บททสบหก สงทเปลยนแปลงหลงเกดญาณแลว

เหลอเพยงอายตนะนนถงแมใจของเราไมไดรสกวาถกผลกออกจากจตอยางชดเจนในวนทเกด

ญาณจนไมกลาสร ปใหแก ตนเองวาน เป นสภาวะทหลดพนกตาม เรากได เหนความเปลยนแปลงของใจทไมเคยเกดมากอน แตสงเหลานกเปนสภาวะทเกดอยางคอยเปนคอยไป ไมไดเกดขนทนท

หลงจากทเกดญาณแลว ในชวงหลายเดอนแรก เหมอนกบเปนการยำาสภาวะนพพานทเหนอยเบองหนาวานใชหรอไม และทกครงทสำารวจกรวามนตองใชแน สงทเราเหนตำาตานตองเปนสภาวะทพดไมออกบอกไมไดดงทพระพทธเจาตรสถงแนนอน

จำาไดวาคงจะเปนชวงหนารอนของปตอมา คอตงแตเดอนมถนายน ถง กนยายน ๒๕๔๑ เราใชเวลากลางวนทยาวนานของฤดรอนอยในสวนหลงบานมากทเดยว มความรสกอยากอยกบธรรมชาตลวน ๆ ไมอยากพดคยกบใคร แมคยกท ำาเทาทจำาเปนกบคนในครอบครว ไมอยากยกหโทรศพทเพอพดคยกบเพอนฝงอกตอไป อยากเฝามองทองฟา เมฆ ตนไม นก และทกอยางทเปนธรรมชาต มกจะเอาเกาอยาวทเอนนอนไดไปวางไวใตตนไมใหญตนหนงปลายสวนทมดอกสขาวกลนเหมอนดอกจำาป ไมมความรสกอยากอานหนงสอแตอยางใด สามารถทำาใหใจวางและปลอดจากความคดไดอยางงายดาย พอใจหยดคด กเหนตวเองหลอมเขาสธรรมชาต ไมมอะไรเหลอ เหลอแตการรบร (วญญาณ) ลวน ๆ จาก ๑๒ อายตนะทงภายในและภายนอก เมอหลดจากความคดแลว มนรวบลงเหลอเพยงอายตนะเดยวหรอทพระพทธเจาทรงเรยกวา อายตนะนน ซงทานใชเรยกแทน สภาวะพระ“ ”นพพาน

เราสามารถใชเวลาอยในสวน นง ๆ นอน ๆ ดธรรมชาตอยอยางนนไดนานเปนชวโมง งวงกนอน พอหลบตา ใจกอยกบความสงบหรอพระนพพานไดทนท พอลมตาตนขนมากไมมความรสกตะขดตะขวงใจอยางทเคยเปนเมอนอนมาก เมอรสกตวแมจะยงไมทนไดลมตากตาม ใจจะตรวจสอบสภาวะนพพานเองและอยกบสภาวะนนไดทนท ดมดำากบสภาวะนนอยางมากมายในชวงหนารอนของปนน สภาวะแมวจบหนกซาลงไปมาก นาน ๆ จงจะเกดสกท

เหนความสวางกนความมด

แมความคดทผานเขามาในหวกลวนแตเปนปญญาทใครครวญอยกบธรรมเสมอ ไมวาจะโนมใจไปคดเร องอะไร กสามารถเขาใจไดอยางชดเจนทะลปรโปรง แมเมอฉกคดอะไรเกยวกบครอบครว ลก งาน ปญหาสงคม ปญหาของโลก หรอความคดอะไรกตามแต โดยเฉพาะเมอคดถงลก พอความคดเรมตดขด หาทางออกไมได ทนใดนน ความคดนนกหลดหายและใจกเขาสสภาวะทวางและเงยบกรบไดทนท ทกครงทเหนเชนนน กยงยำาใหตนเองรวา สภาวะทเกดขนหลงจากการหลดลยของความคดตองเปนพระนพพานแนนอน จะเปนสงอนไมไดเดดขาด

เหนไดชดวา พระนพพานเปนความสวาง ความคดเปนความมด สองอยางนจะอยดวยกนไมได เพราะรแลววาพระนพพานหรอความสวางเปนอยางไรในวนเกดญาณ จงเกดสภาวะทความสวางกนความมดเองตลอดเวลา ยงกนมาก กยงแนใจและแยกแยะไดวา สภาวะไหนคอความสวางและสภาวะไหนคอความมด ทำาใหเขาใจและเหนอยางชดเจนวา การแกปญหาดวยการคดนน ไมชากเรว ยอมมาถงทางตนของมน จะไมมทางออกอยางแทจรงดวยวธการคดเพอหาทางออกใหกบปญหาตาง ๆ ในโลก ทางออกทแทจรงจะตองมาจากการหยดคด หรอ หลดจากความคดใหได ซงเปนสงทไมมเหตผลในตวมนเองเลย แตถาใครทำาไดแลวกจะรเองวาการหยดคดหรอการปลอยวางความคดเปนทางออกในตวมนเองจรง ๆ และเปนสภาวะทอธบายใหแกกนไมได

พยายามทดสอบสภาวะพระนพพานไดทดสอบสภาวะนนอยบอยมากในชวงปแรกหลงเกดญาณแลว เพราะตอน

ทกำาลงเขยนใบไมกำามอเดยวอยนน รตววา กำาลงประกาศใหชาวโลกรวา เราเหนพระนพพานแลว รแลววาสจธรรมสงสดเปนอยางไร เราไดถงแลว จงสามารถพดอยางทเราพดในหนงสอนนได ซงเปนความคดทนากลวและโดดเดยวมากทสดโดยเฉพาะส ำาหรบคนทอยในสถานะอยางเรา คอไมเพยงแตเปนฆราวาสเทานนแตยงเปนผหญงทใชชวตคอย ไมมหมกลมทจะปรกษา พดคย ใหกำาลงใจ และทดสอบความรซงกนและกน ตวคนเดยวจรง ๆ ถาร ไมจรง จะไปรอดไดอยางไร ถามตวเองเสมอวาเราไปเอาความกลาหาญมาจากไหนทกลายนขนมาประกาศใหชาวโลกรเชนน และถาสงทเราเหนไมใชพระนพพานจรง ๆ ละ เราจะทำายงไง ถกเขาโจมตกลบมาน ตองบาแนนะ ถาเราไมรจรง ถาใจไมสามารถหลดไดจรง ๆ ไมใชบาเลน ๆ นะ บาจรง ๆ นะ คดมาถงจดนแลวกขนลกเหมอนกน พดกบตวเองเสมอวา อยเฉย ๆ อยางน เกบความรไวคนเดยวไมดกวาหรอ ไปเปดเผยทำาไมใหมากเรอง

ไดพยายามโนมเอาความคดเหลานมาหกลางและชะลอความกลาหาญชาญชยอยางบาระหำาของตวเอง เปนการหามลอใหตวเองอยางหนกหนวง แตแมความคดเหลานน กหลดลยหายเขาไปในความวางหรอความสวางแหงพระนพพาน ไมมยางเหนยวทจะทำาใหความคดเหลานนตดอยในใจเลยแมแตนอย ใจจรงแลว อยากใหมนตดบาง จะไดไมพดไมเขยนอะไรทดกลาหาญจนเกนตว แตความคดในแงลบเหลานนกไมยอมตด หลดออกไปเสมอ และหลดไปเอง เหมอนกบไมมใจใหเกาะ เหลอเพยงสภาวะเดยวเทานน และรดวยวาสภาวะนนคอพระนพพาน

ไดถามตวเองวา ถงแมเราจะไมไดเปนฆราวาสหญง แตเปนพระทหอมลอมไปดวยผคนทพดคยและปรกษาดวยได ถาเรามความรในระดบทเรามอยในขณะน คดวา จะไปถามใครไดหรอไม ทสามารถมารบประกนใหเราไดวาเรารจรง เราไดถงนพพานจรง ค ำาตอบคอไมมคน ๆ นนอกแลว เราไมไดเกดในยคพระพทธเจา ทจะวงเขาไปหาทานเพอใหทานยนยนให ทำาอยางนนไมไดแลว แมอยากทำามากสกแคไหนกทำาไมได การยนยนความรในระดบน ทำาไดอยางเดยวเทานนคอ ตองยนยนใหตวเองใหได ถายนยนใหตวเองไมไดกแสดงวายงไมไดเจอความรจรง ยงไมไดถงพระนพพานจรง

แมทกวนนกยงตองทดสอบเชนนอย ตองพยายามโนมเอาความคดในฝายลบมาหามลอตวเองเสมอ แตทกครงททำาเชนนน มนกหลดออกไปทกครง ยงทำา มนกยงยำาสภาวะพระนพพานใหชดมากขน จนเดยวนไมมความสงสยอกแลว เพราะไดพสจนมานบครงไมถวนแลว ตงแตวนทเกดญาณจนถงบดน ผลออกมาเหมอนกนทกครงไป

เบองหลงคมอชวตเราสงเกตเหนอกวา การพยายามโนมเอาความคดฝายลบมาหามลอและหก

ลางความมนใจใหตวเองนนกลบทำาใหมผลในทางตรงกนขาม คอมนกลบไปเพมระดบความกลาหาญชาญชยอยางบาระหำาจนนากลว และไมอยากเปนคน ๆ นน เพราะรวา การมความมนใจจนเกนตวเปนสงอนตรายมาก ถาไมรจรง อยากเปนคนอกคนหนง คนทเปนเพยงแมบานธรรมดา ๆ ทไมมใครสนใจเทานน

หลงจากทใบไมกำามอเดยวพมพออกขายทเมองไทยและไดคยกบนอยอยางเปดอกแลว ราวตนป ๒๕๔๓ ความคดอกระลอกหนงเรมโหมหนกบอกใหเราเขยนคมอขนมาเลมหนงทจะชวยบอกทางอยางละเอยดใหคนทอยในความมดพบความสวางของชวตได สามารถเหนโครงสรางทงหมดของหนงสอทงเลมในหวได เปนเรองทประสานตอจากใบไมกำามอเดยว เปนการชวยเหลอคนกลมนอยกลมหนงทอาจจะเขาใจและยอมรบความคดของเราได เมอความคดความกดดนเหลานนโหมหนกเขา แมยงไมรวาเนอหาจะเปนอยางไร แตกรวาจะตองเรยกหนงสอเลมนวา คมอชวต “ ”

เราเร มคดวา บาอกแลว อายยงไมถง ๕๐ จะมาเขยนคมอชวตใหใครอาน พยายามหกลางและทำาลายความมนใจของตวเอง บอกตวเองวาคนเขยนหนงสออยางนไดตองเปนพระแก ๆ ทบวชมานานแลว ยงรสกวาตองสมพนความรทสงสงเหลานกบพระเทานน และเราไมใชเปนพระ เราเปนคนธรรมดา จะมาเขยนหนงสออยางนไดอยางไร แตความคดในแงลบเหลานกหกลางและฉดรงเราไวไมอย มนหลดหายไปในความวางเสมอ จงเรมจบงานเขยนคมอชวตเปนภาษาองกฤษกอน

การเขยนหนงสอกคอ การยนตอหนาคนมากมายและพดคยกบเขาแบบตวตอตว บอกใหเขารวา เราคดอยางไร พอโนมใจเขาสเนอหาเพยงสามสบทตนของหนงสอเลมนเทานน แมเราเองกยงไมอยากเชอวา ความคดทกลาหาญชาญชยเหลานนมาอยในหวไดอยางไร ใครเอามาใสไว ถงจดนน เรารวา หนงสอเลมนจะเขยนดวยการใชคำาพดอยางออน ๆ พดอยางออมคอมไมได จำาเปนตองใชคำาพดทเดดขาดและตรงไปตรงมากบผอาน เพราะนนเปนวธการเดยวทจะรบชวยคนทมบารมพรอมแลวได จะเขยนโดยวธการอนไมได ไดสงไปใหนอยอานดกอน แมนอยเองกเตอนเราวา พดอยางออม ๆ ไมไดหรอ ไดทบทวนคำาพดของนอย และคดวา ถาเขยนเสรจ ความคดเปลยน เราจะแก แตถาไมเปลยน กไมแก คงไวอยางนน ปรากฏวา ใชเวลา ๑๕ เดอนในการเขยนคมอชวตทงองกฤษและไทย ภาคภาษาไทยเพงเขยนเสรจเมอเดอนมถนายน ๒๕๔๔ นเอง ในชวงเวลานน เราเทานนทรวาไดพยายามทำาลายความกลาหาญชาญชยทบาระหำาของตวเองอยางนบครงไมถวน ถามตวเองเสมอวา เราตองแนใจในสงทพดนะ เราตองแนใจในประสบการณ ในสภาวะทพดไมออกบอกไมไดนะ ถาไมแนใจอยางลานเปอรเซนตแลว จะใหตวหนงสอเหลานนออกมาใหคนอานเหนไมไดเดดขาด

เชยวนะ ตายแน ตายจรง ๆ แลวเรากถามตวเองวากลวตายไม กตอบไดวาไมกลวตาย กลวไมตายจรงมากกวา ใครจะมาเอาเราตายเพราะพดความจรง กยอมตาย ไมไดคดอยางเปนอดมคตวาจะตองเสยสละชวตเพอปกปองสจธรรมอะไรพรรคนนหรอก ทไมกลวตายเพราะไมไดเหนความตายเปนเร องนากลวตางหาก รสกเฉย ๆ คดวาถาถงเวลาตาย กตายไปส ดเหมอนกน หมดเรองหมดราวซะท คดอยางนมากกวา

ไมวาจะหกลางทำาลายความมนใจของตวเองอยางไร กเหมอนกบไมมอะไรในใจใหหกได เหลอแตความวางเปลา กลบกลายเปนวา ยงเขยนไป ความกลาหาญในธรรมยงมมากขน ในขณะเดยวกน กยงรสกโดดเดยวมากขนเปนเงาตามตว ไมรจะไปหาใครในโลกนทสามารถเขาใจเราไดจรง ๆ กไดพยายามทำาลายความมนใจของตวเองเปนขนเปนตอนเรอยมาเพอใหแนใจอยางจรง ๆ วา สภาวะของเราไมผดแน มนกเปนเชนนมาตลอดจนถงบดน

ตอนน กลบคดเสมอวา ชวตเราเหลออกเพยง ๒๐ หรอ ๓๐ ปเปนอยางมากเทานน ภาระหนาทของตวเองกเหมอนกบหมดแลว เมอยงมกำาลงอย จะมานงเฉย ๆ ทำาไม รบสรางงานเหลานทงใหคนขางหลงเรว ๆ และตองรบทำาแขงกบเวลาดวย ถาตายพรงนแลว จะเสยเรอง คนทควรไดโอกาสทองกจะพลาดโอกาสไป ทำาไดกควรรบขวนขวาย ทำาเสยเรว ๆ เปนการชวยสบทอดพระพทธศาสนาใหอยตอไปอกชวงหนงและถวายเปนพทธบชาดวย

กลบบานเปนแลวเคยคดวาใจของผทเขาถงพระนพพานแลวจะวางตลอดเวลา ไมมความคดใด

ๆ ทงสน ตอนนจงรวามนไมใชเชนนน ทจรงแลว การคดนกอะไรของเราทกอยางกยงเหมอนเดมทกประการ สงทเดนทสดทเพมเขามาหลงเกดญาณแลวคอ ใจไมหลงทางหรอไมเควงอกตอไป ไมวาเราจะคดโนนคดนหรอคดอะไรออกไปไกลสกแคไหนกตาม เราสามารถนำาใจกลบบานหรอกลบสฐานไดเสมอ เพราะญาณทเกดทำาใหเรารหนาตาของบานตนเอง รวาสตปฏฐานทสกคอบานของใจ เมอเอาใจกลบคนสฐานทสได ฐานนนกคอพระนพพานหรอบานถาวรของใจนนเอง ใจไมมการหลงทางอกตอไปแลว เพราะรหนาตาพระนพพาน จงสามารถเปรยบเทยบเรองการนงรถไฟเมอพดถงสตปฏฐานสในเรองใบไมกำามอเดยว

วปสสนาคอการพาใจกลบบานคนทกำาลงปฏบตวปสสนาหรอสตปฏฐานสอย แตญาณยงไมเกดนน เทากบ

เปนการฝกหดใหใจเดนทางกลบบานหรอกลบสฐานของใจนนเอง หรอถงพระนพพานซงเปนเรองเดยวกนหมด คนทฝกจนมสตไวมาก สามารถตรงใจใหอยกบฐานทหนง (กายานปสสนาสตปฏฐาน เชน รลมหายใจ รการเคลอนไหว)ไดนน การทำาเชนนน กเทากบฝกใหใจกลบบานเปน หรอกลบสฐานของใจเปน เปนการฝกไมใหใจหลงทางออกไปไกล แตถาความไวของสตยงไมพอ ใจกจะเสยเวลาไปหลงทาง การหลงทางของใจคอตดยดอยกบความคด ปลอยวางความคดไมได แตเมอเขาสามารถปลอยความคดได ทนใดนนใจกวาง เขากจะสามารถกลบบานหรอกลบสฐานของใจทวางนนได จนกวาความคดอกอนหนงจะเขามา กตองเร มปลอยอก และกลบสฐานทวางนนอก ทำาอยอยางนแลว ๆ เลา ๆ นคอการทำาวปสสนา

สตปฏฐานสเปนทางสายตรงพาผปฏบตไปถงประตพระนพพาน

พระพทธเจาจงตรสวาสตปฏฐานสเปนทางสายเอกและสายตรงทจะพาผปฏบตไปถงประตพระนพพาน ซงเปนการตรสสอนอยางตรงไปตรงมาจรง ๆ เพราะเปนเชนนนจรง ๆ คนทยงไมเกดญาณจะไมรวา ฐานทสหรอธรรมานปสสนาสตปฏฐานกคอพระนพพานแลว และสตปฏฐานสเปนการปฏบตทครบวงจรส ำาหรบคนทเกดญาณแลว ครบวงจรในทนหมายความวาฐานทหนงกบฐานทส เมอครบวงจรแลวมนจะชนกน เปนสงเดยวกน ฉะนน สำาหรบผเกดญาณแลว การรกาย รลมหายใจ รการเคลอนไหว กบการรธรรมหรอรนพพานเปนเรองเดยวกนหมด คนฟงแลวตองงงแน เราพดอะไรวกวน ทจรงเมอเหนสภาวะแลวมนไมวน จะพดยงไงกกลบเขาเรองนพพานไดเสมอ

ถาคนทยงงงอย ไมรจะปฏบตธรรมอยางไรจงเรยกวาถกทาง เราอยากแนะนำาใหเขาทำาเร องเดยวกพอ ฝกสตใหไว ทำาอะไรอยกใหรเทานน ทำาฐานทหนงฐานเดยวเทานนกพอแลว ไมตองหวงเร องอนเลย ทำาแคนกเทากบหดเดนทางกลบบานหรอไปถงนพพานแลว

เหตผลทตองทำาอะไรชา ๆ อยางมสต คนทกำาลงฝกสมาธวปสสนามกถกสอนใหทำาอะไรอยางชา ๆ เพอใหมสต

สาเหตทตองทำาอะไรชา ๆ อยางมสตเปรยบเทยบไดกบมคนบอกใหไปหาบานหลงหนงชอนพพาน เพราะไดยนพระพทธเจาตรสสอนไววาบานหลงทชอนพพานมหนาตาอยางน ๆ คนทยงไมเกดญาณและยงไมรวาบานทชอนพพานมหนาตาอยางไรจรง ๆ คอยงไมเหนจรง ๆ จงตองเดนชา ๆ คอย ๆ หา คอย ๆ มองเหมอนกบการเดนหาบานสกหลงตามตรอก ซอก ซอยในกรงเทพไมมผด คนกำาลงหาบานทยงไมเคยไปนน จะไปเดนหาแบบเรว ๆ ไมได ตองเดนชา ๆ ควบคกบการอานแผนทบอกทาง ตองคอย ๆ มองอยางพนจพจารณา แมการดบานททำาดวยอฐดวยปน กยงตองทำาอยางชา ๆ ถาไปเรงรบ กสามารถมองขามบานทตองการหาได

การเดนไปหาบานทช อนพพานกยงเดนเรวไมไดใหญ เพราะไมมร ปรางภายนอกใหเหนอยางโจงแจงเหมอนบานทเปนอฐปน การทำาสมาธวปสสนาในตอนแรก นกปฏบตจงถกสอนใหทำาอะไรชา ๆ อยางมสต การทำาเชนนกเทากบเปนการคอย ๆ มองเขาไปในใจเพอดวาบานหลงไหนหนอทมชอวานพพานและมหนาตาเหมอนดงทพระพทธเจาตรสสอนเอาไว จะเดนเรวไมไดเดดขาด หมายความวาจะปลอยใหความคดกระเจดกระเจงฟงซานไมได ตองทำาอะไรชา ๆ อยางมสตอยกบฐานเสมอ

ตองตรสรกอน จงจะเรยกวารจรงทจรงฐานทสตสามารถตงมนอยในสตปฏฐานทงสนนกคอบานทชอนพพาน

ทตองการหาอยแลว แตถาญาณยงไมเกดเองกบบคคลนน ๆ แมจะคลำาอยตำาตาอยางนนทกววน แมจะเปนครสอนคนอนอย เจาตวกไมร และรไมได จะรกเพราะมคนรแลว เหนแลวจรง ๆ มาบอก แตกรแบบรตามคนอน รเพราะคนอนบอก ยงไมใชตรสรเอง ทกคนตองตรสรเองจงจะเรยกวารจรง ถายงไมเกดญาณ ยงไมตรสร กยงไมรจรง

หากนกปฏบตไมละความพยายาม คลำาทางอยางนไปเรอย ๆ คอ หมนฝกสตอยางไมลดละ กจะมวนหนงทญาณจะเกดแกเขาผไมละความพยายาม เขาจะเจอบานทชอนพพานเขาจนได และรวา ออ บานนเอง บานทเหนตำาตาอยทกวนนเองทชอนพพาน มนอย…ตรงนเอง นคอความยากของการอธบายเร องนพพานใหคนยงอยในโลกแหงความมดไดร เพราะเปนเรองหญาปากคอกจนไมมใครนกถง ตองรอใหญาณเกดเองจงจะถงบางออได แตเมอรแลว กจะรทางเดนเขาออกบานนนได รวาเดนทางไหนจงจะถงเรว ยงรนานวนเขา กจะยงชนกบทางเขาออกบานนพพาน ไมหลงทางอกแลว

เมอรวาบานอยทไหน จะตลงกากลบบานกยงไดฉะนน คนทเกดญาณแลว รหนาตาของพระนพพานแลว ไมจ ำาเปนตองทำา

อะไรชา ๆ อยางมสตเหมอนคนทกำาลงคลำาทางอย เพราะรทางเขาออกและหนาตาของบานแลว จะวงเขาวงออกสกกเทยวกได ไมมปญหา คนทเกดญาณแลว กใชชวตอยเฉย ๆ อยางธรรมดา ๆ นแหละ ประเภททเรยกวา หวกกน งวงกนอนได ปวดทองกถาย และท ำาหนาทไปตามบทบาทของโลกสมมต อาจจะถกคนอนดวาจะเดน จะนง จะทำาอะไรกไมเหนมความประณต ละเอยดละออเลย อาจจะทำาอะไรรบรอนกได ซงกเปนเรองธรรมดาของการใชชวตในแตละวน บางเวลากชา ละเอยด ประณต แตบางเวลากรบ ทำาอยางหยาบ ไมมความประณต นเปนเรองธรรมดามาก เพราะทกอยางเปนอนจจง

สำาหรบผทเกดญาณแลว แมจะทำาอะไรอยางหยาบ และเรว กไมเปนปญหา เพราะรจกกลบบานเสยแลว ฉะนน จะวงกลบบานหรอจะตลงกากลบบาน จะเดนกระโดดขาเดยวกลบบานกยงได เพราะรวาบานอยทไหนแลว นคอความแตกตางระหวางคนทเกดญาณแลวและคนทยงไมเกดญาณ

เราอยากคดวา ความเปนพระอรหนตนาจะตดสนทจดการเกดญาณอยางถาวรหรอไม ฉะนน คนทยงไมเกดญาณไมควรตดสนคนทมญาณแลว ตรงนเองกระมงทเขาบอกวา ผบรรลพระอรหนตแลว หากยงเปนฆราวาสอย ควรจะบวชเขาสพระธรรมวนย เพราะเพศนกบวชเปนวถชวตทสงสง สมกบฐานะของผบรรลธรรมในระดบสงสดน

ความสวางทมดสวนคนทไมเคยสนใจพระพทธศาสนา ไมเคยฝกสมาธวปสสนาเลย ยงไมร

เหนอรใตในเรองของชวต ใจของเขากจะหลงทางตลอดเวลา แมในยามทใจสงบกตาม แมใจดเหมอนไมขนลง ไมทกข ไมหวนไหว เจาตวอาจจะคดวาตนเองไมทกขไมมปญหา เขาใจชวตได กจรงอย แตเขากยงมดและหลงทางอยวนยงคำา เปนความสวางทมดมด รอเวลาทจะเจอเหตการณหนกหนวงในชวตททำาใหใจซดสายอยางไมเปนทา เขาจะไมสามารถนำาใจกลบบานทถาวรได ไมรวาควรนำาใจไปวางไวฐานอะไร ทไหน จงพาใจกลบบานไมเปน

คนทไมไดฝกวปสสนาเปรยบเหมอนการสรางบานบนฐานทรายฉะนน คนทยงไมรวาพระพทธเจาสอนอะไร ไมเคยฝกฝนเรองสมาธวปสสนา

เลยนน เขาจะตองสรางฐานของใจขนมาเอง หรอสรางบานของตวเองทจะพาใจกลบมาอยได บานทคนมดบอดมกสราง คอการคดอยางมเหตผลบาง คดอยางเปนวทยาศาสตรบาง การ

คดทเชอในเรองพระเจาบาง หรอคดอยางมศลธรรมบาง คนเหลานจะคดวาเขาร เขามหลกเกาะทมนคง เมอคดอะไรตดขดขนมา เขากจะพยายามใชความคดของเขาคดตอเพอหาค ำาตอบในแวงวงความคดทเขาเชอ เชน ถาคนเชอเรองวทยาศาสตร เมอเขาสงสยอะไร คดอะไรตดขดขนมา เขากจะพยายามคดหาคำาตอบทอยในแวดวงของการใชเหตผลไปเรอย ๆ บานของใจของเขาคอการคดอยางมเหตผล คนเชอเรองพระเจานน ถาเขาสงสยอะไรทตอบไมได เขากจะคดหาคำาตอบ หาความอนใจทอยในแวดวงของพระเจา คนทเชอเร องการทำาความดเปนใหญ เมอคดอะไรตดขดขนมา กจะกลบมาสฐานการคดทท ำาแตความด คดวาตราบใดทเขาทำาความดอย กอนใจไดแลว นคอฐานหรอบานของใจของเขา ซงลวนเปนบานทสรางขนมาโดยใชตวสงขารหรอความคด ตองใชวสดกอสรางทเปนตวเจตสก ทงความคดและเจตสกเหลานลวนตกอยภายใตกฏแหงอนจจงทงสน ฉะนน ฐานหรอบานของใจของคนทยงมดบอดอยจงเปนบานทไมคงทนถาวร เปนบานทสรางขนมาบนฐานทรายเทานน เมอถกลมของโลกธรรมพดแลว จะลมไดงาย

นพพานเปนเรองเหนอดเหนอชว เปนบานสรางบนฐานคอนกรตเสรมเหลกแมคนทเชอเรองการทำาความดเปนใหญกตาม ถงจดหนง ความคดของเขา

กสามารถลมระเนระนาดได ซงผดจากบานของผร ใจของผรจะกลบสบานทเปนวสงขาร หรอบานทไมมความคด ผรเมอคดอะไรตดขดขนมาแลว แทนทจะคดตอเพอหาค ำาตอบ ทานจะหยดคดทนท และหลดเขาสภาวะทนงเงยบหรอนพพาน ซงเปนเรองทเหนอด เหนอชว ไมไดองอยกบการคดทวาจะตองทำาดเสมอไป การทำาดอยในกรอบของศลธรรมเปนเพยงเครองมอหรอหนทางทจะนำาคนไปสสภาวะทเหนอดเหนอชวไดเทานน การทำาดไมใชเปนเปาหมายในตวมนเอง สภาวะทเหนอดชวหรอนพพานตางหากทเปนเปาหมาย นพพานเปนวสงขารทไมมการปรงแตงอกตอไปและไมใชเปนเรองการคด บานทเปนวสงขารจงคงทนถาวรเพราะความคดไดพงทลายไป เหมอนบานทสรางอยบนฐานทเทคอนกรตเสรมเหลก มความมนคงและหนกแนน อยยงคงกระพน

นพพานเปนเรองคดเองไมได ตองรบฟงผรตรงนเอง ถาคนมดบอดไมยอมรบฟงผรแลว ไมยอมรบรเร องบานอน

เปนการหยดคดหรอนพพานจากผรแลว ใจของเขากจะหลงทางอยอยางนนนานชวกปชวกลป เพราะการแกปญหาดวยการหยดคดเพอใหถงนพพานไมใชเปนเร องทใครจะคดออกเองได ตองเกดจากการถายทอดความรเปนทอด ๆ นบจากพระพทธเจาลงมา ไมมใครสามารถหาคำาตอบทแทจรงใหกบชวตไดโดยใชวธการคด การคดทำาไดถงจดหนงเทานน มนจะมาพบทางตนเขาจนได ความสวางทมดนนเปนเรองลกซงและยากทจะเขาใจ ใครทรตววายงมดอยตองพยายามทำาใจใหออนโยนและรบฟงผรอยางตงใจ จงจะออกจากความมดได ถาโงแลวยงดออก ตองอยในความมดอกนานมาก คนอยางนชวยยากและเปนคนสวนมากของสงคม มกซอนอยในกลมปญญาชนทคดวาตนเองฉลาดเพราะคดเปน คดเกง

ดหนงทตนเตนไดอยางไมสะดงตกใจ

กอนหนาทเกดญาณ การดโทรทศน โดยเฉพาะการดหนงททำาใหเกดอาการเกรงตวหรอทำาใหหวใจตองสนไหวดวยความตนเตน กลว หรอตกใจนน เรากไดพยายามคมอยดวยสตแลว แตความรสกรนแรงบางอยางกยงเลดลอดเขาถงใจไดบางเสมอ แมจะอยไมนานกตาม แตพอหลงเกดญาณแลว สตทคมนนคอย ๆ มความไวมากขน สามารถคมสภาวะทรนแรงเหลานนไดดขน ทำาใหความรสกทเลดลอดเขาถงใจนอยลง ๆ ตามลำาดบ บางครงเหมอนกบเหนเขาไปถงคลนระลอกแรกทกำาลงจะกอตวเพอทำาใหหวใจเตนแรงดวยความตนเตนในทสด ซงสตกไวพอทจะจบการเร มเคลอนไหวของคลนระลอกแรกสดนนไดทนท พดภาษาพระกคอ สตสามารถจบตวเจตสกทกำาลงจะเรมเกาะตวกนนนเอง ถาพดภาษาของแมวกบหน แมว (สต) ตวนนงอยางสบาย ไมเครงเครยดเลย และหนอาจจะยงอยนอกบานดวยซำาไป ยงไมเหนตวหนเลย แตทนททหนตวนนเร มขยบตวทจะลกขนมาเยยมบานทแมวอยเทานน แมวตวนนกสามารถยดเทาทยาวเปนพเศษไปตะปบหนทอยนอกบานไดโดยทตนเองไมตองเคลอนออกจากมมหองเลย นคอความไวของสตในระดบน ฉะนน พอสตเหนการเรมกอตวของเจตสกเทานน มนกคลายตวทนท การปรงแตงของสงขารหยดทนท และหวใจกไมมเวลาไดกำาเรบ สามารถเตนเปนปกต สงเหลานเปนสภาวะทละเอยดมาก ฉะนน เดยวนเราสามารถดหนงทตนเตนไดอยางไมสะดงตกใจเหมอนแตกอน จนบดน สงทแมผชายยงรสกสะดงสดขดนน เรากลบไมเปน

กายสะดง แตใจไมตกสงทแปลกมากคอ มบางครงทกายของเราสะดงโหยงเหมอนตกใจ คนอน

จะเหนวาเราตกใจ แตเราเทานนทรวาไมมใจใหตก เพราะเมอมองเขาไปในใจแลว กลบไมมอะไรไหวตงเหมอนไมมใจ อนนเหมอนการดหนงเศรา หรอดขาวทสรางความสะเทอนใจ เนองจากเปนคนทขสงสารคนมาตงแตเลกแตนอยแลว จงไดผานความรสกเศราโศกมาไมนอย ดหนงเศราหนอย กรองไหแลว เดยวน นำาตากยงไหลอยเมอดหนงเศราหรอดขาวทสะเทอนใจ แตสงเกตเหนวา ใจไมไดเจบปวดหรอเคลอนไหวเหมอนแตกอน แมนำาตาไหลออกมากตาม เรองนำาตาไหลนไมไดเกดเสมอไป สามารถดเร องเศราบางเร องไดโดยทใจไมเคลอนและน ำาตาไมไหล จนอดคดไมไดวาทำาไมจงชาเยนเชนนน เหมอนไมมเมตตาเลย เร องนำาตาไหลน ยงไมตดใจเรามากเทากบตวสะดงโหยงโดยไมมใจใหตก อนนแปลกมาก แปลกจรง ๆ ยงอธบายอยางเปนวทยาศาสตรไมไดชด สวนนทเขาเรยกวาเปนวาสนาหรอนสยเกา ๆ ของผรหรอเปลากไมทราบ อนนตองขอตดไวกอน

ผรจะเหนเปนการแสดงสองชนคนทยงอยในโลกแหงความมดนน เขาจะไมรวา ชวตประจำาวนทเขาคดวา

เปนโลกแหงความจรงหรอโลกทสวางนน ทจรง โลกนนกยงไมจรง ไมสวาง เปนโลกสมมตทมดสนทอย ทกคนลวนตองแสดงไปตามบทบาททกเลสตวโลภ โกรธ หลง บงการใหแสดง ซงคนทยงอยในโลกมดยงเปนปถชนจะไมร แตพระอรยบคคลในระดบสงจะร ฉะนน การดหนงดละคร สำาหรบปถชนแลว เขาจะคดวาเขากำาลงดการแสดงชนเดยว แตผรทรเหนโลก

แหงความเปนจรงหรอพระนพพานแลวจะรวาการดหนงดละครเปนการดการแสดงถงสองชน

จำาไดวา มชวงหนงทเราดหนงหรอละครแลว หาความสนกสนานแบบทเคยเปนไมไดเลย เพราะไมวาดอยางไร ไมวาเขาจะแสดงไดสมจรงสมจงอยางไรกตาม กเหนแตสภาวะ ความเปนอยางนนเอง เปนผสสะทจบในตวมนเองทนททเหน ทงภาพและเสยงท“ ”ควรจะสรางอารมณความรสกใหคนดคลอยตามนน กลบไมไดทำาอะไรใหเราเลย ทนททเหน มนกจบทนท ภาพทเหนกสกแตวาเหน เสยงทไดยนกสกแตวาเสยง เปนสภาวะนพพานทจบในตวมนเองทนท จะแกลงไมเหนกไมได ฉะนน จงดออกชด ๆ วา นนเปนการแสดงถงสองชน ไมใชชนเดยวอยางทปถชนเขาใจ ความสนกสนานจากการดหนงจงหดหายไปทนท การเหนเชนนกเปนผลของการเกดญาณโดยตรง

ดหนงเพอเรยนรการเดนสายความคดของมนษยเดยวน การดโทรทศนของเรานน นอกจากการเรยนรศ พทแสงภาษา

องกฤษใหเกงขนแลว ยงมเปาหมายเพอการเรยนรวาคนในโลกสมมตเขาเดนสายความคดของเขาอยางไร โดยเฉพาะหนงทองหลกวทยาศาสตรทฝรงสรางนน นอกจากสามารถเรยนรขอเทจจรงทางวทยาศาสตรโดยไมตองไปอานหนงสอมากแลว ยงรวาเขาคดกนอยางไร ความคดของเขาซบซอนและแตกซานมากแคไหน เปนการคาดการณอนาคตไดดยง เพราะสงทเขาจนตนาการลวงหนาคอสงทมนษยกำาลงจะทำาใหมนเกดขน อยางเชน หนงเจมสบอนดทมเครองมออะไรตาง ๆ ทนสมยทนกเขยนไดจนตนาการไวเมอ ๓๐ ปกอนนน เครองมอเหลานนไดกลายเปนของจรงทเรากำาลงใชอยในปจจบนน ฉะนน สงทฝร งจนตนาการอยขณะนในสงทจะเกดขนอก ๕๐ หรอ ๑๐๐ ปขางหนา อยางเชนเร องการสรางเดกจากหลอดแกวและการโคลนมนษยตามแบบอยางทตองการ กเปนสงทสามารถเกดขนได เพราะนคอความสามารถของมนษยทมมนสมองเหนอกวาสตวเดรจฉาน

ปถชนดหนง เปนการดมายาซอนมายา ชกยงเร องการดหนงดละครของปถชนนนมเร องทตองพดอกมากมายทเดยว

เปนเรองททำาใหสภาวะใจของปถชนทวไปในกลมทมความบาระดบสามญสบสนมากขน ปถชนจะไมรความจรงในระดบแรกสดหรอพระนพพาน เขารแตความจรงในระดบสอง (โลกสมมต หรอ มายา) เมอไปดหนงดละครหรอการแสดงตาง ๆ ซงเปนความจรงในระดบทสามแลว เปนการดมายาทซอนมายาเขาไปอกทหนง ฉะนน ใจของเขากยงจะมดเขาไปใหญ เหมอนกบนงในหองมดเปนพนฐานอยแลว กลบไปเอาแวนตาดำามาใสใหมดเขาไปอก

เปาหมายของการแสดงในโลกสมมตคอพยายามทำาใหมนดจรงมากทสด ฉะนน สำาหรบปถชน (คนบาระดบสามญ) ทมสภาวะใจทแขงแกรงนน เมอดหนงดละครเสรจ อยางเกงกสามารถถอดแวนตาดำาและออกมานงอยในหองมดเฉย ๆ เทานน คนบาระดบสามญสวนมากกจะทำาเชนนนได คอรวานนเปนเพยงการแสดงเทานน ไมใชเร องจรง ฉะนน ดไปสนก ๆ ไมไดเอาจรงเอาจงอะไรกบมน แตถาปถชนทใจไมแขงแลว มนเรมยง เพราะเขาจะปลอยใจใหคลอยตามการแสดงบนจอเหมอนกบเปนเหตการณจรง ๆ จนถอนใจออกไมได

คอ ไมยอมถอดแวนตาดำาเพอออกมานงในหองมดเฉย ๆ ยงเขาแสดงไดจรงมากเทาไร ใจของคนดกจะถกโยนเขาไปรวมบทบาทของคนแสดงจนทำาใหใจถอนตวไมขนมากเทานน คอ ไมยอมถอดแวนตาดำาเพอออกมานงในหองมดอยางคนอน ฉะนน แทนทจะมดชนเดยว กลบกลายเปนมดหนกเขาไปอกชนหนง หรออยในโลกมายาแลว แตไปสรางมายาทบโลกทเปนมายาแลวขนอกชนหนง และไมยอมถอนออกมา ถงจดนแลว ถอนตวยากมาก จะใหคนประเภทนมาเขาใจธรรมะนนยากมาก เพราะแทนทจะถอนออกจากโลกมายาเพยงชนเดยวเหมอนคนบาระดบสามญ เขาตองพยายามถอนออกมาถงสองชน ทำาใหยากมากขนไปอก

โลกปนปวนเพราะสภาวะใจของคนบดเบยวมากทจรง โลกนเตมไปดวยคนประเภทน คอ พยายามใชชวตเหมอนตวพระเอก

นางเอกในหนงในละคร อยากใชชวตอยางหรหรา ฟฟา ทะยานอยากไดโนนนโดยไมอยากลงแรง ใชชวตในโลกของความฝน ถาเปนคนทชอบเร องการใชความรนแรงตามทเขาดในหนงบละก นากลวมาก แมแตการฆาคนตามวธการทคนดในหนงหรอในหนงสออานเลนนน กรณเชนนกไดเกดขนจรง ๆ แลว อยางกรณทผกอการรายชาวมสลมจเคร องบนสล ำาและพงชนตก world trade center และตก pentagon เมอวนท ๑๑ กนยายน ทพงผานมานนเปนการกระทำาทเอาออกมาจากจนตนาการในหนงสออานเลนโดยตรง โลกสมยนจงป นปวนมาก เพราะสภาวะใจของคนถกบดเบอนจนบดเบยวมากเกนไป จะไปดด ไปแกใหมนตรงไดอกนนยากมาก

อยาวาแตการถอนมายาออกมาสองชนเลย แคชนแรกกถอนยากมากแลว คนองกฤษชอบฟตบอลมาก การเลนบอลและดการแขงขนฟตบอลนไมใชเปนมายาชนทสอง แตเปนมายาชนแรกเทานน เปนเร องจรงของคนในโลกสมมตเทานน คนบาระดบสามญกสามารถทำาลกบอลกลม ๆ ลกเลก ๆ นเปนเรองระดบโลกททำาเงนกนอยางมากมายมหาศาล การแขงบอลทสำาคญในระดบชาตหรอระดบโลกแตละนดนน คนทวโลกหลายรอยลานคนลวนนงหนาจอโทรทศนดวยหวใจทเตนแรงอยางสดเหวยง และปลอยใจขนลงอยกบเรองไดเร องเสยอยางเตมท จนคนไทยถงขนาดทำารปป นของเดวด เบคคม ขนมาบชา นเรยกวา เศรา

รายการโทรทศนมากมายเดยวนกยงพยายามทำาใหคนดเขาไปมสวนไดสวนเสยอยางจรงจง เชน รายการตอบคำาถามเงนลานทกำาลงฮตอยทวโลก สงเหลานลวนทำาใหคนบาระดบสามญบามากขนทงนน ยงวงเงนสงขน ความบาของคนกยงมมากขนเปนเงาตามตว

นอกจากนน เกมสคอมพวเตอรต าง ๆ ทเดกและผใหญเลนอยน น ก พยายามทำาใหผเลนเขาไปสเหตการณจรง ๆ โดยมศพทใหมวา virtual reality แปลวา เกอบจรง นกเปนการสรางมายาซอนมายาทลกมากเขาไปอก ลวนเปนเร องทท ำาใหคนบาระดบสามญถลำาลกเขาสโลกมดของอวชชาอยางถอนตวไมขน

ผรถาไมทอใจกตองทำางานหนกมาก

ฉะนน ผรในสมยน ถาไมนกทอไปเสยเลย กตองทำางานหนกมาก พดไป เขยนไป คนกไมเขาใจ ไมสนใจ เพราะใจของเขาบดเบยวมากจนเขาใจอะไรไมไดนนเอง เรองการเหนธรรมชนแรก เหนพระนพพาน หรอเหนตถตานน ทจรงเปนเรองหญาปากคอกทอยแคปลายจมกของคนทกคน แตกกลบกลายเปนเรองลกซงไปโดยปรยายเพราะใจของคนมนพงออกไปมองเร องไกลจนเคยชนและมองเร องใกลทอยปลายจมกไมเปนเสยแลว พระนพพานจงกลายเปนเรองยากและละเอยดออนมากจนไมรจะพดยงไง พระพทธเจาจงตรสวา คนทมธลในดวงตาแตนอยเทานนจงจะเขาใจธรรมในระดบนได นพระพทธองคทานตรสเองแมในยคสมยของทาน แลวจะเอาอะไรกบคนสมยน ตองมบารมมาแตปางกอนจรง ๆ จงจะพอมโอกาสเขาใจธรรมได คนมบารมแลว แตยงเหยาะแหยะ ไมเอาจรงกยงยาก จะท ำาลายบารมของตนโดยไมรตว ใครทอยากไปนพพานสมยน ตองทำางานหนกมาก ตองฝนสงคมมาก ไมงน ไปไมรอด

เบอโลกสมมต เพอนหายหมดเร องการดโทรทศนกบเร องการคยกบเพอนนนคลายกนมาก จำาไดวา คง

ราวป ๒๕๔๒ เปนตนไป เกดความเบอหนายทจะพดกบคนมาก เพราะรสกเบอโลกสมมตจนอยากอาเจยนในบางครง กลบกลายเปนวา ไมสามารถเขาใจไดวาคนอยในโลกทไมจรง โลกทเตมไปดวยสมมตไดอยางไร ดเผน ๆ กเหมอนกบอยโลกเดยวกน แตส ำาหรบเราแลว มนเปนคนละโลกทตางกนอยางสดขว จงไมอยากคยกบใครเพราะทกครงทอาปาก เหมอนตองหดพดใหม ตองพดองอยกบโลกสมมต ฉะนน หลงเกดญาณแลว กเร มหางเหนเพอน ๆ ทเคยตดตออยางสมำาเสมอ เพราะรสกอยางรนแรงวาไมมเรองจะพดคยกบใคร โดยเฉพาะการพดคยกนธรรมดาทฝร งเรยกวา small talk เหนคำาพดชางเปนเร องไรสาระ และไมจรง บางครง ฟงคนพดแลวเหมอนกบไมรวาเขาพดอะไร มนเขาไมถงใจ ทงภาพและเสยงทเราสมผสอยตอหนานนเปนตถตาไปหมด เปนเอง และเปนทนท จงไมสามารถประสานกบคำาสนทนาได ในหวไมมอะไรจะพด

ไดเรมบรรยายความรสกเหลานใหสาม ลกคนเลกและเพอนสนทคนหนงฟงเสมอวาไมอยากพบหนาใครเลย ตงแตตนป ๒๕๔๒ เปนตนมา จงเลกตดตอกบคนไปหลายคน จดหมายไปเมองไทยกเลกเขยน เพอนทองกฤษกไมโทรไปคยดวยเหมอนแตกอน กอนหนานน มกจะถอวาเปนหนาททจะตองยกหโทรศพทไปคยกบเพอนเพอถามสารทกขสกดบบาง เปนวธการหนงทจะรกษาเพอนไว แตความรสกเหลานนกหายไปหมด จนเดยวน เพอนหลายคนกไมโทรมาคยดวยแลวเพราะเราเรมหางเหนเขากอน

การคยกบคนเปนปญหามากตอนน การคยกบคนบาระดบสามญทอยรอบขางเราเรมเปนปญหามากขน

ทกวน การคยกบคนในครอบครวกไมเปนเร องหนกหนามาก เพราะถาไมอยากพด กไมตองพด แตกบเพอนบาน ครอบครวของสาม เพอนของครอบครว แมเพอนสนท นเร มเปนปญหามาก เพราะโดยลกษณะภายนอกแลว เรากคอแมบานธรรมดาคนหนงทไมมอะไรแตกตางจากคนอน นอกจากลกศษยของเราแลว คนเหลานกไมรเร องงานของเราเลยแมแตนอย

ไมเคยพดกบเขา ฉะนน การหาเร องราวมาคยกบคนบาระดบสามญเหลานไดกลายเปนเรองยากสำาหรบเรา พอแมของสามมกจะมาเยยมในวนอาทตย เรากตองพยายามหาเรองคย บางครงถาคสนทนาพดในสงทเราไมมความสนใจเลยนน เชน พดเร องรถ ฟตบอล เสอผา พดกนไดเปนชวโมง แทบจะตองกลายเปนคนหยาบคายไปอยางชวยไมได เพราะไมรจะเอาอะไรมาพด ในหวเงยบสนท จงพดอะไรไมได นงเฉย ๆ อยกบตถตา ทำาไดดทสดคอพยกหนาคลอยตามบางเปนบางครง ยมใหเขาบาง จนแขกรสกเขนและอดอดไปกม แตเรากลบเฉยไดอยางไมอดอด บางครงกรสกเสยเวลาทตองมานงฟงเรองอะไรกไมร วนกอน หลานของสามซอรถใหมเอยม ตนเตนมาก ขบมาใหด ทกคนออกไปดรถใหมและตองหาคำาพดมาชมวามนดยงไง สวยยงไง เรามความรสกวาคำาพดทออกจากปากเราอนเนองกบรถใหมคนนนเปนคำาโกหกทงเพ แตจะไมใหพดตามโลกสมมตกไมได

ใครบากนแน!!!เดอนกอน จำาเปนตองไปหาเพอนคนหนงทร จกกนมาตงแตเร มมาอย

องกฤษ กำาลงทำาเร องหยารางกบสาม เพราะปญหาครอบครวทเร อรงมานาน จงคดมากถงกบตองเขาโรงพยาบาลประสาทครงหนง หลงจากทไปหาทนายเสรจแลว เพอนกพาไปทานอาหารทรานแหงหนง นงคยกน หลงจากทฟงแตเรองของเพอน คดวาควรจะหาเรองตวเองมาคยบาง จงเอาเรองความเบอหนายโลกของตวเองขนมาพดเหมอนเปนเชงระบาย ซงคดวาเปนการพดฆาเวลาเทานน พดไปพดมา เพอนกวเคราะหสภาวะใจของเราและสรปใหเราเบดเสรจวาสภาวะใจของเราเหมอนกบของเขาในตอนกอนทจะเขาโรงพยาบาลประสาท และใหคำาแนะนำาวา เราจะตองพยายามผลกดนตวเองใหออกมาเจอหนาเพอนฝงมากขน เปดหเปดตาบาง เพราะถายงเกบตว สภาวะใจของเรากจะยงทรดและเปนหนกใหญ และอาจจะตองเขาโรงพยาบาลประสาทเหมอนเขากได เราฟงแลวกคดในใจวา เอ นใครบากนแนนะ “ … ”

คนหายบาสนทเทานนจงจะรวาใครบานอยหรอบามากเร องความบาของใจนเปนสงทดไมออกดวยตาเนอ เพราะกายกดปกต แม

การพดการจากดเปนปกต ฉะนน หมอโรคจตซงเปนคนบาระดบสามญอนเปนคนสวนมากของสงคมจะสามารถตดสนคนทบากวาเขาไดโดยเอาความบาระดบสามญเปนมาตรฐาน โดยรกษาใหคนทบากวาหายจนถงระดบปกตอนคอความบาระดบสามญเพอพดคยกบคนทวไปของสงคมได แตจะไมมการรกษาใหหายบาสนท คนทหายบาจรง ๆ คอพระอรหนตเทานน จงสามารถตดสนไดวาใครบานอยหรอบามาก

การคยกบเพอนทพดถงเมอกนนน ดวาเขากำาลงคยกบคนทหายบาสนทแลว จงดออกและรวา ถาไมเปลยนเรองพด กจะทำาใหอกฝายบากนไปใหญ แตถาเขาคยกบคนบาระดบสามญ อาจจะยงกได คนบาระดบสามญบางคนมใจไมแขง ขาดความมนใจในตนเอง การคยกบคนทมใจแขงกวาแตยงมดบอดตอเรองของชวตอยนนเปนเรองอนตรายมาก เพอนคนนแมจะมปญหาโรคจตมากอนกตาม แตเปนคนทมความมนใจในตวเองสงมาก และถนดใหคำาแนะนำาคนโดยเอามาตรฐานของตนเองเขาวด คนประเภทนมมากมายในสงคม

ภายใตสถานการณเชนน คนใจออนจะถกคนใจแขงดดเขาไปอยางไมรต ว จะท ำาใหคนอนสบสนมากขน นเปนเรองอนตรายและตองระวงมาก

วปสสนา เครองมอปองกนใจไมใหบาฉะนน เร องการนำาใจกลบสฐานของสตเปนจงเปนเร องสำาคญมากทคน

ปฏบตธรรมจะตองเขาใจใหด และพยายามทำาใหไดในชวตประจำาวนทตองพบปะผคนเสมอ ถาเจอคนพดเกงกวา มความมนใจสงกวา จะทำาใหใจเสยหลกไดงาย ฉะนน ตองรบนำาใจกลบสฐานของสตทนท เชน กลบมากำาหนดทลมหายใจ (กายานปสนาสตปฏฐาน) หรอ จบลกประคำา ใหมความรสกทลกประคำา (เวทนานปปสสนาสตปฏฐาน) เปนตน การทำาเชนนจะปองกนใจจากความเปนบา ถาไมทำาแลว ใจจะหลงทาง และจะถกดดเขาไปในความคดของคนทใจแขงกวา เปนบาไดงาย อนตรายมาก

อยางไรกตาม เรองการคยกบคนน เรารวาเร มเปนปญหามาก เพราะตราบใดทเรายงตองใชชวตอยกบครอบครวและสงคมเชนน การพดคยสนทนาเปนเรองของโลกสมมตทตองทำา ตอนน จงพยายามหลกเลยงการพบปะผคน

เหนความวนวายของโลกเปนเรองธรรมดา ไมกระตอรอรนแลวตอนทเราไดคอมพเตอรใหมมาเมอ ๑๘ เดอนกอน ตนป ๒๕๔๓ และสามารถ

ใชอนเตอรเนทไดนน เราไดใชอเมลเปนสอในการใหกำาลงใจลกศษยทจากไป จนมการตดตอโตตอบกบลกศษยทางอเมลเปนอยางมากอยชวงหนง ใครมปญหากเขยนถามมา และเรากตอบไป คดวานเปนวธการชวยใหลกศษยเดนในรองของธรรมและใหก ำาลงใจเขาในการทำาสมาธตอไป เพราะแตละคนกไมไดอยในเมองพทธ เปนชวงเดยวกบทเรากำาลงเขยนคมอชวตภาษาองกฤษอย จงใชเวลาอยกบการเขยนหนาจอคอมพเตอรมากทเดยว แตหลงจากทกลบจากเมองไทยเมอเดอน มถนายน ๒๕๔๔ แมการชวยเหลอลกศษยเชนนน เรากไมอยากทำาอกแลว เลกเขยนแลว พดเรองอนเตอรเนท คนสวนมากชอบมาบอกใหเปดเวบไซทดโนนดน เราถามตวเองวา อยากรอะไรอกหรอ ตอบไดวา กไดรสงทดทสดในโลกแลว ยงอยากรอะไรอกเลา

แมการสอนไทเกก กเร มมความรสกทไมกระตอรอรนอกตอไปแลว ยงเขาใจชวตมากขนเทาไร ความกระตอรอรนของเรากยงนอยลงเทานน

ตอนนเรมเหนชดวา การถอนตวออกจากโลกสมมตเร มมมากขนทกวน ทง ๆ ทดออกวาโลกในขณะนเตมไปดวยความวนวายและคนทเปนทกข แตเรากลบมองวามนเปนเรองธรรมดาของโลก โลกสมมตเปนอยางนเอง ไปแกไขอะไรไมไดหรอก ตอนทเรากำาลงเขยนอยน อเมรกากบองกฤษเร มเอาระเบดไปทงอาฟกานสถานแลว ชาวมสลมกำาลงจะลกฮอขนมาทวโลกเพอทำาสงครามศาสนา โลกรอนระออยางนจะไปแกอะไรมนเลา มนกตองเปนไปตามเหตตามปจจยของมน จงอยากใชชวตเงยบ ๆ อยกบความปกตธรรมดาเทานน อยกบตถตาไปวน ๆ ตราบทสงขารยงอำานวยให ถงเวลาตายกตายไป หมดเรองไป ไมรสกวามอะไรทจำาเปนจะตองทำาอกแลว ความรสกทตองการผลกดนตวเองใหทำาสงตาง ๆ เพอคนอนมนอยลงจนแทบจะไมเหลออกแลว ไฟในใจเกอบมอดแลว ยงหวงอยเหมอนกนวา การ

เขยนอยางทเรากำาลงเขยนอยนกอาจจะหายไปสกวนหนงในอนาคตกได ฉะนน เมอยงพอมแรงบนดาลใจทจะเขยนอย คดวาตองรบเขยนเอาไว นกสงสยวาหนงสอเลมนเหมอนกบถกลดควอยางไมไดตงใจ ยงไมควรเขยน แตกมอนเปนไปใหเขยนจนได

จนตภาพของหลวงพอสยกลบมาความรสกทไดบรรยายไปนน ทำาใหนกถงหลวงพอสย ตเจาวยเจดสบเศษท

หหนวกขางหนงและตาไมดขางหนง ทานอยทวดบานหนองหว พะเยา คงจะเปนตนปกอนในขณะทเขยนคมอชวตภาษาองกฤษอยนน จนตภาพของหลวงพอสยทนงอยบนเกาอโยกหนาระเบยงกฏของทานกลบเขามาในใจเราเสมอ เพราะการเหนธรรมของเรา ท ำาใหเขาใจไดวาตเจาองคนตองบรรลธรรมขนสงสดโดยทไมมใครรเลย การททานตอบเราไดวา พระนพพานมนอยตรงขางหนานเอง ไมไดอยไกล และการใชชวตประจำาวนของทานทไมมอะไรมากไปกวาการนงเกาอโยกตวนน ทำาใหเราแนใจมากวาทานตองบรรลธรรมขนสงแน และการใชชวตทกลมกลนกบธรรมชาตเชนนน คอสงทเรากำาลงเหนเปนขนมหวานอยในขณะน ทจรงไดพดเลน ๆ กบสามมาสบกวาปแลววา ความฝนอนสงสดของเราคอ การไดอยบานบนตนไมในปา tree house เหมอนทารซานกบเจนซงเปนหนงเรองโปรดของเรา สามารถนอนดทองฟาทเตมไปดวยดวงดาวไดในตอนกลางคน ตอนน ถามทางเลอก เรากยงอยากอยในทเชนนนอก อยกบธรรมชาต ไมอยากยงกบใคร

อานคำาชม ไมตนเตนแลว นอกจากนน ยงเหนการเปลยนแปลงของความรสกในการอานจดหมาย

สมยกอน เมอไดรบจดหมายทมคำาชมนน หวใจกมกจะสนไหวดวยความตนเตน ดใจ ถงแมจะไมบอกใคร ความหวนไหวของใจจะเปนปฏกรยาทเกดทนท ดวยความทไมอยากใหสามรสกเปรยบเทยบ เมอไดรบจดหมายทมคำาชม จงไมแสดงออกถงความตนเตนดใจอยางออกหนาออกตาใหเขาเหน บางครงกยนจดหมายใหเขาอานเองโดยทไมไดพดอะไรและไมถามวาเขานกคดอยางไรดวย แตบางครงกไมใหเขาอานเลย และไมไดบอกเขาดวย คดวาถาเขาไมร เขากไมตองรสกเปรยบเทยบอะไรใหวนวายใจเปลา ๆ เพราะตระหนกดวา แมสามจะบอกวารกเรามากมายอยางไร แตมนกยงเปนความรกทเจอปนดวยกเลสและการรกตวเองอยไมนอย เพราะความรกของปถชนเปนเชนนนเอง

สรปไดแลววา คนทจะดใจกบขาวดและความสำาเรจของเราจรง ๆ กคอแมเทานน จะรวมพอดวยกได นอกจากแมแลว จะใหคนอนมาชนชมยนดกบขาวดของเราอยางแทจรงนนยากมาก ตอนแมอย มอะไร กอยากบอกแมใหดใจกบเราดวย จำาไดวา เมอหนงสอภาษาองกฤษเลมแรกของเราพมพออกมาวางขายนน ตนเตนและดใจมาก คดวาครอบครวของสามกคงตองดใจไปกบเรา สามและลก ๆ กดใจจรง แตครอบครวของสามกลบไมมปฏกรยาตอความสำาเรจของเรา เยนชามาก ตงแตนนเปนตนมา เราจงหดเกบขาวดและความสำาเรจไวกบตวเอง ไมมการบอกเลาใหครอบครวของสามร แมตอนนทมหนงสอพมพออกมาอกถงสามเลม ครอบครวสามกไมร เขาไมถาม เรากไมบอก สวนสามนน หลายอยางทเราไมบอกเขา เพราะรวาใจของปถชนทำางานอยางไร จงเหนวาควรปกปองความรสกของเขา

คนเราอยดวยกนทกวน จะใหเขามานงรสกวาตำาตอยกวาภรรยาตวเองนน คดวาไมถกตอง จงตดเปนนสยทเกบคำาชมไวกบตวเองโดยไมบอกใคร พอนาน ๆ เขา ความตนเตนดใจและความสนไหวของใจกคอย ๆ นอยลงตามลำาดบ

สองปกอน ไปรษณยนำากลองพสดบรรจหนงสอภาษาองกฤษเลมทสองของเรามาสง สามตนเตนอยากเปดกลองดเรว ๆ วาหนาปกเปนอยางไร เพราะยงไมไดเหน สวนเรานนกำาลงวนอยกบการเตรยมตวทจะออกไปสอน จงไมไดเหลยวไปดสามทก ำาลงเปดกลองพสดอย แตตอนนน กดใจตวเองอยวาจะสนไหวหรอเปลา กไมเหนความรสกอะไรโผลมา จนสามเอาหนงสอออกจากกลองแลว เปดดอย จงหนไปสบตากบหนงสอของเราเปนครงแรก แมตอนนน ใจกยงนงอย ไมไหวตง ซงผดกบความรสกทตนเตนดใจเมอครงทเหนหนงสอเลมแรกของตวเองซงออกมาเมอราว ๆ เกอบ ๗ ปมาแลว ทกวนน สามารถอานจดหมายทมคำาชมโดยไมรสกอะไรทงสน เฉยไปหมด เหนเปนเรองธรรมดาไปแลว ไมมความคดหรอความรสกทจะขดขนมาพดใหใครฟง

การเดนทางไปสถานทใหมยอมตนเตนสำาหรบปถชนแมไมใชทกคนจะแสดงออกถงความตนเตนแบบเดก ๆ เมอมการเดนทาง

ไปสถานทใหมทยงไมเคยไป โดยเฉพาะการไปตางประเทศ แตจตใจของปถชนทกคนยอมตองสนไหวดวยความตนเตนไมมากกนอยแมใบหนาจะดราบเรยบอยางไรกตาม นอกจากนกธรกจทตองเดนทางเปนประจำาเพราะงานกเปนอกเรองหนง จะไมรสกตนเตนเพราะเดนทางจนชนแลว การเดนทางไกลไมใชเปนเรองแปลกใหมสำาหรบเรา อาย ๑๗ เรากขนเครองบนไปอเมรกาแลว ตอนนนอกแทบจะแตกดวยความตนเตนดใจแทรกความกลวสารพด อาย ๒๖ กเดนทางมาองกฤษคนเดยว ตองไปตอเครองทมอสโคว จตใจสนไหวดวยความกลวเหมอนกน แตกทำาได พอแตงงานมลก กเดนทางกลบเมองไทยทก ๆ สองหรอสามป การกลบเมองไทยแมไมใชไปตางแดน แตหวใจกมกเตนและสนไหวดวยความดใจและตนเตนทจะไดเหนหนาพอแมพนองทจากกนไปนาน ยงตอนเคร องบนรอนลง หวใจมกจะเตนแรงทำางานหนกทเดยว การเดนทางกลบเมองไทยเพอมางานเผาศพของแมในเดอนมนาคม ๒๕๔๐ นน หวใจเราเหมอนจะบบสลายดวยความเจบปวดทรวาไมไดเหนหนาแมอกแลว ความรสกเหลาน เราไดผานมามากตอมากแลว ซงเปนเรองธรรมดามากสำาหรบคนทวไป

สงเกตเหนความเปลยนแปลงเมอครงไปญปนมลกศษยหญงชาวองกฤษชอแอนนาลส เธอมาเรยนไทเกกกบเราตงแตป

หนงถงปส เมอเรยนจบแลว เธอไดงานสอนภาษาองกฤษทประเทศญปน เขยนจดหมายมาบอกเราวา เขาตองการขอบคณเราในสงทไดสอนเขาและคนอน ๆ ฉะนน เขาตองการเชญเราไปเทยวญปนโดยจะออกคาตวเครองบนให

ญปนเปนประเทศทเรายงไมเคยไป การไปท ๆ ยงไมเคยไปนน หวใจยอมสนไหวดวยความตนเตนเปนธรรมดา แมไมแสดงออก แตทกคนกเหนความรสกของตวเองทงสน การเดนทางไปญปนในเดอนมถนายน ๒๕๔๒ นน เราเร มสงเกตเหนความเปลยนแปลงของจตใจอยางไมเคยปรากฏมากอน

การเดนทางไปญปนครงนนเร มจากการนงแทกซไปสนามบนเบอรมงแฮมคนเดยว รออยทสนามบนนานพอสมควร ในชวงทนงคอยนน กเอาจดหมายของแอนนาลสออกมาอานทบทวนและเรยบเรยงสงทตองทำาเพอนำาเราไปพบกบแอนนาลสทญปน นนคอ ตองจบเครองบนจากเบอรมงแฮมไปตอเครองทอมสเตอรดม บนอกราว ๑๒ ชวโมง เครองบนกจะลงทสนามบนคานไซ นอกกรงโอซากา จากสนามบนคานไซ เราตองจบรถไฟไปลงทเมองเกยวโต และจากสถานรถไฟเกยวโต เราตองแบกกระเปาไปอกชานชาลาหนงเพอตอรถไฟอกเทยวหนงทจะพาเราไปอำาเภอคาตาตาซงอยนอกเมองเกยวโต และแอนนาลสจะมารบเราทสถานรถไฟคาตาตา

นเปนครงแรกในชวตทเราตองไปตางประเทศและไปใหถงจดหมายปลายทางโดยไมมใครมารบหรอชวยเราทสนามบนเลย และยงรดวยวาคนญปนพดภาษาองกฤษไมเกง การใชชวตแตงงานมานานถง ๒๐ ปนน ไดสรางนสยพงพาอาศยสามอยเสมอเมอตองเดนทาง เพราะเรากเหมอนผหญงสวนมากคอ จ ำาทางไมเกง หลงทางบอย ในกรงเทพยงหลงอยเรอย เมอไปทไหนแปลกถน กเดนตามสามตอย ๆ ใหเขานำาอยเสมอ ฉะนน การไปใหถงจดหมายปลายทางทญปนคนเดยวนน ตองรสกเปนหวง กงวล และกลวเปนธรรมดาสำาหรบผหญงในสถานะอยางเรา เปนความรสกทเราเองกรอใหมนเกดกอนหนาการเดนทางแลว โดยเฉพาะในชวงสามสวนกอนขนเครองบน แตมนกไมเกด ทกครงทคดถงเร องการเดนทางและทบทวนสงทตองทำาเมอไปถงญปนนน สามารถคดไดโดยหวใจไมสนไหว คดวาเมอวนเดนทางมาถง ตองสนแน แตในขณะทรอขนเครองอยทสนามบนเบอรมงแฮมนน นงอานจดหมายของแอนนาลสอยหลายเทยว เพราะมรายละเอยดเรองการเดนไปชานชะลาไหน หวใจกยงไมสน มบางครงทเหนความประหมากลวกำาลงจะกอตว เหมอนกบเหนคลนระลอกแรกกำาลงกอตวขนมากอนทจะปะทะหวใจ กอนทจะทำาใหหวใจเตนเรว แตพอเหนเทานน มนกคลายตวไปทนท คลนของความรสกไมสามารถกอตวได จงนงรอทสนามบนไดอยางสงบ แมไปถงอมสเตอรดมแลว ตลอดจนนงเครองบน ๑๒ ชวโมง ความหวนไหวของใจกไมเกด

ชวงทนงอยบนเครองบนนน กสงเกตเหนแลววา ใจเราไดเปลยนไปแนนอน เพราะภายใตสถานการณเชนน การเดนทางไกล ไปทแปลกถนคนเดยว ใจไมควรนงเชนน มนนงจนผดปกต จนเราเหนไดชดวามนไมธรรมดา

เมอไปถงสนามบนคานไซทโอซากา กโทรศพทบอกแอนนาลสวามาถงแลว เธอจงคอยบอกเราวา จะไปรบทสถานรถไฟเกยวโต เรากรสกโลงอกเหมอนกนวา อยางนอยจากสถานเกยวโตกจะมคนมารบแลว ไมตองงมหาทางเอง

ไปหลงทางทญปน แตหวใจไมสนกอนไปญปน ไดขอรองใหแอนนาลสหาครอบครวญปนใหพกอยดวย เพอจะ

ไดรวาคนญปนใชชวตอยางไร แอนนาลสพาดเมองเกยวโตวนหนง และชบอกทางเรองการขนรถไฟ ตอรถไฟ ทงใตดน บนดน ในขณะทแอนนาลสบอกวางายมากนน สามวนแรก งงเหมอนไกตาแตก รบไมไหว ขอมลมากเกนไป แตกไมสนกลว คดวา ถาเกดหลงทางอยางไรกคอยแกไขสถานการณเอาตอนนน วนทส แอนนาลสไปทำางาน ตองลยเมองญปนเอง ไปด

เมองเกาใกล ๆ แฟลตทอยกอน พยายามจำาทาง แตกไปหลงทางจนได แตในทสดกคลำาทางกลบมาทแฟลตได

วนทหา ตองขนรถไฟไปหาอายาโกะซงเปนแมบานของครอบครวญปนทจะไปพกดวย เขาอยเมองเลก ๆ เมองหนงในชนบทออกไป กไปถก อายาโกะมารบทสถานรถไฟ พาเราไปถงบาน พอดเธอเปนแมบานทมระเบยบมาก ทำาอะไรตรงตามเวลา ฉะนน ในขณะทเธอตองอาบนำาใหลกเลกและเตรยมอาหารเยนนน เธอกแนะนำาใหเราออกไปเดนเลนแถวบานกอนโดยบอกวา เมอเลยวขวาทถนนหนาบาน สดถนนจะมวดอยวดหนง ใหเราเดนไปดโดยใหกญแจบานแกเราไว กคดวาจะเดนไปตามถนนสายตรง ๆ นตามทเขาบอก เมอดวดแลวกจะเดนกลบมาตรง ๆ จะไมไปไหนไกลเดดขาด จงออกจากบานของอายาโกะโดยทไมไดเอากระเปาเงนและเบอรโทรศพทออกไปเลย ถอลกกญแจไปลกเดยวเทานน หนาบานของอายาโกะกรแลววาเปนอยางไร จงคดวาไมมปญหา พอเดนไปแลว กเร มเหนตรอก ซอก ซอยแคบ ๆ พยายามจะไมเลยว จนกระทงไปเหนซอยเลก ๆ ซอยหนงทมโคมไฟแขวนทงซอย สวยมาก จงคดวาเลยวเขาไปเดนด เนองจากเปนซอยทลกมากและยงมทางแยกอก เดนเขาซอยไปลกพอสมควร คดวา แหม ถาเดนออกทางเกา กดววเดม จ ำาสงทสามไดสอนไววา ถา…เลยวขวาไปเรอย เรากจะออกมาทางเกา เรากคดวาถาเลยวขวาสองครง เราควรจะออกมาทถนนสายเกาหนาบานของอายาโกะ สงทลมไปคอ เราไมรจกหนาตาของถนนหนาบานของอายาโกะทหางออกไปอก ๑๐๐ เมตร เพราะเพงมาถง และนนเปนการเดนครงแรกของเรา และชอถนนอะไร กจำาไมไดเสยแลว พอเราเลยวขวาครงแรก ตองเดนอกไกลกวาจะหาทเลยวขวาไดอก พอเลยวขวาอก ไมมทางรวานเปนถนนหนาบานของอายาโกะหรอเปลา ถาจะเดนกลบทางเกาอก กจำาไมไดแลว เพราะทางแยกเยอะเหลอเกน จงคดวาเสยงเดนไปตามถนนทคดวากลบมาถนนเดมดกวา

ในขณะทกำาลงเดนขนมาตามถนนสายนน เร มคดมากแลววา ถาหลงทางและกลบบานอายาโกะไมถก จะทำาอยางไร เพราะนนเปนชนบท หาคนพดภาษาองกฤษไดยากมาก ในมอมแตกญแจบานเทานน พยายามจะดวาพวงกญแจบานนนมเบอรโทรศพทอะไรหรอเปลา เรมสาปแชงตวเองวาทำาไมจงไมเอากระเปาเงนและเบอรโทรศพทออกมา และจะไปบอกคนไดอยางไรวาจะไปไหน ไปถนนอะไร เพราะขอมลเกยวกบอายาโกะนน เราไมรอะไรเลย นอกจากชอสกลของเขาเทานน เพราะมาถงบานเขาเพยงไมถงครงชวโมงเทานน

ตอนนน รวาเราควรกลวและตกใจมาก แตความรสกกไมถงกบเลวรายอยางทเราคด เหนหวใจเรมเตนแรง แตกคมอย คดวาอยางนอยเรากจำาชอโรงเรยนของแอนนาลสได ถาหลงจรง ๆ เขาคงพาไปหาตำารวจและจะพยายามบอกชอโรงเรยนของแอนนาลส ในชวงทคดหาทางออกสารพดอยางอยนนเอง กเดนมาถงทางแยกทมวด ๆ หนง จงจำาทอายาโกะพดไดวา วดนนอยสดถนนของหนาบานเขา รสกโลงอก ดใจมากวานาจะมาถกทางแลว ไมไดเขาไปดวดอยางทตงใจไว ไดแตตงหนาตงตาเดนขนไปตามถนนนนดวยความหวงวาจะตองเปนถนนสายหนาบานของอายาโกะ ในทสดกเดนมาจนพบรานรวงตาง ๆ กอนทจะเลยวซายเขาซอยทมโคมตะเกยงแขวนอย จงกลบมาทนรบประทานอาหารเยนรวมกบอายาโกะและครอบครวเขา

ทง ๆ ทมความรสกเหมอนเพงออกจากการผจญภยทน าตนเตน โดยธรรมชาตของใจแลว เมอคดถงเหตการณตนเตนทเพงเกดขนเชนนน หวใจตองสนไหวดวยความตกใจ เปนสภาวะหลงชอค flash back แตมนกไมเปนเชนนน ความคดถงเหตการณทนาตกใจไดกลบมาหลอน แตหวใจกไมไดสนไหวแตอยางใด ฟาผาไมถกใจ

เมอคราวทเกดเหตการณพสดารทางใจทบานพรานนกจนทำาใหใจเปนอสระอยหลายเดอนนน มวนหนง ฝนตกหนก มทงฟารอง ฟาผา นวเนยไปหมด ตงแตทจำาความไดจนกระทงถงเวลานน เรารวา ทกครงทเกดฟารองและฟาผานน มนจะตองผาเขาทใจของเราดวยเสมอไป ใจจะตองเคลอนดวยความสะดงและหวใจเตนแรง มากนอยกขนอยกบฟาผาแรงแคไหน ถาแรงมากกผาเขาทใจมากเทานน กสะดงมากหนอย แตรบประกนไดวา ใจตองเคลอนไหวเพราะสยงฟาผาทกครงไป และสงทไมคาดคดกเกดขน จำาไดวา วนนน ฟาผาลงมาแรงมาก เสยงดงสนนไปหมด ฟาผาทมเสยงดงระดบนน ธรรมดาเราตองสะดงโหยงแลว แตครงนน ใจของเรากลบนงเปนปกต มความรสกวาฟาผาไมถงใจ จำาไดชดมาก เพราะรวานนไมธรรมดา ไมเคยปรากฏกบเราเชนนนมากอนในชวต ไมวาฟาจะผาแรงหรอผาคอย มนตองผาถกใจเสมอ แลวทำาไมครงนน ฟาจงผาไมถงใจ เหมอนกบไมมใจ แตกไมกลาสรปอะไรใหตวเอง เพราะไมแนใจเหมอนกนวา ผชายทมใจแขงแกรงนน ฟาจะผาเขาถงใจเขาหรอเปลา อาจจะผาไมเขากได ในชวงนน คดวาคงจะฟงมาจากอาจารยโกวทวา การตดสนความเปนพระอรหนต กตองตดสนตรงฟาผา หรอการถอนเสนผม ซงตอนฟง กไมเขาใจเลยวาหมายความวาอยางไร ทำาไมจงตดสนทฟาผา พอมาเจอเหตการณครงนนทฟาผาไมถกใจ จงเขาใจได แตกไมกลาบงอาจคดวาตวเองจะเปนพระอรหนตแตอยางใด เพราะไมไดรสกวาวเศษพสดารเลย ฟาผาไมถกใจกยงรสกธรรมดามาก

คร งหนง มโอกาสไดคยกบพระ และเกอบจะถามทานแลว แตกไมรจะพดอยางไรทจะไมใหคนเขาใจผดวากลาบงอาจคดสงถงปานนน จงเกบเหตการณเร องฟาผาไวเสมอโดยทไมเคยบอกใคร

ตอมา สภาวะการหลดพนคอย ๆ หายไปในทสด ฟากผาถงใจอกตามเดม จงไมมอะไรตดใจตนเอง และฟากผาถกใจมาเร อยจนกระทงในชวงสองสามปหลงน ความเปลยนแปลงเรมเกดอยางคอยเปนคอยไป คอเหนไดชดวาฟาผาถกใจนอยลงทกท บางครงอาการสะดงกยงเกดอย แตใจถกขวนนอยมาก อาจจะกระทบเพยงนดเดยวและกกลบเปนปกตอกทนท แตกไมไดคดใหเครดตอะไรตวเองมากนก เพราะคดวาเมององกฤษ ฟาผาอยางไรกยงไมรนแรงเทากบบานเราทเปนเมองมรสม ถาเจอมรสมแรง ๆ อยางในเมองไทย ฟาผาแตละเปรยงดงมาก กคงผาถงกลางใจแนนอน

ฟาผาลงบนเขาพดทองทสวนโมกขไมไดคดวาตองกลบมาเมองไทยเพอมาทดสอบดวาฟาจะผาถงขวหวใจหรอ

ไม แตเร องมนกเกดเองจนได กลบมาเมองไทยในเดอนเมษายน ๒๕๔๔ อยสามเดอน จงมโอกาสลงไปสวนโมกขตนเดอนพฤษภาคม เพอรวมพธวสาขะบชา ไปกบพสาวและหลานชาย

เปนการไปคร งทสองหลงจากททานอาจารยพทธทาสไดจากไปแลว บายสามโมงของวนวสาขะบชา ทกคนขนไปรวมกนทโบสถของสวนโมกขบนเขาพดทองเพอทำาพธเวยนเทยน

บายวนนน ทองฟามดคลมเตมไปดวยเมฆดำา มฟาคะนองบาง พระสงฆกไดนงเรยงสองแถวหนหนาเขาหากนตรงหนาพระพทธรป ตรงหนาพระกมเดก ๆ นกเรยนกลมหนงโดยการนำาของนองไกลกสาวของคณหมอประยร ซงมารวมตวกนทลานซงใชเปนเวทของเขาพดทอง นอกจากนนกมพทธศาสนกชนทนงแยกยายกนอยทลานหนโคงรอบโบสถของเขาพดทองอกประมาณรอยกวาคน ระบบเสยงกถกตดตงเหมอนเดมทกครงทมพธเชนน

โดยประเพณของสวนโมกขแลว เดก ๆ นกเรยนจากโรงเรยนวดธารนำาไหลจะขนมารองเพลงธรรมะกอน นองไกเหนเรานงอยขางหลง จงกวกมอเรยกเราขนมานงใกลเวทเพอจะไดเปนแขกผมเกยรตแจกของขวญแกเดกนกเรยนเมอเขารองเพลงเสรจ เราจงคลานขนไปนงใกลเวทพรอมกบพสาว นนกเปนบรรยากาศของสวนโมกขทเราไดเคยมสวนรวมมาหลายครงเมอสมยทเปนนกศกษา จงดใจมากทมโอกาสมาอยกบบรรยากาศทอบอนเชนนอกครงหนง นงชนชมเดก ๆ ทขนมารองเพลงธรรมะอยางกลาหาญ นกชมนองไกวาฝกเดก ๆ ไดดมาก

ในขณะทเดกชายหญงสองคนกำาลงรองเพลงโดยทเดกหญงเปนคนถอไมโครโฟนอยนน ทนใดนน เหตการณทไมมใครคาดฝนกเกดขน เสยงดงสนนเหมอนฟาจะถลมเขาพดทอง และสายฟาขนาดความยาวเกอบสองเมตรและความกวางราวหนงเซนตเมตรกไดฟาดกระหนำาลงมากลางเวทหางจากเดกหญงทถอไมโครโฟนอยไมถงฟต สายฟานนไดวงไปทางซายผานแจกนทองแดงทวางอย ทำาใหแจกนนนกระเดนขนอยางแรงพงชนหนาผากของอบาสกคนหนงทนงอยขางหนา เศษกงไมใบไมปลววอนไปหมดตรงบรเวณเวทนน สายฟานนผาลงมาประมาณไมถงสามเมตรจากตรงทเรากบพสาวนงอย จงสามารถสมผสความรอนผาวของสายฟาทมาประทะกบใบหนา

รองสดเสยง แตฟากยงผาไมถกใจทนททไดยนเสยงดงเหมอนฟาถลมพรอมกบสายฟาสขาววาววบทฟาดลง

มาอยางตด ๆ นน เรายงจบตนชนปลายไมไดวาเกดอะไรขน รแตวา รองออกมาสดเสยงพรอม ๆ กบเสยงทดงสนนเหมอนฟาถลมนน แตเสยงทเราคดวารองดงมากแลวกถกเสยงฟาผากลบไปอยางถนดใจ นอกจากพสาวทนงอยขาง ๆ เทานนทรวาเรารองสดเสยงเชนนน จนกระทงอกราวสองสามวนาทตอมา จงตระหนกชดวาสายฟาทเราเหนและรสกอน ๆ นนคอฟาผาลงมาจรง ๆ พสาวรองไมออก ตวแขงทอดวยความตกใจสดขด เดกนกเรยน ๖-๗ คนนงกอดกนดวยความตกใจสดขดเชนกน โดยเฉพาะเดกหญงทถอไมโครโฟนอย ทกคนหนาซดเหมอนไขตม

ในขณะทคนอนกำาลงสาละวนและตกใจกบสถานการณนน ๆ เราตรวจใจตนเองทนท สงทเราคาดไมถงในสถานการณเชนนนคอ เมอมองเขาไปในใจตวเองขณะนนแลว ปรากฏวาไมเหนใจ ฟาแมจะผาอยขางหนาทหางออกไปเพยงสองเมตรเศษ แตมนกผาไมถกใจเราเลย เหมอนไมมใจใหผา ใจนงเปนปกต แมหวใจกไมเตนเรวอยางผดปกต นเปน

สงทเรายงตองพยายามทำาความเขาใจวา ทำาไมจงรองลนอยางสดเสยงอนเปนปฏกรยาทเกดขนทนทพรอมกบเหตการณทตนเตนนน รองดงและนานพอ ๆ กบระยะเวลาทเสยงฟาถลม ในขณะทกำาลงรองเสยงดงลนอยนน เรากไดสำารวจใจแลว เหนวามนไมสนไหว ไมตนเตน หรอตกใจเหมอนอาการของกายแตอยางใด มนเปนปฏกรยาทตรงขามกนอยางสนเชง ตรงนหรอเปลาทเขาเรยกวา วาสนาของผบรรลธรรมชนสงแลว กายกบใจแยกขาดจากกน

หลงจากทความตนตกใจหายไป ในทประชมกกระหมดวยเสยงทคนพดถงเหตการณทนาเสยวหนาขวานนน ฟงนองไกและอกหลายคนพด จงรวานเปนคร งแรกทฟาผาลงกลางเขาพดทองในขณะททำาพธเวยนเทยนเชนน ในอดต แมจะมบรรยากาศคลมฟาคลมฝนเหมอนวนนน และบางครงฝนตกปรอย ๆ ดวยซำาไป แตทานอาจารยโพธกยงใหทำาพธตอไปจนเสรจ มการใชเครองเสยงเหมอนเดมทกอยาง แตฟากไมเคยผาลงมาเชนนน สงททกคนลวนสาธการและอยากยกใหเปนเรองความอศจรรยคอ นอกจากอบาสกทถกแจกนกระเดนเขาใสแลว ไมมใครเสยชวตโดยเฉพาะเดกหญงทถอไมโครโฟนอยซงฟาผาลงมาหางตวเธอไมถงฟตด กไมเปนอะไร มแตอาการชอคมากเทานน

หลงจากทสาละวนกนอยครหนง อบาสกทเปนโฆษกจงขนมาพดใหทกคนพยายามมองเหตการณหนาเสยวหนาขวานทเพงเกดขนหยก ๆ นนวามนเปนไปตามเหตตามปจจย เพราะบรรยากาศทคลมฟาคลมฝนอยเชนนน ยอมมสายฟาวงไปมาเปนธรรมดา ไมตองไปคดวาเปนเรองอศจรรยอะไร ซงเปนการคดและมองโลกตามประเพณของสวนโมกขททานอาจารยไดปทางเอาไว จงมการแนะนำาใหทำาสายลอฟาบนเขาพดทองเพอหลกเลยงเหตการณเชนนอก

ปฏกรยาในความฝนกเปลยนไปความเปลยนแปลงอกอยางหนงทเหนไดชดคอ ความฝน คนไหนททำาสมาธ

กอนนอน คนนนกไมคอยฝนมากหรอไมฝนเลย แตถาไมไดทำา กจะฝนบาง ความฝนนยงเปนเรองลกลบทแมแตนกวทยาศาสตรกไมสามารถเขาใจไดเตมท ส ำาหรบเรา รแตวา ความฝนกคอความจรงในระดบของความฝน สงตาง ๆ ทเกดขนในความฝนมนกคอความจรง ไมวาจะเปนคนหรอเหตการณ ฉะนน ความรสกตาง ๆ ทเหตการณในฝนกอใหเกดมนกเปนความรสกจรงในระดบของความฝนทงสน เชน ความรสกตกใจ กลว เศรา ขบขน เปนตน ความรสกเหลานลวนแตเปนความรสกจรงเมอกำาลงอยในความฝนทงสน แตเพราะเปนเพยงความฝนทหายไปเมอตนขน จงไมเคยไปจดจำามน และไมเคยเอามานงตความอยางเปนตเปนตะ

ตงแตแมเสย ชวงปแรก ไดฝนถงแมบอย และสวนมากกดใจมากทไดเหนและจบตองตวแมในความฝนเหมอนกบแมยงมชวตอยจรง ๆ ครงหนง เคยดใจมากทไดเหนแม กอดแมและรองไหจนสะอกสะอน นำาตาไหลออกมาจรง ๆ

ในชวงสองปทผานมา เรมสงเกตเหนวา ความรสกตาง ๆ ทเกดในฝนของเรากเปลยนแปลงไปดวยเชนกน โดยเฉพาะอยางยงเมอฝนถงเหตการณบางอยางทควรทำาใหเราตนตกใจอยางสดขดนน เร มเหนวา สามารถคมความรสกเหลานนไดแมจะอยในฝนกตาม และในฝนนน เรากรอกวา ความรสกทควรจะมไมสามารถขวนใจเราได ตอนน ไม

สามารถยกตวอยางไดวาเคยฝนถงอะไรบาง เพราะไมจดจ ำาเร องฝนอยแลว จำาไดอยเร องเดยว เพราะเพงฝนเมอไมนานมาน จงตงใจจดเอาไวเพราะรวาจะเอามาเขยน ครงหลงสดน ฝนเหนง แตงนนเหมอนผาหมผนกวางแผปลววอนอย เรากเดนเขาไปใตผาหมทเปนงนน และทนใดนนเอง กมหวงเหาโผลมาจากไหนไมร รแตวามนฉกเขามาตรงกลางหนาเราพอด ในฝนนนดใจทนท แตกไมปรากฏวาหวใจสนไหวดวยความตกใจแตอยางใด เหมอนไมมใจใหตก เหนแตความนงอยางเดยว แลวเรากลมตาตนขนมา

วปสสนา เครองมอออกจากฝนรายทยงตนอยพดเรองความฝนกบความตนน ถาคนเขาใจตามทเราอธบายได กจะเขาใกล

สจธรรมอนสงสดหรอพระนพพานมากขน คนเราเมอฝนรายตกใจจนเหงอไหลไคลยอยแลว จะรสกโลงอกมากเมอสามารถปลกตวเองใหตนขนมาสโลกแหงความเปนจรงได สามารถยมออกและพดวา นนเปนเพยงฝนรายเทานน ไมไดเปนความจรง ไมเปนไรแลว ในชวตจรง ๆ คนมากมายกผานเหตการณทเหมอนกบฝนรายดวยกนทงนน เพยงแตวา มนไมใชความฝน มนเปนความจรงทไมสามารถตนขนมาสโลกแหงความเปนจรงไดอกแลว

นเปนขอสรปของคนทยงมดบอดตอพระนพพานอย แตคนทเหนพระนพพานแลว จะรวาเหตการณทเหมอนฝนรายของชวตจรงนน ทจรงมนกยงเปนเรองความฝนอยนนเอง แตเปนความฝนในความหมายทลกซงกวามาก เพราะเปนความฝนทง ๆ ทเจาตวยงลมตาตนอย จะออกจากความฝนรายทยงตนอยนไดกโดยการฝกวปสสนาเทานน ใครทสามารถกำาหนดสตใหมาอยฐานทหนงได เชน รลมหายใจ รการเคลอนไหว การรเชนนนเทากบเปนการฝกใจใหมาอยในโลกแหงความเปนจรง หรอ พระนพพาน ซงเปนโลกทจรงทสดโลกเดยวเทานน การเอาใจมากำาหนดอยฐานทหนงจงเปนการปลกใจใหหลดออกจากโลกสมมตหรอโลกแหงความฝนทงตนมาสโลกแหงความเปนจรง

คนบาระดบสามญทไมเคยศกษาพระพทธศาสนาหรอฝกสมาธวปสสนาเลยนน ใจของเขาไดถกกเลสโดยเฉพาะตวความหลงมอมเมาเอาหรอฉดใหตรงอยในโลกแหงความฝนชนดทยงตนอยอยางถาวร เขาจะไมมวนตนจากโลกแหงความฝนนนได และไมร ดวยซำาไปวาตนเองยงนอนหลบไหลอยในโลกมดของอวชชา จนกระทงมผรมาบอกทาง เรมสนใจศาสนาพทธและฝกวปสสนา เมอนนแหละ จงจะตนจากฝนรายได

ฉะนน คนทฝกสมาธวปสสนาจงมความรสกวานาทหนงเหมอนกบยงยนอยในเตาเผาของนรกทรอนระอเหมอนฝนราย แตอกนาทหนงเมอใจเกดรวบตวและมพลง มนกหลดออกจากความมดหรอความฝนมาสความสวางหรอความจรง ทำาใหใจคลายตวจากความรสกของฝนราย เกดความโลงโปรงเบาขนมาทนท ในชวงนน ใจไดตนจากฝนรายมาสโลกแหงความเปนจรงหรอพระนพพานนนเอง จงรสกเหมอนวาปญหาทกอยางหายไปทนทเหมอนการตนจากฝนรายทหลบตา แตถาผฝกยงไมช ำานาญ ยงตอกรกบกเลสไมเกง พลงสมาธไมพอ ใจไมมกำาลงทจะทรงตวใหอยในโลกแหงความเปนจรงหรอพระนพพานไดนาน กเลสซงมแรงมากกวากจะฉดใจนนกลบไปสโลกแหงความฝนอก ตอนแรก ๆ กตองตอสกนอยอยางน หลบ ๆ ตน ๆ ถาไมประมาท และฝกสมาธวปสสนาไปเรอย ๆ อยางไมทอถอย ใจก

จะมพลงมากขนตามลำาดบ และจะสามารถหลดมาสโลกแหงความเปนจรงหรอพระนพพานบอยขน ใชเวลาอยกบความตนมากกวาความหลบ ความสงบกจะมมากขน

ฉะนน การทคน ๆ หนงตองการจะตนจากความหลบไหลของอวชชามาสโลกแหงความเปนจรงของพระนพพานแลวไซร เขาจะยอหยอนในเรองการฝกวปสสนาไมไดเดดขาด มเชนนนแลว จะถกกเลสดงกลบไปตรงอยในโลกแหงความฝนของอวชชาอก พระพทธเจาจงทรงเตอนสาวกของทานแมกอนปรนพพานวา ตองไมประมาท ตองเรงทำาความเพยรอยเสมอ ใครประมาท กตองตายคามอกเลสแน แลวเมอไหรจะไดเกดมาเปนมนษยพบพระพทธศาสนาอกละ เสยชาตเกดเปลา ๆ นาเสยดาย

รวาหนงสอธรรมะไมใชตวธรรมสมยทเร มสนใจศาสนาพทธอยางจรงจง การไดอานหนงสอธรรมะโดย

เฉพาะของทานอาจารยพทธทาสนนเหมอนกบการพบขมทรพยขมใหญทขดเทาไรกไมรจกหมด ดมดำากบการอานหนงสอของทานอาจารยมากจนเกดปตอยางทวมทน นอกจากนน กยงอานหนงสอของทานกฤษณะ มรต ทแปลโดยคณพจนา จนทรสนต โดยเฉพาะเร องแดหนมสาว ชอบมาก เหตการณพสดารทางใจททานำาพรานนกนน ทำาใหเขาใจเรอง ผมอง กบ ผถกมอง ทกฤษณะ มรตพดไดดถงแกน เพราะเหนประสบการณในใจของตนเอง ตอนนน อาจารยโกวท เขมานนทะ ยงมหนงสอออกมาไมมากนก แตกอดเทปของอาจารยไวมาก และฟงเทปธรรมะของอาจารยอยบอยมาก

หลงจากทเกดประสบการณพสดารทางใจทบานพรานนกแลว ตอนนน ร แลววา หนงสอธรรมะไมใชตวธรรมทแทจรง จำาเปนตองทงหนงสอธรรมะใหได จงจะสามารถเขาถงธรรมะตวจรงได ในชวงทสภาวะหลดพนยงคงอยนน ไมไดอานหนงสอธรรมะเลย เพราะมความรสกวา อานแลวไมสนก ไมเหนไดเร อง สสภาวะจรงทก ำาลงมอย เปนอยไมได จากจดนน จงรเสมอวาหนงสอธรรมะเปนเพยงเครองมอเทานน การเขาถงธรรมไมใชเปนเร องอานหนงสออยางเดยว ตองพยายามปฏบตจนใจหลดพนใหได แตเมอสภาวะหลดพนหายไป ความอยากอานหนงสอธรรมะกกลบมาอก แตกเรมเลอกสรรหนงสอธรรมะ หนงสอเลมใดทเนนสอนใหทำาความด รกษาศลนน จะไมคอยอาน แตถาเปนเรองฝกใจ ฝกสมาธ เขาถงนพพานทคนอนคดวาลกซงมาก เราจะใหความสนใจ และไมไดรสกวามนลกเทาไร เพราะสามารถคดตามและรสกเทยบเคยงได

ตอนทไปอยพะเยา ไดเอาหนงสอธรรมะของพระรปหนงหรอผเขยนจะเปนฆราวาสกจำาไมไดแลวตดไปดวย เปนหนงสอทหนาพอสมควร ทกครงทอานขอธรรมตาง ๆ ททานเขยนนน นอกจากเขาใจไดดแลว ยงเกดปญญาของตวเองทสามารถมองไกลออกไปอกทกครง ชอบหนงสอเลมนนมาก แตการอานหนงสอธรรมะของเรามกเปนไปดวยความเชองชา มกอานไมคอยจบเลม เพราะอานไปไดหนอย ปญญาจะวงไปขางหนาอยางปราดเปรยวมาก ในหวมแตการวเคราะหขอธรรมของมนเอง สามารถเขาใจและมองขอธรรมไดอยางทะลปรโปรง เขาใจอะไรตออะไรของมนเอง ฉะนน หวสมองจงเตมไปดวยเนอหาธรรมะเสยเอง ดมดำาไปดวยปตทสามารถเขาใจขอธรรมนน ๆ

ในชวงทอยพะเยา จงพยายามหาทางถายทอดความรเหลานนออกมาในงานเขยน ทจรงไดเขยนไวมากทเดยว แตกทงไปหมดแลว จำาไดวา ตอนทอยถำาคนเดยวทสระบรเปนเวลาสามเดอนนน วนหนงไดพบกบพระประชา และคยกนเรองการใชชวตอยถ ำาคนเดยวเชนนน ไดยอมรบกบทานวา อานหนงสอธรรมะนอยมาก เพราะอานเขาไปหนอยแลว หวจะแลนวเคราะหขอธรรมทกท จงพอใจทจะเดนจงกรม อยกบธรรมชาตและอานขอธรรมทเกดขนในหวมากกวา แตตอนนนไมไดพดดวยความคดวาตวเองเกง ทพดขนมาเพราะเปนสงทไดสงเกตเหนในตวเองเทานน ตอนนนกไมรหรอกวานนเปนวปสนปกเลสอนเปนลกษณะเดนของผมปญญาจรต

เมอญาณยงไมเกด การวเคราะหขอธรรมจะไมสมบรณการไดพบทานอาจารยโกวท เขมานนทะ ซงวธการพดธรรมะของทานเปน

เรองทแหวกออกจากการเทศนตามประเพณ เปนการวเคราะหชวต จงสามารถดงดดความสนใจของเรา เพราะถกกบจรตของเรามาก เพอนหลายคนบอกวาฟงอาจารยไมคอยรเร อง แตเราสามารถรบไดไมยาก โดยเฉพาะเร องผมองกบผถกมอง ในจ ำานวนหนงสอและเทปธรรมะนน ตองยอมรบวา ไดฟงเทปของอาจารยโกวทบอยทสดโดยเฉพาะอยางยงในชวงทอยองกฤษ ทกครงทฟงเทปของอาจารย ปญญากจะวงอยางปราดเปรยวเสมอ และสามารถนำาสงทอาจารยพดมาแตกแยกแขนงออกไปอก ผลงานเขยนภาษาองกฤษสองเลมแรกของเรานน เกดจากอทธพลการฟงเทปของอาจารยโกวทโดยตรง ทจรงควรจะเปนสามเลม แตเลมสดทาย ลบทงไปหมดแลว เพราะแมใจจะปราดเปรยวตอการวเคราะหขอธรรมมากเพยงใดกตาม ตราบใดทญาณปญญาขนสงสดทมาเนนวานคอพระนพพานยงไมเกด การมองและการวเคราะหขอธรรมตาง ๆ นนจะสมบรณไมได ไมวาจะพดจะเขยนอยางไร กจะพดจะเขยนไดแตในรายละเอยดเทานน จะขาดสง ๆ หนงเสมอ นนคอ ความสามารถในการยนยนสจธรรมอนสงสดดวยตนเอง

เมอญาณยงไมเกด สงททกคนสามารถทำาไดคอ การอางองครบาอาจารยโดยเฉพาะครทานแรกของโลกคอพระพทธเจาวา ทานตรสสอนอยางนนอยางน ทานตรสวาพระนพพานมจรง ฉะนน ตองพดตามวาพระนพพานมจรง จะไมสามารถพดไดอยางเตมปากอยางหาวหาญในธรรมวา พระนพพานมจรงเพราะเราเหนพระนพพานแลว ธรรมไดเกดขนกบเราแลว ฉะนน เร องใบไมกำามอเดยว และคมอชวต จงเปนการเขยนทไมไดอางองครบาอาจารยอกตอไปแลว เปนการเขยนดวยใจทอสระอยางเตมท สามารถอางองประสบการณทางใจของตวเองอยางเตมทเพราะมนใจในสภาวะพระนพพานทเหนอยเบองหนา

หลงเกดญาณแลว อานหนงสอธรรมะเพอเอาขอมลหลงจากทเกดญาณเมอป ๒๕๔๐ แลวนน ปฏกรยาตอการอานหนงสอ

ธรรมะและการฟงเทปของครบาอาจารยนนคอย ๆ เปลยนไป เปนการอานและฟงเพอความรนเรงในธรรมมากกวาเพอตองการเขาใจ หรอไมกเพอตองการขอมลอนเนองกบเหตการณทเกดขนกบพทธสาวกในคร งพทธกาล ถาหากไดอานหรอไดฟงเทปธรรมะของพระหรออาจารยทางธรรมทานใดแลว กสามารถรไดทนทถงภมธรรมของทานผนนวาอยในระดบไหน

ไดเหนธรรมทแทจรงหรอพดสอนตามตำารา อยางไรกตาม การอานนนนอยมากชอบฟงเทปธรรมะมากกวา เทปธรรมะเร องพระอานนทพทธอนชา นชอบมาก นอกจากนน กยงฟงเทปธรรมะของอาจารยตงหมอเซยงบอยมากดวย มอยราว ๖๐ มวน ฟงซ ำาไปซำามาอยเสมอ เพราะนอกจากจะทำาใหไมลมภาษาจนแตจวของพอแมแลว ยงไดขอมลของพทธศาสนาฝายมหายานบาง นทานตาง ๆ ทเอามารวบรวมไวในคมอชวตกเอามาจากเทปของอาจารยตงหมอเซยงเปนสวนมาก ทานเปนอาจารยชาวจนทสามารถอธบายขอธรรมไดชดเจนมาก หนงสอทเปดบอยทสดคอ พระไตรปฎกฉบบประชาชนของอาจารยสชพ ปญญานภาพ สวนหนงสอธรรมะของอาจารยทานอน ๆ นนมความรสกวาถงจดอมตวมานานหลายปแลว

ความปราดเปรยวของปญญาคอย ๆ เลอนหายไปในชวงทเขยนหนงสอภาษาองกฤษสามเลมแรกนน มกตนแตเชามดทกวน

อยนานหลายป จำาไดวา ประมาณตสามครงหรอตส จะรสกตวตน และในขณะทลมตาดความมดสนทของหองนอนนนเอง หวสมองจะมแตการวเคราะหขอธรรม ใจจะโนมไปสสงทเขยนคางไวเมอคนกอน และใจกจะสางตอสงทจะเขยนตอไป คำาพดแตละประโยคปรากฏอยในหวอยางชดเจนวาจะเขยนอะไร อยางไร เหมอนมใครเอามาใสไวให ไมรสกวาตวเองเปนคนคด หาผคดไมพบ บอยครงทรสกทงในความคดเหลานนทสามารถหาขอเปรยบเทยบตาง ๆ อยางงายดายทไมเคยคดไดมากอน และจ ๆ ความคดเหลานนกเขามาเอง สงสยเหมอนกนวามาจากไหนหนอ

ในชวงสองปหลงน สงเกตเหนวาความปราดเปรยวของปญญาเชนนน คอย ๆ เลอนหายไป ในหวจะไมมความคดตาง ๆ เหมอนทเคยเปน ใจจะอยกบความเงยบสงดของพระนพพานเสยมากกวา คอ ถาลมตาขนมาในความมดของกลางดก ใจกอยกบพระนพพาน แตเมอตองการเขยนอะไร กโนมใจเขาไป สงตาง ๆ ทตองการเขยนกจะพรงพรออกมาเองโดยไมมการคดลวงหนาเหมอนสมยกอน

รวาใจเปลยนแนเมอฟงเทปประวตของพระอาจารยมน ในชวงหลงน ถาจะหยบหนงสอธรรมะ กจะอานหนงสอของพระปฏบตทาง

สายอสานทคนไทยเหนวาไดบรรลธรรมแลว เพอตองการยำาประสบการณทางใจของตนเองมากกวา เพงมาหยบหนงสอธรรมะของหลวงปหลากเมอกลบมาเมองไทยครงลาสดนเอง

ไดมโอกาสฟงเทปประวตชวตของหลวงปมนซำาแลวซำาเลาในชวงหนงปทผานมา พอฟงแลว จงสงเกตเหนวาใจของเราเปลยนไปแน ๆ เพราะเมอฟงมาถงจดทบรรยายวา พระอาจารยมนมสตตงแตลมหายใจแรกทรสกตวจนกระทงหลบสนทนน เราไมร สกวามนเปนเร องพสดารเหมอนกบตอนทบรรยายเร องการอยถ ำากบเสอ ๕ ตวหรอคยกบเทวดาตางชาต หรอเรองการรเหตการณลวงหนา เหตทไมรสกวามนแปลก กลบรสกเฉย ๆ เพราะนนเปนสงทเรากำาลงทำาอยเชนกน

ครงแรกทสงเกตเหนปฏกรยาดงกลาวนน รสกไมพอใจและตำาหนตวเองวา ทำาไมกลาถงขนาดเอาตวเองไปเทยบเคยงตเสมอครบาอาจารยอยางหลวงปมนเชนนน เพราะในความทรงจำาของเรา กยงเหนหลวงปมนเปนพระปฏบตทคนไทยเราตองยกทานไวใน

ทสงสดเสมอ จะมาตเสมอไมไดเดดขาด แตเมอส ำารวจใจอยางดแลว ไมไดมความรสกวาตเสมอแตอยางใด กยงมความเคารพในครบาอาจารยและยกยองในปฏปทาอนงดงามของทานอยางเปนลนพน แมแตพระสงฆองคเจาทเปนปถชน หรอทยงไมไดบรรลธรรมขนสง เรากใหความเคารพทานเปนอยางสงตามขนบธรรมเนยมประเพณไทยทถกอบรมเพาะบมมา เพราะเหนผาเหลองเปนตวแทนของพระพทธเจาทชวยสบทอดพระศาสนาใหอยรอดจนถงทกวนน จนเรารบประโยชนมากมายไดเชนน

ฉะนน ความรสกเฉยของเราไมใชเพราะไมไดใหความเคารพพระอาจารยทคนไทยเรายกยองทานไวอยางสงสด แตทรสกเฉย ๆ เพราะธรรมชาตของใจทเขาถงความเปนตถตาตองเปนเชนนนเอง จะไปรสกผดจากทตวเองรสกนนกไมได เหมอนกบถาเราทำาเลขขอใดขอหนงไมเปนมากอน เมอเหนเพอนทำาได กรสกทงในตวเพอนและเหนวาเพอนเกงมาก แตเมอสามารถจบหลกและทำาเลขขอนนไดดวยตนเอง กจะรสกวามนงาย และไมรสกทงในตวเพอนอกตอไป

เมอยงเขาไมถงธรรม ยอมรสกทงและยกยองคนทเขาถงธรรมแลว แตเมอเขาถงธรรมเสยเองแลว กมความรสกเทาเทยมกน ซงเปนเรองธรรมดา

เปนความคดททำาใหบาสนทไดเมอเหนปฏกรยาทเฉย ๆ ตอสงทครบาอาจารยอยางหลวงปมนไดกระทำามา

นน จงเรมถามตวเองวา ถาเปนเชนนน เราอาจจะเขาถงธรรมทสงสดดวยตวเองเชนนนหรอ ถาเปนความรสกของปถชนแลว หากคดถงโชคลาภมากมายมหาศาลทไดมาครองแลวหรอกำาลงจะไดครอง ใจของปถชนยอมหวนไหวดวยความตนเตน ยนด หวใจจะสนไมมากกนอยเมอคดถงเหตการณนน ๆ นเปนความรสกททกคนเทยบเคยงไดงาย การบรรลธรรมขนสงนนยอมเปนมหาลาภทหาอะไรเปรยบเทยบไมไดอกแลวในโลก ยงคนอนไมรไมเหนกบเรา ความสนไหวของใจยอมมมากขนเหมอนกบการเกบความลบทดทสดไว เพยงคดวาจะเปดเผยความลบอนเปนขาวดทสดนน ใจของผคดกตองสนไหวและตนเตนทกครงไป ฉะนน การคดถงมหาลาภทตวเองไดครองแลวนน หวใจยอมตนเตนหวนไหวเปนธรรมดา แตเราสามารถคดถงสงนนดวยหวใจทเปนปกต ไมมอาการสนไหวแตอยางใด ซงเปนเร องไมธรรมดา จงมนใจวานไมใชเปนใจของปถชนอกแลว เปนการตรวจสอบใหแกตนเองไดวาธรรมทเราเขาถงนนตองเปนของจรงดวย มเชนนน การคดอยางนจะตองทำาใหคน ๆ หนงบาสนทแนนอน แตทไมบาเพราะไดรบการคมครองจากธรรมตวจรงหรอพระนพพานจรงทเขาถงแลวนนเอง ไมใชพระนพพานชนดทคดหรอจนตนาการเอาเองอยางสมสสมหา นกเปนเรองความโดดเดยวอยางมากมายของผบรรลธรรมขนสงอกทตองหาทางตรวจสอบตนเองเสมอ เพราะไมสามารถวงเขาหาใครไดอกแลว