงทางดานการคาพจารณาไดจากอตราการเปดประเทศซงแสดงใหเหนถงการพงพงทางเศรษฐกจตอตางประเทศผานสดสวนของมลคาการสงออกและน�าเขาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทเพมมากขนเรอยๆสวนการพงพงทางดานการเงนนนสะทอนผานการพงพงเงนทนจากตางประเทศในหลายรปแบบเชนมลคาหนตางประเทศเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 3.3

ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน


หวเรอง3.3.1รปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน3.3.2ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน3.3.3ปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองประหวางประเทศหลงสงครามเยน

แนวคด1. การสนสดลงของสงครามเยนสงผลใหทนและบรรษทขามชาตมบทบาทและอทธพลมาก

ขนตอเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศผานการเคลอนยายการลงทนในรปแบบตางๆไปยงภมภาคตางๆ ไดอยางเสรและครอบคลมมากขน จนท�าใหเกดการเชอมโยงเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศเขาไวดวยกนในรปแบบของโลกาภวตน

2. ในชวงหลงสงครามเยนประเทศไทยถกผนวกเขาเปนสวนหนงของโลกาภวตนทางเศรษฐกจและการเมองโลกอยางแนบแนนยงขนผานการคา การลงทน และการเงนระหวางประเทศ ซงสะทอนใหเหนผานวกฤตการณทางเศรษฐกจ 2 ครง ไดแกวกฤตการณตมย�ากงทเกดขนในไทยและวกฤตซบไพรมซงเกดขนในสหรฐอเมรกา

3. ปญหาส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนไดแกประเดนเรองบทบาทและอทธพลของบรรษทขามชาตความไมเทาเทยมกนและปญหาสงแวดลอม

วตถประสงคเมอศกษาตอนท3.3จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายรปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนได2. อธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนได3. ระบปญหาส�าคญในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



รปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน

ระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทมการเผชญหนากนระหวาง 2 คายอดมการณใน รปแบบของสงครามเยนไดลดระดบลงเนองจากความราวฉานและไมลงรอยกนภายในคายมหาอ�านาจ แตละคายไมวาจะเปนความขดแยงระหวางสาธารณรฐประชาชนจนและสหภาพโซเวยตในคายสงคมนยมหรอความตงเครยดภายในกลมนาโตของคายเสรนยมเองกตาม รวมถงการผอนคลายความตงเครยด(Détente) ระหวาง 2 คายอดมการณในชวงระหวาง ค.ศ. 1971-199014 เปนการแสดงใหเหนถงความตองการทจะปรบความสมพนธระหวางกนใหกลบมาอยในระดบปกตแตการเปลยนแปลงส�าคญทสงผลตอบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามโลกครงท2กคอการเปลยนแปลงของนโยบายของสหภาพโซเวยตภายใตการน�าของอดตประธานาธบดกอรบาชอฟดวยนโยบายเปดกวางและปรบโครงสรางเนองจากเศรษฐกจแบบวางแผนสวนกลางสงผลใหเกดความไรประสทธภาพเกดการจลาจลและวนวายภายในประเทศท�าใหสหภาพโซเวยตมสถานภาพทตกต�าลงการสนสดลงของสงครามเยนเรมตนดวยการรวมประเทศเยอรมนผานสญลกษณของการพงทลายของก�าแพงเบอรลนในค.ศ.1989ตามมาดวยการลมสลายของสหภาพโซเวยตในค.ศ.1991ซงถอวาเปนจดจบของสงครามเยนทด�าเนนมาเกอบครงศตวรรษ

การยตของสงครามเยนและระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในยคของสงครามเยนนอกจากจะเปนการยตความขดแยงทมระหวางประเทศตางๆใน2คายอดมการณยงสงผลใหอดมการณเสรนยมกาวขนมาเปนอดมการณหลกพรอมๆไปกบแนวคดเศรษฐกจแบบทนนยมอยางไมมคตอกรจน นกรฐศาสตรอยาง ฟรานซส ฟกยามา (Francis Fukuyama, 2006) ประกาศวาเปนจดสนสดแหงประวตศาสตรเพราะเปนพฒนาการขนสดทายของสงคมมนษยแตการสนสดของความขดแยงดงกลาวมไดหมายความวาความขดแยงของประเทศตางๆในดานอนๆจะสนสดลงไปดวยนกรฐศาสตรอยางแซมมวลฮนตงตน (SamuelHuntington, 1998) พจารณาวาความขดแยงทางดานศาสนาและวฒนธรรมจะเปนประเดนความขดแยงหลกในยคหลงการสนสดของสงครามเยนนอกจากน ความขดแยงระหวางประเทศยงไดยายจากการตอสแขงขนกนในดานอดมการณทางการเมองและเศรษฐกจไปสการแขงขนทางเศรษฐกจระหวางประเทศทเปนศนยอ�านาจทางเศรษฐกจส�าคญในแตละภมภาคคอสหรฐอเมรกายโรปภายใตการรวมกนในรปของสหภาพยโรปและกลมประเทศเอเชยน�าขบวนโดยญปนและประเทศอตสาหกรรมใหมใน

14ในชวงนเปนยคผอนคลายความตงเครยดเนองจากประเทศมหาอ�านาจของทง2คายตางตองการจะปรบความสมพนธระหวางกนใหเขามาอยในระดบปกต เรมตงแต ประธานาธบดนกสนของสหรฐอเมรกาปรบความสมพนธกบสหภาพโซเวยตและสาธารณรฐประชาชนจนโดยเปดการเจรจาโดยตรงกบทง2ประเทศตวอยางเชนสหรฐอเมรกายกเลกนโยบายปดลอมและแยกจนใหโดดเดยวโดยเปดความสมพนธทางการทตและใหจนเขามาเปนสมาชกองคการสหประชาชาตและเปนสมาชกถาวรคณะมนตร ความมนคง สหรฐอเมรกาไดเปดการเจรจาจ�ากดอาวธยทธศาสตรเปนครงแรกทกรงเฮลซงก (Helsinki) กบสหภาพโซเวยต ใน ค.ศ.1972เรยกวาSALT-1ทกรงเวยนนา(Vienna)ในค.ศ.1979และตอมาในค.ศ.1987ไดมการลงนามในสนธสญญาท�าลายอาวธนวเคลยรพสยกลางทกรงวอชงตนดซ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เอเชย รวมถงการกาวขนมามบาทบาทของสาธารณรฐประชาชนจน เกดเปนการแขงขนในรปแบบของภมภาคนยม(regionalism)

ภายใตระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมแบบฝงรากภายหลงสงครามโลกครงท2การลมสลายลงของสหภาพโซเวยตและคายสงคมนยมยงเปนการเปดโอกาสใหทนและบรรษทขามชาตทวบทบาทและอทธพลมากขนผานการเคลอนยายการลงทนในรปแบบตางๆไปยงภมภาคตางๆไดอยางเสรและครอบคลมมากขนเพอแสวงหาแหลงวตถดบ แหลงลงทน แหลงการผลต รวมถงตลาดของสนคา จนท�าใหเกดการเชอมโยงเศรษฐกจของประเทศตางๆ เขาไวดวยกนทงทางดานการผลต การลงทน และการเงน

ความเชอมโยงทางการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมในรปแบบทเรยกวาโลกาภวตนดงกลาวนสวนหนงเปนผลกระทบมาจากการปรบเปลยนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศจากเสรนยมแบบฝงรากไปเปนระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหม(Neo-Liberalilsm)ทเรมตนจาก 2 ประเทศมหาอ�านาจของโลกเสรนยมคอ สหรฐอเมรกาในยคของอดตประธานาธบด เรแกน และองกฤษในยคของ แทตเชอร แนวคดดงกลาวมอทธพลอยางสงในทศวรรษท 1980 จนในทสดในอก 1ทศวรรษตอมาไดเปลยนรปแปลงรางไปจนมอทธพลและบทบาทขยายตวไปทวโลกในนามของฉนทมตวอชงตนผานการด�าเนนชดของนโยบายทางเศรษฐกจของสถาบนโลกบาลตางๆ อนเปนองคการระหวางประเทศทถกกอตงขนมาตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 โดยเฉพาะ กองทนการเงนระหวางประเทศธนาคารโลก และ ความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา ชดของนโยบายแบบเสรนยมใหมน ไดถกน�าเอาไปใชทวโลกโดยเฉพาะในหมประเทศก�าลงพฒนาในหลายภมภาค

ดวยเหตนรปแบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนจงเปลยนแปลงจากรปแบบเศรษฐกจการเมองในชวงสงครามเยนกลาวคอมการเปลยนแปลงจากแนวทางของเสรนยมแบบฝงรากทแบงการด�าเนนการทางเศรษฐกจออกเปน2สวนคอการจดใหเศรษฐกจระหวางประเทศทมลกษณะเสรนยมโดยเฉพาะการเปดเสรทางการคาสวนเศรษฐกจในประเทศปลอยใหแตละประเทศด�าเนนการไดโดยอสระซงโดยสวนใหญจะด�าเนนนโยบายแบบเคนสทภาครฐเขาไปมบทบาทส�าคญการพฒนาและกระตนการเตบโตของเศรษฐกจผานการจดสรรงบประมาณการจดใหมสาธารณปโภคตางๆมาเปนแนวทางเศรษฐกจแบบเสรนยมใหมทน�าเอาชดของแนวนโยบายแบบเสรนยมใหมมาใชกบการด�าเนนนโยบายเศรษฐกจทงในและนอกประเทศพรอมๆไปกบการจ�ากดบทบาทของรฐใหลดนอยมากทสด

ระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมนกอตวขนภายหลงการเกดการตกต�าทางเศรษฐกจครงใหญครงท2ในค.ศ.1970ภาวะตกต�าทางเศรษฐกจในครงนแตกตางจากการตกต�าทางเศรษฐกจครงใหญในค.ศ.1929กลาวคอภาวะเศรษฐกจตกต�าครงใหญในค.ศ.1970เกดสภาวะทเรยกวาภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจ หรอ stagflation กลาวคอเกดเงนเฟอ การวางงาน และเศรษฐกจตกต�าไปพรอมๆ กนท�าใหภาครฐไมสามารถด�าเนนการกระตนเศรษฐกจโดยใชนโยบายแบบเคนสทใชการใชจายภาครฐไปกระตนเศรษฐกจไดเนองจากการใสเงนเขาไปในระบบจะยงท�าใหเกดภาวะเงนเฟอเศรษฐกจตกต�าและการวางงานเพมมากขนดวยเหตนรฐบาลของประเทศมหาอ�านาจโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและองกฤษไดประกาศยอมรบขอผดพลาดของการใชนโยบายแบบเคนส ยตการใชการกระตนเศรษฐกจโดยภาครฐ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รวมถงนโยบายแบบรฐสวสดการเนองจากการขาดดลงบประมาณและความไมมประสทธภาพในการแกปญหาเศรษฐกจจงหวนกลบไปใชนโยบายแบบเสรนยมอกครง

แนวทางการด�าเนนนโยบายแบบเสรนยมใหมมรากฐานมาจากแนวคดแบบเสรนยมแบบคลาสสกทใหความส�าคญกบการท�างานของกลไกราคาทเปรยบเสมอนมอทมองไมเหนวาจะท�าใหเกดการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพสงสดโดยภาครฐไมควรจะเขาไปแทรกแซงหรอถาจะแทรกแซงกตองมบทบาทเทาทจ�าเปนใหนอยทสด คอ รกษาความสงบภายในประเทศ ปกปองคมครองประเทศจากการรกรานภายนอก และจดหาสาธารณปโภคทจ�าเปน แนวคดเสรนยมใหมวางรากฐานอยบนปรชญาของ นกปรชญาและนกเศรษฐศาสตรชาวออสเตรย ฟรดรช ฟอน ฮาเยค และกอรปมาจากการรวมกลมและ เผยแพรความคดแบบเสรนยมของกลมทเรยกวาtheMontPelerinSocietyซงเปนกลมทนยมชมชอบและเชอมนในปรชญาแบบเสรนยมและรวมตวมาตงแตค.ศ.1947โดยใชเวลากวา3ทศวรรษในการเผยแพร อดมการณและแนวคดแบบเสรนยมใหมใหเปนทยอมรบและรจกกนทงในแวดวงวชาการและผก�าหนดนโยบายภาครฐ ระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมจงเรมตนขนจากการด�าเนนนโยบายของ2ประเทศมหาอ�านาจคอประเทศองกฤษภายใตการน�าของอดตนายกรฐมนตรแทตเชอรและอดตประธานาธบดเรแกนตอนปลายทศวรรษ1970

แนวนโยบายหลกๆของแนวคดแบบเสรนยมใหมไดแกการยกเลกกฎเกณฑและระเบยบตางๆของภาครฐการแปรรปรฐวสาหกจการลดอ�านาจของสหภาพแรงงานผานการลดจ�านวนและบทบาทของสหภาพแรงงาน การตดสวสดการตางๆ ของภาครฐ การลดภาษผลก�าไรของทนและลดภาษรายไดของแรงงาน เพอกระตนใหเกดแรงจงใจในการผลตผานนโยบายทางดานอปทาน (Supply Side) เปนตนระเบยบเศรษฐกจการเมองแบบเสรนยมใหมด�าเนนการตอเนองเรอยมาในยคหลงสงครามเยน จนกลายเปนแนวทางเดยวทมอยในโลกในยคหลงสงครามเยนอยางท อดตนายกรฐมนตรหญงเหลกขององกฤษแทตเชอรไดประกาศไวอยางเชอมนวา “ไมมทางเลอกอนเหลออยอกแลว” (There is no alternative:TINA) ดงนนทกประเทศจะตองเดนตามเสนทางของเสรนยมใหมเทานน แนวคดนขยายตวออกไปเปนแนวนโยบายในระดบโลกในอกทศวรรษตอมาในค.ศ.1989ผานฉนทมตวอชงตน15ซงเปนชดของนโยบายทสถาบนโลกบาลอยางองคกรการเงนระหวางประเทศและธนาคารโลกเสนอเปนเงอนไขใหประเทศก�าลงพฒนาตางๆ น�าเอาไปใชเมอประเทศก�าลงพฒนาเหลานตองการกยมเงนจากทง 2 สถาบนดงกลาวโดย

15ฉนทมตวอชงตนเปนวลทถกบญญตขนในค.ศ.1989โดยจอหนวลเลยมสน(JohnWilliamson)นกเศรษฐศาสตรแหงสถาบนเพอเศรษฐศาสตรระหวางประเทศ(TheInstituteforInternationaEconomics)ซงตงอยณกรงวอชงตนด.ซ.ประเทศสหรฐอเมรกา เพอระดมความคดเหนจากนกเศรษฐศาสตรทมบทบาทในการก�าหนดนโยบายของสหรฐอเมรกาเพอน�าเสนอชดของนโยบาย 10 ขอ ทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศในภมภาคลาตนอเมรกา โดยเชอวานโยบายตางๆ ภายใตฉนทมต ฉบบนจะเปนกญแจส�าคญทท�าใหประเทศละตนอเมรกาฟนตวจากวกฤตการณทางการเงนในชวงทศวรรษ 1980 อยางไรกตาม ในทายทสดฉนทมตวอชงตนกลายเปนแนวทางหลกและนโยบายรวมทางเศรษฐกจของสถาบนและองคการระหวางประเทศอนตงอย ณ กรงวอชงตนในขณะนน อาท กองทนการเงนระหวางประเทศ ธนาคารโลก และ กระทรวงการคลงแหงสหรฐอเมรกาในการ แกปญหาเศรษฐกจระหวางประเทศอนรวมไปถงการลมสลายของกลมประเทศสหภาพโซเวยต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สาระส�าคญของนโยบายหรอมาตรการตางๆ ของฉนทมตวอชงตน สามารถสรปไดดวยค�าลงทายดวย –ation4ค�า16คอ

1. การเปดเสรทางเศรษฐกจโดยเฉพาะการเปดเสรทางการคาการเงนและการลงทน (Liber-alization)

2. การรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจดวยการลดการขาดดลงบประมาณและการแทรกแซงของภาครฐ(Stabilization)

3. การเปลยนผานการผลตหรอความเปนเจาของจากรฐไปสเอกชน(Privatization)4. การลดระดบการควบคมและจ�ากดการด�าเนนงานตางๆทกระท�าโดยภาครฐ(Deregulation)แนวนโยบายแบบเสรนยมใหมนสงผลใหระบบเศรษฐกจของประเทศตางๆทงประเทศพฒนาแลว

และก�าลงพฒนาเชอมโยงกนมากขนเรอยๆผานการผลตการคาการลงทนและการเงนระหวางประเทศพรอมๆไปกบการปฏวตทางเทคโนโลยคมนาคมสอสารและสารสนเทศโดยเฉพาะการพฒนาระบบเครอขายอนเทอรเนตท�าใหตนทนในการคมนาคมสอสารลดลงเกดการยนยอของเวลาและสถานทน�าไปสโลกาภวตนทางเศรษฐกจททนขนาดใหญอยางบรรษทขามชาตสามารถเคลอนยายเงนทนเขาไปลงทนท�าการผลตและแสวงหาก�าไรไดอยางไมมขอจ�ากดทางพรมแดนของรฐ

บทบาทของทนในยคนไมเพยงแตท�าการควบคมกระบวนการผลตและแสวงหาก�าไรจากการผลตเทานน แตยงเขาไปควบคมกระบวนการสงปอนวตถดบ กระบวนการขาย กระบวนการขนสง และกระบวนการคนควาวจยผานสงทเรยกวาระบบหวงโซอปาทานระบบเศรษฐกจระหวางประเทศนอกจากจะมความเชอมโยงทางดานการคาการเงนและการลงทนแลวมตทซบซอนมากยงขนกคอความพยายามทจะเปลยนวฒนธรรมและคณคาตางๆ ใหกลายเปนสนคาทสามารถซอขายสงทอดจากประเทศหนงไปสอกประเทศหนงในรปแบบของทนวฒนธรรม

นอกจากนทนยงไดพฒนาการกาวขามจากทนการผลตไปเปนทนแบบเกงก�าไรทเรยกกนวาทนคาสโน (casino capitalism) ซงแตกตางจากรปแบบของการสะสมทนในอดตทหวใจของระบบทนนยมอยทการพฒนาประสทธภาพการผลตและสรางก�าไรจากประสทธภาพการผลตแตทนคาสโนอาศยการแสวงหาผลก�าไรจากการเกงก�าไรทไมไดองอยกบฐานการผลตจรงไมวาจะเปนการเกงก�าไรจากความผนผวนของคาเงนและตราสารทางการเงนการสรางฟองสบในตลาดหนและอสงหารมทรพยเงนทเคยเปนสอกลางในการแลกเปลยนไดแปรเปลยนบทบาทกลายเปนสนคาประเภทหนงทสามารถซอขายและเกงก�าไรได และในเวลาเดยวกนกสามารถน�าไปใชเปนอาวธประเภทหนงในการด�าเนนสงครามเศรษฐกจกบประเทศใดประเทศหนงทมความออนแอทางดานเศรษฐกจมหภาคดวยการโจมตคาเงน ตวอยางของการด�าเนนการของทนคาสโนเชนวกฤตการณตมย�ากงทมจดเรมตนจากประเทศไทยในพ.ศ.2540

วกฤตการณตมย�ากง เกดขนเนองมาจากความออนแอทางเศรษฐกจมหภาคของไทย กลาวคอ การสญเสยความสามารถในการแขงขนในตลาดโลกโดยการเจรญเตบโตของภาคการสงออกของไทย

16 อานเพมเตมใน Summers, Lawrence and Pritchett, Lant. “The Structural Adjustment Debate” American Economics Review 82(3),May1993:383-389.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ลดลงจนมอตราการเพมขนเปน0ในพ.ศ.2539สวนตวเลขหนตางประเทศมมลคาเพมสงขนถง89,000ลานดอลลารสหรฐ ซงเกอบรอยละ 80 เปนหนภาคเอกชนขณะเดยวกบทการขาดดลบญชเดนสะพดซงเปนดชนทชวาประเทศมศกยภาพในการใชคนหนไดในระยะยาวกเพมสงขน ท�าใหความเชอมนของ นกลงทนลดลง สงผลใหเกดการเคลอนยายทนออกนอกประเทศความกดดนทตองลดคาเงนบาทเพมสงขนประกอบกบตองเผชญกบการเกงก�าไรคาเงนบาทจากกลมนกเกงก�าไรขามชาต เนองจากคาดการณวาในทสดแลวรฐบาลไทยจะตองลดคาเงนบาทในทสด การเขาไปพยายามปกปองคาเงนบาทของธนาคารแหงประเทศไทยดวยการขายเงนดอลลารสหรฐเพอรกษาเสถยรภาพของเงนบาทเอาไว เปนการตอสกบการเกงก�าไรและการโจมตคาเงนบาทถง2ครงจากกองทนทเรยกวาเฮดจฟนด17(HedgeFund)ท�าใหเงนส�ารองระหวางประเทศลดลงจาก39,000ลานดอลลารสหรฐในเดอนมกราคมพ.ศ.2540เหลออยเพยง2,800ลานดอลลารสหรฐในวนทประเทศไทยประกาศเปลยนระบบอตราแลกเปลยนจากแบบคงท(Fixedexchange rate) ไปเปนระบบอตราแลกเปลยนแบบลอยตวภายใตการจดการ (managed floating exchange rate) ในวนท 2 กรกฎาคมพ.ศ. 2540 จนตองขอใหกองทนการเงนระหวางประเทศเขามาชวยเหลอโดยเขารวมโครงการเงนกฉกเฉน(StandbyAgeement)เพอกอบกสถานะของทนส�ารองระหวางประเทศและสรางความเชอมนตอระบบเศรษฐกจไทยใหแกนกลงทนและเจาหนตางประเทศ

ปญหาเศรษฐกจทเขาใจกนในเบองตนวาเปนปญหาของความผดพลาดในการบรหารจดการของสถาบนการเงนไทยไดลกลามเปนปญหาเศรษฐกจในระดบภมภาคท�าใหเกดวกฤตเศรษฐกจตามมาในเกาหลใตมาเลเซยฟลลปปนสและอนโดนเซยวกฤตการณทเกดขนนนอกจากจะสะทอนใหเหนถงปญหาเรอรงของโครงสรางเศรษฐกจไทยแลว ยงเปนการแสดงใหเหนถงปญหาความไรเสถยรภาพของระบบทนนยมโลกในยคหลงสงครามเยนทไมสามารถดแลและควบคมบทบาทของทนคาสโนอกดวย

แมวาระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศในชวงหลงสงครามเยนจะอยในรปแบบเสรนยมใหมทเนนการรวมมอในลกษณะพหภาค (Multilateral agreements) ระหวางประเทศสมาชกขององคกรโลกบาลตางๆแตกไมไดหมายความวาความรวมมอในรปแบบอนๆจะลดทอนความส�าคญลงโดยเฉพาะความรวมมอในภมภาคทางดานการคา (Regional Trade Agreement) จ�านวนความรวมมอทางภมภาคในดาน การคาเพมจ�านวนขนอยางรวดเรวในชวงปลายของศตวรรษท 20 กลาวคอ จากการเกบขอมลของความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา(GATT)ชวงระหวางค.ศ.1948ถง1994นนจ�านวนความรวมมอทางการคาในภมภาคตางๆ มจ�านวน 124 ความรวมมอ แตในระหวางเดอนมกราคม ค.ศ. 1995ถงธนวาคมค.ศ.2008จากการรวบรวมขอมลขององคการการคาโลก(WTO)มความรวมมอทางการคาระหวางภมภาคจ�านวน297ขอตกลง(O’BrienandMarc,2010)ตวอยางของความรวมมอทางการคาในภมภาคเชนขอตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ(NAFTA)กลมความรวมมอทางเศรษฐกจของประเทศในภมภาคอเมรกาใต (MERCOSURหรอSouthConeCommonMarket) เขตการคาเสรอาเซยน(AFTA)เปนตน

17 เฮดจฟนด เปน กองทนประเภทหนงทมจดมงหมายในการบรหารเพอใหไดผลตอบแทนหรอก�าไรใหมากทสด โดยใชเครองมอทางการเงนทหลากหลายและซบซอนเชนตราสารอนพนธตางๆเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แมวาระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศยคหลงสงครามเยนเปนการสนสดลงของความขดแยงทางอดมการณทางการเมองและน�าโลกเขาสโลกาภวตนทางเศรษฐกจและสงคมแตอยางไรกตามความขดแยงทางศาสนาและวฒนธรรมไดกาวขนมามบทบาทและผลกระทบมากขนจากเหตการณกอวนาศกรรมโดยกลมกอการรายขามชาตซงเปนกลมอาหรบหวรนแรงณกรงนวยอรกและกรงวอชงตน ดซ ในวนท11กนยายนค.ศ.2001ท�าใหมผเสยชวตเปนจ�านวนมากถง4,000คนและถอเปนจดเรมตนของการเปลยนแปลงระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศทผลกดนใหสหรฐอเมรกาหนมาด�าเนนนโยบายแบบฝายเดยวบนฐานของผลประโยชนของประเทศของตนในดานความมนคงแหงชาตมากขนและละทงนโยบายแบบพหภาคลง กลาวคอ สหรฐอเมรกาไดหนกลบมาทบทวนทาทของตนเองตอการใชอาวธนวเคลยรทเปนการเตรยมการทจะอนญาตใหมการใชอาวธนวเคลยรขนใหมในรปแบบทเรยกวา สงครามนวเคลยรแบบจ�ากด(LimitedNuclearWar)กบ7ประเทศทสหรฐอเมรกาพจารณาวาคกคามความมนคงของสหรฐอเมรกาไดแกอรกจนรสเซยอหรานลเบยเกาหลเหนอและซเรยโดยอดตประธานาธบดจอรจดบเบลยบช(GeorgeW.Bush)ไดแถลงรายงานการด�าเนนงานของรฐบาลในรอบปตอรฐสภาสหรฐอเมรกา(StateoftheUnion)โดยกลาววาอรกอหรานและเกาหลเหนอเปนแกนกลางของความชวราย (Axis of Evil) บรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในขณะนนจงมความตงเครยดขนเนองจากสหรฐอเมรกาประกาศหลกลทธบช(BushDoctrin)เปนแนวทางหรอบรรทดฐานในการก�าหนดบทบาทของสหรฐอเมรกาและระเบยบการเมองโลกในยคของการเผชญหนากบการกอการรายขามชาตในยคศตวรรษท21เนองจากถอวาเปนภยคกคามทมตอประเทศสหรฐและประชาชนชาวอเมรกน

แมวาโลกกาวเขาสยคโลกาภวตนภายใตระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศยงคงตองเผชญหนากบความทาทายหลากหลายรปแบบซงในทนจะกลาวเจาะจงเฉพาะจดเปลยนทส�าคญเทานนจดเปลยนประการแรกเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในยคหลงสงครามเยนแมวาไมตองเผชญหนากบความขดแยงทมฐานมาจากทางอดมการณทางการเมองแตกตองเผชญหนากบความขดแยงทมฐานมาจากความเชอทางศาสนาทไมไดเพงเกดขนหากแตมรากเหงามายาวนานตงแตยคอาณานคมในศตวรรษท19ผนวกกบผลประโยชนทางเศรษฐกจโดยเฉพาะการแยงชงทรพยากรทมความส�าคญทางยทธศาสตรอยางน�ามนรวมถงความขดแยงทางดานความเชอทางศาสนานปะทขนและเปนสาเหตหนงของเหตการณกอวนาศกรรม 9/11 ทกรงนวยอรกและกรงวอชงตน ดซของสหรฐอเมรกาซงเปนจดเปลยนส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในยคหลงสงครามเยนทท�าใหประเดนเรองการเมองระดบบนทเนนหนกในเรองความมนคงและการทหารกลบขนมามบทบาทอกครง

จดเปลยนทส�าคญประการตอมาของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงหลงเหตการณ 9/11ในค.ศ.2001กคอการเกดขนของวกฤตเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาทเรยกนวาวกฤตซบไพรม(SubprimeCrisis)ทเรมตนในค.ศ.2007วกฤตนเกดขนเนองจากปญหาการปลอยกใหแกลกหนทมความนาเชอถอต�ากวาระดบปกต(SubPrime)ทแผขยายผลกระทบออกไปอยางกวางขวางเนองจากการสรางนวตกรรมทางการเงนในรปแบบใหมๆเชนการน�าสนเชอซบไพรมไปแปลงเปนหลกทรพย(securitization)ซงถกขายใหกบนกลงทนสถาบนและกองทนเฮดจฟนดทวโลกความเสยงทางการเงนเกดขนเมอการเพมขนของอตราการผดนดช�าระหนและการบงคบจ�านองของลกหนซบไพรม แมวาปญหาซบไพรมจะเปนปญหาทปะทใน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สหรฐอเมรกาแตไดลกลามขามไปสทวปอนๆอยางรวดเรวโดยเฉพาะประเทศยโรปทมความเชอมโยงทางเศรษฐกจกบสหรฐอเมรกาอยางสง จนสรางความปนปวนใหกบตลาดทนทวโลกมาจนถงปจจบน (ค.ศ.2015)

ปญหาซบไพรมจงสะทอนใหเหนถงความเชอมโยงอยางแนบแนนของตลาดทนและตลาดเงนในยคโลกาภวตนปญหาของวกฤตเศรษฐกจในครงนสงผลกระทบใหเกดการตงค�าถามตอระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมซงไดด�าเนนการตอเนองและทวความเขมขนขนมาตงแตสนสดสงครามเยนมาจนถงปจจบนอยางไรกตามการตงค�าถามตอระเบยบเศรษฐกจการเมองฯดงกลาวเกดขนจากภาคประชาชนโดยเฉพาะผคนทไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจในครงนเชนผคนถกใหออกจากงานผคนทตองลมละลายและถกยดสนทรพยทมอยางบานเรอน นกศกษาทเพงจบการศกษาและหางานท�า ไมได ผคนทตองสญเสยสวสดการทไดรบจากภาครฐ เปนตน ซงเปนปญหาลาสดททาทายตอระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศยคหลงสงครามเยน

กลาวโดยสรปรปแบบของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนเปลยนรปแบบจากแนวทางเสรนยมแบบฝงรากทด�าเนนมาตลอดหลงสงครามโลกครงท 2 มาเปนแนวทางเสรนยมใหมทใหความส�าคญกบตลาดและลดบทบาทของภาครฐโดยเฉพาะการยกเลกนโยบายเศรษฐกจและสงคมแบบเคนสการจดระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมไดขยายขอบเขตครอบคลมไปทวโลกพรอมๆไปกบการเกดโลกาภวตนทางเศรษฐกจและสงคมดวยการผลกดนของสถาบนโลกบาลอยางกองทนการเงนระหวางประเทศ และธนาคารโลก รวมถงธนาคารกลางของสหรฐอเมรกา ผานชดของนโยบายเศรษฐกจทเรยกวาฉนทมตวอชงตน การเขามามบทบาทมากขนของเหลาบรรดาบรรษทขามชาตทไดรบประโยชนจากการเปดเสรทางการคาการลงทนและการเงนรวมถงการแปรรปกจการสาธารณะและการขจดกฎระเบยบตางๆเพออ�านวยความสะดวกใหกบการเคลอนยายของทน

อยางไรกตามระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงนไดมการเปลยนแปลงไปเนองจากเหตการณส�าคญ 2 เหตการณ เหตการณแรกคอการเกดวนาศกรรมในสหรฐใน ค.ศ. 2001 ท�าใหสหรฐอเมรกาหนมาใชนโยบายแบบเอกภาคทใหความส�าคญกบมตของความมนคงมากยงขน เหตการณทสองคอวกฤตเศรษฐกจซบไพรมของสหรฐอเมรกาในค.ศ.2007ทสงมผลกระทบไปยงภมภาคอนๆโดยเฉพาะยโรปท�าใหเกดการตงค�าถามตอระเบยบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศแบบเสรนยมใหมโดยประชาชนหลากหลายกลมทไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจและแนวนโยบายแบบเสรนยมใหม


จงอธบายบรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามเยน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



บรบทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามโลกเยนเปนชวงเวลาทความขดแยงทางอดมการณลดบทบาทลงและมตทางเศรษฐกจมบทบาทหลกแนวทางเศรษฐกจในชวงนอยบนฐานของเศรษฐกจแบบเสรนยมใหมทใหความส�าคญกบตลาดและลดบทบาทของรฐลง เศรษฐกจของโลกมความเชอมโยงกนผานกระบวนการโลกาภวตนและการท�างานของแนวนโยบายแบบฉนทมตวอชงตน ท�าใหบรรษทขามชาตมบทบาทเพมมากขน


ประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศยคหลงสงครามเยน

ดงทไดกลาวไปแลวในเรองท 3.2.2 แลววาในทศวรรษท 2530 ประเทศไทยไดเรมเปลยนยทธศาสตรการพฒนาประเทศจากการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาไปสการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออก สาเหตส�าคญทผลกดนใหไทยหนมาด�าเนนยทธศาสตรสนบสนนการสงออกอยางจรงจง กสบเนองมาจากขอจ�ากดของยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาผนวกกบสภาวะทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในชวงหลงสงครามเยนทท�าใหความขดแยงทางอดมการณทางการเมองลดความส�าคญลงไป แตกลบท�าใหมตทางเศรษฐกจเพมความส�าคญขน เกดการแขงขนทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะการแขงขนกนระหวางประเทศระหวางประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจหลกๆอยางประเทศสหรฐอเมรกาญปนและยโรปตะวนตก

นบตงแตภาวะเศรษฐกจตกต�าในทศวรรษท2520ไดสนสดลงประเทศไทยไดกาวสชวงเวลาของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการเปลยนแปลงโครงสรางไปสระบบอตสาหกรรมอยางรวดเรวอยางตอเนองตลอดชวงทศวรรษท 2530 จนไดกบการยกยองจากนานาประเทศและนกลงทนตางชาตใหเปนประเทศก�าลงพฒนาทมความเจรญเตบโตรวดเรวทสดประเทศหนงในโลกจากการทไทยมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจถงรอยละ11.6-13.3ตอปในชวงพ.ศ.2531-2533โดยอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตของไทยขยายตวเพมขนถงรอยละ 13.2 ในพ.ศ. 2531 และยงคงเตบโตอยางตอเนองมาโดยตลอดโดยเฉพาะในชวง พ.ศ. 2532-2533 นอกจากน เศรษฐกจไทยยงมมลคาการสงออกสนคาอตสาหกรรมเพมขนถง6เทาระหวางพ.ศ.2528-2532

ขอตกลงพลาซาในค.ศ.1985สงผลใหคาเงนเยนและเงนตราสกลอนๆของประเทศอตสาหกรรมใหมของเอเชยเพมสงขนโดยเปรยบเทยบเมอเทยบกบเงนดอลลารสหรฐท�าใหศกยภาพในการแขงขนของประเทศตางๆ เหลานลดลง ผลกดนใหตองมการเคลอนยายทนและฐานการผลตจากประเทศเหลานมาส

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประเทศอนๆทมตนทนต�ากวาโดยเฉพาะอตสาหกรรมทใชแรงงานเขมขนตางพากนยายฐานการผลตมาสประเทศในกลมอาเซยน(ASEAN)18รวมถงประเทศไทยดวยดงจะเหนไดจากปรมาณการลงทนโดยตรง(FDI) จากตางประเทศทเพมขนอยางมาก โดยเประเทศญปนเปนประเทศทมเงนลงทนสงสด กลาวคอเงนลงทนสทธจากญปนมมลคาเฉลย 1.7พนลานบาทตอประหวางพ.ศ.2523ถง2528ไดเพมขนโดยเฉลยเปนปละ 14.3พนลานบาทในชวงพ.ศ.2529-2536และเมอพจารณาโดยรวมแลวจะเหนวา2 ใน3ของเงนทนจากตางประเทศทงหมดมาจากลมประเทศอตสาหกรรมใหมของเอเชยอยางไตหวนเกาหลใตและสงคโปร

อยางไรกตามแบบแผนการพฒนาอตสาหกรรมของไทยชวงพ.ศ.2530–2540นนเนนการพฒนาอตสาหกรรมทอาศยจากการลงทนจากตางประเทศ คอใชทนมาก ท�าใหการสรางงานเกดขนไดลาชากวาและถกก�าหนดโดยสภาวะของเศรษฐกจโลกมากกวาทจะถกก�าหนดจากนกลงทนหรอผก�าหนดนโยบายในประเทศโดยเฉพาะการผกตดกบแนวนโยบายตามฉนทมตวอชงตนในชวงแรกเศรษฐกจไทยยงคงเตบโตไปไดอยางสม�าเสมอเนองจากภาคการเงนและภาคเศรษฐกจจรงยงคงสามารถเชอมโยงและสนบสนน ซงกนและกนได แตภายหลงจากการเปดเสร การไหลเขาออกของทนอนเนองมาจากอทธพลของกระแสเสรนยมใหมและการผลกดนขององคการระหวางประเทศอยางกองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารโลกท�าใหประเทศไทยท�าการเปดเสรทนผานระบบวเทศธนกจกจการวเทศธนกจของไทยหรอBIBF(BangkokIntenational Banking Facilities) ถกจดตงขนใน พ.ศ. 2536 สงผลใหเงนทนทมตนทนดอกเบยต�าจ�านวนมากไหลเขามาสประเทศไทยโดยไมสามารถทจะสรางความเชอมโยงและสนบสนนภาคการผลตจรงไดอยางสอดคลองกนจงเกดภาวะฟองสบทางเศรษฐกจ(bubbleeconomy)ขน

ภาวะฟองสบทเกดขนจากการเกงก�าไรซงไมไดมฐานการผลตจรงรองรบจนท�าใหมลคาของ สนทรพยในระบบเศรษฐกจมมลคาเกนจรงสะทอนใหเหนไดจากตวชวดตางๆในตลาดหลกทรพยและตลาดอสงหารมทรพยส�าหรบตลาดหลกทรพยในพ.ศ.2535ดชนตลาดหลกทรพยของไทยปดอยท893จดและมมลคาซอขายเฉลยตอวนท7,530ลานบาทแตในพ.ศ.2536อนเปนปแรกทไทยไดเปดใหมวเทศ-ธนกจไทยดชนตลาดหลกทรพยเพมขนไปปดท1,682จดขณะทมลคาการซอขายเฉลยตอวนไดเพมขนถง 8,984 ลานบาท โดยมลคาการซอขายรวมของตลาดไดเพมขนจากประมาณ 1.49 ลานบาทใน พ.ศ.2535ไปเปน3.33ลานบาทในพ.ศ.2536ส�าหรบธรกจอสงหารมทรพยนนภาวะฟองสบไมเพยงแตท�าใหดชนหนในหมวดอสงหารมทรพยเพมมากขนในตลาดหลกทรพยเทานน แตยงท�าใหสนเชอจากสถาบนการเงนในระบบส�าหรบสนคาอสงหารมทรพยขยายตวสงขนโดยเพมจาก 264,391 ลานบาทในพ.ศ. 2535 เปน

18สมภพมานะรงสรรค.(2540).พจารณาวาปจจยสนบสนนทดงดดใหญปนยายฐานการผลตมาสกลมประเทศอาเซยนภายหลงจากขอตกลงพลาซานอกจากเพอลดแรงกดดนของอตราแลกเปลยนแลว ประเทศเหลานนยงมภมศาสตรทไมหางไกลจากญปนมากนก และสวนใหญเปนประเทศทเปนเกาะหรอมชายฝงทะเลอนกวางขวางเหมาะแกการบรหารการผลตสนคาอตสาหกรรมทตองพงการน�าเขาและสงออก นอกจากน ประเทศสมาชกอาเซยนยงเปนฐานการลงทนของญปนอยแลว ความไดเปรยบทางดานการบรหารตนทนจาการทประเทศเหลานมปจจยการผลตราคาถกโดยเฉพาะแรงงานและวตถดบมความพรอมทางดานสาธารณปโภคพนฐานทงยงมความไดเปรยบดานการตลาดเนองจากตลาดภายในกลมประเทศอาเซยนมศกยภาพในการบรโภคและอ�านาจซอสงรวมทงประเทศสมาชกอาเซยนยงมนโยบายทเปดกวางในการรบการลงทนจากตางประเทศตงแตทศวรรษท 1960 โดยมมาตรการ สงเสรมการลทนทงโดยตรงและโดยออม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


330,572ลานบาทในพ.ศ.2536และ435,630ลานบาทในพ.ศ.2536ตามล�าดบ(สมภพมานะรงสรรค,2546)

การขยายตวของเศรษฐกจฟองสบสงผลกระทบตอเสถยรภาพของเศรษฐกจไทยท�าใหเกดปญหาการขาดดลบญชเดนสะพดซงเพมสงขนจากรอยละ 5.6 ใน พ.ศ. 2537 เปนรอยละ 8.1 ใน พ.ศ. 2538ขณะเดยวกนกกอใหเกดปญหาเงนเฟอโดยอตราเงนเฟอของไทยไดเพมจากรอยละ5ในพ.ศ.2537ไปเปนรอยละ 5.8 ในพ.ศ. 2538 และเพมเปนรอยละ 7 ในพ.ศ. 2539 นอกจากน เศรษฐกจฟองสบยงกระตนใหเกดการขยายตวของการบรโภค19เนองจากกลมคนบางกลมไดรบรายไดเพมมากขนอยางรวดเรวและงายดายจากภาวะฟองสบการบรโภคสนคาฟมเฟอยทน�าเขาจากตางประเทศจงเพมมากขนสงผลใหสดสวนมลคาการออมในภาคครวเรอนลดนอยลงและเพมชองวางระหวางเงนออมและการลงทนออกไปอกท�าใหเศรษฐกจไทยตองอาศยเงนทนหรอเงนกจากตางประเทศเพมมากขน ดงจะเหนไดวา สดสวนหน ตางประเทศรวมตอผลตภณฑมวลรวมประชาชาตของไทยไดเพมขนจากรอยละ39.2ในพ.ศ.2535ไปเปนรอยละ49.2ในพ.ศ.2538

อยางไรกตาม เมอเกดภาวะฟองสบแตกในพ.ศ. 2540 การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทเพมขนอยางรวดเรวในทศวรรษท2530ไดหยดชะงกลงภาวะตกต�าดงกลาวเรมตนขนจากการสญเสยความสามารถในการแขงขนในตลาดโลกโดยการเจรญเตบโตของภาคการสงออกลดลงจนมอตราการเพมเปนศนย ในพ.ศ.2539สวนตวเลขหนตางประเทศกมมลคาเพมสงขนถง89,000ลานดอลลารสหรฐซงเกอบรอยละ80 เปนหนภาคเอกชนขณะเดยวกน การขาดดลบญชเดนสะพดซงเปนดชนทชวาประเทศมศกยภาพในการใชหนคนไดในระยะยาวหรอไมกเพมสงขนอยางนาวตก ท�าใหความเชอมนของนกลงทนถดถอยลง สงผลใหเกดการเคลอนยายเงนทนออกนอกประเทศ ความกดดนทจะตองลดคาเงนบาทเพมสงขนเรอยๆประกอบกบไทยตองเผชญกบการเกงก�าไรคาเงนบาทจากกลมนกเกงก�าไรขามชาตทเขามาเกงก�าไรซอขายเงนบาท เนองจากนกเกงก�าไรเหลานไดคาดการณไวแลววารฐบาลไทยจะตองลดคาเงนบาทในทสด การเขาไปพยายามปกปองคาเงนบาทของธนาคารแหงประเทศไทยดวยการพยายามขายเงนดอลลารสหรฐ ออกไปเพอรกษาเสถยรภาพของเงนบาทเอาไวธนาคารแหงประเทศไทยท�าการตอสกบการโจมตคาเงนบาทจากกลมนกเกงก�าไรขามชาตถง 2 ครง ท�าใหเงนส�ารองระหวางประเทศทมอยลดลงจาก 39,000 ลานดอลลารสหรฐในเดอนมกราคมในพ.ศ.2540เหลอเพยง26,968ลานดอลลารสหรฐเมอสนปพ.ศ.2540แตถาหกพนธะในการสงมอบเงนตราตางประเทศจากการซอขายเงนตราลวงหนาแลวทนส�ารองสทธของประเทศไทยจะเหลออยเพยง2,800ลานดอลลารสหรฐในวนทประเทศไทยประกาศเปลยนระบบอตราแลกเปลยนจากระบบอตราแลกเปลยนแบบคงทเปนอตราแลกเปลยนแบบลอยตวภายใตการจดการ(Managedfloatingexchangerate)ในวนท2กรกฎาคม2540โดยรฐบาลไทยในขณะนนตองขอใหกองทนการเงน

19การใชจายสวนตวของคนไทยโดยเฉพาะชนชนกลางและสงมการเตบโตขนอยางมากในพ.ศ.2538การใชจายมลคา90,000 ลานบาทหมดไปกบการเดนทางไปตางประเทศ คาใชจายมลคา 10,000 ลานบาท หมดไปกบการศกษาตอตางประทศ ขณะทคาใชจายมลคา7,000ลานบาทหมดไปกบนาฬกาและเครองประดบการสงเสรมการใชจายทมมลคาสงดงกลาวนท�าใหตองมการสรางสนเชอขนมาตอบสนองการใหสนเชอนนมหลายวธรปธรรมทเหนไดชดกคอการออกบตรเครดตโดยจะเหนวาระหวางพ.ศ.2526-31นนจ�านวนบตรเครดตไดเพมขนถง6เทาจนในพ.ศ.2539จ�านวนบตรเครดตไดเพมสงขนถง1.9ลานใบ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระหวางประเทศเขามาชวยเหลอโดยเขารวมโครงการเงนกฉกเฉน (StandnyAgreement) เพอกอบกสถานะของทนส�ารองของประเทศและสรางความเชอมนใหกบนกลงทนตางประเทศตอระบบเศรษฐกจไทย

วกฤตเศรษฐกจไทยทเขาใจกนในเบองตนวาเปนปญหาชวคราวระดบประเทศและเปนปญหาท สบเนองจากความผดพลาดในการบรหารจดการของสถาบนการเงนไทยไดลกลามกลายเปนปญหาระดบภมภาคเอเชยโดยรจกกนดในนาม “โรคตมย�ากง” ซงไดสงผลสบเนองใหเกดวกฤตเศรษฐกจในประเทศเกาหลใตมาเลเซยฟลปปนสและอนโนนเซยวกฤตการณทเกดขนนอกจากจะสะทอนใหเหนถงปญหาเรอรงของโครงสรางเศรษฐกจและสงคมไทยทงระบบแลวยงถกหยบยกขนมาพจารณาเปนปญหาเสถยรภาพของระบบทนนยมโลกดวย

การเจรจาระหวางตวแทนของรฐบาลไทยและผบรหารกองทนการเงนระหวางประเทศในชวงปลายเดอนกรกฎาคมพ.ศ. 2540น�าไปสการตกลงยนยอมรบเงอนไขตางๆตามกรอบมาตรการของกองทนการเงนระหวางประเทศดงปรากฏในหนงสอแสดงเจตจ�านงขอรบความชวยเหลอฉบบท1ของรฐบาลพลเอกชวลต ยงใจยทธทสงมอบใหกองทนการเงนระหวางประเทศผลของการเจรจาเปนการแลกเปลยนความชวยเหลอทางการเงนกบการยนยอมท�าขอตกลงเกยวกบการจดระเบยบเศรษฐกจของประเทศไทยเสยใหมตามกรอบมาตรการทกองทนการเงนระหวางประเทศเหนวาเหมาะสม

ในชวงแรกของการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจภายใตการชน�าของกองทนการเงนฯเปนไปตามแนวคดแบบเสรนยมใหมภายใตแนวนโยบายของฉนทมตวอชงตนทเนนการสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจโดยรกษาอตราดอกเบยใหอยในระดบสงเพอปองกนการไหลออกของเงนทนจากตางประเทศ นอกจากนรฐบาลไทยยงท�าการลดการขาดดลบญชเดนสะพดโดยก�าหนดเปาหมายวาไมใหมการขาดดลเกนรอยละ5ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศในพ.ศ.2540และเหลอไมเกนรอยละ3นอกจากนรฐบาลไดลดงบประมาณจากการขาดดลการคลงรอยละ 1.6 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ มาเปนนโยบาย งบประมาณแบบเกนดลโดยตงเปาทจะมการเกนดลการคลงรอยละ1ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศดวยการเพมภาษมลคาเพมจากรอยละ7เปนรอยละ10ตลอดจนท�าการตดทอนงบประมาณสาธารณะในหลายๆสวนโดยตดทอนงบประมาณแผนดนในปงบประมาณ2541ลง59,000ลานบาทรวมทงท�าการแปรรปรฐวสาหกจใหเปนของเอกชนประเทศไทยไดด�าเนนการตามค�าแนะน�าของกองทนการเงนฯอยางเครงครดแตมาตราการตางๆดงกลาวกลบสงผลใหอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศลดลงจนถงขนตดลบถงรอยละ10.4ในพ.ศ.2541จนกองทนการเงนฯตองมการทบทวนและปรบเปลยนมาตรการทางเศรษฐกจโดยใหรฐบาลไทยจดงบประมาณขาดดลไดรอยละ3ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ เพอกระตนเศรษฐกจ โดยนโยบายงบประมาณขาดดลนด�าเนนตอเนองมาในพ.ศ. 2542-2543จนปจจบน

นอกจากการด�าเนนนโยบายงบประมาณขาดดลแลว รฐบาลไทยยงไดเพมเงนนอกงบประมาณเพอชวยกระตนเศรษฐกจอกทางหนงดวยเชนโครงการเงนกของมยาซาวา(MiyasawaPlan)เงนกของธนาคารโลก และธนาคารพฒนาเอเชย เปนตน ในระหวาง พ.ศ. 2542-2543 อตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศจงเพมขนเปนรอยละ4.2และ4.3ตามล�าดบรฐบาลไทยยงด�าเนนการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ออกรางกฎหมายอก11ฉบบ20ซงถกวพากษวจารณวาเปนการเปลยนแปลงกตกาและกฎหมายของไทยใหเปนไปในรปแบบทเออตอผลประโยชนของบรรษทขามชาตใหสามารถเขามาจดการและใชทรพยากรทดนอสงหารมทรพยระบบสถาบนการเงนรฐวสาหกจและรากฐานกจการอตสาหกรรมพาณชยกรรมในระบบเศรษฐกจไทยไดอยางถกตองตามกฎหมาย(วรพลธรรมกบตร,2544)

หลงจากวกฤตการณตมย�ากงอนเปนวกฤตการณในภมภาคเอชยทกอก�าเนดและสงผลกระทบโดยตรงอยางรนแรงตอประเทศไทยแลวอก1ทศวรรษตอมาไทยยงตองเผชญกบวกฤตเศรษฐกจโลกในพ.ศ. 2551ทรจกกนวา “วกฤตแฮมเบอรเกอร”ซงมสาเหตพนฐานไมแตกตางไปจากวกฤตการณทางการเงน ทเกดขนในประเทศก�าลงพฒนาในชวง พ.ศ. 2540 ทรจกกนวา “วกฤตตมย�ากง” วกฤตการณดงกลาวเกดจากภาวะทนกเศรษฐศาสตรเรยกวา ภาวะฟองสบ คอ ภาวะทราคาสนคาปรบตวขนไปสงมากจนไรเหตผลทางเศรษฐศาสตร หรอไมไดองอยกบมลคาทแทจรง ส�าหรบภาวะฟองสบทเปนตนตอของวกฤตเศรษฐกจใน พ.ศ. 2551 เรมตนขนจากฟองสบทเกดจากการเกงก�าไรในตลาดอสงหารมทรพยของสหรฐอเมรกาทสงผลใหเกดวกฤตซบไพรม

ส�าหรบผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจโลกในพ.ศ.2551ทมตอประเทศไทยนนสามารถแบงออกไดเปน2สวนสวนแรกคอสวนของผลกระทบโดยตรงทมตอภาคการเงนสวนทสองคอสวนของผลกระทบโดยออมทมตอเศรษฐกจไทย ส�าหรบผลกระทบโดยตรงตอภาคการเงนของไทยถอวามผลกระทบไมมากเนองจากไทยถอครองสนทรพยทเกยวของกบซบไพรมหรอผลตภณฑทางการเงนรปแบบใหมๆทเปนสวนทเกยวพนกบวกฤตทางเศรษฐกจนอยคอมเพยงรอยละ0.3ของสนทรพยทงหมดและสนทรพยดงกลาวไดถกขายออกไปแลว นอกจากน ภาคการเงนไทยในชวงกอนหนาเกดวกฤตการณยงแขงแกรงเนองจากมฐานะเงนกองทนทเขมแขงและหนเสยอยในระดบไมมาก กลาวคอภาคธนาคารไทยมการด�ารงทนตอสนทรพยเสยง(BISratio)ทงระบบอยในเกณฑทสงมากคอรอยละ15.6เมอเทยบกบเกณฑมาตรฐานทรอยละ 8.5 สดสวนของNetNPL to total loan อยในระดบต�าทรอยละ 2.9ณ สนป พ.ศ. 2551(ธนาคารแหงประเทศไทย,2551)

สวนผลกระทบทางออมทมตอเศรษฐกจไทยกคอ ผลจากวกฤตการเงนของโลกท�าให นกลงทนตางชาตไดเทขายหนไทยและน�าเงนออกนอกประเทศท�าใหดชนราคาหลกทรพยใน พ.ศ. 2551 ตกจาก884.2จดในเดอนพฤษภาคมมาต�าสดท 384.2 ในเดอนตลาคมแตการลดลงของราคาหนและเงนทนไหลออกสวนหนงมสาเหตมาจากความปนปวนของการเมองภายในประเทศของไทยดวยการมเงนทนไหลออก

20รางกฎหมายดงกลาวประกอบดวยกลมรางกฎหมายทเพมประสทธภาพการบรหารในการจดการภาระหนสนทางธรกจของภาคเอกชน ประกอบดวย รางพระราชบญญตลมละลาย รางพระราชบญญตจดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลายรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง (คดมโนสาเร) รางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง(ขาดนด)และรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง(บงคบคด)กลมรางกฎหมายทอ�านวยความสะดวกในการถอครองสทธอยอาศยของชาวตางประเทศในดนแดนไทยทประกอบดวยรางพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดนและรางพระราชบญญตอาคารชดและกลมสดทายคอกลมรางพระราชบญญตขยายสทธประโยชนส�าหรบนกลงทนจากตางประเทศซงประกอบดวยรางพระราชบญญตการเชาอสงหารมทรพยก�าหนดใหเปนทรพยสทธรางพระราชบญญตทนรฐวสาหกจและรางพระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาว

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สงผลใหเงนบาทออนคาลงนบแตกลางพ.ศ.2551จากเฉลย32.19บาทตอดอลลารสหรฐในครงแรกของพ.ศ.2551มาอยท34.21บาทตอดอลลารสหรฐ(ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย,2551)

อยางไรกตามวกฤตเศรษฐกจครงนสงผลท�าใหเศรษฐกจทวโลกชะลอตวลงความตองการซอหรออปสงคในตลาดโลกลดลงท�าใหมลคาสงออกของไทยหดตวลงตงแตปลายปพ.ศ.2551โดยเฉพาะในชวงไตรมาสสดทายของพ.ศ. 2551 โดยปรมาณการสงออกของไทยหดตวรอยละ 8.9 และมลคาการสงออกในรปเงนดอลลารสหรฐลดลงรอยละ9.4และในไตรมาสท1ของปพ.ศ.2552การคาตางประเทศของไทยมมลคาทงสน 60,519.7 ลานดอลลารสหรฐโดยเปนมลคาการสงออกเทากบ 33,787.2 ลานดอลลารสหรฐและมลคาการน�าเขาเทากบ26,732.5ลานดอลลารสหรฐซงเมอเทยบกบไตรมาสทแลวมลคาการสงออกลดลงรอยละ 12.79และมลคาการน�าเขาลดลงรอยละ 33.42การทสถานการณการคาในชวงไตรมาสท 1ของพ.ศ.2552มมลคาลดลงจากไตรมาสท4ของพ.ศ.2551เปนผลตอเนองจากวกฤตการณเศรษฐกจโลกทเกดขนในพ.ศ.2551ส�าหรบนกทองเทยวตางชาตในชวงไตรมาสแรกของพ.ศ.2552มจ�านวน3.7ลานคนลดลงรอยละ15.2จากชวงเดยวกนของพ.ศ.2551 เมอเทยบกบทลดลงรอยละ19.4 ในไตรมาสสดทายของพ.ศ.2551การลดลงของจ�านวนนกทองเทยวตางชาตนเปนผลรวมกนของวกฤตเศรษฐกจโลกและความไมสงบทางการเมองในประเทศของไทย(ธนาคารแหงประเทศไทย,2552)

หลงวกฤตเศรษฐกจโลกผานไป6ปเศรษฐกจไทยในพ.ศ.2557ยงขยายตวไดนอยกลาวคอขยายตวเพยงรอยละ0.7จากพ.ศ.2556ทมอตราการขยายตวเพยงรอยละ2.9เนองจากขอจ�ากดดานการเตบโตจากทงปจจยภายในและภายนอกประเทศปจจยภายในทส�าคญกคอสถานการณทางการเมองซงสงผลกระทบตอการด�าเนนงานของภาครฐและความเชอมนของครวเรอน ธรกจ รวมทงนกทองเทยวสวนปจจยภายนอกยงคงไดรบผลกระทบจากการฟนตวชาของภาวะเศรษฐกจโลกท�าใหอปสงคตางประเทศขยายตวนอยการสงออกสนคาของไทยยงออนแอตามภาวะเศรษฐกจประเทศคคาหลกโดยเฉพาะประเทศจน ญปน และกลมประเทศยโรป รวมทงไทยยงเผชญกบขอจ�ากดดานการผลตสนคาทใชเทคโนโลยสงภายใตสถานการณดงกลาวการผลตและการลงทนใหมจงชะลอตวลง(ธนาคารแหงประเทศไทย,2557)

กลาวโดยสรปการสนสดลงของความขดแยงทางการเมองและอดมการณระหวาง2ขวมหาอ�านาจสงผลใหระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนทมลกษณะโลกาภวตนครอบคลมไปทวโลกภายใตแนวนโยบายแบบเสรนยมใหมตามแนวทางฉนทมตวอชงตน การเปลยนแปลงดงกลาวนท�าใหประเทศตางๆหนมาแขงขนกนทางเศรษฐกจมากยงขนประเทศไทยภายใตโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนไดเดนหนาด�าเนนนโยบายตามการปรบเปลยนยทธศาสตรการพฒนาประเทศแบบเนนการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออกซงไดวางแนวทางมาแลวตงแตปลายยคสงครามเยนการด�าเนนการตามแนวทางดงกลาวผนวกกบผลกระทบจากขอตกลงพลาซาทท�าใหเกดการเคลอนยายของทนและฐานการผลตมายงภมภาคเอเชยอาคเนยสงผลใหเศรษฐกจไทยเตบโตอยางตอเนองอยางไรกตามผลกระทบในทางลบจากการไหลเขาออกของทนจากนโยบายเปดเสรทางการเงนท�าใหไทยตองเผชญกบปญหาเศรษฐกจฟองสบในพ.ศ.2540โดยตองด�าเนนการตามแนวทางของกองทนการเงนระหวางประเทศท�าใหไทยถกผนวกเขากบเศรษฐกจโลกอยางแนบแนนมากยงขนผานการไหลเขาออกอยางเสรของทนใน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รปแบบตางๆวกฤตซบไพรมพ.ศ.2551แมวาจะสงผลกระทบโดยตรงตอไทยไมมากนกแตกสงผลกระทบโดยออมอนเนองมาจากการไหลออกของทนและการลดลงของอปสงคในตลาดโลก


จงอธบายสถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน


สถานะของประเทศไทยในเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนถกผนวกเขาเปนสวนหนงของโลกาภวตนทางเศรษฐกจและการเมองโลกผานการคาการลงทนและการเงนระหวางประเทศสงผลใหประเทศไทยเผชญกบวกฤตการณตมย�ากงในพ.ศ.2540และวกฤตการณซบไพรมในค.ศ.2007โดยวกฤตการณตมย�ากงนนสงผลกระทบตอเศรษฐกจการเมองไทยอยางรนแรง


ปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยน

ในเรองท 3.3.3น จะพดถงประเดนปญหาส�าคญทเปนผลกระทบของรปแบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศซงมรากฐานอยบนแนวคดแบบเสรนยมใหมทใหความส�าคญกบบทบาทของตลาดมากกวาบทบาทของรฐและท�าใหทนหรอบรรษทขามชาตมบทบาทและอทธพลอยางสงซงมผลกระทบตอประเทศตางๆรวมถงประเทศไทยส�าหรบประเดนปญหาทจะพดถงในทนจะแบงออกเปน3ประเดนส�าคญประเดนแรกจะพจารณาถงบทบาทของบรรษทขามชาตประเดนทสองจะพจารณาถงความไมเทาเทยมกนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศและประเดนทสามจะพจารณาถงปญหาสงแวดลอม

1. ประเดนบทบาทและอทธพลของบรรษทขามชาตผทมบทบาทส�าคญอยางมากในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในศตวรรษท 21 กคอ

บรรษทขามชาตซงไมใชตวแสดงทเพงปรากฏตวขนมาภายหลงสงครามเยนแตบรรษทขามชาตนมบทบาทมาหลายศตวรรษแลวตงแตยคจกรวรรดนยมในศตวรรษท16ในชวงทรฐตางๆยงด�าเนนนโยบายการคาแบบพาณชยนยมเชนบรษทBritishEastIndiaขององกฤษเปนตนแตบรรษทขามชาตในขณะนนตองไดรบการออกใบอนญาตจากรฐ (State-chatered organization) กระทงมการลงทนรวมกนกบรฐอยางไรกตาม ในปจจบนบรรษทขามชาตเปนเอกชนทมบทบาทครอบคลมผานการคา การเงน และ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การลงทนระหวางประเทศ รวมทงความมนคงของรฐ การแพรกระจายของเทคโนโลย ขาวสาร และความรผานการแขงขนกนของบรรษทขามชาตทงในระดบภมภาคและระดบโลกในค.ศ.2005มการประมาณวามบรรษทขามชาตจ�านวน 65,000 แหง และมตวแทนของบรรษทเหลานในประเทศตางๆ กวา 850,000แหง โดยบรรษทเหลานจางงานแรงงานถง 54 ลานคน และใน ค.ศ. 2005 นตยสารฟอรจน (FortuneMagazine) และธนาคารโลก ไดจดล�าดบของหนวยงานทางเศรษฐกจ (economic entities) ทมขนาดใหญจ�านวน 150 อนดบจากขนาดของมลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) และรายได พบวา รอยละ63.3หรอ95อนดบเปนบรรษทขามชาตโดยมบรรษทขามชาตขนาดใหญอยางWal-Mart,BP,ExxonMobil, and Royal Dutch/Shell Group อยในล�าดบท 22 ถง 25 ซงมล�าดบของรายได อยเหนอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศหลายประเทศอยาง อนโดนเซย ซาอดอาระเบยนอรเวยเดนมารกโปแลนดแอฟรกาใตและกรซเปนตน(BalaamandVeseth,2005)

ส�าหรบประเทศไทยบรรษทขามชาตเขามามบทบาทตอเศรษฐกจไทยผานการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ(FDI)ตงแตทศวรรษ1960sและโดยเฉพาะอยางยงชวงครงหลงของทศวรรษ1980sหลงจากขอตกลงพลาซา บรรษทขามชาตจากญปนจ�านวนมากมการโยกยายฐานการผลตมายงประเทศไทยในพ.ศ.2550บทบาทของบรรษทขามชาตในไทยเหนไดอยางเดนชดในดานการสงออกโดยเฉพาะการสงออกภาคอตสาหกรรมทบรรษทขามชาตมสวนแบงการสงออกโดยเฉลยทรอยละ58.9ของการสงออกทงหมด โดยในอตสาหกรรม2ประเภทคออตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและเครองอปกรณขนสงทรวมกลมยานยนตและสวนประกอบซงเปนอตสาหกรรมทมมลคาการสงออกรวมกวา5.6หมนลานดอลลารสหรฐฯ(คดเปนมลคาประมาณรอยละ37ของมลคาการสงออกของไทย) บรรษทขามชาตมสวนแบงในการสงออกสงถงรอยละ88.1และรอยละ86.4ตามล�าดบ(เดอนเดนนคมบรรกษและคณะ,2550)

เมอพจารณาจากขอมลขางตนจะพบวาบรรษทขามชาตมบทบาทและอทธพลอยางมากในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ดงนนจงมกมค�าถามวาบรรษทขามชาตทเปนผทมบทบาทหลกภายหลงสงครามเยนนเปนตวแทนและรกษาผลประโยชนของใคร แนวคดแรกเหนวา บรรษทเหลานเปนตวแทนของทนในระบบทนนยมแบบจกวรรดนยมทค�านงถงแตผลประโยชนของทนโดยการลงทนโดยตรง(FDI)ในประเทศก�าลงพฒนาท�าใหทนสามารถเขาไปมอ�านาจผกขาดตวอยางเชนงานเขยนเรองImperialism:the Highest Stage of Capitalism21 ของ เลนน OneWorld, Ready of Not: TheManic LogicofGlobalCapitalism22ของวลเลยมไกรเดอร(WilliamGreider)

แนวคดทสอง เหนวาบรรษทขามชาตเปนเครองมอของมหาอ�านาจอยางสหรฐอเมรกาในชวงสงครามเยน ตวอยางเชนงานเขยนเรอง U.S. Power and theMultinational Corporation (1975)ของกลปน(RobertGilpin)และแมวาความเปนมหาอ�านาจหนงเดยวของสหรฐอเมรกาจะหมดไปในตงแตทศวรรษท1970แนวคดดงกลาวกถกปรบไปใชในการอธบายการครอบง�าทางวฒนธรรมของอตสาหกรรม

21อานเพมเตมในLenin,V.I.(1970).Imperialism, the Highest Stage of Capitalism.Moscow:Progress.22 อานเพมเตมใน Greider,William. (1997).One World, Ready of Not: The Manic Logic of Global

Capitalism.NewYork:Simon&Schuster.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บนเทง (Media TNCs) ของสหรฐอเมรกาในรปแบบการของครอบครองอ�านาจแบบนมนวล (Softpower)โดยนกรฐศาสตรอยางโจเซพไนล(JosephNye)

สวนแนวคดทสามเหนวา บรรษทขามชาตเปนตวแสดงในระดบรฐ กลาวคอการสนสดของความเปนมหาอ�านาจหนงเดยวของสหรฐอเมรกาภายหลงสงครามโลกครงท 2 ไมไดท�าใหบทบาทของบรรษทขามชาตลดนอยลง แมวาบรรษทขามชาตของสหรฐอเมรกาจะลดอทธพลลง และถกแซงหนาโดยบรรษทขามชาตของญปนและยโรป (Non-U.S. TNCs) ปรากฏการณทส�าคญกคอ การเปลยนแปลงรปแบบ ของประเทศลงทนและประเทศผรบการลงทนนนคอทกประเทศไมวาจะเปนประเทศพฒนาแลวหรอก�าลงพฒนากเปนประเทศผรบการลงทนไดหมด(Weareallhostcountries)เนองจากมการลงทนในระหวางกลมประเทศพฒนาดวยกนเองและการขยายการลงทนในประเทศทกาวเขามาสโลกเสรนยมภายหลงการสนสดของสงครามเยนบทบาทและทางเลอกทเพมมากขนของบรรษทขามชาตกอใหเกดสงทจอนหสตอปฟอรด(JohnStopford)และซซานสเตรนจ23เรยกวาการทตแบบสามเสา(triangulardiplomacy)กลาวคอโดยปกตรฐมกจะตอรองกบรฐ และบรรษทกมกจะตอรองกบบรรษทดวยกน แตเมอบรรษทขามชาตมบทบาทและอทธพลมากขนรฐกตองมการเจรจาตอรองกบบรรษทขามชาตการเจรจาตอรองระหวางรฐกบบรรษทนนโดยปกตรฐมกจะเสยเปรยบและถกบรรษทบบใหตองยนยอมถารฐนนๆ ตองการแขงขนกบรฐอนๆเพอดงดดใหบรรษทมาลงทนในรฐของตนเนองจากรฐมต�าแหนงแหงททแนนอนรวมถงมดนแดนและอาณาเขตทตองดแลควบคม แตบรรษทขามชาตไมมต�าแหนงแหงทแนนอนสามารถเคลอนยายไดงาย(Footloose)อยางไรกตามรฐจะคานอ�านาจกบบรรษทกโดยการครอบครองทรพยากรทบรรษทขามชาตตองการและรฐอนไมมเชนแรงงานทมการศกษาและความเชยวชาญพเศษเปนตน

อยางไรกตาม บาแลม และ เวเซท (Balaam andVeseth, 2005) ไดใหมมมองทนาสนใจในประเดนเรองอ�านาจของบรรษทขามชาต กลาวคอ แมวาบรรษทขามชาตจะมจ�านวนมากดงทไดกลาวไปแลวขางตนแตบรรษทขามชาตเหลานมขนาดซงวดจากมลคาสนทรพยทแตกตางกนกลาวคอในค.ศ.2000บรษทขนาดใหญทสดตามการจดล�าดบของUNDPอยางVodafoneขององกฤษมมลคาสนทรพยจ�านวน221พนลานดอลลารสหรฐเทยบกบบรรษทขนาดใหญล�าดบท25คอPhillipElectronicsของประเทศเนเธอแลนดมมลคาสนทรพยมลคา 27 พนลานดอลลารสหรฐ แสดงใหเหนวาบรรษทขามชาตมขนาด แตกตางกนและแตละบรรษทกมความแตกตางกนในแงของการผลตการลงทนและการเงนการพจารณาแตเพยงจ�านวนหรอมลคาของสนทรพยจงหยาบและงายเกนไป

นอกจากน การเปรยบเทยบอ�านาจของบรรษทกบอ�านาจของรฐยงเปนการเปรยบเทยบ 2 ตวแสดงทมความแตกตางกนมากเกนกวาจะน�ามาเปรยบเทยบกนไดเนองจากทงบรรษทและรฐมคณลกษณะบทบาทและหนาททแตกตางกนอยางชดเจนกลาวคอขณะทรฐประกอบดวยดนแดนพลเมองมกฎหมายกองทพและอธปไตยรวมถงมสทธและความชอบธรรมอนเปนทยอมรบในระบบระหวางประเทศแตบรรษทขามชาตไมมคณลกษณะบทบาทและหนาทเหลานดงนนความพยายามเปรยบเทยบบทบาทและอ�านาจ

23อานเพมเตมในStopford,J.M.andStrange,S.(1991).Rival States, Rival Firms: Competition for World Market Share. Cambridge:CambridgeUniversityPress.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ของบรรษทขามชาตกบรฐจงเปนเรองทผดฝาผดตว และแมวาจะยอมรบกนวาทงบรรษทขามชาตและรฐตางกมอ�านาจและบทบาท แตอ�านาจและบทบาทของตวแสดงทง 2 ในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมความแตกตางกน ความสมพนธระหวางรฐกบบรรษทขามชาตจงมความสลบซบซอนผานการเจรจาตอรองกนและขนกบบรบทของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในแตละชวงเวลา เชน ในชวงทเศรษฐกจถดถอยปรมาณการเคลอนยายการลงทนโดยตรงลดลงการแขงขนระหวางบรรษทขามชาตดวยกนโดยเฉพาะการแยงสวนแบงการตลาดเปนไปอยางเขมขน รฐตางๆ กตองแขงขนกนดงดดบรรษทขามชาตใหมาลงทนในประเทศของตนท�าใหการแขงขนกนระหวางรฐกบรฐเขมขนมากขน ขณะเดยวกนการตอรองระหวางรฐกบบรรษทขามชาตกมความเขมขนขนดวย เพราะบรรษทขามชาตกตองการขอเสนอทสรางประโยชนกบตนมากทสดจากรฐและรฐกตองการดงดดบรรษทขามชาตใหเขามาลงทนใหไดรบ ผลประโยชนกบรฐของตนมากทสด

นอกจากประเดนเรองบทบาทและอทธพลของบรรษทเมอเทยบกบรฐแลวบทบาทและอทธพลของบรรษทยงถกตงค�าถามในเรองความฉอฉลหรอขาดธรรมาภบาล (Corporate governace scandals)ตวอยางเชนกรณEnron(ค.ศ.2001)ซงเปนบรรษทพลงงานยกษใหญของอเมรกนทมการปกปดฐานะการเงนทแทจรงบรษทและตกแตงตวเลขบญช รวมถงการท�าผดกฎหมาย ของบรษทธรกจขนาดใหญทม ชอเสยงอกมากมายไดแกWorldComInc.TycoInternationalLtd.และAdelphiaCommunicationsCorp นอกจากน บทบาทและอทธพลของบรรษทยงถกตงค�าถามในเรองความไมเทาเทยมกนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศดงทจะไดกลาวตอไป

2. ประเดนความไมเทาเทยมกนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศประเดนความไมเทาเทยมกนในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศไมใชเรองใหมแตมการ

กลาวถงประเดนนมาตงแตยคหลงสงครามโลกครงท2เมอมการตงค�าถามเรองการดอยพฒนาของประเทศในโลกทสามวาเกดจากสาเหตใด ตวอยางเชน ทฤษฎพงพงทมองการดอยพฒนาของประเทศในภมภาคลาตนอเมรกาวามาจากความสมพนธในรปทประเทศดอยพฒนาตองพงพงประเทศพฒนาแลวทงทางดานการคา การลงทน เทคโนโลย และความชวยเหลอ อยางไรกตาม ความสมพนธแบบพงพงดงกลาวน เปนไปอยางเอารดเอาเปรยบท�าใหประเทศโลกทสามตองตกอยในกบดกของความดอยพฒนาหรอการอธบายโดยทฤษฎจกรวรรดนยมของเลนนทฤษฎระบบโลกวอลเลอรสไตนดงทไดกลาวมาแลวในเรองท3.1.2

ระบบเศรษฐกจการเมองโลกในชวงหลงสงครามเยนบนฐานของเสรนยมใหมในยคโลกภวตนทางเศรษฐกจและสงคมในดานหนงไดสงผลใหประเทศจ�านวนหนงโดยเฉพาะในกลมประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชยสามารถไลกวดหรอลดชองวางทางรายไดทเคยมกบประเทศทพฒนา (IncomeConvergence)ขณะเดยวกนกสงผลใหประเทศจ�านวนหนงโดยเฉพาะประเทศในทวปแอฟรกามชองวางทางรายไดถางออกจากประเทศพฒนาแลวและประเทศอตสาหกรรมใหมมากยงขน (IncomeDivergence) แตเมอพจารณาในภาพรวมจะเหนวาชองวางรายไดระหวางกลมคนร�ารวยและยากจนในโลกนนถางออกจากกนมากขน ในค.ศ.2010CreditSuisseResearchInstituteพบวากลมคนร�ารวยทสดรอยละ0.5ของโลกนนครอบครองความมงคงปรมาณถง1ใน3ของโลกเอาไว

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางไรกตามประเดนเรองความไมเทาเทยมกนในระบบการเมองระหวางประเทศไมไดพจารณาเพยงปญหาความไมเทาเทยมหรอชองวางของรายไดระหวางประเทศก�าลงพฒนากบประเทศพฒนาแลวหรอกลมคนร�ารวยและมงมในโลกเทานน แตความไมเทาเทยมกนยงเกดขนระหวางกลมประชากรในประเทศเดยวกนและประเดนทนาสนใจกคอความไมเทาเทยมกนในประเทศอตสาหกรรมทพฒนาแลวเชนสหรฐอเมรกากลบถางกวางมากขนเรอยๆโดยในค.ศ.2010หนวยขาวกรองอเมรกน(CIA)รายงานวาความถางกวางของรายไดของครวเรอนในสหรฐอเมรกาอยในอนดบท93ของโลกและอยอนดบทต�ากวาหรอแยกวาประเทศอนเดยรสเซยจนและอยปตเสยอกเพราะคนอเมรกนทร�ารวยรอยละ1เปนเจาของทรพยสนทางการเงนรอยละ 42 ของประเทศขณะทคนอเมรกนทร�ารวยรอยละ 5 เปนเจาของทรพยสนทางการเงนรอยละ 70 เงนเดอนเฉลยของฝายบรหารของบรษทขนาดใหญ (CEO) ในสหรฐอเมรกาตอเงนเดอนเฉลยของคนงานอเมรกนสงเพมขนจาก50เทาระหวางปค.ศ.1960-1985เปน350เทา(BusinessInsider,2011)

ส�าหรบประเทศไทยซงไดเขาสยคพฒนาในชวงทศวรรษแหงการพฒนาของสหประชาชาตในชวง ค.ศ.1960-1970เชนเดยวกบประเทศก�าลงพฒนาอนๆภายใต“ยทธศาสตรการพฒนาประเทศเพอความทนสมย”หรอ “การพฒนาประเทศไปสความเปนอตสาหกรรม” ทเนนการพฒนาอตสาหกรรมและมเปาหมายท ความเตบโตทางเศรษฐกจในชวงแผนพฒนาฯฉบบท 1ตอมาจงไดหนมาเนนการพฒนาสงคมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจนบตงแตแผนพฒนาฯฉบบท2และฉบบตอๆมาแตแนวทางในการพฒนายงคงเนนสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงผลทส�าคญคอท�าใหเกดปญหาชองวางการกระจายรายไดของคนในภาคสวนตางๆเชนความไมเทาเทยมกนระหวางเมองกบชนทบทความไมเทาเทยมกนระหวางภาคอตสาหกรรมกบภาคเกษตรกรรม

กลาวคอ เมอพจารณาถงจ�านวนและสดสวนของประชากรไทยทอยใตเสนความยากจนจะลดจ�านวนลงอยางตอเนองแมวาจะเกดความผนผวนในชวงสนในชวงวกฤตเศรษฐกจพ.ศ.2540โดยขอมลจากส�านกงานสถตแหงชาต24 พบวากอนวกฤตเศรษฐกจ ความเตบโตทางเศรษฐกจของไทยไดสงผลใหจ�านวนคนยากจนทอยต�ากวาเสนความยากจนมแนวโนมลดลงอยางรวดเรวจากรอยละ42.2ของประชากร ทงประเทศหรอ 22.1 ลานคนใน พ.ศ. 2531 เหลอเพยงรอยละ 14.8 หรอ 8.5 ลานคนใน พ.ศ. 2539 ภายหลงเผชญกบวกฤตการณตมย�ากงสดสวนของคนยากจนไดเพมขนแตหลงจากพ.ศ.2543สดสวนของคนจนไดลงลงอยางตอเนองจากการรายงานความยากจนในพ.ศ.2549ประเทศไทยมจ�านวนคนจนทมรายไดต�ากวาเสนความยากจนทระดบ1,386บาทตอเดอนรอยละ9.5หรอประมาณ6.1ลานคนแตถาพจารณาถงการวดความไมเทาเทยมโดยคาดชนจนจะพบวาชองวางระหวางกลมคนร�ารวยและกลมคนยากจนเปนไปในทศทางตรงกนขามคอมความถางกวางขนเรอยๆ โดยพบวาใน พ.ศ. 2552 คาดชนจนของไทยเทากบ0.425ซงถอวามความเหลอมล�าสงเมอเทยบกบประเทศอนๆ ในภมภาค เชนมาเลเซยอนโดนเซยลาวและเวยดนามมเพยงประเทศฟลปปนสเทานนทมคาดชนจนสงกวาประเทศไทยคอ0.44และประเทศสงคโปรมคาดชนจนเทากบไทยในป2552คอ0.425(UNDP,2009)

24ดขอมลเพมเตมในส�านกงานสถตแหงชาตhttp://service.nso.go.th/nso/nsopublish/citizen/news/news_income.jsp

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในยคหลงสงครามเยนจงเกดปรากฏการณทชใหเหนวาความไมเทาเทยมกนกนเปนประเดนทตดขามพรมแดนของรฐชาต เปนประเดนทขามไปจากความไมเทาเทยมกน ระหวางประเทศพฒนาแลวและก�าลงพฒนาโดยเชอมโยงผคนจากสงคมตางๆ ทวทกภมภาคของโลกซงเปนผคนจ�านวนมากในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศเขาดวยกนจากสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมทดอยกวาเนองจากครอบครองสนทรพยความมงคงรายไดและโอกาสทนอยกวาเมอเทยบกบผคนจ�านวนนอยในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศดวยสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมทดกวาเนองจากครอบครองสนทรพย ความมงคง รายได และโอกาสทมากกวา จนอาจกลาวไดวาประเดนเรองความไมเทาเทยมกนในยคหลงสงครามเยนไดตดขามพรมแดนของรฐชาตโดยเชอมโยงผคนทเขาดวยกนผานการตงค�าถามและความไมพงพอใจในการกระจายความมงคงของระบบ25 ซงสะทอนใหเหนผานการเกดขบวนการเคลอนไหวทเรยกวา ขบวนการยดครอง (OccupyMovement)26 ทมจดเรมตนจากขบวนการยดครองวอลลสตรทในกรงนวยอรกใน ค.ศ. 2011 ขบวนการยดครองนไดแพรกระจายและ ขยายตวไปครอบคลมหลายมลรฐในสหรฐอเมรกาและ95เมองใน82ประเทศทวโลก

นอกจากความไมเทาเทยมกนในดานรายไดและการครอบครองทรพยสนอนเกยวเนองกบความมงคงทางเศรษฐกจแลวความไมเทาเทยมกนยงครอบคลมถงมตอนๆในเชงนามธรรมเชนความไมเทาเทยมกนระหวางเชอชาต ความไมเทาเทยมกนระหวางเพศสภาพความไมเทาเทยมกนระหวางคนแตละรนเปนตนความไมเทาเทยมกนของกลมตางๆในมตตางๆในสงคมนเปนประเดนทเชอมโยงซงกนและกนและเชอมโยงกบการสรางความมนคงของรฐในยคปจจบนในรปแบบของความมนคงของมนษยซงไดกลาวแลวในเรองท3.1.3

25 สงทควรพจารณากคอการเชอมโยงของกลมคนจากประเดนปญหาของความไมเทาเทยมกนในรปแบบของขบวนการยดครองนจะสอดคลองกบสงทนกสงคมวทยาอยางมานเอลคาสเทล(ManuelCastells)ไดเสนอไวในTheRiseoftheNetworkSociety หรอไมวา ในยคของโลกาภวตนทมการปฏวตทางดานขอมลและการสอสาร จะน�ามาซงรปแบบการสอสารรปแบบใหมระหวางผคนกลมตางๆ เปนรปแบบของเครอขาย (Networks) ทไมมล�าดบขนแตเปนการสอสารกนโดยใชเครอขายของระบบอนเทอรเนตและอเมลเปนเครองมอในการแลกเปลยนขอมลและสนบสนนการเคลอนไหวของกลมของตนไมวาจะเปนกลมทสนใจประเดนเรองแรงงานสงแวดลอมเพศสภาพและความไมเทาเทยมกนในรปแบบตางๆหรอเครอขายการเคลอนไหวของประชาชนในภมภาคตางๆทไมมผน�าหรอการรวมศนยทแนชดแตกระจายและขยายไปในแนวราบ

26ดเพมเตมใน กลลน มทธากลน. OccupyWall Street: ฉากหนงในนยายรกของทนนยมอเมรกน.กรงเทพธรกจ (มมมองบานสามยาน)13ตลาคม2554

กลลน มทธากลน. OccupyMovement: ฤๅจะเปนการเรมตนทน�าไปสจดจบของเสรนยมใหม. กรงเทพธรกจ (มมมองบานสามยาน).1ธนวาคม2554.

กลลน มทธากลน อาน ค�าแถลงนโยบายของโอบามาและแถลงการณของ OWS. กรงเทพธรกจ (มมมองบาน สามยาน).23กมภาพนธ2555.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3. ประเดนปญหาสงแวดลอมของโลกประเดนปญหาสงแวดลอมโลกเกดขนสบเนองจากแนวทางการพฒนาประเทศตางๆภายหลงการ

สนสดลงของสงครามโลกครงท2ตงอยบนฐานแนวคดทเนนหรอใหความส�าคญกบความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจทมงไปทการขยายตวของปรมาณสนคาและบรการ หรอการเพมขนของรายไดประชาชาตเปนส�าคญตวอยางเชนองคการสหประชาชาตไดประกาศใหชวงค.ศ.1960-1970หรอทศวรรษท 1970เปนทศวรรษแหงการพฒนา(DevelopmentDecade)เพอกระตนใหประเทศตางๆด�าเนนการพฒนาตามทฤษฎการท�าใหทนสมยตามแนวทางของประเทศพฒนาแลวในตะวนตก แนวทางดงกลาว คอ การเรงพฒนาประเทศใหเปนประเทศอตสาหกรรม โดยมงเนนการพฒนาใหมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยมวตถประสงคเพอแกปญหาส�าคญทประเทศก�าลงพฒนาสวนใหญก�าลงประสบอย27อยางไรกดแนวคดการพฒนาแบบนเรมถกทาทายเมอสนทศวรรษแหงการพฒนาในค.ศ.1970เนองจากการพฒนาในรปแบบดงกลาวขางตน สงผลกระทบใหเกดปญหาทส�าคญ 2 ดาน ดานหนงไดกลาวถงไปแลวคอ ปญหาความ ไมเทาเทยมกนและอกดานหนงคอปญหาความเสอมโทรมของธรรมชาตหรอสงแวดลอม

การตระหนกถงความส�าคญของสงแวดลอมและปญหาสงแวดลอมเรมตนขนเมอองคการสหประชาชาต ไดจดใหมการประชมวาดวย สงแวดลอมของมนษย (UnitedNations Conference on theHumanEnvironment)ณ กรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน ใน ค.ศ. 1972 ผลของการประชมน คอ ปฏญญา กรงสตอกโฮลม(TheStockholmDeclaration(1972))ซงประกอบดวยหลกการ26ขอทเกยวของกบสงแวดลอมกบมนษย (UNDP, 1972) อยางไรกตาม ปฏญญากรงสตอกโฮลมยงคงไมสามารถประสานความรวมมอระหวางประเทศตางๆเพอหยดยงการพฒนาทท�าลายสงแวดลอมลงไดเนองจากสภาพแวดลอมของโลกในภมภาคตางๆ ยงคงถกท�าใหเสอมทรามลง องคการสหประชาชาตจงไดจดตงคณะกรรมาธการโลก วาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (World Commission on Environment and Development:WCED)หรอทรจกทวไปวาคณะกรรมาธการบรนดทแลนด (BrundtlandComission)28ขนในค.ศ.1983 และตอมา คณะกรรมาธการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา ไดท�าการศกษาเรองการสราง ความสมดลระหวางสงแวดลอมกบการพฒนา โดยเสนอและเผยแพรเอกสารส�าคญทมอทธพลตอแนวความคดเรองการพฒนาอยางยงยนทชอ“อนาคตทมรวมกน”29หรอ“OurCommonFutureในค.ศ.1986

ตอมาองคการสหประชาชาตไดจดใหมการจดประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา(UNConferenceonEnvironmentandDevelopment:UNCED)หรอทรจกกนในนามการประชมสดยอดของโลก(EarthSummit)หรอการประชมรโอ(RioConference)ณกรงรโอเดอจาเนโร(Riode

27ปญหาดงกลาวกคอปญหาความยากจนปญหาการไมรหนงสอและปญหาสขภาพจากความเจบปวย28 คณะกรรมการนเรยกชอตามประธานคณะกรรมการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา คอ นาย Gro Harlem

Brundtland29รายงานฉบบนยงไดใหค�าจ�ากดความของ“การพฒนาอยางยงยน”(sustainabledevelopment)เปนครงแรกวา“ช

เปนการพฒนาทตอบสนองความตองการของคนปจจบนโดยไมบนทอนความสามารถทจะตอบสนองความตองการของคนรนตอๆไปโดยเปนการพฒนาทตองสรางความสมดลระหวาง3เสาหลกคอดานเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Janeiro)ประเทศบราซลขนในค.ศ.1992ทประชมดงกลาวไดมมตใหการรบรองเอกสารส�าคญ3ฉบบ30 โดยมแผนปฏบตการ21(Agenda21)เปนแผนแมบทเพอการพฒนาอยางยงยนของประชาคมโลกแผนปฏบตการนไดก�าหนดกจกรรมตางๆทเกยวของกบการพฒนาในมตดานเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมอยางสมดล พรอมทงกระตนใหรฐบาลประเทศตางๆ สรางกลยทธการพฒนาอยางยงยน โดยมงเนนการพฒนาเศรษฐกจทรบผดชอบตอสงคมในขณะเดยวกนกใหการคมครองฐานทรพยากรและสงแวดลอมเพอผลประโยชนของคนในรนตอไปดวยการเปดโอกาสใหกลมตางๆในสงคมเขามามสวนรวมอยางกวางขวางทสดซงจะท�าใหเกดการพฒนาอยางยงยนรวมกนตอไปได

ใน ค.ศ.2012 หรออก 20 ปถดมานบตงแตการประชมรโอ การประชมสหประชาชาตวาดวย สงแวดลอมและการพฒนาทยงยนไดถกจดขนอกครงทเมองรโอเดจาเนโรประเทศบราซลในชวงระหวางวนท4-6มถนายนค.ศ.2012โดยม192ประเทศเขารวมประชมภายใตชอRio+20ซงการประชมRio+20นถอเปนโอกาสฉลองครบรอบ20ปการประชมEarthSummitในป1992ทไดกอใหเกดกระแสแนวความคดการพฒนาอยางยงยนจนไดรบการยอมรบตอสาธารณชนในวงกวางการประชมRio+20ครงลาสดนมการก�าหนดหวขอหลกในการประชมไว 2 เรอง คอ เศรษฐกจสเขยวในบรบทของการพฒนาอยางยงยนและการขจดความยากจน(GreenEconomyintheContextofSustainableDevelopmentandPov-erty Eradication) และการปฏรปเชงสถาบนเพอการพฒนาทยงยน (Institutional Framework forSustainableDevelopment)

แนวคดเรองเศรษฐกจสเขยวในบรบทของการพฒนาอยางยงยนและการขจดความยากจนเกดจากการทผคนสวนใหญเรมตระหนกวาการเตบโตทางเศรษฐกจและการลงทนทด�าเนนไปนนตองแลกมาดวยการสญเสยทรพยากรทมคาและคณภาพสงแวดลอมกเสอมโทรมลงรวมทงเกดปญหาการกดกนทางสงคมท�าใหกลมคนจนไมไดรบผลประโยชนจากการพฒนาเทาทควร แนวคดเศรษฐกจสเขยวดงกลาวจงเนนย�าใหตระหนกวา การค�านงถงแตมตของสงแวดลอมแตเพยงอยางเดยวไมสามารถน�าไปสการพฒนาอยางยงยนไดการจะท�าใหเกดการพฒนาอยางยงยนนนจ�าเปนตองมการจดการระบบเศรษฐกจอยางเปนธรรมดวย

ดวยเหตนแนวคดเรองเศรษฐกจสเขยวจงเปนการขยายขอบเขตของการพจารณาการพฒนาแบบยงยนทเรมตนจากการน�ามตดาน “สงแวดลอม”มาเชอมโยงกบมตดาน “การพฒนา” เกดเปนแนวคด“การพฒนาทยงยน”ในชวงแรกและเมอเหนวามตดานเศรษฐกจโดยเฉพาะความไมเทาเทยมกนเปนสาเหตของการพฒนาทไมยงยน จงไดน�าเอามตดาน “ความเปนธรรมทางสงคม” มาเชอมโยงกบมตดาน “สงแวดลอม”และ“เศรษฐกจ”ดงนนปญหาสงแวดลอมโลกจงนบเปนปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนซงแนนอนวาจะตองพจารณาควบคไปกบปญหาส�าคญอก 2ปญหาทไดกลาวถงมาแลวคอปญหาอ�านาจและอทธพลของบรรษทขามชาตและปญหาความไมเทาเทยมกน

30 เอกสารส�าคญ 3 ฉบบดงกลาว ไดแก ปฏญญารโอวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (Rio Declaration on Environment and Development) แถลงการณเกยวกบหลกการทางดานปาไม (Statement of Forest Principle) และ แผนปฏบตการ21(Agenda21)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ส�าหรบประเทศไทย แนวทางการพฒนาทมงใหความส�าคญกบอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ สงผลใหความเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยโดยเฉลยอยในระดบทสงดงทไดกลาวไปแลวในเรองท3.3.2แตตองเผชญกบปญหาส�าคญ2ดานคอปญหาความไมเทาเทยมกนดงทไดกลาวไปแลวและปญหาสงแวดลอมทเรมปรากฏใหเหนเดนชดในแผนพฒนาฯฉบบท 6 (พ.ศ.2530-2534)การพฒนาประเทศจงไดเรมใหความส�าคญกบประเดนเรองสงแวดลอมมากขน โดยปรบแนวคดไปสการพฒนาอยางยงยนในแผนพฒนาฯฉบบท7(พ.ศ.2535-2539)โดยมงทสรางความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคมคณภาพชวตทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมผานแนวทางในการรกษาอตราเจรญเตบโตทางเศรษฐกจใหอยในระดบทเหมาะสมและมเสถยรภาพอยางตอเนองมการกระจายรายไดและกระจายการพฒนาไปสภมภาคและชนบทพรอมๆไปกบมการพฒนาทรพยากรมนษยคณภาพชวตและสงแวดลอม

อยางไรกตาม จดเปลยนส�าคญทสงผลสะเทอนใหเกดการเปลยนแปลงในแนวทางและเปาหมายของการพฒนาประเทศกคอ วกฤตการณเศรษฐกจในพ.ศ. 2540 ทสงผลกระทบใหเกดการหนกลบมา ทบทวนแนวทางและเปาหมายของการพฒนาประเทศใหม การเปลยนแปลงแนวทางการพฒนาประเทศเขาสแนวทางของการพฒนาอยางยงยนจงเกดขนอยางมนยส�าคญตงแตแผนพฒนาฯฉบบท 8 และเหนไดอยางเดนชดในแผนพฒนาฯฉบบท9ทเนนการพฒนาทสมดลทงทางดานคนสงคมและสงแวดลอมไปพรอมๆกบการด�าเนนการตามทางสายกลางและแนวทางการพฒนาอยางยงยนนไดถกยดเปนแนวทางสบเนองตอมาจนถงแผนพฒนาฯฉบบท11

อยางไรกตามประเดนปญหาของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนไมไดมเพยงแค3ประเดนทไดกลาวมาขางตนแตประเดนปญหาของเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงสงครามเยนยงครอบคลมประเดนทส�าคญอนๆอกหลายประเดนเชนประเดนเรองความมนคงทขยายขอบเขตจากความมนคงแหงชาตในมตแบบดงเดมไปเปนความมนคงของมนษยประเดนการเงนและการลงทนระหวางประเทศทมความออนไหวและตองการการก�ากบควบคมไมใหลกลามกลายเปนวกฤตการณทางเศรษฐกจระดบโลกอยางทเปนอยประเดนความไมเทาเทยมกนดานเพศสภาพเปนตน


จงระบถงปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองโลกหลงสงครามเยน


ปญหาส�าคญของเศรษฐกจการเมองโลกหลงสงครามเยน ม 3 ประเดนส�าคญ คอ บทบาทและอทธพลทขยายตวเพมขน ของบรรษทขามชาต ปญหาความเหลอมล�าไมเทาเทยมกนระดบประเทศและโลกรวมถงปญหาสงแวดลอมโลก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บรรณานกรม

กนกศกดแกวเทพและนวลนอยตรรตน(บรรณาธการ)(2554)จดเปลยนประเทศไทย.กรงเทพฯ:ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมองจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กอบศกดภตระกลสฤณอาชวานนทกลและปกปองจนวทย.(2552).วกฤตเศรษฐกจสหรฐอเมรกา.กรงเทพฯ:ส�านกพมพOPENBOOKS.

กอศกดไชยรศมศกด,ปราณทนกร,ตรณพงษมฆพฒน,และบรรยงพงษพานช.(2552).วกฤตเศรษฐกจโลก วกฤตเศรษฐกจไทย.กรงเทพฯ:ส�านกพมพOPENBOOKS.

กลลนมทธากลน.(2547).หนวยท15ประเทศไทยกบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศในเอกสารการสอนชดวชาไทยในเศรษฐกจโลก.นนทบร:สาขาวชาเศรษฐศาสตรส�านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมา-ธราช.

.(2555).หนวยท11เศรษฐกจการเมองในความสมพนธระหวางประเทศ.ใน เอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ (ฉบบปรบปรง).นนทบร: สาขาวชารฐศาสตร ส�านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

.(2556).หนวยท13การพฒนาอยางยงยน.ในเอกสารการสอนชดวชาเศรษฐกจไทย(ฉบบปรบปรง).นนทบร:สาขาศลปศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชส�านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. OccupyWall Street: ฉากหนงในนยายรกของทนนยมอเมรกน. กรงเทพธรกจ (มมมองบาน สามยาน) 13ตลาคม2554.

.OccupyMovement:ฤๅจะเปนการเรมตนทน�าไปสจดจบของเสรนยมใหม”กรงเทพธรกจ (มมมองบานสามยาน) 1ธนวาคม2554.

.อานค�าแถลงนโยบายของโอบามาและแถลงการณของOWS.กรงเทพธรกจ (มมมองบานสามยาน) 23กมภาพนธ2555.

เกษยรเตชะพระ.รอคดการเมองโลกใหมหลงสงครามอรก.บทความในมหาวทยาลยเทยงคน2546จากhttp://v1.midnightuniv.org/midfrontpage/newpage71.htmlสบคนเมอ6มถนายน2558

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2557). ขอมลเศรษฐกจมหภาค จาก http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=189สบคนเมอ6มถนายน2558.

โครงการขาวสารทศทางประเทศไทย. ประเทศไทย 2544 เรอเลกในมรสมโลก (3).มตชนสดสปดาห ปท 22ฉบบท113122-28เมษายน2545

จไรรตน แสนใจรกษ (บรรณาธการ). (2546). สงครามอเมรกา-อรก. กรงเทพฯ: บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

ฉตรทพย นาถสภา และบษบา คณาศรนทร (บรรณาธการ). (2533). เปเรสตรอยกา จดเปลยนของเศรษฐกจการเมองโซเวยต. กรงเทพฯ:ส�านกพมพสรางสรรค.

ชารลสมอรส.(2552). วกฤตซบไพรม ทะลายโลก ทนนยม.แปลโดยขนทองลอเสรวานชกรงเทพฯ:ส�านกพมพเอเอสทวผจดการ.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ชยอนนตสมทรวณช.(2546).ยทธศาสตรในยคโลกภวตน.เอกสารประกอบการประชมประจ�าป2546ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

ชตมา บณยประภศร. (2546). มองยอนหลงการเจรจาในองคกรการคาโลก ไทยไดอะไรและเสยอะไร เอกสารประกอบการสมมนาวชาการป 2545สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.

เดวดซคอรเทน.(2542).เมอบรรษทครองโลกแปลโดยอภชยพนธเสนกรงเทพฯ:ส�านกพมพมลนธเดก.เดอนเดนนคมบรรกษ,และวรวลยไพบลยจตตอาร.(2545).องคกรการคาโลกสมาคมคนรวยจรงหรอเอกสาร

ประกอบการสมมนาวชาการประจ�าป 2545สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.เดอนเดนนคมบรรกษ,และคณะ.(2550). โครงการบทบาทของบรษทขามชาตในประเทศไทย.ส�านกกองทน

สนบสนนการวจย.ทกษ เฉลมเตรยณ. (2552). การเมองระบบพอขนอปถมภแบบเผดจการ. กรงเทพฯ: มลนธโครงการต�ารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร.ธนาคารแหงประเทศไทย. (2551). รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ�าป 2551. จาก http://www.bot.or.th/

Thai/PaymentSystems/Publication/ps_annually_report/AnnualReport/Payment_2008_T.pdfสบคนเมอ6มถนายน2558.

.(2552).รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ�าป 2552.จากhttps://www.bot.or.th/Thai/Research-AndPublications/Report/DocLib_/52.pdfสบคนเมอ6มถนายน2558.

.(2557).รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ�าป 2557. จากhttps://www.bot.or.th/Thai/Research-AndPublications/Report/DocLib_/AnnaulReport_2014.pdfสบคนเมอ6มถนายน2558

ธรยทธบญม.(2545).ทศทางประเทศไทย2002-2020ผานกรอบมมมองใหม(2).มตชนสดสปดาหปท22ฉบบท1122วนท18-24กมภาพนธ2545

นอมชอมสก.การประจนหนากบจกรวรรดเวทประชาสงคมโลก.การแสดงปาฐกถา ณ ทประชมเวทประชาสงคมโลก ณ เมองเปอรโต อลเลเกร ประเทศบราซล ณ วนท 27 มกราคม 2546. แปลโดย พภพ อดม อทธพงศจากhttp://v1.midnightuniv.org/midfrontpage/newpage35.htmlสบคนเมอ2พฤษภาคม2558

ปรชาเปยมพงศสานต.(2536). รสเซยยคเยลตซน. กรงเทพฯ:ส�านกพมพสมาพนธ.ปรชาเปยมพงศสานตกาญจนาแกวเทพและคนอนๆ.(2537).วธวทยาแหงการพฒนา.กรงเทพฯ:ส�านกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ผาสกพงษไพจตร.(2541).พฒนาการอตสาหกรรมและพฒนาการเศรษฐกจประสบการณของเกาหลใต บราซล

ไทย. กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ผาสกพงษไพจตรและครสเบเกอร.(2539).เศรษฐกจการเมองสมยกรงเทพ.กรงเทพฯ:ส�านกพมพตรสวน.พทยาวองกล(บรรณาธการ).(2540).กลยคกบหายนะเศรษฐกจไทย.กรงเทพฯ:โครงการวถทรรศนภควดวระภาสพงษ:แปลและเรยบเรยงบทน�า:วาดวยอภจกรภพยคหลงสมยใหม(Preface:Empire)โครงการ

สอเพอบรบทสทธมนษยชนมหาวทยาลยเทยงคนจากhttp://www.midnightuniv.org/midnight-text/0009999923.htmlสบคนเมอ1มถนายน2558.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ยคศรอารยะ.(2537).โลกาววฒน 2000.กรงเทพฯ:บรษทพมพด. . (2550).ทฤษฎระบบโลกกบแนวคดฟสกสใหม (1)6ธนวาคม2550 ผจดการรายวน.จากhttp://

www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9500000144730 .(2550).ทฤษฎระบบโลกกบแนวคดฟสกสใหม(2)11ธนวาคม2550ผจดการรายวน.จากhttp://

www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9500000146667สบคนเมอ3กรกฎาคม2558.

รงสรรคธนะพรพนธ.(2540).ระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศกบสงครามการคา.กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ.

.(2540). สงคมเศรษฐกจไทยในทศวรรษ 2550 ยทธศาสตรการพฒนาในกระแสโลกานวตร. กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ.

.(2541).วกฤตการณการเงนและเศรษฐกจการเงนไทย.กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ. .(2545).เศรษฐกจไทยหลงวกฤตป 2540.กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ .(2548).ฉนทมตวอชงตน.กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ.รงสรรค ธนะพรพนธ, และสมบรณ ศรประชย. (2543). “การอภปรายเรองฉนทามตวอชงตน” วารสาร

เศรษฐศาสตรธรรมศาสตร18(1).สมภพ มานะรงสรรค (2546) โลกาภวตน: เศรษฐกจแบบทวลกษณ. กรงเทพฯ: บรษทอมรนทรพรนตงแอนด

พบลชชง .(2546).พลวตของระบบการเงนโลกกบผลกระทบตอไทย.กรงเทพฯ:ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง

คณะเศรษฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (2546).Thai Finance ทศทาง การทาทาย และโลกภวตนการเงน. กรงเทพฯ: ส�านกพมพ Nut

Republicส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2546). การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของ

ประเทศ: 2 ปแหงการเปลยนแปลง. เอกสารประกอบการประชมประจ�าปของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

.(2545).ทศทางการพมนาความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยในระดบสากลเพอเผชญความทาทายจากกระแสโลกาภวตน. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการประจ�าป 2545 ของสถาบนเพอ การพฒนาประเทศไทย.

สปราณมขวชต.(2532).ประวตศาสตรยโรปตงแตป ค.ศ. 1815- ปจจบน.กรงเทพฯ:ส�านกพมพโอเดยนสโตร.สรชาตบ�ารงสข.(2537).ค.ศ.2000ยทธศาสตรโลกหลงสงครามเยน.กรงเทพฯ:ส�านกพมพมตชน. .ความมนคงไทย2002:ปญหาในโลกทเปลยนแปลง.มตชนสดสปดาหปท22ฉบบท1116วนท7-13

มกราคม2545. . สถานการณโลก 2002: สงครามและสนตภาพบนทางแพรง.มตชนสดสปดาห ปท 22 ฉบบท 1117

วนท14-20มกราคม2545. . ในนามแหงพระเจา: ศาสนาและความรนแรงในศตวรรษท 21.มตชนสดสปดาห ปท 1119 วนท 28

มกราคม-3กมภาพนธ2545.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อรณนวลสวรรณ.(2528).บทบาทของประเทศโลกทสามในความสมพนธระหวางประเทศ. กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อกฤษฎปทมานนท.(2543).การศกษาเปรยบเทยบบทบาทสหรฐอเมรกาตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจไทย ทศวรรษ 1960 และ 1990.กรงเทพฯ:สถาบนเอเชยจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Ammar Siamwalla. (2002). “Globalization and Its Governance in Historical PerspectivewithSpecialReferencetoMainlandSoutheastAsia”Paper for Annual Conference of TDRI.

Balaam,David andVeseth,Michael. (2005). Introduction to International Political Economy. NewJersy:PearsonPrenticeHall.

Bello,Walden.(1998).A Siamese Tragedy: Development & Disintegration in Modern Thailand. California:FoodFirstBook.

.(2001).The Future in the Balance.California:FoodFirstBook. .(2002).Deglobalization: Ideas for a New World Economy.London:ZedBooks.BusinessInsiderWhy Occupy Wall Street Protesters are Upset 2011Retrievedfromhttp://articles.

businessinsider.com/2011-10-15/news/30282827_1_global-economy-corporate-profits-charts((July31,2015)

Cable,VincentandHenderson,David.(1994).Trade Blocs? The Future or Regional Integration. London:TheRoyalInstituteofInternationalAffairs.

Castells,Manuel.(1996).The Rise of the Network Society.MaldenMass.:BlackwellPublishers.Cohn,Theodore.(2010).Global Political Economy: theory and practice,(5thed.).Boston:Pearson,.CreditSuisseResearchInstitute.(2010).Global Wealth Report 2010.Ziruch:CreditSuisse.Falkus,Malcolm. (1987).Britain Transformed: An Economic and Social History, 1700-1914.

London:CausewayPressLtd.Foreman-Peck,James.(1995).A History of the World Economy: International Economic Relations

since 1850,(2nded.).NewYork:HarvesterWheatsheaf,.Fukuyama,Francis.(2006).The End of History and the Last Man. NewYork:TheFreePress.Gilpin,Robert. (2000).The Challenge of Global Capitalism.New Jersey: PrincetonUniversity

Press. . (2001).Global Political Economy: Understanding the international Economic Order.

NewJersy:PrincetonUniversityPress.Greider,William. (1997).One World, Ready of Not: The Manic Logic of Global Capitalism.

NewYork:Simon&SchusterHardt,MichaelandNegri,Antonio.(2000).Empire Cambridge, Maasachusetts: Harvard Univer-

sity Press. .(2004).Multitude: War and Democracy in the Age of Empire,NewYork:PenguinPress,.Harvey,David.(2005).The New Imperialism. Oxford:OxfordUniversityPress. .(2005).A Brief History of Neoliberalism.Oxford:OxfordUniversityPress.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Hirst,PaulandThompson,Grahame.(1996).Globalization in Question.Cambridge:Polity.Hobsbawn, Eric (1987) Industry and Empire: From 1750 to the Present Day Harmondsworth:

Penguin.Hunt,E.K.(1992).History of Economic Thought.NewYork:HarperCollinsPublishers.Hunt, E.K. and Sherman, Howard J. (1990).Economics: An Introduction to Traditional and

Radical Views(6thed.).NewYork:Harper&Row.Huntington, Samuel P. (1998).The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order.

London:TouchstoneBooks.JanetGuyon.TheFortuneGlobal500.Fortune Magazine,July25,2005Korten,DavidC.(2001).The Post Corporation World Life after Capitalism.California:Kumaria

Press,Monygabay. (2005)Corporations among largest global economic entities, rank above many

countries. Retrieved from http://news.mongabay.com/2005/0718-worlds_largest.html (July11,2015)

Negri,Antonio.(2008).translatedbyEdEmery.Reflections on empire.Cambridge:PolityPress.Negri,Antonio.(2009).translatedbyEdEmery.Empire and beyond.Cambridge:PolityPress.

Oatley,Thomas.(2010).International Political Economy.(4thed.).NewYork:Longman.O’Brien, Robert andWilliams,Marc. (2010).Global Political Economy. NewYork: Palgrave

macmillan.PasukPongpaichitandChrisBaker.(1998).Thailand’s Boom and Bust.Chiangmai:Silkworm. .(2000).Thailand’s Crisis.Chiangmai:Silkworm.Ruggie, John Gerard. (1982). “International Regimes, Transactions, and Change: Embedded

LiberalisminthePostwarEconomicOrder.”International Organization36(2)Smith,Roy,El-Anis, ImadandFarrands,Christopher (2011) International Political Economy in

the 21st Century.Essex:PearsonEducation.Stiglitz,Joseph.(2002).Globalization and Discontents.NewYork:WW.Norton.Stopford,J.M.andStrange,S.(1991).Rival States, Rival Firms: Competition for World Market

Share. Cambridge:CambridgeUniversityPress.Summers,LawrenceandPritchett,Lant.“TheStructuralAdjustmentDebate”American Economics

Review82(3),May1993:383-389.Sweezy,Paul.More(orLess)onGlobalization, Monthly Review, September1997.Retrievedfrom

https://monthlyreview.org/1997/09/01/more-or-less-on-globalization/(July4,2015)UnitedNationsEnvironmentProgramme. (1972).Declaration of the United Nations Conference

on the Human Environment, UNEP. Retrieved from http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=97&ArticleID=1503(August1,2015)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


UnitedNationsDevelopmentProgramme.(1994).Human Development Report 1994.NewYork:UNDP.

.(2009).Human Development Report 2009. NewYork:UNDP.Walden,Bello.(2002).A Siamese Tragedy: Development & Disintegration in Modern Thailand.

Califonia:FoodFirstBook.Williamson, John. (1990). “WhatWashingtonMeans by Policy Reform” inLatin American

Adjusment : How Much Has Happened?JohnWilliamson(editor)Washington:InstituteforInternationalEconomics.

.“WhatshouldtheBankThinkabouttheWashingtonConsensus,”Paper prepared as a background to the World Bank’s World Development Report 2000July1999.

.FromAgenda:AShortHistoryoftheWashingtonConsensusandSuggestionsforWhatToDoNextinFinance & Development, September2003.