อ.นาถสน ยตธรรมด ารง

1

ป พ.ศ. มาตรา ฎกา

2550 ม. 231, 215, 380 556/2511, 2299/2523

2551 ม. 374 3702/2545

2552 ม. 377, 219 วรรคหนง, 372 วรรคหนง, 378 (2)

3301/2547 89/2536,9241/2539

2553 ม. 374 1200/2552

2554 ม. 377, 378 (2) 391, 379, 383

747/25449514/2544,7122/2549

2

ป พ.ศ. มาตรา ฎกา

2555 ม. 486, 204 วรรคสอง, 244 วรรคหนง, 213 วรรคทาย, 215, 223

2556 ม. 374 7784/2554

2557 ม. 165, 350 5426/2553

2558 ม. 344, 341 วรรคหนง, 306

14317/2556,5268/2557

3

4

ป พ.ศ. มาตรา ฎกา

2559 ม. 378 (2), 391 วรรคหนง และวรรคสาม

3007/2536

2560 ม. 198, 201, มาตรา 199 วรรคสอง, 194, 320, 321, 349

2561 ม. 159 วรรคสาม, มาตรา 175 วรรคสอง, 176 วรรคหนง, 178, 181

ขอสอบป 2561 สมยท 71

นางนากเปนเจาของทดนท านาทจงหวดสพรรณบร 1 แปลง นางนากตองการยกทดนแปลงดงกลาวใหนายทองบตรชาย ซงพกอาศยอยทกรงเทพมหานคร นางนากขอใหนางเงนบตรบญธรรมซงพกอาศยอยดวยกนทจงหวดสพรรณบรไปสงทส านกงานทดนจงหวดสพรรณบร นางเงนอยากไดทดนแปลงดงกลาวจงชวนนายเพชรสามไปดวย นายเพชรหลอกใหนางนากจดทะเบยนโอนทดนใหนางเงนกอน และหากนายทองตองการท านา นางเงนจะจดทะเบยนโอนทดนใหนายทอง นางนากจงจดทะเบยนโอนทดนแปลงดงกลาวใหนางเงน นายเพชรและนางเงนไดเขาท านาในทดน เมอนายทองจะเขาท านาในทดนแปลงดงกลาว นางเงนไมยนยอมอางวานางนากยกทดนใหตนแลว

5

ขอสอบป 2561 สมยท 71 (ตอ)

นายทองจงมหนงสอถงนางเงนแจงบอกลางนตกรรมจดทะเบยนใหทดนดงกลาวทนท นางเงนไดรบหนงสอแลวเพกเฉยและท านาตอมาอก 1 ป จากนนอก 6 เดอน นางนากทราบเรองจาก นายทองจงทวงถามดวยวาจาใหนางเงนโอนทดนแปลงดงกลาวคนแกตน

ใหวนจฉยวา นางเงนตองคนทดนแปลงดงกลาว แกนางนากหรอไม

6

ธงค าตอบนางนากท านตกรรมจดทะเบยนโอนทดนท านาใหแกนางเงนเกด

จากการใชอบายหลอกลวงของนายเพชร นตกรรมการใหทดนจงเปนโมฆยะ ตาม ปพพ. มาตรา 159 วรรคสาม

นายทองเปนบตรชายนางนากจงเปนทายาทนางนาก แตทายาทของผท านตกรรมอนเปนโมฆยะจะบอกลางโมฆยะกรรมไดตอเมอผท า นตกรรมอนเปนโมฆยะถงแกความตายกอนมการบอกลางโมฆยะกรรม เมอนางนากยงมชวตอย นายทองทายาทนางนากจงไมใชบคคลทจะ บอกลางนตกรรมการจดทะเบยนใหทดนซงเปนโมฆยะไดตาม ปพพ. มาตรา 175 วรรคสอง ดงนน การทนายทองมหนงสอไปถงนางเงนจงไมมผลเปนการบอกลางนตกรรมการจดทะเบยนใหทดน

7

ธงค าตอบ (ตอ)

การทนางนากทวงถามดวยวาจาใหนางเงนโอนทดนคนแกตน ถอเปนการแสดงเจตนาบอกลางนตกรรมการจดทะเบยนการใหทดนแลว ตาม ปพพ. มาตรา 178 เพราะกฎหมายไมไดก าหนดแบบการบอกลางโมฆยะกรรมไว เมอการบอกลางโมฆยะกรรมกระท าภายใน 1 ป นบแตวนทนางนากทราบเรองจากนายทองอนเปนเวลาทอาจใหสตยาบนได ตามมาตรา 181 มผลท าใหนตกรรมการจดทะเบยน ใหทดนทเปนโมฆยะนนตกเปนโมฆะตามมาตรา 176 วรรคหนง นางเงนจงตองคนทดนแปลงดงกลาวแกนางนาก

8

นตกรรม

มาตรา 149 บญญตวา “นตกรรม หมายความวา การใดๆ อนท าลงโดยชอบดวยกฎหมายและดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคล เพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ”

(1) นตกรรมเปนการกระท าของบคคลโดยการแสดงเจตนา

9

ค าพพากษาฎกาทถอวาไมมการแสดงเจตนาฎ 1109/2521 - จ าเลยปลอมใบมอบอ านาจโจทกไปโอนโฉนดขายทดน

ของโจทกใหตนเองแลวขายฝากตอไป ตองถอวามไดมนตกรรมซอขายทดนดงกลาวเกดขนเลย กรรมสทธในทดนพพาทยงเปนของโจทกอยตามเดม แมผรบซอฝากจะจดทะเบยนรบซอไวโดยสจรตและเสยคาตอบแทนหรอไมกตาม ผรบซอฝากกไมไดกรรมสทธ

เหตทสญญาซอขายทดนไมผกพนโจทกเจาของทดน เพราะเจาของทดนไมไดแสดงเจตนาท านตกรรมมอบอ านาจใหขายทดนแตอยางใด

ฎ 6379/2544 – ปลอมหนงสอมอบอ านาจ นตกรรมไมผกพนโจทก โจทกมอ านาจฟองขอใหเพกถอนการจดทะเบยนโอนขายทพพาทได

10

(2) การกระท าทเปนนตกรรมตองเปนการกระท าโดยชอบดวยกฎหมาย

ตองชอบดวยวตถประสงค – มาตรา 150

ตองชอบดวยแบบของนตกรรม – มาตรา 151, 152

ตองชอบดวยกฎหมายวาดวยความสามารถของผท านตกรรม – มาตรา 153

11

ชอบดวยวตถประสงคของนตกรรม (มาตรา 150)

มาตรา 150 “การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย เปนการพนวสย หรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ”นตกรรมทมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายนตกรรมทเปนการพนวสยนตกรรมทเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

12

แนวค าพพากษาเกยวกบวตถประสงคของนตกรรมเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายการเรยกดอกเบยเกนอตรา

การคดดอกเบยทบตน

การโอนทดนทมกฎหมายหามโอนในระยะเวลาหามโอน

การโอนสทธในการท ากจการทไดรบอนญาตเปนการเฉพาะตวใหบคคลอน

ฎ 2419/2552, ฎ 4541/2550, ฎ 17923/2557, ฎ.13598/2557

ฎ 438/2559, 120/2559*13

ฎกาท 2889/2553 (โมฆะกรรม ลาภมควรได ช าระหนตามอ าเภอใจ ช าระหนผดกฎหมาย)

โจทกท าสญญาซอขายทดนพพาทจากจ าเลยท 1 โดยโจทกไมทราบวามขอก าหนดหามโอนทดนพพาทและนตกรรมดงกลาวเปนการตองหาม ชดแจงโดยกฎหมาย ยอมตกเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 150 เมอสญญาซอขายเปนโมฆะมาแตแรก โจทกจงไมมหนาทตองช าระราคาทดนทเหลอแกจ าเลยท 1 อก การทโจทกท าสญญาซอขายทดนพพาทกบจ าเลยท 1กเพราะตองการไดทดนพพาทโดยไมรมากอนวาทดนพพาทอยในบงคบแหงกฎหมายทก าหนดขอหามโอนไว การทโจทกช าระราคาทดนใหจ าเลยจงไมใชโจทกกระท าการตามอ าเภอใจเสมอนหนงวาเพอช าระหนโดยรอยวาตนไมมความผกพนทจะตองช าระหรอกระท าการช าระหนอนเปนการฝาฝนขอหามตามกฎหมายหรอศลธรรมอนดตาม ปพพ. มาตรา 407และมาตรา 411

14

การทโจทกและจ าเลยตกลงท าสญญาเชาซอทดนขณะอยภายในก าหนดระยะเวลาหามโอนตามกฎหมาย ซงตามลกษณะของสญญากอใหเกดสทธเรยกรองในอนทจะบงคบใหจ าเลยจดทะเบยนโอนกรรมสทธในทดนและเสยสทธการครอบครองทดนซงขดกบเจตนารมณของกฎหมายทตองการใหผไดรบสทธใชทดนนนเปนเคหสถานและประกอบอาชพ และพฤตการณของโจทกและจ าเลยกอนท าสญญาทไปขอจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนแตไมสามารถด าเนนการไดเนองจากม ขอหามโอน เหนไดวาเปนการท านตกรรมทมเจตนาทจะโอนทดนกน แมจะมเงอนไขใหจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนเมอช าระคาเชาซอครบถวนอนเปนระยะเวลาภายหลงพนก าหนดระยะเวลาหามโอนตามกฎหมายกตาม กเปนการ จงใจหลกเลยงขอก าหนดหามโอนตามกฎหมาย จงเปนนตกรรมทมวตถประสงคตองหามชดแจงโดยกฎหมาย ตกเปนโมฆะ ตาม ปพพ. มาตรา 150 โจทกจงไมอาจยกนตกรรมอนเปนโมฆะดงกลาวขนเพอเปนขออางเพอบงคบใหจ าเลยโอนทดนแกโจทกได

15

นตกรรมทมวตถประสงคเปนการพนวสย

1. ตองเปนกรณทไมมทางปฏบตไดเลย เชน ตกลงซอมาชอสายฟาซงไดถงแกความตายกอนทจะท านตกรรมนน

2. เหตพนวสย ตองมอยกอนหรอขณะทจะไดท านตกรรมหากท าไปแลวพนวสยภายหลง กรณไมถอเปนเรองนตกรรมมวตถประสงคเปนการพนวสย แตเปนการช าระหนเปนพนวสย ซงตองบงคบตาม ปพพ. มาตรา 217 – 219 และกฎหมายเกยวกบสญญาตางตอบแทนตามมาตรา 370 - 372

16

นตกรรมทมวตถประสงคเปนการพนวสย

3. เหตพนวสยตองเปนกรณทไมมใครจะปฏบตไดเลย มใชพนวสยเฉพาะคสญญา หรอมใชเปนเพยงขอสญญาทท าใหผใหสญญาจะปฏบตไดยากขนหรอวาคสญญาท าไมไดแตคนอนท าได หรอวาถาท าไปแลวจะตองเสยคาใชจายมาก

ฎ1818/2511 – (รบเหมาเจาะน าบาดาล) – การท าสญญาซงเมอท าไปแลวปรากฏวาผลของสญญานนท าใหคสญญาอกฝายหนงเสยเปรยบอกฝายหนงมาก จะตองขาดทนหรอเสยคาใชจายจ านวนมาก กรณเชนนกถอไมไดวาเปนสญญาทมวตถประสงคเปนการพนวสย

17

ตวอยางนตกรรมทขดตอความสงบฯ

นตกรรมทมผลเปนการขดขวางไมใหการเปนไปตามครรลองของกระบวนการยตธรรม เชน ตกลงใหระงบการด าเนนคดอาญาแผนดน แตหากเปนความผดอาญาสวนตว ใชบงคบได, ตกลงใหคาตอบแทนเพอใหผเสยหายยอมความ ถอนฟอง หรอถอน ค ารองทกข

ฎ 3780/2546

ฎ 4351/2548

18

นตกรรมทขดความสงบฯ

นตกรรมทมลกษณะเปนการแสวงหาประโยชนจากการทผอนเปนความกน เชน ฎ. 5567/2555

“การยยงสงเสรมใหผอนเปนความกน” และ“การซอขายความกน”

ฎ 921/2542, ฎ 1584/2555, ฎ 810/2554

สญญาจางวาความททนายความตกลงแบงสวนจากทรพยสนทเปนมลพพาททลกความจะไดจากคด เชน ฎ. 1260/2543 (ป), ฎ. 10707/2550, ฎ. 4016/2548, ฎ. 4164/2548,

19

นตกรรมทขดความสงบฯ

นตกรรมทเปนการหามการประกอบการแขงขนในการท าอาชพหรอจ ากดสทธของผท านตกรรมในการประกอบอาชพ – หากหามไมเดดขาด เชน มระยะเวลาจ ากด หรอก าหนดสถานท กไมขดตอความสงบฯ เชน ฎ. 1275/2543, ฎ 7724/2557

ตองดดวยวา แมไมโมฆะ แตเปนขอสญญาไมเปนธรรมหรอไมดวย

นตกรรมทผดแผกแตกตางจากบทบญญตของกฎหมาย และไมใชนตกรรมอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอเปนขอตกลงทตองหามตามกฎหมาย ยอมมผลบงคบได (ฎ 2520/2556)

20

มาตรา 152 – “การใดมไดท าใหถกตองตามแบบทกฎหมายบงคบไว การนนเปนโมฆะ” กลาวคอ กฎหมายก าหนดแบบไว กตองท าตามแบบจงจะมผลใชบงคบกนได

1. ตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เชน สญญาซอขาย อสงหาฯ หรอสงหาฯ พเศษ มาตรา 456 หรอสญญาให ตามมาตรา 526

2. ตองจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เชน จดทะเบยนหางหนสวนจ ากดหรอบรษทจ ากด, รบรองบตร, รบบตรบญธรรม หรอสมรส เปนตน

ฎ 6190/2550 - สญญาอนญาตใหใชเครองหมายการคาระหวางคสญญาทยงไมไดจดทะเบยนตกเปนโมฆะ ตาม ปพพ. มาตรา 152 (เนองจากขดตอมาตรา 68 วรรคสอง แหงพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534)

21

3. ท าเปนหนงสอตอพนกงานเจาหนาท เชน พนยกรรมแบบเอกสารลบหรอเอกสารฝายเมอง

4. ตองท าเปนหนงสอ เชน สญญาเชาซอ (มาตรา 573) การโอนสทธเรยกรอง (มาตรา 306) พนยกรรม (มาตรา 1656) การโอนหนชนดระบชอ (มาตรา 1129 วรรคสอง – ฎกาท 523/2545)

**** โยงมาตรา 9 = การลงลายมอชอในนตกรรมทท าเปนสญญา คสญญาไมจ าตองลงลายมอชอพรอมกน แตตองลงลายมอชอใหครบทกฝาย (ฎ 1453/2530, ฎ 4049/2555)

22

หลกฐานเปนหนงสอ ไมใชแบบของนตกรรม – ไมท า ไมโมฆะ แตจะฟองรองบงคบคดไมได เชน สญญาก ตามมาตรา 653, สญญาจะซอจะขายอสงหาฯ ตามมาตรา 456, สญญาเชาอสงหาฯ ทมก าหนดระยะเวลาไมเกน 3ป มาตรา 538 เปนตน

ไมมหลกฐานมใชแคฟองรองไมได รวมถงยกตอสกไมได

ท าหลกฐานภายหลงกได ไมจ าตองท าขณะท านตกรรม

ไมจ าตองเปนเอกสารฉบบเดยว

ฎ 6190/2550

23

ความสามารถในการท านตกรรม – มาตรา 153

มาตรา 153 – “การใดมไดเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายวาดวยความสามารถของบคคล การนนเปนโมฆยะ”

โมฆยะ นตกรรมสมบรณจนกวาจะบอกลาง ซงหากถก บอกลาง กท าใหนตกรรมเปนโมฆะยอนไปถงเวลาเรมแรกทไดมการท านตกรรมนนขน แตถาหากไมมการบอกลางเลย นตกรรมนนกสมบรณตลอดไป

24

การท านตกรรมของผหยอนความสามารถ

ผเยาว – อายไมครบ 20 ป (มาตรา 19) หรอสมรสไมเปนไปตามมาตรา 1448 (มาตรา 20)

ตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม ยกเวน – เพอใหไดสทธ (มาตรา 22)

- เรองเฉพาะตว (มาตรา 23)- สมแกฐานานรปและจ าเปนในการด ารงชพตามสมควรของผเยาว (มาตรา 24)

- การท าพนยกรรมของผเยาวทมอาย 15 ปบรบรณขนไป มาตรา 25 ผลของการไมไดรบความยนยอม นตกรรมเปนโมฆยะ

25

การท านตกรรมเกยวกบทรพยสนของผเยาว

การท านตกรรมเกยวกบทรพยสนของผเยาวตามมาตรา 1574 ผแทนโดยชอบธรรมจะกระท าแทนผเยาวมได และจะใหผเยาวท านตกรรมเองโดยผแทนโดยชอบธรรมเปนผใหความยนยอมกไมได เนองจากกฎหมายก าหนดวาตองไดรบอนญาตจากศาลกอน หากมการท านตกรรมโดยฝาฝนบทบญญตดงกลาว การท านตกรรมนนไมมผลผกพนผเยาว ไมวาผเยาว จะไดรบประโยชนจากนตกรรมดงกลาวหรอไมกตาม – ฎกาท 4984/2537

26

การท านตกรรมของผหยอนความสามารถ

คนไรความสามารถ = บคคลวกลจรตซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ

- ท านตกรรมเองไมได ตองไดรบความยนยอมจากผอนบาล

- ผลของการฝาฝน นตกรรมเปนโมฆยะ

คนวกลจรต

- ท านตกรรมเองได

- ยกเวน --- ท าขณะจรตวกล และอกฝายรวาผท านตกรรมเปนบคคลวกลจรต = โมฆยะ

- ผล – สมบรณ เวนแตท าขณะจรตวกลและอกฝายรถงจะตกเปนโมฆยะ

27

การท านตกรรมของผหยอนความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ = บคคลทมเหตบกพรองซงอาจมาจากทางรางกายหรอ

จตใจ หรอความประพฤตกได ท าใหไมสามารถจดการงานโดยตนเองได

- ท านตกรรมได

- ยกเวน – นตกรรมตามมาตรา 34 ตองไดรบความยนยอมจากผพทกษ

- ผล เปนโมฆยะ

ผแทนโดยชอบธรรมท าสญญาใหเชาอสงหาฯ ของผเยาวเกน 3 ปโดยไมไดรบอนญาตจากศาล มผลบงคบได 3 ป – ฎ 291/2491

ฎ 856-857/2497

ฎ 177/2528 – บคคลเสมอนไรฯ เปนบคคลเพยงไมสามารถจดการงานบางประการของตนเองไดเทานน การท าพนยกรรมเปนกจการเฉพาะตวทจะตองแสดงเจตนาดวยตนเอง และผพทกษกไดใหความยนยอมแลว เมอบคคลเสมอนไรฯ ท าพนยกรรมโดยมสตสมปชชญญะสมบรณด นตกรรมจงสมบรณตามกฎหมาย

28

(3) ตองกระท าโดยมงจะผกนตสมพนธขนระหวางบคคล

ตองไมกระท าโดยมเจตนาลวง เจตนาซอนเรน หรอกระท าเพออ าพรางนตกรรมอน

หลกทวไป -- ตองถอเอาเจตนาทบคคลแสดงออกมาใหปรากฏนนเปนใหญกวาเจตนาทแทจรง

29

เจตนาซอนเรนมาตรา 154 – “การแสดงเจตนาใด แมในใจจรงผแสดงจะมไดเจตนาใหตนตองผกพนตามทไดแสดงออกมากตาม หาเปนมลเหตใหการแสดงเจตนานนเปนโมฆะไม เวนแตคกรณอกฝายหนงจะไดรถงเจตนาอนซอนอยในใจของผแสดงนน”

ผลของการแสดงเจตนาซอนเรน ขนอยกบวาคกรณอกฝายหนงรหรอไมวาคกรณฝายทแสดงเจตนาออกมาใหปรากฏนนตองการผกนตสมพนธดวยหรอไม อยางไร

30

เจตนาซอนเรน1. เจตนาซอนเรน เปนกรณทผแสดงเจตนา แสดงเจตนาออกมาโดยมไดเจตนาใหตนตองผกพนตามทไดแสดงออกมา แตกฎหมายใหถอเจตนาทแสดงออกมาเปนส าคญ แมจะไมตรงกบเจตนาในใจกตาม

2. ผลของการแสดงเจตนาซอนเรนตอคกรณผแสดงเจตนาตองผกพนตามทตนไดแสดงออกมานตกรรมทแสดงออกมามผลใชบงคบได ไมตกเปนโมฆะนตกรรมทแสดงออกมาจะตกเปนโมฆะ ตอเมอคกรณอกฝายหนงไดรถงเจตนาอนซอนอยในใจของผแสดงเจตนา

31

เจตนาซอนเรน3. ผลของการแสดงเจตนาซอนเรนตอบคคลภายนอก – ไมเปนโมฆะ ใชบงคบได

4. กรณคกรณอกฝายทรบการแสดงเจตนาเปนนตบคคล ยอมถอความรบรของผแทนนตบคคล ดงนน หากผแทนนตบคคลทราบการแสดงเจตนาทซอนเรนนน กตองถอวาคกรณร ท าใหนตกรรมเปนโมฆะ แตตองพจารณา ปพพ. มาตรา 74 ดวย - ฎ 3313/2536

กลาวคอ ถาเปนกรณทประโยชนไดเสยของนตบคคลนนขดกบประโยชนไดเสยของผแทนนตบคคล ซงผแทนนตบคคลจะกระท าการแทนนตบคคลในการนนไมไดตามมาตรา 74 กรณเชนน การรบรของผแทน นตบคคลไมถอเปนการรบรของนตบคคลนนดวย

ฎ 1437/2529, ฎ 7602/2553**, ฎ 5825/254332

ฎ 5825/2543 – จ าเลยกยมเงนจากธนาคาร โดยใหโจทกจ านองทดนและค าประกนหนดงกลาวเพอน าเงนมารวมลงทนกนระหวางโจทกกบจ าเลย โจทกกลววาจ าเลยจะไมช าระหนแกธนาคารจงใหจ าเลยท าสญญากเงนใหโจทกยดถอไวโดยไมมเจตนาทจะกยมเงนกนจรง (จ าเลยไมไดรบเงนตามสญญากดงกลาว) สญญากตกเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 154

ฎ. 3313/2536 – ตาม ปพพ. มาตรา 74 บญญตไดความวา ในการอนใดถาประโยชนทางไดเสยของนตบคคลฝายหนงกบของตวผจดการอกฝายหนงเปนปฏปกษแกกนในการอนนน ผจดการเปนอนไมมอ านาจเปนผแทนได การท ส. ผจดการโจทกสาขาลอง กบ ป. ตองการขายลดเชคใหโจทกเอง โดยใหจ าเลยทงสามออกหนาเปนผขายลดเชคนน ส. ผจดการโจทกจงไมมอ านาจเปนผแทนโจทกตามมาตรา 74 และความรของ ส. จะถอเปนความรของโจทกดวยไมได การทจ าเลยทงสามรวมกบ ส. และ ป. ขายลดเชคใหโจทก จ าเลยทงสามตองผกพนตอโจทกตามสญญาขายลดเชคทจ าเลยทงสามแสดงเจตนาตอโจทก อายความฟองรองตามสญญาขายลดเชคไมมกฎหมายบญญตไวเฉพาะ จงมอายความ 10 ป ตาม ปพพ. มาตรา 190/30

33

เจตนาซอนเรน – ผแสดงเจตนารอยแลววาเจตนาทตนแสดงออกไมตรงกบเจตนาทแทจรงในใจ แตแกลงแสดงออกมาใหผดไปจากเจตนาทแทจรง

เจตนาโดยส าคญผด – ผแสดงเจตนานกวาเจตนาทตนแสดงออกมาตรงกบเจตนาทแทจรง แตปรากฏวาเจตนาทตนแสดงออก ไมตรงกบเจตนาทแทจรงเพราะตนส าคญผด

34

เจตนาลวง (มาตรา 155 วรรคแรก)

มาตรา 155 วรรคแรก – “การแสดงเจตนาลวงโดยสมรกบคกรณอกฝายหนงเปนโมฆะ แตจะยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรตและตองเสยหายจากการแสดงเจตนาลวงนนมได”

การแสดงเจตนาลวง คอผแสดงเจตนาทงสองฝายสมรกน โดยตางกรตวอยในขณะทแสดงเจตนาวาเจตนาทตนแสดงออกมา ไมตรงกบเจตนาทแทจรงในใจ แตกแสดงออกมาเพอหลอกลวงบคคลภายนอกอนๆ โดยมไดมเจตนาทจะผกพนตามนตกรรม ทตนไดแสดงเจตนาท ากน

35

เจตนาลวง1. กรณเจตนาลวงนนสมรกบคกรณอกฝายหนง – ผลของนตกรรมทเกด

กบคกรณ – นตกรรมเปนโมฆะเสมอ

ฎ 863-864/2496, 379/2536, 6886/2542 (ป), ฎ 1010/2558, ฎ 5792/2558

2. การแสดงเจตนาลวงนน จะยกเอาความเปนโมฆะขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรตและตองเสยหายจากการแสดงเจตนาลวงนนมได (ผลของนตกรรมทเกดกบบคคลภายนอก)

เชน ก. และ ข. ท าสญญาซอขายรถยนตกนหลอกๆ ตอมา ข. ยกรถนนให ค. โดย ค. ไมรเรองการท าสญญาซอขายหลอกๆ ดงกลาว แม ค. จะสจรต แตไมเสยหาย ดงนน ก. จงเอารถคนไปได ก. จงยกเอาความเปนโมฆะขนตอส ค. ได

36

“ตองเสยหาย” หมายถง บคคลภายนอกตองขาดประโยชนทควรจะไดไป หากการแสดงเจตนาลวงนนเปนโมฆะ (กวางกวา “โดยสจรตและเสยคาตอบแทน” เพราะกรณยงรวมถง แมบคคลภายนอกจะไดทรพยมาโดยไมไดเสยคาตอบแทน แตไดรบความเสยหายจากการกระท านนดวย)

ฎ 1156/2545*, 1704-1705/2515, 2041/2547***, ฎ 5568/2537

37

นตกรรมอ าพราง (มาตรา 155 วรรคสอง)

มาตรา 155 วรรคสอง – “ถาการแสดงเจตนาลวงตามวรรคหนง ท าขนเพออ าพรางนตกรรมอน ใหน าบทบญญตของกฎหมายอนเกยวกบนตกรรมทถกอ าพรางมาใชบงคบ”

1. นตกรรมอ าพราง คอ การทคกรณไดแสดงเจตนาท านตกรรมขนมานตกรรมหนง ซงไมตรงกบเจตนาทแทจรง ซอนกบนตกรรมทเกดจากการแสดงเจตนาแทจรงทไมไดแสดงออกมาใหปรากฏแกบคคลภายนอก แตกลบแสดงเจตนาอกอนหนงออกมาใหปรากฏภายนอกซงเปนนตกรรมทคกรณนนไมตองการจะผกพนตาม นตกรรมทแสดงออกมา

38

2. นตกรรมอ าพรางตองมนตกรรมในเรองเดยวกนอย 2 นตกรรม โดยเปนคกรณเดยวกน หากนตกรรมทงสองกระท าโดยคกรณตางกน กไมเปนนตกรรมอ าพราง –ฎ 102/2525, 5236/2542

3. ผลของการแสดงเจตนาลวงเพออ าพรางนตกรรมอน – ตองบงคบตามบทบญญตกฎหมายอนเกยวกบนตกรรมทถกอ าพราง เพราะฉะนน นตกรรมทปรากฏจงเปนนตกรรมทเกดจากเจตนาลวง ซงเปนโมฆะ

ตามมาตรา 155 วรรคหนง สวนนตกรรมทแทจรงแตถกปกปดไมใหคนอนร ยอมมผลบงคบไดตามมาตรา 155 วรรคสอง

ฎ 2711/2544**, 1145/2508, 956/2519, ฎ 125/2538ฎ 862-863/2520, ฎ 10834/2556, ฎ 2952/2554**

39

ฎกาท 4686/2552สญญาขายฝากทดนเปนนตกรรมอ าพรางนตกรรมการกยมเงนระหวาง

โจทกทงสองกบจ าเลย ตกเปนโมฆะตาม ปพพ.มาตรา 155 วรรคหนง จ าเลยจะขอใหบงคบโจทกทงสองช าระเงนตามราคาขายฝากทดนเปนตนเงนกไมได แตตองบงคบตามทโจทกทงสองและจ าเลยมเจตนาจะผกพนในนตกรรม การกยมเงนทถกอ าพรางไวตามมาตรา 155 วรรคสอง โดยถอเพยงวาสญญาขายฝากทดนเปนหลกฐานวาโจทกทงสองไดกยมเงนจากจ าเลยและโจทก ทงสองไดมอบโฉนดทดนของตนใหจ าเลยยดถอไวเปนหลกประกนเงนกเทานน เมอราคาขายฝากตามสญญาขายฝากทดนไมใชจ านวนเงนทศาลจะบงคบใหโจทกทงสองช าระแกจ าเลยได โจทกทงสองยงคงตองรบผดช าระเงนเทาทกยมจากจ าเลย

ฎกาท 2329/2529 – ตองบรรยายในฟองวาจ าเลยกยมเงนโจทกไปและไดท าหนงสอสญญาขายฝากไวเปนหลกฐานการกยมเงน (ในสญญาขายฝากตองมขอความท านองเดยวกน) - ดฎกาท 903/2534

40

ฎกาท 6342/2552

ท. มเจตนายกทดนใหแกจ าเลย แตจดทะเบยนนตกรรมเปนการขาย ถอไดวาการจดทะเบยนนตกรรมขายทดนเปนการอ าพรางนตกรรมให นตกรรมขายทดนยอมเปนการแสดงเจตนาดวยสมรกนระหวางคกรณ ยอมเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง การท ท. จดทะเบยน นตกรรมขายมวตถประสงคในการโอนกรรมสทธในทรพยสน คอทดนเชนเดยวกบนตกรรมให ตางกนเพยงวามคาตอบแทนแกกนหรอไมเทานน ยอมถอไดวาการจดทะเบยนขายดงกลาวเปนการท าหนงสอและ จดทะเบยนส าหรบการใหทถกอ าพรางดวยโดยอนโลม นตกรรมการใหทดนระหวาง ท. และจ าเลย จงไมเปนโมฆะและมผลบงคบตามมาตรา 155วรรคสอง

41

ฎกาท 1365/2554 (ม.155 วรรคสอง, 172, 407)

โจทกและจ าเลยทราบดวาทดนมขอก าหนดหามโอนภายใน 10 ป ตามมาตรา 31 แหง ป. ทดน แตกซอขายกนโดยหลกเลยงขอก าหนดดงกลาว โดยวธท าเปนสญญาจะซอจะขาย อนเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย ทงยงจดทะเบยนการเชาใหแกจ าเลยซงเปนผจะซอเปนการอ าพราง และท าพนยกรรมไววาเมอโจทกถงแกความตายใหทดนของโจทกตกเปนของจ าเลย ซงนตกรรมดงกลาวลวนเปนโมฆะมาแตตน มใชกรณทเปนโมฆยะแลวมาถกบอกลางภายหลง อนทจะท าใหคกรณตองกลบสฐานะดงทเปนอยเดม เงนคาทดนบางสวนทจ าเลยช าระไปจงเปนการกระท าการ ตามอ าเภอใจเสมอนหนงวาเพอช าระหนโดยรอยแลววาตนไมมความผกพนทจะตองช าระ จงไมมสทธจะไดรบเงนดงกลาวคนจากโจทก

42

ฎกาท 11228/2553 (มาตรา 155 วรรคสอง และ 374 วรรคหนง)**

นตกรรมอ าพรางตามมาตรา 155 วรรคสอง เปนเรองคกรณแสดงเจตนาท านตกรรมขนสองนตกรรม นตกรรมหนงแสดงใหปรากฏออกมาโดยไมประสงคจะใหมผลบงคบตามกฎหมาย สวนอกนตกรรมหนงอ าพรางปกปดไวโดยคกรณประสงคจะใหนตกรรมทอ าพรางปกปดไวนนใชบงคบระหวางกนเองได ในเรองของนตกรรมอ าพรางจงตองมสองนตกรรม แตขอเทจจรง คดน โจทกตกลงท านตกรรมยกทดนพพาทใหแกจ าเลยเพยงนตกรรมเดยว การใหดงกลาวมไดเปนการแสดงเจตนาลวงโดยสมรกบจ าเลยเพอปกปดนตกรรมอกนตกรรมหนงแตอยางใด เพยงแตโจทกอางวามขอตกลงเพมเตมในสญญาไววาจ าเลยตองไปด าเนนการแบงแยกทดนพพาทแลวโอนใหแก พนองทกคนในภายหลงเทานน สญญาใหทดนพพาททงสองแปลงตามฟองจงมใชนตกรรมอ าพรางทโจทกจะฟองขอใหเพกถอนได (ตอ)

43

ฎ 11228/2553 (ตอ)

และหากขอเทจจรงเปนไปตามทโจทกกลาวอางในฟองจรง กรณกเปนเรองโจทกจ าเลยท าสญญาตกลงวาจะช าระหนแกบคคลภายนอกตาม ปพพ. มาตรา 374 วรรคหนง กรณนโจทกชอบทจะใชสทธเรยกรองใหจ าเลยโอนทดนพพาทใหแกบตรทกคน ซงเปนบคคลภายนอกผไดรบผลประโยชนตามสญญา มใชมาฟองเพกถอนสญญาใหแลวบงคบใหจ าเลยโอนทดนพพาทกลบมาเปนของโจทก เพราะไมมกฎหมายบญญตใหโจทกกระท าเชนนนได

44

ฎ 2711/2544 (มาตรา 152, 154, 155, 172 วรรคสอง, 406, 456, 491)

โจทกจ าเลยเจตนาท าสญญาขายฝากทดนพพาทไมมเจตนาทจะผกพนตามสญญาขายทดนพพาททท ากนไว สญญาขายทดนดงกลาวจงเปนการแสดงเจตนาลวงโดยสมรกนระหวางโจทกจ าเลย ตกเปนโมฆะ ตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง สวนสญญา ขายฝากทถกอ าพรางไวโดยสญญาขายกตกเปนโมฆะเชนเดยวกน เนองจากไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทตามมาตรา 155 วรรคสอง เมอสญญาทงสองฉบบตางตกเปนโมฆะ โจทกจ าเลยตองกลบคนสฐานะเดม กรณตองบงคบตามบทบญญตวาดวยลาภมควรได โดยโจทกตองคนเงนใหจ าเลย จ าเลยตองคนทดนพพาทใหโจทก

45

ฎกาท 1335/2561 (มาตรา 155)**

เมอขอเทจจรงฟงไดวา โจทกและจ าเลยมเจตนาท าสญญากยมเงนกนมาตงแตตน มไดมเจตนาทจะท าสญญาขายทดนกนจรง สญญาขายทดนตกเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง และเปน นตกรรมอ าพรางการกยมเงนทจ าเลยกยมไปจากโจทกโดยใหทดนแกโจทกยดถอไวเปนหลกประกน และยอมถอไดวาสญญาขายทดนเปน นตกรรมสญญากยมเงนซงเปนนตกรรมทถกอ าพราง ตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคสอง เมอสญญาขายทดนพพาทตกเปนโมฆะ จงตองเพกถอนสญญาดงกลาว เปนผลใหทดนยงเปนของจ าเลย โจทกจงไมมสทธทจะฟองขบไลจ าเลย

ฎกาท 8727/2561

46

ฎกาท 2514/2561 (มาตรา 155)***

ดอกเบยทโจทกผอนช าระใหแกจ าเลยท 1 ในอตรารอยละ 3 ตอเดอน เปนเงน 2,100 บาท หรอเทากบ 25,200 บาท ตอป เมอน าไปรวมกบตนเงน 70,000 บาท เปนเงน 95,200 บาท เปนจ านวนใกลเคยงกบ สนไถ 95,000 บาท การทโจทกช าระดอกเบยทกเดอน จงเปนการช าระดอกเบยตามสญญากและแสดงวาโจทกและจ าเลยท 1 มเจตนาท าสญญากยมเงนตงแตตน ไมมเจตนาทจะท าสญญาขายฝาก การน าโฉนดทดนมาวางเปนเพยงใหจ าเลยท 1 ยดถอประกนหนเงนกยมเทานน สญญาขายฝากทท าไวจงเปนนตกรรมอ าพรางการกยมเงนและตกเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง ตองบงคบตามสญญากยมเงนซงเปนนตกรรมท ถกอ าพราง ตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคสอง

47

ฎกาท 2514/2561 (มาตรา 155) (ตอ)***

แมการขายฝากทดนจะตกเปนโมฆะ ตองเพกถอนสญญาขายฝาก เปนผลใหทดนพพาทยงคงเปนกรรมสทธของโจทกกตาม แตจ าเลยท 1 ไดขายทดนพพาทใหจ าเลยท 2 ไปกอนแลว ซงจ าเลยท 2 ใหการตอสวารบโอนทดนพพาทมาโดยสจรต เสยคาตอบแทนและจดทะเบยนแลว ประกอบกบโจทกไมไดบรรยายฟองวาจ าเลยท 2 รบโอนทดนพพาทมาโดยไมสจรต และจากทางน าสบของโจทกกไมปรากฏวาจ าเลยท 2 จะไดรวาโจทกและจ าเลยท 1 ไมไดมเจตนาทจะท าสญญาขายฝากทดนพพาทกนจรง จ าเลยท 2 จงเปนบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรตและตองเสยหายจากการแสดงเจตนาลวง ยอมไดรบความคมครองตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง ตอนทาย โจทกจงไมอาจเพกถอนนตกรรมการ ซอขายทดนพพาทระหวางกบจ าเลยท 1 กบจ าเลยท 2 ได

48

ขอสอบเนตฯ สมยท 59 ป 2549นายเอกซงเปนเจาของทดนมโฉนดแปลงหนงขอกเงนจากนายโทจ านวน 500,000

บาท นายโทยงไมมเงนในขณะนนจงใหนายเอกจดทะเบยนขายทดนดงกลาวใหนายโท เพอนายโทจะไดน าโฉนดทดนนนไปแสดงกบเพอนและยมเงนจากเพอนมาใหนายเอกกตอไป นายเอกจดทะเบยนโอนขายทดนดงกลาวใหนายโทโดยนายโทมไดช าระราคาทดนใหนายเอกในวนนน เพยงแตนดใหนายเอกไปรบเงนทขอกทบานนายโท หลงจากนนอก 3 วน เมอถงวนนดนายโทใหนายเอกท าหนงสอสญญาขายฝากทดนตามโฉนดทดนนนใหนายโทยดถอไวอกฉบบหนง โดยมขอตกลงใหไถทดนคนภายใน 3 ป และก าหนดให นายเอกช าระดอกเบยใหนายโทเดอนละ 10,000 บาท แลวนายโทมอบเงนทยมจากเพอนใหนายเอกรบไปจ านวน 490,000 บาท โดยหกไวเปนดอกเบย 10,000 บาท หลงจากนนนายเอกช าระดอกเบยใหนายโททกเดอนๆ ละ 10,000 บาท เมอท าสญญาขายฝากได 2 ป นายเอกน าเงน 500,000 บาท ไปขอไถทดนคนจากนายโท แตนายโท ไมยอมใหนายเอกไถทดนคนอางวานายเอกไดขายทดนนนใหนายโทโดยเดดขาดแลวมไดขายฝากทดนนน นายเอกตองการฟองบงคบใหนายโทคนทดนดงกลาวใหนายเอก

ใหวนจฉยวา นายเอกจะฟองบงคบใหนายโทคนทดนใหนายเอกไดหรอไม ???49

ธงค าตอบ

การทนายเอกจดทะเบยนโอนขายทดนมโฉนดใหแกนายโทโดยนายโทมไดช าระราคาทดนทซอใหแกนายเอกแตอยางใด เพยงแตนดใหนายเอกไปรบเงนทบานนายโทหลงจากนนอก 3 วน และในวนนดนนนายโทใหนายเอกท าสญญาขายฝากทดนนนใหอกฉบบหนง โดยท าสญญากนเองมขอตกลงใหนายเอกไถทดนคนภายใน 3 ป และใหนายเอกช าระดอกเบยใหนายโทเดอนละ 10,000 บาท แลวนายโทจายเงนทนายเอกขอกใหนายเอกเปนจ านวน 490,000 บาท โดยหกเงน 10,000 บาทไวเปนดอกเบยนน แสดงใหเหนวานายเอกและนายโทมไดตงใจจะผกพนกนตามสญญาซอขาย ถอไดวานายเอกและนายโทท าสญญาซอขายเพออ าพรางสญญาขายฝาก สญญาซอขายจงเปนการแสดงเจตนาลวงโดยสมรกนระหวางคกรณทจะไมผกพนกนตามเจตนาทแสดงออกมา ตกเปนโมฆะตาม ปพพ. มาตรา 155 วรรคหนง

50

สวนสญญาขายฝากทถกอ าพรางไว ตองบงคบตามกฎหมายวาดวยนตกรรมทถกอ าพรางตาม มาตรา 155 วรรคสอง เมอนายเอกและนายโทมเจตนาท าสญญาขายฝากทดนกน แตการขายฝากไมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทใหถกตองตามกฎหมาย สญญาขายฝากทดนจงตกเปนโมฆะตาม มาตรา 152 บงคบตามสญญาขายฝากไมไดเชนกน คกรณไมมนตสมพนธกนแตแรก กรณตองบงคบตามบทบญญตวาดวยเรอง ลาภมควรได มาตรา 172 วรรคสอง และมาตรา 406 วรรคหนง ทดนท นายโทไดรบมาเปนลาภมควรไดแกนายโท นายเอกจงฟองบงคบใหนายโทคนทดนนนใหนายเอกได (ค าพพากษาฎกาท 165/2527)

51

(4) ตองกระท าโดยใจสมคร

มไดกระท าโดยส าคญผด ถกฉอฉล หรอถกขมข

การแสดงเจตนาโดยส าคญผด

1. การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรม มาตรา 156 – การแสดงเจตนาเปนโมฆะ

2. การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพยสน ซงตามปกตถอวาเปนสาระส าคญตามมาตรา 157 –การแสดงเจตนาเปนโมฆยะ

52

ส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญ

มาตรา 156 – “การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมเปนโมฆะ

ความส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมตามวรรคหนง ไดแก ความส าคญผดในลกษณะของนตกรรมความส าคญผดในตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม และความส าคญผดในทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม เปนตน”

53

การแสดงเจตนาโดยส าคญผด1. การแสดงเจตนาโดยส าคญผด คอ การทผแสดงเจตนาไดแสดงเจตนาออกมาไมตรงกบเจตนาทแทจรงทมอยในใจ โดยผแสดงเจตนาไมรวาเจตนาทแสดงออกมาผดจากเจตนาในใจของตน ทตองการจะท านตกรรม

2. การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหง นตกรรม2.1 สงทเปนสาระส าคญ คอ สงทจะตองมในนตกรรมนนๆ ถานตกรรมนนไมมสงนนแลว กจะไมเกดเปนนตกรรมขนมา2.2 ความส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรม เชน

54

ส าคญผดในลกษณะของนตกรรม หมายถง การส าคญผดเกยวกบชนดและประเภทของนตกรรม – เชนตองการท าสญญาใหเชาทดน แตอานหนงสอไมออก คสญญาอกฝายน าสญญาจะขายทดนมาใหลงชอ เชนนสญญาจะขายทดนเปนโมฆะ

เชน ประสงคท าสญญาจะขายทดนโดยไมมเจตนาท านตกรรมจ านอง การท าสญญาจ านองของโจทกท าโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญ โมฆะตามาตรา 156 (ฎกาท 6255/2546)

ฎ 6673/2550 ส าคญผดในตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม – เจตนาท า

นตกรรมกบบคคลหนง แตเมอแสดงเจตนาท านตกรรมจรงๆ แลว กลายเปนท านตกรรมกบบคคลอกคนหนง และขอเทจจรงตองปรากฏวา ถาไมใชบคคลทตนเขาใจแลว ผแสดงเจตนากจะไมท านตกรรมนนเลย เชน การท าสญญาเชา คณสมบตของตวบคคลผเชายอมเปนสาระส าคญ – ฎ 2602/2517

55

ฎกาท 8755/2551 – จ าเลยหลอกลวงเอาทดนทตนไมมสทธมาขายใหโจทก ท าใหโจทกเขาใจวาจ าเลยมสทธครอบครองสามารถโอนสทธและน าไปออกเอกสารสทธได เปนการส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญของนตกรรม การซอขายทดนเปนโมฆะ ตามมาตรา 156

ตวบคคลซงเปนคกรณอาจไมถอเปนสาระส าคญของนตกรรม ฎกาท 1245/2529** - ท าสญญาขายฝากทดน ผขายฝากยอมตองการเงนจ านวนหนง บคคลผรบซอฝากจะเปนใครยอมไมส าคญ แมจะอางวาตองการขายฝากทดนกบบคคลอน กไมท าใหสญญาขายฝากเปนโมฆะ

56

ส าคญผดในทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม – เปนกรณส าคญผดในตวทรพยสนทคกรณจะตองสงมอบใหแกกน ซงเปนวตถของนตกรรมนน เชน ตองการขายทแปลงหนง แตเวลาท านตกรรมกลบเปนขายทอกแปลงหนง เชนนสญญาซอขายเปนโมฆะ (ฎกาท 1710/2500)

ฎ 2516/2519, 1161-1162/2499, 4497/2549**ความส าคญผดทจะท าใหนตกรรมเปนโมฆะตามมาตรา 156 วรรคแรก ตองเปนความส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญเทานน ถาไมใชสาระส าคญของนตกรรม กไมเปนโมฆะ เชน ความส าคญผดในรายละเอยดตางๆ ของสญญาซอขายทดน เชน ใครเปนผออกคาธรรมเนยมการโอน ไมใชสาระส าคญ

(ฎ. 763/2548**, ฎ. 1008/2543, ฎ. 7196/2540)

57

ฎ 957/2540 – ตาม ปพพ. มาตรา 156 วรรคสอง ความส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมอนจะท าใหนตกรรมเปนโมฆะ จะตองเปนความส าคญผดในลกษณะของนตกรรม ในตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม และในทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม การทผรอง อางวาไมเขาใจถงสาระส าคญของการขายทอดตลาดทรพยสนโดย ตดจ านอง จงมใชความส าคญผดตามบทกฎหมายดงกลาว เพราะการ ขายทอดตลาดทรพยสนโดยตดจ านองหรอไม เปนรายละเอยดในการ ขายทอดตลาด ซงผรองทราบอยแลวตามประกาศขายทอดตลาดของ เจาพนกงานบงคบคด นตกรรมการซอทรพยจากการขายทอดตลาดของ ผรองจงไมเปนโมฆะ

58

ฎกาท 8755/2551

จ าเลยหลอกลวงเอาทดนทตนไมมสทธมาหลอกขายใหแกโจทก ท าใหโจทกเขาใจวาจ าเลยมสทธครอบครองสามารถโอนสทธและน าไปออกเอกสารสทธได เปนการส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมสญญา การซอขายทดนจงเปนโมฆะ ตาม ปพพ. มาตรา 156 และตองน าบทบญญตวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบ จ าเลยจงตองคนเงนใหโจทกพรอมดวยดอกเบยในอตรารอยละ 7.5 ตอป

59

ฎกาท 15919/2555

จ าเลยน า น.ส.3 ก. ทออกโดยมชอบดวยกฎหมายมาหลอกขายใหโจทกและไดรบเงนไป จ าเลยไมใชเจาของผครอบครองทดนแปลงนน โจทกซอทดนมาไมไดสทธครอบครอง การทโจทกเขาท าสญญากบจ าเลยจงเปนการท าสญญาโดยส าคญผดในสงทเปนสาระส าคญแหงนตกรรม สญญาซอขายเปนโมฆะตามมาตรา 156 จงตองคนทรพยฐานลาภมควรได ตามมาตรา 172 วรรคสอง ประกอบมาตรา 412 ดงนน โจทกยอมฟองบงคบใหจ าเลยคนเงนคาทดนได

ฎ.4861/2555, ฎ 6103/2545**, ฎ. 751/2543** - ส าคญผดในราคาของทดนทซอขาย)

ฎ. 2705/2525, ฎ. 2602/2517

60

ส าคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย

มาตรา 157 – “การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพยเปนโมฆยะ

ความส าคญผดตามวรรคหนง ตองเปนความส าคญผดในคณสมบตซงปกตถอวาเปนสาระส าคญ ซงหากมได มความส าคญผดดงกลาว การอนเปนโมฆยะนนคงจะไมได ท าขน”

61

ส าคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย1. เปนเรองทผแสดงเจตนาท านตกรรมกบบคคลหรอทรพยสนโดยถกตองแลว เพยงแตบคคลหรอทรพยสนนนมคณสมบตไมตรงกบความเปนจรง ซงถอเปนสาระส าคญ

2. เปนกรณส าคญผดในเรอง 2.1 คณสมบตของบคคล2.2 คณสมบตของทรพยสนคณสมบตนนตองเกยวเนองกบการช าระหนหรอการปฏบตหนาทตามนตกรรมทเกดขน ถาไมเกยว กไมเปนคณสมบตทเปนสาระส าคญของนตกรรมนน เวนแต คกรณจะเจาะจงใหคณสมบตขอนนเปนคณสมบตทส าคญ เชน แมครว (ไมจ าตองเตนร าเปน)

62

3. คณสมบตนนๆ ตามปกตถอเปนสาระส าคญ ซงถาผแสดงเจตนา ไมส าคญผดเชนนน กจะไมท านตกรรมกบบคคลนน หรอไมท านตกรรมเกยวกบทรพยสนอนนน

4. ผลของการแสดงเจตนา – เปนโมฆยะ

5. กรณการกระท าทถอเปนการบอกลางโมฆยะกรรม เชนการบอกเลกสญญา, การทวงเงนทจายไปคน, การท าหนงสอ บอกลางโมฆยะกรรม

6. ผลของการบอกลาง – นตกรรมเปนโมฆะ และคสญญาตองกลบคนสฐานะเดม ฎ. 257/2537, 2471/2541

63

ฎ 2259/2526 – จ าเลยท าสญญาประนประนอมยอมความ ขายทดนคนใหโจทกเพราะส าคญผดคดวาโจทกเปนทายาทของ เจามรดก ศาลฎกาวนจฉยวา แมจ าเลยส าคญผดเชนนนกเปนความส าคญผดตอฐานะทางกฎหมายของโจทกเทานน หาใชความส าคญผดในคณสมบตของบคคลตามมาตรา 157 ใหม ทจะท าใหสญญาประนประนอมยอมความระหวางโจทกกบจ าเลยเปนโมฆยะไม

64

ฎ 40/2546 – จ าเลยท าสญญาประนประนอมยอมความ ตกลงแบงมรดกของผตายกบโจทก โดยจ าเลยทราบวาโจทกเปนภรรยาเจามรดกอยกนดวยกน 16–17 ป แมจ าเลยจะท าสญญาโดยไมทราบวาโจทกเปนภรรยาทไมชอบดวยกฎหมายของเจามรดก เนองจากไมได จดทะเบยนสมรส กเปนเพยงจ าเลยส าคญผดในฐานะ ทางกฎหมายของโจทกเทานน หาใชส าคญผดในคณสมบตของบคคลซงตามปกตยอมนบวาเปนสาระส าคญไมสญญาประนประนอมยอมความจงไมตกเปนโมฆยะ

65

ค าพพากษาฎกาท 2493/2553 (ส าคญผดในคณสมบต)

สญญาจะซอจะขายหองชดระบวา อาคารชดตงอยบนทดนมเนอท 380 ตารางวา แตในความเปนจรงตงอยบนทดนดงกลาวโดยมเนอทเพยง 200 ตารางวา เปนการผดเงอนไขในขอจ านวนเนอทดนอนเปนทตงอาคารชดซงไมไดเปนไปตามสญญาจะซอจะขายหองชด มใชเปนสาระส าคญแหงการท าสญญาจะซอจะขายอนจะเปนโมฆะ เพราะจ าเลยท 1 ตกลง ท าสญญาจะซอจะขายหองชดมใชทดน หองชดจงเปนทรพยสนอนเปนวตถแหงนตกรรมสญญาจะซอจะขาย การผดเงอนไขในจ าวนเนอทดนจง เปนเพยงการส าคญผดในคณสมบตของอาคารชดซงเปนโมฆยะ ตาม ปพพ. มาตรา 157 ทจะตองบอกลางภายใน 1 ป นบแตเวลาทอาจใหสตยาบนไดหรอภายใน 10 ปนบแตไดท านตกรรมอนเปนโมฆยะนน ตาม ปพพ. มาตรา 181 สญญาจะซอขายจงไมเปนโมฆะ

66

ค าพพากษาฎกาท 3105/2553 (ส าคญผดในคณสมบต โมฆยกรรม ผลของการบอกลาง)

ในขณะท าสญญาเชาทดนพพาท โจทกไมรวาทดนพพาทไมตดกบถนนเทอดไท โดยมทราชพสดคนอย จงเปนการแสดงเจตนาท าสญญาเชาดงกลาวโดยส าคญผดในคณสมบตของทรพยสนทเชาซงปกตถอวาเปนสาระส าคญจงเปนโมฆยะตาม ปพพ. มาตรา 157 ทงกรณไมใชเรองความช ารดบกพรองแหงทรพยสนทเชาตามมาตรา 549 และมาตรา 551 เมอโจทกมหนงสอบอกเลกสญญาไปยงจ าเลยแลว มผลเทากบเปนการบอกลางโมฆยะกรรมและตองถอวาสญญาดงกลาวเปนโมฆะมาตงแตเรมแรก และมผลเทากบการเชาทดนพพาทมไดเกดขน จงไมกอสทธใดๆ แกจ าเลยทจะยดถอเอาเงนของโจทกไวได โจทกและจ าเลยตองกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 176 จ าเลยตองคนเงนทรบไป แกโจทก โจทกกตองสงมอบทดนพพาทในสภาพเรยบรอยคนแกจ าเลย

67

บคคลผแสดงเจตนาจะถอเอาความส าคญผดนนมาใชเปนประโยชนแกตนไมได

ฎ 357/2548 – การทจ าเลยท 2 ลงลายมอชอในหนงสอค าประกนซงยงไมมการกรอกขอความพรอมกบมอบส าเนาทะเบยนบานและส าเนาบตรประจ าตวขาราชการใหไวแกโจทกเปนการกระท าโดยประมาทเลนเลอซงเปนการยอม เสยงภยในการกระท าของตนเองอยางรายแรง แม ศ. กบพวกจะน าไปใชเปนหลกฐานในการค าประกนจ าเลยท 1 ตอโจทก โดยกรอกขอความในหนงสอ ค าประกนผดไปจากเจตนาของจ าเลยท 2 จ าเลยท 2 ไมอาจอางความส าคญผด มาใชเปนประโยชนแกตนตาม ปพพ. มาตรา 158 จ าเลยท 2 จงตองรวมรบผดกบจ าเลยท 1 ตอโจทกตามสญญาค าประกน

ฎ 4916/2557

ฎ 3360-3410/2543 และดขอสอบผชวยฯ 28 สงหาคม 2553 68

การแสดงเจตนาเพราะกลฉอฉล

มาตรา 159 – “การแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลเปนโมฆยะ การถกกลฉอฉลทจะเปนโมฆยะตามวรรคหนง จะตองถงขนาดซงถามไดมกลฉอฉลดงกลาว การอนเปนโมฆยะนนคงจะมไดกระท าขน

ถาคกรณอกฝายหนงแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลโดยบคคลภายนอก การแสดงเจตนานนจะเปนโมฆยะตอเมอคกรณอกฝายหนงไดรหรอควรจะไดรถงกลฉอฉลนน”

69

1. การแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉล หมายถง การแสดงเจตนา ทไดมาเพราะมการใชอบายหลอกลวงใหผแสดงเจตนาท านตกรรม โดยผใชอบายหลอกลวงนนไดกลาวขอความอนเปนเทจ หรอแกลงปกปดความจรงเอาไวเพอจะหลอกลวงใหผแสดงเจตนาหลงเชอตาม ทไดหลอกลวง

2. ตองเปนกลฉอฉลถงขนาด คอ ถาไมมกลฉอฉลกจะไมมการแสดงเจตนาท านตกรรม (ฎ 2853/2525 – ไมใชกลฉอฉลถงขนาด)

3. กลฉอฉลทเกดจากบคคลภายนอก กรณเกดจากบคคลภายนอกเปนผกระท า การแสดงเจตนานนจะเปนโมฆยะตอเมอคกรณอกฝายหนงไดรหรอควรไดรถงกลฉอฉลนน กรณเปนนตกรรมสองฝาย แตหากเปนนตกรรมฝายเดยว ถาบคคลภายนอกท ากลฉอฉล นตกรรมเปนโมฆยะทนท

70

4. ผลของการแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลเปนโมฆยะ

5. การบอกลางโมฆยะกรรมเพราะถกกลฉอฉล หามมใหยกเปน ขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรต (มาตรา 160)

6. ถาเปนการใชอบายหลอกลวงใหผแสดงเจตนาส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอส าคญผดในทรพยสนทเปนวตถแหงนตกรรม หรอส าคญผดในสงทเปนสาระส าคญอนของนตกรรม ถามองจากแงของการแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉล การแสดงเจตนาเปนเพยงโมฆยะ แตถามองจากแงของการแสดงเจตนาเพราะส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอเปนสงซงเปนสาระส าคญของนตกรรม การแสดงเจตนานมใชเปนเพยงโมฆยะ แตจะเปนโมฆะ ซงแนววนจฉยของศาลฎกามกออกในทางใหนตกรรมเปนโมฆะ เชน

71

ฎ 6103/2545 – โจทกตกลงขายทดนใหแกจ าเลยท 1 โดยส าคญผดในราคาทดนเพราะถกนายหนาหลอกลวง ซงจ าเลยท 1 รหรอควรจะไดรถงการหลอกลวงดงกลาว การทโจทกส าคญผดในเรองราคาทรพยสนทตกลงซอขายกน แมมใชส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอตวบคคลซงเปนคกรณหรอทรพยสนทเปนวตถแหงนตกรรม แตราคาทรพยสนทตกลงซอขายกนยอมมความส าคญมากพอกบตวทรพยสน ซงเปนวตถแหงนตกรรม จงถอวาโจทกแสดงเจตนาท านตกรรมโดยส าคญผดในสง ซงเปนสาระส าคญของนตกรรมตาม ปพพ.มาตรา 156

เมอนตกรรมซอขายทดนเกดจากการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมและเกดจากกลฉอฉลในขณะเดยวกน แตผลทางกฎหมายตางกนกลาวคอ นตกรรมทเกดจากการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมมผลเปนโมฆะตามมาตรา 156 แตนตกรรมทเกดจากการแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลมผลเปนโมฆยะตามมาตรา 159 จงตองถอวานตกรรมเปนโมฆะ เพราะเปนผลดตอผแสดงเจตนาท านตกรรมโดยบกพรองยงกวาเปนโมฆยะ

72

ฎ 7394-7395/2550**- โจทกจดทะเบยนโอนขายทดนใหแกจ าเลยท 1เพราะหลงเชอตามทจ าเลยท 1 หลอกลวงวาไดโอนเงนคาทดนเขาบญชเงนฝากของบตรโจทกแลว เปนเรองทโจทกแสดงเจตนาท านตกรรมเพราะถกจ าเลยท 1 ใชกลฉอฉล หากโจทกทราบความจรงวายงไมมการโอนเงนเขาบญช การจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแกจ าเลยท 1 กคงจะมไดกระท าขน สญญาซอขายทดนระหวางโจทกและจ าเลยท 1 จงตกเปนโมฆยะตามมาตรา 159 โจทกมสทธบอกลางไดตามมาตรา 175 (3) เทานน สญญาจงไมตกเปนโมฆะ หาใชโจทกแสดงเจตนาโดยส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม หรอทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม อนจะถอวาเปนการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมซงจะมผลใหนตกรรมเปนโมฆะตามมาตรา 156

73

ฎ 6396/2545** – โจทกทงสองท านตกรรมขายทดนใหแกจ าเลยท 1เพราะกลฉอฉลฉลของจ าเลยท 1 เมอโจทกฟองขอใหเพกถอนนตกรรม ยอมถอวาโจทกไดบอกลางโมฆยะกรรมนนแลว นตกรรมการซอขายทดนจงตกเปนโมฆะ จ าเลยท 2 ทราบวาจ าเลยท 1 ไดทดนมาจากโจทกทงสองดวยวธการอนไมถกตองชอบธรรม จงเปนการไดทดนมาโดยไมสจรต การบอกลางโมฆยะกรรมของโจทกทงสองยอมยกเปนขอตอสจ าเลยท 2 ซงเปนบคคลภายนอกได ตาม ปพพ. มาตรา 160 โจทก ทงสองจงมสทธขอเพกถอนสญญาขายฝากทดนระหวางจ าเลยท 1 กบจ าเลยท 2 ได

74

ฎ 1063/2549**- จ าเลยท 1 (บคคลภายนอก) หลอกลวงโจทก ซงเปนเจาของทดนใหลงลายมอชอในสญญากยมเงนและสญญาจ านองทดนไวกบจ าเลยท 2 นตกรรมเกดขนเพราะกลฉอฉลของจ าเลยท 1 เปนโมฆยะ ตามมาตรา 159 วรรคหนง จ าเลยท 2 รวมรเหนดวยกบการกระท าของจ าเลยท 1 นตกรรมจ านองระหวางจ าเลยท 2 กบโจทกเปนโมฆยะ โจทกยอมมสทธบอกลางไดตามมาตรา 175 และการทโจทกฟองคดถอไดวาบอกลางแลว นตกรรมเปนโมฆะตามมาตรา 176 (จ าเลยท 2 กลาวอางมาตรา 160 ไมไดเพราะตนไมสจรต)

75

ฎกาท 1286/2553

ขณะท าสญญาซอขายสนคาและสญญาเชา โจทกไมทราบวาสนคาดงกลาวไมใชทรพยสนของจ าเลยท 1 เหตแหงการแสดงเจตนาโดยส าคญผดของโจทกจงเกดจากการฉอฉลของจ าเลยท 1 และท 3 อนเปนผลท าให นตกรรมการซอขายและการท าสญญาเชาตกเปนโมฆยะ จ าเลยท 1 และท 3 ซงเปนคกรณทเปนฝายฉอฉลโจทกยอมมความผกพนตามสญญาดงกลาวจนกวาจะมการบอกลางโมฆยะกรรมนน และการบอกลางโมฆยะกรรมเปนนตกรรมระงบสทธ จงตองมการแสดงเจตนาโดยชดแจง การทโจทกรองทกขใหด าเนนคดอาญาแกจ าเลยท 1 และท 3 ไมถอเปนการบอกลางโมฆยะกรรม เพราะการรองทกขไมใชการแสดงเจตนาเพอกอใหเกดการเคลอนไหวในสทธอยางใดอยางหนง สญญาเชาดงกลาวจงมผลผกพนคสญญา จ าเลยท 1 และ ท 3 รวมกนออกเชคพพาทใหแกโจทกเพอช าระหนคาเชาสนคาตามสญญาเชาดงกลาว จงถอวาเปนเชคทมมลหนซงบงคบไดตามกฎหมาย

76

กลฉอฉลโดยการนง (มาตรา 162)มาตร 162 – “ในนตกรรมสองฝาย การทคกรณฝายหนงจงใจนงเสยไมแจงขอความจรงหรอคณสมบตอนคกรณอกฝายหนงมไดร การนนจะเปนกลฉอฉล หากพสจนไดวาถามไดนงเสยเชนนน นตกรรมนน กคงจะมไดกระท าขน”

1. ผทจะแสดงกลฉอฉลโดยการนง ตองมหนาทควรจะบอกความจรงดงกลาวดวย

2. ตองเปนนตกรรมสองฝาย

3.ตองเปนกรณทถาไมไดนงเสยนตกรรมกจะไมไดกระท าขน เชน ผเอาประกนชวตละเลยไมเปดเผยประวตสขภาพของตนเอง เปนตน (ฎ 2076/2514, ฎ 1131/2532)

77

กรณแมไมมกฎหมายก าหนดใหบคคลมหนาทจะตองแจงความจรง แตเปนเรองบคคลมหนาทตามขนบธรรมเนยมประเพณประกอบดวยศลธรรมอนดในพฤตการณทจะตองแจงความจรงใหอกฝายทราบแลวไมแจง กอาจถอวาการนงเปน กลฉอฉลได เชน ฎ 3382/2525 โจทกไปซอทดนทมสายไฟฟาแรงสงผานแลวเจาของทดนไมยอมบอก (ด ฎ 1195/2538, ฎ 5975/2540)

78

ฎ 63/2544 – จ าเลยยนค าขออนญาตขายอาคารเพยง 4 ชน แตท าสญญาจะซอ จะขายทดนและอาคารกบโจทกระบวาอาคารพพาทเปนอาคาร 5 ชน ซงผดไปจากแบบทจ าเลยขออนญาตไว นอกจากนทดนทปลกสรางอาคารพพาทเปนบรเวณส ารวจเพอเวนคนแตจ าเลยปดบงขอเทจจรงดงกลาว ดงนทดนและอาคารพพาท มราคาสงถง 15 ลานบาท หากโจทกทราบหรอเพยงแตสงสยวาจะมการเวนคน โจทกยอมจะไมยอมท าสญญาจะซอขายกบจ าเลยอยางแนนอน เพราะเงนคาทดแทนทจะไดรบจากการถกเวนคนนนไมคมกบจ านวนเงนทจะตองช าระใหแกจ าเลย การทจ าเลยปดบงขอเทจจรงเรองการเวนคนและขออนญาตสรางอาคารเพยง 4 ชน ลวนแตเปนกลฉอฉลของจ าเลยซงเปนทเหนไดวา หากจ าเลยไมใชกลฉอฉลดงกลาว โจทกกคงจะไมแสดงเจตนาท าสญญาจะซอขายทดนและอาคารพพาทกบจ าเลย การแสดงเจตนาของโจทกจงตกเปนโมฆยะตาม มาตรา 159ประกอบมาตรา 162 เมอโจทกบอกลางโมฆยะกรรมดงกลาว สญญาจะซอขายทดนและอาคารพพาทยอมตกเปนโมฆะ

79

ฎ 696/2531 – โจทกท 1 ท 2 ท 3 โดยโจทกท 4 ซอทดนตามโฉนดทพพาทโดยหลงเชอตามทจ าเลยฉอฉลวาทดนดงกลาวตดแมน า ไมมทดนแปลงอนคนอย ซงเปนกลฉอฉลเพอเหต กลาวคอ เพยงจงใจใหโจทกยอมรบเอาซงราคาทดนอนแพงกวาทจะยอมรบโดยปกต โจทกจงมสทธฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากกลฉอฉล สวนทโจทกตองเสยคาทางภาระจ ายอมเพอออกสทางสาธารณะ ปรากฏวากอนซอทดนโจทกทราบแลววาทดนพพาทไมมถนนออกสทางสาธารณะ จงมใชผลโดยตรงจากกลฉอฉลของจ าเลย โจทกไมมสทธเรยกคาเสยหายจากจ าเลยในสวนน

ผถกกลฉอฉลมสทธเรยกคาสนไหมฯ เฉพาะจากความเสยหายทเกดจากกลฉอฉลเทานน ไมอาจเรยกคาเสยหายอนทมไดเกดจากกลฉอฉลเพอเหตได

80

ผลของการบอกลางโมฆยะกรรม เพราะถกกลฉอฉล (มาตรา 160)

หามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรต

ฎ 1522/2546 - โจทกเปนเจาของทดน แตให ผ. มชอถอกรรมสทธแทน แมจ าเลยท 1 จะหลอกลวงฉอฉลโจทกและ ผ. จนโจทกและ ผ. ตกลงท าสญญา ซอขายและโอนกรรมสทธใหจ าเลยท 1 อนท าใหนตกรรมตกเปนโมฆยะ และโจทกบอกลางแลวกตาม แตจ าเลยท 2 ซงเปนบคคลภายนอกรบซอฝากทดนพพาทไวจากจ าเลยท 1 โดยสจรตและมคาตอบแทน การทภายหลงโจทกไปขอไถถอนทดนพพาทคนจากจ าเลยท 2 ในขณะทยงไมครบก าหนดทจ าเลยท 1 จะไปไถถอนคนจากจ าเลยท 2 ไดตามสญญา และจ าเลยท 2 ไมยอมใหโจทกไถถอน โจทกก ไมอาจยกเอาเหตกลฉอฉลตอโจทกและ ผ. อนท าใหนตกรรมเปนโมฆยะทโจทกไดบอกลางแลวขนตอสจ าเลยท 2 ซงเปนบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรตและไดทดนพพาทมาโดยมคาตอบแทนกอนมการบอกลางโมฆยกรรมได ตาม ปพพ.มาตรา 160 ประกอบมาตรา 1329

81

การแสดงเจตนาเพราะถกขมข

มาตรา 164 – “การแสดงเจตนาเพราะถกขมข เปนโมฆยะ

การขมขทจะท าใหตกเปนโมฆยะ ตองเปนการขมขทจะใหเกดภยอนใกลจะถงและรายแรงถงขนาดทจะจงใจใหผถกขมขมมลตองกลว ซงถามไดมการขมขเชนนน การนนกคงจะมไดกระท าขน”

แยกองคประกอบได 6 ประการ

82

1. ผขมขอาจเปนคกรณอกฝายหนงหรอบคคลภายนอก หรอบคคล ทงสองกรณรวมกนขมขกได

2. ผขมขจะตองมเจตนาขมขผทแสดงเจตนาท านตกรรม และการขมขนนจะตองเปนเรองของการขมขวาจะกระท าการทไมชอบดวยกฎหมาย

3. ผถกขมขตองมมลกลวภยทจะเกดจากการขมข (มาตรา 167 วางหลกในการวนจฉย ใหพเคราะหถงเพศ อาย ฐานะ สขภาพอนามย และภาวะแหงจตของผแสดงเจตนาตลอดจนพฤตการณและสภาพแวดลอมอนๆ อนเกยวกบการนน)

4. ตองเปนภยทใกลจะถง

83

5. ตองเปนภยทรายแรงถงขนาดทจงใจใหผถกขมขมมลตองกลว –เปรยบเทยบระหวางการท านตกรรมทถกขใหท า กบภยทขวาจะกอใหเกดขนวาอนไหนรายแรงกวากน

6. ถาไมมการขมขเชนวานน จะไมมการแสดงเจตนาท านตกรรม

ผล – การแสดงเจตนาเปนโมฆยะ

กรณไมเปนการแสดงเจตนาเพราะถกขมข

- การขวาจะใชสทธตามปกตนยม (มาตรา 165 วรรคแรก)

- การทผแสดงเจตนากระท าไปเพราะนบถอย าเกรง (มาตรา 165 วรรคสอง) เชน ย าเกรงพอแม หรอครบาอาจารย

84

ฎ 5740/2550 (ขวาจะใชสทธตามปกตนยม – มาตรา 165 วรรคหนง)

ขณะท าสญญาก จ าเลยท 1 ถกจบกมในขอหากระท าความผดตาม พรบ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ และถกควบคมตวอยทสถานต ารวจ ตามท ส. รองทกขไวตอพนกงานสอบสวนแลว ยอมเปนการควบคมตวของ เจาพนกงานโดยชอบดวยกฎหมาย การททนายโจทกกบ ส. แจงแกจ าเลยท 1 วา หากไมท าสญญากกบโจทกกจะด าเนนคดอาญาในขอหาออกเชคโดยเจตนาไมใหมการใชเงนตามเชคตอไปนน เปนการขวาจะด าเนนคดตามกฎหมายแกจ าเลยท 1 อนเปนสทธท ส. ผทรงเชคสามารถกระท าได ทงหากจ าเลยท 1 ไมไดกระท าความผดกมสทธทจะตอสคดไมจ าตองกลว และยงไดความจากขอน าสบของโจทกวาจ าเลยท 1 ท าสญญากเงนโจทกเพอน าเงนไปช าระหนใหแก ส. ตามเชค จงถอไมไดวาจ าเลยท 1 ถกขมขใหท าสญญาก อนจะท าใหสญญากเปนโมฆยะ

85

ฎ 2624/2551- โจทกเขาไปในรานแลวเอาเทาวางไวบนโตะพดจากบลกคาของจ าเลยวาสนคาในรานไมมคณภาพ และบอกรานคาใกลเคยงวาจ าเลยเปนหนแลวไมช าระ เปนเพยงการตดตามทวงถามใหช าระหนดวยพฤตการณและการกระท าทไมเหมาะสมเทานน มไดเกดภย อนใกลจะถงและรายแรงถงขนาดทจะถอไดวาเปนการขมขตาม ปพพ. มาตรา 164

ฎ 380/2523, 1331/2525, 2103/2545, ฎ 5588/2540

86

ค าพพากษาฎกาท 5426/2553 (ขวาจะใชสทธ – มาตรา 165, 350)

บตรจ าเลยเชารถยนตซงเปนของโจทกและน าไปจ าน าผมชอแลวไมสามารถน ารถยนตมาคนเพราะไมมเงนคาไถ โจทกไดแจงความเพอด าเนนคดแกบตรจ าเลย จ าเลยท าหนงสอสญญากเพราะเกรงกลวตอโจทกเพราะโจทกบอกวาหากจ าเลยไมท าสญญาก บตรจ าเลยจะถกด าเนนคด การทโจทกใหจ าเลยท าสญญาก หากไมท ากจะด าเนนคดอาญาแกบตรจ าเลยจงเปนการใชสทธตามกฎหมายโดยสจรต อนถอไดวาเปนการขวาจะใชสทธตามปกตนยม ไมถอวาเปนการขมขตาม ปพพ. มาตรา 165 สญญากจงมผลใชบงคบได และการทจ าเลยมไดเปนลกหนโจทกมาท าสญญากเนองจากบตรจ าเลยมหนกบโจทกเปนการแปลงหนใหมดวยการเปลยนตวลกหน ซงมาตรา 350 มไดบญญตใหตองท าเปนหนงสอ จงใชบงคบได จ าเลยตองรบผดตามสญญาก

87

(5) มงหมายทจะกอใหเกดความเคลอนไหวแหงสทธ 5 ประการ

การรองทกขในความผดอาญาทยอมความได, การฟองคดอาญา ไมใชนตกรรม แตเปนเพยงกจการในกระบวนการพจารณาคดตามกฎหมายวธพจารณาความอยางหนงเทานน

แตการถอนค ารองทกขหรอยอมความในคดอาญา รวมถงไปการถอนฟองคดอาญา ถอวาเปนนตกรรม เพราะท าใหเกดการระงบซงสทธ

การทามใชนตกรรม จงไมเปนนตกรรมทผใชอ านาจปกครองฟองคดตอศาลแทนผเยาวจะตองไดรบอนญาตจากศาลตามมาตรา 1574 เสยกอน

88

การแสดงเจตนาตอบคคลผอยเฉพาะหนา

มาตรา 168 – การแสดงเจตนาทกระท าตอบคคลซงอยเฉพาะหนา ใหถอวามผลนบแตผรบการแสดงเจตนาไดทราบการแสดงเจตนานนรวมถงการแสดงเจตนาทางโทรศพท เครองมอสอสาร หรอโดยวธอนท านองเดยวกน

การแสดงเจตนาตอบคคลซงอยเฉพาะหนาแบงไดเปน

1. แสดงเจตนาตอบคคลซงอยเฉพาะหนาจรงๆ

2. กฎหมายใหถอวาเปนกรณอยเฉพาะหนา เชน ทางโทรศพท, เครองมอสอสาร หรอวธอนท านองเดยวกน

มผลนบแตผรบการแสดงเจตนาไดทราบการแสดงเจตนานน89

การแสดงเจตนาตอบคคลซงไมไดอยเฉพาะหนา

มาตรา 169 – การแสดงเจตนาทกระท าตอบคคลซงมไดอยเฉพาะหนา ใหถอวามผลนบแตเวลาทการแสดงเจตนานนไปถงผรบการแสดงเจตนา แตถาไดบอกถอนไปถงกอนหรอพรอมกนกบทการแสดงเจตนานนไปถงผรบการแสดงเจตนา การแสดงเจตนานนตกเปนอนไรผล

การแสดงเจตนาทไดสงออกไปแลวยอมไมเสอมเสยไป แมภายหลงการแสดงเจตนานนผแสดงเจตนาจะถงแก ความตาย หรอถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอ คนเสมอนไรความสามารถ

90

1. การแสดงเจตนาตอบคคลซงมไดอยเฉพาะ เปนกรณทผรบการแสดงเจตนาไมสามารถทราบการแสดงเจตนาของผแสดงเจตนาไดทนท

2. มผลนบแตมผลทนทนบแตเวลาทการแสดงเจตนาไปถงผรบการแสดงเจตนาไมค านงวาผรบการแสดงเจตนาจะไดทราบการแสดงเจตนานนหรอไม เพราะถอเอาการไปถงผรบ มใชนบแตทราบการแสดงเจตนา

การพยายามหลกเลยงตองถอวาการแสดงเจตนาไปถงแลวและ มผล (ฎ 374-375/2523, 318/2501, 3337/2522, 3550/2526)

91

3. ผลของการถอนการแสดงเจตนาใหมผลเปนการถอนการแสดงเจตนา ตอเมอการแสดงเจตนานนไปถงผรบ

การถอนการแสดงเจตนาทท าใหการแสดงเจตนาไมมผลบงคบ การถอนการแสดงเจตนานนตองไปถงผรบกอนหรอพรอมกบท การแสดงเจตนาไปถงผรบการแสดงเจตนา

4. การแสดงเจตนาทผแสดงเจตนาถงแกความตายตองเปนกรณการแสดงเจตนาทกระท าตอบคคลซงมไดอยเฉพาะหนาระหวางทการแสดงเจตนาไปยงผรบการแสดงเจตนา ผแสดงเจตนา ถงแกความตายหรอไมสามารถท านตกรรมนนไดโดยเหตอน ไมท าใหการแสดงเจตนานนเสยไปได

92

ขอยกเวนของมาตรา 169 วรรคสองเปนไปตามมาตรา 360

1. ขดกบเจตนาอนผเสนอไดแสดงไว

2. กอนจะสนองรบ คกรณอกฝายหนงไดรอยแลววาผเสนอตายหรอตกเปนผไรความสามารถ ความสมบรณแหงการแสดงเจตนายอมเสอมเสยไป และไมบงคบตามมาตรา 169 วรรคสอง

มแนวค าพพากษาใหน ามาตรา 360 ไปใชกบกรณค ามนจะใหเชาดวย – ฎ 1213/2517 (ป), 1602/2548**, ฎ 4392/2547, ฎ 4872/2539**, ฎ 5995/2538**

93

ขอสอบผชวยฯ 22 มนาคม 2540เดมทดนพพาทเปนของนายด าและนางแดง บคคลทงสองขาย

ทดนพพาทใหแกนายเขยว และนายเขยวไดท าสญญาใหไวแกนายด าและนางแดงตกลงใหนายด า นางแดงกบพวก ซงมนายขาวรวมอยดวยรวม 5คน มสทธซอทดนพพาทคนในราคา 60,000 บาท โดยไมมก าหนดเวลา ภายหลงนายเขยวถงแกกรรม นายขาวทราบวานายเขยวถงแกกรรมและมนางสวยเปนผจดการมรดก นายขาวจงไดมหนงสอบอกกลาวให นางสวยไปโอนทดนพพาทใหแกตนตามทนายเขยวไดท าสญญาไว นางสวยเพกเฉย

ใหวนจฉยวา นายขาวจะฟองนางสวยใหปฏบตตามสญญาท นายเขยวท าไวใหแกนายขาวกบพวกไดหรอไม

94

ธงค าตอบขอสอบผชวยฯ (ป 40)สญญาทนายเขยวท าไวตอนายด า นางแดง ตกลงใหนายด า นางแดง และ

นายขาวกบพวก มสทธซอทดนพพาทคนไดโดยไมมก าหนดเวลานน เปนเพยงค ามนของนายเขยววาจะใหนายด า นางแดง และนายขาวกบพวก ซอทดนพพาทคนไดในราคา 60,000 บาท โดยไมมก าหนดเวลา ไมใชสญญาจะซอขายทดนพพาทแตอยางใด เมอไมปรากฏวานายขาวไดสนองรบค ามนวาจะซอทดนพพาทไปยงนายเขยวผใหค ามนกอนทนายเขยวถงแกกรรมและเมอนายเขยวถงแกกรรม นายขาวกทราบ แตนายขาวยงตอบรบค ามนไปอกโดยบอกกลาวใหนางสวยซงเปนผจดการมรดกของนายเขยวไปจดทะเบยนโอนทดนพพาทใหแกนายขาว กรณจงตองบงคบตาม ปพพ.มาตรา 360 ซงบญญตมใหน าบทบญญตแหง ปพพ. มาตรา 169 วรรคสองมาใชบงคบ หากวาขดกบเจตนาอนผเสนอไดแสดง หรอหากวากอนจะสนองรบนนคกรณอกฝายหนงไดรอยแลววาผเสนอตายหรอตกเปนผไรความสามารถ ดงนน ค ามนวาจะขายทดนพพาทของนายเขยวยอมไมมผลบงคบ จงไมผกพนนางสวยซงเปนผจดการมรดกของนายเขยวใหปฏบตตาม นายขาวไมมอ านาจฟองขอใหบงคบจ าเลยไปจดทะเบยนโอนขายทดนพพาทแกนายขาวได (ฎ 6515/2538)

95