1

การการทบทวนแนวคด ทบทวนแนวคด การปฏรป และ การการปฏรป และ การบรหารบรหารจดการจดการ

ภาคสวนความมนคงภาคสวนความมนคง ในประเทศไทยในประเทศไทย

((RRee--tthhiinnkkiinngg tthhee SSeeccuurriittyy SSeeccttoorrss RReeffoorrmm aanndd GGoovveerrnnaannccee iinn TThhaaiillaanndd))

โดย พนเอก ดร. นเรศน วงศสวรรณ

ผอานวยการกอง ศกษาวจยทางยทธศาสตร ศนยศกษายทธศาสตร

สถาบนวชาการปองกนประเทศ

ในยคหลงสงครามเยน นบไดวาเปนยคของการสนสดประวตศาสตร

แบบเดมทเคยมมา ดงเชนท นกวชาการทางสงคมศาสตร ทชอวา Fukuyama

ไดเขยนหนงสอชอวา ‘The End of History’1 อยางไรกตามในโลกยคหลง

สงครามเยนจะเปนโลกทคานงถง

ประชาธปไตย, สทธมนษยชน อดมการณทนนยมการคาเสร

ใน ค วาม ส ม พน ธ ขอ ง ระบ บโ ล ก ย คห ล งส งคร าม เ ยน น ก ร ะแ ส

ประชาธปไตย สทธมนษยชน ภายใตอดมการณทนนยมการคาเสร ได

กลายเปนกระแสหลกของโลก ทงน กดวยการกระชบแนนของเวลาและสถานท

2

ความนา

นบต งแตการสนสดยคสงครามเยน จนถงยคโลกาภวตน การ

กระชบแนนของเวลา(Time) และสถานท (Space) ไดทาใหโลกยคหลง

สงครามเยนกลายเปน “หมบานโลก” (The Global Village)1

1 Marshall McLuhan‘The Global Village’

ซงอตลกษณ

ของหมบานโลก (Global Village Identity) คอการทาใหโลกเปนสงคมทม

ความเปนประชาธปไตย ยดหลกสทธมนษยชน และอยภายใตอดการณ

ทนนยมการคาเสร ผลพวงดงกลาวไดทาใหงานดานความมนคงมความ

สลบซบซอนมากยงขนโดยเฉพาะการใหความหมายของคาวาความมนคง

(Security) ไดกลายเปนเรองทมความกวางขวางกวายคสงครามเยนมาก

ทสาคญภาคสวนท เขามาเก ยวของกบงานความมนคงจะมความ

หลากหลายเชนเดยวกน โดยเฉพาะงานดานความมนคงไมตามแบบ

(Non-traditional Security/NTS) ซงเปนเรองหลกอกประการหนง

และนบวนจะมความสาคญมากยงข นไมแพความมนคงแบบด งเดม

(Traditional Security) ในประเดนดงกลาวสงผลใหภาคสวนตางๆทาง

สงคมไมวาจะเปน รฐ กองทพ ภาคเอกชน (Private Sectors) และภาค

http://www.livinginternet.com/i/ii_mcluhan.htm. (19 November 2010).

3

ประชาสงคม (Civil Society Organizations / CSOs) จาเปนจะตองม

การบรณาการและทางานรวมกนมากยงข นโดยเฉพาะปญหาจากภย

คกคามไมตามแบบ (Non-traditional Threats) ดงนนการเปลยนแปลงเชง

โครงสรางของงานดานความมนคงท เ รยกวาการ ปฏ รปภาคสวน

ดานความมนคง (Security Sectors Reform) จงเปนเรองทมความจาเปน

อยางยง สงสาคญทกประเทศจะตองคดคนและแสวงหาองคความร ทม

ความรอบดานและเปนสหวทยาการ (Inter-disciplinary) เพอนามาใชใน

การปฏรปภาคสวนดานความมนคงของแตละประเทศใหสอดรบกบงาน

บรหารจดการดานความมนคงทเปลยนแปลงไป รวมถงสอดรบกบ

วฒนธรรมของแตละประเทศ ในขณะเดยวกนกตองเปนทยอมรบของ

สงคมโลกภายใตกระแสของ“หมบานโลก”(The Global Village)

เชนเดยวกน

โครงสรางของระบบโลกทเปนอยในปจจบน ตองยอมรบวา

กระแสหลกของโลก ไดใหความสาคญกบ ประชาธปไตย สทธมนษยชน

และ อดมการณทนนยมการคาเสร จนสงผลตอ ภาคสวนความมนคง

โดยเฉพาะ บทบาทของรฐ และ กองทพ จะตองยดหลกการของ ระบอบ

ประชาธปไตย กระบวนการทางประชาธปไตยตองมบทบาทหลกในการ

ควบคมการบรหารจดการดานความมนคง ทงทเปนความมนคงตามแบบ

และ ไมตามแบบ ซงนนหมายถง องคกรของรฐทรบผดชอบงานความ

มนคงโดยเฉพาะกองทพ จะตองถกกากบโดยรฐบาลพลเรอนทมาจาก

4

กระบวนการประชาธปไตย (Civilian Supremacy / Civilian Control) ตาม

แนวทางอยางทประเทศตะวนตกไดออกแบบไว และ หากประเทศใด

ไมปฏบตตาม กอาจจะตองพบกบปญหาทเรยกวา การลงโทษจาก

ประชาคมโลก (Global Community Punishment) ซงภาพสะทอนจาก

แนวคดดงกลาวเหนไดจาก การทพมา และ เกาหลเหนอ กาลงถกลงโทษ

จากการสรางสงคมโลกใหเปนตะวนตกรอบใหมในยคโลกาภวตน

(Westernization in Globalization Era) ซงกคอกระบวนการในการเกดขน

ของหมบานโลก (The Global Village) นนเอง1

2

นอกจากกระบวนการทางประชาธปไตยจะเปนปจจยสาคญในการ

กากบภาคสวนดานความมนคงแลว กระบวนการทางดานสทธมนษยชน

จะเปนปจจยอกประการหนงทมผลตอภาคสวนความมนคง โดยเฉพาะ

การบรหารจดการงานความมนคง ทงนความสาคญของกระบวนการทาง

สทธมนษยชนไดทาใหองคกรของรฐตองทางานยากยงขน การปฏบตการ

ของรฐทกครงจะตองไมเปนไปในทางทปกปด ลบ จนไมสามารถอธบาย

ถงปรากฏการณททาใหเกดการสญเสยตอบคคลทรพยสน ของผคนทถก

ใหความหมายวาเปนผบรสทธ และยงรวมถงบคคลทอยตรงขามกบรฐซง

2 Born, Hans and Schnabel (Eds), Albrecht, Security Sectors Reform in

Challenging, Geneva Centre for Democracy Control of Armed Forces

(DCAF), New Brunswick (U.S.A.) and London (U.K.), Transaction

Publisher, 2009, pp. 3-36.

5

ถกใหความหมายวาเปนผราย และทาใหคนสงคมสวนใหญเดอดรอน ก

จะไดรบการคมครองจากกระบวนการทางสทธมนษยชนอยางเครงครด

ในทางกลบกนหากกลไกของรฐโดยเฉพาะ กองกาลงตางๆ มปฏบตการ

(Operation) แลวถกใหความหมายวาเปนการละเมดสทธมนษยชนกจะถก

ลงโทษอยางรนแรงจากประชาคมโลก (Global Community Punishment)

ดงเชนกรณ การฆาลางเผาพนธ (holocaust) โดยเขมรแดง หรอ แมแต

ความขดแยงระหวางเผาพนธ ในประเทศราวนดาร (Rawanda) ในขณะท

ประเทศไทยเอง กถกใหความหมายวามการละเมดสทธมนษยชนใน

ชวงเวลาทเรยกวา การทาสงครามกบยาเสพตด จนฝายรฐเองถกกลาวหา

วามการอมฆา รวมถงเหตการณในภาคใตของไทย กถกกลมทเรยกวา

“Human Right Watch” ทงในประเทศ และ ระดบนานาชาต คอยจบตา

ดการแกปญหาของรฐอยางเตมรปแบบ ทาใหฝายรฐตองใชความ

ระมดระวงในการแกปญหาอยางมาก จนฝายรฐเองกมการสญเสยไปไม

นอยเชนกน ในสวนของประเทศมหาอานาจกไมไดรบการยกเวนจาก

กระบวนการดงกลาวมากนก เชนกรณทสหรฐกกขงนกโทษจากสงคราม

6

ในอรก และ อฟกานสถาน ทอาวกวนตารนาโม(Guantanamo) นานาชาต

โดยเฉพาะชาตมสลม กมการตงคาถามถงตอกรณดงกลาว วาสหรฐม

ความชอบธรรมเพยงใดโดยเฉพาะประเดนเรองสทธมนษยชน การ

กระทาของสหรฐนาจะเขาขายการละเมดสทธมนษยชน สงผลให

ประธานาธบดโอบารมา มแนวคดจะปดคกทอาวกวนตารนาโม เปนตน

ประเดนสาคญอกประการหนงทมากบกระแสสทธมนษยชน กคอ

กระบวนการการบรหารจดการดานความมนคงในยคโลกาภวฒน จะตอง

คานงถงสงทเรยกวา “ความรบผดชอบในการปกปองผทออนแอ ไมให

ไดรบความเดอดรอน (Respond to Protect / RtoP)” และตองไมกระทา

การใดๆใหกลมคนทเดอดรอนตองกลบไปเผชญอนตรายจากปญหาท

เปนอยได ในประเดนของความรบผดชอบในการปกปองผท ออนแอ

ไมใหไดรบความเดอดรอน พอจะยกตวอยางไดจากกรณ ชนกลมนอย

ตามแนวชายแดนของไทยซงตองหลบหนเขาประเทศไทยอนเนองมาจาก

ปญหาทางการเมองหรอ

จากการสรบในประเทศ

เพ อน บาน หนว ยงา น

ดานความมนคงของไทย

กไมสามารถจะสงคน

เหลาน นกลบภมลาเนา

เดมได หากสถานการณ

7

ไมปลอดภยพอตอกลมคนเหลานน ทสาคญผลภย จากการสรบจะตอง

ไดรบการคมครองจากรฐบาลไทยภายใตหลกสทธมนษยชน มฉะนนแลว

รฐบาลไทยกอาจถกกลาวหาวาเปนรฐซงไมคานงถงหลกการของสทธ

มนษยชนภายใตกระแสโลกาภวตน ในความหมายของการเปนสมาชก

ในประชาคมหมบานโลก (Global Village) ) ซงภาพสะทอนจากแนวคด

ดงกลาวท เปนรปธรรม จะเหนไดจากการท สหประชาชาต (United

Nation/UN) ไดวางแนวทางในการแกปญหาระหวางประเทศ ในเรองท

เกยวกบกระบวนการ “Respond to Protect / RtoP” ดวยการออก

“UN General Assembly Resolution A/RES/63/308 on the

Responsibility to Protect” โดยมวตถประสงคเพอใหประเทศตางๆนา

หลกการดงกลาวไปปฏบต ผลจากแนวคดดงกลาว จงอาจอนมานไดวา

UN Resolution ไดทาใหกระแสของโลกาภวตนในมตของสทธมนษยชน

ถกทาใหกลายเปนความจรง(Truth) มากยงขน ภายใตความหมายของ

“Respond to Protect / RtoP” 3

สาหรบเรองแนวคดสทธมนษยชนกบปญหาความมนคง ยงม

คาถามจากหลายฝายทงฝายรฐและฝายทไมใชรฐถงความชอบธรรมของ

3 The International Coalition for Respond to protect ‘An Introduction

Respond to Protect’

http://www.responsibilitytoprotect.org/index.php/about-rtop

(27 November 2010)

8

แตละฝายท ต องเขามารบผดชอบตอปญหาความมนคงท มความ

สลบซบซอนอยางเชนปจจบน ทงนแตละฝายตางมมมมองและทศนะตอ

การทาความเขาใจกบปญหาความมนคงใหมท เปนอยแตกตางกน

โดยเฉพาะในเรองความหมายของความมนคงทเกยวพนกบ หลกการของ

สทธมนษยชน ประเดนสาคญอาจไมไดอยท วาใครเปนผ ราย หรอ

ผกระทาผด ตอกรณปญหาดานความมนคงท เก ยวของกบหลกสทธ

มนษยชน แตประเดนสาคญทใหญกวานนกคอ สถาปตยกรรมของงาน

ความมนคง(Security Architecture) ในเรองการปฏรปภาคสวนความ

มนคงระหวาง รฐ ภาคประชาสงคม รวมถง องคกรสถาบนตางๆทาง

สงคม ตอการแกปญหาความมนคงทมความสลบซบซอนอยางเชน

ปจจบนจะเปนอยางไร และ กระบวนทศนใหมทวาดวยความมนคงใน

มตของหลกสทธมนษยชนจะเปนอยางไร รวมถงอะไรคอองคความร

ทวาดวยความมนคงทสอดรบกบหลกสทธมนษยชน และสอดคลองกบ

บรบทของสงคมไทย นอกจากนกรณของสทธมนษยชนกบความมนคง

ยงมขอคดเชงวพากษ(Critical thinking) ทวา งานดานความมนคงของ

ไทยคงไมสามารถรบเอาการครอบงาจาก (hegemony) ความคดแบบ

ตะวนตกรอบใหม (New Westernization) อยางตรงไปตรงมา แลวนาชด

ความร (body of knowledge) ของงานดานความมนคงแบบตะวนตกรอบ

ใหมน เขาสวมรอยกบงานดานความมนคงของประเทศไทยไดอยางลงตว

ดงนนการนาเอาแนวคดของตะวนตกในกรณของหลกสทธมนษยชนมา

9

ใชนบวาเปนสงด แตกตองค านงถงความสอดคลองกบสงคมและ

วฒนธรรมจะเปนเรองทตองระมดระวงอยางยง ภาคสวนดานความมนคง

ทง ภาครฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาสงคมจะตองใหความสนใจ

โดยเฉพาะการเขาใจมมมองและทศนะของแตละฝายตอการให

ความหมายของความมนคงภายใตหลกสทธมนษยชน ทสาคญใครบางจะ

ไดรบประโยชน และ ใครบางจะเสยประโยชนจนถงกบทาใหเกดความ

ไมมนคง ทงใน ระดบบคคล ระดบชมชน ระดบสงคม ระดบชาต และ

ระดบนานาชาต ภายใตกระแสของ “หมบานโลก” (The Global Village)

ทงนปญหาดานความมนคงในสวนทเกยวของกบหลกการสทธมนษยชน

ไมอาจมองแบบแยกสวนภายใตทศนะการมองปญหาความมนคงจาก

ความคดของฝายใดฝายหนงโดยอาศยชดความรใดเพยงชดเดยวได

ในสวนประเดนทเกยวของกบอดมการณทนนยมและการคาเสร

จะพบวาปจจบนโครงสรางทางสงคมของไทย และ ระดบนานาชาตไดให

บทบาทกบภาคเอกชน (Private Sectors) ในงานตางๆมากยงข น

โดยเฉพาะการปรบเปลยนโครงสรางสงคมไปสสงคมสมยใหมทเนนการ

บรโภคอยางเตมรปแบบ จนนาไปสการจดวางความสมพนธระหวาง

10

ประเทศในกรอบเขตการคาเสร (Free Trade Area / FTA) ในหลายๆ

ประเทศแตละภมภาค จากโครงสรางสงคมทเปลยนแปลงไป ไดสงผล

กระทบทาใหงานความมนคงตองการเปลยนแปลงไปดวยเชนกน

ทงนความเปนรฐ รวมถงกองทพตองเขาใจวา ภาคสวนดานความ

มนคงจะตองใหความสนใจกบภาคเอกชนมากยงขน อดมการณทนนยม

และการคาเสร ไดทาใหทกภาคสวนตองเขาใจถงกระบวนการในการ

สรางอรรถประโยชนสงสด (Maximum Utility) และการสรางกาไรสงสด

(Maximum Profit) ดงนนองคกรดานความมนคง โดยเฉพาะกองทพ

จาเปนจะตองคานงถงหลกอรรถประโยชนสงสดและการสรางกาไร

สงสด ตองานตางๆทองคกรดานความมนคงและกองทพตองไดทาลงไป

ทสาคญชดความรแบบเศรษฐกจแบบทนนยมสมยใหม ภายใตสานกคด

เศรษฐศาสตรแบบ Neo-classic ไดเนนไปทกระบวนการ แปรรปใหเปน

ภาคเอกชน (Privatization) อดมการณทนนยมภายใตเศรษฐศาสตรแบบ

Neo-classic 3

4 ไดใหความสาคญกบกรรมสทธในภาคเอกชน (Private

Property) ซงเปนทมาของกระบวนการแปรรป ใหเปนภาคเอกชน

(Privatization) โดยยดหลกคดของการใหเอกชน เขามารบผดชอบแทน

รฐมากยงข น และภายใตกระบวนการแปรรปใหเปนภาคเอกชน

4 ปรชา เปยมพงศศานต. เศรษฐศาสตรการเมองโลกทศนกบการวเคราะห

ระบบและการเปลยนแปลง. คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรงเทพ ฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2532

11

(Privatization)น ไดทาใหงานดานความมนคงบางประการ ถกเปลยนมอ

ไปสภาคเอกชนมากขน การบรหารงานสาธารณะ ทเกยวของกบความ

มนคงเองกมหลายประเดนทถกเปลยนผานไปสภาคเอกชน โดยเฉพาะ

การบรหารงานสาธารณะทเกยวของกบปญหาความมนคงไมตามแบบ

(Non-traditional Security / NTS) นอกจากนยงมคาถามสาคญหลาย

ประการ โดยเฉพาะภาคเอกชนจะบรหารจดการงานความมนคงอยางไร

และ ภาคเอกชนจะทางานทเกยวของกบความมนคง ทสลบซบซอนกบ

ภาครฐอยางไร ทงความมนคงตามแบบ (Traditional Security) และความ

มนคงไมตามแบบ (Non-traditional Security) รวมถงภาคประชาสงคม

กเปนเอกภาคสวนหนงทภาคเอกชน จะละเลยไมไดเชนกน ประเดน

สาคญทภาคเอกชนจะตองคานงถงกคอ การบรหารงานสาธารณะท

เกยวของกบความมนคง ไมอาจคดถงอรรถประโยชนสงสด (Maximum

Utility) และกาไรสงสด (Maximum Profit) แตประการเดยวดงนนหาก

ยดหลกประชาธปไตย โดยใหรฐบาลพลเรอนทมาจากกระบวนการ

ประชาธปไตยภายใตอดมการณทนนยมการคาเสร เขาควบคมบรหาร

จดการงานความมนคง (Civilian Supremacy) อยางเตมรปแบบแลว การ

ทาความเขาใจถงความสลบซบซอนตองานดานความมนคงซงหลกการ

ของ อรรถประโยชนสงสด และ กาไรสงสด อาจไมใชคาตอบเดยวตอ

ก า ร บ ร ห า ร ง า น ส า ธ า ร ณ ะ ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ค ว า ม ม น ค ง

จะเปนเรองทจาเปนอยางยง

12

ภาพรวมของการเปลยนแปลงเชงโครงสรางทเกดขนในปจจบนคง

จะปฏเสธไมไดวา การปฏรปภาคสวนความมนคงเปนเรองทสาคญ

และจาเปนอยางยงตอการบรหารจดการงานความมนคงภายใตสภาวะ

แวดลอมในปจจบน นอกจากนสงทจะตองคานงถงกคอ การบรหาร

จดการในงานดานความมนคงอยางมเอกภาพโดยทกภาคสวนตองทางาน

อยางประสานสอดคลองและเปนทยอมรบจากทกฝาย ประเดนสาคญอก

ประการ คอการทาความเขาใจถงผลพวงของการเปลยนแปลงเชง

โครงสรางครงใหญหลงจากการลมสลายของสหภาพโซเวยต จนถงการ

ป รบ เป ล ยน เ ช ง ก ร ะ บ ว น ทศ น ใ น ก า ร ทา ค ว า ม เขา ใจ โ ล ก ไ ป ส

ยคโลกาภวตน กคอ การเปลยนบทบาทหลกจากกลมคนท เรยกวา State

Actors โดยมกลมนกวชาการทอยภายใตความเปนรฐ หรอ Technocrats

ซงควบคมบรหารจดการงานสาธารณะตางๆและชนาสงคม ไดถกเปลยน

มอไปสกลมคนทไมใชรฐ ทเรยกวา Non-state Actors รวมถงองคกร

โลกบาลหรอองคกรนานาชาต (Global/International Organizations) มาก

ยงขน (ดงแผนภาพ)

13

แผนภาพ การเปรยบเทยบ การกระบวนการทาใหเปนตะวนตก

ในสงครามเยนและหลงสงครามเยน

กระแสหลกของสงคมการเมอง เศรษฐกจ และงานดานความมนคง

แบบทนสมย (Modernization) ในยคอตสาหกรรมนยม (Industrial Era)

ไดถกเปลยนผานไปสสงคมหลงอตสาหกรรมนยม (Post-industrial)

ทใหความสาคญกบ ประชาธปไตย สทธมนษยชน และ อดมการณ

ทนนยมการคาเสร โดยมตวผเลนหลกเปนกลมคนทเรยกวา Non-state

Actors มากยงขน การเปลยนแปลงเชงกระบวนทศน (Paradigm Shift)

เปนประเดนสาคญของการเปลยนแปลงงานดานความมนคงทเรยกวา

การปฏรปภาคสวนดานความมนคง (Security Sectors Reform/SSR) และ

14

กระบวนการในการบรหารจดการงานความมนคง (Security Sectors

Governance/SSG) ภายใตสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไป

การปฏรปและการบรหารจดการภาคสวนความมนคง ภาพ

สะทอนจากพลวตของกระบวนทศนความมนคงทเปลยนแปลง

ไป

กระบวนทศนของงานความมนคงเปนเรองทสาคญและมการ

กลาวถงในเชงการวพากษ ในมตตางๆอยางหลากหลาย รวมถงมการให

ความหมายของคาวาความมนคง (Security) กมการตงคาถามเชนเดยวกน

จนมขอคดเชงวพากษวา แลวอะไรคอความหมายของความมนคงทควร

นามาพจารณา ทสาคญการกาหนดภาคสวนความมนคงทเกยวของกบการ

แกปญหาความมนคงทสลบซบซอนอยางเชนปจจบนจะเปนอยางไร

และเราจะออกแบบในการบรหารจดการงานความมนคงใหมภายใต

ความหมายของความมนคงทหลากหลายและสลบซบซอนอยางไร

ประเดนคาถามทไดกลาวมาขางตน ลวนเปนสงนาทางตอการนาไปหา

คาตอบทวาดวยการปฏรปและการบรหารจดการภาคสวนความมนคง

ทงสน สงสาคญทจะตองกลาวในสวนแรกกคอความหมายและความ

เชอมโยงของงานความมนคงในบรบทตางๆ ในยคปจจบนจะเปนอยางไร

อยางทกลาวแลววาความมนคงในปจจบนมความสลบซบซอน

ดงนนการกลาวถงความมนคง ไมสามารถจะกลาวในลกษณะแยกสวน

15

ได แตการศกษาถงความมนคงในปจจบนจะตองทาความเขาใจความ

มนคงอยางเปนองครวมมากยงขน (Holistic) ทงนปญหาตางๆทเกยวของ

กบความมนคงมไดแยกสวนดงเชนในอดต ภายใตแนวคดดงกลาวเรา

จาเปนจะตองใหความหมายของความมนคงในลกษณะแบบเบดเสรจ

หรอทเรยกวา Comprehensive Security เปนสา คญ และผลจากการให

ความสาคญกบความมนคงแบบเบดเสรจน จาเปนจะตองอาศยความรจาก

หลายฝาย ดงนนความมนคงในยคปจจบนจงเปนความมนคงบนพนฐาน

ของการวมมอกนของภาคสวนตางๆทางสงคม จงนามาสการให

ความหมายของความมนคงในแบบทเรยกวา “Co-operative Security” อก

ประการหนง 4

5 (ดงแผนภาพ)

5 นเรศน วงศสวรรณ, พนเอก, การบรหารงานความมนคงในยคหลงสงคราม

เยน, วาสารสถาบนวชาการปองกนประเทศ ปท1 ฉบบปฐมฤกษ

ประจาเดอน ตลาคม 2552 – มกราคม 2553.

16

แผนภาพเชอมโยงความสมพนธของความมนคงในรปแบบตางๆ

จากแผนภาพ หากกลาวถงจดเรมตนของความมนคงในแบบตางๆ

กคงจะตองเรมตนจาก “ความมนคงของมนษย (Human Security)”

ทงนในความหมายของความมนคงในโลกยคหลงสงครามเยนไดให

ความสาคญ ตวปจเจกบคคลจะตองมความมนคงเปนอนดบแรก ทสาคญ

ความมนคงของมนษย เปนการกลาวถง การทมนษยทกคนในชาตจะตอง

มมาตรฐานคณภาพชวตทด ทงการศกษา การสาธารณสข ฯลฯ ซงตางม

ผลตอตวปจเจกชน ดงน นหากประเทศใดไมใหความสนใจในเรอง

17

ดงกลาว กอาจถอไดวาเปนการละเมดสทธมนษยชนขนพนฐาน ประเดน

สาคญทมผลเชอมโยงตอจากความมนคงของมนษย กคอ การทาใหชมชน

ในแตละทองถนมความเขมแขง ดงนนหากคนในชมชนมความมนคง

ชมชนในฐานะทเปนหนวยรวมของคนตางๆในสงคม กจะมความมนคง

ไปดวย แนวคดดงกลาว คอความหมายของ “ความมนคงของชมชน

(Community Security)” ประเดนสาคญในการสรางความมนคงใน

ระดบชมชน กคอการสรางกลไกใหผคนในชมชนเกดความรวมมอ

ระหวางกนจนเกดบรรทดฐานทางสงคมใหเกดการชวยเหลอเกอกลกน

(Norm Reciprocal) ซงเราเรยกกระบวนการนวาการเกดข นของ

ประชาสงคม (Civil Society) และกลมประชาสงคมนจะเปนพลงสาคญ

ในการสรางชมชนของตนเองใหเกดความมนคง ดงนนการเปดพนททาง

สงคม (Social Space) ใหกบภาคประชาสงคมไดมบทบาทนาในชมชน

ของตนเองจงเปนเรองทสาคญอยางยง ภายใตความหมายของความมนคง

ของชมชน (Community Security)

นอกจากความสาคญของความมนคงทงสองแลว การนาผลลพธ

ทเปนพลงทางสงคมทงความมนคงของมนษย และ ความมนคงของ

ชมชน ขยายวงใหกวางข น กจะนาไปส “ความมนคงในระดบชาต

(National Security)” อยางไรกตามเมอกลาวถงความมนคงในระดบชาต

จะเปนเรองทมความสลบซบซอนมากยงขน ผทเกยวของมาจากหลายฝาย

ไมวาจะเปน กองทพ หรอองคกรสถาบนตางๆททางานดานความมนคง

18

(Security Organizations/ Security Institutions) โดยมรฐเปนผรบผดชอบ

ในภาพรวม นอกจากน ภาคเอกชน (Private Sectors) ภาคประชาสงคม

(Civil Society) กจาเปนจะตองเขามามสวนรวมในการบรหารจดการ

ความมนคงของชาตดวยเชนกน ภยคกคามในโลกยคหลงสงครามเยน

เปนภยคกคามทงตามแบบ (Traditional Threat) และไมตามแบบ

(Non-traditional Threat) ในสวนทเปนภยคกคามตามแบบนน แบบแผน

ของสงครามมาจากภยคกคามทางทหารตงแตยคอตสาหกรรมนยมจนถง

ยคสงครามเยน แตในยคหลงสงครามเยน การมสวนรวมของประชาชน

มความกระชบแนนมากขน ทงในภาคประชาสงคม และ ภาคเอกชน

สงครามในปจจบนจงมใช เปนเพยงสงครามทางทหาร (Military War)

แบบแยกสวนดงเชนทเปนมาอดต แตสงครามตามแบบ(Conventional

War fairs)ในยคหลงสงครามเยน เปน “การปองกนประเทศแบบ

เบดเสรจ (Total Defence)” ซงจะตองใหทกภาคสวนตางๆทางสงคมเขา

รวม ดงนนความเขาใจในกจการทางการทหาร (Military Affairs) จง เปน

เรองจาเปนทฝายพลเรอน ทงภาคเอกชน และ ภาคประชาสงคม จะตอง

เขาใจ รวมถงเขาใจธรรมชาตของกองทพ และวฒนธรรมของกองทพ

นอกจากน กองทพหรอสถาบนทหาร กจาเปนจะตองเรยนรและปรบตว

ในการทางานความมนคงรวมกบฝายพลเรอน ไมวาจะเปนภาคเอกชน

รวมถง ภาคประชาสงคม ความมนคงในยคโลกาภวตน กองทพไมอาจ

ผกขาดความมนคง ไวทกองทพแตเพยงฝายเดยวได ในขณะเดยวกน

19

สงคมแบบประชาธปไตย ทฝายพลเรอนมอานาจเหนอกองทพ (Civilian

Supremacy) กมไดหมายถงการนากองทพไปใชโดยมสถานะเปนเครอง

หนงของรฐบาล ภายใตคาจากดความทวา เพอรกษาผลประโยชนของชาต

เทานน แตสงสาคญยงกวา กคอการจดวางความสมพนธของภาคสวน

ตางๆทเกยวของกบการเผชญหนากบภยคกคามตามแบบ (Traditional

Threat) อยางประสานสอดคลองเพอใหเกดพลงในการเผชญภยคกคาม

ตามแบบอยางมเอกภาพ (Synergy) มากกวาการคานงถงเพยงแคให

รฐบาลพลเรอนแบบสงคมประชาธปไตยในความหมายของการทาใหเปน

ตะวนตกรอบใหมมอานาจเหนอในการควบคมกองทพ โดยหวงผลให

เกด อรรถประโยชนสงสด ภายใตอดมการณทนนยมการเสรทกาลงเปน

กระแสหลกของโลกในปจจบนแตเพยงประการเดยว

นอกเหนอจากภยคกคามตามแบบจะเปนปญหาความมนคง

ระดบชาตแลว ภยคกคามไมตามแบบ(Non-traditional Threat) กยงเปน

ปญหาทกระทบตอความมนคงในระดบชาตดวยเชนกน ระดบปญหาทาง

สงคมไมวาจะเปนปญหาในเรองความมนคงของมนษย ความมนคงของ

ชมชน หากปญหาดงกลาวไดขยายวงกวางไมวาจะเปนปญหาในเรองภย

ธรรมชาต ปญหาทางสงคมอยางเชนปญหายาเสพตด ปญหาลกลอบเขา

เมอง ลวนแลวแตจะกลายเปนปญหาความมนคงในระดบชาตไดทงสน

ปจจบนประเทศไทย และ หลายประเทศทงในระดบภมภาค และ ระดบ

นานาชาต ตางเผชญปญหาเหลานมากยงขน ระดบของปญหากาลงถก

20

ยกระดบใหกลายเปนปญหาของชาต การใชแนวความคดของการจดวาง

ความสมพนธระหวางภาครฐ ไมวาจะเปนกองทพ หรอหนวยงานอนๆ

ของรฐ กบภาคเอกชน และ ภาคประชาสงคมจะเปนเรองทจาเปนอยางยง

ตอการแกปญหาความมนคงในระดบชาต แตสงสาคญเราจะพบวาองคกร

หรอสถาบนทจะตองเขามามสวนรวมในการเผชญปญหาภยคกคามทเปน

ความมนคงระดบชาต ลวนมอตลกษณ (Identity) ทแตกตางกน มความ

หลากหลาย มคานยม แนวคด และ ธรรมชาตของแตละสถาบนแตกตาง

กน ทสาคญแตละสถาบนมจดแขงและจดออนทแตกตางกนโดยสนเชง

ดงนนในการปฏรปภาคสวนความมนคง เพอใหภาคสวนตางๆเหลาน

ใหเขามาทางานรวมกน จงเปนเรองทไมงาย การบรหารงานความมนคง

ใหมนจะตองคานงถงการบรหารความหลากหลาย (Manage Diversity)

21

มากกวาจะบรหารงานโดยคานงถงประสทธภาพ (Manage Efficiency)

ภายใตอดมการณทนนยมการเสรแตเพยงประการเดยว ดงนน นกความ

มนคงในโลกยคหลงสงคามเยนจงตองมความเขาใจในกระบวนทศน

ความมนคงทเปลยนแปลงไป โดยไมมองปญหาความมนคงแบบแยก

สวน แตจะตองใหความสาคญกบ “การปองกนประเทศแบบเบดเสรจ

(Total Defence)” จงจะสามารถบรหารจดการความมนคงในระดบชาต

ทเปลยนแปลงไปได

การสรางความมนคงของแตละประเทศหรอของแตละชาตน น

ตองยอมรบวาไมอาจแยกจากปญหาความมนคงของประเทศอนๆใน

ภมภาคได ดงเชนกรณของปญหาผหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย

หรอปญหาผลภยจากการสรบในประเทศเพอนบาน อยางเชนกรณของ

พมา ยอมสงผลกระทบตอประเทศไทย หรอกรณของ ชนกลมนอย

โรฮงญาในรฐอารากน (ยะไข) ของพมา มการอพยพโดยทางเรอเพอหน

ภยจากความอดยาก รวมถงการกดดนจากรฐบาลพมา กอาจสงผลตอไทย

ตอ มาเลเซย จนถงอนโดนเซยและอาจสงผลกระทบตอถงออสเตรเลยได

ทกลาวเชนนกเนองดวยปญหาของความมนคงโดยเฉพาะปญหาความ

มนคงไมตามแบบ ไมไดจากดอยในเขตแดนของประเทศใดประเทศหนง

แตปญหาดงกลาวไดขยายตวเปนปญหาในระดบภมภาค ดง นนการให

ความสาคญเฉพาะความมนคงของประเทศใดประเทศหนง ทเรยกวา

National Security อาจไมเพยงพอตอการแกปญหาทสลบซบซอนได

22

การใหความสาคญกบความมนคงทเรยกวา ความมนคงในระดบภมภาค

(Regional Security) จงเปนเรองทจาเปนอกประการหนง ทงนปญหา

ความมนคงบางประการ ขดความสามารถของประเทศใดประเทศหนง

เพยงประเทศเดยวอาจไมเพยงพอตอการแกปญหาความมนคงอยาง

ปจจบนได จะตองอาศยความรวมมอระหวางประเทศตางๆในภมภาค

ดงเชนทกลมประทศอาเซยนไดออกแบบงานดานความมนคงใหม

(Security Architecture) ในรปของ ประชาคมอาเซยน 2558 ASEAN

Community 2015โดยม 3 เสาหลกทสาคญไดแก 1.ประชาคมความ

มนคงอาเซยน (ASEAN Security Community–ASC) 2.ประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยน (ASEAN Economic Community-AEC) และ 3.ประชาคมสงคม-

วฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community-ASCC) 6

6 Association of Southeast Asian Nations ‘COMPREHENSIVE

INTEGRATION TOWARDS THE ASEAN COMMUNITY Statement of

Mr. Ong Keng Yong, Secretary-General of the Association of Southeast

Asian Nations (ASEAN)at the APEC Ministerial Meeting Santiago,

18 November 2004’

แนวความคดในการออกแบบ ประชาคมอาเซยนเปนตวอยางหนงทให

ความสาคญกบความมนคงในระดบภมภาค (Regional Security) ทสาคญ

http://www.aseansec.org/16570.htm

(28 November 2010).

23

แนวคดดงกลาวยงเปนการมองความมนคงทมความหลากหลาย ทงความ

มนคงแบบดงเดม และ ความมนคงไมตามแบบอนๆอยางเชน ดานสงคม

เศรษฐกจ และ วฒนธรรม ประเดนตางๆเหลานทาใหแนวคดของการ

รวมมอในงานความมนคงทเรยกวา (Co-operative Security)มความสาคญ

มากยงขน ภายใตความมนคงในระดบภมภาค (Regional Security)

ความมนคงท สาคญอกประการหนงคอความมนคงในระดบ

นานาชาต (International Security) หรอภายใตคาจากดความวาเปนความ

มนคงของโลก (Global Security)นน สาระสาคญกคอการคานงถงความ

เปนหมบานโลก (Global Village) เนนความสาคญของประชาธปไตย

สทธมนษยชน และ อดมการณทนนยมการคาเสร โดยประเทศตางๆตอง

ใหความรวมมอกนเพอใหประชาคมโลก ปลอดภย และ สามารถดารงอย

ได ทกชาตในโลกจะตองใหความรวมมอ โดยอาศยองคกรนานาชาต

อยางเชน องคการสหประชาชาต (UN) เปนองคกรกลางในการสราง

หลกประกนดานความมนคงในระดบนานาชาต ทงนเงอนไขของความ

มนคงจะเนนไปท ผคนในแตละพนท ไมวาจะอยในกรอบของประเทศ

หรอ ภมภาค จะตองมความมนคงโดยเรมตงแตความมนคงของมนษย

ความมนคงในระดบชมชน จนถง ระดบประเทศ และระดบนานาชาตใน

ทายทสด ทสาคญปญหาความมนคงในระดบนานาชาต จะใหความสนใจ

ทงปญหาภยคกคามตามแบบ (Traditional Threat) อยางเชนกรณของ

ปญหานวเคลยรในคาบสมทรเกาหล หรอปญหาอาวธทาลายลางสง

24

(Weapon Mass Destruction / WMD) ทประเทศตางๆครอบครองอย

นอกจากนภยคกคามไมตามแบบ (Non-traditional Threat) ในรปแบบ

ตางๆ โดยเฉพาะภยพบตจากธรรมชาต (Natural Disaster) กเปนเรอง

สาคญอกประการหนงทประชาคมโลกใหความสนใจ 6

7 สาหรบกลไก

สาคญในการดาเนนงานในกรอบความมนคงระดบโลก หรอ ระดบ

นานาชาต สามารถใชวธการ(Means) ไดหลากหลาย ไมวาจะเปน

มาตรการทางการทตหรอการเมองระหวางประเทศ รวมถงมาตรการ

กดดนทางทหาร อยางเชนท สหประชาชาตดาเนนการอยในกรณการใช

มาตรการทางการเมองระหวางประเทศ แกไขปญหาความขดแยงใน

คาบสมทรเกาหล โดยสหประชาชาตจดใหมการเจรา 6 ฝาย (Six- Party

Talk) ทมทง สหรฐ จน เกาหลเหนอ เกาหลใต รสเซย และ ญป น 7

8

ในสวนมาตรการทางทหารจะพบวา หลงยคสงครามเยนการ

ปฏบตการทางทหารเพอสนตภาพ (Peace Operation) หรอทเรยกวา

การปฏบตการรกษาสนตภาพ (Peacekeeping Operation) ซงเปนการ

7 Hough, Peter, Understanding Global Security 2nd Edition, Routledge

Taylor& Frances Group., 2008. 8 Council of Foreign Relation ‘The Six - Party Talk on North Korea’s

Program’

http://www.cfr.org/publication/13593/sixparty_talks_on_north_koreas_nucl

ear_program.html (29 November 2010).

25

ปฏบตการทางทหารเพอทาใหใหทกฝายทมปญหาไดยอมรบและทาความ

ตกลงสนตภาพรวมกนมมากขน ทสาคญประเทศไทยเองกไดใหบทบาท

นกบกองทพในฐานะเปนกลไกสาคญในภารกจทเกยวของกบความมนคง

ในระดบนาชาชาตมากขนเชนกน อยางไรกตามการปฏบตการทางทหาร

เพอสนตภาพมไดหลายลกษณะและผทเกยวของกจะมทงฝายทหารและ

ฝายพลเรอน องคกรระหวางประเทศโดยเฉพาะองคกรทไมใชรฐจะม

บทบาทเกยวของกบการปฏบตการทางทหารอยางประสานสอดคลอง

มากยงขน (ดงภาพคาอธบายความเชอมโยงการปฏบตการเพอสนตภาพ

ของสหประชาชาต)

แผนภาพแสดงความสมพนธของการปฏบตการเพอสนตภาพ ของสหประชาชาต

26

จากแผนภาพพอทจะอธบายไดวา รปแบบของการปฏบตการทาง

ทหารจะเปนไดท งการปฏบตการเพอสรางสนตภาพ (Peace Making)

และการบงคบใหเกดสนตภาพ (Peace Enforcement Operation)

นอกจากน การปฏบตรกษาสนตภาพจะมไมไดตงแต กอนปญหาความ

ขดแยงและความรนแรงจะเกดขน ทงนการการปฏบตการในลกษณะ

ดงกลาวจะเปนการปองกนไมใหปญหาความขดแยงในรปแบบตางๆ

เกดข น (Conflict Prevention) อยางไรกตามการปฏบตการทางทหาร

จะตองปฏบตการรวมกบมาตรการอ นๆ เชน มาตรการทางการทต

การเมองระหวางประเทศ และ อาจใชมาตรการทางเศรษฐกจรวมดวย แต

หากเมอปญหาความขดแยงและความรนแรงซงกระทบตอปญหาความ

มนคงในระดบนานาชาตเกดข นแลว การปฏบตการเพอสนตภาพ

ทงท เปนการปฏบตการทางทหารเพอสรางสนตภาพ (Peace Making)

และการบงคบใหเกดสนตภาพ (Peace Enforcement Operation) กจะถก

นามาปฏบต นอกจากนเม อการปฏบตการเพอสนตภาพจบลงแลว

การปฏบตการเพอสนตภาพหลงความขดแยง (Post Conflict) กจะตอง

ดาเนนตอไปดวยเชนกน ซงรปแบบทกระทากน กจะเนนไปทการปฏรป

โครงสรางทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง รวมถงการทหารของประเทศ

ตางๆ ใหเกดความมนคง และไมเกดขนเงอนไขทจะนาไปสความขดแยง

และความรนแรงตอไปได ซงเราเรยกกระบวนการดงกลาววา การสราง

27

สนตภาพ (Peace Building) 9 ทงนการปฏบตการทางทหารทอยใน

คาอธบายของสหประชาชาต ถอวาเปนการปฏบตการทางทหารทมใช

สงคราม (Military Operation Other War / MOOTW)10

อยา ง ไ ร ก ต า มห า ก ศ ก ษ า ถ งก า ร ป ฏ บต ก าร เพ อ สน ต ภ า พ

อยางเชอมโยงกนกบการปฏรปภาคสวนความมนคง(Security Sectors

Reform / SSR) จะพบวา แนวคดการสรางสนตภาพหลงความขดแยง

(peace building after post conflict) สอดคลองกบแนวคดของประเทศ

ตะวนตก โดยเฉพาะสหภาพยโรป (European Union / EU) ซงไดใช

แนวคดน เปนเครองมอในการปรบเปล ยนประเทศในโลกท ๓

(ในความหมายของโลกยคสงครามเยน หรอประเทศกาลงพฒนาใน

ความหมายของการพฒนาไปสความเปนประเทศทนนยมการคาเสร) ใหม

การปฏรปภาคสวนความมนคง เพอใหสอดรบกบกระบวนการทาง

ซงนบวนกาลงม

ความสาคญมากยงข นภายใตกรอบท เ รยกวาความมนคงในระดบ

นานาชาต (International Security) หรอความมนคงของโลก (Global

Security)

9 United Nation, United Nation Peacekeeping Operations Principles and

Guidelines, 2008. pp 17-20. 10 The Joint Chiefs of Staff, Joint Doctrine for Military Operation Other

Than War (Joint Pub 3-07), Department of Army United States of America,

1995.

28

ประชาธปไตย (Democratization Process) และ หลกหลกสทธมนษยชน

และหากประเทศในโลกท ๓ มการปฏรปภาคสวนความมนคงภายใตการ

สรางสนตภาพหลงความขดแยง กจกรรมทางเศรษฐกจภายใตอดมการณ

ทนนยมการคาเสร โดยเฉพาะกจกรรมทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

กจะดาเนนไปไดอยางราบรน ดงนนกระบวนการสรางสนตภาพหลง

ความขดแยง จงแยกไมออกจากอดมการณทนนยมการเสรโลก ทประเทศ

ตะวนตกทงสหภาพยโรป และ สหรฐอเมรกา เปนผกากบและประเทศ

ตางๆตองเดนตามภายใตสงทเรยกวา “The New World Order” 1 0

11 ซง

สอดตวอยในความหมายท วาดวย ความมนคงในระดบนานาชาต

(International Security) หรอความมนคงในระดบโลก (Global Security)

ในทายทสด

จากทกลาวมาพอสรปไดวา ความมนคงตงแตระดบรากฐานทสด

คอความมนคงของของมนษย (Human Security) แลวขยายมาสความ

มนคงของชมชน (Community Security) จนนาไปสความมนคงของ

ประเทศหรอของชาต (National Security) ในขณะเดยวกน การจะทาให

ประเทศแตละประเทศเกดความมนคงไดนน ประเทศตางๆจะตองสราง

กลไกในการรวมกลมประเทศในภมภาคเพ อสรางความมนคงให

แตละประเทศใหมความเขมแขงมากยงขนโดยอาศยจดแขงของแตละ

11 Well, H.G., The New World Oder, Filiquarian Publishing, LLC., 2007.

29

ประเทศสงเสรมซงกนและกน ดงน นความมนคงของแตละประเทศ

จะเกดขนได ความมนคงในระดบภมภาค (Regional Security) จะเปน

เรองสาคญและจาเปนมากยงข น ทสาคญการรวมกลมของประเทศ

ตางๆ จะตองมองความมนคงไปไกลกวาผลประโยชนของชาต

(National Interests) แบบแคบๆอยางเชนในอดต แตตองมอง

ผลประโยชนของชาตอยางเชอมโยงกนในระดบภมภาคเพอสราง

อานาจตอรองในระดบ

โลกมากยงขน ดงเชน

ความ พยา ยามในกา ร

สราง ประชาคมอาเซยน

(ASEAN Community)

ในป ค.ศ. 2015 เปนตน

อ ย า ง ไ ร ก ต า ม ค ว า ม

มนคงในระดบภมภาคมไดแยกอยอยางโดดๆ อยางทกลาวไปแลววา

ความมนคงของโลก (Global Security) หรอความมนคงในระดบ

นานาชาต (International Security) เปนเรองสาคญและมความ

สลบซบซอนมากกวายคสงครามเยน บทบาทของประเทศมหาอานาจ ไม

วาจะเปน สหรฐ รสเซย สหภาพยโรป แมกระทง จน ญป น และ

มหาอานาจใหมอยางอนเดย ตางกเขามามบทบาทในความมนคงของโลก

มากยงขน ดงนนความเขมแขงในระดบภมภาค ภายใตความหมายของ

30

ความมนคงในระดบภมภาค จะเปนเรองทเกยวพนกบความมนคงใน

ระดบนานาชาตอยางใกลชดและเปนเนอเดยวกนมากยงขน

ผลจากความมนคงทมความมเชอมโยงกนอยางสลบซบซอนน

ตองยอมรบวาการจะปฏรปภาคสวนความมนคง รวมถงการบรหาร

จดการความมนคงใหมอยางมธรรมาภบาล จะเกดผลสมฤทธไดน น

ทกฝายจะตองเขาใจในเรองความมนคงแบบเบดเสรจ (Comprehensive

Security) หรอเปนองครวม การปรบเปลยนกระบวนทศน ของกลมคน

องคกร รวมถง สถาบนตางๆทางสงคม(Social Institutions) จะตองเขาใจ

ความหมายของความมนคงอยางขามพรหมแดน (Cross Border) ของ

แตละฝายมากยงขน และตองเชอวาคาตอบของคาวาความมนคงมอย

ในทกภาคสวน มไดอย เพยงแค กองทพ หรอ ภาคประชาสงคม

แตภาคเอกชนกมสวนในงานความมนคงเชนกน การทางานความมนคง

ภายใตสถานการณอยางปจจบนไมวาจะเปนความมนคงท งตามแบบ

(Traditional Security) และความมนคงไมตามแบบ (Non Traditional

Security) จะตองอาศยความรวมมอของภาคสวนตางๆ อยางมแบบแผน

มากขน ดงน นหากจะใหการปฏรปภาคสวนความมนคง รวมถงการ

บรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาลใหเกดขนไดนน การสราง

ความมนคงโดยสรางความรวมมอกนของทกภาคสวน (Co-operative

Security) ไมวาจะเปนรฐโดยเฉพาะกองกาลงตางๆ (Forces Security)

อยางเชนกองทพ กบ ภาคประชาสงคม และ ภาคเอกชน จะเปนเรอง

31

สาคญอกประการหนงในการปฏรป และ การบรหารจดการ ภาคสวน

ความมนคงไดอยางดยง และ ในกรณของประเทศไทยกคงหนไมพนจาก

แนวคดดงทกลาวไปแลวเชนกน

วพากษแนวคดในการปฏรปภาคสวนความมนคงภายใต

กระบวนการทาใหเปนประชาธปไตยแบบตะวนตกรอบใหมในยค

หลงสงครามเยน

กอนท จะวพากษแนวคด การปฏ รป และ การปรบเปล ยน

กระบวนการในการบรหารจดการภาคสวนความมนคง ทมากบกระแส

หมบานโลก (Global Village) หรอการทาใหเปนตะวนตกรอบใหม

(New Westernization) ตองยอมรบวากระแสดงกลาวเปนเรองของ

พฒนาการการบรหารจดการความมนคงใหสอดรบกบโลกยคหลง

สงครามเยนหรอโลกยคโลกาภวตน โดยเฉพาะการยดแนวทาง

ประชาธปไตย สทธมนษยชน และ อดมการณทนนยมการคาเสร

ซงแนวทางดงกลาวสอดรบกบการจดระเบยบโลกใหมในยคหลง

สงครามเยน (The New World Order) ทสาคญหลายฝายมความเชอวา

กระบวนการดงกลาวมขอดหลายประการทนานาชาตจะไดรบ อยางไรก

ตามสงทจาเปนจะตองคานงถงกคอ ในความหมายของคาวานานาชาตนน

ใครบางหรอประเทศใดบางทถกใหความหมายวาเปนนานาชาต และ

ทายทสดแลวอะไรคอสงทดทสด (Best Practices) สาหรบประเทศไทย

32

รวมถงประเทศกาลงพฒนาทงหลายจะไดรบประโยชนจากกระบวนการ

ปฏรปภาคสวนความมนคง ทงนในความหมายของคาวาประโยชนนน

มไดหมายถงเฉพาะคนกลมใดกลมหนงในแตละประเทศ แตหมายรวมถง

คนทกกลมในสงคม โดยเฉพาะคนเลกคนนอยในสงคมซงมเสยงไมดง

เพยงพอ(Voiceless) ตอการเรยกรองถงความมนคงในระดบพนฐานทสด

ทแตละคนควรจะไดรบ

อยางทไดกลาวไปแลววากระบวนการทาใหเปนตะวนตกรอบแรก

(Westernization) เปนปรากฏการณทเกดข นในยคหลงสงครามโลก

ครงท 2 สงทเหนไดชดเจนกคอแผนการมาเซล (Marshall Plan)12

12Marshall Plan,

ซง

สหรฐใชเปลยนแปลงประเทศตางๆใหเปนประเทศอตสาหกรรมนยม

หลงจากทประสบความสาเรจในการฟนฟยโรปหลงสงครามโลก

ครงท 2 ความหมายของการทาใหเปนตะวนตกทเกดขนในยคนน ก

สงผลใหเกดการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของประเทศ โดยเฉพาะ

ประเทศกาลงพฒนา ทงการเมอง เศรษฐกจ สงคม และ ความมนคง

ใหเปนสมยใหมแบบนอตสาหกรรมนยม (Industrialization) สาระสาคญ

ตวผนาการเปลยนแปลง(Change Agents)ไดแกภาครฐ โดยเฉพาะกลม

นกวชาการในดานตางๆ (Technocrats) ทอยในฝากรฐจะเปนหวออก

ในการเปลยนแปลงประเทศไปสความเปนประเทศอตสาหกรรมนยม

http://www.u-s-history.com/pages/h1852.html,

(5 December 2010).

33

รวมถงการบรหารจดการดานความมนคงดวยเชนกน ปรากฏการณ

ดงกลาวเกดข นมาอยางตอเนองจนถงสนสดยคสงครามเยน การ

เปลยนแปลงทเกดข นในยคนกคอ การเปลยนมอผรบผดชอบในการ

เปลยนแปลงจากรฐไปสกลมคนทไมใชรฐ (Non State Actors) ในภาค

ตางๆมากยงขน ในงานดานความมนคงกเชนเดยวกน บทบาทขององคกร

ทไมใชรฐเรมเขามามบทบาทในงานความมนคงมากยงขน ไมวาจะอย

ในฐานะผกากบและตรวจสอบการทางานของรฐ รวมถงการใหคาแนะนา

ใน ก า ร เป ล ย น แ ป ล ง ง า น ค ว า ม มน ค ง ท ง ใน ก า ร ป ฏ ร ป อ ง คก ร

และกระบวนการในการบรหารจดการงานความมนคง (Security Sectors

Reform/Governance) บทบาทขององคกรทไมใชรฐ มความเขมแขง

รวมถงมทนในการเขามาในการเขามาเปนสวนนาการเปลยนแปลงในงาน

ความมนคง ท สาคญองคกรทไมใชรฐมหลายรปแบบ ไมวาจะเปน

องคกรระดบนานาชาต ไดแก สหภาพยโรป (European Union / EU) และ

United Nation Development Program (UNDP) เปนตน ในสวนทเปน

องคกรไมใชรฐทสาคญ และเคลอนไหวอยในประเทศไทยสาคญ ไดแก

มลนธทเรยกวา Democracy Control Armed Forces (DACF)13

13 DCAF Centre for Security Development and The Rule of Law,

โดยมท

ตงอยใน เจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด วตถประสงคสาคญขององคกร

นกคอ การเปนผนาในการปฏรปภาคสวนความมนคง (Security Sectors

http://www.dcaf.ch/, (5 December 2010).

34

Reform/SSR) และ การบรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาล

(Security Sector Governance/SSG) องคกรนไดกาหนดบทบาทหลกไว 4

ประการไดแก

1) เปนทปรกษาและใหการสนบสนน กระบวนการปฏรปภาค

สวนความมนคง และ การบรหารจดการความมนคงอยางม

ธรรมาภบาล

2) กาหนดกรอบนโยบายการวจยเพอสนบสนน กระบวนการ

ปฏรปภาคสวนความมนคง และ การบรหารจดการความ

มนคงอยางมธรรมาภบาล

3) สงเสรมสนบสนน ในการสราง บรรทดฐาน และ มาตรฐาน

ในกระบวนการปฏรปภาคสวนความมนคง และ การบรหาร

จดการความมนคงอยางมธรรมาภบาล

4) สนบสนนและใหการศกษาอบรม ในกระบวนการปฏรปภาค

สวนความมนคง และ การบรหารจดการความมนคงอยางม

ธรรมาภบาล

องคกรทสองซงมบทบาทในการเคลอนไหวในเรอง กระบวนการ

ปฏรปภาคสวนความมนคง และ การบรหารจดการความมนคงอยางม

ธรรมาภบาลในประเทศไทย ไดแก มลนธ “Friedrich-Ebert-Stiftung”14

14 Friedrich-Ebert-Stiftung Thailand Office,

http://www.fes-

thailand.org/wb/pages/english/home.php, (5 December 2010).

35

(FES) ซงมสานกงานใหญอยท เบอรลน ประเทศเยอรมน มลนธดงกลาว

เขามาเคลอนไหวในประเทศไทยตงแต ค.ศ. 1970 โดยมวตถประสงค

หลก เนนการสรางกระบวนการประชาธปไตย สทธมนษยชน และการ

พฒนาอยางย งยน เปนตน

บทบาทของทงสององคกรทไดกลาวไปนบวาสาคญอยางยง อยาง

นอยในสองประการ ประการแรก การเคลอนไหวขององคกรดงกลาว

เปนภาพสะทอนของการเปลยนแปลงในระบบความสมพนธของโลก

ทแต เ ดมน น การเปล ยนแปลงใดๆ กตาม รฐ และองคกรของรฐ

(State Actors) จะเปนผนาการเปลยนแปลง และ ประชาชนโดยทวไป

กจะเชอไดวารฐจะตองนาสงทดมาสชมชน และสงคม แนวคดดงกลาวจะ

เหนไดจากการทประเทศไทย เรมใชนกวชาการของรฐเปนผนาการ

เปลยนแปลง โดยเฉพาะตงแตประเทศไทย เรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจฯ

ฉบบท 1 เมอ พ.ศ. 2504 แมวาแผนพฒนาประเทศแตละฉบบจะไมได

กลาวถงความมนคงอยางตรงๆเลยทเดยว แตแผนฯในแตละฉบบกม

ประเดนท เก ยวของกบความมนคง ท งตามแบบ และไมตามแบบอย

เชนเดยวกน ทสาคญการท รฐเปนผ นาการเปลยนแปลง ไดถกให

ความหมายวาเปนเรองจาเปนและถกตองในฐานะ ทรฐเปนผมความรใน

วทยาการสมยใหม รวมถงรฐเปนผรบผดชอบแตเพยงผเดยว ในฐานะท

เปนผนาของรฐชาต (Nation State) แตเมอมการเปลยนแปลงครงใหญจาก

ยคสงครามเยนไปสยคหลงสงครามเยน หรอ ยคโลกาภวตน บทบาทของ

36

องคกรทมใชรฐ (Non State Actors) เรมมบทบาทมากยงขน ทสาคญการ

เปลยนแปลงดงกลาว สงผลตอเนองในสงคมของไทย ภาพสะทอนทเหน

ไดอยางชดเจน คอกรณการเคลอนไหวของคนชนกลางตงแต เหตการณ

พ ฤ ษ ภ า ๒ ๕ ๓ ๕ ก า ร

ตดตอสอสารภายใตโลกไร

พรหมแดน ทาให เ กดการ

เคลอนไหวท เรยกวา “New

Social Movement” จ น

นาไปสการเปลยนแปลง และ

ส ง ผ ล ต อ น วต ก ร ร ม ท า ง

การเมองของไทย กคอการใชรฐธรรมนญ ป ๒๕๔๐ ในทายทสดการ

เปลยนแปลงดงกลาว เปนการเปลยนแปลงจากการทรฐเปนฝายนาทาง

สงคม ไปส คนทไมใชรฐ (Non State Actors) มากขน นอกจากนนแลว

ผลผลตของรฐธรรมนญป ๒๕๔๐ ไดสรางองคกรทไมใชรฐเขามากากบ

การทางานของรฐมากขน และทสาคญอยางยงกคอ การเปลยนแปลง

ดงกลาวสงคมไทยยงขาดชดความร (The Body of Knowledge) ในการทา

ความเขาใจตอการเขาเผชญปญหาตางๆทมากบกระแสการเปลยนแปลง

ในยคหลงสงครามเยน ดงนนการเขามาขององคกรระหวางประเทศใน

ฐานะองคกรทมใชรฐ อยางเชน มลนธทเรยกวา Democracy Control

Armed Forces (DACF) และ มลนธ Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) จง

37

เปนเรองปกตธรรมดา ทประเทศไทยจะตองเผชญ นอกจากน องคกร

ดงกลาว กมไดเคลอนไหวเพยงลาพง แตมองคกรทมใชรฐอนๆทงใน

ประเทศ และระดบนานาชาตตางเขารวมอยางเปนเครอขาย ทาใหองคกร

ทมใชรฐมพลงมากยงข น ดงน นรฐ และ สถาบนตางๆทอยในฝายรฐ

โดยเฉพาะองคกรทเปนผใชอานาจในแบบตางๆซงเกยวพนกบความ

มนคง (Security Forces) จาเปนจะตองเรยนร และทาความเขาใจกบ

สภาวะ แวดลอ มในง านควา มมนค งท เป ล ยนแป ลงไป ท สาคญ

สถาบนตางๆในฝายรฐทเกยวของกบความมนคง จาเปนจะตองสราง

ชดความร ในการวางความสมพนธกบองคกรทมใชรฐ โดยเฉพาะชด

ความรทเกยวของกบการปฏรปภาคสวนความมนคง (Security Sectors

Reform /SSR) และ การบรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาล

(Security Sectors Governance /SSG)

ประการทสองในสวนประเดนเนอหาของ การเคลอนไหวในการ

ปฏรป และ การบรหารจดการภาคสวนความมนคงนน จะเหนไดวา

ประเดนหลกทองคกรทงสองตองการใหมการปฏรปกคอ กระบวนการ

ทางประชาธปไตย อยางเชนทประเทศตะวนตกดาเนนการอยเปนตวแบบ

ในการเปลยนแปลง นอกจากนสงสาคญของการปฏรปภาคสวนความ

มนคง องคกรท งสองมงประเดนไปสกองทพ และ กองกาลงตางๆ

อยางเชน ตารวจ รวมถง หนวยงานดานการขาวของรฐ (Security Forces)

38

เปนสาคญ ทงนในสวนของรายละเอยดทเกยวของในการปฏรปภาคสวน

ความมนคง จะประกอบไปดวยประเดนตางๆ 5 ประเดน14

15 ดงน

1) บ ท บ ญ ญ ต ใ น ร ฐ ธ ร ร ม น ญ แ ล ะ ข อ ก ฎ ห ม า ย ต า ง ๆ

(A Constitutional and legal framework) จะเปนกรอบ

สาคญทภาคสวนความมนคง โดยเฉพาะ กองทพ และกอง

กาลงอนๆ จะตองยดถอและปฏบตตามอยางเครงครด

2) บทบาทของฝายพลเรอน โดยเฉพาะรฐบาลพลเรอนทมาจาก

กระบวนการประชาธปไตย จะตองเขามาควบคมจดการ

การทางานของภาคสวนความมนคง โดยเฉพาะ กองทพและ

กองกาลงตางๆ (Civilian control and management)

3) กระบวนการทางรฐสภาจะตองเขามาควบคมและตรวจสอบ

การทางานของภาคสวนความมนคง (Parliamentary control

and oversight of the security sector) ไมวาจะเปน

งบประมาณดานความมนคง (approval of security budgets)

การ จดห าอา วธยทโธปก รณ (weapons procurement)

การวางแผนทางยทธศาสตรในงานความมนคง (security

15 Hanggi, Heiner, Making Sense of Security Sector Governance,

http://kms1.isn.ethz.ch/serviceengine/Files/ISN/96725/ichaptersection_sin

gledocument/607F6240-D18C-4EFD-9351-

2C84B34D665D/en/1+Hanggi.pdf, (6 December 2010) pp. 14-15.

39

strategy and planning) นอกจากนรฐสภายงตองมอานาจ

ในการตรวจสอบ (Investigate) การทางานของภาคสวนความ

มนคงตางๆอกดวย

4) กร ะบ วน กา รย ตธรร มท เ ก ยว ขอ งกบง าน คว าม มน ค ง

จะตองจะตององกบกระบวนการทฝายพลเรอนยดถอเปน

สาคญ (The security sector is subject to the civilian

justice system)

5) ภาคสวนความมนคงจะตองถกตรวจสอบจากภาคสาธารณะ

(Public control’ of the security sector through a security

community) ไมวาจะเปนภาคประชาสงคม, ภาคการการเมอง,

NGOs ตางๆ, สอสารมวลชน รวมถง ภาควชาการทเปนสานก

คดตางๆ (think tanks) กจะตองมบทบาทสาคญในการเขามา

ตรวจสอบการทางานของภาคสวนความมนคง

ประเดนสาคญทง 5 ประการดงกลาวจะเหนวา แนวคดขององคกร

ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เท ศ ท ง ส อ ง ม ชด ค ว า ม เ ช อ ว า ห า ก ทา ใหก อ ง ทพ

หรอ หนวยงานดานความมนคงของรฐ อยในกากบของรฐบาลพลเรอน

ทมาจากกระบวนการประชาธปไตย รวมถง การตรวจสอบจากภาค

ประชาสงคม จะเปนกระบวนการททาใหเกดการปฏรปภาคสวนความ

มนคงไดอยางแทจรง ถาหากพจารณาในเชงเนอหาจะพบวายงมอกหลาย

ประเดนทแนวคดดงกลาวไมไดกลาวถง โดยเฉพาะการทาความเขาใจถง

40

ความมนคงอยางเปนองครวม (Comprehensive Security) ดงทไดกลาวไป

แลววาความมนคงในโลกยคหลงสงครามเยนมความสลบซบซอน

กระบวนการการทาใหเปนประชาธปไตยแบบตะวนตกรอบใหม

(Democratization Process) โดยใหรฐบาลพลเรอนมอานาจเหนอ

(Civilian Supremacy) อาจไมเพยงพอตอการสรางความมนคงอยางเปน

องครวมได ทงนแนวคดในการใหรฐบาลพลเรอนควบคมและบรหาร

จดการรวมถงกาหนดนโยบายดานความมนคงนน กองทพอนโดนเซยเอง

ไดนาไปประยกต เพอทจะทาใหกองทพอนโดนเซยไมเขาไปยงเกยวกบ

การเมอง แตประเดนสาคญทอาจทาใหแนวคดการปฏ รปกองทพ

อนโดนเซยไมประสบความสาเรจ นอกจากจะอยทการปรบแนวคด

วฒนธรรมของคนในกองทพอนโดนเซยแลว สงทจะเปนอนตรายตอการ

ปฏรปกองทพอนโดนเซย กคอ ความลมเหลวในเสถยรภาพของการ

ปกครองระบอบประชาธปไตย และ นกการเมองอาจดงกองทพไป

สนบสนนกลมการเมองตางๆเพอหวงผลในทางการเมอง เชนใช

สนบสนนในการจดตงรฐบาล เปนตน 1 5

16 ดงนนจากตวแบบของกองทพ

อนโดนเซยจะเหนวา การจะปฏรปภาคสวนความมนคง รวมถงการ

บรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาลใหประสบความสาเรจได

นน มไดอยการนากองทพเขาสกระบวนการแบบประชาธปไตยภายใต

16 Widjojo, Agus Lieut. Gen.(Ret.), Indonesia’s Experience in Democracy

The Military (TNI) Reform,

41

การทาให เปนตะวนตกรอบใหม เท าน น แต สงทสาคญกวากคอ

ตวกระบวนการประชาธปไตยเอง รวมถง ความรความเขาใจในงานความ

มนคงของภาคสวนตางๆ ไมวาจะเปนกองทพ นกการเมอง ภาคธรกจ

เอกชน (Private Sectors) รวมถงภาคประชาสงคม (Civil Society

Organizations/CSOs) ตางจาเปนตองเขาใจถงความสมพนธระหวาง

กระบวนการประชาธปไตย สทธมนษยชน ภายใตอดมการณทนนยมการ

เสร ท สงผลตอ งานความมนคงอยางเปนองครวม (Comprehensive

Security) มากกวาการทาความเขาความมนคงแบบแยกสวนตามความคด

ทเปนมายาคต (Myth) ของแตละฝายโดยไมกาวขามพรหมแดนทาง

ความคดไปสการบรณการเพอสรางชดความรใหมๆ ทสอดรบกบ

สงคมไทยไดในทสด

ประเดนสาคญอกประการหนงกคอ หากรฐบาลพลเรอนภายใต

ระบอบทนนยมการคาเสรมองความมนคงไมรอบดานพอ รวมถงมอง

ผลประโยชนทางเศรษฐกจเพอการสรางกาไรสงสดเปนเปาหมายสาคญ

อยางเชน การตงเปาในเรองการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยม GDP.

(Gross Domestic Products) เปนเครองมอวดความมนคงของประเทศแลว

การปฏรปภาคสวนความมนคงรวมถงการบรหารจดการความมนคงอาจ

เกดขนไดไมงายนก ทสาคญรฐทนนยมสมยใหมเองอาจเปนกลไกในการ

สรางความเลอมล าทางสงคม โดยเฉพาะความแตกตางระหวางเมองกบ

ชนบทในหลายๆประเทศไมเวนแมแตประเทศไทย นอกจากนรฐบาลพล

42

เรอนภายใตอดมการณทนนยมการคาเสรยงสามารถขดรด สวนเกน

(exploiting class) จากชนบทเขามาพฒนาอตสาหกรรม ภายใตกลมทน

ผกขาดซงมสวนสนบสนนรฐบาลพลเรอนทมาจากการกระบวนการ

ประชาธปไตยในฐานะทเปนกลมผลประโยชนทางการเมอง (Interest

Group) ซงกลมทนเหลานมอานาจเหนอรฐบาลพลเรอนในระบอบ

ประชาธปไตยทนนยมการคาเสร และสามารถกาหนดนโยบายทางการ

เมองเพอตอบแทนผลประโยชนทางเศรษฐกจของกลมตนได

ส ง ส า คญ อ ก ป ร ะ ก า ร ห น ง ท จ ะ ตอ ง ก ล า ว ถ ง ก ค อ เ ร อ ง

“สทธมนษยชน” ภายใตกระแสประชาธปไตยทนนยมการคาเสร จะ

พบวาคนเลกคนนอยในชนบทและเปนกลมคนทถกขดรดอยางตอเนอง

ยาวนานไมสามารถจะดารงตนเองอยในสงคมทนนยมอตสาหกรรมอยาง

ปจจบนได ทสาคญคนเลกคนนอยเหลานอาจไมมเสยงดงพอตอการ

เรยกรองความมนคงของตนเองในระดบพนฐานทสดทพวกเขาควรจะ

ไดรบ ตางจากกบนกเคลอนไหวทางการเมองในรปแบบอนๆทอางตววา

กาลงทางานเพอสทธมนษยชนในนามของกลมคนทไมใชรฐ (Non-State

Actors) ดงนนในประเดนเนอหาในสวนนจะพบวา มลนธ Democracy

Control Armed Forces (DACF) และ มลนธ Friedrich-Ebert-Stiftung

(FES) อาจมองกระบวนการปฏรปภาคสวนความมนคงและการบรหาร

จดกา รคว ามมน คงอ ยางม ธรร มาธบ าล โดยใหคว ามสา คญกบ

กระบวนการทาใหเปนประชาธปไตยแบบตะวนตกเปนเรองหลก ทงๆท

43

เรองทสาคญอกประการหนงกคอ สทธของกลมคนทถกขดรด ซงมความ

หมายถงแนวคดในเรอง สทธมนษยชนทแทจรงอาจไมไดกลาวถงมาก

นก นอกจากนผลพวงของทนนยมการคาเสรยงไดสรางปญหาใหกบ

สงคมและสงแวดลอม ไมวาจะเปนปญหาโลกรอน ปญหามลภาวะทเกด

จากรฐอตสาหกรรมทพฒนาแลว ความเลอมลาและการขดรดจากประเทศ

ทพฒนาแลวกบประเทศกาลงพฒนาหรอดอยพฒนา ดงเชนทนกวชาการ

กลมทเรยกตนเองวา Neo-Marxist Dependency Theories ไดอธบายถง

กระบวนการพฒนาไปสการเปนทนนยมอตสาหกรรมสมยใหมไววา

กระบวนการพฒนาไปสการเปนประเทศทนนยมประชาธปไตยสมยใหม

ไดนาไปสการขดรดและครอบงาพงพา (dominate – dependent) จาก

ประเทศตะวนตกทพฒนาแลวในรปแบบตางๆทงการเมอง เศรษฐกจ

44

สงคม รวมถง การศกษาวฒนธรรม ทสาคญคนเลกคนนอยในประเทศ

กาลงพฒนาหรอบางครงเรยกวาประเทศชายขอบ (Periphery) มไดรบ

ประโยชนจากการกระบวนการทาใหเปนตะวนตกรอบใหมแตอยางใด

แตในทางกลบกนกระบวนการทาใหเปนตะวนตกรอบใหมภายใต

อดมการณทนนยมการคา เสรท ม รฐแบบอตสาหกรรมนยมภายใต

กระบวนการทาใหเปนประชาธปไตยกลบกลายเปนเครองมอในการขด

รดจากประเทศทพฒนาแลวอยางแยบยล 1 6

17 สงตางๆทนกวชาการกลม

Neo-Marxist Dependency Theories ไดกลาวไว หากพจารณาใหถองแท

แลวจะพบวา ลวนแตเปนปญหาดานความมนคงทงสน ในขณะทมลนธ

Democracy Control Armed Forces (DACF) และ มลนธ Friedrich-Ebert-

Stiftung (FES) กมไดกลาวถงประเดนเหลานมากนก ดงนนหากจะ

ปฏรปภาคสวนความมนคงและการบรหารจดการความมนคงอยางม

ธรรมมาภบาล จงไมอาจใชชดความเชอหลก (grand narrative) ทวาดวย

รฐบาลพลเรอนภายใตกระบวนการประชาธปไตยทนนยมการคาเสรม

อานาจสงสดในการการเมองแตเพยงประการเดยว จะทาให ชมชน สงคม

ประเทศ หรอ ประชาคมโลกเกดความมนคงได หรอการสรางกลไก

ตรวจสอบการทางานตอหนวยงานความมนคงของรฐ อาจไมใชคาตอบท

17Keet, Marijke, Neo-Marxist Dependency Theories and

Underdevelopment in The Third World,

http://www.meteck.org/dependency.html, (12 December 2010).

45

เพยงพอตอกระบวนการปฏรปภาคสวนความมนคงและการบรหาร

จดการความมนคงทมความสลบซบซอนอยางเชนปจจบนได แตใน

ขณะเดยวกนสงทมลนธ Democracy Control Armed Forces (DACF)

และ มลนธ Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) กลาวไวกเปนสงทจาเปนตอ

การปฏรปภาคสวนความมนคง เพยงแตวาประเทศตางๆทนาไปใชตอง

ปรบใหเขากบวฒนธรรมของแตละประเทศ อยางไรกตามสงทสาคญกวา

กคอการทาใหทกภาคสวนทเกยวของกบความมนคงมความรความเขาใจ

ในงานความมนคงอยางเปนองครวม (Comprehensive Security) รวมถง

การจดวางความสมพนธของทกภาคสวนทเกยวของกบความมนคงทง

ตามแบบและไมตามแบบใหเขามาชวยเหลอเกอกลในการทางานรวมกน

(Cooperative Security) เพอทคนเลกคนนอยทสดในสงคมและมเสยงดง

นอยทสดจะไดรบหลกประกนถงความมนคงในระดบรากฐานทสดทคน

เหลานนควรจะไดรบ ประเดนตางๆเหลานกนาจะเปนเรองทสาคญอก

ประการหนง ในการปฏรปภาคสวนความมนคงและการบรหารจดการ

ความมนคงทมธรรมาภบาลอยางแทจรง

ความลงทาย

ปญหาของงานความมนคงในยคหลงสงครามเยน หากดเพยงผว

เผนกอาจกลาวไดวาเปนเรองทมความสงบมากกวาในยคสงครามเยน แต

หากวเคราะหในเชงเนอหาและพนทปฏบตการ (Theatre of Operation)

จะพบวามความสลบซบซอนมากกวายคสงครามเยนมาก สนามรบมทงท

46

มองเหนอยางปกตธรรมดา และ ไมอาจมองเหนไดอยางปกตธรรมดาซง

เปนสนามรบท มท ง การเมอง เศรษฐกจ สงคม การทตและการเมอง

ระหวางประเทศ ทงนการสรางกลไกในการบรหารจดการความมนคง

ทเปลยนแปลงไป จะตองอาศยความรในหลายลกษณะเขาไปแกไข

ทสาคญความรนแรงในยคหลงสงครามเยนเปนความรนแรงทมากกวา

ยคสงครามเยนมาก ทสาคญปญหาความรนแรงเปนเรองทอยในระดบ

วธคด ความเชอ และ ปญหาในเชงลกทเปนความรนแรงเชงวฒนธรรม

(Cultural Violence) นอกจากนกระแสของโลกในยคหลงสงครามเยน

ยงไดสรางชดความเชอความจรง จนเปนวาทกรรมหลก(Dominant

Discourse) ทวาดวย หมบานโลก (Global Village) ซงหมายถงประชาคม

โลกจะถกกากบดวย กระบวนการประชาธปไตย สทธมนษยชน รวมถง

อดมการณทนนยมการคาเสร ทสาคญกระบวนการทางวาทกรรมทวาดวย

หมบานโลก ไดสงผานความคดความเชอไปสผคนในประชาคมโลก ดวย

การสรางภาคปฏบตการ (Discursive Practices) ในมตตางๆ ไมวาจะเปน

ระบอบการเมองทเปนประชาธปไตยแบบตะวนตก ผานกระบวนการทาง

การศกษาในทกระดบ และ แนวคดวาดวยสทธมนษยชนกไดถกทาให

เปนกระแสหลก ผานสอสารมวลชนในแบบตางๆอยางหลากหลาย

รวมถงการสรางระบอบเศรษฐกจแบบทนนยมสมยใหมใหเกดขน กดวย

การอาศยความเปนสถาบนทางเศรษฐกจตางๆในระดบโลก ไมวาจะเปน

ธนาคารโลก (World Bank) กองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF)

47

องคกรการคาโลก (WTO) รองรบวาทกรรมหลกของโลกในยคหลง

สงครามเยน จนผคนในประชาคมโลกมความเชอและเหนวาวาทกรรม

หลกทวาดวยหมบานโลก คอความจรงชดใหม (Truth) ในยคโลกาภวตน

นอกจากนประเทศใดๆกตามทมไดเดนตามกระแสวาทกรรมหมบานโลก

กจะถกลงโทษภายใตกลไกทเรยกวา “The New World Order”

ผลพ วง จา กว าทก รร มท ว า ดวยหม บา นโ ลก ไ ม วา จะ เป น

กระบวนการประชาธปไตย สทธมนษยชน อดมการณทนนยมการคาเสร

ทาใหทกฝายตองทบทวนถงการปฏรปภาคสวนความมนคง รวมถง การ

จดวางกลไกในการบรหารจดการความมนคงอยางมธรรมมาภบาล ทงน

หากเราจะปฏเสธชดความรตางๆจากประเทศตะวนตกทงหมด กอาจจะ

เปนการละเลยความจรงในโลกยคหลงสงครามเยนไป ทสาคญ

กระบวนการประชาธปไตย (Democratization Process) เปนเรองทปฏเสธ

ไดอยาก แต ส งททก ฝายจะตองคดกค อ แลวอะไ รคอแบบขอ ง

ประชาธปไตยทสอดคลองกบสงคมและวฒนธรรมของไทย รวมถง

ความหมายของสทธมนษยชนททกฝายมองเหนไดแตกตางหลากหลาย

แตทายทสดแลวแตละฝายทเกยวของกบความมนคงจะใหความหมายของ

สทธมนษยชนอยางไร ซงผคนในสงคมไทยยอมรบ ในขณะเดยวกน

กสอดคลองกบประชาคมโลก นอกจากนเราคงปฏเสธไมไดวา อดมการณ

ทนนยมการคาเสรกาลงทวความเขมขน และมอทธพลตอสงคมไทยอยาง

มาก ลทธบรโภคนยม กาลงทาใหสงคมไทยสนคลอนจนเรยกไดวาเกด

48

ความไมมนคง โดยเฉพาะปญหาสงคม วฒนธรรม รวมถงสงแวดลอม

ประเดนตางๆเหลาน เปนเรองทยงไมมคาตอบโดยเฉพาะการปฏรปภาค

สวนความมนคง และ การบรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาล

ดง นนการใชแนวคดรฐบาลพลเรอนมอานาจเหนอสงสด รวมถงการ

ตรวจสอบอยางเขมขนจากภาคประชาสงคมตอหนวยงานความมนคง

ของรฐ นาจะเปนคาตอบทไมเพยงพอและอาจไมสามารถแกปญหาความ

มนคงในระดบตางๆโดยเฉพาะระดบรากฐานทสดไดเลย ถาสงคมไทย

ยงขาดซงชดความร รวมถงกระบวนการสรางความรความเขาใจในงาน

ความมนคงอยางเปนองครวม หากจะกลาววาอะไรคอสงสาคญเรงดวน

สงสดในการปฏรปภาคสวนความมนคง คงจะตอบไดวาการสรางองค

ความรและทาความเขาใจในงานความมนคงอยางเปนองครวมใหกบผคน

ในสงคมจะเปนเรองดวนอยางยง แตหากมองยอนมาทสงคมไทยตอง

ยอมรบวาเรายงไมมกระบวนการในการสรางองคความรทเกยวของกบ

ความมนคงของไทยเองจรงๆเลย ดงนนการวจยเพอสรางองคความรทง

ในสวนเนอหาทเกยวของกบความมนคง รวมถงองคความรทเกยวของกบ

กระบวนการปฏรปภาคสวนความมนคง และ การบรหารจดการความ

มนคงอยางมธรรมมาภบาลจงเปนเรองทจาเปนเรงดวนอยางยง ทงนใน

สวนของตวแบบวธวทยาในการวจย (Research Methodology) ทบทความ

น จะขอนาเสนอกคอ กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจาก

ทกภาคสวน (Participation Action Research/PAR) โดยการบรณาการ

49

ความรทงจากตางประเทศ ไมวาจะเปนจากองคกรทงสองทกลาวไปแลว

ขางตน หรอสถาบนอ นใดกตาม ผนวกรวมเขากบ ความ รและ

ประสบการณจากภาคสวนตางๆทเกยวของกบงานความมนคงของไทย

ไมวาจะเปนทงตามแบบและไมตามแบบ โดยกาหนดผลลพธขนสดทาย

(End State) ไววา เพอสรางองคความรใหม ดวยการสงเคราะห

(Synthesized) ชดความรจากภายนอก ผนวกกบชดความรท เ ปน

รากฐานของสงคมไทย ซงเปนวธวทยาในการสรางความรแบบอปนย

(Inductive Inquiry) ทงนเพอใหไดชดความรใหมทเรยกวาทฤษฎระดบ

ฐานราก (Grounded Theory) ซงสอดรบกบสงคมไทย และนานาชาต

ยอมรบ ชดความรใหมจะตองมทงในสวนของเนอหาทวาดวยความมนคง

โดยเฉพาะความมนคงอยางเปนองครวม (Comprehensive Security) และ

การรวมมอกนของทกภาคสวนในการทางานความมนคงรวมกน

(Cooperative Security) รวมถง กระบวนการในการปฏรปภาคสวน

ความมนคง และ การบรหารจดการความมนคงอยางมธรรมาภบาล

(ดงแผนภาพ)

50

ในทายทสดของบทความน มจดมงหมายหลกทต องการจะ

แสดงใหเหนวา การปฏรปภาคสวนความมนคง และ การบรหารจดการ

ความมนคงอยางมธรรมาภบาล เปนเรองทจาเปนอยางยง ภาคสวนความ

มนคงไมวาจะเปนรฐ กองทพ ภาคประชาสงคม รวมถงภาคธรกจเอกชน

ตางกตองเรมตนดวยการทาความเขาใจถงสภาวะแวดลอมของงานความ

มนคงทเปนอยในปจจบนซงเปลยนแปลงไปจากอดตคอนขางมาก

ทสาคญการใหการศกษาในเรองความมนคงกบทกภาคสวนไดตระหนกร

วาทกฝาย ทกคนในสงคม ตางมสวนรบผดชอบตอความมนคงทงสน

โดยเฉพาะภายใตความหมายของความมนคงอยางเปนองครวม

แผนภาพทแสดงการบรณาการความรทงของไทยและจากตะวนตก

อาทเชน องคกรระหวางประเทศ แลวสงเคราะหเพอใหไดชดความรใหมดวยการวจยแบบ PAR

51

นอกจากน ความมนคงในยคหลงสงครามเยน ยคหลงอตสาหกรรมนยม

หรอ ยคหลงทนสมย งานความมนคงจะตองอาศยทกภาคสวนเขามา

ทางานรวมกน ดงน นทกภาคสวนจะตองสรางกลไกของการรวมมอ

ระหวางกนบนพนฐานของไวเนอเชอกนกนทางสงคม (Social Trust) ซง

ถอวาเปนเรองทจาเปนอยางยง และนาจะจาเปนยงกวาทจะทาใหฝาย

หนงฝายใดมอานาจเหนออกฝายหนงไมวาจะเปนใหฝายพลเรอนมอานาจ

เหนอฝายทหารหรอฝายทหารมอานาจเหนอ ฝายพลเรอนกตาม

ในขณะเดยวกนกระแสของความเปนตะวนตกภายใตกรอบของหมบาน

โลก ทวาดวยประชาธปไตย สทธมนษยชน และ อดมการณทนนยม

การคาเสร ก เปนเรองททกภาคสวนท เกยวของกบงานความมนคง

จะหลกเลยงไมได แตสงทสาคญสงสด สงคมไทยจาเปนจะตองอาศย

องคความร ซงสงคมไทยจะตองสรางข นเองภายใตกระบวนการวจย

โดยททกภาคสวนไดมโอกาสเขามามสวนรวมตอการสรางองคความร

ทงนกเพอทจะออกแบบงานความมนคง (Security Architecture) ไมวาจะ

เปน ตวเนอหา การบรหารจดการ รวมถง กระบวนการในการจดวาง

ความสมพนธของภาคสวนตางๆทจะเขามาทางานความมนคงรวมกน

อยางประสานสอดคลองและมพลง (Synergy) ทงหมดนกนาจะเปน

กระบวนทศนสาคญในการปฏรป และ การบรหารจดการความมนคง

อยางมธรรมาภบาลของภาคสวนความมนคงในสงคมไทย

52

เอกสารอางอง

ภาษาไทย

ปรชา เปยมพงศศานต. เศรษฐศาสตรการเมองโลกทศนกบการวเคราะห

ระบบและการเปลยนแปลง. คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรงเทพ ฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2532

นเรศน วงศสวรรณ, พนเอก, การบรหารงานความมนคงในยคหลง

สงครามเยน, วารสารสถาบนวชาการปองกนประเทศ ปท1

ฉบบปฐมฤกษ ประจาเดอน ตลาคม 2552 – มกราคม 2553.

ภาษาองกฤษ

Book

Born, Hans and Schnabel (Eds), Albrecht, Security Sectors

Reform in Challenging, Geneva Centre for

Democracy Control of Armed Forces (DCAF), New Brunswick

(U.S.A.) and London (U.K.),

Transaction Publisher, 2009, pp. 3-36.

Hough, Peter, Understanding Global Security 2nd Edition, Routledge

Taylor& Frances Group., 2008.

53

The Joint Chiefs of Staff, Joint Doctrine for Military Operation

Other Than War (Joint Pub 3-07),

Department of Army United States of America, 1995.

United Nation, United Nation Peacekeeping Operations Principles

and Guidelines, 2008. pp 17-20.

Well, H.G., The New World Oder, Filiquarian Publishing, LLC.,

2007.

Working Paper

Widjojo, Agus Lieut. Gen.(Ret.), Indonesia’s Experience in

Democracy The Military (TNI) Reform,

Internet

Association of Southeast Asian Nations ‘COMPREHENSIVE

INTEGRATION TOWARDS THE

ASEAN COMMUNITY Statement of Mr. Ong Keng Yong,

Secretary-General of the Association of

Southeast Asian Nations (ASEAN)at the APEC Ministerial

Meeting Santiago, 18 November 2004’

http://www.aseansec.org/16570.htm (28 November 2010)

54

Council of Foreign Relation ‘The Six - Party Talk on North Korea’s

Program’

http://www.cfr.org/publication/13593/sixparty_talks_on_north_kor

eas_nuclear_program.html

(29 November 2010).

DCAF Centre for Security Development and The Rule of

Law, http://www.dcaf.ch/, (5 December 2010).

Friedrich-Ebert-Stiftung Thailand Office, http://www.fes-

thailand.org/wb/pages/english/home.php,

(5 December 2010).

Hanggi, Heiner, Making Sense of Security Sector Governance,

http://kms1.isn.ethz.ch/serviceengine/Files/ISN/96725/ichaptersecti

on_singledocument/607F6240- D18C-4EFD-9351-

2C84B34D665D/en/1+Hanggi.pdf, (6 December 2010) pp. 14-15.

Keet, Marijke, Neo-Marxist Dependency Theories and

Underdevelopment in The Third World,

http://www.meteck.org/dependency.html, (12 December 2010).

Marshall McLuhan‘The Global

Village’ http://www.livinginternet.com/i/ii_mcluhan.htm. (19 November 2010).

55

Marshall Plan, http://www.u-s-history.com/pages/h1852.html, (5

December 2010).

The International Coalition for Respond to protect ‘An Introduction

Respond to Protect’

http://www.responsibilitytoprotect.org/index.php/about-rtop (27

November 2010).