ธรรมทวไป

1.) ขนธ 5 หนา 3 2.) อายตนะ 12 หนา 5 3.) เวลามสตร : เปรยบเทยบผลบญชนดตางๆ หนา 6 4.) เกณฑวนจฉยพระธรรมวนย หนา 8 5.) ทางสายกลาง ทพระพทธเจาทรงสอน หนา 10 6.) เปาหมายของผ ถอพรหมจรรย 5 จ าพวก หนา 12 7.) มงคลในพระพทธศาสนา หนา 15 8.) ปฏจจสมปบาท หนา 17 9.) เวลาทเปนฤกษด หนา 21 10.) วตรอนงามของพระอรหนต หนา 23 11.) พทธท านาย 16 ขอ หนา 25 12.) พทธท านายขอท 1 หนา 27 13.) พทธท านายขอท 2 หนา 28 14.) พทธท านายขอท 3 หนา 28 15.) พทธท านายขอท 4 หนา 29 16.) พทธท านายขอท 5 หนา 30 17.) พทธท านายขอท 6 หนา 30 18.) พทธท านายขอท 7 หนา 31 19.) พทธท านายขอท 8 หนา 31 20.) พทธท านายขอท 9 หนา 32 21.) พทธท านายขอท 10 หนา 32 22.) พทธท านายขอท 11 หนา 33 23.) พทธท านายขอท 12 หนา 34 24.) พทธท านายขอท 13 หนา 35 25.) พทธท านายขอท 14 หนา 36 26.) พทธท านายขอท 15 หนา 36 27.) พทธท านายขอท 16 หนา 37 28.) ภพภมในพระพทธศาสนา หนา 38

ทวไป 2

29.) ธรรมเปรยบเหมอนแพ หนา 40 30.) อกศลกรรมบถ 10 หนา 42 31.) ค าสอนเซนทนาสนใจ หนา 43 32.) ค าสอนเซนทนาสนใจ (2) หนา 44 33.) ค าสอนเซนทนาสนใจ (3) หนา 45 34.) เรองนรกทมในพระไตรปฎก หนา 47 35.) เรองของการเกดใหม หนา 50 36.) อปกเลส 16 หนา 53 37.) วธแกความโกรธ หนา 54 38.) เมอถกดาวาดวยค าไมด หนา 57 39.) ผไดชอวามปรกตอยผ เดยว หนา 59 40.) เรองเกยวกบพระศรอารย หนา 60 41.) โรคทางกายกบโรคทางใจ หนา 65 42.) โทษของความโกรธ หนา 67 43.) ปรญญาของพระพทธศาสนา หนา 70 44.) ขนธ 5 (เพมเตม) หนา 71 45.) การกลาวตพระอรหนต หนา 72 46.) ขนธ 5 (เพมเตม 2) หนา 74 47.) คนชอบจบผดผ อนไมเจรญในธรรม หนา 76 48.) พระอรหนตยงถกนนทา หนา 77 49.) การแสดงธรรมทไมยกตน และไมขมผ อน หนา 79 50.) ภรรยา 7 จ าพวก หนา 81 51.) บพกรรมของพระพทธเจา หนา 83 52.) ระงบความเศราโศกถงคนตาย หนา 85 53.) ทศ 6 : ขอควรปฏบตตอบคคลตางๆ หนา 88 54.) ผลตอเนองจากตณหา หนา 91 55.) เหตแหงความเกยจคราน หนา 92

ทวไป 3

ขนธ 5 สรรพสงทงหลายในอนนตจกรวาลนน แยกประเภทไดเปน 3 สวน (ดแผนผงในหนา 4 ประกอบ) คอ

1.) สวนทเปนวตถทงหลาย ไดแก สสารทงหลาย แสง สทงหลาย เสยง กลน รส ความเยน ความรอน ความออน ความแขง ความหยอน ความตง อาการเคลอนไหวของสงตางๆ ชองวางตางๆ อากาศ ดน น า ไฟ ลม สภาพแหงความเปนหญง เปนชาย เนอสมองและระบบของเสนประสาททงหลาย อนเปนฐานใหจตเกด รวมทงอาการแหงความเกดขน ตงอย เสอมไป ดบไปของวตถทงหลายดวย

ซงรวมเรยกวารปขนธ (ขนธ = กอง หมวด หม)

2.) สวนทเปนความรสกนกคด และความคดทงหลาย รวมเรยกวานามขนธ แยกได 4 ชนดคอ 2.1) เวทนาขนธ คอความรสกเปนสขทางกาย ทกขทางกาย โสมนส (สขทางใจ) โทมนส

(ทกขทางใจ) อเบกขา หรอ อทกขมสขเวทนา (เปนกลางๆ ไมสขไมทกข) 2.2) สญญาขนธ คอความจ าไดหมายรในสงตางๆ คอสวนทท าหนาทในการจ านนเอง (ไมใช

เนอสมอง แตเปนสวนของความรสกนกคด เนอสมองนนจดเปนรปขนธ เนอสมองเปน

เหมอนส านกงาน สวนนามขนธทงหลายเหมอนผ ทท างานในส านกงานนน) 2.3) สงขารขนธ คอสวนทปรงแตงจต คอสภาพทปรากฏของจตนนเอง เชน ความโลภ ความ

โกรธ ความหลง ทาน(สภาพของจตทสละสงตางๆ ออกไป) ความเมตตา กรณา มทตา สมาธ ความฟ งซาน ความหดหทอถอย ความงวง ความละอาย ความเกรงกลว ความไมละอาย ความไมเกรงกลว เจตนาในการท าสงตางๆ ความลงเลสงสย ความมนใจ ความเยอหยงถอตว ความเพยร ปต ความยนดพอใจ ความอจฉา ความตระหน ศรทธา สต ปญญา การคด การตรกตรอง

2.4) วญญาณขนธ หรอ จต คอผ ทรบรสงทงปวง คอรบรความรสกตางๆ ตงแต ขอ 2.1 จนถงขอ 2.3 และเปนผ รบรถงสวนทเปนรปขนธทงหลายดวย อนไดแกเปนผ รบรสงทงหลาย ทมากระทบทางตา ห จมก ลน กาย นนเอง รวมถงเปนผ รบรในสภาวะแหงนพพานดวย

3.) นพพาน คอสภาวะทพนจากรปขนธและนามขนธทงปวง หรอสภาวะจตทพนจากความยดมน

ผกพนธในสงทงปวง รวมถงไมยดมนในนพพานดวย

นพพาน = น + วาน (ในภาษาบาลนน ว. กบ พ. ใชแทนกนได วาน จงเทากบ พาน) น = พน

วาน = สงทเกยวโยงไว ไดแก ตณหาคอความทะยานอยาก และอปาทานคอความยดมนถอมนนนเอง

ทวไป 4

นวาน หรอ นพพาน แปลตามตวจงหมายถงความพนจากเครองเกยวโยง (ตณหาและอปาทาน) นนเอง

สรปแลวขนธ 5 ประกอบดวย

1.) รปขนธ 2.) เวทนาขนธ 3.) สญญาขนธ 4.) สงขารขนธ 5.) วญญาณขนธ

โดยทเวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธรวมเรยกวาเจตสก ซงแปลวาเปนสงทเกดรวมกบจตเสมอ

(ในภาษาบาลนนสระ อ กบสระ เอ ใชแทนกนได เจต จงเทากบ จต นนเอง) คอจตและเจตสกจะเกดและดบพรอมกนเสมอ จะแยกกนเกดไมได เพราะเปนสงทเกยวเนองกนอย เพยงแตวาตอนนนนามขนธตวไหนจะแสดงตวเดนกวาตวอนเทานนเอง

ธมมโชต

21 พฤศจกายน 2543

รปขนธ

เวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธ

เจตสก จตหรอวญญาณขนธ

นามขนธ นพพาน

สรรพสงทงปวง

ทวไป 5

อายตนะ 12

อายตนะ ตามศพทแปลวาเขต หรอแดน หมายถงเปนทตอ ทบรรจบ ทประชมกน ท าใหเกดการรบร

ในสงตางๆ แบงเปน 6 ค หรอ 12 ชนด คอ คท 1 จกขายตนะ (ประสาทตา) กบ รปายตนะ (แสง ส ทมากระทบตาใหเหนเปนภาพตางๆ)

คท 2 โสตายตนะ (ประสาทห) กบ สททายตนะ (เสยงตางๆ) คท 3 ฆานายตนะ (ประสาทรบกลน) กบ คนธายตนะ (กลนตางๆ) คท 4 ชวหายตนะ (ประสาทรบรส) กบ รสายตนะ (รสตางๆ) คท 5 กายายตนะ (ประสาทตามผวกาย) กบ โผฏฐพพายตนะ (ความเยน รอน ออน แขงตางๆ ท

กระทบกาย)

คท 6 มนายตนะ (จต ซงเปนผสมผสกบความคด) กบ ธมมายตนะ (ความคด ความรสกตางๆ) *** ค าวาประสาทตา ... จนถง ... ประสาทตามผวกาย ในทนหมายถงระบบของเสนประสาท ซง

เปนสวนของรางกายจรงๆ ไมใชความรสกทเกดขน ณ จดของประสาทสวนนนๆ ซงเปนสวนของจตใจ ***

โดยท จกขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ ชวหายตนะ กายายตนะ มนายตนะ รวมเรยกวา อายตนะภายใน 6

สวนทเหลอคอ รปายตนะ สททายตนะ คนธายตนะ รสายตนะ โผฏฐพพายตนะ ธมมายตนะ รวม

เรยกวาอายตนะภายนอก 6

การรบรตางๆ จะเกดขนได เมออายตนะภายนอกมากระทบกบอายตนะภายในทเหมาะสมกนเปน

คๆ ท าใหเกดการรบรทางทวาร หรออวยวะนนๆ ขน เชน เมอรปายตนะ คอ แสง สตางๆ ซงสะทอนมาจากผว

ของวตถใดๆ มากระทบกบจกขายตนะ คอประสาทตา ซงอยทเรตนา (จอรบภาพในกระบอกตา) กจะเกดจกขวญญาณ (จตทท าหนาทในการเหนภาพของวตถนน) ขนทจกขายตนะนน การเหนภาพของวตถนนกเกดขน โดยทจกขวญญาณนนเปนผ เหน

จากนนธมมายตนะ คอความคดตางๆ (เกยวกบวตถทเหนนน) กเกดตามมาโดยมมนายตนะ คอจตเปนผคดหรอรบรความคดนนๆ

การเกดขนของจตตลอดกระบวนการทกลาวมาน มเพยงจกขวญญาณเทานนทเกดขนทจกขประสาท สวนจตอนนอกนนจะเกดขนทหทยวตถ คอบรเวณทความรสกนกคดเกดขน ซงปรกตกจะเปนท

สมอง (สวนจะเปนทใดไดบางนน ผ ทท ากรรมฐาน โดยเฉพาะวปสสนากรรมฐาน เมอปฏบตไปถงขนหนง แลวจะรไดเอง)

ทวไป 6

ปรากฏการณท านองนจะเกดขนหมนเวยนเปลยนไปตามทวาร หรออวยวะทท าหนาทในการรบร ตางๆ ตลอดเวลาไมหยดหยอน โดยมจกขวญญาณ โสตวญญาณ ฆานวญญาณ ชวหาวญญาณ กายวญญาณ เกดขนทจกขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ ชวหายตนะ กายายตนะตามล าดบ ท าใหเกดการมองเหน การไดยน การไดกลน การรรส การรสมผสทางกาย

อนเปนผลใหเกดความคดทเปนกศล อกศล หรอเปนกลางๆ ตางๆ (ธมมายตนะ)ตามมา โดยม มนายตนะ คอจตเปนผคดหรอรบรความคดนนๆ โดยมฐานปฏบตการอยทหทยวตถ ตามทกลาวไปแลว

(นอกจากจกขวญญาณ โสตวญญาณ ฆานวญญาณ ชวหาวญญาณ และกายวญญาณแลว จตอนทงหมดจะเกดทหทยวตถทงสน)

ธมมโชต

22 พฤศจกายน 2543

เวลามสตร : เปรยบเทยบผลบญชนดตางๆ ทมา : พระไตรปฎก พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตก-อฏฐก-นวกนบาต

เนองจากเวลามสตรน เปนพระสตรทมเนอหาบางตอนทเขาใจไดคอนขางยาก ผด าเนนการจงไดท า

การสรป โดยน าเอาเนอหาทส าคญมาจดเรยงแยกเปนขอๆ เพอใหงายในการท าความเขาใจ ดงน พระพทธเจาไดตรสแกทานอนาถบณฑกเศรษฐ ณ พระวหารเชตวน ใกลพระนครสาวตถ แควนโกศล

ถงผลบญทเกดขน จากการท าบญประเภทตางๆ ตงแตการใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา (ค าวาบญนน คอการช าระจตใหผองใสจากกเลส มหลายวธ ไมใชเฉพาะการใหทานเทานน) วาอยางไหนใหบญมาก/นอย แตกตางกนอยางไร มรายละเอยดสรปไดดงน

พระพทธเจาตรสวา : บคคลใหทานอนเศราหมอง หรอประณตกตาม (ในทนหมายถงการใหของทมราคาถกมสภาพไมนาด หรอของทมราคาแพงประณตสวยงาม เพราะในตอนนนทานอนาถบณฑกเศรษฐ ประสบภยพบตหลายอยาง ท าใหฐานะยากจนลง ไมสามารถท าบญดวยอาหารชนดไดอยางเมอกอน ท าไดแค

เพยงปลายขาวกบน าผกดองเทานน ) แตใหทานนนโดยความเคารพ ท าความนบนอบให ใหดวยมอตนเอง ใหของทไมเหลอ เชอกรรมและผลของกรรม ยอมไดผลบญมาก

และไดทรงแจกแจงรายละเอยดของผลบญจากการท าบญชนดตางๆ ไวดงน o การใหทานโสดาบนทานเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานแกปถชนจ านวนมาก

o การใหทานโสดาบน 100 ทาน ไดผลบญมากกวาใหทานโสดาบนทานเดยว o การใหทานสกทาคามบคคลทานเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานโสดาบน 100 ทาน

ทวไป 7

o การใหทานสกทาคามบคคล 100 ทาน ไดผลบญมากกวาใหทานสกทาคามบคคลทานเดยว o การใหทานอนาคามบคคลทานเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานสกทาคามบคคล 100 ทาน o การใหทานอนาคามบคคล 100 ทาน ไดผลบญมากกวาใหทานอนาคามบคคลทานเดยว o การใหทานพระอรหนตทานเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานอนาคามบคคล 100 ทาน

o การใหทานพระอรหนต 100 ทาน ไดผลบญมากกวาใหทานพระอรหนตทานเดยว o การใหทานพระปจเจกพทธเจาพระองคเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานพระอรหนต 100

ทาน

o การใหทานพระปจเจกพทธเจา 100 พระองค ไดผลบญมากกวาใหทานพระปจเจกพทธเจาพระองคเดยว

o การใหทานพระสพพญญพทธเจาพระองคเดยว ไดผลบญมากกวาใหทานพระปจเจกพทธเจา

100 พระองค o การใหทานภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข (สงฆทาน - การใหทานโดยไมไดเจาะจงวาตอง

เปนภกษรปนนรปน) ไดผลบญมากกวาใหทานพระสพพญญพทธเจา o การสรางวหารถวายสงฆผมาจากทศทง 4 (ใหโดยไมเจาะจงผ รบวาตองเปนภกษรปนนรปน)

ไดผลบญมากกวาใหทานภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข o การทบคคลมจตเลอมใสในพระพทธ พระธรรม พระสงฆเปนสรณะ ไดผลบญมากกวา การสราง

วหารถวายสงฆผมาจากทศทง 4 o การรกษาศล 5 ไดผลบญมากกวาการทบคคลมจตเลอมใสในพระพทธ พระธรรม พระสงฆเปน

สรณะ

o การเจรญเมตตาจต (เปนการท าสมาธรปแบบหนง) แมเพยงเวลาสดดมของหอม ไดผลบญมากกวาการรกษาศล 5

o การเจรญอนจจสญญาแมเพยงลดนวมอ (การเจรญอนจจสญญาคอการพจารณาถงความไม

เทยง ซงเปนการเจรญวปสสนาอยางหนง เพยงลดนวมอคอเพยงเทาเวลาทดดนวมอ 1 ครง) ไดผลบญมากกวาการเจรญเมตตาจตแมเพยงเวลาสดดมของหอม

หมายเหต พระพทธเจาม 2 ประเภทคอ

1.) พระปจเจกพทธเจา - ตรสรสจธรรมไดเองโดยไมไดฟงค าสอนจากใคร แตสอนผ อนใหรตามไมได จะอบตขนในชวงทโลกวางเปลาจากศาสนา

2.) พระสพพญญพทธเจา - ตรสรสจธรรมไดเองโดยไมไดฟงค าสอนจากใคร และสามารถสอนผ อนใหรตามไดดวย เชน พระพทธเจาทเรารจกกนทวไป

ทวไป 8

ขอสงเกต o การเจรญวปสสนาจะไดบญมากกวาอยางอน เพราะเปนการฟอกจตใหหมดจดจากกเลสไดมาก

ทสด ซงถาท าไดถงขนสงกจะท าลายกเลสไดอยางถาวร และเมอบรรลเปนพระอรหนตกจะเปนบญขนสงทสด

o การท าสมาธจะไดบญรองลงมา เพราะเปนการกนจตจากนวรณไดตราบเทาทสมาธยงอย (ดเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ประกอบ)

o การรกษาศลจะไดบญรองจากการท าสมาธ เพราะเปนการขดเกลาจตจากกเลสขนหยาบ คอการลวงละเมดทางกายและทางวาจา

o การมจตเลอมใสในพระพทธ พระธรรม พระสงฆเปนสรณะ คอการหนมานบถอพระพทธศาสนา

ใหผลบญมากเพราะเปนการหนมารบเอาความเหนทถกตอง (สมมาทฏฐ) ซงจะเปนจดเรมตนของการพฒนาจตดวยวธการทงปวง

o การใหทานแกสงฆ (สงฆทาน) จะไดบญมากกวาการใหทานแบบเจาะจงตวผ รบ เพราะใจเปดกวางกวา (ตองไมเจาะจงตวผ รบดวยใจทแทจรงถงจะไดบญมาก)

o การใหทานแบบเจาะจงตวผ รบนน จะใหผลบญลดหลนกนไปตามขนของความบรสทธของจต

ของผ รบ (ดเรองอรยบคคล 8 ประเภท ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ)

ผรวบรวม ธมมโชต

29 พฤศจกายน 2543

เกณฑวนจฉยพระธรรมวนย

ยงศาสนามอายยนนานมากขนเทาใด โอกาสทค าสอนจะถกบดเบอนกยงมมากขนเทานน พระพทธเจาทรงเลงเหนถงปญหาทจะเกดขนน จงไดทรงประทานหลกเกณฑเพอใชตดสน วาอะไรคอค าสอนทแทจรงของพระองค และอะไรคอสงทถกบดเบอน หรอสอดแทรกเขามา ดงปรากฏใน พระไตรปฎก หมวดวนยปฎก จลลวรรค ภาค ๒ ดงน ลกษณะวนจฉยพระธรรมวนย

[๕๒๓] ครงนน พระมหาปชาบดโคตม เขาไปเฝาพระผ มพระภาค ถวายบงคม ไดยน ณ ทควรสวนขางหนง แลวกราบทลวา ขอประทานพระวโรกาส พระพทธเจาขา ขอพระผ มพระภาคโปรดแสดงธรรมโดยยอ ทหมอมฉนฟงธรรมของพระผ มพระภาคแลว เปนผ เดยวจะพงหลกออก ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย

ทวไป 9

พระผ มพระภาคตรสวา ดกรโคตม เธอพงรธรรมเหลาใดวา o ธรรมเหลานเปนไปเพอความก าหนด ไมใชเพอคลายความก าหนด o เปนไปเพอความประกอบ ไมใชเพอความพราก o เปนไปเพอความสะสม ไมใชเพอความไมสะสม o เปนไปเพอความมกมาก ไมใชเพอความมกนอย o เปนไปเพอความไมสนโดษ ไมใชเพอความสนโดษ o เปนไปเพอความคลกคลดวยหม ไมใชเพอความสงด o เปนไปเพอความเกยจคราน ไมใชเพอปรารภความเพยร o เปนไปเพอความเลยงยาก ไมใชเพอความเลยงงาย

ดกรโคตม เธอพงทรงจ าธรรมเหลานนไวโดยสวนเดยววา นนไมใชธรรม นนไมใชวนย นนไมใช

สตถศาสน (ไมใชค าสงสอนของพระพทธเจา - ธมมโชต) ดกรโคตม อนง เธอพงรธรรมเหลาใดวา

o ธรรมเหลานเปนไปเพอความคลายก าหนด ไมใชเพอมความก าหนด o เปนไปเพอความพราก ไมใชเพอความประกอบ o เปนไปเพอความไมสะสม ไมใชเพอความสะสม o เปนไปเพอความมกนอย ไมใชเพอความมกมาก o เปนไปเพอความสนโดษ ไมใชเพอความไมสนโดษ o เปนไปเพอความสงด ไมใชเพอความคลกคลดวยหม o เปนไปเพอปรารภความเพยร ไมใชเพอความเกยจคราน o เปนไปเพอความเลยงงาย ไมใชเพอความเลยงยาก

ดกรโคตม เธอพงทรงจ าธรรมเหลานนไวโดยสวนเดยววา นนเปนธรรม นนเปนวนย นนเปนสตถ

ศาสน ฯ (เปนค าสงสอนของพระพทธเจา - ธมมโชต)

ผรวบรวม ธมมโชต

5 ธนวาคม 2543

ทวไป 10

ทางสายกลางทพระพทธเจาทรงสอน

ในสมยโบราณ กอนทเจาชายสทธตถะจะทรงตรสรเปนพระพทธเจานน มเจาลทธตางๆ อยเปนจ านวนมาก เจาลทธเหลานน ตางกสอนแนวทางปฏบตเพอการพนทกขแตกตางกนไป ตามความเชอของตน

ซงสามารถสรปไดเปน 2 แนวทางคอ 1.) อตตกลมถานโยค คอใชวธการทรมานรางกายของตนเองดวยวธการตางๆ โดยมความเชอวา

เมอไดรบความทกขจนถงทสดแลว กจะสามารถพนจากความทกขทงปวงไปไดเอง หรอจะเขาถงความบรสทธไปไดเอง การปฏบตแนวนมหลายรปแบบ เชน การอดอาหาร การไวเลบยาว การยนขาเดยว การไมนงผา ทเรยกวาอเจลกะ การใชชวตและทาทางตางๆ เหมอนวว ทเรยกวาโควตร การใชชวตและทาทางตางๆ เหมอนสนข ทเรยกวาสนขวตร การสมาทานบรโภคเฉพาะลกเดอย ฯลฯ

2.) กามสขลลกานโยค คอการสองเสพ บ ารงบ าเรอตนเองดวยกามคณทง 5 อยางเตมท (การสมผสกบสงทนารนรมย ตางๆ ทางตา ห จมก ลน กาย) เพราะมความเชอวาตายแลวสญ การใช

วธตามแนวทางท 1. กมแตจะเปนทกขไปโดยเปลาประโยชน เพราะฉะนน จงพยายามหาความสขใหไดมากทสด ตลอดชวงเวลาทมชวตอย โดยเรยกวานพพานปจจบน

เจาชายสทธตถะนน เมอกอนจะออกบวช กทรงไดรบการบ ารงบ าเรอดวยกามคณทง 5 อยางเตมท

มาแลว กไดทรงทราบอยางชดเจนดวยพระองคเองมาแลววา วธการเชนนน ท าใหมความสขไดเพยงชวครงชวคราวเทานน เมอนานวนเขากรสกจดชด และเบอไดในทสด ไมสามารถท าใหพนจากความทกขตางๆ ไปไดจรง ไมวาจะเปนทกขจากความแก ความเจบ ความตาย ความพลดพรากจากของรก ความโกรธ เรารอนใจ ความกงวลใจ ความเครยด ความกลว ความรอน ความหนาว และทกขอนๆ อกสารพดอยาง

เมอออกบวชแลว กไดทรงทดลองใชวธการทรมานรางกายในรปแบบตางๆ อยเปนเวลานาน ทเรยกกนทวไปวาทกรกรยา จนกระทงทรงแนพระทยวา วธนไมสามารถท าใหพนจากความทกข ไปไดเชนกน

จงไดทรงพจารณาวา การใชวธทรมานรางกายนน เปนทางทตงเกนไป ท าแลวกมแตจะไดรบทกข ไมมประโยชนอะไร สวนการบ าเรอตนดวยกามนนกเปนทางทหยอนเกนไป ไมใชทางทจะท าใหพนทกขไดจรง จงทรงหนมาพจารณาถงทางสายกลาง

ทางสายกลางทพระพทธเจาทรงเลงเหนกคอ การบ ารงรกษารางกายตามทจ าเปนจรงๆ ทงในเรองของอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค เพอใหสามารถมชวตอยไดอยางปรกตสข ไมตองเปนทกขเพราะรางกายเปนเหต แตกไมตองไปเสยเวลากบรางกายจนเกนจ าเปน และไมตองเปนทกขเพราะการแสวงหา ในสงทเกนจ าเปน แลวหนมาท าความเพยรทางจตแทน

ทวไป 11

การท าความเพยรทางจตกคอ การปฏบตตามทางทเรยกวาอรยมรรคมองค 8 นนเอง อนไดแก 1.) สมมาทฏฐ - ความเหนชอบ คอมความเหนทถกตองวาอะไรคอทกข อะไรคอสมทย (เหตแหง

ทกข) อะไรคอนโรธ (ความดบไปแหงทกข = นพพาน) อะไรคอมรรค (ทางปฏบตเพอความดบไปแหงทกข)

2.) สมมาสงกปปะ - ความด ารชอบ คอด ารทจะออกจากกาม ออกจากความโกรธความพยาบาท ออกจากความเบยดเบยน ด ารทจะปฏบตตามมรรคมองค 8

3.) สมมาวาจา - วาจาชอบ คอมวาจาทไมเปนไปเพอความยนดในกาม ไมเปนไปเพอความโกรธ ไมเปนไปเพอความพยาบาท ไมเปนไปเพอความเบยดเบยน ไมพดปด ไมพดสอเสยด (ยยงใหเขาแตกแยกกน) ไมพดค าหยาบ (พดเพอใหเขาเจบใจ) ไมพดเพอเจอไรสาระ พดแตสงทมสาระ เปนไปเพอความเพยร เพอความหลดพน

4.) สมมากมมนตะ - การงานชอบ คอการแสดงออกทางกายทเหมาะสม ดงาม ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม (ลวงเกนผ ทมเจาของ ผปกครองหวงอย) ไมเสพของมนเมา อนจะท าใหขาดสต

5.) สมมาอาชวะ - เลยงชพชอบ คอการประกอบอาชพสจรต ถกท านองคลองธรรม ไมคดโกง ไมเปนเหตใหผ อนเดอดรอน ไมขายสรา ไมขายอาวธ ไมขายยาพษ ไมขายมนษย ไมเลยงสตวเพอฆาเอง หรอเพอใหเขาเอาไปฆา ถาเปนนกบวชกยนดเฉพาะของทไดมา โดยถกตองตามพระธรรมวนย

6.) สมมาวายามะ - ความเพยรชอบ คอมความเพยรในการปฏบตเพอความพนทกขอนชอบ มความเพยรในการประคองจตไว ตงจตไว เพอมใหอกศลธรรมอนลามกทยงไมเกด บงเกดขน เพอละอกศลธรรมอนลามกทบงเกดขนแลว เพอใหกศลธรรมทยงไมเกด บงเกดขน พยายาม ปรารภความเพยร ประคองจตไว ตงจตไว เพอความตงมน ไมฟนเฟอน เพมพน ไพบลย เจรญ บรบรณ แหงกศลธรรมทบงเกดขนแลว

7.) สมมาสต - ระลกชอบ คอมสต (ความระลกได) ในฐานทง 4 หรอสตปฏฐาน 4 นนเอง (ดรายละเอยดในเรองตางๆ ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ โดยเฉพาะเรองฐานส าหรบเจรญวปสสนา)

8.) สมมาสมาธ - ความตงใจมนชอบ คอสมาธทเปนไปเพอความสงบ เพอความรยง (ในสภาวะทแทจรงของสงทงหลาย ไดแก ความไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา ไมอยในอ านาจ) เพอความตรสร เพอความหลดพนจากกองทกขทงปวง เพอนพพาน อนไดแก สมาธอนเปนฐานส าหรบการเจรญวปสสนา นนเอง

ทวไป 12

ขอพงสงเกต 1.) กอนทเจาชายสทธตถะจะทรงตรสรเปนพระพทธเจานน กไดมการท าสมาธกนอยกอนแลว

ดงเชน ทเจาชายสทธตถะไดเสดจไปเรยนทส านกของอาฬารดาบส กาลามโคตร และทส านกของอทกดาบส รามบตร เปนตน แตสมาธเหลานน ตดอยเพยงแคความสงบเทานน ไมไดใชเปนฐานส าหรบการเจรญวปสสนา เมอเจาชายสทธตถะฝกถงขนสงสดแลว จงทรงเหนวา ไมสามารถท าใหหลดพนจากทกขทงปวงไดอยางแทจรง จงไดเสดจออกมาจากส านกเหลานน

2.) คนสวนใหญนน มกจะชอบคดอะไรโดยเอาตนเองเปนหลกอยเสมอ เมอตนเองประพฤต ปฏบตตวในเรองไหนอยในระดบใด กมกจะคดวา นนแหละคอทางสายกลาง แลวมองวา คนทปฏบตเครงครดกวาตนนน ปฏบตตงเกนไป และมองวา คนทยอหยอนกวาตนนน ปฏบตหยอนเกนไป

คอเอาตนเองเปนมาตรฐาน แทนทจะเอาหลกธรรมเปนมาตรฐาน ทานผอานคดวาจรงหรอไม

ธมมโชต

1 มนาคม 2544

เปาหมายของผถอพรหมจรรย 5 จ าพวก

เรองนสรปความจากพระไตรปฎก มหาสาโรปมสตร โอปมมวรรค พระสตตนตปฎก เลม 4

มชฌมนกาย มลปณณาสก ซงมเนอหาดงน พระพทธเจาทรงเปรยบเทยบการออกบวชเพอการเขาถงแกนของศาสนาวา เหมอนผ มความ

ตองการแกนไม แสวงหาแกนไม เทยวเสาะหาแกนไม โดยทรงแบงไว 5 จ าพวกคอ 1.) บางคนเมอออกบวชแลว ไดรบลาภสกการะ และความสรรเสรญ เขามความยนด พอใจในสง

เหลานน ลมหลงมวเมาในสงเหลานน ยกตนขมผอนวา ตนมลาภสกการะ และไดรบค าสรรเสรญมากกวาผ อน

เปรยบเสมอนผแสวงหาแกนไม ไปพบตนไมใหญ แลวตดเอากงและใบถอไป โดยเขาใจผด คดวานนคอแกนไม เขายอมไมไดแกนไม ฉนใด ผ ทออกบวชแลวตดอยทลาภสกการะ และความสรรเสรญ ยอมเขาไมถงแกนของศาสนา ฉนนน เพราะเขาไดถอเอากงและใบของพรหมจรรย และถงทสดแคกงและใบนน

2.) บางคนเมอออกบวชแลว ไดรบลาภสกการะ และความสรรเสรญ แตเขาไมมความยนดในสงเหลานน ไมลมหลงมวเมาในสงเหลานน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะลาภสกการะ และความสรรเสรญนน

ทวไป 13

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการถอศลใหบรสทธ เขามความยนด พอใจในความบรสทธของศลนน เขาจงยกตนขมผอนวา เรามศล มกลยาณธรรม ผ อนเปนผทศล มบาปธรรม เขายอมมวเมา มความประมาทเพราะความบรสทธของศลนน

เปรยบเสมอนผแสวงหาแกนไม ไปพบตนไมใหญ แลวถากเอาสะเกดถอไป คดวานนคอแกนไม เขายอมไมไดแกนไม ฉนใด ผ ทออกบวชแลวตดอยทศล ยอมเขาไมถงแกนของศาสนา ฉนนน เพราะเขาไดถอเอาสะเกดของพรหมจรรย และถงทสดแคสะเกดนน

3.) บางคนเมอออกบวชแลว ไดรบลาภสกการะ และความสรรเสรญ แตเขาไมมความยนดในสงเหลานน ไมลมหลงมวเมาในสงเหลานน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะลาภสกการะ และความสรรเสรญนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการถอศลใหบรสทธ เขามความยนด พอใจในความบรสทธของศลนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในศลนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะความบรสทธของศลนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการท าสมาธใหเกดขน เขามความยนด พอใจในสมาธนน เขาจงยกตนขมผอนวา เรามจตตงมน ผ อนเปนผ มจตไมตงมน เขายอมมวเมา มความประมาทเพราะสมาธนน

เปรยบเสมอนผแสวงหาแกนไม ไปพบตนไมใหญ แลวถากเอาเปลอกถอไป คดวานนคอแกนไม เขายอมไมไดแกนไม ฉนใด ผ ทออกบวชแลวตดอยทสมาธ ยอมเขาไมถงแกนของศาสนา ฉนนน เพราะเขาไดถอเอาเปลอกของพรหมจรรย และถงทสดแคเปลอกนน

4.) บางคนเมอออกบวชแลว ไดรบลาภสกการะ และความสรรเสรญ แตเขาไมมความยนดในสงเหลานน ไมลมหลงมวเมาในสงเหลานน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะลาภสกการะ และความสรรเสรญนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการถอศลใหบรสทธ เขามความยนด พอใจในความบรสทธของศลนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในศลนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะความบรสทธของศลนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการท าสมาธใหเกดขน เขามความยนด พอใจในสมาธนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในสมาธนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะสมาธนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการเจรญวปสสนา จนท าญาณทสสนะใหเกดขน

(การเหนแจงในปญญาจากการเจรญวปสสนาขนตน แตยงไมถงขนมรรค/ผล หรอบรรลมรรค/ผลขนตนแลว (เชน เปนโสดาบน) แตยงไมถงขนเปนพระอรหนต) เขามความยนด พอใจใน

ทวไป 14

ญาณทสสนะนน เขาจงยกตนขมผอนวา เรารเราเหนอย ผ อนไมรไมเหน เขายอมมวเมา มความประมาทเพราะญาณทสสนะนน

เปรยบเสมอนผแสวงหาแกนไม ไปพบตนไมใหญ แลวถากเอากระพถอไป คดวานนคอแกนไม เขายอมไมไดแกนไม ฉนใด ผ ทออกบวชแลวตดอยทญาณทสสนะ ยอมเขาไมถงแกนของศาสนา ฉนนน เพราะเขาไดถอเอากระพของพรหมจรรย และถงทสดแคกระพนน

5.) บางคนเมอออกบวชแลว ไดรบลาภสกการะ และความสรรเสรญ แตเขาไมมความยนดในสงเหลานน ไมลมหลงมวเมาในสงเหลานน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะลาภสกการะ และความสรรเสรญนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการถอศลใหบรสทธ เขามความยนด พอใจในความบรสทธของศลนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในศลนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะความบรสทธของศลนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการท าสมาธใหเกดขน เขามความยนด พอใจในสมาธนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในสมาธนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะสมาธนน

เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการเจรญวปสสนา จนท าญาณทสสนะใหเกดขน เขามความยนด พอใจในญาณทสสนะนน แตความด ารยงไมเตมเปยม ไมลมหลงมวเมาในญาณทสสนะนน ไมประมาท ไมยกตนขมผ อน เพราะญาณทสสนะนน เมอไมประมาท เขาจงมความเพยรในการเจรญวปสสนาตอไป จนท าอรหตตมรรค อรหตตผล

ใหเกดขน (บรรลเปนพระอรหนต) เปรยบเสมอนผแสวงหาแกนไม ไปพบตนไมใหญ แลวถากเอาแกนถอไป เขายอมได

ประโยชน จากแกนไมนน ฉนใด ผ ทออกบวชแลวไมประมาท มความเพยรในการเจรญวปสสนา จนท าอรหตตมรรค อรหตตผลใหเกดขน เขายอมเขาถงแกนของศาสนา ฉนนน

เพราะพรหมจรรยน มอรหตตมรรค อรหตตผลเปนประโยชน เปนแกน เปนทสด.

ผสรป/เรยบเรยง

ธมมโชต

5 มนาคม 2544

ทวไป 15

มงคลในพระพทธศาสนา

ปจจบนน ชาวพทธทงหลายมความเชอในเรองสงทเปนมงคลแตกตางกนไป บางคนกไมเชอเลย คดวาเปนเรองเหลวไหลไรสาระ บางคนกเชอครงไมเชอครง แตบางคนกเชออยางไมลมหลมตา คดวาท าอยางนนแลวด เปนศรมงคล ท าอยางนไมด ท าแลวจะแย

ลองมาดกนวา พระพทธเจาทรงสอนเรองนเอาไวอยางไรบาง สมยหนง พระพทธเจาประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ใกลพระ

นครสาวตถ ครงนน มผกราบทลถามพระพทธเจา ถงสงทเปนมงคล พระพทธเจาตรสตอบวา : การไมคบคนพาล ๑ การคบบณฑต ๑

การบชาบคคลทควรบชา ๑ นเปนอดมมงคล การอยในประเทศอนสมควร ๑ ความเปนผ มบญอนกระท าแลวในกาลกอน ๑

การตงตนไวชอบ ๑ นเปนอดมมงคล พาหสจจะ ๑ การมศลปวทยา ๑ วนยทศกษาดแลว ๑

วาจาสภาษต ๑ นเปนอดมมงคล การบ ารงมารดาบดา ๑ การสงเคราะหบตรภรรยา ๑

การงานอนไมอากล ๑ นเปนอดมมงคล การใหทาน ๑ การประพฤตธรรม ๑ การสงเคราะหญาต ๑

การกระท าอนไมมโทษ ๑ นเปนอดมมงคล การงดการเวนจากบาป ๑ ความส ารวมจากการดมน าเมา ๑

ความไมประมาทในธรรมทงหลาย ๑ นเปนอดมมงคล ความเคารพผ อน ๑ ความประพฤตถอมตน ๑ ความสนโดษ ๑ ความกตญญ ๑

การฟงธรรมตามกาล ๑ นเปนอดมมงคล ความอดทน ๑ ความเปนผวางาย ๑ การไดเหนสมณะทงหลาย ๑

การสนทนาธรรมตามกาล ๑ นเปนอดมมงคล ความเพยรเผากเลส ๑ การประพฤตพรหมจรรย ๑ การเหนอรยสจ ๑

การกระท านพพานใหแจง ๑ นเปนอดมมงคล จตของผใดอนโลกธรรมทงหลายถกตองแลวยอมไมหวนไหว ๑

จตไมเศราโศก ๑ จตปราศจากธลแหงกเลส ๑ มจตอนเกษม ๑ นเปนอดมมงคล เทวดาและมนษยทงหลาย ท ามงคลเชนนแลว เปนผไมปราชยในขาศกทกหมเหลา ยอมถงความสวสดในททกสถาน นเปนอดมมงคลของเทวดาและมนษยเหลานน ฯ

ทวไป 16

อธบายเพมเตม o มงคล = สงทน ามาซงความสขความเจรญ

o การบชาบคคลทควรบชา - เปนมงคลเพราะเมอเราเคารพนบถอใคร กจะด าเนนรอยตามคนคนนน ถาคนคนนนเปนผ ทควรบชา เรากจะเปนคนดตามไปดวย

o การอยในประเทศอนสมควร - คอการอยในทองถนทเหมาะสมในการด าเนนชวต มสงแวดลอมทด

o พาหสจจะ = พหสต คอเปนผไดยนไดฟงมามาก มความรมาก o การมศลปวทยา – หมายถงมความรทใชประกอบอาชพได o วาจาสภาษต - การพดในสงทด มประโยชน o การงานอนไมอากล = การงานอนไมยงเหยง สบสน o ความสนโดษ = พอใจในสงทตนมอย

o การไดเหนสมณะทงหลาย - เปนมงคลเพราะจะไดมโอกาสฟงธรรม สนทนาธรรม และไขขอของใจตางๆ

o การเหนอรยสจ = การบรรลมรรค/ผล การมดวงตาเหนธรรม o การกระท านพพานใหแจง - ความหมายใกลเคยงกบการเหนอรยสจ แตเนนหนกไปทผลจต

ในขณะทการเหนอรยสจเนนหนกไปทมรรคจต

o โลกธรรม - สงทเปนธรรมดาของโลก ม 8 อยางคอ มลาภ เสอมลาภ มยศ เสอมยศ ไดรบการสรรเสรญ ถกนนทา มสข มทกข

ซงมงคลเหลาน กคอค าแปลของมงคลสตร ทพระภกษนยมสวดเวลามงานบญตางๆ เชน งานขนบาน

ใหม นนเอง ซงถาพจารณาแลวจะเหนวา มงคลทพระพทธเจาทรงสอนนน เปนสงทเปนประโยชนแกผถอปฏบตอยางแทจรง ไมใชเปนสงทเหลวไหลไรสาระเลย และมงคลเหลานจะเปนมงคลอยางแทจรงกตอเมอ น าไปใชปฏบตเทานน ไมใชเพยงแคนงฟงพระสวดแลวจะเปนมงคลขนมาได

ซงบทสวดทเปนภาษาบาลนนมเนอความวา : อเสวนา จ พาลาน ปณฑตานญจ เสวนา ปชา จ ปชนยาน เอตมมงคลมตตม ฯ ปฏรปเทสวาโส จ ปพเพ จ กตปญญตา อตตสมมาปณธ จ เอตมมงคลมตตม ฯ พาหสจจญจ สปปญจ วนโย จ สสกขโต สภาสตา จ ยา วาจา เอตมมงคลมตตม ฯ มาตาปตอปฏฐาน ปตตทารสส สงคโห

ทวไป 17

อนากลา จ กมมนตา เอตมมงคลมตตม ฯ ทานญจ ธมมจรยา จ ญาตกานญจ สงคโห อนวชชาน กมมาน เอตมมงคลมตตม ฯ อารต วรต ปาปา มชชปานา จ สญญโม อปปมาโท จ ธมเมส เอตมมงคลมตตม ฯ คารโว จ นวาโต จ สนตฏฐ จ กตญญตา กาเลน ธมมสสวน เอตมมงคลมตตม ฯ ขนต จ โสวจสสตา สมณานญจ ทสสน กาเลน ธมมสากจฉา เอตมมงคลมตตม ฯ ตโป จ พรหมจรยญจ อรยสจจานทสสน นพพานสจฉกรยา จ เอตมมงคลมตตม ฯ ผฏฐสส โลกธมเมห จตต ยสส น กมปต อโสก วรช เขม เอตมมงคลมตตม ฯ เอตาทสาน กตวาน สพพตถมปราชตา

สพพตถ โสตถ คจฉนต ตนเตส มงคลมตตมนต ฯ

ธมมโชต 6 มนาคม 2544

ปฏจจสมปบาท

ปฏจจสมปบาทนบวาเปนหลกค าสอนทส าคญมากเรองหนงของพระพทธศาสนา มหลายชอเชน

ปจจยาการ, อทปปจจยตา เปนตน เปนค าสอนท อธบายถงสาเหตและผลลพธ ในแตละขนตอนของชวตในวฏสงสาร คออธบายวา เหตใดเมอตายแลว จงมการเกดใหมอยางไมรจบสน หรออธบายถงบอเกดแหงทกข นนเอง รวมถงอธบายใหเหนวา จะดบหรอยตกระบวนการเหลานไดอยางไร

ปฏจจ แปลวา อาศย, พงพง คอสงตางๆ นนจะเกดขนมาเองลอยๆ โดยไมมสาเหตไมได จะตองมสงอนเปนเหตปจจยใหเกด จงเกดขนมาได ปฏจจสมปบาทจงเปนสงทอธบายใหเหนวา เพราะมสงน (เหต) สงน (ผล) จงม เพราะสงน (เหต) เกด สงน (ผล) จงเกดขน เมอเหตสนไป ผลจงไมเกดขน คออธบายถงการทสงตางๆ องอาศยสงอนจงเกดขนมาได นนเอง

ทวไป 18

ปฏจจสมปบาทนน อธบายถงชวตใน 3 ชาต โดยแบงเปนขนตอนตางๆ 12 ขน โดยแตละขนนน จะมขนกอนหนาเปนเหตใหเกด และตวขนนนเองกเปนเหตใหขนถดไปเกดขน คออดตเปนเหตใหปจจบนเกด และปจจบนกเปนเหตใหอนาคตเกดขนนนเอง

ในทนจะยกหวขอขนแสดงใหเหนภาพรวมกอน แลวแสดงรายละเอยดในล าดบถดไป

ชาตท 1 >

อวชชา v

สงขาร v

ชาตท 2 >

วญญาณ v

นาม - รป v

สฬายตนะ v

ผสสะ v

เวทนา v

ตณหา v

อปาทาน v

ภพ หรอ ภวะ v

ชาตท 3 > ชาต v

ชรา มรณะ ทกขตางๆ

โดยมรายละเอยดดงน

ทวไป 19

o อวชชา (ความไมร) เพราะความไมรวาการเกดเปนสาเหตทส าคญทท าใหเปนทกข ไมรวาการเกดทกคราวเปนทกขร าไป (ดเรองทกขเกดจากอะไร ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ) ความยนดในการเกดจงมอยในจตใจ โดยเฉพาะในจตใตส านกอยตลอดเวลา การคดปรงแตงของจต(สงขาร) ทเกยวเนองดวยการเกดใหม จงเกดขนอยเนองๆ

o สงขาร (การปรงแตงของจต - ดเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ โดยเฉพาะในหวขอสงขารขนธ) เมอความยนดในการเกดยงมแฝงลกอยในจตใตส านก เมอความตายก าลงจะมาถง จตจงปรงแตงไปในทางทดนรนเพอใหมชวตอยตอไป เมอไมสามารถรกษาชวตในชาตนใหยงยนตอไปไดแลว ความดนรนของจตเพอใหมชวตอยตอไป จงท าใหเกดพลงอยางมหาศาล สงผลใหจตวญญาณในภพใหม หรอชาตใหม เกดขนทนททตายจากชาตน

กรณของคนทฆาตวตายนน(ทไมใชพระอรหนต) เนองจากอวชชายงมอย จตใตส านกของเขา จงยงยนดในการเกดอย และการทเขาคดฆาตวตายนน กไมใชวาเขาไมมความยนดในการเกด

แตเปนเพราะวาเขาทนกบสภาพทเปนอยในขณะนนไมไดตางหาก ถาเขาสามารถพนจากสภาพนนได เขากยอมจะไมฆาตวตาย ดงนน เมอใกลจะตาย ความดนรนของจตอนเกดจากความยนดในการเกด ทแฝงเรนอยในจตใตส านกจงเกดขน เขาจงตองเกดใหมอกเชนกน

ผ ทพนจากการเกดใหมได จงมแตพระอรหนตเทานน เพราะอวชชาหมดไปอยางสนเชงแลว ทงในจตส านก และในจตใตส านก ความยนดในการเกดจงไมปรากฏขนมาอก

o วญญาณ (สงทรบรความรสกตางๆ - ดเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) ค าวาวญญาณ ในทน มงเนนทปฏสนธวญญาณ หรอปฏสนธจต คอจตหรอวญญาณทเกดขนในขณะ

แรกของภพ หรอของชาตใหม เนองจากวญญาณขนธไมสามารถอยโดยล าพงเพยงขนธเดยวได

จะตองมรปขนธ และนามขนธอนทเหลอ (เวทนา สญญา สงขารขนธ) อยดวยเสมอ (ยกเวนในบางภม ทมเฉพาะรปขนธ หรอนามขนธเทานน) ดงนน เมอปฏสนธวญญาณเกดขน จงเหนยวน าใหนามขนธอนทเหลอ และรปขนธ (นาม - รป) เกดขนพรอมกบวญญาณขนธนน เหมอนเมอมเปลวไฟแลว แสงสวางกบความรอนกยอมเกดขนพรอมกน

o นาม - รป (นามขนธและรปขนธ - ดเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) เมอนามขนธ และรปขนธเกดขนมาแลว อวยวะรบความรสกทงหลาย คอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ซงรวม

เรยกวาสฬายตนะ หรออายตนะภายใน 6 อยาง (ดเรองอายตนะ 12 ในหมวดธรรมทวไป

ประกอบ) ยอมเกดขนตามสมควรแกกรรมของบคคลนน และตามสมควรแกภพภมทเกดนน

o สฬายตนะ (ตา ห จมก ลน กาย ใจ - ดเรองอายตนะ 12 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) เมอ สฬายตนะ หรออวยวะรบความรสกตางๆ อยในสภาพทด พรอมใชงานแลว เมอมสงตางๆ คอ รป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ (สมผสทางกาย) ธมมารมณ (ความรสกนกคดตางๆ) มากระทบอยางเหมาะสมกบอวยวะเหลานน ผสสะ (การกระทบกนของประสาทตากบรป, ประสาทหกบเสยง,

ทวไป 20

ประสาทรบกลนกบกลน, ประสาทรบรสกบรส, ประสาทกายกบโผฏฐพพะ, ใจกบธมมารมณ) ยอมเกดขน

o ผสสะ (การกระทบกนของประสาทตากบรป,..., ใจกบธมมารมณ) เมอมผสสะแลว การรบรในสงตางๆ จงตามมา สงผลใหเวทนาเกดขน (สข ทกข กลางๆไมสขไมทกข - ดหวขอเวทนาขนธ ในเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ)

o เวทนา (เวทนาขนธ - ดเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) เมอสขเวทนา หรอโสมนส

เวทนาเกดขน ความเพลดเพลน ความยนดพอใจยอมตามมา (ยกเวนพระอรหนต เพราะไมมอวชชา และกเลสทงปวงแลว) ไมนานนกตณหา (ความทะยานอยาก) คอความอยากไดสงเหลานน หรอสมผสเหลานนตอไปเรอยๆ หรอเพมขนเรอยๆ กเกดขน

o ตณหา (ความทะยานอยาก) เมอตณหาเกดขนบอยๆ ก าลงของตณหานนกยอมจะมากขนทกท ความยดมนถอมน (อปาทาน) ในสงเหลานน หรอในความทะยานอยากนน ยอมเกดขน และทวความรนแรงขนเรอยๆ

o อปาทาน (ความยดมนถอมน) เมอมความยดมนถอมนในสงใดแลว กยอมอยากจะไดรบสงเหลานนตอไปอกในอนาคต ซงรวมถงในชาตตอๆ ไปดวย การสรางวมานในอากาศจงเกดขน (ความปรารถนาไปเกดในภพภมตางๆ ทมสภาพเหมอน หรอดกวาสงทตนยดมนถอมนอยนน) จงเรยกไดวาขณะนน ภพไดเกดขนในใจแลว และเมอปรารถนาไปเกดในภพภมใด ความพยายามในการสราง

กรรม (อาจจะเปนกรรมด หรอกรรมชวกได) เพอใหไปเกดในภพภมนน (เรยกวากรรมภวะ) ยอมตามมา (ภวะ หรอภพม 2 อยาง คอ ขณะสรางกรรมเพอใหไปเกดในภพภมนน เรยกวากรรมภวะ

หรอกรรมภพ และขณะทไดไปเกดในภพภมนนจรงๆ เรยกวาอปปตตภวะ หรออปปตตภพ) o ภพ หรอ ภวะ เมอวมานในอากาศเกดขนในใจ หรอเมอกรรมภพ หรอกรรมภวะเกดขนแลว เชน

การท าบญใหทาน การรกษาศลเพราะหวงวาจะไดไปสวรรค หรอหวงวาชาตหนาจะไดรวยๆ การท าสมาธเพราะหวงวาจะไดไปเกดในรปภม หรออรปภม ฯลฯ ยอมเปนเครองบงชอยางชดเจนวา ความยนดพอใจ หรอความปรารถนาในการเกดใหมนน มอยอยางเตมท ดงนน เมอใกลจะตาย จตจงดนรนเพอใหไดเกดใหมในชาตตอไป ซงจะไปเกดเปนอะไร ในภพภมไหนนน กขนกบกรรมทไดกระท าเอาไว

o ชาต (ชาตะ - การเกดใหม) เมอเกดขนมาแลว ยอมหนไมพนชรา (ความเสอมไปตามกาลเวลา) มรณะ (ความตาย) และความทกขทงหลาย ทงทางกาย และทางใจนานปการ (ดเรองทกขเกดจากอะไร ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ)

ทวไป 21

และตราบใดทอวชชายงมอย วงลอแหงปฏจจสมปบาทน ยอมหมนไปอยางไมรจบสน โดยมอวชชา

เปนผลากไป เหมอนลอเกวยน ทหมนทบรอยเดม (ทบแตละจดบนผวลอ ซงเปรยบเหมอนแตละขนของ ปฏจจสมปบาท) ซ าไปซ ามาอยางไมรจบ

ทกลาวมาขางตน เปนการอธบายปฏจจสมปบาทในแงของการเกด ซงจะเหนไดวาสาเหตทส าคญ

ของการเกดใหม ซงเปนตนเหตแหงทกขทงปวงนน กคออวชชา และทรองลงมากคอ ตณหา และอปาทานนนเอง

ส าหรบปฏจจสมปบาทในแงของการดบนน อธบายไดวา

o เมออวชชาดบไป คออวชชาไมเกดขน > สงขารทปรงแตงไปในทางยนดในการเกด จงไมเกดขน o เมอสงขารทปรงแตงไปในทางยนดในการเกดไมเกดขน > วญญาณในภพใหมจงไมเกดขน o เมอวญญาณในภพใหมไมเกดขน > นาม – รปในภพใหมจงไมเกดขน o เมอนาม - รปในภพใหมไมเกดขน > สฬายตนะในภพใหมจงไมเกดขน o ... ผสสะ ... เวทนา ... ตณหา ... อปาทาน ... ภพ หรอ ภวะ ... ชาต ... จงไมเกดขน o เมอชาต (การเกด) ในภพใหมไมเกดขน > ชรา มรณะ ทกขตางๆ ในภพใหมจงไมเกดขน

วงลอแหงปฏจจสมปบาท จงหยดหมนไดดวยประการฉะน

>>> ซงอวชชาจะหมดไปไดกดวยการเจรญวปสสนาเทานน หมายเหต

สวนประกอบตางๆ เชน อวชชา, สงขาร, ..., ทกขตางๆ ทกลาวแยกกนอยในแตละชาตนน เพอเปนการเนนบทบาทของสวนประกอบนนๆ เปนพเศษ ทงนในทกๆ ชาต กลวนมสวนประกอบทงหมดเหลาน อย

ดวยกนทงสน เพยงแตไมไดกลาวถงเทานนเอง (ยกเวนในบางภพภม หรอบางบคคล ทมลกษณะพเศษเฉพาะตว เชน ในอรปภมมแตนามขนธ ไมมรปขนธ พระอรหนตไมมอวชชา ตณหา อปาทาน ทกขทางใจ เปน

ตน)

ธมมโชต

2 เมษายน 2544

เวลาทเปนฤกษด

คนจ านวนไมนอย ทเสยเวลาจ านวนมากไปกบการดฤกษดยาม วาจะท าอะไรเมอไหรถงจะด และเมอไดฤกษทคดวาดมาแลว กตองเสยเวลาเพอรอใหฤกษทวานนมาถง จงจะเรมท าในสงนนๆ ได การเสยเวลา

ทวไป 22

เหลาน บางครงท าใหตองเสยโอกาสทดๆ ไป ทงโดยรตวและไมรตว ลองมาดกนวาพระพทธเจาตรสเกยวกบเรองนไวอยางไรบาง

สปพพณหสตร (พระไตรปฎก สตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต มงคลวรรคท ๕) :

[๕๙๕] ดกรภกษทงหลาย สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤต

สจรตดวยใจ ในเวลาเชา เวลาเชากเปนเวลาเชาทดของสตวเหลานน สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤตสจรตดวยใจ ในเวลาเทยง

เวลาเทยงกเปนเวลาเทยงทดของสตวเหลานน สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤตสจรตดวยใจ ในเวลาเยน เวลา

เยนกเปนเวลาเยนทดของสตวเหลานน สตวทงหลายประพฤตชอบในเวลาใด

เวลานนชอวาเปนฤกษด มงคลด สวางด รงด ขณะด ยามด และบชาด

ในพรหมจารบคคลทงหลาย กายกรรมเปนสวนเบองขวา วจกรรมเปนสวนเบองขวา มโนกรรมเปนสวนเบองขวา

ความปรารถนาของทานเปนสวนเบองขวา สตวทงหลายท ากรรมอนเปนสวนเบองขวาแลว ยอมไดผลประโยชนอนเปนสวนเบองขวา

ทานเหลานนไดประโยชนแลว จงไดรบความสข จงงอกงามในพระพทธศาสนา จงไมมโรค ถงความสข พรอมดวยญาตทงมวล ฯ

จบสปพพณหสตร

ลองดทพระพทธเจาตรสไวในอกสตรนะครบ

นกขตตชาดก วาดวยประโยชนคอฤกษ (พระไตรปฎก สตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก ภาค ๑) :

[๔๙] ประโยชนไดลวงเลยคนโงเขลาผมวคอยฤกษอย ประโยชนเปนฤกษของประโยชน ดวงดาวจกท าอะไรได.

จบนกขตตชาดกท ๙.

ทวไป 23

คนเราถาจะท าความดแลวมวคอยฤกษอย กไมรจะวายงไงแลวนะครบ กวาฤกษนนจะมาถง กอาจถก

คนอนตดหนาไปกอนแลวกได หรออาจมอปสรรคอะไรมาขดขวางการกระท านนกได ใครจะไปร

ผรวบรวม ธมมโชต

14 พฤษภาคม 2544

วตรอนงามของพระอรหนต

ในทนจะแสดงใหเหนถงความทพระอรหนตมความเคารพในทาน โดยการใชสอยสงของ ทผคนถวายใหเปนทาน อยางเหนคณคาและใชอยางคมคาทสด ไมไดใชของอยางทงๆ ขวางๆ เลย

ดงทกลาวไวในพระไตรปฎก (วนยปฎก เลม ๗ จลลวรรค ภาค 2 ปญจสตกขนธกะ) ดงน เรองพระเจาอเทน

[๖๒๕] ครงนน พระเจาอเทนกบพระมเหส ประทบอยในพระราชอทยานพรอมดวยขาราชบรพาร พระมเหสของพระเจาอเทนไดสดบขาววา พระคณเจาอานนท อาจารยของพวกเรา นงอยทโคนไมแหงหนงใกลพระราชอทยาน

จงกราบทลพระเจาอเทนวา ขอเดชะ ขาววาพระคณเจาอานนท อาจารยของพวกหมอมฉน นงอยทโคนไมแหงหนงใกลพระราชอทยาน พวกหมอมฉน ปรารถนาจะไปเยยมพระคณเจาอานนท พระเจาขา พระเจาอเทนตรสวา ถาเชนนน พวกเธอจงเยยมพระสมณะอานนทเถด

ล าดบนน พระมเหสของพระเจาอเทน ไดเขาไปหาทานพระอานนท แลวถวายอภวาท นง ณ ทควรสวนขางหนง ทานพระอานนทชแจงใหพระมเหสของพระเจาอเทน ผนง ณ ทควรสวนขางหนง เหนแจง สมาทาน อาจหาญ ราเรงดวยธรรมกถา

ครงนน พระมเหสของพระเจาอเทนอนทานพระอานนทชแจงใหเหนแจง สมาทาน อาจหาญ ราเรง ดวยธรรมกถาแลว ไดถวายผาหม ๕๐๐ ผน แกทานพระอานนท

ครนชนชมยนดภาษตของทานพระอานนทแลวลกจากอาสนะ ถวายอภวาท ท าประทกษณ แลวเขาไปเฝาพระเจาอเทน ฯ

[๖๒๖] ครงนน พระเจาอเทนไดทอดพระเนตรเหนพระมเหสเสดจมาแตไกลเทยว ครนแลวไดตรสถามวา พวกเธอเยยมพระสมณะอานนทแลวหรอ

พระมเหสกราบทลวา พวกหมอมฉนไดเยยมพระคณเจาอานนทแลว พระเจาขา

อ. พวกเธอไดถวายอะไรแกพระสมณะอานนทบาง

ทวไป 24

ม. พวกหมอมฉนไดถวายผาหม ๕๐๐ ผน แกพระคณเจาอานนท พระเจาขา พระเจาอเทนทรงเพงโทษ ตเตยน โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะอานนท จงรบจวรมากถงเพยงนน พระ

สมณะอานนทจกท าการคาขายผา หรอจกตงรานคา แลวเสดจเขาไปหาทานพระอานนท ทรงปราศรยกบทานพระอานนท ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนแลว ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง

แลวตรสถามวา ทานพระอานนท มเหสของขาพเจามาหาหรอ

อา. พระมเหสของพระองคมาหา มหาบพตร อ. กพระนางไดถวายอะไรแกทานพระอานนทบาง

อา. ไดถวายผาหมแกอาตมภาพ ๕๐๐ ผน มหาบพตร อ. กทานพระอานนทจกท าอะไรกะจวรมากมายเพยงนน อา. อาตมภาพจกแจกใหแกภกษทงหลาย ทมจวรคร าครา มหาบพตร อ. ทานพระอานนท กทานจกท าอยางไรกะจวรทเกาคร าเหลานนตอไป

อา. อาตมภาพจกท าผาเหลานนใหเปนผาดาดเพดาน มหาบพตร

อ. ทานพระอานนท ทานจกท าอยางไรกะผาดาดเพดานเกาเหลานน อา. อาตมภาพจกท าผาเหลานนใหเปนผาปฟก อ. ทานพระอานนท ทานจกท าอยางไรกะผาปฟกทเกาเหลานน อา. อาตมภาพจกท าผาเหลานนใหเปนผาปพน มหาบพตร อ. ทานพระอานนท ทานจกท าอยางไรกะผาปพนทเกาเหลานน อา. อาตมภาพจกท าผาเหลานนใหเปนผาเชดเทา มหาบพตร

อ. ทานพระอานนท ทานจกท าอยางไรกะผาเชดเทาทเกาเหลานน อา. อาตมภาพจกท าผาเหลานนใหเปนผาเชดธล มหาบพตร อ. ทานพระอานนท ทานจกท าอยางไรกะผาเชดธลทเกาเหลานน อา. อาตมภาพจกโขลกผาเหลานน ขย ากบโคลนแลวฉาบทาฝา มหาบพตร ครงนน พระเจาอเทนทรงพระด ารวา พระสมณะเชอสายพระศากยบตรทงหลาย น าผาไปแยบคายด

ไมเกบผาเขาเรอนคลง (ไมยนดในการสะสม - ธมมโชต) แลวถวายผาจ านวน ๕๐๐ ผน แมอนอกแกทานพระอานนท กในคราวนบรขารคอจวรบงเกดแกทานพระอานนท เปนครงแรก คอผา ๑๐๐๐ ผน เกดขนแลว ฯ

(เรองนเกดขนหลงจากทพระพทธเจาปรนพพานแลว และคณะสงฆน าโดยพระมหากสสปะ ไดท าการสงคายนาพระไตรปฎกครงท ๑ เสรจเรยบรอยไปไดไมนาน ซงพระอานนทนนบรรลเปนพระอรหนตกอนวนท าสงคายนาเพยง ๑ วน ดงนน ครงนนาจะเปนครงแรกทพระอานนทไดรบการถวายบรขาร หลงจากทเปนพระ

อรหนต - ธมมโชต)

ทวไป 25

จากเรองนจะเหนไดอยางชดเจนวา พระอรหนตซงไดชอวาเปนเนอนาบญอนดยงนน มความเคารพในทานทผคนเขาถวายให และเหนคณคาของสงของเหลานนมากเพยงใด

สมควรหรอไมทนกบวชรนหลงจะเอาเปนเยยงอยาง?

ผรวบรวม ธมมโชต

28 พฤษภาคม 2544

พทธท านาย 16 ขอ

พทธท านายในทน จะกลาวถงเรองทพระพทธเจาทรงท านายพระสบน (ความฝน) ของพระเจาปเสนทโกศล จ านวน 16 ขอ ซงพระพทธเจาทรงท านายวา เหตการณเหลานนจะเกดขน ในยคสมยทศาสนาไดเสอมลง ซงหลายอยางไดเกดขนแลวในปจจบน เนอความดงกลาวปรากฏใน อรรถกถาพระไตรปฎก

มหาสบนชาดก เอกนบาตชาดก ขททกนกาย มเนอความดงตอไปน วนหนงพระเจาโกศลมหาราช เสดจเขาสนทรารมยในราตรกาล ในปจฉมยามทอดพระเนตรเหน พระ

สบนนมตรอนใหญหลวง 16 ประการ ทรงตระหนกพระทยตนพระบรรทม ทรงพระด ารวา เพราะเราเหนสบนนมตรเหลาน จกมอะไรแกเราบางหนอ เปนผอนความสะดงตอมรณภย คกคามแลว ทรงประทบเหนอพระแทนทไสยาสนนนแล จนลวงราตรกาล

ครนรงเชา พวกพราหมณปโรหตเขาเฝากราบทลถามวา ขาแตพระมหาราชเจา พระองคบรรทมเปนสข

หรอพระเจาขา? รบสงตอบวา ทานอาจารยทงหลาย เราจกมความสข ไดอยางไร เมอคนนเวลาใกลรง เราเหนสบนนมตร 16 ขอ ตงแตเหนสบนนมตรเหลานนแลว เราถงความหวาดกลวเปนก าลง เมอพวกปโรหตกราบทลวา ขาแตมหาราชเจา โปรดตรสเลาเถดพระเจาขา พวกขาพระองคสดบแลว จกท านายถวายได จงตรสเลาพระสบน ททรงเหนแลวใหพวกพราหมณฟง แลวตรสวา เพราะเหตเหนสบนเหลาน จกมอะไรแกเรา

บาง?

พวกพราหมณพากนสลดมอ. เมอรบสงถามวา เพราะเหตไรพวกทานจงพากนสลดมอเลา? พวกพราหมณจงพากนกราบทลวา ขาแตพระมหาราชเจา พระสบนทงหลายรายกาจนก รบสงถามวา พระสบนเหลานนจกมผลเปนประการใด? พวกพราหมณจงพากนกราบทลวา จกมอนตรายใน 3 อยางเหลาน คอ

อนตรายแกราชสมบต 1 อนตราย คอโรคจะเบยดเบยน 1 อนตรายแกพระชนม 1 อยางใดอยางหนง. รบสงถามวา พอจะแกไขได หรอแกไขไมได พราหมณทงหลายกราบทลวา ขอเดชะ พระสบนเหลาน

หมดทางแกไขเปนแนแท เพราะรายแรงยงนก แตพวกขาพระองคทงหลาย จกกระท าใหพอแกไขได เมอพวกหมอมฉนไมสามารถเพอจะแกไขพระสบนเหลานไดแลว ขนชอวาความเปนผส าเรจการศกษา จกอ านวย

ทวไป 26

ประโยชนอะไร? รบสงถามวา ทานอาจารยทงหลาย จกกระท าอยางไรเลา ถงจกใหคนคลายได พวกพราหมณพากนกราบทลวา ขาแตมหาราชเจา พวกขาพระองคตองบชายญดวยวตถอยางละ 4 ทกอยางพระเจาขา พระราชาทรงสะดงพระทย ตรสวา ทานอาจารยทงหลาย ถาเชนนน เราขอมอบชวตไวในมอของพวกทานเถด พวกทานรบกระท าความสวสดแกเราเรวๆ เถด

พวกพราหมณพากนราเรงยนด วาพวกเราตองไดทรพยมาก จกตองไดของเคยวกนมามากๆ แลวพากนกราบทลปลอบพระราชาวา ขาแตมหาราชเจา อยาไดทรงวตกเลยพระเจาขา แลวพากนออกจากราชนเวศน จดท าหลมบชายญทนอกพระนคร จบฝงสตว 4 เทา มากเหลามดเขาไวทหลกยญ รวบรวมฝงนกเขาไวเสรจ

แลว เทยวกนขวกไขวไปมา กลาววา เราควรจะไดสงน ๆ . ครงนนแล พระนางมลลกาเทวทรงทราบเหตนน กเขาเฝาพระราชากราบทลถามวา ขาแตมหาราชเจา

พวกพราหมณพากนเทยวขวกไขวไปมา มเรองอะไรหรอเพคะ? พระราชาตรสวา แนะนางผ เจรญ เธอมวแตสขสบาย จงไมรวาอสรพษมนสญจรอยใกลๆ หของพวกเรา. พระนางทลถามวา ขาแตมหาราช เรองนนคออะไรเพคะ? พระราชารบสงวา เราฝนรายถงปานน พวกพราหมณพากนท านายวา อนตรายใน 3 อยาง ไมอยางใดอยางหนงกจกปรากฏ เพอบ าบดอนตรายเหลานนตองบชายญ จงตองสญจรไปมาอยบอยๆ

พระนางมลลกากราบทลถามวา ขาแตมหาราชเจา กผ ทเปนยอดพราหมณในโลกพรอมทงเทวโลก

ทลกระหมอมไดทลถาม ถงการแกไขพระสบนแลวหรอเพคะ? ทรงรบสงถามวา นางผ เจรญ พระผ เปนยอดพราหมณในโลก พรอมทงเทวโลกนน เปนใครกนเลา? พระนางกราบทลวา ทลกระหมอมไมทรงรจกมหาพราหมณ โคดมผตถาคต หมดกเลสบรสทธแลว เปนสพพญญ เปนบคคลผ เลศในโลกพรอมทงเทวโลก ดอกหรอเพคะ พระผ มพระภาคเจาพระองคนน คงทรงทราบเหตในพระสบนแนนอน ขอเชญทลกระหมอมเสดจพระ

ราชด าเนนไปกราบทลถามเถดเพคะ. พระราชาทรงรบสงวา ดละเทว แลวเสดจไปยงพระวหาร ถวายบงคมพระบรมศาสดาแลวประทบนงอย พระศาสดาทรงเปลงพระส

รเสยงอนไพเราะ ตรสถามวา มหาบพตร เหตไรเลาบพตรจงเสดจมา ดจมราชกจดวน. พระราชากราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ เมอใกลรงหมอมฉนเหนมหาสบน 16 ขอ สะดงกลว บอกเลาแกพวกพราหมณ พวกพราหมณท านายวา ขาแตมหาราชเจา พระสบนรายแรงนก เพอระงบสบนเหลานนตองบชายญ ดวยยญญ

วตถอยางละ 4 ครบทกอยาง แลวพากนเตรยมบชายญ ฝงสตวเปนอนมากถกมรณภยคกคาม ขาแตพระผ มพระภาคเจา พระองคเปนบคคลผ เลศในโลกทงเทวโลก เญยยธรรมทเขาไปก าหนดอดต

อนาคต ปจจบน ทยงมาไมถงซงคลลองในญาณมขของพระองคนนมไดมเลย ขาแตพระผ มพระภาคเจา ขอ

พระองคไดทรงพระกรณาโปรดท านายผลแหงสบนของหมอมฉนเหลานนเถด พระเจาขา. พระศาสดาตรสวา ขอถวายพระพร เปนเชนนนทเดยวมหาบพตร ในโลกทงเทวโลก เวนตถาคตเสย

แลว ผ อนทจะไดชอวาสามารถรเหต หรอผลของสบนเหลานไมมเลย ตถาคตจกท านายใหมหาบพตร กแตวามหาบพตรจงตรสบอกพระสบน ตามท านองททรงเหนนนเถด พระราชาทรงรบพระพทธด ารสวา ดละ พระพทธเจาขา เรมกราบทลพระสบน ตามท านองททรงเหนอยางถถวน โดยทรงวางหวขอไวดงนวา

ทวไป 27

"โคอสภราชทงหลาย ๑ ตนไมทงหลาย ๑

แมโคทงหลาย ๑ โคทงหลาย ๑ มา ๑ ถาดทอง ๑

สนขจงจอก ๑ หมอน า ๑ สระโบกขรณ ๑ ขาวไมสก ๑ แกนจนทน ๑ น าเตาจม ๑ ศลาลอย ๑ เขยดขยอกง ๑ หงสทองลอมกา ๑ เสอกลวแพะ ๑

ส าหรบรายละเอยดของพระสบน รวมทงพทธท านายแตละขอนน จะขอแยกกลาวเปนเรองๆ ตอไป

......... พระบรมศาสดา ครนทรงน าพระธรรมเทศนานมาแลว ตรสใหพระเจาปเสนทโกศล เลกบชายญ ดวยพระพทธด ารสวา เพราะพระสบนเปนปจจย ภยยงไมมแกมหาบพตรดอก มหาบพตรจงสงใหเลกยญ

เสยเถด พระราชทานชวตทานแกมหาชน .........

ผรวบรวม ธมมโชต

11 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 1

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนเหนสบน

ขอ 1 อยางนกอนวา โคผ สเหมอนดอกอญชน 4 ตว ตางคดวาจกชนกน พากนวงมาสทองพระลานหลวงจากทศทง 4 เมอมหาชนประชมกนคดวา พวกเราจกดโคชนกน ตางแสดงทาทางจะชนกน บรรลอเสยงค ารามลน แลวไมชนกน ตางถอยออกไป หมอมฉนเหนสบนนเปนปฐม อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลของสบนขอน จกไมมในชวรชกาลของมหาบพตร ในชวศาสนาของตถาคต แตในอนาคต เมอโลกหมนไปถงจดเสอม ในรชกาลของพระราชาผก าพรา ผมไดครองราชยโดยธรรม และในกาลของหมมนษยผไมตงอยในธรรม เมอกศลธรรมลดนอยถอยลง อกศลธรรมหนาแนนขน ในกาลทโลก

เสอม ฝนจกแลง และตนเมฆจกขาด ขาวกลาจกแหง ทพภกขภยจกเกด เมฆทงหลายตงขนจากทศทง 4 เหมอนจะยอยเมด พอพวกผหญงรบเกบขาวเปลอก เปนตน ทเอาออกผงแดดไวเขาภายในรม เพราะกลวจะเปยก เมอพวกผชายตางถอจอบถอตะกราพากนออกไป เพอจะกอคนกนน า กตงเคาจะตก ครางกระหม ฟาแลบ แลวกไมตกเลย ลอยหายไป เหมอนโคตงทาจะชนกน แลวไมชนกนฉะนน

นเปนผลของสบนนน แตไมมอนตรายไรๆ แกมหาบพตร เพราะเรองนนเปนปจจย มหาบพตรเหนสบน

น ปรารภอนาคต ฝายพวกพราหมณอาศยการเลยงชวตของตน จงท านายดงน.

ทวไป 28

>>> จะเหนไดวาเรองการทฝนไมตกตองตามฤดกาล ท าทาวาจะตกแลวไมตกนน กเรมมใหเหนแลวในปจจบน.

ผรวบรวม ธมมโชต

11 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 2

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนสบนขอท 2 อยางนวา ตนไมเลกๆ และกอไผ แทรกแผนดนพอถงคบหนงบาง ศอกหนงบาง เพยงแคนกผลดอกออกผลไปตามๆ กน นเปนสบนขอท 2 ทหมอมฉนไดเหน อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแมของสบนขอน กจกมในกาลทโลกเสอม เวลามนษยมอายนอย ดวยวาสตวทงหลายในอนาคตจกมราคะกลา กมารมวยยงไมสมบรณ จกสมสกะบรษอน เปนหญงมระด มครรภ พากนจ าเรญดวยบตรและธดา ความทกมารเหลานนมระด เปรยบเหมอนตนไมเลกๆ มดอก กมารเหลานนจ าเรญดวยบตรและธดา กเหมอนตนไมเลกๆ มผล ภยแมมนมตรนเปนเหต ไมมแกมหาบพตรดอก.

ผรวบรวม ธมมโชต

11 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 3

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนแมโคใหญๆ พากนดมนมของฝงลกโคทเพงเกดในวนนน นเปนสบนขอท 3 ของหมอมฉน อะไรเปนผลแหงสบนนน พระเจาขา?

มหาบพตร แมผลของสบนน กจกมในอนาคตเหมอนกน จกมผลในเวลาทมนษยทงหลาย พากนละทงเชษฐาปจายกกรรม คอความเปนผประพฤตออนนอมตอผใหญ เพราะในอนาคต ฝงสตวจกมไดตงไวซงความย าเกรงในมารดาบดา หรอในแมยายพอตา ตางแสวงหาทรพยสนดวยตนเองทงนน เมอปรารถนาจะใหของกนของใชแกคนแกๆ กให ไมปรารถนาจะใหกไมให คนแกๆ พากนหมดทพง หาเลยงตนเองกไมได ตองงอพวก

ทวไป 29

เดกๆ เลยงชพ เปนเหมอนแมโคใหญๆ พากนดมนมลกโคทเกดในวนนน แมภยมสบนนเปนเหต กไมมแก

มหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

15 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 4

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนเหนฝงชนไมเทยมโคใหญๆ ทเคยพาแอกไป ซงสมบรณดวยรางกายและเรยวแรง เขาในระเบยบแหงแอก กลบไปเทยมโครนๆ ทก าลงฝกเขาในแอก โครนๆ เหลานนไมอาจพาแอกไปได กพากนสลดแอกยนเฉยเสย

เกวยนทงหลายกไปไมได นเปนสบนขอท 4 ของหมอมฉน อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลของสบนแมขอน กจกมในรชสมยของพระราชาผไมตงอยในธรรม ในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในภายหนา พระราชาผ มบญนอย มไดด ารงในธรรม จกไมพระราชทานยศแกมหาอ ามาตยผ เปนบณฑต ฉลาดในประเพณ สามารถทจะยงสรรพกจใหลลวงไปได จกไมทรงแตงตงอ ามาตยผใหญ ผ เปนบณฑต ฉลาดในโวหารไวในทวนจฉยคดในโรงศาล แตพระราชทานยศแกคนหนมๆ ตรงกนขามกบทกลาวแลวนน แตงตงบคคลเชนนนไวในต าแหนงผวนจฉยอรรถคด คนหนมพวกนน ไมรทวถงราชกจ และการอนควรไมควร ไมอาจด ารงยศนนไวได ทงไมอาจจดท าราชกจใหลลวงไปได เมอไมอาจกจกพากนทอดทงธระการงานเสย ฝายอ ามาตยทเปนบณฑตเปนผใหญ เมอไมไดยศ ถงจะสามารถทจะใหกจทงหลายลลวงไป กจกพากนกลาววา พวกเราตองการอะไรดวยเรองเหลาน พวกเรากลายเปนคนภายนอกไปแลว พวกเดกหนมเขาเปนพวกอยวงใน เขาคงรด แลวไมรกษาการงานทเกดขน เมอเปนเชนน ความเสอมเทานนจกมแกพระราชาเหลานน ดวยประการทงปวง เปนเสมอนเวลาทคนจบโครนๆ ก าลงฝก ยงไมสามารถจะพาแอกไปได เทยมไวในแอก และเปนเวลาทไมจบเอาโคใหญๆ ผ เคยพาแอกไปได มาเทยมแอกฉะนน แมภยมสบนนเปนเหต กยอมไมมแก

มหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

15 มถนายน 2544

ทวไป 30

พทธท านายขอท 5

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนไดเหนมาตวหนง มปากสองขาง ฝงชนพากนใหหญาทปากทงสองขางของมน มนเคยวกนดวยปากทงสองขาง

นเปนสบนท 5 ของหมอมฉน อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลของสบนแมน กจกมในรชกาลของพระราชาผไมด ารงในธรรม ในอนาคตเหมอนกน

ดวยวาในกาลภายหนา พวกพระราชาโงเขลา ไมด ารงธรรม จกทรงแตงตงมนษยโลเล ไมประกอบดวยธรรม ไวในต าแหนงวนจฉยคด คนเหลานนเปนพาล ไมเออเฟอในบาปบญ พากนนงในโรงศาล เมอใหค าตดสน กจกรบสนบนจากมอของคคดทงสองฝายมากน เปนเหมอนมากนหญาดวยปากทงสองฉะนน ภยแมมสบนนเปน

เหตกยอมไมมแกมหาบพตรดอก.

ผรวบรวม ธมมโชต

15 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 6

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนเหนมหาชนขดถถาดทองราคาตงแสนกระษาปณ แลวพากนน าไปใหหมาจงจอกแกตวหนง ดวยค าวา เชญ

ทานเยยวใสในถาดทองนเถด หมาจงจอกแกนนกถายปสสาวะใสในถาดทองนน นเปนสบนขอท 6 ของหมอมฉน อะไรเปนผลแหงสบนขอน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลของสบนนกจกมในอนาคตเหมอนกน ดวยวา ในกาลภายหนา พวกพระราชาผไมตงอยในธรรม ทรงรงเกยจกลบตรผสมบรณดวยชาตเสย แลวไมพระราชทานยศให จกพระราชทานใหแกคนทไมมสกลเทานน เมอเปนเชนน สกลใหญๆ จกพากนตกยาก สกลเลวๆ จกพากนเปนใหญ กเมอพวกมสกลเหลานน

ไมอาจเลยงชวตอยได จกคดวา เราตองอาศยพวกเหลานเลยงชวตสบไป แลวกพากนยกธดาใหแกผ ไมมสกล การอยรวมกบคนพวกไมมสกลของกลธดาเหลานน กจกเปนเชนเดยวกบถาดทองรองเยยวหมาจงจอก ภยแมม

สบนนเปนเหต กยอมไมมแกมหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

15 มถนายน 2544

ทวไป 31

พทธท านายขอท 7

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนไดเหนอยางน บรษผหนงฟนเชอก แลวหยอนไปทใกลเทา แมหมาจงจอกโซตวหนง นอนอยใตตงทบรษนง กด

กนเชอกนน เขาไมไดรเลยทเดยว นเปนสบนขอท 7 ของหมอมฉน อะไรเปนผลแหงสบนขอน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแมของสบนขอน กจกมในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในกาลภายหนา หมสตรจกพากนเหลาะแหละโลเลในบรษ ลมหลงในสรา เอาแตแตงตว ชอบเทยวเตรตามถนนหนทาง เหนแกอามส เปนหญงทศล มความประพฤตชวชา พวกนางจกกลมรมกนแยงเอาทรพยทสามท างาน มกสกรรม และโครกขกรรมเปนตน สงสมไวดวยยาก ล าบากล าเคญ เอาไปซอสราดมกบชายช ซอดอกไมของหอมและเครองลบไล มาแตงตน คอยสอดสองมองหาช โดยสวนบนของบานทมดชดบาง โดยทซงลบตาบาง แมขาวเปลอกทเตรยมไวส าหรบหวานในวนรงขน กเอาไปซอม จดท าเปนขาวตม ขาวสวย และของเคยวเปนตน มากนกน เปนเหมอนนางหมาจงจอกโซ ทนอนใตตง คอยกดกนเชอกทเขาฟนแลว หยอนลงไวใกลๆ เทาฉะนน ภยแมมสบนนเปนเหต กยง

ไมมแกมหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

16 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 8

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนตมน าเตมเปยมลกใหญใบหนง ตงอยทประตวง ลอมดวยตมเปนอนมาก วรรณะทง 4 เอาหมอตกน ามาจากทศทง 4 และทศนอยทงหลาย เอามาใสลงตมทเตมแลวนนแหละ น ากเตมแลวเตมอก จนไหลลนไป แมคนเหลานนกยงเทน าลงในตมนนอยเรอยๆ แตไมมผ ทจะเหลยวแลดตมทวางๆ เลย นเปนสบนขอท 8 ของหมอมฉน อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนนจกมในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในกาลภายหนา โลกจกเสอม แวนแควนจกหมดความหมาย พระราชาทงหลายจกตกยาก เปนก าพรา องคใดเปนใหญ องคนนจกมพระราชทรพยเพยงแสนกระษาปณในทองพระคลง พระราชาเหลานนตกยากถงอยางน จกเกณฑใหชาวชนบททกคน ท าการ

เพาะปลกใหแกตน พวกมนษยถกเบยดเบยน ตองละทงการงานของตน พากนเพาะปลกปพพนพช (อาหาร มขาวสาล เปนตน) แลอปรนพช (ของวางหลงอาหาร มถว งา เปนตน) ใหแกพระราชาทงหลายเทานน ตองชวยกนเฝา ชวยกนเกบเกยว ชวยกนนวด ชวยกนขน ชวยกนเคยวน าออย เปนตน และชวยกนท าสวนดอกไม

ทวไป 32

สวนผลไม พากนขนปพพนพช เปนตน ทเสรจแลว ในทนนๆ มาบรรจไวในยงฉางของพระราชาเทานน แมผ ทจะมองดยงฉางเปลาๆ ในเรอนทงหลายของตน จกไมมเลย จกเปนเชนกบการเตมน าใสตมทเตมแลว ไมเหลยวแลตมเปลาๆ บางเลยนนแล ภยแมมสบนนเปนเหต จะยงไมมแกมหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

16 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 9

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนโบกขรณสระหนง ดารดาดไปดวยปทม 5 ส ลก มทาขนลงรอบดาน ฝงสตว สองเทา สเทา พากนลงดมน าในสระนนโดยรอบ น าทอยในทลกกลางสระนนขนมว ในทซงสตว สองเทา สเทา พากนย าเหยยบ กลบใส

สะอาดไมขนมว หมอมฉนไดเหนอยางน นเปนสบนขอท 9 ของหมอมฉน อะไรเปนผลของสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนนจกมในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในกาลภายหนา พระราชาทงหลาย จกไม

ตงอยในธรรม ลอคต (มความล าเอยง - ธมมโชต) ดวยอ านาจความพอใจเปนตน เสวยราชสมบต จกไมประทานการวนจฉยอรรถคดโดยธรรม มพระหฤทยมงแตสนบน โลเลในทรพย ขนชอวาคณธรรมคอความอดทน ความเมตตา และความเอนดของพระราชาเหลานน จกไมมในหมชาวแวนแควน จกเปนผกกขฬะ หยาบคาย คอยแตเบยดเบยนหมมนษย เหมอนหบออยดวยหบยนต จกก าหนดใหสวยตางๆ บงเกดขน เกบเอาทรพย พวกมนษยถกรดสวยอากรหนกเขา ไมสามารถจะใหอะไรๆ ได พากนทงคามนคมเปนตนเสย อพยพไปสปลายแดน ตงหลกฐาน ณ ทนน ชนบทศนยกลางจกวางเปลา ชนบทชายแดนจกเปนปกแผนแนนหนา เหมอนน ากลางสระโบกขรณขน น าทฝงรอบๆ ใส ฉนใด กฉนนน ภยแมมสบนนเปนเหต กยอมไมมแก

มหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

17 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 10

ทวไป 33

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ ขาพระองคไดเหนขาวสก ทคนหงในหมอใบเดยวกนแทๆ แตหาสกทวกนไม เปนเหมอนผหงตรวจดแลววาไมสก เลยแยกกนไวเปน 3 อยาง คอ ขาวหนงแฉะ ขาวหนงดบ ขาวหนงสกด นเปนสบนท 10 ของหมอมฉน อะไร

เปนผลแหงสบนขอน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแมของสบนขอน จกมในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในกาลภายหนา พระราชาทงหลายจกไมด ารงในธรรม เมอพระราชาเหลานนไมด ารงในธรรมแลว ขาราชการกด พราหมณและคฤหบดกด ชาวนคม ชาวชนบทกด รวมถงมนษยทงหมด นบแตสมณะและพราหมณ จกพากนไมตงอยในธรรม แมเทวดาทงหลายกจกไมทรงธรรม ในรชกาลแหงอธมมกราชทงหลาย ลมทงหลายจกพดไมสม าเสมอ พดแรงจด ท าใหวมานในอากาศของเทวดาสนสะเทอน เมอวมานเหลานนถกลมพดสนสะเทอน ฝงเทวดากพากนโกรธ แลวจกไมใหฝนตก ถงจะตกกจะไมตกกระหน าทวแวนแควน มฉะนน จกไมตกใหเปนอปการะแกการใด การหวานในททงปวงจกไมตกกระหน าทวถง แมในชนบท แมในบาน แมในตระพงแหงหนง แมในสระลกหนง เหมอนกนกบในแควนฉะนน เมอตกตอนเหนอของตระพง กจกไมตกในตอนใต เมอตกในตอนใต จกไมตกในตอนเหนอ ขาวกลาในตอนหนงจกเสยเพราะฝนชก เมอฝนไมตกในสวนหนง ขาวกลาจกเหยวแหง เมอฝนตกดในสวนหนง

ขาวกลาจกสมบรณ ขาวกลาทหวานแลวในขอบขณฑสมาของพระราชาพระองคเดยวกน จกเปน 3 สถาน ดวยประการฉะน เหมอนขาวสกในหมอเดยวมผลเปน 3 อยางฉะนน ภยแมมสบนนเปนเหต จะยงไมมแก

มหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

17 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 11

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนคนทงหลายเอาแกนจนทน มราคาตงแสนกษาปณ ขายแลกกบเปรยงเนา นเปนสบนขอท 11 ของหมอมฉน อะไรเปนผลแหงสบนนเลา พระเจาขา?

มหาบพตร แมผลแหงสบนนกจกมในอนาคต ในเมอศาสนาของตถาคตเสอมโทรมนนแล ดวยวาในกาลภายหนา พวกภกษอลชชเหนแกปจจย จกมมาก พวกเหลานน จกพากนแสดงธรรมเทศนา ทตถาคตกลาว

ตเตยนความลโมภในปจจยไว แกชนเหลาอน เพราะเหตแหงปจจย 4 มจวรเปนตน จกไมสามารถแสดงใหพนจากปจจยทงหลาย แลวตงอยในฝายธรรมน าสตวใหพนจากทกข มงตรงสพระนพพาน (ภกษจะแสดงธรรมเพราะความอยากไดลาภจากผ ฟง แทนทจะแสดงธรรมเพราะปรารถนา ใหผ ฟงไดรบประโยชนอยางแทจรง คอ

ทวไป 34

ความพนทกข บรรลมรรคผลนพพาน และธรรมทแสดงนน กจะเปนธรรมขนพนฐาน เชน ความมกนอย สนโดษ

การใหทาน เปนตน ไมใชธรรมขนสงทจะท าใหบรรลมรรคผลนพพาน - ธมมโชต) ชนทงหลายกจะฟงความสมบรณแหงบทและพยญชนะ และส าเนยงอนไพเราะอยางเดยวเทานน แลวจกถวายเอง และยงชนเหลาอนใหถวายซงปจจยทงหลาย มจวรเปนตน อนมคามาก ภกษทงหลายอกบางพวก จกพากนนงในทตางๆ มทองถนน สแยก และประตวงเปนตน แลวแสดงธรรมแลกรปยะ มเหรยญกษาปณ ครงกษาปณ เหรยญบาท

เหรยญมาสก เปนตน โดยประการฉะน กเปนเอาธรรมทตถาคตแสดงไว มมลคาควรแกพระนพพาน ไปแสดง

แลกปจจย 4 และรปยะ มเหรยญกษาปณและเหรยญครงกษาปณเปนตน จกเปนเหมอนฝงคนเอาแกนจนทนมราคาตงแสน ไปขายแลกเปรยงเนาฉะนน ภยแมมสบนนเปนเหต กยงไมมแกมหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

25 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 12

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนกระโหลกน าเตาจมน าได อะไรเปนผลแหงสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนนกจกมในอนาคตกาล เมอโลกหมนไปถงจดเสอม ในรชกาลของพระราชาผไมตงอยในธรรม ดวยวาในครงนนพระราชาทงหลาย จกไมพระราชทานยศแกกลบตรผสมบรณดวยชาต จกพระราชทานแกผ ไมมสกลเทานน พวกนนจกเปนใหญ อกฝายหนงจกยากจน ถอยค าของพวกไมมสกล ดจกระโหลกน าเตา ดประหนงหยงรากลงแนนในทเฉพาะพระภกตรพระราชากด ทประตวงกด ทประชมอ ามาตย

กด ทโรงศาลกด จกเปนค าไมโยกโคลง มหลกฐานแนนหนาด แมในสงฆสนนบาต (ทประชมสงฆ) เลา ในกจกรรมทสงฆพงท าและคณะพงท ากด ทงในสถานทด าเนนอธกรณเกยวกบบาตร จวร และบรเวณเปนตนกด

ถอยค าของคนชวทศลเทานน จกเปนค าน าสตวออกจากทกขได มใชถอยค าของภกษผลชช (ผ มความละอายทจะท าชว คอผไมกลาท าชวเพราะมความละอายใจ ทจะท าเชนนน คอภกษทดนนเอง - ธมมโชต) เมอเปนเชนน กจกเปนเหมอนกาลเปนทจมลงแหงกระโหลกน าเตา แมดวยประการทงปวง ภยแมมสบนนเปนเหต กยง

ไมมแกมหาบพตร.

ทวไป 35

>>>>> สรปงายๆ กคอ ถอยค าของผ ทไมมคณสมบตทควรจะไดรบความเชอถอ (ซงถอยค าเหลานนควรมน าหนกเบาประดจผลน าเตา ซงควรจะเบาจนลอยน าได) กลบไดรบการยอมรบจากผ เปนใหญ ประดจวาเปนถอยค าทมน าหนกมากนาเชอถอ เหมอนผลน าเตาทควรจะลอยน า แตกลบถกมองเหมอนกบวาม

น าหนกมากจนจมน าได - ธมมโชต.

ผรวบรวม ธมมโชต

25 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 13

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนศลาแทงทบใหญขนาดเรอนยอด ลอยน าเหมอนดงเรอ อะไรเปนผลแหงสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนแมน กจกมในกาลเชนนนเหมอนกน ดวยวาในครงนน พระราชาผไมตงอยในธรรมทงหลาย จกพระราชทานยศแกคนไมมสกล พวกนนจกเปนใหญ พวกมสกลจกตกยาก ใครๆ จกไมท าความเคารพในพวกมสกลนน จกกระท าความเคารพในพวกทเปนใหญฝายเดยว ถอยค าของกลบตรผฉลาดในการวนจฉย ผหนกแนน เชนกบศลาทบ จกไมหยงลงด ารงมนในทเฉพาะพระภกตรของพระราชา หรอในทประชมอ ามาตย หรอในโรงศาล เมอพวกนนก าลงกลาว พวกนอกนจกคอยเยาะเยยวา พวกนพดท าไม แมในทประชมภกษ พวกภกษกจกไมเหนภกษผ มศลเปนทรก ผควรท าความเคารพวาเปนส าคญ ในฐานะตางๆ ดงกลาวมาแลว ทงถอยค าของภกษผ มศลเปนทรกเหลานน กจกไมหนกแนนมนคง จกเปนเหมอนเวลาเปนท

เลอนลอยแหงศลาทงหลายฉะนน ภยแมมสบนนเปนเหต กยงไมมแกมหาบพตร.

>>>>> สรปงายๆ กคอ ถอยค าของผ ทมคณสมบตทควรจะไดรบความเชอถอ (ซงถอยค าเหลานนควรมน าหนกมากประดจแทงหนใหญ ซงควรจะจมน า) กลบไมไดรบการยอมรบเชอถอจากผ เปนใหญ ประดจวาเปนถอยค าทไมมน าหนก ไมนาเชอถอ เหมอนแทงหนใหญทควรจะจมน า แตกลบถกมองเหมอนกบวาไมม

น าหนก จนลอยน าได - ธมมโชต.

ทวไป 36

ผรวบรวม ธมมโชต

25 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 14

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนไดเหนฝงเขยดตวเลกๆ ขนาดดอกมะซาง วงไลกวดงเหาตวใหญๆ กดเนอขาดเหมอนตดกานบวแลวกลนกน น

เปนสบนขอท 14 อะไรเปนผลแหงสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงแมสบนขอน กจกมในอนาคต ในเมอโลกเสอมโทรมดจกน ดวยวาในครงนน พวกมนษยจะมราคะจรตแรงกลา ชาตชว ปลอยตวปลอยใจ ตามอ านาจของกเลส จกตองเปนไปในอ านาจแหงภรรยาเดกๆ ของตน ผคนมทาสและกรรมกรเปนตนกด สตวพาหนะมโคกระบอเปนตนกด เงนทองกด บรรดามในเรอนทกอยาง จกตองอยในครอบครองของพวกนางทงนน เมอพวกสามถามถงเงนทองโนนๆ วาอยทไหน หรอถามถงจ านวนสงของวามทไหนกด พวกนางจกพากนตอบวา มนจะอยทไหนๆ กชางเถด กงการอะไรททานจะตรวจตราเลา ทานเกดอยากรสงทมอย และไมมอยในเรอนของเราละหรอ แลวจกดาดวยประการตางๆ ทมต าเอาดวยหอกคอปาก กดไวในอ านาจดงทาสและคนรบใช ด ารงความเปนเจาเปนใหญของตนไวสบไป เมอเปนเชนน กจกเปนเหมอนเวลาทฝงเขยดขนาดดอกมะซาง พากนขยอกกนฝงงเหา ซงมพษแลนเรวฉะนน ภย

แมมสบนนเปนเหต กจกไมมแกมหาบพตรดอก.

ผรวบรวม ธมมโชต

25 มถนายน 2544

พทธท านายขอท 15

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉน

ไดเหนฝงพญาหงษทอง ทไดนามวาทองเพราะมขนเปนสทอง พากนแวดลอมกา ผประกอบดวยอสทธรรม 10 ประการ เทยวหากนตามบาน อะไรเปนผลแหงพระสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนน กจกมในอนาคต ในรชกาลของพระราชาผทรพลนนแหละ ดวยวาในภายหนาพระราชาทงหลาย จกไมฉลาดในศลปะ มหสดศลปะเปนตน ไมแกลวกลาในการยทธ ทาวเธอจกไม

ทวไป 37

พระราชทานความเปนใหญ ใหแกพวกกลบตรทมชาตเสมอกน ผ รงเกยจความวบตแหงราชสมบตของพระองคอย จกพระราชทานแกพวกพนกงานเครองสรงและพวกกลบกเปนตน ซงอยใกลบาทมลของพระองค พวกกลบตรผสมบรณดวยชาตและโคตร เมอไมไดทพงในราชสกล กไมสามารถเลยงชวตอยได จกพากนปรนนบตบ ารงฝงชนทไมมสกล มชาตและโคตรทราม ผด ารงอสรยยศ จกเปนเหมอนฝงพญาหงษทองแวดลอมเปน

บรวารกา ฉะนน ภยแมมสบนนเปนเหต กยงไมมแกมหาบพตร.

ผรวบรวม ธมมโชต

2 กรกฎาคม 2544

พทธท านายขอท 16

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระสบนถวายพระพทธเจาตอไปอกวา ขาแตพระองคผ เจรญ ในกาลกอนๆ เสอเหลองพากนกดกนฝงแกะ แตหมอมฉนไดเหนฝงแกะพากนไลกวดฝงเสอเหลอง กดกนอยมมม าๆ ทนนเสออนๆ คอเสอดาว เสอโครง เหนฝงแกะอยหางๆ กสะดงกลว ถงความสยดสยองพากนวงหน หลบเขาพมไมและปารก ซกซอนเพราะกลวฝงแกะ หมอมฉนไดเหนอยางน อะไรเปนผลแหงสบนน พระเจาขา?

มหาบพตร ผลแหงสบนแมน กจกมในรชกาลแหงพระราชาผไมตงอยในธรรม ในอนาคตเหมอนกน ดวยวาในครงนน พวกไมมสกลจกเปนราชวลลภ เปนใหญเปนโต พวกคนมสกลจกอบเฉาตกยาก ราชวลลภเหลานนพากนยงพระราชาใหทรงเชอถอถอยค าของตน มก าลงในสถานทราชการ มโรงศาลเปนตน กพากนรกเอาทดนไรนาเรอกสวนเปนตน อนตกทอดสบมาของพวกมสกลทงหลายวา ทเหลานเปนของพวกเรา เมอพวกผ มสกลเหลานนโตเถยงวา ไมใชของพวกทาน เปนของพวกเรา แลวพากนมาฟองรองยงโรงศาลเปนตน พวกราชวลลภกพากนบอกใหเฆยนตดวยหวายเปนตน จบคอไสออกไป พรอมกบขมขคกคามวา พอเจาไมรประมาณตน มาหาเรองกบพวกเรา เดยวจกไปทลพระราชา ใหลงพระราชอาญาตางๆ มตดตน ตดมอ เปนตน

พวกผ มสกลกลวเกรงพวกราชวลลภ ตางกยนยอมใหททางทเปนของตน วา ททางเหลาน ถาเปนของทาน กเชญครอบครองเถด แลวพากนกลบบานเรอนของตนนอนหวาดผวาไปตามๆ กน

แมภกษผชวชาทงหลายเลา กจกพากนเบยดเบยนภกษผ มศลเปนทรกตามชอบใจ พวกภกษผ มศลเปนทรกเหลานน ไมไดทพ านก กพากนเขาปา แอบแฝงอยในทรกๆ ขอทกลบตรผ มชาตสกลทงหลาย และภกษผ มศลเปนทรกทงหลาย ถกคนชาตชว และถกภกษผลามกทงหลาย เขาไปประทษรายอยางน จกเปนเหมอนกาลทพวกเสอดาว และเสอโครงทงหลาย พากนหลบหนเพราะกลวฝงแกะฉะนน

ทวไป 38

ภยแมมสบนนเปนเหต กยงไมมแกมหาบพตร ดวยสบนนทมหาบพตรเหนแลว ปรารภอนาคตทงนน แตพวกพราหมณมไดท านายสบนนนดวยความจงรกภกดในพระองคโดยถกตองเทาทถกทควร ท านายไปเพราะอาศยการเลยงชพ เพราะเหนแกอามสวา พวกเราจกไดทรพยกนมากๆ

......... พระบรมศาสดา ครนทรงน าพระธรรมเทศนานมาแลว ตรสใหพระเจาปเสนทโกศล เลกบชายญ ดวยพระพทธด ารสวา เพราะพระสบนเปนปจจย ภยยงไมมแกมหาบพตรดอก มหาบพตรจงสงใหเลกยญ

เสยเถด พระราชทานชวตทานแกมหาชน .........

***** จบชดพทธท านาย 16 ขอ *****

ผรวบรวม ธมมโชต

3 กรกฎาคม 2544

ทวไป 39

ภพภมในพระพทธศาสนา

ในทางพระพทธศาสนานน แบงภพภมทสงมชวตตางๆ ในวฏสงสารจะสามารถไปเกดได ตามผลกรรม

ของตน ไวทงสน 31 ภมใหญๆ เรยงจากภมสงไปหาภมต าไดดงนคอ (ดจากลางขนบน จะเขาใจไดงายกวา)

อรปภม 4 ชน

เนวสญญานาสญญายตนภม

อากญจญญายตนภม

วญญาณญจายตนภม

อากาสานญจายตนภม

รปภม 16 ชน

จตตถฌานภม 7 ชน

สทธาวาสภม 5 ชน

อกนฏฐาภม

สทสสภม

สทสสาภม

อตปปาภม

อวหาภม

เวหปผลาภม

อสญญสตตภม

ตตยฌานภม 3 ชน

สภกณหกา

อปปมาณสภา

ปรตตสภา

ทตยฌานภม 3 ชน

อาภสสรา

อปปมาณาภา

ปรตตาภา

ปฐมฌานภม 3 ชน

มหาพรหมาภม

พรหมปโรหตาภม

พรหมปารสชชาภม

กามภม 11 ชน

กามสคตภม 7 ชน

สวรรค 6 ชน

ปรนมมตวสวตต

นมมานรต

ดสต

ยามา

ดาวดงส

จาตมหาราชกา

มนษยภม

ทวไป 40

อบายภม 4 ชน

สตวเดรจฉาน

อสรกาย

เปรต

นรกภม

ลกษณะพเศษในบางภพภม o อรยบคคลทกประเภทจะไมไปเกดในอบายภม o สงมชวตในอบายภมจะบรรลมรรคผลนพพานไมได o เทวดาชนจาตมหาราชกามทงทอยระดบพนดน ทเรยกวาภมมฏฐเทวดา เชน รกขเทวดา เปนตน และท

อยในอากาศ ซงเรยกวา อากาสเทวดา o สวรรคชนดสตเปนทรวมของนกปราชญและผ มปญญา รวมถงพระโพธสตว o รปภมเปนทเกดของผ ทไดรปฌาน o ผ ทเกดในอสญญสตตภมจะมเฉพาะรปขนธเทานน ไมมนามขนธอยเลย คอจะมเฉพาะรางกายไมม

ความรสกใดๆ เลย เกดในอรยาบทใด กจะอยอยางนนตลอดชวต ไมมการเคลอนไหว เพราะกอนตายในชาตกอนไดจตตถฌานแตไมยนดในการมความรสก

o สทธาวาสภมเปนทเกดของอนาคามบคคล (ปถชนและอรยบคคลชนต ากวานจะไปเกดทนไมได) o อรปภมเปนทเกดของผ ทไดอรปฌาน

o ผ ทเกดในอรปภมจะมเฉพาะนามขนธ 4 คอ เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณขนธเทานน ไมมรปขนธ คอไมมรางกายอยเลย เพราะจตไมมความยนดในรปทงหลาย

ผรวบรวม ธมมโชต

8 กรกฎาคม 2544

ธรรมเปรยบเหมอนแพ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 4 มชฌมนกาย

มลปณณาสก อลคททปมสตร

[๒๘๐] พระผ มพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย เปรยบเหมอนบรษผ เดนทางไกล พบหวงน าใหญ ฝงขางนนารงเกยจ มภยตงอยเฉพาะหนา ฝงขางโนมเกษม ไมมภย กแหละเรอ หรอสะพานส าหรบขาม เพอจะไปสฝงโนน ไมพงม บรษนนพงด ารอยางนวา หวงน านใหญ แลฝงขางนนารงเกยจ มภยตงอยเฉพาะหนา ฝง

ทวไป 41

ขางโนนเกษม ไมมภย กแหละเรอ หรอสะพานส าหรบขาม เพอจะไปสฝงโนน ยอมไมม ถากระไร เราพงรวบรวมหญา ไม กงไม และใบไมมาผกเปนแพ แลวอาศยแพนน พยายามดวยมอและเทา พงขามถงฝงไดโดยความสวสด.

ทนแล บรษนนรวบรวมหญา ไม กงไม และใบไมมาผกเปนแพ อาศยแพนน พยายามดวยมอ และเทา พงขามถงฝงโดยความสวสด บรษนนขามไปสฝงไดแลว พงด ารอยางนวา แพนมอปการะแกเรามากแล เราอาศยแพนพยายามอยดวยมอและเทา ขามถงฝงไดโดยความสวสด ถากระไร เรายกแพนขนบนศรษะ หรอ

แบกทบา แลวพงหลกไปตามความปรารถนา. (โดยแบกแพนนไปตลอด - ธมมโชต) ดกรภกษทงหลาย เธอทงหลายจะส าคญความขอนนเปนไฉน บรษนนผกระท าอยางน จะชอวากระท า

ถกหนาทในแพนนบางหรอหนอ?

ภกษทงหลายกราบทลวา ขอนนชอวาท าไมถก พระเจาขา. พระผ มพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย กบรษนนกระท าอยางไร จงจะชอวาท าถกหนาทในแพนน?

ในขอน บรษนนขามไปสฝงแลว พงด ารอยางนวา แพนมอปการะแกเรามากแล เราอาศยแพน พยายามอยดวยมอและเทา จงขามถงฝงไดโดยสวสด ถากระไร เราพงยกแพนขนวางบนบก หรอใหลอยอยในน า แลวพงหลก

ไปตามความปรารถนา. ดกรภกษทงหลาย บรษนนกระท าอยางนแล จงจะชอวากระท าถกหนาทในแพนน แมฉนใด. ดกรภกษ

ทงหลาย เราแสดงธรรม มอปมาดวยแพ เพอตองการสลดออก ไมใชเพอตองการยดถอ ฉนนนแล เธอทงหลายรถงธรรมมอปมาดวยแพทเราแสดงแลวแกทานทงหลาย พงละแมซงธรรมทงหลาย จะปวย

กลาวไปไยถงอธรรมเลา. วเคราะห

ค าสงสอนทงหลายทพระพทธเจาทรงแสดง รวมทงขอวตรปฏบตทงหลาย ไมวาจะเปนทาน ศล สมาธ วปสสนา หรอสงอนใดกตาม ลวนเปนเครองมอส าหรบพฒนาจต พฒนาสตปญญา เพอใหจตประณตขนโดยล าดบ จนถงขนสงทสดคอพระนพพาน ซงเปนสภาวะจตทปราศจากความยดมนถอมนในสงทงปวง

เปรยบเหมอนเปนพาหนะส าหรบใชขามฝง จากฝงแหงโลก (ฝงแหงความยดมนถอมน) ไปสฝงแหง

พระนพพาน (ฝงทพนจากความยดมนถอมน) *** ค าวาฝงในทนใชเพยงเพอแสดงใหเหนถงความแตกตางกนของสภาวะจตเทานน

ผเขยนมไดมเจตนาจะบอกวามดนแดนแหงพระนพพานทเปนภพภมทางวตถ เพอใหพระพทธเจา หรอพระอรหนตทงหลายทปรนพพานแลวไปเกดแตอยางใด ***

ซงเมอไปถงฝงอยางปลอดภยแลว กสมควรทจะสลดความยดมนในสงทงปวงลงไป (ถาไมสลดกไมสามารถถงพระนพพานไดอยแลว) แตทงนไมไดหมายความวาใหกลายเปนคนทศล แตเปนผ ทมศล ไมท าผด

ทวไป 42

ศลแตไมยดมนถอมนในศลนน คอท าเพราะคดวาสมควรจะท า ไมใชท าเพราะความยดมนถอมน มสมาธแตไมยดมนถอมนในสมาธ มวปสสนาปญญาแตไมยดมนถอมนในปญญานน

ส าหรบผ ทยงไปไมถงฝงนน กตองยดเกาะเอาเครองมอ หรอพาหนะเอาไวใหมนคงอยางเพยงพอ

ไมเชนนน กยอมจะพลดหลนลงไปลอยคออยในน าซงเตมไปดวยสตวรายนานาชนด (คอกเลสชนดตางๆ) ไดงายๆ ถาโชคยงดกอาจจะกลบขนพาหนะไดทน แตถาโชครายกอาจเจอภยจากสตวรายเหลานนท าเอาสะบกสะบอม หรออาจถงขนเสยชวตจมน าตายไปเลยกได

ผรวบรวม ธมมโชต

19 สงหาคม 2544

อกศลกรรมบถ 10

อกศลกรรมบถ แปลตามตวไดวาทางแหงกรรมทเปนอกศล คอ การกระท าอนเปนทางน าไปสทคต ม

๑๐ อยาง แยกไดเปน 3 หมวด คอ กายกรรม 3 ไดแก

1.) ปาณาตบาต (การฆาสตว) 2.) อทนนาทาน (การลกทรพย)

3.) กาเมสมจฉาจาร (การประพฤตผดทางกาม)

ทง 3 ขอน ดรายละเอยดปลกยอยไดทหมวดศล เรองรายละเอยดของศล 5 (1) ถง (3)

ตามล าดบ วจกรรม 4 ไดแก

1.) มสาวาท (การพดปด พดเทจ โกหก หลอกลวง)

2.) ปสณวาจา (พดสอเสยด คอพดยยงใหเขาแตกแยกกน) 3.) ผรสวาจา (พดค าหยาบ) 4.) สมผปปลาปะ (พดเพอเจอ)

ทง 4 ขอน ดรายละเอยดปลกยอยไดทหมวดศล เรองรายละเอยดของศล 5 (4)

ทวไป 43

มโนกรรม 3 ไดแก 1.) อภชฌา (ละโมบ เพงเลงอยากไดของของผ อนมาเปนของตน อยางไมถกท านองคลองธรรม เปน

โลภะ (ความโลภ) ขนรนแรง) 2.) พยาบาท (คดราย ปองราย มงรายตอผ อน มความปรารถนาทจะท าลายประโยชน และความสข

ของผ อนใหเสยหายไป เปนโทสะ (ความโกรธ) ขนรนแรง) 3.) มจฉาทฏฐ (เหนผดจากคลองธรรม เชน เหนวาท าดไดชว ท าชวไดด มารดาบดาไมมบญคณ ไมเชอ

เรองกรรมและผลของกรรม ไมเชอเรองบาป บญ คณ โทษ ฯลฯ เปนโมหะ (ความหลง - ไมรสงตางๆ ตามความเปนจรง) ขนรนแรง)

ทง 3 ขอน เปนกรรมทเกดขนในใจ คอในทางความคด ถาเมอใดมก าลงทมากพอ หรอมโอกาสทเหมาะสม กจะสงผลใหเกดการกระท าทางกาย หรอทางวาจาออกมา ซงการกระท าเหลานนกอาจจะเขาขาย

กายกรรม 3 ทเปนทจรต หรอ วจกรรม 4 ทเปนทจรต ขอใดขอหนง หรอหลายขอกได ผรวบรวม ธมมโชต

24 ตลาคม 2544

ค าสอนเซนทนาสนใจ

ตกมอ (พระโพธธรรม แหงวดเสาหลน - เปนผ ทน าเอานกายเซนไปเผยแพรทจน) o การสงมอบพเศษนอกคมภร ไมตองอาศยตวหนงสอ ชตรงไปยงจตของมนษย เหนแจงในภาวะทแทจรง

และบรรลความเปนพทธะ. o มองดความขดแยงทอยในใจตอสกน แลวส ารวจในตนเองวามนคดมมายาอยางไร. o หลกการปฏบตธรรม 4 ประการของตกมอ

1.) สามารถพจารณาส ารวจใจของตน ซงเปนรากฐานในการท าสมาธใหใจสงบ 2.) ปฏบตตามธรรมชาต แสวงหาผ เคลอนไหวทแทจรง (จตใจ - ธมมโชต)

3.) ยดถอศลเสมอนหนงลมหายใจเขาออก ไมจ านนตอความยากล าบากใดๆ ทงสน (ตกมอใหถอวาความยากล าบากเปนผลของกรรมเกา - ธมมโชต)

4.) แหวกกรอบไมวาเปนวตถ หรอจตใจ (ใหใจเปนอสระ ไมยดตดสงใดๆ - ธมมโชต) o มองดทกสงทกอยางทผานไปในอดต เหมอนภาพในความฝน (เปนเหมอนภาพมายา หาสาระแกนสาร

ใดๆ ไมได - ดเรองธรรมะจากเลขศนย "0" ในหมวดบทวเคราะห ประกอบ - ธมมโชต)

ทวไป 44

o มองดทกสงทกอยางในปจจบน เหมอนเปนฟาแลบ (ตงอยไดไมนาน ไมชากแปรปรวนไป ดบไป ยดมนอะไรไมได - ธมมโชต)

o มองดทกสงทกอยางในอนาคต เหมอนเมฆหมอกทลองลอยอยไปมา. (ยงเลอนลาง ไมชดเจน แปรปรวนอยตลอดเวลา ยงไมรวาจะเปนอยางไรกนแน - ธมมโชต)

o ชาวโลกมกตงชอ (ใหกบสงตางๆ - ธมมโชต) ไปตางๆ ถาเรายดมนในชอทเรยกขาน จตใจกถกแบงแยก ธรรมทปฏบตและค าพดตางๆ จะเปนรปธรรมผกมดใจกายของผยดมนขนมาทนท ท าใหไม

อสระ ไมวาง ...... ชอนนจงไมมความหมาย ไมควรทผใดจะไปยดมน เพยงแตรและเขาใจกเพยงพอ. o หากใจเพงธรรมมากเกนไป ธรรมจะคอยดงใจอยเสมอ ถาเครงธรรมอยางเดยว จตมแตจะต าตอย

(เพราะจตใจจะถกผกมดไว ไมเปนอสระ - ดเรองธรรมเปรยบเหมอนแพ ในหมวดธรรมทวไป

ประกอบ - ธมมโชต) ผรวบรวม ธมมโชต

5 พฤศจกายน 2544

ค าสอนเซนทนาสนใจ (2)

เวยหลาง (ฮยเนง สงฆนายกองคท 6 แหงนกายเซนในประเทศจน) o เมอเราพบเหนความดกตาม ความชวกตามของบคคลอน เราไมถกดงดดใหชอบ หรอไมถกมนผลกใหชง

หรอเราไมเกาะเกยวกบมน เมอนนลกษณะแหงจตใจของเราเปนของวางเทากนกบอวกาศ. o เมอใดใจของเราท าหนาทของมนโดยไมตดขด และเปนอสระทจะไปหรอมา เมอนนชอวามนอยในภาวะ

แหงปรชญา. (คอเมอใดจตใจไมยดมนผกพน ไมเกาะเกยวในสงใดๆ เลย เมอนนไดชอวาจตก าลงมปญญา - ธมมโชต)

o ค าวาปรชญาหมายถงปญญาความรรอบแจงชด คอเมอใดเราสามารถรกษาจตของเรา ไมใหถกพวพนดวยความทะเยอทะยานอนโงเขลา ไดทกกาละทกเทศะ ท าอะไรดวยความฉลาด (คอไมยดมนถอมนใน

สงใดๆ เลย - ธมมโชต) ไปทกโอกาส เมอนนชอวาเราก าลงประพฤตอบรมปรชญาอยทเดยว. o ..... การมทาทซงไมเปนทงการผลกดน หรอการดงดดตอสรรพสงทงมวล เหลานคอการรแจงแทง

ตลอดซงตวจตเดมแท เพอการบรรลถงพทธภม. o เมอเราใชปรชญาของเราในการเพงพจารณาในภายใน เรายอมมความสวางแจมแจงทงภายในและ

ภายนอก และอยในฐานะทจะรจกใจของเราเอง (การดจตตนเองยอมท าใหรจกและเขาใจ ทงจตของ

ทวไป 45

ตนเองและจตผ อน รวมทงสงอนๆ ดวย เพราะมธรรมชาตคอความไมเทยง เปนทกข ไมอยในอ านาจ ยด

มนถอมนไมไดเหมอนกน- ธมมโชต) การรจกใจของเราเองกคอการลถงวมตต การลถงวมตตกคอการลถงสมาธฝายปรชญา ซงเปน

ความไมตองคด ความไมตองคดคอการเหนและการรสงทงหลายทงปวงดวยใจทไมมอะไรหอหมพวพน เมอเราใชมนมนแทรกเขาไปไดในทกสง แตไมตดแจอยในสงใดเลย

สงทเราจะตองท านนมเพยงการช าระจตใหใสกระจาง เพอวญญาณทง 6 (คอตวรบรความรสกทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ตามล าดบ - ธมมโชต) เมอแลนไปตามอายตนะทง 6 (คออายตนะภายใน

6 ไดแก ประสาทตา ห จมก ลน กาย ใจ อนเปนฐานใหวญญาณ 6 เกดทางทวารนนๆ ตามล าดบ ดเรองอายตนะ 12 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ - ธมมโชต) จะไมถกท าใหเศราหมองโดยอารมณทง 6 (อารมณ 6 คออายตนะภายนอก 6 ไดแก รป เสยง กลน รส สมผสทางกาย ความคดความรสกตางๆ ทมากระทบกบอายตนะภายใน 6 อนท าใหการรบรตางๆ คอวญญาณ 6 เกดขน - ธมมโชต)

เมอใดใจของเราท าหนาทของมนไดโดยอสระ ปราศจากอปสรรค (คอความยดมนถอมน - ธมม

โชต) และอยในสถานะทจะมาหรอไปไดโดยอสระ เมอนนชอวาเราไดบรรลสมาธฝายปรชญา หรออสรภาพ สถานะเชนนมนามวาการท าหนาทของความไมตองคด

แตวาการหกหามความคดถงสงใดๆ ใหความคดทงหมดถกกดเอาไว ยอมเปนการกดธรรมะไว ขอนยอมเปนความเหนผด (คอใหรบรสงตางๆ ไดตามปรกต แตไมยดมนผกพน หรอเกาะเกยวอยกบสงใดเลย ทางเถรวาทใชค าวาธรรมเครองเนนชา อนไดแก ตณหาความทะยานอยาก และอปาทานความยดมนถอมน ซงเปนสงทท าใหจตไมเปนอสระ - ธมมโชต)

ผรวบรวม ธมมโชต

12 พฤศจกายน 2544

ค าสอนเซนทนาสนใจ (3)

เวยหลาง (ตอ) (ฮยเนง สงฆนายกองคท 6 แหงนกายเซนในประเทศจน)

o ความคดเรองตวตน หรอเรองความมความเปน คอเขาพระสเมร ..... เมอใดทานขจดความเหนวาตวตน และความเหนวาเปนนนเปนนออกไปเสยได เขาพระสเมรกจะหกคะม าพงทลายลงมา.

o การเถยงกนยอมหมายถงความดนรนจะเปนฝายชนะ ยอมเสรมก าลงใหแกความยดมนถอมนวาตวตน

และยอมจะผกพนเราไวกบความยดถอดวยความส าคญวาตน วาสตว วาชวะ วาบคคล. o "การยดถอในตวตน" เปนทางมาแหงบาป แตการถอวา "การไดบรรลธรรม หรอผลใดๆ กตาม

เปนเพยงของลมๆ แลงๆ" นเปนทางมาแหงกศลอนใหญหลวง. (คอตองไมยดมนทงในตวตน และ

ทวไป 46

ไมยดมนวาไดบรรลธรรมใดๆ ดวย คอไมยดมนในสงใดเลย รวมทงไมยดมนวาไมยดมนดวย - ธมมโชต)

o ..... ฉนจะใหค าตกเตอนแกพวกทานในเรองการสงสอน เพอทานจะไดรกษาธรรมเนยมแหงส านกของเรา

1.) ครงแรกจงกลาวถงธรรม 3 ประเภท (คอ ขนธ 5, อายตนะ 12, ธาต 18 - ธมมโชต) 2.) ตอไปกกลาวถงสงทเปนของคประเภทตรงขาม 36 ค (เพอใหเหนความสดโตง เชน ยาว/

สน ด า/ขาว ด/ชว - ธมมโชต) อนเปนความไหวตวของภาวะทแทแหงจต (จตเดมแท - ธมมโชต)

3.) จากนนกสอนวธหลกเลยงความสดโตงทงสองขาง (ใหผ ฟงเขาใจสภาวะจตทเปนกลางๆ ไมหวนไหวไปกบความรสกทสดโตง - ธมมโชต)

4.) การสอนทกคราวอยาเบนออกไปจากภาวะทแทแหงจต 5.) เมอเพกถอนการอางองตอกนและกนของค าคนโดยสนเชงแลว กจะเหลอเปนความหมายอน

เฉยบขาด (อสระจากทกสง - ธมมโชต) (เชนมยาวเพราะมสนมาเปรยบเทยบ มดเพราะมชวมาเปรยบเทยบ มด าเพราะม

ขาวมาเปรยบเทยบ ถาไมมสงมาเปรยบเทยบ หรอไมมการเปรยบเทยบแลว กไมมยาว สน ด ชว ด า ขาว ฯลฯ ถาใจไมไปปรงแตง ยดมนผกพนแลว ใจกจะเปนอสระจากทกสง ไมเอยง

ไปขางใดเลย - ธมมโชต)

ฮวงโป

o ..... วธการชนดฉบพลน กลาวคอการขจดความคดปรงแตง โดยอาศยความรอนเดดขาดวา ไมมอะไรเลยทจะตงอยอยางไมตองแปรผน ไมมอะไรเลยทจะองอาศยได ไมมอะไรเลยทจะมอบความไววางใจได

ไมมอะไรเลยทควรจะเขาไปอยอาศย ไมมอะไรเลยทตงอยในฐานะเปนผกระท า หรอผถกกระท า. o คนโงมวแตหลบหลกปรากฏการณตางๆ ไมหลบหลกจากความคดปรงแตง สวนคนฉลาดยอมหลบหลก

จากความคดปรงแตง และไมตองหลบหลกปรากฏการณ. o โดยการคดถงอะไรบางอยาง เธอยอมสรางความมอย (ของตวตนอยางใดอยางหนง) ขนมาอยางหนง

และโดยการคดถงความไมมอะไร เธอยอมสรางความมอย (ของความไมมอะไร) ขนมาอกอยางหนง ขอใหการคดในท านองทผดๆ เชนน จงสญสนไปโดยเดดขาดเถด แลวกจะไมมอะไรเหลออยใหเธอเทยว

แสวงหาอกตอไป!

ทวไป 47

ผรวบรวม ธมมโชต

12 พฤศจกายน 2544

เรองนรกทมในพระไตรปฎก พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 20 ขททกนกาย ชาดก

หมวดสฏฐนบาตชาดก เรองสงกจจชาดก สงกจจฤาษแสดงธรรมและอธรรมแกพระเจาพรหมทตต

[๙๐] ล าดบนน คนเฝาสวนเหนพระเจาพรหมทตตจอมทพประทบนงอย ไดกราบทลแดทาวเธอวา สงกจจฤาษทพระองคทรงพระกรณา ซงยกยองกนวาไดดแลวในหมฤาษทงหลายมาถงแลว เชญพระองครบเสดจออกไปพบทานผแสวงหาคณอนยงใหญโดยเรวเถด

กล าดบนน พระราชาผจอมทพอนมตรและอ ามาตยลอมแลว เสดจขนรถอนเทยมดวยมาอาชาไนย รบเสดจไป พระราชาผทรงบ ารงแควนของชาวกาสใหเจรญ ทรงเปลองราชกกธภณฑ ๕ อยาง คอ พดวาลวชน อณหส พระขรรค เศวตฉตรและฉลองพระบาทวางไวแลว เสดจลงจากรถ ทรงด าเนนเขาไปหาสงกจจฤาษ ผนงอยในพระราชอทยานอนมนามวาทายปสสะ ครนเสดจเขาไปหาแลวกทรงบนเทงอยกบฤาษ ครนทรงสนทนาปราศรยพอใหระลกถงกนแลว ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง

ครนประทบนงแลว ล าดบนนไดทรงส าคญกาลอย แตนนทรงปฏบตเพอจะตรสถามกรรมอนเปนบาป จงตรสวา ขาพเจาขอถามทานสงกจจฤาษ ผ ไดรบยกยองวาไดดแลวในหมฤาษทงหลาย อนหมฤาษทงหลาย

หอมลอม นงอยในทายปสสะอทยานวา นรชนผประพฤตลวงธรรม (เหมอน) ขาพเจาประพฤตลวงธรรมแลวไปสคตอะไรในปรโลก ขาพเจาถามแลว ไดโปรดบอกเนอความนนแกขาพเจา.

[๙๑] สงกจจฤาษ ไดกลาวตอบพระราชาผบ ารงแควนของชาวกาสใหเจรญ ประทบนงอยในทายปสสะอทยานวา ขอถวายพระพร ขอมหาบพตรทรงฟงอาตมภาพ ถาเมอบคคลเวนทางผด ท าตามค าของบคคลผบอกทางถก โจรผ เปนเสยนหนามกไมพงพบหนาของบคคลนน เมอบคคลปฏบตอธรรม แตถากระท าตามค า

ของบคคลผพร าสอนธรรม บคคลนนไมพงไปสทคต. [๙๒] ขอถวายพระพร ธรรมเปนทางถก สวนอธรรมเปนทางผด อธรรมยอมน าไปสนรก ธรรมยอมให

ถงสคต นรชนผประพฤตอธรรม มความเปนอยไมสม าเสมอ ละโลกนแลวยอมไปสคตใด อาตมภาพจะกลาวคต คอ นรกเหลานน ขอพระองคทรงสดบอาตมภาพเถด

ทวไป 48

นรก ๘ ขมน คอ สญชวนรก ๑ กาฬสตตนรก ๑ สงฆาตนรก ๑ โรรวนรก ๑ มหาโรรวนรก ๑ ตอมาถงมหาอเวจนรก ๑ ตาปนนรก ๑ ปตาปนนรก ๑ อนบณฑตทงหลายกลาวไวแลว กาวลวงไดยาก เกลอนกลนไปดวยเหลาสตวผ มกรรมหยาบชา

เฉพาะขมหนงๆ ม อสสทนรก ๑๖ ขม เปนทท าบคคลผกระดางใหเรารอน นากลว มเปลวเพลงรงโรจน มภยใหญขนลกขนพอง นาสพงกลว มภยรอบขาง เปนทกข ม ๔ มม ๔ ประต จดแบงไวเปนสวนๆ มก าแพงเหลกกนโดยรอบ มฝาเหลกครอบ ภาคพนของนรกเหลานนลวนแตเหลกแดงลกโพลง ประกอบดวยเปลวไฟ แผไปตลอด ๑๐๐ โยชนโดยรอบ ตงอยทกเมอ สตวทงหลายมเทาในเบองบน มศรษะในเบองต า ตกลงไปในนรกนน

สตวเหลาใดกลาวลวงเกนฤาษทงหลายผส ารวมแลว ผ มตบะ สตวเหลานนผ มความเจรญอนขจดแลว ยอมหมกไหมอยในนรก เหมอนปลาทถกเฉอนใหเปนสวนๆ ฉะนน สตวทงหลายผ มปรกตกระท ากรรมอนหยาบชา มตวถกไฟไหมทงขางในขางนอกเปนนจ แสวงหาประตออกจากนรก กไมพบประตทจะออกตลอดปนบไมถวน สตวเหลานนวงไปทางประตดานหนา จากประตดานหนา วงกลบมาขางหลง วงไปทางประตดานซาย จากประตดานซายวงกลบมาทางประตดานขวา วงไปถงประตใดๆ ประตนนๆ กปดเสย สตวทงหลายผไปสนรก ยอมประคองแขนคร าครวญเสวยทกขมใชนอย นบไดแสนปเปนอนมาก

เพราะเหตนน บคคลไมควรรกรานทานทเปนคนด ผส ารวม มตบะธรรม ซงเปนดงอสรพษมเดช ก าเรบรายลวงไดยาก ฉะนนพระเจาอชชนะ ผ เปนใหญในแควนเกตกะ มพระกายก าย า เปนนายขมงธน มพระหตถตงพน มมลอนขาดแลว เพราะประทษรายพระฤาษโคตมโคตร พระเจาทณฑกไดเอาธลโปรยรดกสวจฉะฤาษ ผหาธลมได พระราชานนถงแลวซงความพนาศ ดจตนตาลขาดแลวจากรากฉะนน พระเจาเมชฌะคดประทษรายในมาตงคะฤาษผ เรองยศ รฐมณฑลของพระเจาเมชฌะ พรอมดวยบรษทกสญสนไปในครงนน ชาวเมองอนธกวนทย ประทษรายกณหทปายนฤาษ ชวยกนเอาไมพลองรมตจนตาย กไปเกดในยมสาธนนรก สวนพระเจาเจตยราชน ไดประทษรายกปลดาบส แตกอนเคยเหาะเหนเดนอากาศได ภายหลงเสอมฤทธ ถกแผนดนสบถงมรณกาล

เพราะเหตนนแล บณฑตทงหลายจงไมสรรเสรญการลอ านาจแหงฉนทาคตเปนตน บคคลไมควรเปนผมจตประทษราย พงกลาววาจาอนประกอบดวยสจจะ ถาวานรชนผใดมใจประทษราย เพงเลงทานผ รถงพรอมดวยวชชาและจรณะ นรชนผนนกไปสนรกเบองต า ชนเหลาใดพยายามกลาววาจาหยาบคาย บรภาษบคคลผเจรญทงหลาย ชนเหลานนไมใชเหลากอไมใชทายาท เปนเหมอนตนตาลมรากอนขาดแลว

อนง ผใดฆาบรรพชตผท ากจเสรจแลว ผแสวงหาคณอนยงใหญ ผนนจะตองหมกไหมอยในกาฬสตตนรกตลอดกาลนาน

อนง พระราชาพระองคใดตงอยในอธรรม ก าจดชาวแวนแควน ท าชาวชนบทใหเดอดรอน สนพระชนมไปแลว จะตองหมกไหมอยในตาปนนรกในโลกหนา และพระราชาพระองคนนจะตองหมกไหมอยตลอดแสนปทพย อนกองเพลงหอมลอมเสวยทกขเวทนา เปลวไฟมรศมซานออกจากกายของสตวนน สรรพางคกายพรอม

ทวไป 49

ทงปลายขนและเลบ ของสตวผ มไฟเปนภกษา มเปลวไฟเปนอนเดยวกน สตวนรกมตวถกไฟไหมทงขางใน ขางนอกอยเปนนตย เปนผอนทกขเบยดเบยนรองไหคร าครวญอย เหมอนชางถกนายหตถาจารยแทงดวยขอ ฉะนน

ผใดเปนคนต าชา ฆาบดาเพราะความโลภหรอเพราะความโกรธ ผนนตองหมกไหมอยในกาฬสตตนรกสนกาลนาน บคคลผฆาบดาเชนนน ตองหมกไหมอยในโลหกมภนรก นายนรยบาลทงหลายเอาหอกแทงสตวนรกนน ผถกไฟไหมอยจนไมมหนง ท าใหตาบอดใหกนมตรกนคถ กดสตวนรกเชนนนใหจมลงในน าแสบ นายนรยบาลทงหลาย ใหสตวนรกกนกอนคถทรอนจด และกอนเหลกแดงอนลกโพลง ใหถอผานทงยาวทงรอนสนกาลนาน งดปากใหอาแลวเอาเชอกผกไว ยดกอนเหลกแดงเขาไปในปาก ฝงสนขแดง ฝงสนขดาง ฝงแรง ฝงกา และฝงนกตระกรม ลวนมปากเปนเหลก มากลมรมจกกดลนใหขาดแลวกนลนอนมเลอดไหล เหมอนกนของอนเปนเดนเตมไปดวยเลอดฉะนน นายนรยบาลเทยวเดนทบตสตวนรกผฆาบดานน ซงมรางกายอนแตกไปทว เหมอนผลตาลทถกไฟไหม

จรงอย ความยนดของนายนรยบาลเหลานน เปนการเลนสนก แตสตวนรกตองไดรบทกข คนผฆาบดาเหลาใดเหลาหนงในโลกน ตองอยในนรกเชนนน

กบตรฆามารดา จากโลกนแลวตองไปสทอยแหงพระยายม ยอมเขาถงความทกขอยางยงดวยผลแหงกรรมของตน พวกนายนรยบาลทรายกาจยอมบบคนสตวผฆามารดา ดวยผาลเหลกแดงบอยๆ ใหสตวนรกดมกนโลหตทเกดแตตน อนไหลออกจากกายของตน รอนดงหนงทองแดงทละลายควางบนแผนดน สตวนรกนนลงไปสหวงน าเชนกบหนองและเลอด นาเกลยดดงซากศพเนา มกลนเหมนดจกอนคถ หมหนอนในหวงน านนมกายใหญ มปากเปนเหลกแหลม ท าลายผวหนง ชอนไชไปในเนอและเลอด กดกนสตวนรกนน กสตวนนถงนรกนน แลวจมลงไปประมาณชวรอยบรษ ศพเนาเหมนฟ งไปตลอดรอยโยชนโดยรอบ

จรงอย แมจกษของตนผ มจกษยอมคร าคราเพราะกลนนน ดกรพระเจาพรหมทตต บคคลผฆามารดายอมไดรบทกขเหนปานน

พวกหญงรดลกยอมกาวลวงล าธารนรกอนขรขระ ทกาวลวงไดแสนยากดจคมมดโกน แลวตกไปสแมน าเวตรณทไปไดยาก ตนงวทงหลายลวนแตเปนเหลกมหนาม ๑๖ คล มกงหอยยอยปกคลมแมน าเวตรณทไปไดยากทงสองฟาก สตวนรกเหลานนมตวสงโยชนหนง ถกไฟทเกดเองแผดเผา มเปลวรงเรองยนอยดจกองไฟตงอยทไกล ฉะนน

หญงผประพฤตนอกใจสามกด ชายทคบหาภรรยาผ อนกด ตองตกอยในนรกอนเรารอน มหนามคม สตวนรกเหลานนถกนายนรยบาลทมแทงดวยอาวธ กลบเอาศรษะลงตกลงมานอนอย ถกทมแทงดวยหลาวเปนอนมากตนอยตลอดกาลทกเมอ ครนพอรงสวาง นายนรยบาลใหสตวนรกนนเขาไปสโลหกมภอนใหญเปรยบดงภเขา มน าเสมอดวยไฟอนรอน

บคคลผทศล ถกโมหะครอบง า ยอมเสวยกรรมของตน ทตนกระท าไวชวปางกอน ตลอดวนตลอดคนดวย ประการฉะน

ทวไป 50

อนง ภรยาใดทเขาชวยมาดวยทรพยยอมดหมนสาม แมผว พอผว หรอพนองผว นายนรยบาลเอาเบดมสายเกยวปลายลนของหญงนนครามา สตวนรกนนเหนลนของตนยาวประมาณ ๑ วา เตมไปดวยหมหนอน ไมอาจออนวอนนายนรยบาล ตายไปหมกไหมในตาปนนรก

พวกคนฆาแกะ ฆาสกร ฆาปลา ดกเนอ พวกโจร คนฆาโค พวกพราน พวกคนผกระท าคณในเหตมใช

คณ (คนสอเสยด) ถกนายนรยบาลเบยดเบยนดวยหอกเหลก ฆอนเหลก ดาบและลกศร มหวลง ตกลงสแมน าแสบ

คนท าคดโกง ถกนายนรยบาลทบตดวยฆอนเหลก ทงเวลาเยนเวลาเชา แตนนยอมกนอาเจยนของสตวนรกเหลาอนผไดรบความทกขทกเมอ ฝงกาบาน ฝงสนข ฝงแรง ฝงนกปาลวนมปากเหลก รมกดกนสตวนรก ผกระท ากรรมหยาบชาดนรนอย

ชนเหลาใดเปนอสตบรษ อนธลปกปด ใหเนอชนกนตายกด ใหนกตกนตายกด ชนเหลานนตองไปตกอสสทนรก.

[๙๓] สตบรษทงหลายยอมไปสเบองบน เพราะกรรมทตนประพฤตดแลวในโลกน ขอเชญพระองคทอดพระเนตรผลของกรรมทบคคลประพฤตดแลว เทพเจาทงหลาย พรอมทงพระอนทร พระพรหมมอย ดกรมหาบพตรผ เปนอธบดแหงรฐ เพราะเหตนน อาตมภาพขอทลมหาบพตร ขอมหาบพตรจงทรงประพฤตธรรม ดกรพระราชา เชญพระองคทรงประพฤตธรรม เหมอนอยางธรรมทบคคลประพฤตดแลว ไมเดอดรอนใน

ภายหลง ฉะนน. จบสงกจจชาดก

ผรวบรวม ธมมโชต

16 ธนวาคม 2544

เรองของการเกดใหม พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 4 มชฌมนกาย

มลปณณาสก มหาตณหาสงขยสตร

เรองนไมไดเปนการปฏเสธเรองการเกดใหมในชาตตอๆ ไป แตเปนการแสดงใหเหนวา การเกดใหมตามทพระพทธเจาทรงสอนนน มความแตกตางจากความเขาใจของคนทวไปอยางไร ดงนน

ขอใหอานและท าความเขาใจใหด มเชนนนจะเขาใจไขวเขวได – ธมมโชต วาดวยสาตภกษมทฏฐลามก

[๔๔๐] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน :

ทวไป 51

สมยหนง พระผ มพระภาคประทบอยทพระวหารเชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระ

นครสาวตถ สมยนน ภกษชอสาต ผ เกวฏฏบตร (บตรชาวประมง) มทฏฐอนลามกเหนปานนเกดขนวา เรายอมรทวถงธรรมตามทพระผ มพระภาคทรงแสดงวา วญญาณนนนแหละ ยอมทองเทยว แลนไป ไมใช

อน. .....

[๔๔๒] ครงนน ..... พระผ มพระภาคตรสถามวา ดกรสาต ไดยนวาเธอมทฏฐอนลามก เหนปานนเกดขนวา เรายอมรทวถง

ธรรมตามทพระผ มพระภาคทรงแสดงวา วญญาณนนนแหละ ยอมทองเทยว แลนไป ไมใชอน ดงน จรงหรอ?

สาตภกษทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ ขาพระองคยอมรทวถงธรรม ตามทพระผ มพระภาคทรงแสดงวา

วญญาณนแหละ ยอมทองเทยว แลนไป ไมใชอน ดงน จรง. พระผ มพระภาคตรสถามวา ดกรสาต วญญาณนนเปนอยางไร?

สาตภกษทลวา สภาวะทพดได รบรได ยอมเสวยวบากของกรรมทงหลาย ทงสวนด ทงสวนชว ในทนนๆ นนเปนวญญาณ.

พระผ มพระภาคตรสวา ดกรโมฆบรษ เธอรธรรมอยางนทเราแสดงแกใครเลา ดกรโมฆบรษ วญญาณ

อาศยปจจยประชมกนเกดขน เรากลาวแลวโดยปรยายเปนอเนกมใชหรอ ความเกดแหงวญญาณเวนจาก

ปจจย มไดม ดกรโมฆบรษ กเมอเปนดงนน เธอกลาวตเราดวย ขดตนเสยดวย จะประสพบาปมใชบญมากดวย เพราะทฏฐทตนถอชวแลว ดกรโมฆบรษ กความเหนนนของเธอ จกเปนไปเพอโทษไมเปนประโยชน เพอ

ทกขตลอดกาลนาน. ตรสสอบถามเรองสาตภกษผมความเหนผดนน

[๔๔๓] ครงนน พระผ มพระภาคตรสถามภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย พวกเธอจะส าคญความนนเปนไฉน สาตภกษ ผ เกวฏฏบตรน จะเปนผท าความเจรญในพระธรรมวนยนบาง หรอไม?

ภกษเหลานนทลวา ขอนจะมไดอยางไร ขอนมไมไดเลย พระพทธเจาขา. เมอภกษทงหลายทลอยางนแลว สาตภกษ ผ เกวฏฏบตร นงนง กระดาก คอตก กมหนา ซบเซา หมด

ปฏภาณ. .....

ปจจยเปนเหตเกดแหงวญญาณ

[๔๔๔] พระผ มพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย วญญาณอาศยปจจยใดๆ เกดขน กถงความนบดวยปจจยนนๆ วญญาณอาศยจกษและรปทงหลายเกดขน กถงความนบวา จกษวญญาณ วญญาณอาศยโสตและเสยงทงหลายเกดขน กถงความนบวา โสตวญญาณ วญญาณอาศยฆานะและกลนทงหลายเกดขน กถงความนบวา ฆานวญญาณ วญญาณอาศยชวหาและรสทงหลายเกดขน กถงความนบวา ชวหาวญญาณ

ทวไป 52

วญญาณอาศยกายและโผฏฐพพะทงหลายเกดขน กถงความนบวา กายวญญาณ วญญาณอาศยมนะและธรรมารมณทงหลายเกดขน กถงความนบวา มโนวญญาณ

เปรยบเหมอนไฟอาศยเชอใดๆ ตดขน กถงความนบดวยเชอนนๆ ไฟอาศยไมตดขน กถงความนบวา ไฟไม ไฟอาศยปาตดขน กถงความนบวา ไฟปา ไฟอาศยหญาตดขน กถงความนบวา ไฟหญา ไฟอาศยโคมยตดขน กถงความนบวาไฟโคมย ไฟอาศยแกลบตดขน กถงความนบวา ไฟแกลบ ไฟอาศยหยากเยอตดขน กถงความนบวา ไฟหยากเยอ ฉนใด

ดกรภกษทงหลาย ฉนนนเหมอนกนแล วญญาณอาศยปจจยใดๆ เกดขน กถงความนบดวยปจจยนนๆ

วญญาณอาศยจกษและรปทงหลายเกดขน กถงความนบวา จกษวญญาณ ... โสตวญญาณ ... ฆานวญญาณ ... ชวหาวญญาณ ... กายวญญาณ วญญาณอาศยมนะและธรรมารมณทงหลายเกดขน กถงความนบวา มโนวญญาณ.

อธบายเพมเตม

ความเหนของสาตภกษทวา วญญาณนนนแหละ ยอมทองเทยว แลนไป ไมใชอน นนหมายความวา จต หรอวญญาณตงแตอดตชาต นบชาตไมถวน เปนตนมา จนถงชาตปจจบน และทจะเกดใหมอกในชาตตอๆ ไปของแตละบคคลนน เปนจต หรอวญญาณดวงเดยวกน ซงมความเทยงแทแนนอน ไมดบท าลายไปจนกวาจะไมตองเกดอก เมอคน หรอสตวตายลง วญญาณดวงนกจะออกจากรางเกาไปหารางใหมอยตอไป ซงความเหนนขดกบหลกของพระพทธศาสนา

พระพทธเจาทรงสอนวา จต หรอวญญาณนนไมเทยง เกดขนเพยงชวขณะแลวกดบไป แลวเปนปจจยใหจต หรอวญญาณดวงใหมเกดขนแลวดบไป ตอเนองกนอยางไมขาดสาย จนกวาจะหมดเหตปจจยให

เกดอก กจะไมมการเกดสบทอดอกตอไป (ปรนพพาน) คอจต หรอวญญาณในวนาททแลว กบจต หรอวญญาณในวนาทนเปนคนละดวงกน ความจรงแลวเวลาเพยงชวลดนวมอเดยว (เวลาทใชดดนวมอเพยงครงเดยว) มจต หรอวญญาณเกดขนแลวดบไปนบครงไมถวน (ค าวาจต หรอวญญาณเปนชอของสงๆ เดยวกน) โดยแตละขณะจะมวญญาณอยเพยงดวงเดยวเทานน ส าหรบแตละบคคล

เนองจากวญญาณมการเกดดบตอเนองอยางรวดเรว จนไมรสกถงรอยตอระหวางวญญาณแตละดวง จงท าใหรสกเหมอนกบวาเปนวญญาณดวงเดมอยตลอดเวลา นอกจากนนยงท าใหรสกเหมอนกบวา สามารถ

รบรความรสกทางทวารตางๆ (ตา ห จมก ฯลฯ) ไดในเวลาเดยวกนอกดวย ทงทวญญาณแตละดวงจะรบรสงตางๆ ไดเพยงทวารเดยวเทานน แตเนองจากวญญาณเกดดบในทวารตางๆ สลบกนอยางรวดเรวมาก จนเหมอนรบรไดพรอมๆ กนทงหมดทกทวาร

วญญาณอาศยปจจยประชมกนเกดขน คอเมอมเหต หรอปจจยใหวญญาณเกด วญญาณจง

เกดขน ปจจยทท าใหวญญาณเกดขนนน มไดหลายอยาง เชน ตณหา (ความทะยานอยาก) ผสสะตางๆ (เชน จกษกระทบกบรป โสตกระทบกบเสยง ฯลฯ) ความดบไปของวญญาณดวงกอน (เมอยงไมถงเวลาตาย) ก

ทวไป 53

เปนปจจยใหวญญาณดวงใหมเกดขนอกเชนกน (วญญาณดวงไหนจะอาศยวตถใดเปนทเกดนน ดรายละเอยดไดทเรองอายตนะ 12 ในหมวดธรรมทวไป)

และเมอความตายมาถง ถายงมความยนดในการเกด (ตณหาในภพ) อย ตณหานนกจะเปนเหตปจจยใหวญญาณในภพใหมเกดขนตอไป ซงแนนอนวาเปนคนละดวงกบภพเกา แตกมวญญาณในภพเกาเปน

ปจจยใหเกด (ดรายละเอยดไดจากเรองปฏจจสมปบาท ในหมวดธรรมทวไป)

และเนองจากการทวญญาณดวงใหมเกดขนโดยมวญญาณดวงเกาเปนปจจยนเอง วญญาณดวงใหม

(ทงทอยในชาตเดยวกน และทเกดในชาตใหม) จงสบทอดสภาวะ และลกษณะตางๆ ทมในวญญาณดวงเกามาอยางหลกเลยงไมได จนกวาจะมเหตปจจยอนไปท าใหสภาวะ หรอลกษณะเหลานนเปลยนแปลงไป

ธมมโชต

16 กมภาพนธ 2545

อปกเลส 16 กเลส หรอเครองเศราหมองของจต มตวหลกอย 3 ตว คอ

o โลภะ คอ ความโลภ ความอยากได ความเพลดเพลนยนด ความยดเหนยวทางใจ o โทสะ คอ ความโกรธ ความขดเคองใจ ความเศรา ความเสยใจ ความกลว ความทกขทางใจ

ทงหลาย o โมหะ คอ ความหลง ความไมรธรรมชาตของสงตางๆ ตามความเปนจรง อวชชา

กเลส 3 ตวน เปนเหตทท าใหเกดอกศลทงมวล เปรยบเสมอนมารดาใหก าเนดบตร (เรยกวาเปนอกศลเหต หรออกศลมล) และไดแตกลกแตกหลานออกมาอก เรยกวาเปน อปกเลส 16 ดงนคอ

พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 4 มชฌมนกาย มลปณณาสก วตถปมสตร

อปกเลส ๑๖

[๙๓] ดกรภกษทงหลาย กธรรมเหลาไหนเปนเครองเศราหมองของจต [คอ] o อภชฌาวสมโลภะ [ละโมบไมสม าเสมอ คอความเพงเลง] (คออยากไดของๆ ผ อนมาเปนของตน

โดยไมถกท านองคลองธรรม - ธมมโชต) o พยาบาท [ปองรายเขา] o โกธะ [โกรธ]

ทวไป 54

o อปนาหะ [ผกโกรธไว] o มกขะ [ลบหลคณทาน] o ปลาสะ [ยกตนเทยบเทา] (คอการตเสมอผ อน คดวาเรากแนเหมอนกน - ธมมโชต) o อสสา [รษยา]

o มจฉรยะ [ตระหน] o มายา [มารยา] o สาเฐยยะ [โออวด] (คอการพดยกตนดวยสงทไมเปนจรง - ธมมโชต) o ถมภะ [หวดอ] o สารมภะ [แขงด] o มานะ [ถอตว]

o อตมานะ [ดหมนทาน] o มทะ [มวเมา] o ปมาทะ [เลนเลอ] (ความประมาท ความเผลอ ความขาดสต - ธมมโชต)

เหลานเปนธรรมเครองเศราหมองของจต.

ผรวบรวม ธมมโชต

22 กมภาพนธ 2545

วธแกความโกรธ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 6 มชฌมนกาย

อปรปณณาสก ปณโณวาทสตร

[๗๕๖] ..... (หลงจากทพระพทธเจาตรสพระโอวาทโดยยอโปรดพระปณณะแลว ไดตรสถามพระปณณะดงน - ธมมโชต) .....

ดกรปณณะ กเธออนเรากลาวสอนดวยโอวาทยอๆ นแลว จกอยในชนบทไหน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ขาพระองคอนพระผ มพระภาคทรงสงสอนดวยโอวาทยอๆ นแลว มชนบทชอสนาปรนตะ เปนททขาพระองคจกไปอย ฯ

[๗๕๗] พ. ดกรปณณะ พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทดรายหยาบชานก ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกดา จกบรภาษเธอ เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ทวไป 55

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกดา จกบรภาษขาพระองค ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทน ยงดนกหนาทไมใหการประหาร

(ทบต, ท าราย - ธมมโชต) เราดวยฝามอ ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

[๗๕๘] พ. ดกรปณณะ กถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารเธอดวยฝามอ เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารขาพระองคดวยฝามอ ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทน ยงดนกหนาทไมใหการประหารเราดวยกอนดน ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคจกมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

[๗๕๙] พ. ดกรปณณะ กถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารเธอดวยกอนดน เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารขาพระองคดวยกอนดน ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทนยงดหนกหนา ทไมใหการประหารเราดวยทอนไม ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคจกมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

[๗๖๐] พ. ดกรปณณะ กถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารเธอดวยทอนไม เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารขาพระองคดวยทอนไม ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทนยงดนกหนา ทไมใหการประหารเราดวยศาตรา ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคจกมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

[๗๖๑] พ. ดกรปณณะ กถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารเธอดวยศาตรา เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกใหการประหารขาพระองคดวยศาตรา ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทนยงดนกหนา ทไมปลดชพเราเสยดวยศาตราอนคม ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคจกมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

[๗๖๒] พ. ดกรปณณะ กถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกปลดชพเธอเสยดวยศาตราอนคม

เธอจกมความคดอยางไรในมนษยพวกนน ฯ

ป. ขาแตพระองคผ เจรญ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบท จกปลดชพขาพระองคดวยศาสตราอนคม ขาพระองคจกมความคดในพวกเขาอยางนวา มเหลาสาวกของพระผ มพระภาค ทอดอดเกลยดชงรางกาย

และชวต***** (ของตนเอง - ธมมโชต) พากนแสวงหาศาตราสงหารชพ (ของตน - ธมมโชต) อยแล เราไมตองแสวงหาสงดงนนเลย กไดศาตราสงหารชพแลว ขาแตพระผ มพระภาคผสคต ขาพระองคจกมความคดในมนษยพวกนนอยางน ฯ

ทวไป 56

[๗๖๓] พ. ดละๆ ปณณะ เธอประกอบดวยทมะ (การขมใจ - ธมมโชต) และอปสมะ (ความสงบใจ อปสมะขนสงสดคอพระนพพาน - ธมมโชต) ดงนแลว จกอาจเพอจะอยในสนาปรนตชนบทไดแล ดกรปณณะ เธอจงส าคญกาลทควรในบดนเถด ฯ

ครงนนแล ทานพระปณณะยนดอนโมทนาพระภาษตของพระผ มพระภาคแลว ลกจากอาสนะ ถวายอภวาทพระผ มพระภาค ท าประทกษณ แลวเกบเสนาสนะ ถอบาตรจวรเดนทางจารกไปยงทตงสนาปรนตชนบท เมอจารกไปโดยล าดบ ไดลถงสนาปรนตชนบทแลว ฯ

[๗๖๔] เปนอนวาทานพระปณณะอยในสนาปรนตชนบทนน ครงนนแล ทานพระปณณะไดใหพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทกลบใจ แสดงตนเปนอบาสกประมาณ ๕๐๐ คน ภายในพรรษานนเอง กลบใจแสดงตนเปนอบาสกาประมาณ ๕๐๐ คน ภายในพรรษานนเอง และตวทานไดท าใหแจงซงวชชา ๓*****

(บรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต) ภายในพรรษานนเหมอนกน ครนสมยตอมา ทานไดปรนพพานแลว ฯ อธบายเพมเตม

1.) สมยหนงพระพทธเจาทรงพรรณนาคณแหงอสภสมาบตเนองๆ (การพจารณารางกายของตน และผ อน วามความไมสวย ไมงาม ไมนารกนาใคร เปนบอเกดแหงทกขนานาประการ) โดยอเนกปรยายแกภกษทงหลาย แลวเสดจออกเรนอยพระองคเดยวเปนเวลาครงเดอน ภกษเหลานนจงพากนเจรญอสภกมมฏฐาน จนรสกอดอด ระอา เกลยดชงรางกายของตน ฉะนน จงปลงชวตตนเองบาง วานกนและกนใหปลงชวตบาง ใหฆราวาสปลงชวตใหบาง

เมอพระพทธเจาเสดจออกจากทประทบเรนแลว ทรงทราบเรองนแลว จงทรงแสดงอานาปานสตสมาธ (การก าหนดรลมหายใจเขาออก) ประกอบกบสตปฏฐาน เพอใหสามารถท าลายกเลสได โดยไมเปนทกขทางใจเหมอนอสภกมมฏฐาน

จากนนทรงตเตยนการฆาตวตายของภกษเหลานน แลวทรงบญญตสกขาบทมใจความวา ภกษใดจงใจฆามนษย หรอแสวงหาเครองมอส าหรบฆามนษย หรอแมแตการพรรณนาคณ

ของความตาย เพอจงใจใหคนฆาตวตาย ภกษนนตองอาบตปาราชก (ดรายละเอยดเพมเตมไดในพระไตรปฎก พระวนยปฎก เลม 1 มหาวภงค ปฐมภาค เรองตตยปาราชกสกขาบท)

2.) วชชา 3 ไดแก ปพเพนวาสานสสตญาณ (ระลกชาตได) จตปปาตญาณ (เหนการตายและเกด

ของสตวทงหลาย และกรรมทท าใหเกดในทนนๆ) อาสวกขยญาณ (ความท าลายกเลสใหสนไป คอบรรลเปนพระอรหนต)

ผรวบรวม ธมมโชต

3 มนาคม 2545

ทวไป 57

เมอถกดาวาดวยค าไมด พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 7 สงยตตนกาย

สคาถวรรค อกโกสกสตร

[๖๓๑] สมยหนง พระผ มพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อนเปนทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ

อกโกสกภารทวาชพราหมณไดสดบมาวา ไดยนวาพราหมณภารทวาชโคตรออกจากเรอน บวชเปนบรรพชตในส านกของพระสมณโคดมแลว ดงน โกรธ ขดใจ เขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ครนแลว ดาบรภาษพระผ มพระภาคดวยวาจาอนหยาบคาย มใชของสตบรษ ฯ

[๖๓๒] เมออกโกสกภารทวาชพราหมณกลาวอยางนแลว พระผ มพระภาคไดตรสกะอกโกสกภารทวาชพราหมณวา ดกรพราหมณ ทานยอมส าคญความขอนนเปนไฉน มตรและอ ามาตย ญาตสาโลหต ผ เปนแขกของทาน ยอมมาบางไหม ฯ

อกโกสกภารทวาชพราหมณตอบวา พระโคดมผ เจรญ มตรและอ ามาตย ญาตสาโลหต ผ เปนแขกของขาพระองคยอมมาเปนบางคราว ฯ

พระผ มพระภาคตรสวา ดกรพราหมณ ทานยอมส าคญความขอนนเปนไฉน ทานจดของเคยวของบรโภคหรอของดม ตอนรบมตรและอ ามาตย ญาตสาโลหต ผ เปนแขกเหลานนบางหรอไม ฯ

อ. พระโคดมผ เจรญ ขาพระองคจดของเคยวของบรโภคหรอของดม ตอนรบมตรและอ ามาตย ญาตสาโลหตผ เปนแขกเหลานนบาง ในบางคราว ฯ

พ. ดกรพราหมณ กถาวามตรและอ ามาตย ญาตสาโลหตผ เปนแขกเหลานน ไมรบของเคยวของบรโภคหรอของดมนนจะเปนของใคร ฯ

อ. พระโคดมผ เจรญ ถาวามตรและอ ามาตย ญาตสาโลหตผ เปนแขกเหลานน ไมรบของเคยวของบรโภคหรอของดมนน กเปนของขาพระองคอยางเดม ฯ

พ. ดกรพราหมณ ขอนกอยางเดยวกน ทานดาเราผไมดาอย ทานโกรธเราผไมโกรธอย ทานหมายมนเราผไมหมายมนอย เราไมรบเรองมการดาเปนตน ของทานนน ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนกเปน

ทวไป 58

ของทานผ เดยว ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนกเปนของทานผ เดยว (ค าดานนกยอมยอนกลบไปท ารายผดาเทานน ไมไดท ารายผถกดาเลย คอดาไปกเหมอนดาตนเอง - ธมมโชต)

แลวตรสตอไปวา ดกรพราหมณ ผใดดาตอบบคคลผดาอย โกรธตอบบคคลผ โกรธอย หมายมนตอบบคคลผหมายมนอย ดกรพราหมณ ผ นเรากลาววา ยอมบรโภคดวยกน ยอมกระท าตอบกน เรานนไมบรโภครวม ไมกระท าตอบดวยทานเปนอนขาด ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนเปนของทานผ เดยว ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนเปนของทานผ เดยว ฯ

อ. บรษทพรอมดวยพระราชา ยอมทราบพระโคดมผ เจรญอยางนวา พระสมณโคดมเปนพระอรหนต กเมอเปนเชนนน ไฉนพระโคดมผ เจรญจงยงโกรธอยเลา ฯ

[๖๓๓] พระผ มพระภาคตรสวา ผไมโกรธ ฝกฝนตนแลว มความเปนอยสม าเสมอ หลดพนแลว เพราะรชอบ สงบ คงทอย ความโกรธจกมมาแตทไหน ผใดโกรธตอบบคคลผ โกรธแลว ผนนเปนผลามกกวาบคคลนนแหละ เพราะการโกรธตอบนน

บคคลไมโกรธตอบบคคลผโกรธแลว ชอวายอมชนะสงครามอนบคคลชนะไดโดยยาก ผใดรวาผ อนโกรธแลว เปนผ มสต สงบเสยได ผนนชอวายอมประพฤตประโยชนแกทงสองฝาย คอแกตนและแกบคคลอน เมอผนนรกษาประโยชน อยทงสองฝาย คอของตนและของบคคลอน ชนทงหลายผไมฉลาดในธรรมยอมส าคญบคคลนนวา เปนคนเขลา ดงน ฯ

[๖๓๔] เมอพระผ มพระภาคตรสอยางนแลว อกโกสกภารทวาชพราหมณ ไดกราบทลพระผ มพระภาควา ขาแตพระโคดมผ เจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตพระโคดมผ เจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผ เจรญทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมด ดวยคดวาคนมจกษยอมเหนรปไดฉะนน

ขาพระองคนขอถงพระโคดมผ เจรญ พระธรรม และพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านกของพระโคดมผ เจรญ ฯ

อกโกสกภารทวาชพราหมณไดบรรพชาไดอปสมบทแลว ในส านกของพระผ มพระภาค กทานอกโกสกภารทวาชอปสมบทแลวไมนานแล หลกไปอยผ เดยว ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย ไมนานเทาไรนก กกระท าใหแจงซงคณวเศษอนยอดเยยม เปนทสดแหงพรหมจรรย ซงกลบตรทงหลายออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตโดยชอบมความตองการ ดวยปญญาเปนเครองรยงเองในปจจบนนเขาถงอย ไดทราบวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตองท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานพระอกโกสกภารทวาชะไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ

ผรวบรวม ธมมโชต

16 มนาคม 2545

ทวไป 59

ผไดชอวามปรกตอย ผเดยว พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๑๐ สงยตตนกาย

สฬายตนวรรค มคชาลสตร

[๖๖] พระนครสาวตถ ฯลฯ ครงนนแล ทานพระมคชาละเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ถวายอภวาทแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลวไดทลถามพระผ มพระภาควา ขาแตพระองคผ เจรญ ทพระองคตรสวา ผ มปรกตอยผ เดยว ผ มปรกตอยผ เดยวฉะน ดวยเหตเพยงเทาไรพระเจาขา ภกษจงชอวามปรกตอยผเดยว และดวยเหตเพยงเทาไร ภกษจงชอวาอยดวยเพอน ๒

พระผ มพระภาคตรสวา ดกรมคชาละ รปทจะพงรแจงดวยจกษอนนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ใหเกดความรก ชกใหใคร ชวนใหก าหนดมอย ถาภกษยนด กลาวสรรเสรญ หมกมนรปนนอย เมอเธอยนด กลาวสรรเสรญ หมกมนรปนนอย ยอมเกดความเพลดเพลน เมอมความเพลดเพลน กมความก าหนดกลา เมอมความก าหนดกลา กมความเกยวของ ดกรมคชาละ ภกษผประกอบดวยความเพลดเพลนและความเกยวของ เราเรยกวาผ มปรกตอยดวยเพอน ๒ ฯลฯ

(เสยง กลน รส โผฏฐพพะ กพงขยายความท านองเดยวกน - ธมมโชต) ธรรมารมณทพงรแจงดวยใจ อนนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ใหเกดความรก ชกใหใคร ชวนให

ก าหนดมอย ถาภกษยนด กลาวสรรเสรญ หมกมนธรรมารมณนนอย เมอเธอยนด กลาวสรรเสรญ หมกมนธรรมารมณนนอย ยอมเกดความเพลดเพลน เมอมความเพลดเพลน กมความก าหนดกลา เมอมความก าหนดกลา กมความเกยวของ ดกรมคชาละ ภกษผประกอบดวยความเพลดเพลนและความเกยวของ เราเรยกวามปรกตอยดวยเพอน ๒

ดกรมคชาละ ภกษผ มปรกตอยดวยอาการอยางน ถงจะเสพเสนาสนะอนสงด คอ ปาหญา และปาไม เงยบเสยง ไมอออง ปราศจากลมแตชนเดนเขาออก ควรเปนทประกอบกจของมนษยผ ตองการสงด สมควรเปนทหลกเรนอยกจรง ถงอยางนน กยงเรยกวามปรกตอยดวยเพอน ๒ ขอนนเพราะเหตไร เพราะผนนยงม

ตณหาเปนเพอน ๒ เขายงละตณหานนไมได ฉะนนจงเรยกวา มปรกตอยดวยเพอน ๒

[๖๗] ดกรมคชาละ รปทจะพงรแจงดวยจกษ อนนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ใหเกดความรก ชกใหใคร ชวนใหก าหนดมอย ถาภกษไมยนด ไมกลาวสรรเสรญ ไมหมกมนรปนน เมอเธอไมยนด ไมกลาวสรรเสรญ ไมหมกมนรปนนอย ความเพลดเพลนยอมดบ เมอไมมความเพลดเพลน กไมมความก าหนด เมอไมมความ

ทวไป 60

ก าหนด กไมมความเกยวของ ดกรมคชาละ ภกษผ ไมประกอบดวยความเพลดเพลนและความเกยวของ เราเรยกวามปรกตอยผ เดยว ฯลฯ

(เสยง กลน รส โผฏฐพพะ กพงขยายความท านองเดยวกน - ธมมโชต) ธรรมารมณทจะพงรแจงดวยใจ อนนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ใหเกดความรก ชกใหใคร ชวนให

ก าหนดมอย ถาภกษไมยนด ไมกลาวสรรเสรญ ไมหมกมนธรรมารมณนนอย เมอเธอไมยนด ไมกลาวสรรเสรญ ไมหมกมนธรรมารมณนน ความเพลดเพลนกดบ เมอไมมความเพลดเพลน กไมมความก าหนดกลา เมอไมมความก าหนดกลา กไมมความเกยวของ ดกรมคชาละ ภกษผ ไมประกอบดวยความเพลดเพลนและความเกยวของ เราเรยกวามปรกตอยผ เดยว

ดกรมคชาละ ภกษผ มปรกตอยดวยอาการอยางน แมจะอยปะปนกบภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา พระราชา มหาอ ามาตยของพระราชา เดยรถย สาวกของเดยรถย ในทสดบานกจรง ถงอยางนน กยงเรยกวามปรกตอยผ เดยว ดกรมคชาละ เราเรยกผ มปรกตอยดวยอาการอยางนวา มปรกตอยผ เดยว ขอนนเพราะเหตไร เพราะตณหาซงเปนเพอน ๒ เธอละไดแลว เพราะเหตนนจงเรยกวา มปรกตอยผเดยว ฯ

ผรวบรวม ธมมโชต

30 มนาคม 2545

เรองเกยวกบพระศรอารย

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม Sent: Wednesday, February 13, 2002 2:07 PM Subject: พทธท านาย สวสดครบทาน

ผมขอรบกวนถามเรองพทธท านายเกยวกบเรองพระศรอารยะเมตตรย วาความเปนจรงนน มตนตอเปนมาอยางไร ผมจะหาอานไดทไหน ผมเคยไดยนพอแมและผสงอายสนทนากนเมอผมยงเลกอย จงไมไดสนใจจดจ า กรณาผมดวยครบ

ขอบคณครบ

ทวไป 61

ตอบ สวสดครบ คณ .....

ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต เรองพระศรอารยเมตไตรย หรอทเรยกกนทวไปวาพระศรอารยนน มกลาวถงในพระไตรปฎกครบ โดย

ในพระไตรปฎกจะใชชอวาเมตไตรย ลองคนจากอนเตอรเนตไดท

http://dharma.school.net.th/buddhism/tsearch.htm โดยใช Key Word วา เมตไต ดนะครบ (link นมบอกเอาไวในเวบไซตธมมโชตดวย ในสวนของ Link นาสนใจ ซงจะมพระไตรปฎกของ

หลายเวบไซตใหเลอก) ขออธบายคราวๆ ดงนครบ

โลกเกดขนและถกท าลายไปนบครงไมถวนแลว ระยะเวลา 1 คาบของโลก คออายขยของโลกตงแตโลกเรมกอตวใหมๆ ยงไมมสงมชวตใดๆ อยเลย จนเรมมสงมชวตเกดขนมา จนกระทงโลกถกท าลายไป แลว

เรมกอตวขนมาใหม จนอยในสภาพเดมอกครง 1 รอบเชนนเรยกวา 1 กปของโลก (ค าวา 1 กป คอระยะเวลา 1 ชวอายขย เชน 1 กปของมนษยสมยพทธกาล = 100 ป 1 กปของมนษยสมยปจจบน ประมาณ 70 - 75 ป

1 กปของยง = เวลาไมกวน) ในบางกปของโลกกไมมพระพทธเจาอบตขนมาเลย บางกปกมพระพทธเจา 1, 2, ..., 5 พระองค

เปนอยางมาก โดยทค าสอนของพระพทธเจาพระองคกอนสนสญไปแลว พระพทธเจาพระองคใหมจงจะอบต

ขน (ในทนหมายถงพระสพพญญพทธเจา สวนพระปจเจกพทธเจานนเกดไดพรอมกนหลายพระองค) พระพทธเจาม 2 ประเภทคอ

1.) พระปจเจกพทธเจา - ตรสรสจธรรมไดเองโดยไมไดฟงค าสอนจากใคร แตสอนผ อนใหรตามไมได จะอบตขนในชวงทโลกวางเปลาจากพทธศาสนา

2.) พระสพพญญพทธเจา - ตรสรสจธรรมไดเองโดยไมไดฟงค าสอนจากใคร และสามารถสอนผ อนใหรตามไดดวย เชน พระพทธเจาทเรารจกกนทวไป

พระพทธเจาพระองคปจจบนไดตรสเอาไววา ในกปนจะมพระพทธเจาอบตขนทงหมด 5 พระองค (เพราะฉะนนกปนจงไดชอวาภทรกป) คอ

1.) พระกกกสนธะพทธเจา

ทวไป 62

2.) พระโกนาคมนะพทธเจา 3.) พระกสสปะพทธเจา 4.) พระโคตมพทธเจา (พระองคปจจบน) 5.) พระเมตไตรยพทธเจา

ส าหรบรายละเอยดกลองอานดในพระไตรปฎกกแลวกนนะครบ โดยเฉพาะใน 2 สตรนคอ 1.) พระสตตนตปฎก เลม ๓ ทฆนกาย ปาฏกวรรค จกกวตตสตร 2.) พระสตตนตปฎก เลม ๒๕ ขททกนกาย พทธวงศ พทธปกรณกกณฑ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

ค าถาม (ตอเนอง) Sent: Friday, March 29, 2002 11:35 PM Subject: Re: ถามเรองพทธท านาย เพมเตม สวสดครบ คณธมมโชต

ผมขอรบกวนอกท คออยางนครบ ทคณแนะน ามาใหเขาเวบ "พระสตตนตปฎก เลม ๒๕ ขททกนกาย พทธวงศ พทธปกรณกกณฑ" น ผมพยายามหาแตไมเจอเลยครบไมรวาผมท าถกหรอเปลา แตอกขอหนงทคณแนะน ามานนผมเขาไปไดและไดอานดแลว ผมกยงอยากจะอานดอกตอไปถาม

เมออาทตยกอนผมไดพบทานผ เคยบวชเรยนมา ทานผ นเปนคนลาวทานเลาวา ครงหนงมพราหมณผหนงถามพระพทธเจาวา พระศรอารยนนมบคคลกอยางไร พระพทธองคทรงตอบวา มรปรอยกรงจกรทฝามอและเทา มรอยแผลทสขาง และมรอยแผลต าหนทหนาผาก ผมไดฟงแลวกไมอยากเชอ แตกเพราะเคยไดยนพอแมคยกนกบเพอนของทานสมยทผมยงเดกอย ขอนผมจ าไดแน แตตอนนนทานเหลานนเพยงแตกลาวถงวามรอยต าหนทมอและเทาเทานน คราวนทานผ นเพมรายการมาอก และทส าคญทานวา ทานไดมาจากต ารา พทธท านายจากวดพระสงห ทางเหนอของไทย ถาทานธมมโชตมขอมลเพมเตมกกรณาผมดวย ขอบพระคณครบ

ตอบ

ทวไป 63

สวสดครบ คณ .....

ขอตอบค าถามดงนนะครบ

พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๒๕ ขททกนกาย พทธวงศ พทธปกรณกกณฑ มเรองเกยวกบพระศรอารย ดงนครบ (ตดขอความมาแสดง)

วาดวยเรองเบดเตลดเกยวกบพระพทธเจา

[๒๗] ..... ..... ในภทรกปน มพระพทธเจา ๓ พระองค คอ พระกกกสนธะ พระโกนาคมนะ และพระกสสปะ บดน

เราเปนพระสมพทธเจา และจกมพระเมตไตรยสมพทธเจา แมพระพทธเจา ๕ พระองคน กเปนนกปราชญ อนเคราะหโลก บรรดาพระพทธเจา ผ เปนธรรมราชาเหลาน พระเมตไตรยสมพทธเจาจกตรสบอกมรรคานนแกผ อนหลายโกฏ แลวจกเสดจนพพานพรอมดวยพระสาวกฉะนแล.

จบพทธปกรณกกณฑ. เรองลกษณะของพระศรอารยนน ขอทวามรปรอยกงจกรทฝามอและเทานน เปนลกษณะปรกตของ

พระพทธเจาทกพระองคทจะสมบรณดวยมหาปรสลกษณะ 32 ประการ ซงมรายละเอยดในพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๓ ทฆนกาย ปาฏกวรรค ดงน ลกขณสตร (๓๐)

[๑๓๐] ขาพเจาไดสดบมาอยางน ..... ดกรภกษทงหลาย มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการนนเปนไฉน ซงพระมหาบรษประกอบแลวยอม

มคตเปนสองเทานน ไมเปนอยางอน คอถาครองเรอนจะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ อนง ถาพระมหาบรษนน เสดจออกผนวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา มหลงคาคอกเลสอนเปดแลวในโลก

ดกรภกษทงหลาย พระมหาบรษในโลกน

๑. มพระบาทประดษฐานเปนอนด ภกษทงหลาย การทพระมหาบรษมพระบาทประดษฐานเปนอนด นเปนมหาปรสลกษณะของมหาบรษ ฯ

๒. ณ พนภายใตฝาพระบาท ๒ ของพระมหาบรษ มจกรเกดขน มซก าขางละพน มกง มดม บรบรณดวยอาการทงปวง ภกษทงหลาย แมการทพนภายใตฝาพระบาททง ๒ ของพระมหาบรษ มจกรเกดขน มซก าขางละพน มกง มดม บรบรณดวยอาการทงปวง นกมหาปรสลกษณะของพระมหาบรษ ฯ

๓. มสนพระบาทยาว ฯ

๔. มพระองคลยาว ฯ (นวยาว – ธมมโชต)

ทวไป 64

๕. มฝาพระหตถและฝาพระบาทออนนม ฯ ๖. มฝาพระหตถและฝาพระบาทมลายดจตาขาย ฯ ๗. มพระบาทเหมอนสงขคว า ฯ ๘. มพระชงฆรเรยวดจแขงเนอทราย ฯ (ปลแขงดจแขงเนอทราย – ธมมโชต)

๙. เสดจสถตยนอยมไดนอมลง เอาฝาพระหตถทงสองลบคล าไดถงพระชาณทงสอง ฯ (ลบคล าเขาได – ธมมโชต)

๑๐. มพระคยหะเรนอยในฝก ฯ (องคชาตซอนอยในฝก – ธมมโชต) ๑๑. มพระฉววรรณดจวรรณะแหงทองค า คอมพระตจะประดจหมดวยทอง ฯ (ผวหนงดจหม

ดวยทอง – ธมมโชต) ๑๒. มพระฉวละเอยด เพราะพระฉวละเอยด ธลละอองจงมตดอยในพระกายได ฯ (ผวหนง

ละเอยด – ธมมโชต) ๑๓. มพระโลมชาตเสนหนงๆ เกดในขมละเสนๆ ฯ (ในแตละรขมขนมขนเพยงเสนเดยว – ธมม

โชต)

๑๔. มพระโลมชาตมปลายขนชอยขนขางบน มสเขยว มสเหมอนดอกอญชญ ขดเปนกณฑลทกษณาวฏ ฯ (เสนขนขดเวยนขวา – ธมมโชต)

๑๕. มพระกายตรงเหมอนกายพรหม ฯ ๑๖. มพระมงสะเตมในท ๗ สถาน ฯ (มเนอเตม – ธมมโชต) ๑๗. มกงพระกายทอนบนเหมอนกงกายทอนหนาของสหะ ฯ (กายราชสห – ธมมโชต)

๑๘. มระหวางพระองสะเตม ฯ (องสะ = บา, ไหล - ธมมโชต) ๑๙. มปรมณฑลดจไมนโครธ วาของพระองคเทากบพระกายของพระองค พระกายของ

พระองคกเทากบวาของพระองค ฯ

๒๐. มล าพระศอกลมเทากน ฯ ๒๑. มปลายเสนประสาทส าหรบน ารสอาหารอนด ฯ ๒๒. มพระหนดจคางราชสห ฯ (คางดจคางราชสห – ธมมโชต) ๒๓. มพระทนต ๔๐ ซ ฯ (มฟน 40 ซ - ธมมโชต) ๒๔. มพระทนตเรยบเสมอกน ฯ

๒๕. มพระทนตไมหาง ฯ ๒๖. มพระทาฐะขาวงาม ฯ (เขยวขาวงาม – ธมมโชต) ๒๗. มพระชวหาใหญ ฯ (ลนใหญ – ธมมโชต) ๒๘. มพระสรเสยงดจเสยงแหงพรหม ตรสมส าเนยงดงนกกรวก ฯ

ทวไป 65

๒๙. มพระเนตรด าสนท [ด าคม] ฯ ๓๐. มดวงพระเนตรดจตาแหงโค ฯ ๓๑. มพระอณณาโลมบงเกด ณ ระหวางพระขนง มสขาวออน ควรเปรยบดวยนน ฯ (มขนออน

ขนระหวางคว – ธมมโชต) ๓๒. มพระเศยรดจประดบดวยกรอบพระพกตร ฯ ดกรภกษทงหลาย แมการทพระมหาบรษม

พระเศยรดจประดบดวยกรอบพระพกตรน กเปนมหาปรสลกษณะของพระมหาบรษนน ฯ

สวนเรองมรอยแผลทสขาง และมรอยแผลต าหนทหนาผากนน ผมระลกไมไดวาเคยอานหรอเคยฟงมา

หรอไม แตถาไมพบหลกฐานทนาเชอถอ (เชนพระไตรปฎก) ผมกคงไดแครบฟงไวเทานนครบ ไมขอวจารณ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

26 เมษายน 2545

โรคทางกายกบโรคทางใจ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก องคตรนกาย

จตกนบาต เลม ๒ โรคสตร วาดวยโรค ๒ อยาง

[๑๕๗] ดกอนภกษทงหลาย โรค ๒ อยางน โรค ๒ อยางเปนไฉน คอ โรคกาย ๑ โรคใจ ๑ ปรากฏอยวาสตวทงหลายผ ยนยนวาไมมโรคทางกายตลอดเวลา ๑ ปกม ยนยนวาไมมโรคทางกายตลอดเวลา ๒ ปกม ๓ ปกม ๔ ปกม ๕ ปกม ๑๐ ปกม ๒๐ ปกม ๓๐ ปกม ๔๐ ปกม ๕๐ ปกม ๑๐๐ ปกม ยงกวา ๑๐๐ ปกม แตวาผ

ทจะยนยนวาไมมโรคทางใจแมเพยงเวลาครเดยวนน หาไดยากในโลก เวนแตพระขณาสพ (พระอรหนต - ธมมโชต)

ดกอนภกษทงหลาย โรคของบรรพชต ๔ อยางน โรคของบรรพชต ๔ อยางเปนไฉน คอ

1.) ภกษเปนผมกมาก มความรอนใจอยเสมอ ไมสนโดษดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ (ทอยอาศย - ธมมโชต) คลานปจจย (ยารกษาโรค - ธมมโชต) ตามมตามได

ทวไป 66

2.) ภกษนนเมอเปนผมกมาก มความรอนใจอยเสมอ ไมสนโดษดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ คลานปจจยตามมตามไดแลว ยอมตงความปรารถนาลามก เพอจะไดความยกยอง เพอจะไดลาภสกการะและความสรรเสรญ

3.) ภกษนนวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอจะไดความยกยอง เพอจะไดลาภสกการะและความสรรเสรญ

4.) ภกษนนเขาสตระกล (หมายถงเขาไปหาครอบครวตางๆ - ธมมโชต) เพอใหเขานบถอ นงอย (ในตระกล) เพอใหเขานบถอ กลาวธรรม (ในตระกล) เพอใหเขานบถอ กลนอจจาระ ปสสาวะอย (ในตระกล) กเพอใหเขานบถอ

ภกษทงหลาย นแล โรคของบรรพชต ๔ อยาง. เพราะเหตนน ทานทงหลายพงส าเหนยกอยางนวา o เราทงหลายจกไมเปนผมกมาก มความรอนใจ ไมสนโดษดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ คลาน

ปจจยตามมตามได o จกไมตงความปรารถนาลามกเพอจะไดความยกยอง เพอจะไดลาภสกการะและความสรรเสรญ o จกไมวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอใหไดความยกยอง เพอใหไดลาภสกการะและความ

สรรเสรญ o จกเปนผอดทนตอหนาว รอน หว ระหาย ตอสมผสแหงเหลอบ ยง ลม แดด และสตวเสอกคลาน

ทงหลาย ตอถอยค าอนหยาบคายรายแรงตางๆ o เปนผอดกลนตอเวทนาทเกดในกาย อนเปนทกขกลาแขง เผดรอน ขมขน ไมเจรญใจ พอจะปลน

ชวตเสยได

ภกษทงหลาย ทานทงหลายพงส าเหนยกอยางนแล. จบโรคสตร

วเคราะหเพมเตม

ในพระสตรนกลาวถงโรคทางใจอนมความโลภเปนมลเปนหลก แตถาพจารณาใหดแลวจะเหนวา กเลสทกตว (ดเรองอปกเลส 16 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) กลวนเปนโรคทางใจทงสน ทงนเพราะท าใหจตใจมความผดปรกต แปรปรวนไป

ผรวบรวม ธมมโชต

28 พฤษภาคม 2545

ทวไป 67

โทษของความโกรธ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๑๕ องคตตรนกาย

สตตก-อฏฐก-นวกนบาต โกธนาสตร

(วาดวยผลของความโกรธ เปรยบเสมอนการท ารายของศตร - ธมมโชต) [๖๑] ดกรภกษทงหลาย ธรรม ๗ ประการน เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความ

ตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ธรรม ๗ ประการเปนไฉน ดกรภกษทงหลาย คนผ เปนขาศกกนในโลกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอให

บคคลผ นมผวพรรณทรามเถดหนอ ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนผ เปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนมผวพรรณงาม ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมจะอาบน า ไลทา ตดผม

โกนหนวด นงผาขาวสะอาดแลวกตาม แตถกความโกรธครอบง าแลว ยอมเปนผ มผวพรรณทราม ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๑ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน

ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ อกประการหนง คนผ เปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนทเปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลผ นพง

นอนเปนทกขเถดหนอ ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนผ เปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนอยสบาย ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมจะนอนบนบลลงคอนลาดดวยผาขนสตว ลาดดวยผาขาวเนอออน ลาดดวยเครองลาดอยางดท าดวยหนงชะมด มผาดาดเพดาน มหมอนหนนศรษะและหนนเทาแดงทงสองขางกตาม แตถกความโกรธครอบง าแลว ยอมนอนเปนทกข ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๒ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

อกประการหนง คนเปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลผ นอยามความเจรญเลย ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนผ เปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนมความเจรญ

ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมจะถอเอาสงทไมเปนประโยชน กส าคญวาเราถอเอาสงทเปนประโยชน แมถอเอาสงทเปนประโยชน กส าคญวาเราถอเอาสงทไมเปนประโยชน ธรรมเหลาน อนคนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าถอเอาแลว เปนขาศกแกกนและกน ยอมเปนไปเพอความฉบหายมใชประโยชนเกอกล เพอทกขตลอดกาลนาน ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๓ เปนความมงหมายของคนผเปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

ทวไป 68

อกประการหนง คนผ เปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลผ นอยามโภคะเลย ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนทเปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนมโภคะ ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมจะมโภคะทตนหามาไดดวยความขยนหมนเพยร สงสมไดดวยก าลงแขน อาบเหงอตางน า เปนของชอบธรรม ไดมาโดยธรรม พระราชาทงหลายยอมรบโภคะของคนข โกรธเขาพระคลงหลวง ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๔ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

อกประการหนง คนผ เปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลผ นอยามยศเลย ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนผ เปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนมยศ ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมจะไดยศมาเพราะความไมประมาท กเสอมจากยศนนได ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๕ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

อกประการหนง คนผ เปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลนอยามมตรเลย ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนทเปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนมมตร ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว แมเขาจะมมตรอ ามาตยญาตสาโลหต มตรอ ามาตยญาตสาโลหตเหลานนกเวนเขาเสยหางไกล ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๖ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

อกประการหนง คนผ เปนขาศกกนยอมปรารถนาตอคนผ เปนขาศกกนอยางนวา ขอใหบคคลนเมอตายไป พงเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ขอนนเพราะเหตไร เพราะคนทเปนขาศกกนยอมไมยนดใหคนทเปนขาศกกนไปสคต ดกรภกษทงหลาย คนผ โกรธ ถกความโกรธครอบง าย ายแลว ยอมประพฤตทจรตดวยกาย ดวยวาจา ดวยใจ ครนตายไปยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ดกรภกษทงหลาย นเปนธรรมขอท ๗ เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ

ดกรภกษทงหลาย ธรรม ๗ ประการนแล เปนความมงหมายของคนผ เปนขาศกกน เปนความตองการของคนผ เปนขาศกกน ยอมมาถงหญงหรอชายผ มความโกรธ ฯ

คนโกรธมผวพรรณทราม ยอมนอนเปนทกข ถอเอาสงทเปนประโยชนแลว กลบปฏบตสงอนไมเปนประโยชน ท าปาณาตบาตดวยกายและวาจา ยอมถงความเสอมทรพย ผมวเมาเพราะความโกรธยอมถงความไมมยศ ญาตมตร และสหาย ยอมเวนคนโกรธเสยหางไกล

คนผ โกรธยอมไมรจกความเจรญ ท าจตใหก าเรบ ภยทเกดมาจากภายในนนคนผ โกรธยอมไมรสก คนโกรธยอมไมร

ทวไป 69

อรรถ ไมเหนธรรม ความโกรธยอมครอบง านรชนในขณะใด ความมดตอยอมม ในขณะนน คนผ โกรธยอมกอกรรมทท าไดยากเหมอนท าไดงาย ภายหลงเมอหายโกรธแลวเขายอมเดอดรอนเหมอนถกไฟไหม

คนผ โกรธยอมแสดงความเกอยากกอน เหมอนไฟแสดงควนกอน ในกาลใดความโกรธเกดขนคนยอมโกรธ ในกาลนนคนนนไมมหร ไมมโอตตปปะ และไมมความเคารพ คนทถกความโกรธครอบง ายอมไมมความสวางแมแตนอยเลย

กรรมใดยงหางไกลจากธรรมอนใหเกดความเดอดรอน เราจกบอกกรรมเหลานน เธอทงหลายจงฟงธรรมนนไปตามล าดบ คนโกรธฆาบดากได ฆามารดาของตนกได ฆาพระ

ขณาสพ (พระอรหนต - ธมมโชต) กได ฆาปถชนกได ลกทมารดาเลยงไวจนไดลมตาดโลกน (ถา) ลกเชนนนกเลสหยาบชา โกรธขนมายอมฆาแมมารดานนผใหชวตความเปนอยได

จรงอย สตวเหลานนมตนเปนเครองเปรยบเทยบ เพราะตนเปนทรกอยางยง คนโกรธหมกมนในรปตางๆ ยอมฆาตวเองไดเพราะเหตตางๆ ยอมฆาตวเองดวยดาบบาง กนยาพษบาง เอาเชอกผกคอตายบาง โดดเขาตายบาง คนเหลานน เมอกระท ากรรมอนมแตความเสอมและท าลายตนกไมรสก ความเสอมเกดแตความโกรธ ตามทกลาวมาน เปนบวงของมจจราช มถ าเปนทอยอาศย

บคคลผมกโกรธ มการฝกตน คอมปญญา ความเพยร และสมมาทฐ พงตดความโกรธนนขาดได บณฑตพงตดอกศลธรรมแตละอยางเสยใหขาด พงศกษาในธรรมเหมอนอยางนน เธอทงหลายปรารถนาอยวา ขอความเปนผ เกอยากอยาไดมแกเราทงหลาย

เธอทงหลายเปนผปราศจากความโกรธ ไมมความคบแคนใจ ปราศจากความโลภ ไมมความรษยา ฝกฝนตนแลว ละ

ความโกรธได เปนผไมมอาสวะ (กเลสทนอนเนองในขนธสนดาน - ธมมโชต) จกปรนพพาน ฯ

ทวไป 70

ผรวบรวม ธมมโชต

22 มถนายน 2545

ปรญญาของพระพทธศาสนา พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๙

สงยตตนกาย ขนธวารวรรค ปรญเญยยสตร วาดวยธรรมทควรก าหนดร

[๓๖๙] พระนครสาวตถ. ครงนนแล ทานพระราธะไดเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผ มพระภาคแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง.

พระผ มพระภาคไดตรสกะทานพระราธะวา ดกรราธะ เราจกแสดงปรญเญยยธรรม (คอ) ธรรมอนบคคลควรก าหนดร ปรญญา (คอ) ความก าหนดร และปรญญาตาวบคคล (คอ) บคคลผก าหนดร เธอจงฟง จงใสใจใหด เราจกกลาว.

ทานพระราธะรบพระด ารสของพระผ มพระภาคแลว. พระผ มพระภาคตรสวา ดกรราธะ ปรญเญยยธรรมเปนไฉน? ดกรราธะ รปแลเปนปรญเญยยธรรม

เวทนาเปนปรญเญยยธรรม สญญาเปนปรญเญยยธรรม สงขารเปนปรญเญยยธรรม วญญาณเปนปรญเญยย

ธรรม. (ดเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ - ธมมโชต) ดกรราธะ ธรรมเหลานเรากลาววาปรญเญยยธรรม:

ดกรราธะ ปรญญาเปนไฉน? ความสนราคะ ความสนโทสะ ความสนโมหะ. (ดเรองอปกเลส 16 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ - ธมมโชต) (ราคะมความหมายเดยวกบโลภะ - ธมมโชต) นเรากลาว

วาปรญญา. ดกรราธะ ปรญญาตาวบคคลเปนไฉน? ผ ทเขาพงเรยกกนวาพระอรหนต คอ ทานผ มชออยางน ม

โคตรอยางน. ดกรราธะ ผ นเรากลาววาปรญญาตาวบคคล. วเคราะหเพมเตม

หลกสตร หรอเนอหาทส าคญทพระพทธเจาทรงสอน กคอการก าหนดร หรอการเรยนรธรรมชาตของ

รปนาม หรอขนธ 5 นนเอง ทงนกเพอใหเหนธรรมชาตทแทจรง คอความไมเทยง แปรปรวนไปตลอดเวลา เอาแนอะไรไมได เปนบอเกดของทกขสารพดอยาง ไมเปนไปตามใจปรารถนา ยดมนถอมนอะไรไมไดเลย ฯลฯ

ทวไป 71

โดยมเปาหมายสงสดอยทการพนจากความยดมนในสงทงปวง อนเปนผลใหกเลสทงหลายหมดไป

อยางสนเชง (ดเรองตางๆ ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ) ซงเรยกไดวาเปนปรญญาของพระพทธศาสนา และผ ทไดชอวารบปรญญาขนสงสดแลว กคอพระอรหนตทงหลายนนเอง

ลองพจารณาดกนเถดวา การศกษาของคณะสงฆไทยในปจจบนน ทงในหลกสตรทมจดหมายปลายทางเปนปรญญาบตร เปรยญธรรม 9 ประโยค (ปธ.9) อภธรรมบณฑต นกธรรมชนเอก ผ เรยนแตละทานมจดหมายปลายทางทแทจรงอยทอะไร ตรงกบเปาหมายทพระพทธเจาทรงมงหวงใหเปนหรอไม

(ผด าเนนการไมไดมเจตนาทจะต าหนหลกสตร เพยงแตตองการสะกดใหแตละทานไดพจารณาตนเอง

และปรบจดหมายปลายทางใหเหมาะสมอยางทควรจะเปนเทานนเอง)

ผรวบรวม ธมมโชต

27 กรกฎาคม 2545

ขนธ 5 (เพมเตม)

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม Sent: Monday, August 05, 2002 4:49 PM

Subject: ขนธ 5

อานขนธ 5 ไมเขาใจคะ โดยเฉพาะ "วญญาณขนธ" สมมตเหตการณวาอานหนงสอ ตามทดฉน

เขาใจเอง ไมแนใจวาถกตองหรอไมนะคะ 1.) รป คอ หนงสอ และตวหนงสอ

2.) เวทนา คอ กลางๆ (สมมตวาไมรสกทกขสข) 3.) สญญา คอ จ าไดวานหนงสอ บนนนเปนตวหนงสอ ภาษา ...ฯลฯ 4.) สงขาร คอ ... เชน เพยร ปต งวง ทอถอย ฯลฯ 5.) วญญาณ คอ อะไรคะ ?

อนนเปนตวค าถาม หาทอยใหเขาไมไดคะ ถาจ าได กเหมอนสญญาขนธ

ทวไป 72

ขอบคณลวงหนาคะทกรณาใหความกระจาง

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

1.) รป คอ หนงสอ และตวหนงสอ นอกจากนยงรวมถงแสงสตางๆ ทสะทอนจากหนงสอมาเขาตาเราดวยครบ ซงเปนเหตใหเราเหนภาพนน

2. - 3.) ใชแลวครบ

4.) ถกแลวครบ รวมถงการปรงแตงของจต ดานอนๆ ทเกดขนดวย (สงขารขนธเปนผปรงแตง จตเปนผ รบรการปรงแตงนน)

5.) วญญาณ คอ ผ ทท าหนาทรบรทกอยาง ตงแต 1. ถง 4. ครบ คอสงตางๆ ตงแตขอ 1. - 4. นน เปนสภาวะทเกดขนมา ถาไมมวญญาณกจะไมมสงทรบรสภาวะเหลานนเลย ลองสงเกตใหดนะครบ ไมวาอะไรจะเกดขน ถามการรสกถงสงเหลานน กแสดงวาจะตองมผ ทเขาไปรบรสงเหลานนเสมอ ถาไมมผ ทเขาไปรบรแลวกจะไมสามารถรไดวาสงเหลานนเกดขนเลย

ตองท าใจใหสงบแลวลองสงเกตดนะครบ จะเหนวามสวนทเปนผ ร (วญญาณ หรอ จต) และสวนทถกร (รป เวทนา สญญา สงขาร รวมทงตววญญาณเองทถกรบรโดยวญญาณดวย) เจอกนอยเสมอ เรองน อธบายใหเขาใจไดยาก ตองสงเกตจนรบรไดเองถงจะเขาใจไดชดเจนจรงๆ

ไมทราบวาเขาใจหรอเปลานะครบ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

12 สงหาคม 2545

การกลาวตพระอรหนต

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ทวไป 73

ค าถาม ไดอานมาวา นกทถายอจจาระรดหลงคาโบสถ แมท าไปโดยไมรตามประสาสตว แตกเปนบาป ตองรบ

วบากกรรมหนกหรอครบ

และหากเราไมเจตนา แตเพราะไมรหรอเขาใจผด พลงสงสยในพระธรรม หรอในพระสงฆผปฏบตชอบ

เปนบาปหนกไหมครบ และมวธแกบาปอยางไร ขอบคณมากครบ

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

เรองนกถายรดหลงคาโบสถนผมไมทราบนะครบ ไมทราบวามทมายงไง เพราะปรกตกรรมนนจะเนนทเจตนา ถานกมเจตนาลบหลกเปนบาปแนครบ แตถามนไมรคอมเจตนาเพยงแคจะปลดทกขตามธรรมชาตของมน โดยไมรวาโบสถคออะไร อนนกไมทราบนะครบวาจะเปนบาปหรอเปลา ไมกลายนยนครบ

แตกรณทเราไมเจตนา แตเพราะไมรหรอเขาใจผด พลงสงสยในพระธรรม หรอในพระสงฆผปฏบตชอบ เรองนมในพระไตรปฎกครบ เปนบาปมากนอยขนกบผ ทถกเราสงสย หรอตดวยค าไมจรงนน คอถาผนนเปนพระอรหนต หรอพระพทธเจากบาปมาก ถาเปนปถชนกบาปนอยลงไปครบ

ถาสงสยในพระธรรมทพระพทธเจาทรงแสดง กคงเทยบเทากบสงสยพระพทธเจานะครบ ถาแคสงสย

พระธรรมวาเรองนเปนอยางไรกนแน (คอไมเขาใจ เลยยงไมรบ แตกไมไดปฏเสธ) ไมไดคดวาสอนผดกคงไมเปนอะไรมาก ทเหนผลไดชดเจนกคอ ท าใหไมไดรบประโยชนอยางทควรจะเปน

แตถาถงขนคดวาสอนผดไปเลยกคงหนกหนอย (ถาเรองนนเปนพทธพจนจรงๆ ไมใชมการคลาดเคลอน หรอบดเบอน) ตวอยางเชน

1.) ตอนทพระสารบตรเขาเฝา และฟงธรรมจากพระพทธเจาครงแรกนน พอทรงแสดงธรรมเสรจพระพทธเจาถามวาเชอหรอเปลา คนอนๆ บอกวาเชอกนหมด แตพระสารบตรกลบตอบวาไมเชอ คนอนกมองพระสารบตรในทางทไมด พระสารบตรใหเหตผลวาขอน าไปพจารณาใหดซะกอน ถาเหนวาสมควรเชอกถงจะเชอ พระพทธเจากใหสาธการในเรองน ตรสท านองวาพระสารบตรเปนผ มปญญา ไมไดตรสวาเปนบาปกรรมแตอยางใด

2.) ในสมยพระกสสปพทธเจา (พระพทธเจาพระองคทแลว) พระโพธสตว ซงตอนนนมชอวาโชตปาละ (พระพทธเจาพระองคปจจบน) เคยกลาวตพระกสสปพทธเจาเอาไว ดวยกรรมนน (การกลาวตพระอรหนตดวยค าไมจรง เปนกรรมทขดขวางตอสวรรค และมรรคผลนพพาน) ท าใหเจาชายสทธตถะตองท าความเพยรอยถง 6 ป ถงไดตรสร ทงๆ ทบารมเตมรอบแลว ดงความในพระไตรปฎก

ทวไป 74

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน เลม ๘ ภาค ๑ - หนาท 214 (ชด 91 เลม ของมหามกฏฯ) ดงน

กในกาลนน เราไดเปนพราหมณชอ โชตปาละ ไดกลาวกะพระกสสปสคตเจาวา การตรสร

ของสมณะโลน (หมายถงพระกสสปพทธเจา - ธมมโชต) จกมมาแตไหน การตรสรเปนของไดยากยง. เพราะวบากของกรรมนน เราจงตองท าทกรกรยามากมาย อยทต าบลอรเวลาถง ๖ ป จากนนจงไดบรรลพระโพธญาณ.

เราไมไดบรรลพระโพธญาณอนสงสดโดยหนทางนน (หมายถงไมไดบรรลเพราะการท าทกรกรยาอนเปนทางผดนน - ธมมโชต) เราถกกรรมเกาหามไว จงไดแสวงหาโดยทางผด.

3.) ในพระไตรปฎก (อาจอยในสวนของอรรถกถานะครบ) มกลาวถงภกษรปหนงไดคดในใจถงพระอรหนตรปหนง (เดนไปดวยกน) ท านองวาไดท าอะไรอยางหนงดวยอ านาจของกเลส (ขออภยทผมจ ารายละเอยดไมไดแลวครบ) พระอรหนตรปนนรวาระจต ตองการจะสงเคราะหภกษรปนน จงไดถามท านองวาทานบวชมานมอะไรเปนทพงหรอยง

ภกษรปนนตอบวา ผมเปนโสดาบนครบ พระอรหนตจงถามท านองวา ทานไมตองการ

มรรคผลขนสงขนไปหรอ (โปรดสงเกตวาแมวาเปนโสดาบนแลว และเพยงแคคด กยงเปนบาปขวางมรรคผลเลยนะครบ) ภกษรปนนจงรไดวาทานเปนพระอรหนต จงไดรบขอขมา และขอใหทานยกโทษให

วธแกไข

ถาทานผนนยงมชวตอย กไปสารภาพผดกบทาน (ตองส านกผดดวยใจจรง) แลวขอใหทานยกโทษให เมอทานยกโทษใหแลวกพนผด (ถาจะยงมบาปเหลออยกนอยมากครบ) ดงเชนตวอยางขางตน

ถาทานผนนมรณภาพไปแลว ขนแรกกตองส านกผดจากใจจรงซะกอน จากนนกอธษฐานจตขอขมาทาน ขอใหทานยกโทษให ถามสงแทนทานอย เชน อฐธาต เจดย รปภาพ ฯลฯ กควรท าตอหนาสงเหลานน ถาจะใหดยงขนกควรมดอกไม ธป เทยน ประกอบดวยครบ แตทส าคญทสดกคอการส านกผดอยางแทจรง

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

12 สงหาคม 2545

ขนธ 5 (เพมเตม 2)

ทวไป 75

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

Subject: พอเขาใจ แตยงแยกไมออกคะ ขอบพระคณมากคะส าหรบค าอธบาย (ดเรองขนธ 5 (เพมเตม) ประกอบ - ธมมโชต) ตอนนเขาใจมากขนตอนค าวา "สวนสง" กบ "สวนรบ" นแหละคะ แตยงแยกไมออก มนเหมอนกบ

วญญาณขนธผสมเปนเนอเดยวกบสสวนขางหนาเลยหนะคะ

จะลองไปปฏบต (สงเกตอยางละเอยด) ทกครงทรตวคะ

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

การแยกขนธตางๆ ออกจากกนไดดวยปญญาของตนเองอยางแทจรงนน (คอดวยความรสกของเราเอง) จดเปนวปสสนาญาณขนตนๆ ดวยนะครบ เพราะฉะนนกตองอาศยการสงเกตทละเอยดซกหนอย

โดยความเปนจรงแลวนามขนธทง 4 คอ เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณนน จะเจอกนอย แตแยกกนท าหนาทครบ โดยวญญาณขนธจะท าหนาทเปนตวร ถาจบความรสกไปทตวผ รได กจะแยกสวนทเปนตวถกรออกไดครบ

หมายถงแยกใหเหนการท าหนาททแตกตางกนนะครบ ไมใชแยกสวนเอาไวคนละกองจรงๆ เพราะทง

4 ขนธจะเจอกนอยเสมอครบ เกดพรอมกน ดบพรอมกน อยในทเดยวกนตลอดครบ เพยงแตวาในเวลานนตวไหนจะแสดงบทบาทเดนกวากนเทานน

ขนแรกลองแยกระหวางรปกบนามดกอนนะครบ เชน เวลาไดยนเสยง ลองเพงความรสกไปทแกวห

สงเกตดจะรสกไดวามเสยงมากระทบแกวห (ทงเสยงและแกวห รวมทงเสนประสาทรบเสยงเปนรป) และมผรบรเสยงนน (โสตวญญาณ คอวญญาณในขณะท าหนาทรบรเสยง) เกดขนทระบบประสาทรบเสยงทแกวหนน พรอมกบนามขนธอนๆ คอ เวทนา สญญา และสงขารขนธ

เมอแยกรปออกจากนามไดแลว กลองแยกเวทนา สญญา และสงขารขนธ ออกจากวญญาณขนธ

(ผ ร) ตอไป โดยพยายามหาความรสกทเปนผ รใหเจอ แลวสงเกตผ รนนใหด กจะแยกนามขนธอนทเปนผถกรออกมาได

ค าวา "สวนสง" กบ "สวนรบ" นไมทราบวาหมายถงผถกร กบผรหรอเปลาครบ

ทวไป 76

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

17 สงหาคม 2545

เรยนคณธมมโชต

ขออภยเรองใชศพทตามอ าเภอใจไปนดนงนะคะ แตกหมายความเชนนนคะ คอ "ตวสง" กตงใจหมายถง "ผถกร" "ตวรบ" กตงใจวาจะพดถง "ผร" นนแหละคะ

--------------------------------------------------------------------------------

คนชอบจบผดผอนไมเจรญในธรรม อรรถกถาธรรมบท : มลวรรควรรณนา

เรองพระอชฌานสญญเถระ ขอความเบองตน

พระศาสดา เมอประทบอยในพระเชตวน ทรงปรารภพระเถระรปหนงชอ อชฌานสญญ ตรสพระธรรมเทศนานวา "ปรวชชานปสสสส" เปนตน. คณวเศษใหเกดแกผเพงโทษผอน (นาจะเปน "คณวเศษไมเกดแกผ เพงโทษผ อน " มากกวานะครบ - ธมมโชต)

ไดยนวา พระเถระนนเทยวแสหาแตโทษของภกษทงหลายเทานน วา " ภกษน ยอมนงอยางน, ภกษน ยอมหมอยางน." (คอคอยจบผด และกลาวตเตยนผ อน - ธมมโชต) พวกภกษกราบทลแดพระศาสดาวา "ขาแตพระองคผ เจรญ พระเถระชอโนน ยอมกระท าอยางน."

พระศาสดาตรสวา " ภกษทงหลาย ภกษผตงอยในขอวตร กลาวสอนอยอยางน ใครๆ ไมควรตเตยน, (หมายถงผ ทกลาวสอนผ อนดวยความเมตตา เพอใหเขาปฏบตตนไดถกตอง เหมาะสม - ธมมโชต) สวนภกษใด แสวงหาโทษของชนเหลาอน เพราะความมงหมายในอนยกโทษ (ค าวา "ยกโทษ" ในส านวนบาล หมายถงการกลาวโทษ ไมไดหมายถงการใหอภยอยางในส านวนไทย - ธมมโชต) กลาวอยางนแลวเทยวไปอย, บรรดาคณวเศษมฌานเปนตน คณวเศษแมอยางหนง ยอมไมเกดขนแกภกษนน. อาสวะทงหลายเทานนยอมเจรญอยางเดยว"

(อาสวะ คอกเลสทนอนเนองอยในสนดาน - ธมมโชต)

ทวไป 77

ดงนแลว จงตรสพระคาถานวา:- ๑๑. ปรวชชานปสสสส นจจ อชฌานสญญโน อาสวา ตสส วฑฒนต อารา โส อาสวกขยา.

"อาสวะทงหลายยอมเจรญแกบคคลนน

ผคอยดโทษของบคคลอน ผมความมงหมายในอนยกโทษเปนนตย,

บคคลนนเปนผไกลจากความสนไปแหงอาสวะ."

วเคราะหเพมเตม ผ ทคอยจองจบผดผ อนนน จตใจจะหยาบกระดาง จงเปนอปสรรคตอความเจรญกาวหนาในธรรม

เพราะผ ทมความเจรญกาวหนาในธรรมนน จตใจจะประณต ละเอยดออนขนไปเรอยๆ ตามขนของความเจรญกาวหนานน

ผรวบรวม ธมมโชต

31 สงหาคม 2545

พระอรหนตยงถกนนทา อรรถกถาธรรมบท : โกธวรรควรรณนา

เรองอตลอบาสก อตละโกรธพระเรวตะเพราะทานไมพดดวย

ความพสดารวา อตละนนเปนอบาสกชาวกรงสาวตถ มอบาสกเปนบรวาร ๕๐๐ คน วนหนงพาพวก

อบาสกเหลานนไปวหาร เพอตองการฟงธรรม ใครจะฟงธรรมในส านกพระเรวตเถระ ไหวพระเรวตเถระแลวนง. กทานผ มอายนนเปนผยนดในการหลกเรน เทยวไปผ เดยวเหมอนราชสห, ฉะนน ทานจงไมกลาวอะไร

กบอบาสกนน เขาโกรธวา "พระเถระนไมกลาวอะไร" จงลกขน ไปยงส านกพระสารบตรเถระ ยนอย ณ สวนขางหนง. เมอพระเถระกลาววา "พวกทานมาดวย

ตองการอะไร?" จงกลาววา "ทานขอรบ ผมพาอบาสกเหลานเขาไปหาพระเรวตเถระ เพอตองการฟงธรรม,

พระเถระไมกลาวอะไรแกผมนนเลย, ผมนนโกรธทาน จงมาทน, ขอทานจงแสดงธรรมแกผมเถด."

ทวไป 78

ล าดบนน พระเถระกลาววา "ถาอยางนน พวกทานจงนงเถด อบาสกทงหลาย" แลวแสดงอภธรรมกถาอยางมากมาย. อตละโกรธคนผพดมาก

อบาสกโกรธวา "ชอวาอภธรรมกถา ละเอยดยงนก สขมยงนก, พระเถระแสดงอภธรรมอยางเดยวมากมาย, พวกเราตองการอะไรดวยพระอภธรรมน"

ดงนแลว ไดพาบรษทไปยงส านกพระอานนทเถระ; แมเมอพระเถระกลาววา "ท าไม? อบาสก," จง

กลาววา "ทานขอรบ พวกผมเขาไปหาพระเรวตเถระ เพอตองการฟงธรรม, ไมไดแมแตการสนทนาและปราศรยในส านกของทาน เลยโกรธ แลวจงมายงส านกของพระสารบตรเถระ, แมพระเถระนนกแสดงอภธรรมอยางเดยวละเอยดนก มากมายแกพวกผม, พวกผมโกรธแมตอพระเถระนนวา พวกเราตองการอะไรดวยอภธรรมน แลวจงมาทน; ขอทานจงแสดงธรรมกถาแกพวกผมเถด ขอรบ."

พระเถระ. (จงกลาววา - ธมมโชต) ถาอยางนน ขอพวกทานจงนงฟงเถด.

พระเถระแสดงธรรมแกพวกเขาแตนอยๆ ท าใหเขาใจงาย. อตละโกรธคนผพดนอย

พวกเขาโกรธแมตอพระเถระแลว กไปยงส านกพระศาสดา ถวายบงคมแลวนง ณ สวนขางหนง. ล าดบนน พระศาสดาตรสกะพวกเขาวา "อบาสกทงหลาย พวกทานมาท าไมกน."

พวกอบาสก. เพอตองการฟงธรรม พระเจาขา. พระศาสดา. กพวกทานฟงธรรมแลวหรอ?

พวกอบาสก. ขาแตพระองคผ เจรญ เบองตนพวกขาพระองค เขาไปหาพระเรวตเถระ, ทานไมกลาว

อะไรกบพวกขาพระองค, พวกขาพระองคโกรธทานแลว จงไปหาพระสารบตรเถระ, พระเถระนนแสดงอภธรรมแกพวกขาพระองคมากมาย, พวกขาพระองคก าหนดอภธรรมนนไมได จงโกรธ แลวเขาไปหาพระอานนทเถระ พระเถระนนแสดงธรรมแกพวกขาพระองคนอยนก, พวกขาพระองคโกรธแมตอทาน แลวมาในทน. การนนทาสรรเสรญเปนของเกา

พระศาสดาทรงสดบถอยค าของเขาแลว จงตรสวา "อตละ ขอนนเขาเคยประพฤตกนมาตงแตโบราณทเดยว, ชนทงหลายตเตยนทงคนนง ทงคนพดมาก ทงคนพดนอยทเดยว, ดวยวาผอนเขาพงตเตยนอยางเดยวเทานน หรอวาผอนเขาพงสรรเสรญอยางเดยวไมมเลย; แมพระราชาทงหลาย คนบางพวกกนนทา บางพวกก

สรรเสรญ, แผนดนใหญกด, พระจนทรและพระอาทตยกด, ธาตมอากาศเปนตนกด, คนบางพวกนนทา บางพวกสรรเสรญ, แมพระสมมาสมพทธเจาผประทบนงแสดงธรรมในทามกลางบรษท ๔ บางพวกนนทา บางพวกสรรเสรญ; กการนนทาและสรรเสรญของพวกอนธพาลไมเปนประมาณ (คอเปนเรองเลกนอย ไม

ทวไป 79

ควรใสใจ - ธมมโชต); แตผทถกบณฑตผมปญญาตเตยน จงชอวาเปนอนตเตยน ผอนบณฑต

สรรเสรญแลว ชอวาเปนอนสรรเสรญ"

ดงนแลว ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา :- โปราณเมต อตล เนต อชชตนามว

นนทนต ตณหมาสน นนทนต พหภาณน มตภาณมป นนทนต นตถ โลเก อนนทโต น จาห น จ ภวสสต น เจตรห วชชต

เอกนต นนทโต โปโส เอกนต วา ปส สโต ยญเจ วญญ ปส สนต อนวจจ สเว สเว อจฉททวตต เมธาว ปญญาสลสมาห เนกข ชมโพนทสเสว โก ต นนทตมรหต เทวาป น ปส สนต พรหมนาป ปส สโต.

"อตละ การนนทาและสรรเสรญนนเปนของเกา,

นนมใชเปนเหมอนมในวนน, ชนทงหลายยอมนนทาผนงนงบาง, ยอมนนทาผพดมากบาง, ยอมนนทาผพดพอประมาณบาง.

ผไมถกนนทาไมมในโลก คนผถกนนทาโดยสวนเดยว หรอวาอนเขาสรรเสรญโดยสวนเดยวไมไดมแลว จกไมม

และไมมอยในบดน; หากวาวญญชนใครครวญแลวทกๆ วน สรรเสรญผใด

ซงมความประพฤตไมขาดสาย มปญญา ผตงมนดวยปญญาและศล, ใครเลายอมควรเพอตเตยนผนน ผ เปนดงแทงทองชมพนท

แมเทวดาและมนษยทงหลายกสรรเสรญเขา ถงพรหมกสรรเสรญแลว."

ผรวบรวม ธมมโชต

30 กนยายน 2545

การแสดงธรรมทไมยกตนและไมขมผอน พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๑๒ องคตตรนกาย

เอก-ทก-ตกนบาต อาชวกสตร

ทวไป 80

[๕๑๒] สมยหนง ทานพระอานนทอยทโฆสตาราม ใกลกรงโกสมพ ครงนนแล คฤหบดผ เปนสาวกของ

อาชวก (นกบวชลทธหนงภายนอกพระพทธศาสนา - ธมมโชต) คนหนง เขาไปหาทานพระอานนทถงทอย อภวาทแลว นงลง ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลวไดถามวา ขาแตทานพระอานนท คนพวกไหนเลา ไดกลาวธรรมไวดแลว พวกไหนปฏบตดแลวในโลก พวกไหนด าเนนไปดแลวในโลก

ทานพระอานนทกลาววา ดกรคฤหบด ถาเชนนนเราจกยอนถามทานในขอน ทานชอบใจอยางใด กพงกลาวแกอยางนน ทานจะส าคญความขอนนเปนไฉน คนพวกใดแสดงธรรมเพอละราคะ แสดงธรรมเพอละโทสะ แสดงธรรมเพอละโมหะ คนพวกนนกลาวธรรมดแลวหรอหาไม หรอวาในขอนทานมความเหนอยางไร ฯ

ค. ขาแตทานผ เจรญ คนพวกใดแสดงธรรมเพอละราคะ แสดงธรรมเพอละโทสะ แสดงธรรมเพอละโมหะ คนพวกนนกลาวธรรมดแลว ในขอนขาพเจามความเหนอยางน ฯ

อา. ดกรคฤหบด ทานจะส าคญความขอนนเปนไฉน คนพวกใดปฏบตเพอละราคะ ปฏบตเพอละโทสะ ปฏบตเพอละโมหะ คนพวกนนปฏบตดแลวในโลกใชหรอไม หรอวาในขอนทานมความเหนอยางไร ฯ

ค. ขาแตทานผ เจรญ คนพวกใดปฏบตเพอละราคะ ปฏบตเพอละโทสะ ปฏบตเพอละโมหะ คนพวกนนปฏบตดแลวในโลก ในขอนขาพเจามความเหนอยางน ฯ

อา. ดกรคฤหบด ทานจะส าคญความขอนนเปนไฉน คนพวกใดละราคะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าใหไมมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกใดละโทสะไดแลว ฯลฯ คนพวกใดละโมหะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกนนด าเนนไปดแลวในโลกใชหรอไม หรอวาในขอนทานมความเหนอยางไร ฯ

ค. ขาแตทานผ เจรญ คนพวกใดละราคะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าใหไมมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกใดละโทสะไดแลว ฯลฯ คนพวกใดละโมหะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกนนด าเนนไปดแลวในโลก ในขอนขาพเจามความเหนอยางน ฯ

อา. ดกรคฤหบด ขอนทานไดกลาวแกแลววา คนพวกใดแสดงธรรมเพอละราคะ แสดงธรรมเพอละโทสะ แสดงธรรมเพอละโมหะ คนพวกนนกลาวธรรมดแลว ขอนทานไดกลาวแกแลววา คนพวกใดปฏบตเพอละราคะ ปฏบตเพอละโทสะ ปฏบตเพอละโมหะ คนพวกนนปฏบตดแลวในโลก ขอนทานไดกลาวแกแลววา คนพวกใดละราคะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกใดละโทสะไดแลว ฯลฯ คนพวกใดละโมหะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา คนพวกนนด าเนนไปดแลวในโลก ดงนแล ฯ

ค. ขาแตทานผ เจรญ ขอนนาอศจรรย ขาแตทานผ เจรญ ไมเคยม ธรรมเทศนาจกไมชอวาเปนการยกยองธรรมของตนเอง และจกไมเปนการรกรานธรรมของผอน เปนธรรมเทศนาเฉพาะแตในเหต ทานกลาวแตเนอความ และมไดน าตนเขาไป

ทวไป 81

ขาแตทานพระอานนท ทานทงหลายแสดงธรรมเพอละราคะ แสดงธรรมเพอละโทสะ แสดงธรรมเพอละโมหะ ทานทงหลายกลาวธรรมดแลว ทานทงหลายปฏบตดแลวในโลก ทานทงหลายละราคะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา ทานทงหลายละโทสะไดแลว ฯลฯ ทานทงหลายละโมหะไดแลว ตดรากขาดแลว ท าไมใหมทตงดจตาลยอดดวน ท าไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา ทานทงหลายด าเนนไปดแลวในโลก

ขาแตทานผ เจรญ ภาษตของทานแจมแจงนก ขาแตทานผ เจรญ ภาษตของทานแจมแจงนก พระผ เปนเจาอานนทประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกผหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยตงใจวา คนมจกษจกเหนรป ฉะนน

ขาแตทานพระอานนท ขาพเจานขอถงพระผ มพระภาค กบทงพระธรรม และพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอพระผ เปนเจาอานนทจงจ าขาพเจาวาเปนอบาสก ผถงสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ฯ

ผรวบรวม ธมมโชต

5 พฤศจกายน 2545

ภรรยา 7 จ าพวก พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๑๕ องคตตรนกาย

สตตก-อฏฐก-นวกนบาต วรรคทไมสงเคราะหเขาในปณณาสก อพยากตวรรคท ๑ ภรยาสตร

[๖๐] ครงนน เมอเวลาเชา พระผ มพระภาคทรงนงแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปยงนเวศน

ของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ประทบนงบนอาสนะทปลาดแลว กสมยนนมนษยทงหลายในนเวศนของทานอนาถบณฑกเศรษฐสงเสยงอออง ทานอนาถบณฑกเศรษฐเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง

ครนแลว พระผ มพระภาคไดตรสถามวา ดกรคฤหบด เหตไรหนอ มนษยทงหลายในนเวศนของทานจงสงเสยงอออง เหมอนชาวประมงแยงปลากน

อนาถบณฑกเศรษฐกราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ นางสชาดาคนนขาพระองคน ามาจากตระกลมงคง มาเปนสะใภในเรอน นางไมเชอถอแมผว พอผว สาม แมแตพระผ มพระภาคนางกไมสกการะเคารพนบถอบชา

ล าดบนน พระผ มพระภาคตรสเรยกนางสชาดาหญงสะใภในเรอนวา มานแนะนางสชาดา

ทวไป 82

นางสชาดาหญงสะใภในเรอนทลรบพระผ มพระภาคแลว เขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง

ครนแลว พระผ มพระภาคตรสถามวา ดกรนางสชาดา ภรยาของบรษ ๗ จ าพวกน ๗ จ าพวกเปนไฉน คอ ภรยาเสมอดวยเพชฌฆาต ๑ เสมอดวยโจร ๑ เสมอดวยนาย ๑ เสมอดวยแม ๑ เสมอดวยพสาวนองสาว ๑ เสมอดวยเพอน ๑ เสมอดวยทาส ๑ ดกรนางสชาดา ภรยาของบรษ ๗ จ าพวกนแล เธอเปนจ าพวกไหนใน ๗

จ าพวกนน นางสชาดากราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ หมอมฉนยงไมรทวถงความแหงพระด ารส ทพระผ มพระ

ภาคตรสแลวโดยยอนไดโดยพสดาร ขาแตพระองคผ เจรญ ขอประทานพระวโรกาส ขอพระผ มพระภาคโปรดทรงแสดงธรรมแกหมอมฉน โดยทหมอมฉนจะพงรทวถงเนอความแหงพระด ารส ทพระผ มพระภาคตรสโดยยอน โดยพสดารเถด ฯ

พ. ดกรนางสชาดา ถาอยางนนเธอจงฟง จงใสใจใหด เราจกกลาว นางสชาดาหญงสะใภในเรอนทลรบพระผ มพระภาคแลว พระผ มพระภาคตรสพระพทธพจนนวา ภรยา

ผ มจตประทษราย ไมอนเคราะหดวยประโยชนเกอกล ยนดในชายอน ดหมนสาม เปนผอนเขาซอมาดวยทรพย พยายามจะฆาผว ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา วธกาภรยา ภรยาเสมอดวยเพชฌฆาต

สามของหญงประกอบดวยศลปกรรม พาณชยกรรม และกสกรรม ไดทรพยใดมา ภรยาปรารถนาจะยกยอกทรพย แมมอยนอยนนเสย ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา โจรภรยา ภรยาเสมอดวยโจร

ภรยาทไมสนใจการงาน เกยจคราน กนมาก ปากราย ปากกลา รายกาจ กลาวค าหยาบ ขมขผวผขยนขนแขง ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา อยยาภรยา ภรยาเสมอดวยนาย

ภรยาใดอนเคราะหดวยประโยชนเกอกลทกเมอ ตามรกษาสามเหมอนมารดารกษาบตร รกษาทรพยทสามหามาไดไว ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา มาตาภรยา ภรยาเสมอดวยมารดา

ภรยาทเปนเหมอนพสาวนองสาว มความเคารพในสามของตน เปนคนละอายบาป เปนไปตามอ านาจสาม ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา ภคนภรยา ภรยาเสมอดวยพสาวนองสาว

ภรยาใดในโลกนเหนสามแลวชนชมยนด เหมอนเพอนผจากไปนานแลวกลบมา เปนหญงมตระกล มศล มวตร ปฏบตสาม ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา สขภรยา ภรยาเสมอดวยเพอน

ภรยาใดสามเฆยนต ขตะคอก กไมโกรธ ไมคดพโรธโกรธตอบสาม อดทนได เปนไปตามอ านาจสาม

ภรยาของบรษเหนปานนเรยกวา ทาสภรยา ภรยาเสมอดวยทาส (ทาสทเปนหญง - ธมมโชต) ภรยาทเรยกวา วธกาภรยา ๑ โจรภรยา ๑ อยยาภรยา ๑ ภรยาทง ๓ จ าพวกนน ลวนแตเปนคนทศล

หยาบชา ไมเออเฟอ เมอตายไปยอมเขาถงนรก สวนภรยาทเรยกวา มาตาภรยา ๑ ภคนภรยา ๑ สขภรยา ๑ ทาสภรยา ๑ ภรยาทง ๔ จ าพวกนน

เพราะตงอยในศล ถนอมรกไวยงยน เมอตายไปยอมเขาถงสคต ดกรนางสชาดา ภรยาของบรษ ๗ จ าพวกนแล เธอเปนภรยาจ าพวกไหน ใน ๗ จ าพวกนน ฯ

ทวไป 83

ส. ขาแตพระองคผ เจรญ ตงแตวนนเปนตนไป ขอพระผ มพระภาคโปรดทรงจ าหมอมฉนวา เปนภรยาของสาม ผ เสมอดวยทาส ฯ

จบสตรท ๑๐

ผรวบรวม ธมมโชต

11 มกราคม 2546

บพกรรมของพระพทธเจา พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๒๔ ขททกนกาย อปทาน ภาค ๑

อมพฏผลวรรคท ๓๙ พทธาปทานชอปพพกรรมปโลตท ๑๐

วาดวยบพจรยาของพระองคเอง

[๓๙๒] พระผ มพระภาคผ เปนนายกของโลก แวดลอมดวยภกษสงฆเปนอนมาก ประทบนงอยทพนหนอนเปนรมณยสถาน โชตชวงดวยแกวตางๆ ในละแวกปาอนมกลนหอมตางๆ ใกลสระอโนดาต ตรสชแจงบรพกรรมทงหลายของพระองค ณ ทนนวา

ดกรภกษทงหลาย เธอทงหลายจงฟงกรรมทเราท าแลวของเรา เราเหนภกษผ ถออยปาเปนวตรรปหนง

แลวไดถวายผาเกา (คงเพราะมแตผาเกา คงไมใชมผาใหมแตถวายผาเกานะครบ - ธมมโชต) เราปรารถนาเปนพระพทธเจาเปนครงแรก เพอความเปนพระพทธเจา ในกาลนน ผลแหงกรรม คอ การถวายผาเกา ยอมอ านวยผลใหเปนพระพทธเจา

ในกาลกอน เราเปนนายโคบาล ตอนโคไปเลยง เหนแมโคก าลงดมน าขนมว จงหามมน ดวยวบากแหงกรรมนน ในภพหลงสดน (แม) เราจะกระหายน า กไมไดดมน าตามความปรารถนา (ในคราวทพระอานนทคด

วาน าในแมน ายงขนอย เลยยงไมไปตกถวาย - ธมมโชต) ในชาตอนในกาลกอน เราเปนนกเลงชอปนาล ไดกลาวตพระปจเจกพทธเจาชอวาสรภ ผไม

ประทษราย (ตอบ) ดวยวบากแหงกรรมนน เราทองเทยวอยในนรกเปนเวลานาน ไดเสวยทกขเวทนาแสนสาหส หลายพนปเปนอนมาก ดวยผลกรรมอนเหลอนน ในภพหลงสดน เราจงไดค ากลาวตเพราะเหตแหงนางสนทรกา

เพราะการกลาวตพระเถระนามวานนทะ สาวกของพระพทธเจา ผครอบง าอนตรายทงปวง เราจงทองเทยวอยในนรกสนกาลนาน เราทองเทยวอยในนรกเปนเวลานานถงหมนป ไดความเปนมนษยแลว ไดการกลาวตเปนอนมาก ดวยผลกรรมทเหลอนน นางจญจมานวกามากบหมชน ไดกลาวตเราดวยค าอนไมเปนจรง

เมอกอน เราเปนพราหมณชอสตวา อนชนทงหลายสกการะบชา สอนมนตใหกบมาณพประมาณ ๕๐๐ คนในปาใหญ กเราไดเหนฤาษผนากลว ไดอภญญา ๕ มฤทธมาก มาในส านกของเรา เราจงกลาวตฤาษ

ทวไป 84

ผไมประทษราย โดยไดบอกกะพวกศษยของเราวา ฤาษพวกนมกบรโภคกาม แมเมอเราบอก (เทานน) พวกมาณพกเชอฟง ครงนน มาณพทงปวงเทยวไปภกษาในสกลๆ พากนบอกแกมหาชนวา ฤาษพวกนมกบรโภคกาม ดวยวบากแหงกรรมนน ภกษ ๕๐๐ เหลาน ไดค ากลาวตทงหมด เพราะเหตแหงนางสนทรกา

ในกาลกอน เราไดฆาพนองชายตางมารดา เพราะเหตแหงทรพย จบใสลงในซอกเขา และบด (ทบ) ดวยหน ดวยวบากแหงกรรมนน พระเทวทตจงผลกกอนหน กอนหนกลงลงมากระทบนวแมเทาของเราจนหอเลอด

ในกาลกอน เราเปนเดกเลนอยทหนทางใหญ เหนพระปจเจกพทธเจาแลว ใสไฟเผา (ดก) ไวทวหนทาง ดวยวบากกรรมนน ในภพหลงสดน พระเทวทตจงชกชวนนายขมงธน ผฆาคนตายมาก เพอใหฆาเรา

ในกาลกอน เราเปนนายควาญชาง ไดไสชางใหจบมดพระปจเจกพทธเจาผอดมมน แมก าลงเทยว

บณฑบาต ดวยวบากกรรมนน ชางนาฬาครอนดราย วงแลนเขาไปในคอก (ทอง) เขา (วงกต) เบองหนาผประเสรฐ

ในกาลกอน เราเปนนายทหารราบ (เปนแมทพ) ฆาบรษเปนอนมากดวยหอก ดวยวบากแหงกรรมนน เราถกไฟไหมอยางเผดรอนอยในนรก ดวยผลอนเหลอแหงกรรมนน บดน ไฟนนยงมาไหมผวหนงทเทาของเรา

ทงสน (อก) เพราะวากรรมยงไมพนาศไป

ในกาลกอน เราเปนเดก (ลก) ของชาวประมง อยในบานเกวฏฏคาม เหนคนทงหลายฆาปลาแลว เกด

ความโสมนส ดวยวบากแหงกรรมนน ความทกขทศรษะ (ปวดศรษะ) ไดมแลวแกเราในเมอเจาศากยะทงหลายถกเบยดเบยน พระเจาวฏฏภะฆาแลว (โปรดสงเกตวา เพยงแคมความยนดในการท าบาปของผ อน กเปนบาปกรรมแลว - ธมมโชต)

เราไดบรภาษพระสาวกทงหลาย ในศาสนาของพระพทธเจาพระนามวาผสสะ วาทานทงหลายจงเคยว จงกนแตขาวแดง แตอยากนขาวสาลเลย ดวยวบากแหงกรรมนน เราอนพราหมณนมนตแลว อยในเมองเวรญชา บรโภคขาวแดงตลอด ๓ เดอน

ในกาลนน เมอนกมวยก าลงชกกน เราไดหามบตรนกมวยปล า (ในพระไตรปฎกฉบบมหามกฏราชวทยาลย ใชค าวา "เราไดเบยดเบยนบตรนกมวยปล า" - ธมมโชต) ดวยวบากแหงกรรมนน ความทกขทหลง (ปวดหลง) ไดมแลวแกเรา

เมอกอนเราเปนหมอรกษาโรค ไดถายยาใหเศรษฐบตร (ตาย) ดวยวบากแหงกรรมนน โรคปกขนทกาพาธ (โรคทองรวง - พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท โดย พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต)) จงมแกเรา

เราชอวาโชตปาละ ไดกลาวกะพระสคตเจาพระนามวากสสปะ ในกาลนนวา จกมโพธมณฑลแตทไหน

โพธญาณทานไดยากอยางยง (คอกลาวตพระกสสปพทธเจาวา ไมไดตรสรเปนพระพทธเจาจรงๆ - ธมมโชต) ดวยวบากแหงกรรมนน เราไดประพฤตกรรมทท าไดยากมาก (ทกกรกรยา) ทต าบลอรเวลาเสนานคมตลอด ๖

ทวไป 85

ป แตนนจงไดบรรลโพธญาณ แตเรากมไดบรรลโพธญาณอนสงสดดวยหนทางน (คอดวยทกกรกรยาอนยากล าบากนน - ธมมโชต) เราอนบรพกรรมตกเตอนแลว จงแสวงหาโพธญาณโดยทางทผด

(บดน) เราเปนผสนบาปและบญ (คอไมท ากรรมใหมใดๆ แลว ทงบาปและบญ เปนสกแตวาท าสงทควรท าไปเทานน แตกยงไมพนจากผลของกรรมเกาจนกวาจะปรนพพานไปแลว - ธมมโชต) เวนจากความเรา

รอนทงปวง ไมมความเศราโศก ไมคบแคน เปนผไมมอาสวะ (กเลสทนอนเนองในขนธสนดาน - ธมมโชต) จกนพพาน

พระชนเจาทรงบรรลก าลงแหงอภญญาทงปวงแลว ทรงพยากรณโดยทรงหวงประโยชนแกภกษสงฆ ทสระใหญอโนดาต ดวยประการฉะนแล.

ผรวบรวม ธมมโชต

25 มกราคม 2546

ระงบความเศราโศกถงคนตาย พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย

เปตวตถ เลม ๒ ภาค ๒ อรควรรคท ๑

อรรถกถาโคณเปตวตถท ๘

พระศาสดา เมอประทบอยในพระเชตวน ทรงปรารภกฎมพคนหนง ผ ทบดาตายไป จงตรสค าเรมตนน

วา ก น อมมตตรโปว ดงน. ไดยนวา ในกรงสาวตถ บดาของกฏมพคนหนงไดตายไป. เพราะบดาตายไปเขาจงเศราโศก รอนรม

กลมใจ เทยวรองไหเหมอนคนบา ถามผ ทตนพบเหนวา ทานเหนบดาของฉนบางไหม ? ใครๆ ไมอาจจะบรรเทาความเศราโศกของเขาได. แตอปนสยแหงโสดาปตตผลยงโพลงอยในหทยของเขา เหมอนประทปทโพลงอยในหมอ.

ในเวลาเชามด พระศาสดาทรงตรวจดสตวโลก ทรงเหนอปนสยแหงโสดาปตตผลของเธอ ทรงพระด ารวา เราควรจะน าเหตทเปนอดตของกฏมพนมา แลวระงบความเศราโศก ใหโสดาปตตผลแกเธอ ดงนแลว

วนรงขน จงกลบจากบณฑบาต ภายหลงภตร ไมไดพาใครเปนปจฉาสมณะไป (คอเสดจไปพระองคเดยว - ธมมโชต) ไปยงประตเรอนของกฏมพนน.

เขาไดทราบวาพระศาสดาเสดจมา จงตอนรบ นมนตพระศาสดาใหเสดจเขาไปยงเรอน เมอพระศาสดา ประทบนงบนอาสนะทเขาบรรจงจดไว ตนเองกถวายบงคมพระผ มพระภาคเจา แลวนง ณ ทสมควร

ขางหนง จงกราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ พระองคทรงทราบสถานททบดาของขาพระองคไปแลวหรอ ?

ทวไป 86

ล าดบนน พระศาสดาตรสกะเขาวา ดกอนอบาสก เธอถามถงบดาในอตตภาพนหรอ หรอวา

ในอตตภาพทลวงไปแลว. (คอบดาในชาตน หรอวาบดาในชาตกอนๆ - ธมมโชต) เขาไดฟงดงนน จงคดวา ไดยนวาเรามบดามาก ดงน จงมความเศราโศกเบาบาง ไดรบความเศราโศก

เพยงปานกลาง. ล าดบนน พระศาสดาตรสธรรมกถาอนเปนเครองบรรเทาความเศราโศกแกเขา ทรงทราบวาเขา

ปราศจากความเศราโศก มจตสมควร จงใหตงอยในโสดาปตตผล ดวยสามกงสกธรรมเทศนา (คอเทศนาเรองอรยสจ ๔ จนบรรลเปนโสดาบน - ธมมโชต) แลวไดเสดจไปยงพระวหาร.

ล าดบนน ภกษทงหลายนงสนทนากนในธรรมสภาวา อาวโส ทานทงหลาย จงดพทธานภาพเถด อบาสกผ เพยบพรอมดวยความเศราโศก และร าไรเชนนน พระผ มพระภาคเจา กยงทรงแนะน าในโสดาปตตผล

โดยขณะนนนนเองได. พระศาสดาเสดจไปในทนน ประทบนงบนบวรพทธอาสนทเขาบรรจงจดไวแลว จงตรสถามวา ภกษ

ทงหลาย บดน พวกเธอนงสนทนากนดวยเรองอะไรหนอ ? ภกษทงหลายจงกราบทลความนน แดพระผ มพระภาคเจา.

พระศาสดาตรสวา ดกอนภกษทงหลาย ไมใชแตในบดนเทานนกหาไม ทเราก าจดความเศราโศกของกฏมพนออกไป แมถงในกาลกอน กไดก าจดออกไปเหมอนกน ดงนแลว อนภกษเหลานนทลอาราธนา จงทรง

น าอดตมาวา :- ในอดตกาล ในกรงพาราณส บดาของคฤหบดคนหนงไดตายไป. เพราะบดาตายไป เขาจงเพยบพรอม

ไปดวยความเศราโศก มหนานองไปดวยน าตา นยนตาแดง คร าครวญอย เดนเวยนขวาเชงตะกอน. บตรของเขาชอวาสชาตะ ยงเปนเดก แตเปนคนฉลาดเฉยบแหลม สมบรณดวยปญญา จงคดหาอบาย

เครองก าจดความเศราโศกของบดา วนหนงเหนโคตวหนงตายภายนอกเมอง แลวน าเอาหญาและน ามาวางไว

ขางหนาของโคทตายแลวนน พลางยนกลาววา เอาจงกน จงกนเสย จงดม จงดมเถด. คนผานไปผานมาเหนเขาจงกลาววา สหายสชาตะ ทานเปนบาไปแลวหรอ ททานนอมน าหญาและน า

ไปใหโคทตายแลว เขาไมไดโตตอบอะไรๆ พวกมนษยจงพากนไปหาบดาของเขา แลวกลาววา บตรของทาน

เปนบาไปเสยแลว เอาหญาและน าใหโคทตายกน. กเพราะไดฟงดงนน กฏมพกคลายความเศราโศกทเกดขนเพราะปรารภถงบดา. เขาถงความสลดใจวา

ไดยนวา บตรของเรากลายเปนคนบาไป จงรบไป พลางทวงวา นแนพอสชาตะ เจาเปนผฉลาดเฉยบแหลม

สมบรณดวยปญญามใชหรอ แตเหตไฉน เจาจงเอาหญาและน าใหโคทตายกน จงกลาว ๒ คาถาวา :- เจาเปนบาไปแลวหรอ จงเกยวหญาทเขยวสด

แลวบงคบโคแกทเปนสตวตายแลววา จงกน จงกน อนโคตายแลว ยอมไมลกขนกนหญาและน ามใชหรอ

เจาเปนทงคนพาล ทงเปนคนทรามปญญา

ทวไป 87

เหมอนคนอนทมปญญาทราม ฉะนน. สชาตกมารไดฟงดงนน เมอจะประกาศความประสงคของตน เพอใหบดายนยอม จงไดกลาว ๒ คาถา

วา :- โคตวนยงมเทาทง ๔ ขาง มศรษะ มตว พรอมทงหาง นยนตา กมอยตามเดม

ขาพเจาคดวา โคตวนจะพงลกขนกนหญาสกวนหนง สวน มอ เทา กาย และศรษะของคณป ไมปรากฏ

แตคณพอมารองไหถงกระดกของป ทบรรจไวในสถปดน จะไมเปนคนโงไปดอกหรอ.

ความแหงคาถานนมอธบายดงตอไปน : สงขารทงหลายมความแตกไปเปนธรรมดา ยอมแตกไป

ผรแจงในขอนนจะมความร าไรไปท าไม.

บดาของพระโพธสตวไดฟงดงนนแลว จงคดวา บตรของเราเปนบณฑต ไดท ากรรมนเพอใหเราเขาใจ เมอจะสรรเสรญบตรวา พอสชาตเอย เราไดรแลววา สตวทงปวงมความตายเปนธรรมดา ตงแตนไป เราจะไมเศราโศก คนมปญญาอนชอวาสามารถขจดความเศราโศกเสยได พงเปนเชนกบเจานแหละ จงไดกลาวคาถา

วา :- เจาดบความกระวนกระวายทงปวง

ของเราผ เรารอนอยใหหาย เหมอนบคคลเอาน าดบไฟทราดดวยน ามน ไดถอนขนแลวหนอซงลกศรคอความเศราโศก

อนเสยบหทยของบดา บดาผ มลกศรอนถอนไดแลว เปนผ เยน สงบแลว

ดกอนมาณพ ตอไปน บดาจะไมเศราโศก จะไมรองไห เพราะฟงค าของเจา

ชนเหลาใดทมปญญา มความอนเคราะหตอมารดาบดา ชนเหลานนยอมท าอยางน

ยอมยงมารดาบดาใหหายจากความเศราโศก

เหมอนพอสชาตะท าใหบดาหายเศราโศก ฉะนน. บดาฟงค าของมาณพแลว เปนผปราศจากความโศก จงสนานศรษะ (สนาน = การอาบน า - ธมม

โชต) บรโภคอาหาร ประกอบการงาน.

ทวไป 88

ผรวบรวม ธมมโชต

7 กมภาพนธ 2546

ทศ 6 : ขอควรปฏบตตอบคคลตางๆ คดจากหนงสอนวโกวาท ในชดเรยนนกธรรมตร

ทศ ๖ ๑. ปรตถมทส คอทศเบองหนา > มารดาบดา. ๒. ทกขณทส คอทศเบองขวา > อาจารย.

๓. ปจฉมทศ คอทศเบองหลง > บตรภรรยา. ๔. อตตรทส คอทศเบองซาย > มตร. ๕. เหฏฐมทส คอทศเบองต า > บาว. ๖. อปรมทส คอทศเบองบน > สมณพราหมณ.

๑. ปรตถมทส คอทศเบองหนา มารดาบดา บตรพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ทานไดเลยงมาแลว เลยงทานตอบ. (๒) ท ากจของทาน.

(๓) ด ารงวงศสกล. (๔) ประพฤตตนใหเปนคนควรรบทรพยมรดก. (๕) เมอทานลวงลบไปแลว ท าบญอทศใหทาน. มารดาบดาไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหบตรดวยสถาน ๕

(๑) หามไมใหท าความชว. (๒) ใหตงอยในความด. (๓) ใหศกษาศลปวทยา.

(๔) หาภรรยาทสมควรให. (๕) มอบทรพยใหในสมย. ๒. ทกขณทส คอทศเบองขวา อาจารย ศษยพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ดวยลกขนยนรบ.

ทวไป 89

(๒) ดวยเขาไปยนคอยรบใช. (๓) ดวยเชอฟง. (๔) ดวยอปฏฐาก. (๕) ดวยเรยนศลปวทยาโดยเคารพ.

อาจารยไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหศษยดวยสถาน ๕

(๑) แนะน าด. (๒) ใหเรยนด.

(๓) บอกศลปใหสนเชง ไมปดบงอ าพราง. (๔) ยกยองใหปรากฏในเพอนฝง. (๕) ท าความปองกนในทศทงหลาย ( คอจะไปทางทศไหนกไมอดอยาก ). ๓. ปจฉมทส คอทศเบองหลง ภรรยา สามพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ดวยยกยองนบถอวาเปนภรรยา. (๒) ดวยไมดหมน. (๓) ดวยไมประพฤตลวงใจ.

(๔) ดวยมอบความเปนใหญให. (๕) ดวยใหเครองแตงตว. ภรรยาไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหสามดวยสถาน ๕

(๑) จดการงานด. (๒) สงเคราะหคนขางเคยงของผวด. (๓) ไมประพฤตลวงใจผว. (๔) รกษาทรพยทผวหามาไดไว.

(๕) ขยนไมเกยจครานในกจการทงปวง. ๔. อตตรทส คอทศเบองซาย มตร กลบตรพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ดวยใหปน. (๒) ดวยเจรจาถอยค าไพเราะ. (๓) ดวยประพฤตประโยชน. (๔) ดวยความเปนผ มตนเสมอ. (๕) ดวยไมแกลงกลาวใหคลาดจากความเปนจรง.

ทวไป 90

มตรไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหกลบตรดวยสถาน ๕

(๑) รกษามตรผประมาทแลว. (๒) รกษาทรพยของมตรผประมาทแลว. (๓) เมอมภย เอาเปนทพงพ านกได.

(๔) ไมละทงในยามวบต. (๕) นบถอตลอดถงวงศของมตร. ๕. เหฏฐมทส คอทศเบองต า บาว นายพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ดวยจดการงานใหท าตามสมควรแกก าลง. (๒) ดวยใหอาหารและรางวล. (๓) ดวยรกษาพยาบาลในเวลาเจบไข. (๔) ดวยแจกของมรสแปลกประหลาดใหกน.

(๕) ดวยปลอยในสมย. บาวไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหนายดวยสถาน ๕

(๑) ลกขนท าการงานกอนนาย. (๒) เลกการงานทหลงนาย. (๓) ถอเอาแตของทนายให. (๔) ท าการงานใหดขน. (๕) น าคณของนายไปสรรเสรญในทนน ๆ. ๖. อปรมทส คอทศเบองบน สมณะพราหมณ กลบตรพงบ ารงดวยสถาน ๕

(๑) ดวยกายกรรม คอท าอะไร ๆ ประกอบดวยเมตตา. (๒) ดวยวจกรรม คอพดอะไร ๆ ประกอบดวยเมตตา. (๓) ดวยมโนกรรม คอคดอะไร ๆ ประกอบดวยเมตตา. (๔) ดวยความเปนผไมปดประต คอมไดหามเขาบานเรอน. (๕) ดวยใหอามสทาน.

ทวไป 91

สมณะพราหมณไดรบบ ารงฉะนแลว ยอมอนเคราะหกลบตรดวยสถาน ๖

(๑) หามไมใหกระท าความชว. (๒) ใหตงอยในความด. (๓) อนเคราะหดวยน าใจอนงาม.

(๔) ใหไดฟงสงทยงไมเคยฟง. (๕) ท าสงทเคยฟงแลวใหแจม. (๖) บอกทางสวรรคให.

(ท. ปาฏ. ๑๑/๒๐๓ - ๒๐๖.)

***** ในวงเลบหมายถงอางองถงพระไตรปฎก เลมท ๑๑ ทฆนกาย ปาฏกวรรค ขอ ๒๐๓ ถง ๒๐๖ (เลขขออาจแตกตางกนในพระไตรปฎกทพมพตางชดกน) *****

ผรวบรวม ธมมโชต

21 กมภาพนธ 2546

ผลตอเนองจากตณหา พระไตรปฎก : พระอภธรรมปฎก เลม ๒ วภงคปกรณ

ขททกวตถวภงค นวกนเทศ

[๑๐๒๓] ตณหามลกธรรม ๙ เปนไฉน ตณหามลกธรรม ๙ คอ

๑. เพราะอาศยตณหา จงเกดการแสวงหา (ตณหา = ความทะยานอยาก - ธมมโชต) ๒. เพราะอาศยการแสวงหา จงเกดการได ๓. เพราะอาศยการได จงเกดการวนจฉย ๔. เพราะอาศยการวนจฉย จงเกดฉนทราคะ (ความยนดพอใจ - ธมมโชต) ๕. เพราะอาศยฉนทราคะ จงเกดความยดถอ

ทวไป 92

๖. เพราะอาศยความยดถอ จงเกดการหวงแหน ๗. เพราะอาศยการหวงแหน จงเกดความตระหน ๘. เพราะอาศยความตระหน จงเกดการรกษา ๙. เพราะอาศยการรกษา จงเกดบาปอกศลธรรมหลายประการ คอการจบทอนไม การจบ

ศาสตรา การทะเลาะ การเกยงแยง การววาท การพดขนมงก การพดสอเสยด การพดเทจ เหลานเรยกวา ตณหามลกธรรม ๙

ผรวบรวม ธมมโชต

28 กมภาพนธ 2546

เหตแหงความเกยจคราน พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๓

ทฆนกาย ปาฏกวรรค ทสตตรสตร

[๔๔๘] ธรรม ๘ อยางทเปนไปในสวนขางเสอมเปนไฉน

ไดแกเหตเปนทตงแหงความเกยจคราน ๘ อยาง คอ ดกรผ มอายทงหลาย การงานเปนสงอนภกษในพระธรรมวนยนพงกระท า เธอยอมมความคดอยางนวา

การงานจกเปนสงทเราควรกระท า เมอเรากระท าการงานอย รางกายจกเหนดเหนอย ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๑ ฯ

อกขอหนง การงานเปนสงอนภกษกระท าแลว เธอยอมมความคดอยางนวา เราไดกระท าการงานแลว

กเมอเรากระท าการงานอย รางกายเหนดเหนอยแลว ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๒ ฯ

อกขอหนง ภกษจะตองเดนทาง เธอยอมมความคดอยางนวา เราจะตองเดนทาง กเมอเราเดนทางไป

อย รางกายจกเหนดเหนอย ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจคราน ขอท ๓ ฯ

อกขอหนง ภกษเดนทางไปถงแลว เธอยอมมความคดอยางนวา เราไดเดนทางมาถงแลว กเมอเรา

เดนทางอย รางกายเหนดเหนอยแลว ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๔ ฯ

ทวไป 93

อกขอหนง ภกษเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไมไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ เธอยอมมความคดอยางนวา เราเทยวไปบณฑบาตยงบาน หรอนคม ไมไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ กายของเรานนเหนดเหนอยแลว ไมควรแก

การงาน ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๕ ฯ

อกขอหนง ภกษเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการแลว เธอยอมมความคดอยางนวา เราเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการแลว กายของเรานนหนก เหมอนถวทองท

เขาหมกไว ไมควรแกการงาน ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๖ ฯ

อกขอหนง อาพาธเลกนอยเกดขนแกภกษ เธอยอมมความคดอยางนวา อาพาธเลกนอยนเกดขนแก

เราแลว ความสมควรเพอจะนอนมอย ชางเถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๗ ฯ

อกขอหนง ภกษหายอาพาธแลว หายจากความเปนผอาพาธยงไมนาน เธอยอมมความคดอยางนวา เราหายอาพาธแลว หายจากความเปนผอาพาธยงไมนาน กายของเรานนยงมก าลงนอย ไมควรแกการงาน ชาง

เถด เราจะนอน เธอนอนเสย ไมปรารภความเพยร ... เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงความเกยจครานขอท ๘ ฯ

ธรรม ๘ อยางนเปนไปในสวนขางเสอม ฯ

[๔๔๙] ธรรม ๘ อยางทเปนไปในสวนขางเจรญเปนไฉน

ไดแกเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยร ๘ คอ ดกรผ มอายทงหลาย การงานเปนสงอนภกษในพระธรรมวนยนพงกระท า เธอยอมมความคดอยางนวา

การงานจกเปนสงทเราควรกระท า กเมอเรากระท าการงานอย ความกระท าไวในใจซงค าสอนของพระพทธเจาทงหลาย มใชกระท าไดโดยงาย ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๑ ฯ

อกขอหนง การงานยอมเปนสงอนภกษกระท าเสรจแลว เธอยอมมความคดอยางนวา เราไดกระท าการงานเสรจแลว กเรากระท าการงานอย ไมอาจกระท าไวในใจซงค าสอนของพระพทธเจาทงหลาย ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๒ ฯ

ทวไป 94

อกขอหนง ภกษจะตองเดนทาง เธอยอมมความคดอยางนวา เราจะตองเดนทาง กเมอเราเดนทางไปอย ความกระท าไวในใจซงค าสอนของพระพทธเจาทงหลาย มใชกระท าไดโดยงาย ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๓ ฯ

อกขอหนง หนทางทภกษเดนไปถงแลว เธอยอมมความคดอยางนวา เราไดเดนทางมาถงแลว กเราเมอเดนทางไปอย ไมอาจกระท าไวในใจซงค าสอนของพระพทธเจาทงหลาย ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๔ ฯ

อกขอหนง ภกษเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไมไดโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ เธอยอมมความคดอยางนวา เราเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไมไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ กายของเรานนเบา ควรแกการงาน ชางเถด เราจกปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๕ ฯ

อกขอหนง ภกษเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ เธอยอมมความคดอยางนวา เราเทยวไปบณฑบาตยงบานหรอนคม ไดความบรบรณแหงโภชนะอนเศราหมอง หรอประณตพอแกความตองการ กายของเรานนมก าลง ควรแกการงาน ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๖ ฯ

อกขอหนง อาพาธเลกนอยเกดขนแกภกษ เธอยอมมความคดอยางนวา อาพาธเลกนอยเกดขนแกเราแลว ขอทอาพาธของเราจะพงมากขน เปนฐานะทจะมได ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๗ ฯ

อกขอหนง ภกษหายอาพาธแลว หายจากความเปนผอาพาธยงไมนาน เธอยอมมความคดอยางนวา เราหายอาพาธแลว หายจากความเปนผอาพาธยงไมนาน ขอทอาพาธของเราจะพงกลบก าเรบขน เปนฐานะทจะมได ชางเถด เราจะปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง เธอปรารภความเพยร เพอถงธรรมทยงไมถง เพอบรรลธรรมทยงไมไดบรรล เพอท าใหแจงซงธรรมทยงมไดท าใหแจง นคอเหตเปนทตงแหงการปรารภความเพยรขอท ๘ ฯ

ทวไป 95

ธรรม ๘ อยางเหลานเปนไปในสวนขางเจรญ ฯ ผรวบรวม ธมมโชต

28 กมภาพนธ 2546