1

ถอดคาบรรยาย

โครงการอบรมสมมนานกวจย ดานศลปวฒนธรรม

วนอาทตยท 11 พฤศจกายน 2555

วทยากร : รองศาสตราจารยสภาวด โพธเวชกล

อาจารยประจาคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ณ ศนยดนตรและศลปะการแสดง 2 ชน 4 อาคารนวตกรรม: ศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร

การจดอบรมในครงนตองการใหเรามความรหรอมการเชอมตอความรทเคยมมาแลวเกยวกบการ

วจย ในปจจบนคงจะปฏเสธลาบากทเราจะไมรเรองการวจย เพราะวาในทกวงการ ศลปะการแสดง

ของเราหรอวงการอนๆกตองมงานวจยสาหรบหนวยงาน สาหรบคน สาหรบการจดการ กตองใชการวจย

ทงสน เพราะฉะนนในฐานะทเราเปนนกวชาการทางดานศลปะการแสดง กคงตองร หรออยางนอยๆ

เรากตองเคยวจยบาง เพอทเราจะไดเปนนกวจยของหนวยงานในอนาคต และกเปนการทบทวนความร

ของเราดวย

เรามาดคาวาศลปะการแสดงกอน เราคงพอทราบคาวาศลปะการแสดงของเรามนจะรวม

หรอมขอบขายกวางไกลมากขนาดไหน เพราะวาศลปะการแสดงมนมมากมายตงแตอดตจนปจจบน

และทวโลกกมศลปะการแสดงดวยกนทงน น เราเอาเฉพาะของเรากจะเรยนรกนแทบไมหมด

เพราะฉะนนบางสงทเขาถายทอดกนมาเรอยๆ แลวกยงไมไดเขยน เรากสามารถเอามาทาแลวถายทอด

เปนความรสาหรบคนยคปจจบนนได

ครอานกาหนดการแลวไดทราบวาเมอวานนเราไดเรยนรเกยวกบการวจ ยในชนเรยน

การแกปญหานกศกษาหรอเดกทเราจะไปสอนแตละกรณๆไป แลวแตเราจะแกอยางไร ประมวลผลแบบ

ไหน ซงกเปนการวจยอยางหนง ถาเราเอาเรองเมอวานนกบวนนมาผนวกกนหรอบรณาการ เรากจะได

หลกทคลายๆกน หลกของการวจยกไมไดมอะไรแตกตางกน เพยงแตวาจดทเราจะศกษานนมนคออะไร

ถาหากจดทเราจะศกษาเปนเรองเดก เรากตองไปโฟกสทเดกวาปญหาของเขาเกดอะไรขน แลวเราจะ

แกไขปญหาอยางไร กตองวางแผนไปเปนขนตอน เชนเราแกปญหาแบบนไดผลแคไหน บนทกไว

จนกระทงเรากสามารถแกปญหานนได แตการวจยเชงองคความรหรอการวจยทจะนาไปพฒนาความร

เชน การวจยศลปะการแสดง กจะมวธการคลายกน แตวาจดทเราจะศกษาแตกตางกน วธการศกษา

กอาจมเพมเตมมากขน ลองดเอกสารนาเสนอของครแลวลองเชอมโยงกบของเมอวานด หากมปญหาคา

ใจกตงเปนคาถามไวแลวครจะตอบในตอนทาย

ทาไมเราจงตองทาวจย เหตผลทเราจะตองทาวจยม 2 ประเดนหลกๆคอ

1. ตองการทจะเสรมสรางหรอเพมพนความรทางดานวชาการ ครอาจจะพดหนกไปทางดาน

นาฏศลปเพราะวาสอนทางดานนาฏศลปไทย แตศลปะการละครกไมตางกนสกเทาไหร แตตวอยาง

อาจจะไมไปทางนนมากนก ถาสงสยตรงไหนกยกมอถามได เรารอยแลววานาฏศลปไทยเรมมมาตงแต

ยคสโขทยมาเรอยๆจนกระทงถงปจจบน รวมๆแลวเกอบพนป เพราะฉะนนส งทสบทอดตอเนองมา

เรอยๆเปนมขปาฐะเปนสวนใหญ เปนองคความรท งสน เพยงแตวาเรายงไมมการจดกลม หรอรวบรวม

2

ขนมาใหเปนเรองเปนราวในเชงทฤษฎ เปนรปธรรมและจบตองไดมากขน สงทเราทาหรอปฏบตมามนม

ทฤษฎแทรกอยหรอไม อยางเชนการรา ดานละคร กเชนเดยวกน มทฤษฎแทรกอยในการปฏบตอยแลว

นาฏศลปไทยกเหมอนกน ยกตวอยาง การราตรวจพล กจะมการตรวจพลหลายอยาง อเหนาตรวจพล เม

รตรวจพล พระไวยตรวจพล พะอภยมณตรวจพล หรอตวละครอนๆตรวจพลมเปนจานวนมาก ใน

กระบวนการตรวจพลเรากเรยนทาราของทกเพลง แลวกจาตอๆกนมา แตถาเรานามาวเคราะหด ในแต

ละสวนของการตรวจพลนน มทฤษฎแทรกอย เชน ตองมคนธงออกมากอน เพอประกาศวาจะยกทพแลว

แลวคนธงกไปเรยกเสนาออกมา ตอไปกจะเปนกระบวนการของทหาร แลวกแมทพ แมทพหนา แมทพ

ทพหลวงออกทหลง ตวนายกตองออกมา แลวเดนไปเดนมาตรวจพล ตรวจความเรยบรอย ดวาทหารจะ

เขมแขงพอจะออกไปรบหรอไม มนกจะมทฤษฎแทรกอยในทกๆตรวจพล เรยกวาเปนทฤษฎทซอนอย

ซงมนจะมอยในทกๆตรวจพล กสามารถนามาวจยและทาใหเกดเปนองคความร เชน กระบวนการ

ตรวจพลเรมอยางไร จบอยางไร กจะออกมาเปนความรเชงทฤษฎทางดานนาฏศลปไทยในเรองน

2. การวจยเพอนาผลเพอไปปฏบต เหมอนกบวจยในชนเรยนกจะอยในเรองนเหมอนกน พอวจย

เสรจแลวกจะนาผลของมนไปปรบใชกบการสอนนกศกษา บางครงคดวาจะทาเรองนแลวจะมคนสนใจ

ไหม เมอสงสยกเกดการทาวจยสารวจ การสารวจกเปนวจยชนดหนงเหมอนกน สารวจดวามคนชอบ

หรอไมชอบแคไหน อยางไร ถาทาแลวดไหม หรอทาแลวมนจะเกดประโยชนตรงไหนบาง หรอพฒนา

โครงการ กจกรรม บคคล หรอหนวยงาน ซงกเปนเรองทตองนาผลของการวจยไปใช ปจจบนนกมการ

วจยอกแบบหนงคอการวจย R&D คอการวจยแลวนาไปใช นาไปพฒนา อาจจะไมใชหนวยงานทม

ศลปะการแสดงอยางเดยว ทางเศรษฐกจ สงคมกนาไปใชมาก เชน ตองการจะพฒนาชมชนน กมา

ศกษาวาในชมชนมอะไรบาง เขามรากเหงาตรงไหน จะเสรมสรางตรงไหน แขงแกรงตรงไหนก

เสรมสรางใหเปนอาชพตอไป อาจเปนการพฒนาตอเนองแลวกนาผลการพฒนาไปใชใหเกดการพฒนา

อยางยงยน

ลกษณะสาคญของการวจย ผวจยควรใชความรอบรชานาญ และความมระบบ ความรอบร

ชานาญเราสามารถเพมพนตนเองได ดวยวธการอานมาก ลงมอทามาก กทาใหเกดความชานาญ

แตวาระบบกเปนสงสาคญของการทาวจย เชน ไดขอมลมาแลวกควรจะจดขอมลใหเปนระบบ เชน เราไป

สมภาษณใครมาแลวกตองมการบนทกวา สมภาษณใคร ทไหน เกยวกบเรองอะไร แลวกเกบไวเปน

สวนๆ จดระบบของขอมล แลวนาขอมลมาวเคราะหและสงเคราะห เพราะฉะนนกตองสรางใหตวเองม

ระบบ บางคนทารายงานสงอาจารยแลวตองทาบรรณานกรมหรออางอง บางครงอาจารยทกวาทาไมไมม

การอางอง เมอจะมาเขยนกพบวาลมจด บางครงกลมจดเลขหนา พอเรากลบไปคนอกครงกหาเลมนน

ไมพบกม เพราะฉะนนตองจดระบบวาตองจดอะไรบาง หรอตองเขยนอะไรบางใหเรยบรอย ยกตวอยาง

การทาบรรณานกรมอางองของคร เมอมขอมลครกจะบนทกการอางองไว ทาอางองไวอกไฟล เปนไฟล

บรรณานกรม เพราะวาเวลาทเราทารายงานวจยกตองมบรรณานกรม บางครงเราอางองเสรจแตเราลม

ไปใสในบรรณานกรม เมออาจารยตรวจกพบวาเลมนมอางองอยในเนอหาแตไมมในบรรณานกรม

ครกอาจคดวาเราคดลอกใครมา เพราะฉะนนพอเราเขยนรายงานวจยตองอางอง แลวเปดอกไฟลทาเปน

บรรณานกรม เรยงลาดบตามตวอกษรใหเรยบรอย

3

งานวจยตองมเปาหมายและมเหตผล เชน เดกคนนหลงโกง ราเทาไหรกโกง ไมดขน เรากหา

วธการแกไข เปาหมายกอยทเดก หาวธแกตางๆ เชน แกโดยวธดด พอครอยหลงกตง แตพอครหนหลง

กเหมอนเดม ใชวธนอยางเดมไมไดแลวตองมวธอนอก เชน ใชมอกดหลง หรอใชคะแนน ถาไมทากไม

ผาน เขากจะรสกวาตองทาใหได เพอจะใหผาน

ตองมเครองมอวจยทเทยงตรง เชอถอได ถาเปนการวจยเชงปรมาณจาเปนมาก งานวจยทาง

ศลปะการแสดงสวนใหญแลวเปนการวจยเชงคณภาพ เครองมอวจยทเทยงตรงไมคอยม เพราะวาสวน

ใหญแลว เครองมอวจยทใชเปนแบบสมภาษณ แบบสงเกตการณ แตเรามเครองมอทเราจะใชตรวจสอบ

ได เรยกวา สามเสา คอการหาหรอการตอบปญหาขอมลในสวนใดสวนหนงจะไมหาจากแหลงเดยวหรอ

จากหนงสอเลมเดยว ตองหาจากหลายๆเลม หรอจากบคคลหลายๆคน แลวมาดวาแตละคนใหขอมล

ตรงกนในเรองเดยวกนหรอไม ซงเปนการตรวจสอบขอมลวาขอมลทเราไดมานน เทยงตรง นาเชอถอ

หรอไม นเปนเชงคณภาพ แตถาเปนเชงปรมาณ กจะตองออกแบบทดสอบ ออกแบบแลวมาดวา

แบบสอบถามนนเชอถอไดหรอไม ใชไดมากนอยแคไหน แตเราจะเปนในเชงมนษยศาสตร เพราะฉะนน

เครองมอทเราจะใชกคอการตรวจสอบจากหลายๆแหลง หรอหากขอมลนนเปนขอมลของบคคลหรอ

คณะเดยวโดยตรง พอเราทาขอมลเสรจแลวกอาจนาไปใหเขาอานดวาทเราทามาตรงกบทเขาเปนหรอไม

เชน จะศกษาคณะละครคณะหนง หรอครละครสกคนหนง เรากไปสมภาษณคนนนคนน รวมทงคร

เพอทจะไดขอมลสวนหนงมาเปนรายงานเรยบรอย แตวาสงทคนอนใหมากบสงทเราเขยน มาตรงกบใจ

ของเขาหรอไม เรากอาจจะนาขอมลนไปใหกบผทเราตงเปนหวขอวจยดอกครงหนงกได สงเหลานไมใช

ไมเคยเกดมาแลว ขอมลทยอนกลบไปหาเขาเมอภายหลงนน ปรากฏวาเขายอมรบไมได เขาบอกวาไม

ตรง ไมใชเขา

งานวจยควรจะไดความรใหม อะไรกไดสกอยางหนง ความรใหมไดจากการทเรารวบรวมขอมล

แตเรากยงไมสามารถทจะนาขอมลนนมาตอบปญหาอะไรได หรอตอบวตถประสงคอะไรได แตการ

รวบรวมขอมลนนนามาเพอทจะวเคราะหอกครงหนง วามนแยกแยะออกเปนอะไรไดบาง แลวเมอ

แยกแยะแลว เราสงเคราะหเปนองคความรใหมอะไรไดบาง เชน เราศกษาการตรวจพล เราสามารถดวา

มอะไรบางในหนงการตรวจพล นามาวเคราะห เชน การตรวจพลพระอภยเรองหนง กวเคราะหออกมา

เปนกระบวนการ ตรวจพลพระไวยออกมาเปนอกหนงกระบวนการ นคอการวเคราะหแยกหรอแตกมน

ออกมา แตกขอมลเปนสวนๆ แลวเรากมาดแตละสวนๆทเราแตกออกมา เชน สวนแรกของการตรวจพล

เกดอะไรขน เรากสงเคราะหมาไดวา อนดบแรกคอคนธงออกมากอน นคอการสงเคราะห แลวใครออกมา

เปนอนดบสอง สาม ส ในแตละขนตอนของการออก ตวละครอนอาจไมมปญหา แตตวนายมปญหา

เพราะวาตวนายมทาจานวนมาก เราอาจจะมาสงเคราะหเฉพาะตวนายดวยวาถาพระไวยออกมาแลวตอง

ทาอะไรกอน พระอภยมณ ขนแผน อเหนา ออกมาแลวตองทาอะไร นคอการวเคราะหแลวสงเคราะห

เมอสงเคราะหแลว สงทเขาทามามนมมาแตดงเดม แตสงทเราไดเปนทฤษฎซงยงไมมใครทา ถอวาเปน

องคความรใหม เพราะฉะนนถาเราไมทา เขากจะคดวานาฏศลปไทยไมมอะไรเลย ไมเหนมทฤษฎ

แตอนทจรงแลว สงทเราทานน มทฤษฎแทรกอยท งนน

4

ผวจยตองใชความเพยรพยายาม ซอสตย และกลาเสนอผล เพราะฉะนนผวจยกตองกลาทา

ไมมอะไรถกตงแตแรก อยากลววาจะไมถกหรอกลววาไมด ถามวแตคดแบบนเราจะไมสามารถทาวจย

ไดลลวงแนนอน แตในความกลาของเรากตองมระบบ ตองมการอาน มการวเคราะห มการสงเคราะห

แลวกตองกลาทจะสงเคราะหใหเปนเชงทฤษฎ การทมครคอยตะลอมเรากจะเหนทางของการวจย

เมอทาไปเรอยๆเรากจะรวาการวจยมนจะตองเปนไปในแนวทางไหน ตองมการบนทกผลและเขยน

รายงานอยางระมดระวง บางครงเขยนเกนกวาทเราคด หรอเกนไปกวาสงทมนเปน คอสงทมนเปนแคน

แตเราเขยนเตมออกไป นกวจยกตองระมดระวงวาอยาเขยนอะไรเกนไปกวาขอมลทเราได เพราะ

นกวจยมหนาทรายงานผล ไมไดหนาทตดสนวาใครผดใครถก หรอใครใช ไมใช เราไมไดมหนาทตดสน

แตมหนาทเสนอผล วาผลทเราทาหนาทวเคราะหสงเคราะหมาแลวเปนอยางไร เสนอผลไปตามความจรง

ทเราพบ แตในความจรงทเราพบกมขอจากดอยางหนง เชน เรามเวลาเรยน 4 ป ใน 4 ปเราทาวจยแคป

สดทายหรออาจทาแคภาคการศกษาเดยวคอสามเดอน ในสามเดอนเรากไมไดวจยอยางเดยว เราเรยน

หลายวชา เพราะฉะนนขอบเขตหรอขอจากดกคอเรามเวลาศกษานอย เพราะฉะนนขอจากดของเราคอ

ขอบเขตดานเวลา หรอสถานท ฯลฯ เพราะฉะนนสงทเราไดกจะอยในขอจากดเหลาน หลงจากนอาจจะม

มคนสนใจศกษาเรองเดยวกบเราอก กนาเรองของเราไปศกษาตอ มนกอาจจะมอะไรทมากกวาน หรอม

อะไรทตองเพมเตมมากกวาน เพราะฉะนนการวจยใน 1 ครงมนอาจจะไมสมบรณ แตมนจะตอง

ครอบคลมวตถประสงค และขอบเขตทเราตงไว

ประโยชนของงานวจย

ผลของการวจยตองใหความรใหม ซงเปนความจรงทมาจากขอมลและการสงเคราะหของเรา

แลวกใหเหตผลวาทาไมจงเปนเชนน น มการขบเคลอนตามเวลา สงคม วฒนธรรม บรบท

ทกๆอยางเปลยน ความร ความจรงและเหตผลกเปลยน อยางทยกตวอยางไป เราทาชวงนตอนน แตใน

อนาคตมคนทาเรองซากบเรา เขาอาจมองเหนประเดนใหมทเขาควรจะทา นนกคอสงทสงคมมนเปลยน

เพราะฉะนนสงคมวฒนธรรมเปลยน สงทเราคนพบมนกเปลยนไปดวยเหมอนกน เชน ถาเราศกษาลเก

เมอ 5 ปกอน มนอาจจะไดแบบหนง แตพอ 5 ปใหหลง มาเปน พ.ศ.2555 มนกจะเปนอกแบบหนง

เพราะฉะนนเรากอาจจะศกษาไดในบรบทของเวลา ถาเราเหนวามการเปลยนแปลงจรง แตถาเราเหนวา

ไมมอะไรเปลยนแปลง เรากไมจาเปนตองทา

การวจยคอการคนหาความร คนแลวคนอกจนกระทงเราไดความรทเราคดวาตรงกบทเรา

ตองการมากทสด เพราะฉะนนการวจยมความเปนจรง มความร มความเปนเหตเปนผล มขอมล

มหลกฐาน มความนาเชอถอและอธบายได เพราะฉะนนเวลาททาวทยานพนธ ทายทสดกจะมการสอบ

ปากเปลา สอบพรเซนตงานวจยของเราวาเราทาไปแลวเปนอยางไรบาง เพราะฉะนนในวทยานพนธของ

เรา 1 เลม เราตองตอบอาจารยไดทงหมด ถาเราตอบอาจารยไมทงหมดแสดงวาเราไมไดทา

เพราะฉะนนเราจะตองสามารถอธบายไดทกๆสวนทอยในงานวจยของเรา

การวจยมระเบยบวธวจยซงเปนทยอมรบของแตละสาขาวชา เพราะฉะนนถาเราอยากรวาเขาม

ความรสกนกคดในเรองนอยางไร กตองเปนเชงปรมาณ ตองไปถามคนหลายๆคน เชน จารต

และระเบยบวธการราตรวจพลในนาฏศลปไทย คอศกษาบคคล ศกษาสงทมนเกดขนมาแลว แลวเอามา

5

สงเคราะห วเคราะห การวจยเปนกระบวนการศกษาคนควาซาๆ มระบบการตรวจสอบ ขอมลทไดตอง

ไมใชขอมลทางเดยว ตองมขอมลจากหลายๆทาง การวจยเปนกระบวนการทตองใชเหตผลหรอ

สมมตฐานหรอไมกได สมมตฐานคอการตงคาตอบไวลวงหนา เวลาทาวจยเชงปรมาณกตองตง

สมมตฐานลวงหนากอนเสมอ เชน สงนมผลทาใหสงนเปลยนไป เราอาจจะตงเปนสมมตฐานหรอไมตงก

ได เพราะฉะนนเชงคณภาพไมจาเปนตองตงสมมตฐานทแทจรง แตมนเหมอนมสมมตฐานอยในใจวามน

ตองเปนแบบน แตเราอาจจะไมตองเขยนเปนลายลกษณอกษรจรงๆอยางเชงปรมาณ การวจยเปน

กระบวนการแสวงหาคาตอบ แสวงหาความรอยางมระบบระเบยบ โดยใชวธการทางวทยาศาสตร คอ

การเปนเหตเปนผล ผลจะเกดขนไดตองมเหต ซงกคอลกษณะเชงวทยาศาสตร เพราะฉะนนการวจยคอ

การศกษาหาคาตอบอยางละเอยดรอบคอบเกยวกบคาถามซงกาหนดขนไวกอน โดยมกระบวนการ

แสวงหาความร ความเขาใจทถกตองในสงทตองการศกษา มการเกบรวบรวมขอมล การจดระเบยบ

ขอมล การวเคราะหและการตความหมายทไดผลจากการวเคราะหทงนเพอใหไดมาซงคาตอบทถกตอง

ครกขดเสนใตตรงกระบวนการแสวงหาความร จรงๆแลวเชงคณภาพเราใชไดทกกระบวนการ

ไดทกกจกรรมทเราคดวาจะสามารถไดความรหรอขอมลจากคนเหลานน หรอปรากฏการณ หรอสงท

เกดขนเหลานน

ลกษณะทไมใชงานวจยคออะไร คอการรวบรวมขอมลบางเรองจากเอกสาร ตารา โดยไมมการ

จาแนก รวบรวมมาแลวไมไดจาแนกวาเปนเรองอะไร มนแยกประเภทเปนอะไร มนสงเคราะหออกมา

เปนอยางไร และไมมการตความสงทสงเคราะหนนอยางมหลกวชา เชน รวบรวมทาตรวจพล สมมตวา

พระอภยมณม 100 ทา อเหนาม 80 ทา พระไวยม 180 ทา รวบรวมมาเลมหนา แตกไมไดนามาวจย

เพราะเทากบสงทไดมาคอขอมล ยงไมไดนาขอมลเหลานนมาวเคราะห สงเคราะห ถาเราทาอยแคน

แสดงวายงวจยไมเสรจ การคนพบทวไป ไมไดมระบบระเบยบทชดเจนกไมเรยกวาเปนวจย การ

รวบรวมขอมลทมการจดทาเปนตาราง กยงไมจดเปนวจย เพราะเรายงไมไดสงเคราะห ตารางทใสลงไป

ยงเปนขอมล นอกจากวาตารางนนเปนตารางของการสงเคราะหของงานวจย

ตอนนนาจะพอมองเหนวาภาพรวมของวจยตองประกอบดวยอะไรบาง หรอเปนอยางไรบาง

ทนกถงขนตอนของการเรมทาวจย โดยเรมทการคดหวขอ

คดหวของานวจยอยางไร ปญหาคอหวของานวจย เมอเราคดปญหา เราตองรตวเรากอนวาเรา

ความชานาญอะไร ดานไหน สามารถจะทางานนนลลวงสาเรจไดมากนอยเพยงใด พยายามคดเรองท

ใกลตว เชน เราเรยนดานนาฏศลป กควรจะทาดานนาฏศลป มากกวาจะทาดานละคร เพราะเราไมคน

คนทรดานละครกทาดานละคร เลอกเรองทเปนตวเรา สายของเรา เพราะเราอาจจะทาไมสาเรจ

เพราะไมมพนความร คดหวขอทพอด ไมมากหรอนอยเกนไป ถาวจยในชนเรยนกทาเลกๆ ถาทา

วทยานพนธกทาชนใหญหนอย เชน เพลงเสมอ กดวาเพลงเสมอเปนอยางไร ใชอะไรบาง เพลงเสมอ

มกภาษา เรากแจกแจงเหมอนราตรวจพล แลวนามาคดวเคราะหวาเหมอนกนหรอเปลา ไมยากเกนไป

สามารถทาเสรจไดภายใน 3 เดอน ตองทามนจงจะเสรจ คดใหตรงเกณฑทกาหนด งานวจยมขอดตรงท

เราสามารถตงขอบเขตไดวาเราจะศกษาแคไหน เรองของนาฏศลปมมากมาย เชน ลเก ละครชาตร

นาฏศลปไทย หน การศกษานาฏศลปไทยทสบทอดมาทางหลวง ถาจะเอาละครชาตรตองไปจนทบร

6

ไปเพชรบร สงสยคงไมจบ เรากอาจตงขอบเขตใหเลกลงได อยทวาเรามเวลาเทาไหร แลวเรากตง

ขอบเขต โดยคดวาทพอดสาหรบเรานาจะประมาณไหน สมมตวาทาเพลงเสมอเฉพาะของกรมศลปากร

แลวบงเอญไปเจอคณะหนงเปนเสมอภาษาลาว กอยาไปเสยดาย ถาหากเราตงขอบเขตไวแคทาของกรม

ศลปากร มนจะกลายเปนตวแปรททาใหสบสนไดนามาเปนขอมล เพราะมนไมตรงกบขอบเขตทเราตงไว

แตถาเสยดายเพราะไดขอมลมาแลวทาอยางไรด กเกบไวทาครงตอไป เอาเฉพาะทเราตงขอบเขตไว

ตงหลกใหด นกวจยไปไหนกคดเสมอวาเราจะทาอะไร นาขอบเขตของเราตดตวไปดวยวาขอบเขตของ

เรามแคไหน อยาไปเพลดเพลนกบขอมลจนสดทายเราไมจบ หรอทาไปแลวไมไหวกคอแกวตถประสงค

ใหนอยลงหรอแคบลง แนะนาวาไมควรทา ถงแมวามนยาก แตตอนทตงไวมนพอดแลว กตองพยายาม

ตอบคาถามวตถประสงคใหได อยาไปแกวตถประสงคตามทเราไมอยากทา พยายามคดใหแปลกกวา

ของคนอนเขา

หวขอวจยไดจากสงทอยรอบตวเรา บางทเราอานหนงสอเรองหนง เราอาจจะไดหวของานวจย

สก 10 เรองกได อานแลวกลองดวามนเกดอะไรขนกบสงทเราอาน เชน ครอานงานของกรมพระยาดารง

ราชานภาพ เรองทคนทเรยนนาฏศลปไทยควรจะอานกคอ ตาราละครอเหนา หรอทมตชนนามารวมเปน

ตาราฟอนรา ถอวาเปนงานวจยชนแรกททานไดรวบรวมวเคราะห สงเคราะห จากการสมภาษณ จาก

เอกสาร และจากขอมลหลายทาง ทานกลาววาละครสมยรชกาลท 5 มวธรา 2 แบบ 1.แบบไทย 2.แบบ

พระครมหนทรฯ(เจาพระยามหนทรศกดธารง) ทานเปนบคคลสาคญททาใหวงการละครไทยเปลยนรป

โฉมในสมยรชกาลท 4 ครอานพบวามวธราอกอยางหนงทคนนยมทงบานทงเมอง คอแบบ

พระครมหนทรฯ แบบละครพนทาง เราเหนวธรา ละครพนทางกบละครนอกมนตางกนดานวธรา เรา

เรยนพระลอ อเหนา กเหนวาวธราตางกน แมจะราสวยแคไหนกยงตามกนอย เรากจะมองเหนวาวธรา

แบบนมนมลกษณะพเศษอย มนมสงทนาทาวจย ครกตงหวขอขนมาวา วธการราบอกภาษาตาม

แนวทางละครของเจาพระยามหนทรศกดธารง ตอนตงกนกวาไมยาก กคดวามแคโยไปโยมาเทานนเอง

ถาเปนแบบจนกราตางออกไปเลย คดวาไมมาก พอทาเขาจรงๆพบวามนเยอะมาก แคเราจะบอกวาม

การสบทอดมาจากเจาคณมหนทรฯกแยแลว ตองพกไปกอน ไมไหว เพราะวาตามประวตเจาคณมหนทร

ฯ ทานไมไดมอบใหใครเหนวาทานไดมอบจรง แตมคนทาตามทาน คอ บตรของทาน จากนนกเปน

คณหญงเลอนฤทธ แลวกมาถงเจาคณพระประยร โชคดทอาจารยธนตทาละครพนทาง ตอน สมง

พระรามอาสา ป 2525 มตวละครทสบทอดจากเจาคณมหนทรฯ ถาอาจารยธนตไมทา วจยเลมนครตอง

พบเกบ เพราะครไมสามารถหาตนหรอแบบของเจาคณมหนทรฯไดเลย เราราๆกนไปกจรง แตเราไม

สามารถหาทางสบทอดหรอนาสมงพระรามอาสามาเปนสงทเราจะหากลวธการราออกภาษาของเจาคณ

มหนทรฯ นเปนสงทเราตองทา เมอเราทาเรองเกยวกบเจาคณมหนทรฯซงไมมชวตอยแลว เรากจะตอง

หาทางทจะทาใหเหนไดวาสงทเราจะศกษาเปนของเจาคณมหนทรฯจรง

เมอเรามองทงระบบแลว กควรจะมองแบบสายตานก คอ บทท 1 บทท 2 ไปจนถงบทท 5

แลวกดเปนหวขอ แตสดทายเราตองดภาพรวมวา ภาพรวมงานวจยของเราทง 5 บท วาเรมยงไง

ไปอยางไร จบอยางไร แลวผลคออะไร เหมอนเรามองใหทะลลงไป เพราะฉะนนเรองทเราทาอยาใหญ

มาก นกศกษากจะไดผลงานวจยสาขาศลปะการแสดงตามทตองการ นคอหวขอของงานวจยทเราจะได

7

มนมหลายทางทเราจะทา เชน ศลปนแหงชาต ทาไมเขาถงไดเปนศลปนแหงชาต เกงตรงไหน ด

ตรงไหน เขากตงวงเหมอนเรา เขามอะไรพเศษ เราอาจจะคดเปนกรณไปวาความสาเรจหรอวธการรา

วธการแสดง หรอวธทจะนาไปสความเปนศลปนแหงชาต หรอวธการราของศลปนแหงชาตดานพระเอก

ละคร อาจจะเปนอาจารยศภชยกได ครสวรรณดกได หรอตวนางตลาด ศกษารายบคคลกได การศกษา

รายบคคลกจะเปนประโยชนตรงทวาเขาฝกอยางไร เขาทาอยางไร เขาจงประสบความสาเรจมนกจะเปน

ผลของคนภายหลงวาถาเราอยากจะสาเรจเหมอนเขา ปฏบตเหมอนเขา ทางเหลานไมไดโรยดวยกลบ

กหลาบ แตวาโรยดวยนาตา กวาเขาจะมาถงตรงนได เพราะฉะนนเขาทาอยางไร เขาฝกอยางไร

เรองของแตละบคคล ไชยา มตรชย ยงเลนลเกอยไหม เขาเลนตงแต 10 กวาขวบ เลนมาจนถง

ทกวนน แมยกเขามาก ไปเลนทไหนแมยกกตามไปด ทาไมเขาถงสาเรจ ทาไมเขาจงเปนทรกของคน

มากมายขนาดนน ถาเราอยากร เรากศกษา หรออยากรการจดการ เชน ดวานาฏศลปไทยในบรบท

สงคมปจจบนนไมไดมแครา มนไปแทรกอยในหลายแหง ในการโฆษณา ในเชงพาณชย ในการ

ทองเทยว ในการเปดตวสนคา นาฏศลปไปแทรกตวอยในกจกรรมของสงคม ถาสนใจกทา นาฏศลป

ในสงคมปจจบนเปนอยางไร มนกจะมแบบการอนรกษ การพฒนาสรางสรรค เกดสงใหมๆ เกดเปนการ

เสนอตวสนคา กเปนอกหวขอหนงททาได หรอเราสงเกตเหนวาถานาฏศลปไทยลวน คนไมคอยสนใจ

มาก แตถาใสสากลเขาไปเปนรวมสมย คนกจะสนใจวามอะไรใหม มนกเปนไปตามกระแสสงคม

วฒนธรรมเปลยน สงคมเปลยน ศลปะกเปลยนตามไปดวย กระแสสงคมเราตานมนไมไหว เรายงคงอย

แบบเดม พดแบบเดมตลอดเวลาไมได เพราะฉะนนจงมการปรงมนเพอใหศลปนอยได เพราะวาศลปน

ทางานขายกไมมใครซอ ศลปนกจน เพราะฉะนนศลปนกตองเอาชวตรอด กจงมศลปะเชนนเกดขน

ถาสนใจกตงหวขอวา การประยกตใชนาฏศลปไทยในบรบทปจจบน หรอถาสนใจแตงานอเวนททใช

นาฏศลปไทย กอาจใชหวขอ การใชนาฏศลปไทยเพอเปดตวสนคา

จะเหนไดวาหวขอจะบอกวาจะทาอะไร เพราะฉะนนเรากไมควรตงหวขอทหรหรา หรอฟงแลว

ตองแปล หวขอตรงๆดทสด ตามทสนใจ เชน การใชนาฏศลปในหนละครเลก สรปกคอ เรามความสนใจ

อะไร มความชานาญเรองอะไร เราสามารถทาใหมนสาเรจลลวงภายในเวลาทจากดแคไหน แตสงท

สาคญทสดคอตองเปนอะไรทเราสนใจ ถาเราไมสนใจเรากไมอยากทา เชน จะใหครไปทามวสเคล

เธยเตอร ครกไมรวาจะเรมอยางไร รแตวามรอง พดแนวรอง มทารา มการประสานเสยง คอรแตภาพ

ภายนอก แตภายในไมร เพราะฉะนนครกไมทาเรองนน แตถาพอจะทาได กอาจจะไปดวาเขาจดการ

อยางไร ตองจดองคประกอบตางๆอยางไรบาง เรองนยงไมมคนทา

หลงจากทผานกระบวนการวจยแลว เรากสรปมาเปนรายงานของเรากจบการวจย

ปญหาการวจยตองประกอบดวยอะไรบาง เพอใหร วาการวจยนคออะไร มความสาคญอยางไร

ทาไมเราตองทาวจยเรองน เพราะฉะนนในเรองของปญหาวจยหรอโจทยวจย ประเดนวจย หรอหวขอ

มนตองมความสาคญของหวขอวจย เราเคยรหรออานจากระเบยบของการเขยนงานวจยแลว อยางเชน

บทท 1 กจะมระเบยบของการเขยนทเปนฟอรมชดเจนวาตองประกอบดวยอะไรบาง ในบทท 1 คอเรา

ตองพดเกยวกบปญหาการวจยหรอโจทยวจย ซงตองเรมจากความเปนมาหรอความสาคญของปญหา

จะเขยนประมาณ 5-6 หนา เพอใหรวาสงทเราทาหรอปญหาทเราคดอยากทามนมความเปนมาอยางไร

8

มลกษณะอยางไร มองคประกอบอะไรบาง ใหคนอานเขารจกวาปญหาทเราจะทานนคออะไร มนม

หนาตาอยางไร เราตองอธบายใหเขารกอนวามนคออะไร ตองบอกวาความสาคญของเรองทเราวจยคอ

อะไร ถาไมมสงเหลานจะเกดขนไมได หรอมนจะขาดสงสาคญออกไป นคอความสาคญของเรองหรอ

ความสาคญของปญหา จากนนเรากตองบอกวาสงสาคญททาใหเกดขนในหวขอวจยนคออะไร ปญหา

อะไรบางเกดขนกบสงน นนคอคาตอบวาทาไมเราจงตองทางานวจยเรองน เชน ครทาเรองจารตการใช

อปกรณการแสดงละครไทยเรองอเหนา อปกรณการแสดง เชน กรช ทวน หอกซด กระบ แตอปกรณ

ไมไดมแตอาวธ มอยางอนดวย เชน มาแผง ผาเชดหนาทใชผกกรช เตยง เครองราชปโภคประกอบเตยง

ฉาก ฉากจะถอเปนอปกรณการแสดงหรอไมกขนอยกบการตความดวย เราสามารถตความสงทเราพด

ในงานวจย แตงานวจยของคร อปกรณการแสดงหมายถงอปกรณทตวละครตองถอตองจบ ตองใช

เพราะฉะนนตดฉากออกไป เพราะฉากเปนการบอกสถานท แตถาจะรวมฉากเขาไปดวยกตองเขยนไว

วาอปกรณการแสดงนนประกอบดวยอะไรบาง อปกรณยงม กลด ธง

จากชอการใชอปกรณการแสดงละครไทยเรองอเหนา คาสาคญคอ จารตการใช อาจจะแยกหรอ

รวมเปนเรองเดยวกนกได อปกรณการแสดง ละครในเรองอเหนา ครตองอธบายความเปนมาของคา

สาคญเหลานใหครบ มเชนนนคนกจะไมเขาใจวาสงทครทามนคออะไรบาง เพราะฉะนนครกตองพดกอน

วาอปกรณการแสดงของครคออะไร มความสาคญอยางไร หากตวละครไมถออาวธกขาดความสมจรง

ตวละครเดนมาวาราชการ แตไมมเตยง จะนงตรงไหน มนเหมอนไมสาคญ แตมนสาคญตรงทวา ถาขาด

อปกรณการแสดงนนถอวามนขาดความสมจรง ขาดความเปนจรงตามสภาพของตวละคร เพราะฉะนน

อปกรณการแสดงของครจงเปนแบบน มนเปนสงสาคญอยางหนง หรอเปนองคประกอบสาคญของการ

ละคร อปกรณเหลานปรากฏอยในละครไทยซงเปนละครรา ผแสดงมหนาทสอใหผชมเขาใจตามทเรา

อยากใหเขาร ละครรากคอละครทตองเคลอนไหวรางกายดวยวธรา การเคลอนไหวแบบนาฏศลปไทย

มทงสวนทออนและสวนทตง เชน ตงตว ตงมอ ตงไหล ตงเอว ตงนว ตงมอ เราตองเคลอนไหวรางกาย

ทกสวน ดวยการตงตว ตงเอว ตงไหล มการกาวเดนเคลอนไหวตามเพลงอยางนาฏศลปไทย

ความเปนมาและความสาคญของปญหาในเรองทครทา ละครไทยมหลายประเภท มตงแตโนราห

ละครนอก ละครใน ละครพนทาง ดกดาบรรพ เสภา ละครชาตร ทตองใชรา หลายๆสวนเขาตองม

อปกรณประกอบการแสดงทงสน ละครนอกมกใชเตยงตวเดม เมอเปลยนฉากเปนละครใน เตยงกยงตว

เดม อาวธ คนธง กยงตองถอเหมอนเดม ละครในอเหนากถอธงเหมอนกน เพราะฉะนนนคอความสาคญ

อยางหนงเหมอนกน การศกษาตรงนจะสามารถอธบายละครราแบบอนๆไดเหมอนกน เพราะวามจารต

การใชทเปนระเบยบวธทเหมอนกน เราตองอธบายเรองนกอน อเหนาเปนเรองของชวา แตเมออานแลว

มนเปนชวาหรอเปลา ธรรมเนยมประเพณ ระเบยบตางๆยงเปนไทย ไมใชชวา การนง การไหว ประเพณ

เผาศพ พธแตงงาน ในเรองอเหนากยงคงดาเนนแบบไทย ทาไมครจงศกษาอปกรณการแสดงละคร

ทาไมจงเลอกอเหนา เพราะถอวาเปนละครในทด บทละครกถอวาเปนเยยม ศกษาเรองอเหนาแลว

สามารถรวธการใชของทกๆเรอง เพราะฉะนนเมอศกษาแลวกอธบายไดเลยวาเปนละครพนทาง ละคร

ดกดาบรรพ กตองใชวธเดยวกน แลวทาไมจงตองศกษาตอนน บางอยางเมอละครมนมการเปลยนไป

กระชบเวลามากขน บางสวนกหายไป คนถอพดถอแซ พดอยขางไหน แซอยขางไหน แลวถาไมมพด

9

และแซ ทาไมจงไมม บางสงบางอยางเมอมการกระชบเวลา หรอบางสงเลกๆนอยๆมนหายไปเลย

กสญเสยสงเหลานไปหมด วฒนธรรมใหมมากลนของเกา ความจาเปนของครคอตองทา อยางนอยกเปน

การเกบรวบรวมขอมลแลวกมการจบวเคราะหสงเคราะหไปเปนบท และวธการใชแตละอยางเปนอยางไร

สงทตามมาคอวตถประสงค ตงวตถประสงคเพอใหเปนเปาหมาย ทาใหบรรลดวยการหาคาตอบ

วตถประสงคตงไวกขอ ตองตอบใหไดทกขอ ถาตงไว 2 ขอ แตตอบได 1 ขอ แสดงวาการวจยนนไม

บรรลผล ดงนนจะเหนวาการวจยไมตงวตถประสงคหลายขอ อยากมากทสด 3 ขอ งานวจยครตง

วตถประสงคขอเดยว คอศกษาจารตการใชอปกรณการแสดงในละครไทยเรองอเหนา เฉพาะตวเอก

แควตถประสงคเดยวก 300 กวาหนาแลว

สมมตฐานการวจย มกได ไมมกได ถาเปนงานวจยของเรา ถงไมมแตกตงสมมตฐานไวในใจ

เหมอนกน เชน วธการใชเปนแบบแผนเปนประเพณ เปนลกษณะเฉพาะของละครอยางเดยว ไมมอยาง

อนทมาทาใหมนเปลยนไปได เพราะฉะนนมนจงยงคงเปนจารตทยงคงไวอย

กรอบแนวความคด เมอเราไดหวขอ ไดวตถประสงคแลว กคดกรอบแนวความคดไวกอนวาเรา

จะดาเนนการอยางไรใหนาไปสผลสาเรจหรอตอบวตถประสงคได เพราะฉะนนการตงกรอบแนวความคด

จงตองทบทวนวรรณกรรมกอนวาสงทเราจะทามเนอหาหรอขอมลทเกยวของกบเรามากนอยแคไหน

จงนาสงเหลานนมาวางเปนแนวทางทจะดาเนนไปสคาตอบของการวจย แตวางานวจยเชงคณภาพ

บางครงเราตงกรอบความคดไวแลว แตพอทาไป ขอมลตางๆหรอสงตางๆทเกดขนใหมซงเกนความ

คาดคดของเรา อาจจะมการปรบกรอบแนวคดของเราได เพอใหงานของเราสมบรณมากขน

เราสามารถปรบปรงไดตลอดเวลา จนกวาจะเสรจ

ทมาของหวขอมาจากประสบการณสวนตว เหนอะไรทนาจะศกษาจากการสงเกตเหนสง

รอบๆตวทเราเชยวชาญ จากปญหาทประสบเฉพาะหนา เชน จะไปสอนเดก หรอจะทาละครแลวเกด

ปญหา กอาจจะนาสงนนมาตงเปนตวปญหากอน แลวหาทางแกไข แลวจงจดทาละครหรอกจกรรมนนๆ

จากความสนใจใครรของนกวจย สงสาคญคอเราตองอยากรเอง ถาคนอนสง เรากไมอยากทา เรมจาก

การอานหรอศกษาคนควา อานแลวอาจไดสงทสามารถทาเปนโจทยวจยของเรา

ขอเสนอแนะ ในบทสดทายคอบทสรปและขอเสนอแนะ ในงานวจยหลายๆเรองมกจะเสนอแนะ

วาสงทควรจะศกษาตอจากงานนคออะไร เพราะสงทเขาทาไดมแคนเพราะกรอบจากดของเวลา

เพราะฉะนน เขากมการเสนอแนะใหเราทาตอในเรองทเกยวของกบงานวจยของเขาหรอสวนทตอเนอง

จากงานวจยเขา

ชอเรองหรอหวขอวจย ตองมความชดเจนและรดกม คอเขยนใหตรงประเดน อยายดยาว

บอกความหมายและแนวทางทตองการทาวจยได เชนบอกวาศกษาเฉพาะงานของเจาคณมหนทรฯ

กระบเลย ชอบอกเรองราวทอยภายในเลมพอสมควร บอกขอบเขต สอถงประชากรทใช หรอตวแปร

ตางๆ เชน รปแบบการแสดงเบกโรงละครรา ยครตนโกสนทรรชกาลท 9 กบอกขอบเขตวากอนหรอ

หลงจากรชกาลท 9 เราไมทา หรอระบป พ.ศ. 2550-2555 สามารถบอกขอบเขตไวทช อหวขอเลย หรอ

บอกถงวธ เชน กลวธการราตรวจพลละครใน กเปนการบอกวาเราจะศกษาวธการราตรวจพล ไมได

ศกษาทารา เราดวาราอยางไร ประชากรทใช เชน การศกษาวธการจดการแสดงลเกของไชยา มตรชย

10

บอกประชากรวาคอ ไชยา มตรชย และบรบทของเขา ตวแปรอนๆเชน จารต องคประกอบตางๆ ซงจะ

อยในชอหวของานวจยดวย แตกไมจาเปนตองบอกทกอยาง เราอาจจะบอกอยางใดอยางหนง บางอยาง

เราอาจบอกในขอบเขต ชอจะบอกไดวาสามารถแสวงหาคาตอบในขอบเขตการวจยนได หมายความวา

เราสามารถหาขอมลได หวขอมความสอดคลองกบปญหาทตองการศกษา เชน นาฏศลปไทยในบรบท

สงคมยคปจจบน หรอ การประยกตใชนาฏศลปไทยสาหรบงานเปดตวสนคา มนกจะนาไปประยกตใชกบ

สถานการณในปจจบนได

วตถประสงคการวจย ตองเขยนวตถประสงคแตละขอใหชดเจน เชน ศกษาทมาและองคประกอบ

ของการแสดงลเกคณะไชยา มตรชย วตถประสงคขอท 2 คอ ศกษาการจดการแสดงลเก ของคณะไชยา

มตรชย จะมกขอกแลวแต ทกหวขอตองสมพนธกน

คาถามวจย มหรอไมกได เปนการตงคาถามจากวตถประสงค เปนการตงคาถามเพอใหรวาเรา

จะตอบอยางไร ไมนยมเขยนวตถประสงคดวยคาถาม จะเขยนเปนประโยคบอกเลาธรรมดา เพราะฉะนน

บางครงเขากตงเปนคาถามวจยขนมาเพอใหรวาส งเหลานตองตอบ เพราะฉะนนขอคาถามวจยจง

หมายถงขอคาถามทกาหนดไวอยางสอดคลองกบวตถประสงคการวจย เปนแนวทางในการศกษา

และเกบรวบรวมขอมล เพอนาไปสคาตอบของการวจย ซงกคอคาตอบตามคาถามในวตถประสงคนนเอง

การตงกงายๆ เหมอนการตงคาถามใหนกเรยนตอบ ตองตงใหชดเจน ถาไมชดเจนกถามอยางตอบอยาง

หากมขอคาถามมากกวา 1 ขอ กตองมความเชอมโยงกนเชนเดยวกบวตถประสงค

ขอบเขตการวจย ม 3 ประการ คอ ดานพนท สถานท บคคล และระยะเวลา เปนตน

ดานสถานท เชน ศกษาละครชาตรทจงหวดเพชรบร หรอศกษาละครนอกของกรมศลปากรทแสดง

ทโรงละครแหงชาต เชน จะศกษาตงแต พ.ศ.2550-2555 ดวามละครเรองอะไรทแสดงทโรงละคร

แหงชาตในชวงปทกลาวมา ตอนอะไร ฉากอะไร ถาเราศกษา พ.ศ.2508-2555 มนกวางเกนไป ศกษา

ไมไหว อกทงขอมลบางอยางเราไมสามารถวเคราะหได เพราะฉะน นจงตองกาหนดขอบเขต

และระยะเวลาไว หรอจะเอาขอบเขตทงหมด เชน จะศกษาละครพนทางเรองผชนะสบทศ ของเสร

หวงในธรรม นเปนขอบเขตดานบคคล ทแสดงทโรงละครแหงชาต ขอบเขตดานสถานท ในชวงเวลา

พ.ศ.อะไร กจะเปนดานชวงเวลา หรอจะใชขอบเขตอยางใดอยางหนงกไมเปนไร หรอขอบเขตดานความ

เชอหรอพธกรรม เชนศกษาดานลทธอะไร ศาสนาอะไร เชน ศกษาของศาสนาพราหมณ แลวแตหวขอ

ขอบเขตจะทาใหเราศกษาในขอบเขตทเราทาได การตงขอบเขตไวจะทาใหเราไมศกษากวางเกนไป

กรอบงานวจย เราตองมการทบทวนวรรณกรรม ถาหากเราไมทบทวน จะหากรอบไมเจอ

การทบทวนวรรณกรรมมความสาคญมาก หากไมไดทบทวนวรรณกรรมจะคอนขางลาบาก จะทาใหเกด

ปญหาหลายอยาง เพราะฉะนนทบทวนวรรณกรรม ประการแรกคอ ปองกนการทาวจยซาซอน ถาหาก

จะทางานวจยแลวไมอานงานใครเลย เราจะไมรเลยวามใครเคยทาไวหรอทาไวอยางไรบาง ดงนน เรา

ตองไปอานใหมากๆวามคนทาเกยวกบเรองของเราหรอยง ประมาณไหน ซาหรอไม อาจจะซาแต

วตถประสงคตางกน หากซาทงเนอหา ทงวตถประสงค สถานท ตองเลกทา ดงนนกอนทจะลงมอทางาน

วจย ตองอานใหรสงเหลานกอนวามนซากบคนอนหรอเปลา ถาหากซาแลวทาดกวาเรา กมปญหา

เพราะฉะนนเราควรหลกเลยงการทาซา

11

การทบทวนวรรณกรรมมความสาคญตอการวจยอยางมาก เปนการศกษาแนวคดทฤษฏท

เกยวของกบเรอง สงทเราตองการศกษา ศกษาสารตถะทเกยวของ หรอเรองตางๆ เชน เราจะศกษา

ละครชาตรในจงหวดจนทบร แตเราไมรจกจงหวดจนทบรเลย แลวเราจะนาเอาวถชวตวฒนธรรมมา

ศกษาวเคราะหละครชาตรไดอยางไร เพราะฉะนนในการทบทวนเรากตองศกษาบรบทตางๆทเกยวกบ

จงหวดจนทบรดวย อยางนอยตองรวาจนทบรอยตรงไหนของประเทศไทย มศาสนาอะไรอยบาง

มศลปวฒนธรรมอะไรอยบาง มการละเลนอะไรบาง ละครชาตรอยในจงหวดจนทบรเมอไหร ปจจบนยงม

ละครชาตรในจงหวดจนทบรอยหรอไม มนอยลง หรอไมมแลว เพราะฉะนนเวลาทเราทาวจยเรองหนง

เราตองทาบรบทกอน เพอนาไปสความเขาใจทเราจะทา อกประการหนงคอการศกษางานวจยท

เกยวของ คอการศกษาเรองทเราจะนามาทาวจยวามการวจยแลวหรอไม ทงยงมโอกาสพบระเบยบวธ

วจย และไดรวบรวมความรทเขาวจยออกมาไดกอนหนาน เชน มคนทาคลายๆกบเรา แตเขาทาจงหวด

เพชรบร แตเราทาจงหวดจนทบร วธอาจคลายๆกน ดวาเขาทาอยางไร เชน เขาอาจตองไปแทรกตว

แลกเปลยนขอมลโดยการเลนเอง เปนหนงในคณะของละครชาตร เราตองทาอยางนนหรอไม เราไดผล

ขนาดไหน เรากสามารถดไดวาเราจะทาวธเดยวกบเขาหรอไม หรอจะทาวธอนอยางไร

หลกการ แนวคด ทฤษฎ ดวาแนวคดหรอทฤษฎอะไรทเกยวของกบเรองทเราทา แนวคดทฤษฎ

นนเปนอยางไร แนวคดทฤษฎจะเปนสงทนาเรามาสการวเคราะหของเรา หากเราทาดานนาฏศลป

เกยวกบวธรา แตเราไปนาแนวคดทฤษฎดานอนมา กไมเกยว เราควรใชแนวคดทฤษฎของเรา ทฤษฎ

กมตงแตสมยนาฏยศาสตร ทฤษฎของการเคลอนไหวรางกายทเราบอกวาเปนวธรา มนมการวเคราะห

การเคลอนไหวทนาฏยศาสตรเขาเขยนไวกคอการศกษาแบบแยกสวนศกษา การวเคราะหทละสวนแลว

กวเคราะหองครวม คอดการเคลอนไหวทงตว นกเปนทฤษฎหนงทเรามกจะนามาใช วธการเคลอนไหว

เราเคลอนไหวอยางไรบาง มนกจะมทฤษฎของสากลเขามาเกยวของ บลเลต หรอนาฏศลปรวมสมยกใช

เพราะฉะนนเรากอาจจะใชของเขาได เชนการเคลอนไหวแขนในการราละคร หมนแขนสวนลางเทา

นนเอง มทฤษฎแบบนอยในแบบสากล เราอาจนามาวเคราะหทาราได แลวกมการเคลอนไหวดวยพลง

พลงของการใช energy ยงถาหมนหลายๆรอบภายในเวลาอนสนเชนในการเตนบลเลตถอวาเกงมาก

ของไทยเราทใชพลงในการแสดงอารมณกม เชน โกรธ ไมพอใจ โกรธมากขนกใชเทากระทบพน ยงไม

พอบางทกชนว แลวสายหนาดวย เรากใชพลงเหมอนกน แตพลงของเราใชในการแสดงอารมณ ไมได

แสดงการหมน หรอในตวหนมานกอาจจะใชความแรงของอารมณมากกวาทวไป นกเปนหลกทฤษฎ

ทเราใชในการวเคราะหทาราหรอการสรางสรรคทารา เชน ตองมทาเชอม ไมเชนนนจะเคลอนไปสทา

ตอไปไมไดเลย จากหนงไปสอง จากสองไปสาม บางทเราตองวเคราะหทาเชอม ทาหลก การเชอม

อาจจะดวยวธลดแขน หรออะไรสกอยางหนง จงจะเปลยนทาหนงไปยงทาหนงได เพราะฉะนนบางอยาง

ทนกไมออกแลวไปนาทฤษฎฝรงมาใช อาจจะเปนทฤษฎทางวฒนธรรมไมไดเกยวกบนาฏศลป นอกจาก

จะทาเรองของบรบททางสงคม เชน สงคมมการเปลยนแปลงตลอดเวลา เพราะฉะนนนาฏศลปตองมการ

ประยกตใช มการเปลยนแปลง ถาเปนอยางนกสามารถนาทฤษฎทางการเปลยนแปลงสงคมมาใชได

มนอยทวาเรองทจะทาคออะไร หนงสอทจะนามาใชตองเปนเรองทจะนามาวเคราะหเรองทเราจะทา

ประโยชนของทฤษฎในการวจยเพอเปนแนวทางในการตงประเดนในการศกษา กาหนดขอบเขตของ

12

ประเดนศกษาใหมขนาดตามความเหมาะสม เพอใหลดอคตในการศกษาตความขอมลวจย ชวยในการ

พจารณาจนถงเปาหมายขององคความร

กรอบแนวความคด บางทเราไดหวขอ กรอบแนวความคด ขอบเขต เรากเขยนวตถประสงคได

สวนหนงแตอาจจะไมบรรลทเดยว เราดกรอบอนแรกแตกไมแนใจวาผลของการวจยเราจะไดอะไรบาง

เพราะฉะนนเราจาเปนตองทบทวนวรรณกรรมเพอดวามอะไรทเกยวของ มอะไรทเสรมตอใหมนสมบรณ

แบบมากยงขน ดงนนกรอบแนวความคดของการวจยนน เปนการกาหนดความสมพนธของตวแปร

เพราะฉะนนกคอกจกรรม เหตการณทมนมความสมพนธกนในการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา แสดงได

หลายรปแบบ ทงความเรยง แผนภม มแนวคดทเปนประเดนหลก ประเดนรอง ตวแปรตน ตวแปรตาม

โดยเชอมโยงใหเหนความสาคญในกรอบทกาหนดไว กรอบแนวคดนมาจากการทบทวนวรรณกรรม

เชน ปรชญา ทฤษฎ เปนตน กลาวคอเมอคนดมองกรอบแนวความคด กจะรเลยวาเราจะศกษาอะไรบาง

ในงานวจยเรองน เชน ครทาเรองพฒนาแมบททางนาฏศลปไทย ครเหนวาการพฒนาแมบททาง

นาฏศลปไทยเรามอยสองทาง ทางหนงคอทางทเปนภาพ อกทางหนงเปนทางทใชแสดง ทางทเปน

ภาพเขยนสแมบทกมาจากรชกาลท 1 อาจจะเรมมมาตงแตกอนสมยกรงศรอยธยาแตไมมหลกฐาน

แตเรมมาเขยนใหมในรชกาลท 1 ปจจบนนมไมครบ มทงหมดจรงๆ 60 กวาภาพ แตปจจบนนมแค

30 กวาภาพ อกทางหนงทางการแสดง ทางภาพครกจะเขยนตวแปรมาเลยวาภาพเขยนสรชกาลท 1

รชกาลตอๆมาจนถงเปนภาพถายในรชกาลท 6 และมาเปนภาพถายในรชกาลท 9 สองทางนไปกนคนละ

เรอง เคยดภาพแมบทใหญทเขาทาเปนแผนภมหรอไม หรอทเขาวางขายตามศกษาภณฑ เคยสงสยหร

อมไมวาทาไมแมบททเรารากบภาพทเราเหนเขาขายมนคนละแบบ มนมทาเหมอนกนอยบางทา แตกม

บางทาอกหลายๆทาทไมเหมอนกน เนองจากวาพฒนาการมนมาคนละทาง พฒนาการภาพกมาทาง

ภาพเปนแบบเดยวกน แตทางการแสดงจะมาอกทางหนง แตมภาพเปนพนฐาน ดงนนเวลาเราดกจะเหน

วาไมเหมอนกน พอหลงจากรชกาลท 9 หลงจากนนกดาเนนอยางนนมาโดยตลอด ภาพมนไมมการ

เปลยน รชกาลท 1-6 เหมอนกน มารชกาลท 9 มการเพมภาพขนมาบางภาพ จากนนคนทถายภาพ

แมบทกจะทาตามนนตลอดมา สวนทางการแสดง ดานทางภาพเปนกรอบแนวความคดดานหนง พอดาน

การแสดงเรารแลววาแมบทใหญรชกาลทเกา มนกเรมดวยภาพถายรชกาลทหก เปนการจาลองจาก

ภาพเขยนมาเปนคน การทภาพเขยนกระดกเทา ยกเทากแบบหนง การทคนกระดกเทา ยกเทากจะมอก

แบบหนง เรามองเหนไมเหมอนกน กมการคดจากทารานนเปนการแสดง แตกวาจะเปนการแสดง พอมา

ดทาแมบทในการแสดงทแมละมนคดกบทาทเปนภาพเดมในกรมมหรสพ ทเปนภาพถาย กไมเหมอนกน

เชนเมขลาลอแกว หรอเมขลาโยนแกว คนละเรองกนเลย เพราะฉะนนสงทเกดขนกอนทจะมแมบทใหญ

มนมแมบทอยางหนงเกดขนกอนแลวตงแตสมยรชกาลทหนง คอ แมบทเลก แตเมอกอนเขาไมได

เรยกวาแมบทเลก เขาเรยกตามชอตวละครรา คอนางนารายณ แมบทนางนารายณ มมาตงแตรชกาลท

หนงแลว ตอนนนกไมไดใชเพลง ชมตลาด มนกมพฒนาการของมนอก ตวแปรอนทหนงกคอทารา

รชกาลทหก กอนทจะมาถงแมครละมนคด เรากจะตองมภาพการแสดงแมบทนางนารายณ พอมารชกาล

ทสมเปลยน เปลยนเปนเพลงชมตลาด ตอมาเปลยนเปนเพลงราย ดทาหลายๆทาจะเปนทาตนแบบ

ใหกบแมละมนคดในรชกาลทเกา เพราะฉะนนแมละมนคดแมบทใหญในวนเดยว ไมถงยสบสชวโมง

13

สบแปดคา เกาบท เพราะวาทานมของทานอยในตวเยอะ ทานมแมบทอยในตว มเพลงชมตลาดอยในตว

มทาอยในตว มการเคลอนไหวจากแมบท จากทานนทานอยในตวของทาน แลวกมทาราซงเปนทาหลกๆ

ไมตองคดอยในรปภาพอกหกสบกวารป ทานกจงนาเอาสงเหลานนมาคด ครกเลยทาเปนกรอบ

แนวความคดสองกรอบ ทางหนงคอทางผา อกทางหนงคอการแสดง สดทายกพฒนามาสหลกสตรการ

เรยนการสอน เพราะฉะนนแมบทอยางยาวเรยกวาแมบทใหญ แมบทนารายณขนาดเลกกจงเรยกวา

แมบทเลก หลายๆทาไดจากแมบทเลก คอบางทาเราเหนวาสวยกวา ดงนนการเคลอนไหว มอไมมนเปน

ตวทานอยแลว แมกระทงปราดเดยวททานสามารถเชอมตอทาเหลานนใหเปนกระบวนราทสวยงามได

ภายในหนงวน อนนคอเปนกรอบแนวความคด กรอบแนวคดเราอาจจะเขยนเปนแผนภมกได หรอเปน

คาอธบายความกไดแลวแตเรา

สมมตฐาน เปนการคาดเดาคาตอบ คาดเดาเชงปรมาณวามนจะตองตอบอยางน แลวกมาพสจน

วาคาตอบนใชหรอไมใช เชน เราพสจนวาส งนทาใหมนเปลยน เรากตองพสจนวามนเปนอยางนน

ใชหรอไม ทางเชงคณภาพเรากมเหมอนกน แตบางทเราไมไดเขยนลงไปวามนเปนสมมตฐาน เชน

โนราห เปนพธกรรม แตตอนหลงเรากเหนวามโนราหราสวยๆออกมาราสบยสบคน มแปรแถวซายแถว

ขวา เรากสงสยวามนมแบบนตงแตเมอไหร โนราหทไมไดเลนในพธกรรมเรมมเมอไหร ดงนนสงทมน

เปลยนแปลงเพราะอะไร เพราะการศกษาหรอเปลยนเพราะการพาณชย หรอการทองเทยว สมมตวาเปน

เพราะการศกษา ถาเราตงสมมตฐานวาการศกษาในสายนาฏศลปทาใหรปแบบการแสดงละครโนราห

เปลยนไป มนกจะมตวแปรตนคอการศกษา ทาใหการแสดงซงกคอตวแปรตามทมนเปลยนแปลงอย

ตลอดเวลาเปลยนแปลงไป ใชหรอไม นคอสมมตฐาน อาจจะเขยนกได ไมเขยนกได ไมผด หรอบาง

งานวจยไมเขยนสมมตฐานกได แตเรามวตถประสงคทชดเจน กไมจาเปนตองมสมมตฐานทกครง นคอ

ในเชงคณภาพ แตถาเชงปรมาณตองตงสมมตฐานไวกอนเลย วาสงทคาดหวงคออะไร และตองพสจนได

วามนใชหรอไมใช

ระเบยบวธวจย กมอยคราวๆ เชน ถาเราจะวจยกจะตองมแหลงทเราจะหาขอมล เชน หวขอ

การศกษาละครชาตรจงหวดจนทบร แหลงขอมลเรากอยทจนทบร ประชากรเราคอคณะละครชาตรท

จงหวดจนทบร บางเรองในเชงคณภาพเราใชประชากร แตบางเรองเราใชแคตวอยาง เพราะเราไม

สามารถใชประชากรทงหมดได ประชากรคอทงหมด ทงมวล ถาคณะละครชาตรมคนหนงรอยหาสบคน

เราไมสามารถไปศกษาไดทงหมด กตองเลอกตวอยาง แตการเลอกตวอยางกตองมเกณฑวาเราจะเลอก

อยางไร เราตองมเกณฑของการคดเลอก เชน เขาตองเปนนกแสดงละครชาตรมาแลวอยางนอยสบป

จากรอยหาสบคนกอาจจะเหลอเจดสบคน กเจาะลงมาอกวา ตองเปนผเลนเปนตวเอก ตวรองไมเอา

เมอคดแลวเจออะไรกตองตามนน นกจะเปนประชากรผใหขอมลหลก

เครองมอทใชในการเกบขอมล ในเชงคณภาพเครองมอมไมมาก เครองมอกบอปกรณตางกน

เครองมอ ไดแก แบบสมภาษณ แบบสงเกตการณ เพอทจะดวามคาถามอะไรบางทจะถาม กจะไดถาม

คนอนๆในขอความเดยวกน แตสวนใหญแลวเวลาสมภาษณเรามกจะสมภาษณในสองรปแบบ ในทเดยว

คอ แบบมคนสราง กลาวคอมคาถามชดเจน กบอนๆคอแบบทไมมรปแบบชดเจน เราสามารถเสรมเพม

ไดโดยการพดคยกบผใหขอมลหลกของเรา เพราะถาเราถามตามคาถามกจะไดแคนน แตถาเราถาม

14

แทรกกจะไดขอมลอนๆมากขน บางอยางกเปนขอมลทสาคญ แบบสงเกตการณกใชในการไปสงเกต

มการสงเกตอะไร สงเกตเหนอะไรบาง แลวกจดบนทกไว สงเกตวนน อกอาทตยหนงไปสงเกตอกวา

เหมอนกนหรอเปลา สวนอปกรณกคอพวก เครองบนทกเสยง กลองถายรป กลองวดโอ เครองมอคอสง

ทเราตองสรางขน เพอนาไปใชในงานวจย แตอปกรณเราซอได เพอใหเราเกบรวบรวมขอมลไดด

และมนคงมากขน

การเกบรวบรวมขอมล กอยทขอบเขตของเราวาเราจะเกบในระยะเวลาเทาไหร ในระยะเวลา

ไหนบาง บางทกมขอจากดเชนจะศกษาการจดพธขบวนแหเทยนออกพรรษาของจงหวดอบลราชธาน

มนมอยทเดยว และชวงเวลาเดยว เพราะฉะนนมนกจะมระยะเวลาทแนนอน

เมอไดขอมลแลวกตองมาจดระเบยบขอมล วาเปนขอมลประเภทไหน เชน ขอมลประเภทประวต

ประเภทการแสดง ขอมลวธรา ฯลฯ จดแยกเปนประเภท แลวอยาลมใสอางองดวย เชน สมภาษณใคร

เมอไหร ทไหน ขอมลนไดมาจากหนงสออะไร ปทพมพ ผแตง สถานทพมพ สานกพมพ เลขหนาบางท

ใชวธถายเอกสาร ขอมลอาจไมครบ จดลงไปใหเรยบรอยจะดทสด

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ กจะวเคราะหไปตามแบบสอบถามเปนขนตอน ไปสอบถาม 100

คนกจะมแบบสอบถาม 100 ชด ในแบบสอบถามรอยชดมอะไรบาง กมาประมวลผลเปนคาทางสถต

นเปนลกษณะของขอมลเชงปรมาณ แตเชงคณภาพเปนการวเคราะหเนอหา สารตถะ สงทเกยวของ

บรบทตางๆและผลทเกดขน เพราะฉะนนมนกจะประกอบดวยรปแบบ เราจะทารปแบบแบบไหนในการ

วเคราะห เชน เราจะวเคราะหเปนขอๆ หรอทาเปนตาราง หรอจะทาเปนความเรยง มนตองมรปแบบท

เราคดวาจะวเคราะหอะไร เพอไมใหสบสน เพราะวาเราแยกขอมลไวเปนประเภทแลว เรากดงขอมล

แตละประเภทมาแลวกมาวเคราะห สงเคราะห แลวจดบนทกไว มประเดนอะไรบาง มกประเดน เรากวาง

ขอมลไวตามประเดนเหลานน แลวคอยวเคราะหไปทละสวน การเชอมโยงขอมล วธแสดงแบบนตอง

เชอมโยงกบทาราทานอง เปนตน ตองเกยวของกน

การใหนยาม ขอมลบางอยางเรามการตงชอเอง เชน ครทาจารต ประเดนการวเคราะหของคร

คอ อปกรณแบบตงอยกบท ไมขยบเขยอนไปไหน ตงแตเปดฉากจนกระทงปดฉาก เชน เตยง เครอง

ราชปโภค ครใชชอวาอปกรณประเภทตงอยกบท อปกรณทตองถอตองจบ คออปกรณประกอบการ

เคลอนไหวของผแสดง แยกประเภทอก คอ ประเภทอาวธ ประเภทขบวนแห แตสงตางๆเหลานเราตงชอ

แลวใหนยามดวย วาอปกรณตงอยกบทหมายถงอะไร อปกรณประกอบการเคลอนไหวหมายถงอะไร

การวเคราะหเอกสารจะทาใหผวจยนาไปสข นของการสงเคราะห คอเราวเคราะหแจกแจงสงตางๆแลว

เอาสงเหลานนมาดแตละสวน สงเคราะหมนออกมา ตองสามารถอธบายผลของการวเคราะหขอมล

พอวเคราะหแลวกจะบอกวาในการตรวจพลนน แบงออกเปนสข นตอน ขนตอนท 1 คอขนตอนของ

คนธงออกมาเพอประกาศวาขณะนกองทพจะยกมาแลว ขนตอนท 2 คอขนตอนของพวกทหารทจะตอง

ออกมาแสดงความเขมแขง หรอความเปนระเบยบเรยบรอยของกองทพ ขนตอนท 3 คอขนตอนหรอ

กระบวนการของการตรวจพล คอนายออกมาดความเรยบรอยของคนตรวจพล ขนตอนท 4 คอขนตอน

ของการสงยกทพ เปนตน เรากตองมการสงเคราะห วาเราจะสงเคราะหแบบไหน เรากอาจจะแยกเปน 4

ขนตอนแลว อธบายวาแตละขนตอนทาอยางไร เปนความสามารถทจะนาสาระความรมาจดระบบใหม

15

ความสามารถในการแสดงผลขอมลทนกวจยไดศกษาไวกอนหนาน คอเราจะสรปงานวจยอยางไรททาให

คนอานเขาใจงาย คนอานไมไดอยในวงการเราทงหมดแตอาจจะมคนสนใจงานเราทไมไดอยวงการเรา

ดงน นเราตองคดวาเราเขยนใหคนอนอาน ไมใชเขยนใหตนเองอาน และไมไดเขยนใหครอาน

เพราะฉะนนครตรวจงานวจยเดกหลายๆคนทเขยนแลวไมไดอธบายอะไรเลย ดงนนเวลาอธบาย

วเคราะหหรอเขยน ตองคอยๆอธบาย แลวกตองพยายามคดวาสงเหลานเมอเขยนไปแลวคนจะเขาใจ

ไหม ถาไมเขาใจตองอธบายเพม เชน มอใน มอนอก เราตองคดวาคนอนเขาไมร ตองอธบายยงไงเขาจง

จะเขาใจอยางทเราตองการใหเขาเขาใจได การสงเคราะหเปนการสรางหรอกรอบความร แนวคดสงใหม

เปนการประมวลรวบยอดในรปคา ความ ใหม เปนการแสดงศกยภาพของผวจยดวยวาผวจยจะสามารถ

ทาใหคนเขาใจผลของการวจยนนไดอยางถองแท ชดเจนและงายหรอไม ถาหากงานใดไมมวเคราะหไมม

สงเคราะห กยงไมถอวาเปนวจย มนยงไมเกดอะไรใหมขนมา ยงไมไดอะไรขนมา เพราะฉะนนวเคราะห

กบสงเคราะหจงเปนสงสาคญทจะตองมอยในงานวจย อยางไรกตามกตองเปนไปตามวตถประสงค

เราตองตอบวตถประสงคทเราตงไวนน

สรปการวจย เมอเราวเคราะหเสรจแลวกมาสรปและอภปรายผล วาผลทเราไดจะอภปรายวา

อยางไร สถานการณทเกดขน เราจะอธบายวาอยางไร ขอเสนอแนะจากผลทไดหรอขอเสนอแนะใหคน

อนทาวจ ยตอจากเราแลวแตทเราจะเขยน พอเราสรปแลว กมาเรมตนเขยน จรงๆแลวงานวจ ย

เชงคณภาพเรามกจะวจยและเขยนไปดวยพรอมๆกน เราไมไดวเคราะหเสรจแลวมาเขยนทเดยว เราก

จะเขยนแลวกลบไปแก แกแลวกเขยนเรอยๆเพราะวาเราเขยนแลวเราจะรวามนยงขาดอะไร และไมขาด

อะไร แตถาเรายงไมเขยนอะไรเลย เราจะไมรวามนขาดหรอไม แตในการเขยน เราอาจจะเขยนเปน

หวขอกอนกได เรายงไมตองทาเปนบท แตเราอาจจะเขยนวามหวขออะไรบางทเราจะเขยนลงไปใน

รายงานการวจย แลวคอยใสขอมลลงไปตามหวขอเหลานน เมอมขอมลใหมเรากไปเปดดจากขอมลเกา

ทเราม มอะไรเพมเตมหรอควรตดออก หากเราไดขอมลใหมและทนสมยกวา เรากปรบปรงแกไขได

ตลอดเวลา พอวจยเสรจแลวกควรจะเผยแพร เพอใหเปนประโยชน

กระบวนการวจยเชงคณภาพ ตองระบปรากฏการณทจะศกษา คอโจทยวจยหรอปญหาการวจย

หรอหวขอ ปญหาหรอจดสนใจของเรอง วตถประสงค จากนนกมาดขอบเขตวาจะศกษาแคไหน เรากจะร

วาประชากรหรอกลมคนทเราจะศกษาคอกลมไหน พอรกลมแลวกไปเกบขอมล สงเกต สมภาษณ จาก

เอกสาร หรอวดทศน ครตองศกษาจากวดทศน เพราะวาครบางทานราไมไหวแลว บางทานกเสยชวต

แลว ตองดซาไปซามาหลายรอบกวาจะจบอะไรได จากนนกมาจดเรยบเรยงขอมล จดเรยงเอกสารให

เรยบรอย แลววเคราะหขอมล แจกแจงมน แลวกมาสงเคราะห จากนนกสรป แลวกเขยนรายงานแตละ

ขนตอนของการวจยใชเวลาแตกตางกน บทคดยอคอทกอยางทอยในเลม แสดงถงเนอหาทงหมดของ

การวจย มคาสาคญดวย ประมาณสามรอยคาโดยประมาณ สวนใหญไมใหเกนหนงหนา มภาษาไทย

และภาษาองกฤษ

--------------------------------------------------------------------