1พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

2 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

ร ไว ไกลบาปโดย : พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)ISBN : 978-616-526-358-0

พมพครงท ๑ : ธนวาคม ๒๕๕๕

บรรณาธการอำานวยการ สนธญาณ ชนฤทยในธรรม รองบรรณาธการอำานวยการ โกศล

โพธสวรรณ ธชพงศ ธรรมพฒพงศ ผชวยบรรณาธการอำานวยการ เอกชย ชยเชดชกจ

ทปรกษา ภรมยศกด สาสนย เวทน ชาตกล ฉตรชย ภโคกหวาย บรรณาธการบรหาร

ศกดศร บญรงศร บรรณาธการ ฉตรลดดา เลศจตรการณ กองบรรณาธการ สวชา

สชวคปต ณฐวฒ แจดสงเนน ไญยกา เมองจำานงค ผอำานวยการฝายผลต อนรทธ

สวคนธกล ปก/รปเลม พนม ลอส พมพท พมพดการพมพ โทร. ๐-๒๙๑๙-๑๔๘๑

ราคา  ๑๓๙  บาท

จดพมพและจดจำาหนายโดย  :สำ�นกพมพกรน ปญญ�ญ�ณ

ในเครอกลมบรษทท มลตมเดย๕๐/๓๓ ม.๕ ถ.ประชาราษฎรสาย ๑ ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร ๑๑๐๐๐

โทร. : ๐๒-๕๒๕-๔๒๔๒ # ๒๐๙-๒๑๐  แฟกซ : ๐๒-๕๒๕-๔๗๖๔www.gppbook.com

E-mail : fromgreeneditor@gmail.com

ทานทมความประสงคจะจดพมพหนงสอเลมนเปนจำานวนมากเพอบรจาคเปนธรรมทาน

สามารถตดตอสำานกพมพกรน ปญญาญาณ ไดในราคาพเศษ

โทร. ๐-๒๕๒๕-๔๒๔๒ ตอ ๒๐๙-๒๑๐

ตวอยาง

3พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

คำาสอนในพระพทธศาสนาทมงยกระดบจตของผปฏบตใหสงขนตามลำาดบ จนถงสนทกขในทสด โดยเรมจากสงทเหนไดงาย ไปสสงทเหนไดยาก และจากรปธรรมไปสนามธรรม คำาสอนเชนน ทานเรยกวา “อนปพพกถ�-คำ�สอนทแสดงไปต�มลำ�ดบ” ไมขามขน ไมตดลดใหขาดความ ยอมฟอกจตของผฟงใหสงขนตามลำาดบ 

หลกธรรมทพระพทธองคทรงแสดงตามลำาดบนม ๕ อยางคอ ท�นกถ�  - การใหทาน สลกถ�- การรกษาศล สคคกถ� - สวรรค ก�ม�ทนวกถ� - โทษของกาม และ เนกขมม�นสงสกถ� - อานสงสการออกบวช เหตผลททรงแสดงตามลำาดบเชนน  เพราะเมอผฟงเหนประโยชนหรอคณคาของการใหทานและการรกษาศลแลว กยอมยนดในการใหทานและรกษาศล เมอไดใหทานและรกษาศลแลว กเปนเหตใหเกดในสวรรค แตเมอเกดอยในสวรรคไดพบความสขมากกมกจะตดอย

ค�าน�าผเขยน

ตวอยาง

4 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

ในกามคณ ไมอาจจะพบความสขทเหนอขนไปกวานไดคอ นร�มสสข – คว�มสข อนเกดจากความสงบ อนไมเจอดวยอามส คอ กามคณ พระองคจงทรงแสดงโทษของกาม เพอไมใหตดอยในกาม เมอเหนโทษของกามแลว กทรงแสดงอานสงสของการออกบวช เพอใหพนจากการเกยวของอยในกาม แลวในทสดกทรงแสดงอรยสจ ๔ เพอใหเหนความจรงของชวต โดยเฉพาะเหนทกข  เมอเหนทกขกจะเบอหนายในทกข  เปนเหตใหเหนธรรม เมอเหนธรรมกเปนเหตใหหลดพนจากกเลสไดในทสด แมกเลสยงไมหมด แตกสามารถทำาใหเบาบางลงได 

ขาพเจาเหนวาหนงสอ “ร ไวไกลบ�ป” น  เหมาะสำาหรบทกคนมาก โดยเฉพาะผทเรมศกษาพระพทธศาสนา หรอผทยงไมรจกพระพทธศาสนามากอน หรอแมนบถอมานานแลว แตยงไมเขาใจหลกธรรมเบองตนในพระพทธศาสนาเทาทควร หรอมความรอยพอสมควรแลว กจะไดเพมพนความรความเขาใจของตนเพมขน และจะปฏบตตนไดอยางถกตองตามหลกพระพทธศาสนา อนจะนำาความสงบสขรมเยนมาสตนเองและสงคมโดยสวนรวม 

ในการจดพมพครงน ขาพเจาไดทมเทเวลาเปนอนมากในการเขยนใหบรบรณ เพอใหสมตามเจตนารมณทตงไวแตเดม อนจะเปนประโยชนตอวงการวรรณกรรมทางพระพทธศาสนาในชาตของเราเพมขน โดยไดคนควาเรองศลจากพระไตรปฎก 

ตวอยาง

5พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

อรรถกถาและคมภรวสทธมรรค แลวนำาสาระจากคมภรเหลานมาบรรจไวเปนอนมาก จงมนใจวาหนงสอนจะเพมพนความรความเขาใจพระพทธศาสนาแกทานผสนใจหลกธรรม โดยเฉพาะในเรองศลของฆราวาสทเรยกวา “อ�ค�รยวนย” เพราะไดยกเนอหาสาระ และตวอยางจากคมภรตางๆ มาแสดงไวอยางเพยงพอ 

หากทานผอานหนงสอนไดอานเรอง “กฎแหงทาน” ททางสำานกพมพกรน ปญญาญาณ จดพมพมากอนแลว เมอมาอานเลมนกจะเพมความเขาใจหลกธรรมหมวดนมากขน จงหวงวา หนงสอเลมนจะอำานวยประโยชนแกผสนใจไดเปนอยางด หนงสอเลมนสำาเรจขนมาได ดวยความชวยเหลอของหลายฝาย 

จงขอขอบคณ ขอบใจ และอนโมทนาตอทกทานทมสวนชวยใหหนงสอนสำาเรจลลวงมาไดดวยด ขอใหทกทานทมสวนชวยเหลอไดรบบญกศลครงนโดยทวกน

พระสาสนโสภณ(พจตร ตวณโณ)

วดโสมมนสวหาร เขตปอมปราบกรงเทพฯ ๑๐๑๐๐ 

ตวอยาง

6 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

เชอแนวาทกคนตองเคยมคำาถามวา “ทำาไมชวตของเรามแตความทกข หนไปทางไหนกมแตความมดมน จะมทางไหนทเราจะพนทกขได” พระพทธเจาตรสไววา “ธรรมทงหลายมใจเปนใหญ มใจเปนประธาน ธรรมทงหลายสำาเรจไดดวยใจ ถามใจชวแลว จะพดหรอกระทำาสงใดกตามทกขยอมตดตามตวไป ดจลอหมนตามรอยเทาโคทลากเกวยนไป แตถามจตใจด มใจเปนกศลจะพดหรอกระทำาสงใดสขยอมตดตามไปเหมอนเงาตามตว”

เมอทกสงขนอยท “ใจ” กพดไดวากเลสจะถกบนทอนกำาลงลงไดถาเรามจตบรสทธ และการทจตจะบรสทธไดนนมนมวธทแสนงายไมตองลงทนอะไร นนกคอ การยดมนปฏบตศล ถาใครเครงในการปฏบตศล ศลกจะคอยสกดพลงของความโลภ ความโกรธ ความหลงใหนอยลง เมอหดอดทนจตของเราจะคลองตวตอการรอดพนจากกเลสจนกระทงกลายเปนความเคยชนและในทสดมนจะเปนไปเองโดยธรรมชาต 

ค�าน�าส�านกพมพ

ตวอยาง

7พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

“ศล”  ยงมความมหศจรรย อย อกมาก  ขนาดพระพทธเจายงยกใหเปนประมขแหงธรรมะ เปนบอเกดแหงความดและเปนหนทางนำาไปสนพพานได พระพทธเจาไดตรสถงสขวาเปนอานสงสของศล คอไมวาเปนสขขนไหนๆ กเปนอานสงสของศลแตละขนๆ ไป หรออกนยหนงกคอไมวาปฏบตศลไดในขนไหนๆ กยอมมอานสงสเปนสขในขนนนๆ กระทงเขาถงภาวะสขสงสดทปราศจากโทษในภายในคอนพพาน ดงนนศลจงมอานสงสขนสงสดคอพระนพพานนนเอง

นพพานเรมจากศล?  ใชแลวทกคนฟงไมผดหรอก  ศลเปนบนไดทจะนำาพาชวตคนกาวขนไปเพอม งส วถแหงความสขอนแทจรง และอานสงสของศลกยนยนไดวาการมงสนพพานไมใชเรองทยากนก พระทานไดบอกเสมอเมอใหศลทกครง คอ “ศลนำาบคคลไปสสคต ทำาใหคนไดรบโภคทรพยมากมาย และศลทำาใหคนดบทกขจนถงเขาสนพพานไดในทสด” 

ฉะนนจดเรมตนของการเดนทางสนพพานจำาเปนตองตดขาดขดถอนใหสนรากเหงาของความผดบาปโดยเดดขาด ชวตจงจะเบกบานแจมใส เปรยบดงดายหญาไมขดรากเหงา ลมฝนพดเขากแตกยอดดอกใบ มศลกสงผลใหมสมาธ  เมอมสมาธปญญากจะบงเกดขน ดงนนจงตองใชศลเปนเครองนำาทาง กำาจดวชพชในจตใจใหถงรากถงโคน เพอกำาราบตนเองไมใหทำารายชวตผอน ไมโลภมากอยากไดของคนอน ไมมกมาก

ตวอยาง

8 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

ในกาม ไมพดจาโกหกพกลมพนคำาเพอเจอ และไมเมาสราขาดสต หากละเวนสงเหลานได ผลทไดรบยอมมสขในชวตมหาศาล

และนคอจดเรมตนทคณจะไดรจกศลใหลกซงมากกวาทเคยรและเปนวธทแสนจะธรรมดาแตรอยลานความวเศษทคณไมจำาเปนตองคอยชะเงอมองหาวธอนยากยงในการเขาถงนพพาน พลกอานหนงสอเลมนอยางมสต ศลจะบนดาลสขใหคณอมเอมจนหวใจอนบรสทธพองโต 

              สำ�นกพมพ กรน ปญญ�ญ�ณตวอยาง

9พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

บทนำ� “ศล” สำ�คญไฉน ? ๑๑๑. ทำ�คว�มรจกกบศล ๑๗๒. องคของศล ๒๓๓. ศล : ขอพงปฏบตสำ�หรบมนษย ๔๗    ศลอโบสถ  ๔๘    ศลในองคมรรค  ๕๐    ศลกรรมบถ  ๕๓๔. “ศล” ชวยมนษย ปลดทกขโลก ๖๓    ศลคอเครองวดคณคาของคน  ๖๔    อานสงสแหงศลแรงกลา แตคนกลบไมเหนอานภาพ  ๖๙    ไมรกษาศลเพราะกลวบาป ?  ๗๓    ไมรกษาศลเพราะไมเขาใจใน “วรต ๓”  ๗๕    ทกขทกทเมอขาดศล  ๘๓๕. “เบญจธรรม” ธรรมะคเบญจศล ๘๕    เมตตากรณา  ๘๗    สมมาอาชวะ  ๘๙    ความสำารวมในกาม  ๘๙    ความซอสตย  ๙๐    ความมสต  ๙๑

สารบญ

ตวอยาง

10 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

๖. โทษของก�รผดศล ๙๕    โทษของการฆา   ๙๘    โทษของการลกทรพย   ๑๐๐    โทษของการประพฤตผดในกาม  ๑๐๗    โทษของการพดเทจ  ๑๐๙     โทษของการดมนำาเมา   ๑๑๖     โทษของศลวบต  ๑๒๗ ๗. ศลของพระ  ๑๓๕     วนยทางพระพทธศาสนา  ๑๓๖     จดมงหมายของการบญญตพระวนย  ๑๔๕     ศลของสามเณร  ๑๔๘     ศลของพระภกษ  ๑๕๓     ปารสทธศล ๔  ๑๕๕ ภ�คผนวก    พทธศาสนสภาษตเรองศล  ๑๖๙    การอาราธนาศล  ๑๗๗

ตวอยาง

11พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

 ศล  เปนบอเกดแหงคณธรรมเปนอนมาก  เปนความงามในเบองตนแหงคำาสอนในพระพทธศาสนา อนรวมลงในไตรสกขา คอ ศล สมาธ และปญญา ดวยเหตนเอง พระสลวเถระ๑ ผ เปนพระอรหนตพทธสาวกจงไดกลาวสรรเสรญคณคาของศลไววา “ผใดศกษาและรกษาศลแลวยอมน�ามาซงสมบตทงปวงในโลกน หากผใดปรารถนาความสข ๓ ประการ คอ ความสรรเสรญ ความปลมใจ และเมอตายไปอยากไปสวรรค กใหรกษาศล ผท

บทน�า

“ศล” ส�าคญไฉน?

๑  พระสลวเถระ แปลตามศพทบาลวา “พระเถระผทรงศล” ในสมยพทธกาลเปนพระราชโอรสของพระเจาพมพสาร แตถกพระเจาอชาตศตร พระเชษฐา คดลอบปลงพระชนม พระพทธเจาทรงทราบความจงทรงสงใหพระมหาโมคคลลานเถระไปนำาพระสลวกมารมาเสย เมอเสดจเขาเฝาพระพทธเจาและทรงสดบฟงพระธรรมเทศนาจนเกดความเลอมใสจงไดขอบรรพชา และไดสำาเรจพระอรหนตพรอมไดแสดงตนเปนผมคณคอศลบรสทธเปนตน

ตวอยาง

12 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

มศลจะมความส�ารวมทงกาย วาจา ใจ มกจะมเพอนฝงมากมาย ยอมไดรบการสรรเสรญและชอเสยง ตางจากผทไมมศลยอมมพฤตกรรมเลวทรามเพอนฝงจงหางหายไปจากชวตและมกไดรบการตเตยนท�าชอเสยง เสยหาย สวนคนพาลผมจตไมตงมนในศลยอมไดรบการนนทาในเวลาทมชวตอย เมอตายไปแลว ยอมไดรบทกขในอบายภม แตผมจตตงมนดวยดในศลยอมไดรบความสรรเสรญในเวลาทมชวต ครนตายไปแลวยอมไดรบความสขในสวรรค

ศลเปนบอเกดแหงคณความดทงหลาย เปนประธานแหงธรรมทงปวง เพราะฉะนน บคคลพงช�าระศลใหบรสทธ ผทส�ารวมในศลเปนเครองกนความทจรต ท�าใหเขาถงนพพานได ถาจะหาอาวธหรอเกราะปองกนภย ศลขนชอวาเปนสรรพาวธทมแสนยานภาพมาก หากเปรยบกบเสอผาอาภรณ กเปนเครองนงหมเนอผาดชนเยยม เสรมสรางบคลกผ สวมใสใหดสงางาม และผทมศลและปญญายอมชนะภยอปสรรค ตางๆ ได”

 ในพระคาถาทพระสลวเถระกลาวน ลวนแตเปนความจรง และจบใจนกปฏบตมาก  เรมตนดวยการชกชวนใหรกษาศล แตใชคำาวา “ทานทงหลายพงศกษาศลในศาสนาน” คำาวา “ศกษา” ในทนหมายถงการม “ศล” นนเอง หาใชเพยงศกษาเรยนรใหเขาใจอยางเดยวไม แตในทนจะนำามาอธบายเพยงคาถาเดยว เพอใหทานผอานไดเขาใจชดยงขน ขอความในคาถานกคอ   

“ศลเปนเบองตน เปนทตง เปนบอเกดของคณความดทงหลาย เปนประธานแหงธรรมทงปวง เพราะฉะนนบคคลพงช�าระศลใหบรสทธ”

ตวอยาง

13พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

 ในคาถาน กลาวถงความสำาคญของศลไวถง ๔ ประการ คอ

๑. ศลเปนเบองตน ศลเปนเบองตนของกศลธรรมทงหลาย อกประการหนง พระไตรปฎก คอ พระวนย พระสตร และพระอภธรรม พระวนย คอ ศล จดเปนรากแกวของพระพทธศาสนา ฉะนน ในการสงคายนาทกครง นบตงแตครงทหนงเปนตนมา จงยกพระวนยขนสงคายนากอน เพราะเปนรากแกวของพระพทธศาสนา เปรยบเหมอนตนไม เมอรากแกวมนขาดแลว ตนไมนนกตองตาย พระพทธศาสนากเหมอนกน ถาศลคอพระวนยไมมเสยแลว พระพทธศาสนากอยไมได จะตองเสอมไปอยางรวดเรว

ศลหนนใหไดสมาธ สมาธหนนใหไดปญญา ปญญาทำาใหจตพนจากกเลส ดงทพระพทธเจาตรสไวในมหาปรนพพานสตร๒

“สมาธทมศล ยอมมผลมาก มอานสงสมาก ปญญาทมสมาธ ยอมมผลมาก มอานสงสมาก จตทปญญาอบรมแลว ยอมพนจากกเลสทงหลาย โดยถกทางทเดยว” 

๒. ศลเปนทตง (ขอนบางทานแปล “ศลเปนทพง”) ทงนเพราะวาศลเปนทตงของธรรมชนสงทงหลายทงปวง ดงทพระพทธเจาตรสไวในคมภรเทวตาสงยต๓ วา   

๒  ท.มหา. พระไตรปฎกฉบบสยามรฐ เลมท ๑๐ ขอท ๘๙ หนา ๑๑๒

๓  สำ.ส. พระไตรปฎกฉบบสยามรฐ เลมท ๑๕ ขอท ๖๐ หนา ๒๐

ตวอยาง

14 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

“ภกษเปนคนมปญญา มความเพยร มปญญารกษาตน ตงมนอยในศลแลว บ�าเพญสมาธและปญญาอยนนพงสางชฏ (ตณหา) นเสยได”

ทานกลาวเปรยบเทยบไวในคมภรวสทธมรรควา ภกษประกอบดวยธรรม ๖ ประการ คอ ศล สมาธทแสดงออกดวยหวขอคอจต ดวยปญญา ๓ ประการ คอ ปญญาทมาพรอมกบการเกด ปญญารกษาตว ปญญาทำาลายกเลส และดวยความเพยรเผากเลส รวมเปน ๖ ประการ ยนอยบนแผนดนคอศลแลว ยกศาสตราคอ วปสสนาปญญาทลบดแลวบนศลาคอสมาธ ดวยมอคอปญญารกษาตว อนกำาลงคอความเพยรสนบสนนแลว พงตดทำาลายชฏคอตณหาอนตกอยแลวในสนดานของตนใหหมดไปได  เปรยบเหมอนบรษยนอยบนแผนดนยกศาสตราทลบดแลว ถางกอไผใหญฉะนน ในขณะแหงมรรค ภกษนนชอวาถางชฏนนอย ในขณะแหงผล ชอวาถางชฏนนเสรจแลว ยอมเปนทกขไณยบคคลผเลศของโลก พรอมเทวโลก

๓. ศลเปนบอเกดแหงคณคว�มดทงหล�ย คอ ศลเปนเสมอนมารดา  เปนบอเกดแหงคณธรรมเปนอนมาก คนจะทำาสมาธหรอจะเจรญวปสสนาไดผลดกตองมศลเปนเบองตน หากปราศจากศลเสยแลว คณธรรมหรอกศลธรรมทงหลายทเรยกวา “กลยาณธรรม” จะเกดขนยากหรอเกดขนไมได 

๔. ศลเปนประธ�นของธรรมทงปวง ศลนเปนประมข คอ เปนทางเขามาของธรรมทไมมโทษ คอ กศลธรรมทงหลายทงปวง คอตามหลกพระพทธศาสนานน ใครจะทำาบญใหทาน หรอจะทำาบญอยางใด

ตวอยาง

15พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

อยางหนง เชน งานบวช งานฉลอง งานศพ งานแตงงาน งานขนบานใหม เปนตน คอ ไมวาจะงานมงคลหรออวมงคลกตาม ตองมประธานในงานทำาบญทกอยาง ตองรบศลเสยกอน เพราะหากไมมศลแลว กศลธรรมหรอความดหรอมงคลทงหลายจะเกดขนยาก ถงจะเกดขนกตงอยไมไดนาน จะเสอมไดงาย เพราะขาดศลอนเปนประธานของกศลธรรมทงปวง เพราะฉะนน เมอชาวพทธจดงานทำาบญไมวางานอะไร จงมการขอศลและรบศลกอน และพระจะตองใหศลอนเปนการเปดงาน เพราะศลเปนประธานของกศลธรรมทงปวง

ตวอยาง

16 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

ตวอยาง

17พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

จดมงหมายสำาคญทอยากใหทกคนทำาความรจก “ศล” ในขนตนน  เพอจะใหเขาใจเรองศลชดเจน และจะไดพดถงความหมายหรอขอบเขตของศลใหครอบคลมและเขาใจงาย คำาวา “ศล” แปลความหมายไดหลายอยาง ซงในทนจะพดถงความหมายของศล ๕ อยาง คอ

๑. ศล แปลว� หว หมายถง คนหรอสตวเมอศรษะขาดไป รางกายทงหมดกตายไปดวยฉนใด มนษยเรากเหมอนกน เมอไมมศล คณธรรมทงปวงกเสยไปหมด ฉนนน

๒. ศล แปลว� ปกต คอ ศลทำากายและวาจาใหปกต ทงนเพราะวา ศลชวยควบคมกายและวาจา ไมไดคมไปถงใจ เวนไวแตศลกรรมบถ ๑๐ เทานนทกนไปถงใจดวย 

ท�าความรจกกบศล

๑

ตวอยาง

18 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

คนทมกายวาจาเปนปกต เปนคนเรยบรอย กายวาจาทปกต คอ ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม ไมพดเทจ ไมพดคำาหยาบ ไมพดสอเสยด ไมพดเพอเจอ ไมดมนำาเมา อยในลกษณะทปกต คอเขาสความเปนปกตทางกายหรอทางวาจา ถาใครรกษาศลใหเขาสปกตสภาพของตนแลว ศลนนจะทำากายและวาจาของตนใหปกต ใครกตามทรกษาศลจะไมลำาบากใจ ไมหนกใจ ในการรกษาศล

เมอกายและวาจาของตนเปนปกตแลว แมไมลวงศลขอใดขอหนง เชน ไมพดเทจ เปนตน กไมอดอดใจ เพราะใจของตนเขาสความปกตเสยแลว แตถากายหรอวาจาไมปกต กยงประพฤตผดศลขอใดขอหนงอย จงขาดความเปนปกต เหมอนคนไมมสต เปนคนวกลจรต ยอมทำาสงทผดปกตจากคนทงหลาย

มนษยถอวาเปนผมใจสง คนทมใจสงอยางนอยตองมศล ๕ เปนประจำา แตเมอทำาลายศล ๕ เสยแลว กไมเปนมนษยสมชอ เพราะผทจะเปนมนษยสมชอนนจะตองเปนผมศล เพราะศล ๕ เปนมนษยธรรม ซงแปลวา “ธรรมสำาหรบมนษย” ถาหากวาประพฤตลวงศลหรอไมมศลเสยแลว กายวาจากไมปกต อยกไมปกต อาจจะตองโทษหรอไดรบความเดอดรอน เพราะตนเองขาดศล

เพราะฉะนน ศลถาใครรกษาดแลว จะเกดปกตขน ถาเขาใจ รกษาไดด จะไมอดอด ผเขยนเอง สมยเมอบวชพระใหมๆ ตงใจจะเครงครดในเรองศล แตรสกไมคอยสบายใจ เพราะกลวจะไปผดศลขอนขอโนน และเกดความสงสยวา ทเราทำาไปอยางนนผดหรอเปลา แตเมอ

ตวอยาง

19พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

เขาใจศลดขน ศกษาเรองศลจนเขาใจความหมายทแทจรงและปฏบตจนเขาใจชดขนแลว กายกปกต วาจากปกต แลวทำาใจใหปกต และมความสขอนเกดจากปกตของศล 

๓. ศล แปลว� เยน คนมลกษณะเยนนเหนไดงาย เพราะเมอมศล กทำากายและวาจาใหสงบเยน อยางพระทม ศลาจารวตรจะมองดทานเปนคนสงบเยอกเยน ไมรอนดวยอำานาจกเลสเผาใจ เพราะศลทำาใหทานเปนคนสงบเยน

๔. ศล แปลว� เกษมหรอปลอดภย คอ คนมศลทำาตนใหปลอดภยได คอ ปลอดจากเวรภย แตคนทไมมศลจดวาเปนคนยงมเวร มภยอย คอยงกอเวรภยดวยการฆาสตว ลกทรพย ประพฤตผดในกาม พดเทจ หรอดมนำาเมาหรอของเสพตดใหโทษอย จงไมมความสข ไมปลอดภย สวนคนทมศล ไมวาจะไปทใดหรออยทใด กรสกปลอดภย เกษม เบกบาน ไมกลว ไมตระหนก ไมหวนใจวาใครจะมากอเวรกอกรรมใหแกตน เพราะตนเองไมทำาผด

๕. ศล แปลว� ประเสรฐ คอ คนทมศลนนยอมเปนคนด เปนคนประเสรฐแนนอน เชน อบาสกอบาสกาทมศลบรสทธ คนทงหลายกเคารพนบถอ ยงมศลมากขนกยงเปนทรกเคารพนบถอของคนทงหลายเพมขน

ดงคำากลาวทวา “นกรบทรงเครองรบครบครนกยงไมสงางามเหมอนนกพรตผทรงเครองประดบคอศล ศลเปนเครองประดบททนสมยอยเสมอ สามารถประดบไดจนตราบเฒาชรา เปนเครองประดบทมคา

ตวอยาง

20 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป

ส�าหรบทกคน ไมตองซอหามา ใครจะขโมย แยงชงไปกไมได ตกน�าไมไหล ตกไฟไมไหม ตายแลวกยงตดตวเราไปไดอก ใครน�ามาประดบเขาแลวกไมเชย ไมลาสมย มแตท�าใหสงา ท�าใหประเสรฐขน”

เครองประดบบางชนดเหมาะสมสำาหรบคนบางวยเทานน ไมอาจจะนำามาประดบไดตราบเฒาชรา แตศลนประดบไดทกเพศทกวย และประดบไดตลอดกาล ใครอยใกลคนมศลกสบายใจ เพราะอยใกลคนประเสรฐ แตถาอยใกลคนไมมศลกเดอดรอน เพราะอยใกลคนไมประเสรฐ ศลจงทำาคนใหประเสรฐ และจดเปนมนษยธรรม-ธรรมของผมใจสง เพราะเมอมศลกเปนคนทประเสรฐ เปนคนสงดวยคณธรรม

คำาวา “ประเสรฐ” คอ ทำาคนทมศลใหสงขน ใหดขน คอใหประเสรฐกวาคนทงหลายทไมมศล อยางพระทบวชแลวสกออกไป ในภาษาบาล ทานใชคำาวา “หนาย ส�วตตต - เวยนมาเพอความเปนคนเลว” ฟงดแลวเหมอนจะพดเหยยดหยามคนทสกออกไป แททจรงถาพจารณาดใหชดแลว กนาจะเปนอยางนน คอ เดมมศล ๒๒๗ พอสกออกไป ศลกหมดไปเลย บางคนแมแตศล ๕ กไมมเลยแมแตขอเดยว จงชอวา เวยนมาเพอความเปนคนเลว คอ กอนบวชกไมมศล เมอสกออกไปแลวกไมมศลเหมอนเดม ตรงกนขามกบประเสรฐ แมจะสกออกไปแลวมศลอย เชน ศล ๕ หรอศล ๘ กยงจดวาเปนผประเสรฐ เพราะมศลททำาตนใหประเสรฐขน แมจะไมมมากเทาพระภกษหรอสามเณรกตาม

อานสงสของศลทพระทานบอกใหทราบเสมอเมอทานใหศลทกครงม ๓ ประการ คอ 

ตวอยาง

21พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ)

๑. ศลทำ�ใหบคคลไปสสคต

๒. ศลทำ�ใหคนไดรบโภคทรพย

๓. ศลทำ�ใหบคคลดบทกขคว�มเดอดรอน จนถงเข�สพระนพพ�นในทสด

เพราะฉะนน ศลจงมความสำาคญตอมนษยมาก ใครกตามถาไดรกษาศลเปนประจำาอยางนอยศล ๕ นอกจากจะไดสงสมบญกศล ทำาใหชวตพบความสข ไดรบทรพยสมบต ในชาตปจจบนแลว กยงสงผลใหไปเกดในสคตภม  เมอตายจากโลกนไป และสงผลใหดบความทกขความเดอดรอน จนเขาสพระนพพานในทสดไดตวอยาง

22 ร ไ ว ไ ก ล บ า ป