พันธะเคมี ชุดที่1 การเกิดพันธะไอออนิก และ โครงสร้าง ... · พันธะเคมี

พนธะเคม ชดท 1 การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก

คณครอานนท ตาลจรส โรงเรยนนาขาวทยาคม อ าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม





ค ำน ำ

ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) ทสง เสรมคดวเคราะห เรอง พนธะเคม ชนมธยมศกษาปท 4 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชดท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก จดท าขนเพอใชเปนคมอส าหรบนกเรยนใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนรในรายวชาเคม1หนวยการเรยนรท 3 เรอง พนธะเคม เพอพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรและยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ซงนวตกรรมทใชในการจดกจกรรมการเรยนรนเปนนวตกรรมท สงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรดวยตนเองคดเปน ท าเปน และแกปญหาเปน สามารถพฒนาตนเองได ซงถอวา เปนไปตามแนวทางการจดการศกษาของชาตทเนนผเรยนเปนส า คญ และสนองตอบตอพระราชบญญตการศกษา แหงชาต พทธศกราช 2542 และสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาชนพนฐาน พทธศกราช 2551 ท มงเนนใหผเรยนไดรบการพฒนาทงดานความร กระบวนการคด กระบวนการสบเสาะหาความร การแกปญหา ความสามารถในการสอสาร การตดสนใจ การนาความรไปใชในชวตประจาจน ตลอดจนมจตวทยาศาสตร คณธรรมและคานยมอนพงประสงค

ชดกจกรรมการเรยนรเลมน ประกอบดวย คมอนกเรยน แบบทดสอบกอนเรยน บตรเนอหาความรประกอบรปภาพทสวยงามท าใหเขาใจไดงายขน กจกรรมการเรยนร แบบบนทกกจกรรมการเรยนร แบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร แบบทดสอบหลงเรยน เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เฉลยแบบบนทกกจกรรมการเรยนร และเฉลยแบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร ในชดกจกรรมการเรยนรเนนใหนกเรยน ไดปฏบตกจกรรมดวยตนเอง มปฏสมพนธกบเพอน เนนกระบวนการวทยาศาสตร กระบวนการกลมและกระบวนการคดวเคราะห สงเคราะห ซงท าใหนกเรยนไดพฒนาตนเองใหมความรเตมตามศกยภาพ ผจดท าหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการเรยนรเลมนจะเปนประโยชนตอคร และนกเรยนในการจดกจกรรมการเรยนรไดเปนอยางด ชวยในการพฒนานกเรยน ใหมความร ความเขาใจไดเรวขน สงเสรมและพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรใหสงขน และสามารถน าความรทไดรบไปประยกตใช ใหเกดประโยชนตอไป

อานนท ตาลจรส



สารบญ เรอง หนา ค าน า ก สารบญ ข สารบญภาพ ค คมอนกเรยน ง ชดกจกรรมการเรยนรท 1 1

ตวชวด/จดประสงคการเรยนร/สาระส าคญ/สาระการเรยนร 1 แบบทดสอบกอนเรยน เรอง การเกดพนธะไอออนก 2 และ โครงสรางสารประกอบไอออนก บตรเนอหาความรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก 5 กจกรรมการเรยนรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก 16 แบบบนทกกจกรรมการเรยนร ท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก 17 บตรเนอหาความรท 2 เรอง โครงสรางสารประกอบไอออนก 19 กจกรรมการเรยนรท 2 เรอง โครงสรางสารประกอบไอออนก 24 แบบบนทกกจกรรมการเรยนรท 2 เรอง โครงสรางสารประกอบไอออนก 25 แบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร เรอง การเกดพนธะไอออนก 27 และ โครงสรางสารประกอบไอออนก แบบทดสอบหลงเรยน เรอง การเกดพนธะไอออนก 29 และ โครงสรางสารประกอบไอออนก

บรรณานกรม 32ภาคผนวก 34 - เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน 35

- เฉลยแบบบนทกกจกรรมการเรยนร 36 - เฉลยแบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร 40



สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 แบบจ าลองโมเลกลของแกสคลอรน แกสไฮโดรเจน และแกสออกซเจน 6 2 โครงผลกของสารประกอบโซเดยมคลอไรด 9 3 โครงสรางผลกของแคลเซยมฟลออไรด 21 4 โครงผลกของ NaCl 22 5 โครงผลกของ CsCl 22



คมอนกเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก

ค าชแจงส าหรบนกเรยน 1. ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก ใชเวลา 2 ชวโมง 2. นกเรยนจะไดรบสงตาง ๆ ดงน 2.1 แบบทดสอบกอนเรยน

2.2 บตรเนอหาความรท 1-2 2.3 กจกรรมการเรยนร 2.4 แบบบนทกกจกรรมการเรยนร

2.5 แบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร 2.6 แบบทดสอบหลงเรยน

2.7 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน 2.8 เฉลยแบบบนทกกจกรรมการเรยนร 2.9 เฉลยแบบฝกหดทายกจกรรมการเรยนร

อานค าชแจงใหเขาใจแลวท าตามขนตอน

ถาไมเขาใจกใหเพอนๆ ถามคณครนะครบ



หนา 1

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 ประกอบแผนการจดกจกรรมการเรยนรท 1

เรอง การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว 2.1 เขาใจสมบตของสสาร องคประกอบของสสาร ความสมพนธระหวางสมบต ของสสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค หลกและธรรมชาตของการเปลยนแปลงสถานะของสสาร การเกดสารละลาย และการเกดปฏกรยาเคม

ตวชวด

ว 3.1 ม.5/11 อธบายความสมพนธระหวางจดเดอดของสารโคเวเลนตกบแรงดงดดระหวางโมเลกลตามสภาพขวหรอการเกดพนธะไฮโดรเจน ผลการเรยนร

1. อธบายการเกดพนธะโลหะและสมบตของโลหะ จดประสงคการเรยนร 1. อธบายการเกดพนธะโลหะได (K) 2. อธบายสมบตของโลหะโดยใชความรเรองพนธะโลหะได (K) 3. ใชกระบวนการกลมในการศกษาหาความรและน าเสนอผลงานได (P) 4. มเหตผล ซอสตย และมงมนในการท างาน (A) สาระส าคญ พนธะโลหะ เกดจาก อะตอมของโลหะมพลงงานไอออไนเซชนต าจงเสยเวเลนซอเลกตรอน แลวกลายเปนเปนไอออนบวกไดงาย เวเลนซอเลกตรอนทหลดออกมาน สามารถเคลอนทอยางอสระไปไดทวทงกอนโลหะและเกดแรงยดเหนยวกบไอออนบวกทกทศทาง ความแขงแรงของพนธะโลหะ จงขนอยกบจ านวนเวเลนซอเลกตรอน และประจ ของไอออนบวกของโลหะแตละชนด สมบต บางประการของโลหะไดแก มจดเดอดจดหลอมเหลวสง น าไฟฟาไดด มผวมนวาว ตแผเปนแผน หรอดงเปนเสนได เคาะแลวเสยงกงวาน

สาระการเรยนร พนธะโลหะ เกดจาก อะตอมของโลหะมพลงงานไอออไนเซชนต าจงเสยเวเลนซอเลกตรอน แลวกลายเปนเปนไอออนบวกไดงาย เวเลนซอเลกตรอนทหลดออกมานสามารถเคลอนทอยางอสระไปไดทวทงกอนโลหะและเกดแรงยดเหนยวกบไอออนบวกทกทศทาง อนง พนธะโลหะมเวเลนซอเลกตรอนทยดกบไอออนบวก ไมไดเปนของอะตอมใดอะตอมหนงเพยงอะตอมเดยว แตเวเลนซอเลกตรอนทกตวสามารถเคลอนทไปยงอะตอมอนๆ ดงนนความแขงแรงของพนธะโลหะจงขนอยกบจ านวนเวเลนซอเลกตรอน และประจของไอออนบวกของโลหะแตละชนด การเกดพนธะในโลหะอาจแสดงไดดวยแบบจ าลองทะเลอเลกตรอนในโลหะ



ค าชแจง ใหเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว แลวท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบใหถกตอง 1. ขอใดใหความหมายของพนธะไอออนก (Ionic bond) ไดถกตองทสด ก. แรงยดเหนยวทเกดระหวางโลหะรวมตวกบอโลหะ ข. แรงดงดดทางไฟฟาระหวางประจไฟฟาตรงขามกน ค. แรงยดเหนยวทเกดระหวางโลหะรวมตวกบอโลหะ

ง. แรงยดเหนยวทเกดในสารโดยทอะตอมของธาตทมคาพลงงานไอออไนเซชนต าใหเวเลนซอเลกตรอนแกอะตอมของธาตทมคาพลงงานไอออนไนเซชนสง

2. สารประกอบใดตอไปน ไมได เกดจากพนธะไอออนก

ก. NaF , NaCl ข. NaNO3 , NH4F ค. BaSO4 , CuS ง. CO2 , HCl

3. การทโลหะรวมตวกบอโลหะ แลวโลหะจะใหอเลกตรอนแกอโลหะ เกดไอออนบวกและลบ ดงดดกนดวยแรงดงดดไฟฟาสถตสรางพนธะไอออนกขนในสารประกอบนน เพราะเหตใด ก. โลหะมขนาดอะตอมเลกกวาอโลหะ ข. อโลหะมขนาดอะตอมใหญกวาโลหะ

ค. โลหะมคา IE ต า จงใหอเลกตรอนไดงาย เพอปรบเวเลนซอเลกตรอนแบบแกสเฉอย ง. โลหะมคา IE สงจง ใหอเลกตรอนไดงาย เพอปรบเวเลนซอเลกตรอนแบบแกสเฉอย

4. พนธะไอออนกเปนพนธะทเกดระหวางธาตหมใด ก. หมIA กบหมIIA ค. หมIIA กบ หมVIIA ข. หมIA กบ หมIIIA ง. หมIIA กบ หมVIIIA

หนา 2

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยการเรยนรท 3 เรอง พนธะเคม

ชดท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนกและโครงสรางสารประกอบไอออนก



5. ขอใดกลาวถกตอง ก. สารประกอบทเกดจากพนธะไอออนกเรยกวาสารประกอบไอออนก ข. ไอออนบวกและไอออนลบยดเหนยวกนดวยแรงดงดดระหวางประจไฟฟาตางชนด

กนเกดเปนพนธะเรยกวาพนธะไอออนก ค. เมออะตอมของโลหะรวมกบอโลหะจะมการใหและรบอเลกตรอนเพอปรบใหม

เวเลนซอเลกตรอนเปนไปตามกฎออกเตต ง. ถกทกขอ 6. พนธะไอออนกเกดขนตามสถานการณในขอใด ก. โลหะมขนาดอะตอมเลกกวาอโลหะจงเกดแรงยดเหนยวระหวางอะตอมทงสอง เกดเปนพนธะไอออนก ข. อโลหะมแนวโนมกลายเปนไอออนบวกงาย สวนโลหะมแนวโนมกลายเปนไอออน ลบไดงายเกดแรง ดงดดไฟฟาสถตจงสรางพนธะไอออนกขน ค. โลหะมแนวโนมใหอเลกตรอนไดงายกลายเปนไอออนบวก สวนอโลหะมแนวโนมรบ อเลกตรอนได งายจงรบอเลกตรอนแลวกลายเปนไอออนลบ เกดแรงดงดดไฟฟา สถตจงสรางพนธะไอออนกขน ง. โลหะรบอเลกตรอนจากอโลหะเกดไอออนบวกสวนอโลหะใหอเลกตรอนแกโลหะ เกดไอออนลบเกด แรงดงดดไฟฟาสถตจงสรางพนธะไอออนกขน 7. โครงสรางผลกสารประกอบไอออนกจะเปนแบบใดขนอยกบอะไร ก. สดสวนของจ านวนประจ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ ข. ประจทปรากฏอยบนไอออน ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ ค. แรงยดเหนยวของไอออนบวกและลบ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลก

ของสารนน ๆ ง. อตราสวนระหวางไอออนบวกและลบ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ 8. ขอความเปนลกษณะของผลกสารประกอบไอออนก ก. มรปทรงเปนรปพระมดประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงตอกนเปนสามมต ข. มรปทรงเปนรปลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงสลบกนเปนสามมต

ค. มรปทรงเปนรปลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงซอนกนเปนสามมต ง. มรปทรงเปนรปพระมดหรอลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงสลบกน

เปนสามมต

หนา 3



9. จงพจารณาขอความตอไปนขอใดถกตอง 1. สารประกอบไอออนกน าไฟฟาได แตสารประกอบโคเวเลนตไมน าไฟฟา 2. ธาตหม 1 และ 2 ทกธาตตางท าปฏกรยากบธาตอโลหะเกดเปนสารประกอบไอออนก 3. พนธะไอออนกเปนพนธะเคมทเกดจากแรงดงดดทางไฟฟาระหวางไอออนบวกกบไอออนลบ

ก. ขอ 3 ข. ขอ 1 และ 2 ค. ขอ 1 และ 3 ง. ขอ 1 , 2 และ 3

10. ขอใดกลาวถงโครงสรางผลกแบบโซเดยมคลอไรด และโครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด ไมถกตอง

ก. โครงผลกแบบโซเดยมคลอไรดจงมอตราสวนของ Na+ : Cl- เทากบ 1 : 1 ข. โครงสรางผลกแบบแคลเซยมฟลออไรดจงมอตราสวนของ Ca2+ : F- เทากบ 1 : 4 ค. โครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด พบวา Ca2+ ม F- ลอมรอบ 8 ไอออน และ แต

ละ F ม Ca2+ ลอมรอบเพยง 4 ไอออนเทานน ง. โครงสรางผลกของผลกโซเดยมคลอไรดพบวา Na+ แตละไอออนถกลอมรอบดวย

Cl- 6 ไอออน และ Cl- แตละไอออนถกลอมรอบดวย Na+ 6 ไอออนเชนกน

หนา 4



บตรเนอหาความร

ม 2 เรอง

1. การเกดพนธะไอออนก 2. โครงสรางสารประกอบไอออนก

ตนเตนๆ เรมกนเลยเพอนๆ

หนา 5

ตงใจเรยนกนนะเดกๆ



หนา 6

ภาพท 1 แบบจ าลองโมเลกลของแกสคลอรน แกสไฮโดรเจน และแกสออกซเจน ทมา http://www.eduktc.com/

นกเรยนไดทราบแลววา ปจจบนนกวทยาศาสตร ไดพบธาตจ านวน 117 ธาต ซงมทงธาตทพบ ในธรรมชาตและธาตทสงเคราะหขน ธาตทพบในธรรมชาตมประมาณ 90 ธาต และมเพยงธาตในหม VIIIA หรอแกสเฉอยเทานนทพบในรปอะตอมเดยว เนองจากมเสถยรภาพสง เพราะมการจดอเลกตรอนเตมตามจ านวนทควรมในแตละระดบพลงงาน ธาตในหมอนสวนใหญไมเสถยร ดงนนจงรวมตวกนอยในรปโมเลกลหรอสารประกอบ ทมเสถยรภาพมากขน เชน แกสออกซเจน ประกอบดวยออกซเจน 2 อะตอม ยดเหนยวกนเปนโมเลกล น าเปนสารประกอบทแตละโมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจน 2 อะตอม ยดเหนยวกบออกซเจน 1 อะตอม เกลอแกงหรอโซเดยมคลอไรด เปนสารประกอบ ทประกอบดวยไอออนบวกของโซเดยม และไอออนลบของคลอรน แทงเหลกประกอบดวยอะตอมของเหลกทเรยงกนอยางเปนระเบยบ ยดเหนยวซงกนและกนไว เปนตน แรงยดเหนยวระหวางอะตอมกบอะตอม หรอไอออนกบไอออนในโมเลกล หรอสารประกอบดงกลาว เรยกวา พนธะเคม

แกสคลอรน(Cl2) แกสไฮโดรเจน(H2) แกสออกซเจน(O2)

พนธะเคม (Chemical bond)



หนา 7

“เรามาท าความเขาใจกนเลย” พนธะเคมแบงตามชนดของอะตอมไดเปน 3 ชนด คอ

1. พนธะโคเวเลนต เปนพนธะในสานประกอบของธาตทเปนอโลหะกบอโลหะชนดเดยวกนหรอคนละชนด เชน Cl2, HCl, HCN เปนตน 2. พนธะไอออนก เปนพนธะในสารประกอบของธาตทเปนโลหะกบอโลหะ เชน NaCl, CaCl2, KBr เปนตน 3. พนธะโลหะ เปนพนธะทยดเหนยวระหวางอะตอมของโลหะชนดเดยวกนเขาดวยกน

สรป พนธะเคม (Chemical bond) หมายถง แรงยดเหนยวทอยระหวางอะตอมซงท าใหอะตอมตาง ๆ เขามาอยรวมกนเปนโมเลกลได การสรางพนธะเคมของอะตอมเกดขนได เนองจากอะตอมตองการจะปรบตวใหตนเองมเวเลนซอเลกตรอนครบ 8 หรอใหใกลเคยงกบการครบ 8 ใหมากทสด (ตามกฎออกเตต) ดงนนจงตองอาศยอะตอมอน ๆ มาเปนตวชวยใหอเลกตรอนเขามาเสรม หรอเปนตวรบเอาอเลกตรอนออกไป และจากความพยายามในการปรบตวของอะตอมเชนนเองทท าใหอะตอมมการสรางพนธะเคมกบอะตอมอน ๆ

แลวคณครคะพนธะเคมแบงออกเปนกชนด

อะไรบางคะ คะคณคร



หนา 8

พนธะไอออนก (Ionic bond) คอ พนธะทเกดขนอนเนองมาจากแรงดงดดทางไฟฟาสถตระหวางไอออนบวก (cation) และไอออนลบ(anion) อนเนองมาจากการถายโอนอเลกตรอน จากโลหะใหแกอโลหะ โดยทวไปแลวพนธะไอออนกเปนพนธะทเกดขนระหวางโลหะและอโลหะ ทงนเนองจากวาโลหะมคาพลงงานไอออไนเซชน(ionization energy)ต า แตอโลหะมคาสมพรรคภาพอเลกตรอน(electron affinity) สงดงนนโลหะจงมแนวโนมทจะใหอเลกตรอน และอโลหะมแนวโนมทจะรบอเลกตรอน เมอโลหะเสยอเลกตรอนกจะกลายเปนไอออนบวก

อโลหะเมอรบอเลกตรอนกจะกลายเปนไอออนลบ

บตรเนอหาความรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก

พนธะไอออนกคออะไรคะคณคร



หนา 9

ภาพท 2 โครงผลกของสารประกอบโซเดยมคลอไรด ทมา https://is.gd/z3pdGj

ตวอยางเชน โครงสรางของผลกโซเดยมคลอไรด (NaCl) ในผลก NaCl ประกอบดวย Na+ และ Cl- การจดเรยงตวของไอออน คอ Na+ และ Cl- ลอมรอบและสมผสโดยรอบ 6 ไอออน และ Cl- และ Na+ ลอมรอบและสมผสโดยรอบ 6 ไอออน เปนของแขงรปลกบาศก ใสไมมสในผลกโซเดยมไอออนสลบกบคลอไรดไอออนเปนแถวๆ ทงสามมต มลกษณะคลายตาขาย ดงภาพท 2 คะ

NaCl ชอทวไปเรยก เกลอแกง ใชปรงอาหารคะ

เรยนเรองตอไปนะคะ



เมอโลหะรวมตวกบอโลหะแลวไดสารประกอบทเสถยร แสดงวาโลหะและอโลหะ ทเปนองคประกอบของสารนนมการปรบตวใหอยในรปทมเสถยรภาพมากขน กลาวคอ แตละธาตมการปรบตวใหมจ านวนเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 8 หรอเทากบเวเลนซอเลกตรอนของแกสเฉอย ซงเปนสภาพทเสถยรทสดตามกฎออกเตต

สารประกอบโซเดยมคลอไรดเกดไดอยางไรคะคณคร

กฎออกเตต คอ กฎทอะตอมพยายามทจะท าใหเวเลนซอเลกตรอนของตวมนเองใหครบ 8 ซงมการจดเรยงอเลกตรอนเหมอนแกสเฉอยและเปนสภาพทเสถยรทสด

ขอยกเวน ไดแก ธาตล าดบแรก ๆ ของตารางธาต จะเปนไปตามกฎดเอต นนคอธาตเหลานจะพยายามท าใหเวเลนซอเลกตรอนครบสอง เพอใหจดเรยงอเลกตรอนเหมอนฮเลยมซงเปนแกสเฉอยทใกลเคยงธาตเหลานทสด

พนธะในคารบอนไดออกไซด (CO2): ทง C และ O ลอมรอบดวย

อเลกตรอน 8 ตว ตามกฎออกเตต CO2 จงจดเปนโมเลกลทเสถยร

เกรดความร

หนา 10

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B9%84%E0%B8%8B%E0%B8%94%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99



การอธบายการเกดพนธะไอออนกของสารประกอบโซเดยมคลอไรด (NaCl) เปนดงน การเกด Na+ ธาตโซเดยม (Na) เปนธาตโลหะ มเลขอะตอม 11 มเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 1 การทโซเดยม จะมเวเลนซอเลกตรอนครบ 8 ตามกฎออกเตตไดนน โซเดยมจะเสยอเลกตรอน 1 อเลกตรอน เกดเปน โซเดยมไอออน (Na+ ) ซงมการจดเรยงอเลกตรอนเปน 1S2 2S2 2p6 เหมอนกบธาตนออน ดงน

การเกด Cl- ธาตคลอรน (CI) เปนธาตอโลหะ มเลขอะตอม 17 มเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 7 การทคลอรน จะมเวเลนซอเลกตรอนครบ 8 ตามกฏออกเตตไดนน คลอรนจะตองรบอเลกตรอน 1 อเลกตรอน เกด เปนคลอไรดไอออน (CI) ซงมการจดเรยงอเลกตรอนเปน 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 เหมอนกบธาตอารกอน ดงน

ครบ/คะคณคร

หนา 11



ขอบคณมากๆ คะ/ครบ

**ชวยอธบายการเกดสารประกอบแมกนเซยมคลอไรด (MgCl2)

จาก Mg อะตอมและ Cl อะตอม ดวยคะ/ครบ

เมอโซเดยมให 1 เวเลนซอเลกตรอนแกคลอรน และคลอรนรบ 1 เวเลนซอเลกตรอนจากโซเดยม จะเกดเปนโซเดยมไอออนและคลอไรดไอออน เมอไอออนทงสองยดเหนยวกนจะเกดเปนสารประกอบ โซเดยมคลอไรด (NaCl) ดงน

หนา 12

พอเขาใจไหมนกเรยน



ขอดตวอยางไดไหม คะ/ครบ

หนา 13

การเกดสารประกอบแมกนเซยมคลอไรด (MgCl2) จาก Mg อะตอมและ Cl อะตอม

เขยนสตรโครงสรางแบบลวอส ดงน



หนา 14

มาดตวอยางการเกดพนธะไอออนกในสารประกอบตางๆ ไดเลยนกเรยน

2 , 8 , 18 , 18 , 8 , 2 2 , 6 2, 8 , 18 , 18 , 8 2 , 8 แบเรยมอะตอม ออกซเจนอะตอม แบเรยมออกไซด Ba O Ba2+ O2-

ลกษณะส าคญของสารประกอบไอออนก 1. พนธะไอออนก เปนพนธะเคมทเกดจาก ไอออนของโลหะ + ไอออนของอโลหะ

เชน NaCl , MgO , KI แตอะตอมของโลหะบางชนด เชน Al , Be , Hg สามารถสรางพนธะโคเวเลนตกบอะตอมของโลหะได เชน Al2Cl6 , BeF2 , BeCl2 , HgCl2 เปนสารประกอบโคเวเลนตแต Al2O3 , Hg2Cl2 เปนสารประกอบไอออนก

2. พนธะไอออนก อาจเปนพนธะเคมทเกดจากธาตทมพลงงานไอออไนเซชนต า รวมกบธาตทมพลงงานไอออไนเซชนสง

3. พนธะไออนก อาจเปนพนธะเคมทเกดจากไอออนบวกทเปนกลมอะตอมของอโลหะ เชน NH4 กบไอออนลบของอโลหะ เชน



กจกรรมการเรยนรท 1 เรอง การเกดพนธะโคเวเลนต

หนา 15

บตรเนอหาความรท 3 เรอง ชนดของพนธะโคเวเลนต

4. สารประกอบไอออนกไมมสตรโมเลกลมแตสตรเอมพรคล 5. สารประกอบไอออนกมจดเดอด จดหลอมเหลวสง เชน NaCl จดหลอมเหลว 801 oC 6. สารประกอบไอออนกในภาวะปกตเปนของแขง ประกอบดวยไอออนบวก และไอออนลบ ไอออน

เหลานไมเคลอนท ดงนนจง ไมน าไฟฟา แตเมอหลอมเหลว หรอละลายน า จะแตกตวเปนไอออนเคลอนทได เกดเปนสารอเลกโทรไลตจงสามารถน าไฟฟาได

7. สารประกอบไอออนกชนดทละลายน าได จะตองมการเปลยนแปลงพลงงาน เกดขนเสมอ อาจเปนแบบคายหรอดด พลงงาน เชน KCl 1 โมล ละลายน า ดดพลงงาน = 17 kJ/mol

8. สารประกอบไอออนกทเกดจากอะตอมโลหะกบอะตอมอโลหะ สรางเฉพาะพนธะไอออนกอยางเดยว เชน NaCl , MgCl2 , K2S , CaO

9. สารประกอบไอออนกทเกดจากโลหะหรอกลมอะตอมอโลหะทเกดไอออนบวกกบอโลหะ หรอกลมอะตอมอโลหะทเปนไอออนลบ สารพวกนจะมทงพนธะไอออนกและพนธะโคเวเลนต เชน CaCO3, NH4Cl

CaCO3 มพนธะไอออนก ระหวาง ไอออนบวกคอ Ca2+ กบไอออนลบคอ [CO3]2- และม

พนธะโคเวเลนตในสวนทเปน ไอออนลบคอ [CO3]2- ดงภาพ (1)

NH4Cl มพนธะไอออนกระหวางไอออนบวกคอ NH4 กบไอออนลบ คอ Cl- และมพนธะ

โคเวเลนตในสวนทเปนไอออนบวกคอ [NH4]+ ดงภาพ (2)

(1) (2)



กจกรรมการเรยนรท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก

ค าชแจง

1. แบงกลม ๆ ละ 6 คน เลอกประธาน รองประธาน และเลขานการกลม เพอเปนผน า ในการปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลจากการปฏบตกจกรรม

2. นกเรยนรวมกนศกษาบตรเนอหาความรท 1 3. นกเรยนระดมสมอง อภปรายสรปขอคดเหน และตอบค าถามในแบบบนทกกจกรรม

และเตรยมน าเสนอหนาชนเรยน

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายความหมายของพนธะไอออนกได 2. วเคราะหและอธบายการเกดพนธะไอออนกได 3. บอกลกษณะส าคญของสารประกอบไอออนกได

หนา 16



ชอกลม............................................................................จ านวน .............. คน สมาชกในกลม 1…………………………………...…………………ประธาน 2…………………………………………...………….สมาชก 3…………………………………………...………….สมาชก 4…………………………………………...………….สมาชก 5…………………………………………...………….สมาชก 6……………………………………………………....เลขานการกลม

1. จงบอกความหมายของพนธะไอออนก มาพอสงเขป ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………

2. การเกดสารประกอบแมกนเซยมคลอไรด (MgO) จาก Mg อะตอมและ O อะตอม เกดไดอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………

หนา 17

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................................................................................…………………………………………………………............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………



3. จงยกตวอยางพนธะไอออนก ทเปนพนธะเคมทเกดจาก 1) ไอออนของโลหะ + ไอออนของอโลหะ ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2) ธาตทมพลงงานไอออไนเซชนต ารวมกบธาตทมพลงงานไอออไนเซชนสง ………….………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………

3) ไอออนบวกทเปนกลมอะตอมของอโลหะ ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………

4) จงยกตวอยางสารประกอบทมทงพนธะไอออนก ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

หนา 18



ชวยยกตวอยางโครงสรางของสารประกอบ ไอออนกตางๆ ใหดไดไหมคะ

บตรเนอหาความรท 2 เรอง โครงสรางสารประกอบไอออนก

สารประกอบไอออนกมสถานะเปนของแขงมรปรางเปนผลกทมรปทรงเรขาคณตไดหลายแบบภายใน ผลกของสารประกอบไอออนกประกอบดวยไอออนบวกและไอออนลบจดเรยงตวสลบกนไปอยางเปน ระเบยบทวทงกอนผลกสามมต การจดเรยงตวของไอออนในผลกเปนดงน ไอออนบวกจะหอมลอมและ สมผสไอออนลบ ในท านองเดยวกนไอออนลบกจะหอมลอมและสมผสไอออนบวก จ านวนไอออนบวกท หอมลอมและสมผสไอออนลบหรอจ านวนไอออนลบทหอมลอมและสมผสไอออนบวก จะมจ านวนเทาใด ขนอยกบขนาดของไอออนทงสองชนด โครงสรางผลกของสารประกอบไอออนกทควรทราบในหนาตอไป

หนา 19



แสดงผลกของสารประกอบไอออนกแบบตาง ๆ

จากภาพโครงสรางผลกสามมตของผลกโซเดยมคลอไรดพบวา Na+ และ Cl- จดเรยงสลบกนอยางตอเนอง โดยท Na+ แตละไอออน ถกลอมรอบดวย Cl- 6 ไอออน และ Cl- แตละไอออนถกลอมรอบดวย Na+ 6 ไอออนเชนกน ดงภาพ ดงนนโครงผลกแบบโซเดยมคลอไรด จงมอตราสวนของ Na+ : Cl- เทากบ 1 : 1 สตรอยางงายหรอ สตรเอมพรคลของโซเดยมคลอไรดจงเปน NaCl

แลวโครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรดเปนอยางไรคะคณคร

หนา 20



โครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด พบวา Ca2+ ม F- ลอมรอบ 8 ไอออน และ แตละ F ม Ca2+ ลอมรอบเพยง 4 ไอออนเทานน ดงภาพ ดงนนโครงสรางผลกแบบแคลเซยมฟลออไรดจงมอตราสวนของ Ca2+ : F- เทากบ 4 : 8 หรออตราสวนอยางต า Ca2+ : F-เทากบ 1 : 2 สตรอยางงายหรอสตรเอมพรคลของแคลเซยมฟลออไรด จงเปน CaF2 สารประกอบไอออนกนอกจากมโครงสรางผลกแบบโซเดยมคลอไรด และแคลเซยมฟลออไรด ยงมโครงสรางแบบอน ๆ เชน โครงสรางแบบซเซยมคลอไรด แคดเมยมไอโอไดด ฯลฯ การทสารประกอบไอออนกจะมโครงสรางผลกแบบใดนน ขนอยกบปจจยตาง ๆ เชน ขนาดของไอออนบวก ไอออนลบ สดสวนของไอออนบวก ตอไอออนลบในสารประกอบ เปนตน

ภาพท 3 โครงสรางผลกของแคลเซยมฟลออไรด ทมา http://www.rmutphysics.com/charud/oldnews/67/index67.htm

หนา 21

ขอบคณครบ/คะคณคร

http://www.rmutphysics.com/charud/oldnews/67/index67.htm



มดงน 1. โครงสรางของสารประกอบไอออนกมลกษณะคลายตาขาย ไมมสตรโมเลกล มแตสตรอยางงาย 2. โครงผลกของสารประกอบไอออนกของธาตหมเดยว อาจจะเหมอนกนหรอไมเหมอนกนกได เชน โครงผลกของ NaCl ตางจากโครงผลกของ CsCl ซงทงคาตางกเปนคลอไรดของธาตหมเดยวกน

ภาพท 4 โครงผลกของ NaCl ทมา http://www.satriwit3.ac.th/external_newsblog.php?links=1779

ภาพท 5 โครงผลกของ CsCl ทมา http://www.satriwit3.ac.th/external_newsblog.php?links=1779

หนา 22

http://www.satriwit3.ac.th/external_newsblog.php?links=1779

http://www.satriwit3.ac.th/external_newsblog.php?links=1779



หมท โลหะ จ านวนอเลกตรอนทให

ไอออน ทเกด

หมท โลหะ จ านวนอเลกตรอนทให

ไอออนทเกด

1 2 3

Na K

Mg Ca Al

1 1 2 2 3

Na+ K+

Mg2+ Ca2+ Al3+

5 6 7

N P O S Cl I

3 3 2 2 1 1

N3- P3- O2- S2- Cl- I-

สารประกอบไอออนก โลหะรวมกบอโลหะดวยพนธะไอออนกเกดเปนสารประกอบไอออนกโดยอะตอมโลหะใหอเลกตรอนเกดเปนไอออนบวก และอะตอมของอโลหะรบอเลกตรอนเกดเปนไอออนลบ ดงตารางขางลางน ครบนกเรยน

หนา 23



ค าชแจง 1. แบงกลม ๆ ละ 6 คน เลอกประธาน รองประธาน และเลขานการกลม เพอเปนผน า

ในการปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลจากการปฏบตกจกรรม 2. นกเรยนรวมกนศกษาบตรเนอหาความรท 2 3. นกเรยนระดมสมอง อภปรายและสรปขอคดเหน และตอบค าถามในแบบบนทก

กจกรรมและเตรยมน าเสนอหนาชนเรยน

จดประสงคการเรยนร

1.อธบายเหตผลทท าใหสารโคเวเลนตทมโครงสรางแบบโครงผลกรางตาขายม จดหลอมเหลวและจดเดอดสงกวาสารโคเวเลนตชนดอนได

2. บอกลกษณะส าคญของสารโคเวเลนตทมสตรโครงสรางเปนแบบโครงผลกราง ตาขายได

หนา 24



ชอกลม ............................................................................ จ านวน .............. คน สมาชกในกลม 1…………………………………...…………………ประธาน 2…………………………………………...………….สมาชก 3…………………………………………...………….สมาชก 4…………………………………………...………….สมาชก 5…………………………………………...………….สมาชก 6……………………………………………………....เลขานการกลม

1. สารประกอบไอออนกแตละชนดมการจดเรยงไอออนบวกและไอออนลบเหมอนกน หรอแตกตางกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

2. นกเรยนคดวาสารประกอบโซเดยมคลอไรดเกดไดอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

3. นกเรยนคดวาสารประกอบแคลเซยมฟลออไรดเกดไดอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………

หนา 25



4. นอกจากสารประกอบไอออนกทมโครงสรางผลกแบบโซเดยมคลอไรด และแคลเซยม

ฟลออไรด ยงมโครงสรางผลกอน ๆ อก จงยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

5. ปจจยทท าใหสารไอออกนกมโครงสรางผลกแบบตาง ๆ ……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

หนา 26

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



ชอ.....................................................................ชน...............เลขท.............

1. จงอธบายความหมาย พนธะไอออนก (Ionic bond) และยกตวอยางการเกดพนธะ ไอออนกในสารประกอบตาง ๆ ……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........………

2. จงอธบายลกษณะส าคญของโครงผลกของสารประกอบไอออนก ……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........……… ……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........………

หนา 27

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



3. จงเขยนการแสดงการใหและรบอเลกตรอนในการเกดสารประกอบระหวางธาตแตละคตอไปนโดยใชสญลกษณแบบจดของลวอส

……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........………

4. จงอธบายลกษณะของโครงสรางผลกสามมตของผลกโซเดยมคลอไรด

……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........………

5. จงอธบายลกษณะโครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด ……………………………………………………………………………………….........……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………......... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................…………………… …………………………………………………………………………………………………………….........………… ……………………………………………………………………………………………………………….........………

หนา 28

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.1 ลเทยมกบคลอรน

………………………………………………………………………………………… 3.2 ซเซยมกบก ามะถน

………………………………………………………………………………………… 3.3 แบบเรยมกบไอโอดน

………………………………………………………………………………………… 3.4 แคลเซยมกบออกซเจน

…………………………………………………………………………………………



ค าชแจง ใหเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว แลวท าเครองหมายกากบาท (X)

ลงในกระดาษค าตอบใหถกตอง

1. ขอใดใหความหมายของพนธะไอออนก (Ionic bond) ไดถกตองทสด ก. แรงยดเหนยวทเกดระหวางโลหะรวมตวกบอโลหะ ข. แรงดงดดทางไฟฟาระหวางประจไฟฟาตรงขามกน ค. แรงยดเหนยวทเกดระหวางโลหะรวมตวกบอโลหะ

ง. แรงยดเหนยวทเกดในสารโดยทอะตอมของธาตทมคาพลงงานไอออไนเซชนต า ใหเวเลนซอเลกตรอนแกอะตอมของธาตทมคาพลงงานไอออนไนเซชนสง

2. สารประกอบใดตอไปน ไมได เกดจากพนธะไอออนก

ก. NaF , NaCl ข. NaNO3 , NH4F ค. BaSO4 , CuS ง. CO2 , HCl

3. การทโลหะรวมตวกบอโลหะ แลวโลหะจะใหอเลกตรอนแกอโลหะ เกดไอออนบวกและลบ ดงดดกนดวยแรงดงดดไฟฟาสถตสรางพนธะไอออนกขนในสารประกอบนน เพราะเหตใด ก. โลหะมขนาดอะตอมเลกกวาอโลหะ ข. อโลหะมขนาดอะตอมใหญกวาโลหะ

ค. โลหะมคา IE ต า จงใหอเลกตรอนไดงาย เพอปรบเวเลนซอเลกตรอนแบบแกสเฉอย ง. โลหะมคา IE สงจง ใหอเลกตรอนไดงาย เพอปรบเวเลนซอเลกตรอนแบบแกสเฉอย

4. พนธะไอออนกเปนพนธะทเกดระหวางธาตหมใด ก. หมIA กบหมIIA ค. หมIIA กบ หมVIIA ข. หมIA กบ หมIIIA ง. หมIIA กบ หมVIIIA

หนา 29



5. ขอใดกลาวถกตอง ก. สารประกอบทเกดจากพนธะไอออนกเรยกวาสารประกอบไอออนก ข. ไอออนบวกและไอออนลบยดเหนยวกนดวยแรงดงดดระหวางประจไฟฟาตางชนด

กนเกดเปนพนธะเรยกวาพนธะไอออนก ค. เมออะตอมของโลหะรวมกบอโลหะจะมการใหและรบอเลกตรอนเพอปรบใหม

เวเลนซอเลกตรอนเปนไปตามกฎออกเตต ง. ถกทกขอ 6. พนธะไอออนกเกดขนตามสถานการณในขอใด ก. โลหะมขนาดอะตอมเลกกวาอโลหะจงเกดแรงยดเหนยวระหวางอะตอมทงสองเกด เปนพนธะไอออนก ข. อโลหะมแนวโนมกลายเปนไอออนบวกงาย สวนโลหะมแนวโนมกลายเปน ไอออนลบไดงายเกดแรง ดงดดไฟฟาสถตจงสรางพนธะไอออนกขน ค. โลหะมแนวโนมใหอเลกตรอนไดงายกลายเปนไอออนบวก สวนอโลหะมแนวโนม รบอเลกตรอนได งายจงรบอเลกตรอนแลวกลายเปนไอออนลบ เกดแรงดงดดไฟฟา สถตจงสรางพนธะไอออนกขน ง. โลหะรบอเลกตรอนจากอโลหะเกดไอออนบวกสวนอโลหะใหอเลกตรอนแกโลหะ เกดไอออนลบเกด แรงดงดดไฟฟาสถตจงสรางพนธะไอออนกขน 7. โครงสรางผลกสารประกอบไอออนกจะเปนแบบใดขนอยกบอะไร ก. สดสวนของจ านวนประจ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ ข. ประจทปรากฏอยบนไอออน ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ ค. แรงยดเหนยวของไอออนบวกและลบ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลก

ของสารนน ๆ ง. อตราสวนระหวางไอออนบวกและลบ ขนาดของไอออนและโครงสรางผลกของสารนน ๆ 8. ขอความเปนลกษณะของผลกสารประกอบไอออนก ก. มรปทรงเปนรปพระมดประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงตอกนเปนสามมต ข. มรปทรงเปนรปลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงสลบกนเปนสามมต

ค. มรปทรงเปนรปลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงซอนกนเปนสามมต ง. มรปทรงเปนรปพระมดหรอลกบาศกประกอบดวยไอออนบวกและลบเรยงสลบกน

เปนสามมต

หนา 30



9. จงพจารณาขอความตอไปนขอใดถกตอง 1. สารประกอบไอออนกน าไฟฟาได แตสารประกอบโคเวเลนตไมน าไฟฟา 2. ธาตหม 1 และ 2 ทกธาตตางท าปฏกรยากบธาตอโลหะเกดเปนสารประกอบไอออนก 3. พนธะไอออนกเปนพนธะเคมทเกดจากแรงดงดดทางไฟฟาระหวางไอออนบวกกบ ไอออนลบ

ก. ขอ 3 ข. ขอ 1 และ 2 ค. ขอ 1 และ 3 ง. ขอ 1 , 2 และ 3

10. ขอใดกลาวถงโครงสรางผลกแบบโซเดยมคลอไรด และโครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด ไมถกตอง

ก. โครงผลกแบบโซเดยมคลอไรดจงมอตราสวนของ Na+ : Cl- เทากบ 1 : 1 ข. โครงสรางผลกแบบแคลเซยมฟลออไรดจงมอตราสวนของ Ca2+ : F- เทากบ 1 : 4 ค. โครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด พบวา Ca2+ ม F- ลอมรอบ 8 ไอออน และแต

ละ F ม Ca2+ ลอมรอบเพยง 4 ไอออนเทานน ง. โครงสรางผลกของผลกโซเดยมคลอไรดพบวา Na+ แตละไอออนถกลอมรอบดวย

Cl- 6 ไอออน และ Cl- แตละไอออนถกลอมรอบดวย Na+ 6 ไอออนเชนกน

หนา 31



กระทรวงศกษาธการ. (2553). หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม เคม ชนมธยมศกษาปท 4-6 กลม สาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 (พมพครงท 1). กรงเทพฯ :โรงพมพ สกสค.ลาดพราว. ________. (2560). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

(ฉบบปรบปรง พ.ศ.2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (พมพครงท 1). กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

________. (2561). หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตรและเทคโนโลย เคมเลม 1 ตามผลการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2560) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (พมพครงท 1). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณฐพนธ ศภกา. (ไมปรากฏปพมพ). ไขปรศนา…นาโนเทคโนโลย. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก http://www.rmutphysics.com/charud/oldnews/67/index67.htm บงกชรตน กลบมาอนรกษ. (ไมปรากฏปพมพ). พนธะไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก https://sites.google.com/site/bongkochrat17/hnwy-thi-1/phantha-xi-xx-nik โรงเรยนนวมนทราชทศ ทกษณ. (2560). ขอสอบออนไลนเรองพนธะเคม 2. คนเมอ 5 มถนายน

2561, จาก http : // www.nmt.ac.th/home/online-test/scitest-7. html. โรงเรยนนวมนทราชนทศ สตรวทยา พทธมณฑล. (2560). ขอสอบออนไลนเรองพนธะเคม 2. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก http://www.satriwit3.ac.th/external _newsblog.php?links=1779 สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.(ไมปรากฏปพมพ). พนธะไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก https://www.scimath.org/lesson-chemistry/item/7097- 2017-06-04-03-08-02 สทศน ไตรสถตวร.(2544). Hi-ED,S Chemistry เคม ม.4 เลม 1 กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร. นนทบร : บรษท ไทเนรมตกจ อนเตอร โปรเกรสซฟ จ ากด. สมพงศ จนทรโพธศร.(2554). High School Chemistry เคม ม.4-6 เลม 1 (รายวชาเพมเตม)

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง.

บรรณานกรม

หนา 32

https://sites.google.com/site/bongkochrat17/hnwy-thi-1/phantha-xi-xx-nik



อนสษฐ เกอกล. (2560). สารประกอบไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก https://www.scimath.org/lesson-chemistry/item/7183-2017-06-05-15-01-31ไมระบทมา.(ไมปรากฏปพมพ). กฎออกเตด. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก

https://th.wikipedia.org/wiki/กฎออกเตด ________.(ไมปรากฏปพมพ). ขอสอบสารประกอบไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก http://www.trueplookpanya.com/examination/answer/12366 ________.(ไมปรากฏปพมพ). พนธะไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก https://joo.gl/RUi3Ci ________.(ไมปรากฏปพมพ). พนธะไอออนก. คนเมอ 5 มถนายน 2561, จาก http://jchem54.blogspot.com/2011/02/blog-post.html

หนา 33

https://th.wikipedia.org/wiki/กฎออก%09เตด



ภาคผนวก



ขอ เฉลยค าตอบ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ง ง ค ค ง ค ก ข ก ข

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน หนวยการเรยนรท 3 เรอง พนธะเคม

ชดท 1 เรอง การเกดพนธะไอออนก และ โครงสรางสารประกอบไอออนก กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4

หนา 35



ชอกลม .......................................................................... จ านวน .............. คน สมาชกในกลม 1…………………………………...…………………ประธาน 2…………………………………………...………….สมาชก 3…………………………………………...………….สมาชก 4…………………………………………...………….สมาชก 5…………………………………………...………….สมาชก 6……………………………………………………....เลขานการกลม

1. จงบอกความหมายของพนธะไอออนก มาพอสงเขป แนวค าตอบ พนธะทดงดดไอออนบวกและไอออนลบเอาไวดวยกนดวยแรงระหวางประจไฟฟา...

2. เมอโลหะท าปฏกรยากบอโลหะ จะสรางพนธะเคมไดอยางไร แนวค าตอบ

เมอโลหะรวมตวกบอโลหะแลวไดสารประกอบทเสถยร แสดงวาโลหะและอโลหะทเปนองคประกอบของสารนนมการปรบตวใหอยในรปทมเสถยรภาพมากขน กลาวคอ แตละธาตมการปรบตวใหมจ านวนเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 8 หรอเทากบเวเลนซอเลกตรอน ของแกสเฉอย ซงเปนสภาพทเสถยรทสดตามกฎออกเตต เชนเดยวกบการเกดพนธะโคเวเลนต

3. การเกดพนธะไอออนกในสารประกอบแมกนเซยมออกไซด (MgO) จาก Mg อะตอมและ O อะตอม เกดไดอยางไร แนวค าตอบ

หนา 36 เฉลย



การเกดพนธะไอออนกในสารประกอบแมกนเซยมออกไซด (MgO) อธบายไดดงน

แมกนเซยม ( 12Mg) มเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 2 มการจดอเลกตรอนดงน 2, 8, 2 สวนออกซเจน (8O) มเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 6 มการจดอเลกตรอนดงน 2, 6 เมอแมกนเซยมรวมตวกบออกซเจน แมกนเซยมจะให 2 อเลกตรอนแกออกซเจนไดแมกนเซยมไอออน (Mg 2+) มการจดอเลกตรอนดงน 2, 8 ซง เหมอนกบการจดอเลกตรอนของ Ne และออกไซดไออน (O2-) มการจดอเลกตรอนดงน 2,8 ซงเหมอน กบการจดอเลกตรอนของ Ne Mg 2+ และ O2- มประจตางกน จงเกดแรงดงดดทางไฟฟาหรอเกดพนธะไอออนก ไดแมกนเซยมออกไซด (MgO) 4. จงยกตวอยางพนธะไอออนก ทเปนพนธะเคมทเกดจาก

1) ไอออนของโลหะ + ไอออนของอโลหะ NaCl , MgO , KI ………………..

2) ธาตทมพลงงานไอออไนเซชนต ารวมกบธาตทมพลงงานไอออไนเซชนสง LiF, NaCl, MgO, ……………………..

3) ไอออนบวกทเปนกลมอะตอมของอโลหะ NH4Cl, (PH4)2SO4 ……………………….

5. จงยกตวอยางสารประกอบทมทงพนธะไอออนก NaCl, CaF2 , MgO

หนา 37



ชอกลม............................................................................จ านวน .............. คน สมาชกในกลม 1…………………………………...…………………ประธาน 2…………………………………………...………….สมาชก 3…………………………………………...………….สมาชก 4…………………………………………...………….สมาชก 5…………………………………………...………….สมาชก 6……………………………………………………....เลขานการกลม

1. สารประกอบไอออนกแตละชนดมการจดเรยงไอออนบวกและไอออนลบเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร แนวค าตอบ

สารประกอบไอออนกแตละชนดมการจดเรยงไอออนบวกและไอออนลบตางกน ท าใหมโครงสรางผลกตางกน ขนอยกบปจจยตาง ๆ เชน ขนาดของไอออนบวก ไอออนลบ สดสวนของไอออนบวกตอไอออนลบในสารประกอบ เปนตน 2. นกเรยนคดวาสารประกอบโซเดยมคลอไรดเกดไดอยางไร

แนวค าตอบ สารประกอบโซเคยมคลอไรดประกอบดวยธาตโซเดยมและธาตคลอรน โซเดยม

มเลขอะตอม 11 มการจดเรยงอเลกตรอนเปน 1s2 2s2 2p6 3s1 ซงมเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 1 สวนคลอรนมเลขอะตอม 17 มการจดเรยงอเลกตรอนเปน 1s2 2s2 2p6 3s1 3s2 3p5 ซงมเวเลนซอเลกตรอนเทากบ 7 การทโซเดยมจะมเวเลนซอเลกตรอนครบ 8 ตามกฎออกเตตไดนน โซเดยมจะตองเสยเวเลนซอเลกตรอน 1 อเลกตรอน กลายเปนโซเดยมไอออน (Na+) ซงมการจดอเลกตรอนเหมอนกบธาตนออน สวนการทคลอรนจะมเวเลนซอเลกตรอนครบ 8 ตามกฎออกเตตไดนน คลอรนจะตองรบเวเลนซอเลกตรอน 1 อเลกตรอน กลายเปนคลอไรดไอออน (Cl-) ซงมการจดอเลกตรอนเหมอนกบธาตอารกอน

หนา 38 เฉลย



3. นกเรยนคดวาสารประกอบแคลเซยมฟลออไรดเกดไดอยางไร

แนวค าตอบ แคลเซยมมเลขอะตอม 20 จดอเลกตรอนเปน 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2

เมอแคลเซยมใหเวเลนซอเลกตรอน 2 อเลกตรอนแกฟลออรนเกดเปนแคลเซยมไอออน (Ca2+) ซงมการจดอเลกตรอนเหมอนกบธาตอารออน สวนฟลออรนมเลขอะตอมเทากบ 9 จดอเลกตรอนเปน 1s2 2s2 2p6 ฟลออรน 1 ฟลออรน 1 ฟลออรน 1 อะตอมจะไดรบ เวเลนซอเลกตรอน 1 อเลกตรอน กลายเปนฟลออไรดไอออน (F-) ซงมการจดอเลกตรอนเหมอนกบ ธาตนออน 4. นอกจากสารประกอบไอออนกทมโครงสรางผลกแบบโซเดยมคลอไรด และ

แคลเซยมฟลออไรด ยงมโครงสรางผลกอน ๆ อก จงยกตวอยาง แนวค าตอบ โครงสรางแบบซเซยมคลอไรด, โครงสรางแบบแคดเมยมไอโอไดด,

5. ปจจยทท าใหสารไอออกนกมโครงสรางผลกแบบตาง ๆ แนวค าตอบ

1. ขนาดของไอออนบวก ไอออนลบ 2. สดสวนของไอออนบวกตอไอออนลบในสารประกอบ

หนา 39



ชอ.....................................................................ชน...............เลขท.............

1. จงอธบายความหมาย พนธะไอออนก (Ionic bond) และยกตวอยางการเกดพนธะไอออนกในสารประกอบตาง ๆ แนวค าตอบ พนธะไอออนก (Ionic bond) คอ แรงยดเหนยวทเกดในสาร โดยทอะตอมของธาตทมคา

พลงงานไอออไนเซชนต า ใหเวเลนซอเลกตรอนแกอะตอมของธาตทมคาพลงงานไอออไนเซชนสง กลายเปนไอออนทมประจบวกและประจลบ เมอไอออนทงสองเขามาอยใกลกนจะเกดแรงดงดดทางไฟฟาทแขงแรงระหวางประจไฟฟาตรงขามเหลานน ท าใหไอออนทงสองยดเหนยวกนดวย พนธะเคมทเรยกวา “พนธะไอออนก”

2. จงอธบายลกษณะส าคญของโครงผลกของสารประกอบไอออนก แนวค าตอบ

1. พนธะไอออนกเปนพนธะทเกดจาก ไอออนของโลหะ + ไอออนของอโลหะ เชน NaCl, MgO, KI 2. พนธะไอออนก อาจเปนพนธะเคมทเกดจากธาตทมคาพลงงานไอออไนเซชนต ากบธาตทมคาพลงงานไอออไนเซชนสง 3. พนธะไอออนก อาจเปนพนธะทเกดจากไอออบวกทเปนกลมอะตอมของอโลหะ 4. สารประกอบไอออนกไมมสตรโมเลกล มแตสตรเอมพรคล ( สตรอยางงาย ) 5.สารประกอบไอออนกมจดดอดและจดหลอมเหลวสง 6. สารประกอบไอออนกในภาวะปกตเปนของแขง ประกอบไอออนบวกและไอออนลบ ไอออนเหลานไมเคลอนท ดงนนจงไมน าไฟฟา แตเมอหลอมเหลวหรอละลายน า จะแตกตวเปน อออนและเคลอทได เกดเปนสารอเลกโทรไลดตจงน า ไฟฟาได

เฉลย

หนา 40



3. จงเขยนการแสดงการใหและรบอเลกตรอนในการเกดสารประกอบระหวางธาตแตละค

ตอไปนโดยใชสญลกษณแบบจดของลวอส แนวค าตอบ

4. จงอธบายลกษณะของโครงสรางผลกสามมตของผลกโซเดยมคลอไรด แนวค าตอบ โครงสรางผลกสามมตของผลกโซเดยมคลอไรดพบวา Na+ และ Cl- จดเรยงสลบกน

อยางตอเนอง โดยท Na+ แตละไอออนถกลอมรอบดวย Cl- 6 ไอออน และ Cl- แตละไอออนถกลอมรอบดวย Na+ 6 ไอออนเชนกน ดงนนโครงผลกแบบโซเดยมคลอไรดจงมอตราสวนของ Na+ : Cl- เทากบ 1 : 1 สตรอยางงายหรอสตร เอมพรคลของโซเดยมคลอไรดจงเปน NaCl

5. จงอธบายลกษณะโครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด แนวค าตอบ โครงผลกแบบแคลเซยมฟลออไรด พบวา Ca2+ ม F- ลอมรอบ 8 ไอออน และแตละ F- ม Ca2+ ลอมรอบเพยง 4 ไอออนเทานน ดงภาพ ดงนนโครงสรางผลกแบบแคลเซยมฟลออไรดจงมอตราสวนของ Ca2+ : F- เทากบ 4 : 8 หรออตราสวนอยาวต า Ca2+ : F- เทากบ 1 : 2 สตรอยางงายหรอสตรเอมพรคลของแคลเซยมฟลออไรด จงเปน CaF

หนา 41

3.1

3.2

3.3

3.4

Documents

พันธะเคมี ชุดที่1 การเกิดพันธะไอออนิก และ โครงสร้าง ... · พันธะเคมี