ทพาพรรณ ค าหางพยาบาลวชาชพช านาญการ
กลมการพยาบาล25/01/55 1
โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกยคเรมแรก:เรมโครงการเมอ 1991-1992 เพอปกปอง สงเสรมและสนบสนน
การเลยงลกดวยนมแม โดยปฏบตตาม “บนไดสบขนสความส าเรจในการเลยงลกดวยนมแม” ไดอยางพอเพยง โดยมประเทศไทยเปนหนงใน 11 ประเทศทเปนแกนน าเอาโครงการนมาปฏบต
โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกยคใหม:ในระยะ15 ปทผานมา โรงพยาบาลมากกวา 20,000 แหงใน
156 ประเทศ ไดรบการประเมนและประกาศใหเปนโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก
เหตการหลายอยางไดเกดขน ทงในดานการด าเนนงาน และการตอบกลบของผปฏบต ท าให WHO และ UNICEF ไดทบทวนปรบปรงแกไข จนเสรจฉบบสดทายประมาณปลายป 2007 และไดพมพเปนเอกสารเมอป 2009
25/01/55 2
Goals ส าหรบ โรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก
1. เปลยนแปลงโรงพยาบาลโดยใหปฏบตตาม “บนได
สบขนฯ”
2. หยดการแจกอาหารทดแทนนมแมฟรหรอซอใน
ราคาถก ใหแกหอผปวยแมและโรงพยาบาลทกแหง
โรงพยาบาลจ าเปนตองมการเกบสถตของการใหอาหารทารกและการน าบนไดสบขนฯมาปฏบต มารวมอยในระบบเกบขอมลของโรงพยาบาลดวย
25/01/55 3
บนไดขนท 1 มนโยบายการเลยงลกดวยนมแมเปนลายลกษณอกษร
ทสอสารกบบคคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทกคนไดเปนประจ า
Global Criteria: นโยบายนตองครอบคลมบนไดทงสบขนและปกปองการ
เลยงลกดวยนมแมตามหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดก
เลกและผลตภณฑทเกยวของ แมท HIV+ve ยงตองไดรบการปรกษา
แนะน าเรองอาหารส าหรบลก และแนวทางเลอกทเหมาะสมกบ
สถานการณของแตละคน นโยบายจะตองรวมแนวทางปฏบตแตละขน
ของบนไดสบขนฯและสวนประกอบอนในบนไดนน ๆดวย
25/01/55 4
บนไดขนท 2 ฝกอบรมบคคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทก
คน ใหมทกษะทจะน านโยบายนไปปฏบต Global Criteria: หวหนาทรบผดชอบฝายใหบรการแมและทารกรายงานวา เจาหนาททตองตดตอกบหญงตงครรภ แม และทารก (รวมแพทย
พยาบาล) ไดรบการนเทศเรองนโยบายอยางพอเพยง
มส าเนาหวขอหลกสตรการฝกอบรมเจาหนาทไวเพอการตรวจสอบ
และมก าหนดเวลาฝกอบรมเจาหนาทใหมดวย
เจาหนาททผานการอบรม (หลกสตร 20 ชวโมง) ตองมจ านวนไมต า
กวา รอยละ 80 ไมรวมผปฏบตงานยงไมครบ 6 เดอน ซงจะตองม
ก าหนดการฝกอบรมภายใน 6 เดอน จะตองม การฝกประสบการณทาง
คลนกจากผเชยวชาญรวมดวยไมนอยกวาสามชวโมง25/01/55 5
ตองฝกอบรมเจาหนาทในการชวยเหลอแมทไมเลยงลก
ดวยนมแมดวย หลกสตรนตองมไวใหตรวจสอบ การ
ฝกอบรมตองครอบคลมหวขอ:
ความเสยงและผลดของการใหอาหารทางเลอกอน ๆ ทใชทดแทนนมแม
ชวยแมเลอกสงทยอมรบได เปนไปได มก าลงซอได มใชไดตลอดเทาทจ าเปนตองใช และปลอดภย ตามภาวะแวดลอมและฐานะของแม
25/01/55 6
ความปลอดภยและสขอนามยในการเตรยม การปอนและการเกบรกษา อาหารทดแทนนมแมนน ๆ
วธสอนการเตรยมอาหารทางเลอกตาง ๆ และ
ท าอยางไรจงจะท าใหแมถกโนมนาวไปใชนมผสมไดนอยทสด
25/01/55 7
จากเจาหนาททางคลนกทไดรบการสมเลอกมา*
อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวาไดรบการฝกอบรมตามหลกสตร
(20 ชวโมง) ดงกลาว หรอหากท างานมานอยกวา 6 เดอน อยาง
นอยจะตองไดรบการนเทศเรองนโยบายและบทบาทของตวเองท
จะน านโยบายไปปฏบต
อยางนอยรอยละ 80 สามารถตอบค าถามเรองการสงเสรมและ
สนบสนนการเลยงลกดวยนมแมไดถกตอง 4 ใน 5 ขอ
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายประเดนสองประเดนทควร
ยกมาถกกบหญงตงครรภทคดจะเลยงลกดวยนมชนดอนนอกจาก
นมแม25/01/55 8
จากเจาหนาททไมไดปฏบตงานทางคลนกทถกสมเลอกมา**
อยางนอยรอยละ 70 ยนยนวา ไดรบการนเทศ และ/หรอ การฝกอบรมเกยวกบการสงเสรมและสนนสนนการเลยงลกดวยนมแม ตงแตเรมมาท างานในหนวยงาน
อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายเหตผลอยางนอยหนงขอวา ท าไมการเลยงลกดวยนมแมจงมความส าคญ
อยางนอยรอยละ 70 สามารถบอกไดอยางนอยหนงอยางวา การใหบรการแมและทารกอยางไร ทชวยสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม
25/01/55 9
* รวมเจาหนาททใหบรการทางคลนกแกหญงตงครรภ แม
และลก
** รวมเจาหนาททใหบรการทไมเกยวกบดานคลนกแกหญงตงครรภ แม และลก หรอมการตดตอเกยวของในงานบางดานบนไดขนท 3 ชแจงใหหญงตงครรภทกคน
ทราบถงประโยชนและวธการเลยงลกดวยนม
แม
Global Criteria: ในสถานทฝากครรภ จะตองม
เอกสารชแจงขอมลการเลยงลกดวยนมแม25/01/55 10
เอกสารตองครอบคลม
-ความส าคญของการเลยงลกดวยนมแม
-ความส าคญของการใหแมและลกไดมผวตอผวสมผสกนทนทและ
ตอเนอง
-การเรมใหนมแม แมลกอยในหองเดยวกนตลอด 24 ชวโมง
-ใหนมเมอลกมอาการบงถงการอยากนมหรอการใหนมเมอลกตองการ ใหนมลกบอย ๆ เพอกระตนใหมน านมพอ
-ทาใหนมและการอมหวนมและลานหวนมทถกตอง ใหนมแมอยางเดยวใน 6 เดอนแรก ความเสยงของการใหนมผสมหรออาหารทดแทนนมแม
และความจรงทวาการใหนมแมหลง 6 เดอนไปแลวเมอมอาหารอนอกยง
มความส าคญอยมาก 25/01/55 11
จากหญงตงครรภในไตรมาสทสาม ทสมจากกลมทมาฝากครรภ
แลวอยางนอยสองครง
อยางนอยรอยละ 70 ยนยนวา มเจาหนาทมาพดตวตอตวหรอ
เปนกลมเรองขอมลของการเลยงลกดวยนมแม
อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายเรองตอไปนไดอยาง
พอเพยงอยางนอยสองหวขอ ความส าคญของผวสมผสผว การ
อยในหองเดยวกน และความเสยงของการใหสงอนในระยะทให
นมแมในหกเดอนแรก
25/01/55 12
ประโยชนของการกนนมแม
ทารกกน
นมแม
ลดการเกดภมแพ
โอกาสปวยนอย
สตปญญาด
ฯลฯแมไมตกเลอกหลงคลอด
พฒนาการสมวย
ลดโอกาสเกดโรคเรอรง
เกดสายสมพนธกบ
แม
แหลงขอมล : ศนสนย เจนตประยกต.เอกสารประกอบการอบรมเรองการเลยงลกดวยนมแม. 2546
25/01/55 13
ใหนมแมอยางเดยวแรกเกด งดนมผสม/น ากลโคส/น าเพราะอมและดดนมนอยลง
หลกเลยงหวนมยางเพราะท าใหสบสนการดดนมแม
มเหตผลทางการแพทยในการเสรมนมผสม
ชวยใหน านมมาเรวและพอ ลดความรนแรงตวเหลอง
ชวยเพมระยะเวลาการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว
ชวยลดการตดเชอโรคและการเจบปวย
25/01/55 14
15
ระยะคลอด
25/01/55
บนไดขนท4 ชวยแมเรมใหลกดดนมภายในครงชวโมงแรกหลงคลอด
บนไดขนนปจจบนใหตความวา:
“ใหวางลกไวกบตวแมทนทหลงคลอด โดยมผวสมผสผว เปน
เวลาอยางนอยหนงชวโมง กระตนใหแมสงเกตใหรเมอลกพรอม
ทจะดดนมแม และใหความชวยเหลอหากจ าเปน”
Global Criteria: จากกลมแมทคลอดทางชองคลอด หรอจากการผาตดคลอดทางหนาทอง ทไมไดรบการวางยาสลบ (General
anaesthesia) ในหอแมหลงคลอดทสมเลอกมา
25/01/55 16
อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบลกทนทหลงคลอดหรอ
ภายในหานาทหลงคลอด โดยอยผวสมผสผว และลกยงอย กบแม
ตอไปอกอยางนอยหนงชวโมงโดยไมมการแยกจากกน นอกจากจะ
มเหตผลทางการแพทยทพอเพยง
(หมายเหต: หากเปนไปได ควรใหลกไดอย กบแมผวสมผสผวนานกวา
หนงชวโมง เพราะอาจตองใชเวลานานกวา 60 นาททลกจะเรมดด
นมแม)
25/01/55 17
อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบการสนบสนนใหสงเกต
ดอาการแสดงของลกเมอพรอมทจะดดนมแม ในชวงทอย
ดวยกนในเวลาแรกของผวสมผสผวดงกลาว และไดรบการ
ใหความชวยเหลอหากมความจ าเปน
(หมายเหต: หากเปนไปได ควรใหลกไดอย กบแมผวสมผสผว
นานกวาหนงชวโมง เพราะอาจตองใชเวลานานกวา 60 นาท
ทลกจะเรมดดนมแม)
อยางนอยรอยละ 80 ยนยนวา ไดรบการสนบสนนใหสงเกต
ดอาการแสดงของลกเมอพรอมทจะดดนมแม ในชวงทอย
ดวยกนในเวลาแรกของผวสมผสผวดงกลาว และไดรบการ
ชวยหลอหากมความจ าเปน25/01/55 18
(หมายเหต: ตองไมมการฝนใหลกดดนมแม แตหากตองการ
ควรจะชวยเหลอเมอลกพรอม เจาหนาทสามารถชวยแมโดยให
ลกอยทาทจะเขาหาเตานมแม และอมหวนมและลานนมแมได
เมอพรอม)
อยางนอยรอยละ 50 ของแมทไดรบการสม คลอดโดยการ
ผาตดคลอดทางหนาทองโดยดมยาสลบ ตองรายงานวาไดรบ
ลกมาอยดวยผวสมผสผว ทนททแมตนตวตอบสนองได ดวย
วธการทจะกลาวถงตอไป
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทมลกอยในการดแลเปน
พเศษ รายงานวา มโอกาสทจะอมลกผวสมผสผว หรอหาก
ไมได เจาหนาทจะตองใหเหตผลทเหมาะสมวาท าไมจงท าไมได25/01/55 19
การสงเกตการณการคลอดทางชองคลอด ถาจ าเปนเพอยนยน
วาไดปฏบตตามบนไดขนท 4 ตองพบวา อยางชาภายใน 5 นาท
หลงคลอด อยางนอยลกรอยละ 75 ไดรบการวางไวกบแม
ผวสมผสผวเปนเวลาอยางนอย 60 นาทโดยไมมการแยกจากกน
และแมไดรบการสอนแสดงใหสงเกตรอาการของลกทพรอมทจะ
ดดนมแม และไดรบการชวยเหลอ หรอหากไมไดท าตามนนตอง
มเหตผลอนควร
25/01/55 20
21
เหตผล skin to skin contact
ลกตนตวดทสดในชวโมงแรกหลงเกดเหมาะส าหรบการเรมตนฝกดดนม
การใหลกไดดดเรวท าใหหวน านมมาเรว เปนวคซนหยดแรกๆของชวต หวน านมชวยกระตนการท างานของล าไส ท าใหขบขเทาลดตวเหลอง ผลตอระยะเวลาการดดนมแมนานขน การมผวหนงสมผสแมลก ท าใหลกไดรบความอบอนโดยตรงผานทางผวหนงแมสลก ปองกนภาวะตวเยน
ท าใหมเชอแบคทเรยบนผวหนงลกเปนชนดเดยวกบแมปกปองการตดเชอ (colonization of baby with maternal organisms)
มการหลง ออกซโตซน มดลกหดรดตวด แมผอนคลายลดความเจบปวด สญชาตญาณความเปนแม เกดความรกความผกพนแมลก
สมองลกไดรบการกระตนจากประสาทสมผสโดยเฉพาะทางผวหนงสงผลตอพฒนาการทดกวา
Slide 4.4.325/01/55
บนไดขนท 5 แสดงใหแมรวธเลยงลกดวยนมแมและวธท าใหน านมยงคงมปรมาณพอเพยง แมวาแมและลกจะตองแยกกน
Global Criteria: แมทไมเคยใหนมลกมากอน หรอผทเคยมปญหาการ
ใหนมลกในการคลอดครงกอน ไดรบการดแลเปนพเศษ และไดรบการ
ชวยเหลอทงในระยะฝากครรภและหลงคลอด
จากการสงเกตการณเรองการเตรยมนมผสมอยางปลอดภยและการ
ปอนอยางถกตอง รอยละ 75 ของเจาหนาทไดแสดงสงเหลานไดอยาง
ถกตองและเรยบรอยสมบรณ และแมไดสาธตยอนกลบ
25/01/55 22
23
บนไดท 5สอนแมใหรวธการเลยงลกดวยนมแมและวธการท าใหน านมมปรมาณพอเพยงแมวาแมจะตองแยกจากลก
การชวยเหลอและใหก าลงใจแมในระยะหลงคลอดใหมมผลตอการเรมตนใหนมแมแกลกเพอใหเกดความมนใจ
ถาแมไมไดรบการฝกเรมตนทด ไมไดรบความชวยเหลออยางถกตองและสม าเสมอจะเปนอปสรรคส าคญ ตอความลมเหลวการเลยงลกดวยนมแม
แนวทางปฏบต
ชวยเหลอแมใหสามารถอมไดถกวธภายใน 6 ชวโมง สอนแมใหบบน านมทกราย
25/01/55
24
ปญหาของการใหนมทพบบอย
พบใน1-2วนแรกหลงคลอดซงถอวาปกต
ปญหานอาจเกดขนจรงหรอ แมร สกไปเอง ซงพบเปน
สวนใหญ
ขอควรจ า
การผลตน านมขนอย กบปรมาณโปรแลคตน ออกซโท
ซน และจ านวนน านมในเตานม
โปรแลคตน ออกซโทซน และจ านวนน านมในเตานม
ควบคมโดยจ านวนครงทลกดด และถาลกไมดดขนอย
กบ “การบบนมแม”
น านมไมพอ หรอ มนอย
25/01/55
2525/01/55
26
Good attachmentปากลกอากวาง
คางลกชดเตานมแมรมฝปากลกดานลางปลนออก
แกมปองแมไมเจบหวนมขณะดดนม
25/01/55
27
การประเมน โดยวธ LATCH
ประเมน 2 1 0
Latch ถกตอง ลกอมเฉพาะปลายหวนม
ตองชวย
ลกงวงมากไมยอมดด ไมอมหวนม
Audible ไดยนเสยงกลนเปนชวงๆ นาน ๆกลนครง ไมไดยนเสยงกลน
TYPE(nipple) หวนมยนออกมาด หวนมแบนหรอยนเลกนอย หวนมบม
Comfort แมรสกสบาย เตานมคดตง ปวด
ปานกลาง
แมไมสบายมาก และเตานมคดตงมาก
Hold ทาอมถกตองเจาหนาทไมตองชวย
เจาหนาทในการจดทา 1 ขาง อกขางท าไดเอง
เจาหนาทตองใหความชวยเหลอแมทกอยางในการอมลกกนนม
25/01/55
จากกลมเจาหนาททางคลนกทไดรบการสมเลอก:
อยางนอยรอยละ 80 รายงานวาไดสอนแมถงทาใหนมลกทงของแม
และของลก และการอมหวนมและลานนมของลก และสามารถอธบาย
หรอแสดงวธการทถกตองทงสองกรณ หรอถาไมไดท า สามารถ
อธบายวาไดสงตอแมไปใหใครในเวรนนเพอค าแนะน าอนน
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายไดวา แมทไมไดใหนมแม ไดรบ
การชวยเหลอถงวธเตรยมนมอยางปลอดภย หรอสามารถอธบายวา
ไดสงตอแมไปใหใครในเวรนนเพอค าแนะน าอนน
25/01/55 28
จากแมทถกสมเลอก (รวมทงทไดรบการผาตดคลอดทางหนาทอง):
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมไดรายงานวา
เจาหนาทบางคนไดเสนอความชวยเหลอการเลยงลกดวยนมแมใหอก
ภายใน 6 ชวโมงหลงคลอด
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมไดรายงานวา ม
เจาหนาทมาเสนอความชวยเหลอเรองทาใหนมลกทงของแมและของลก
และการอมหวนมและลานหวนมของลก
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมสามารถแสดงหรอ
อธบาย ทาทถกตองของลกในการดดนม
25/01/55 29
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมสามารถอธบาย อาการ
แสดงทบงชวา ลกสามารถอมหวนมและลานหวนม และดดนมไดด
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมรายงานวา ไดเหนการ
แสดงวธการบบน านมแมดวยมอ หรอไดรบขอมลทเปนลายลกษณอกษร
หรอไดรบค าบอกเลาวาถาตองการความชวยเหลอจะไปหาไดทไหน
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทตดสนใจไมเลยงลกดวยนมตวเองรายงาน
วา ไดรบการเสนอความชวยเหลอในการเตรยมและการปอนอาหารลก
สามารถอธบายค าแนะน าทไดรบ และไดรบการขอใหลองเตรยมดวย
ตวเองหลงจากไดดการเตรยมจากเจาหนาทแลว
25/01/55 30
จากแมทมลกอยในความดแลพเศษทถกสมเลอก:
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง
รายงานวาภายใน 6 ชวโมงหลงจากลกคลอด ไดรบการเสนอความ
ชวยเหลอในการจะท าใหน านมแมเรมมา และมาตอไปเรอย ๆ
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง
รายงานวาไดรบการสอนแสดงวธบบน านมดวยมอ
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง
สามารถอธบายและแสดงวธการบบน านมดวยมอตวเองได
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทเลยงลกดวยนมแมหรอตงใจจะเลยง
รายงานวา ไดรบการบอกวา จะตองใหนมลกหรอบบน านม 6 ครงหรอ
มากกวานน ทก ๆ 24 ชวโมง เพอใหน านมมาอยางเพยงพอ25/01/55 31
บนไดขนท 6: อยาใหอาหาร น า หรอเครองดมอนแกเดกแรกคลอด
นอกจากนมแม เวนแตจะมขอบงชทางการแพทย
Global Criteria: ขอมลสถตของโรงพยาบาลแสดงวา เดกทคลอด
ระหวางปทแลว อยางนอยรอยละ 75 ไดดดนมแมหรอไดรบน านมแม
บบอยางเดยว ตงแตแรกเกดจนกระทงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล
หรอถาไมเชนนน จะตองมรายงานแสดงเหตผลทางการแพทย
การตรวจสอบขอก าหนดหรอมาตรการทางคลนก ทเกยวของกบการ
เลยงลกดวยนมแมทงหมด ทใชในหนวยบรการแมและทารกชวา
เปนไปในทางเดยวกบมาตรฐานของโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก
และแนวทางปฏบตตามหลกฐานขอมลปจจบน
25/01/55 32
33
บนไดขนท 6: อยาใหนมผสม น า หรออาหารอนแกเดกแรกคลอดเวนแตจะมขอบงชทางการแพทย เนองจาก โอกาสทลกจะไดดดนมแมนอยลงการสรางน านมลดลง
การใหน าหรอนมผสมโดยการใหจากขวดนม ท าใหลกตดหวนมปลอมการดดจากเตาจะยงยาก
เสยงตอการตดเชอ การแพนมวว
ทารกแรกเกดครบก าหนด ถาใหการดแลชวยเหลออยางถกตองตงแตแรกเกด(4,5 )และลกไดอย กบแมตลอดเวลา(7)ดดบอยตามตองการ(8)ไมมความจ าเปนในการใหกลโคสหรอนมผสมเพอปองกนน าตาลต าหรอตวเหลอง
การใหลกกนนมแมอยางเดยวถอเปนมาตรฐานการใหอาหารทารกในหกเดอนแรก 25/01/55
-ไมมเอกสารหรอสงอนใดทแนะน าใหเลยงดวยอาหารทดแทนนมแม การ
ใหนมเปนก าหนดเวลา หรอการปฏบตใด ๆ ทไมเหมาะสม แจกจายแก
แม
-โรงพยาบาลมสงอ านวยความสดวก/พนท และอปกรณทจ าเปน ส าหรบ
แสดงวธการเตรยมนมผสมและอาหารแทนนมแมอยางอน แยกหางไป
จากแมทเลยงลกดวยนมแม
-การสงเกตการณในหอแมหลงคลอดและพนทส าหรบเดกดอน ๆ แสดง
วา อยางนอยรอยละ 80 ของเดก ไดดดนมแม หรอไดกนนมแมบบ หรอ
นมแมในธนาคารนมแมเทานน หรอถาหากไดรบสงอนอก จะตองเปนสงท
มเหตผลทเจาหนาทอธบายและยอมรบทางการแพทยไดเทานน
25/01/55 34
-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมา รายงานวา ลกไดรบเฉพาะการ
ดดนมแมจากเตา หรอนมแมบบ หรอนมแมจากธนาคารนมเทานน
หรอหากไดรบสงอนนอกเหนอจากน เจาหนาทจะตองอธบายเหตผล
ทางการแพทยทยอมรบได
-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทตดสนใจไมเลยงดวยนมแมเอง
รายงานวา เจาหนาทไดสนทนาเกยวกบทางเลอกอนของการใหนมลก
และชวยในการตดสนใจวาจะเลอกอะไรในสภาวการณเชนนน
-อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมาทมลกอยในความดแลพเศษ ท
ตดสนใจไมเลยงดวยนมตวเอง รายงานวา เจาหนาทไดมาสนทนาเรอง
ผลเสยและผลดของการใชอาหารทางเลอกอน ๆ
25/01/55 35
บนไดขนท 7: ใหแมและลกอยในหองเดยวกนตลอด 24
ชวโมง
Global Criteria: สงเกตการณในหอแมหลงคลอดและบรเวณส าหรบ
เดกดอนๆ และการสนทนากบแมและเจาหนาท ยนยนวาอยางนอย
รอยละ 80 ของแมและลกอยดวยกน หรอถาไมใช ตองมเหตผลอน
ควรทท าใหตองแยกจากกน
อยางนอยรอยละ 80 ของแมทสมมา รายงานวา ลกอยในหอง
เดยวกนกบแมโดยไมแยกจากกน หรอหากไมใช กมเหตผลท
เหมาะสม
25/01/55 36
บนไดขนท 8: สนบสนนใหลกไดดดนมแมทกครงทลกตองการ
Global Criteria: จากแมทเลยงลกดวยนมแมทสมมา:
อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบการชแจงวา จะสงเกต
อาการแสดงวาลกหวไดอยางไร และสามารถอธบายสงทน าไป
ชบอกไดอยางนอย 2 ประการ
อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบการแนะน าใหนมลกบอย
และนานเทาทลกตองการ
25/01/55 37
38
บนไดขนท 8: สนบสนนใหลกไดนมแมตามตองการ Breastfeeding on demandหรอ
Baby-led feeding
การใหลกไดดดนมแมเมอไรกตามทลกหรอแมตองการโดยไมจ ากดเวลาหรอจ านวนครง และการใหลกดดนมแมเมอหวจะปองกนปญหาเตานมคดตง
ท าใหน าหนกลกหลงคลอดลดลงนอย
ขบขเทาของลกลดตวเหลอง
แนวทางปฏบต เจาหนาทตองสอนแมใหรจกพฤตกรรมของลกทแสดงวาลกหวแลว
(Feeding cue)
กระตนใหแมใหนมลกบอยๆและนานตามความตองการของลกไมจ ากดเวลา
ลกหลบนานแนะน าใหปลกลกใหดดนมแมและใหนมแมเมอรสกตงเตานม25/01/55
บนไดขนท 9: อยาใหลกดดหวนมยางและหวนมปลอม
(หรอหวนมหลอก)
Global Criteria: สงเกตการณในหอแมหลงคลอดและบรเวณส าหรบดแล
เดกดอนๆ ชใหเหนวา อยางนอยรอยละ 80 ของเดกทถกสงเกตการณท
กนนมแม ไมไดใชขวดนม หรอหวนม หรอหากไดใช แมของเดกนนๆ
ไดรบการบอกเลาถงผลเสยทอาจเกดขน
จากแมทเลยงลกดวยนมแมทสมมา:
•อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา เทาททราบ ลกไมใดดดขวดนมหรอ
หวนม
•อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา เทาททราบ ลกไมไดดดหวนมปลอม25/01/55 39
40
9.อยาใหลกดดหวนมยางหรอหวนมปลอม
กลไกการดดนมแมและการดดนมจากขวดจะแตกตางกนเกดการสบสนหวนม การดดนมจากเตาลดลง เสยงตอการตดเชอและปญหาอน ฟนผ ปญหาการสบฟน การใชขวดนม หวนมปลอมโดยเจาหนาท เปนสอใหแมและครอบครวเหนและเขาใจวาเปนวธทปลอดภย มผลตอการน าไปใชตอทบานจากการไดเหนตวอยางในโรงพยาบาล
กรณจ าเปน ใชการปอนนมดวยแกว ,ชอน,หลอดฉดยา
25/01/55
41
การปอนนมลกดวยถวย
25/01/55
42
การดดนมจากขวด
การดดนมจากขวด ลกใช เหงอกงบบนหวนมยาง น านมจากขวดไหลเขาปากเองโดยการดดธรรมดา และแรงโนมถวง ลนลกไมมการเคลอนไหว ทารกดดนมจากขวดได โดยไมตองปดปากให สนท การดดนมขวดจงงายกวาดดนมแม
25/01/55
บนไดขนท 10: สงเสรมใหมการจดตงกลมสนบสนนการ
เลยงลกดวยนมแม และสงแมไปตดตอกลมดงกลาว เมอออกจากโรงพยาบาลหรอคลนก
Global Criteria: หวหนาหรอผอ านวยการของสถานบรการแมและลกนนๆ
รายงานวา:
แมไดรบขอมลวา จะไปรบความชวยเหลอไดจากทใดถาตองการความ
ชวยเหลอเรองการใหนมลกหลงจากกลบบานไปแลว และหวหนาหรอ
ผอ านวยการสามารถแจงแหลงขอมลไดอยางนอยหนงทาง
โรงพยาบาลไดจดตง และ/หรอรวมมอกบกลมสนนสนนแม และบรการ
ทางชมชนอนๆ ทใหการชวยเหลอสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม/การ
ใหอาหารทารก และสามารถอธบายสงทไดกระท าแลวอยางนอยหนงสง25/01/55 43
เจาหนาทไดกระตนใหแมและลกไดรบการดแลตดตามโดยเรวทสด
หลงจากถกจ าหนายจากโรงพยาบาลไปแลว ทโรงพยาบาลหรอใน
ชมชน โดยผเชยวชาญการชวยเหลอการเลยงลกดวยนมแม ท
สามารถประเมนการใหนมและใหความชวยเหลอตามตองการ และ
สามารถอธบายระบบการสงตอทเหมาะสม และชวงเวลาการเยยมท
เหมาะสม
การตรวจสอบเอกสารแสดงวา ขอมลตพมพทแจกจายใหแมกอน
การจ าหนายจากโรงพยาบาล พอเพยงถงการทแมจะสามารถหา
ความชวยเหลอไดอยางไรและจากทใด เกยวกบการใหอาหารลก
เมอกลบบานไปแลว และครอบคลมขอมลการใหความชวยเหลอ
อยางนอยหนงวธ25/01/55 44
จากแมทสมมา อยางนอยรอยละ 80 รายงานวา ไดรบขอมลวา
ถามขอสงสยซกถามเกยวกบการใหนมหรอใหอาหารลกหลงกลบ
บานไปแลว จะหาความชวยเหลอจากโรงพยาบาลไดอยางไร หรอ
จะตดตอกบกลมสนบสนน ผใหค าปรกษา หรออนามยชมชน ได
อยางไร และสามารถอธบายความชวยเหลอดงกลาวไดอยางนอย
หนงแนวทาง
25/01/55 45
การปฏบตตามหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลกและ
ผลตภณฑทเกยวของ
Global Criteria: (การปฏบตตามหลกเกณฑฯ)
หวหนาหรอผอ านวยการของสถานบรการแมและลกรายงานวา:
•ไมมพนกงานของโรงงานหรอผจ าหนายอาหารทดแทนนมแม ขวดนม
หวนม หรอหวนมปลอม มาตดตอหญงตงครรภหรอแม ไมวาทางตรงหรอ
ทางออม
•โรงพยาบาลไมรบของขวญ เอกสารทไมเปนทางวทยาศาสตร สงของ
หรออปกรณ เงน หรอการสนบสนนการอบรมความรภายในหนวยบรการ
หรอกจกรรมจากโรงงานหรอผจดจ าหนายอาหารทดแทนนมแม ขวดนม
หวนมหรอหวนมปลอม 25/01/55 46
ไมมหญงตงครรภ แมหรอครอบครว รบสงทแจกเพอการตลาด
ตวอยาง หรอชดของขวญ จากโรงพยาบาล รวมถงอาหาร
ทดแทนนมแม ขวดนม/หวนม หวนมปลอม อปกรณใหนม
ทารกอนๆ หรอคปองการตรวจสอบนโยบายการเลยงลกดวยนมแม หรออาหารทารก
พบวา สนบสนนหลกเกณฑฯ โดยหาม:
การตดโปสเตอร หรอสงอนทจดใหโดยโรงงาน หรอผจด
จ าหนายฯ หรอสงใดๆทสนนสนนการใชผลตภณฑเหลานน
การตดตอไมวาทางตรงหรอทางออม ระหวางพนกงานโรงงาน
หรอผจดจ าหนายฯและหญงตงครรภหรอแมในเขตโรงพยาบาล
25/01/55 47
การแจกจายตวอยางหรอชดของขวญทมอาหารทดแทนนมแม
ขวดนม หรอหวนม หรอสงทใชเพอการตลาดส าหรบผลตภณฑ
นนๆ แกหญงตงครรภ หรอแม หรอสมาชกครอบครว
การรบของขวญ (รวมทงอาหาร) เอกสาร สงของหรออปกรณ
เงน หรอการสนนสนนการฝกอบรมภายใน หรอกจกรรมทจด
โดยโรงงานหรอผจดจ าหนาย โดยโรงพยาบาล
การแสดงวธเตรยมนมผสมใหแกผทไมตองการใชนมผสม
รบการบรจาคหรอซออาหารทดแทนนมแม หรอผลตภณฑท
เกยวของในราคาถก
25/01/55 48
•การตรวจสอบรายงานและใบเสรจรบเงนแสดงวา อาหารทดแทนนม
แมทกชนด รวมทงสตรพเศษ และผลตภณฑอนทเกยวของ
โรงพยาบาลไดด าเนนการซอในราคาขายสงหรอสงกวานน
•การสงเกตการณในหนวยฝากครรภและหนวยบรการแมและเดก
และพนทอนทนกโภชนาการและนกก าหนดอาหารท างาน ไมพบมสงท
สงเสรมอาหารทดแทนนมแม ขวดนม หวนม หรอหวนมปลอม หรอ
ผลตภณฑทเกยวของ วางแสดง หรอแจกจายใหแกแม หญงตงครรภ
หรอเจาหนาท
•การสงเกตการณพบวา โรงพยาบาลไดเกบกระปองนม และขวดนม
ไวพนสายตา จนกวาจะไดใช
25/01/55 49
อยางนอยรอยละ 80 ของเจาหนาททสมมา สามารถใหเหตผลอยาง
นอยสองประการวา ท าไมการไมใหตวอยางจากบรษทนมแกแมจง
มความส าคญ
Mother-friendly care (การดแลแมอยางเปนมตร):
Global Criteria: (หมายเหต: Criteria นจะก าหนดใหใช ภายหลงเจาหนาทโรงพยาบาลไดฝกอบรมคณะท างาน เรองนโยบายและการปฏบตทเกยวของกบ mother-friendly care แลวเทานน
25/01/55 50
การตรวจสอบนโยบายของโรงพยาบาลแสดงวา ไดใชปฏบตการและ
หตถการในขบวนการคลอดและการท าคลอดแบบเปนมตรกบแม (mother-
friendly labour) ซงครอบคลม:
สงเสรมใหแมมเพอนอยดวยตามความตองการของแมเอง เพอให
ชวยเหลอทางรางกาย และ/หรอจตใจ ในระหวางการคลอดตามตองการ
ใหแมดมหรอกนอาหารออนระหวางรอคลอดตามทตองการ
สนบสนนใหแมใชวธคลอดทไมตองใชยาระงบปวด นอกจากจะจ าเปน
เพราะอาการแทรกซอน และเคารพในความตองการสวนบคคลของแม
สนบสนนใหแมเดน หรอเคลอนไหวไปมา ระหวางรอคลอดถาตองการ
และใหเลอกใชทาคลอดตามความตองการของแม นอกจากมขอจ ากด
พเศษเนองจากอาการแทรกซอน และตองอธบายเหตผลใหแมทราบ25/01/55 51
ใหการดแลทไมใชมาตรการท invasive เชน การเจาะถงน าคร า
(rupture of the membranes) การตดฝเยบ(episiotomies) การเรงหร
อน าการคลอด(acceleration or induction of labour) การคลอดโดย
ใชเครอง(instrumental deliveries) หรอการผาตดคลอดทางหนาทอง
(caesarian sections) นอกจากจะตองใชวธนนๆเปนพเศษเนองจาก
อาการแทรกซอนบางอยาง และตองอธบายเหตผลใหแมทราบดวย
จากเจาหนาททางคลนกทสมมา:
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายปฏบตการและหตถการทควร
แนะน าเพอชวยแมใหสบายและอยในความควบคมระหวางรอคลอด
และการคลอดแกแมไดอยางนอยสองวธ
25/01/55 52
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายหตถการในขบวนการคลอด(labour and birthing)ทไมควรใชเปนประจ า แตใชเฉพาะเมอจ าเปนเนองจากอาการแทรกซอนไดอยางนอยสามวธ
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายปฏบตการและหตถการในขบวนการคลอดอยางนอยสองวธทจะท าใหการเลยงลกดวยนมแมเรมไดด
จากหญงตงครรภทสมมา:
อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกวา สามารถมเพอนตามความพอใจมาอยดวยตลอดระยะรอคลอดและการคลอด และเหตผลวาจะชวยไดอยางไรอยางนอยหนงอยาง
อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกหนทางอยางนอยหนงทาง ทจะจดการกบอาการเจบ และชวยใหสบายขนในเวลาคลอด และท าใหแม ลก และการเลยงลกดวยนมแมดขน 25/01/55 53
HIV และ infant feeding: (เลอกปฏบตได)
(หมายเหต: กลมประสานงานโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลกแหงชาต และ/หรอ ผทมอ านาจตดสนใจระดบชาต จะพจารณาวา ฝายสตกรรมควรจะถกประเมนเกยวกบการใหความชวยเหลอเกยวกบ HIV และ infant feeding หรอไม)
Global Criteria: หวหนาหรอผอ านวยการหนวยบรการแมและเดกรายงาน
วา: โรงพยาบาลมนโยบายและมาตรการทคดวาพอเพยงและเหมาะสม เกยวกบการให หรอการสงตอ หญงตงครรภ ไปตรวจหาและปรกษาเรอง HIV ใหค าปรกษาแมเกยวกบการปองกนการตดเชอจากแมสลก(PMTCT) ใหค าปรกษาแกหญงตงครรภ แม และแมทม HIV+veเปนการสวนตวและเปนรายบคคล เรองการเลอกทางเลอกการใชนมส าหรบลก และรบรองการปกปดเปนความลบ
25/01/55 54
แมทม HIV+ve หรอกงวลวาตวเองมความเสยง ถกสงตอไปยง
บรการชวยเหลอในชมชน หากม เพอตรวจหา HIV และขอ
ค าปรกษาเรองการใหนมลก
•การตรวจสอบนโยบายการใหอาหารทารกแสดงวา แมทม HIV+ve
ตองไดรบค าปรกษา รวมทงขอมลถงภาวะเสยงและประโยชนของ
ทางเลอกตางๆ ของการใหอาหารทารก และแนวทางในการเลอกท
ชดเจน ใหเหมาะกบสภาวการณ และสนบสนนแมในสงทแมไดเลอก
แลว
25/01/55 55
•การตรวจสอบหลกสตรเรอง HIV และการใหอาหารทารก และบนทก
การฝกอบรม แสดงวา ไดใหการฝกอบรมแกเจาหนาททเหมาะสมและ
มจ านวนเพยงพอ แจงจ านวนรอยละของแมท HIV+ve และเจาหนาท
ตองใหความชวยเหลอแกหญงตงครรภ และแมเกยวกบ HIV และการ
ใหอาหารทารก การฝกอบรมครอบคลมความจรงพนฐานในเรอง:
ภาวะเสยงของการตดตอถายทอดเชอ HIV ระหวางการตงครรภ
ขบวนการคลอด และการใหนมแม และวธปองกน
ความส าคญในการตรวจตางๆ และการใหการปรกษาเรอง HIV
ทางเลอกของอาหารทารกทหาไดในทองถน
อนตรายของการตดตอของ HIV จากการใหนมผสมกน ทงนมแม
และนมผสม 25/01/55 56
จากเจาหนาททสมมา:
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายอยางนอยหนงวธทจะยงคง
รกษาความลบ ความเปนสวนตวของหญงตงครรภและแมท HIV+ve
อยางนอยรอยละ 80 สามารถบอกนโยบายหรอมาตรการอยางนอย
สองขอ ทชวยปองกนการตดตอของเชอ HIV จากแมสลก ระหวาง
การใหนมแมในระยะหกเดอนแรก
อยางนอยรอยละ 80 สามารถอธบายสองเรองทควรพดคยกบแมใน
การใหค าปรกษาแกแม HIV+ve วาจะใหนมลกไดอยางไร
25/01/55 57
จากหญงตงครรภทอยในไตรมาสทสามทสมมา และมาฝากครรภแลวอยางนอยสองครง หรออยในหนวยฝากครรภทเปนผปวยใน:
อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา มเจาหนาทมาพดคย หรอบรรยายเรอง HIV/AIDS และการตงครรภ
อยางนอยรอยละ 70 รายงานวา เจาหนาทไดบอกวา หญงท HIV+veเชอ HIV สามารถผาน ไปสลกได
อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายอยางนอยหนงอยาง ถงสงทเจาหนาทไดบอกเรองท าไมการตรวจและการปรกษาเรอง HIV จงมความส าคญตอหญงตงครรภ
อยางนอยรอยละ 70 สามารถอธบายอยางนอยหนงอยาง ตามทเจาหนาทไดอธบายวา หญงทยงไมทราบสถานการทาง HIV ควรจะพจารณาเพอตดสนใจวาจะเลยงลกอยางไร
25/01/55 58
ทาในการใหนมบตรมจดส าคญ 4 ประการ คอ1.หวและล าตวอยในแนวเดยวกน ( Straight line )2.หนาของลกหนหนาเขาหานมแม(face the breast) จมกลกอย ขางหวนมแมพอด (Nipple to nose)3.แมอมลกแนบชดตวแม (close)
4.บรเวณสวนลางของล าตวตองมการประคองโดยใชมอหรอใชหมอนรอง (support)
25/01/55 59
ทาท1. อมลกแนบอกโดยใชแขนดานเดยวกบเตานมแมขางทจะใหดดใหศรษะของลกอยทขอพบแขน และใชฝามอ ประคองบรเวณตนขาของลก เทา แขน ลกทอย ดานลาง เหยยดไปขางตวของแม
25/01/55 60
ทาท 2.อมลกแนบอกโดยการใชแขนดานตรงขามกบเตานมขางทจะใหดด ทานจะชวยใหแมสามารถโอบศรษะของลกเขาหาหวนมของแมไดลกยงขน จงเหมาะกบแมทมหวนมคอนขางสน หรอน านมออกนอย
25/01/55 61
ทาท 3 อมลกนอนตะแคงไวดานขางล าตวของแม แมใชแขน ดานเดยวกบเตานมแมขางทจะใหดด โอบล าตวของลกไวขางล าตวใหขาของลกชไปทางดานหลงของแมแลวใชฝามอ ประคองตนคอของลกไวทานเหมาะสมกบแมทมเตานมใหญและคลอย
25/01/55 62
63
Side -lyingใหนมตอนกลางคน หรอในรายหลงผาตดคลอดวนแรกๆ แมหลงคลอดใหมทออนเพลยมาก
25/01/55
64
Biological Nurturing position
25/01/55
65
เรมตนใหถกตองเพอน านมมาเรวและมามากลดปญหาหวนมแตก เตานมคด น านมมาชาหรอไมพอ
25/01/55
66
ดดเรวโดยดดครงแรกหลงคลอดภายในครงชวโมงแรกและใหลกไดอยกบแมนาน 1 ชวโมง(4)
ดดบอยสม าเสมอทก 2-3 ชวโมงทงกลางวนและกลางคน โดยเฉพาะ 24 ชวโมง แรก(8)
ดดถกวธ (5)
ดดใหเกลยงเตา
อยาใหอาหาร น า หรอเครองดมอนแกทารก (6)
25/01/55
67
สรางความเชอมนและใหก าลงใจแกแมอยตลอดเวลา อยาใหแมเกดความเครยดและกงวล
ใหแมและลกอยดวยกนตลอด 24 ชวโมง หากแยกกน ตองใหแมรจกการบบน านม(7)
สนบสนนใหลกดดนมแมทกครงทลกตองการไมจ ากดเวลาไมวากลางวนหรอกลางคน(8)
ไมใหลกดดหวนมยางและหวนมหลอกหรอหวนมปลอม(9) กอนจ าหนาย ควรฝกใหแมบบน านมเปน รวธเกบ การปอนแกว รวธการปองกนและแกไขหวนมแตก เตานมคด และน านมมานอย(5)
ตดตามเยยมบาน แนะน าแหลงทปรกษาหรอตดตอเมอมปญหา สงเสรมการจดกลมสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม(10)
25/01/55
Thank you for attention
25/01/55 68