“นอยอินทเสน”

ละครพูดชวนหัว

๓ องก

โดย

พระขรรคเพ็ชร

2

ตัวละคร

พระสมานบริกร (อายุ ๔๐ ปแตทาทางยังหนุม)หลวงราชภัตติ์จารัญ (อายุราว ๒๕ ป)นอยอินทเสน (อายุ ๒๐ ป)หลวงวรเวสวิสิฐ (เศรษฐี อายุ ๔๐ ป)นายบุญโรจน (บุตรหลวงวรเวส อายุ ๑๗ ป)พระยารามฤทธิไกร (ขาหลวงประจํานครเชียงราย)นาง (มลิ) วรเวสวิสิฐ (ภรรยาหลวงวรเวส อายุ ๓๖ ป)นางสาวมาไลย (บุตรสาวหลวงวรเวส อายุ ๑๘ ป)

3

องกท่ี ๑มุขที่บานพระสมานบริกร ถนนตลาด (นางเลิ้ง)

องกท่ี ๒(ภายหลังองกที่ ๑ ประมาณ ๓ วัน)

ชาลาหนาหองรับแขก ที่บานหลวงวรเวสวิสิฐ สามเสน

องกท่ี ๓(ภายหลังองกที่ ๒ ประมาณกึ่งเดือน)

สวน ที่บานหลวงวรเวสวิสิฐ

4

องกท่ี ๑ ฉาก: มุขที่บานพระสมานบริกร เปนเรือนไมทาสีผีมือจีนทํา ลวดลายก็ไมสูมีมากนักเครื่องตบแตงมีเปนเครื่องหวายบาง เครื่องไมบาง ปน ๆ กัน (แปลวาไมไดซ้ือเปนชุด หาเพิ่มเติมมาเปนครั้งคราว)

เมื่อเปดมาน หลวงราชภัตติ์จารัญ นั่งอานหนังสือพิมพและสูบบุหร่ี นั่งอยูสักครูก็วางหนังสือพิมพ ลุกเดินไปมองที่หนาตางซายถอนใจใหญ กลับไปนั่งเกาอี้อานหนังสือพิมพอีก แลวก็ลุกขึ้นอีก เดินไปมาดูทาทางอยูขางจะกระสับกระสายมาก

พระสมาน (พูดขางนอก) หา! มาคอยอยูนานแลวหรือ? เออขาจะขึ้นไปเดี๋ยวนี้ (หลวงราช-ภัตติ์แสดงความพอใจเมื่อไดยินเสียงพระสมาน พระสมานบริกรเขามาจากทางเฉลียงดานหลัง)

หลวงราชภัตติ์ ยังไงคุณพระ ?พระสมาน (ถอนใจใหญ) ไมเปนรส ! (นั่ง)หลวงราชภัตติ์ ทําไมครับ?พระสมาน ปลาไมไดกินกัน เสียแรงไปนั่งตกเสียจนเมื่อย เอาเหยื่อไปกินเสียเปลา ๆ เบ็ดไม

ติดเลยหลวงราชภัตติ์ ก็ทําไมคุณพระไมพยายามใหส้ินเชิงละครับ ? เมื่อเบ็ดมันไมไดก็ควรจะใชแห แห

ไมไดก็ใชอวน อวนไมไดก็ใชโพงพาง ก็หนทางมันถมไปนี่นะครับพระสมาน เฮอคุณ! อายการพูดนะ มันงายกวาทํานะ คุณถามวาทําไมผมไมใชแห ใชอวน

หรือโพงพาง ผมตองตอบวาเพราะผมเปนสปอตสแมน การตกเบ็ดเปนวิธีของสปอตสแมน อายแหอวนหรือโพงพางนั้น มันเปนวิธีหากินของชาวประมงตางหาก

หลวงราชภัตติ์ พุทโธ! ถาสมมุติวาตัวคุณนะอดจะตายอยูแลวละ ยังจะมัวเปนสปอตสแมนตกเบ็ดอยูอีกหรือ? คุณจะไมคิดใชทางที่จะหาปลากินใหแนนอนที่สุดที่จะหาไดหรือ ?

พระสมาน ขอนี้ก็อาจจะเปนได แตผมก็เดาไมถูก วาถาผมจวนจะอดตายละก็ผมจะใชวิธีจับปลาอยางไร เพราะผมยังไมเคยจวนอดตายเลย

หลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นคุณพระก็ไมสามารถจะเขาใจไดเลยวาการที่จวนอดตายนั้นจะลําบากปานใด

พระสมาน แตผมเชื่อวาผมเดาถูก ความรูสึกคงมีความหิวนั่นแหละเปนที่ตั้ง แตผมแลไมเห็นวาทําไมจะตองนั่งนิ่งทนหิวจนตาย ดูนาจะขวนขวายหาอะไรกินใหอ่ิมได

หลวงราชภัตติ์ พุทโธคุณพระ! คุณไดวาอยูเองหยก ๆ วาพูดนะมันงายกวาทํา ในสมัยนี้คุณพระก็ทราบอยูแลววา ถาเปนคนจนแทบจะไมมีโอกาสที่จะยังชีวิตไวไดเลยเทียวนะ

พระสมาน นี่คุณหลวงนะจนหรือ ?

5

หลวงราชภัตติ์ คุณนึกวายังไงละ ?พระสมาน ผมนึกวาคุณก็ไมใชรอคเฟลเลอรหรือคารเนกี้ หรือรอธไชลดอะไรยังงั้นหรอก

แตผมเขาใจวา คุณก็ยังไมถึงกะจะตองอดตายหรอกไมใชหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ก็ยังไมถึงยังงั้นจริงอยู แตรายรับมันไมใครจะทันกะรายจายนะคุณพระ เงินเดือน

ผมก็ไดอยูราวเดือนละ ๑๐๐ บาท เทานั้นพระสมาน ไหนคุณวานายทานจะขึ้นใหละยังไงละ ?หลวงราชภัตติ์ ปหนาทานจึงจะขึ้นใหพระสมาน แตเงินสวนตัวคุณก็มีอยูไมใชหรือ ?หลวงราชภัตติ์ มีอะไรกี่มากนอยเทียวพระสมาน เอาเถอะ ไหนลองวาใหผมฟงทีหรือ ?หลวงราชภัตติ์ เงินมรดกคุณพอมีฝากแบงกไวราวสักสี่พันชั่งไดอยูพระสมาน ฮือก็นอยอยูหนอย แตถาผมมีฝากมั่งสักสี่บาทก็ไมเสียใจ สมบัติของคุณหมด

เทานั้นหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ยังมีตึกแถวอยูทางแถบสามเพ็งแหงหนึ่ง ไดคาเชาเบ็ดเสร็จเดือนละสักสี่รอยบาท

เห็นจะได แลวนั่นก็มีแชรในบริษัทอะไรตาง ๆ อีกสักสองสามราย กับมีที่ดินอยูทางแถบคลองเตยบาง แตยังไมไดทําอะไร

พระสมาน พุทโธ ๆ เทานั้นเองแหละหรือ ? แลวกัน ถายังงั้นคุณหลวงก็จนมากอยูจริงหลวงราชภัตติ์ คุณพระไมตองเยาะผม ผมขอบอกตามความจริงวา เวลานี้รายรับผมไมใครจะทัน

กับรายจายนะพระสมาน รายจายมีอะไรมั่ง?หลวงราชภัตติ์ ก็มันออกมากมาย หลายอยางผมจะไปจดจําอะไรไดพระสมาน ก็เอาแตที่สําคัญ ๆ ก็พอ เอาวามาซิหลวงราชภัตติ์ คาเสื้อผาเครื่องแตงตัว เดือนหนึ่ง ๆ ก็เขาไปหลายสิบบาทพระสมาน คุณหลวงงดกินขาวเสียแลวหรือยังไงกัน ?หลวงราชภัตติ์ อะไรงดกินขาว จะไดหิวตายปะไรละพระสมาน ก็ในบัญชีจําหนายไมไดยินคุณกลาวถึงคากินเลยหลวงราชภัตติ์ แหม! นั่นแหละสําคัญนักทีเดียว อายเงินเดือนที่ผมไดนะ ช่ัวแตใชคากินก็หมดเสีย

แลว แตลําพังเงินเดือนอายกุกก็เขาไป ๓๐ บาทเสียแลวพระสมาน ออคุณมีกุกดวยหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ครับ ขอนี้คุณพระคงจะทวงวาไมจําเปน แตผมไดคิดตลอดแลว ผมไดลองคิดไววา

ขาวเย็นจะไปกินเสียที่โฮเต็ลทุก ๆ คืน แตลองคิดเลขดู มันกลับจะตองเปลืองโสหุยยิ่งกวาจางกุก การที่จะใหแมครัวทํากับขาวฝร่ังนั้นมันก็กินไมไดเทานั้น

6

เอง เพราะฉะนั้นผมจึงตองตกลงจางกุกไวคนหนึ่งพระสมาน ถาเชนนั้นผมก็เขาใจ ถาจะกินกับขาวฝรั่งแลวมันก็ตองมีกุกหลวงราชภัตติ์ ผมเห็นเปนการจําเปนอยางยิ่งที่จะตองกินกับขาวฝรั่ง ถาขืนมัวกินกับขาวไทยย้ํา

อยูเสมอ อายุเห็นจะส้ันเปนแนพระสมาน แลวก็ใชจายอะไรอีกละ ?หลวงราชภัตติ์ คารถยนตสองคัน เงินเดือนคนขับสองคน คนละยี่สิบหา แลวผมยังมีรถมาคูอยูคัน

หนึ่ง มาเทศคูหนึ่ง คาเลี้ยงมาก็เขาไปเดือนละมาก ๆ ยังเงินเดือนอายคนเลี้ยงมาอีกนอกนั้นก็มีซ้ือของเบ็ดเตล็ด เชนอยางดุมเชิ้ต ซองบุหร่ี เปนตน

พระสมาน เบ็ดเตล็ดเชนนี้เดือนละมากนอยเทาใด ?หลวงราชภัตติ์ กําหนดไมไดแนครับ บางเดือนก็มาก บางเดือนก็นอย แลวผมมันเปนคนชอบกล

เห็นซองบุหร่ีใหม ๆ อดซื้อไมใครไดเลย ถาพอไปซื้อซองบุหร่ีใหมที่ไหนมาแลวอายบุหร่ีในซองเกามันชักจะสูบไมอรอยไปทีเดียว แตพอไดเปลี่ยนใสซองใหมเขาแลวละก็ แหมมันชางเอร็ดอรอยข้ึนอีกมาก ถาผมไดซองใหมมาคราวหนึ่งเปนตองสูบบุหร่ีเสียจนกินขาวแสบลิ้นทุกที

พระสมาน แลวนี่ความประสงคของคุณก็คือ จะหาเมียที่มีเงิน จะไดพอทุนในทางใชจายการบาน และคุณจะไดมีเงินเหลือเพื่อหาความแสบลิ้นมาใสตัวคุณอีกยังงั้นหรือ ?

หลวงราชภัตติ์ คุณพระพูดสรุปความมันดีเกินไปนัก ตามความจริงความคิดเชนนั้นก็มีอยูบาง แตที่จริงผมมีความรักในสวนตัวแมมาไลยอยูดวยมากทีเดียว ไมเกี่ยวกะสวนเงินทองอะไร

พระสมาน คุณรักเขาจริงจริ๊งเทียวหรือ ?หลวงราชภัตติ์ จริงจริ๊งเทียวครับ! ถาจะใหทํามืออยางเด็ก ๆ ก็ตองบอกวารักเทานี้เทียว ! (กาง

แขนออกไปจนสุดแขนทั้งสองขาง)พระสมาน ก็รายที่ปากคลองตลาดละ ?หลวงราชภัตติ์ ฮ้ือ ! นั่นนะหรือ ? ไมควรจะเอามาเปรียบมันคนละชนิด แลวการมันก็แลวไปแลว

จะเอามาพูดอะไรอีกทําไมพระสมาน อาวเลิกกับเขาแลวหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ผมไมไดเลิกกับเขา เขาเลิกกับผมพระสมาน อาว ! มีเหตุอะไร ?หลวงราชภัตติ์ เหตุที่นายทหารคนหนึ่ง อยาใหผมออกชื่อเขาเลยพระสมาน โอ ! เสียใจ คุณพบหรือ ?หลวงราชภัตติ์ พบที่หองทีเดียว ! บะเกิดบูกันใหญ ! ตอยเสียตกกระไดเทียว !

7

พระสมาน ใครตกกระได ?หลวงราชภัตติ์ ผมพระสมาน เสียใจ ! เสียใจมากหลวงราชภัตติ์ ผมก็เหมือนกันพระสมาน แนละซิ เสียแรงคุณไดเล้ียงดูออกดิบดียังประพฤตินอกใจคุณไดหลวงราชภัตติ์ ไมใชเชนนั้น ผมเสียใจที่ไมไดรูเสียกอนวา อายเจานั่นมันอยูบนนั้น ถาไดรู

เสียกอนละก็-ฮือ !พระสมาน คุณจะไดเตรียมตัวไดดีกวานั้น ยังงั้นหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ถาไดรูกอนก็จะไดไมขึ้นไปใหเขาตอยตกกระได นะซิขอรับพระสมาน ถูกทีเดียว คุณหลวงเปนผูมีปญญา ควรตองประพฤติเชนนั้น ภาษิตทานก็วาไว

วา “รูรักษาตัวรอดเปนยอดดี” ไมใชหรือครับ ?หลวงราชภัตติ์ ถูกอยางคุณพระวา แตนี่แนครับ หันกลับไปพูดกันถึงเรื่องเดิมตอไปเถอะ ตามที่

ผมไดช้ีแจงใหคุณพระแลว ก็คงจะเห็นไดวา ในเวลานี้ ผมไมมีอะไรกีดขวางในการที่จะมีภรรยาใหเปนหลักฐาน ผมไดพิจารณาผูหญิงนักแลว ยังไมเห็นใครที่ถูกนัยนตาผมยิ่งกวาแมมาไลยเลยทีเดียว

พระสมาน ขอโทษเถอะนะ แตผมดูเหมือนจะเคยไดยินคุณหลวงยกยองสรรเสริญแมกิมเฮงลูกเจสัวฮองหลีเชนเดียวกัน

หลวงราชภัตติ์ นั่นนะมันกอนที่ผมไดรูจักแมมาไลยนี่นะครับพระสมาน พูดกันตามจริง ๆ เทียวนะ ถาจะเปรียบกันดวยความสวยความงามละก็ ดูเหมือน

ผมนึกวาแมกิมเฮงจะมีภาษีกวานะครับหลวงราชภัตติ์ อะไรคุณพระ ถาเปรียบกันเขาแลวละก็แมกิมเฮงหลุดลุยเทียว แมกิมเฮงเขามีที่ดูได

อยูก็แตตุมหูคูหนึ่ง เข็มกลัดเล็กสักสามอันเทานั้น แมมาไลยนะในเวลางานฤดูหนาว เขาแตงไมไดซํ้ากันสักวันหนึ่ง

พระสมาน ออ นี่ผูหญิงนะสวยงามกันอยูที่เครื่องเพชรเทานั้นหรือ?หลวงราชภัตติ์ ก็คุณพระดูที่ไหนละ ?พระสมาน ผมบางทีก็ดูหนาเขา บางทีก็ดูรูป บางทีก็ดูกิริยามารยาทหลวงราชภัตติ์ สวนหนาหรือรูปนะ ผมไมเห็นจําเปนที่จะตองไปมัวพิจารณาอะไรนัก ถาเมื่อมัน

สวยไมงามก็พอจะแกตบแตงขึ้นได สวนกิริยามารยาทนั้น ก็อาศัยที่ฝกหัดใหดีเพราะฉะนั้น หนาก็ดี รูปก็ดี กิริยามารยาทก็ดี มันเปนของที่ผูหญิงทุก ๆ คน อาจแกไขดัดแปลงใหเทียมทันกันได แตในสวนเครื่องเพชรนี่ ถามันลงไมทันกันเสียแลวละก็จบเทียว มันแลเห็นผิดกันงายเหลือเกิน

พระสมาน เมื่อคุณหลวงอธิบายใหผมฟง แลวเชนนี้ผมก็เขาใจ นี่คุณเห็นวาแมมาไลยนะเปน

8

ไมมีใครสูละหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ครับ ผมไดตริตรองตลอดแลว ไมเห็นวาใครจะสูเลย เพราะฉะนั้นผมจึงตอง

รบกวนคุณขอใหชวยอุดหนุนผมพระสมาน ขอนั้นจริง คุณหลวงไดกวนผมมากแตผมก็ไมไดเพิกเฉย ผมไดเวียนไปบาน

หลวงวรเวสหลายวันมาแลว แตผมก็ไดบอกคุณหลวงแลวเมื่อกี้นี้ วาปลาไมติดเอาเหยื่อไปกินเสียเปลา ๆ

หลวงราชภัตติ์ คุณพระไดใชวิธีพูดอยางไร ?พระสมาน พูดดวยปาก กับล้ิน กับคอ ตามธรรมดายังงั้นแหละครับหลวงราชภัตติ์ ไมใช คุณพระพูดอยางไร ใชทางอยางไร ?พระสมาน ใชทุกทางแหละคุณ ทั้งปลอบ ทั้งขู ทั้งลอ ทั้งหลอก ทั้งลวง ไมสําเร็จสักอยางเดียว

ตาหลวงวรเวสแกคอยปดเสียเสมอเทียวหลวงราชภัตติ์ นั่นแปลวายังไงกัน ?พระสมาน แปลวาแกไมสมัครยกแมมาไลยใหแกคุณนะซิหลวงราชภัตติ์ เพราะเหตุไร ?พระสมาน ไมทราบ แกไมไดบอกผมหลวงราชภัตติ์ คุณพระเดาถูกไหม ?พระสมาน เห็นพอจะเดาได แตจะถูกหรือไมถูกผมรับประกันไมไดหลวงราชภัตติ์ เอาเถอะครับ เดาใหผมฟงทีเถอะพระสมาน อยาโกรธนะหลวงราชภัตติ์ เถอะครับ ถึงโกรธผมก็จะตีหนาใหสนิทไมใหคุณพระรูสึกเลยทีเดียวพระสมาน ประการหนึ่งเห็นจะเปนเพราะวิธีใชจายของคุณไมสูตรงกับความคิดของหลวง

วรเวสนัก พูดกันตรง ๆ แกพูดวาคุณหลวงสุรุยสุรายหลวงราชภัตติ์ นี่แหละหาความแท ๆ ทีเดียว ผมก็ไดช้ีแจงใหคุณพระเขาใจดีแลวไมใชหรือ วา

การใชจายของผมนะมีแตในสิ่งที่จําเปนโดยแททั้งนั้นพระสมาน ครับ ผมเขาใจดีแลว เชนกุกเปนตน คุณก็ไดอธิบายใหผมฟงแจมแจงดีแลว วา

จําเปนตองมี แตเร่ืองกุกนี่เองเปนขอหนึ่งที่หลวงวรเวสยกขึ้นเปนตัวอยางของความสุรุยสุรายของคุณหลวง

หลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! เงินเดือนมันก็ไมมากมายอะไรนัก เพียง ๓๐ บาทเทานั้น แลวก็ไมนาเสียดาย ฝมือมันดีจริง ๆ ดวย คุณพระก็ทราบดีอยูแลว

พระสมาน ครับ ผมทราบดีทีเดียว มือทํากับขาวเปนเยี่ยมทีเดียว บางทีหลวงวรเวสแกจะอิจฉาคุณหลวงในการที่มีกุกดีเชนนั้น แกจึงไดติเตียน

หลวงราชภัตติ์ ทาทางจะจริงอยางคุณพระวา ถาเปนเชนนั้นแลวก็เอาเถอะ ผมยอมทนความลําบาก

9

ไลอายกุกเสีย ขอแตใหไดแมมาไลยก็แลวกันพระสมาน ถึงไลอายกุกก็เห็นจะไมเปนประโยชนหลวงราชภัตติ์ ทําไมครับ ?พระสมาน หลวงวรเวสแกเห็นคุณหลวง ไมดีพอสมควรที่จะแ ตงงานกับลูกสาวแกหลวงราชภัตติ์ ชะ ๆ ชะ ๆ ตัวแกเองเปนอะไรมาทีเดียว พอแกเปนขี้ขาเขาดวยสง แกยังจะมาอวด

ด ียกตวัแกสูงกวาผมอกีหรอื ? ผมนะนบัเนือ่งตระกลูวงศตอขึน้ไปไดจนถงึกรงุเกาไมเชื่อไปคนดูในหนังสือมุข มาตยาวงศ ของอาจารยเกศรซิครับ

พระสมาน ผมทราบแลว ไดอานหนังสือพิมพสยามประภาจนตลอด เออคุณจัดการอยางไรทานอาจารยเกศรจึงไดลงกูลวงศของคุณหลวงได ?

หลวงราชภัตติ์ ไมตองจัดการอะไร แตผมนับถือแกเปนอาจารย แกรักผมแกก็อุดหนุนจัดการคนไดกูลวงศของผมจนตลอด ถาหากทานอาจารยเกศรแกไมอุดหนุน ผมก็คงเลยไมไดรูวาผมเองเปนผูมีกูลวงศเนื่องขึ้นไดยืดยาวเชนนั้น

พระสมาน ผมนะทราบเรื่องอยูดีทีเดียววา ความจริงมันเปนอยางไร ผมก็ไดช้ีแจงแกหลวงวรเวสแลว แตก็ไมเปนผลอะไร

หลวงราชภัตติ์ ผมอยากรูจริง ๆ วาตาคนนี้แกจะตองการคนชนิดไรเปนลูกเขยพระสมาน บางทีแกจะเปนเทือกรณจักรกระมังครับ “ถาแมแตแมดวงใจอยากไดคู จะปาวหมู

เทวฤทธิ์ทุกทิศา ทั้งเมืองแมนแดนนาคนาคา..............”หลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นก็บาเต็มทีละขอรับ สวนเทวดานะไมตองกลาวถึงละเพราะยังไง ๆ เทวดาก็

คงไมลงมา แตนาคนะ พทุโธ ๆ ! ผมเชือ่วาแมมาไลย คงสมคัรเปนเมยีผมมากกวาเปนเมียงูเงี้ยวอะไรเปนแนทีเดียว

พระสมาน เทวฤทธิ์ในที่นี้ตองเขาใจวาไมใชหมายความถึงเทวดาบนสวรรคจริงนะคุณหลวงหลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นก็มีแตเทวดาคูแห ซ่ึงผมเชื่อวาคงไมดีกวาผมเปนแนพระสมาน ไมใชครับ ผมหมายความอีกอยางหนึ่ง ผมหมายความวาคนที่เปนที่เคารพนับถือ

ของมหาชนเทานั้นหลวงราชภัตติ์ ออ ! แกจะตองการลูกเขยเจายังงั้นหรือ?พระสมาน ถาแกหาไดแกก็ไมเสียใจหลวงราชภัตติ์ อุวะ ! ตานี่มักใหญใฝสูงจริงนะพระสมาน ตัวหลวงวรเวสไมสูกระไร สําคัญที่เมียแก ทานมลิแกอยูขางจะอวดวงศตระกูล

ของแกพอใชเหมือนกันหลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! ชางไมรูจักเสงี่ยมเจียมตัวของตัวมั่งเลยเทียวพระสมาน ก็แกจะตองเสงี่ยมทําไม แกวสารพัดนึกอยูในกํามือแลว จะนึกเอาอะไรก็ไดทั้งนั้น

ใคร ๆ ก็ตองประจบแก แหมพอแกมีงานอะไรทีหนึ่ง บานเกือบไมพอรับแขก ทั้ง

10

เจานาย ทั้งขุนนาง ทั้งพอคา พากันไปทั้งนั้น เบียดกันคลั่ก ๆ ราวกับปลาซาดินคนเชนคุณ เชนผมตองไปเที่ยววิ่งเชิญเสียแทบตาย แตยังงั้นไมใครจะไดใครมาวงศตระกูลหรืออะไร ๆ มันก็ไมสูมีเงินนะคุณนะ

หลวงราชภัตติ์ ขอนี้ก็จริงอยางคุณพระวา นี่นะผมมิเปนอันไมไดแมมาไลยหรือ ?พระสมาน ก็เห็นจะไมได นอกจาก-ฮือ ! แตคุณก็เห็นจะไมทําหลวงราชภัตติ์ ทํายังไง ?พระสมาน ไปพามาเสียนะซิหลวงราชภัตติ์ ไมไดซิครับ ทํายังงั้นก็เสียไปนะซิ ทําผูหญิงเขาเสียช่ือเปลา ๆพระสมาน ก็เปนอยูหลวงราชภัตติ์ แลวการลักพานะ มิใชวาจะทําไดงาย ๆ เมื่อไรพระสมาน จริงครับ เสียทวงเสียทีบางทีก็จะเกิดเหตุใหญ บางทีจะถึงหัวหูแตกก็เปนไดหลวงราชภัตติ์ นั่นนะซิครับพระสมาน ผมนึกแลววาคุณหลวงยังไมตกลง ผมเชื่ออยูในใจวาคุณหลวงคงจะมีสติปญญา

มากเกินกวาที่จะไปลักไปพาเขาเชนนั้นหลวงราชภัตติ์ นี่ถาใครไมรูจักผมดี คงหาวาผมขี้ขลาดถึงไดไมกลาไปลักไปพาเขา แตผมเห็นวา

การที่จะแสดงความกลา มันควรจะแสดงแตในเวลาอันสมควรพระสมาน ถูกทีเดียว ผมเชื่อแนทีเดียว วาถามีเหตุการณสําคัญที่จําเปนจะตองกระทําศึก

สงครามอะไรเปนตน คุณคงจะวิ่งเร็วกวาคนโดยมากหลวงราชภัตติ์ แนทีเดียวครับพระสมาน ผมละชางเจ็บแคนแทนคุณหลวงเสียจริง ๆ ทีเดียว นึกจะหาทางอะไรแกแคนก็นึก

ไมออก เพราะหลวงวรเวสแกมีอาวุธสําคัญ คือ เงินที่จะตอสูขาศึกไดดีอยางเอกหลวงราชภัตติ์ แกอยากไดลูกเขยเปนเจานัก ควรจะหาเจาไปยัดใหแกเสียใหเข็ดพระสมาน แกจะไปเข็ดปหลาบอะไร แกก็ดีใจไปเทานั้นหลวงราชภัตติ์ ไมใชครับ ไมใชหาเจาจริงไปใหแก ที่ผมหมายความนะ คือ จับอายแมงอะไรคน

หนึ่งแตงใหเปนเจาไปใหแกบูชาเสียใหเข็ดสักทีแลวก็จะไดหัวเราะเยาะแกเลนพระสมาน ถาทําไดก็ดีนะซิครับ แตมันยากที่จะทําใหสําเร็จได เพราะเจานายแกก็รูจักเสียหมด

แลว เห็นจะหลอกแกยากหลวงราชภัตติ์ อือ! ขอนี้ก็เปนอยู

(นอยอินทเสนเขามาทางเฉลียงขางหลัง นอยอินทเสนนั้นเปนคนอายุประมาณ ๒0 หรือ ๒๑ ป ในชุดนี้แตงกายนุงผาพื้นสวมเสื้อขาวไมสวมถุงเทารองเทา เมื่อเขามานั้นถือหนังสือเขามาฉบับหนึ่ง)พระสมาน ออ! เขียนแลวหรือ ?อินทเสน แลวขอรับ คุณพระโปรดตรวจดูเสียใหตลอดหนอย บางทีจะยังผิดอยูบาง (สง

11

หนังสือใหพระสมาน)พระสมาน เอาเถอะ ฉันเชื่อแก แกเขียนไมใครจะพลาดพลั้งอะไรนักดอก (รับหนังสือไปวาง

บนโตะ ควักปากกาหมึกซึมออกจากกระเปาลงนามในหนังสือ แลวคืนใหอินทเสน) ฉบับอื่น ๆ ยังไมแลวหรือ ?

อินทเสน ยังครับ ผมรีบทําฉบับนี้มาใหคุณพระเซ็นเสียกอน เพราะเห็นเปนการดวนพระสมาน ถูกแลว ! (อินทเสนจะไป) ออประเดี๋ยวขอถามอะไรนิดเถอะ เขาวาเจาราชบุตร

เมืองเชียงรายนะลงมาอยูในกรุงเทพ นี่จริงหรือ ?อินทเสน ขอรับพระสมาน ทําไมยังไมเห็นใครพบปะเลยอินทเสน ผมไดยินวาลงมาเปนการสวนตัว ตามคําแนะนําของหมอ ผมทราบวาเจาราชบุตร

เปนคนที่ชอบเลนอะไรแปลก ๆ บางทีก็ปลอมตัวไปเที่ยวแอบซอนอยูพระสมาน แกเปนญาติกะเธอหรือเปลา ?อินทเสน ก็เปนเทือกญาติขอรับ แตผมบอกไมไดวาอยูที่ไหน ยังไมมีใครคนตัวพบเลยขอรับพระสมาน ฮือ ! (พยักหนา อินทเสนออกไปจากหอง) คุณหลวง ผมมีความคิดชอบกลอะไร

อยางหนึ่งแลวหลวงราชภัตติ์ อะไรครับ ?พระสมาน ถาจะจัดหาเจาประเทศราชไปยัดใหหลวงวรเวสสักคนจะเปนยังไรหลวงราชภัตติ์ เจาประเทศราชอะไร?พระสมาน ประเทศราชก็อยางเชนเมืองตาง ๆ ในมณฑลพายัพ หรือเมืองมลายูยังงั้นแหละหลวงราชภัตติ์ จะเอาใคร ?พระสมาน เชนเจาราชบุตรเชียงรายยังงี้เปนตน จะใชไดไหม ?หลวงราชภัตติ์ ก็ไมรูวาเขาอยูทางเหนือทางใตที่ไหนเลย จะไปเอาตัวเขาไปปลอยใหตาหลวง-

วรเวสยังไง ผมก็ยังไมเขาใจพระสมาน จะตองไปเอาตัวแกมาจริง ๆ ทําไมเดี๋ยวนี้นี่ ก็หาตัวแมลงอะไรไปปลอมใหแก

เอาไปยกยองเลนใหหรู จะมิดูเลนสนุกกวาหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ดีซิครับ ถาหากตัวราชบุตรปลอมไดใหเหมาะพระสมาน ไดซิ ตัวมีอยูแลวหลวงราชภัตติ์ ที่ไหนละครับ ?พระสมาน อยูที่นี่แหละหลวงราชภัตติ์ ใคร ?พระสมาน อินทเสนหลวงราชภัตติ์ เจาเสมียนของคุณพระนะหรือ?

12

พระสมาน ครับหลวงราชภัตติ์ นาจะดีครับ แตคุณพระจะรับประกันไดหรือวา จะไมไปขยายขี้เทออะไรใหเขาจับ

ไดพระสมาน ไมเปนไรครับ ผมเชื่อวาคงไมเปนเชนนั้น ดูมันก็เปนคนเรียบรอยดี ความรูก็ออก

จะดี ๆ ดวย เราชวยกันสั่งสอนเสียหนอยก็เห็นจะพอใชไดหลวงราชภัตติ์ ลองถามเจาตัวเขาดูสักหนอยทีจะดีครับพระสมาน ผมเชื่อวาคงไมมีขัดของอะไร แตเรียกมาถามดูเดี๋ยวนี้ก็ได (เรียก) อินทเสนอินทเสน (ขานในโรง) ขอรับพระสมาน มานี่เดี๋ยวเถอะ

(อินทเสนเขามา)พระสมาน นี่แนะ แกไดเคยเห็นเจาราชบุตรเชียงรายสักกี่หนละ ?อินทเสน ก็เคยเห็นหลายครั้งอยูขอรับพระสมาน แกจะทํากิริยาลอใหเหมือนไดไหม ?อินทเสน ก็เห็นจะพอไดขอรับ แตจะเหมือนหรือไมเหมือนผมรับประกันไมไดพระสมาน แตที่จริงก็ไมเปนไร ถึงจะไมเหมือนก็ไมเปนไร นี่แนะฉันจะเลาอะไรใหฟง

ฉนักบัคณุหลวงราชภตัติ์ อยากจะลอใครเลนสกัคน จะพาแกไปหาเขา บอกเขาวาแกเปนเจาราชบุตรเชียงราย ดูทีวาเขาจะตอนรับแกยังไงบาง เขาใจไหมละ ?

อินทเสน ขอรับ แตขอรับประทานโทษ ผมอยูขางจะมีขอหนักใจอยูบาง คือ ถาแมเขาจับกลไดจะไมเกิดความใหญหรือขอรับ ?

พระสมาน เปลา มันไมเกิดใหญอะไรหรอก อยางมากเขาก็โกรธเปนฟนเปนไฟไปเทานั้น แตคงไมกลาเอะอะมาก เพราะยิ่งเอะอะก็ยิ่งอายมาก ยังไง ๆ ก็ตองนิ่งอยูเอง

อินทเสน เครื่องตกแตงของผมก็ – เออ-พระสมาน เรื่องนั้นแกไมตองวิตก ฉันจะอุดหนุนใหสําเร็จหลวงราชภัตติ์ ไมเปนไรผมเขาหุนสวนดวยก็ไดพระสมาน ขอบใจครับ ใหผมเปนผูกําหนดแบงหุนหรือ?หลวงราชภัตติ์ ยังงั้นซิครับ คุณพระเปนผูอํานวยการบริษัทเทียวพระสมาน ถายังงั้นผมขอตั้งคุณหลวงเปนเหรัญญิก ดูแลการในหนาที่จายเงินหลวงราชภัตติ์ ไดซิครับ การจายเงินชํานาญนัก ผมจะรับจัดการหาเครื่องแตงตัวใหนายอินทเสน

ใหเสร็จเทียว เปนไวใจผมไดเทียวพระสมาน ครับ แตผมขอเตือนอยางหนึ่ง สายนาฬิกาประดับเพชรไมจําเปนนะหลวงราชภัตติ์ ครับ ผมเขาใจแลว อินทเสน ไปหรือยังละ?พระสมาน ประเดี๋ยวก็ไดครับ ซอมกิริยากันเสียกอน นี่แนะ อินทเสน ไหนลองตั้งทาทาง

13

ใหกันดูหนอยหรือ ?อินทเสน ทาอะไรขอรับ ?พระสมาน ลองเดินดูกอนทีหรือ ? (อินทเสนเดินทําทาเฉย ๆ) อะไรเดินออกเซื่องยังงั้น!อินทเสน เดินยังไงถึงจะดีละขอรับ?พระสมาน ตองตั้งทาใหโอโถง ถนนกวางสิบวามาไมไดนัยนตาดูขาม ๆ หัวคนไป เหมือนก็

วาคนนั้นต่ําตอยเกินไปจนแกไมเห็นหลวงราชภัตติ์ ลุกขึ้นทําทาใหเขาดูหนอยซิครับ

(พระสมานลุกขึ้นทําทาเดินวางภูมิ อินทเสนเดินตามทําทาเลียนคลาย ๆ แตกลับจะเลยลอพระสมานตอไปอีก)อินทเสน ถูกหรือยังครับ ?หลวงราชภัตติ์ พอใช พอใช ทานั่งละครับ ?พระสมาน นั่งไมสูยากนัก คงนั่งเกาอี้โดยมาก ไขวหางไวเสมอเห็นจะใชไดอินทเสน มิเมื่อยหรือครับ ?พระสมาน เมื่อยก็ตองทนเอาหนอยซิ ยศเรามันมากมันก็ตองทนลําบากหนอย การไขวหาง

มันเปนเครื่องหมายของผูมียศมากอินทเสน จริงขอรับ ผมจําไดแลว แตตุกตาที่เปนตัวเจาคุณเขายังปนไขวหางเสมอทีเดียว

แลวผมจะตองแตงนุงผามวงน้ําเงิน สวมเสื้อดําติดตราอยางตุกตาเจาคุณเสมอหรือขอรับ ?

พระสมาน ไมตองถึงเชนนั้นหรอก แตงแตพอใหหรู ๆ ก็แลวกันหลวงราชภัตติ์ นุงซิ่นไมดีหรือครับ ? ดูจะหรูดีพระสมาน อะไรคุณหลวง ผูชายเขานุงซิ่นกันเมื่อไรละ เขานุงตาโกงตางหาก ถูกไหม ?อินทเสน ผูชายชาติไหนครับ พมาหรือครับ ?พระสมาน ไมใช พวกชาวเมืองแกนาแหละ !อินทเสน ชาวเมืองผมเขาก็นุงเหมือนชาวเมืองใตนี่แหละขอรับหลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นก็ดี หาเครื่องแตงตัวงายดีพระสมาน สวนวิธีจะพูดจานะ ขอใหระวังหนอยนะอินทเสน อยาพูดใหเปนคนธรรมดาอินทเสน พูดยังไงถึงจะดีขอรับ?หลวงราชภัตติ์ พูดอยางแบบแอวหรือจอย หรืออะไรนั่นแหละจะเขาทีอินทเสน เขาจะเอาผมไปปากคลองสานเสียกระมังขอรับหลวงราชภัตติ์ ถึงยังไง ๆ ก็ควรจะแถมอาย “ขอยบฮู” หรือ คําลาวอะไร ๆ ไวใหมากถึงจะดีอินทเสน ชาวเชียงรายผูดีดูเหมือนเขาก็พูดภาษาบางกอกไดดี ๆ เทากับคุณหลวงแหละนะ

ขอรับพระสมาน คุณหลวงเห็นจะไมตองสอนเขาถึงปานนั้นดอกครับ เสียงที่พูดหรือคําที่ใชไม

14

สําคัญอะไร สําคัญอยูที่วิธีพูด ตองพูดขาม ๆ หัวเขาไปยังงี้ (ทําทาและทําเสียง) หา ?นี่ใคร ออ สบายอยูหรือ ?

อินทเสน (เลียนพระสมาน) หา ? นี่ใคร ออ สบายอยูหรือ?พระสมาน เทือกนั้นแหละ เห็นจะพอใชไดอินทเสน เขาจะไมดาผมวาจองหองหรือขอรับพระสมาน ตองจองหองซิถึงจะควร ยิ่งทําจองหองถือตัวมาก ๆ ดูเหมือนหลวงวรเวสจะยิ่ง

ปอยอหนักขึ้น ยังไงคุณหลวง ?หลวงราชภัตติ์ จริงครับอินทเสน หลวงวรเวสที่มีลูกสาวชื่อมาไลยใชไหมขอรับ?พระสมาน นั่นแหละ แกรูจักเขาแลวหรือ ?อินทเสน มิไดขอรับ ผมรูจักชื่อและเคยเห็นตัว แตไมรูจักพระสมาน ดีแลว นั่นแหละฉันจะพาแกไปหาหลวงวรเวส บอกวาแกเปนเจาราชบุตรเชียงรายอินทเสน แลวแตคุณพระจะโปรดเถอะครับ แตถาฉวยเกิดถอยรอยความอะไร คุณพระโปรด

เมตตาผมดวยนะครับพระสมาน เอาเถอะ ถาเกิดเหตุอะไรฉันจะเปนผูรับหนาเองหลวงราชภัตติ์ ถายังงั้น ผมพาอินทเสนไปหาเครื่องแตงตัวนะครับพระสมาน ครับ จะไปไหนกอน ?หลวงราชภัตติ์ ไปตัดเสื้อหางแซมสันกอนพระสมาน อะไรถึงแซมสันเทียวหรือครับ !หลวงราชภัตติ์ ไมถึงแซมสันมันจะสมเกียรติยศเขาหรือครับ?พระสมาน ถายังงั้นก็อยาตัดใหหลายตัวนักนะครับ บริษัทจะลมละลายเสียเร็วนักหลวงราชภัตติ์ เอาเถอะครับ เอาแตพอควรพระสมาน หมวกก็อยาใหถึงปานามาจริงเลยนะครับ เอาแตหมวกอยางถูก ๆ ที่หนาตาคลาย ๆ

ปานามาก็พอหลวงราชภัตติ์ อะไรจะใหใสปานามาเกหรือครับ ?พระสมาน ก็ราชบุตรเกมันก็ตองปานามาเกซิครับ มันถึงจะเหมาะกัน ถาใหผมเลือกผมจะให

ตัดเสื้อแซมสันเกเสียดวยสง จะไดเบาเงินหลวงราชภัตติ์ ไมไดละครับ ผมยอมปานามาเกใหคุณอยางหนึ่งแลว ผมไมยอมเสื้อแซมสันเกอีก

ละ เกือกละ ?พระสมาน เกือกนะเอาจีนคดแทก็ได ผมไมคัดคานหลวงราชภัตติ์ หมายวาจะใหเกือกจีนคดเกอีกละ !พระสมาน สวนสายนาฬิกา.................

15

หลวงราชภัตติ์ เกร ๎เลิตเกไมไดนะครับพระสมาน ผมนึกจะแนะนําวาใหซ้ือโรงจํานําทีเดียวหลวงราชภัตติ์ จริงครับ ผมรูวามีดีอยูสายหนึ่งแลว สายนาฬิกาหลวงอําไพเอาไปจํานําไวสายหนึ่ง

ผมจะไปจัดการกับหลวงอําไพ ขอไปไถมาแทนเขา ดีไหมครับ ?พระสมาน ดีทีเดียว นาฬิกามีหรือเปลา ?หลวงราชภัตติ์ มีดวยครับ เจาของเดียวกัน หลวงอําไพนะมีดีอยางหนึ่ง พอเขาเอาอะไรไปจํานํา

เขาบอกใหผมทราบเสมอ เผ่ือผมตองการก็ไปไถเอามาใชช่ัวคราว พอเขาฟุมเฟอยขึ้นอีกหนอย เขาก็มาซื้อคืนไปจากผมอีกทีหนึ่ง เสียแตเขาชอบเลนซื้อเชื่อนัก

พระสมาน ถายังงั้นคุณพาอินทเสนไปซิ อยูทางนี้ผมจะเขียนหนังสือถึงหลวงวรเวส บอกขาวเจาราชบุตร ผมจะบอกแกวาถาแกตองการ จะไดใหเจาราชบุตรไปบานแก ผมจะชวยจัดการใหนะครับ

หลวงราชภัตติ์ ดีทีเดียว แลวเราก็เตรียมหัวเราะเยาะแกเสียใหหนําใจเทียวนะครับ (หัวเราะ)พระสมาน ยังงั้นซิครับ (หัวเราะ)อินทเสน มันก็จะขันดีอยูขอรับ (หัวเราะ)หลวงราชภัตติ์ ผมนึกหัวเราะเสียแตปานนี้แลว ฮะ ๆ ฮะ ๆ ไปเถอะอินทเสน (หลวงราชภัตติ์กับ

อินทเสนพากันไป พระสมานไปยืนดูที่หนาตางขางซายสักครูหนึ่งแลวก็เดินหัวเราะออกไปทางเฉลียง)

ปดมาน

16

องกท่ี ๒ฉาก หนาหองรับแขกชาลา ที่บานหลวงวรเวสวิสิฐ ดานหลังเปนผนังหองรับแขก กั้นเขามา

ประมาณสวนหนึ่งในสามของโรงมีประตู ๓ ชอง เปดทั้ง ๓ ชอง มองทางประตูแลเห็นหองรับแขกอยูขางใน ที่ผนังมีลวดลายวิจิตรมาก ดานสกัดชาลาขางขวาเปนผนังมีประตู ๑ ชอง ดานสกัดขางซายมีพนักปูนและเสาเหล็กรับปะรํา นอกคูหาออกไปแลเห็นตนไมดูรมร่ืนดี เพดานชาลาดาดผาใบร้ิวสีสลับกัน ๒ สี สวนเครื่องตกแตงนั้น ที่ชาลามีโตะเกาอี้สานเปนชุด ที่แลเห็นในหองรับแขกเปนเครื่องอยางดี

พอเปดมานหลวงวรเวสวิสิฐ กับพระสมานบริกรเดินออกมาจากหองรับแขกดวยกันหลวงวรเวสนั้นเปนคนอายุประมาณ ๔๐ เศษ แตงตัวดีเรียบรอยหลวงวรเวส เชิญคุณพระนั่งพักเย็นที่นี่กอนเถอะครับพระสมาน ขอบใจครับ (นั่งลงดวยกันทั้ง ๒ คน)หลวงวรเวส ผมขอบใจคุณพระจนไมรูที่จะหาถอยคําอะไรมากลาวใหเหมาะเลยครับพระสมาน ไมจําเปนเลยครับ ไมจําเปน ผมมีความยินดีที่มีโอกาสทําใหคุณหลวงเปนที่พอใจหลวงวรเวส ผมตองขอขอบใจหนอย ถาไมไดคุณพระผมก็คงไมมีโอกาสไดพบปะเจา

ราชบุตรเชียงรายเลยทีเดียว แลวยังมิหนําซ้ําคุณพระยังเมตตามาชวยจัดตกแตงหองหับของผมใหเรียบรอยอีก

พระสมาน ถาคุณหลวงจะใหผมเปนที่พอใจละก็ ขออยาไดขอบใจผมเลยอีกคําเดียว จะดีกวาอยางอื่น

หลวงวรเวส ถายังงั้น คุณพระก็เปนคนประหลาดคนหนึ่งละครับ คนที่ไมชอบใหคนสรรเสริญผมก็พึ่งเคยพบแตคุณพระนี่แหละ โดยมากผมไดเคยพบแตคนที่ตองการความ-สรรเสริญ จนสงใหไมทันทีเดียว

พระสมาน ผมไมอยากใหคุณหลวงตองลําบากแจกความสรรเสริญใหแกผมนะซิครับหลวงวรเวส ออ ! ผมเห็นจะตองรบกวนคุณพระอีกสักหนอย ผมอยากรูอะไรอยูอยางหนึ่ง แต

ผมสูงดไวไมถามตอหนาแมมลิหรือแมมาไลย กลัวเขาจะหัวเราะเยาะผมนะเปนคนเซอซาปาเถื่อนเหลือเกิน

พระสมาน เขาคงไมวาคุณหลวงเชนนั้นเปนแนหลวงวรเวส ทําไมเขาจะไมวาครับ แมมาไลยนะไมสูกระไร เพราะมันเปนลูกมันก็เกรงใจอยู

บาง แตแมมลินะเขาคอยอนุสาสนผมอยูไมไดหยุดไมไดหยอนเลย นี่แหละครับการที่ไดภรรยาเปนผูมีตระกูลเชนแมมลิมันก็ลําบากอยูบาง ถามีโอกาสเมื่อไหรเขาคงเตือนใหผมรูสึกอยูเสมอวาการที่ผมไดเขามาเปนภรรยานะ เปนเคราะหดีของผมอยางยิ่ง

พระสมาน อะไรคุณมลิจะเตือนคุณหลวงดื้อ ๆ ยังงั้นเทียวหรือครับ ?

17

หลวงวรเวส วิธีเตือนของเขามีตาง ๆ ขอรับ เขาเตือนไดทั้งดวยกิริยาทั้งดวยวาจา บางทีก็เตือนแตพอเยื้อง ๆ ไป แตบางทีก็เลนเอาตรง ๆ ทีเดียว ยังไง ๆ เขาคงไมใหผมลืมเลยวาพอผมเคยเปนบาวพอของเขา จนบางทีทําใหผมนึกวาถาผมไดผูหญิงชาวไรชาวนาอะไรมาเปนเมียเสียดีกวา

พระสมาน เออ- อา - เมื่อแตกี้คุณหลวงพูดวาคุณหลวงอยากถามความเห็นอะไรผมสักอยางหนึ่ง มีเร่ืองอะไรละครับ ?

หลวงวรเวส ผมอยากทราบวา ผมควรจะพูดกับเจาราชบุตรอยางไร เชนจุพูดถึงตัวผมเองยังงี้จะพูดวากระไร คําลาวเขาจะใชกันอยางไรผมก็ไมทราบ พอผมไดรับจดหมายคุณพระ ผมก็ไปลากหนังสือพระลอออกมาอานดู ก็ออกจะไมใครเขาใจ คุณทราบอยูแลววาหนังสือนะ ผมมันไมไดรูเพียงเทาไร

พระสมาน ไมจําเปนตองใชคําอยางในเรื่องพระลอดอกครับ พูดอยางเรา ๆ ยังงี้เขาก็เขาใจหลวงวรเวส ถายังงั้นจะพูดเพียงแคไรดีครับ เห็นจะไมถึงขาพระพุทธเจากระมังครับพระสมาน ไมควรเลยครับหลวงวรเวส เพียงเกลากระหมอมจะพองามกระมังครับ ?พระสมาน ยังเกินไป เพียงผมก็พอหลวงวรเวส อะไรพูดผมกับเจา เขาจะไมวาผมเซอซาไปหรือครับ ?พระสมาน ตรงกันขาม ถาคุณหลวงเรียกตัวอยางอื่นนอกจากผมเห็นจะถูกติเตียนวาเซอซา

แนละครับหลวงวรเวส ถาขานก็ขานวาขอรับ หรือขอรับกระผมก็พอหรือครับ ?พระสมาน ขอรับเทานั้นก็พอ ขอรับกระผมดูเหมือนจะเกิน ๆ ไปสักหนอยเสียอีกหลวงวรเวส ยังงั้นหรือครับ ? ถายังงั้นฉวยวาเกิดมีปากเสียงกันขึ้นกับแมมลิ ตองขออนุญาตอาง

คุณพระเปนหลักนะครับพระสมาน ไดซิครับ ผมรับผิดรับชอบเองหลวงวรเวส ขอบใจครับ ขอบใจพระสมาน ถาคุณหลวงไมธุระอะไรอีกแลว ผมจะขอลาที แลวผมจะมาอีกใหทันเวลาดินเนอร

(ลุกขึ้นยืน หลวงวรเวสลุกขึ้นดวย)หลวงวรเวส แลวคุณพระดูละครตอไปดวยนะครับพระสมาน ยังงั้นซิครับ ผมลาที (ออกไปทางหองรับแขก)

(หลวงวรเวสลงนั่งสูบบุหร่ีตอไปสักครูหนึ่ง มลิออกมาทางประตูขวา มลิอายุประมาณ ๓๖ หรือ ๓๗ แตงตัวอยูกับบาน)มลิ ยังไงคุณ ลูกชายคุณนะเมื่อไหรจะมา? ไปเชือนแชอยูเสียที่ไหนก็ไมรูหลวงวรเวส ฉันสั่งอายเนตรไปวาใหบอกใหรีบมาทันที ทําไมมาชานักก็ไมทราบเลย

18

(นายบุญโรจนมาทางหองรับแขก นายบุญโรจนอายุประมาณ ๑๗ ป แตงกายดี)มลิ อาวนี่แนะ ! พอถามถึงก็มาทีเดียวหลวงวรเวส ยังไงมาชานัก อายเนตรมันไมไดบอกหรือวาใหรีบมา?บุญโรจน มันบอกครับ พออายเนตรไปบอกผมก็ขึ้นไปลาครูออกจากโรงเรียนมาทีเดียวมลิ เอะ ! ก็ยังไงมาถึงนี่ชานัก อายเนตรไปบอกเมื่อไหร ?บุญโรจน เมื่อบายสัก ๒ นาฬิกาไดอยูครับมลิ แหม ! ก็นี่เปน ๔ นาฬิกาแลว ไปแวะเวียนเสียที่ไหนมั่งก็ไมรูบุญโรจน ไมไดแวะไดเวียนที่ไหนเลยเทียวคุณแมมลิ คุณ นี่คุณสงรถคันไหนไปรับ ?หลวงวรเวส คันแดงมลิ ออ ! คุณสงรถสําหรับบาวใชไปใหลูกฉันขี่ยังงั้นหรือ ?หลวงวรเวส ตัวเขาเองเขาชอบคันนั้น เขาวามีมันขับงายดี เขาขับเองไดมลิ ทําไมคนสําหรับขับไมมีหรือ คุณตองใหลูกคุณขับรถเอง ?หลวงวรเวส ก็ผูดีเขาก็ขับเองกันถมไป การที่ผูดีจะขับรถยนต ไมเปนที่เสื่อมเสียเกียรติอะไรเลยมลิ พวกดิฉันไมเคยขับรถเองเลยหลวงวรเวส (พูดเบา ๆ หนอย) ก็มันไมเห็นเคยมีรถรัถหัตถีอะไรจะขับมลิ คุณไมตองหมิ่นประมาทพวกดิฉัน ถึงยังไง ๆ คนทั้งหลายก็นับถือเขาเพราะเหตุ

อ่ืน ๆ นอกจากเพราะตื่นเงินหลวงวรเวส อือ! หูหลอนไวจริง ๆ ฉันนึกดัง ๆ ก็ไดยินดวยมลิ นี่นัยวาคุณจะไมชําระลูกชายคุณหรือ วาทําไมถึงมาชานักหลวงวรเวส ชําระซิ ! (พูดกับนายบุญโรจน) อายแดงมานี่ !มลิ นี่ลูกนะมันไมมีช่ือหรือ ถึงไดตองเรียกมันวาอายแดง ?หลวงวรเวส ชื่อมันนะมีดอก ฉันเห็นมันหรูเกินกวาที่จะใชเรียกทุก ๆ วัน นึกวาเรามีงานมีการ

ถึงคอยใหมันเปนนายบุญโรจน ถาอยูกะบานในหมูกันเองใหมันเปนแตอายแดงก็จะพอ

มลิ เออ ! ลูกมีช่ือเปนผูลากมากดีอยูดี ๆ กลับไมชอบ อยากใหมันมีช่ือเหมือนลูกขี้ขาหลวงวรเวส ขอทีแมคุณ ขอที ! (พูดกับลูก) ยังไงพอบุญโรจน ทําไมถึงมาชานัก ไปเชือนแชอยู

เสียที่ไหน ? หรือเอ็งไปดูหาบุหร่ีใหพอสูบอยางครั้งกอนมลิ นั่นทําไมตองไปแนะทางใหเขาปดดวย จะใหเขานึกปดของเขาเองไมไดเทียว

หรือ ?หลวงวรเวส (แกลงทําเสียงแข็ง) ยังไงบุญโรจนวามา ไปเชือนแชเสียที่ไหน ?บุญโรจน ผมไมไดเชือนแชที่ไหนเลย ตรงกลับมาบานทีเดียว

19

หลวงวรเวส ขออยาใหพูดปดตอพอแม นอกจากที่มีเหตุจําเปนโดยแทมลิ นั่นทําไมจะตองไปเปดชองไวใหยังงั้นดวยหลวงวรเวส คนสมัยใหมเขาถือกันอยู วามีเวลาบางเวลาจําเปนจะตองปดเพื่อรักษาความสัตย

ตอเพื่อนฝูงอะไรของเขาไมรูไดมลิ ขอใหพูดกันจริง ๆ เถอะบุญโรจน ผมไมไดเชือนที่ไหนจริง ๆ ครับมลิ ก็ยังงั้นทําไมมาชานักละ หรืออายรถคันแดงนั่นไปขลุกขลักเสียกลางทางอีก

กระมัง ?บุญโรจน ไมไดเสียเลยครับ มาเรียบรอยตลอดทางมลิ ก็ยังงั้นทําไมชานักนะ ?บุญโรจน ผมมารถไอมลิ อะไรนะ ?หลวงวรเวส มันวามันมารถไอ ฮะ ๆ ฮะ ๆมลิ คุณเห็นขันยังไง ?หลวงวรเวส เปลา !มลิ บุญโรจน รถยนตเขาก็ใหไปรับแลว ทําไมถึงตองขี่รถไอมาบุญโรจน อยากมาก็มา (หลวงวรเวสพยักหนาและยิ้ม)มลิ ทําไม มันจะสบายไปกวารถยนตยังไงบุญโรจน มันไมสบายกวาครับ แตมันสนุกกวามลิ สนุก ! นั่งเบียดคนมาแอ็ด ๆ มันสนุกสนานยังไง ?หลวงวรเวส อีกประการหนึ่ง ตองเขาใจวาเสียสตางคไปโดยใชที่เลย มันสองระยะไมใชหรือ ?บุญโรจน ครับ สองระยะ แตผมเสีย ๑๒ สตางคเทานั้นหลวงวรเวส ยังงั้นเอ็งก็มาที่ ๖ สตางคนะซิบุญโรจน (ย้ิม ๆ) ครับมลิ (ตบอก) ตาย ๆ พิลึกจริง ๆ มีรถยนตขี่ดี ๆ วาไมดี ชอบไปขึ้นรถไอ นั่งที่ ๖ สตางค

เบียดกับอายคนสารเลวอะไรมิรูบุญโรจน นาน ๆ ไดขึ้นรถไอทีหนึ่ง มันก็สนุกอยูนะครับหลวงวรเวส (หัวเราะ) ฮะ ๆ ฮะ ๆ !มลิ คุณหลวงขันอะไร ขันวาลูกอยากเปนไพรยังงั้นหรือ ?หลวงวรเวส ที่จริงมันก็ขันอยูบาง !มลิ บุญโรจน ตัวเจานะไปเอาสันดานไพรมาจากไหนไมรู ไมไดเอาไปจากแมนะเปน

แนละ

20

บุญโรจน ผมก็ไมทราบวา ไดมาจากทางไหนครับ บางทีมันจะเกิดขึ้นในตัวผมเองก็เปนไดมลิ เสียแรงขวนขวายใหไดเลาไดเรียนอยางดี จนที่สุดนี้ไดไปอยูที่ราชวิทยาลัย แลว

สันดานไพรของเจามันนาจะตัดใหหายไปไดเบาหรือ ก็นี่อายเนตรอายสานะไมไดตามมาหรือ ?

บุญโรจน ตามมาครับ มันตามมาในรถยนตขับตามหลังรถไอมาเทียวมลิ แลวมันขนของของลูกมาแลวหรือ ?บุญโรจน ขนมาแลวครับ อายเนตรมันถือชอนคัดรองเทามามลิ ฮือ ! อายสาละบุญโรจน อายสาถือแปรงถูฟนกับอับยาฟน ! (หลวงวรเวสหัวเราะเอามือปดปาก เพื่อไมให

เมียเห็น)มลิ อะไรใหมันถือของออกเหลวแหลกยังงั้น !บุญโรจน พุทโธคุณแม ไมใชเหลวไหลเลยนะครับ ชอนคัดรองเทานะเปนของจําเปนจริง ๆ

รองเทาผมมันพอดีกะเทา ถาไมใชชอนใสแทบไมไดเทียวครับมลิ ก็ชอนที่บานนี้ก็มีไมใชหรือ ?บุญโรจน มีอยูจริงครับ แตมันเปนชอนเงินหรือชอนงา ไมคลองเหมือนชอนเขานะครับ

ชอนเขามันเยิ่นดีนักมลิ ฮึ ! สําแดงความไพรอออกมาอีกแลวไหมละ ก็แปรงถูฟนกะยาฟนนะทําไมตอง

เอามาดวยละบุญโรจน ยาฟนถาทิ้งไวหมดครับ สวนแปรงนะขืนทิ้งไวก็คงถูกใครยืมไป ผมเคยโดนเขา

ทีหนึ่งแลวเลยเข็ดหลวงวรเวส (หัวเราะ) ฮะ ๆ ฮะ ๆ !มลิ เมื่อไหรคุณจะหมดของขันเสียสักทีหลวงวรเวส เห็นจะยังอีกหลายป แตนี่เวลาก็บายมากแลวเราไมควรจะมัวเสียเวลาพูดกันใน

เร่ืองไมเปนสาระอยูยังงี้มลิ ใครพูดไมเปนสาระคะ ?หลวงวรเวส (ถอนใจใหญ) ก็ฉันนะซิมลิ ก็อยากจะทําอะไรตอไปก็ทําไปซิหลวงวรเวส ฉันอยากจะซอมอายแดง – เอย ! บุญโรจนในการที่จะออกงานรับแขกคราวนี้นะซิมลิ ก็ดีแลว จะสอนอะไรก็สอนกันไปซิหลวงวรเวส เอาไหนลองคํานับไปทีหรือ ?มลิ ทําไมเขาจะคํานับไมเปน เขาเรียนอยูกะครูฝร่ังทีเดียวนี่นะหลวงวรเวส จริงซิ ! ถายังงั้นชางเถอะไมตองซอมคํานับละ แตวิธีที่จะพูดกับเจาราชบุตรนะเอ็ง

21

จะพูดยังไง ?บุญโรจน ก็เห็นจะเหมือนอยางพูดกับเจาอื่น ๆ กระมังครับหลวงวรเวส ไมถูก ไมถูก ถาจะขานตองขอรับ ถาจะพูดถึงตัวเอ็งตองใชวาผมหรือกระผมก็ได

แตอายกะขุนอยางที่เอ็งเคยพูดอยูกะทานขุนการีนะใชไมไดนะมลิ เออ ! ตามืดจูงตาบอดละเจาขาเอย !หลวงวรเวส ฉันรับสารภาพวาแตแรกตาฉันมืด แตเดี๋ยวนี้ฉันไปหาหมอรักษาจนตาสวางแลว

ตาแมมลิเองแหละยังมัวอยูมลิ ทําไม ?หลวงวรเวส หลอนทวงฉันผิดแลวคร้ังนี้มลิ ทวงผิดยังไง ก็อะไรพูดกะเจาวาขอรับ มีเยี่ยงมีอยางที่ไหนมั่งหลวงวรเวส นี่แหละฉันถึงไดวา หลอนนะตามัวอยูมาก (หัวเราะเยาะ) ถาขืนไปพูดอยางอื่นกะ

เจาราชบุตรนอกจากขอรับละก็เขาไดฮากันครืนละมลิ ใครบอกคุณวาควรจะพูดขอรับหลวงวรเวส คุณพระสมานบอกแตกี้นี้เองมลิ ออยังงั้นหรือ ?หลวงวรเวส ยังงั้น คุณพระสมานเห็นจะเปนผูมีตระกูลดี พอที่จะรูขนบธรรมเนียมกระมังมลิ ถาคุณพระสมานวายังงั้นก็เห็นจะถูกแลวหลวงวรเวส (หัวเราะ) เฮอะ ๆมลิ ดีใจวาดิฉันพลาดทายังงั้นหรือ ?หลวงวรเวส เปลา ! เปลา ! ฉันดีใจวาฉันมีความคิดพอที่จะถามไวเสียกอนมลิ ฮือ! เออพอบุญโรจน เสียแรงเปนนักเรียนฝรั่งมังคา ลูกจะบอกแมไดไหม วา

วิธีที่แมคํานับนะถูกหรือยัง ?บุญโรจน คุณแมจะใหผมทําทาใหดูหรือครับ ?มลิ ก็เอาซิบุญโรจน ยังงี้เปนยังไงครับ ? (ทําทาวิ่งโดดแหยว ๆ ออกมาแลวยอคํานับอยางผูหญิงละครมา)หลวงวรเวส พุทโธ ! ก็ตัวแมเจาเขาเบาอยางเชนเอ็งเมื่อไหร จะไดเตนแหยวยังงั้นได ขืนใหทําก็

คงงามตายละมลิ นั่นลูกไปจํามาแตไหน ?บุญโรจน จํามาแตละครฝรั่งครับมลิ ก็แมอยากดูทาผูหญิงผูดีเขาคํานับ อะไรไปเอาทาอีผูหญิงละครมาทําใหดูละบุญโรจน ก็ผมไมรูจักทาผูหญิงผูดีคํานับ ผมจะทําใหคุณแมดูไดยังไงละครับมลิ ทําไมครูฝร่ังเขาไมไดส่ังไดสอนมั่งหรือ ?

22

บุญโรจน พุทโธ! ก็ราชวิทยาลัยไมใชโรงเรียนผูหญิงเลยนี่ครับ เขาจะไดมาฝกหัดกิริยาผูหญิง ถาอยากใหผมรูกิริยาผูหญิงทําไมไมสงผมไปโรงเรียนผูหญิงละครับ

หลวงวรเวส ถาสงเอ็งไปโรงเรียนผูหญิงก็จะไดสนุกยิ่งกวารถไออีกนะซิมลิ คุณหลวง ! พูดอะไรไมจําเปนเลย นี่แนะบุญโรจน ถายังงั้นทาที่คํานับอยูนะก็เห็น

จะถูกแลวละกระมังบุญโรจน เห็นจะถูกแลวละครับ แตถึงจะผิดผมก็คงไมทราบมลิ ฮือ ! ถายังงั้นฉันจะตองไปดูซอมทาทางคํานับของแมมาไลยเสียสักหนอย

(ลุกขึ้นจะไป)หลวงวรเวส ออประเดี๋ยว ฉันมีอะไรที่จะปรึกษาหลอนสักหนอย ฉันทราบจากคุณพระสมาน

วาเวลานี้เจาราชบุตรไปเชาบานเขาอยูแหงหนึ่ง เรือนเล็กนิดเดียวเทานั้นมลิ แลวยังไงละ ?หลวงวรเวส อายตึกหลังเล็กของเรามันก็อยูเปลา ฉันหมายวาจะเชิญใหเจาราชบุตรมาพักอยู

ที่นั่น หลอนจะเห็นยังไง ?มลิ คุณประสงคอะไรหลวงวรเวส อาวฉันเห็นวา นาจะมีผลสองประการ ประการหนึ่งเราจะมีช่ือเสียงวาไดจัดการ

รับรองเจาประเทศราช ที่เปนของแนนอน อีกประการหนึ่งฉันเห็นวาสวนของเราหรือก็ใชรวมกันกะตึกเล็กนั้นอยู

มลิ จะใหเจาราชบุตรมาชวยทําสวนหรือ ?หลวงวรเวส ไมใช ฉันนึกถึงลูกสาวเราดอกนะมลิ อะไรคุณจะเอาลูกสาวไปยัดเยียดใหเขายังงั้นเทียวหรือหลวงวรเวส ไมตองยัดเยียด เจาราชบุตรคงเห็นเอง เราก็มีแตจะจัดการใหแมมาไลยลงชมสวน

เปนครั้งเปนคราวเทานั้น เจาราชบุตรเห็นผานแวบไปแวบมาขี้ครานใจเตนไปเสียอีก

มลิ ฮือ ! ก็ชอบกลหลวงวรเวส นั่นซิมลิ ที่จริงฉันนึกไว............หลวงวรเวส ฉันรูแลว แตตามที่หลอนประสงคฉันเห็นทาจะไดยาก เพราะฉะนั้นถาได

เจาราชบุตรก็จะไมเลวนะหลอนมลิ ไมเลว ที่จริงฉันจะยอมชมใหวาคอนขางดีเสียอีกหลวงวรเวส ขอบใจ นาน ๆ ฉันก็มีความคิดดีโผลขึ้นมาทีหนึ่งยังงี้แหละมลิ จริงหลวงวรเวส ถายังงั้นเปนอันตกลงใหฉันเชิญเขานะ

23

มลิ คะเชิญเถอะ แตทําใหดีนะ อยาตรงไปถึงก็ชวนปุบปบทีเดียวนะ เดี๋ยวเขาจะวาเราเหอ

หลวงวรเวส ถูกแลว ฉันจะคอย ๆ พูดออมเขาไปทีละนอยตีวงใหแคบเขาไปทุกที จนพอถึงปบก็จับปุบใหอยูเทียว

มลิ เออ ! ทําใหดีเถอะคะ นี่เวลาเทาไหรละ?หลวงวรเวส (ควักนาฬิกาออกมาด)ู แมเจาโวย สองทุมกะสิบหานาทีแลว เผลอไปประเดี๋ยวเดียว

เทานั้นมลิ อะไรยังไมทันค่ําเลย จะสองทุมสองแทมอะไรไดหลวงวรเวส เออจริง ! (ยกนาฬิกาขึ้นฟงที่หู) หยุดเสียแลวตั้งแตเมื่อเชา สองโมงสิบหานาที

นั่นเองมลิ พุทโธพุถัง ! ชางพกไวได หนักกระเปาเปลา บุญโรจนดูนาฬิกาทีหรือ ?บุญโรจน (ดูนาฬิกา) สิบเอ็ดทุมครึ่งหลวงวรเวส เอะ ! นั่นนาฬิกาหยุดเสียแลวเหมือนกันหรือ ? (หัวเราะเยาะ)บุญโรจน เปลาครับ ผมบอกผิดไป ไดยินคุณพอพูดวาเชา ๆ ผมก็หลงไปดวยยังงั้นเองมลิ ก็ที่จริงนะมันกี่นาฬิกา ?บุญโรจน ที่จริงนะมันบาย ๕ นาฬิกาครึ่งครับมลิ ตายตาย! เกือบถึงเวลาแตงตัวแลว ฉันตองลาที แลวคุณโปรดตรวจดูการขางนอกนี่

เสียใหเรียบรอยแลวถึงคอยไปแตงตัวนะคะหลวงวรเวส ได ฉันจะทําใหตลอด

(มลิออกไปทางประตูขวา)หลวงวรเวส เอออายแดง – โอยลืมไปบุญโรจน ชางเถอะครับ ผมชอบใหคุณพอเรียกผมวาอายแดงมากกวาบุญโรจน ดูรูสึก

สนิทสนมกันดีกวามากหลวงวรเวส เออขาก็รูสึกยังงั้นเหมือนกัน ขาเรียกบุญโรจนทีไร รูสึกเหมือนพูดกะเจาอะไร

องคหนึ่ง ถาเรียกอายแดง ดูคอยรูสึกวาเอ็งเปนลูกขาหนอยหนึ่งบุญโรจน ผมก็เหมือนกันครับ เพราะยังงั้นใหผมเปนบุญโรจนแตจําเพาะตอหนาคุณแม

เทานั้น ก็แลวกันหลวงวรเวส นี่แนะ วันนี้ทําไมเอ็งถึงไดขี่รถไอกลับมา ?บุญโรจน พุทโธ ผมเบื่ออายการวางภูมิเสียเหลือทนแลว ผมไดนึกอยูเสมอวา ถาไดเปน

เหมือนคนอื่น ๆ เขามั่งก็จะสบายดี ผมไดเคยอยากขี่รถไอมานานแลว แตไมมีชองเลย วันนี้ผมเห็นไดชองตองลองดูที

หลวงวรเวส เอ็งไมรูหรือวา การที่อยากขี่รถไอเบียดกับคนสามัญเชนนั้น คุณแมเห็นเปน

24

การเสียผิวมาก เห็นเปนทําตัวเปนไพรไปทีเดียวบุญโรจน ครับ ผมทราบ แตผมมีบางเวลาที่นึกอยากเปนไพรหลวงวรเวส เออขาจะบอกอะไรให อยาอึงไปนะบุญโรจน ครับหลวงวรเวส ตัวขาเองก็มีบางเวลา ที่อยากเปนไพรพิลึก ตั้งแตขาไดกะแมเอ็งแลว เขาไมยอมให

ขาเปนําไพรเลยเทียว เดี๋ยวนี้ละก็ขาเห็นสมฟกไมไดอยากกินจนน้ําลายไหลเทียววะ ใหตกรกซิ ขาถูกกินแตอายกับขาวผูดี จนเบื่อเสียแสนเบื่อแลว ยังวันนี้จะตองนั่งกินดินเนอรอีก

บุญโรจน คุณพออยากกินของไพร ๆ จริงหรือครับ ?หลวงวรเวส พุทโธ ! ทําไมจะไมอยากวะ อยากเหลือเกินเทียว!บุญโรจน ถายังงั้นผมจะบอกความลับคุณพอสักอยางหนึ่ง เมื่อผมไปยืนคอยจะเปลี่ยนรถไอ

สายโนนมาสายนี้ ผมแวะไปซื้อสมฟกมาไวแยะเทียวหลวงวรเวส ยังงั้นหรือวะ เอาไวที่ไหน ?บุญโรจน อยูในถ้ําในสวนแนะครับ ไปกินดวยกันหรือครับ ?หลวงวรเวส อายแดง ! เอ็งนี่ระยํามาก ถาแมเขารูละเขากระหนาบตายเทียววะ (เหลียวซายแล

ขวา) ยังมีเวลาอยูวะ ไปเที่ยวถํ้ากันหนอยเถอะ(สองคนพอลูกเหลียวซายแลขวาแลวคอย ๆ ยองออกไปดวยกันทางหองรับแขก)

ปดมาน

25

องกท่ี ๓ฉาก สวนในบานหลวงวรเวสวิสิฐ ดานหลังมีเขามีถํ้าและมีน้ําตก มีลําธาร ทําอยูขางจะเปน

ที่นาสบาย มีตนไมใหญคร้ึม ใตตนไมใหญมีเกาอี้สวน และโตะตั้งเปนที่ชมน้ําพุเมื่อเปดมาน นายบุญโรจนกําลังตั้งกลองถายรูป จะถายเขา หัวอยูในโปงผาคลุมกลอง

นอยอินทเสนเดินเขามาจากทางซายอินทเสน โรจน นั่นถายอะไร ?บุญโรจน (โผลออกมาจากโปง) เจาระวังตัวใหดีเถอะ เรียกผมโรจนเปลา ๆ จนติดปาก

ไปเรียกตอหนาคุณแมเขาสักทีละก็เถอะ ไดเกิดเหตุใหญเทียวอินทเสน คุณแมจะกระหนาบฉันใหญเทียวหรือ ?บุญโรจน แนละครับอินทเสน ฉันก็มาอาศัยอยูในบานนี้เปนนานแลว ยังไมเคยเห็นคุณมลิโกรธสักทีเดียวบุญโรจน ออ ! ไมประหลาดอะไร คุณแมทําดีตอเจาไว เพราะเจายังเปนคนอื่นอยู แตนีเจาจะ

มาเกี่ยวดองกะทานแลว ทานไมตองเกรงใจเจาอีกละอินทเสน ออ ! ทําไมแกถึงรู ?บุญโรจน เดี๋ยวผมเลาใหฟง ขอใหผมถายรูปแผนนี้เสียใหสําเร็จกอนหนอยเถอะ (เอาผาคลุม

หัวมองในกลองอีก)อินทเสน จะถายไปทําไม ?บุญโรจน (พูดในโปง) ถายไปแขงเอารางวัล เออนี่แนะเจา วานไปยืนที่เขาหนอยไดไหม

ถายรูปมีคนดูเขาทีขึ้นอินทเสน ไดซิ ! (ไปยืนที่เขา) เอาหรือยัง ?บุญโรจน กระเถิบไปขางขวาอีกนิด – ไมใชไปขางซาย มือของเจาเองนะ – อีกนิดอินทเสน อีกนิดก็เปยกนะซิบุญโรจน ยังงั้นทํายังไงตัวเจาถึงจะติดในกลองหมดละอินทเสน ก็นี่ไมหมดหรือ ?บุญโรจน แขนยังขาดขางหนึ่งอินทเสน หันหนากลองไปทางซายมือแกเสียหนอยไมไดหรือ ?บุญโรจน (ลองหันกลองแลวพูด) เห็นตัวเจาเต็มแลว แตน้ําพุมันแหวงไปอินทเสน ยังงั้น ลองขยับตัวกลองไปขางซายสักนิดซิ (บุญโรจนขยับและเล็งใหม)

เปนยังไง ดีหรือยัง?บุญโรจน ดีแลวครับ ! (ออกมาจากโปงปดหนากลอง) นี่ถาไดพี่มาไลยมายืนดวยอีกคน

จะยิ่งดีกวานี่อีกนะครับ ยังไง ?อินทเสน แนละซิ แตฉันไมแลเห็นหนทางที่จะเปนไปไดเลย

26

บุญโรจน เจาไมตองวิตก ! (กมลงไปหยิบกระจกพลางพูดพลาง) ดูทาทางชอบกลนักนะครับ(เสือกกระจกเขาไปหลังกลอง) เจามีหนังสือถึงคุณพอเมื่อตะกี้นี้ ผมก็รู (ไปดูจัดที่หนากลองสําหรับเปด)

อินทเสน แลวคุณหลวงวากระไร ?บุญโรจน ผมไดยินคุณพอพูดวา – เจายืนนิ่ง ๆ นะอินทเสน อะไรพูดวา “ยืนนิ่ง ๆ นะ” ทําไม ?บุญโรจน เปลานั้นผมพูดเอง (ชักฉากบังกระจก)อินทเสน ยังงั้นคุณหลวงวากระไรละ ?บุญโรจน ประเดี๋ยวครับ ถายรูปเสียกอนถึงคอยเลา นิ่ง ๆ นะครับ (เปดกลอง) อาวไหวเสีย

แลว ขออีกแผนเถอะครับ (ปดฉากกลับกระจกแลวไปจัดกลอง) เจายิ้มหนอยละดีละ นึกถึงพี่มาไลยซิครับ !

อินทเสน เออ ! แกนี่ชางลอดีจริงนะ ควรจะเลยเปนชางถายรูปเสียทีเดียวบุญโรจน คุณแมจะไดลมจับตายปะไรละครับ แหม ! ลูกคุณแมจะไปหากินเปนชางถายรูป

นะแลไมเห็นเลย (ชักฉากบังกระจก) เอาละครับนิ่ง ! (เปดกลอง) เห็นจะไดการละครับ(ปดฉากกระจก) ขอบใจมากครับ

อินทเสน ยังไงละ จะเลาอะไรใหฟงบุญโรจน เมื่อตะกี้นี้นะครับ พอคุณพอรับหนังสือของเจาก็เอาไปใหคุณแมดู ผมกําลังจะถาย

รูปคุณแมอยูทีเดียว พอเปดกลองคุณพอก็วิ่งตัง ๆ เขาไปชูหนังสือแลวรองวา“แมมลิ ! แมมลิ ! ฉันวาแลว! ฉันวาแลว” ทําเอาคุณแมสะดุงเหยงรูปเสียหมด ผมเคืองพิลึก !

อินทเสน เออ ๆ แลวยังไงอีละ ?บุญโรจน พอคุณพอบอกคุณแมวาเจามีหนังสือไป เปนเรื่องสําคัญ ผมก็หายเคืองเทียว เพราะ

ผมเดาถูกวาเรื่องอะไร ผมก็เอียงหูคอยฟงวาจะพูดกันวากระไรอินทเสน ทําไมแกถึงเดาถูกละ ?บุญโรจน พุทโธ ! ตาผมบอดเมื่อไหรละ ผมไดเคยเห็นเจากับพี่มาไลย มาพบพูดกันที่นี่เปน

หลายหนมาแลวนี่นะ แตเจาไมตองวิตก พอผมเห็นผมก็เลยเดินเลี่ยงไปเสียทางอื่นนึกจะถายรูปกําลังพูดกันไวสักรูปหนึ่งแลว แตกลัวจะหาที่ลางไมได ก็เลยตองเลิกไป นึก ๆ ขึ้นมาก็ออกเสียดาย

อินทเสน ทําไมจะหาที่ลางไมได หองมืดก็มีไมใชหรือ ?บุญโรจน มีครับ แตผมใชอยูดวยกันกับพี่มาไลยอินทเสน ออเขาใจแลว ! แตนี่แนะ พูดกันถึงอีเร่ืองนั้นอีกเถอะ แลวคุณพอคุณแมเมื่ออาน

หนังสือฉันแลววากระไร ?

27

บุญโรจน แหม ! ปล้ืมพิลึกครับ พอใจมาก ดูเปนตกลงแน เชื่อผมเถอะ นี่อีกประเดี๋ยวก็คงไปหาเจา

อินทเสน ออ ! ยังงั้นไมรังเกียจฉันดอกหรือ ?บุญโรจน ตรงกันขามเทียวครับ อยากไดเจาเปนลูกเขยมานานแลว เมื่อผมลงมานี่กําลัง

ปรึกษาการกันกลุมอยูแลว วาจะทํายังไงมั่งอินทเสน ก็ตัวแกเองละ แกจะเต็มใจยกพี่สาวใหฉันไหม ?บุญโรจน ผมเต็มใจเทียวครับ ใหตายซิ ! แตผมรําคาญหนอยเดียวที่พี่มาไลย จะไปอยูเสีย

ออกลึกลับถึงเชียงรายอินทเสน ฉันก็นึกอยูวาจะไป ๆ มา ๆ แกคงไดพบกะพี่แกอยูบอย ๆ หรือแกจะขึ้นไปเยี่ยมพี่

เขาที่เชียงรายบางก็ได ฉันรับประกันเทียววาแกคงสนุกบุญโรจน มีนกยิงแยะหรือครับ ?อินทเสน แหม ! ยิงเสียบาบวมละแก ลูกปนแกหมดกอนนกของฉันบุญโรจน ถายังงั้นผมยินดียกพี่มาไลยใหเจาทีเดียวอินทเสน ขอบใจ ขอบใจมากเทียว ! (จับมือ)บุญโรจน นี่เจาจะคอยพบพี่มาไลยที่นี่ยังงั้นหรือ ?อินทเสน ถาหลอนลงมาฉันก็คงไดพบเขาบุญโรจน (เก็บกลอง) ถายังงั้นผมไปละนะ อยูก็จะขัดคอ จริงไหม ? (ดูไปขางขวา) อาว ! นั่น

แนะ คุณพี่มาแลวละ ผมเปดละ (แบกกลองและหิ้วกระเปากระจกออกไปทางซาย)(มาไลยเขามาจากทางขวา ทําเดินเรื่อย ๆ เฉย ๆ อายุประมาณมาไลยประมาณ ๑๘ แตงตัวอยางอยูกับบาน แตงามดี)

มาไลย ออ ! เจาอยูนี่เองหรือ ?อินทเสน ฉันมายืนใหบุญโรจนเขาถายรูปหนอยหนึ่ง หลอนจะไปไหน ?มาไลย ดิฉันหมายจะมานั่งเลนเย็น ๆ ดูน้ําพุอินทเสน นั่งนี่ซิจะ (ควักผาเช็ดหนาออกมาปดเกาอี้ใหนั่ง มาไลยก็ไปนั่ง) ออตามที่ฉันบอกหลอนไว

เมื่อวานนี้ วาฉันจะมีหนังสือถึงคุณพอหลอน ฉันไดมีไปแลวมาไลย (กมหนา) อออินทเสน ฉันไดขาววาคุณพอคุณแมของหลอนดูเหมือนจะตกลงยกหลอนใหกะฉัน หลอน

จะวายังไง ? (มาไลยกมหนาแตย้ิม ๆ อยู) ยังไงจะ?

28

มาไลย บุญโรจนรูแลวหรือยัง? จะวายังไงมั่งก็ไมรู !อินทเสน บุญโรจนนะเขาไดยินดียกหลอนใหกะฉันแลว แตแรกยังออกเสียดายนิด ๆ แตฉัน

บอกวาฉันจะเชิญไปยิงนกที่เชียงรายก็ตกลงยกหลอนใหทันทีเทียวมาไลย ออ ! นี่ฉันแลกกะนกยังงั้นหรือ ? (ย้ิม)อินทเสน ก็เห็นจะยังงั้นกระมัง ก็ทั้งพอแมนองชายก็จะยอมยกหลอนใหกะฉันแลว ยังแตตัว

หลอนเองเทานั้น ยังไมไดบอกฉันเลยวาจะยกตัวหลอนใหกะฉันหรือไม (มาไลยกมหนา) ยังไงจะ โธจะบอกสักคําไมไดหรือ ?

มาไลย ก็รูอยูแลวจะตองใหบอกทําไมอีกก็ไมรูละอินทเสน ยังไง ๆ หลอนก็จะไมกลับใจละหรือ ?มาไลย ถาไมมีเหตุก็ไมกลับอินทเสน มีเหตุยังไงถึงจะกลับใจ ?มาไลย เหตุอะไรสําคัญ ๆ มาก ๆอินทเสน ถาแมมีใครมาบอกกะหลอนวา ฉันนะไมใชเปนคนที่หลอนนึกเชนนี้เปนตน

หลอนจะวากระไร ?มาไลย อยาพูดเปนเลนไปนะอินทเสน จริง ๆ นะจะ ถาแมมีผูมาบอกหลอนวาฉันนะไมใชราชบุตรเชียงรายจริง ๆ เปนแต

คนปลอมมายังงี้ หลอนจะวากระไร ?มาไลย ใครจะพูดยังงั้นอินทเสน เอาเถอะ ถาเผื่อมี หลอนจะวายังไง ?มาไลย ฉันก็คงวาไมจริงอินทเสน ถาเผื่อเขามีพยิงพยานแนนอนจะวายังไง ?มาไลย ก็จะไปวายังไงไดนอกจากนิ่งเสียเทานั้นอินทเสน ใจหลอนจะไมเปลี่ยนแปลงเลยหรือ ?มาไลย นี่เจานึกวาฉันเปนคนยังไงอินทเสน ถายังงั้น แปลวาหลอนคงจะไมกลับใจเลยหรือจะ ?มาไลย ตอไปใหบอกวา เธอเปนลูกขี้ขาฉันก็ไมกลับใจอินทเสน ฉันเชื่อหลอน ขอโทษที่ฉันไดมีความสงสัยใจหลอน (เขาไปเทาหลังเกาอี้ กมลงไปพูด)

ถาเมื่อฉันไดทราบน้ําใจหลอนเชนนี้แลวฉันนะไมตั้งใจรักษาน้ําใจหลอนจนตราบเทาวันตาย ฉันก็ไมใชคนละ (หลวงราชภัตติ์จารัญออกมาจากถ้ํา เห็นอินทเสนกมพูดกับมาไลยยืนดูอยูครูหนึ่งแลวก็เดินออกมา)

หลวงราชภัตติ์ เจาราชบุตรอินทเสน (เหลียวไป) ออคุณหลวง ! ธุระอะไรครับ ?

29

หลวงราชภัตติ์ คุณหลวงวรเวสอยากพบอินทเสน (แลดูตามาไลยแลวจึ่งพูด) อยูที่ไหนครับ ?หลวงราชภัตติ์ ที่หองรับแขกที่ตึกเล็กอินทเสน ผมไปเดี๋ยวนี้ครับ ! (ออกไปทางซาย)หลวงราชภัตติ์ แมมาไลยมาไลย ทําไมคะ ?หลวงราชภัตติ์ ดูเหมือนหลอนสนทนาอยูกับเจาราชบุตรเชียงรายไมใชหรือ ?มาไลย ดูเหมือนยังงั้นหลวงราชภัตติ์ แลวดูเหมือนเขาเทาหลังเกาอี้หลอน แลวกมลงไปพูดไมใชหรือ ?มาไลย ดูเหมือนเธอจะไดทําเชนนั้นหลวงราชภัตติ์ ทําไมหลอนยอมใหเขาทําเชนนั้น ?มาไลย ก็ไมทราบหลวงราชภัตติ์ ฉันอยากรูวา เหตุไรหลอนถึงไดยอมใหเจาราชบุตรตั้งทาเปนเจาเขาเจาของหลอน

เชนนั้นมาไลย ขอนั้นดิฉันบอกไมได แตถาถามวาเหตุไร ดิฉันถึงไดยอมใหคุณหลวงมาตั้งกระทู

ถามดิฉันเชนนี้ ดิฉันจะตอบไดหลวงราชภัตติ์ (ดีใจ) เหตุไรจะ บอกฉันใหฉันชื่นใจหนอยเถอะมาไลย เพราะดิฉันเปนเจาของบาน จะไลคุณหลวงเสียก็จะเปนคนกิริยาชั่วเต็มทีหลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! นัยวาหลอนจะมีแกใจไลฉันเสียทีเดียวหรือ ?มาไลย ดิฉันไมไดบอกเลยวาจะไลคุณ !หลวงราชภัตติ์ ที่ไมไลก็เพราะกิริยาดีเกินไปที่จะขับไลฉันจากบานหลอนยังงั้นหรือจะ ?มาไลย แนทีเดียว !หลวงราชภัตติ์ นี่ถาเปนบานคนอื่นหลอนจะไลฉันหรือ ?มาไลย ไมไลหลวงราชภัตติ์ ออถายังงั้น หลอนก็ยังมีความเมตตาตอฉันอยูหรือจะ ? (เดินเขาไปทางมาไลย)มาไลย อยาเขาใจผิด ดิฉันจะไมไลคุณเพราะจะไลไมไดตางหาก ถาแมเราอยูในบานคน

อ่ืนเขาแลว ดิฉันจะไปมีอํานาจขับไลอะไรใครไดหลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! หลอนไมไดสังเกตหรือวาฉันนะมีความรักในตัวหลอนเพียงไร ฉันนะรัก

หลอนเสียเหลือเกิน จนชั้นเห็นแมลงวันตัวเดียวเกาะที่แกมหลอน ฉันยังหึงอายแมลงนั่นเลย ก็นี่ไดมาเห็นเจาราชบุตรมาทําทาเปนเจาเขาเจาของหลอนอยูเชนนั้นจะไมใหฉันเคืองยังไง

มาไลย (ลุกขึ้น) ถาคุณจะพูดยังงี้ดิฉันจะตองลาคุณละ

30

หลวงราชภัตติ์ โธ ! อยาเพอไปเลยหลอน ขอใหฟงฉันสักทีเถอะ ฉันมีความรักหลอนจริงจริ๊งทีเดียว

มาไลย ดิฉันไมขอฟงคุณพูดเชนนี้ เปนการไมสมควรอยางยิ่ง ถาเมื่อคุณรักดิฉันจริง ๆทําไมคุณไมไปจัดการสูขอตอคุณพอตามธรรมเนียม จะพูดเกี้ยวดิฉันยังงี้ไมสมควรอยางยิ่ง

หลวงราชภัตติ์ ฉันก็ไดใหคุณพระสมานมาทาบทามแลวก็ไมเห็นทางสมประสงค ฉันจึ่งไดหาโอกาสมาพูดตรงกับตัวหลอนเอง

มาไลย ขอรับประทานโทษ ดิฉันจะฟงไมไดเปนอันขาด (หันหนาจะเดินไป)หลวงราชภัตติ์ เดี๋ยวหลอน เดี๋ยวเถอะ หลอนฟงฉันหนอยเถอะ การที่หลอนไมยอมฟงฉันนี่ก็เปน

การถูกตองแลว เห็นไดวาหลอนอยูในถอยคําบิดามารดาของหลอน แตบิดามารดาไมควรจะขัดใจลูกในการที่จะมีสามี ปลูกเรือนตองตามใจผูอยูถึงจะถูก เมื่อบิดามารดาไมตามใจหลอน หลอนควรจะตองสําแดงความเปนอิสระแกตน

มาไลย คุณไมตองสั่งสอนดิฉันในเรื่องนี้หลวงราชภัตติ์ ถาหลอนคิดอยูเชนนั้นแลวก็ยิ่งดี นี่ถึงเวลาอันควรแลวที่หลอนจะสําแดงอิสรภาพ

ของหลอนใหปรากฏ ถึงเวลาแลววาบิดามารดาจะบังคับไดแตในทางที่ถูก จะใชอํานาจกดขี่ตามอําเภอน้ําใจไมไดเปนอันขาด

มาไลย จะใหฉันสําแดงอิสรภาพยังไง ?หลวงราชภัตติ์ ทําไมจะตองใหฉันอธิบายอีกหรือ ?มาไลย ก็ดิฉันเห็นวาทางที่จะสําแดงอิสรภาพมันมีอยูหลายทางนี่คะหลวงราชภัตติ์ ก็จริง แตหลอนควรจะเลือกทางที่ดีที่สุดมาไลย อะไรเปนทางที่ดีที่สุดหลวงราชภัตติ์ ทางดีที่สุดก็คือสําแดงใหปรากฏ วาในสวนเรื่องที่จะมีสามีนั้นหลอนจะมีแตเฉพาะ

ทีห่ลอนมคีวามรกัจรงิ ๆ และไมยอมใหบดิามารดาจบัหลอนไปเยยีดยดัใหกะใคร ๆตามความพอใจของเขา จริงไหมจะ ?

มาไลย จริงหลวงราชภัตติ์ เออยังงั้นซิแมคุณ แตถาเราจะพากันไปเสียเฉย ๆ ก็จะมีผูติฉินนินทาได เพราะ

ฉะนั้นเราควรจะพากันไปหาคุณพอหลอนเสียกอน บอกกลาวใหเขาใจเสีย วาถาไมยอมยกหลอนใหกะฉันละก็จะไดความเดือดรอนใจ ยังไงจะ ?

มาไลย ดิฉันไมเห็นดวยหลวงราชภัตติ์ อะไรหลอนจะไปเสียเฉย ๆ ไมใหโอกาสพอแมบางเลยเทียวหรือจะ ?มาไลย ใครบอกวาดิฉันจะไปกะคุณหลวงราชภัตติ์ อาว ! นี่จะไมไปกะฉันดอกหรือ ?

31

มาไลย ก็ไมไปนะซิ !หลวงราชภัตติ์ พุทโธ ๆ ทําไมละมาไลย คุณก็ยอมทราบอยู แลว วาผูหญิงที่ตามผูชายไปนะ มันไมไดรับผลดีอยางใดเลยสัก

อยางเดียว ขายหนาเขาก็เหลือเกิน แลวอีกประการหนึ่งการที่ตามเขาไปเชนนั้น ทําใหราคาตัวเองถูกลงไปปานใด ผูชายที่ไดเมียเชนนั้น เขาไมรูสึกวาเขาตองถนอมน้ําใจอยางหนึ่งอยางใดเลย พอเขาเบื่อเขาเมื่อไหรเขาก็ทิ้งเสียไดงาย ๆ ไมตองนึกเกรงอกเกรงใจใคร เมื่อดิฉันรูอยูดีเชนนี้แลว ก็เปนธรรมดาที่ดิฉันคงจะไมตามผูชายใดไป นอกจากที่ดิฉันมีความรักเขาเสียอยางมาก ๆ เต็มที

หลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นแปลวาหลอนไมมีความรักฉันพอที่จะไปกับฉันไดยังงั้นหรือ ?มาไลย (กมหนา) คุณหลวงจะนึกอยางไรก็ตามใจหลวงราชภัตติ์ แตหลอนเปนอันไมยอมไปกะฉันยังงั้นหรือ ?มาไลย ขอโทษที ดิฉันไปไมไดหลวงราชภัตติ์ หลอนไดตริตรองตลอดแลวหรือจะ? แลวอยาใหตองเสียใจเมื่อภายหลังนะหลอนมาไลย ดิฉันนึกตลอดแลว ไปกะคุณหลวงไมไดจริง ๆ ขออยาใหคุณหลวงคิดอีกตอไปเลยหลวงราชภัตติ์ ถาหลอนไมไปกะฉันละก็ตองเขาใจวาฉันเปนตองหมดความสุขในชีวิตนี้ ตัวฉันก็

จะรูสึกเหมือนกับตองอยูในที่มืดมาไลย ก็ทําไมคุณหลวงไมหาโคมไวใชละคะ เขาวาโคมที่อูบางกอกดอกมีเขามาใหมมาก

ลองซ้ือมาใชบางซิคะ !หลวงราชภัตติ์ โธ ! หลอนอยาพูดเปนเลนไปหนอยเลยแมคุณเถอะมาไลย ดิฉันไปกะคุณไมได คุณจะทําอะไรดิฉันหลวงราชภัตติ์ ฉันจะไปทําอะไรหลอนได แตเมื่อหลอนไมมีความเมตตาฉันแลว การที่ฉันอยูตอ

ไปในโลกนี้ก็ไมมีประโยชนอะไรมาไลย ยังงั้นคุณจะไปไหน จะไปตากอากาศยุโรปหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ฉันจะไปตากอากาศอาแกดที่ไหน ฉันนึกวาจะตายเสียทีเดียวมาไลย อะไรคะ ? รอไวกอนเถอะ คุณยังหนุมอยูหลวงราชภัตติ์ หนุมก็เหมือนแก หลอนไมรักฉันแลวก็เทาอายุฉันไดรอยปแลว ฉันจะตองกล้ันใจ

ตายเสียละมาไลย จะไดอัดใจแยปะไรละ !หลวงราชภัตติ์ จริง เห็นจะลําบากนัก แลวก็เห็นจะชานักดวย ปนเห็นจะดีกวา (ควักปนในกระเปาออก

มา)มาไลย โอย ! อยาคะ ขอที ! (ลุกขึ้นไปยืนแอบตนไม)หลวงราชภัตติ์ ทําไม

32

มาไลย นั่นปนเบรานิงไมใชหรือ ?หลวงราชภัตติ์ จะ เบรานิง ดีนัก ! (แกวงปนไปมา)มาไลย คุณหลวง ! คุณหลวง ! ระวังหนอย มันจะล่ันมาโดนดิฉันเขา ขึ้นชื่อวาเบรานิงละ

ดิฉันกลัวนัก มันไมคอยจะลั่นออกไปทางที่ตองการเลยหลวงราชภัตติ์ ออ ! นี่หลอนวิตกอยูแตวามันจะล่ันไปโดนหลอนเขายังงั้นหรือ ?มาไลย ก็ยังงั้นนะซิหลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นหลอนไมตองวิตก ปนนี่มันไมไดประจุไวดอก (โยนปนลงบนโตะ)มาไลย ออ ! ยังงั้นดอกหรือ ก็แลวไปนะซิ ! (กลับออกมานั่งตามเดิม)หลวงราชภัตติ์ (ออกเสียใจ) ฉันหมายวาหลอนรองเอะอะ เพราะกลัวฉันจะยิงตัวฉันมาไลย ดิฉันไมไดนึกกลัวเชนนั้นเลยหลวงราชภัตติ์ ออ ! นี่หลอนมิเกลียดฉันเสียเต็มทีหรือ จนจะตายก็ไมทุกขมาไลย ไมใชเชนนั้น เปนแตดิฉันเชื่อวาคุณคงไมยิงตัวคุณเปนแนหลวงราชภัตติ์ จริง ฉันไมยิงตัวฉันเอง ถาแมฉันยิงขึ้นก็จะดังปงปงเอะอะไปเปลา ๆมาไลย ถูกทีเดียวหลวงราชภัตติ์ แตหลอนอยาเขาใจไปวาฉันนะจะกลัวตายไมใชเชนนั้น เวลานี้หมดความเสียดาย

ชีวิต (เหลียวไปเหลียวมา) เออนึกออกแลวมาไลย อะไรคะ ?หลวงราชภัตติ์ ฉันจะโดดเขาตายเสียละ (เดินไปทางเขา)มาไลย จะโดดเขานี้แหละหรือคะ ?หลวงราชภัตติ์ เขานี้แหละ ไมตองเดินไปหาที่ไหนอีกละทางขึ้นอยูทางไหน ? (มองหาทางขึ้นเขา)มาไลย ทางขึ้นไมมีดอกคะ ถาจะขึ้นก็ตองปนหลวงราชภัตติ์ ปนก็ปนกันมาไลย ปนขึ้นนะพอจะได แตลงเห็นจะยากนะคะมันล่ืนอยูหลวงราชภัตติ์ ทางลงฉันจะตองหาทําไม ก็ฉันจะโดดลงมานี่นะ !มาไลย สูงนะคะ !หลวงราชภัตติ์ ยิ่งสูงยิ่งดี (เดินตรวจทาทางตลอดแลว เห็นเหมาะทางขางซายจึงคอยปนขึ้นไป จนถึงยอดเขา แลว

แลลงมา ทําหนาเหย)มาไลย (หันหลังพูด) ถึงยอดหรือยังคะ ?หลวงราชภัตติ์ ถึงแลวมาไลย เปนยังไง ?หลวงราชภัตติ์ สูงพอใชมาไลย (หันไปพูดแลวหัวเราะ) ดิฉันบอกแลววาสูง ปนล่ืนไหมคะ ?

33

หลวงราชภัตติ์ ก็ล่ืนอยู !มาไลย ขาลงจะยิ่งล่ืนกวานั้นหลวงราชภัตติ์ ก็ฉันจะโดดลงไปตางหากละมาไลย ถาจะโดดละก็โดดทางหญานี่เห็นจะยังชั่วหลวงราชภัตติ์ ฉันนึกวาจะโดดตรงลําธารนี่แหละมาไลย น้ําตื้นนิดเดียวนะคะ เจ็บกวาที่หญาเปนแนละหลวงราชภัตติ์ ก็ฉันจะตายอยูแลวจะมามัวกลัวอะไรอยูอีกละ !มาไลย ยังงั้นก็ตามใจคุณซิหลวงราชภัตติ์ ฉันตองลาหลอนทีละนะ (มาไลยแลดูไปเสียทางอื่น) แมมาไลย ฉันลาที!

(แมมาไลยนิ่ง) นี่หลอนอยากใหฉันโดดหรือ?มาไลย ดิฉันไมไดอยากใหคุณโดดเลยหลวงราชภัตติ์ ยังงั้นทําไมหลอนไมหามฉันละมาไลย การที่ดิฉันจะหามไมเห็นจะเปนประโยชนอะไรหลวงราชภัตติ์ ทําไมจะ ?มาไลย เพราะถาแมคุณตั้งใจจะโดดจริงแลว ถึงดิฉันจะหามคุณก็คงไมฟง ถาคุณไมตั้งใจ

จะโดดจริงแลว ดิฉันจะตองหามทําไมหลวงราชภัตติ์ (ถอนใจใหญ) เฮอ ! ถายังงั้นแปลวาหลอนจะไมหามละหรือ ?มาไลย ไมหามหลวงราชภัตติ์ ฮือ ! ถายังงั้นก็แลวไปนะซิ ! (ยืนมองไปมองมาอยูครูหนึ่งแลวก็มองหาทางลง)

แมมาไลยมาไลย อะไรคะ ?หลวงราชภัตติ์ นี่หลอนนะจะไมหามฉันเปนแนละหรือ ?มาไลย แนละคะหลวงราชภัตติ์ ถายังงั้นการที่ฉันจะโดดก็ไมมีประโยชนอะไรมาไลย (หัวเราะ) จริงอยางคุณหลวงวา

(หลวงราชภัตติ์มองหาทางลง ลองหยั่งเทาลงมา ไมเหมาะ หดกลับขึ้นไปใหม แตทําเชนนี้อยูสักสองสามครั้ง ในที่ตาง ๆ แลวจึงลงนั่งบนยอดเขา)หลวงราชภัตติ์ แมมาไลย เมื่อหลอนไมเมตตาฉันแลว ฉันจะตองลาหลอนไปใหพนบานหลอนละมาไลย จําเปนที่คุณหลวงจะตองทําเชนนั้นหรือคะหลวงราชภัตติ์ จําเปนทีเดียว ฉันจะมานั่งดูหลอนอยูยังงี้ ก็ยิ่งจะมีความทุกขในใจไมหยุดหยอน

เพราะฉันรักหลอนเหลือเกินมาไลย ถายังงั้นดิฉันก็ไมขัดคุณละ

34

หลวงราชภัตติ์ ขอบใจ แตฉันมีความเสียใจที่ฉันยังไปไมไดมาไลย ทําไมละคะหลวงราชภัตติ์ เพราะฉันลงจากเขานี้ยังไมไดมาไลย (หัวเราะ) ดิฉันบอกแลว วาขาลงมันจะยากหลวงราชภัตติ์ ก็นี่ฉันจะมิตองนั่งทนแลดูหลอน ใหความรักแทงหัวใจฉันระบมอยูยังงี้เร่ือยไป

หรือ ?มาไลย ก็คุณหลวงจะนั่งหันหลังใหดิฉันเสียไมไดหรือคะ จะไดไมแลเห็นหลวงราชภัตติ์ ฉันก็อดเหลียวมาไมไดอีกแหละมาไลย ถายังงั้นดิฉันลุกไปเสียจากที่นี่เห็นจะดีกวา (ลุกขึ้น) เอาเถอะคะ แลวดิฉันจะบอก

ใหเขาเอากระไดมาพาดใหคุณหลวงลง (เดินไปทางขวา) (หลวงราชภัตติ์ นั่งดูมาไลยจนไปลับตาแลวลุกขึ้นมองทางลง และลงจดจองอยางเชนครั้งกอนอีก แตลงปลายก็ไมลง เลยลงนั่งเสียอีกทาทางดูไมสบาย พระสมานเดินเขามาจากทางซาย ไมเห็นหลวงราชภัตติ์ จะเดินผานไป)

หลวงราชภัตติ์ คุณพระ !พระสมาน (เหลียวไปเห็น) อาว ! นั่นขึ้นไปอยูบนนั้นทําไม ?หลวงราชภัตติ์ ผมปนขึ้นมาจะโดดเขาตายพระสมาน ทําไมกัน ?หลวงราชภัตติ์ ผมชวนแมมาไลยใหไปกะผม เขาไมตกลง ผมก็บอกเขาวา เมื่อไมตกลงรักใครกะ

ผมแลว ผมจะโดดลงมาเสียใหตายพระสมาน ออ ! หมายจะขูใหเขาตกใจ เขาจะไดตองวา รักคุณยังงันหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ยังงั้นนะซิครับ ผมทําเอะอะวาจะโดด หมายวาเขาจะหาม เขาก็ไมยักหามพระสมาน แลวคุณก็ไมโดดหลวงราชภัตติ์ ก็ไมโดดนะซิครับ โดดลงมาจะไดชักปะไรละพระสมาน ที่จริงคุณไมควรจะทําใจรอนใจรนไปเลยทีเดียว ตามที่คิดกันไวหรือมันก็สําเร็จ

หมดแลว วันนี้อินทเสนมีหนังสือไปถึงหลวงวรเวส ก็เร่ืองจะขอลูกสาว ตานั่นฮุบโผงเทียว

หลวงราชภัตติ์ ยังงั้นหรือครับ ถายังงั้นเห็นจะถึงเวลาขยายความจริงกระมังพระสมาน รอไวหนอยกอนดีกวา รอไวใหแกจัดเตรียมการแตงงานใหวุนเสียกอนถึงคอย

ขยาย ความอายแกจะไดมากขึ้นอีกหลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! คุณพระละชอบเลนแตใหชา ๆ ไวรํ่าไป ใจผมหรือรอนราวกะไฟพระสมาน เพราะใจรอนนะซิ ถึงไดแพนขึ้นไปอยูบนยอดเขา (นายบุญโรจนมาจากทางขวา แบก

กลองถายรูปมาดวย)

35

บุญโรจน คุณหลวงครับ ขอผมถายรูปคุณบนยอดเขาสักแผนเถอะ (ตั้งกลอง) โปรดทําทากําลังจะโดดหนอยไดไหมครับ ? (หัวเราะ) พอพี่มาไลยเลาใหผม ผมก็รีบมาเทียว ผมขออนุญาตนะครับ (จัดกลองจะถายรูป)

หลวงราชภัตติ์ (ออกโกรธ) ฉันไมอนุญาตใหแกถายรูปเปนอันขาดบุญโรจน ยังงั้นก็แลวไปซิครับ (ยกกลอง) เฮย ! อายสา กระไดไมตองเอามาละวะ (ทําทาจะเดิน

ไป)หลวงราชภัตติ์ ประเดี๋ยว ! ประเดี๋ยว ! แกหรือเปนผูเอากระไดมา ?บุญโรจน ผมเปนผูนํามา อายสาเปนผูยกหลวงราชภัตติ์ (นิ่งครูหนึ่งแลวจึงพูด) เอา ! จะถายก็ถายไปบุญโรจน ขอบพระเดชพระคุณมาก (ตั้งกลองและเขาโปงดู) โปรดยืนหนอยซิครับ (หลวงราชภัตติ์

ยืนขึ้น) ตั้งทาโดดหนอยไดไหมครับ ?หลวงราชภัตติ์ ขอตัวทีเถิดพอ ถาพลาดพลั้งจะขะมําลงไปบุญโรจน ยังงั้นยืนตั้งทาดี ๆ หนอยครับ (ออกมาจัดหนากลอง) ถาลางไดดีผมจะพิมพสงไปให

คุณหลวงแผนหนึ่ง (ใสกรอบกระจกและชักฉากบัง) นิ่งนะครับ (เปดกลอง) เร่ียมเทียวครับ หนเดียวพอ

หลวงราชภัตติ์ ไหนกระไดละ ?บุญโรจน อยูนั่นครับ เฮย ! อายสายกกระไดมานี่วะ ! (เก็บกลองเอาไปเสียทางหนึ่ง)

(บาวผูชายผูหนึ่งยกกระไดเขามา พาดที่เขา หลวงราชภัตติ์ลงมาจากเขาบาวยกกระไดออกไป)บุญโรจน ยังไงครับ ขึ้นเขาสนุกหรือครับ ?หลวงราชภัตติ์ สนุกอะไร ! เมื่อขึ้นก็ล่ืนจะตาย เกือบตกบนนั้น ศิลาก็เปนปุมเปนปม นั่งเจ็บพิลึก

(หลวงวรเวส แมมลิกับอินทเสน พากันเขามาทางซาย)หลวงวรเวส ออ ! คุณหลวงราชภัตติ์ขอรับ ผมไดรับจดหมายคุณหลวงแลว ผมรูสึกเปนเกียรติ

ยศมาก ในการที่คุณมีความประสงคจะขอลูกสาวผม แตผมเสียใจที่ผมจะยกใหคุณหลวงไมได เพราะจดหมายคุณหลวงมาชาไป ผมไดพูดจาตกลงกับเจาราชบุตรเชียงรายเสียแลว (บุญโรจนตีปกฉวยกลองวิ่งไปทางขวา)

หลวงราชภัตติ์ พุทโธ ! ผมไดใหคุณพระสมานมาพูดกอนเปนนมเปนนานหลวงวรเวส ก็ไมไดพูดกันเปนกิจลักขณะครับ เปนแตเปรย ๆ ยังงั้นเองหลวงราชภัตติ์ แลวที่จริงคุณหลวงก็ออกจะสมัคร ยกใหเจาราชบุตรมากกวาดวยกันแหละ

(มาไลยกับบุญโรจนมาทางขวา แตมายืนแอบ ๆ อยู)หลวงวรเวส จริง ขอนี้ผมยอมรับ แตถาเปนตัวคุณเอง คุณจะไมอยากมีลูกเขยเปนผูมี

บรรดาศักดิ์เชนนี้บางหรือ ?หลวงวรเวส ผมคงไมอยากไดลูกเขยที่เปนเจาเก อยางเจาราชบุตรคนนี้ !

36

พระสมาน จุ ๆ จุ ๆ คุณ (ส่ันหัว)หลวงวรเวส เจาเกยังไง ?หลวงราชภัตติ์ มันไมใชเจาราชบุตรจริง ๆ นะซิครับ อายนี่มันชื่อนอยอินทเสน เปนเสมียนของ

คุณพระสมานมลิ อะ ! จริงหรือ ?หลวงราชภัตติ์ ก็ไมเชื่อถามคุณพระสมานดูซิครับมลิ จริงหรือคุณพระ ?พระสมาน ครับ จริงมลิ (หันไปทางอินทเสน) หนอยแนะ ! เอ็งมาทําเลนเสียสนุกใจเทียวนะอินทเสน ผมทํายังไง ?มลิ ทํายังไงละ มาหลอกเขาวาเปนราชบุตรจนเขาเชื่อกันหมดอินทเสน ผมไมไดคิดหลอกลวงอะไรคุณเลยทีเดียว คุณพระสมานพาผมมาผมก็มา คุณ

หลวงวรเวสเชิญใหผมมาพักที่ตึกเล็ก ผมจะไมรับ คุณเองก็ยังไดชวยออนวอน จนผมรับ จะวาผมหลอกลวงยังไง

มลิ แลวยังมิหนําซ้ํามีหนามาขอลูกสาวเขาอีก แตเกิดมาไมเห็นใครหนาดานเทาเอ็งเลยทีเดียว ไมมีความอายเลยจนนิดเดียว

อินทเสน ผมไมไดทําความผิดอะไร ผมรักแมมาไลย ผมก็ไดขอตอคุณหลวงวรเวสโดยดี มิใชวาผมไดลักพาไปเมื่อไร

มลิ คนอยางเชนเอ็งนะหรือลูกขาจะตามไป ไมมีเสียละอินทเสน ขอนั้นผมก็จะบอกแนไมไดมลิ ยิ่งพูดก็ยิ่งกวนโทโส ไป ! ไปใหพนบานขาอินทเสน ผมไมมีความผิดอะไรพระสมาน ไปก็ไปเถอะนะ ยังจะอยูทําไมอีกละอินทเสน ผมไมมีความผิดอะไรมลิ ไมไปหรือ ? (หันไปพูดกับหลวงวรเวส) คุณเรียกอายบาว ๆ ใหมาไลเตะมันออกไปบุญโรจน (วิ่งออกมา) คุณแมจะทํายังงั้นยังไงได เขาไมมีความผิดอะไรมลิ ไมใชกงการอะไรของเด็กของเล็กเลย (หันไปทางอินทเสน) บอกวาใหไป ถารักหัว

ของตัวละก็รีบไปเสียเดี๋ยวนี้บุญโรจน (พูดกับอินทเสน) อยาไปเราไมมีความผิดอะไร ความผิดของผูที่เปนตนคิดตางหาก

(แลดูพระสมาน)อินทเสน ที่จริงผมไมมีความผิดเลย แตถาคุณหลวงวรเวสผูเปนเจาของบานไลผม ผมก็ตอง

ไป

37

มลิ คุณไลมันไปซิ !หลวงวรเวส ไป !บุญโรจน คุณพอระวังนะครับ เทากับไลพี่มาไลยไปดวยนะหลวงวรเวส ทําไม ?บุญโรจน พี่มาไลยคงไปกะเขาดวยเปนแนหลวงวรเวส อะ ! จริงยังงั้นหรือ ? (เหลียวไปทางลูกสาว) มาไลย มานี่แนะ (มาไลยเดินออกมาหาพอ)

ยังไงกันหลอนจะไปกับเขาจริง ๆ เทียวหรือ ?มาไลย (กมหนาพูด) ถาจําเปนก็ไปมลิ (โกรธ) หนอยแนะ ! พูดออกมาได หมดความอายเสียแลวหรือ ? เดี๋ยวไดตบเขา

เดี๋ยวนี้เอง! (เดินเขาไปทางลูกสาว)หลวงวรเวส (ยกมือหาม) แมมลิ ! ขอทีมลิ ก็ลูกสาวคุณนะ คุณไมเสียดายหรือ จะยอมยกใหอายขี้ขามาครอกยังงั้นไดหรือ ?หลวงวรเวส ความผิดมันอยูที่เราเอง เราปลอยใหเขารักใครกัน จะเอาโทษลูกสาวไมถูก (หันไป

ทางอินทเสน) นี่นะ ! แกก็ดูหนาตาเปนผูดี เพราะฉะนั้นฉันขอพูดกะแกอยางผูดี ขอใหแกไปเสียคราวหนึ่งแลวถึงคอยพูดกันตอไปคราวหนา

อินทเสน เมื่อคุณหลวงประสงคเชนนั้นผมก็จําจะตองยอมตาม (ตั้งทาจะไป)(พระยารามฤทธิไกรเดินเขามาจากทางขวา พระยารามเปนคนผูใหญ เร่ือย ๆ)

พระยาราม (พบอินทเสน) อาว ! เจาราชบุตรอยูนี่เองแหละหรือ ?หลวงวรเวส เอะ ! ราชบุตรไหน ?พระยาราม อาว ! ก็นี่ยังไงละ ! (ชี้อินทเสน)หลวงวรเวส ราชบุตรเมืองเชียงรายนะหรือครับ ?พระยาราม ก็ยังงั้นนะซิ (ตางคนตางแลดูตากันทุกคน)หลวงวรเวส ไมผิดตัวหรือครับพระยาราม ถานี่ไมใชเจาราชบุตรเมืองเชียงราย ก็เปนพี่หรือนองแฝดของเจาราชบุตรเทานั้น

แหละหลวงวรเวส ไหนวาชื่อนอยอินทเสนยังไงละพระยาราม ก็จริง เจาราชบุตรเชียงรายช่ือนอยอินทเสน รับสัญญาบัตรเปนเจาราชบุตรหลวงวรเวส พุทโธ ! คุณพระสมาน คุณหลอกผมเลนเปลา ๆ ยังงั้นเองพระสมาน (เรี่ย ๆ) ผมนึกจะลองใจคุณหลวงกับคุณมลิเลนยังงั้นเองมลิ ดิฉันไมไดเชื่อเลยทีเดียว ดิฉันรูอยูดีเทียว วานั่นนะเจาราชบุตรจริง ๆ ดูแตกิริยาเทา

นั้นก็เห็นไดบุญโรจน (ชี้หนาหลวงราชภัตติ์) รูงี้ไมปรารถนาเอากระไดพาดใหดอก

38

หลวงวรเวส เจาคุณมาพอเหมาะทีเดียว จะไดมาชวยการแตงงานเจาราชบุตรกับแมมาไลยบุตรสาวผม

พระยาราม ผมยินดีมาก (หันไปคํานับมาไลยแลวไปจับมือกับอินทเสน) ออยังงี้เอง ! มินาเจาเจ็บไมหายเลย (หัวเราะ) คุณหลวงครับ เจาราชบุตรนะลาลงมารักษาตัวที่กรุงเทพนะ

อินทเสน โรคเดิมผมพอหายก็เผอิญเห็นแมมาไลยที่งานฤดูหนาว เลยเกิดเปนโรคใหม เร้ือรังมาจนบัดนี้แหละครับ (เลยคุยกับพระยารามตอไป)

พระสมาน ผมเห็นจะตองลาคุณหลวงที มีธุระหลวงราชภัตติ์ ผมก็เหมือนกันครับบุญโรจน (พูดกับหลวงราชภัตติ์) ตองการกระไดพาดอีกไหมครับ ?

(หลวงราชภัตติ์หันไปทําตาขึง แลวก็เดินไปทางขวากับพระสมาน)พระยาราม นี่เร่ืองที่เจาจะไดเมียไปนะ เจาหลวงรูแลวหรือ ?อินทเสน ผมโทรเลขไปหารือแลวครับ ตอบมาวาตามใจ แตใหปรึกษาเจาคุณเสียกอนพระยาราม ผมนะไมไดคัดคานเลยทีเดียว พลอยยินดีดวยเสียอีกอินทเสน ถายังงั้นเจาคุณไดโปรดจัดการขางฝายผมแทนบิดาผมดวยนะครับพระยาราม อยาวิตก ผมจัดการใหตลอด คุณหลวงวรเวสครับ เจาราชบุตรขอใหผมจัดการขาง

ผูชาย คุณเห็นจะไมรังเกียจนะครับหลวงวรเวส ตรงกันขาม ยินดีมาก เชิญเจาคุณขึ้นไปบนบาน นานแลวไมไดพบกัน เชิญซิครับ !

(พาพระยารามไปทางขางขวา)บุญโรจน คุณแมครับ ขอผมถายรูปใหเหมาะอีกสักรูปเถอะ เมื่อเชานี้คุณพอเขาไปตึงตังทํา

ใหคุณแมไหวไปไดมลิ ก็ไดซิลูก ไปเลือกหาที่ถายใหเหมาะ ๆ เถอะนะ ! (เดินไปทางขวา บุญโรจนแบกกลอง

ตามไป)อินทเสน แมมาไลย หลอนตั้งใจจะไปกับฉันจริง ๆ เทียวหรือ ?มาไลย ยังจะสงสัยอะไรอีกละอินทเสน (เขาไปจับมือมาไลย) ไมสงสัยอีกเลยเปนแตปล้ืมเหลือที่จะปลื้มเทานั้นมาไลย ฉันก็เหมือนกัน

(สองคนยืนนิ่งดูกันอยูครูหนึ่ง แลวพากันเดินไปทางขวาชา ๆ)

จบเรื่อง