ทพาพรรณ ค าหางพยาบาลวชาชพช านาญการ

กลมการพยาบาล25/01/55 1

โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกยคเรมแรก:เรมโครงการเมอ 1991-1992 เพอปกปอง สงเสรมและสนบสนน

การเลยงลกดวยนมแม โดยปฏบตตาม “บนไดสบขนสความส าเรจในการเลยงลกดวยนมแม” ไดอยางพอเพยง โดยมประเทศไทยเปนหนงใน 11 ประเทศทเปนแกนน าเอาโครงการนมาปฏบต

โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกยคใหม:ในระยะ15 ปทผานมา โรงพยาบาลมากกวา 20,000 แหงใน

156 ประเทศ ไดรบการประเมนและประกาศใหเปนโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก

เหตการหลายอยางไดเกดขน ทงในดานการด าเนนงาน และการตอบกลบของผปฏบต ท าให WHO และ UNICEF ไดทบทวนปรบปรงแกไข จนเสรจฉบบสดทายประมาณปลายป 2007 และไดพมพเปนเอกสารเมอป 2009

25/01/55 2

Goals ส าหรบ โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก

1. เปลยนแปลงโรงพยาบาลโดยใหปฏบตตาม “บนได

สบขนฯ”

2. หยดการแจกอาหารทดแทนนมแมฟรหรอซอใน

ราคาถก ใหแกหอผปวยแมและโรงพยาบาลทกแหง

โรงพยาบาลจ าเปนตองมการเกบสถตของการใหอาหารทารกและการน าบนไดสบขนฯมาปฏบต มารวมอยในระบบเกบขอมลของโรงพยาบาลดวย

25/01/55 3

บนไดขนท 1 มนโยบายการเลยงลกดวยนมแมเปนลายลกษณอกษร

ทสอสารกบบคคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทกคนไดเปนประจ า

Global Criteria: นโยบายนตองครอบคลมบนไดทงสบขนและปกปองการ

เลยงลกดวยนมแมตามหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดก

เลกและผลตภณฑทเกยวของ แมท HIV+ve ยงตองไดรบการปรกษา

แนะน าเรองอาหารส าหรบลก และแนวทางเลอกทเหมาะสมกบ

สถานการณของแตละคน นโยบายจะตองรวมแนวทางปฏบตแตละขน

ของบนไดสบขนฯและสวนประกอบอนในบนไดนน ๆดวย

25/01/55 4

บนไดขนท 2 ฝกอบรมบคคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทก

คน ใหมทกษะทจะน านโยบายนไปปฏบต Global Criteria: หวหนาทรบผดชอบฝายใหบรการแมและทารกรายงานวา เจาหนาททตองตดตอกบหญงตงครรภ แม และทารก (รวมแพทย

พยาบาล) ไดรบการนเทศเรองนโยบายอยางพอเพยง

มส าเนาหวขอหลกสตรการฝกอบรมเจาหนาทไวเพอการตรวจสอบ

และมก าหนดเวลาฝกอบรมเจาหนาทใหมดวย

เจาหนาททผานการอบรม (หลกสตร 20 ชวโมง) ตองมจ านวนไมต า

กวา รอยละ 80 ไมรวมผปฏบตงานยงไมครบ 6 เดอน ซงจะตองม

ก าหนดการฝกอบรมภายใน 6 เดอน จะตองม การฝกประสบการณทาง

คลนกจากผเชยวชาญรวมดวยไมนอยกวาสามชวโมง25/01/55 5

ตองฝกอบรมเจาหนาทในการชวยเหลอแมทไมเลยงลก

ดวยนมแมดวย หลกสตรนตองมไวใหตรวจสอบ การ

ฝกอบรมตองครอบคลมหวขอ:

ความเสยงและผลดของการใหอาหารทางเลอกอน ๆ ทใชทดแทนนมแม

ชวยแมเลอกสงทยอมรบได เปนไปได มก าลงซอได มใชไดตลอดเทาทจ าเปนตองใช และปลอดภย ตามภาวะแวดลอมและฐานะของแม

25/01/55 6

ความปลอดภยและสขอนามยในการเตรยม การปอนและการเกบรกษา อาหารทดแทนนมแมนน ๆ

วธสอนการเตรยมอาหารทางเลอกตาง ๆ และ

ท าอยางไรจงจะท าใหแมถกโนมนาวไปใชนมผสมไดนอยทสด

25/01/55 7

จากเจาหนาททางคลนกทไดรบการสมเลอกมา*

อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวาไดรบการฝกอบรมตามหลกสตร

(20 ชวโมง) ดงกลาว หรอหากท างานมานอยกวา 6 เดอน อยาง

นอยจะตองไดรบการนเทศเรองนโยบายและบทบาทของตวเองท

จะน านโยบายไปปฏบต

อยางนอยรอยละ 80 สามารถตอบค าถามเรองการสงเสรมและ

สนบสนนการเลยงลกดวยนมแมไดถกตอง 4 ใน 5 ขอ

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายประเดนสองประเดนทควร

ยกมาถกกบหญงตงครรภทคดจะเลยงลกดวยนมชนดอนนอกจาก

นมแม25/01/55 8

จากเจาหนาททไมไดปฏบตงานทางคลนกทถกสมเลอกมา**

อยางนอยรอยละ 70 ยนยนวา ไดรบการนเทศ และ/หรอ การฝกอบรมเกยวกบการสงเสรมและสนนสนนการเลยงลกดวยนมแม ตงแตเรมมาท างานในหนวยงาน

อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายเหตผลอยางนอยหนงขอวา ท าไมการเลยงลกดวยนมแมจงมความส าคญ

อยางนอยรอยละ 70 สามารถบอกไดอยางนอยหนงอยางวา การใหบรการแมและทารกอยางไร ทชวยสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม

25/01/55 9

* รวมเจาหนาททใหบรการทางคลนกแกหญงตงครรภ แม

และลก

** รวมเจาหนาททใหบรการทไมเกยวกบดานคลนกแกหญงตงครรภ แม และลก หรอมการตดตอเกยวของในงานบางดานบนไดขนท 3 ชแจงใหหญงตงครรภทกคน

ทราบถงประโยชนและวธการเลยงลกดวยนม

แม

Global Criteria: ในสถานทฝากครรภ จะตองม

เอกสารชแจงขอมลการเลยงลกดวยนมแม25/01/55 10

เอกสารตองครอบคลม

-ความส าคญของการเลยงลกดวยนมแม

-ความส าคญของการใหแมและลกไดมผวตอผวสมผสกนทนทและ

ตอเนอง

-การเรมใหนมแม แมลกอยในหองเดยวกนตลอด 24 ชวโมง

-ใหนมเมอลกมอาการบงถงการอยากนมหรอการใหนมเมอลกตองการ ใหนมลกบอย ๆ เพอกระตนใหมน านมพอ

-ทาใหนมและการอมหวนมและลานหวนมทถกตอง ใหนมแมอยางเดยวใน 6 เดอนแรก ความเสยงของการใหนมผสมหรออาหารทดแทนนมแม

และความจรงทวาการใหนมแมหลง 6 เดอนไปแลวเมอมอาหารอนอกยง

มความส าคญอยมาก 25/01/55 11

จากหญงตงครรภในไตรมาสทสาม ทสมจากกลมทมาฝากครรภ

แลวอยางนอยสองครง

อยางนอยรอยละ 70 ยนยนวา มเจาหนาทมาพดตวตอตวหรอ

เปนกลมเรองขอมลของการเลยงลกดวยนมแม

อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายเรองตอไปนไดอยาง

พอเพยงอยางนอยสองหวขอ ความส าคญของผวสมผสผว การ

อยในหองเดยวกน และความเสยงของการใหสงอนในระยะทให

นมแมในหกเดอนแรก

25/01/55 12

ประโยชนของการกนนมแม

ทารกกน

นมแม

ลดการเกดภมแพ

โอกาสปวยนอย

สตปญญาด

ฯลฯแมไมตกเลอกหลงคลอด

พฒนาการสมวย

ลดโอกาสเกดโรคเรอรง

เกดสายสมพนธกบ

แม

แหลงขอมล : ศนสนย เจนตประยกต.เอกสารประกอบการอบรมเรองการเลยงลกดวยนมแม. 2546

25/01/55 13

ใหนมแมอยางเดยวแรกเกด งดนมผสม/น ากลโคส/น าเพราะอมและดดนมนอยลง

หลกเลยงหวนมยางเพราะท าใหสบสนการดดนมแม

มเหตผลทางการแพทยในการเสรมนมผสม

ชวยใหน านมมาเรวและพอ ลดความรนแรงตวเหลอง

ชวยเพมระยะเวลาการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว

ชวยลดการตดเชอโรคและการเจบปวย

25/01/55 14

15

ระยะคลอด

25/01/55

บนไดขนท4 ชวยแมเรมใหลกดดนมภายในครงชวโมงแรกหลงคลอด

บนไดขนนปจจบนใหตความวา:

“ใหวางลกไวกบตวแมทนทหลงคลอด โดยมผวสมผสผว เปน

เวลาอยางนอยหนงชวโมง กระตนใหแมสงเกตใหรเมอลกพรอม

ทจะดดนมแม และใหความชวยเหลอหากจ าเปน”

Global Criteria: จากกลมแมทคลอดทางชองคลอด หรอจากการผาตดคลอดทางหนาทอง ทไมไดรบการวางยาสลบ (General

anaesthesia) ในหอแมหลงคลอดทสมเลอกมา

25/01/55 16

อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบลกทนทหลงคลอดหรอ

ภายในหานาทหลงคลอด โดยอยผวสมผสผว และลกยงอย กบแม

ตอไปอกอยางนอยหนงชวโมงโดยไมมการแยกจากกน นอกจากจะ

มเหตผลทางการแพทยทพอเพยง

(หมายเหต: หากเปนไปได ควรใหลกไดอย กบแมผวสมผสผวนานกวา

หนงชวโมง เพราะอาจตองใชเวลานานกวา 60 นาททลกจะเรมดด

นมแม)

25/01/55 17

อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบการสนบสนนใหสงเกต

ดอาการแสดงของลกเมอพรอมทจะดดนมแม ในชวงทอย

ดวยกนในเวลาแรกของผวสมผสผวดงกลาว และไดรบการ

ใหความชวยเหลอหากมความจ าเปน

(หมายเหต: หากเปนไปได ควรใหลกไดอย กบแมผวสมผสผว

นานกวาหนงชวโมง เพราะอาจตองใชเวลานานกวา 60 นาท

ทลกจะเรมดดนมแม)

อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบการสนบสนนใหสงเกต

ดอาการแสดงของลกเมอพรอมทจะดดนมแม ในชวงทอย

ดวยกนในเวลาแรกของผวสมผสผวดงกลาว และไดรบการ

ชวยหลอหากมความจ าเปน25/01/55 18

(หมายเหต: ตองไมมการฝนใหลกดดนมแม แตหากตองการ

ควรจะชวยเหลอเมอลกพรอม เจาหนาทสามารถชวยแมโดยให

ลกอยทาทจะเขาหาเตานมแม และอมหวนมและลานนมแมได

เมอพรอม)

อยางนอยรอยละ 50 ของแมทไดรบการสม คลอดโดยการ

ผาตดคลอดทางหนาทองโดยดมยาสลบ ตองรายงานวาไดรบ

ลกมาอยดวยผวสมผสผว ทนททแมตนตวตอบสนองได ดวย

วธการทจะกลาวถงตอไป

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทมลกอยในการดแลเปน

พเศษ รายงานวา มโอกาสทจะอมลกผวสมผสผว หรอหาก

ไมได เจาหนาทจะตองใหเหตผลทเหมาะสมวาท าไมจงท าไมได25/01/55 19

การสงเกตการณการคลอดทางชองคลอด ถาจ าเปนเพอยนยน

วาไดปฏบตตามบนไดขนท 4 ตองพบวา อยางชาภายใน 5 นาท

หลงคลอด อยางนอยลกรอยละ 75 ไดรบการวางไวกบแม

ผวสมผสผวเปนเวลาอยางนอย 60 นาทโดยไมมการแยกจากกน

และแมไดรบการสอนแสดงใหสงเกตรอาการของลกทพรอมทจะ

ดดนมแม และไดรบการชวยเหลอ หรอหากไมไดท าตามนนตอง

มเหตผลอนควร

25/01/55 20

21

เหตผล skin to skin contact

ลกตนตวดทสดในชวโมงแรกหลงเกดเหมาะส าหรบการเรมตนฝกดดนม

การใหลกไดดดเรวท าใหหวน านมมาเรว เปนวคซนหยดแรกๆของชวต หวน านมชวยกระตนการท างานของล าไส ท าใหขบขเทาลดตวเหลอง ผลตอระยะเวลาการดดนมแมนานขน การมผวหนงสมผสแมลก ท าใหลกไดรบความอบอนโดยตรงผานทางผวหนงแมสลก ปองกนภาวะตวเยน

ท าใหมเชอแบคทเรยบนผวหนงลกเปนชนดเดยวกบแมปกปองการตดเชอ (colonization of baby with maternal organisms)

มการหลง ออกซโตซน มดลกหดรดตวด แมผอนคลายลดความเจบปวด สญชาตญาณความเปนแม เกดความรกความผกพนแมลก

สมองลกไดรบการกระตนจากประสาทสมผสโดยเฉพาะทางผวหนงสงผลตอพฒนาการทดกวา

Slide 4.4.325/01/55

บนไดขนท 5 แสดงใหแมรวธเลยงลกดวยนมแมและวธท าใหน านมยงคงมปรมาณพอเพยง แมวาแมและลกจะตองแยกกน

Global Criteria: แมทไมเคยใหนมลกมากอน หรอผทเคยมปญหาการ

ใหนมลกในการคลอดครงกอน ไดรบการดแลเปนพเศษ และไดรบการ

ชวยเหลอทงในระยะฝากครรภและหลงคลอด

จากการสงเกตการณเรองการเตรยมนมผสมอยางปลอดภยและการ

ปอนอยางถกตอง รอยละ 75 ของเจาหนาทไดแสดงสงเหลานไดอยาง

ถกตองและเรยบรอยสมบรณ และแมไดสาธตยอนกลบ

25/01/55 22

23

บนไดท 5สอนแมใหรวธการเลยงลกดวยนมแมและวธการท าใหน านมมปรมาณพอเพยงแมวาแมจะตองแยกจากลก

การชวยเหลอและใหก าลงใจแมในระยะหลงคลอดใหมมผลตอการเรมตนใหนมแมแกลกเพอใหเกดความมนใจ

ถาแมไมไดรบการฝกเรมตนทด ไมไดรบความชวยเหลออยางถกตองและสม าเสมอจะเปนอปสรรคส าคญ ตอความลมเหลวการเลยงลกดวยนมแม

แนวทางปฏบต

ชวยเหลอแมใหสามารถอมไดถกวธภายใน 6 ชวโมง สอนแมใหบบน านมทกราย

25/01/55

24

ปญหาของการใหนมทพบบอย

พบใน1-2วนแรกหลงคลอดซงถอวาปกต

ปญหานอาจเกดขนจรงหรอ แมร สกไปเอง ซงพบเปน

สวนใหญ

ขอควรจ า

การผลตน านมขนอย กบปรมาณโปรแลคตน ออกซโท

ซน และจ านวนน านมในเตานม

โปรแลคตน ออกซโทซน และจ านวนน านมในเตานม

ควบคมโดยจ านวนครงทลกดด และถาลกไมดดขนอย

กบ “การบบนมแม”

น านมไมพอ หรอ มนอย

25/01/55

2525/01/55

26

Good attachmentปากลกอากวาง

คางลกชดเตานมแมรมฝปากลกดานลางปลนออก

แกมปองแมไมเจบหวนมขณะดดนม

25/01/55

27

การประเมน โดยวธ LATCH

ประเมน 2 1 0

Latch ถกตอง ลกอมเฉพาะปลายหวนม

ตองชวย

ลกงวงมากไมยอมดด ไมอมหวนม

Audible ไดยนเสยงกลนเปนชวงๆ นาน ๆกลนครง ไมไดยนเสยงกลน

TYPE(nipple) หวนมยนออกมาด หวนมแบนหรอยนเลกนอย หวนมบม

Comfort แมรสกสบาย เตานมคดตง ปวด

ปานกลาง

แมไมสบายมาก และเตานมคดตงมาก

Hold ทาอมถกตองเจาหนาทไมตองชวย

เจาหนาทในการจดทา 1 ขาง อกขางท าไดเอง

เจาหนาทตองใหความชวยเหลอแมทกอยางในการอมลกกนนม

25/01/55

จากกลมเจาหนาททางคลนกทไดรบการสมเลอก:

อยางนอยรอยละ 80 รายงานวาไดสอนแมถงทาใหนมลกทงของแม

และของลก และการอมหวนมและลานนมของลก และสามารถอธบาย

หรอแสดงวธการทถกตองทงสองกรณ หรอถาไมไดท า สามารถ

อธบายวาไดสงตอแมไปใหใครในเวรนนเพอค าแนะน าอนน

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายไดวา แมทไมไดใหนมแม ไดรบ

การชวยเหลอถงวธเตรยมนมอยางปลอดภย หรอสามารถอธบายวา

ไดสงตอแมไปใหใครในเวรนนเพอค าแนะน าอนน

25/01/55 28

จากแมทถกสมเลอก (รวมทงทไดรบการผาตดคลอดทางหนาทอง):

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมไดรายงานวา

เจาหนาทบางคนไดเสนอความชวยเหลอการเลยงลกดวยนมแมใหอก

ภายใน 6 ชวโมงหลงคลอด

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมไดรายงานวา ม

เจาหนาทมาเสนอความชวยเหลอเรองทาใหนมลกทงของแมและของลก

และการอมหวนมและลานหวนมของลก

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมสามารถแสดงหรอ

อธบาย ทาทถกตองของลกในการดดนม

25/01/55 29

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมสามารถอธบาย อาการ

แสดงทบงชวา ลกสามารถอมหวนมและลานหวนม และดดนมไดด

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมรายงานวา ไดเหนการ

แสดงวธการบบน านมแมดวยมอ หรอไดรบขอมลทเปนลายลกษณอกษร

หรอไดรบค าบอกเลาวาถาตองการความชวยเหลอจะไปหาไดทไหน

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทตดสนใจไมเลยงลกดวยนมตวเองรายงาน

วา ไดรบการเสนอความชวยเหลอในการเตรยมและการปอนอาหารลก

สามารถอธบายค าแนะน าทไดรบ และไดรบการขอใหลองเตรยมดวย

ตวเองหลงจากไดดการเตรยมจากเจาหนาทแลว

25/01/55 30

จากแมทมลกอยในความดแลพเศษทถกสมเลอก:

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง

รายงานวาภายใน 6 ชวโมงหลงจากลกคลอด ไดรบการเสนอความ

ชวยเหลอในการจะท าใหน านมแมเรมมา และมาตอไปเรอย ๆ

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง

รายงานวาไดรบการสอนแสดงวธบบน านมดวยมอ

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง

สามารถอธบายและแสดงวธการบบน านมดวยมอตวเองได

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง

รายงานวา ไดรบการบอกวา จะตองใหนมลกหรอบบน านม 6 ครงหรอ

มากกวานน ทก ๆ 24 ชวโมง เพอใหน านมมาอยางเพยงพอ25/01/55 31

บนไดขนท 6: อยาใหอาหาร น า หรอเครองดมอนแกเดกแรกคลอด

นอกจากนมแม เวนแตจะมขอบงชทางการแพทย

Global Criteria: ขอมลสถตของโรงพยาบาลแสดงวา เดกทคลอด

ระหวางปทแลว อยางนอยรอยละ 75 ไดดดนมแมหรอไดรบน านมแม

บบอยางเดยว ตงแตแรกเกดจนกระทงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

หรอถาไมเชนนน จะตองมรายงานแสดงเหตผลทางการแพทย

การตรวจสอบขอก าหนดหรอมาตรการทางคลนก ทเกยวของกบการ

เลยงลกดวยนมแมทงหมด ทใชในหนวยบรการแมและทารกชวา

เปนไปในทางเดยวกบมาตรฐานของโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก

และแนวทางปฏบตตามหลกฐานขอมลปจจบน

25/01/55 32

33

บนไดขนท 6: อยาใหนมผสม น า หรออาหารอนแกเดกแรกคลอดเวนแตจะมขอบงชทางการแพทย เนองจาก โอกาสทลกจะไดดดนมแมนอยลงการสรางน านมลดลง

การใหน าหรอนมผสมโดยการใหจากขวดนม ท าใหลกตดหวนมปลอมการดดจากเตาจะยงยาก

เสยงตอการตดเชอ การแพนมวว

ทารกแรกเกดครบก าหนด ถาใหการดแลชวยเหลออยางถกตองตงแตแรกเกด(4,5 )และลกไดอย กบแมตลอดเวลา(7)ดดบอยตามตองการ(8)ไมมความจ าเปนในการใหกลโคสหรอนมผสมเพอปองกนน าตาลต าหรอตวเหลอง

การใหลกกนนมแมอยางเดยวถอเปนมาตรฐานการใหอาหารทารกในหกเดอนแรก 25/01/55

-ไมมเอกสารหรอสงอนใดทแนะน าใหเลยงดวยอาหารทดแทนนมแม การ

ใหนมเปนก าหนดเวลา หรอการปฏบตใด ๆ ทไมเหมาะสม แจกจายแก

แม

-โรงพยาบาลมสงอ านวยความสดวก/พนท และอปกรณทจ าเปน ส าหรบ

แสดงวธการเตรยมนมผสมและอาหารแทนนมแมอยางอน แยกหางไป

จากแมทเลยงลกดวยนมแม

-การสงเกตการณในหอแมหลงคลอดและพนทส าหรบเดกดอน ๆ แสดง

วา อยางนอยรอยละ 80 ของเดก ไดดดนมแม หรอไดกนนมแมบบ หรอ

นมแมในธนาคารนมแมเทานน หรอถาหากไดรบสงอนอก จะตองเปนสงท

มเหตผลทเจาหนาทอธบายและยอมรบทางการแพทยไดเทานน

25/01/55 34

-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมา รายงานวา ลกไดรบเฉพาะการ

ดดนมแมจากเตา หรอนมแมบบ หรอนมแมจากธนาคารนมเทานน

หรอหากไดรบสงอนนอกเหนอจากน เจาหนาทจะตองอธบายเหตผล

ทางการแพทยทยอมรบได

-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทตดสนใจไมเลยงดวยนมแมเอง

รายงานวา เจาหนาทไดสนทนาเกยวกบทางเลอกอนของการใหนมลก

และชวยในการตดสนใจวาจะเลอกอะไรในสภาวการณเชนนน

-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทมลกอยในความดแลพเศษ ท

ตดสนใจไมเลยงดวยนมตวเอง รายงานวา เจาหนาทไดมาสนทนาเรอง

ผลเสยและผลดของการใชอาหารทางเลอกอน ๆ

25/01/55 35

บนไดขนท 7: ใหแมและลกอยในหองเดยวกนตลอด 24

ชวโมง

Global Criteria: สงเกตการณในหอแมหลงคลอดและบรเวณส าหรบ

เดกดอนๆ และการสนทนากบแมและเจาหนาท ยนยนวาอยางนอย

รอยละ 80 ของแมและลกอยดวยกน หรอถาไมใช ตองมเหตผลอน

ควรทท าใหตองแยกจากกน

อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมา รายงานวา ลกอยในหอง

เดยวกนกบแมโดยไมแยกจากกน หรอหากไมใช กมเหตผลท

เหมาะสม

25/01/55 36

บนไดขนท 8: สนบสนนใหลกไดดดนมแมทกครงทลกตองการ

Global Criteria: จากแมทเลยงลกดวยนมแมทสมมา:

อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบการชแจงวา จะสงเกต

อาการแสดงวาลกหวไดอยางไร และสามารถอธบายสงทน าไป

ชบอกไดอยางนอย 2 ประการ

อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบการแนะน าใหนมลกบอย

และนานเทาทลกตองการ

25/01/55 37

38

บนไดขนท 8: สนบสนนใหลกไดนมแมตามตองการ Breastfeeding on demandหรอ

Baby-led feeding

การใหลกไดดดนมแมเมอไรกตามทลกหรอแมตองการโดยไมจ ากดเวลาหรอจ านวนครง และการใหลกดดนมแมเมอหวจะปองกนปญหาเตานมคดตง

ท าใหน าหนกลกหลงคลอดลดลงนอย

ขบขเทาของลกลดตวเหลอง

แนวทางปฏบต เจาหนาทตองสอนแมใหรจกพฤตกรรมของลกทแสดงวาลกหวแลว

(Feeding cue)

กระตนใหแมใหนมลกบอยๆและนานตามความตองการของลกไมจ ากดเวลา

ลกหลบนานแนะน าใหปลกลกใหดดนมแมและใหนมแมเมอรสกตงเตานม25/01/55

บนไดขนท 9: อยาใหลกดดหวนมยางและหวนมปลอม

(หรอหวนมหลอก)

Global Criteria: สงเกตการณในหอแมหลงคลอดและบรเวณส าหรบดแล

เดกดอนๆ ชใหเหนวา อยางนอยรอยละ 80 ของเดกทถกสงเกตการณท

กนนมแม ไมไดใชขวดนม หรอหวนม หรอหากไดใช แมของเดกนนๆ

ไดรบการบอกเลาถงผลเสยทอาจเกดขน

จากแมทเลยงลกดวยนมแมทสมมา:

•อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา เทาททราบ ลกไมใดดดขวดนมหรอ

หวนม

•อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา เทาททราบ ลกไมไดดดหวนมปลอม25/01/55 39

40

9.อยาใหลกดดหวนมยางหรอหวนมปลอม

กลไกการดดนมแมและการดดนมจากขวดจะแตกตางกนเกดการสบสนหวนม การดดนมจากเตาลดลง เสยงตอการตดเชอและปญหาอน ฟนผ ปญหาการสบฟน การใชขวดนม หวนมปลอมโดยเจาหนาท เปนสอใหแมและครอบครวเหนและเขาใจวาเปนวธทปลอดภย มผลตอการน าไปใชตอทบานจากการไดเหนตวอยางในโรงพยาบาล

กรณจ าเปน ใชการปอนนมดวยแกว ,ชอน,หลอดฉดยา

25/01/55

41

การปอนนมลกดวยถวย

25/01/55

42

การดดนมจากขวด

การดดนมจากขวด ลกใช เหงอกงบบนหวนมยาง น านมจากขวดไหลเขาปากเองโดยการดดธรรมดา และแรงโนมถวง ลนลกไมมการเคลอนไหว ทารกดดนมจากขวดได โดยไมตองปดปากให สนท การดดนมขวดจงงายกวาดดนมแม

25/01/55

บนไดขนท 10: สงเสรมใหมการจดตงกลมสนบสนนการ

เลยงลกดวยนมแม และสงแมไปตดตอกลมดงกลาว เมอออกจากโรงพยาบาลหรอคลนก

Global Criteria: หวหนาหรอผอ านวยการของสถานบรการแมและลกนนๆ

รายงานวา:

แมไดรบขอมลวา จะไปรบความชวยเหลอไดจากทใดถาตองการความ

ชวยเหลอเรองการใหนมลกหลงจากกลบบานไปแลว และหวหนาหรอ

ผอ านวยการสามารถแจงแหลงขอมลไดอยางนอยหนงทาง

โรงพยาบาลไดจดตง และ/หรอรวมมอกบกลมสนนสนนแม และบรการ

ทางชมชนอนๆ ทใหการชวยเหลอสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม/การ

ใหอาหารทารก และสามารถอธบายสงทไดกระท าแลวอยางนอยหนงสง25/01/55 43

เจาหนาทไดกระตนใหแมและลกไดรบการดแลตดตามโดยเรวทสด

หลงจากถกจ าหนายจากโรงพยาบาลไปแลว ทโรงพยาบาลหรอใน

ชมชน โดยผเชยวชาญการชวยเหลอการเลยงลกดวยนมแม ท

สามารถประเมนการใหนมและใหความชวยเหลอตามตองการ และ

สามารถอธบายระบบการสงตอทเหมาะสม และชวงเวลาการเยยมท

เหมาะสม

การตรวจสอบเอกสารแสดงวา ขอมลตพมพทแจกจายใหแมกอน

การจ าหนายจากโรงพยาบาล พอเพยงถงการทแมจะสามารถหา

ความชวยเหลอไดอยางไรและจากทใด เกยวกบการใหอาหารลก

เมอกลบบานไปแลว และครอบคลมขอมลการใหความชวยเหลอ

อยางนอยหนงวธ25/01/55 44

จากแมทสมมา อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบขอมลวา

ถามขอสงสยซกถามเกยวกบการใหนมหรอใหอาหารลกหลงกลบ

บานไปแลว จะหาความชวยเหลอจากโรงพยาบาลไดอยางไร หรอ

จะตดตอกบกลมสนบสนน ผใหค าปรกษา หรออนามยชมชน ได

อยางไร และสามารถอธบายความชวยเหลอดงกลาวไดอยางนอย

หนงแนวทาง

25/01/55 45

การปฏบตตามหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลกและ

ผลตภณฑทเกยวของ

Global Criteria: (การปฏบตตามหลกเกณฑฯ)

หวหนาหรอผอ านวยการของสถานบรการแมและลกรายงานวา:

•ไมมพนกงานของโรงงานหรอผจ าหนายอาหารทดแทนนมแม ขวดนม

หวนม หรอหวนมปลอม มาตดตอหญงตงครรภหรอแม ไมวาทางตรงหรอ

ทางออม

•โรงพยาบาลไมรบของขวญ เอกสารทไมเปนทางวทยาศาสตร สงของ

หรออปกรณ เงน หรอการสนบสนนการอบรมความรภายในหนวยบรการ

หรอกจกรรมจากโรงงานหรอผจดจ าหนายอาหารทดแทนนมแม ขวดนม

หวนมหรอหวนมปลอม 25/01/55 46

ไมมหญงตงครรภ แมหรอครอบครว รบสงทแจกเพอการตลาด

ตวอยาง หรอชดของขวญ จากโรงพยาบาล รวมถงอาหาร

ทดแทนนมแม ขวดนม/หวนม หวนมปลอม อปกรณใหนม

ทารกอนๆ หรอคปองการตรวจสอบนโยบายการเลยงลกดวยนมแม หรออาหารทารก

พบวา สนบสนนหลกเกณฑฯ โดยหาม:

การตดโปสเตอร หรอสงอนทจดใหโดยโรงงาน หรอผจด

จ าหนายฯ หรอสงใดๆทสนนสนนการใชผลตภณฑเหลานน

การตดตอไมวาทางตรงหรอทางออม ระหวางพนกงานโรงงาน

หรอผจดจ าหนายฯและหญงตงครรภหรอแมในเขตโรงพยาบาล

25/01/55 47

การแจกจายตวอยางหรอชดของขวญทมอาหารทดแทนนมแม

ขวดนม หรอหวนม หรอสงทใชเพอการตลาดส าหรบผลตภณฑ

นนๆ แกหญงตงครรภ หรอแม หรอสมาชกครอบครว

การรบของขวญ (รวมทงอาหาร) เอกสาร สงของหรออปกรณ

เงน หรอการสนนสนนการฝกอบรมภายใน หรอกจกรรมทจด

โดยโรงงานหรอผจดจ าหนาย โดยโรงพยาบาล

การแสดงวธเตรยมนมผสมใหแกผทไมตองการใชนมผสม

รบการบรจาคหรอซออาหารทดแทนนมแม หรอผลตภณฑท

เกยวของในราคาถก

25/01/55 48

•การตรวจสอบรายงานและใบเสรจรบเงนแสดงวา อาหารทดแทนนม

แมทกชนด รวมทงสตรพเศษ และผลตภณฑอนทเกยวของ

โรงพยาบาลไดด าเนนการซอในราคาขายสงหรอสงกวานน

•การสงเกตการณในหนวยฝากครรภและหนวยบรการแมและเดก

และพนทอนทนกโภชนาการและนกก าหนดอาหารท างาน ไมพบมสงท

สงเสรมอาหารทดแทนนมแม ขวดนม หวนม หรอหวนมปลอม หรอ

ผลตภณฑทเกยวของ วางแสดง หรอแจกจายใหแกแม หญงตงครรภ

หรอเจาหนาท

•การสงเกตการณพบวา โรงพยาบาลไดเกบกระปองนม และขวดนม

ไวพนสายตา จนกวาจะไดใช

25/01/55 49

อยางนอยรอยละ 80 ของเจาหนาททสมมา สามารถใหเหตผลอยาง

นอยสองประการวา ท าไมการไมใหตวอยางจากบรษทนมแกแมจง

มความส าคญ

Mother-friendly care (การดแลแมอยางเปนมตร):

Global Criteria: (หมายเหต: Criteria นจะก าหนดใหใช ภายหลงเจาหนาทโรงพยาบาลไดฝกอบรมคณะท างาน เรองนโยบายและการปฏบตทเกยวของกบ mother-friendly care แลวเทานน

25/01/55 50

การตรวจสอบนโยบายของโรงพยาบาลแสดงวา ไดใชปฏบตการและ

หตถการในขบวนการคลอดและการท าคลอดแบบเปนมตรกบแม (mother-

friendly labour) ซงครอบคลม:

สงเสรมใหแมมเพอนอยดวยตามความตองการของแมเอง เพอให

ชวยเหลอทางรางกาย และ/หรอจตใจ ในระหวางการคลอดตามตองการ

ใหแมดมหรอกนอาหารออนระหวางรอคลอดตามทตองการ

สนบสนนใหแมใชวธคลอดทไมตองใชยาระงบปวด นอกจากจะจ าเปน

เพราะอาการแทรกซอน และเคารพในความตองการสวนบคคลของแม

สนบสนนใหแมเดน หรอเคลอนไหวไปมา ระหวางรอคลอดถาตองการ

และใหเลอกใชทาคลอดตามความตองการของแม นอกจากมขอจ ากด

พเศษเนองจากอาการแทรกซอน และตองอธบายเหตผลใหแมทราบ25/01/55 51

ใหการดแลทไมใชมาตรการท invasive เชน การเจาะถงน าคร า

(rupture of the membranes) การตดฝเยบ(episiotomies) การเรงหร

อน าการคลอด(acceleration or induction of labour) การคลอดโดย

ใชเครอง(instrumental deliveries) หรอการผาตดคลอดทางหนาทอง

(caesarian sections) นอกจากจะตองใชวธนนๆเปนพเศษเนองจาก

อาการแทรกซอนบางอยาง และตองอธบายเหตผลใหแมทราบดวย

จากเจาหนาททางคลนกทสมมา:

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายปฏบตการและหตถการทควร

แนะน าเพอชวยแมใหสบายและอยในความควบคมระหวางรอคลอด

และการคลอดแกแมไดอยางนอยสองวธ

25/01/55 52

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายหตถการในขบวนการคลอด(labour and birthing)ทไมควรใชเปนประจ า แตใชเฉพาะเมอจ าเปนเนองจากอาการแทรกซอนไดอยางนอยสามวธ

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายปฏบตการและหตถการในขบวนการคลอดอยางนอยสองวธทจะท าใหการเลยงลกดวยนมแมเรมไดด

จากหญงตงครรภทสมมา:

อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกวา สามารถมเพอนตามความพอใจมาอยดวยตลอดระยะรอคลอดและการคลอด และเหตผลวาจะชวยไดอยางไรอยางนอยหนงอยาง

อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกหนทางอยางนอยหนงทาง ทจะจดการกบอาการเจบ และชวยใหสบายขนในเวลาคลอด และท าใหแม ลก และการเลยงลกดวยนมแมดขน 25/01/55 53

HIV และ infant feeding: (เลอกปฏบตได)

(หมายเหต: กลมประสานงานโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกแหงชาต และ/หรอ ผทมอ านาจตดสนใจระดบชาต จะพจารณาวา ฝายสตกรรมควรจะถกประเมนเกยวกบการใหความชวยเหลอเกยวกบ HIV และ infant feeding หรอไม)

Global Criteria: หวหนาหรอผอ านวยการหนวยบรการแมและเดกรายงาน

วา: โรงพยาบาลมนโยบายและมาตรการทคดวาพอเพยงและเหมาะสม เกยวกบการให หรอการสงตอ หญงตงครรภ ไปตรวจหาและปรกษาเรอง HIV ใหค าปรกษาแมเกยวกบการปองกนการตดเชอจากแมสลก(PMTCT) ใหค าปรกษาแกหญงตงครรภ แม และแมทม HIV+veเปนการสวนตวและเปนรายบคคล เรองการเลอกทางเลอกการใชนมส าหรบลก และรบรองการปกปดเปนความลบ

25/01/55 54

แมทม HIV+ve หรอกงวลวาตวเองมความเสยง ถกสงตอไปยง

บรการชวยเหลอในชมชน หากม เพอตรวจหา HIV และขอ

ค าปรกษาเรองการใหนมลก

•การตรวจสอบนโยบายการใหอาหารทารกแสดงวา แมทม HIV+ve

ตองไดรบค าปรกษา รวมทงขอมลถงภาวะเสยงและประโยชนของ

ทางเลอกตางๆ ของการใหอาหารทารก และแนวทางในการเลอกท

ชดเจน ใหเหมาะกบสภาวการณ และสนบสนนแมในสงทแมไดเลอก

แลว

25/01/55 55

•การตรวจสอบหลกสตรเรอง HIV และการใหอาหารทารก และบนทก

การฝกอบรม แสดงวา ไดใหการฝกอบรมแกเจาหนาททเหมาะสมและ

มจ านวนเพยงพอ แจงจ านวนรอยละของแมท HIV+ve และเจาหนาท

ตองใหความชวยเหลอแกหญงตงครรภ และแมเกยวกบ HIV และการ

ใหอาหารทารก การฝกอบรมครอบคลมความจรงพนฐานในเรอง:

ภาวะเสยงของการตดตอถายทอดเชอ HIV ระหวางการตงครรภ

ขบวนการคลอด และการใหนมแม และวธปองกน

ความส าคญในการตรวจตางๆ และการใหการปรกษาเรอง HIV

ทางเลอกของอาหารทารกทหาไดในทองถน

อนตรายของการตดตอของ HIV จากการใหนมผสมกน ทงนมแม

และนมผสม 25/01/55 56

จากเจาหนาททสมมา:

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายอยางนอยหนงวธทจะยงคง

รกษาความลบ ความเปนสวนตวของหญงตงครรภและแมท HIV+ve

อยางนอยรอยละ 80 สามารถบอกนโยบายหรอมาตรการอยางนอย

สองขอ ทชวยปองกนการตดตอของเชอ HIV จากแมสลก ระหวาง

การใหนมแมในระยะหกเดอนแรก

อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายสองเรองทควรพดคยกบแมใน

การใหค าปรกษาแกแม HIV+ve วาจะใหนมลกไดอยางไร

25/01/55 57

จากหญงตงครรภทอยในไตรมาสทสามทสมมา และมาฝากครรภแลวอยางนอยสองครง หรออยในหนวยฝากครรภทเปนผปวยใน:

อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา มเจาหนาทมาพดคย หรอบรรยายเรอง HIV/AIDS และการตงครรภ

อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกวา หญงท HIV+veเชอ HIV สามารถผาน ไปสลกได

อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายอยางนอยหนงอยาง ถงสงทเจาหนาทไดบอกเรองท าไมการตรวจและการปรกษาเรอง HIV จงมความส าคญตอหญงตงครรภ

อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายอยางนอยหนงอยาง ตามทเจาหนาทไดอธบายวา หญงทยงไมทราบสถานการทาง HIV ควรจะพจารณาเพอตดสนใจวาจะเลยงลกอยางไร

25/01/55 58

ทาในการใหนมบตรมจดส าคญ 4 ประการ คอ1.หวและล าตวอยในแนวเดยวกน ( Straight line )2.หนาของลกหนหนาเขาหานมแม(face the breast) จมกลกอย ขางหวนมแมพอด (Nipple to nose)3.แมอมลกแนบชดตวแม (close)

4.บรเวณสวนลางของล าตวตองมการประคองโดยใชมอหรอใชหมอนรอง (support)

25/01/55 59

ทาท1. อมลกแนบอกโดยใชแขนดานเดยวกบเตานมแมขางทจะใหดดใหศรษะของลกอยทขอพบแขน และใชฝามอ ประคองบรเวณตนขาของลก เทา แขน ลกทอย ดานลาง เหยยดไปขางตวของแม

25/01/55 60

ทาท 2.อมลกแนบอกโดยการใชแขนดานตรงขามกบเตานมขางทจะใหดด ทานจะชวยใหแมสามารถโอบศรษะของลกเขาหาหวนมของแมไดลกยงขน จงเหมาะกบแมทมหวนมคอนขางสน หรอน านมออกนอย

25/01/55 61

ทาท 3 อมลกนอนตะแคงไวดานขางล าตวของแม แมใชแขน ดานเดยวกบเตานมแมขางทจะใหดด โอบล าตวของลกไวขางล าตวใหขาของลกชไปทางดานหลงของแมแลวใชฝามอ ประคองตนคอของลกไวทานเหมาะสมกบแมทมเตานมใหญและคลอย

25/01/55 62

63

Side -lyingใหนมตอนกลางคน หรอในรายหลงผาตดคลอดวนแรกๆ แมหลงคลอดใหมทออนเพลยมาก

25/01/55

64

Biological Nurturing position

25/01/55

65

เรมตนใหถกตองเพอน านมมาเรวและมามากลดปญหาหวนมแตก เตานมคด น านมมาชาหรอไมพอ

25/01/55

66

ดดเรวโดยดดครงแรกหลงคลอดภายในครงชวโมงแรกและใหลกไดอยกบแมนาน 1 ชวโมง(4)

ดดบอยสม าเสมอทก 2-3 ชวโมงทงกลางวนและกลางคน โดยเฉพาะ 24 ชวโมง แรก(8)

ดดถกวธ (5)

ดดใหเกลยงเตา

อยาใหอาหาร น า หรอเครองดมอนแกทารก (6)

25/01/55

67

สรางความเชอมนและใหก าลงใจแกแมอยตลอดเวลา อยาใหแมเกดความเครยดและกงวล

ใหแมและลกอยดวยกนตลอด 24 ชวโมง หากแยกกน ตองใหแมรจกการบบน านม(7)

สนบสนนใหลกดดนมแมทกครงทลกตองการไมจ ากดเวลาไมวากลางวนหรอกลางคน(8)

ไมใหลกดดหวนมยางและหวนมหลอกหรอหวนมปลอม(9) กอนจ าหนาย ควรฝกใหแมบบน านมเปน รวธเกบ การปอนแกว รวธการปองกนและแกไขหวนมแตก เตานมคด และน านมมานอย(5)

ตดตามเยยมบาน แนะน าแหลงทปรกษาหรอตดตอเมอมปญหา สงเสรมการจดกลมสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม(10)

25/01/55

Thank you for attention

25/01/55 68