มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 9038-2556

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 9038-2013

หลกการจดท าคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

ส าหรบฟารมสตวปก

PRINCIPLES FOR ESTABLISHMENT OF NOTIFIABLE

AVIAN INFLUENZA FREE COMPARTMENTALISATION

FOR POULTRY FARMS

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 65.020.99 ISBN XXX-XXX-XXX-X

ราง

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 9038-2556

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 9038-2013

หลกการจดท าคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

ส าหรบฟารมสตวปก

PRINCIPLES FOR ESTABLISHMENT OF NOTIFIABLE

AVIAN INFLUENZA FREE COMPARTMENTALISATION

FOR POULTRY FARMS

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 130 ตอนพเศษ 85 ง

วนท 15 กรกฎาคม พทธศกราช 2556

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร

เรอง หลกการจดท าคอมพารตเมนตส าหรบไกเนอ

1. นายนรนดร เอองตระกลสข ประธานกรรมการ

กรมปศสตว

2. นายพศาล พงศาพชณ กรรมการ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

3. นางสาวอรพนธ ภาสวรกล กรรมการ

ส านกควบคม ปองกนและบ าบดโรคสตว กรมปศสตว

4. นางสาวเพญนภา มธยมพงศ กรรมการ

ส านกพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาปศสตว กรมปศสตว

5. นายชยวฒน บญแกววรรณ กรรมการ

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

6. ผชวยศาสตราจารยนรนทร อประกรนทร……………………………………………………………… กรรมการ

คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

7. นายสเมธ ทรพยชกล ……………………………………………………………………………………… กรรมการ

สตวแพทยสภา

8. นายบญเพง สนตวฒนธรรม …………… ………………………………………………… กรรมการ

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

9. นายพยงศกด สมยานนทนากล กรรมการ

สมาคมผผลตไกเพอสงออกไทย

10. นายทวศกด กตตอดมธรรม กรรมการ

สมาคมผเลยงไกเนอเพอการสงออก

11. นายวระ ววตรกล กรรมการ

สมาคมสตวบาลแหงประเทศไทย

12. นางสาวอรวรรณ ฟกข า กรรมการ

สมาคมสตวแพทยควบคมฟารมสตวปก

13. นางธนดา หรนทรานนท กรรมการ

14. ผชวยศาสตราจารยศภชย เนอนวลสวรรณ กรรมการ

15. นายพทกษ ชายสม กรรมการและเลขานการ

ส านกก าหนดมาตรฐาน

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

(3)

โรคไขหวดนกเปนโรคระบาดทมความรนแรง ซงสรางความเสยหายทางเศรษฐกจในหลายประเทศ โดยภายหลง

จากการระบาดของโรคไขหวดนกในประเทศไทยเมอป 2547 ท าใหประเทศคคาระงบการน าเขาเนอสตวปกสด

จากประเทศไทย องคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (OIE) ไดน าเสนอหลกการของระบบคอมพารตเมนต

ซงเปนระบบทมมาตรฐานการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ (biosecurity) และการเฝาระวงโรค

(surveillance) กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยกรมปศสตวไดน ามาใชเปนแนวคดในการควบคม

ปองกน และเฝาระวงโรคไขหวดนกในอตสาหกรรมสตวปกไทยตงแตป 2549 อยางไรกตามองคการโรค

ระบาดสตวระหวางประเทศและประเทศคคา เชน สหภาพยโรป ไดพฒนากฎระเบยบทเกยวของเพมขน

และสงผลใหตองมการปรบปรงระบบคอมพารตเมนตใหสอดคลองกบกฎระเบยบดงกลาว ดงนน

คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร จงเหนควรจดท ามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง หลกการจดท าคอมพารตเมนต

ปลอดโรคไขหวดนกส าหรบฟารมสตวปก ขน เพอสงเสรมสขอนามยการผลตสตวปกทสงผลตอสขภาพ

ของสตวปกและความปลอดภยของผบรโภค รวมถงสนบสนนการคาสตวปกและผลตภณฑสตวปกระหวาง

ประเทศ

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดขนโดยใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

กรมปศสตว. 2554. ประกาศกรมปศสตว เรอง ระบบคอมพารตเมนตในอตสาหกรรมสตวปก.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2553. มกษ. 9033-2553 หลกการจดท าคอมพารตเมนต

ส าหรบปศสตว.

Official Journal of the European Union. 2009. Commission regulation (EC) No 616/2009 of 13

July 2009 implementing Council Directive 2005/94/EC as regards the approval of

poultry compartments and other captive birds compartments with respect to avian influenza

and additional preventive biosecurity measures in such compartments.

World Organization for Animal Health (OIE). 2012. Chapter 2.3.4 Avian influenza. Manual of

Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals, Paris, France.

World Organization for Animal Health (OIE). 2012. Chapter 4.4 Application of

Compartmentalisation. Terrestrial Animal Health Code, Paris, France.

World Organization for Animal Health (OIE). 2012. Chapter 10.4 Infection with Viruses of

Notifiable Avian Influenza. Terrestrial Animal Health Code, Paris, France.

World Organization for Animal Health (OIE). 2012. Checklist on the Practical Application of

Compartmentalisation, Paris, France.

มกษ. 9038-2556

มาตรฐานสนคาเกษตร

หลกการจดท าคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

ส าหรบฟารมสตวปก

1. ขอบขาย

1.1 มาตรฐานสนคาเกษตรน กาหนดแนวทางปฏบตในการจดทาคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนกสาหรบ

ฟารมสตวปก ประกอบดวย ระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ (common biosecurity

management system) ระบบการตามสอบ (traceability system) การเฝาระวงโรค (surveillance) และ

การควบคมโรค (disease control) เพอสงเสรมสขอนามยการผลตสตวปกทสงผลตอสขภาพของสตวปกและ

ความปลอดภยของผบรโภค รวมถงสนบสนนการคาสตวปกและผลตภณฑสตวปกระหวางประเทศ

1.2 มาตรฐานน ครอบคลมเฉพาะสตวปกเนอและสตวปกไขเทานน

2. นยาม

ความหมายของคาทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

2.1 โรคไขหวดนก หมายถง โรคไขหวดนกในสตวปกทตองรายงาน (notifiable avian influenza; NAI)

ตอกรมปศสตว และองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (OIE) ซงเปนโรคทเกดจากการตดเชอไวรส

อนฟลเอนซาเอ (influenza A virus) ชนดยอย H5 (เอช 5) และ H7 (เอช 7) หรอท OIE กาหนด

โดยไดรบการตรวจยนยนทางหองปฏบตการ ตามวธมาตรฐานของ OIE ซงแบงออกไดเปน 2 ชนด คอ

โรคไขหวดนกชนดรนแรง (highly pathogenic notifiable avian influenza; HPNAI) และโรคไขหวดนก

ชนดไมรนแรง (low pathogenic notifiable avian influenza; LPNAI)

2.1.1 โรคไขหวดนกชนดรนแรง หมายถง โรคทเกดจากการตดเชอไวรสอนฟลเอนซาเอ ชนดยอยเอช 5

และเอช 7 ทเมอฉดเชอเขาเสนเลอดดา ทาใหมคา intravenous pathogenicity index (IVPI) ในไกอาย

6 สปดาห มากกวา 1.2 หรอทาใหไกอาย 4 - 8 สปดาห จานวน 6 - 8 ตว จากทงหมด 8 ตว ตายภายใน

10 วน รวมทงโรคทเกดจากการตดเชอไวรสอนฟลเอนซาเอ ชนดยอยเอช 5 และเอช 7 ทมการเรยงลาดบ

ของกรดอะมโนทตาแหนง haemagglutinin cleavage เหมอนกบทพบในเชอไวรสไขหวดนกชนดรนแรง

2.1.2 โรคไขหวดนกชนดไมรนแรง หมายถง โรคทเกดจากการตดเชอไวรสอนฟลเอนซาเอ ชนดยอยเอช 5

และเอช 7 ทไมใชเชอไวรสไขหวดนกชนดรนแรง

มกษ. 9038-2556

2

2.2 คอมพารตเมนต (compartment) หมายถง กลมสตวปกทแยกอยในสวนของการผลตและเลยงสตวปก

หนงแหงหรอหลายแหลง ซงทราบสถานะของโรคไขหวดนก ภายใตระบบการจดการดานความปลอดภย

ทางชวภาพรวมกน โดยมการเฝาระวงและควบคมโรค รวมถงมมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพ

เพอความปลอดภยของผบรโภค รวมถงสนบสนนการคาระหวางประเทศ

2.3 สถานประกอบการ (establishment) หมายถง ฟารมสตวปก และ/หรอสถานทฟกไขสตวปกทไดรบ

การรบรองมาตรฐานทเกยวของจากกรมปศสตว

2.4 ระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ (common biosecurity management system)

หมายถง ขอกาหนดทวไปและมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพทงหมดทนาไปใชกบทกคอมพารตเมนต

ในการจดการระบบการปองกน หรอลดโอกาสในการนาเชอไวรสไขหวดนกเขาสหรอออกจากระบบการ

ผลตและเลยงสตวปก โดยใหสอดคลองกบแผนความปลอดภยทางชวภาพของแตละสถานประกอบการ

2.5 แผนความปลอดภยทางชวภาพ (biosecurity plan) หมายถง แผนการระบขนตอนหรอเสนทางทม

ความเสยง (potential pathways) ทเชอไวรสไขหวดนกสามารถเขามาสและแพรกระจายในคอมพารตเมนต

และกาหนดมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพทงหมดในการลดความเสยงของโรคไขหวดนก

ของแตละสถานประกอบการ โดยใชหลกการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคม (Hazard

Analysis and Critical Control Points; HACCP)

2.6 การเฝาระวงโรค (surveillance) หมายถง การตรวจสอบประชากรสตวปก โดยการเฝาระวงอาการทาง

คลนก และทางหองปฏบตการ ดวยวธทางซรม และ/หรอทางไวรส เพอตรวจหาเชอไวรสไขหวดนก

ซงความถและวธดาเนนการเฝาระวงโรค ขนอยกบวทยาการระบาดของโรคไขหวดนก

2.7 การตามสอบ (traceability) หมายถง ความสามารถในการตามสอบแหลงผลตสนคาและตดตาม

สนคาปศสตว ตลอดทกขนตอนการผลต การแปรรป การเกบรกษา การขนสง และการจดจาหนาย

2.8 การวเคราะหความเสยง (risk analysis) หมายถง กระบวนการทประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การระบ

อนตราย การประเมนความเสยง การจดการความเสยง และการสอสารความเสยง

2.9 สถานะปลอดโรค (disease free status) หมายถง สภาพของสถานประกอบการ/คอมพารตเมนต ทได

ดาเนนการตามแผนการเฝาระวงโรค โดยมหลกฐานผลการตรวจอาการทางคลนก และทางหองปฏบตการ

ทแสดงวาไมมการตดเชอไวรสไขหวดนก ตามระยะเวลาทกาหนด และรบรองโดยกรมปศสตว

2.10 ผจดการคอมพารตเมนต (compartment manager) หมายถง ผทไดรบการแตงตงจาก

ผประกอบการหรอเจาของกจการ ใหมหนาทดแลคอมพารตเมนต โดยกากบ ดแล ตรวจตดตามการ

ปฏบตงานในการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ ระบบการตามสอบ ตดตามผลการตรวจประเมน

ภายในสถานประกอบการ ดาเนนการและตดตามผลการเฝาระวงอาการทางคลนกและทางหองปฏบตการ

การตรวจประเมนจากเจาหนาทกรมปศสตว การสอสารดานความปลอดภยทางชวภาพระหวางคอมพารตเมนต

มกษ. 9038-2556

3

และประสานงานเจาหนาทกรมปศสตวในกจกรรมทเกยวของกบคอมพารตเมนต โดยปฏบตหนาทและ

มความรบผดชอบตามทกรมปศสตวกาหนด

3. หลกการจดท าคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนกส าหรบฟารมสตวปก

3.1 ระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ

วตถประสงคของการนาขนตอนการปฏบตดานความปลอดภยทางชวภาพมาใช เพอปองกนการนาเชอ

ไวรสไขหวดนกเขามาและแพรกระจายในวงจรการผลตสตวปก โดยมปจจยสาคญ ดงน

3.1.1 ปจจยทางกายภาพทมผลตอระบบความปลอดภยทางชวภาพ

ทาเลทตงและพนทโดยรอบอาจมผลตอสถานะปลอดโรคไขหวดนกของคอมพารตเมนต ดงนนเพอให

สามารถแยกสตวปกในคอมพารตเมนตออกจากสตวภายนอกทอาจมสถานะของโรคแตกตางกน

จงตองพจารณาปจจยในการจดทามาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพและการเฝาระวงโรคไขหวดนก

ดงน

3.1.1.1 สภาพโดยทวไปของสถานประกอบการอยในทาเลทเหมาะสม มการระบายนาไดสะดวก โดยไมปลอย

นาเสยทยงไมผานการบาบดออกนอกสถานประกอบการ หรอลงสแหลงนาสาธารณะ

3.1.1.2 สถานะของโรคในพนทขางเคยง และสวนการผลตอนๆ ทเชอมโยงทางวทยาการระบาดกบ

คอมพารตเมนต

3.1.1.3 ระยะหางและสงแบงกนทางกายภาพ (physical separation) ของทตงสถานประกอบการกบพนท

ขางเคยง หรอเสนทางการอพยพของนก ซงมผลตอสถานะของโรคและมาตรการดานความปลอดภยทาง

ชวภาพโดยรอบคอมพารตเมนต ซงตองคานงถง ดงตอไปน

(1) โรงฆาสตว โรงงานแปรรปของเหลอดานปศสตว (rendering plants) หรอโรงงานผลตอาหารสตว

(2) ตลาดสด งานแสดงสนคาเกษตร สนามไกชน งานแสดงสตว สวนสตว หรอสถานทอนๆ ทมการ

รวบรวมสตว

(3) สตวปกทอยนอกคอมพารตเมนต เชน ไกพนเมอง ไกชน นกธรรมชาต นกอพยพ ทมสถานะของโรค

แตกตางจากสตวปกทอยในคอมพารตเมนต

3.1.2 ปจจยทางโครงสรางพนฐาน

มโครงสรางพนฐานทมผลตอการปองกนโรคของคอมพารตเมนต และควรมการระบถงกระบวนงาน

(workflow) และแผนภาพ (diagram) ทเกยวของกบการปฏบตงานภายในสถานประกอบการ เชน

มกษ. 9038-2556

4

(1) โรงเรอน

(2) รว หรอสงแบงแยกทางกายภาพอนๆ ทมประสทธภาพ

(3) การควบคมการเขา-ออกของบคลากร มหองเปลยนเสอผา และหองอาบนา

(4) การทาความสะอาดและฆาเชอยานพาหนะทเขามาในสถานประกอบการ

(5) ระบบควบคมการใชยานพาหนะและเสนทางเขาสคอมพารตเมนต

(6) เครองมอ อปกรณ หรอสงอานวยความสะดวก สาหรบการนาสตวปกขน-ลงยานพาหนะ

(7) สถานทกกสตวใหมกอนนาเขาฝง (ในกรณจาเปน เชน การนาสตวปกพนธเพศผเขารวมฝง)

(8) สถานทจดเกบเครองมอและอปกรณ

(9) สถานทเกบอาหารสตวและเวชภณฑสาหรบสตว

(10) การกาจดซากสตว มลสตว ของเสย และนาเสย

(11) ระบบนาใช

(12) การปองกนสตวพาหะ เชน แมลง สตวฟนแทะ นก

(13) ระบบการถายเทอากาศ

(14) การทาความสะอาดและฆาเชอเครองมอและอปกรณทใชกบตวสตวกอนนาเขาคอมพารตเมนต

(15) กระบวนการทาความสะอาดและฆาเชอในสถานประกอบการแตละแหง

3.1.3 แผนความปลอดภยทางชวภาพ

เปนความรวมมอระหวางภาคเอกชนและกรมปศสตว โดยประเมนความตองการ เพอจดสรรแหลงเงนทน

บคลากร และวธการทางเทคนคทเหมาะสม ซงควรมรายละเอยดดงตอไปน

(1) ระบขนตอนหรอเสนทางทมความเสยง (potential pathways) ทเชอไวรสไขหวดนกจะสามารถเขามา

ในคอมพารตเมนตได โดยระบจดวกฤตทตองควบคม (critical control point; CCP) เพอปองกน การเขามา

ของเชอไวรสไขหวดนกในแตละขนตอนหรอเสนทางทมความเสยง โดยพจารณาเสนทางการเคลอนยาย

สตวภายในประเทศ การมสตวฟนแทะ สตวปา นก แมลง และการแพรกระจายของเชอไวรสไขหวดนกทาง

อากาศ รวมถงยานพาหนะ คน ชวภณฑ อปกรณ สงของ (fomites) อาหารสตว ทางระบายนา และการรอดชวต

ของเชอไวรสไขหวดนกในสงแวดลอม ทงนควรทบทวนขอมลทางวทยาศาสตรทเกยวของกบขนตอนหรอ

เสนทางทมความเสยงอยางสมาเสมอ

(2) ระบมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพสาหรบแตละจดวกฤตทตองควบคม เพอลดความเสยง

การนาเชอเขามาผานขนตอนหรอเสนทางทมความเสยงนน

มกษ. 9038-2556

5

(3) จดทาคมอมาตรฐานการปฏบตงาน (standard operating procedures; SOPs) สาหรบการดาเนนการ

ตามแผนความปลอดภยทางชวภาพและวธการตรวจประเมนแผนดงกลาว พรอมทงทบทวนและปรบปรง

มาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง โดยทวไปคมอมาตรฐาน

การปฏบตงานควรประกอบดวย

- มาตรการการดาเนนงานตามขนตอนในแผนความปลอดภยทางชวภาพ การบารงรกษา และการตรวจ

ตดตามในแตละมาตรการ

- การแกไขเมอเกดการเบยงเบนจากมาตรการทกาหนด

- การทวนสอบขนตอนการดาเนนงาน

- การจดบนทกและเกบรกษาขอมล เพอการตรวจสอบ

- แผนปฏบตการในภาวะฉกเฉนของคอมพารตเมนต

- ขนตอนการรายงานไปยงกรมปศสตว

นอกจากนคมอมาตรฐานการปฏบตงานควรมรายละเอยดเฉพาะ ดงตอไปน

(1) การฝกอบรมบคลากร

- หลกการของความปลอดภยทางชวภาพและสขลกษณะ และขนตอนการปฏบต

- ขนตอนการปฏบต เพอการคงไวของความปลอดภยทางชวภาพ

- ขนตอนการปฏบตเฉพาะ เชน การควบคมบคลากร และการเคลอนยายสตว

(2) การประกนคณภาพในการปฏบตงาน (ถาม)

(3) การควบคมการเคลอนยายสตว

- มโครงสรางพนฐานและมาตรการทเหมาะสม เพอปองกนการสมผสระหวางสตวปกภายในและภายนอก

คอมพารตเมนต

- สตวปกทนาเขามาในคอมพารตเมนตตองมสถานะปลอดโรคเหมอนกบสตวปกในคอมพารตเมนต

- ขนตอนการจบและขนสงสตวปกตองมความปลอดภยทางชวภาพ อปกรณทนามาใชตองสะอาดและผาน

การฆาเชอ

- ขนตอนการปฏบต สาหรบแยกสตวปกในคอมพารตเมนตกบสตวปกทนาเขามาใหมอยางเหมาะสม

(4) สขภาพสตว

- การบนทกขอมลการเลยงและการผลต

- ประวตการปวย การตาย

มกษ. 9038-2556

6

- รายละเอยดของการใหวคซน ใหยา และผลการรกษา

- การดาเนนการของสตวแพทยดานสขภาพสตว การวนจฉยโรค และการรายงานดานสขภาพทเหมาะสม

- ขนตอนการปฏบตทมความปลอดภยทางชวภาพในการระบ จดการ เกบ และกาจดสตวปกทปวยตาย

(5) การควบคมการเขา-ออกของบคลากร

- มรวกน มมาตรการควบคมทางเขา-ออก และมปายระบขอความทเหมาะสม

- ขนตอนการควบคมบคลากรในคอมพารตเมนต เชน การใชสเสอผา การกาหนดเสนทาง

- ขนตอนการควบคมบคคลภายนอกทเขามาในคอมพารตเมนต เชน สตวแพทย ผรบจาง ชางซอมบารง

คนจบสตวปก คนสงอาหารสตวรวมถงเครองมอและอปกรณ เชน มการบนทกรายชอ มขอจากดสาหรบ

บคคลทสมผสสตวปกภายนอกคอมพารตเมนตมากอน ใชอางจมเทาทมนายาฆาเชอบรเวณทางเขา ลางมอ

อาบนา เปลยนเสอผาทสะอาด และสวมรองเทาทไดจดเตรยมไว

- ขนตอนการปฏบตทมความปลอดภยทางชวภาพสาหรบบคลากรในการจดการกบสตวปกในกลมทมความ

แตกตางกนในคอมพารตเมนต เชน การแยกสตวปกทสงสยวาปวย

- ขอจากดสาหรบลกจางทสมผสกบสตวปกภายนอกคอมพารตเมนต เชน ไมควรสมผสกบสตวปกทไมทราบ

สถานะของโรคหรอมสถานะของโรคนอยกวา กอนเขามาในคอมพารตเมนตในชวงระยะเวลาหนง

(6) การควบคมยานพาหนะ

- ขนตอนการควบคมยานพาหนะของบคคลภายนอกทจะเขามาในสถานประกอบการ

- ขนตอนการควบคมการทางานของยานพาหนะทเกยวของในคอมพารตเมนต เชน การขนสงอาหารสตว

และสตวปก การขนสงและกาจดวสดรองพน การบารงรกษายานพาหนะ โดยยานพาหนะทนามาใชตอง

สะอาดและผานการฆาเชอ รวมทงยานพาหนะจากภายนอกคอมพารตเมนตตองสะอาดและผานการฆาเชอ

กอนเขามาในคอมพารตเมนต

(7) แหลงทมาของอาหารสตวและนา

- อาหารสตวทมแหลงมาจากภายนอกคอมพารตเมนตตองผานกระบวนการผลตทปลอดภยและไมม

ปจจยเสยงตอการปนเปอนเชอไวรสไขหวดนก

- การขนสงและเกบรกษาอาหารสตวตองมความปลอดภยทางชวภาพ เชน อปกรณทนามาใชตองสะอาด

และผานการฆาเชอ กอนนามาใชกบอาหารสตว

- แหลงนาทใชตองทราบแหลงทมาวาไมมปจจยเสยงตอการปนเปอนเชอไวรสไขหวดนก และผานการ

บาบดทเหมาะสม เชน ใชคลอรนหรอแสงอลตราไวโอเลต

มกษ. 9038-2556

7

3.1.4 หนาทและความรบผดชอบของผจดการคอมพารตเมนต

(1) กากบ ดแล ตรวจตดตามแผนการปฏบตงานในเรองการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ

การเฝาระวงและควบคมโรคไขหวดนกของสถานประกอบการในคอมพารตเมนต เพอใหมนใจวาคอมพารตเมนต

มการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพทมประสทธภาพ

(2) ควบคมการจดทาระบบเอกสาร บนทกขอมลตางๆ ทเกยวของใหเปนปจจบน โดยเกบรกษาไวอยางนอย

3 ป และพรอมใหเจาหนาทกรมปศสตวหรอผตรวจรบรองตรวจสอบ

(3) จดทาระบบการตรวจประเมนภายใน (internal audit) สถานประกอบการทเกยวของกบคอมพารตเมนต

เชน การจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ การวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคม การเฝาระวง

โรคไขหวดนกภายในและภายนอกสถานประกอบการ ระบบการตามสอบ รวมถงการตดตามผลการตรวจ

ประเมนภายในและการตรวจประเมนจากกรมปศสตว

(4) ตองดาเนนการและตดตามผลการเฝาระวงอาการทางคลนก และทางหองปฏบตการจากหนวยงานของ

กรมปศสตว หรอหองปฏบตการทกรมปศสตวใหการรบรอง เพอใหการปองกนโรคไขหวดนกมประสทธภาพ

(5) แจงเจาหนาทกรมปศสตวทนททสงสยการเกดโรคไขหวดนกภายในสถานประกอบการหรอพนทกนชน

ของคอมพารตเมนตนน

(6) ประสานงานกบเจาหนาทกรมปศสตวในกจกรรมทเกยวของกบคอมพารตเมนต เชน จดเตรยม

เอกสารและขอมลเพอขอรบการรบรองจากกรมปศสตว

(7) ดาเนนการแจงเจาหนาทกรมปศสตวทนท ในกรณท

- มการปรบปรงการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพและแผนการเฝาระวงโรคไขหวดนกของ

คอมพารตเมนต

- คอมพารตเมนตไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑของกรมปศสตว

- มการเพมหรอลดจานวนสถานประกอบการหรอสตวปกทผลต

3.2 ระบบการตามสอบ

จดทาระบบการตามสอบทมประสทธภาพ เพอใหสามารถตามสอบกระบวนการผลตสนคาปศสตวไดอยาง

รวดเรว หากพบความผดปกตในสนคาปศสตว ชวยใหการเรยกคนหรอเรยกกลบสนคาปศสตวเปนไป

อยางมประสทธภาพหากพบปญหาทเปนหรออาจเปนอนตรายตอผบรโภค และสามารถดาเนนการแกไข

ใหไดมาตรฐานดานความปลอดภย ระบบการตามสอบควรมรายละเอยด ดงน

มกษ. 9038-2556

8

(1) ควรทาเครองหมายหรอขนทะเบยน หรอมหลกฐานแสดงประวตและการเคลอนยายสตวปกภายใน

คอมพารตเมนต เพอใหสามารถระบแหลงทมาของสตวปกนน ซงเปนประโยชนตอการตรวจสอบและ

รบรอง การตามสอบควรอยภายใตการควบคมดแลของกรมปศสตว

(2) ตองมการบนทกขอมลการเคลอนยายสตวปกเขา-ออกจากคอมพารตเมนตทกครงในระดบคอมพารตเมนต

เพอใชเปนขอมลในการประเมนความเสยงและการตรวจรบรองจากกรมปศสตว

(3) ตองมการบนทกขอมลการเขา-ออกคอมพารตเมนต แหลงทมาของอาหารสตว เครองมอและอปกรณ

วสดรองพน โดยเกบรกษาขอมลตางๆ ไวอยางนอย 3 ป และสามารถสงมอบเอกสารหลกฐานตางๆ ใหแก

กรมปศสตวเมอไดรบการรองขอ ทงนควรจดเอกสารยอนหลง 6 เดอน เพอใหสามารถตรวจสอบไดทนท

3.3 การเฝาระวงโรค

3.3.1 มระบบการเฝาระวงโรค เพอใหทราบถงสถานะของโรคในคอมพารตเมนต ซงประกอบดวยการเฝาระวง

อาการทางคลนก ทางไวรสวทยา และทางซรมวทยา โดยเกษตรกร ผจดการคอมพารตเมนต และเจาหนาท

ในหองปฏบตการตองรายงานกรณทสงสยวาเปนโรคไขหวดนกไปยงกรมปศสตวทนท

3.3.2 การเฝาระวงอาการทางคลนก (clinical surveillance)

- การเฝาระวงอาการทางคลนก มวตถประสงคเพอตรวจสอบอาการทางคลนกของโรคไขหวดนกทระดบฝง

ซงจาเปนตองทาเปนประจาและตอเนอง เชน ตรวจสอบผลผลตจากอตราการตายของสตวปกทเพมขน

โดยเฉพาะหากมอตราการตาย อยางนอยรอยละ 1 ใน 2 วน หรอมอตราการกนอาหารและนาลดลง รอยละ 20

ใน 1 วน ตรวจสอบอาการทางคลนกของระบบทางเดนหายใจ เชน หายใจลาบาก หนาบวม นาตาไหล

มอาการทางระบบประสาท เชน ชก คอบด ทองเสยหรอขนยง ซม ไขลด ไขรปรางผดปกต หงอนเหนยง

สคลา หรอหนาแขงมจดเลอดออก หากพบอาการเหลานควรเกบตวอยางสงหองปฏบตการอางองเพอ

ตรวจยนยนโรคไขหวดนก ในกรณของการตดเชอไวรสไขหวดนกชนดไมรนแรงอาจพบเพยงการกนอาหาร

ไดนอยหรอไขลดลงเทานน

- การเฝาระวงอาการทางคลนก และการตรวจสอบทางหองปฏบตการเพอชวยยนยนผลการวนจฉยโรค

ไขหวดนก ในกรณทสงสยวาสตวปกเปนโรคไขหวดนก ใหปฏบตตามมาตรการในขอ 3.4.3.1 จนกวาจะม

ผลการตรวจทางหองปฏบตการยนยนวาไมพบหลกฐานการตดเชอ

3.3.3 การเฝาระวงทางไวรสวทยา (virological surveillance) มวตถประสงคเพอ

(1) ตรวจตดตามกลมสตวปกทมความเสยง

(2) ยนยนในกรณทสตวปกมอาการทางคลนก

(3) ยนยนตวอยางทใหผลบวกทางซรมวทยา

มกษ. 9038-2556

9

(4) ยนยนการตายปกตของสตวปกประจาวนวาไมไดเกดจากโรคไขหวดนก

3.3.4 การเฝาระวงทางซรมวทยา (serological surveillance)

- มวตถประสงคเพอการเฝาระวงโรคไขหวดนก โดยการตรวจสอบระดบแอนตบอดตอเชอไวรสไขหวดนก

ทงนผลการตรวจระดบแอนตบอดทใหผลบวกตอเชอไวรสไขหวดนกอาจเกดจากการตดเชอไวรสไขหวดนก

ตามธรรมชาต จากการฉดวคซน หรอจากแอนตบอดทไดรบจากแม ซงไดฉดวคซนหรอตดเชอจากฝงพอ-แมพนธ

รวมทงจากผลการตรวจทางหองปฏบตการทเปนบวกเทจ (false positive) เนองจากวธการทดสอบขาด

ความจาเพาะ

- ในกรณทพบผลบวกทางซรมวทยา ตองมการสอบสวนหาสาเหต

- ผลของการเฝาระวงทางซรมวทยาเปนหลกฐานสาคญทจะบงบอกวาคอมพารตเมนตนนปลอดจากโรค

ไขหวดนก

3.4 การควบคมโรค

3.4.1 ปฏบตตามระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพของคอมพารตเมนต

3.4.2 การควบคมโรคไขหวดนกภายในและภายนอกคอมพารตเมนต

มการกาหนดแนวทางการปฏบตในการควบคมโรคไขหวดนกในและภายนอกคอมพารตเมนต โดยให

สอดคลองตามขอกาหนดของกรมปศสตว และอยภายใตการควบคมของกรมปศสตวตามมาตรการในการ

ควบคมโรคไขหวดนก ภายใตกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว ทงจากกรณพบสตวปกทสงสยวาเปนโรค

ไขหวดนก และกรณพบสตวปกทยนยนวาเปนโรคไขหวดนก ซงการดาเนนการทตองอยภายใตการควบคม

ของกรมปศสตว ประกอบดวยการทาลายสตวปก การทาลายเชอโรค การควบคมเคลอนยาย การสอบสวนโรค

การเฝาระวงโรคในภาวะโรคระบาด และการประชาสมพนธ

3.4.3 ภาวะฉกเฉนและการแจงเตอน

3.4.3.1 เมอสงสยวาพบโรคไขหวดนกในฝงสตวปก ผเลยง หรอผดแลสตวปก หรอเกษตรกรตอง

ดาเนนการ ดงตอไปน

(1) แจงผจดการคอมพารตเมนต สตวแพทยผควบคมฟารม และเจาหนาทปศสตวทองททนท เพอ

ดาเนนการสอบสวนและวางแผนการควบคมโรค

(2) ใหความรวมมอในการเกบและจดสงตวอยาง เพอตรวจวนจฉยโรค

(3) ทบทวนขนตอนการปฏบตงาน

มกษ. 9038-2556

10

(4) แจงผมาเยยมและผใหบรการตางๆ ทคาดวาจะมา อยางนอย 5 วนขางหนา เพอปรบแผนการเขา

สถานประกอบการเทาทจาเปน

(5) รวบรวมรายงานผลผลตและบนทกของฝง เพอนามาทบทวน

(6) จดทาสาเนาบนทกบคคลเขา-ออกสถานประกอบการ เมอ 10 วนทแลว

3.4.3.2 เมอยนยนวาพบโรคไขหวดนก ผเลยง หรอผดแลสตวปก หรอเกษตรกรตองดาเนนการ

ดงตอไปน

(1) ปฏบตตามระเบยบกรมปศสตวอยางเครงครด

(2) ทาลายสตวปก วสดรองพน อจจาระ และของเสยอนๆ ตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว ภายใตการ

กากบของเจาหนาทกรมปศสตว ทงนการนาสตวปกเขาเลยงใหมควรทาความสะอาด ฆาเชอโรงเรอนและ

อปกรณ รวมทงทวนสอบประสทธภาพการทาความสะอาด และพกโรงเรอนอยางนอย 90 วน

3.4.3.3 ผประกอบการตองจดทาคมอมาตรฐานการปฏบตงานในภาวะฉกเฉนของคอมพารตเมนต เชน

กรณทสงสยหรอเกดโรคไขหวดนก ขนตอนนเปนหลกการทวไปในการจดการเมอสงสยหรอตรวจพบโรค

ในฝงสตวปกในคอมพารตเมนต เชน การควบคมการเคลอนยาย (คน สตวปก อาหารสตว มลสตว วสด

รองพน ยานพาหนะ และอปกรณตางๆ) การทาลายสตวปก การทาความสะอาดและฆาเชอ และการพก

สถานประกอบการ

3.4.3.3.1 กรณพบสตวปกทสงสยหรอยนยนวาเปนโรคไขหวดนกภายในคอมพารตเมนต

ผประกอบการ และ/หรอผจดการคอมพารตเมนตตองแจงกรมปศสตวทนท และดาเนนมาตรการปฏบต

ดานความปลอดภยทางชวภาพในภาวะฉกเฉนตามคมอมาตรฐานการปฏบตงานในภาวะฉกเฉนของคอมพารตเมนต

(1) มาตรการสาหรบสถานประกอบการ ตองมการควบคมอยางเขมงวด ดงตอไปน

- ประตสถานประกอบการตองปดลอกตลอดเวลา ยกเวนกรณฉกเฉนเรงดวนและจาเปน

- โรงเรอนและอาคารตางๆ ตองปดลอกหลงเลกงาน

(2) มาตรการสาหรบบคคล

- หามบคคลภายนอกเขาสถานประกอบการ งดการเขาปฏบตงานหรอตรวจเยยมจากบคคลภายนอก ยกเวน

กรณฉกเฉนเรงดวนและจาเปน ตองไดรบการอนญาตจากผทมอานาจหรอสตวแพทยผควบคมฟารม

- งดการดแลและซอมบารงตางๆ ภายในสถานประกอบการ ยกเวนกรณฉกเฉนเรงดวนและจาเปน

- บคคลทจะเขามาในสถานประกอบการทอยระหวางการกกโรคตองปฏบตตามมาตรการสาหรบการ

ปฏบตงานอยางเครงครด

มกษ. 9038-2556

11

(3) มาตรการสาหรบการปฏบตงาน

- ตองมแผนการปฏบตงานทมประสทธภาพ เพอใหแนใจวามความปลอดภยในการเขา-ออกจากสถาน

ประกอบการทเกดโรค

- เมอจาเปนตองเขาสถานประกอบการตองปฏบตตามมาตรการอยางเครงครด เชน การผานสเปรยฆาเชอ

การอาบนาและเปลยนเสอผากอน-หลงเขาพนทเลยงสตวปก เพอปองกนโรคเขาสถานประกอบการ และ

ปองกนโรคแพรกระจายไปทอน

- ควรจอดรถใหหางจากโรงเรอนไมนอยกวา 60 เมตร ยกเวนรถทตองปฏบตงานในบรเวณโรงเรอน

ยานพาหนะทจาเปนเทานนทอนญาตใหผานเขาสถานประกอบการได ยานพาหนะตองผานการลางทาความ

สะอาดและฆาเชอ ทงบรเวณภายนอกตวรถและภายในหองโดยสารสวนทสามารถลางได เชน แผนรองพนรถ

ควรลางทาความสะอาด และฆาเชอยานพาหนะอกครงเมอออกจากสถานประกอบการ

- หามเคลอนยายสตวปก มลสตว และวสดรองพน เขา-ออกจากสถานประกอบการ จนกวาจะรสถานการณ

ของโรคทชดเจน หากพบมการระบาดรนแรง สถานประกอบการควรดาเนนมาตรการเสรมทจาเปน

- ผประกอบการตองจดทารายชอบคคลทรบผดชอบ หนวยงาน หมายเลขโทรศพทของผทตดตอไดใน

กรณฉกเฉน เพอใหสามารถตดตอกบบคคลทรบผดชอบดงกลาวเมอมเหตการณทไมสามารถอธบายได

เชน มอตราการปวยและอตราการตายทเพมขน

3.4.3.3.2 กรณพบสตวปกทสงสยหรอยนยนวาเปนโรคไขหวดนกในพนทกนชนและภายนอกคอมพารตเมนต

- ดาเนนมาตรการเฝาระวงโรคในคอมพารตเมนตอยางเขมขน เชน เพมความถของการเฝาระวงโรคทางไวรส

วทยาและทางซรมวทยา

- ปฏบตตามระเบยบกรมปศสตวอยางเครงครด

3.4.3.3.3 กรณพบการฝาฝนมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพของคอมพารตเมนต

หากพบการฝาฝนมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพ จากการตรวจประเมนภายใน และ/หรอ

ภายนอก ซงอาจทาใหเกดความเสยงทเชอไวรสไขหวดนกเขามาในคอมพารตเมนต ถงแมยงไมพบการเกด

โรคไขหวดนกกตาม สถานะปลอดโรคไขหวดนกของคอมพารตเมนตนนจะถกระงบการรบรองจนกวา

คอมพารตเมนตนนจะมการแกไขหรอดาเนนมาตรการเพมเตมในการจดทาความปลอดภยทางชวภาพให

เทากบระดบเดม กรมปศสตวจงจะพจารณารบรองสถานะปลอดโรคไขหวดนกอกครง

มกษ. 9038-2556

12

4. ค าแนะน าการวเคราะหความเสยง และแบบจ าลองทางคณตศาสตรส าหรบคอมพารตเมนต

ปลอดโรคไขหวดนก

การวเคราะหความเสยง และแบบจาลองทางคณตศาสตรสาหรบคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก มไว

ใชเปนคาแนะนาสาหรบผทเกยวของในการพฒนาการจดทาคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

โดยรายละเอยดอธบายไวเปนขอมลในภาคผนวก ก และภาคผนวก ข

มกษ. 9038-2556

13

ภาคผนวก ก

การวเคราะหความเสยงส าหรบคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

การวเคราะหความเสยง (risk analysis) หรอการวเคราะหความเสยงนาเขา (import risk analysis) ของ

OIE มวตถประสงคเพอประเมนความเสยงของโรคไขหวดนกทสมพนธกบการนาเขาสตวปกและผลตภณฑ

สตวปก การวเคราะหความเสยง ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

1. การระบอนตราย (hazard identification)

1.1 การระบอนตรายเปนขนตอนแรกของการวเคราะหความเสยงนาเขา โดยตองระบ สตวปกและ

ผลตภณฑสตวปกทกอใหเกดโรคไขหวดนกเมอเขามาในคอมพารตเมนตใหชดเจน เพอใหการจดการ

ความเสยงของโรคไขหวดนกเปนไปอยางมประสทธภาพมากทสด

1.2 หากมหลกฐานทางวทยาศาสตรทบงบอกไดวาไมมการปนเปอนของเชอไวรสไขหวดนกเหลออยใน

ผลตภณฑสตวปกแลว กไมมความจาเปนตองดาเนนการในขนตอนตอไปของการวเคราะหความเสยง

นาเขา เนองจากไมสามารถระบอนตรายได

1.3 แนวทางการพจารณาเพอระบอนตรายของเชอไวรสไขหวดนกตามแนวทางของ OIE คอ เชอไวรส

ไขหวดนกจากแหลงตนทางทขบเชอไวรสไขหวดนกผานขนตอนหรอเสนทางทมความเสยงทเชอไวรส

ไขหวดนกสามารถเขามาและแพรกระจายในคอมพารตเมนตได

2. การประเมนความเสยง (risk assessment)

การประเมนความเสยง ประกอบดวย 4 ขนตอนยอย คอ การประเมนการขบ การประเมนการสมผส การประเมน

ผลกระทบ และการประมาณความเสยง

2.1 การประเมนการขบ (release assessment) เปนการระบถงวถชวภาพ (biological pathway) ทสาคญ

ในการนาเชอไวรสไขหวดนกเขามา หากการประเมนการขบแสดงใหเหนวาไมมความเสยงอยางมนยสาคญ

ไมมความจาเปนตองทาการประเมนความเสยงในขนตอนตอไป

2.2 การประเมนการสมผส (exposure assessment) เปนการระบถงวถชวภาพทสาคญของสตวปกและ

มนษยในประเทศผนาเขาตอการสมผสกบอนตรายหรอเชอไวรสไขหวดนกทขบออกมาจากแหลงทมความเสยง

การประเมนการสมผสเปนการประมาณความนาจะเปนของการสมผสทเกดขนทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณ

มกษ. 9038-2556

14

หากการประเมนการสมผสแสดงใหเหนวาไมมความเสยงอยางมนยสาคญ การประเมนความเสยงอาจเสรจสนได

ในขนตอนน

2.3 การประเมนผลกระทบ (consequence assessment) เปนการระบถงความสมพนธระหวางการสมผส

กบเชอไวรสไขหวดนก และผลกระทบทเกดขนจากการสมผส โดยเปนการประมาณความนาจะเปนของ

โอกาสในการเกดผลกระทบ โดยสามารถแบงผลกระทบออกไดเปน 2 สวน คอ

(1) ผลกระทบทางตรง (direct consequences) คอ ผลกระทบทเกดขนกบสตวปก สตวเลยง และสตวปา

ในดานสาธารณสขและสงแวดลอม

(2) ผลกระทบทางออม (indirect consequences) คอ ผลกระทบดานเศรษฐศาสตร เชน คาใชจายในการ

ควบคมโรค คาชดเชย คาใชจายในการเฝาระวงโรค ความเสยหายทางเศรษฐกจภายในประเทศและ

ระหวางประเทศ รวมทงผลกระทบดานสงแวดลอม

2.4 การประมาณความเสยง (risk estimation) เปนขนตอนสดทายของการประเมนความเสยง ซงเปน

การบรณาการขอมลจากการประเมนการขบ การประเมนการสมผส และการประเมนผลกระทบ

3. การจดการความเสยง (risk management)

3.1 การจดการความเสยงเปนกระบวนการในการเลอกมาตรการและนามาตรการมาปฏบตใช เพอใหได

ตามระดบความคมครองทเหมาะสม (appropriate level of protection; ALOP)

3.2 วตถประสงคของการจดการความเสยง คอ เพอใหเกดความสมดลระหวางความตองการของประเทศ

ในการลดความเสยงจากการเกดโรคไขหวดนก ความตองการนาเขาสนคา และการบรรลขอตกลงทาง

การคาระหวางประเทศ

3.3 การจดการความเสยงม 4 องคประกอบ ดงน

(1) การเทยบความเสยง (risk evaluation) เปนกระบวนการเปรยบเทยบความเสยงทประมาณการไดกบ

ALOP ของแตละประเทศ

(2) การเทยบทางเลอก (option evaluation) เปนกระบวนการระบหรอเปรยบเทยบประสทธภาพและ

ความเปนไปไดของการเลอกมาตรการการจดการความเสยงทเกดขนจากการนาเขาสนคา โดยใช ALOP

ของแตละประเทศเปนเกณฑทใชในการอางอง

(3) การดาเนนงาน (implementation) เปนกระบวนการทเกดขนหลงจากการเลอกการจดการความเสยง

เพอใหมนใจวามาตรการการจดการความเสยงมความเหมาะสม

(4) การตรวจตดตามและทบทวน (monitoring and review) เปนกระบวนการตรวจตดตามอยางตอเนอง

เพอใหมนใจวามาตรการการจดการความเสยงบรรลผลตามทคาดหวงไว

มกษ. 9038-2556

15

3.4 การใช ALOP เปนเกณฑในการจดการความเสยง

หากมการกาหนด ALOP เปน negligible หรอ very low ดงนนความเสยงทประเมนไดกอนมการจดการ

ความเสยง (unrestricted risk) เปน negligible หรอ very low จะถอวาผานเกณฑ แตหากความเสยง

ทประเมนไดกอนมการจดการความเสยงเปน low, moderate หรอ high จะตองมการจดการความเสยง

และหากประเมนความเสยงซาหลงจากใชทางเลอกในการจดการความเสยง (restricted risk) เปน

negligible หรอ very low จะถอวาผานเกณฑ

4. การสอสารความเสยง (risk communication)

การสอสารความเสยงมวตถประสงคเพอสงเสรมกจกรรมการสอสารระหวางทกภาคสวนทเกยวของกบ

คอมพารตเมนต โดยเนนความโปรงใส ถกตอง ครบถวนสมบรณ นาเชอถอ และการเขาถงขอมลทเปน

ปจจบน

มกษ. 9038-2556

16

ภาคผนวก ข

แบบจ าลองทางคณตศาสตรส าหรบคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนก

แนวความคดในการสรางแบบจาลองเพอปรบปรงระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพ

ใหสอดคลองกบแนวทางการปฏบต และนาไปใชกบคอมพารตเมนต แบบจาลองสามารถวเคราะหสถานะ

ของโรคไขหวดนกของแตละคอมพารตเมนต

1. การเฝาระวงโรคภายนอกคอมพารตเมนต และการสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตร

1.1 แบบจาลองสาหรบการเฝาระวงโรคภายนอกคอมพารตเมนต เปนการสรางแบบจาลองโดยอาศย

ขอมลจากขนตอนหรอเสนทางทมความเสยงทเชอไวรสไขหวดนกจะสามารถเขามาในคอมพารตเมนตได

คอ เสนทางการเคลอนยายสตวภายในประเทศ การมสตวฟนแทะ สตวปา นก แมลง และการแพรกระจาย

ของเชอไวรสไขหวดนกทางอากาศ รวมถงยานพาหนะ คน ชวภณฑ อปกรณ สงของ อาหารสตว

ทางระบายนา และการรอดชวตของเชอไวรสไขหวดนกในสงแวดลอม และขอมลจากการเกบตวอยางใน

คอมพารตเมนต ซงจะนามาจบคกบขนตอนหรอเสนทางทมความเสยง

1.2 แบบจาลองสาหรบการเฝาระวงโรคภายนอกคอมพารตเมนต ควรมคาความเปนไปไดของการนาเชอ

ไวรสไขหวดนกเขามาในคอมพารตเมนต (likelihood of introduction of Avian Influenza into the

compartment; LI) ระหวาง 0 ถง 1.0 เทานน ไมวาจะเพมหรอลดจานวนขนตอนหรอเสนทางทมความเสยง

ในแบบจาลอง

1.3 การเปรยบเทยบคา LI ของแบบจาลองทใชในการประเมนระบบการจดการดานความปลอดภยทาง

ชวภาพ สามารถแปลผลได ดงน

(1) คา LI ทมากกวา หมายความวาคอมพารตเมนตมระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพทม

ประสทธภาพตากวา

(2) คา LI ทนอยกวา หมายความวาคอมพารตเมนตมระบบการจดการดานความปลอดภยทางชวภาพทม

ประสทธภาพสงกวา

1.4 การทา monte carlo simulation หรอการจาลองเหตการณทอาจเกดขนจรง โดยการใชโปรแกรมการ

จาลองเหตการณ (simulation software) ของแบบจาลองทใชในการประเมนขนตอนหรอเสนทางทมความเสยง

ทเชอไวรสไขหวดนกจะสามารถเขามาในคอมพารตเมนต ซงมการวเคราะหความไว (sensitivity analysis)

หรอจดลาดบความสาคญของขนตอนหรอเสนทางทมความเสยงทมความสมพนธกบคา LI

มกษ. 9038-2556

17

2. การเฝาระวงโรคภายในคอมพารตเมนต และการสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตร

2.1 การเฝาระวงโรคภายในคอมพารตเมนต โดยการเกบและวเคราะหขอมลโรคไขหวดนกจากทกสถาน

ประกอบการภายในคอมพารตเมนต

2.2 การวางแผนการเกบตวอยางอยางเปนระบบ และการวเคราะหขอมลโดยใชแบบจาลองเพอชวยในการ

ประเมนความเสยงนาเขา สามารถบงบอกถงประสทธภาพของแผนความปลอดภยทางชวภาพของคอมพารตเมนต

เพอชวยในการเจรจาตอรองทางการคาและเพมการสงออกสตวปกและผลตภณฑสตวปกของประเทศ

ตอไป