เราต้องท าอะไร · 2014-06-25 · ทางอ้อมควรจะเป็นประเด็นที่ส าคัญในงานวิชาการทางด้าน

“ภาคภมใจ ทเปนคนภเกต เปนเมองทม

ชอเสยงทวโลก ไปไหนกมคนรจก มสายการบนมาลง

หลายเทยว”(ชาวภเกต)

“พงงานอยสงบ รมเยน

มธรรมชาตท รมเยน อากาศด

ท�าใหอยากพกผอน คนมาทน

แลวกไมอยากกลบ คนบางคนกมา

ซอบานไวเพออยหลงเกษยณ”

(ชาวพงงา)

“คนไมรจกกน ไมไดเปนญาต

อะไรกน กเขามาชวยเรา กนเยอะแยะ ท�าใหผมคดวา เราตองท�าอะไร

เพอทจะตอบแทนสงคมกลบคนบาง”

(ชาวบานน�าเคม)

ทมา : http://123.242.170.139/newweb2011/images/stories/tourist/moung/park/0210.jpg

Happiness in Phang-nga, Phuket, and Baan Nam Khem after Tsunami

โครงการ “รายงานสถานการณสขภาพจตประจ�าป”

ภายใต แผนงานสรางเสรมสขภาพจต

สนบสนนโดย ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ความสขของชาวพงงา ภเกตและชาวบานน�าเคมหลงสนาม

ความสขของชาวพงงา ภเกต และชาวบานน�าเคมหลงสนาม

ขอมลทางบรรณานกรมความสขของชาวพงงา ภเกต และชาวบานน�าเคมหลงสนาม = Happiness in Phang-nga, Phuket, and Baan Nam Khem after Tsunami / รศรนทร เกรย...[และคนอนๆ]. – พมพครงท 1. – นครปฐม : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, 2556 (เอกสารทางวชาการ / สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล; หมายเลข 419)

ISBN 978-616-279-398-11. ความสข. 2. การด�าเนนชวต. 3. สขภาพจต. 4. ความสข—วจย. I. รศรนทร เกรย. II. อมาภรณ ภทรวาณชย. III. ณฐจรา ทองเจรญชพงศ. IV. สาสน เทพสวรรณ. V. ภวไนย พมไทรทอง. VI. มหาวทยาลยมหดล. สถาบนวจยประชากรและสงคม. VII. ชอชด.BF575.H27 ค181 2556

ทปรกษา: ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. อภชาต จ�ารสฤทธรงค ศาสตราจารย ดร. ปราโมทย ประสาทกล สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล นายแพทยประเวช ตนตพวฒนสกล แผนงานสรางเสรมสขภาพจต กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสขคณะท�างาน: รองศาสตราจารย ดร. รศรนทร เกรย ผชวยศาสตราจารย ดร. อมาภรณ ภทรวาณชย นางสาวณฐจรา ทองเจรญชพงศ นางสาวสาสน เทพสวรรณ นายภวไนย พมไทรทอง สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดลพมพครงท 1: ธนวาคม 2556 (2,000 เลม)ปกและรปเลม: ธดารตน โตสวนพมพท: บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ากด (มหาชน) 376 ถนนชยพฤกษ แขวงตลงชน เขตตลงชน กรงเทพฯ 10170 โทรศพท 0-2422-9000, 0-2882-1010 โทรสาร 0-2433-2742, 0-2434-1385 E-mail : [email protected] Homepage : http://www.amarin.com

Happiness in Phang-nga, Phuket, and Baan Nam Khem after Tsunami

ISBN: 978-616-279-398-1Advisors: Apichat Chamratrithirong Pramote Prasartkul Institute for Population and Social Research, Mahidol University Prawate Tantipiwatanaskul Department of Mental Health, Ministry of Public HealthAuthors: Rossarin Gray Umaporn Pattaravanich Natjera Thongcharoenchupong Sasinee Thapsuwan Poowanai Pumsaithong Institute for Population and Social Research, Mahidol UniversityFirst published: December 2013 (2,000 copies)Cover and Layout by: Thidarat TosuanPrinted by: AMARIN PRINTING AND PUBLISHING PUBLIC COMPANY LIMITED 376 Chaiyaphruk Road, Taling Chan, Bangkok 10170 Thailand Tel. (66) 2422-9000, (66) 2882-1010 Fax. (66) 2433-2742, (66) 2434-1385 E-mail : [email protected] Homepage : http://www.amarin.com

สารบญ หนา

บทน�า 6

- ปจจยและสาเหตของความสขทคลายคลงกนของจงหวดพงงาและภเกต 16

- ปจจยและสาเหตของความสขทแตกตางกนของจงหวดพงงาและภเกต 18

Executive Summary 21

- Factors Related to Happiness Which are Similar 26

in Phang-nga and Phuket

- Factor Related to Happiness Which are Different 28

between Phang-nga and Phuket

ขอมลพนฐานของพงงาและภเกต 31

- ประวตศาสตร 32

- อาณาเขตและทตง 35

- แหลงทองเทยว 38

- สภาพสงคม 41

ขอคนพบความสขจากพนท...พงงาและภเกต 43

- สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 44

- ความภาคภมใจในวฒนธรรมทองถน 50

- การปฏสมพนธอนดของคนในชมชน 55

- ความมนคงของอาชพและรายได 58

- ความปลอดภยในชวตและทรพยสน และประชากรแฝง 65

- ยาเสพตด 70

4 ความสขของชาวพงงา ภเกต และชาวบานน�าเคมหลงสนาม

หนา

- การอยรวมกนของคนหลากหลายเชอชาตและศาสนา 73

- การท�าธรกจของนกลงทนตางชาต 75

และการนยมขายทดนใหนกลงทนตางชาตในภเกต

- ความเปนเมองและปญหารถตดในภเกต 78

บานน�าเคมแหงความสข...การมจตอาสาภายหลงเหตการณภยพบตสนาม 81

- วนชย เจรญจตต : หวหนาอาสาสมคร อปพร. 86

- บรรลอ ชศร : ทมเตรยมความพรอม 88

เปนผเฝาระวงทสวนอนสรณสนามบานน�าเคม 24 ชม.

- ประยร จงไกรจกร : ประธานศนย อปพร. 90

และเปนตวแทนของจงหวดพงงาเรองภยพบต

- ไมตร จงไกรจกร : ผประสานงานชมชนบานน�าเคม 93

- ประธาน ลายลกษณ : อาสาสมคร อปพร. 95

ภาคผนวก

- ภาคผนวก ก : แบบสอบถามวดสขภาพจตแบบสน 15 ขอ 101

- ภาคผนวก ข : คณลกษณะของกลมตวอยางในการสนทนากลม 103

Appendix

- Appendix A : Thai Mental Health Indicators (TMHI-15) 105

- Appendix B : Characteristics of the Participants 107

in Focus Group Discussions

5สารบญ

การศกษาเกยวกบความสขมมาอยางยาวนาน และ

เปนทยอมรบในระดบนานาชาต โดยเมอวนท 28 มถนายน

พ.ศ. 2555 สมชชาใหญแหงสหประชาชาต (United Nations

General Assembly) ไดมมตกอตง “วนความสขสากล” (The

International Day of Happiness) โดยก�าหนดใหตรงกบวนท

20 มนาคม ของทกป โดยตระหนกถงความสขอนเปนเปาหมาย

พนฐานของมนษยชน และเรยกรองใหแตละประเทศผลกดน

นโยบายสาธารณะทจะเพมความสขใหแกประชาชนทกๆ คน

โดยการพฒนาทางเศรษฐกจจะตองมาพรอมกบพฒนาทาง

ดานอนๆ เชน สงคมและสงแวดลอมทดเปนสงส�าคญทจะท�าให

บรรลความสขของโลก1 และไดมหลายประเทศ เชน ฝรงเศส

องกฤษ และภฏาน ก�าหนดใหแนวคดและปจจยก�าหนดความสข

เปนนโยบายของประเทศ ไมค�านงถงเศรษฐกจเพยงดานเดยว2

Helliwell, Layard และ Sachs3 ไดเสนอวาการคนหาเหตผล

เพออธบายปจจยทท�าใหมความสขไมวาจะเปนทางตรงหรอ

ทางออมควรจะเปนประเดนทส�าคญในงานวชาการทางดาน

สงคมศาสตร

1 United Nations. 2013. International Day of Happiness. From http://www.un.org/en/events/happinessday/.retrieved April 22nd 2013.

2 Lelks, O. 2013. Minimizing misery: a new strategy for public policy instead of maximizing happiness. Social Indicators Research, 114: 121 - 137.

3 Helliwell, J., Layard, R., & Sachs, J. 2012. World Happiness Report. The Earth Institute, Columbia University, the Canadian Institute for Advanced Research (CIFAR), Centre for Economic Performance, London School of Economics and The Centre for Bhutan Studies.

บทน�า


ปจจยก�าหนดความสขอาจแตกตางกนไปตามบรบท

ของพนท ดงนนในการก�าหนดยทธศาสตรในการขบเคลอน

ความสขในแตละพนท ขอมลเกยวกบความสขของแตละพนท

จงมความส�าคญ ในดานของการจดอนดบความสข 0 - 10

คะแนน จากขอมลการส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของ

ครวเรอนป พ.ศ. 2552 และ 2553 ของส�านกงานสถตแหงชาต

พบวา จงหวดพงงามความสขเฉลยสงเปนอนดบ 1 ของประเทศ

ในป พ.ศ. 2552 และอนดบ 4 ในป พ.ศ. 2553 ในขณะทจงหวด

ภเกตมความสขเฉลยอยทอนดบ 20 ในป พ.ศ. 2552 และลด

ลงมาเปนอนดบ 51 ในป พ.ศ. 2553 (รป 1 และ 2) นอกจากน

การประเมนโดยแบบสอบถามวดสขภาพจตฉบบสนของอภชย

มงคล และคณะ4 จ�านวน 15 ขอ (ภาคผนวก ก) เพอวดสขภาพจต

คนไทยทมอาย 15 ปขนไป พบวา จงหวดพงงามคะแนน

สขภาพจตเฉลยสงเปนอนดบ 1 ของประเทศในป พ.ศ. 2552

และ 2553 ในขณะทจงหวดภเกตมคะแนนสขภาพจตเฉลยอย

ทอนดบ 74 ในป พ.ศ. 2552 และลดลงมาเปนอนดบ 75 ในป

พ.ศ. 2553 (รป 3 และ 4)

จงหวดพงงาและจงหวดภเกตเปนจงหวดทองเทยวท

มชอเสยงระดบโลก มแผนดนเชอมกนโดยสะพานสารสน แต

ระดบความสขมความแตกตางกนชดเจน ดงนนจงเปนทนา

สนใจคนหาความแตกตางนน และเมอพดถงจงหวดพงงา ทกคน

คงนกถงบานน�าเคม ทประสบกบความเสยหายอยางมาก

ในเหตการณสนามเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 พวกเขา

เหลานนมความทกขสขอยางไรภายหลงเหตการณฯ

4 อภชย มงคล, ยงยทธ วงศภรมยศานต, ทว ตงเสร, วชน หตถพนม, ไฟรวลย รมซาย และวรวรรณ จฑา. 2552. การพฒนาและทดสอบดชนชวดสขภาพจตคนไทย (version 2007). กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด.

7บทน�า

รป 1 แผนทแสดง 5 จงหวดทมความสขมากทสด และภเกต ป พ.ศ. 2552


รป 2 แผนทแสดง 5 จงหวดทมความสขมากทสด และภเกต ป พ.ศ. 2553

9บทน�า

รป 3 แผนทแสดง 5 จงหวดทมสขภาพจตดทสด และภเกต ป พ.ศ. 2552


รป 4 แผนทแสดง 5 จงหวดทมสขภาพจตดทสด และภเกต ป พ.ศ. 2553

11บทน�า

จงหวดพงงาและจงหวดภเกตตงอยใกลกนทางภาคใต

ฝงตะวนตกของประเทศไทย โดยฝงตะวนตกของจงหวดพงงา

อยตดกบทะเลอนดามน และจงหวดภเกตมลกษณะเปนเกาะ

ท�าใหทงสองจงหวดมทรพยากรธรรมชาตและแหลงทองเทยว

ทสวยงาม นอกจากน จงหวดพงงาและจงหวดภเกตยงม

ความเปนมาทางประวตศาสตรชาตพนธทคลายคลงกน จง

ท�าใหมประเพณและวฒนธรรม รวมทงลกษณะนสยใจคอของ

ผคนทคลายคลงกน

ตาราง 1 ขอมลส�าคญของจงหวดพงงา ภเกต และประเทศไทย

รายการ พงงา ภเกต ประเทศไทย

จ�านวนประชากร (พนคน)5 258.5 525.7 65,981.7

อตราสวนเพศ 5

(ชาย : หญง 100 คน)104.9 99.6 96.2

กลมอาย (%)5

0 – 14 ป 15 – 59 ป 60 ปขนไป

21.967.011.1

17.374.7

8.0

19.367.912.8

ประชากรในเขตเมอง (%)6 16.1 68.1 44.2

ความหนาแนนของประชากร (คน : 1 ตร.กม.)7

62 968 129

สญชาต8

ไทย ไมใชไทย

86.413.6

82.018.0

95.94.1

5 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. โครงสรางอายและเพศของประชากร. ส�ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

6 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ตารางท 1 ประชากรจ�าแนกตามเพศ ครวเรอน จ�าแนกตามประเภทของครวเรอน จงหวด และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

7 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ความหนาแนนของประชากร. ส�ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

8 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ตารางท 5 ประชากร จ�าแนกตามสญชาต เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.



- พมา - อนๆ

13.20.4

11.16.9

1.92.2

ประชากรแฝง (อาศยอยจรง แตไมมชอในทะเบยนบาน)9

ไทย ตางชาต/ตางดาว

5.712.9

18.116.1

-3.2

ศาสนา10

พทธ อสลาม อนๆ

77.522.1

0.4

79.516.0

4.5

93.64.91.5

ประชากรอาย 6 - 24 ป ทไมไดก�าลงเรยนหนงสอ (%)11

37.4 40.5 29.4

อาชพเกษตรกรรม (%)12 55.0 5.2 43.6

การเปนเจาของทอยอาศย (%)13 93.9 57.7 77.4

รายไดเฉลยตอหวตอป14 (พ.ศ. 2554)(Per capita GPP) (บาท)

168,664 345,269 164,512

9 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. การมชอในทะเบยนบาน. ส�ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553 จงหวดภเกต. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

10 ส�านกงานสถตจงหวดพงงา. 2553. ตารางท 4 ประชากร จ�าแนกตามศาสนา เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

11 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ตารางท 8 ประชากรอาย 3 ปขนไป จ�าแนกตามระดบชนทก�าลงเรยน กลมอาย เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

12 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ตารางท 15 ประชากรอาย 15 ปขนไปทท�างานในรอบปจ�าแนกตามหมวดอตสาหกรรม กลมอาย เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

13 ส�านกงานสถตแหงชาต. 2553. ตารางท 3 ครวเรอนสวนบคคล จ�าแนกตามการถอกรรมสทธทดนการครอบครองทอยอาศย และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

14 ส�านกงานพฒนาเศรษฐกจและสงคมภาค. 2554. Gross Regional and Provincial Product. ส�านกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

13บทน�า


ล�าดบทความสข15

2552 2553

14

2051

--

ล�าดบทสขภาพจต15

2552 2553

11

7475

--

15 ประเวช ตนตพวฒนสกล และเอกอนงค สตลาภนนท. 2554. คมอสรางสขระดบจงหวด. แผนงานสรางเสรม สขภาพจต.

ขอมลส�าคญเบองตนของจงหวดพงงาและภเกตโดย

เปรยบเทยบกบขอมลระดบประเทศ พบวา ภเกตมจ�านวน

ประชากรมากกวาพงงา และมความหนาแนนของประชากร

สงกวาพงงาประมาณ 16 เทา นอกจากนยงมสดสวนของ

ประชากรในเขตเมองสงกวาพงงาประมาณ 4 เทา และสงกวา

ระดบประเทศดวย จงหวดพงงามสดสวนประชากรชายมากกวา

หญง ซงแตกตางจากภเกตและระดบประเทศ และประชากร

สวนใหญของทงสองจงหวดอยในวยท�างาน (15 - 59 ป)

แตพงงามสดสวนประชากรวยเดก (0 - 14 ป) และวยสงอาย

(60 ปขนไป) มากกวาภเกต ซงหมายถงจงหวดพงงาจะมอตรา

การพงพง (Dependency Ratio) สงกวาภเกต

ประชากรทอาศยอยในพงงาและภเกตเปนประชากร

ทไมใชสญชาตไทยมากกวาระดบประเทศ และสวนใหญเปน

คนพมา ซงสอดคลองกบขอมลประชากรแฝงทมอย ในทง

สองจงหวด ในดานการนบถอศาสนา พบวา สวนใหญนบถอ

ศาสนาพทธ รองลงมาเปนอสลาม และประมาณ 1 ใน 3 ของ

ประชากรวยเรยน (6 - 24 ป) ไมไดก�าลงเรยนหนงสอ ซงเปน

จ�านวนทสงกวาระดบประเทศ อาจเนองมาจากประชากร

วยเรยนเขาสระบบแรงงานเรวเพราะในจงหวดพงงา ครอบครว


สวนใหญมอาชพทางเกษตรกรรมทมนคง อาจท�าใหประชากร

วยเรยนตดสนใจออกมาท�างานของครอบครวเรว เชนเดยวกบ

จงหวดภเกตทมอาชพใหเลอกท�ามากมายและหลากหลาย

ในดานอาชพ พบวา กวาครงหนงของคนพงงามอาชพเกษตรกรรม

แตคนภเกตท�างานอาชพเกษตรกรรมเพยงรอยละ 5 นอกจากน

จงหวดภเกตมรายไดเฉลยตอหว (Per capita GPP) สงเปน

อนดบหนงของภาคใต และมากกวาระดบประเทศ 2 เทา ใน

ขณะทรายไดเฉลยตอหว (Per capita GPP) ของพงงาสงเปน

อนดบสองของภาคใต และใกลเคยงกบระดบประเทศ

แตอยางไรกตาม จากการศกษาในเชงคณภาพ โดย

ทมวจยไดเขาไปรวมพดคยสนทนากลมกบบคคลทแตกตางกน

ตามเพศ อาย และอาชพ และผน�าชมชน (ภาคผนวก ข) ท�าให

ทราบวา ความสขของทงสองจงหวดขนอยกบปจจยทสนบสนน

ขอมลเชงปรมาณดงกลาวมาแลว และมปจจยอนๆ เพมเตม

ดงน

15บทน�า

ปจจยและสาเหตของความสขท คลายคลงกนของจงหวดพงงาและภเกต

1. การมสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และแหลงทองเทยวทสวยงาม

เนองจากจงหวดพงงาและภเกตมสภาพภมศาสตร

ตงอยใกลกบทะเลฝงอนดามน และจงหวดภเกตมสภาพเปน

เกาะขนาดใหญ จงท�าใหทงสองจงหวดมสงแวดลอมและ

ทรพยากรธรรมชาตทสวยงามเปนทนเดมอยแลว จงท�าให

บคคลทไดอาศยอยในสภาพแวดลอมเชนนร สกมความสข

เพราะสามารถไปทองเทยวเพอผอนคลายความเครยดไดและ

ไมตองเดนทางไกล นอกจากน ยงมโอกาสไดใชเวลารวมกบ

ครอบครวในการพกผอนอกดวย และมความภาคภมใจททงสอง

จงหวดเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตระดบโลก

2. การมวฒนธรรมทองถนทเปนเอกลกษณการมวฒนธรรมประเพณทองถนทเปนเอกลกษณ

เชน ภาษาและการแตงกาย การอนรกษสถาปตยกรรมเชง

ประวตศาสตร งานถอศลกนผก งานสารทเดอนสบ หรองาน

ประเพณอนๆ ทเปนทรจกไปทวประเทศและทวโลก ท�าใหบคคล

มความรสกภาคภมใจและมความสข เพราะนอกจากจะไดรบ

ความสขจากการเขารวมกจกรรมทางวฒนธรรมแลว ยงไดรบ

ความสขจากการไดท�ากจกรรมเหลานกบครอบครวอกดวย และ

ภมใจทวฒนธรรมประเพณของตนมชอเสยงไปทวโลก


3. การมปฏสมพนธอนดของคนในชมชนเปนความสขทเกดในระดบชมชนและสงคม การท

บคคลไดรบความชวยเหลอ การไดพดคยปรกษาหารอระหวาง

เพอน หรอเพอนบาน และการมปฏสมพนธอนดกบคนในชมชน

เดยวกน ท�าใหบคคลรสกมความสขและมความอบอน ทงยง

ท�าใหรสกวาตนเองมความปลอดภยจากการอยอาศยในชมชน

อกดวย

4. ความมนคงของอาชพและรายไดการมความมนคงของอาชพและรายได เปนปจจย

ส�าคญทสงผลตอความสขของบคคล เพราะเปนสาเหตหลก

ท�าใหตนเองและครอบครวมความเปนอย ทด ไมล�าบาก

สามารถเขาถงความสะดวกสบายตางๆ ทงยงสามารถสงเสย

บตรหลานใหไดรบการศกษาทดเพออนาคต

5. ปญหายาเสพตดเปนประเดนทสงผลท�าใหความสขของคนพงงาและ

คนภเกตลดลง เพราะเหนวาเปนสาเหตส�าคญทท�าใหเกดความ

ไมปลอดภยในชวตและทรพยสนของตนเองและครอบครว

ทงยงเกดความกงวลใจวาบตรหลานอาจจะไปตดยาเสพตด

17ปจจยและสาเหตของความสขทคลายคลงกนของจงหวดพงงาและภเกต

1. ความปลอดภยในชวตและทรพยสน และประชากรแฝง

คนพงงาเหนวาตนเองและครอบครวมความปลอดภย

ในชวตและทรพยสนสง เพราะคดวาเมองพงงามความสงบ

ไมมประชากรแฝงเขามาอยมาก แตถงจะมคนตางชาตเขามา

ท�างานในภาคเกษตรกรรมอยบาง แตกสามารถควบคมดแลได

ในขณะทคนภเกตเหนวา การมประชากรแฝงทเปนคนตางชาต

ยายเขามาท�างานเปนจ�านวนมาก เปนการแยงชงทรพยากร

ท�าใหร สกไมปลอดภยในชวตและทรพยสน สดสวนของ

ประชากรแฝงในภเกตสงกวาพงงาทงท เป นคนไทยและ

คนตางชาต

2. การท�าธรกจของนกลงทนตางชาตและการนยมขายทดน

คนภเกตมความกงวลใจในเรองทคนพนทนยมขาย

ทดนและกจการใหกบนกลงทนตางชาต เนองจากเหนวา

ไดราคาด ซงอาจท�าใหในอนาคตคนพนทจะไมไดรบประโยชน

จากการเปนเมองทองเทยวอกตอไป การเปนเจาของทอยอาศย

ในจงหวดภเกตมนอยกวารอยละ 60 ในขณะทเกนกวารอยละ

90 ของชาวพงงาเปนเจาของทอยอาศย

ปจจยและสาเหตของความสข ทแตกตางกนของจงหวดพงงาและภเกต


3. ความเปนเมองและรถตดปญหาทเกดจากความเปนเมองสงของจงหวดภเกต

ท�าใหเกดความหนาแนนของประชากรมาก นอกจากน ยงท�าให

เกดปญหาส�าคญตามมา คอ ปญหารถตด ซงสงผลกระทบตอ

การลดความสขของคนภเกตลง และกระทบตอความเครยด

และสภาพจตใจเปนอยางมาก ดงจะเหนไดวา ความเปนเมอง

ของภเกตสงกวาพงงาถง 4 เทา และมความหนาแนนของ

ประชากรสงกวาพงงาถง 16 เทา

บานน�าเคม – การมจตอาสาหลงเหตการณสนามหลงเหตการณสนาม ชาวบานน�าเคมทประสบเหต

มทศนคตเกยวกบการมองชวตเปลยนแปลงไปกลายเปนผม

จตอาสา จากทไมเคยม เนองจากสวนใหญเปนคนตางถน มาอย

รวมกนเพอท�ามาหากน หลงเหตการณฯ ท�าใหชาวบานมความ

ตองการทจะชวยเหลอสงคม และมความรวมมอรวมใจกน

มากขน เพราะเหนวาทกชวตมคา และทกคนเปนสวนหนง

ของสงคมเดยวกน มคนจากตางพนท เข ามาชวยเหลอ

ชาวบานน�าเคมเปนจ�านวนมาก นอกจากการมจตอาสาในพนท

ของตนเองแลว ยงมความตองการและมโอกาสไดไปชวยเหลอ

ผประสบภยทจงหวดอนดวย เชน การไปชวยเหลอผประสบ

อทกภยในจงหวดนครราชสมา พระนครศรอยธยา เปนตน

การมจตอาสาท�าใหชาวบานน�าเคมมความสข

19ปจจยและสาเหตของความสขทแตกตางกนของจงหวดพงงาและภเกต

ตาราง 2 ปจจยก�าหนดความสข

ปจจยก�าหนดความสข พงงา ภเกต

การมสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต

และแหลงทองเทยวทสวยงาม

การมวฒนธรรมทองถนทเปนเอกลกษณ

การมปฏสมพนธอนดของคนในชมชน

ความมนคงของอาชพและรายได

ปญหายาเสพตด

ความปลอดภยในชวตและทรพยสน และประชากรแฝง

การท�าธรกจของนกลงทนตางชาตและการนยมขายทดน

ความเปนเมองและรถตด

ปจจยก�าหนดความสขบานน�าเคม จ.พงงา

กอนสนาม หลงสนาม

การมจตอาสา


Studies of happiness have a long history and are

internationally recognized as legitimate. The UN General

Assembly declared, on June 28, 2012, that March 20

of every year is “The International Day of Happiness”.

The UN sees happiness as a basic human right and

encouraged every member country to advance policies

to improve happiness of the population through economic

development, good society and the environment.1 A

number of countries, including France, the UK and Bhutan

defined concepts and factors contributing to happiness

of their citizens which looked beyond simple economic

indicators.2 Helliwell, Layard and Sachs3 have proposed

that studying the causes of happiness, both direct and

indirect, is an important technical area of social science.

1 United Nations. 2013. International Day of Happiness. From http://www.un.org/en/events/happinessday/. retrieved on April 22nd 2013.

2 Lelks, O. 2013. Minimizing misery: a new strategy for public policy instead of maximizing happiness. Social Indicators Research, 114: 121-137.

3 Helliwell, J., Layard, R., & Sachs, J. 2012. World Happiness Report. The Earth Institute, Columbia University, the Canadian Institute for Advanced Research (CIFAR), Centre for Economic Performance, London School of Economics and The Centre for Bhutan Studies.

Executive Summary

21Executive Summary

The indicators of happiness vary by context. Thus,

before developing strategies to promote happiness, it is

important to first study the target areas and then conduct

a happiness rating exercise. The Household Socio-

economic Survey conducted by the National Statistical

Office (NSO) in 2009-2010 rated provinces for happiness

using a ten-point scale. It was determined that Phang-

nga Province was the happiest province in the country in

2009, but the 4th ranked in 2010. Phuket was ranked 20th

of the most happy provinces in 2009 but declined to 51st

one year later. In addition, the 15-item tool “Thai Mental

Health Indicators (TMHI-15)” for assessment of mental

health for persons age 15 years or older developed by

Mongkol and colleagues4 (Appendix A) also rated Phang-

nga Province as the most mentally healthy in 2009 and

2010, compared to Phuket which ranked as low as 74th

and 75th in 2009-10 respectively.

Phang-nga and Phuket are popular international

tourist destinations and are contiguous provinces on

the Andaman Sea Coast in the middle part of Thailand’s

southern region. However, their difference in level of

happiness is surprising. When speaking of Phang-nga,

many will recall Baan Nam Khem, one of the most affected

by the Tsunami on the morning of December 26, 2004. It

is interesting to investigate the well-being of those in Baan

Nam Khem after the terrible devastation of the Tsunami.

4 Apichai Mongkol, Yongyuth Vongpiromsan, Tavee Tangseree, Watchanee Huttapanom, Praiwan Romsai, and Worawan Chutha. 2009. The Development and Testing of Thai Mental Health Indicator Version 2007. Bangkok: Published by Agricultural Co-operative Federation of Thailand, Ltd.


Both provinces have similar natural resources and

attractive tourist destinations. Their native populations

also have a similar ethnic history. Thus, their indigenous

communities have similar customs, cultures and

characters.

Table :1 Essential Data on Phang-nga and Phuket Provinces and Thailand

Item Phang Nga Phuket Thailand

Population (x 1,000)5 258.5 525.7 65,981.7

Sex ratio 5

(males : females) (100 persons)104.9 99.6 96.2

Age Group (%)5

0 – 14 years 15 – 59 years 60 years or over

21.967.011.1

17.374.7

8.0

19.367.912.8

Urban Population (%)6 16.1 68.1 44.2

Population Density (Persons per sq. km)7

62 968 129

Nationality8

Thai Non-Thai

86.413.6

82.018.0

95.94.1

- Myanmar - Others

13.20.4

11.16.9

1.92.2

5 NSO. 2010. Age-sex Distribution of the Population. 2010 National Census. Ministry of Information Technology and Communication.

6 NSO. 2010. Table 1: Population by Sex; Households by Type of Household, Province and Administrative Area. Ministry of Information Technology and Communication.

7 NSO. 2010. Population Density. 2010 National Census. Ministry of Information Technology and Communication.

8 NSO. 2010. Table 5. Population by Nationality, Sex and Administrative Area. Ministry of Information Technology and Communication.

23Executive Summary

Item Phang Nga Phuket Thailand

Unregistered Population (currently living but not named in the registration)9

Thai Non-Thai

5.712.9

18.116.1

-3.2

Religion10

Buddhist Muslim Other

77.522.1

0.4

79.516.0

4.5

93.64.91.5

Out-of-school Population Age 6 – 24 Years (%)11

37.4 40.5 29.4

Working in Agriculture (%)12 55.0 5.2 43.6

Owns the Land Living On (%)13 93.9 57.7 77.4

Per Capita GPP14 (baht) 168,664 345,269 164,512

Happiness Ranking11

2009 2010

14

2051

--

Mental Health Ranking15

2009 2010

11

7475

--

9 NSO. 2010. Is Registered on a Household Registration Form. 2010 National Census, Phuket. Ministry of Information Technology and Communication.

10 Phang-nga Provincial Statistics. 2010. Table 4: Population by Religion, Sex and Administrative Area. Ministry of Information Technology and Communication.

11 NSO. 2010. Table 8: Population Age 3 Years or Over by Current School Grade, Age Group, Sex and Area of Administration. Ministry of Information Technology and Communication.

12 NSO. 2010. Table 15: Population Age 15 Years or Over Who Worked in the Past Year by Industrial Sector, Age Group, Sex and Area of Administration. Ministry of Information Technology and Communication.

13 NSO. 2010. Table 3: Individual Households by Ownership Status, and Administrative Area. Ministry of Information Technology and Communication.

14 National Economic and Social Development Board. 2011. Gross Regional and Provincial Product.15 Prawate Tantipiwatanaskul and Ake-anong Sitalapinan. 2011. Handbook for Promoting Provincial

Happiness. Mental Health Development Plan.


From the data in the table it can be seen that Phuket has more enumerated population than Phang-nga, 16 times the density of population, and four times the level of urbanization, even more than the country as a whole. Phang-nga has more males than females, in contrast to Phuket and the nation. Most of the population in both provinces is between the working ages of 15 to 49 years, but Phang-nga has more youth (0 – 14 years) and elderly (60 or more years) than Phuket. This means that Phang-nga has a higher dependency ratio as well. The proportion of residents who are non-Thais (mostly Burmese) is higher for these two provinces than for the nation as a whole. Most residents are Buddhist, with Muslims a distant second. About one-third of the population age 6 to 24 years in the two provinces is not currently in school, and this is higher than the level for the nation as a whole. This could be a function of the large proportion of farming households in Phang-nga which need youth labour and the wider employment opportunities for adolescents in Phuket. Over half of Phang-nga residents are farmers whereas only 5% of Phuket residents are in farming occupations. Phuket has the highest per capita GPP of all provinces in the South and twice the level of the national average. The GPP of Phang-nga is 2nd highest for the South and on par with the national per capita average.

The research team conducted qualitative data collection with individuals of different age groups, sex, and occupation, as well as with community leaders (Appendix B). Combined with the quantitative data, the qualitative data provide insights into the level and causes of happiness in the two southern provinces, as described next.

25Executive Summary

Factors Related to Happiness Which are Similar in Phang-nga and Phuket

1. Having an attractive environment, natural resources and tourist sites

Phang-nga and Phuket are on the Andaman

Sea Coast, and Phuket is a large island. These factors

contribute to the attractiveness of the environment and

natural resources. This has been a feature of these two

provinces for a long time and has contributed to a sense

of tranquility and happiness because of the ease of taking

breaks to enjoy the nearby scenery with family members.

The residents also take pride in that their provinces are

world-class tourist destinations.

2. Having unique cultural attributes

These two provinces have unique languages,

dress, architecture and other historical features which

the local communities are preserving. They have major

festivals such as the annual “Vegetarian Festival” in

October which has become an international attraction.

This creates a sense of pride and happiness among local

residents to see the appreciation for and fame of their

culture and traditions.


3. Good community relationshipsThe indigenous residents of these two provinces

have a tradition of helping each other, consulting with

friends, acquaintances and neighbors. This creates a

harmonious and warm community atmosphere, as well

as a sense of safety.

4. Occupational and income securityHaving a secure job and steady income is an

important source of happiness because it promotes a

sense of good livelihood for the family, unburdened,

improved access to conveniences, and the ability to

promote the higher education of the children.

5. Drug-related problemsDrug use and addiction act to reduce the sense

of happiness of the populations of these two provinces.

Illegal drug use increases the general level of crime in the

community and threatens life and property of oneself and

family, and instills fear that one’s children or grandchildren

may become involved with drugs.

27Factors Related to Happiness Which are Similar in Phang-nga and Phuket

1. Security of life and property, and foreign workers

Residents of Phang-nga feel that they and their property are safe at a high level because they view Phang-nga as a peaceful province, without a large number of foreign workers. Even though there are a number of foreign migrants working in the agriculture sector in Phang-nga, the province is able to keep these persons under control. By contrast, Phuket has a large number of non-residents who are foreign migrant workers. In addition, Phuket residents have sold land to foreign corporations or other outside entities, and this decreases the sense of security of life and property. The proportion of the non-registered population, both Thai and non-Thai, is higher in Phuket than Phang-nga.

2. Foreign investors and tendency to sell landResidents of Phuket are concerned about sale of

land and investment activities with foreigners. There is demand for Phuket land and this is pushing land prices up to high levels. There is concern that too much foreign land holding and investment will erode the attractiveness of Phuket as a tourist destination. At the time of this

Factors Related to Happiness Which are Different between

Phang-nga and Phuket


study, only 60% of domiciles in Phuket were indigenous Phuket residents, compared to Phang-nga in which 90% of domiciles belong to indigenous Phang-nga residents.

3. Urbanization and traffic congestionThe high and increasing level of urbanization

in Phuket contributes to increased population density, both Thai and non-Thai. This aggravates problems such as traffic jams, which reduce the level of happiness and mental health among residents, while increasing the level of stress.

Baan Nam Khem: Voluntarism after the 2004 Tsunami

Following the disastrous Tsunami in December 2004, the villagers of one heavily impacted village (Baan Nam Khem) developed a remarkable sense of voluntarism which had not been witnessed before. The village is unusual in that it is comprised of in-migrants from a variety of disparate locations who came to the area to make a livelihood. Thus, there was no history of relatedness and solidarity as in most Thai villages. However, after the Tsunami, the villagers came together for the community good through self-less voluntarism since they realized their survival and welfare depended on mutual support. In addition to helping each other, the Baan Nam Khem residents also reached out to help victims of other natural disasters, as far away as Nakhon Ratchasima and Phra Nakhon Si Ayutthaya Provinces. The spirit of helping others increased the general level of happiness of the community and residents.

29Factors Related to Happiness Which are Different between Phang-nga and Phuket

Table 2: Factors Affecting Happiness

Factors Contributing to Happiness Phang-nga Phuket

Having an attractive environment, natural resources

and tourist destinations

Having unique, local cultural customs

Having good community relationships

Job and income security

Prevalence of illegal drug abuse

Safety of life and property and foreign migrants

Foreign investment and selling of land to outsiders

Urbanization and traffic congestion

Factors Contributing to Happiness

Baan Nam Khem in

Phang-nga Province

Pre-Tsunami Post-Tsunami

Voluntarism


ขอมลพนฐานของพงงา และภเกต

พงงากอนสมยรตนโกสนทร เมองพงงามศกดเปนเมองแขวง

ขนกบเมองตะกวปาซงเปนเมองขนาดใหญ และเปนศนยกลาง

อ�านาจการปกครองทองถนมาตงแตยคโบราณ จนกระทงใน

รชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

(รชกาลท 1) แหงกรงรตนโกสนทร ไดมการยกฐานะเมองพงงา

ขนใหเทยบเทาเมองตะกวปา และไดรบการจดตงอยางเปน

ทางการในป พ.ศ. 2352 ซงตรงกบรชสมยของพระบาทสมเดจ

พระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท 2) และในปนน พมาได

เขาตเมองตะกวทง ตะกวปา และเมองถลาง ในระหวางศก

สงครามไดมราษฎรบางสวนอพยพไปหลบภยอยท “กราภงา”

(ภาษามลาย แปลวา ปาน�าภงา) และตอมาไดเรยกเพยนไป

เปน “พงงา” ซงเปนเมองทมลกษณะภเขาลอมรอบ เมอศกสงบ

จงไดมการรวบรวมพลจากเมองถลางมาตงภมล�าเนาทกราภงา

เพราะเมองถลางไดรบความเสยหายจากการศกจนไมสามารถ

ฟนฟเมองไดดงเดม และยกใหเมองทตงขนใหมนขนอยกบเมอง

นครศรธรรมราช ซงในปจจบนตงอยทอ�าเภอตะกวทง ตอมา

ในป พ.ศ. 2383 ตรงกบรชสมยของพระบาทสมเดจพระนงเกลา

เจาอยหว (รชกาลท 3) ไดมการจดตงใหเมองพงงาขนตรงกบ

กรงเทพมหานคร และแตงตงพระยาบรรกษภธร (แสง ณ นคร)

เปนเจาเมองพงงาคนแรก และยบเมองตะกวทงเปนอ�าเภอขน

กบเมองพงงา และตอมาในป พ.ศ. 2474 ตรงกบรชสมยของ

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว (รชกาลท 7) ไดมมตยบ

เมองตะกวปาใหขนกบจงหวดพงงาเชนเดยวกน ซงในขณะนน

ประว ต ศาสตร


จงหวดพงงาถอวาเปนเมองทาและเมองแหงเหมองแรดบก

เชนเดยวกบจงหวดภเกตและจงหวดระนอง จนกระทงป พ.ศ.

2524 ราคาแรดบกในตลาดโลกตกต�าลง ภเกตจงกลายมาเปน

เมองทองเทยวและขยายมาถงพงงาจนถงปจจบน16

ภเกตสวนจงหวดภเกต แต

เดมใชค�าวา “ภเกจ” ทแปลวา

เมองแกว ซงในสมยโบราณ

นกเดนเรอจะรจกในชอ “จง

ซลอน” และนยมเรยกอกชอ

วา “เมองถลาง” ซงถอเปน

ศนยกลางการปกครองของ

เกาะภเกต ในอดตเมองถลาง

เป นชมชนทท�าการคาเพอ

ขนถายสนคาระหวางคาบสมทร

ในป พ.ศ. 2169 - 2231 มการ

ผลตและคาแรดบกกบชาว

ยโรปและขยายการคาขาย

จนเจรญรงเรอง ฝายรฐบาลกลางจงเรมใหความสนใจตอเมอง

ถลางมากขน มการรวมศนยปกครองทองถนไวทเมองถลาง และ

สงขนนางจากสวนกลางออกไปปกครองดแลโดยตรง ตอมา

ในป พ.ศ. 2352 เมองถลางเกดสงครามกบประเทศพมา

ท�าใหเกาะภเกตถกทงรางไประยะหนง ตอมาในป พ.ศ. 2367

จงไดตงเมองถลางขนใหม ซงใหขนอยกบเมองนครศรธรรมราช

จนถงป พ.ศ. 2383 จงไดมาขนกบเมองพงงา ในระยะนน ชาวจน

เรมเดนทางหลงไหลเขามาท�าธรกจเกยวกบการผลตและ

คาแรดบก จนท�าใหเมองภเกตมความเจรญรงเรองขนอยาง

อนสาวรยทาวเทพกระษตร และทาวศรสนทร ภเกต

ทมา : http://static.panoramio.com/photos/large/44756961.jpg

16 คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต. 2542. วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญา จงหวดพงงา. คณะกรรมการอ�านวยการจดงานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ.

33ประวตศาสตร

รวดเรว17 ตอมาในป พ.ศ. 2433 ในสมยรชสมยพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท 3) ไดมการตงเมองถลางขน

เปน “มณฑลภเกต” และเปลยนเปน “จงหวดภเกต” ในรชสมย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) จนถง

ปจจบน ซงในยครตนโกสนทรมประชากรหลากหลายเชอชาต

เขามาอาศยอยในภเกตมากขน ประกอบดวย ชาวไทยพทธ

ชาวไทยมสลม ซงมทงเชอชาตมลายและอาหรบ กลมชาวจน

กลมบาบาหรอเพอรานากน สกข อนเดย และชาวยโรป เกาะ

ภเกตจงถอวามความหลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรม

ทเขามาอยรวมกน18

17 คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ. 2544. วฒนธรรมพฒนาการทางประวตศาสตรเอกลกษณ และภมปญญา จงหวดภเกต. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว.

18 กลมยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. มปป. รอยพระบาทบนผนทราย พระบารม แผไพศาล ... บนดนแดนไขมกอนดามน. ส�านกงานจงหวดภเกต.


พงงาจงหวดพงงาตงอยทางภาคใตตอนบนตดชายฝงทะเล

ดานทศตะวนตกของประเทศไทย และอยตดกบทะเลอนดามน

ปจจบนแบงเขตการปกครองออกเปน 8 อ�าเภอ 48 ต�าบล และ

321 หมบาน มระยะหางจากกรงเทพมหานคร 788 กโลเมตร

มพนททงหมด 4,170 ตารางกโลเมตร แบงเปนพนทท�าการเกษตร

ประมาณรอยละ 43 (1,806 ตารางกโลเมตร) พนทปาไม

รอยละ 42 (1,722 ตารางกโลเมตร) และเปนพนทอนๆ

รอยละ 15 (642 ตารางกโลเมตร) มอาณาเขตตดตอกบจงหวด

ตางๆ 4 จงหวด คอ ทศเหนอตดตอกบจงหวดระนอง ทศใต

ตดตอกบจงหวดภเกต และทศตะวนออกตดตอกบจงหวด

สราษฎรธานและจงหวดกระบ สวนทศตะวนตกตดกบทะเล

อนดามน

อาณาเขตและทตง

35อาณาเขตและทตง

ภเกตจงหวดภเกตตงอยชายฝงตะวนตกของภาคใต ในนานน�า

ทะเลอนดามน ซงเปนสวนหนงของมหาสมทรอนเดย จงหวด

ภเกตเปนจงหวดเดยวในประเทศไทยทมลกษณะเปนเกาะ และ

เปนเกาะทใหญทสดในประเทศ มเกาะบรวารทงหมด 36 เกาะ

มพนท 570 ตารางกโลเมตร ภเขาสวนใหญของเกาะตงอย

ทางทศตะวนตก ซงเปนแนวก�าบงลมและฝน ท�าใหเกาะภเกต

ปลอดภยจากมรสมตะวนตกเฉยงใตทรนแรง ปจจบนภเกตแบง

เขตการปกครองออกเปน 3 อ�าเภอ 17 ต�าบล และ 103 หมบาน

จงหวดภเกตม 2 ฤด คอ ฤดรอนและฤดฝน แตเนองจากสภาพ

ภมศาสตรของเกาะ และการทมทะเลลอมรอบท�าใหอากาศ

มอณหภมไมสงจนเกนไป19

19 คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ. 2544. วฒนธรรมพฒนาการทางประวตศาสตรเอกลกษณ และภมปญญา จงหวดภเกต. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว.


รป 3 แผนทประเทศไทยทมา : http://mobile.visitortothailand.com/images/Thai_Map_Th.jpg

อาณาเขตและทตง 37

พงงาจงหวดพงงามแหลงทองเทยวเปนจ�านวนมากและ

ลวนแลวแตมชอเสยง สวนใหญเปนทรพยากรการทองเทยว

ประเภทชายหาดและชายทะเล เชน เขาหลก หมเกาะสมลน

หมเกาะสรนทร และอาวพงงา นอกจากนยงมแหลงทองเทยว

อนๆ เชน ถ�า น�าตก ภเขา ปาไม เปนตน20 ซงการทองเทยวใน

จงหวดพงงามลกษณะเปนการทองเทยวเชงนเวศนเพอรกษา

สภาพทรพยากรธรรมชาตทเคยถกท�าลายจากเหตการณสนาม

ในป พ.ศ. 2547 ใหกลบมาสมบรณและสวยงามเหมอนเดม21

นอกจากน จงหวดพงงายงมงานเทศกาลประเพณทส�าคญ

มากมาย เชน งานกาชาดประจ�าป (ชวงตรษจน) งานแหเทพเจา

ศาลเจาแมมาจอโป (เดอนกมภาพนธ) งานประเพณสงกรานต

(13 เมษายน) งานประเพณถอศลกนผก (ขน 1 - 9 ค�า เดอน 11)

วนสารทเดอนสบ (แรม 15 ค�า เดอน 10) เปนตน22

แหลงทองเทยว

20 กลมงานยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. 2555. แผนพฒนาจงหวดพงงา ป พ.ศ. 2557 - 2560. ส�านกงานจงหวดพงงา.

21 กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร. 2554. บรรยายสรปจงหวดพงงา พ.ศ. 2554. ส�านกงานจงหวดพงงา.22 ศนยปฏบตการจงหวดภเกต. มปป. สภาพทวไปของจงหวดภเกต. สบคนจาก http://123.242.171.10/descr/

introduce/dataPK54.pdf สบคนเมอ 14 ตลาคม 2556.


เขาตะป พงงาทมา : http://amazingthailandtour.com/wp-content/uploads/2012/04/ทวรอาวพงงา-เจมสบอนและเขาตะป-1.jpg

แหลงทองเทยว 39

ภเกตจงหวดภเกตมสถานททองเทยวทสวยงาม ทงจาก

ทรพยากรธรรมชาต ทะเล ปาไม รวมถงสถาปตยกรรมทโดดเดน

เชน หาดปาตอง แหลมพรหมเทพ ตกโบราณชโน-โปรตกส หรอ

วดฉลอง นอกจากนยงมแหลงทองเทยวจากเกาะบรวารทตงอย

รอบๆ เชน เกาะราชาใหญ เกาะราชานอย เกาะไมทอน เปนตน

และยงมการทองเทยวจากงานประเพณทเปนเอกลกษณของ

คนภเกต เชน งานทาวเทพกระษตร-ทาวศรสนทร เทศกาลถอศล

กนผก งานประเพณลอยเรอชาวเล เปนตน23

23 กลมงานยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. 2555. แผนพฒนาจงหวดภเกต ป พ.ศ. 2553. ส�านกงานจงหวดภเกต.

แหลมพรหมเทพ ภเกตทมา : ทมวจย


พงงาจงหวดพงงาเปนสงคมเกษตรกรรม เพราะอาชพหลก

ของคนพงงาคอการเกษตร ความเปนอยของคนพงงาจะเปน

แบบเรยบงาย ไมนยมความฟงเฟอ สถานบนเทงและสถาน

บรการในจงหวดพงงามนอยมาก เนองจากคนพงงาชอบท�า

อาหารทานกนเองทบาน และนยมสงสรรคกนในกลมญาต

พนอง และไมนยมเทยวนอกบาน และเนองจากคนพงงาจะท�า

อาชพเกษตรกรรมเปนอาชพหลก และไมนยมการเปนลกจาง

คนอน แตจะเปนเจาของกจการและเปนเจาของพนทของตนเอง

จงนยมจางแรงงานตางชาต เชน คนพมา คนลาว เขามาชวย

สภาพสงคม

ตวเมอง พงงาทมา : โดยทมวจย

สภาพสงคม 41

24 กลมงานยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. 2555. แผนพฒนาจงหวดพงงา ป พ.ศ. 2557 - 2560. ส�านกงานจงหวดพงงา.

25 ขอมลจากการท�าสนทนากลม (Focus group discussion)

ท�างานดานเกษตรกรรม ซงอาจสงผลตอปญหาอาชญากรรม

ในอนาคตได24

ภเกตในขณะทจงหวดภเกตมลกษณะของความเปนเมอง

สง เนองจากการมทรพยากรธรรมชาตทสวยงามกลายเปน

เมองทองเทยวระดบโลก ท�าใหมผคนเดนทางเขามาทองเทยว

มาท�างาน หรออาศยอยในจงหวดภเกตเปนจ�านวนมาก ท�าให

ผคนอยกนแบบตวใครตวมน และมปญหาความไมปลอดภย

ในชวตและทรพยสนสง25

นกทองเทยวตางชาต ภเกตทมา : http://www.phuketcity.go.th/files/com_tournews/2012-05/20120518_narqjrhe.jpg


ขอคนพบความสขจากพนท...พงงาและภเกต

26 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รวมกบสถาบนสงแวดลอมไทย. 2549. คมอการจดท�าตวชวดการพฒนาทยงยนของประเทศไทย. โครงการพฒนาดชนชวดการพฒนาทยงยนของประเทศไทย ระยะทสอง.

27 กรมการพฒนาชมชน. คมอการประเมนความ “อยเยน เปนสข” สขมวลรวมของหมบานและชมชน (Gross Village Happiness: GVH). สบคนจาก http://www3.cdd.go.th/prachin/download/manual/GVH%20Manual.pdf. สบคนเมอ 11 กรกฎาคม 2556.

28 ส�านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน.2553. แผนพฒนากลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน พ.ศ. 2553 - 2556. สบคนจาก http://www.osmsouth-w.moi.go.th/file-data/434431.pdf. สบคนเมอ 8 สงหาคม 2556.

สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

หลงจากการประชมของสหประชาชาตวาดวยเรอง

สงแวดลอมของมนษย (Human Environment) ในป พ.ศ. 2515

ท�าใหทวโลกหนหลบมาสนใจปญหาจากทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมทมอยอยางจ�ากด ตอมา ประเทศไทยไดน�าเอา

ตวชวดดานสงแวดลอมมาเปนตวหนงในตวชวด “การพฒนา

ทยงยน”26 และ “อยเยน เปนสข” หรอความสขมวลรวมของ

หมบานและชมชน (Gross Village Happiness: GVH) สวน

ในตางประเทศ ตวชวดดานสงแวดลอมอยในแนวคดดชน

ความสขมวลรวมแหงชาต (Gross National Happiness: GNH)

ของประเทศภฏาน โดยเชอวา การพฒนาใดๆ จะตองไมท�าลาย

ความสมดลระหวางมนษยและธรรมชาต 27

จงหวดพงงาและจงหวดภเกตตงอยทางใตฝงตะวนตก

ของประเทศไทย และอยตดกบทะเลอนดามน จากภมประเทศ

ทเกดจากยบตวตามแนวชายฝง ท�าใหจงหวดพงงาและภเกต

มชายหาด อาว และเกาะเลกมากมาย ซงมความหลากหลาย

ทางธรรมชาตและสวยงามมาก28


จงหวดพงงามลกษณะภมประเทศสวนใหญเปน

เทอกเขาสงสลบซบซอน สวนทางดานตะวนตกจะอยตดกบ

ชายฝงทะเลอนดามน ซงมความยาวประมาณ 239 กโลเมตร

นอกจากนยงมเกาะตางๆ อก 105 เกาะ ทเปนแหลงทองเทยว

ส�าคญทงสน เชน เกาะยาว หมเกาะสรนทร หมเกาะสมลน

เปนตน

จงหวดภเกต มลกษณะเปนเกาะทแยกออกมาจาก

แผนดนใหญ พนทของภเกตมลกษณะเปนภเขาทอดยาวจาก

ทศเหนอไปทศใต สวนพนทรอบๆ จะมลกษณะเปนชายหาดท

สวยงาม นอกจากนยงม หาดโคลน ปาชายเลน และพนททรายงอก

และมเกาะบรวารทงสน 32 เกาะ เชน เกาะนก เกาะนาคานอย

เกาะนาคาใหญ เกาะมะพราว เกาะช เปนตน

จากสภาพภมประเทศทสวยงามของจงหวดพงงาและ

จงหวดภเกต ท�าใหทงสองจงหวดมชอเสยงจากการเปนแหลง

ทองเทยวส�าคญระดบชาตและระดบโลก สวนใหญเปนการ

ธรรมชาตทรมเยน พงงาทมา : http://123.242.170.139/

newweb2011/images/stories/tourist/moung/park/0210.jpg

45สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

ทองเทยวประเภทชายหาดชายทะเล เชน เขาหลก หมเกาะ

สมลน หมเกาะสรนทร และอาวพงงา นอกจากนยงมแหลง

ทองเทยวทางธรรมชาตอน เชน ถ�า น�าตก ภเขา ปาไม เปนตน

การทองเทยวในจงหวดพงงาจะแตกตางจากภเกตท จงหวด

พงงาจะเนนการทองเทยวในเชงนเวศนเพอเปนการรกษา

ทรพยากรธรรมชาตทเคยถกท�าลายไปจากเหตการณสนามให

กลบมาสมบรณและสวยงามเหมอนเดม

จากการสนทนากลม พบวา การทจงหวดพงงาและ

จงหวดภเกตมสภาพภมประเทศทสวยงามอนเกดจากการ

มทรพยากรธรรมชาตทสมบรณ ท�าใหผคนทไดอาศยอยใน

สภาพแวดลอมเชนนไดรบความสข เพราะสามารถผอนคลาย

ความเครยดไดเปนอยางด

“มแหลงทองเทยว มแหลงธรรมชาต มทะเล ผอนคลาย

ความเครยดได อยางเวลาเครยดๆ กชวนลกไปเลน

ทะเล”

(ขาราชการหญง : เขตเมอง : พงงา)

“พงงานอยสงบ รมเยน มธรรมชาตทรมเยน อากาศด ท�าใหอยากพกผอน

คนมาทนแลว กไมอยากกลบ

คนบางคนกมาซอบานไวเพออยหลง

เกษยณ”(ผสงอายชาย : เขตเมอง : พงงา)

ศนยราชการ พงงาทมา : https://plus.google.

com/114742861646819466988/posts


“แหลงทองเทยวกท�าใหเรามความสข เพราะเวลาเรา

เครยดๆ เรองเรยน กไปเทยว ท�าใหเราสบายหสบายตา

ท�าใหเราไดผอนคลายความทกข”

(วยรนหญง : เขตชนบท : ภเกต)

“ทนพวกเพอนผมจะมา ผมบอกเลยว าถ าใคร

ไมเคยไปสวตเซอรแลนดใหมาทพงงาน ทนเหมอน

สวตเซอรแลนด คอมหบเขาลอมรอบ ถาอยหลายๆ วน

ลองไปทานรานอาหารทอยในเมอง แลวนงตอนเยนๆ

จะเหนวาหบเขาลอมรอบเหมอนสวตเซอรแลนด

บรรยากาศดมาก และไปดวาทมาของความสข ถาด

หลกๆ มตเชอมโยงธรรมชาตกบศาสนาทนชวยไดเยอะ

เพราะท�าใหคนทอยทนจตใจสงบและไมเบยดเบยนกน

แลวเขาบอกวาคนทอย กบธรรมชาตจะเปนคนทม

จตใจด เรองการขมเหง การสรางความเดอดรอนให

คนอนไมคอยม จะนอย”

(ผน�าชาย : พงงา)

นอกเหนอจากการมทรพยากรธรรมชาตทสวยงาม

แลว จงหวดพงงายงมความสงบรมเยน เมอไดอาศยอยแลว

ท�าใหรสกสบายกายสบายใจ โดยกลมตวอยางใหเหตผลวา

เปนเพราะเมองพงงามประชากรนอย จงท�าใหไมรสกแออด

“พงงาเปนเมองเลก อยเมองเลกๆ สบาย ไมวนวาย

ประชากรนอย”

(วยรนชาย : เขตเมอง : พงงา)

“พงงานอยสงบ รมเยน มธรรมชาตทรมเยน อากาศด

ท�าใหอยากพกผอน คนมาทนแลวกไมอยากกลบ คน

บางคนกมาซอบานไวเพออยหลงเกษยณ”

(ผสงอายชาย : เขตเมอง : พงงา)

“ภาคภมใจทเปน คนภเกต เปนเมอง ทมชอเสยงทวโลก ไปไหนกมคนรจก มสายการบนมาลง

หลายเทยว”(เกษตรกรหญง : เขตชนบท : ภเกต)


ในขณะทจงหวดภเกตเหนวา นอกจากการมทรพยากร

ธรรมชาตทสวยงามจะสงผลตอความสขแลว ยงท�าใหเกด

ความภาคภมใจทภเกตเปนเมองทองเทยวระดบโลก และการ

เปนแหลงทองเทยวทส�าคญท�าใหภเกตมการเดนทางเขาออกท

สะดวกสบาย เพอเปนการอ�านวยความสะดวกแกนกทองเทยว

ทวโลกดวย

“มความสขทเมองภเกตเปนเมองทองเทยวระดบชาต

เชน ปาตอง แหลมพรหมเทพ ศรพนวา ตกชโน-

โปรตกส”

(ขาราชการหญง : เขตเมอง : ภเกต)

“ภาคภมใจท เป นคนภเกต เปนเมองทมชอเสยง

ทวโลก ไปไหนกมคนรจก มสายการบนมาลงหลาย

เทยว”

(เกษตรกรหญง : เขตชนบท : ภเกต)

จดชมววเขาสามหาด ไดแก หาดกะตะนอย หาดกะตะ และหาดกะรน ภเกตทมา : ทมวจย


จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

ร วมกบการสนทนากล มกบคนพนทจ งหวดพงงาและ

จงหวดภเกต แสดงใหเหนถงความสอดคลองของความสข

อนเกดจากการไดอย อาศยในพนททมสภาพแวดลอมและ

ทรพยากรธรรมชาตทสวยงามวากอใหเกดความสข เพราะ

สามารถผอนคลายความเครยด ไดรบความสขจากความสงบ

และความรสกภาคภมใจจากการเปนเมองทองเทยวระดบโลก

และการอนรกษสถาปตยกรรมเชงประวตศาสตร


ความภาคภมใจในวฒนธรรมทองถน

29 มะล. 2540. วฒนธรรมกบการพฒนาสงคม. นตยสารการประชาสงเคราะห. ปท 40 ฉบบท 60 : 11 - 16.30 กรมศาสนา. 2552. พธกรรมและประเพณ. โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด. กรงเทพฯ.31 การมา อระ. 2553. ระบบการศกษาเปยมสข : ตามแนวปรชญาความสขมวลรวมประชาชาต. ศนยจตตปญญา

ศกษา มหาวทยาลยมหดล.32 Karma Ura, Sabina Alkire and Tshoki Zangmo. 2012. Case study: Bhutan Gross National Happiness

and the GNH Index in World Happiness Report. John Helliwell, Richard Layard and Jeffrey Sachs. Eds. The Earth Institute, Columbia University, Canadian Institute for Advanced Report and Centre for Economic Performance.

วฒนธรรม หมายถง สงทดงามและมคณคา เปน

สงทคนในสงคมประพฤตปฏบตหรอแสดงออกมาชานาน

วฒนธรรมทกอใหเกดความสขกาย คอ วฒนธรรมทางวตถ

เชน อาหาร การแตงกาย เปนตน สวนวฒนธรรมทกอใหเกด

ความสขใจ คอ วฒนธรรมทางจตใจ เชน ศาสนา ประเพณ

ศลปะ วรรณคด เปนตน29 นอกจากน ประเพณทเกยวของกบ

ศาสนา หรอประเพณประจ�าทองถน ยงท�าใหสมาชกในชมชน

ไดมโอกาสเขารวมพธและกอใหเกดความรกความสามคค

มความเออเฟอเผอแผชวยเหลอซงกนและกน เปนการสราง

ความเจรญรงเรองและสรางความเปนปกแผนแกชมชน30 สราง

ความเปนอตลกษณของชมชน ท�าใหเกดความภาคภมใจใน

ตนเองและชมชน เชน ภาษา ศลปกรรม สถาปตยกรรม การละเลน

และกฬาพนบาน31 ประเทศภฏานก�าหนดใหความแตกตาง

ทางวฒนธรรม (Cultural diversity) เปนองคประกอบหนงของ

ความสขมวลรวมประชาชาต (Gross National Happiness)

เพอวดความกาวหนาของประเทศ โดยจดมงหมายคอความ

สขของประชาชน32


จงหวดพงงาและจงหวดภเกตเปนจงหวดทมผ คน

หลากหลายเชอชาตศาสนาเขามาอยรวมกน ประกอบดวย

ชาวไทยพทธ ไทยมสลม มลาย อาหรบ กลมชาวจนฮกเกยน

และกลมบาบา หรอเพอรานากน33 ซงแตละเชอชาตศาสนาก

จะมวฒนธรรมประเพณเฉพาะกลมของตน การไดรบอทธพล

ทางวฒนธรรมมาจากชาวจนฮกเกยน และวฒนธรรมของกลม

ชาวจนเชอสายมลาย หรอเพอรานากน ซงเขามาอยทภเกต

เปนเวลานานแลว ท�าใหจงหวดพงงาและภเกตไดรบวฒนธรรม

ประเพณทคลายคลงกบกลมคนเหลาน เชน การมประเพณ

ถอศลกนเจ หรอทจงหวดภเกตเรยกวา “ประเพณการถอศล

กนผก” หรอการมภาษาพดประจ�าทองถนทเรยกวา “ภาษา

ฮกเกยน” และวฒนธรรมการแตงกายทเรยกวา “บาบา-ยาหยา”

จากการสนทนากลม พบวา การมกจกรรมทางประเพณ

วฒนธรรมเหลาน ท�าใหคนพงงาและคนภเกตมความสข

เพราะเหนวาการมงานประเพณวฒนธรรมตางๆ ท�าใหครอบครว

เพอน และชมชนไดมโอกาสท�ากจกรรมรวมกนสรางความ

สามคค และไดรบความรนเรงสนกสนาน ทงยงไดมโอกาส

ท�าบญท�าทาน และเปนเครองยดเหนยวจตใจ ท�าใหมความสข

33 กลมยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. มปป. รอยพระบาทบนผนทราย พระบารม แผไพศาล ... บนดนแดนไขมกอนดามน. ส�านกงานจงหวดภเกต.

การแตงกายแบบบาบา-ยาหยา ภเกต

ทมา: http://yutphuket.files.wordpress.com/2012/09/baba-phuket04.jpg

51ความภาคภมใจในวฒนธรรมทองถน

“ในหมบานมความสามคคกน เพราะวฒนธรรมทองถน เราด มงานศพ งานบวช งานแตง เราชวยกนหมด”


“งานกจกรรมในชวงปดเทอม อยางงานเทศกาลกนเจ หรองานเดอนสบ กท�าใหมความสข เพราะเปนชวงทไดอยกบครอบครว ไดท�ากจกรรมรวมกน”

(วยรนหญง : เขตชนบท : พงงา)

“ความสขของคนเฒาคนแก ไดมาจากการไดท�าบญท�าทานในประเพณประจ�าป อยางเทศกาลกนเจ หรอไหวศาลเจา”

(ผสงอายชาย : เขตเมอง : ภเกต)

“มประเพณไมเหมอนทอน เชน ประเพณกนเจ เปนประเพณทคนภเกตใหความสนใจทสด และขนชอทสด ซงเปนเครองยดเหนยวจตใจของคนภเกต”

(วยรนชาย : เขตเมอง : ภเกต)

“แรงงานตางดาวทมาท�างาน หรอจางเพอมาท�าความสะอาดทบาน อาจจะเปนแรงงานพมา สงทเราสมผสไดกคอ เขาเขามาท�างานใหเรา แลวเขาจะรวาคนภเกตเออเฟอมน�าใจ ไมใชแควาเราท�าเสรจจายเงนไป แต

นกทองเทยว ประเพณถอศลกนผก ภเกต

ทมา : ทมวจย

“ในหมบานมความสามคคกน เพราะวฒนธรรมทองถนเราด มงานศพ

งานบวช งานแตง เราชวยกนหมด”(ผสงอายชาย : เขตเมอง : พงงา)


เรากมของ กบขาว และผลไม แบงไปกน เขากมความรสกและผลทตอบกลบมนกด และสงเกตดๆ คนภเกตจะมแรงงานพมาทอยกบเรานานมากกวา 1 ป ทดแลและรบใชคนในบาน ซงบางคนพดไทยไดแลว ตาม รานคากสามารถคดเงนไดแลว”

(ผน�าหญง : ภเกต)

ส�าหรบจงหวดภเกตนนความสขยงเกดจากความ ภาคภมใจในวฒนธรรมการแตงกายแบบเดม และภาษา พนเมอง และการทยงรกษาใหคงอยจนถงปจจบนท�าใหวยรนยงคงรจกและมความภมใจ

“การแตงตวแตกตางจากทอน วฒนธรรมบาบา-ยาหยา เหมอนเปนเอกลกษณของแตละสถานท ซงจะใสเมอมงานตางๆ”


“ภาษาพนเมองของภเกต ความจรงคอภาษาฮกเกยน เวลาใชกจะใชไทยค�าฮกเกยนค�า คอถกแปลงใหเขากบคนภเกตแลว ส�าเนยงเสยงอาจจะไมใชจนทเดยว ถาเปนคนดงเดมจะฟงรเรอง สมยนกยงมสอนในโรงเรยน อยางโรงเรยนสตรภเกตกสอน เขาเรยกวาภาษาภเกต คนตะกวปา คนพงงา จะฟงรเรอง”

(ขาราชการชาย : เขตเมอง : ภเกต)

ประเพณถอศลกนผก ภเกตทมา : ทมวจย

“การแตงตว แตกตางจากทอน วฒนธรรม บาบา-ยาหยา เหมอนเปน

เอกลกษณของ แตละสถานท

ซงจะใสเมอมงานตางๆ”


53ความภาคภมใจในวฒนธรรมทองถน

“ตอนนเราจะเนนใหเขามาทองเทยวในเขตเมองทเปน

สถาปตยกรรมชโน-โปรตกส และทนลกหลานกเรมจะ

กลบมาท�ากจการเองททนสมยมากขน เพราะวา

พวกเขามองเหนคณคาทมนจะเกดขน และบานเรอน

ทเขาจะตองอนรกษไว โดยเฉพาะถนนถลาง ในอ�าเภอ

เมอง”



รวมกบการสนทนากลมกบคนพนทจงหวดพงงาและจงหวด

ภเกต แสดงใหเหนถงความสอดคลองกนวา การมวฒนธรรม

เชน การแตงกาย และภาษา กอใหเกดความสขทงจากทางกาย

และทางจตใจ ทงยงกอใหเกดความรกและความสามคคใน

ชมชน ซงตรงกบการสนทนากลมทเหนวาการมงานประเพณ

วฒนธรรมตางๆ ท�าใหครอบครว เพอน และชมชนไดมโอกาส

ท�ากจกรรมรวมกนสรางความสามคค และไดรบความรนเรง

สนกสนาน ทงยงไดมโอกาสท�าบญท�าทาน และเปนเครอง

ยดเหนยวจตใจ ท�าให มความสข รวมท งการอนรกษ

สถาปตยกรรมเชงประวตศาสตร

ตกชโน-โปรตกส ภเกตทมา : ทมวจย


การปฏสมพนธอนดของคนในชมชน

34 กรรมะ กาเลย. 2550. ลกษณะและระดบของความสขในบรบทของสงคมภฏาน. ภฏาน ตนธารความสข มวลรวมประชาชาต 2 : คดใหมเกยวกบการพฒนา. ส�านกพมพสวนเงนมมา. กรงเทพฯ.

35 สวดา ธรรมมณวงศ. มปป. ดชนความสข : มองจากระดบลาง (Happiness index from the bottom). สบคนจาก http://www.km.nida.ac.th/home/images/pdf/3-1.pdf. สบคนเมอ 11 กรกฎาคม 2556.

36 อางใน สวดา ธรรมมณวงศ. มปป. ดชนความสข : มองจากระดบลาง (Happiness index from the bottom). สบคนจาก http://www.km.nida.ac.th/home/images/pdf/3-1.pdf. สบคนเมอ 11 กรกฎาคม 2556

ความสขเกดขนไดหลายระดบทงในระดบบคคล

ครอบครว ชมชน ชาต และโลก34 การสรางดชนความสขจากงาน

ของสวดา ธรรมมณวงศ35 ซงไดจากกระบวนการแลกเปลยน

ประสบการณของกลมชาวบาน ผน�า นกพฒนา นกวชาการ

และหนวยงานราชการ พบวา ความสขสวนหนงเกดจากคน

ในชมชนมความเอออาทรตอกน มการพดคยสนทนากนอยาง

ตอเนอง และไดแลกเปลยนเรยนรในการท�างานรวมกน จาก

งานของ Richard Layard36 พบวา ความสขจะเกดขนไดจาก

การปฏสมพนธอนดระหวางบคคลเนองจากคนเปนสตวสงคม

จากการสนทนากลม พบวา จากลกษณะนสยโดย

พนฐานของคนพนถนพงงาเปนคนมน�าใจ รกสงบ มความ

เออเฟอเผอแผ อธยาศยด ยมแยมแจมใส ประกอบกบจงหวด

พงงาเปนเมองขนาดเลก ท�าใหผ คนทอาศยอย ในละแวก

เดยวกนร จกสนทสนมกนอยางด อย กนแบบพแบบนอง

ชวยเหลอซงกนและกนเสมอ เชนเดยวกบจงหวดภเกตทเหนวา

ความสขในระดบชมชน คอความร สกของผ ทอย อาศยใน

55การปฏสมพนธอนดของคนในชมชน

ชมชนเดยวกน ทงเพอน เพอนบาน และคนอนๆ ยงคงใหความ

ชวยเหลอซงกนและกน ทงยงไดท�ากจกรรมรวมกน กอใหเกด

ความสามคคขนในชมชน และท�าใหตนเองมความสข

“คนทนอยกนแบบพแบบนอง ผคนชวยเหลอกน คน

มน�าใจ”

(วยรนชาย : เขตชนบท : พงงา)

“มการชวยเหลอซงกนและกน มอะไรกบอกกลาวกน

พดคยกน พงพากนได มน�าใจชวยเหลอซงกนและกน

มอะไรกปรกษาหารอกนได”

(ผสงอายหญง : เขตชนบท : พงงา)

“ผมเปนคนทอน เปนคนนครศรธรรมราช แตมาอยน

10 กวาป ผมเคยอยทบปดประมาณ 10 ป มต�ารวจมา

เสยชวต โดยทไมมญาตพนอง คนทบปดจดงานศพ

ใหแกเหมอนกบเปนญาตคนหนง ผมประทบใจมาก

เลย”


“ผมเปนคนทอน เปนคน

นครศรธรรมราช แตมาอยน 10 กวาป

ผมเคยอยทบปดประมาณ 10 ป

มต�ารวจมาเสยชวต โดยทไมมญาต

พนอง คนทบปด

จดงานศพใหแกเหมอนกบ

เปนญาตคนหนง ผมประทบใจ มากเลย”


การมสวนรวมของชาวบาน พงงาทมา : ทมวจย


“การเปนคนภเกต ไดอยในพนท

ไดอยกบญาตมตร พนอง เพอนพองทรจกกนมานาน

กท�าใหมความสขแลว เกดการเออเฟอเผอแผซงกน

และกน”(ขาราชการชาย : เขตเมอง : ภเกต)

“การเปนคนภเกตไดอยในพนท ไดอยกบญาตมตร

พนอง เพอนพองทรจกกนมานาน กท�าใหมความสข

แลว เกดการเออเฟอเผอแผซงกนและกน”


“การอาศยอย ในชมชนทอบอ น เหมอนครอบครว

เดยวกน ไมแบงแยกกนเปนกนเอง”



ทกลาววาความสขเกดจากคนในชมชนมความเอออาทรตอกน

มการพดคยสนทนากนอยางตอเนอง และไดแลกเปลยนเรยนร

ในการท�างานรวมกน ซงสอดคลองกบการสนทนากลมกบคน

พนทจงหวดพงงาและจงหวดภเกตวา ความสขในระดบชมชน

เกดจากการไดอยในสงคมทมเพอนและเพอนบานทใหความ

ชวยเหลอซงกนและกนกอใหเกดความสามคคและความสข

การมสวนรวมของชาวบาน ภเกตทมา : ทมวจย

57การปฏสมพนธอนดของคนในชมชน

ความมนคงของอาชพและรายได

37 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2549. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550 - 2554.

38 จราย สคนธรตน. 2550. ความมนคงทางเศรษฐกจของสมาชกสหกรณการเกษตรในจงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธ หลกสตรสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

39 ส�านกงานสถตจงหวดพงงา. 2553. ตารางท 15 ประชากรอาย 15 ปขนไปทท�างานในรอบปจ�าแนกตามหมวดอตสาหกรรม กลมอาย เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

ปจจยดานเศรษฐกจถอวามความส�าคญเปนล�าดบตน

โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบประเทศทไมไดร�ารวย และบคคล

ทมงานท�าทด มความมนคงปลอดภยในการท�างาน มรายได

ตอเนอง ยอมท�าใหสามารถดแลความเปนอยของตนเองและ

ครอบครวไดอยางมความสข37 การมอาชพทมนคง น�าไปสการม

รายไดทเพยงพอตอการด�ารงชวตและมเงนเหลอเกบออม ท�าให

บคคลสามารถมทอยอาศย การศกษา และดแลสขภาพอนามย

ใหสมบรณอยเสมอ จงท�าใหเกดความสขทงกายและใจ38

จงหวดพงงา จากขอมลส�ามะโนประชากรและเคหะ

ของจงหวดพงงา ป พ.ศ. 2553 โดยการสอบถามจากบคคล

ทมอาย 15 ปขนไปทท�างานในรอบป พบวา กวาครงหนงของ

ประชากรพงงามอาชพในภาคเกษตรกรรม การปาไม และการ

ประมง คดเปนรอยละ 55 โดยมยางพาราเปนพชเศรษฐกจ

หลก รองลงมา คอ อาชพการขายสงและการขายปลก คดเปน

รอยละ 12 และอาชพทพกแรมและบรการดานอาหาร คดเปน

รอยละ 939 และรอยละ 94 ของครวเรอนเปนเจาของทดนและ


ทอยอาศยของตนเอง ซงในทนกวารอยละ 95 เปนเจาของโดย

ไมมภาระผอนช�าระใดๆ ทงสน40 สวนในภาคอตสาหกรรมของ

จงหวดพงงา พบวา สวนใหญเปนโรงงานขนาดเลก (หมายถง

โรงงานทมเงนลงทนนอยกวา 10 ลานบาท หรอมการจาง

แรงงานไมเกน 50 คน) จากรายงานความเคลอนไหวการลงทน

ภาคอตสาหกรรมของจงหวดพงงา ประจ�าเดอนมนาคม พ.ศ.

255641 พบวา จงหวดพงงามจ�านวนโรงงานทงสน 360 โรงงาน

และมจ�านวนคนงานทงหมด 5,199 คน โดยอตสาหกรรมทมการ

ลงทนมากทสดอนดบ 1 คอ อตสาหกรรมไมและผลตภณฑจาก

ไม ประกอบดวยกจการแปรรปไมยางพาราเปนหลก รองลงมา

40 ส�านกงานสถตจงหวดพงงา. 2553. ตารางท 3 ครวเรอนสวนบคคล จ�าแนกตามการถอกรรมสทธทดน การครอบครองทอยอาศย และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

41 ส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดพงงา. 2556. รายงานความเคลอนไหวการลงทนอตสาหกรรมของจงหวดพงงา ประจ�าเดอนมนาคม พ.ศ. 2556. กระทรวงอตสาหกรรม.

ยางพารา พชเศรษฐกจหลก พงงาทมา : http://123.242.170.139/

newweb2011/images/stories/lates_news/2013/92056.jpg

59ความมนคงของอาชพและรายได

คอ อตสาหกรรมอาหาร ไดแก การผลตน�าแขง การสกดน�ามน

ปาลมดบ และอาหารแชแขง

จงหวดภเกต จากขอมลส�ามะโนประชากรและเคหะ

ของจงหวดภเกต ป พ.ศ. 2553 โดยการสอบถามจากบคคล

ทมอาย 15 ปขนไปทท�างานในรอบป พบวา ประชากรจงหวด

ภเกตสวนใหญมอาชพทเกยวกบการทองเทยวและบรการ โดย

สวนหนงมอาชพเกยวกบทพกแรมและบรการดานอาหาร

คดเปนรอยละ 27 รองลงมา คอ อาชพการซอมยานยนตและ

จกรยาน คดเปนรอยละ 22 และอาชพการกอสราง คดเปน

รอยละ 1142 จ�านวนนกทองเทยวทเดนทางเขามาในจงหวดป

พ.ศ. 2554 มทงสน 8,271,722 คน แบงเปนนกทองเทยวชาวไทย

2,375,725 คน และนกทองเทยวตางชาต 5,895,997 คน ซง

เดนทางมาจากหลากหลายประเทศ เชน ประเทศออสเตรเลย

ประเทศจน ประเทศเยอรมน ประเทศรสเซย และอนๆ43 จงหวด

ภเกตมจ�านวนโรงงานทงสน 432 โรงงาน (ขอมล ณ วนท 30

กนยายน 2552) โดยตงอยทอ�าเภอเมองมากทสด 326 โรงงาน

รองลงมาตงอยทอ�าเภอถลาง 74 โรงงาน และอ�าเภอกระท 32

โรงงาน44 ประมาณรอยละ 19 เปนอตสาหกรรมขนสง รองลงมา

เปนอตสาหกรรมอโลหะ รอยละ 12 และอตสาหกรรมอาหาร

รอยละ 945 ในดานการถอกรรมสทธในทดนและทอยอาศย พบวา

มเพยงรอยละ 58 ของครวเรอนเปนเจาของทดนและทอยอาศย

ของตนเอง นอกนนยงตองเชาอย46

42 ส�านกงานสถตจงหวดภเกต. 2553. ตารางท 15 ประชากรอาย 15 ปขนไปทท�างานในรอบปจ�าแนกตามหมวดอตสาหกรรม กลมอาย เพศ และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

43 กลมขอมลสถตดานทองเทยว. 2555. ขอมลนกทองเทยวภาคใต ป พ.ศ. 2555. กรมการทองเทยว. 44 ส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดภเกต. 2552. จ�านวนโรงงานอตสาหกรรมในจงหวดภเกต แยกเปนรายอ�าเภอ.

กระทรวงอตสาหกรรม.45 ส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดภเกต. 2552. จ�านวนโรงงานแยกตามหมวดอตสาหกรรม. กระทรวงอตสาหกรรม.46 ส�านกงานสถตจงหวดภเกต. 2553. ตารางท 25 ครวเรอนสวนบคคล จ�าแนกตามการถอกรรมสทธทดน

การครอบครองทอยอาศย และเขตการปกครอง. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.


“ไมทปลกจะเปน พชถาวร

ไดรายไดระยะยาว ท�าใหอาชพยงยน

ไมคอยเปลยนแปลง ท�าใหเรามความสข เพราะเรามอาชพ

ทยงยน”(เกษตรกรหญง : เขตชนบท : พงงา)

ทงพงงาและภเกตเปนจงหวดทมรายไดดจากการ

ประกอบอาชพทแตกตางกน ในสวนของจงหวดพงงามความ

มนคงของอาชพและรายไดจากการมผลผลตทางการเกษตร

ทเปนพชผลถาวร เชน ยางพารา หรอปาลมน�ามน เนองจาก

ไมตองมความกงวลวาผลผลตจะมการเปลยนแปลงบอย และ

สามารถเกบเกยวไดนานหลายป ดงนน การทชาวพงงาสวนใหญ

มอาชพเกษตรกรรมหรอเกยวของกบเกษตรกรรม จงเปนการ

ประกอบอาชพทมรายไดมนคงและยงยนจงสงผลใหมความสข

นอกจากน เกษตรกรชาวพงงาสวนใหญจะเปนเจาของทดน

ท�ากนของตนเองทตกทอดมาจากรนพอแม ยงท�าใหอาชพ

มความมนคงมากขนดวย

“ไมทปลกจะเปนพชถาวร ไดรายไดระยะยาว ท�าให

อาชพยงยน ไมคอยเปลยนแปลง ท�าใหเรามความสข

เพราะเรามอาชพทยงยน”

(เกษตรกรหญง : เขตชนบท : พงงา)

“ทดนกเปนทตกทอดกนมา ท�ามาหากนสะดวก”

(ผสงอายชาย : เขตชนบท : พงงา)

“คนพงงาไมคนเคยกบการกเงน แลวจงหวดพงงา คน

ตะกวปาบานผมมเงนฝากในธนาคารประมาณ ๒,๐๐๐

กวาลาน ไมไดเอาไปใช ไวอยในธนาคารอยางเดยว

เปนเศรษฐรนเกา เปนคนรวยมากอน เศรษฐเหมองแร

แลวกเปลยนจากธรกจเหมองแรมาเปนเจาของ

สวนยาง และจะเหนไดวาเมอกอน คนจงหวดพงงา

ทสงลกหลานไปเรยนทตางๆ กด สมมตวาลกหลาน

โทรมาบอกวาวนนขาดเงน เราสามารถน�าแรดบก และ

ยางพาราไปขาย ขยาง ขแรกขายได เราสามารถเปลยน

ไดโดยฉบพลน ดานการประมงเรากมแตไมเยอะคนใน

พนทไมท�า เจาของกจกรรมแพปลาสวนมากมาจาก

เพชรบร ประจวบครขนธ กจะบางโซนทตดทะเล โซน


ทายเหมอง คระบร เกาะยาว ยงมอาชพท�าประมงอย

มการแบงเปนโซนท�าอาชพ ท�าใหไมเกดการแขงขน

กน”


ในขณะทจงหวดภเกตเปนจงหวดทมรายไดดจากการ

เปนเมองทองเทยว จงมอาชพใหเลอกท�ามากและสามารถท�าได

ตลอดทงป ไมวาจะเปนการคาขาย งานโรงแรมและทพก หรอ

งานประเภทอนทเกยวเนองมาจากการทองเทยว ดงนน ความสข

อนเกดจากการมอาชพและรายไดดจงเปนปจจยส�าคญของ

คนภเกต

การทองเทยวและบรการ อาชพหลก ภเกตทมา : ทมวจย


“คนเขาชอบมาอย ภเกตเพราะ หางานท�างาย

รายไดด ทรฐบาลประกาศใหคาจาง

300 บาท ภเกตเลยจดนนไปเยอะแลว

ไมตองหวง อยางวงมอเตอรไซค

รบจางรายได วนละเปนพน”


“ภเกตมรายไดด ไมคอยมคนวางงาน เพราะมงานให

ท�าเยอะ”


“ทนมงานใหท�าทงป ไมเหมอนอสานทตองท�าเปน

ฤดกาล ถาขยนนะท�าไดตลอด”

(ธรกจสวนตวหญง : เขตเมอง : ภเกต)

“คนเขาชอบมาอยภเกตเพราะหางานท�างาย รายไดด

ทรฐบาลประกาศใหคาจาง 300 บาท ภเกตเลยจดนน

ไปเยอะแลว ไมตองหวง อยางวงมอเตอรไซครบจาง

รายไดวนละเปนพน”


“อยางถาบานอยในเมองคณสามารถเปดรานท�าโนน

ท�านได พดงายๆ วาถาไมขเกยจและมหวคดสามารถ

ท�าอะไรกไดในภเกต ถาบอกวาอยภเกตแลวตกงานน

แสดงวาแยมาก เพราะวาเขาหาคนท�างานเยอะมาก

แมแตในทองถนเอง อยางเทศบาลกยงหาคนท�างาน

งานบางประเภทไมมคนสมครเลย เชน เกบขยะ

กวาดถนน”

(ผน�าชาย : ภเกต)



ทกลาววา ปจจยดานเศรษฐกจเปนปจจยทส�าคญของความสข

และการมความมนคงปลอดภยในการท�างาน มรายไดตอเนอง

ยอมท�าใหสามารถดแลความเปนอยของตนเองและครอบครว

ไดอยางมความสข ซงสอดคลองกบการสนทนากลม ทพบวา

ความสขจากมงานทมนคงของคนพงงา คอ การปลกพชผลท

สามารถเกบเกยวไดนาน เชน ยางพารา และปาลมน�ามน ท�าให

คนพงงามความสข เชนเดยวกบคนภเกตทเหนวา จงหวดภเกต

มอาชพใหเลอกท�ามาก หากขยนกสามารถหารายไดไดอยาง

ตอเนองเชนเดยวกน

บรรยากาศทองเทยวปาตอง ภเกตทมา : ทมวจย


ความปลอดภยในชวตและทรพยสนและประชากรแฝง

47 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2549. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550 - 2554.

48 พสมย วฒนาวรสกล. 2551. ปจจยพยากรณความสขในชวตของพนกงานองคการรฐบาลและเอกชนในเขต อ�าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. วทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยเชยงใหม.

49 Rossarin Soottipong Gray, Rungthong Kramanon and Sasinee Thapsuwan. 2008. The determinants of happiness among Thai people Some evidence from Chai Nat and Kanchanaburi. Thammasat Economic Journal. Vol.26. No.2 : 72 - 87.

50 รศรนทร เกรย, ศรนนท กตตสขสถต, จกรชย สอประเสรฐสทธ และสาสน เทพสวรรณ. 2552. โครงการสถานการณคณภาพชวตของประชากรจงหวดระยอง. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ความปลอดภยในชวตและทรพยสนเปนสวนหนงของ

ความสขอนเกดจากการมสภาพแวดลอมในการด�ารงชวตทด47

หรอเรยกวา “ความผาสกทางสงคม” (Social Well-Being)48

และยงเปนสวนหนงของค�าวา “ทนทางสงคม” ดวย เพราะเชอวา

หากบคคลไดอาศยอยในชมชนทมความปลอดภยในชวตและ

ทรพยสน และมความไวเนอเชอใจกน ชวยกนดแลภายในชมชน

ใหมความปลอดภย คนในสงคมนนยอมมความสข49

ประชากรแฝง คอ แรงงานยายถน ซงเปนการยายถน

ระหวางจงหวด หรอยายระหวางประเทศกได ทศนคตของ

ประชากรทองถนทมตอประชากรแฝงมกจะเปนในทางลบ

เพราะเหนวาคนเหลานท�าใหเกดความแออด สกปรก ปญหา

อาชญากรรม อบตเหต และอนๆ50 นกเศรษฐศาสตรใหแนวคด

เรองความแออดของประชากรวาเกดมาจากการพฒนาประเทศ

65ความปลอดภยในชวตและทรพยสน และประชากรแฝง

ทเนนการพฒนาดานอตสาหกรรม ท�าใหเกดการอพยพ

ยายถนฐานจากชนบทสเขตเมองใหญ (City and Metropolitan

areas) และเกดปญหาตางๆ ตามมา51

จากการสนทนากลมของจงหวดพงงา เหนวา ความ

ปลอดภยในชวตและทรพยสนเปนประเดนความสขทเกดขน

ตอเนองมาจากการทจงหวดพงงามประชากรนอย และคน

พงงามลกษณะนสยสวนบคคลทมความเออเฟอเผอแผและ

ชวยเหลอดแลซงกนและกน รวมทงคอนขางมฐานะทาง

เศรษฐกจด จงท�าใหคนพงงารสกวาตนเองไมมความกงวลใน

เรองความปลอดภยในชวตและทรพยสน

“ทเราไมมขโมยคงเปนเพราะเมองเลก สวนมากคนก

รจกกนหมด”


“เพราะคนมนนอย กท�าใหไดรบการดแลจากหนวยงาน

ราชการทวถง และคนทนอยสบายแลว เศรษฐกจกด

กไมจ�าเปนจะตองขโมย”

(ขาราชการชาย : เขตเมอง : พงงา)

นอกจากน คนพงงายงเหนวา ความปลอดภยในชวต

และทรพยสนยงเกดจากสวนใหญผทอาศยอยในพงงาเปน

ผทอาศยอยแตดงเดม หรอทเรยกวา “คนถน” มากกวาคนนอก

เพราะจงหวดพงงาไมมนกทองเทยวเขามาเปนจ�านวนมาก

เหมอนจงหวดภเกต สวนแรงงานตางดาวทเขามาท�างาน

ในภาคเกษตรและรบจางทวไป กลมตวอยางเหนวาไมไดเขามา

สรางปญหา และคนพงงาสามารถควบคมดแลได และเหนวา

การจางแรงงานตางดาวเพอเขามาชวยท�างาน กลดภาระงาน

“คนในพงงา เปนคนถนมากกวา คนนอกจะไมคอย เขามา และถาคนถน

เปนคนด ปฏบตตวด

คนนอกทเขามา กจะไมกลาปฏบต

ไมด”(ผสงอายหญง : เขตชนบท : พงงา)

51 อางใน ทศพนธ นรทศน และอดศร รงสวาง. มปป. การสรางความสมดลและยงยนของความเจรญเตบโต ทางเศรษฐกจกบความเขมแขงของสงคม. ส�านกงานทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สบคนจาก nesac.goco.co.th/upload/modDocument/file_27_tn-27-1676406059328.pdf. สบคนเมอ 11 กรกฎาคม 2556


ลงไปไดมาก เพราะงานบางประเภททคนพนทไมตองการท�า

เอง โดยเฉพาะงานกรดยางและเกบปาลมน�ามน สวนลกหลาน

กนยมไปเรยนตอและท�างานทอนกนหมด

“คนในพงงาเปนคนถนมากกวา คนนอกจะไมคอย

เขามา และถาคนถนเปนคนด ปฏบตตวด คนนอกท

เขามากจะไมกลาปฏบตไมด”


“พมา เขากไมเคยสรางความเดอดรอนใหคนพงงา

เขาจะไมเกเรหรอลกเลกขโมยนอย เพราะคนทองถน

สามารถปราบได คนพวกนกจะไมกลา”


“เดกรนใหมๆ จะไมไดเจรญรอยตามพอแมแลว เดยวน

สงลกหลานไปเปนมนษยเงนเดอน คอไปรบจาง เพราะ

เดกมนไมท�า กเปดทางใหคนอน (แรงงานตางดาว)

เขามาอยแทน”


นอกจากนกล มผ น�าชมชนยงเหนความส�าคญของ

แรงงานตางดาวอยางมาก โดยกลาววา

“ถาหากไมมแรงงานพวกนเรากแย มนกระทบเปน

ลกโซ มากรดยาง รายไดจากสวนยาง ท�าใหเถาแก

มรายไดกไดแบงกน แลวทนการคาขาย คนพมา

ใชจายเยอะทอ�าเภอกะปงและอ�าเภอคระบร ถา

หากวาแรงงานตางดาวไมม การท�างานกมผลกระทบ

อยาวาแตจงหวดพงงาอยางเดยว จงหวดภเกตกมผล

กระทบดวย ถาไมมแรงงานตางดาว การกอสรางท

ภเกตกไมมคนท�าดวย”



แตอยางไรกตาม กลมตวอยางบางกลมโดยเฉพาะ

กลมวยรน ไดชใหเหนถงประเดนการเขามาท�างานของแรงงาน

ตางดาวในจงหวดพงงาวาอาจสงผลกระทบในทางลบได โดย

เหนวา ในอนาคตเมอประเทศไทยกาวเขาสสงคมกลมประเทศ

อาเซยนทอนญาตใหแรงงานเดนทางเขาออกไดสะดวกขน

ท�าใหกงวลวาแรงงานเหลานจะเขามาแยงงานท�า และท�าให

คนในพนทตองออกไปหางานทอนท�าแทน นอกจากนกลม

ขาราชการยงเหนวา แรงงานพมาทเขามาท�างานในจงหวด

พงงาเปนจ�านวนมาก สงผลใหคนพงงาเขาถงบรการตางๆ

ของรฐไดยากขน โดยเฉพาะเมอตองการจะไปใชบรการใน

โรงพยาบาลของรฐ เพราะแรงงานพมาเขามาใชบรการเปน

จ�านวนมากจนรสกวาไมเพยงพอ

“ถาในอนาคตคนพนทเรมโตขน แตคนตางดาวเขามา

เยอะ แลวพวกเราไมไดออกไปท�างานขางนอก พวก

ตางดาวกจะมาแยงอาชพพวกเรา ท�าใหคนในพนท

ตองออกไปหางานทอนท�าแทน”


ในสวนของคนภเกตเหนวา การเขามาของประชากรแฝง

จ�านวนมาก โดยเฉพาะคนตางดาว กอใหเกดความทกขแก

คนภเกตอยางมาก เพราะเหนวาเปนสาเหตทกอใหเกดปญหา

ยาเสพตด ปญหาอาชญากรรม และความไมปลอดภยในชวต

และทรพยสน

“ประชากรแฝงกมทงตางจงหวด ตางประเทศ เยอะแยะ

ไปหมด กกงวลมาก เปนตวส�าคญเลย เพราะมการ

ปลนฆาบอย”

(ผสงอายชาย : เขตเมอง : ภเกต)


“เดยวนไมมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

เพราะมคนนอกมาเยอะ บางทแถวนกโดนขโมยของ

บาง”



ความปลอดภยในชวตและทรพยสนเปนสวนหนงของความ

สขอนเกดจากการมสภาพแวดลอมในการด�ารงชวตทด และ

หากบคคลไดอาศยอยในชมชนทมความปลอดภยในชวตและ

ทรพยสน และมความไวเนอเชอใจกน ชวยกนดแลภายใน

ชมชนใหมความปลอดภย คนในสงคมนนยอมมความสข ซง

สอดคลองกบการสนทนากลมทพบวา ความปลอดภยในชวต

และทรพยสนถอเปนปจจยทสงผลตอความสขของบคคลและ

สงคม ในกรณของจงหวดพงงาทเหนวาตนเองมความปลอดภย

ในชวตและทรพยสนสง เพราะพงงาเปนเมองสงบ ไมมคนนอก

เขามาอยอาศยมาก แตจะมคนตางดาวเขามาอยในภาค

เกษตรกรรมบาง ซงกสามารถควบคมดแลไดอยางด ในทาง

กลบกน จงหวดภเกตกลบมความรสกเปนทกข เพราะไมมความ

ปลอดภยในชวตและทรพยสนอยางมาก เนองจากการเขามาอย

อาศยของประชากรแฝงทงทเปนชาวตางชาต และยงเปนสาเหต

ทกอใหเกดปญหายาเสพตด ปญหาอาชญากรรม

“ประชากรแฝง กมทงตางจงหวด

ตางประเทศ เยอะแยะไปหมด กกงวลมาก

เปนตวส�าคญเลย เพราะมการปลนฆา

บอย”(ผสงอายชาย : เขตเมอง : ภเกต)


52 ศนยอ�านวยการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตดแหงชาต. 2555. แผนยทธศาสตรพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด พ.ศ. 2555. ศนยอ�านวยการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตดแหงชาต

53 ประสพศร รกความสขม, ทนงศกด สเทพากรม, สเมธ เหลองศรมงคล และสชาต ชะนะภย. 2550. ความสข ในสายตาของชมชน. วารสารเศรษฐกจและสงคม. ส�านกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา.

54 กลมงานยทธศาสตรการพฒนาจงหวด. มปป. แผนพฒนาจงหวดพงงา ป พ.ศ. 2557 - 2560. ส�านกงานจงหวดพงงา.

ปจจบนปญหายาเสพตดมแนวโนมขยายตวรนแรง

มากขน ทงจากการผลตภายในประเทศและการขนยายล�าเลยง

ผานประเทศไทย ทงนผทเสพยาเสพตดจ�านวนมากมกเปนกลม

เดกและเยาวชน และมแนวโนมอายลดลงเรอยๆ ซงผทตดยา

เสพตดมกจะสรางความเดอดรอนตอสงคมอยางมาก52 จากการ

ศกษาเรองความสขในสายตาของชมชน53 พบวา ปจจยหนงท

ท�าใหชมชนเกดความทกขคอปญหาในเรองยาเสพตด

จากขอมลของแผนพฒนาจงหวดพงงา ป พ.ศ. 2557 -

256054 สถานการณยาเสพตดในพนทจงหวดพงงาถอวาไมม

ความรนแรงมากนก เมอเทยบกบจงหวดอนในพนทภาคใต

ตอนบน แตกมแนวโนมการจบกม และจ�านวนผเขารบการ

บ�าบดรกษาเพมขนเรอยๆ กลมบคคลทคายา มกเปนคน

ในพนท และมความสมพนธในระบบเครอญาตเชอมโยง

เครอขายคายาเสพตดกบจงหวดภเกต โดยจงหวดพงงาจะ

เปนสถานทพกยาเพอสงขายตอในจงหวดภเกต ในขณะท

ยาเสพตด


55 กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร. 2556. สรปสถานการณปญหายาเสพตดพนทจงหวดภเกต. สบคนจาก http://123.242.171.10/descr/introduce/dataPK53/drugs1.php. สบคนเมอ 14 สงหาคม 2556.

สถานการณยาเสพตดในจงหวดภเกต55 พบวา ยาเสพตดท

แพรระบาดอยในจงหวดภเกตสวนใหญถกน�ามาจากทอน

เนองจากภเกตเปนเมองทองเทยว จงมการเขาออกของ

ประชากรตลอดเวลา ทงยงมก�าลงซอสง จงเปนแรงจงใจในการ

ลกลอบน�ายาเสพตดเขามาจ�าหนาย นอกจากน ยงมกรณของ

คนคายาเสพตดระหวางภาคและประเทศดวย

จากการสนทนากลมในจงหวดพงงา ไดมการแสดง

ความคดเหนเรองการแพรระบาดของยาเสพตดวา ถาพนท

ไหนทมความเจรญยาเสพตดมกจะแพรเขามา แตส�าหรบ

จงหวดพงงาอาจจะมาจากคนนอกพนททน�ายาเสพตดเขามา

แพรระบาด ซงปญหายาเสพตดเปนสงทบนทอนตอความสข

ของครอบครวและชมชน เหมอนกบโรคมะเรงรายทแทรกซม

เขามาในสงคม ท�าใหภาพรวมของสงคมและชมชนมความสข

ลดลง เพราะตองหวาดระแวงในชวตและทรพยสน ซงตรงกบ

ความคดเหนของชาวภเกตเชนเดยวกน

“ปญหายาเสพตดถาอยทไหนถงแมวาจะมความสข

มนกสามารถแทรกซมเหมอนกบเชอโรค กเขามาบอน

ท�าลายเศรษฐกจ เยาวชน และสงคม ท�าใหเสอมโทรมได

ซงตรงนกอยนอกเหนออ�านาจของคนในพนท ราชการ

และสวนภมภาคตองชวยกนดแลดวย ถงจะท�าให

ความสขไมลดลง”


71ยาเสพตด

“ปญหายาเสพตด ถาอยทไหนถงแมวาจะมความสขมนกสามารถแทรกซมเหมอนกบเชอโรค”


“กงวลเกยวกบยาเสพตดของลกหลานกบวยรน มทก

หยอมหญา มในชมชนกเยอะ”

(ผสงอายหญง : เขตเมอง : ภเกต)

“ยาเสพตดกมากบประชากรแฝง มาเชาบานอยกไมร

วาเอายามาเกบหรอเปลา”


ประเดนทท�าใหความสขของทงสองจงหวดลดลง และ

ถอวาเปนปญหาส�าคญระดบชาต คอ การแพรระบาดของ

ยาเสพตด โดยเฉพาะในจงหวดทองเทยวอยางภเกต ซงจาก

การสนทนากลมเชอวา แพรเขามาโดยผานทางนกทองเทยว

ตางชาตและคนตางชาตทเขามาหางานท�า

“กงวลเกยวกบ ยาเสพตดของ

ลกหลานกบวยรน มทกหยอมหญา มในชมชนกเยอะ”(ผสงอายหญง : เขตเมอง : ภเกต)


56 รศรนทร เกรย, สภาณ ปลมเจรญ, และเรวด สวรรณนพเกา. 2550. ทนประจ�าไม. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล : นครปฐม.

57 ดลยภาค ปรชารชช. มปป. ความหลากหลายทางชาตพนธกบการอยรวมกนเปนประชาคมอาเซยน. คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สบคนจาก http://www.polsci.tu.ac.th/fileupload/39/58.pdf. สบคนเมอ 27 กรกฎาคม 2556.

การเขามาอย ร วมกนของคนหลากหลายเชอชาต

ซงในแตละเชอชาตไมตองละทงเอกลกษณของตน แตควรไดรบ

การยอมรบจากเชอชาตอน ความแตกตางของเชอชาตไมไดกอ

ใหเกดปญหา แตท�าใหเกดความภมใจในชาตพนธของตนเอง

และมความรกใครสามคคกลมเกลยว อยกนแบบพนองได56

ในขณะเดยวกนกสามารถสรางเอกลกษณขนใหม ซงจะตองไม

ขดแยงกบเอกลกษณเดม ท�าใหเกดการยอมรบความแตกตาง

ของชาตพนธได57

จงหวดภเกตเกดขนจากการรวมตวกนของบคคล

หลากหลายเชอชาตและศาสนามาตงแตในสมยโบราณ ดงนน

ภเกตจงเปนจงหวดทมวฒนธรรมประเพณดงเดมทเขมแขง

ซงเกดจากการอย ร วมกนของชาวไทย-พทธ ไทย-มสลม

ชาวจน และชาวตางชาต โดยไมมการแบงแยก เพราะทกเชอชาต

ใหความเคารพและไมกาวกายซงกนและกน ท�าใหมการอย

รวมกนไดอยางมความสข

การอยรวมกนของคนหลากหลายเชอชาตและศาสนา

73การอยรวมกนของคนหลากหลายเชอชาตและศาสนา

“เรามวฒนธรรมทเขมแขง ผสมทงไทย จน มสลม และ

ตางชาต เชน แขกสกข และพวกฝรง เพราะเราเคารพ

ซงกนและกน”

(เกษตรกรชาย : เขตชนบท : ภเกต)

“เราอย กนแบบไมแบงแยก เราอย ร วมกนไดทก

ศาสนา”


“การสร างความสขในประเดนหลกๆ เราตองด

วฒนธรรม วถชวตของคนแตละกลม ผมเชอวาคนทม

พนฐานหรอลกษณะทแตกตางกนกมความสขทตาง

กน ผมเชอวาศาสนาทเรายดถอหลกการปฏบตนน

ทท�าใหเรามความสข ทายทสดคนเรากตองมายดเรอง

ศาสนาเปนส�าคญ หมายความวาคณจะนบถอศาสนา

อะไร อยางศาสนาพทธกมหลกธรรมทท�าใหคนมความ

สข ศาสนาอสลามกมหลกการ หลกเกณฑ กฎหมาย

ขอปฏบตทท�าใหคนมความสข ศาสนาไมใชแคเรอง

การศรทธา แตมนแฝงสงตางๆ เขาไปทกเรอง และ

ศาสนาสามารถทจะแกปญหาไดหลายเรอง”

(ผน�าชาย : ภเกต)


พบวา การอยรวมกนของคนหลากหลายเชอชาตโดยไมตอง

ละทงเอกลกษณของตนเอง ท�าใหเกดความรกใครกลมเกลยว

กนระหวางเชอชาต ซงสอดคลองกบการสนทนากลม ทพบวา

คนพงงาและคนภเกตแตดงเดมมคนจากหลากหลายเชอชาต

เขามาอาศยอย ร วมกน และทกเชอชาตมวฒนธรรมและ

เอกลกษณของตนเอง โดยไมมการแบงแยกหรอเขาไปกาวกาย

วฒนธรรมอนๆ ท�าใหสามารถอยรวมกนอยางมความสขจนถง

ปจจบน

“เรามวฒนธรรม ทเขมแขง

ผสมทงไทย จน มสลม และตางชาต เชน แขกสกข และพวกฝรง เพราะเราเคารพ ซงกนและกน”



การท�าธรกจของนกลงทนตางชาตและ การนยมขายทดนใหนกลงทนตางชาตในภเกต

58 ปยะนช โปตะวณช. 2554. รายงานการวจยฉบบสมบรณเรองตวแทนอ�าพราง. ส�านกงานผตรวจการแผนดน.

จากงานของปยะนช โปตะวณช เรอง ตวแทนอ�าพราง

พบวา ประเทศไทยเปดโอกาสใหคนตางชาตเขามาอยอาศย

เพอแสวงหาประโยชนจากการคาการลงทน เรยกวา การท�า

ธรกรรมอ�าพราง คอ การถอกรรมสทธครอบครองทดนหรอ

อสงหารมทรพย โดยการถอครองแทนผานความสมพนธทาง

ครอบครว (สมรสกบคนไทยหรอถอผานบตรทเกดกบคนไทย)

การเชาหรอซอผานผทมสญชาตไทย เปนตน ซงกอใหเกดผล

กระทบตอเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศไทย58

การเขามาของนกทองเทยวชาวตางชาตในจงหวด

ภเกต ผสนทนากลมเหนวา ท�าใหเกดการจบกลมเพอท�าธรกจท

ผดกฎหมาย หรอท�าธรกจทไมเออประโยชนตอคนพนท เปนการ

ท�าธรกจระหวางกลมของตนเอง โดยคนพนทจะไมไดมสวนใน

ธรกจของชาวตางชาตใดๆ ทงสน ซงคนภเกตจะเรยกคนกลมน

วา “มาเฟย” ประเทศทจบกลมกนมากทสด คอ ประเทศรสเซย

รองลงมาคอประเทศเกาหลใต

“พวกมาเฟยทเขามาตมตน อยางพวกรสเซย จะเปดราน

เปนของรสเซยเลย จะไมใชไกดคนไทยเลย”


75การท�าธรกจของนกลงทนตางชาตและการนยมขายทดนใหนกลงทนตางชาตในภเกต

จงหวดภเกตทมา : http://image.ohozaa.com/

i/4b0/93sLIp.jpg

“กงวลวาอกหนอย ทดนจะไมใชของ

คนภเกต กลายเปนของตางชาตหมด เพราะคนภเกต

เดยวนชอบขายท ราคาทดนมนสง”


“เหมอนเวลาพอลงจากเครอง พวกนกเอารถเกาหล

มารบ ไปกนรานอาหารเกาหล นอนโรงแรมเกาหล

ของฝากกเปนของเกาหล คนพนทไมไดอะไรเลย”


นอกจากน ยงมความกงวลในเรองของคนพนททนยม

ขายทดนใหกบนกลงทนตางชาต เพราะเหนวาราคาทดนสง ซง

ในอนาคตอาจท�าใหเกดปญหาตามมา

“คนภเกตชอบขายท มนจะไมมความสขเรองน ชอบ

ไปขายทใหคนตางชาต ท�าใหพนททเปนธรรมชาต

หายหมด”


“กงวลวาอกหนอย ทดนจะไมใชของคนภเกต กลายเปน

ของตางชาตหมด เพราะคนภเกตเดยวนชอบขายท

ราคาทดนมนสง”



จงหวดภเกตทมา : http://image.ohozaa.com/i/68f/

O7kKrJ.jpg

การเขามาของนกลงทนตางชาตเพอมากวานซอกจการ

และทดนในจงหวดภเกต ท�าใหคนพนทเกดความกงวลใจ

เปนอยางมาก เพราะในอนาคตจงหวดภเกตจะไมไดรบ

ประโยชนจากการเปนเมองทองเทยวอกตอไป รวมทงการ

สญเสยทรพยากรธรรมชาตทสวยงามจากการขายทดนให

นกลงทนเหลาน

77การท�าธรกจของนกลงทนตางชาตและการนยมขายทดนใหนกลงทนตางชาตในภเกต

ในปจจบนจงหวดภเกตมลกษณะของความเปนเมอง

สง มความหนาแนนของประชากรสงถง 968 คนตอตร.กม.

ซงสงกวาจงหวดพงงา 16 เทา และประชากรสวนใหญ (รอยละ

68) อาศยอยในเขตเมอง (ตาราง 1 หนา 9)

จากการสนทนากลม พบวา ปญหาทเกดจากความ

เปนเมองของภเกต คอ ปญหาเรองรถตด ซงลดความสขของ

ประชากร และเปนปญหาทมความรนแรงมากขนเรอยๆ โดย

เฉพาะในชวโมงเรงดวนจะเกดปญหาการจราจรตดขดมาก ซง

สงผลในดานจตใจและความเครยด เนองจากปรมาณรถทเพม

มากขน แตถนนกลบเทาเดม ซงการเขามาของประชากรทเขามา

ท�างานทภเกต ไมวาจะเปนคนตางชาต ตางถน พอเขามา

อยทนตองมรถสวนตวในการเดนทาง สวนหนงมาจากอตรา

คาโดยสารรถสาธารณะทมราคาแพง ซงการแกปญหากไดเงน

งบประมาณจากภาครฐในการท�าอโมงคในเสนทางหลกทม

ปญหาการจราจรตดขด แตการแกปญหาในสวนนผน�าทองถน

มองวาเปนการแกปญหาทปลายเหต เพราะวาไมไดก�าหนด

หรอจ�ากดเรองปรมาณการใชรถ และปญหาทจอดรถในแหลง

ทองเทยว เชน หาดปาตอง เจาของธรกจทองเทยวมการจบจอง

ดานหนาชายหาดหมด ท�าใหนกทองเทยวไมสามารถจอดรถ

เพอลงไปเทยวได

ความเปนเมองและปญหารถตดในภเกต


“เดยวนรถตด จะไปไหนตอง

เผอเวลาเปนชวโมง ทจอดรถในชมชน

กหายาก”(ธรกจสวนตวหญง : เขตเมอง :

ภเกต)

“รถตดมาก เพราะจากเวลาทเราเคยเดนทางไป

ประชมในตวจงหวดแค 10 นาท เดยวนตองเผอเวลา

เปนชวโมง ยงชวงเวลาทโรงเรยนเปดเทอมตงไวเลย

2 ชวโมงกวาจะมาถง แลวโรงเรยนทนจะกระจาย

พอกระจายกท�าใหรถตดทกพนท คอ พนทอะไรวาง

คณอยากสรางอะไร คณกไดสราง คอ ไมไดมการ

ก�าหนดผงเมองแตแรก ถนนเทาเดมแตรถเพมขน”


“รถตด มลพษ กสรางความทกข เพงจะมาตดหนกชวง

3 ปทผานมา เหมอนสรางถนนไมทนรถ ยงมนโยบาย

รถคนแรกดวย”


“ภเกตเรมมชมชนแออดเพมขน จากพวกทเปนแรงงาน

ตางดาวจะเขามาสรางกระตอบอย จนกลายเปนชมชน

แออด”


รถตด ภเกตทมา : http://www.bloggang.com/data/plaipanpim/picture/1345706235.jpg

79ความเปนเมองและปญหารถตดในภเกต

“ตอนนรถตดมาก ทจอดรถกไมม”


“เดยวนรถตด จะไปไหนตองเผอเวลาเปนชวโมง ทจอดรถ

ในชมชนกหายาก”


ทจอดรถหนาตกชโน-โปรตกสทมา : ทมวจย


59 ณฐวฒ อศวโกวทวงศ และปรณ ขวญสวรรณ. 2550. ประชาสงคม เครอขาย และการมสวนรวมของชมชนในการก�าหนดแผนยทธศาสตร เพอการพฒนาพนทชมชนบานน�าเคม จงหวดพงงา. Journal of Architectural/Planning Research and Studies.Thammasat University.Vol. 5 Issue 2. 77 - 96.

บานน�าเคมแหงความสข...การมจตอาสาภายหลง เหตการณภยพบตสนาม

ชมชนบานน�าเคมเปนหมบานชายฝงทะเลอนดามน

ทไดรบความสญเสยมาก ทงทรพยสน ผบาดเจบ และผเสยชวต

จากเหตการณภยพบตสนาม เมอวนท 26 ธนวาคม 2547

สภาพความเปนมาของบานน�าเคม59

แตเดม บานน�าเคมเปนชมชนขนาดเลก มครวเรอนตง

ถนฐานอยประมาณ 30 กวาหลงคาเรอน สวนใหญประกอบ

อาชพประมง ตอมาเมอป พ.ศ. 2515 - 2516 ไดมการอนญาต

ท�าเหมองแรดบกทงบนบกและในทะเล อนเปนผลสบเนอง

มาจากแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบท 1 และฉบบท 2 คอเนนการ

พฒนาอตสาหกรรม สงผลใหมการหลงไหลของผคนเพอเขามา

ท�าเหมองแรมากขน ทงจากคนในพนทและคนตางพนท ซงจะ

เหนไดจากการตงชอซอยตางๆ ในบานน�าเคม เชน ซอยสพรรณ

ซอยนครศรธรรมราช ซอยเชยงใหม เปนตน ซงทงหมดยาย

เขามาเพอประกอบอาชพขดแร ตอมาในป พ.ศ. 2518 ชมชน

81บานน�าเคมแหงความสข...การมจตอาสาภายหลงเหตการณภยพบตสนาม

บานน�าเคมมการขยายตวเปนอยางมาก และผคนทประกอบ

อาชพประมงเรมลดนอยลงเพราะหนไปท�าเหมองแรกน

เกอบทงหมด ซงสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมทางกายภาพ

และภมประเทศของพนท ตอมาในชวงป พ.ศ. 2530 จ�านวนแรท

ขดอยางตอเนองเรมหมดลง จงไดยตการขดเหมองแรตงแตนน

เปนตนมา ตอมาชาวบานน�าเคมจงเรมกลบมาท�าอาชพประมง

อกครงจนถงปจจบน

หลงเหตการณภยพบตสนาม

ชมชนบานน�าเคมเปนหมบานชายฝงทะเลอนดามน

ทไดรบความสญเสยมากทสด ทงทรพยสน ผบาดเจบ และ

ผเสยชวต ชาวบานประมาณ 1 ใน 4 คน จากประชากรประมาณ

4,200 คน เสยชวตในเหตการณ บานเรอนประมาณรอยละ 80

ไดรบความเสยหายทงหมด สวนทเหลอกช�ารดเสยหายตอง

บรณะซอมแซมใหม ปจจบน ชาวบานน�าเคมไดรบการชวยเหลอ

จากหนวยงานตางๆ ทงจากภาครฐ เอกชน และมลนธตางๆ

ในดานทพกอาศย รวมทงเครองมอและอปกรณในการประกอบ

อาชพ

ตงชอซอยตามจงหวดทยายเขามาทมา : ทมวจย


สภาพทางกายภาพของบานน�าเคม

ชมชนบานน�าเคมตงอยในพนทต�าบลบางมวง อ�าเภอ

ตะกวปา จงหวดพงงา โดยมทศตะวนตกทงหมดตดตอกบทะเล

อนดามน สภาพโดยทวไปเปนพนทราบลม ตลอดพนทสามารถ

พบเหนขมเหมองแรทเกดจากการท�าเหมองแรในอดต มทง

ขมเหมองแรขนาดเลกและขนาดใหญ สวนพนทชายฝงทะเล

จะเปนทาเทยบเรอและแพปลาเปนสวนใหญ บานเรอนทพก

อาศยจะตงอยสองฟากถนนและลกเขามาในซอยยอยตางๆ

ระบบสาธารณปโภคสวนใหญเปนสงกอสรางขนใหมหลงจาก

เหตการณสนาม บานเรอนสวนใหญจะมน�าประปาและไฟฟา

ทงหมด ยกเวนบางสวนทยายไปจดตงชมชนใหมทน�าประปา

และไฟฟายงเขาไมถง

สภาพสงคมและเศรษฐกจของบานน�าเคม

ชมชนบานน�าเคมมผคนจากหลากหลายภมล�าเนา

ยายเขามาตงถนฐานตงแตในชวงการท�าเหมองแร เมอมการ

ประกาศยกเลกการท�าเหมองแรแลว ผคนจงเปลยนอาชพมา

ชาวบานน�าเคมทมา : ทมวจย


ท�าประมงจนถงปจจบน บางสวนคาขาย และประกอบอาชพ

รบจางทวไป เชน รบจางกรดยาง และกอสราง และในชวงฤด

ทไมสามารถออกทะเลได กมการประกอบอาชพเสรม ไดแก

การแปรรปสนคาจากการประมง หรอรบจางทวไป นอกจากน

ยงมการลงทนจากนกลงทนภายนอก เชน การท�าแพปลา การ

ท�าธรกจเรอขามฟากไปเกาะตางๆ ตลอดจนธรกจการเกบรงนก

นางแอน เปนตน

ชาวบานน�าเคมประกอบดวยผคนหลากหลายชาตพนธ

และนบถอศาสนาแตกตางกนไป กลาวคอ ชาวบานทเปน

ชาวตะกวปาแตดงเดมจะเปนชาวไทย-พทธ และไทย-มสลม

นอกจากนยงมชาวมอแกนซงเปนชาวเล ไมมสญชาต และ

นบถอผ แตอาศยอยในพนทมาตงแตโบราณ และปจจบนน

ยงมประชากรตางดาวชาวพมายายเขามาประกอบอาชพเปน

เรอประมงในสวนอนสรณสนามบานน�าเคมทมา : ทมวจย


จ�านวนมาก ซงมทงทถกกฎหมายและลกลอบเขามา ดวย

ความหลากหลายทางชาตพนธและศาสนานเองท�าใหชมชน

บานน�าเคมเกดรปแบบขนบธรรมเนยมประเพณทหลากหลาย

เชนเดยวกน เชน หนงตะลง การเลยงนกเขา และการแสดง

รองเงงของชาวมอแกน เปนตน

มมมองของชาวบานน�าเคมในประเดนผลกระทบจากเหตการณภยพบตสนาม

ถาพดเรอง “สนาม” เมอ 10 ปทแลว คงมหลายๆ คน

อาจจะไมรจกวาคออะไร เรองราวในบานน�าเคมเปนกรณศกษา

หนงของจงหวดพงงาทไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาตคลน

ยกษ (สนาม) ทงทางตรงและทางออม และไดรบความเสยหาย

ทงชวตและทรพยสนเปนจ�านวนมาก เหตการณในครงนนได

สงผลกระทบตอความรสก สภาพจตใจ และความสขของผคน

ในบานน�าเคม แตหลงจากเหตการณนผานมา ชาวบานทอย

ในพนทมการปรบเปลยนแนวความคดและการด�าเนนชวตใน

ปจจบนเพอท�าใหความสขกลบคนมาไดอกครง ซงสะทอนผาน

แนวคดและมมมองของกลมอาสาสมครทง 5 คน ดงน


เหตการณเกดรวดเรวจนตงตวไมทน

วนทเกดเหตการณสนาม ตรงกบวนท 26 ธนวาคม

พ.ศ. 2547 โดยทผมไมเคยรจกวาคลนยกษสนามคออะไร และ

ไมเคยไดศกษาเรยนรมากอน พอมาเกดกบเรา เรากท�าอะไรไม

ถก ซงเรองสนามกตองยกใหญปนเขาอยางเดยว ซงบรรยากาศ

ในตอนนนกไมนาจะเกดอะไร แดดจา ฟาใสด และเปนวนพระ

ดวย พอใกลๆ จะสบโมงกเกดเหตการณจาละหวนไปหมด มน�า

ขนมา และมซากอะไรมาเตมไปหมด ลกสาวกเขามาบอกผมวา

“น�ามาๆ” คนกวงกนวนวายไปหมด สาเหตทผมวงทน เพราะม

คนทนงแถวสะพานปลาทเขาเหนกอน แลวเขาวงผานหนาบาน

ผมกวงตามเขาไปดวย กไปอยแถวตลาดยานยาว ปรากฏวา

เปนกลมแรกทวงไปเจอน�าแถวๆ ขางวด น�ากซดตดหนา ผมก

ไมรวาอะไรเกดขน บางคนกวงรองไห ผานงกไมม บางคนก

ตวด�าเลอะเทอะไปหมด

กวาจะท�าใจกบเหตการณทเกดขนได

พอเหตการณเรมสงบลง สกประมาณบายสามโมง

ของวนนน ผมกรแลววาเปนคลนยกษสนาม แถวชายทะเลม

บานเพอนอยเยอะ ผมกคดวาจะเขาไปชวยพวกเขา แตไปได

นดเดยวกมขาวของขวางเตมไปหมด สวนบานผมเสยหายไปกบ

คลนทงหมด ผมกรองไห เหมอนคนอยในภาวะสตแตก เหนคน

เจบคนเสยชวตเกลอนไปหมด สวนคนทเสยชวตเรากจ�าไมไดวา

วนชย เจรญจตต(หวหนาอาสาสมคร อปพร.60)

60 อปพร. คอ อาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน ขนกบกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย


เปนใคร กมการชวยกนล�าเลยงศพมาไวหนาอ�าเภอ หลงจากนน

กมประกาศใหคนทประสบภยมาอยทหนา อบต. มการมา

ตงเตนทใหอย และมองคกรตางๆ เขามาชวยเหลอ แตตอนนน

เรากไมรวาใครเปนใครบางเขามาชวยเหลอ ซงกวาผมจะมาเจอ

ครอบครวกสองวน แตผมกคดวาพวกเขารอด เพราะวงมาดวย

กนถงทวด แลวจงแยกยายกนไป โดยครอบครวผมไปอยแถว

เขาสก สราษฎรธาน เหตการณทเกดขนในวนนนเปนเรองท

นาหดหมาก ซงประสบการณสนามของแตละคนจะไมเหมอนกน

กวาพวกเราจะท�าใจไดกเปนเดอน แมวาครอบครวผมจะไมม

การเสยชวต แตครอบครวคนอนเขาไมใช บางคนเดนหาศพญาต

เปนเดอน นาสงสารมาก อยางพวกพนองภรรยาผมกเดนหา

นองสาวกนเปนเดอน ขนไปดตามเขา ตามอทยานศพ ตอนหลง

มาตรวจดเอนเอพบ ตอนนนมหนวยงานหลายฝายเขามา

ชวยเหลอเยอะ คนทประสบภยกมการแยงรบความชวยเหลอ

วนวายไปหมด ตอนนกไดรบบานหลงใหมเรยบรอยแลว

มจตอาสามากขน

สมยกอนตอนยงไมเกดเหตการณสนาม คนบานน�าเคม

จะอยแบบตางคนตางอย แตหลงจากเกดเหตการณกลบ

เปลยนทศนคตใหเรากลายเปนผมจตอาสามากขน ซงแตเดม

ผมกเปนคนท�างานในเรองจตอาสามากอน แตท�าใหกบหนวยงาน

รฐบาล ไดมการไปอบรมบอยๆ พอมาเกดเหตการณแบบน

ผมคดวานาจะชวยเพอนบานทประสบชะตากรรมรวมกนได

เพราะเมอกอนนเราไมไดมการพฒนาคน พฒนางานทเกยวกบ

หมบานเลย พอหลงเหตการณสนามคนกเรมมจตใจทออนลง

บางครอบครวเกดความสญเสยทงชวตและทรพยสน เมอ

พบเจอสภาพแบบนท�าใหผมคดวาตองท�าใจใหได ไมคดมาก

เราตองชวยเหลอสงคม และมความรวมมอรวมใจกน

“ในชวตเรากไมตองคดอะไรมาก เพราะวาเรา อยตรงไหน กอาจจะเจอ

สภาวะแบบนได ดงนนสงไหน ทเราจะสามารถ

ชวยเหลอสงคมได ชวยเหลอเพอนได กตองรวมมอรวมใจกนท�า”

(วนชย เจรญจตต)

87วนชย เจรญจตต

สมยกอนผมท�าอาชพประมง บานอย กระบ ชวต

สวนใหญกอยบนเรอประมง และยายมาอยทบานน�าเคมตงแต

ป พ.ศ. 2525 ตอนเกดสนาม ผมโดนน�าซดและลอยไปกบน�า

เพราะวาบานหางจากทะเลแค 10 - 20 เมตร สดทายกไปควา

ชนสองของตกหนงได โดยท�าไปตามสญชาตญาณ พอน�าแหง

กเดนตามหาลกตามหาภรรยา ซงผมเดนหาตงแตเชา ปนปาย

ไปตามซากปรกหกพง เจอศพกเปดหนาด ไมใชกหาตอ กถาม

คนทตามหาญาตกนไปตลอดทางวา “ใชของผมไหมๆ” ไมเจอ

กไปตอ สดทายกมาเจอลกและภรรยาทหนาอ�าเภอตอนหกโมง

เยนของวนนน คนโตตอนนนอาย 19 ป วนนนเขาไปเรยน กศน.

ทตลาดยานยาว ดวยความทเขาเปนเดกกไมไดเปนหวงใคร พอ

เกดเหตการณเขากหนกอน ซงครอบครวของผมสญเสยยายกบ

หลานไป โดยทความรสกตอนนนผมกคดอะไรไมออก กงวลวา

จะอยอยางไร จะท�าอะไร กเปนอยนานกวาจะหาย

เหนคนอนมาชวยเรา เราคดอยากจะไปชวยคนอนบาง

หลงจากนนผมเรมเขามาเปนผเฝาระวงภยตงแตป

2550 ตอนนนอปกรณทใชกมวทยสอสาร มอถอ กลองสอง

ทางไกล เมอกอนเรายงไมไดศกษาเรองการเดนทางของสนาม

กคดวาตองใชหอคอยเพอเฝาระวง แตพอเราไดเรยนรเรองน

ท�าใหคดวาเราไมจ�าเปนตองมหอคอยไวดสนามแลว ตอนน

กรอหอคอยออกไป การเฝาระวงภยเรองสนาม เราแคอาศย

บรรลอ ชศร(ทมเตรยมความพรอม เปนผเฝาระวงทสวนอนสรณสนามบานน�าเคม 24 ชม.)


การดเรองระดบน�าวามความผดปกตหรอไม อยางไร ถาเหน

สถานการณไมด ผมกวทยบอกทมงานใหเตรยมการอพยพ ซง

เมอกอนเกดสนามเรากอยแบบตวใครตวมน แตทผมมาเปน

อาสาสมคร เพราะ

“ตอนเกดเหตการณสนาม เราเหนคนอนเขาเขามาชวย

เยอะแยะ ผมกเลยคดวาอยากจะไปชวยคนอนบาง ไดไป

ชวยน�าทวมทโคราช อยธยา หลายจงหวด พอท�าแลวกม

ความสข สวนภยอยางอน ผมยงไมเคยมโอกาสไดชวย ซง

พวกคาใชจายตางๆ กไดรบจากหนวยงานทเปนเครอขาย

เชน สสส. Asia Foundation AIDs กระทรวงมหาดไทย

แอรเอเชย รกษไทย เปนตน”

บรรลอ ชศร

เสาสญญาณเตอนภยทมา : ทมวจย

“ตอนเกด เหตการณสนาม เราเหนคนอนเขา เขามาชวยเยอะแยะ ผมกเลยคดวา อยากจะไปชวย คนอนบาง

ไดไปชวยน�าทวมทโคราช อยธยา หลายจงหวด พอท�าแลว กมความสข”

(บรรลอ ชศร)

89

ครอบครวผมยายมาจากนครศรธรรมราชตงแตป 2528

ซงจรงๆ แลวคนดงเดมทบานน�าเคมนนนอยมาก สวนใหญเปน

คนยายถนมาจากทอนทงนน แตผมคดวาไมวาเราจะเปนคน

ทไหน แตพอมาอยและท�ามาหากนทนแลว เรากถอวาเปนบาน

เรา โดยผมเปนคนมญาตพนองเยอะ ทงทนามสกลเดยวกน และ

คนละนามสกล ตอนเกดสนามญาตพนองผมเสยชวตประมาณ

50 - 60 คน ซงสงทเกดขนมนแทบไมนาเชอ ท�าใหเราตองปรบ

ความคดใหมวา สงตางๆ เหลานเกดขนไดทกเมอ ไมวาเราจะ

อยทไหนกตาม ดงนน เราอยามวไปเสยเวลาในการเสยใจกบ

สงทเกดขน เราตองใชวธการหากจกรรม และหาอะไรท�า เพอ

ใหลมความเศราไปบาง

ความสขเกดขนจากการใหก�าลงใจตวเองกอน

หลงจากเกดเหตการณสนาม หลงจากทเราท�าใจไดใน

ระดบหนงแลว เราจะพบวาความสขทเกดขนนน มนเกดตงแต

ตอนเราใหก�าลงใจตวเองแลว และยงมความสขจากการได

เขาไปมสวนรวมในการสรางบานหลงใหมทหนวยงานตางๆ

เขามาสรางให และสงทตามมาหลงจากนนคอ ความสขทไดม

อาชพอกครง หลงจากทเราไมเหลออะไรเลย ท�าใหเรามองเหน

อนาคตวาเรายงสามารถมชวตอยในสงคมนได ความสขตอมา

คอ การไดสรางธนาคารชมชนเพอใหคนไดมการออม เพราะเหน

วาเมอสมาชกตองการความชวยเหลอเลกๆ นอยๆ เรากยง

ประยร จงไกรจกร(ประธานศนย อปพร. และเปนตวแทนของจงหวดพงงาเรองภยพบต)


ประยร จงไกรจกร

ชวยเหลอได เชน คาท�าขวญเดก 500 บาท ตอมาเรากเหนวา

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตกสงผลตอความสขเชนเดยวกน

จงมการรณรงคใหทกคนรกทรพยากรธรรมชาต เชน การอนรกษ

ปาโกงกาง ทกวนนจะหาคนตดตนไมสกตนกยากแลว

ชวตทกคนมคาเทากนหมด

การฟนฟและเยยวยาตางๆ ท�าใหเราไดสงทเราเคยม

กลบมา และยงไดชวยเหลอคนอนๆ ในชมชนดวย แมวาความคด

ของผมตอนเรมตน ผมไมไดคดวาจะชวยเหลอคนอน แตเรม

จากการทเราคดจะชวยเหลอตนเองกอน ผมแคมาเรยนรให

ตนเองและครอบครวอยรอด แตผลทตามมานนกลบสงผลตอ

ชมชนดวย สวนการออกไปชวยคนอน เพราะเราคดวาคนพวกนน

กเปนสวนหนงของเรา และชวตทกคนมคาเทากนหมด ถา

เรารอดเขากตองรอด เนองจากบานน�าเคมจะมแรงงานตางดาว

อยรวมกบคนในพนทปะปนกนไป สวนใหญท�าอาชพประมง

กอสราง คาขายและรบจางบาง สมยกอนเกดเหตการณสนาม

คนในพนทโดยเฉพาะกลมวยรนจะทะเลาะววาทกบคนตางดาว

บอยมาก เพราะตอนนนเรามหลกคดวา เราไมยอมรบเขา เพราะ

ในอดมคตของเรา แรงงานตางดาวคอคนทเขามาแยงทรพยากร

มาแยงอาชพเรา ซงเขาจะท�าอะไร เรากมองเขาผดไปหมด พอ

หลงสนามเรากตองมาปรบความคดใหม โดยใหมานงคยกนวา

เราไมอยากใหเกดปญหาอะไรบาง จงเหนวาจรงๆ แลวเขาไมได

มาท�าปญหาอะไรใหเรา แตการสอสารตอนนนมนผดพลาด

เรามความทกข เขากมความทกข

สวนชาวมอแกน โดยสวนตวแลวผมคดวาเขาเปน

เหมอนเจาของพนท เพราะเขาอยมานานกอนพวกเราจะยาย

ถนฐานมา แตพอพวกเรามากลบไปเบยดเบยนเอาเปรยบเขา

ไปแยงชงพนทพวกเขา ไปหลอกใหเขาเซนชอจนไดพนทของเขา

มา ตอนนกมการจดพนทอนรกษใหชาวมอแกนอยโดยเฉพาะ

ซงเดมทชาวมอแกนจะอยบนเกาะ ตอมากมยายมาตงรกราก

“ผมแคมาเรยนร ใหตนเองและ

ครอบครวอยรอด แตผลทตามมานนกลบสงผลตอชมชนดวย

สวนการออกไป ชวยคนอน

เพราะเราคดวา คนพวกนนกเปนสวนหนงของเรา และชวตทกคน มคาเทากนหมด ถาเรารอด

เขากตองรอด”(ประยร จงไกรจกร)

91

บนฝง เพอคาขายกบคนอน ซงกคอบานน�าเคม เมอมาอยบน

ฝงกมลกหลานทเกดบนฝง ท�าใหไดรบสทธตางๆ เหมอนคนไทย

และมอาชพทหลากหลายมากขน ซงชาวมอแกนปจจบนนเปน

คนรนใหมๆ หมดแลว มการศกษา และไดรบเอกสารสทธตางๆ

เหมอนคนไทย เรากอยรวมกนเปนอยางด


ไมตร จงไกรจกร

จงหวดพงงาเปนจงหวดทมทรพยากรอดมสมบรณ ม

ทะเลสวยงาม มน�าตก ภเขา ซงนสยของคนพงงาดงเดมไมดราย

และเปนจงหวดทมความปลอดภยมากดวย เพราะเราจะไมม

การทองเทยวแบบภเกต หรอพทยา คอ ตามชายหาดจะไมมการ

กางรมหรอเปลอะไรแบบนน แตตอนนปญหาในพงงาทเกดขน

คอ เรองยาเสพตด ซงจรงๆ แลวกเกดกบทกจงหวดทยงจดการ

ไมได ถาเราจะท�างานเรองความสขกตองท�าเรองยาเสพตดดวย

แตอาจจะเปนการน�ารองเลกๆ เรองบานแหงความสข คอบาน

ทไมมยาเสพตด หลงจากนอก 5 ป กจะขยายใหใหญขน ตอนน

เราจะหาคนทมองสงคมสวนรวมมากกวาเรองตวเองยงมนอย

เรานาจะใชฐานอนนเปนตวขยายไปสระดบอนๆ

จดเรมตนของการท�างานอาสาสมคร

เดมผมเปนนกธรกจธรรมดา ไมไดสนใจเรองอะไร

เลย แตพอเกดเหตการณสนาม ซงจากจดนนเองทเปนการ

จดประกายทส�าคญทสดส�าหรบผม เพราะไมวาคนจะรวย

หรอจน ทกคนกมสทธตายเหมอนกนหมด แลวเราเอาอะไรไป

ไมไดเลย ขนาดบางคนเสอผายงไมมตดตว สงนท�าใหผมเหน

สจธรรม และเหนปรากฏการณของสงคมทมนเปลยน โดยทคน

ไมรจกกน ไมไดเปนญาตอะไรกน กเขามาชวยเรากนเยอะแยะ

ท�าใหผมคดวาเราตองท�าอะไรเพอทจะตอบแทนสงคมกลบคน

บาง มนเปนความรสกทเกดขนเอง เพราะตอนนนผมแทบไม

เหลออะไร แตเรากไดรบการชวยเหลอจนกลบมาได และดวย

ความทพอผมทเสยไป เขาเคยเปนทเคารพนบถอ และสามารถ

ไมตร จงไกรจกร(ผประสานงานชมชนบานน�าเคม)

93

ประนประนอมปญหาของชาวบานได จากจดนเองอาจท�าใหผม

ไดรบบคลกตรงนมาจากพอ เหมอนลกไมหลนไมไกลตน

หลงจากนนเรากเกดการรวมกลม ถงแมวาชวงแรก

เราจะเถยงกน ทะเลาะกน แตการท�างานของเรามความคดไป

ในแนวทางเดยวกน คอ การชวยเหลอคนอน พอป 2549 เกด

อทกภยทอตรดตถ พวกเรากไปชวยเหลอกน แตไปแบบไมม

ความรอะไร ไปเพยงเพราะวาพวกเราอยากจะไปชวย กจกรรม

แบบนกท�าใหเราเกดอาสาสมครขนมาตลอด และเปนการดง

ศกยภาพของพวกเราออกมา และการไดไปฟงความรจากเวท

ตางๆ กท�าใหเราไดเรยนรอะไรมากขน ซงจากทสมยกอนชาวบาน

ไมเคยเชอเราเลย แตเดยวนแคพวกเราใสเสออาสาสมครของ

อปพร. มายนอย พวกชาวบานเขากเชอแลว ซงถาเราอยากให

คนอนๆ มแนวคดเดยวกบเรา เรากตองหาเครอขายตางๆ เพอ

เชอมโยงแนวคดของเราใหกระจายออกไป แตเราจะท�าเฉพาะ

คนทอยากท�ากบเรา ใครไมเชอ ไมท�า เรากปลอยเขา เรากขยาย

ไปเรอยๆ จนถงระดบประเทศ ในเรองการจดการชมชนอยางไร

ในการเกดภยพบต เรากก�าลงรางกนอย เราจะตองเปลยนแปลง

ความคดคน โดยเรมจากจดเลกๆ กอน อยางในชมชนของเรา

เอง พวกเราสรางศรทธากบคนในชมชน เพราะทกครงทเกด

เหตการณจะเหนพวกเราตลอด ไมวาจะเปนเรองอะไร เราไป

เปนกลมแรกตลอด แรกๆ เขากไมเชอหรอก ดาพวกเราดวยซ�า

แตตอนนพวกชาวบานเชอหมดแลว

“คนไมรจกกน ไมไดเปนญาต

อะไรกน กเขามาชวยเรากน

เยอะแยะ ท�าใหผมคดวา เราตองท�าอะไร

เพอทจะตอบแทนสงคมกลบคนบาง”

(ไมตร จงไกรจกร)


จดเรมตนของจตอาสา

กอนเกดเหตการณสนาม ผมมอาชพขายไอศกรม

โดยทไมเคยยงเกยวหรอสนใจใครเลยในหมบาน เวลาทหมบาน

มกจกรรมอะไร ผมกไมเคยเขารวม ในความคดของผมตอนนน

เงนตองมากอน แตพอเกดเหตการณสนาม ท�าใหผมบอกกบทกคน

วา วนท 26 ธนวาคม 2547 วนนนทกคนเหลออะไร แลวในวนน

ทกคนสามารถกลบมามไดเหมอนเดมไหม แตสงทไมมกคอ

ญาตพนองทเสยชวตไป นอกนนเรามไดหมด รถ บาน ตเยน

ของตางๆ เราสรางไดหมด แตชวตคนเราทเสยไป เราหาไมได

เพราะฉะนนเราตองค�านงถงชวตคนกอนเปนส�าคญ บางคนวย

ไมสมควรจะตายกตาย เพราะฉะนนทรพยสนเราไมตองกงวล

อะไรจะเกดกเกด อยางครอบครวของผมสญเสยแมไป ลกผม

เพอนชวยไวไดทงสองคน สวนภรรยาผมเปนคนชวยไว ผมเปน

คนวายน�าเปน แตภรรยาวายน�าไมเปน ผมโกหกวาผมวายน�า

เกง บอกเขาวาไมตองกลว เขากจบผม ผมกจบเขาไว กลอยไป

ขางหนา ท�าใหเรารอดชวต

พอหลงจากเกดเหตการณสนามประมาณ 2 - 3 เดอน

เปนชวงทพวกเราอยในภาวะสตแตก เรากตองเรยนรทจะท�า

อะไรเอง เพราะหนวยงานตางๆ ทเขามาชวยเหลอไดออกจาก

พนทไปแลว เราตองมาเรยนรกระบวนตางๆ ในการจดการ

ในพนทเอง หนวยงานรฐเขามาชวยเหลอในเรองคาชดเชย แต

เขาไมมขอมลทดในการจดการ เพราะตางคนตางอยากจะชวย

แตไมมกระบวนการทด ท�าใหเกดปญหามาก เพราะคนท

ประธาน ลายลกษณ(อาสาสมคร อปพร.)

ประธาน ลายลกษณ 95

ประสบภยตางแยงกนมารบคาชดเชย คนทไดคอคนทมา

เขาแถวเรว ไมไดกระจายไปใหทวถง ซงคนในชมชนสวนใหญ

คดวาหนวยงานรฐคอทพงทดทสด แตความจรงหนวยงาน

ภาครฐเปนแคองคประกอบหนงทมาเยยวยาเทานนเอง สงหนง

ทเราสามารถพงพากนได คอ ตวเราและคนรอบขางตวเรา

ผมถงกลบมาท�าเรองสวนรวม และภรรยาผมเขากใหก�าลงใจ

วา ไมเปนไรท�าไปเถอะ วนนไมไดขายของกไมเปนไร เราอย

กน 2 คนไมได เราอยกน 4 คน ไมได เราตองมคนขางบานดวย

มเพอนดวย เวลาไปชวยทอน อยางพวกผมเปนอาสาสมคร

ผมไปอยกรงเทพฯ ชวยน�าทวม 2 เดอน แตกลบมาบานคนใน

ครอบครวไมเคยถามวาไปท�าไม มแตถามวาชวยไดไหม และ

ใหก�าลงใจ เพราะคนทอยในครอบครวผมสนบสนนและไม

คดคานในสงทผมท�า

การจดการองคความรตางๆ ในการเกดภยพบต

วนท 8 สงหาคม ป 2548 เปนวนทภาครฐใหผทมทะเบยน

ราษฎรยายเขาบานพกทสรางใหใหม เพอใหทนวนคลาย

พระราชสมภพของพระราชน หนวยงานภาครฐมการสรางอาชพ

ไวให เชน สลกกระจก ถกกระเปา หนงตะลง เพอเปนการเยยวยา

ไมใหพวกเราคดมาก และเปนการสรางรายได นอกจากน

กมการสรางความมนใจวาหากเกดภยพบตครงตอไป หนวยงาน

ของรฐ ไมวาจะเปนทหาร อ�าเภอ จงหวด หรอผเกยวของทงหมด

จะเขามาชวยเหลอชาวบานทนอยางแนนอน เชน การแจงเตอน

ผานสอโทรทศน ทหารเรอจะจดพลและยงปนใหญ มการ

ซกซอมการอพยพคน โดย ตชด. มารบคนไปไวทวด หรอหนา

อ�าเภอ และมฐานทพเรอหางออกไปประมาณ 40 - 50 กม.

และตอนเกดสนามใหมๆ ไดมการน�าเรอจกรนฤเบศรมาจอด

อยใกลๆ ท�าใหพวกเรารสกมนใจมาก ซงผมคดวา ครงหนงใน

ชวตทเราไดรบการดแลขนาดน กภมใจแลว


ประธาน ลายลกษณ

เมอเกดเหตการณจรงไมไดเปนอยางทคด เพราะคน

สวนใหญไมรจกแผนทโลก ซงจรงๆ แลวเหตการณสนามสอน

อะไรไดหลายๆ อยาง อยางในพนทบานผมกอนหนานน ความร

ของคนเกาๆ ในเรองแผนภมประเทศ แผนทประเทศไทย เรอง

ภยธรรมชาต ไมเคยร คลนทมความสงสองเมตรสามเมตร

หนามรสมมนกแคสลายไปกบชายหาด พอเกดสนามท�าใหเรา

เขาใจวา ธรรมชาตเราตองเรยนร ไมใชรอคอยวาตองเกดกอน

ถงไดร อยางตอนนนเกดแผนดนไหวทญปน พอมการแจงเตอน

มาทางเรากเกดความโกลาหลขน เพราะแตละคนตางไมร

หลกการ ตางคนตางวงไปคนละทศละทาง และไดรบบาดเจบ

จากความโกลาหล

ดงนน พวกเราจงเกดความคดวา เราตองมการหา

องคความร และจดการเรองการแจงเตอน การดแล ความเปน

หวงในชมชนมากขนโดยทไมตองรอจากภาครฐ โดยเอาคนท

มจตใจอาสาอยางพวกผมเขามาเปนสวนรวมในการดแล และ

เยยวยาทกเรอง ท�าใหเกดอาสาสมครขนโดยไดรบการสนบสนน

จากกลม Action AIDs วาหลงจากเกดเหตการณทกคนก

ไมกลาประกอบอาชพ รานคากไมเปด เสรมสวยกไมกลาท�า

เรอประมงกไมกลาออก ชาวบานกไมกลาลงทน แลวเราจะไป

อยไหน และท�าอะไรตอไป

กลม Action AIDs จงแนะน�าใหพวกเราหาอาสาสมคร

เผอจะไดเฝาระวงภยพบต โดยเขามาสอนการท�าขอมล และ

วธการแกปญหาหากเกดภยพบตขนอก ซงมขอเสนอแนะวา

ใหมการสงตวแทนซอยละ 1 คน ตอนนนกยงไมประสบความ

ส�าเรจ ตอมามลนธรกษไทยกเขามาชวยอก กมกระบวนการ

คนหาอาสาสมครซอยละ 1 คน กเลอกตวแทนกนมา แตพอ

พวกเราไดร และเรมซมซบไปทละนด เหมอนหมกสทซมไปถง

ยอด จากตอนแรกมอาสาสมครแค 10 กวาคน จนปจจบนน

มประมาณ 70 คน ทดแลเรองภยพบตอยางเดยว กมการจด

ระบบใหชดเจนขน

“เรองภยธรรมชาต ไมเคยร

คลนทมความสงสองเมตรสามเมตร หนามรสมมนกแคสลายไปกบชายหาด

พอเกดสนาม ท�าใหเราเขาใจวา ธรรมชาต

เราตองเรยนร ไมใชรอคอย

วาตองเกดกอน ถงไดร”

(ประธาน ลายลกษณ)

97

อาสาสมครในพนท

หากมองไปอก 10 ปขางหนา ผมยงมองไมเหนความ

ยงยนทชดเจน แตพอจะมองเหนวาเวลาเราเกดภย จะมคน

รนใหมๆ มาถามและรวมกนชวย แตกระบวนการทเขาโดยตรง

ยงไมม เพราะคนไทยจะเปนลกษณะทอะไรยงไมเกดกจะไม

สนใจมาก อยางนอยกมลกผมแนๆ หนงคน หรออยางลกสาว

พประยรกเปนอาสาสมครเหมอนกน และในโรงเรยนกมการ

จดซอมอพยพปละ 2 ครง และมหลกสตรสอนในโรงเรยนเรอง

ภยธรรมชาต โดยทมเราเขาไปเปนครอาสา นอกจากนยงเกดจาก

การปลกฝง เพราะคนทอยในพนทนการเตรยมความพรอมจะ

กลายเปนสวนหนงในชวตเขาอยแลว และเราเชอวาจะมคน

สบทอดแนนอน เพราะเราสงเกตเหนจากเดกตวนอยๆ อายยง

ไมเขาโรงเรยนเลย ปกตเดกจะนอนตนยากมาก แตพอเราบอก

วาแผนดนไหว เขาจะกระโดดอตโนมต เราอาจจะใชตรงนมา

สบทอดใหเกดความยงยน แตถาใหออกมาเปนรปธรรมจรงๆ

กยงกงวล ถงเขาไมไดเปนอาสาสมคร แตเดกๆ เขากซมซบเรอง

เหลานไวมาก ส�าหรบพวกผม ถอวาไดหลดจากความเศราเกาๆ

ไปหมดแลว แตมาคดกนวาจะท�ายงไงใหมนดขน และมความ

ปลอดภยกวาเกา

ส�าหรบการแบงบทบาทหนาทในการดแล ตอนนมหนาท

เฝาระวง 2 คน ประชาสมพนธ 4 คน นอกจากน กมฝายจราจร

อพยพ กภย พยาบาล ซงฝายพยาบาลกไดรบการฝกอบรมมา

อยางพวกผมกเปนทงกชพและกภย อสม. กจะเปนกชพโดยเฉพาะ

ทง 70 คนจะเปนกล มคนไทยทงหมด แตเรองจรงกจะม

ชาวบานเขามารวมดวยมากกวาน เวลาเกดเหตการณกจะม

เสอกกสด�าเปนสญลกษณ ชาวบานเขากจะเชอถอ ชาวบาน

เหนพวกเรามายนอยตามแยกกจะมาถามเลยวาเกดอะไรขน

ชาวบานกจะเตรยมตวอพยพ ทกบานมถงยงชพ เสอผา เอกสาร

เตรยมไวเรยบรอยแลว อยางเมอปทแลว ชวงเสยงสญญาณดง

ชาวบานหนไปหมดแลว ไปกอนเสยงเตอนดงอก เพราะพวก

ผมจะไดรบแจงการเตอนภยจากศนยเตอนภยพบตแหงชาต


ประธาน ลายลกษณ

โดยตรง ไมวาจะเกดเรองทประเทศไหน เขากจะแจงมาทาง

sms มอถอ พวกเราจะไดรบแจงแบบน 5 คน ซงอยในระดบ

สงการ ยงหลง 3 ทมไปแลว และมขอความเขามาจะเปนเรอง

ภยพบตแนนอน จะวางมอถอ วทย ไวใกลๆ ตวเลย หากเกด

เหตการณสนามอกครงหนง แลวการแจงเตอนตางๆ ไมลมเหลว

ผมคดวาไมมคนเสยชวตอกแนนอน ซงผทอยในกลมเสยง เชน

เดก ผสงอาย ผปวย กจะเคลอนยายไปกอนเลย แตหากเปน

ภยพบตอนๆ เรากยงไมแนใจวาจะรนแรงขนาดไหน

อปกรณทไดรบบรจาคทมา : ทมวจย

99

ภาคผนวก


มตของสขภาพจต คำาถาม

ความรสกทางบวก 1. ทานรสกพงพอใจในชวต

2. ทานรสกสบายใจ

3. ทานรสกภมใจในตนเอง

การไมมความรสกทางลบ 4. ทานรสกผดหวงในตนเอง

5. ทานรสกวาชวตมแตความทกข

6. ทานรสกเบอหนายทอแทกบการด�าเนนชวตประจ�าวน

คณภาพของจตใจ 7. ทานรสกเปนสขในการชวยเหลอผอนทมปญหา

8. ทานรสกเหนอกเหนใจเมอผอนมทกข

9. ทานใหความชวยเหลอแกผอนเมอมโอกาส

สมรรถภาพของจตใจ 10. ทานมนใจวาจะสามารถควบคมอารมณไดเมอม

เหตการณคบขนหรอรายแรงเกดขน

11. ทานมนใจทจะเผชญเหตการณรายแรงทเกดขนในชวต

12. ทานสามารถท�าใจยอมรบไดส�าหรบปญหาทยากจะ

แกไข (เมอมปญหา)

การสนบสนนจากครอบครว 13. หากทานปวยหนก ทานเชอวาครอบครวจะดแลทาน

เปนอยางด

14. สมาชกในครอบครวมความรกและผกพนตอกน

15. ทานรสกมนคง ปลอดภย เมออยในครอบครว

ภาคผนวก ก

ภาคผนวก กแบบสอบถามวดสขภาพจตแบบสน

15 ขอ

101

ค�าถามแตละขอมมาตรวด 4 ระดบ คอ ไมเลย เลกนอย

มาก และมากทสด ค�าถามทง 15 ขอ ประกอบดวยขอความ

ทางบวก 12 ขอ คอ ขอค�าถามในมตของสขภาพจตดานความ

รสกทางบวก คณภาพของจตใจ สมรรถภาพของจตใจ และ

การสนบสนนจากครอบครว และขอความทางลบ 3 ขอ คอ

ขอค�าถามในมตของสขภาพจตดานการไมมความรสกทางลบ

การใหคะแนนส�าหรบขอความทางบวก คอ “ไมเลย” 0 คะแนน

“เลกนอย” 1 คะแนน “มาก” 2 คะแนน และ “มากทสด”

3 คะแนน สวนขอความทางลบ จะใหคะแนนกลบกน จาก

“ไมเลย” 3 คะแนน ถง “มากทสด” 0 คะแนน เมอน�าคะแนน

จากค�าถามทง 15 ขอมารวมกน คะแนนสงสดคอ 45 คะแนน

หมายถง ผทมสขภาพจตสงทสด ขณะทคะแนนต�าสดเทากบ

0 คะแนน หมายถง ผทมสขภาพจตต�าทสด


ภาคผนวก ขคณลกษณะของกลมตวอยาง

ในการสนทนากลม

หลกเกณฑในการคดเลอกกลมตวอยางในการศกษาครงน เปนการศกษาเฉพาะผทมถนฐาน

ประจ�าอยในจงหวดพงงาและภเกต โดยเปนผทเกดในจงหวดพงงา

และภเกต หรอหากเปนผยายถนมา ตองเปนบคคลทคดวาตนเอง

เปนคนพงงาหรอภเกตไปแลว

พงงาจ�านวนตวอยางทงสน 68 คน แบงเปนชาย 41 คน หญง

27 คน ทงหมด 9 กลม แบงเปนกลมทอาศยอยเขตเทศบาล 4 กลม

และกลมทอาศยอยนอกเขตเทศบาล 3 กลม กลมผน�าทองถนทงใน

เขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล 1 กลม และกรณศกษาชาวบาน

น�าเคม 5 คน ดงน

กลมท คณลกษณะกลมชาย

(คน)

หญง

(คน)อาย (ป) ระดบการศกษา

1 กลมผน�าทองถน 7 0 39 - 55 ม.3 - ป.โท

2 กลมขาราชการ (ในเขตเทศบาล) 4 4 37 - 54 ปวส. - ป.โท

3 กลมธรกจสวนตว (ในเขตเทศบาล) 4 4 35 - 56 ป.6 - ป.ตร

4 กลมเกษตรกร (นอกเขตเทศบาล) 4 4 32 - 59 ม.3 - ป.ตร

5 กลมผสงอาย (ในเขตเทศบาล) 4 4 60 - 65 ป.4 - ป.ตร

ภาคผนวก ข 103


(คน)

หญง


6 กลมผสงอาย (นอกเขตเทศบาล) 4 4 60 - 76 ป.4 - ป.ตร

7 กลมวยรน (ในเขตเทศบาล) 4 4 15 - 20 ม.3 - ก�าลงศกษา

ป.ตร

8 กลมวยรน (นอกเขตเทศบาล) 5 3 15 - 20 ม.3 - ก�าลงศกษา

ป.ตร

9 กลมอาสาสมครบานน�าเคม 5 0 38 - 56 ป.4 - ปวส.

41 27

ภเกตจ�านวนตวอยางทงสน 64 คน แบงเปนชาย 30 คน หญง 34 คน ทงหมด 8 กลม แบงเปน

กลมทอาศยอยเขตเทศบาล 4 กลม และกลมทอาศยอยนอกเขตเทศบาล 3 กลม กลมผน�าทองถน

ทงในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล 1 กลม ดงน


(คน)

หญง


1 กลมผน�าทองถน 3 5 42 - 56 ป.ตร - ป.โท

2 กลมขาราชการ (ในเขตเทศบาล) 4 4 30 - 53 ปวส. - ป.โท

3 กลมธรกจสวนตว (ในเขตเทศบาล) 3 5 42 - 62 ป.4 - ม.6

4 กลมเกษตรกร (นอกเขตเทศบาล) 4 4 30 - 55 ป.6 - ป.โท

5 กลมผสงอาย (ในเขตเทศบาล) 4 4 61 - 71 ป.4 - ม.6

6 กลมผสงอาย (นอกเขตเทศบาล) 4 4 60 - 76 ป.4 - ป.ตร

7 กลมวยรน (ในเขตเทศบาล) 4 4 15 - 18 ม.4 - ปวช.

8 กลมวยรน (นอกเขตเทศบาล) 4 4 15 - 16 ม.3 - ม.4

30 34


Dimensions Items

Mental State: Positive

Effect

1. I am contented with life. 2. I feel pleasant. 3. I have self-esteem.

Mental state: Negative

Effect

4. I feel disappointed in myself. 5. I feel life is full of miseries. 6. I feel bored and discouraged with my daily life.

Mental Quality 7. I feel happy in helping out others when they have problems.

8. I feel sympathetic towards others’ suffering. 9. I help others when I have the chance.

Mental Capacity 10. I am confident I can control my emotions in case of crisis.

11. I feel confident in facing life’s crises. 12. I can face and accept problems which are

difficult to solve.

Family Support 13. If I become seriously ill I trust my family will take good care of me.

14. My family members love and care for each other.

15. I feel secure when I stay with my family.

Appendix AThai Mental Health Indicators (TMHI-15) are as follows:

Appendix A 105

Responses for each question were not at all, a

little, very much and most. The 15 items consist of 12

positive items including positive effect, mental quality,

mental capacity and family support and 3 items for

negative effects. The scores for the positive items are 0

for “not at all”, 1 for “a little” , 2 for “very much”, and 3 for

“most”. The opposite scores were given to the negative

items; 3 for “not at all”, 2 for “a little”, 1 for “very much”

and 0 for “most”. The total scores of the 15 items are

45 points means those with the best mental health. The

minimum score is 0 points means those with the worst

mental health.


Participants were born in the provinces (either

Phang-nga or Phuket) or those who migrated to live there

and regarded themselves as local people.

Phang-nga

There were 9 focus group discussions including

68 people, 41 people were males and 27 people were

females from both rural and urban areas. One group

consisted of 7 local leaders. A case study of Baan

Nam Khem included 5 people. Table below shows the

characteristics of people in this study.

No Characteristic Male Female Age Education

1 The local leaders 7 0 39-55 Grade 9 - Master’s degree

2 Government Official (urban area)

4 4 37-54 High Vocational Certificate - Master’s

degree

3 Self-employed (urban area)

4 4 35-56 Grade 6 - Bachelor’s degree

4 Farmer (rural area) 4 4 32-59 Grade 9 - Bachelor’s degree

5 Older people (urban area) 4 4 60-65 Grade 4 - Bachelor’s degree

Appendix B

Appendix BCharacteristics of the Participants

in Focus Group Discussions

107


6 Older people (rural area) 4 4 60-76 Grade 4 - Bachelor’s degree

7 Youth (urban area) 4 4 15-20 Grade 9 - Bachelor’s degree

8 Youth (rural area) 5 3 15-20 Grade 9 - Bachelor’s degree

9 Baan Nam Khem volunteers

5 0 38-56 Grade 4 - High Vocational Certificate

41 27

Phuket

Similar to Phang-nga, the sample consisted of 64 people, 30 people were

males and 34 people are females in both urban and rural areas. The details are in the

table below.


1 The local leaders 3 5 42-56 Bachelor’s degree - Master’s degree

2 Government official (urban area)

4 4 30-53 High Vocational Certificate - Master’s

degree

3 Self-employed (urban area)

3 5 42-62 Grade 4 - Grade 12

4 Farmer (rural area) 4 4 30-55 Grade 6 - Master’s degree

5 Older people (urban area) 4 4 61-71 Grade 4 - Grade 12

6 Older people (rural area) 4 4 60-76 Grade 4 - Bachelor’s degree

7 Youth (urban area) 4 4 15-18 Grade 10 - Vocational Certificate

8 Youth (rural area) 4 4 15-16 Grade 9 - Grade 10

30 34


Documents

เราต้องท าอะไร · 2014-06-25 · ทางอ้อมควรจะเป็นประเด็นที่ส าคัญในงานวิชาการทางด้าน