การประชมวชาการประจ�าป 2554Thailand Conference on Reading 2011

วนท 24-25 สงหาคม พ.ศ.2554ณ โรงแรมอมาร วอเตอรเกท กรงเทพฯ

จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK parkส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)

รวมบทความน�าเสนอThailand Conference on Reading 2011

ISBN

พมพครงท 1: สงหาคม 2554

เจาของ/ผจดพมพ :ส�านกงานอทยานการเรยนร สงกดส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) เลขท 999/9 อาคารส�านกงานเซนทรลเวลด ชน 17 ถนนพระราม 1 แขวงปทมวน เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330โทรศพท 02 264 5963-5 โทรสาร 02 264 5966

ประสานงาน/รปเลม : คณะบคคลไมตคลMighty Creation Organiser & Production Housemightycrehouse@gmail.com

พมพท :บรษท แปลน พรนทตง จ�ากด

ค�าน�า ในรอบสองปทผานมา มสญญาณเชงบวกตอกระบวนการรณรงคสงเสรมการอานในประเทศไทย อาท การทรฐบาลประกาศใหการอานเปนวาระแหงชาต และก�าหนดใหป พ.ศ.2552-2561 เปนทศวรรษการอานของประเทศ กระแสความตนตวในการพฒนาปรบปรงหองสมดประชาชนและหองสมดในสถาบนการศกษาในหลากหลายแนวคด เชน หองสมดมชวต หองสมด 3 ด หรอหองสมดอเลกทรอนกส กระทงลาสด องคการยเนสโกประกาศใหกรงเทพมหานครเปนเมองหนงสอโลกในป พ.ศ.2556 (World Book Capital 2013) จะน�าไปสปฏบตการรณรงคสงเสรมการอานอยางเปนรปธรรมระหวางภาคเครอขายทท�างานดานหนงสอกจกรรมสงเสรมอานและการพฒนาแหลงเรยนร ส� า นกงานอทยานการเ รยนร จดประชมวชาการประจ� าป 2554หรอ Thailand Conference on Reading 2011 ขนเพอใหเกดการแลกเปลยนองคความรทางวชาการดานการอานและการพฒนาแหลงเรยนรซงนอกจากจะใหสอดคลองกบสถานการณภายในประเทศดงกลาวขางตนแลวยงตระหนกถงการรวมกลมเปนประชาคมอาเซยนในอก 4 ปขางหนา ประเทศไทยจงจ�าเปนตองเพมพนความรความเขาใจทมตอประเทศเพอนบานใหมากยงขนโดยเฉพาะประเดนเรองสภาพการอานและนโยบายสงเสรมการอานของแตละประเทศซงจะเปนจดเรมตนในการเรยนรและสรางเสรมความรวมมอกนเปนเครอขายภาคระหวางประเทศในอนาคตอนใกล หนงสอประกอบการประชมวชาการประจ�าป 2554 เลมน ไดรวบรวมรายงานศกษาวจยและบทความทมการน�าเสนอในการประชม ดวยความคาดหวงวาผลงานของผทรงคณวฒทงไทยและตางประเทศจะมสวนในการจดประกายและกระตนใหเกดการอภปรายแลกเปลยนความคดเพอขยายองคความรใหกวางขวางและเปนประโยชนตอการน�าไปขยายผลในเชงปฏบตตอไป

............................................................

อทยานการเรยนร Thailand Knowledge Park แนวคดการจดตงอทยานการเรยนรเกดขนเพอตอบโจทยและแกไขปญหาส�าคญของสงคมไทยในสภาวการณทโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวโดยเนนการแกไขปญหาเกยวกบ “คน” อนเปนศนยกลางของการพฒนาประเทศ โดยโจทยส�าคญอนเปนปญหาและอปสรรคตอการพฒนา “คน” คอ ระบบการศกษาไทยและการเรยนการสอนยงไมเอออ�านวยใหเดก คดเปน ท�าเปน กลาคด กลาท�า ท�าใหมปญหาสบเนองมาถงการพฒนาประเทศทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และการศกษา เกดปญหาวกฤตและความสบสนในสงคมไทย สาเหตส�าคญประการหนงเกดจากปญหาคนไทยโดยรวมและไมวาเดกเยาวชนหรอผใหญยงอานหนงสอนอย ไมมนสยรกการอาน ระบบการศกษาไทยไมไดปลกฝงและสงเสรมใหเดกรกการอานและใชหองสมด หองสมดทมกลมเปาหมายใหบรการประชาชนขาดการสนบสนนจากรฐ ม งบประมาณจ�ากด มปญหาอปสรรคในการบรหารงานและด�าเนนงาน ปญหาสถานภาพของบรรณารกษ นอกจากนประชาชนยงขาดความร ความเขาใจความส�าคญและประโยชนทจะไดรบจากหองสมด ภาพลกษณหองสมดทใหบรการประชาชนในสายตาประชาชนโดยเฉพาะในทองถน ยงเปนหองสมดแบบเดม คอ สถานทเกบหนงสอ เงยบสงด ยงไมสามารถจงใจ หรอ กระตนความสนใจในวงกวาง น�ามาสแนวคดการกอตงหองสมดมชวตในรปแบบและบรบทของไทย

การกอรางสรางความคดอทยานการเรยนรจงเกดขนในลกษณะ “งานทดลองชนใหญ” เพอตอบโจทยส�าคญของประเทศไทยเรองการอาน หนงสอและหองสมด โดยมโจทยระดบชาต โจทยระดบทองถน และโจทยของคนท�างานทชดเจนเพอรวมแกปญหาของสงคมไทยทงดานการศกษาและสงคม การรวมสรางสงคมการเรยนร โ ด ยมนโยบายระดบชาตเปนเครองมอก�ากบและไดรบการสนบสนนสงเสรมอยางจรงจง ท�าหนาทเปน “ขอตอเตมเตม” หรอ “ขอตอของสงคม” สรางเสรมงานทขาดอย และพฒนาสการเปน “ตนแบบ” หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร และกอใหเกดผลกระทบตอสงคม

วนท 24 มกราคม พ.ศ. 2548 อทยานการเรยนร หรอ Thailand Knowledge Park จงถอก�าเนดขน ตามแนวคดและความมงหวงทจะสรางแหลงเรยนรทมบรรยากาศสรางสรรค ทนสมย สะดวกในการเขาถงและใชบรการ เพอปลกฝงนสยรกการอาน คนควาเรยนรดวยตนเองและใหเปนหองสมดทมากกวาหองสมดโดยไดรบแรงบนดาลใจมาจากแหลงเรยนรในประเทศท เลงเหนความส�าคญของการอานและประโยชนของหองสมด ไดแก หองสมดศนยขอมล จอรจ ปอมปด ประเทศฝรงเศส, Library Learning Information ประเทศองกฤษ, เซนไดมเดยเทค ประเทศญปน, และหองสมดเยาวชน จลง และ Library@Orchard ประเทศสงคโปร ผานกระบวนการคด วเคราะห วจย ระดมความคดเหนจากหลายภาคสวน รวมถงจดการประชมกลมยอย (Focus Group) เพอลงลกถงความตองการของเดกและเยาวชนซงเปนเปาหมาย กอนจะตกผลก และกลายมาเปนหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

นบจากวนนน เปนเวลากวา 6 ปท TK park ไดโลดเลนอยในสงคมไทย และรงสรรค “วตถดบ” เพอผลตความร ความคด จนตนาการแกเดกและเยาวชน เราเผยแพรเมลดพนธแหงปญญาใหกระจายออกไปทวประเทศในรปแบบหองสมดมชวตขนาดตาง ๆ ทหลากหลาย ใหทกทเปนสถานททสามารถเรยนรไดอยางสรางสรรค จดประกายความคดของเดกและเยาวชน ดวยองคความรและค�าวาหองสมดมชวตทจดตดขนแลวในสงคมไทย

ภารกจของเรา 1.การพฒนาองคความร สรางตนแบบและใหบรการแหลงเรยนร โดยพฒนาตนแบบแหลงเรยนรทเนนการปลกฝงและสงเสรมนสยรกการอานและแสวงหาความรในบรรยากาศการเรยนรอยางสรางสรรค ทนสมย ในรปแบบ “หองสมดมชวต” รปแบบตาง ๆ ไดแก อทยานการเรยนรตนแบบและบรการ (TK park) ณ อาคารศนยการคาเซนทรลเวลด ชน 8 พนทส�าหรบเยาวชนและผมใจรกการเรยนร โดยสงเสรมการเรยนรผานกระบวนการจดกจกรรมทเชอมโยงระหวาง หนงสอ ดนตรและสอมลตมเดย เปนพนทแหงการแสดงออกทกพลงสรางสรรคของเยาวชน อทยานการเรยนรภมภาคตนแบบ คอ อทยานการเรยนร ยะลา เปนแมขายในการพฒนาหองสมด

มชวต แบงปน และกระจายโอกาสในการเขาถงการอานการเรยนรของเดกและเยาวชนในภาคใต โดยเนนทหาจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก ยะลา ปตตาน นราธวาส สงขลา และสตล ศนยการเรยนรมชวตตนแบบในทองถน แบงเปน 4 ขนาด ดงน ระดบจงหวด ขนาดพนทประมาณ 2,000 ตร.ม.ขนไป โดยรวมมอกบองคการบรหารสวนจงหวด เทศบาลนครหรอเทศบาลเมอง ส�าหรบประชาชนในจงหวดนน ๆ และจงหวดใกลเคยง ระดบต�าบล รวมมอกบเทศบาลต�าบล ขนาดพนทประมาณ 1,000 ตร.ม. ขนไป เพอเปดโอกาสในการเขาถงขอมลและการเรยนรใหกบชมชนและทองถนใกลเคยง หองสมดมชวตตนแบบในโรงเรยนปรบหองเรยนเปนหองสมดมชวตส�าหรบนกเรยนในโรงเรยนและเครอขาย รวมทงชมชนโดยรอบ ขนาดพนท 105-150 ตร.ม. (1-3 หองเรยน) และหองสมดเดกไทยคด ซงเปนสวนหนงในแหลงเรยนรตาง ๆ เชน หองสมดประชาชน เปนตน ขนาดพนท 50-150 ตร.ม. 2.การพฒนาตนแบบแหลงเรยนรบนโลกไซเบอร ในรปแบบอทยานการเรยนรเสมอน (Digital TK ) www.tkpark.or.th เพอสนบสนนการเรยนรผานเทคโนโลยสารสนเทศโดยการจดท�าระบบขอมลและเชอมโยงเครอขายเพอกระจายความรทสามารถเขาถงไดจากทกพนทในประเทศไทยดวย เนอหาสาระความรหลากหลายแขนงรวม ถงหนงสอออนไลนท งภาษาไทยและภาษาองกฤษ หนงสอเสยง และ e-Learning เพอใหผสนใจสามารถเขาใชบรการและรวมเปนสวนหนงใน “ชมชนการเรยนรออนไลน” นอกจานยงเปนพนทส�าหรบเยาวชนทผานการอบรมจากอทยานการเรยนรในดานตางๆไดแสดงความสามารถดวยการปฏบตจรง เชน นตยสารออนไลนราย 2 เดอน “Read Me Egazine” ทเกดขนมาเพอเปนเวทใหเยาวชนทไดรบการบมเพาะดานการเขยนไดตอยอดความรในกระบวนการจดท�านตยสารอยางมออาชพ 3.พฒนากจกรรมตนแบบในการสงเสรมการอานการเรยนรส�าหรบเยาวชน เพอกระตนและจดประกายใหเยาวชนคนพบความถนดผานกระบวนการเรยนรในรปแบบกจกรรมทหลากหลายไดแกกจกรรมสงเสรมการอานการเรยนรกจกรรมสงเสรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมกจกรรมสงเสรมทกษะชวตและกจกรรมสงเสรมเทคโนโลยสารสนเทศรวมถงการสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชน

ไดพฒนาศกยภาพ แลกเปลยนประสบการณและเผยแพรผลงานจากความคดสรางสรรคสสงคม 4.การขยายผลเพอรวมสรางสงคมแหงการเรยนร รวมกบหนวยงานตาง ๆ ในการสรางสรรคงานวชาการ การพฒนาเนอหาสาระ การสรางแรงบนดาลใจและถายทอดองคความรการบรหารจดการหองสมดมชวตและความรในดานตาง ๆ รวมทงเพอจดประกายความคด อาท การวจยสรางองคความรและการวจยเพอพฒนาสรางสรรคเนอหาสาระ (Content) โดยรวบรวมองคความรทมความเปนไทยอนทรงคณคามาจดท�าเปนสอการเรยนรรปแบบตาง ๆ ทตรงกบความตองการของเดกและเยาวชน ตวอยางเชน นทานและวรรณกรรมเยาวชนพนบาน เกมสรางสรรค การจดประกายและถายทอดองคความรดานการบรหารจดการหองสมดมชวตและองคความรในดานตาง ๆ ไดแก การสมมนาเชงปฏบตการ การสมมนาวชาการ การอบรมและประกวดหองสมดมชวต และการอบรมบรรณารกษหองสมดประชาชน ดงรายละเอยดตอไปน 4.1 วจยสรางองคความร เชน - กระบวนการสงเสรมการอานทไดผลส�าหรบเดกประถมศกษา - กจกรรมสงเสรมการอานและการเรยนรส�าหรบเยาวชนกอนวยรน - ทศนคตและพฤตกรรมการอานของคนไทย - การตนความรไทย: ความเปนมา สถานการณ และแนวทางการพฒนา - นโยบายสงเสรมการอานของไทย ศกษาเปรยบเทยบกบตางประเทศ - การศกษาวจยสถานการณการอานและดชนการอานของไทย (Reading Index) 4.2 แลกเปลยนเรยนร แบงปนประสบการณ สรางเครอขาย เชน - สมมนาวชาการ “ชวนเดกไทยใหเปนนกอาน” - สมมนาวชาการ “TK เปดโลกหองสมดเดก” - สมมนาเชงปฏบตการ “เปดโลกการอาน ดวยนทานเลาเรอง” - การประชมวชาการและเวทสาธารณะเพอผลกดนนโยบายการอาน หรอ TK Forum

4.3 อบรมและประกวดหองสมดมชวต TK park Living Library Award จดขนทงหมด 3 ครงตอเนองทกสองป โดยมจดประสงคเพอเพมพนทกษะความรทจ�าเปนในการวางแผนและบรหารจดการหองสมดแกบรรณารกษ ในการน�าไปพฒนาและประยกตใชใหเหมาะสม ตามบรบทของแตละพนท แตละปมหองสมดเขารวมอบรมกวา 200 แหง และมอบรางวลใหกบหองสมดดเดน ครงละ 10 แหง จากการวจยตดตามผลโครงการนโดยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พบวาเปนโครงการทบรรณารกษไดรบประโยชนโดยตรง บรรลวตถประสงคในดานการพฒนาความสามารถ ทกษะ เจตคต ความรและประสบการณทสามารถน�าไปใชในการพฒนาหองสมดในชมชนของตน ผใชบรการมความพงพอใจตอการเปลยนแปลงทงในดานกายภาพ การบรการ ทรพยากรสารสนเทศ ตลอดจนตวบรรณารกษเอง และยงเกดการเปลยนแปลงในชมชนของหองสมดทไดรบรางวล ชมชนเรมใหความสนใจบทบาทหองสมดและเขาใชบรการ มากขน นอกจากน ยงท�าใหแนวความคดหองสมดมชวตเผยแพรออกไปอยางกวางขวาง ผาน บรรณารกษของหองสมดทไดรบรางวล ซงไดรบเชญไปเปนวทยากรใหความรกบหนวยงานอน ๆ อยางตอเนอง เกดการตนตวในเรองการพฒนาหองสมดใหเปนหองสมดมชวต เชน มการจดประกวดหองสมดของหนวยงานตาง ๆ เพมมากขน หองสมดทไดรบรางวลจากโครงการน ไดรบการสนบสนนงบประมาณเพมเตมจากหนวยงานตนสงกด รวมถงการสนบสนนบรรณารกษไปศกษาดงานยงประเทศใกลเคยง เปนตน 4.4 อบรมบรรณารกษ ศกษานเทศกและผบรหารหองสมด โดยความรวมมอระหวางส�านกงานอทยานการเรยนรและส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จดอบรมใหความรและอบรมเชงปฏบตการแกบรรณารกษหองสมดโรงเรยน ศกษานเทศกในเขตพนทการศกษาทวประเทศ ซงไดด�าเนนโครงการนอยางตอเนองทกปมาตงแตป 2550 มผเขารวมการอบรมรวมแลวกวา 600 คน

ความเปนมา ส�านกงานอทยานการเรยนร (สอร.) มพนธกจหลกในการรวมสรางสรรคสงคมการเรยนร โดยด�าเนนการผานการพฒนาแหลงเรยนร ดวยแนวคด “หองสมดมชวต” และกระบวนการสงเสรมใหเกดนสยรกการอาน การแสวงหาความรและการเรยนรอยางสรางสรรค การจดสมมนาวชาการประจ�าป เปนสวนหนงของการผลกดนใหเกดสงคมการเรยนรอยางสรางสรรค โดย สอร. ไดจดกจกรรมประชมสมมนาวชาการประจ�าปมาอยางตอเนอง เรมตงแตป พ.ศ.2548 ในเรอง “เตมชวตใหหองสมด” ป พ.ศ.2549 เรอง “ชวนเดกไทยใหเปนนกอาน” ป พ.ศ.2550 เรอง “TK เปดโลกหองสมดเดก” ป พ.ศ. 2551 เรอง “เปดโลกการอานดวยนทานเลาเรอง” ป พ.ศ. 2552 สอร.รเรมโครงการ TK Forum ในรปแบบเวทสาธารณะเพอถอดบทเรยนแลกเปลยนประสบการณจากนกปฏบต และสกดองคความรสขอเสนอเชงนโยบายทเกยวกบการสงเสรมการอานจากองคกรภาคกวา 50 แหง และในป พ.ศ. 2553 ทผานมา การจด TK Forum ไดขยายองคความรในเรองประสบการณสงเสรมการอานไปสการศกษาแนวปฏบตของประเทศทประสบความส�าเรจในการด�าเนนนโยบายสงเสรมการอาน ไดแก ประเทศสวเดน ประเทศเกาหลใต และประเทศญปน ในป พ.ศ.2554 น สอร.มแนวคดใหการสงเสรมการอานเปนสวนหนงของการเตรยมความพรอมแกเดกและเยาวชนไทย ทจะเตบโตขนเปนพลเมองของประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ในอก 4 ปขางหนา ดงนน การจดประชมวชาการดานการอานในปนจงเปนการประชมน�ารองเพอส�ารวจความรและประสบการณของหนวยงานซงด�าเนนกจกรรมโครงการและนโยบายดานการสงเสรมการอานและการเรยนรทงของประเทศไทยและบางประเทศในอาเซยน จากนนในปตอ ๆ ไปจะเจาะลกลงไปในประเดนอนและครอบคลมความรจากทกประเทศสมาชกสอร.คาดหวงวาการประชมวชาการครงนนอกจากจะเปนการขยายองคความรและความรบรทมตอประเทศในกลม

อาเซยนแลวความรวมมอทางวชาการระหวางประเทศทางดานนโยบายการอานและการพฒนาแหลงเรยนรจะน�าไปสความเขาใจซงกนและกนทแนบแนนลกซงมากยงขนในฐานะพลเมองอาเซยน ภายใตปรชญา “Towards ASEAN Citizenship with Books and Reading”

อนง การประชมวชาการประจ�าป 2554 จดขน 2 ครง ครงแรกเปนการสมมนาวชาการ เรอง “อานเพอนบาน กบประสบการณสงเสรมการอาน” จดขนเมอวนท 11 พฤษภาคม 2554 ณ อทยานการเรยนร ศนยการคาเซนทรลเวลด และครงทสอง คอการจดประชมวชาการ Thailand Conference on Reading 2011 ในวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ.2554 ณ โรงแรมอมาร วอเตอรเกท กรงเทพฯ

ก�าหนดการประชมวชาการประจ�าป 2554Thailand Conference on Reading 2011

วนท 24-25 สงหาคม พ.ศ.2554ณ โรงแรมอมาร วอเตอรเกท กรงเทพฯ

วนพธท 24 สงหาคม 08:00-09:00 น. ลงทะเบยน09:00-09:15 น. พธเปดการประชม 09:15-09:45 น. ปาฐกถาพเศษ “คดสรางสรรค ดวยการอาน” โดย ดร.ณรงคชย อครเศรณ09:45-10:45 น. การบรรยายพเศษ “Libraries for Life: The Singapore National Library Board Experience” โดย Mrs. Kiang-Koh Lai Lin, ผอ�านวยการโครงการ Reading Initiatives, National Library Board (NLB) ประเทศสงคโปร10:45-11:00 น. พกรบประทานอาหารวาง11:00-11:45 น. น�าเสนอรายงานวจย “How Malaysia Reads: Individual, School and Home Initiates” โดย ศาสตราจารย Ambigapathy Pandian, คณบด School of Lan guage, Literacies and Translation, Universiti Sains Malaysia (USM) ประเทศมาเลเซย 11:45-12:30 น. น�าเสนอรายงานวจย “The development of book reading activ ity for promoting better life of citizen in Vietnam” โดย Ms. Vu Duong Thuy Nga, รองผอ�านวยการกรมหองสมด กระทรวงการวฒนธรรม การทองเทยวและการกฬา ประเทศ เวยดนาม12:30-13:45 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

13:45-14:30 น. น�าเสนอรายงาน “นโยบายสงเสรมการอานของประเทศไทย: ภาพ รวม ปญหา และแนวทางการพฒนา” โดย นางพจมาน พงษไพบลย, ผอ�านวยการส�านกพฒนานวตกรรม การจดการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ14:30-15:45 น. อภปราย “ชองวางและความเทาเทยมในการเขาถงหนงสอและ แหลงเรยนร : ประสบการณจากประเทศลาวและไทย” โดย Ms. Somphet Phongphachanh, ผอ�านวยการโครงการ Room to Read สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และ ดร.ชยยศ อมสวรรณ, รองเลขาธการ ส�านกงานสงเสรมการศกษา นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.)15:45-16:00 น. พกรบประทานอาหารวาง16:00-17:00 น. การบรรยายพเศษ “ขอสงเกตบางประการตอกระบวนการสงเสรม การอานและการเรยนรของไทย” โดย ศาสตราภชาน ไกรฤทธ บณยเกยรต

วนพฤหสท 25 สงหาคม 08:00-09:00 น. ลงทะเบยน09:00-09:15 น. วดทศน09:15-09:45 น. ปาฐกถาพเศษ “นสยการอานของคนไทย ในมตดานวฒนธรรม” โดย ศาสตราจารย นธ เอยวศรวงศ 09:45-10:45 น. การบรรยายพเศษ “Bringing Books Alive for Children: Korea’s Reading Promotion Efforts” โดย Ms. Sook Hyeun Lee, ผอ�านวยการหองสมดส�าหรบเดก และเยาวชน ประเทศเกาหลใต (National Library for Children and Young Adults Seoul, Republic of Korea)10:45-11:00 น. พกรบประทานอาหารวาง

11:00-11:45 น. น�าเสนอรายงานวจย “The Myth of Illiterate Culture: The Case of Indonesian Children” โดย รองศาสตราจารย Setiono Sugiharto, Atma Jaya Catholic University, ประเทศอนโดนเซย11:45-12:30 น. น�าเสนอรายงานวจย “ปจจยสงเสรมคนไทยใหมวฒนธรรมการ อาน” โดย รองศาสตราจารย อรศร งามวทยาพงศ, มหาวทยาลย ธรรมศาสตร12:30-13:45 น. พกรบประทานอาหารกลางวน13:45-14:30 น. น�าเสนอรายงาน “Every Filipino Child a Reader” โดย Mrs. Flor Marie (Neni) Sta. Romana Cruz, Philippine Board on Books for Young People, Sa Aklat Sisikat (“Books Make you Cool”) Foundation, ประเทศฟลปปนส 14:30-15:45 น. อภปราย “Bangkok World Book Capital 2013 กบกาวตอไปของ ภาคสงเสรมการอาน” โดย ม.ร.ว.สขมพนธ บรพตร ผวาราชการกรงเทพมหานคร และ Mr. Ichiro Miyazawa ผแทนยเนสโก15:45-16:00 น. พกรบประทานอาหารวาง16:00-17:00 น. การบรรยายพเศษ “รวมสรางรากฐาน อาน คด เรยนร เตรยมคนส พลเมองอาเซยน” โดย นายอาคม เตมพทยาไพสฐ เลขาธการส�านกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต17:00-17:15 น. ค�าประกาศ และพธปดการประชม

การประชมใชภาษาไทยและองกฤษ และมลามแปลตลอดงาน

สารบญ หนา ค�าน�า อทยานการเรยนร Thailand Knowledge Park ความเปนมา ก�าหนดการ Thailand Conference on Reading 2011 ต�านานของวฒนธรรมการไมรหนงสอ : กรณของเดกอนโดนเซย 1 • รองศาสตราจารย Sugiharto Setiono, Atma Jaya Catholic University, Jakartaการสงเสรมการอานและหองสมดในสาธารณรฐประชาธปไตย 14 ประชาชนลาว (สปป.ลาว) ภายใตการสนบสนนของ Room to Read Lao• Ms. Somphet Phongphachanh, ผอ�านวยการ Room To Read Laoการอานหนงสอในมาเลเซย: โครงการสงเสรมระดบบคคล ครวเรอน 36และโรงเรยน • ศาสตราจารย Ambigapathy Pandian, Universiti Sains Malaysia (USM) เดกฟลปปนสทกคนเปนนกอาน 63 • Mrs. Flor Marie (Neni) Sta. Romana Cruz, Philippine Board on Books for Young People, Sa Aklat Sisikat (“Books Make you Cool”) Foundationกลยทธเพอการพฒนาหองสมดและการสงเสรมการอาน ในเดกและ 84เยาวชนของประเทศเกาหล • Mrs. Sook Hyeun Lee, ผอ�านวยการหองสมดส�าหรบเดกและเยาวชน พฒนาการของกจกรรมการอานหนงสอเพอการสงเสรมชวตทดขนของ ประชาชนในประเทศเวยดนาม • Miss Vu Duong Thuy Nga, รองผอ�านวยการกรมหองสมด กระทรวงวฒนธรรม การกฬา และการทองเทยว

97

ปจจยสงเสรมคนไทยใหมวฒนธรรมการอาน 117 • รองศาสตราจารย อรศร งามวทยาพงศ, มหาวทยาลยธรรมศาสตรชองวางและความเทาเทยมกนของการเขาถงหนงสอและแหลงเรยนร • ดร.ชยยศ อมสวรรณนสยการอานของคนไทย ในมตดานวฒนธรรม • ศาสตราจารย นธ เอยวศรวงศนโยบายสงเสรมการอานของประเทศไทย: ภาพรวม ปญหา และแนวทางการพฒนา • คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (กพฐ.) กระทรวงศกษาธการการสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร • ศาสตราจารย ชตมา สจจานนท, ผชวยศาสตราจารยกาญจนา ใจกวาง, รองศาสตราจารยมาล ล�าสกลหองสมดเพอชวต ประสบการณของคณะกรรมการหอสมดแหงชาตสงคโปร• เกยง โกะ ไล ลน - ผอ�านวยการ โครงการรเรมดานการอานJasna Dhansukhlal ผจดการอาวโสฝายการบรหารจดการหองสมดสาธารณะคณะกรรมการหอสมดแหงชาตสงคโปร

เกยวกบผเขยน

138

144

150

195

229

245

ต�านานของวฒนธรรมการไมรหนงสอ : กรณของเดกอนโดนเซย

Sugiharto Setionoภาควชาภาษาองกฤษ คณะศกษาศาสตร

Atma Jaya Catholic Universityกรงจาการตา, อนโดนเซย

สอของอนโดนเซยเคยรายงานครงหนงวาอนโดนเซยเปนประเทศทมอตราการไมรหนงสออยในระดบสงตดหนงในเกา รายงานยงระบเพมเตมอกวาระหวางป พ.ศ. 2538-2548 อตราการไมรหนงสอของผใหญในประเทศอนโดนเซยสงมากกวารอยละ 90 ตวเลขดงกลาวสอดคลองกบรายงานลาสดจากองคการเอกชนแหงหนงซงใหบรการการศกษาฟรส�าหรบเดกในชมชนแออดของประเทศทระบวาอตราการไมรหนงสอในกลมเดกเพมขนทกป (Sugiharto, 2010b) นอกจากนยงมการรายงานอกดวยวาเดกชาวอนโดนเซยไมมนสยชอบอานหนงสอ ในอดตทผานมารฐบาลอนโดนเซยไดด�าเนนมาตรการตาง ๆ เพอมงขจดการไมรหนงสอใหหมดไป (ด Sugiharto, 2008) ภายใตยคของซฮารโต ประธานาธบดคนทสองของอนโดนเซย โครงการขจดการไมรหนงสอไดถกด�าเนนการในภาคการศกษาทงในและนอกระบบ ส�าหรบในสวนการศกษานอกระบบโครงการดงกลาวรจกกนในนาม kejar (ยอมาจาก kelompok belajar) หรอการเรยนรเปนกลม โครงการนประสบความส�าเรจเปนอนมากในการลดอตราการไมรหนงสอในประเทศ ส�าหรบการศกษาในระบบอดตประธานาธบดซฮารโตซงเปนททราบกนดวามปรชญาทจะสรางความเทาเทยมทางการศกษาใหเกดขนภายในประเทศไดท�าการสรางโรงเรยนประถมศกษาของรฐในพนทหางไกลของประเทศนบพนแหง ตวอยางเชนรฐบาลของซฮารโตไดสรางโรงเรยนจ�านวน 22, 600 แหง ในชวง พ.ศ. 2525-2526 และ สรางเพมอก 15,000 แหงในชวง พ.ศ. 2536-2537 การไมรหนงสอไดกลายเปนประเดนรองๆ ลงมาในวาระแหงชาตส�าหรบ

1

รฐบาลตางๆ ยคหลงซฮารโต ยกตวอยางเชนในสมยประธานาธบดซซโล บมบง ยทโธโยโน (Susilo Bambang Yudoyono) รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการอนโดนเซยไดตงเปาทจะลดอตราการไมรหนงสอจากรอยละ 10.12 ในป 2546 ใหเหลอรอยละ5ในป 2552 (Sugiharto, 2008 a) ในการตอสเพอขจดการไมรหนงสอ (โดยเฉพาะอยางยงในกลมเดก) รฐบาลชดปจจบนมการรณรงคสงเสรมการอานอยางตอเนอง และยงไดจดตงหองสมดชมชนและหองสมดเคลอนทซงรจกกนในภาษาทองถนวา taman bacaan masyarakat และ perpustakaan keliling ตามล�าดบ การน�าเอาการสอนภาษาองกฤษเขามารวมไวในหลกสตรระดบชาตเพอเนนถงความส�าคญของการอานภาษาตางประเทศนบเปนสวนหนงของความพยายามของรฐบาลในการรณรงคสงเสรมการรหนงสอใหกวางขวางทวประเทศ ความพยายามทงหลายทงปวงเหลานไดถกน�าเขามารวมอยในนโยบายหลกสดานของกระทรวงการศกษา กลาวคอ ปองกนการไมร หนงสอในหมเยาวชน สรางความเทาเทยมกนในการเขาถงการศกษาระดบประถมศกษาส�าหรบผใหญ เพมชองทางและปรบปรงคณภาพการศกษาและการรหนงสอ และการรกษาความสามารถในการรหนงสอ อยางไรกตามแมจะมความพยายามด�าเนนการตาง ๆ แตยงคงเปนทถกเถยงกนอยวาอตราการไมรหนงสอในประเทศอนโดนเซยตกต�าลงหรอไมการกลาวอางของรฐบาลทวาจ�านวนคนไมรหนงสอ (ทงผใหญและเดก) ลดลงมกจะไมสอดคลองกบการตดตามตรวจสอบกจกรรมการศกษาขององคกรพฒนาเอกชน หรอกลาวใหตรงจดกคอองคกรเหลานไมยอมรบการกลาวอางในเรองนของรฐบาลนนเอง ผเขยนขอโตแยงไว ณ ทนวาปญหาการไมรหนงสอทมมาเนนนาน (ซงท�าใหประชาชนโดยเฉพาะเดกไมสามารถอานออกและเขยนได) รวมทงปญหา อนๆ ทเกยวของกบการพฒนาการรหนงสอของเดกโดยทวไปมไดเกดมาจากปญหาดานวฒนธรรมแตอยางใดผเขยนอยากจะบอกดวยซ�าวาปญหาเหลานเกดจากการไมสามารถเขาถงหนงสอมากกวา พนทหลายแหงในจงหวดตาง ๆ ของประเทศนนมเดกจ�านวนมากทมชวตอยอยางยากจนขนแคนและท�าใหมโอกาสนอยมากทจะไดไปโรงเรยนและเพลดเพลนกบการอานหนงสอ

เปนททราบกนโดยทวไปวาวฒนธรรมอนโดนเซยเปนวฒนธรรมทชอบพดมากกวาอานและเขยน1

2

ยงไปกวานนหลกสตรการศกษาเองกไมสนบสนนหรอเอออ�านวยตอการพฒนาการรหนงสอในเดก ดงนน ผเขยนขอเสนอวาการเพมโอกาสในการเขาถงหองสมดตางหากเปนขนตอนแรกทจ�าเปนตองกระท�าเพอตอสกบการไมรหนงสอ และวธทดทสดในการพฒนาการรหนงสอของเดกไมเพยงแตเปดโอกาสใหพวกเขาสามารถเขาถงหนงสอไดเทานน แตควรตองกระตนอยางตอเนองใหเดกหาความเพลดเพลนจากการอานดวยตนเอง หรอท Krashen (2004) เรยกวา “การอานโดยสมครใจ” ผเขยนจะสรปโดยการอภปรายถงความสมพนธระหวางการไมรหนงสอและการเขาถงหองสมด

ต�านานของวฒนธรรมการไมรหนงสอเปนความจรงทเดกจ�านวนมากโดยเฉพาะทอาศยอยในพนทหางไกลเปนผไมรหนงสอ (ไมสามารถอานและเขยน) และเดกจ�านวนมากไมคนเคยกบการอานหนงสอซงเราจะกลาวถงสาเหตในสวนถดไป ยงเปนเรองจรงอกเชนกนทเดกอกไมนอยแมจะมาจากครอบครวทมรายไดปานกลางถงสงกยงไมชอบอานหนงสอ แต แม จะ เป น เช นน น เรากยงไมควรดวนสรปวาพวกเขาอยในวฒนธรรมทไมรหนงสอหรอไมมนสยรกการอาน Sugiharto (2010a) ไดน�าเสนอหลกฐานสนบสนนความคดทวาแทจรงแลวเดกและวยรนอนโดนเซยเปนนกอานตวยง มใชวาพวกเขาไมมนสยรกการอาน เ ด กเหลานไปรานขายหนงสอเปนประจ�าในวนหยดสดสปดาหและเลอกหยบหนงสอทพวกเขาตองการจะอานจากชนหนงสออยางกระตอรอรน หนงสอทพวกเขาชอบอานกมหลากหลายประเภท เชน เทพนยาย การตน นวนยายวยรน และหนงสอวทยาศาสตรเปนชด ๆ ซงไดรบความนยม นอกจากนยงพบวาเดกและวยรนมกแหไปยงหองสมดเคลอนทและสนามเดกเลนของหองสมดชมชนเพอขอยมและอานหนงสอ การทพวกเขามายงหองสมดเหลานกเพราะพวกเขาชอบอานหนงสอดวยกนเปนกลมนนเอง จะไดแบงปนสงทตนเองอานพบมาให เพอนฟง นอกจากนยงนาสนใจทสงเกตพบอกวาขณะทนกเรยนสวนใหญไมไดกระตอรอรนในการอานการบาน

การส�ารวจของ Rosita’s (2007) เรองนสยรกการอานของนกเรยนอนโดนเซยไดพบวานกเรยนสวนใหญตอบสนองในทางลบเมอถกถามเกยวกบเรองความสนใจในการอานหนงสอทงภาษาอนโดนเซยและภาษาองกฤษ2

3

ทโรงเรยนมอบหมายมาแตพวกเขากลบใช เวลาหยดพกในการแสวงหาความเพลดเพลนจากการอานหนงสอ (อานการตน นวนยายส�าหรบวยร นและนตยสาร) นกศกษายงชอบอานสงทเดกทว ๆ ไปอาน และหากมคนถามวาอานอะไรกไมอายทจะยอมรบวาพวกตนชอบอานหนงสอเบาสมองแทนการอานต�ารบต�ารา มหลกฐานทเปนพยานบคคลมากมาย อาท นกศกษาคนหนงของ Sugiharto (2010 c) ไดพบวาเธอรค�าศพทภาษาองกฤษมากขนเพราะอานหนงสออานเลนทเปนภาษาองกฤษมากขนกวาแตกอน เชน ไดอานเรอง The Adventure of Huckleberry Finn, The Adventure of Moby Dick และ Travelers on Gulliver’s Island เธอบอกวานสยรกการอานของเธอพฒนาขนเพราะการอานหนงสออานเลนเหลาน Stoltz (2006) ไดกลาววา นกเรยนคนหนงจากโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนในประเทศอนโดนเซยเปนพยานหลกฐานทนาสนใจเกยวกบเรอง “พลง” ของการอาน โดยบอกวาตวเธอเองเปนพวก ‘ชอบอานแฮร พอตเตอร’ และบอกวาตวเองเปนนกอานนยายตวยง นกเรยนผนบอกวาการทเธอมทกษะการเขยนภาษาองกฤษดขนและประสบความส�าเรจไดรบการตพมพ (เปนครงแรก) ใน หนงสอพมพภาษาองกฤษทมชอเสยงของอนโดนเซยกเปนผลมาจากนสยการอานนยายของเธอนนเอง เธอไดเขยนวา “ฉนรกทจะเขยนกเพราะฉนเปนคนชอบอานนยาย และเพราะการเปนคนชอบอานนยาย ท�าใหฉนกระหายอยากเขยนเรยงความและรายงาน จากแตกอนทไมชอบเลย” (Stoltz, 2006) ในทสดจากนกเรยนทไมไดใชภาษาองกฤษเปนภาษาแมและม ความสามารถในการใชภาษาองกฤษอยางจ�ากด ฉนตองสารภาพวาพฒนาการของการอานออกเขยนไดทงในภาษาอนโดนเซยและภาษาองกฤษของฉนเกดจากการหมกมนในการอานเรอง “เบาสมอง” อยางเชนนทานพนบาน การตน นยายฉบบปรบปรงใหอานงาย (ประเภทสยองขวญและโรแมนตก) และนตยสารวยรน

นทานพนบานของอนโดนเซยทเขยนเปนภาษาองกฤษทงส�าหรบระดบผเรม อาน ระดบกลางไปจนถงระดบสงเปนหนงสอทฉนสนใจอานเปนพเศษและ อานเอา ๆ เกอบทกวนหลงเลกเรยน เรองเหลานลวนแลวแตสนกนาอานชวน ตดตามเสยจนฉนรสกเหมอน “ถกดดหายเขาไปในหนงสอ” และแทบไมรตว ดวยซ�าวาก�าลงอาน ภาษาอนอย

4

ความหลงใหลในการอานเรองเบาสมองยงคงตดตวไปแมเขาเรยน มหาวทยาลยแลว ปจจบนความเขาใจในภาษาองกฤษมมากขนและฉนกยงรก ในการอานอยเชนเดมเพยงแตขยบจากวรรณกรรมทอานงาย ๆ ส�าหรบเดกมา เปนเรองทหนกขนและเอาจรงเอาจงมากขน (Sugiharto, 2010 c หนา 422)

หลกฐานทงหมดนชใหเหนวาทกคน (ไมวาเดก เยาวชนและผใหญ) โดยพนฐานแลวเปนนกอาน และมมมองทว าคนอนโดนเซยโดยเฉพาะเดกไม ม นสยรกการอ านก เป นเพยงต�านานเลาขาน แตกดจะเปนเรองปกตทมกไดยนวาเดกเลก ๆ ไมชอบอานหนงสอและมกเมนหนงสอทครหรอผปกครองหามาใหอาน หรอจะพดกนตรงๆ กคอเดก ๆ จะไมสนใจหนงสอทผใหญและครคดวาเปนวรรณกรรม “คณภาพ” นนเอง (Krashen and Ujiie, 2005) และนเปนสาเหตทมกจะน�าไปสการตความและความเขาใจโดยรวมวานกเรยนขาดนสยรกการอาน ทงทปญหาแทจรงนนไมใชวาพวกเขาไมมนสยรกการอานหากแตเปนเพราะพวกเขาไมชอบหนงสอทมคนบอกใหอานตางหาก Sugiharto (2010a) and Rosita (2011) ไดโตแยงไววาการสอนและการรหนงสอทท�ากนอยในบรบทของอนโดนเซยลมเหลวในการมบทบาทเออตอการชวยเหลอเดก ๆ ใหประคบประคองศกยภาพการเปนนกอานของพวกเขา ลมเหลวเพราะไมรวาแททจรงแลวเดก ๆ ทกคนมความเปนนกอานอยในตว นอกจากนโรงเรยนยงสรางความเขาใจผด ๆ วาการอานเปนเรองของการ “เอาจรงเอาจง” ทาง วชาการและการอานวรรณกรรมทก�าหนดตงแตปแรกๆ จะยงท�าเดก ๆ ไดเปรยบในเรองของการรบร ครเองกรสกวาจ�าเปนตองบงคบใหนกเรยนอานต�าราเรยนตามทก�าหนดในหลกสตรใหจบ ผปกครองเองกมกเขาใจแบบเดยวกนและเกดความวตกเมอเหนเดก ๆ อานหนงสอทไมมความเกยวของโดยตรงกบหลกสตร กลววาเดกจะมผลการเรยนไมด สอบตกและไมไดขนชนใหมหากไมอานหนงสอเรยน มมมองดงกลาวพอเปนทเขาใจไดเพราะการอานหนงสออานเลนเชนการตน นยายรกหวานแหวว และนวนยายไมสงผลโดยตรงตอความส�าเรจดานการศกษาและมกเชอกนวาการอานหนงสออานเลนไมกอใหเกดคณคาทางการศกษาและมผลตอการ

5

เจรญเตบโตทางสตปญญานอยมาก แถมยงถกกลาวหาวาเปนปจจยยบยงเสนทางของนกเรยนไปสการอานหนงสอทเปนเรองเปนราวกวาน กลาวโดยสรปกคออาจถงขนท�าลายความอยากอานวรรณกรรมวชาการของเดกเลยดวยซ�า อยางไรกตามสงทพบจากงานวจยเกยวกบการรหนงสอไดลบลางค�ากลาวอางผด ๆ ทยดถอกนมาอยางกวางขวางนโดยชใหเหนวาการอานหนงสออานเลนกมคณคาและท�าใหประสบความส�าเรจในการเรยนไดเชนกน (ดตวอยาง Cho, 2005; Lee, 2005; Mason, 2006) ผลจากการศกษางานวจยหลาย ๆ ชนเกยวกบผลของการอานหนงสออานเลนทมตอการพฒนาการรหนงสอ Krashen and Ujiie (2005) ท�าใหเกดขอสรปดงตอไปน (1) การอานหนงสออานเลนชวยสงเสรมการรหนงสอโดยรวม และ (2) การอานหนงสออานเลนน�าไปสการอานหนงสอทเปนเรองเปนราวมากขน (เชน ท�าหนาทเปนตวกลางสงผานไปสการอานทมเนอหาสาระมากขน) ส�าหรบในประเดนของมมมองทวาการอานหนงสออานเลนมคณคาเพยงนอยนดตอการพฒนาการรหนงสอและความส�าเรจดานการศกษานน Krashen (2004) ไดน�าเสนอพยานหลกฐานจ�านวนมากทแสดงใหเหนถงประโยชนในแงของการสอนของหนงสออานเลน ยกดวอยางหนงสอการตนทพบวามความเหมาะสมในแงของภาพประกอบท�าใหเขาใจเรองราวไดงาย ไมมผลเสยตอพฒนาการและผลสมฤทธในการเรยน แตท�าหนาทเปนทอสงตอไปสการอานหนงสอทมเนอหาสาระมากขน ยงกวานนตวอยางอน ๆ ของการอานหนงสออานเลนเชนหนงสอรกหวานแหววของวยรนและนตยสารไดแสดงใหเหนถงประโยชนในการสรางแรงจงใจใหอยากอานมากขน อยางไรกตาม Krashen ไมไดบอกวาการอานหนงสออานเลนเพยงอยางเดยวเพยงพอแลวทจะท�าใหบรรลพฒนาการระดบสงตอไปไดเพยงแตมนเปน “ตวแปร” ทชวยยกระดบพฒนาการในการรหนงสอ กระนนกตาม ประโยชนเชงลกทไดจากงานวจยเรองการเรยนรภาษาทสองไดตอกย�าถงประสทธภาพและประโยชนเชงลกของการอานหนงสออานเลนไววา “กอใหเกดทงแรงจงใจทท�าใหอยากอานหนงสอมากขนและเพมขดความสามารถทางภาษาซงชวยใหการอานหนงสอยากๆ เปนไปได” (Krashen, 2004, หนา 116) ดงนน การมองวาการอานหนงสออานเลนเปนทางเลอกหนงทชวยสงเสรมวฒนธรรมการอานของเดกจงมเหตผล

6

7

การอยากอานหนงสอดวยความสมครใจเปนกาวแรกในการสรางวฒนธรรมการอานของเดก หากเราอยากจะชวยใหลกหลานของเรามทกษะในการรหนงสอมากขน กอนอนเราตองลดความคาดหวงของเราในตวพวกเขาเสยกอน อยางทไดกลาวไปกอนหนานวาโรงเรยนมความพยายามอยางมากทจะใหนกเรยนรหนงสออนเปนผลใหนกเรยนตองแบกรบภาระความตองการเหลานมากเกนไป ความกระตอรอรนในสวนนของโรงเรยนไมเพยงแตกอใหเกดบรรยากาศการเรยนรทเตมไปดวยความวตกกงวลเทานน แตยงเปนอปสรรคทคอยถวงความพยายามของเดก ๆ ทอยากใฝหาความรดานภาษาดวยตนเองซง เป นเป าหมายสงสดของการเรยนรภาษาอกดวย นอกจากน ดวยความทเกรงวาบตรหลานของตนจะสอบตกหรอไดเกรดต�าผปกครองจงคอยจ�าจจ�าไชใหบตรหลานของตนอานหนงสอเรยน (ซงมกเปนหนงสอทถกก�าหนดมา) ในหลายๆ กรณผปกครองทอยากสนองตอบความตองการของตวเองกจะคอยหลอกลอใหเดกม งอานแตต�าราเรยนโดยเสนอรางวลให ว ธ นหากใช กบเดกทชอบอานหนงสอเรยนอยแลวกไมมปญหาอะไร แต Krashen (2004, 2007) ไดเตอนวาการใชวธดงกลาวอาจกอผลทไมคาดคดหากหนงสอทถกบงคบใหอานไมนาสนใจหรอไมมความหมายตอเดก ในระยะยาวการหลอกลอดวยการใหรางวลอาจกอใหเกดผลเสยหายและเปนอนตรายได นนคอการตดสนบนเดกดวยรางวลเปนการเบนความสนใจของเดกจากความเปนจรงทวาการอานเปนกจกรรมนาเพลดเพลนดวยตวของมนเองอยแลว แนวคดทวาการอานเปนความเพลดเพลนมไดเปนการพดเกนจรง เพราะจรงๆ แลวการอานเปนกจกรรมทเดกและผใหญใชเปนทอาศยหลบหนจากกจวตรประจ�าวนอนจ�าเจ เพอพสจนค�ากลาวน Nell (1988) ไดแสดงประจกษพยานโดยยกเอาค�าพดของ W. Somerset Maugham นกเขยนชอดงมาประกอบดงน การพดคยสนทนาสกพกกท�าใหผมเบอ การเลนเกมสสกพกกท�าใหผมเรมลา และความคดอานของผมซงพวกเรามกถกบอกวาวาเปนทรพยากรทไมมวนหมดของผมปญญากมแนวโนมวาจะเหอดแหง ผมจงโลดถลาเขาหาหนงสอของผมราวกบพวกสบฝนถลาเขาหากลองยาสบกมปาน ... (หนา 232)

ดงนนถาเรามความกระตอรอรนในการสรางวฒนธรรมการอานของเดก ขนตอนแรกทพงกระท�ากคอหาใหพบวาหนงสออะไรทเดกชอบอานมากทสดแลวจงจดหาหนงสอทเหมาะสมกบความสนใจและความตองการมาให ถาจ�าเปนเราอาจตองท�าเปนตวอยางโดยการอานหนงสอในเวลาท เราวาง แบบนจงจะสรางความรสกทวาการอานเปนกจกรรมทนารนรมย คณคาในระยะยาวของการอานหนงสออานเลนจะเปนตวกระตนอยางด ดงแสดงใหเหนจากค�ากลาวอางดงตอไปน: เมอเดกอานหนงสอเพอความเพลดเพลนพวกเขาไดพฒนาความสามารถจากระดบเรมตนของการ “พดคยกนตามธรรมดา” ไปสระดบทพวกเขาสามารถใชภาษาทสองท�ากจกรรมบางอยางทตองใชความสามารถมากขน เชนการศกษาวรรณกรรมและธรกจและอนๆ (Krashen, 2004, 146-147) ขนตอนขางตนเปนสงจ�าเปนเพราะการทเราหาหนงสอทพวกเดก ๆ อยากอานมาใหไดนนเทากบวาเราไดปอนความเขาใจและความหมายใหพวกเขาการวจยยนยนวาหากสงทเราปอนใหเดกเปนเรองทเขาใจไดมความหมายและมคณคาในเชงการสอสาร การเรยนรภาษายอมมโอกาสทจะเกดขน Wang and Lee (2007) ชใหเหนวาการเขาถงหนงสอทนาสนใจไดงายเปนหนงในเงอนไขทชดเจนทสดทจะท�าไดหากตองการพฒนานสยการอานของเดกขณะทเงอนไขอน ๆไดแกการพฒนาความกระตอรอรนในการอานและการพฒนาความสามารถใหมพอทจะเรมตนการอานได เมอใดกตามทการเขาถงหนงสอทนาสนใจและมเนอหาเขาใจงายเปนไปได เดกจะเรมพฒนาความรสกคนเคยและความกระตอรอรนกบหนงสอ พวกเขาจะเรมตดหนงสอ เรมรจกเลอกสงทจะอานและในทสดจะกลายเปน ‘‘นกเลาเรองทด” การวจยพบวาเดก ๆ ทอานหนงสอหลากหลายจะลงเอยดวยการเลอกสงทผเชยวชาญไดเลอกแลววาเปน “หนงสอด” และพวกเขาจะคอย ๆ ขยายความสนใจในการอานออกไปเรอย ๆ เมอไดอานมากขน นอกจากนยงพบอกวาบอยครงทเดกๆ เลอกอานหนงสอทยากเกนกวาผใหญคด (ด Krashen, 2004)

ด Krashen (2003) and (2004) ส�าหรบงานวจยชนนโดยละเอยด3

8

9

และแมไมมผปกครองมาคอยจ�าจจ�าไชเดก ๆ กยงหยบหนงสอขนมาอานเองและคนพบกลยทธในการอานของตวเอง ตรงนแหละเปนจดทผ ปกครองจ�าเปนตองใหพวกเขามอสระทจะตดสนใจเลอกหนงสอประเภทตางๆเอง และทส�าคญไปกวานนตองคอยสงเสรมใหพวกเขาเปนผเลอกหนงสอดวยตวเอง ยงนกเรยนมอสระในการเลอกหนงสออานเลนมากขนเทาไหร พวกเขากมโอกาสปรบปรงความสามารถในการรหนงสอมากขนเทานน (Rosita, 2011) อกจดหนงทพงระลกไวกคอนอกเหนอจากความสะดวกในการเขาถงหนงสอแลวสภาพแวด ลอมกเปนเรองส�าคญทควรม ความรนรมยทเออตอการอาน การเขาถงหนงสอประกอบกบสถานทคอนขางสะดวกสบายในการอานยอมเออใหเกดการเรยนรได เชนท Krashen (2004) ระบวา

ในงานวจยของผมเรองการเรยนรภาษา ผมไดขอสรปวาเราจะเรยน รเรองภาษาไดกดวยวธเดยวเทานนคอ : โดยการท�าความเขาใจ ขอความหรอการไดรบ “การปอนขอมลทเขาใจได” ในสถานการณ ทความวตกกงวลต�า (หนา 37)

ขอโตแยงเหลานทงหมดสะทอนถงขอสรปหลกของ Krashen (2003, 2004) ทเกยวพนกบทฤษฎเรองการรหนงสอของเขา นนกคอ การอานดวยความสมครใจ (free voluntary reading : FVR) FVR เกดขนดวยความสมครใจโดยมาจากตวของนกเรยนเอง ไมจ�าเปนตองมการท�ารายงานหรอขอผกมดวาตองอานใหจบ และนกเรยนกจะไมถกบบคนใหตองเขาใจเนอหาทงหมดในหนงสอเพอน�ามาตอบค�าถามในการทดสอบ สาระส�าคญกคอ FVR มขนเพอความเพลดเพลน พกผอนหยอนใจและเพอวตถประสงคของคนๆ นนเปนส�าคญ ดงเชนท Rosita (2011) ไดแยงวาการอานหนงสออานเลนชวยปลกเราความสนใจของเดกซงจะยงด�าเนนตอไปจนกระทงพวกเขามความช�านาญ

ด Krashen (2003) and (2004) ส�าหรบงานวจยชนนโดยละเอยด4

ในการใชภาษามากพอทจะอานต�าราวชาการทมความทาทายหรอยากขน Rosita ยงไดแยงตอไปอกวาเมอนสยการอานในภาษาแรกไดรบการพฒนานกเรยนจะกลายมาเปนนกอานตวยงความสามารถในการอานภาษาแรกจะอ�านวยใหเกดความเขาใจในการอานภาษาทสอง ดงนนเราจงอาจสรปความส�าคญของ FVR เพอการสอนใหรหนงสอไดดวยประโยคเดยว นนกคอ การอานหนงสออานเลนอาจจะไมเพยงพอตอการเจรญเตบโตในเรองการรหนงสอ แตนสยรกการอานจะตดตวไปจนผอานสามารถใชภาษาและมความเขาใจมากพอทจะอานหนงสอหนก ๆ ได การอานหนงสอเบา ๆ จงเปนการปทางไปสการอานหนงสอยาก ๆ มงานวจยจ�านวนมากทท�าขนในบรบทตาง ๆ โดยมหวขอและวธการทแตกตางกนไปเกดขนเพอประสทธภาพของ FVR และการศกษาเหลานไดแสดงใหเหนผลทสอดคลองกนอยางมากทวา FVR เปนตวชวยอนทรงประสทธภาพของความส�าเรจในการท�าใหผอานกลายเปนผเชยวชาญในการใชภาษาไดดวยตวเอง

การไมรหนงสอและการเขาถงหองสมด

Ceteris paribus เดกทสามารถเขาถงหนงสอไดอยางงายดายมแนวโนมสงในการพฒนาขดความสามารถในการรหนงสอเรวกวาผทเขาถงหนงสอไดยากขอความขางตนบงบอกเปนนยวา สภาพแวดลอมทอดมไปดวยสงตพมพนบเปนเงอนไขแรกตอการสรางวฒนธรรมการอาน งานวจยไดยนยนสมมตฐานนเชนกน การเขาถงหนงสอไดดกวาทงทบานและทโรงเรยนสงผลใหเกดการอานมากขน (Krashen,2004) และยงไดอานมากเทาไหร พฒนาการรหนงสอกจะยงดมากขนตามไปดวย นอกจากนการเขาถงหองสมดสาธารณะไดงายไมเพยงเพมความกระตอรอรนในการอานหนงสอเทานน แตยงมผลตอความมากนอยในการอานของเดกดวย อยางไรกตามไมใชวาเดกทกคนจะโชคดพอกบการเขาถงหนงสอในเมองใหญ ๆ ในประเทศอนโดนเซยซงการเขาถงหนงสอ (รานหนงสอ, หองสมดสาธารณะ) เปนเรองงาย จ�านวนเดกทไมร หนงสอมอตราแนวโนมลดลงเมอเทยบกบพนททยากจน เชนเดยวกนเดกทเกดและเตบโตมาจากครอบครวทมรายไดสงจะถกประเคนดวยหนงสอจ�านวนมากทบานตงแตเรมเขาเรยนท�าใหเดกกลมนเรยนรภาษาแรก

10

ของพวกเขาไดเรวขน ยงไปกวานนเดกทมาจากครอบครวมงคงเทานนจงสามารถออกไปหาซอหนงสอจากรานหนงสอไดท�าใหพวกเขาอานมากขนไปอกเดกพวกนยงมโอกาสเขาเรยนในโรงเรยนทมคณภาพดมหองเรยนและหองสมดเพยบพรอมไปดวยอปกรณการเรยนการสอน และเพราะสทธพเศษเชนนเดกจากครอบครวร�ารวยจงพฒนาทกษะการรหนงสอไดกอนและเรวกวาเดกๆ ซงมาจากครอบครวทมรายไดต�า นอกเหนอจากเรองการเขาถงหนงสอไดงายแลว เมองใหญ ๆ ในประเทศอนโดนเซยมกจะไดรบการจดล�าดบความส�าคญใหไดรบงบประมาณการศกษาจากรฐบาลกลางกอน ตวอยางเชนการจดตงหองสมดชมชนและหองสมดเคลอนทอนเปนสวนหนงของโครงการภาครฐทมงรณรงคสงเสรมการอานกยงคงเกดขนแตในเมองใหญ ๆ และยงไมคอยไดเขาถงพนททขาดแคลนในประเทศเทาไหรนก อยางเชนทผ เขยนไดเคยเสนอไวกอนน (Sugiharto, 2008 b) วาความจ�าเปนเรงดวนทรฐบาลควรจะด�าเนนการเพอปองกนปญหาเดกและเยาวชนไมรหนงสอกคอการสรางหองสมดชมชนขนในพนทหางไกลทมอตราการไมรหนงสอสง ในขณะทโครงการซงไดรบการสนบสนนจากรฐบาลเพอกระตนใหเดกอานหนงสอนาจะไดรบการยกยองสรรเสรญแตกยงมไดลงไปถงเดกๆทอาศยอยในพนทยากจน ขอมลลาสดจากรายงานของกระทรวงศกษาธการอนโดนเซยทจดท�าและบรรจไวในรายงานป 2549 ของ Education for All หวขอ Literacy for Life ไดแสดงใหเหนวามเพยงรอยละ 5 ของหมบานทงหมดจ�านวน 70,000 หมบานในอนโดนเซยทมหองสมดชมชนโดยไมมการรายงานจ�านวนของหนงสอทมอย แตเนองจากเปนขอมลทไดมาจากป 2 5 4 9 จงอาจไมเปนธรรมทจะน�ามาใชอางองในปจจบนน จ� านวนของห องสมดทสร าง ขนในพนทห า งไกลอาจมจ� านวนมากขนแลวกเปนได กระนนกยงคงมความคดเหนแตกตางกนอย (ระหวางภาครฐและองคกรเอกชนทคอยตรวจสอบเรองการศกษาของชาต)วาอตราการไมรหนงสอในประเทศอนโดนเซยตกต�าลงหรอไม ดเหมอนจะปลอดภยหากแยงวาจ�านวนอาจเพมขน แตอาจจะไมมนยส�าคญนก ในมมมองของผเขยนกลยทธทนาจะสอดคลองกบความเปนจรงทสดทรฐบาลอนโดนเซยควรท�าเพอตอสกบการไมรหนงสอคอการเสรมสรางสภาพแวดลอมทมหนงสอ (print environment) นนคอการจดใหมการเขาถงหองสมดชมชนทเตมไป

11

ดวยหนงสอทนาสนใจและมบรรณารกษทผานการฝกอบรมมาเปนอยางด ด วยความมงมนของรฐบาลอนโดนเซยทจะปรบปรงคณภาพการศกษาของชาต แผนการดงกลาวยอมเปนไปไดอยางแนนอน ดงทไดกลาวมาแลวขางตนวาแมจะมการสรางหองสมดสาธารณะเพมขนแตกยงลงไปไมถงจงหวดทยากจนและหางไกลซงนนหมายความวายงมเดกอกมากมายทอยในสถานะยากจนไมไดรบโอกาสทจะเขาถงหนงสอ ความไมเทาเทยมของการเขาถงหนงสอกอใหเกดชองวางมากขนระหวางเดกทรหนงสอและไมรหนงสอในประเทศอนโดนเซย เดกทสามารถเขาถงหนงสอไดทงทบ านและโรงเรยนมแนวโนมทจะอานมากขนและพฒนาการรหนงสอไดเรวขนในขณะทเดกซงไมสามารถเขาถงหนงสอกยงคงไมรหนงสออยตอไป Krashen (2004) ไดทบทวนการศกษาเกยวกบความส�าคญของการเขาถงหองสมดโดยย�าถงประเดนทส�าคญดงตอไปน • เมอสภาพแวดลอมทมหนงสอไดรบการเพมพนจะท�าใหเกดการอานมากขน ยงเดกมหนงสอทบานมากขนเทาไหรพวกเขากจะอานมากขนเทานน • โรงเรยนและหองเรยนทมหองสมดทดขนยอมกระตนใหเกดการอานทมากขนและสรางวฒนธรรมการอานของเดก • การเขาถงหองสมดสาธารณะไมเพยงแตสงผลในมการอานมากขนเทานน แตยงจะเพมความกระตอรอรนในการอานอยางมหาศาลอกดวย • ทายสด ยงสภาพแวดลอมอดมไปดวยสงตพมพมากเทาไหรพฒนาการรหนงสอกยงดมากขนเทานน ความเขาใจเชงลกเหลานท�าใหเหนชดเจนวาความพยายามอยางตอเนองเพอตอสกบการไมรหนงสอและเพอรณรงคสงเสรมการอาน (เชนการสรางวฒนธรรมการอานของเดก) จะไมสญเปลาหากเดก ๆ มบาน โรงเรยน และสงคมโดยรวมทอดมไปดวยสงตพมพ โดยวธการนกนาจะพอรบประกนไดวาวฒนธรรมการอานของเดกยอมถกสรางขนไดอยางแนนอน.

รฐบาลอนโดนเชยไดจดสรรงบประมาณของประเทศรอยละ 20 เพอสงเสรมคณภาพการศกษาของประเทศ5

12

13

เอกสารอางองCho, K.S. (2005). Light reading for intermediate ESL students: Adult ESL students react enthusiastically to “teen romances”. The International Journal of Foreign Language Teaching. 3, 2-4.Krashen, S. (2003). Explorations in language acquisition and use: The Taipei lectures. Portsmouth, N.H.: Heinemann. Krashen, S. (2004). The power of reading: Insights from the research (2nd ed.). Englewood, CO: Libraries Unlimited. Krashen, S. (2007). Literacy campaign: Access to books is the first step. Literacy Network News. Spring, 7.Krashen, S. & Ujiie, J. (2005). Junk food is bad for you, but junk reading is good for you. The International Journal of Foreign Language Teaching. 3, 5-12.Lee, S.Y. (2005). The robustness of extensive reading. The International Journal of Foreign Language Teaching. 3, 13-19.Mason, B. (2006). Free voluntary reading and autonomy in second language acquisition: Improving TOEFL scores from reading alone. The International Journal of Foreign Language Teaching, 2, 2-5.Nell, V. (1988). Lost in a book. New Haven: Yale University Press.Sugiharto, S. (2010 c). The Robustness of the Comprehension Hypothesis: A Review of Current Research and Implications for the Teaching of Writing. Pertanika Journal of Social Sciences and Humanities 18, 2, (pp.417- 425). Sugiharto, S. (2010 b). Access vs. Book Reading Habit, The Jakarta Post, October, 16.Sugiharto, S. (2010 a). Exploding the Myth of non-Literate Culture, The Jakarta Post, May 28. Sugiharto, S. (2008 b). Libraries: Weapons against illiteracy, The Jakarta Post, September, 20.Sugiharto, S. (2008 a). Equity in National Education the Best Option (Special Issue on Education), The Jakarta Post, May 2. Rosita, E. (2007). Enhancing literacy in English from young age. The Jakarta Post, April 8.Rosita, E. (2011). Instilling habit of reading for pleasure. The Jakarta Post, May 2.Wang, F. Y. & Lee, S.Y. (2007). Story telling is the bridge. The International Journal of Foreign Language Teaching. 3, 30-35. แปลจาก The Myth of non-literate Culture: The Case of Indonesian Children รายงานวจยน�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thai-land Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554i

14

การสงเสรมการอานและหองสมดในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

ภายใตการสนบสนนของ Room to Read Lao

ขอมลประเทศ : สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว(สปป.ลาว)เปนประเทศทมขนาดเลกมพนทเพยง 236,000 ตารางกโลเมตร ความยาวจากทศเหนอจรดทศใตเปนระยะทางกวา 1,700 กโลเมตรและความกวางจากทศตะวนออกไปทางทศตะวนตกคดเปนระยะทางประมาณ 100-400 กโลเมตร สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวเปนประเทศทไมมทางออกสทะเลทศเหนอของประเทศมพรมแดนตดจนทางทศตะวนออกตดประเทศเวยดนามทศใตตดกมพชาและทศตะวนตกตดประเทศพมาและประเทศไทยพรมแดนดานตะวนตกสวนใหญเลาะเลยบตามล�าแมน�าโขงพนทประมาณรอยละ80 ของประเทศเปนภเขาและเกอบครงหนง (47%) เปนปาไมการทพนทสวนใหญเปนภเขากอใหเกดความยากล�าบากในเรองของการขนสงและการสอสารอยางไรกตามดวยความทประเทศเตมไปดวยความอดมสมบรณของแมน�าหลายสายพนทซงเปนภเขาสงจงเออประโยชนอยางมากตอการพฒนาไฟฟาพลงน�านอกจากนนผนปายงอดมไปดวยพชและสตวปานานาชนดรวมทงไมเนอแขงแรธาตจ�านวนไมนอยอาทแรเหลกและถานหนกมกระจดกระจายอยทวไปตามภเขา

ลาวเปนประเทศทมประชากรหนาแนนนอยสดในบรรดาประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตนนคอเฉลยมประชากร 24 คนตอ 1 ตารางกโลเมตร จ�านวนประชากรทงสนใน พ.ศ. 2548 มจ�านวน 5,621,982 คนและคาดวาจะเพมขนอกรอยละ 2.1 ในป 2552 หรอคดเปนจ�านวน 6,100,000 คน ประชากรสวนใหญอาศยอยในเขตชนบท (รอยละ 80) ตามหมบานเลก ๆ จากลกษณะภมประเทศและการดอยพฒนาไดน�าไปสความแตกตางอยางมากทงในแงของสภาพเศรษฐกจ สขภาพ การศกษาและดานอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงในชนบทและในพนทหางไกล ประเทศถกแบงเขตปกครองออกเปน

15

16 แขวง (เทยบเทาจงหวด) กบอกหนงนครหลวง แตละแขวงแบงออกเปนเมอง (เทยบเทาอ�าเภอ) และหมบาน โดยมจ�านวนทงสน 142 เมอง และ 10,500 หมบานในจ�านวนน 47 อ�าเภอ ไดรบการประเมนวาเปนพนททยากจนทสดและสมควรไดรบการชวยเหลอจากรฐบาลเปนอนดบตน ๆ

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวเปนประเทศเกษตรกรรม, (ปศสตว,การประมงและการปาไม) ซงแรงงานสวนใหญของประเทศ รอยละ 85 อยในภาคนโดยสวนใหญเปนเศรษฐกจแบบพงพาตนเอง แรงงานสตรมจ�านวนทงสนรอยละ 4 5ของจ�านวนแรงงานทงหมดภาคอตสาหกรรมและการบรการคดเปนตวเลขประมาณรอยละ40ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GrossDomesticProduct:GDP)รายไดประชากรตอหวตอปเทากบ 500 เหรยญสหรฐ ในป พ.ศ. 2548 และ 800-900 เหรยญสหรฐในป พ.ศ. 2552 (โดยประมาณ) ภายใตกลไกของเศรษฐกจยคใหมทประเทศน�ามาใชในปพ.ศ.2529การผลตในภาคอตสาหกรรมและการคาสงคาปลกในภาคบรการมการเจรญเตบโตขนอยางตอเนอง

ขอมลการศกษา : ระบบการศกษาของลาวไดรบการพฒนาปรบปรงขนใหมในป พ.ศ .2518โดยแบงออกเป นระดบประถมหาป มธยมตนสามป และมธยมปลายสามป (5 +3 +3) ตอมาระหวางการประชมแหงชาตในปพ.ศ. 2549 ไดมการเสนอใหมการปฎรปการศกษาโดยรวมซงท�าใหโครงสรางถกเปลยนเปน 5 +4 +3 โดยไดเรมใชในปการศกษาพ.ศ.2552-53 ปจจบนมจ�านวนโรงเรยนประถมทงสน8,871โรง (รอยละ51.9 เปนโรงเรยนประถมศกษาอยางสมบรณ) และโรงเรยนมธยม จ�านวน 1,125 โรง

การรหนงสอหมายถงความสามารถในการอาน การเขยนและการนบตวเลขการศกษานอกระบบและการเขาเรยนในระดบประถมศกษานนมความหลากหลายตางกนไปในแตละแขวงอตราการรหนงสอในผใหญมความตางกน

16

ไปตงแตร อยละ 43.1- 91.7 ส�าหรบคาเฉลยของอตราการร หนงสอในร ะ ด บประเทศตกอยทรอยละ85ในกลมประชากรอายระหวาง15-40ปและรอยละ77ในกลมอายมากกวา 15 ปขนไป ขณะทอตราส วนสทธของการเข า เ รยนในระบบเท ากบรอยละ 73.6 ในแขวงหลวงน�าทาตอรอยละ 94.2 ในนครหลวงเวยงจนทนอตราการรหนงสอทงในกลมเยาวชนและผใหญอยในอตราทต�าทงในแงของปรมาณและคณภาพโดยเฉพาะในพนททเปนเทอกเขาสงและในกลมชาตพนธอนเนองมาจากคณภาพของครตามปกตชนเรยนส�าหรบผไมรหนงสอจะมขนหลงชวโมงเรยนปกตและสอนโดยครผสอนชนประถมศกษาซงสวนใหญเปนครในพนททมกไมไดรบการฝกอบรม(ประมาณรอยละ15-18 ของจ�านวนครในโรงเรยนประถมศกษาทวประเทศ)

อตราการรหนงสอในกลมผใหญและเยาวชนของประเทศลาวจากผลการส�ารวจในปพ.ศ.2544สามารถจ�าแนกออกเปนกลมไดดงน ประชากรอายมากกวา15ปขนไปมรอยละ68.7เปนหญงรอยละ60.9และชายรอยละ77.0 ผใหญอายระหวาง15-39ปมรอยละ75.4เปนหญงรอยละ71.1และชายรอยละ80.2 ผใหญอายระหวาง15-59ปมรอยละ72.3เปนหญงรอยละ65.5และชายรอยละ79.5

หากดในระดบแขวงกรงเวยงจนทนซงเปนเมองหลวงมอตราการรหนงสอในกลมผใหญ(อายมากกวา15ปขนไป)สงสดโดยมอตราการรหนงสอรอยละ93.8ในเพศชายและรอยละ 86.7 ในเพศหญง อนดบสองไดแกแขวงจ�าปาสกโดยมอตราการรหนงสอรอยละ 83 เทากนทงในชายและหญง ทงนหากพจารณาในแงทวากรงเวยงจนทนเปนนครหลวงทมความโดดเดนกวาในแงของสงคมและเศรษฐกจถอไดวาอตราการรหนงสอส�าหรบผใหญอยในระดบปานกลางเทานนคอเพยงรอยละ81.4ในเพศชายและรอยละ67.8ในเพศหญงจะเหนไดวาอตราการรหนงสอในเพศหญงนนต�ามาก(ต�ากวารอยละ50)ในแขวงสาละวน

ประชากรอายมากกวา 15 ปขนไป

17

พงสาลหลวงน�าทาอดมไชยหวพนหลวงพระบางและบอแกวโดยแยกเปนตวเลขไดดงนอตราการรหนงสอ (ในภาษาลาว) ในเขตพนทท RtR ลาว ด�าเนนการอย

ขอมลทเกบรวบรวมโดยกรมการศกษานอกโรงเรยนส�าหรบปการศกษา พ.ศ. 2551 -2552 จากรายงานของแตละเขตปกครองตาง ๆ แมจะยงไมเสรจสมบรณ เพราะเปนขอมลทรวบรวมมาจาก 8,925 หมบานเทานนจากจ�านวน 10,500 หมบานทวประเทศ แตกพอจะท�าใหเหนภาพกวาง ๆ ของอตราการรหนงสอของประเทศได ตารางดานลางเปนรายงานแสดงตวเลขของคนไมรหนงสอ ซงไดรบการค�านวณโดยทปรกษา

อตราการไมรหนงสอในเขตปกครองทไดรบการสนบสนนโดย Room to Read

เขตปกครองรวม

สปป.ลาว 5.01%0.00%28.0%1.98% 2.54% 3.08% 3.78% 5.56% 6.69% 29.53% 34.64%8.99% 11.30% 12.1% 13.76% 17.17% 22.11% 25.52% 28.47%0.38% 0.39% 0.97% 1.3% 1.60% 1.82% 2.50% 3.26%

30.3% 28.0% 46.0% 29.76% 33.64% 60.79% 73.79%0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 2.34% 3.14%5.45% 4.52% 5.76% 5.81% 7.26% 18.34% 20.49%

นครหลวงเวยงจนทรแขวงพงสาลแขวงอดมไชยแขวงบอแกวแขวงไชยะบร

หญง

อตตราผไมรหนงสอ อายระหวาง 6-14 ป

อตตราผไมรหนงสอ อายระหวาง 15-24 ป

อตตราผไมรหนงสอ อายระหวาง 25-40 ป

อตตราผไมรหนงสอ อาย 40+ ป ขนไป

รวม รวม รวมหญง หญง หญง

เขตปกครอง ผใหญอายระหวาง 15-39

สปป.ลาวนครหลวงเวยงจนทรแขวงพงสาลแขวงอดมไชยแขวงบอแกวแขวงไชยะบรแขวงเวยงจนแขวงบอลค�าไซแขวงสะหวนนะเขตแขวงสาระวน

รวม รวมชาย ชายหญง หญง77.0%93.8%56.2%69.1%72.1%78.9%81.4%

60.9%86.7%37.2%41.8%48.6%69.8%67.8%69.2%56.8%36.8%

83.7%72.2%57.9%

68.7%90.2%46.5%55.3%59.6%74.3%74.5%76.3%64.1%47.1% 57.4%

76.7%87.1%

80.2%94.6%60.1%73.3%77.3%82.9%85.9%

71.1%94.5%48.0%49.9%63.3%81.3%79.3%79.1%70.4%41.9%

75.4%94.5%53.8%61.2%69.7%82.0%82.4%82.8%73.4%49.5%

18

ทมา : กรมการศกษานอกโรงเรยน 2551-2552

การสงเสรมการอานในลาว : ผลส�ารวจพฤตกรรมการอานในหมเดกนกเรยนชนประถมศกษาทไดรบการจดท�าโดยหองสมดแหงชาตของประเทศลาวและกรมสามญศกษาของกระทรวงศกษาธการชวงระหวางป พ.ศ. 2518 - 2531 พบวาเดกทก�าลงศกษาอยในชวงสามปแรกไมสามารถอานหนงสอได (ไดแตทองตามจนขนใจ) แมแตผทเรยนจบระดบประถมศกษากยงไมสามารถอานไดด การส�ารวจซงไดด�าเนนการในทกเขตปกครองของประเทศลาวพบวาการทเดกไมสนกกบการอานกเพราะวาไมมหนงสอทเหมาะสมส�าหรบพวกเขานนเอง หรอจะพดใหถกกคอมแตต�าราเรยนเพยงอยางเดยว แตไมมหนงสอภาพทเหมาะสมกบวยของพวกเขา หลายคนบอกวาคนลาวไมชอบอานหนงสอ แตอนทจรงแลวพวกเรามวรรณกรรมและประเพณการเลาเรองซงตกทอดจากรนสรนมายาวนาน ผลจากการส�ารวจพบวาเดกๆ รกการอาน แตยงขาดอปกรณและผน�าพาหลอหลอมความสนใจของพวกเขา จากผลดงกลาวท�าใหกระทรวงสารสนเทศและวฒนธรรม และกระทรวงศกษาธการจดท�าโครงการสงเสรมการอานแหงชาตขนซงไดด�าเนนการ มาตงแตป พ.ศ. 2532 จนถงปจจบนและมแผนด�าเนนการตอจนถงป พ.ศ. 2563 เพอสรางใหเกดสงคมแหงการอานขน

กจกรรมของโครงการประกอบไปดวยการจดพมพหนงสอเดก หองสมดเคลอนท หองสมดแบบพกพาหองอานหนงสอ หองสมดโรงเรยนและหองสมดชมชน ส�าหรบเดกทยงไมไดไปโรงเรยนจะจดใหมทมงานระดบหมบานส�าหรบเลานทานโดยใชการแสดงหนประกอบนอกจากนนจะท�าการเสรมสรางความเขาใจเกยวกบความส�าคญของการศกษาของเดกและการอานใหผปกครองไดรบทราบอกดวยนอกเหนอจากการส�ารวจและจดกจกรรมตาง ๆ เพมใหเกดการตระหนกรบรเกยวกบความส�าคญของการ

0.8%1.88%8.99%15%

0.41%

0.8%2.27%

10.16%15%

0.41%

1.60%2.96%6.41%6.98%0.18%

1.82%4.28%8.19%8.39%0.21%

2.50%5.80%7.54%7.40%0.33%

3.26%8.14%8.83%8.19%0.37%

11.87%15.76%20.07%22.86%4.19%

12.17%19.62%24.34%23.12%5.16%

แขวงเวยงจนแขวงบอลค�าไซ

แขวงสะหวนนะเขตแขวงสาระวนแขวงจ�าปาสก

19

รหนงสอและบรการหองสมดแลว หองสมดแหงชาตยงไดขอสนบสนนเงนทนจากภายนอกเพอน�ามาใชเปนคาใชจายในการกอสรางและไดรบการสนบสนนเปนอยางดจากนานาประเทศ อยางไรกตามหากเปรยบการสนบสนนดงกลาวกบฝนซงอาจตกไมทวฟา บางครงกมปรมาณมากในทหนง ขณะททอนๆ ยงคงแหงแลง ท�าใหตลอดระยะ 20 ปทผานมาโครงการดงกลาวสามารถด�าเนนการครอบคลมไดประมาณรอยละ 40 ของประเทศเทานน จงยงมเดกอกเปนจ�านวนมากทยงตองการความชวยเหลอ จากสถตทเกบรวบรวมโดยกระทรวงศกษาธการพบวาจากโรงเรยนประถมศกษาทงหมด 8,400 แหง หองสมดเคลอนทของ Room to Read Laos เขาถงไดเพยง 6,800 โรงเรยนเทานน หองสมดเคลอนทแตละหนวยจะมกลองทบรรจหนงสอ 250 เลม หากโรงเรยนใดมหองวางเรากจะเขาไปจดตงหองอานหนงสอขน แตหากโรงเรยนใดมพนทจ�ากดกจะจดใหมแคเพยง “มมอานหนงสอ” เมอภาครฐมงบประมาณพอกจะด�าเนนการสรางอาคารหองสมดแยกเปนสดสวนมขนาดประมาณ 5 x 7 เมตร สามารถบรรจหนงสอได 1,500 - 3,000 เลม นอกจากนยงมแผนจดสรางหองสมดประชาชนขนในแตละแขวง ปจจบนแลวเสรจไปเพยงเกาแหงจากทงสน 17 แขวง หองสมดประชาชนเหลานจะมบทบาทเปนศนยใหบรการแกหองสมดดาวเทยมอกดวย

โดยสรปเงนทนจากภายนอกชวยให Room to Read Laos สามารถจดท�าหองสมดเคลอนทกวา 6,000 หนวย หองอานหนงสอในโรงเรยนเกอบ 1,000 แหง และสนบสนนใหมหองสมดโรงเรยน และชมชนและศนยการเรยนรอก 35 แหง และหองสมดประจ�าแขวงอกเกาแหง ผใหการสนบสนนหลกไดแก Room to Read Laos, Shanti Volunteer Association (SVA), Action for Lao Children (ACL), the American Library Project, Empowerment for All (EFA), Collectif et de Bibliothécaires Intervenants en Action Culturelle (COBIAC) และอน ๆ นอกจากนยงมโครงการกอสรางหองสมด ‘10วน’ ด�าเนนการโดยผน�าโครงการสงเสรมการอานและทมงานโดยมอาสาสมครจากตางประเทศมาท�างานกบทมหองสมดแหงชาตเปนเวลา 10 วนซงในระหวางนนบรรดาอาสาสมครเหลานจะไดรบประสบการณการใชชวตในชนบทของลาวกบการเขาพกอาศยกบครอบครวในชมชน ผเขารวมโครงการนตางกมความอมเอบใจขณะทผคนใน

20

ชมชนกพากนประหลาดใจทเหนหองสมดอนสวยงามถกสรางขนในเวลาเพยงไมกวนและพากนขนานนามผน�าโครงการวาเปน ‘‘หญงมหศจรรยของการกอสรางหองสมด’’

โครงการสงเสรมการอานทน�าเสนอมาขางตนเปนปจจยทเออตอการพฒนาคณภาพการศกษาในพนทห างไกลและลดชองวางในการเขาถงหนงสอของลาวมานานกวา 20 ป ความกาวหนาของโครงการไดชวยลดความเหลอมล�าของคณภาพการศกษาระหวางเขตเมองและชนบทและท�าใหเดกในพนทชนบทหลายแหงไดมโอกาสมากขนทจะเขาถงแหลงการเรยนรเชนการบรการหองสมด ขณะเดยวกนครผสอนกยงไดรบการปรบปรงวธการสอน จากการศกษาพบวาอตราการไมรหนงสอของประชาชนท�าใหรฐบาลลาว สนบสนนการสงเสรมนสยรกการอานในประเทศลาวโดยอนญาตใหองคกรเอกชนจากตางประเทศหลายหนวยงานเขามาใหการสนบสนนกจกรรมการอานตางๆในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวและหาวธการลดชองวางในการเขาถงหนงสอและการปรบปรงคณภาพการศกษา (Quality of Education)

แมวารฐบาลจะตองการใหทกสวนของประเทศไดรบการศกษาทมคณภาพแตในการปฏบตยงคงมความเหลอมล�าอยางมนยส�าคญโดยเฉพาะอยางยงระดบการอานออกเขยนไดในโรงเรยนประถมศกษาทงในเมองและชนบทอยในระดบทต�ามากเดกจากกลมชาตพนธตางๆถกก�าหนดใหตองเรยนรภาษาลาวในปแรกของการศกษาระดบประถมศกษากอนทจะเรมหลกสตรปกตในปทสองรฐบาลเองกไดสรางความคบหนาอยางเหนไดชดในการกอสรางโรงเรยนในชนบทตงแตระดบอนบาลถงระดบมธยมศกษาซงพบเหนไดทวประเทศโดยมความแตกตางกนนอยมากระหวางเขตเมองและชนบทรฐบาลยงมการผลตและแจกจายหนงสอเรยนไปยงโรงเรยนทกแหงและครผสอนไดรบการฝกอบรมในแตละป อยางไรกตามยงคงมความเหลอมล�าอยางมนยส�าคญในคณภาพของการศกษาระหวางพนทในชนบทและเมองซงสามารถเขาถงแหลงเรยนรตางๆ เชนหองสมดและรานหนงสอ คอมพวเตอรและอนเทอรเนตไดมากกวา พนทชนบทซงเปนทอาศยของเดกสวนใหญขาดแคลนทรพยากรการเรยนรเหลานอยางมาก การจะชวยลด ความเหลอมล�านกคอ “การพฒนาทกษะการอาน” อนเปนทกษะทส�าคญประการหนงทจะชวยใหเดกมการศกษาทมคณภาพได ดงนน Room to Read Laos ได

21

จดท�า โครงการเพอพฒนาการรหนงสอในพนทชนบทขนอนไดแก การอาน การเขยนและการพด โดยการสรางอาคารหองสมด การจดพมพหนงสอในภาษาทองถนส�าหรบเดกจ�านวนมาก และการแจกจายหนงสอไปตามโรงเรยนทมหองสมดอยแลว ฯลฯ จดมงหมายโดยรวมของโครงการเหลานคอการปรบปรงการบรการทเกยวของกบการใหการศกษาและความรส�าหรบเดกในประเทศลาวนนเอง

ในชวงเรมตนของโครงการ เราไดเผชญกบความทาทายมากมาย ตวอยาง เชน การขาดแคลนสอการอานนอกเวลาเพอสนบสนนการศกษาของเดกๆเนองจากหนงสอทมอยสวนใหญเหมาะส�าหรบผใหญมากกวาซงท�าใหอานยากเกนไปส�าหรบเดกเลก Room to Read พบวาทางแกปญหานกคอการจดพมพหนงสอของเดกใหมากขนแตกยงไมเปนทนาพอใจส�าหรบครและนกเรยนเนองจากความแตกตางกนทางวฒนธรรม ในเวลานนนกเขยนลาวยงไมไดมการผลตหนงสอออกมาดงนนทางเราจงจดอบรมเชงปฏบตการดานการเขยนส�าหรบนกเขยนเยาวชนขนเพอใหนกเขยนเหลานสามารถผลตหนงสอเดกทดและนาอาน และจากแนวคดนเองท�าให Room to Read Laos จดพมพหนงสอจ�านวนมากกวา 80 เรองในชวงหาปทผานมาและยงไดรบรางวล “การผลตหนงสอทดทสดส�าหรบเดก” จากกระทรวงสารสนเทศและวฒนธรรมตอเนองกนถงสองปซอนอกดวย

Room to Read Laos ชวงป พ.ศ. 2548 - 2553 : Room to Read ท�างานรวมกบรฐบาลลาวและองคการเอกชนทส�าคญในอนทจะชวยเสรมสรางนสยรกการอานของนกเรยนชนประถมศกษาในประเทศลาว และเพอใหสอดคลองกบความเชอของ Room to Read ทวาการใชทมงานทเปนคนในพนทจะดทสดส�าหรบการท�างานในพนท Room to Read Laos จงไดจดตงทมงานซงนอกจากจะพดภาษาทองถนไดแลวยงมความคนเคยกบขนบธรรมเนยมประเพณและกฎหมาย และทส�าคญกวานนกคอเขาใจถงประเดนปญหาตาง ๆ ทเกยวของ กบการด�าเนนโครงการ

22

Room to Read ไดจดวางโครงการสามดานดวยกนในประเทศลาวดวยการสนบสนนของกระทรวงศกษาธการและกรมสามญศกษา ไดแก โครงการหองเรยน โครงการหองอานหนงสอ และโครงการจดพมพหนงสอในภาษาทองถน ตอมาไดมการเพมโครงการการศกษาของเดกผหญงเขามาในเนองานอกดวย

เมอหาปกอน Room to Read Laos ไดท�าโครงการ “สงเสรมการศกษาส�าหรบเดกลาว” ขน ทงนเพราะ

“เราเชอวาโลกจะเปลยนแปลงไดตองเรมจากเดกมการศกษา” งานในพนททเราท�าจงประกอบไปดวยการจดท�าหองอานหนงสอ การสรางหองเรยน การจดพมพหนงสอภาษาทองถน และการใหทนการศกษาแกนกเรยนหญง รายงานนไดรวบรวมสรปผลการท�างานของเราไว ตวเลขเหลานเปนประจกษพยานแสดงใหเหนความทมเทและมงมนของเราเพอตอบสนองเปาหมายและเพอใหบรรลภารกจทตงไว

เราท�างานอยางหนกเพอใหครอบคลมจ�านวนโรงเรยนใหม ๆ มากขนและขณะเดยวกนกม งเนนใหความส�าคญกบคณภาพและเนอหาในงานแตละดานโดยเฉพาะอยางยงการน�าหนงสอทมคณภาพเขามาไวในหองสมดของเรามการตรวจสอบอยางเขมงวดพรอมระบบการประเมนผลทดนอกเหนอจากการสนบสนนของชมชนผบรหารโรงเรยนและครทท�างานหนกเพอใหแนใจวาการด�าเนนโครงการควบคไปกบคณภาพ นอกจากนเรายงเคารพการตดสนใจของชมชนและสนบสนนใหพวกเขาเปนเจาของรวมในโครงการตงแตเรมแรกเรายงไดรบความรวมมอทดจากกระทรวงศกษาธการทงในระดบแขวงและระดบเมองโดยคอยใหแรงบนดาลใจผลกดนและชวยเหลอในทกขนตอนแตทมคณคาเหนออนใดเหนจะเปนการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐในการตรวจสอบและฝกอบรมทมงานของเรานอกเหนอไปจากการเขามารบชวงตอของงานหลงโครงการทเราด�าเนนการมาสามปสนสดลงการสนบสนนจากรฐบาลเทากบ

23

เปนการค�าประกนความยงยนในระยะยาวใหกบงานทเราไดท�าไป

โครงการหองอานหนงสอ:โครงการหองอานหนงสอไดรเรมขนเพอสงเสรมวฒนธรรมการอานในเดกเพอใหพวกเขาไดรบประโยชนจากนสยรกการอาน Room to Read Laos ไดรวมมอกบรฐบาลผานกระทรวงศกษาธการโรงเรยนและชมชนในการตงหองสมดตามโรงเรยนซงตอไปจะขอเรยกวาหองอานหนงสอ (Reading Room : RR)

รปแบบหองอานหนงสอในลาวมดวยกนสองแบบคอ แบบทเปนหองแยกตางหาก (Separate Room : SR) หรอหองสมดทเตมไปดวยหนงสอและอปกรณการอาน สวนแบบทสองจะเปนหองสมดในชนเรยน (class room library :CR) ซงประกอบไปดวยตและชนวางหนงสอตงไวตรงมมใดมมหนงของหองทงายตอการเขาถง และ แบบทเปนหองอานหนงสอทถกสรางขนมา (Construction Reading Room : CRR) ใหกบโรงเรยนทมเดกจ�านวนมาก

หองสมดแตละแหงจะไดรบการสนบสนนเปนเวลาสามปในดานของอปกรณการอานและการฝกอบรมคร/ผดแลหองสมด การฝกอบรมมงเนนเรองการบรหารจดการหองสมด การจดกจกรรมสงเสรมการอานและวธการใหเดกสามารถเขาถงหนงสอไดอยางอยางเทาเทยมกนทงในโรงเรยนและชมชน

ความพยายามของเราคอการปลกฝงความเชอมนและทกษะใหกบชมชนและโรงเรยนเพอชวยใหพวกเขาเขามาเปนเจาของโครงการเองไดภายหลงทเราถอนตวไปเมอครบสามป

ในชวงระยะเวลาของรายงานชนน เราไดจดกจกรรมมากมายในหกแขวงทเราท�างานอย (18 เมอง และหองสมด 424 แหง) เพอกระตนใหเดกอาน กจกรรมทงหมดนไดรบการ

24

ตอบรบอยางดและจดประกายใหเดกสนใจใครจะไดฟงหรออานเรองราวเพมเตม สรปกคอมนกเรยน 8,229 คน คร 589 คนและ คนในชมชนอก 2,055 คนทไดเขารวมในกจกรรมเหลาน

ผลงาน : ตวเลขขางลางนแสดงใหเหนจ�านวนหองอานหนงสอทไดรบการจดตงในแตละป ป พ.ศ. 2548 : 50 RR ป พ.ศ. 2549 : 102 RR ป พ.ศ. 2550 : 210 RR ป พ.ศ. 2551 : 170 RR ป พ.ศ. 2552 : 160 RR ป พ.ศ. 2553 : 160 RR รวมทงหมด : จ�านวน 852 หอง

โครงการจดพมพหนงสอภาษาทองถน : ดงทไดกลาวมาแลววาลาวขาดแคลนหนงสอทนาสนใจและสรางสรรคส�าหรบเดกและนกแตงหนงสอและนกวาดภาพประกอบหนงสอในประเทศกดอยประสบการณในการผลตหนงสอเดก ทาง RtR ลาวจงมไดมงเนนไปทการจดตงหองอานหนงสอเทานนแตยงม งเนนในการผลตหนงสอทมความสรางสรรคและดงดดเดกโดยร วมมอกบนกเขยนในทองถน นกวาดภาพประกอบ และส�านกพมพในประเทศลาวเพอจดพมพหนงสอส�าหรบเดกใหมากขน

Room to Read เรมจดพมพหนงสอส�าหรบเดกเปนภาษาทองถนเพอเตมเตมชองวางในเรองดงกลาว จากประสบการณการท�างานของเราในพนทท�าใหเราทราบดวาการทจะท�าใหเดกตนเตนและสนใจในการอานไดเดกตองเขาใจภาษาและบรบทเปนอยางดกอน หนงสอสวนใหญทมอยเปนภาษาองกฤษมแตจะท�าใหเดกถอยหางจากการอานเพราะพวกเขาไมคนเคยกบค�าบางค�าและบางครงกไมไดเขาใจในบรบทเพราะหนงสอเหลา

25

นนไมไดรบการออกแบบมาใหเหมาะสมกบวฒนธรรมทองถน

นบตงแตมการกอตงหองอานหนงสอขนเปนหองแรกในป พ.ศ. 2548 หองสมดของเราไดจดใหมอปกรณการอานทมความเปนมตรกบเดกและเหมาะสมกบวยอยางหลากหลายโครงการทมงเนนกจกรรมทงมวลของเราลวนแลวแตกระตนใหนกเรยนไดอานและเรยนเกงขนไปพรอม ๆ กน เรายงไดสงเกตพบอกวาโครงการของเราไดชวยเสรมสรางใหเดกเกดความมนใจขนจนท�าใหพวกเขาพดและเขาสงคมเกงขนในโรงเรยน

โครงการจดพมพหนงสอภาษาทองถน (Local Language Publishing Program : LLP) ในลาวไดท�าการคดเลอกนกเขยนและนกวาดภาพประกอบทองถนทมความสามารถเพอน�ามาเขารบการอบรมการเขยนหนงสอใหเดก ๆ เพอเดก ๆ ในโรงเรยนชนบทจะไดมหนงสอทเหมาะสมกบระดบการศกษาและอายและเปนหนงสอทเกยวเนองกบวฒนธรรมและทองถนอยางแทจรง

นอกเหนอจากการจดพมพหนงสอของเราเองแลว ทมงานของเรายงได ร วมมอกบนกเขยนและนกวาดภาพประกอบในทองถนหลายทานในการตพมพหนงสอของพวกเขาอปกรณการอานเหลานถกแจกจายไปยงหองอานหนงสอของเราในแขวงตาง ๆ และมอบใหกบหนวยงานอน ๆ ทรองขอใหกบชมชนของพวกเขา และท�าการแจกจายหนงสอเหลานไปยงเขตทยากจน และหองสมดอน ๆ เพอลดชองวางของการเขาถงหนงสอในประเทศลาว

นอกเหนอจากการท�างานตามปกตคอโครงการจดพมพหนงสอภาษาทองถนและโครงการหองอานหนงสอเรายงไดจดกจกรรมหนงสอรวมกบครและเดกในเขตปกครองทถกทอดทง (ตวอยางเชนพนทในเขตลมแมน�าโขงทไมใชพนทเปาหมายของเรา) โดยมการน�าหนงสอไปให แลกเปลยนความคด เกยวกบวธการทจะสงเสรมนสยรกการอานในเดกทไมมโอกาสในการเขาถงหนงสอ

26

ผลงาน : จดพมพหนงสอ 561,000 เลม และพมพหนงสอทแตงใหม โปสเตอรและบตรนทานภาพ ทงหมดจ�านวน 98 เรอง

รางวลทไดรบหนงสอทเราไดจดพมพไดรบความนยมเปนอยางมากและไดรบรางวลมากมาย อาท เชนพ.ศ. 2551 : รางวลหนงสอยอดเยยมแหงป – ชอ “แสงเทยน” พ.ศ. 2552 : รางวลหนงสอยอดเยยมแหงป ส�าหรบ หนงสอสองเลม -- ชอ “ความฝนของนางออย” และ “กระเปาหลายใบ”

หนงสอทตพมพเปนภาษาทองถนของ Room to Read สองเลมยงไดรบรางวลหนงสอลาวยอดเยยมอนเปนรางวลทใหเปนประจ�าทกปโดยกระทรวงสารสนเทศและวฒนธรรม (จากทงหมดสรางวล) ในปพ.ศ. 2552 อกดวย

เรองราวดๆ : เดกในประเทศลาวตองการหนงสอในเดอนกมภาพนธพ.ศ. 2552 เจาหนาทของ Room to Read พรอมเพอนๆ จาก Warehouse Associates ไดเดนทางไปยงแขวงเซกอง ในภาคใตของประเทศลาวเพอแจกจายหนงสอใหกบโรงเรยนในพนทอนหางไกลและไดรบการตอนรบอยางอบอนจากเจาพนกงานการศกษาจงหวดซงตางกพากนยนดทไดทราบวา Room to Read Laos ไดเดนทางมาแจกหนงสอในเขตนทงๆ ทอยนอกพนทการท�างาน เมอเดนทางมาถงโรงเรยนมธยมศกษาเซกอง มครจ�านวนมากมารวมตวกนเพอรอรบหนงสอ พวกเขา ตางตนเตนทเหนหนงสอจ�านวนมากมายและครบางคนกเรมอานหนงสอเหลานนเกอบจะในทนท หลายคนใหความสนใจเปนพเศษกบหนงสอทจดพมพโดย Room to Read

27

นาย Lisaka Priayen ผอ�านวยการโรงเรยนประถมศกษาทองเล (Thonglay Primary School) ในเมองละม�า แขวงเซกอง กลาววา ผมมาทนในวนนเพราะผมไดยนมาวา Room to Read จะมาแจกหนงสอใหฟร และผมกหวงวาจะไดรบหนงสอไปบางเพอนกเรยนของผมทก�าลงรอผมอยทโรงเรยนผมดใจทไดเหนหนงสอนทานทงทเปนภาษาองกฤษและภาษาลาว ผมตองขอขอบคณเปนพเศษเพราะโรงเรยนของผมมความตองการหนงสอนทานด ๆ พวกนส�าหรบนกเรยน

ผมใครขอขอบคณ Room to Read ทไดเดนทางมายงจงหวดทหางไกลของเราซงนบวาเปนหนงในพนททขาดแคลนหนงสอเปนทสดในประเทศลาว และผมยงใครขอเรยนเชญให Room to Read Laos ขยายโครงการมาทแขวงเซกอง และจดพมพหนงสอใหมากขนโดยเฉพาะอยางยงเกยวกบวรรณกรรมลาว บทกวในทองถน นทานพนบานลาวส�าหรบเดก ๆ ของเรา”

โครงการหองเรยน : โครงการหองเรยนของ Room to Read เกดจากความตองการเพอสรางความมนใจวาโรงเรยนมสถานททจะรองรบหองอานหนงสอ ซงนบเปนปจจยหนงในการลดชองวางของการเขาถงหนงสอเพราะโรงเรยนจ�าเปนตองมพนทส�าหรบการท�ากจกรรมสงเสรมการอานและตองเปนรปแบบทเปนมตรกบเดกดวย เนองจากเราท�างานกบกลมผ ดอยโอกาสในชนบทเราพบวามหลายโรงเรยนทมสภาพทรดโทรมอนไมใชสภาพแวดลอมทดทสดทจะท�าใหเดกอยากมาโรงเรยน นบแต นน เรา จง เ รมให การส น บ ส น น โรงเ รยนเพอใหมโครงสรางพนฐานทดขนดวยความรวมมอของคนในชมชนเพอใหเกดความรสกเปนเจาของและท�าใหเกดความยงยนตอไป

เงนทนเพอความทาทายทเราจดสรรขนกอใหเกดโอกาสอนมความหมายยงตอชมชนตางๆในการทจะมสวนรวมในโครงการทงในดานของการเงนและการตดสนใจ เงนทนส�าหรบโครงการหองเรยนนสรางความมนใจวาชมชนจะเขามามสวนรวมอยางแขงขน การรวมแรงรวมใจของชมชน และการรวมดแลรกษาสงทสรางขน

28

วตถประสงคทส�าคญของเงนกองทนเพอความทาทาย

-- เพอสงเสรมการมสวนรวมอยางแขงขนของชมชนในขบวนการการกอสราง -- เพอพฒนาความรสกของความเปนเจาของในโรงเรยน ในหมชมชน -- เพอสงเสรมความยงยนของโครงการโดยถอเปนหนาทความรบผดชอบของชมชนทจะบ�ารงรกษาทรพยสนและความตอเนองของการปฏบตทดซงไดแสดงใหเหนเปนแบบอยางระหวางการด�าเนนโครงการ -- เพอสรางความสามารถของชมชนในการบรหารจดการโรงเรยน -- เพอเสรมสรางความสมพนธระหวางโรงเรยน, Room to Read และชมชนใหแขงแกรงขน -- เพอใหโอกาสสตรไดมสวนในการตดสนใจของชมชน -- เพอลดตนทนการด�าเนนการในโครงการหองเรยนทงในสวนของ Room to Read เองและในสวนของผบรจาค

นอกเหนอจาก เงนกองทนเพอความทาทาย แลว เรายงเพมความมนใจในการมสวนรวมของชมชนในการสรางโรงเรยนโดยมอบหมายใหชมชนเปนแกนน�า มการเลอกสมาชกในหมบานเพอจดตงเปน คณะกรรมการการกอสรางโรงเรยน (School Constrtion Committee : SCC) และคณะกรรมการชดนจะท�าหนาทด�าเนนโครงการภายใตการแนะน�าดแลของ Room to Read ทมงานซงมตวแทนจ�านวนหนงเปนสตร ประกอบไปดวยคร ผน�าชมชน และสมาชกของสมาคมผปกครองโรงเรยน สมาชกจากเยาวชนในทองถนและสหภาพแมหญงและบคคลผเปนทยอมรบนบถอในหมบาน คณะกรรมการชดนจะรบผดชอบในการจดซอวสดอปกรณ ก�ากบดแลการกอสรางและควบคมคาใชจาย และมการแตงตงสมาชกหนงคนใหท�าหนาทรายงานใหชมชนทราบเปนระยะๆ ถงความคบหนาของโครงการ

ในพนททกรรมการหมบานมความเขมแขง กรรมการดงกลาวจะไดรบการมอบหมายหนาทในการควบคมตรวจสอบโครงการหองเรยน อยางไรกตามหากกรรมการหมบาน

29

ไมเขมแขงหรอไมอาจรบผดชอบหนาทนได SCC กจะท�าหนาทนแทนเพอใหมนใจวาโครงการหองเรยนด�าเนนการไปตามแผนทไดวางไว

บทบาทและความรบผดชอบของ SCC -- SCC เปนคณะท�างานทท�าหนาทลงนามในบนทกความเขาใจกบ Room to Read-- SCC มหนาทในการขบเคลอนชมชน ดงชาวบานใหเขามามสวนรวม และรายงานความคบหนาเรองงานกอสรางใหชาวบานทราบอกทงคอยสรางความมนใจวาทงหมบานไดใหความรวมมอและสนบสนนโครงการน -- SCC มสวนรวมในกจกรรมการกอสรางทงมวลท Room to Read ท�าใหกบชมชน -- SCC ยงมหนาทรบผดชอบในการจดตงอนกรรมการและมอบหมายงานส�าหรบกจกรรมตางๆ อาท เชน กรรมการจดซอวสดอปกรณ กรรมการเหรญญก -- SCC จดหาวสดอปกรณตามปรมาณทตองการใหตรงตามขอก�าหนดและขนตอน -- SCC จดหาและก�ากบดแลแรงงานทมฝมอและไรฝมอส�าหรบโครงการ -- SCC เปนผเรยกเกบ “กองทนเพอความทาทาย” จากชมชน/ภาครฐ และสวนอน ๆ

ความส�าเรจทผานมา ป พ.ศ. 2548 : 8 หองเรยน ป พ.ศ. 2549 : 16 หองเรยน ป พ.ศ. 2550 : 48 หองเรยน ป พ.ศ. 2551 : 38 หองเรยน ป พ.ศ. 2552 : 32 หองเรยน ป พ.ศ. 2553 : 30 หองเรยน

ทงหมด : 172 หองเรยน

โครงการการศกษาส�าหรบเดกหญง โครงการการศกษาส�าหรบเดกหญงของ Room to Read นบเปนงานทส�าคญอกดานหนงของเราเพราะเปนการชวยใหเดกหญงทดอยโอกาสไดรบการศกษา ทมงานของเราจะท�า

30

การคดเลอกเดกหญงจากชมชนชายขอบทมความออนแอทางเศรษฐกจ แ ล ะ ใ ห ทนการศกษาแกพวกเธอใหไดเรยนจนจบการศกษา นอกเหนอไปจากการมอบหนงสอ ชดนกเรยน การกวดวชาเพมเตม การฝกอบรมทกษะการด�ารงชวต หรอแมแตรถจกรยานหากจ�าเปนเพอใหเดกหญงเหลานนมโอกาสส�าเรจการศกษา เราไดใหความชวยเหลอเปนพเศษกบเดกผหญงในระดบมธยมเนองจากเราพบวาระดบนเปนชองวางทใหญทสดในความเสมอภาคระหวางหญงชายในเรองของการศกษา

ในประเทศลาวการคดเลอกผรบทนการศกษาจะเรมตนคดเลอกจากนกเรยนในชนประถม 3 เพอรบทนเรยนตอชนประถม 4 และคดเลอกนกเรยนในชนประถม 5 เพอรบทนเรยนตอระดบมธยม Room to Read รวมกบส�านกงานบรการการศกษาระดบแขวง (Provincial Education Service - PES) และส�านกการศกษาเขต (District Education Bu-reau - DEB) จดตงคณะกรรมการคดเลอกเดกนกเรยนหญงขนประกอบดวย หวหนาหมบาน ตวแทนจากสมาพนธนกเรยนหญง, นกเศรษฐศาสตรประจ�าหมบาน ครและผปกครองจากแตละโรงเรยนในพนทเพอชวยกนคดเลอกเดกนกเรยนหญงทเหมาะจะไดรบทนการศกษา

Room to Read ยงไดตดสนใจมอบความไววางใจใหกบชมชนเปนผชแนะเราในการคดเลอกเดกโดยใชวธการเจาะกลม (Group Base Approach) เปนผลใหเราเจาะไปยงพนททพบวามการเลอกปฏบตระหวางเดกหญงและเดกชายและเราไดท�าการคดเลอกเดกหญงจากชาตพนธกลมนอยทไมไดรบการชวยเหลอจากรฐบาลมาอกดวย ในปพ.ศ. 2551 เราไดคดเลอกเดกหญงจากชาตพนธกลมนอยมาทงหมด 52 คนและน�าไปไวในโรงเรยนประจ�าเนองจากเดกหญงเหลานไมสามารถเขาเรยนในโรงเรยนอน ๆ ตามโควตาของรฐได

โครงการการศกษาส�าหรบเดกหญงไดใหการสนบสนนทางการเงนแกผรบทนซงครอบคลมคาเลาเรยนอปกรณการศกษา เชน ต�ารา สมด เครองเขยน เครองแบบนกเรยน รองเทา กระเปาและจกรยานส�าหรบเดกทอาศยอยหางจากโรงเรยนเกนกวา 2.5 กม.นอกจากนโครงการยงจดใหมการเรยนพเศษส�าหรบวชาหลกตลอดปการศกษา จดให

31

มการกวดวชาเปนเวลาหนงเดอนกอนสอบส�าหรบนกเรยนบางคนอกดวย นอกจากนยงจดใหมการฝกอบรม “ทกษะการด�ารงชวต” เพอใหเดกหญงเหลานไดเรยนรและเกดความมนใจ เพมพนความนบถอตนเอง ฝกทกษะการตดสนใจเพอใหพวกเขาสามารถตอรองและตดสนใจดวยตวเองได

โครงการนนอกจากจะชวยใหเดกหญงมความกาวหนาในเรองการเรยนแลว ยงชวยเสรมสรางใหพวกเขามสขภาพทดดวยการจดใหมการตรวจสขภาพเปนระยะ ๆ

เจาหนาทของเราจะใชเวลากบพอแมของเดกทไดรบทนการศกษาเพอสรางความเขาใจใหพวกเขาตระหนกถงความส�าคญและผลกดนสงเสรมใหลกสาวเรยนหนงสอแทนทจะสงลก ๆ ไปท�างานในเมองไทย

ความส�าเรจของโครงการป พ.ศ. 2550 : 200 คน ป พ.ศ. 2551 : 325 คน ป พ.ศ. 2552 : 300 คน ป พ.ศ. 2553 : 250 คน

รวมทงหมด : 1075 คน

การตดตามและประเมนผล (M & E) Room to Read ภาคภมใจในความเปนองคกรทรบผดชอบและโปรงใส มทมประเมนผลและตรวจสอบทมคณภาพคอยระแวดระวงอยตลอดเวลาและหาวธเพอสนบสนนใหทมงานทงหมดไดบรรลแผนงานเปาหมายและวตถประสงคทวางไวอกทงยงคอยชวยดแลใหผ บรจาคและผถอหนมความเชอมนในการท�างานขององคกรอกดวย

หนวยงานนยงคอยแจงเตอนเจาหนาทใหใชมาตรการแกไขททนทวงทหากเกดความผดพลาดเพอใหโครงการตางๆด�าเนนตอไปไดอยางยงยนทงหลายทงปวงนกเพอ

32

ประโยชนส�าหรบเดกลาวเพอทพวกเขาจะไดรบโอกาสทางการศกษาทดขนนนเอง ทมตรวจสอบและประเมนผลของเราไดใหความสนใจอยางมากกบจ�านวนหนงสอทนกเรยนยมกลบบาน จ�านวนนกเรยนทมาใชหองสมด หนงสอเลมไหนทเดกๆ ชอบมากทสด นอกจากนนยงใสใจตดตามดแลกจกรรมของหองอานหนงสอและเนอหาของการประชมทจดใหมขนทกๆ สองเดอนเพอหาวธดงดดนกเรยนมาเขาหองสมด ทมยงมการตรวจเชคคะแนนการอานของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-3 และการประเมนผลเปนระยะๆ ทกๆ หกเดอนกชวยท�าใหเราเหนภาพทชดเจนขนถงพฒนาการของนกเรยนเหลาน

Room to Read Laos พยายามอยางมากในการออกแบบระบบ/กลไกการตรวจสอบและประเมนผลโดยไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทส�านกงานภมภาคและทวโลก เราไดตดตง Global Solutions Database (GSD) ซงเปนฐานขอมลทเจาหนาททวโลกสามารถเขาถงได ถอเปนเครองมอส�าคญส�าหรบเกบขอมลในพนท แคคลกปมเพยงครงเดยวเรากสามารถเขาสขอมลทถกตองมากมายไมวาจะเปนจ�านวนโรงเรยนใหมทสรางขนในปทผานมาหรอจ�านวนหองสมดทเราจะตองถอนตวออกในปน อกทงจ�านวนของนกเรยนในแตละโครงการ

ในชวงหาปทผานมา โครงการทส�าคญๆ สโครงการของ Room to Read ไดใหการสนบสนนการศกษาในประเทศลาวโดยการจดใหม หองอานหนงสอ, หองเรยน, มอบทนการศกษาแกเดกหญงและจดพมพหนงสอทเปนภาษาทองถน โครงการเหลานไดใหโอกาสเดกหลายรอยคนโดยเฉพาะผทอยในชนบทหางไกลและดอยโอกาสไดเขาถงโรงเรยนและหนงสอ

แผนการด�าเนนงานของ Room to Read Laos: (พ.ศ. 2554 -- 2559)

วสยทศน Room to Read เชอวาโลกจะเปลยนแปลงไดตองเรมจากการทเดกมการศกษา เราอยากเหนโลกทเดกทกคนจะไดรบการศกษาทมคณภาพเพอชวยใหพวกเขามศกยภาพทเตมเปยมและสามารถท�าสงด ๆใหกบชมชนและโลกได

33

พนธกจ Room to Read จะแสวงหาหนทางเพอเปลยนแปลงชวตของเดก ๆ นบลาน ๆ ในประเทศก�าลงพฒนาโดยเนนในเรองของการรหนงสอและความเสมอภาคระหวางหญงและชายในดานการศกษา เราจะอาศยการท�างานรวมกบชมชน องคกรพนธมตรและภาครฐเพอน�าไปสการพฒนาทกษะการอานออกเขยนไดและนสยรกการอานในหมนกเรยนระดบประถมศกษาและสนบสนนใหเดกผหญงไดเรยนจบระดบมธยมศกษาโดยมทกษะการด�ารงชวตทจ�าเปนตดตวไปดวยเพอทพวกเขาจะไดประสบความส�าเรจในการเรยนและการใชชวตตอไป ขณะทเราท�างานอยางหนกตลอดเวลาสบปทผานมาในหลายพนททวโลกRoom to Read กพรอมทจะยกระดบการท�างานไปสขนตอไปโดยก�าหนดใหเรองการรหนงสอและการศกษาของเดกผหญงเปนวาระทส�าคญสองวาระในการขบเคลอนการเปลยนแปลงในครงนท�าใหเราตองเปลยนจาก การสรางนสยรกการอาน มาท�าใหเดก ๆ กลายเปน นกอานอสระ และเปลยนกลมเปาหมายของเราจากกอนวยเรยนและนกเรยนระดบมธยมศกษามาสเดกในระดบประถมศกษาโดยมงเนนในชนประถม 1 และ 2 เปนหลกดวยเหตนโครงการตาง ๆทงหมดของเราจะสนสดการเปนโครงการเดยวๆอกตอไปแตจะถกน�าเขามาเปนสวนประกอบหนงของโครงการการรหนงสอและโครงการการศกษาของเดกหญงแทน

แผนในการด�าเนนโครงการตาง ๆ ของเรามดงตอไปน:

โครงการหองอานหนงสอ1. สรางโอกาสส�าหรบเดก ๆ ใหสามารถเขาถงอปกรณการอานทสอดคลองกบวฒนธรรม สมกบวยและสะทอนใหเหนถงความเทาเทยมกนทางเพศมากขน 2. เสรมสรางศกยภาพใหแกครและบรรณารกษเพอสงเสรมการรหนงสอและการพฒนานสยรกการอานในเดกนกเรยนระดบประถมศกษา 3. การปรบปรงสภาพแวดลอมของโรงเรยนเพอใหเปนมตรกบเดก

34

4. สรางความเขาใจ ตระหนกรในหมผปกครอง เพอนบานและชมชนในการสนบสนนและผลกดนเรองการอาน 5. รวมมอกบภาครฐเพอแสวงหาการสนบสนนในอนทจะน�านโยบายและแผนกลยทธมาสการปฏบตในโรงเรยนประถมศกษา

โครงการการจดพมพหนงสอภาษาทองถน 1.รวมมออยางใกลชดกบโครงการหองอานหนงสอและการรหนงสอในการผลตสงพมพเพอสนบสนนนสยรกการอานและเสรมทกษะการอาน การจดพมพหนงสอภาษาทองถนจะชวยใหรถงระดบการอานและท�าใหสามารถผลตหนงสอใหเหมาะสมกบการอานหนงสอในแตละระดบได 2. พฒนาทกษะการเขยนและการวาดภาพประกอบส�าหรบนกเขยนและนกวาดภาพทองถนเพอชวยในการผลตสอสงพมพทสนบสนนการรหนงสอ โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบผอานทยงเปนเดก เชน นกเรยนชนประถม 2 3. สนบสนนทงในสวนของโครงการหองอานหนงสอและโปรแกรมการรหนงสอ

โครงการหองเรยน 1. เออใหมการเขาถงโครงสรางพนฐานทางการศกษาซงมความเปนมตรกบเดกโดยเนนเรองความสะอาด สดใส และมพนทการเรยนรทไดรบการกอสรางอยางด 2.รวบรวมขอมลโรงเรยนลงในแบบฟอรมพรอมทงระบใหชดเจนวาเปนโรงเรยนในโครงการการรหนงสอ และ / หรอโครงการการศกษาของเดกผหญง ( GEP) 3. เรมท�าโครงการการรหนงสอหรอโปรแกรมการศกษาของเดกหญงทโรงเรยน 4. วเคราะหความตองการโครงสรางพนฐานและจดท�างบประมาณการกอสรางโรงเรยน5.ใหการสนบสนนการปรบปรงโครงสรางพนฐานเพมเตมแกโรงเรยนตามความจ�าเปน

35

6. จดใหมการตรวจสอบอยางสม�าเสมอและใหความชวยเหลอดานเทคนคส�าหรบการบ�ารงรกษาอยางตอเนอง

โครงการการศกษาของเดกผหญง (GEP) 1. คดเลอกเดกผหญงเพอรบทนการศกษาใหมากขนโดยใชวธเจาะกลม (community based approach)2. ระบใหไดวาชมชนใดมสดสวนความตางระหวางชายและหญงในระดบสง3. จดใหมการเรยนพเศษและใหค�าปรกษาหากจ�าเปน 4. ใหการฝกอบรมทกษะการด�ารงชวตแกนกเรยนทไดรบทนทกคน 5. สรางนวตกรรมใหมๆ ลงในโครงการเพอใหเกดความยงยน

บทสรป ในชวง 5 ปทผานมา ความกาวหนาอยางมนยส�าคญเกดขนไดกดวยความพยายามของเราทจะลดชองวางในการเขาถงหนงสอและลดความเหลอมล�าในคณภาพของการศกษาในเขตเมองและชนบทของลาวเปนส�าคญเดกในพนทชนบทหลายแหงสามารถเขาถงแหลงการเรยนรมากขน เชน การบรการหองสมดและครเองกยงไดปรบปรงวธการสอน สงทเกดขนมาจากผลของโครงการภายใตการด�าเนนงานของ Room to Read ทสงตอใหกบรฐบาลลาวโดยมเปาหมายรวมคอการจดการดานการศกษานนเอง

แปลจาก Reading Promotion and Library in Lao PDR Supporting by Room to Read Laos รายงานน�าเสนอในการประชมวชาการ ประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554

i

36

การอานหนงสอในมาเลเซย: โครงการสงเสรมระดบบคคล ครวเรอนและโรงเรยน

Ambigapathy Pandian

“มนษยทไมอานหนงสอไมมความไดเปรยบเหนอคนซงไมสามารถอานเลย” มารค ทเวน (Mark Twain)

เกรนน�า

เราอยในโลกใหมซงมประสบการณทมหศจรรยและมการเปลยนแปลงทางสงคม (M. Kalantzis & Ambigapathy Pandian, 2001) จากกระดาษสหนงสอ เราก�าลงเผชญหนากบรปแบบการจารอกษรทเปนอเลคทรอนกส ไมวาจะเปนรปถายและภาพทผานกระบวนการปรบแตง ภาษาอนเตอรเนต (hypertexts) รปแบบของเกม (game inter-faces) รปแบบการบนทกและสงขอมลใหม ๆ อยางเชน แผนซด ธมบไดรฟ และเครอข าย w w w ยคสอดจตลใหมทก�าลงเกดขนเนนถงความส�าคญของการสงเสรมนสยและพฤตกรรมการอานในสภาพแวดลอมทซบซอน เพราะการอานชวยในการพฒนามนษย ทงการสงเสรมความเคารพตอตนเองและการสรางความเขมแขงใหบคคล การมส วนรวมของประชาชน การเตบโตทางเศรษฐกจและการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (M. Kalantzis & Cope, 2005) นสยการอานทฝงลกชวยใหเกดทกษะทจ�าเปนในการสอน การเรยน และการท�างาน (Ambigapathy Pandian, 1997a) and (Ambigapathy Pan-dian, 1997b) ในเศรษฐกจทมการแขงขนเพมขนมาก จ�าเปนตองมผปฏบตงานทมทกษะการอานสงเพอสามารถท�างานดานเศรษฐกจ สงคม และพลเรอน และสงเสรมใหเกดความกาวหนาทางเศรษฐกจ ชวตของชมชนและการมสวนรวมของภาคพลเรอน (Am-bigapathy Pandian & Shanthi Balraj, 2005)

i

37

ทศนะใหมตอการอานปรากฏตามขอสรปขององคการเพอการพฒนาเศรษฐกจ (Organisation for Economic Development) (OECD, 2003):

“ ทกษะการอานตามนยามของ PISA หมายถงความสามารถในการท�าความเขาใจ การใช และการใครครวญตอขอความตามลายลกษณอกษร ทงนเพอบรรลเปาหมายของผอาน เพมพนความรและทกษะ และสามารถเขารวมกจกรรมทางสงคมอยางเปนผล”

จากทศนะดงกลาวการอานจงมความหมายขามพนไปจากความเขาใจทวไปและมบทบาทกวางขวางในฐานะเปนเครองมออนทรงพลงทมประโยชนอยางเปนองครวมมากขนตอผเรยน กลาวอกอยางหนง ผอานไมไดใชประโยชนจากขอความเพยงเพอการบรโภคและประโยชนสวนบคคลเทานน แตยงเปนไปเพอการแบงปนและประโยชนตอสาธารณะดวย

(Ruddell & Unrau, 2004) กลาวไววา “พฤตกรรมการอานเปนเหตการณ หรอกจกรรมทเกยวของกบผอานบางคนและรปแบบของวทยาศาสตร ขอความบางอยางซงเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนงและในบรบททเฉพาะของมน” (หนา 1369) เปนการมองผอานแยกออกจากขอความทอานในสองมตแตกมพลวตรวมกน การพยายามท�าความเขาใจของผอานไมไดเกดขนจากตวบทหรอตวผอาน แตเปนกระบวนการทางจตทเขมแขงในชวงการเปลยนผานระหวางตวบทไปสผอาน โครงสรางการอานของผอานจงไดรบอทธพลอยางมากจากพนเพความเปนมาดานวฒนธรรม สวนบคคลและสงคมของผอานเอง นอกจากนน การอานยงไดรบอทธพลจากความสนใจ แรงจงใจและสงแวดลอมในปจจบนของผอาน (Ruddell & Unrau, 2004)

การอานในมาเลเซย พฤตกรรมการอานในหลายประเทศทวโลกรวมทงมาเลเซย อยในภาวะถดถอยในชวงไมกทศวรรษทผานมา โดยเฉพาะอยางยงในบรรดาคนรนใหม(Ambigapathy Pandian, 1997b) ในบรบทของมาเลเซย การอาน ก�าลงสญเสยความนยมไปอยางรวดเรวเมอเทยบกบสอในรปแบบและประเภทอน ๆ ทไดรบความนยมมากขน (Ambigapathy Pandian, 2004b) ความถดถอยดงกลาวสวนใหญเปนผลมาจากการถอก�าเนดขนของ สอใหม ๆ

38

ทมศกยภาพทงการใหขอมลและความบนเทงและมปฏสมพนธสองทางโดยผานรปแบบททนสมยมากมาย ท�าใหเกดรปแบบการตดตอทงในเชงของภาพ เสยง และความรสกทเขาถงไดงาย (Ambigapathy Pandian & Shanthi Balraj, 2010a) รปแบบการสอสารใหม ๆ เชนนไมเพยงเขามาทดแทนรปแบบการอานแบบเกา แตยงท�าใหเกดความคดทวาการอานเปนกจกรรมทนาเบอและซ�าซากจ�าเจ สงผลใหเกดความถดถอยของการอานของประชาชนในมาเลเซยดงจะเหนไดจากผลการส�ารวจการอานระดบชาตหลายครง (Small & Associates, 1997) โดยมขอสงเกตจากการส�ารวจเหลานวา โดยเฉลยแลวอตราการอานตอหวประชากรของมาเลเซยอยท 7 หนาตอวน และประชาชนเกอบ 80% อานหนงสอเพยง 2 เลมในแตละป ผลส�ารวจนชใหเหนวาการอานส�าหรบชาวมาเลเซยก�าลงเขาสจดตบตน ท�าใหเกดขอกงวลวาคนจ�านวนมากไมวาจะมอาย ชาตพนธ เพศ และการศกษาแบบใดกไมยอมอานหนงสอ ในขณะทสภาพแวดลอมทสงเสรมการอานกคอนขางออนแอ การอานหนงสอกลายเปนเพยงกจกรรมทส�าคญเพอใหสอบผาน และเมอคนหนมสาวเรยนจบแลว พฤตกรรมการอานของพวกเขากลดลงอยางรวดเรว (Ambigapathy Pandian, 1997a)

วฒนธรรมการอานทอ อนแอยงเปนผลมาจากการทผ เรยนมาจากครอบครวและโรงเรยนทไมมวฒนธรรมการอาน (Ambigapathy Pandian & Shanthi Balraj, 2002b) จากการส�ารวจพฤตกรรมการอานภาษาองกฤษของนกศกษาในมหาวทยาลยและนกเรยนมธยมปลาย พบวาผใหขอมลสวนใหญทบอกวาอานหนงสอเปนกลมนกเรยนนกศกษาทมาจากในเมองและมาจากครอบครวแวดลอมทพดภาษาองกฤษอยแลวมโอกาสเขาถงสอการอานมากมายทบานของตวเอง มบรรยากาศทสนบสนนทโรงเรยนและมหาวทยาลย และม สถานะทางสงคม-เศรษฐกจทดกวากลมอน ๆ อยางชดเจน (Is-mail & Zainab, 2005) ในการส�ารวจผเรยนระดบปรญญาตรในมหาวทยาลยในทองถนแหงหนงพบวา นกศกษาอานหนงสอเพยงเพราะวตถประสงคดานการศกษา (Ambika-pathi Shanmugam, 1999) ซงเปนตวเลขทคลายคลงกบครฝกสอนทวไป ผลส�ารวจเหลานสอดคลองกบการศกษาทคลายคลงกนในทอน ๆ อยางเชน (Wei Xia, 2003) พบวามรปแบบการอานทคลายคลงกนส�าหรบผเรยนระดบปรญญาตรในประเทศนวซแลนด ในงานศกษาของ (McKnight & Dearnley, 2003) และ (Guthrie, 2002) ยงเนนถงแนว

39

โนมทนกศกษามหาวทยาลยใชประโยชนจากสออเลคทรอนกสเพยงเพราะตองการท�าการบานและงานทมอบหมายใหเสรจเทานน งานศกษาเหลานเผยใหเหนปญหาเกยวกบการอานซงพบไดทวไปในหลายบรบททางวฒนธรรม

มความจ�าเปนทจะตองส�ารวจพฤตกรรมการอานในบรบททแตกตางกน เพอท�าแผนทแสดงปรากฏการณทเกดขนและปญหาทาทายส�าหรบการเรยนรในมาเลเซยการใหความส�าคญกบบรบทสวนบคคล ครอบครว และสถานศกษามสวนส�าคญตอแนวคด การวเคราะหประสบการณการอาน

ระดบบคคล ปญหาใหมทก�าลงเกดขนกบผเรยนในมาเลเซย ไดแก ความไมอยากอาน (reading re-luctancy) (Ambigapathy Pandian, 1997b) ผอานทไมอยากอานหมายถงผอานทท�าคะแนนไดดในดานภาษา แตไมประสงคจะอานหนงสอแมจะมหนงสอมากมายในหองสมด แตผเรยนสวนใหญกไมอานหนงสอเหลานไมวาจะเพอการใฝหาความรหรอความเพลดเพลนกตาม (Ambigapathy Pandian, 1997b) มเหตผลหลายประการซงท�าใหผเรยนไมตองการอาน อาจเปนเพราะผเรยนประสบกบปญหาในการอาน แตสวนใหญแลวความรสกไมอยากอานเปนผลมาจากการขาดฉนทะตอเนอหาทตองอานหรอการขาดฉนทะตอพฤตกรรมการอานเอง โดยไมเกยวของกบทกษะในการอานเลย (Worthy, Patterson, Salas, Prater, & Turner, 2002)

ผอานทไมอยากอานยงหมายถงคนทสามารถอานแตเลอกจะไมอาน(Ambigapathy Pandian, 1997a) และ (Smith, 1994) การทคนซงมการศกษาในมาเลเซยไมอยากอานหนงสอเปนผลมาจากการไมไดปลกฝงนสยการอานและการขาดฉนทะตอการอานหนงสอระหวางอยในโรงเรยนเนองจากระบบการศกษาในมาเลเซยใหความส�าคญกบการสอบแขงขนซงเปนมาตรวดความสมฤทธผลทางวชาการโดยอาจไมไดใสใจกบ มาตรการและคณคาอน ๆ (Ambigapathy Pandian, 1997a) ซงเปนเหตใหผเรยนเกดความรสกวาการอานหนงสอมประโยชนเพยงเพอการสอบแขงขน แทนทจะเปนไปเพอการแสวงหาความรและความเพลดเพลน เหตผลอกอยางหนงทคนหนมสาวมกอางถง

40

คอการไมมเวลาอานหนงสอชวตประจ�าวนของพวกเขาหมดไปกบการท�าการบาน กจกรรมนอกหลกสตร การกวดวชา การเลนกฬา การชอปปง และการใชสอสงคมทางอนเตอรเนต (Ambigapathy Pandian & Shanthi Balraj, 2010b) พวกเขาใหเหตผลหลายประการดวยกนแตโดยรวมแลวการขาดแรงจงใจตอการอานหนงสอเปนเพราะการขาดฉนทะหรอการไมไดใหคณคากบการอาน พวกเขายงอาจเหนวาการอานเปนสงทนาเบอและขาดแรงจงใจ ประสบการณในอดตเกยวกบการอานหนงสอ ความคดและทศนะในแงลบ ปญหาทเกดขนจากการอานและการขาดความมนใจเปนปญหาทาทายตอพฤตกรรมการอาน การขาดสมาธและทศทาง การขาดความสนบสนนจากเพอนและครอบครวท�าลายแรงจงใจทจะสงเสรมวฒนธรรมการอาน ความสนใจและพฤตกรรมของผอานไดรบอทธพลจากปจจยหลายประการ อยางเชน คณคาทางสงคมของสงคมตนเอง สถานศกษา ครอบครวและสงแวดลอม แตละปจจยกมหนาทและมสวนสงเสรมบคลกภาพเพอการอานแตกตางกนไป (Ambigapathy Pandian, 1997b)

ระดบครวเรอน การฝกทจะอานเหมอนกบการพยายามพดภาษาแมของตนเอง เดก ๆ ท เหน ค น ใ นครอบครวอานหนงสอพมพหรอพลกหนาหนงสอ กท�าใหพวกเขาตองการจะเลยนแบบเหมอนกน มประโยชนทคนรนเยาวจะอยในสภาพแวดลอมทเตมไปดวยหนงสอ มโอกาสจะไดอานหนงสอทเหมาะสม และมตวแบบของ ผใหญซงเปนผทอานหนงสอทงการอานใหตวเอง และการอานใหเดก ๆ ฟง (Woolfolk, 2004) เราไมควรหยดอานหนงสอใหเดกแมวาเดกจะโตขนแลวเปนเรองส�าคญทสมาชกในครอบครวควรมโอกาสท�ากจกรรมบางอยางรวมกน นอกจากนนแลว สงส�าคญคอการทคนรนเยาวสามารถพฒนาไปจากการอาน และปลกฝงใหเกดวฒนธรรมการอานตลอดชวต (Am-bigapathy Pandian, 2002a)

ความถของการอานในบานมกเกยวของโดยตรงกบกจวตรและกจกรรมสวนบคคลของผอานทมตอกจกรรมการอาน (Ambigapathy Pandian, 1997a) พอแมทสรางสงแวดลอมทเปนมตรตอการอาน ชวยปลกฝงนสยการอานโดยการจดใหมพนท สอ ส�าหรบอาน

41

ใหก�าลงใจและท�าตวเปนตวอยางเพอสงเสรมความรกตอการอาน (Greaney, 1986) การมตวแบบอยทบานมสวนสมพนธกบปจจยดานพฤตกรรมการอานสองประการ ไดแก ความหลากหลายของสอและเวลาทใชในการอาน มความเปนไปไดทผปกครองและลกซงอานหนงสอทบาน อาจจะอานหนงสอทหลากหลาย ทงหนงสอพมพและหนงสอเลมทเปนภาษาองกฤษและมาเลย ท�าใหมเวลาอานหนงสอมากขน

มการส�ารวจพบวาผเรยนในมาเลเซย (Ambigapathy Pandian, 1997a) มแนวโนมทจะอานเปนภาษาองกฤษมากขน ถาหากเขา หรอเธอ

• อยในเมองแทนทจะอยในชนบท • มาจากครอบครวทมสถานะทางเศรษฐกจ-สงคมสงกวาคนอน • มาจากครอบครวทมสอเปนภาษาองกฤษทหลากหลาย ไดรบ อทธพลจากทางบาน และมตวอยางของผอานหนงสอทบาน • ไดเขาเรยนในสถานศกษาซงมสอในภาษาองกฤษมากมายและหลากหลาย ครสงเสรมใหเดกอานหนงสอ และเพอน ๆ ท โรงเรยนกอานภาษาองกฤษ • มสวนเกยวของกบภาษาองกฤษมากกวาคนอน ๆ • มทศนะในเชงบวกตอการอานในภาษาองกฤษมากกวาคนอน

ระดบโรงเรยน การลดลงของนสยการอานในบรรดานกเรยนไมใชปญหาใหมในมาเลเซย เมอป พ.ศ. 2469 Lehman ใหความเหนวาในโรงเรยนมธยมไมไดจดใหมการสอนการอานเพอความเพลดเพลนอยางเหมาะสม (Rankin, 1972) เชนเดยวกบขอกงวลของ Hirsch(1987) และทอางใน (Ambigapathy Pandian, 1997a) เมอเขากลาววา โรงเรยนเปนทอยของคนหนมสาวประมาณเจดชวโมงตอวน จงนาจะสรางอทธพลตอความสามารถในการอานของเดกได และดงท Carpenter (1985) ซงมการอางถงใน (Ambigapathy Pan-dian, 1997a) และการอางถง Purves (1981) ดงทมการอางถงใน (Ambigapathy Pan-dian, 1997a) ซงเดมเคยแยงวาพนเพครอบครวมอทธพลตอสมฤทธผลในการอานแตในปจจบนกเหน ดวยวาโรงเรยนมอทธพลตอสมฤทธผลของนกเรยน Bowers, Howard

42

และ Charles (1987) ซงอางถงใน (Ambigapathy Pandian, 1997a) รายงานขอคนพบจากการศกษาระหวางปการศกษา 2529-2530 ทโรงเรยนในชนบทของมลรฐเทนเนสซวา สภาพแวดลอมทางกายภาพของโรงเรยนมอทธพลอยางส�าคญตอ สมฤทธผลของนกเรยนทงในเชงบวก หรอลบ นกวจยคนอน ๆ กมแนวโนมจะเหนดวยวาสภาพแวดลอมของโรงเรยนมอทธพลในแงเปนแรงจงใจตามธรรมชาต (Eccles & Midgley, 1989) ซงรวมทงการจดโครงสรางในหองเรยน ปจจยการสอนและบรรยากาศแวดลอมรวมทงคณภาพความสมพนธระหวางครกบนกเรยนและนกเรยนดวยกนเอง

สภาพแวดลอมในโรงเรยนมบทบาทส�าคญในการสงเสรมนสยการอานในเชงบวก และการมหองสมดทดมสวนส�าคญทชวยแกปญหาทเกดขนกบเดก อยางกรณเดกซงอยในหองเรยนเดยวกน แตกลบมทกษะการอานแตกตางกน

ในปจจบนโรงเรยนในมาเลเซยมการเตรยมพรอมและมหองสมดทมหนงสอจ�านวนมาก ท�าใหครสามารถใชเวลากบนกเรยนทอานชา สวนนกเรยนทอานเรวกสามารถใชเวลาอยางเปนอสระ (Ambigapathy Pandian, Shaik Abdul Malik Mohamed Ismail, & Toh Chwee Hiang, 2010) หองสมดทมการจดเตรยมเปนอยางดและมพนทส�าหรบอานหนงสอเปนการเฉพาะและสะดวกสบาย ยอมเปนแรงจงใจใหนกเรยนเขามาอานหนงสอ

การมสอการอานทหลากหลายและการมหนงสอจ�านวนมากพอส�าหรบหยบยมเปนแรงกระตนใหนกเรยนอานเพอการเรยนรทเพลดเพลนตลอดชวต การจดพนทการอานใหเพยงพอในหองสมดเปนปจจยส�าคญตอการอานของนกเรยน ประเภทของโรงเรยน (โรงเรยนประจ�าหรอไมประจ�า) มอทธพลตอนกเรยนแตละคนทงในโรงเรยนระดบประถมและมธยม มบทบาทตอนสยการอานของนกเรยน (Ambigapathy Pandian, 1997b) ปรกตแลวโรงเรยนประจ�าในมาเลเซยไมเพยงจะมสงอ�านวยความสะดวกดกวา (รวมทงมหองสมดทมหนงสอมากมาย) แตยงมครทผานการฝกอบรมและมคณภาพ สวนโรงเรยนไมประจ�านนมกจะมหนงสอคอนขางเกาและครกขาดการฝกฝนอบรม

43

ปจจยดานโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอนสยการอาน (Ambigapathy Pandian, 1997b) นกเรยนทมาจากโรงเรยนทมหองสมดทมหนงสอมากมายและไดรบอทธพลอยางมากจากเพอน มกจะเลอกอานหนงสอทหลากหลายและมสวนรวมในการแสวงหาและใชเวลามากขนเพอการอาน (Ambigapathy Pandian, 1997b) นกเรยนทมาจากโรงเรยนซงมพนทการอานในหองสมดมาก ไดรบอทธพลจากครและเพอน มกมนสยชอบอานมากกวานกเรยนทมแรงจงใจในการอานนอยกวา การมพนทอานหนงสอในหองสมดและมเวลาใหนกเรยนอานหนงสอ ท�าใหนกเรยนคนเคยกบการอาน ซงความคนเคยเหลานเปนปจจยส�าคญสดตอนสยการอาน (Ambigapathy Pandian, 1997b)

44

ข ตวแปรทบานข1. ความหลากหลายของหนงสอทบานข2. จ�านวนหนงสอทบาน

จ. ตวแปรทมอทธพลตอนสยการอานจ1. ความหลากหลายของหนงสอจ2. การมสวนรวมในการแสวงหาสอการอานจ3. การใชเวลาในการอาน จ4. ความพรอมทจะอาน จ5. คณคาทเกดจากการอาน

ค. ตวแปรทโรงเรยนค1. ความหลากหลายของหนงสอทโรงเรยนค2. จ�านวนหนงสอทโรงเรยน

ง. ตวแปรทสอดแทรกง1. ความคนเคยตอภาษา ง2. ทศนะตอการอาน

ก. ตวแปรดานภมหลงก1. พนทอาศยก2. เพศ

รปแบบทอธบายนสยการอาน

ภาพประกอบ 1: รปแบบของนสยการอานนสยการอาน

45

ประเทศมาเลเซยพยายามจะเปนผเลนทมบทบาทส�าคญตอเศรษฐกจ การเมอง และกจกรรมดานสงคม-วฒนธรรมของโลก และเหนวาการอานและการรหนงสอเปนเครองมอทชวยสนบสนนความพยายามและวฒนธรรมของมนษยอ�านาจจากความรเปนแกนกลางของยทธศาสตรการพฒนาในขณะทมาเลเซยพยายามแสวงหาโอกาสทจะใชอ�านาจของขอมลสนเทศและเทคโนโลยการสอสารเพอใหกาวกระโดดในยคขอมลสนเทศ ดวยความตระหนกวาในยคใหมและในสถานทท�างานใหม ผท�างานจะตองมความรความช�านาญดานธรกจอเลคทรอนกส (e-business, e-technology, e-culture, e-commerce, e-learning, e-governance, มาเลเซยจงมงสงเสรมวฒนธรรมการอานเพอชวยใหประชาชนมสวนรวมอยางเขมแขงในชมชน รฐบาลและสงคมของตน ทงในระดบทองถนและระดบโลก (Ambigapathy Pandian & Kell, 2007)

การสงเสรมพฤตกรรมการอานในบทนจะกลาวถงกจกรรมเพอสงเสรมพฤตกรรมการอานในมาเลเซย โดยมหนวยงานทจดตงขนเปนการเฉพาะเพอสงเสรมการอาน และมโครงการสงเสรมการรหนงสอซงเปนสวนหนงของกระทรวงศกษาธการ กระทรวงการพฒนาชนบท กระทรวงทรพยากรมนษย กระทรวงเยาวชนและการกฬา และกระทรวงขอมลสนเทศ การสอสารและวฒนธรรม กองสงเสรมชมชน (Community Development Division - KEMAS) ภายใตกระทรวงพฒนาชนบท ไดรบมอบหมายใหขจดการไมรหนงสอในบรรดาผใหญในมาเลเซยใหหมดไป แมวาอตราการไมรหนงสอจะมอยนอยมาก แตกยงเลงเหนถงความจ�าเปนทจะตองจดท�าและด�าเนนการตามโครงการการศกษาตลอดชวต ในบรรดากจกรรมของหนวยงานสงเสรมการรหนงสอประกอบดวย อยางเชน โครงการการศกษาครอบครวทเปนเอกภาพ (Harmonious Family Education Programme) โครงการใหความรดานศาสนา (Religious Education Programme) โครงการฝกอาชพ (Skill Train-ing Programme) ศนยทรพยากรชมชน (Community Resource Center) และโครงการสงเสรมการอาน (Reading Programme) โครงการสงเสรมการรหนงสอ (Functional Literacy Program) และโครงการส�าหรบเดกกอนวยเรยน (Preschool Programme) จากการเขารวมโครงการเหลาน ท�าใหผเรยนไดรบความรและทกษะทชวยใหเปนพลเรอนทมความสามารถในการผลตและรหนงสอโครงการสงเสรมการรหนงสอและการศกษา

46

นอกระบบของหนวยงานของรฐเนนทการสอนและการเรยนรของกลมและหองเรยน ซงจดอยในสถานทและเวลาทมความเหมาะสมตอผเขาเรยน ผเขาเรยนในหองเรยนหรอกลมอาจมจ�านวนไมถง 15 คน หลกสตรครอบคลมถงการอานการเขยนและคณตศาสตร และแงมมตางๆ ของชวตครอบครว สขภาพ เศรษฐกจ หนาทพลเมองและศาสนา กจกรรมการสอน การเรยน และการอบรมทงหมดตางด�าเนนไปในลกษณะทเหมาะสมกบพนทแตละแหง เพอประกนวาผรหนงสอจะไมกลายเปนคนไมรหนงสออก ทางกระทรวงพฒนาชนบทจงจดใหมการยมสอส�าหรบอานและเรยนร อยางเชน หนงสอ เทปเสยง โปสเตอร และเกมเพอการศกษาในชมชนชนบท

ในขณะทกระทรวงศกษาธการไดรเรมโครงการดานการอานทงในโรงเรยนประถมและมธยมทมาเลเซยในนามโครงการ NILAM (Nadi Ilmu Amalan Membaca – ชพจรความรทไดจากการอาน The Pulse of Knowledge is through Reading) ซงก�าหนดใหนกเรยนมกจกรรมการอานในโรงเรยน โครงการนมเปาหมายสงเสรมและบมเพาะความรกในการอานส�าหรบนกเรยน และกระตนใหโรงเรยนเสนอความคดทสรางสรรคและแปลกใหมเพอปลกฝงนสยการอาน ทางโครงการยงมงสงเสรมทกษะและความสนใจในการอาน เพอใหนกเรยนฝกฝนนสยการอาน

โครงการนประกอบดวยกจกรรมหลกสามประการไดแก: (ก) การบนทกสถตการอาน: นกเรยนแตละคนจะบนทกสถตวาอานหนงสอเลมใดไปบางในแตละเดอน (ข) การยนยนการอาน: ครจะเปนผยนยนสถตการอานหนงสอของนกเรยน (ค) การรบรองผลการอาน: ทงนในรปแบบของการให

ประกาศนยบตรตามจ�านวนหนงสอทนกเรยนแตละคนอาน โครงการนประสบความส�าเรจและชวยกระต นใหนกเรยนยมหนงสอจากศนยทรพยากรโรงเรยน หองสมด หรอแหลงหนงสออน ๆ มากขน นอกจากนน ยงพบวา

47

นกเรยนไดแบงปนหนงสอส�าหรบอานกบเพอนและครอบครวหองสมดมบทบาทส�าคญในแตละชมชน ทางหอสมดแหงชาตมาเลเซยซงเปนหนวยงานภายใตกระทรวงขอมลสนเทศการสอสารและวฒนธรรมจดใหมกจกรรมการอานทหลากหลายเพอสงเสรมใหประชาชนเขารวมในกจกรรมการอาน ทางชมรมอานหนงสอกจดใหมการแขงขนการอาน/การสะกดค�ามเวทและมการอภปรายเกยวกบการเลานทานเพอสรางแรงจงใจใหกบคนมาเลเซยใหอานหนงสอ โครงการ Read 1 Malaysia ไดเกดขนเพอปลกฝงวฒนธรรมการอานตลอดชวต ทงนโดยจดใหมนทรรศการดานหนงสอ การอภปรายและสมมนาเกยวกบหนงสอ นอกจากนน ทางหอสมดแหงชาตยงไดสรางเครอขาย ภาค ความรวมมอกบหนวยงานของรฐ โครงการจดพมพหนงสอและศลปนแตละคนเพอสงเสรมผเขยนหนงสอในทองถน

ทางสถาบนภาษา การรหนงสอและการแปล (School of Languages, Literacies and Translation - SoLLaT) ซงตงอยในมหาวทยาลย Univeristi Sains Malaysia (USM) สงเสรมใหนกศกษา เจาหนาทและสาธารณชนมสวนรวมในกจกรรมการอาน และมการเรมโครงการสงเสรมการอานอยางมคณภาพและเปนองครวม (Integrated Quality Read-ing Approach - IQRA) เมอป 2552 เพอเชอมโยงสถาบนอดมศกษากบชมชนในการสงเสรมกจกรรมการอานหนงสอ มการเปดชมรมหนงสอ การจดเทศกาลฉายภาพยนตร และโครงการอานหนงสอทโรงเรยนตามโรงเรยน สถานทท�างานและศนยชมชนอน ๆ (Ambigapathy Pandian et al., 2009)

ทฤษฎทอยเบองหลงการสงเสรมการอานอยางมคณภาพและเปนองครวม (IQRA) ไดแก ทฤษฎดานสงคม-วฒนธรรมของการอานตามแนวคดทเสนอโดย Vygotsky โดยมแนวคดวามนษยนนโดยพนฐานเปนสตวสงคมซงจ�าลองแผนทความเขาใจตอโลกผานกระบวนการทซบซอนของการอาน ปฏสมพนธ การเจรจา และการแลกเปลยนความเหนและความคดทมโอกาสไดรบ มโอกาสใครครวญ ท�าความเขาใจ และสดทายคอการนอมน�าความคดไปใช หลกในการท�างานของ IQRA ยงสอดคลองกบวธการดานสงคม-วฒนธรรมตามทอธบายไวอยางละเอยดโดย (McVee, Gavelek, & Dun-smore, 2007). ประการแรก กระบวนทศนการเรยนรของชมชนตามแนวคดดานสงคม-

48

วฒนธรรมสอดคลองกบแนวคดทวากจกรรมการอานเกดขนในกลม เลกๆ ประการทสอง กรอบ IQRA ยงอยบนพนฐานการแลกเปลยนความคด การโตเถยงอยางเปดเผยและการแลกเปลยนความเหนอยางจรงจง จากทศนะดงกลาว ผอานตามกรอบคดแบบ IQRA จะตองผานกระบวนการแบบท Vygotskian (L. S. Vygotsky, 1978); (L. S. Vy-gotsky, 1987) กลาวไววาเปนพนทถกเถยงในสาธารณะ พนทสวนบคคลและสงคม รวมทงพนททางวชาการ ประการทสาม กรอบคดแบบ IQRA ยงเชอมโยงกบความสามารถในการสงเสรมการอานและการแสวงหาความรในสภาพการเรยนรของชมชน

IQRA มสวนชวยสงเสรมการอานในฐานะเปนกระบวนการดานสงคมทเกยวของกบการอานเพอการปฏบตตามภารกจ การอานเพอความเพลดเพลน การอานเพอความร และการอานเพอสรางความเขมแขงดงจะเหนไดจากภาพประกอบ 2

ภาพประกอบ 2. การอานในฐานะกระบวนการดานสงคม

- งานทไดรบมอบหมาย- งานทเกยวของ- เรองสวนบคคล- การท�าหนาท

- การปรบปรงตนเอง- การตดสนใจ- การวางแผน

- ความบนเทง- ศลปวฒนธรรม- สนทนาการ - เบดเตลด

เกยวของกบวชาการ- ประวตศาสตร- ศาสนา- วทยาศาสตร ฯลฯ

การอานเพอความร

การอานเพอความเพลดเพลน

การอานเพอการปฎบตตามภารกจ

การอานเพอสรางความเขมแขง

49

โดยหลกแลว จดแขงของ IQRA อยทความยดหยน ท�าใหสามารถปรบแตงวธการใหสอดคลองกบชมชนเปาหมายและความตองการในการอานได ประการทสอง IQRA ยงมลกษณะชวยสรางความเขมแขง เนองจากผอานมความยดหยนและเปนตวของตวเองในแงความตองการของการอาน อกแงมมหนงของ IQRA คอรปแบบการท�าหนาทและการวางแผนอยางไมเปนทางการ ประการทสาม ในแงการเปลยนแปลงทางสงคมของ IQRA ยงมสวนเชอมโยงกบกรอบอยางไมเปนทางการทสงเสรมการแลกเปลยนความคดโดยไมค�านงถงความแตกตางระหวางชนชน เชอชาต และวฒนธรรม

นอกจากนน IQRA ยงเปนเครองมอสรางความเขมแขงใหสงคมในแงความเปนอสระทางเศรษฐกจ เพราะชวยใหชมชนทขาดแคลนความรสามารถแสวงหาขอมลใหม ๆ และน�าไปเพมพนความรเดมทมอยได สดทาย IQRA ยงมแนวโนมสงเสรมการอานเชงคณภาพ (อยางเชน การพฒนาการอานอยางมวจารณญาณ การใชหลก cognitive และ affective ในการวเคราะหตวบทและพฒนาพทธปญญาอยางจรงจง (Ambigapathy Pan-dian, et al., 2009)

ภาพประกอบ 3: กรอบปฏบตการสงเสรมการอานอยางมคณภาพและเปนองครวม (IQRA Implementation Framework)

การประเมนผลเชงคณภาพ บนทกการอาน รายงานการอภปราย สมดบนทกประจ�าวนเชงปรมาณ การทดสอบทศนคต เกยวกบ กระบวนการการรบรและการ เปลยนแปลงพฤตกรรม

คณะกรรมการทปรกษาผอาน(RAB)ก�าหนดวตถประสงคและเปาหมาย ก�าหนดขนตอนปฎบตจดท�ารายชอหนงสอก�าหนดหลกเกณฑการประเมนผล

เลอกหนงสอส�าหรบชวโมงการอาน อภปรายเกยวกบหนงสอทเลอกออกแบบกจกรรม/หวขอทเกยวของกบการอาน

การแลกเปยนสอสารระหวางกน (ICE) Selected Creative Read-related Improvised Tasks (SCRIpT)

กลมอภปรายและกจกรรมการอาน(READ)

กจกรรมกระตนการอาน (REACT)

การพฒนากรอบความคด

การน�าไปปฎบต

50

ขนตอนแรกเกยวของกบการจดตงคณะกรรมการบรหารหรอทเรยกวา คณะกรรมการทปรกษาผอาน (Reader Advisory Board- RAB) ซงรบผดชอบในการก�าหนดเปาหมายและวตถประสงคของชมรม รวมทงก�าหนดคณคาทางวฒนธรรมทมในการจดกจกรรมการอานในชมชน นอกจากนนแลว คณะกรรมการทปรกษาผอานยงมหนาทจดท�าขนตอนการอานและการจดประชมของชมรมหนงสอ สมาชกของคณะกรรมการทปรกษาผอานประกอบดวยผมสวนไดสวนเสยทส�าคญของโครงการจงตองมการใหความส�าคญตอความเหนและความตองการของกลมเปาหมาย เนองจาก IQRA เปนเครองมอเพอบรรลเปาหมายเชงองคกร จงตองมชองทางสอสารสองทางเพอใหมการเจรจาความตองการของกลมเปาหมายกบความตองการของหนวยงานได

ขนตอนทสองเปนการคดเลอกตวบทส�าหรบอานโดยกลมกจกรรมการอานและการอภปราย (Reading Activity and Discussion (READ) Group) ทงนตามชดของคณคาทก�าหนดโดยคณะกรรมการทปรกษาผอาน (RAB) ขนตอนเพอสรางความเขมแขงในสวนนมงทจะสงเสรมความรสกมสวนรวมและความเปนเจาของในบรรดาชมชนเปาหมายของการอาน (Target Reading Community - TRC) ซงจะตองรสกวาเปนผรบบรการในโครงการน นอกจากนน จากการมสวนรวมโดยตรงในกระบวนการคดเลอก ท�าใหชมชนเปาหมายของการอานไมตองตดยดกบขอจ�ากดดานความคดการท�างานแบบบนสลาง นอกจากนน ทางกลมกจกรรมการอานและการอภปราย (READ) ยงไดรบการสงเสรมใหจดท�าแผนกจกรรมภายหลงการอานใหสอดคลองกบเนอหาทมการอาน การใชประโยชนจากกลมกจกรรมการอานและการอภปราย (READ) มงเพอใหเกดความเขาใจทลกซงตอตวบท และใชประโยชนเพอก�าหนดกจกรรมการอานในภายหลง

ขนตอนทสามเกยวของกบการประชมของชมชนเปาหมายของการอานในบรรยากาศทไมเปนทางการและผอนคลาย โดยผเขารวมสามารถท�ากจกรรมการอานและกจกรรมหลงการอานตามกระบวนทศนการเรยนรของชมชนได

51

ในขนตอนนจะมการน�าขนตอนปฏบตทก�าหนดโดยคณะกรรมการทปรกษาผอาน (RAB) มาใช และจะเนนการอภปรายแงมมตาง ๆ ของตวบท นอกจากนยงมแนวคดทกระตนใหเกดกจกรรมตาง ๆ อยางเชนการตอบสนองหลงการอาน (Post- Reading Activated Response: PAR), การแลกเปลยนโตตอบระหวางกน (Interactive Collabora-tive Exchange: ICE), และ กจกรรมทเกยวเนองตาง ๆ ซงไมไดมการเตรยมการมากอนอนเปนผลมาจากการอานทสรางสรรค (Suggested Creative Read-related Improvised Tasks: SCRIpT) ทไดรบการออกแบบเพอกระตนผอานและประเมนความเขาใจ/ความไมเขาใจภายในของผอาน และยงเปนเวทเพอทดสอบความคดทแสดงออกในพนทสาธารณะตามขนตอนทสของกระบวนทศนของ Vygotskian paradigm (McVee, et al., 2007) และ (Forman & Cazden, 2004)

มการจดท�าชมรมหนงสอเพอสงเสรมคณภาพของชวตสวนบคคล ชวตการงานและชวตทางสงคม โครงการชมรมหนงสอตงอยบนความเชอวาทกษะการอานทมประสทธภาพและการคดแบบมวจารณญาณสงเสรมใหเกดสภาพทเหมาะแกการพฒนาของโลก แนวคดทอยเบองหลงชมรมหนงสอ BOOk Club@SoLLaT, USM เกดจากความตองการทจะบมเพาะนสยการอาน และการปลกฝงความสมพนธทแนนแฟนระหวางสมาชกในชมชนมหาวทยาลย USM ทงนเพอสรางสงคมทเทาทนขอมลขาวสาร นอกจากนน เครอขายแลกเปลยนหนงสอผานชมรม BOOK Club@SoLLaT, USM ยงเปนเวทใหฝายตาง ๆ ทสนใจสามารถแลกเปลยนหนงสอใชแลวกบหนงสออนๆ หรอซอหนงสอในราคาทเหมาะสมได ชมรม BOOK Club@SoLLaT, USM ยงท�าหนาทเปนธนาคารหนงสอเพอรบบรจาคหนงสอจากบคคล หองสมด รานหนงสอและหนวยงานอน ๆ

วตถประสงคของชมรม BOOK Club@SoLLaT, USM ไมเพยงเพอชวยใหนกศกษาพฒนานสยการอานทดเทานน แตชวยพฒนาทกษะการอานดวย ทงนเปนวสยทศนของชมรม BOOK Club@SoLLaT ทจะพฒนากจกรรมเพอ สงเสรมและบมเพาะนสยการอานในบรรดานกศกษาของมหาวทยาลย USM กจกรรมชมรมหนงสอยงชวยสงเสรมความรวมมอระหวางมหาวทยาลย หองสมด และหนวยงานตาง ๆ ในชมชน ความ

52

พยายามทงสองดานชวยใหมการใชประโยชนจากการอานในระดบประเทศ ซงยอมน�าไปสสงคมทขบเคลอนดวยองคความรมากขน

ทางมหาวทยาลยยงรวมมอกบสภาการอานแหงปนง (Penang Reading Council) เพอสงเสรมการรหนงสอในชมชนตาง ๆ ของปนง มทงโครงการวจย การจดท�านโยบาย การวางแผนยทธศาสตรเพอการแทรกแซง ยทธศาสตรบางสวนประกอบดวยการสงเสรมความเปนมออาชพของครการสมมนาเชงปฏบตการเพอจดท�าหลกสตร การวจยในหองเรยน การเขยนหลกสตรและทกษะการอานส�าหรบคร เจาหนาทดานการศกษาและผน�าชมชน มการตพมพแบบฝกหดและหนงสอคมอส�าหรบคร การจดประชมดานการรหนงสอและการเผยแพรขอมลการรหนงสอและแผนปฏบตการตาง ๆ

ในขณะทภาษาองกฤษไดกลายเปนภาษาหลกของโลกความรและความช�านาญในภาษาองกฤษจงเปนสงจ�าเปนเพอการมสวนรวมในเศรษฐกจโลกไดอยางเขมแขงเปนทชดเจนวาตองมการสงเสรมการอานในภาษาองกฤษ เพอใหประชาชนสามารถมสวนรวมในการแลกเปลยนระหวางมนษย การใครครวญและการผลตองคความรในชมชนทองถนได

แตกมความจ�าเปนทจะตองรกษาภาษารองและภาษาถนอน ๆ โดยถอเปนสวนหนงของงานวรรณกรรมในทองถน และสงเสรมใหมการอานงานทเขยนในภาษาถนเหลาน การเปลยนแปลงสภาพการเรยนอยางรวดเรวสงผลใหครตองคนหาและตอยอดทกษะของตนเองอยางตอเนอง โดยเฉพาะการใชประโยชนจากเทคโนโลยสอใหม ๆ ดวยเหตดงกลาว ทางสภาการอานแหงปนงจงท�าหนาทชน�าแนวทางแกปญหาดานวชาชพของครในแงการรหนงสอ ท�าใหครรสกมนใจตอการปฏบตหนาทและท�าใหนกเรยนไดรบประโยชนจากการอานมากขน

53

ผลลพธในเชงบวกและขอจ�ากด ผเขารวมจากโครงการตาง ๆ ภายใตกรอบ IQRA ใหความเหนวา พวกเขาไดรบประโยชนหลายประการจากการเขารวมในกจกรรมขางตน โดยอาจสรปไดดงน: - สภาพแวดลอมทผอนคลายและไมเปนทางการ สงเสรมใหมการแลกเปลยนระหวางผรวมงาน/สมาชกกลมในลกษณะทเปนกนเองมากขน - ความรสกรบผดชอบรวมกนเพมขนสงสดเมอผเขารวมสมผสไดถงความรสกเปนมตรและความเปนสหายราวกบเปนสมาชกในครอบครวเดยวกน - เกดแรงจงใจทจะหาทางเชอมโยงปญหาสงคมกบสงทอาน รวมทงการเรยนการสอน ยกตวอยางเชน ผเขารวมมความเหนเชงวพากษมากขนตอการถายทอดและการดดแปลงขอมล - ไดเรยนรถงความจ�าเปนทจะตองสอสารอยางเปดเผยเพอหลกเลยงความเขาใจผด - เกดก�าลงใจมากขนจากการเขารวมกจกรรม เพราะรสกวาคนอนใหการยอมรบตอความเหนของตนเอง และตางคนตางใหความเคารพซงกนและกน - เกดแรงจงใจทจะแสดงความเหนและความรสกในบางประเดน ท�าใหเกดความเขมแขงมากขน - ท�าใหผเขารวมมโอกาสทบทวนและวเคราะหความคดและการกระท�าของตนเองในสวนทเกยวของกบตวบททไดอาน - สามารถพฒนาทกษะการอาน การพด และการเขยน ผเขารวมไดจดบนทกพฒนาการของการอานไวเปนขนตอน - เปนเวทการพบปะและแลกเปลยนความคด กระตนใหเสนอแนวคดและวเคราะหองคความรทไดจากสภาพการเรยนรแบบเปนชมชน - ท�าใหเกดความเขาใจมากขนตอวฒนธรรมและวถชวตของผเขารวมคนอน - เกดความเขาใจทลกซงขนตอการสรางและการรอสรางเนอหา - กจกรรมการอานชวยใหผเขารวมเชอมโยงเหตการณและเนอหาทเกดขนกบอดมการณ ปจจยทางสงคม-วฒนธรรม ฯลฯ แมวาวธการแบบ IQRA จะคอนขางประสบความส�าเรจ แตในขนตอนปฏบตเรากพบขอจ�ากดหลายประการ อยางเชน

54

ความแตกตางของความเชยวชาญ (Proficiency Levels)ขอจ�ากดทชดเจนอยางหนงไดแกความแตกตางของระดบความเชยวชาญซงเปนอปสรรคตอการอภปรายและการแลกเปลยนความคดอยางเปนอสระปญหานเกดขนโดยเฉพาะกรณทผเขารวมมความรภาษาองกฤษนอย เราแกปญหานโดยการน�าภาษามาเลยมาใช

ขอจ�ากดดานก�าหนดเวลาในเบองตนก�าหนดเวลาของกจกรรม IQRAไมสอดคลองกบครและสมาชกในครอบครวจ�านวนมากเพราะพวกเขาตางเหนอยลาจากการท�างานมาทงวนและยงตองท�างานบานอกหลายอยางกลายเปนอปสรรคในเชงขนตอนทขดขวางความกาวหนาของโครงการ แตจากการพดคย ท�าใหมมตรวมกนกบผเขารวมวา จะท�ากจกรรมการอานในชวงพกกลางวน นอกจากนน เพอใหเกดบรรยากาศทเปนมตรในการพดคย ผเขารวมยงไดน�าอาหารมากนในทประชม และพดคยกนในบรรยากาศทผอนคลาย มการกนอาหารวางรวมกน

ความยอมรบตอวธการแบบ IQRA อปสรรคส�าคญอยางหนงทเกดขนคอการกระตนใหสมาชกน�าวธการแบบ IQRA ไปใชเพอพฒนาทกษะการรหนงสออยางจรงจงของตนเอง (Ambigapathy Pandian, et al., 2009) แรงตอตานในชวงแรกมกเกดขนเนองจากเปนเรองใหม และความตนเตนกงวลเนองจากไมเขาใจเนอหาของกจกรรม เพอเนนใหเหนประสทธภาพของ IQRA ในแงทเปนเวทการเรยนรทางเลอก เราสงเสรมใหผอานจดท�าบนทกการอาน ซงครอบคลมรายละเอยดความกาวหนาของการฝกฝนดานภาษา การท�างานในชนเรยน/สถานทท�างาน และการพฒนาการรหนงสออยางจรงจง

ความสนใจของผเขารวม ปญหาทาทายส�าคญอยางหนง คอ การกระตนใหผเขารวมมความสนใจตอโครงการในระยะยาว เราแกปญหานโดยการจดกจกรรมทหลากหลายภายหลงการอานผานทงการตความเนอหาของแตละบคคล, การมสวนรวมกบสงคมและกลมคนหลากหลายทอย

55

ภายนอกชมชน กจกรรมการเขยนทสรางสรรค และกจกรรมทสนกสนาน ท�าใหการพดคยไมนาเบอ

การสมครเขารวมโครงการ IQRA ปญหาส�าคญอยางหนงทเกดขน คอ การกระตนใหสมครเขารวมโครงการ IQRA เนองจากทางชมรมหนงสอตองพยายามหาทางแขงขนกบกจกรรมอน ๆ ทนาสนใจทเกดจากสอใหม ๆ เราแกปญหาโดยการท�าใหเกดเอกลกษณทแตกตาง มการออกแบบอปกรณทเกยวของเปนพเศษ อยางเชน การจดท�าเสอยด ถวยกาแฟ หมวก และบตรลดราคาหนงสอ ท�าใหผเขารวมในโครงการ IQRA รสกถงเอกสทธทไดรบ เรายงสรางแรงจงใจโดยการท�าใหเกดสภาพแวดลอมทผอนคลายและไมเปนทางการ และยงมการน�าวฒนธรรมทองถนของมาเลเซยในลกษณะของการ “นง-กน-พด” โดยทางหนวยงานไดจดเตรยมอาหารและเครองดม รวมทงของวางไวให ฯลฯ เรายงอยระหวางการพฒนาเวทชมรมหนงสอทางอนเตอรเนต เพอชวยใหเกดการแลกเปลยนความคดผานชองทางอเลคทรอนกสดวย

ความสนใจของผเขารวม ปญหาทาทายส�าคญอยางหนง คอ การกระตนใหผเขารวมมความสนใจตอโครงการในระยะยาว เราแกปญหานโดยการจดกจกรรมทหลากหลายภายหลงการอานผานทงการตความเนอหาของแตละบคคล, การมสวนรวมกบสงคมและกลมคนหลากหลายทอยภายนอกชมชน กจกรรมการเขยนทสรางสรรค และกจกรรมทสนกสนาน ท�าใหการพดคยไมนาเบอ

การสมครเขารวมโครงการ IQRA ปญหาส�าคญอยางหนงทเกดขน คอ การกระต นใหสมครเขารวมโครงการ IQRA เนองจากทางชมรมหนงสอตองพยายามหาทางแขงขนกบกจกรรมอน ๆ ทนาสนใจทเกดจากสอใหม ๆ เราแกปญหาโดยการท�าใหเกดเอกลกษณทแตกตาง มการออกแบบอปกรณทเกยวของเปนพเศษ อยางเชน การจดท�าเสอยด ถวยกาแฟ หมวก และบตรลดราคาหนงสอ ท�าใหผเขารวมในโครงการ IQRA รสกถงเอกสทธทไดรบ เรายงสรางแรง

56

จงใจโดยการท�าใหเกดสภาพแวดลอมทผอนคลายและไมเปนทางการ และยงมการน�าวฒนธรรมทองถนของมาเลเซยในลกษณะของการ “นง-กน-พด” โดยทางหนวยงานไดจดเตรยมอาหารและเครองดม รวมทงของวางไวให ฯลฯ เรายงอยระหวางการพฒนาเวทชมรมหนงสอทางอนเตอรเนต เพอชวยใหเกดการแลกเปลยนความคดผานชองทางอเลคทรอนกสดวย

ปญหาการเขาถงและราคาทเหมาะสม ขอจ�ากดอยางหนงทเราไมตองเผชญแตอาจกลายเปนอปสรรคส�าหรบหนวยงานทสนใจในกจกรรมนไดแก การไมสามารถเขาถงสอเพอการอานโดยเฉพาะอยางยงสภาพแวดลอมการอานในประเทศโลกทสามในแงหนงการเขาถงกเปนปญหาทเกยวของอยางแยกไมออกกบตนทนของกจกรรม เนองจากสอเพอการอานทมคณภาพมกมราคาสงกวาทผบรโภคทวไปจะจายไดอาจจะเปนเพราะความแตกตางดานอตราแลกเปลยน การเกบภาษ และความสามารถในการหารายได อปสรรคเหลานจงขดขวางการพฒนาของชมชนการอาน อยางเชน กลม IQRA ในบรบทตาง ๆ แมวาปญหาเหลานจะเปนเรองทยงยากในบางสถานการณ แตกสามารถแกไขไดโดยการใชสอทางเลอกเพอการอาน ไมวาจะเปนแหลงทมาจากหนงสอพมพ นตยสาร ภาพยนตรแนะน�าสถานททองเทยว ฯลฯ

อปสรรคในโรงเรยน ในระดบโรงเรยนมปญหาทาทายมากมายตอการสงเสรมการอานการขาดแรงจงใจและทกษะในการรวบรวมสอเพอการอาน การขาดปจจยพนฐานทดในหลายครอบครวและโรงเรยน ตางเปนอปสรรคส�าคญส�าหรบผปกครอง คร และนกวจย ครยงตองเผชญปญหาเนองจากมทรพยากรทจ�ากดไมคอยไดรบการยอมรบและยงมขอจ�ากดดานเวลา ท�าใหตองเรงรบสอนจนจบหลกสตรตามเวลาทมอยนอยและมกไมมแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนการสอนทสรางสรรค ทส�าคญ ครจะตองมอทธพลตอทศนคตและวธคดของนกศกษาซงในปจจบนใหความสนใจตอสอใหม ๆ มากกวารวมทงใหความสนใจตอการเลนเกม ภาพยนตร เพลง และวฒนธรรมรวมสมย

57

สรป งานนพนธชนนพยายามทจะใหภาพรวมของการอาน โดยเรมจากการพจารณาภมทศนการอานทก�าลงเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะการเตบโตขนของเทคโนโลยใหม ๆ มการบรรยายถงปรากฏการณการอานทเกดขนในมาเลเซย และปจจยส�าคญทผลกดนใหมการสงเสรมการอานทงในระดบบคคล ครวเรอน และโรงเรยน พฤตกรรมและนสยการอานทลดลงในชวงไมกทศวรรษทผานมาเปนขอกงวลทก�าลงเกดขน นอกจากนนยงเกดภาวะไมอยากอานหนงสอ ซงท�าใหตองมการหาทางสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจและการพฒนาประเทศ ความนยมในภาษาองกฤษทเกดขนในระดบโลก ยงชใหเหนความจ�าเปนทจะตองสงเสรมการอานในภาษาองกฤษ เพอใหเกดความสมพนธและความรทสรางสรรค เชอมโยงชมชนทงในระดบทองถนและในระดบโลก

ชวงเวลาในปจจบนสะทอนถงสภาพการสอสารระดบโลกทก�าลงเปลยนแปลง มความหลากหลายมากขนในดานประวตศาสตรและวฒนธรรมของชมชนการเรยนร เปนเหตใหเกดความสนใจมากขนทจะสงเสรมการอาน และกลายเปนแผนการส�าคญทไดรบความสนใจ การใหความส�าคญตอการอานเปนปจจยส�าคญทสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนชาวมาเลเซยในการตดสนใจ การผลตองคความร ความสมพนธเชงธรกจและความสมพนธระหวางประเทศ ทงในระดบบคคล โรงเรยน หรอสถานทท�างาน และตาม พนทสาธารณะตาง ๆ ประเทศมาเลเซยตระหนกวาการอานและรปแบบงานวรรณกรรมเปนองคประกอบหลกทชวยใหผเรยนในมาเลเซยจดการความสมพนธกบความแตกตาง การเปลยนแลงและนวตกรรมใหม ๆ ทงในระดบทองถนและในระดบโลกได

การเปลยนรปของสภาพแวดลอมการเรยนรทวส�าคญมากขน และการเปลยนผานเขาสสงคมแหงความรจะเกดขนได กตอเมอเราสามารถคนพบปญหาทงในเชงความคดและการปฏบตในแงของการอาน และหาทางตอบสนองความตองการทจะเรยนรตลอดชวตและความตองการใหม ๆ ในการเรยนรอยางสอดคลองกบความตองการเฉพาะได เปนทชดเจนวา การเปลยนแปลงของกระบวนการเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอมมาตรการ

58

เชงนโยบายทเหมาะสมของรฐบาล รวมทงการมสวนรวมของกลมตาง ๆ ในพนท การสงเสรมการเขาถงสอเพอการอานทงในระดบครวเรอนและโรงเรยนนบเปนขนตอนแรกทส�าคญ ทงยงจะตองหาทางเปลยนการบรหารจดการสถาบนการสอน และทส�าคญตองมการเปลยนบทบาทของผปกครอง คร นกการศกษา และตองปรบกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบความตองการและความสนใจของสงคมเพอใหการอานตอบสนองตอความตองการของสงคมในยคสงคมขอมลขาวสารไดอยางเปนรปธรรม ความส�าคญท เพมมากขนของระบบขอมลและการสอสารผานสอทหลากหลายท�าใหตองมการหาทางตอบสนองพฤตกรรมใหมๆทางสงคมของการอานโครงการและนโยบายดานการรหนงสอของหนวยงานรฐบาลหลายแหงมกมงทการบมเพาะวฒนธรรมการอานตลอดชวตและการเปดชองทางใหมเพอใหประชาชนมสวนรวมในพนทสาธารณะ ในอตลกษณ วถชวตและบคลกใหม ๆ ระบบการศกษาในมาเลเซยไดน�าไปสแผนการและกจกรรมมากมายทเกดขนในระดบโรงเรยนประถมและมธยม ทงนเพอบมเพาะวฒนธรรมการอานส�าหรบคนรนใหม เพอใหผเรยนพฒนาองคความรทจ�าเปน มทกษะทสรางสรรคและสามารถคดได ท�าใหสามารถเผชญหนากบปญหาทาทายทหลากหลายมากขนในโลกทพวกเขาอาศยอยไดวธการแบบ IQRA ทเนนการเปลยนแปลง สงเสรมการมสวนรวมของบคคล ทงในระดบครวเรอนและโรงเรยน และควรพจารณาวากจกรรมของชมรมหนงสอ BOOK Club@SoLLAT เปนปญหาทาทายส�าหรบผวจย คร ผปฏบตและผก�าหนดนโยบาย โดยจะตองแสวงหาแนวทางใหม ๆ เพอเชอมโยงกจกรรมการอานกบการบรรยายประสบการณของมนษย สงนจะเกดขนไดเมอมการเชอมโยงและความเปนเครอขายมากขนกบหนวยงานตาง ๆ ในมาเลเซย ทงในแงการแลกเปลยนแนวคด สอการอาน ขอมล การอบรม และทรพยากรมนษย การอภปรายขางตนแสดงใหเหนพลงและศกยภาพรวมทงปญหาทาทายจากการมสวนรวมของกลมทสนใจการอาน ทมงสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมการเรยนรตลอดชวต ทงยงแสดงใหเหนวา การลงทนในหนงสอและการอานเปนหวใจของการปฏรปการศกษาและสงคม การสงเสรมการรหนงสอ และการรกษาทกษะการรหนงสอไวตลอดชวต และน�าไปสคณภาพชวตทดขน

59

มาเลเซยมแผนการและโครงการมากมายทจะชวยใหผ เรยนในสหสวรรษใหมมพฤตกรรมการอานและมทกษะการรหนงสอหลายดานซงเปนปจจยทจ�าเปนในการเผชญหนากบโลกทมความหลากหลายมากขนแมจะมการอภปรายและการวางแผนการเปลยนนสยการอานอยมากมายเพอเปลยนแปลงนสยการอานแตกยงมขอจ�ากดและระบบโรงเรยนกยงคงบกพรอง รวมทงทบานกขาดตวแบบในการอาน ซงนบเปนอปสรรคส�าคญตอความพยายามพฒนาใหเกดนสยการเรยนร เพอชวยใหผอานมวธการใหม ๆ เพอพฒนาทกษะในการอาน การมสวนรวมในสงคม และการเตบโตเขมแขงขน เปนทชดเจนวาจะตองมการเชอมโยงและความเปนเครอขายมากขนกบหนวยงานตาง ๆ ในมาเลเซย ทงในแงการแลกเปลยนแนวคด สอการอาน ขอมล การอบรม และทรพยากรมนษย การท�างานเชนนเทานนจะเปนจดเรมตนของกระบวนการเรยนรตลอดชวต ซงชวยใหผเรยนในชมชนไมเพยงเปนผเฝามอง และเปนผบรโภคความร แตยงเปนพลเมองของโลกทมสวนในการผลตองคความรอยางเขมแขง.

60

บรรณานกรม

Ambigapathy Pandian. (1997a). Post-Colonial Literacy in Malaysia. International Journal of Adolescent and Adult Literacy.Ambigapathy Pandian. (1997b). Reading in Malaysia. Kuala Lumpur: Bangi: UKM.Ambigapathy Pandian. (2002a). Readership behavior among multi-ethnic, multilingual Malaysian students. In M. Singh (Ed.), Global learning (pp. 39-54): Australia: Common Ground Publishing.Ambigapathy Pandian. (2004b). Literacy, Information Technology and Language Learning. Journal of Communication Practices, 1.Ambigapathy Pandian, & Kell, M. (2007). Literacy diverse perspectives and pointers for practice: Universiti Putra Malaysia Press.Ambigapathy Pandian, Shaik Abdul Malik Mohamed Ismail, Syed Yusof Syed Ke chik, Ahmad Sofwan Nathan Abdullah, Fauzilah Mohamed Hussain, Tan, A. L. D., et al. (2009). IQRA:Unlocking The Hidden Reading Potentials. Malaysian Education Deans Council Journal, 3, 9-22.Ambigapathy Pandian, Shaik Abdul Malik Mohamed Ismail, & Toh Chwee Hiang (Eds.). (2010). Teaching and learning in diverse contexts:Issues and ap proaches. Pinang: Pusat pengajian bahasa, literasi dan terjemahan, USM.Ambigapathy Pandian, & Shanthi Balraj. (2002b). Learning to Communicate Com mon Ground Publishing Pvt. Ltd. .Ambigapathy Pandian, & Shanthi Balraj. (2005). Approaching Learning By Design as an Agenda In Malaysian Schools. In M. Kalantzis & B. Cope (Eds.), Learning By Design: Australia: Common Ground.Ambigapathy Pandian, & Shanthi Balraj. (2010a). Young people and new media:social uses and social consequences. Unpublished Research Project. Malaysian Commission of Multimedia and Communications, Ministry of Information, Communications and Culture.

61

Ambigapathy Pandian, & Shanthi Balraj. (2010b). Driving the agenda of learning by design in science literacy in malaysia. e-learning and digital media, 7(3), 301-316.Ambikapathi Shanmugam. (1999). Information seeking behavior of trainee teachers in selected teacher training colleges in Malaysia. Malaysian Journal of Library & Information Science, 4(1), 1-26.Eccles, J. S., & Midgley, C. (1989). Stage-environment fit: Developmentally ap propriate classrooms for young adolescents. In C. Ames & R. Ames (Eds.), Research on motivation in education: Goals and cognitions (Vol. 3, pp. 139-186). New York: Academic Press.Forman, E. A., & Cazden, C. B. (2004). Exploring Vygotskyian perspectives in edu cation: The cognitive value of peer interaction. In R. B. Ruddell & N. J. Unrau (Eds.), Theoretical models and processes of reading (5th ed., pp. 163-186): Newark, DE: International Reading Association.Greaney, V. (1986). Parental influences on reading. The reading teacher, 39(8), 813- 818.Guthrie, R. (2002). The e-book: Ahead of its time or a burst bubble? LOGOS. The Journal of a World Book Community, 13(1), 9-17.Ismail, R., & Zainab, A. N. (2005). The pattern of e-book use amongst undergradu-ates in Malaysia: A case of to know is to use. Malaysian Journal of Library and Information Science, 10(2), 1-23.Kalantzis, M., & Ambigapathy Pandian (Eds.). (2001). Literacy Matters: Issues for New Times: Common Ground Publication, Australia.Kalantzis, M., & Cope, B. (2005). The Learning by Design Project Group Common Ground, Australia.McKnight, C., & Dearnley, J. (2003). Electronic book use in a public library. Journal of Librarianship and Information Science, 35(4), 235-242.

62

McVee, M. B., Gavelek, J. R., & Dunsmore, K. L. (2007). Considerations of the social, individual, and embodied: Aresponse to comments on “Schema Theory Revisited. Review of Educational Re search, 77, 245-248.OECD. (2003). Literacy Skills for the World of Tomorrow - Further Results From PISA 2000.Rankin, M. (1972). Children’s interests in library books of fiction. New York: Colege Press.Ruddell, R. B., & Unrau, N. J. (2004). Theoretical models and processes of reading (5th ed.): USA: International Reading Association Incorporated.Small, F., & Associates. (1997). Study of Reading Habits in Malaysia, Final Report prepared for the National Library of Malaysia Kuala Lumpur.Smith, F. (1994). Understanding Reading: A Psycholinguistic Analysis of Reading and Learning to Read (5th ed.): Hillsdale, N.J. : Lawrence Erlbaum Associates.Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes: Cambridge, MA: Harvard University Press.Vygotsky, L. S. (1987). Thinking and Speech. In R. W. Rieber & A. S. Carton (Eds.), The collected works of L. S. Vygotsky, Vol. 1, Problems of general psy chology (N. Minick, Trans.) (pp. 39-285). New York: Plenum Press.Wei Xia. (2003). Digital Library Services: Perceptions and Expectations of Users Communities and Librarians in a New Zealand Academic Library. AARL. Australian Academic and Research Libraries, 34(1), 56-70.Woolfolk, A. (2004). Educational Psychology (9th ed.): Pearson Allyn and Bacon.Worthy, J., Patterson, E., Salas, R., Prater, S., & Turner, M. (2002). More than just reading”:The Human Factor in reaching resistant readers. Reading Research and Instruction, 41(2), 177-201.

แปลจาก HOW MALAYSIA READS: INDIVIDUAL, HOME AND SCHOOL INITIATIVES รายงานวจยน�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554i

63

เดกฟลปปนสทกคนเปนนกอาน Neni Sta. Romana Cruz

25 สงหาคม 2554

“เมอคณใหหนงสอกบใครบางคนคณไมไดใหเขาแค กระดาษ หมก และกาวเทานน แตคณไดมอบโอกาสแหงชวตใหมทงชวตแกเขา”

Christopher Morley

เมอปการศกษาใหมไดเรมตนขนในเดอนมถนายนของปน สอมวลชนรายงานขาวเดมๆและทรกนดในแบบทคนเคยและชวนเหนอยหนาย แตกถงเวลาอกครงทจะตองใหความสนใจกบปญหาทเปนเรองปกตในระบบโรงเรยนของรฐในฟลปปนส ซงมกไดรบการอธบายวาเปน “ภาระทหนกเกนไป และขาดแคลนทรพยากร” และตามดวยเสยงทองบนตอไปน หองเรยนไมเพยงพอส�าหรบนกเรยนทสมครเขาเรยน หองเรยนมนกเรยนมากเกนไป ขนาดชนเรยนใหญ ครไมพอ ต�าราเรยนไมเพยงพอ คณภาพของต�าราเรยนทมอยต�า ต�ากวาสถานศกษาตามอดมคต นกเรยนทเคยเรยนโรงเรยนเอกชนสมครเขาเรยนโรงเรยนของรฐเพมขนเนองจากคาเรยนทต�ากวาอตราการออกจากโรงเรยนกลางคนเพมขน อยางไรกตาม มนไมใชขาวทสนหวงโดยสนเชง ขาวดกคอ งบประมาณป พ.ศ. 2554 ของกรมการศกษาไดเพมขนเปน 192,000 ลานเปโซฟลปปนส มากกวางบประมาณ 122,000 ลานเปโซฟลปปนสของป พ.ศ. 2549 ถง52% แตนกยงไมเพยงพอส�าหรบจดการกบปญหาทยากมากทระบบการศกษาภาครฐของฟลปปนสเผชญอย การศกษาระดบประถมเปนภาคบงคบและฟรขณะทการศกษาระดบมธยมฟรแตไมบงคบในโรงเรยนมธยมของรฐ เราไมสามารถพดเรองการรหนงสอโดยไมกลาวถงเรองสถานศกษา การออกจากโรงเรยนกลางคนทก�าลงเกดขน หรอไมเกดขนเลยไดจากขอมลปการศกษา 2547 – 2548 ของโรงเรยนของรฐพบวา อตราการออกจาก โรงเรยนกลางคนชดเจนตงแตเรมตนเกรด 1 ถงเกรด 2 เพราะปญหาสขภาพ และโภชนาการ

64

เนองจากความยากจน จากอตราการสมครเขาเรยนในเกรด 1 100% เหลอ 68.38% ในเกรด 6 ถดถอยลงในแตละปเพราะทกษะความเขาใจต�า และไมสามารถประสบความส�าเรจในโรงเรยน ปญหาหลกคอ การอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร ในโรงเรยนมธยมปท 4 อตราการสมครเขาเรยนลดลงถง 42.50% และจบการศกษาจากวทยาลย 14% เทานน อยางนอยทสด สถตนนาตกใจและนาทอแท การโออวดเดมๆของประเทศวาเปนหนงในประเทศทก�าลงพฒนาการศกษาสงทสดดวยอตราการสมครเขาเรยนในระดบตางๆสงไมเปนความจรงอกตอไป สงทเปนปญหามากกวาอตราการส�าเรจการศกษาคอ คณภาพการเรยนการสอนทต�า เปนเรองชดเจนวาความสามารถในการอานเปนปจจยส�าคญตอความส�าเรจของการรหนงสอเบองตน และการประสบความส�าเรจในโรงเรยนและโลกแหงการท�างานในทสด อยางไรกตาม ความส�าเรจในการรกษานกเรยนไวในโรงเรยนไดสรางปญหาใหมขน ความขดแยง ทรกษานกเรยนไวในโรงเรยนจะเพมปญหาเรองความขาดแคลนในปจจบน การปรบปรงเรองการรกษานกเรยนในโรงเรยน จะท�าใหมเดกเพมขน 1 – 1.2 ลานคนในระบบ สวนหนงของวาระ 10 ประการส�าหรบการปฏรปการศกษาพนฐานของรฐบาลเบนโญ อาคโน คอ การสรางความมนใจวาภายในป พ.ศ. 2558 เดกจากทกๆแหงในประเทศ ชายและหญงเทาเทยมกนจะสามารถจบการศกษาหลกสตรโรงเรยนประถม เรองทเกยวของกบเรามากทสด คอ การปฏรปการศกษาทระบวาเดกทกคนตองเปนนกอานตงแตเกรด 1 เมอสนสดวาระของรฐบาลอาคโนในป พ.ศ. 2559 ดวยการน�าเสนอการเรยนชนอนบาลภาคบงคบในเดอนมถนายนปน เปาหมายซงขนตอการเรยนโรงเรยนอนบาลทครบปจะเปนการเรมตนทท�าใหเดกๆทกคนเปนนกอานภายในเกรด 3 จากนนลดมาทภายในเกรด 2 และเกรด 1 จงตองจดใหมโครงสรางพนฐานทจ�าเปนส�าหรบสงน ไดแก หองสมด หนงสอทอาน ครทไดรบการฝกอบรมเรองการสอนใหอาน จรงๆแลวดเหมอนจะเปนแผนทยาก แตมบางเรองทเปนไปไดมาก การปฏรปการศกษานสรางและปรบปรงโครงการเดกทกๆคนเปนนกอาน (Every Child a Reader Program ECARP) เรมด�าเนนการโดยกรมการศกษาในป พ.ศ.

65

2544 ซงวางเปาหมายวาเกรด 3 เปนระดบทเดกทกๆคนตองเปนนกอานทประสบความส�าเรจ -ซงบางครงมการระบเปาหมายวาผไมสามารถอานไดจะมจ�านวนเปนศนยเมอถงเกรด 4 ในการถกปญหาเมอเรวๆน พบวาเกรด 3 ชาเกนไปในระดบประถม โดยเฉพาะอยางยงเมอมการน�าโครงการโรงเรยนอนบาลเขามาใช เปาหมายทยากและครอบคลมทงหมดสงผลใหเกดการปฏรปเชงสถาบนหลกๆ โครงสรางพนฐานทตามมา และการฝกอบรมครทตองการเพมขนเพอสอนการอานไดอยางมประสทธภาพมากขนอยางหลกเลยงไมได เพอสะทอนความคดเหนทมอยทวไปตอการรเรมดงกลาวจากกรมการศกษา ไมมการปฏเสธวาเรามโครงการมากมายทดเลศทก�าลงด�าเนนตอ แตยงไมใชโครงการทเปนมาตรฐาน เทาเทยมกน และยงยนททกคนจะยดตามได แตสงทเรามอยในมอ คอ การรเรมทแตกตางกนจากภาคตางๆทวประเทศ เชน สารบญแฟมการฝกอานทดทสด และโครงงานการจดการการอานจาก 30 โรงเรยนใน 17 พนทในเดอนมนาคม พ.ศ. 2553 ดงนน หนงทศวรรษภายหลงจากการเรมค�าขวญทดงดดใจนวา เดกทกคนเปนนกอาน เรายงไมมคะแนนความส�าเรจของอะไรทจะโออวดไดโครงการเดกทกคนเปนนกอานไดกอใหเกดโครงการหลกสองโครงการซงหวงวาจะเปนประโยชนส�าหรบการวางแผนในอนาคตตอชนเรยนและระดบชาต และไมเพยงแคสรางงานธรการมากขนใหกบครโรงเรยนรฐบาลทไดคาจางต�าและท�างานหนกอยแลว โครงการแรก คอ คลงการอานตามอธยาศยของฟลปปนส เปนการประเมนองคประกอบของ ECARP ซงท�าโดยครหนงตอหนงโดยเฉพาะอยางยงส�าหรบสวนทอานปากเปลา โครงการทสอง ไดท�าน�ารองในโรงเรยนแหงเดยวเทานน ยงไม ไดท�าในโรงเรยนอนๆ เปนโครงการฟนฟการอานของนวซแลนดส�าหรบนกเรยนเกรด 1 โครงการระยะสน ซงจดการบนพนฐานของโรงเรยนส�าหรบผไดรบการศกษาต�า ประกอบดวยบทเรยนแบบหนงตอหนงทเขมขนวนละ 30 นาท ดวยครทร หนงสอทไดรบการฝกอบรมเปนระยะเวลาเฉลย 20 สปดาห ครในโรงเรยนรฐบาลไดรบคดเลอกไปฝกอบรมเรองนทนวซแลนด และกลบมาฝกอบรมเพอนรวมงานในฟลปปนส แตแนนอนวา สงทส�าคญและจ�าเปนมากกวาเรองทงหมดเหลาน คอ ค�าสงกรมการศกษา (DepEd) จากป พ.ศ. 2544 ทใหนกเรยนทกคนตองแสดงหลกฐานทเปน

66

ลายลกษณอกษร หรอวาจาวาไดอานหนงสออยางนอยทสดปละสองเลม หนงเลมตอ ภาคเรยนกอนจะไดรบการสงเสรมไประดบตอไป ซงไดระบวาหนงสอหมายถง สงทไมใช ต�าราเรยน และเลมหนงเปนภาษาองกฤษ และอกเลมหนงเปนภาษาของเจาของหรอภาษาแม ดเหมอนวาไมใชภารกจทใหญ แตเมอพจารณาขอจ�ากดของระบบโรงเรยนของรฐ มนกไมใชเรองงาย การปฏรปการศกษาทส�าคญอกเรองหนงทสมพนธกบการอานโดยตรงคอ สอการสอนทใชในโรงเรยน ประธานาธบดอาคโน กลาวถงหลกการสามภาษาทตองใชความพยายามอยางสงซงเปนเรองททาทาย “เรยนภาษาองกฤษใหดเพอตดตอกบโลก เรยนภาษาฟลปปนสใหดเพอตดตอกบประเทศ และรกษาภาษาแมไวเพอเชอมตอกบมรดกของพวกคณ” เปนการปรบปรงนโยบายสองภาษาใหเปนสอการสอนเพราะนกเรยนสวนใหญไมมพนฐานในภาษาองกฤษและภาษาฟลปปนสทเปนภาษาแหงชาตในอนทจะประสบความส�าเรจในภาษาใดภาษาหนง ปจจบนเปนทยอมรบและไดรบสนบสนนจากการวจยและหลกฐานเชงประจกษวาการใชภาษาแมในเกรดตนๆสงเสรมการเรยนวชาตางๆใหดขนรวมทงภาษาองกฤษและฟลปปนสดวย เราควรสรางความหลากทางหลายทางภาษาและวฒนธรรมในสงคมฟลปปนสมากกวาทจะมองมนเปนหนาท มนเปนความอดมสมบรณของมรดกวฒนธรรมของเราและลกษณะภมศาสตรทเปนหมเกาะของประเทศทม 7,100 เกาะ ทท�าใหเรามภาษาทแตกตางกน 120 ภาษาและภาษาทองถนหลกๆ 8 ภาษาซงใชพดกนอยางกวางขวาง รฐบาลอาคโนทมอายหนงปก�าลงด�าเนนการปฏรปทจ�าเปนอยางหนกในระบบการศกษา ส�าหรบโรงเรยนในป พ.ศ. 2554 – 2555 Br. Armin Luistro FSC เลขาธการกรมการศกษาไดประกาศแผนปฏบตการในระดบสากลของโครงการโรงเรยนอนบาลของรฐเปนครงแรกส�าหรบเดกอาย 5 ปซงจะเปนการเตรยมตวเดกใหดขนแบบเครงครด เพอเขาโรงเรยนในระบบการศกษา อยางนอยทสด เดกกอนวยเรยนหนงลานคน (ตวเลขจรงๆ 1.12 ลาน) ถกลงชอเขารวมโครงการน นเปนขนตอนแรกภายใตโครงการ K + 12 ซงจะเพมอก 2 ปใหกบหลกสตรการศกษาพนฐาน 6 ปของโรงเรยนประถมและ 4 ปของระดบมธยม มาตรการนถกมองวาเปนขนตอน ทส�าคญทจะแกปญหาความขาดแคลนความรความสามารถในวชาหลก ภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตรในกลมนกเรยนสวนใหญทจบการศกษาระดบมธยม

67

และท�าใหนกวชาชพชาวฟลปปนสเปนทยอมรบของนายจางตางประเทศ ในปจจบน ประเทศฟลปปนสเปนหนงในสองประเทศเทานนทมหลกสตรการศกษาพนฐาน 10 ป อกประเทศหนงคอประเทศพมา ผลทชดเจนทสดของหลกสตรการศกษา 10 ป คอความไมเตมใจของบรษทตางประเทศในการจางผจบการศกษาโครงการทถกตดทอนน โครงการ K + 12 ของเราควรท�าใหผส�าเรจการศกษาของเราแขงขนในระดบสากลไดมากขน ผลการทดสอบความส�าเรจระดบชาต (National Achievement Test NAT) ส�าหรบเกรด 6 ในปการศกษา 2552 – 2553 สะทอนอตราการสอบผาน 69.21% เทานน นแสดงใหเหนการปรบปรงขน 24% จากป พ.ศ. 2548 – 2549 แตแสดงวาการปฏรปยงคงเปนเรองจ�าเปนเรงดวนเพอท�าใหการปรบปรงทส�าคญบรรลผลอยางยงยน เราจะสงเสรมนสยรกการอานในสถานศกษาในสภาพแวดลอมเชนฟลปปนสในปจจบนไดอยางไร สององคกรทขาพเจาท�างานดวย คอ คณะกรรมการฟลปปนสวาดวยหนงสอส�าหรบเยาวชน (Philippine Board on Books for Young People: PBBY) และ มลนธ Sa Aklat Sisikat (“Books Make you Cool”) ทงสององคกรมความกระตอรอรนในการรณรงคเพอท�าใหเดกฟลปปนสทกคนไมเพยงแตเรยนรการอานเทานนแตยงรกการอานดวย นบเปนเวลาหลายปในหลกสตรการฝกอบรมครส�าหรบครในโรงเรยนของรฐขาพเจาพดตลอดเวลาเกยวกบหนงสอทไดรบรางวลทขาพเจาชนชอบซงเปนวรรณกรรมเดกจากประเทศทพฒนาแลว และจากเรองเกยวกบเดกๆของฟลปปนส แลวขาพเจากตระหนกวาดเหมอนจะไรประโยชนขาพเจากลาสงสอนเรองความรกการ อานไดอยางไรเมออนดบแรกนกเรยนไมมหนงสอทจะอาน เราสามารถพดเรองความรกการอานไดอยางไรเมอนกเรยนไมสามารถแมแตจะอาน และความจรงเกลยดการอานเพราะชนเรยนการอานของพวกเขาหมายถงการเรยนรค�าทไรความหมายและแบบฝกหดทไมมทสนสดเทานน ไมใชวาครเจตนาท�าใหชนเรยนนาเบอหนายเชนนน เพยงแตพวกเขาไมมทรพยากรหรอทกษะความรทจะท�าอกอยางขาพเจาจะสามารถท�าใหครเชอเรองหนงสอทขาพเจารกไดอยางไรเมอมสงแปลกแยก ไมสามารถเขาถงพวกเขาได จะหาความเบกบานใจไดทไหนในสภาพนน

68

เราอดไมไดทจะใหความสนใจกบครในโรงเรยนของรฐทมชวโมงการท�างานยาวในตอนกลางวนและสบเนองไปถงกลางคนเพราะพวกเขาตองเขยนรายละเอยดแผนงานทยาวเหยยดตามทฝายบรหารตองการอกนนหมายความวาพวกเขาจะรสกเหนดเหนอยเกนกวาทจะสอนในวนรงขน และยงตองขบเคยวกบนกเรยนทไมสามารถเรยนรเพราะพวกเขาไมไดรบประทานอาหารทเหมาะสม และจ�านวนนกเรยนมากกวา 60 คนตอชนเรยนซงคณภาพต�ากวาในอดมคตอยางแนนอน ครเหลานเปนความหวงทสดใส แตพวกเขาขาดโอกาสในการพฒนาวชาชพเพอเปนครทดเลศ ขอใหครเหลานยงคงสดชนราเรงและมนคงในงาน และเปนคนทมอารมณขน (มสขภาพจตทดดวย) ดงทพวกเขาบอกขาพเจาวารายไดจากการน�างานกลบไปท�าทบานไมสามารถแมแตจะพาพวกเขากลบบาน ดวยเจตนาทโปรงใสขาพเจาตองกลาวตงแตเรมตนวาสามองคกรทขาพเจาจะกลาวถงซงเปนผสนบสนนหลกเรองการรหนงสอและการสงเสรมการอานเปนองคกรทขาพเจามความสมพนธใกลชด คณะกรรมการฟลปปนสวาดวยหนงสอส�าหรบเยาวชน (PBBY) เปนองคกรเอกชน ไมแสวงหาก�าไร ไมมหลกทรพย เปนตวแทนของกลมตางๆหลายภาคสวนทงนกเขยน นกวาดภาพ ส�านกพมพ ผจ�าหนายหนงสอ นกการศกษา นกวจารณหนงสอ บรรณารกษ นกวจย นกเลานทาน ผสนบสนนการอาน และผแทนสอมวลชน ใหค�ามนสญญารวมกนทจะพฒนางานวรรณกรรมเดกในประเทศและสงเสรมการอานในกลมเดกๆ องคกรนเปนคณะกรรมการระดบชาตของฟลปปนส ทเปนสวนหนงของคณะกรรมการนานาชาตวาดวยหนงสอส�าหรบเยาวชน (International Board on Books for Young People : IBBY) ซงเปนองคกรระดบโลกทจดตงขนทเมองซรค (Zurich) เมอป พ.ศ. 2496 เพอสงเสรมความเขาใจระดบนานาชาตผานหนงสอของเดก ขาพเจาเปนตวแทนของภาคสวนนกวจารณหนงสอในคณะกรรมการฯ ซงนเปนภาคสวนขนาดใหญในประเทศ และเคยเปนประธานของ PBBY PBBY เปนองคกรน�าในการเฉลมฉลองวนหนงสอเดกแหงชาตทก�าหนดจดขนในทกวนองคารทสามของเดอนกรกฎาคมของทกป วนทถกเลอกขนโดยเฉพาะนเนองจากเปนวนครบรอบของการจดพมพ “The Monkey and the Turtle” ของ Jose

69

Rizal ในบนทกตะวนออกของ Trubner ส�านกพมพลอนดอน ใช! Rizal ท�าวรรณกรรมเดกเลนๆดวยแมแตการรางภาพและแปลเทพนยายของ Hans Christian Andersen สงกลบมาใหหลานชายและหลานสาวทบานระหวางทไปลภยอยเปนเวลาหลายปในยโรป ดงนนจงเปนเรองทเหมาะสมทแผนปายโฆษณาและประเดนหลกของเราปนจะใหความส�าคญกบเขาดวยความซาบซงใจอยางมากในฐานะ คณป Pepe (ชอเลนทแสดงความรกใครของ Jose): คนหนงทอาน และบางคนทถกอาน ปนเปนการเฉลมฉลองครบรอบวนเกด 150 ปของวรชนแหงชาตของเรา Dr. Jose Rizal ปญญาชนอจฉรยะ ผรกหนงสออยางแทจรง และ ชายทมพรสวรรคมากมายซงเปนเจาของวรรณกรรมทเขยนในภาษาสเปน Noni Me Tangere และ El Filibuster-ismo เปนเหตการณส�าคญทน�าไปสการประกาศเอกราชของประเทศจากโซตรวนของการปกครองจกรวรรดนยม 300 ปจากสเปนและ 30 ปจากสหรฐอเมรกา วรรณกรรมของเขานบเปนเครองมอปลกระดมเบองตน ตอตานอทธพลของนกบวชเมอไดบรรยายถงการกระท�าเกนขอบเขตของนายพลผปกครองชาวสเปน และนกบวช Noni Me Tan-gere เปนภาษาละตนแปลวา “อยาแตะตองฉน/ แตะตองฉนไมได” บนทกอยในพระคมภรเปนค�าพดของพระเยซทตรสกบ Mary Magdalen หลงจากกลบคนชพ ขณะท El Filibusterismo มหวขอเรองเปนภาษาองกฤษวา The Reign of Greed (การปกครองของคนโลภ) ขณะทภาษาสเปน filibustero หมายถง “ความสงสยทปฏวต การลมลาง” ถงตอนนคณคงสามารถเขาใจและตระหนกแลววาท�าไมสเปนจงหามเผยแพรหนงสอน และอยากรอยากเหนพอ แมในทศวรรษท 1950 ผเขยนกฎหมายของเราไดสรางประเดนการโตเถยงอยางรอนแรงวาหนงสอเหลานเปนวสดทมคณคาและเหมาะสมกบการอานในโรงเรยนหรอไม ปจจบน มนเปนทตองการอาน แตจะท�าใหมนถกปากเยาวชนปจจบน ไดอยางไรเปนอกประเดน การเฉลมฉลองครบรอบ 150 ป เมอเรวๆนเปนการทองอาขยานหม “Mi Ultimo Adios” (“My last Farewell”) ของ Razel สนบสนนโดย Instituto Cervantes ในมะนลา ยอนหลงกลบไปสองสามป มการอานมาราธอน วรรณกรรมของ Razel รวมกบการเฉลมฉลองเชญชวนใหอานแตละบท ทจดโดยคณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต

70

มลนธ Sa Aklat Sisikat (SAS “หนงสอท�าใหคณเทห” หรอ “หนงสอท�าใหคณฉลาด” เปนการแปลอยางกวางๆ) องคกรทขาพเจาไดรบมอบหมายใหจดการดแลตงแตกอตงกวาทศวรรษทผานมา รวมมอกบกรมการศกษาของฟลปปนส(DepEd) ไดด�าเนนโครงการการอานเชงนวตกรรมและประชมเชงปฏบตการฝกอบรมครเปนเวลา11 ปทผานมา กรมการศกษายอมรบกบสาธารณะวาองคกรนเปนผมสวนรวม ไมใชภาครฐทด�าเนนงานยาวนานทสดในเรองการรหนงสอ เหตผลของการด�ารงอยขององคกรคอเพอสรางชาตของนกอาน และพฒนาเดกๆในโรงเรยนของรฐ ใหมนสยรกการอาน SAS ไดรบการแตงตงจากกรมการศกษาใหด�าเนนการเรองการอานในระบบโรงเรยนชนประถมของรฐ ภายใตโครงการอปถมภโรงเรยน (Adopt – A – School) กจกรรมทส�าคญของ SAS คอการด�าเนนโครงการการอาน 31 วน โครงการการอานแบงเปนสวนหลกๆ 3 สวน คอ ประชมเชงปฏบตการฝกอบรมคร อานมาราธอน (the Read – A – Thon) และ กจกรรมทสงผลใหเกด “เฉลมฉลองการอาน” ใหสงสด การเรมตนโครงการการอานของ SAS ไดน�าครเกรด 4 และครใหญจากแตละโรงเรยนทเขารวมมาประชมเชงปฏบตการฝกอบรมครรวมกน 2 วนในวนหยดสดสปดาหกอนเรมโครงการอานมาราธอน การประชมเชงปฏบตไดรบการออกแบบใหตอยอดความรและทกษะในการสอนของครโดยเฉพาะอยางยงการสอนเรองการอานรวมทงสอสารเรองนวตกรรม ยทธวธทสรางสรรค และกจจกรมทพวกเขาสามารถใชในหองเรยนทงระหวางและหลงจากโครงการการอาน SAS เชอวาครเปนผใหการสนบสนนการอานทส�าคญในโรงเรยนของรฐ เมอสนสดวนสดสปดาหผมสวนรวมแตละคนจะไดน�าคมอการฝกอบรมครของ SAS กลบบาน ซงคมอจะประกอบดวยยทธวธและกจกรรมระหวางการประชมเชงปฏบตการน จะเปนหนงสออางองส�าหรบครเมอพวกเขาน�าโครงการไปปฏบตในโรงเรยนของพวกเขา วรรณกรรมและอานมาราธอนทนาสนก น�าเสนอการอานในอกมมหนงตอนกเรยน ไมนาเบอเหมอนบทเรยนการอานปกต มนเปนเกมมากกวาบทเรยน และน�าเสนอชดนทาน 60 เรองในภาพส ทงหมดเปนสงพมพของฟลปปนส ส�าหรบทกชนเรยนเพอใชในวนเรยน 31 วน นบวาเปนสงทหาไดยากยงมากส�าหรบนกเรยนผทไมเคยมแมแตต�าราเรยนของพวกเขาเอง ขาพเจาไมเคยลมขอคดเหนของเดกผชายคน

71

หนงทถอหนงสอดวยความรกและยมกบมน เพราะเขาไมเคยมประสบการณทมความสขเชนน ดงความหมายของชอ มนเปนการแขงขนการอาน ทมแผนผงตดตามความกาวหนาเพอตรวจสอบผลงานของนกเรยนแตละคนและใบผานการอานส�าหรบเดก ๆ ทกคนเพอบนทกการอานหนงสอส�าหรบกจกรรมตางๆทตองท�ากจกรรมทเสรจสมบรณจะใหสทธนกเรยนไดแปะขนนกกระดาษบนจตกรรมฝาผนงทมนกIbong Adarma (นกในต�านานของฟลปปนส) เมอสนสด 31 วน โรงเรยนตางๆในเมองวางแผนกจกรรมสดทายเพอเฉลมฉลองการอาน ท�าไมตอง 31 วน และท�าไมตองเปนเกรด 4? SAS ไดท�าการวจยเรองนกอนใสลงในโครงการซงคอนขางจะสนเปลองเงนและแรงงาน ในเรองการฝกอบรมคร ชดของหนงสอ การตรวจตดตามทมงานระหวางชวงปฏบตการ บนพนฐานของหลกฐานเชงวทยาศาสตร มนตองใชเวลาปฏบตเปนกจวตรอยางตอเนองตดๆกน 21 ถง 28 ครงเพอสรางนสย ในกรณเชนน นสยรกการอานจงเปนสวนหนงของชวต แนนอนใหดทสดนสยนตองไดรบอบรมบมเพาะตงแตวยเยาว และเกยวของกบการสรางความตองการการอาน เกรด 4 เปนกลมวชาการเฉพาะทไดรบการคดเลอกเพราะตามขอมลของกรมการศกษา เกรดนเปนระดบทส�าคญมากในการพฒนาการรหนงสอเชงการปฏบตได นเปนวยทเดกเรมอานอยางสะดวกสบาย และการจดการ ณ จดนพสจนวามประสทธภาพมากกวาในดานการพฒนานสยรกการอานและเปนการปองกนการออกจากโรงเรยนกลางคน ขาพเจารสกภาคภมใจกบ SAS เปนอยางยงเพราะจากบนทกการตดตามผลพบวา ผลการด�าเนนงาน 11 ปทผานมาของมนไมเคยมความไมนาพงพอใจเลย การสงเสรมเปนการเฉพาะนนไดกลนกรองโครงการใหดขนอยางตอเนองมนเปนโครงการเดยวเทานนทไดรบการยอมรบจากกรมการศกษา เปนโครงการทยงยนตลอดมาหลายปทมการผสานเขาไปในหลกสตรของโรงเรยนทเขารวมในโครงการฯ และเขาไปแทนทหลกสตรศลปภาษาปกตของเดอนเปนการฟนฝาอปสรรคทส�าคญในตวมนเองถาเราคดวาระบบราชการเปนอปสรรคตอการบรรลความส�าเรจนนมนเปนการสนบสนนเชงวชาชพใหกบครดวยการเพมพนความร การประชมเชงปฏบตการประชมวนสดสปดาหประจ�าปอยางสม�าเสมอเพอสนบสนนการอาน และการพมพ

72

หนงสอ Star Teacher เผยแพรสโรงเรยนทมสวนรวมโดยไมคดคาใชจาย ผานโครงการการอานจากป พ.ศ. 2542 ถงปการศกษา ลาสด SAS ไดใหบรการโรงเรยนของรฐ 868 แหง สรางประโยชนใหคร 24,619 คน และเขาถงความคดนกเรยนฟลปปนสกวาหนงลานคนทวประเทศ SAS ยงไดเผยแพรหนงสอเดกเกอบ 181,000 เลมดวย เมอกาวมาถงปท 10 SAS ตองการรประสทธภาพของโครงการ และเรมด�าเนนการส�ารวจเพอประเมนตนเองโดยรวมกบผเชยวชาญซงเปนบคคลภายนอกทไดรบการยอมรบอยางสง คอ the Massachusetts Institute of Technology Abdul Latif Jameel Poverty Action Lab (J-PAL) มหาวทยาลยโคลมเบย และกรมการศกษา วตถประสงคของ J-PAL คอการปรบปรงประสทธภาพของโครงการความยากจนโดยจดหาผวางนโยบายให กบผลลพธเชงวทยาศาสตรทชดเจน ทชวยปรบนโยบายตางๆทประสบความส�าเรจใหเปนรปเปนรางขน และยงใหขอมลการวจย ประเภทเดยวกบของ Warren Buffett และ Bill Gates ตอโครงการองคกรการกศลของมน การศกษาอสระทไดเรมขนเมอป พ.ศ. 2552 และสนสดป พ.ศ. 2554 น เปนการศกษาแรกในกลมรเรมโครงการรหนงสอในประเทศ ส�าหรบทกๆชวงของการศกษา นกศกษาระดบปรญญาเอก และตวแทนอนๆมาจากสหรฐอเมรกามาด�าเนนการและตรวจตดตามการส�ารวจโดยสวนบคคล ซงด�าเนนการกบโรงเรยน 100 แหงใน Tarlac จงหวดทางเหนอขอกรงมะนลา ซงคดวาเปนสวนทเลกมากของประเทศ ผลของการศกษาออกมาในเชงบวกและใหก�าลงใจ เปนการพสจนความถกตองของความพยายามของ SAS โดยพนฐานแลวโครงการการอานของ SAS ระยะสนเปนวธทมประสทธภาพส�าหรบ “การบมเพาะนสยการอานทด ในเดกๆ ดงนนจงเปนการปรบปรงความสามารถในการอานของพวกเขา” หนงสอทเหมาะสมกบอายปรบปรงทกษะการอาน และโครงการมผลทคงอยนานและมากทสดตอการจดจ�าค�าและสงเสรมนสยการอานของนกเรยน แมอยภายนอกโรงเรยน ก�าลงใจจากผลลพธเชงบวกของการศกษา MIT J-PAL, SAS ก�าลงจะท�าใหแผนเสรจสมบรณ และใชซอฟตแวรแปลหลกสตรของมนหนาตอ หนาใหเปนโครงการฝกอบรมครทางออนไลนเพอท�าใหการเขาถงกวางขน โครงการใหมนเรยกวา โครงการการใหค�าปรกษาทเขาถงทางคอมพวเตอร (Computer Access Mentorship Pro-gram CAMP)

73

ในป พ.ศ. 2553 the Republic of Korea’s e-Asia and Knowledge Partnership Fund ใหเงนสนบสนน SAS ผานธนาคารการพฒนาแหงเอเชย (Asian Development Bank ADB) เงนสนบสนนนมอบใหกบการพฒนาโครงการฝกอบรมครออนไลน รวมทงการสรางหองปฏบตการคอมพวเตอร 25 แหงทวประเทศฟลปปนสเพอวตถประสงคน CAMP จะด�าเนนการโดย SAS ตลอดระยะเวลา 3 ปตดตอกน โดยประสานกบลกเสอชาวบานของฟลปปนส (Boy Scouts of Philippines: BSP) หองปฏบตการคอมพวเตอร หรอ “CAMP Sites” ตงอยทส�านกงานสภาลกเสอชาวบาน และใชเปนสถานทส�าหรบครโรงเรยนประถม 9,000 คนเพอเรยนรวธการสอนเชงนวตกรรมและการสอนแบบใหมๆผานโครงการบรการออนไลน โครงการจะมเปาหมายเฉพาะในการปรบปรงทกษะของครในการสอนการอานและจดใหมอยเพอครมากทสดเทาทจะเปนไปได ความพยายามใหมๆอกเรองของ SAS คอ การสมมนา-อบรมครจากโรงเรยนรฐบาลส�าหรบเดกกอนวยเรยน ทเกดขนจากความสนใจของผใหการสนบสนนการศกษากอนวยเรยน มความสนใจเรองการศกษากอนวยเรยนเพมมากขนดงทขาพเจากลาวถงกอนหนานวามนกลายเปนภาคบงคบในปการศกษานซงเรมตนเดอนมถนายนดวยการทรฐบาลไดท�าอะไรบางอยางเกยวกบความรทเปนการสงเสรมการรหนงสอและตระเตรยมผเรยนใหดขนเพอการศกษาในโรงเรยนประถมอยางเปนทางการ กอนหนานมแตเดกๆในครอบครวทสามารถจายใหกบการศกษากอนวยเรยนเทานนทไดประโยชนทไมยตธรรมนมากกวา มพฒนาการทนายนด คอ อาเบล-ลาดา (Jr. Pinky Aquino Abellada) พสาวของทานประธานาธบดเบนโญ อาคโน ไดใหความสนใจและพยายามในการสรางชนเรยนอนบาลและจดหาหนงสอทคดสรรไวกอนให และอปกรณการเรยนผานมลนธ AGAPP และโครงการ Silid Pangarapขององคกร ซงแปลวา หองแหงความฝน หรอหองฝน ตวยอของมลนธ AGAPP มาจาก Aklat, Gabay at Aruga Tungo sa Pag-angat at Pag-asa ในภาษาองกฤษ หมายถง หนงสอ การฝกอบรมคร การใหอาหาร ความเปนอย และโครงการสนบสนนพอแมมงสคณภาพชวตทดกวาและมความหวง ในการเปนพนธมตรกบกรมการศกษา เปาหมายของโครงการนคอ เพอสรางโรงเรยนอนบาล 100 แหงระหวางปแรกของการบรหารงานของรฐบาลอาคโน ซงเรมตนเมอ 30 มถนายน

74

พ.ศ. 2553 และพวกเขาไดจดการ - เปดโรงเรยนท 100 เมอกลางเดอนมถนายน ส�าหรบปทสองของโครงการ มความมงหวงวาจะสรางโรงเรยนอนบาลอก 150 แหง เนนทโครงการ การใหอาหาร ความเปนอย สนบสนนพอแม และพฒนาระบบตดตามผลการด�าเนนงานส�าหรบทกษะการสอนและประสทธภาพของนกเรยนโครงการนไดรบการสงเสรมจากรายงานทวาการสมครเขาโรงเรยนอนบาลเพมขนจาก 30 เปน 60% ในชนเรยนของพวกเขา ขณะทภาพตางๆจะเปนเครองพสจนวาโครงสรางเกาทยงคงมอย หรอชนเรยนใหมทถกเปลยนใหเปนดนแดนมหศจรรยแหงการเรยนรทควรจะเปน อะไรจะเปนใบรบรองทดกวาการทบคลากรของกรมการศกษาทเกษยณในจงหวดทางใตของ Leyte ผซงถกพามาใหเหนหองเรยนทมสสนบรรยากาศเชญชวน ซงเธอไมเคยคาดคดมากอนวาจะไดเหนในอาชพของเธอ สวนใน จงหวดทางภาคเหนอ เดกบางคนทมแผนสมครเขาเรยนโรงเรยนอนบาลเอกชนเปลยนมาเขาโครงการ Silid Pangarap แทน เปนการสงเสรมทดยงทพสาวประธานาธบดไดรเรมโครงการน เพราะการหาผอปถมภจงไมใชเรองยาก ถา SAS มเปาหมายทนกเรยนเกรด 4 และเปาหมายของ AGAPP อยทนกเรยนอนบาล องคกรอนอกสององคกรกมผรบประโยชนระดบเกรดอนเปนเปาหมายของพวกเขา The Ronald McDonald House Charities (RMHC) ใช! แมแตองคกรการกศลของ McDonald ทมโครงการอานดวยจดใจทเบกบาน (Bright Minds Read : BMR) เรมตนขนในป พ.ศ. 2545 ส�าหรบนกอานเรมตน มความตงใจใหความส�าคญกบเกรด 1 หลงจากพบวานกเรยนโรงเรยนของรฐ เพยง 4% เทานนในระดบเกรด 1 ทสามารถอานหนงสอได โดยรวมมอกบกรมการศกษา ไดพฒนาชดเครองมอการอานขนโดยผเชยวชาญเรองการอาน ซงไดผลตหนงสอนทานเลมใหญ 33 เลมเปนภาษาฟลปปนส 28 เลม และภาษาองกฤษ 5 เลม หนงสอแบบฝกหดส�าหรบนกเรยน ทมแผนกจกรรม 200 ชดส�าหรบหนงสอนทาน 33 เลม แผนบทเรยนของคร ทงหมดเปนเครองมอชวยสอนการอานพนฐาน สรางความเขาใจและเพมพนทกษะดานภาษาของนกเรยน ชดเครองมอเหลานอาจถกแบงปนกนระหวางชนเรยน ดงนนจงมชดเครองมอ BMR 1 ชดส�าหรบทกๆโรงเรยนทเขารวม โครงการ การฝกอบรมคร หวหนางาน และครใหญโรงเรยนของรฐเปนองคประกอบทส�าคญของโครงการ BMR ถงปจจบน โรงเรยน

75

ประถมของรฐกวา 2,700 โรงเรยน ซงถกเสนอวาเปนโรงเรยนทขดสนทสด ใน 17 พนทไดรบชดเครองมอของ BMR ชดเครองมอเหลานไมไดหมายถงวสดเสรม แตถกใชในชนเรยนฟลปปนสเนองจากถกออกแบบภายใตหลกสตรการศกษาพนฐานของกรมการศกษา แนวทางของโครงการไดจากวตถประสงค 4 ประการของการอานเรมตน ไดแก การพฒนาความรกการอานทแทจรง การพฒนาความเขาใจและทกษะการคดทส�าคญ การพฒนาภาษาพด และการพฒนาทกษะการตความ ปจจบน ปทเกา โครงการอานดวยจดใจทเบกบาน (BMR) วดประสทธภาพผานการเพมขนของจ�านวนโรงเรยนและนกเรยนทเขารวมโครงการ และผลการทดสอบกอนและหลงการบรหารจดการ ในการส�ารวจโครงการรหนงสอทมอยส�าหรบระดบเกรดตางๆ โครงการ the Union Bank of the Philippines Corporate Philanthropy and Social Responsibility (CPSR) พบวาหนวยงานพฒนาเอกชน (NGOs) ไมมโครงการส�าหรบนกเรยนเกรด 2 จงไดตดสนใจสนบสนนเกรดนเพราะคดวาเปนเกรดทมความเหมาะสมทสดส�าหรบการศกษาทมคณคาดวย ในขนตอนนของชวตในโรงเรยนของพวกเขา นกเรยนสามารถไดรบการชวยเหลอทดทสดเพราะนเปนเวลาทเดกสวนใหญยงอยในโรงเรยน อตราการออกจากโรงเรยนกลางคนสงมากในเกรด 4 โครงการทไดรบการพฒนาใชหวขอ การอานอยางมพฒนาการผสานกบการศกษาทมคณคาเพอพลเมองด เปนชดเครองมอทสมบรณทมหนงสอแบบฝกหดของนกเรยน หนงสอคมอของคร และชดวดโอการสอนดวยสอหลากหลาย ทไดรบการออกแบบเพอสรางทกษะการอานพนฐานใหเขมแขงและปลกฝงคานยมเคารพในอารมภบทของรฐธรรมนญฟลปปนส พ.ศ. 2530 ซงสอนใหนกอานเปนพลเมองของประเทศทมความรกชาต มงมน และรบผดชอบตอหนาทมากขน มความภาคภมใจตอมรดกของฟลปปนส มนไดรบการพฒนาดวยแนวความคดของเปาหมายการพฒนาสหสวรรษของสหประชาชาต (The United Nations Millennium Development Goals MDGs) เพอบรรลความส�าเรจการศกษาขนประถมในระดบสากล และเปาหมาของกรมการศกษาทจะใหมจ�านวนผทไมเปนนกอานเปนศนยผานโครงการเดกทกคนเปนนกอานเดกทกคนมหนงสอแบบฝกหดของตนเองซงจะใชกบชนเรยนภาษาและการ

76

อานระหวางปการศกษา ส�าหรบโรงเรยนสวนใหญ การมเพยงหนงสอกเปนสงทเปนประโยชนแลวเนองจากพวกเขาไมมหนงสอตงแตแรก ปนนกเรยนเกรด 2 จ�านวน 533,000 คนจาก 5,200 โรงเรยนทวประเทศบนเกาะใหญสามเกาะของประเทศจะไดใชวอปกรณการเรยนรเหลานผอ�านวยการระดบภมภาคจ�านวนมากมความเหนวานเปนครงแรกทนกเรยนเกรด 2 จะไดถอหนงสอแบบฝกหดทเหมอนกนในพนทตางๆของประเทศ เทเรซตา (Teresita Domalanta) ผอ�านวยการกรมการศกษา ส�านกงานภมภาค (the National Capitol Region) ใหความเหนวา “โครงการนไมเพยงแตปรบปรงคณภาพของนกเรยนเทานนแตยงรวมถงผลการท�างานของครดวย เปนครงแรกในประวตศาสตรของระบบการศกษาทงประเทศฟลปปนสทนกเรยนไดเซนชอแสดงความเปนเจาของบนหนงสอทแจกจายเปนสวนตวฟรใหแตละคน.............” เนอหาของหนงสอเปนไปตามขอก�าหนดของกรมการศกษา ส�าหรบหลกสตรทงหมดตลอดปการศกษาในวชาภาษาองกฤษและวชาการอาน และอาจบรณการรวมกบวชาอน ๆ แบบฝกหดถกเขยนโดยยดความสามารถในการเรยนรตามหลกเกณฑกรมการศกษา และขอก�าหนดการท�างานอยางเปนทางการ เปาหมายส�าคญของโครงการ คอ การพฒนานกอานอสระทเปนจรงและสามารถปฏบตได ดงนนแมวาในทสดพวกเขาจะออกจากโรงเรยนกลางคน พวกเขายงคงสามารถอานและอยรอดไดเพราะทกษะทจ�าเปนนน ความเชอของพวกเขาคอ “การอานเปนทกษะการอยรอด ถาคณไมสามารถอานได คณกไมสามารถเรยนร ถาคณไมสามารถเรยนร คณกไมสามารถอยรอดได..........” ขณะน โครงการ CPSR ไดด�าเนนการมาเปนปทหา และไดรบการกลนกรองจากขนแรกของปฏบตการใหดขน ไดสรางประโยชนใหกบนกเรยนเกรด 2 ของโรงเรยนรฐจ�านวน 1.4 ลานคน และคร 24,000 คน ถาโครงการนไดรบความส�าเรจและการยอมรบในระดบหนง กเพราะ UnionBank ปรกษาหารอกบกรมการศกษาทกๆขนตอน และท�างานกบโครงการตางๆตามระเบยบวธปฏบตและขนตอนทมอย นอกจากนยงไดแบงปนความรวมมอทดทสดใหกบกรมการศกษาดวย นอกเหนอจากทรพยากรดานการเงน โครงการ CPSR ยงไดใชหลกคณธรรมของธรกจ ความคดสรางสรรค การสรางชมชน และความเปนจรงทปฏบตได ระบบการเรยนรของUnionBank ไดรบการ

77

ยอมรบวาเปนโครงการทรบผดชอบตอสงคมทดทสดในดานการศกษาและความเปนพลเมองทมความรบผดชอบ ดวยโครงการการรหนงสอทกลาวมาขางตน เราสามารถเหนวา K, เกรด 1 2 4 มโครงการเฉพาะทมอบใหกบพวกเขา ถาเพยงแตทกๆเกรดจะ “น�ามาใช” จาก K ถง12 มงานทจ�าเปนอกมากทตองท�า กรมการศกษาผานวสยทศนของ Juan Miguel Luz อดตปลดกระทรวงการคลงและบรหาร ไดสรางกรอบความคดเรองศนยกลางหองสมดทวประเทศในชวงทเขาอยในต�าแหนง เขาตระหนกวามบางเรองเปนเรองพนฐานอยางยง คอ ถานกเรยนไดรบการสนบสนนใหอานและรกการอาน จะตองมโครงสรางพนฐานส�าหรบการอานในทกๆโรงเรยน นกเรยนจ�าเปนตองมหนงสออยในมอ หองสมดโรงเรยนยงไมมอยในระบบโรงเรยนรฐบาลของเรา ถาพวกเขารกการอาน กไมมหนงสอทจะดงดดใจใครใหอาน หรอไมมบรรณรกษทจะสรางแรงบนดาลใจและสงเสรมการอาน ถามบรรณรกษหองสมดโรงเรยน จะตองเปนใครบางคนทตองเกษยณหรอไมสามารถทนกบงานประจ�าของการสอนในหองเรยนทเครงเครยดอกตอไป จรงๆ กคอหนาทการสอนทเปนทตองการนอยทสด กรมทมทรพยากรอยจ�ากดส�าหรบประชากรทก�าลงเตบโตรวาการจดตงหองสมดโรงเรยนประถมของรฐ 37,000 + ส�าหรบแตละโรงเรยนเปนเรองทเปนไปไมไดในเชงเศรษฐกจและจะตองใชเวลา ดงนนศนยกลางหองสมดจงเกดขนมนเปนคลงหรอหองสมดรวมทจดตงขนในโรงเรยนในเขตการศกษาตางๆของประเทศเพอใหบรการโรงเรยนประถมและมธยมองรฐทอยในเขตนน ๆ แตละเขตซงขนกบการจดแบงประเภทเฉพาะมโรงเรยนของรฐในสงกดจ�านวนมาก ศนยกลางหองสมดจะจดเตรยมวสดอปกรณเสรมการอานไวในถงพลาสตกทคดแยกโดยระดบการศกษา วชา และแยกหวขอหลกจ�านวนนบรอยไวในกลองจดเกบพลาสตกทแขงแรงแนนหนาเพอใหตวแทนโรงเรยนตรวจสอบในแตละเดอน เพอน�าไปใสไวในหองสมดโรงเรยนตามล�าดบ มฉะนนอปกรณสงเสรมการอานเหลานจะไมสามารถเขาถงครและนกเรยไดกอนการเปดศนยกลางหองสมด ครไดรบการฝกอบรมเรองความส�าคญของการอานกลยทธการสงเสรมการอานตาง ๆ และบรรณารกษเรองการจดประเภทและกระบวนการจดหนงสอผบรหารโรงเรยนรายงานคะแนนการอานทเพมขนอยางเหนไดชดในการทดสอบสมฤทธผล ของโรงเรยนทได

78

รบบรการจากศนยกลางหองสมดศนยกลางหองสมดตงอยในอาคารศนยกลางทมอยทรฐบาลทองถนจดใหซงจะไดรบการตกแตงใหมเพอวตถประสงคนโดยเฉพาะ แนวความคดและการมสวนรวมระหวางกรมการศกษา สวนราชการทองถนและภาคประชาชนนนไดรบยอมรบเปนอยางดซงเปนรางกฎหมายทอยระหวางการพจารณาในสภาผแทนฯเพอท�าใหแนวความคดศนยกลางหองสมดเปนขอบงคบทางกฎหมาย ดงนนศนยกลางหองสมดจะถกท�าใหเปนสถาบนและสรางขนในเมองส�าคญรวมทงกระจายพนทอยางกวางขวางกฎหมายยงไดก�าหนดใหกรมการศกษาสรางทมงานในศนย ไดแก บรรณารกษ ผชวยบรรณารกษ ผชวยหองสมด และคนงานทอ�านวยความสะดวก จนถงปจจบน มศนยกลางหองสมดทสรางแลว 194 แหงในประเทศ ส�าหรบโรงเรยนใน 117 เขตการศกษาจากทงหมด 204 เขตทวประเทศ 87 เขตเฝารอทจะมศนยกลางหองสมดของตวเอง ส�าหรบบางเขตมศนยกลางหองสมดมากกวาหนงแหง เนองจากจ�านวนโรงเรยนทใหบรการมจ�านวนมาก ขาพเจาตองยอมรบวา แผนยงไมสมบรณดงทกลาว การจดสงหนงสอลาชา ครรองเรยนวาศนยกลางอยไกลจากโรงเรยนของพวกเขามาก จงกอใหเกดคาใชจายในการขนสง หนงสอมไมเพยงพอ และหวขอเรองทสนบสนนหลกสตรกไมเพยงพอดวย แตแนนอน เราทกคนรวาหองสมดไมสามารถมหนงสอพอส�าหรบทกๆความสนใจและคลอยตามทกคนได หนงสอเหลานตองไดรบการบ�ารงรกษาและเตมเตมอยางสม�าเสมอ ในจงหวด Batangas ทางใตของกรงมะนลา โรงเรยนเอกชนทด�าเนนการโดยบาทหลวงครสเตยนชอ La Salle ในเมอง Lipa มโครงการการอานและหนงสอเคลอนท (BookMobile & Reading Program: BMRP) ส�าหรบโรงเรยนประถมของรฐทขาดแคลนมากทสดในเมอง โครงการหนงสอเคลอนทจดหองสมดใหนกเรยนทโรงเรยนของพวกเขาไมม องคประกอบของโครงการรหนงสอ คอ สทธพเศษในการยมหนงสอ โครงการอานทมแนวทาง ประสบการณการเรยนรทสรางสรรคผานงานศลปะ หตถกรรม และการเลานทาน การสอนพเศษวชาภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตร การสรางคานยมและการรหนงสอทางคอมพวเตอร นอกจากนยงมชดการฝกอบรมส�าหรบครสอนการอานซงเปนสวนทมความส�าคญเปนพเศษเมอ 60% ของครในป พ.ศ. 2550 ไมมความสามารถดานภาษาองกฤษ ทเปนสอกลางของการสอนใน

79

โรงเรยนของรฐทกแหง นอกจากนองคประกอบเรองการมสวนรวมของผปกครองกไดรบการพฒนาดวย โครงการการอานและหนงสอเคลอนท (BMRP) เลงเหนวาในอนาคตอนใกล เราจะมนกเรยนโรงเรยนประถมของรฐทรกการอาน มทกษะทจ�าเปนส�าหรบการอาน และถกจดใหมองคประกอบพรอมทจะฝนฝาอปสรรคของกระบวนการเรยนร และกลายเปนนกเรยนทประสบความส�าเรจ คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาตเปนหนวยงานรฐบาลภายใตการก�ากบและบรหารจดการของกรมการศกษาทรบผดชอบการพฒนาและสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมการจดพมพหนงสอประเทศฟลปปนส รบผดชอบโครงการตอไปน • Booklatan sa Bayan (ส�านวนทตดกบค�าวา “หนงสอ” ซงมความหมายตามตวอกษร “ความพรอมในประเทศ”) นเปนชดกจกรรมการฝกอบรมและการประชมเชงปฏบตการเรองการพฒนาความเปนนกอานทจดขนทวประเทศ บรรยายบทกว นวนยาย และงานเขยนทไดจากเรองจรง และเรองประเภทอนๆของฟลปปนส นอกจากนยงมตารางการประชมเชงปฏบตการ การเลานทานกบคร บรรณารกษ และผท�างานชมชนดวย • เดอนแหงการพฒนาหนงสอฟลปปนส ในเดอนพฤศจกายนของแตละป เปนงานเฉลมฉลองทใหญทสดเกยวกบหนงสอและการอาน กบเทศกาลวรรณกรรมนานาชาต กรงมะนลา เปนเทศกาลส�าคญทนกเขยนตางประเทศและทองถนทมชอเสยงไดมาพดคยเรองหนงสอ วรรณกรรม และศลปะของการเขยน ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2553 ไดรบการเรยกวา LOL (Lit Out Loud!) และแขกพเศษคอ Simon Beaufoy ผแตง Slumdog Millionaire • การประชมสโมสรหนงสอ NBDB เพอสงเสรมความสนใจหนงสอทเขยนโดยนกเขยนชาวฟลปปนส สโมสรหนงสอจดประชมเพออภปรายหนงสอโดยนกเขยนทเปนแขกส�าคญ • เขาใจการอาน เปนการรณรงคเรองการอานของสมาคมส�านกพมพอเมรกน (the American Association of Publishers AAP) ในสหรฐอเมรกาซง NBDB ลอกเลยนแบบ ผมชอเสยงจะไดรบเชญมาแสดงทาการอานเพอถายรปส�าหรบพมพบนโปสเตอร

80

• รางวลหนงสอแหงชาต เปนรางวลประจ�าปทพงปรารถนามากทสดของอตสาหกรรมหนงสอของฟลปปนสทจดโดยแวดวงนกวจารณ มะนลา (the Manila Crit-ics Circle) ในป พ.ศ. 2524 เพอแสดงความเปนเลศของการจดพมพหนงสอ ซง NBDB ไดคดเลอกเพอสรางความเปนสถาบนผานการมสวนรวมกบ MCC ในป พ.ศ. 2551 • รางวลหนงสอเดกแหงชาต เปนความรวมมอระหวาง NBDB และคณะกรรมการหนงสอเยาวชนฟลปปนสเพอรบรองหนงสอเดกทดทสดของประเทศ หนงสอทนายกยองมากถง 10 เลมอาจไดรบการระบชอในแตละครงเพอจดท�าบรรณานกรมเดกทดทสด ในป พ.ศ. 2553 มหนงสอ 6 เลมไดรบคดเลอกส�าหรบรางวลหนงสอเดกแหงชาตครงแรก • Bookwatch เปนนตยสารอยางเปนทางการของ NBDB ซงใหขาวสารหนงสอทเกยวของและการพฒนา โครงการอานกบ The Inquirer (The Inquirer Read – Along) ของ the Phil-ippine Daily Inquirer หนงสอพมพชนน�าของฟลปปนสเปดตวเมอเดอนพฤษภาคม 2550 เปนแนวความคด “งายๆ ตนทนต�า” ทมเปาหมายสงเสรมใหสาธารณะใชหองสมดของ Inquirer ตามหวขอการวจย เมอการประชมเรมตนขนครงแรก เรยกวา “การประชมเรองการอาน” มเปาหมายทเดก ๆในโรงเรยนดวยความหวงวาจะท�าใหพวกเขาเรมนสยการอานตงแตยงเยาว ดวยความพยายามทจะท�าใหการอานเปนเรองสนกและดงดดใจตอเดก ๆ Letty Jimenez Magsanoc หวหนากองบรรณาธการของ Inquirer ใหชอโครงงานใหมตามทเรยก ในปจจบนวา “Inquirer Read-Along” และเสนอวาใหเชญชวนคนมชอเสยงและผเปนตนแบบทมบทบาทมาอานนทานใหนกเรยนฟงในทประชมการประชมทใชเวลาเปนชวโมงจดขนเดอนละ 2 ครง โดยปกตจะแบงเปน 3 สวน คอ การอานพรอมกบคนมชอเสยงและผเปนตนแบบแบบทมบทบาท การอานกบนกเลานทานทไดรบการฝกอบรม และสวนทสามรวมกบนกอาน Junior Inquirer (ฉบบเสรมสดสปดาหส�าหรบเดกของหนงสอพมพ) ผซงแบงปนเคลดลบการอานรวมกบผเขารวม บคลากรและผมชอเสยงโดดเดนจากสอ กฬา ดนตร การเมอง การศกษา การทต มาใหบรการโดยไมคดคาใชจาย และอานเรองของเดก

81

ฟลปปนส งานนเปดสสาธารณะ และจดขนทอาคาร Inquirer เมอง Makati และเขาถงเดกไดมากกวา บางงานจดขนในหางสรรพสนคา โรงเรยน และสถานทนอกเมอง ผมชอเสยงเปนพลงทดงดด การปรากฏตวของพวกเขาชวยไดจรง ๆ และเพราะหนงสอพมพรายวนแพรกระจายกวางทสด แนวความคดเรองการอานรวมกน (read-along) และคณสมบตทดของการอานเองท�าใหไดรบความสนใจ และการเผยแพรตามทตองการและทควรไดรบ โครงการยงตองการสอสารขอความทวา “การอานเปนเรองสนก สงบ อยภายใน” มนเปนการสงเสรมทเรมจากผฟงเรมตนทเปนนกเรยน 15 คน ถงผเขารวมขยายขนเปนรอย Inquirer ไดฝกอบรมพนกงานของตนเองใหเปนผจดรายการ นกเลานทาน ผประสานงาน ตนแบบการอานรวมกนจงไดรบการปฏบตตามโดยเฉพาะอยางยงในพนททหางไกลจากกรงมะนลา ขาพเจาคงจะสะเพราถาไมไดกลาวถงความพยายามอยางตอเนองอน ๆ ทชวยสงเสรมนสยการอาน มงานหนงสอแหงชาตมะนลา (the Manila International Book Fair: MIBF) จดขนทกๆปในเดอนกนยายนเปนเวลาอยางนอยทสด 5 วน ปจจบนเปนปท 32 แลว ถาใครสงสยวาชาวฟลปปนสเปนผรกหนงสอหรอไม งานนจะขจดขอสงสยทงหลาย MIBF กลายเปนประเพณประจ�าปทมผเขารวมมากกวา 85,000 คนในสปดาห และผเขารวมแสดงหนงสอจากตางประเทศและทองถนกวา 300 แหง ผจดงาน เชน สมาคมพฒนาหนงสอแหงฟลปปนส (the Book Development Association of Philippines), Asian Catholic Communicators, Inc. สมาคมผจดจ�าหนายหนงสอแหงฟลปปนส และ ตวแทนสมาคมของส�านกพมพตางประเทศของฟลปปนส ทามกลางความทาทายทโลกสงพมพก�าลงเผชญกบการปรากฏตวของการอานรปแบบอน ๆ แ ต พวกเขากสญญาวาตราบเทาทถอยค�าทถกเขยนยงคงเตบโตงอกงามในสออยบาง MIBF กจะสบทอดการสงเสรมการรกการอานตอไป นอกจากนยงมนกวาดภาพประกอบและนกเขยนรนเยาวทปราดเปรองก�าลงเปนทนยม Jomike Tejido ผเปนเจาของหนงสอสองเลม (Tagu – Taguan หนงสอ ซอนหาทสนก และ Lub-Dub, Lub-Dub หนงสอท Tejido วาดภาพประกอบ) ไดรบการกลาวถงในกลมหนงสอ 6 เลมทไดรบรางวลหนงสอเดกแหงชาตในป พ.ศ. 2553 จากการมสวนรวมในงานนวตกรรมและการใชภมความร ดานสถาปตยกรรมของเขา

82

เขาไดจดพมพหนงสอ Foldabots Toy* ซงไดวาดรปเดกทบาหนยนตทโลภมากผซงใสใจเรองราวของเขา และกระบวนการสรางหนยนต อดไมไดทจะอาน “อยางละเอยด ใกลชด และกระหาย” คอลมภรายสปดาหในหนงสอพมพรายวนระดบชาตใหญ ๆ 3 ฉบบทมอบพนทใหกบเรองหนงสอและการอาน ไดแก Philippine Daily Inquirer และ Philippine Star วนจนทร และ Manila Bulletin วนเสาร และฉบบเสรมรายสปดาหส�าหรบเดกของ Inquirer และ Bulletin ไมเพยงแตใหความส�าคญกบงานของเดกเทานนแตยงมบทวจารณหนงสอเปนประจ�าดวย นอกจากนตองกลาวถงส�านกพมพของฟลปปนสทจดพมพหนงสอคณภาพอยางตอเนองซงขายและไดรบการตอบรบอยางดแมวาจะตองแขงขนกบสงทยคดจตลเสนอ และกลยทธการสงเสรมการขายและการตลาดทประสบความส�าเรจทท�าใหหนงสอตางประเทศเปนปรากฏการณทวโลก รวมทงฟลปปนสกม “พฤตกรรม และการบรโภค หนงสอเหมอนตลาดอเมรกน” เปนขอสงเกตของ Karina Bolasco ผจดการส�านกพมพ Anvil Publishing, Inc. ส�านกพมพทใหญทสด และไดรบรางวลแหงปของส�านกพมพแวดวงนกวจารณมะนลา (the Manila Critics Circle’s Publisher of the Year Award ) ถงแปดครง ทกวนน ส�านกพมพหนงสอไมใชธรกจงาย ๆ เมอหนงสอทองถนตองแขงขนอยางประชดกบหนงสอตางประเทศ จงเกอบจะดเหมอนวาเปนการกระท�าทกลาหาญทส�านกพมพตองด�าเนนกจการตอเมอผลผลตจากหนงสอระดบทองถนซงไมรวมหนงสอเรยนหรอต�าราเรยนมเพยง 5,900 เรอง ในป พ.ศ. 2552 และ 5,800 เรองในป พ.ศ. 2553 เรองเดกจากส�านกพมพ 9 รายมนอยกวา 100 เรองในสองปทผานมา ระหวางการบรรยายของเธอทการประชมสมาคมนกเขยนและนกวาดภาพประกอบหนงสอเดกเมอเรวๆน Bolasco ไดสะทอนความรสกของส�านกพมพและผรกหนงสอทมงมน “ ....ตราบเทาทเราท�าหนงสอทใหเดกอาน โดยตวมนเองกเปนเรองทด ส�าหรบนสยการอาน ซงไมเหมอนกบนสยอนๆ เชน การดทว เลนเกมคอมพวเตอร หรอไปเดนหาง นนคอสงทเราปรารถนาทจะพฒนาเยาวชนของเราใหเปนนสยตลอดชวต การอานหนงสอเปนความดแกตวมนเอง และถาส�านกพมพประสบความส�าเรจในการปรบเปลยนมนใหเปนสงทตองพงพาและตดตลอดชวตแลวมนกควรจะด เพราะโดยแทจรง

83

และนาสลดใจทในปจจบนนกอานหนงสอเปนพวกทตกอยในอนตราย” เดกฟลปปนสทกคนเปนนกอานขอใหนเปนมากกวาถอยค�าโนมนาวทสวยงาม แมจะดเหมอนวามนเปนเรองทะเยอทะยานและยากทจะเขาใจ แตเราไมไดฝน ถาเราไมพยายาม เราจะทงอะไรไว เปนเรองทชดเจนวากรมการศกษาและงบประมาณทจ�ากดของรฐบาลไมสามารถจดการกบปญหาทตองใชความพยายามอยางมากในระบบการศกษาของรฐ จงจ�าเปนตองใหภาคเอกชนและองคกรเอกชนเปลยนเดกๆทกคนใหเปนนกอาน ไมมเวลาทจะออยอง แมวาจะตองใชเวลา และความพยายามและความอดทนอยางมากกตาม เพราะการสอนเดกใหอานอยางแทจรงเหมอนการเฝามองดอกไมบาน มนจะตองเกดขนในเวลาหนง

*หนงสอของเลนเดกท�าดวยกระดาษตดสามารถพบเปนยานพาหนะและสตวตาง ๆได

แปลจาก Every Filipino Child a Reader บทความน�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554

i

84

กลยทธเพอการพฒนาหองสมดและการสงเสรมการอานในเดกและเยาวชนของประเทศเกาหล

Sook Hyeun Leeผอ�านวยการหอสมดแหงชาตส�าหรบเดกและเยาวชน

The National Library for Children and Young Adults Seoul, South Korea

บทน�าประเทศเกาหลไดรบเอกราชจากการปกครองของญปนหลงสงครามโลกครงทสองเมอป พ.ศ.2488 แตเนองจากเกดสงครามเกาหลในป พ.ศ.2493 ผลผลตมวลรวมประชาชาตเฉลยตอหวตอปของชาวเกาหลอยท 60 เหรยญดอลลารสหรฐเทานน ท�าใหประเทศเกาหลเปนหนงในประเทศทยากจนทสดในโลกแตในปจจบนเกาหลไดกลายเปนประเทศทมอ�านาจทางเศรษฐกจทใหญทสดเปนอนดบท 13 ของโลก และไดเปลยนสถานะจากประเทศทรบการชวยเหลอจากนานาประเทศมาเปนประเทศทใหความชวยเหลอประเทศอน ๆ สาเหตทประเทศเกาหลซงมจ�านวนประชากร 50 ลานคนแตขาดแคลนทรพยากรธรรมชาตสามารถพฒนาจนกลายเปนประเทศอตสาหกรรม มระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยและประสบความส�าเรจในดานเศรษฐกจไดนน เนองมาจากความตองการอนแรงกลาทจะไดรบการศกษาของประชาชนชาวเกาหลเอง

ตงแตป 2543 เปนตนมา พอแมชาวเกาหลเรมตระหนกถงความส�าคญของการอานในวยเยาวและใหความสนใจในเรองการอานของเดกมากขนเปนผลใหมการสรางหองสมดใหมๆ หลายแหง ซงน�าไปสโครงการสราง “หองสมดมหศจรรย” หรอ “Miracle Libraries” ในป 2546 ด�าเนนการโดย MBC ซงเปนบรษทวทยและโทรทศนขนาดใหญแหงหนงในเกาหล โครงการนมบทบาทส�าคญ

i

85

ในการสรางหองสมดขนาดเลกมากมายทวประเทศ โดยสวนใหญไดรบการสนบสนนจากภาคเอกชน

ความเคลอนไหวดงกลาวกระตนใหภาครฐทงในระดบประเทศและระดบทองถนในประเทศเกาหลเรมตนตว ในป 2546 กระทรวงวฒนธรรมไดประกาศแผนพฒนาหองสมดแบบครบวงจร (Comprehensive Development Plan for the Library) นอกจากนองคกรภาครฐระดบทองถนยงไดพยายามปรบปรงการบรการ

ส�าหรบเดก เชน สรางหองสมดแหงใหม และการขยายพนทส�าหรบเดก ในหองสมดสาธารณะ เปนตน

บทบาทของหองสมดในการสงเสรมการอานนนมอาจกลาวใหเกนจรง กฎหมายวาดวยหองสมดประเทศเกาหลฉบบปจจบน ทมการแกไขรวม 11 ครงตงแตป 2506 มเนอหาเนนการกอตงหองสมดสาธารณะ และ จดตงคณะกรรมการนโยบายขอมลภายใตการก�ากบดแลของประธานาธบด

กฎหมายนนครอบคลมแผนการพฒนาหองสมดแบบครบวงจร โดยก�าหนดบทบาทของหองสมดในการลดชองวางระหวางคนใชคอมพวเตอรและคนทไมไดใชคอมพวเตอร รวมทงการชวยใหมการบงคบใชแผนการพฒนาหองสมดแบบครบวงจรอกดวย

ในขณะเดยวกน กฎหมายสงเสรมวฒนธรรมการอานไดเรมประกาศใชในป 2549 บญญตใหจดตงแผนพนฐานเพอการสงเสรมวฒนธรรมการอาน โดยใหองคกรของรฐในระดบทองถนใหการศกษาดานการอานแกประชาชนอยางเทาเทยมกน และก�าหนดบทบาทของชมชน โรงเรยนและบรษทเอกชนตาง ๆ ในการสนบสนนการอานกฎหมายสงเสรมหองสมดโรงเรยน (The School Library Promotion Act) ไดอธบายกตกาและขอบงคบเรองการจดตง การปฏบตงาน และการชวยเหลอหองสมดโรงเรยน รวมทงการสนบสนนทางกฎหมาย เชน การชวยเหลอดานเงนทนส�าหรบการจดตงหอง

86

สมดโรงเรยนการจดท�าแผนพนฐานเพอการสงเสรมวฒนธรรมการอานของหองสมด การจดวางต�าแหนงบคลากรหองสมด และการสรางเครอขายหองสมด เปนตน กลาวไดวากฎหมายสงเสรมหองสมดโรงเรยนนมสวนชวยปรบปรงสภาพแวดลอมของหองสมดโรงเรยนใหดขน

รฐบาลไดประกาศแผนพฒนาหองสมดแบบครบวงจรในป พ.ศ.2546 ซงไดรบแรงบนดาลใจจากการเคลอนไหวดานการอานทวประเทศในชวงปลายทศวรรษ1990 [ระหวางป 2533-2542] โดยมวตถประสงคหลกคอ มงใหประชาชนเขาถงหองสมดไดมากขน เพมจ�านวนชดหนงสอ ใหการบรการหองสมดทเนนรายบคคล ตลอดจนสงเสรมการอานหนงสอ ตอมาในป 2549 มการแกไขกฎหมายหองสมดเพอใหแผนมผลบงคบใชอยางมประสทธภาพนอกจากนยงมการประกาศแผนพฒนาหองสมดแบบครบวงจรฉบบทสองในป 2552 แผนพฒนาหองสมดแบบครบวงจรทงสองฉบบนนบเปนพลงส�าคญในการปรบปรงบรรยากาศของหองสมดสาธารณะใหดขน

กระทรวงศกษาธการไดพยายามเพมความมชวตชวาใหกบหองสมดโรงเรยนรวมทงเพมจ�านวนหองสมดโรงเรยนและจ�านวนชดหนงสอ และจดหาบคลากรหองสมด ซงเปนนโยบายทก�าหนดไวในแผนเพมความมชวตชวาใหหองสมดโรงเรยนแบบครบวงจร (Comprehensive Revitalization Plan for School Libraries) ในป 2546 ผลทไดรบคอ สภาพแวดลอมของหองสมดโรงเรยนแตละแหงไดรบการปรบปรง โรงเรยนหลายแหงมการสรางหองสมดโรงเรยนใหมเพอตอบสนองความตองการของนกเรยนและสนบสนนการเรยนรดวยตนเองโดยการยกระดบหลกสตรการศกษาแหงชาตฉบบท 7 ภายใตกฎหมายสงเสรมการอาน มการก�าหนดนโยบายสงเสรมการอาน ซงมแนวคดหลกดงตอไปน:

87

• เพอสรางสภาพแวดลอมการอานทดในบาน โรงเรยนอนบาล โรงเรยน และ ชมชน • เพอกระตนนสยรกการอาน เพอพฒนาและเผยแพรโครงการสง เสรมการอาน ตลอดชวต • เพอสรางกจกรรมดานการอานโดยใชประโยชนจากชองทางการ สอสารตางๆ • เพอจดท�าโครงการสงเสรมการอานโดยเฉพาะในกลมคนพการ คนสงอาย คนทอยในคกและผทอยในครอบครวทมหลายวฒนธรรม

การปรบปรงโครงสรางพนฐานเกยวกบหองสมดการแกไขกฎหมายหองสมด, แผนพฒนาหองสมดแบบครบวงจรในป 2546 และป 2552 และเพมความมชวตชวาใหหองสมดโรงเรยนแบบครบวงจร น�าไปสการปรบปรงระบบหองสมดของประเทศครงทส�าคญทสดในประวตศาสตรเกาหล

จ�านวนหองสมดสาธารณะไดเพมจาก 436 แหงในป 2544 เปน 748 แหงในป 2553 และในชวงแปดปทผานมา มจ�านวนชดหนงสอในหองสมดสาธารณะเพมขนเทาตว สวนจ�านวนชดหนงสอในหองสมดโรงเรยนไดเพมขนถงสองเทาครง จ�านวนบรรณารกษในโรงเรยนยงเพมขนเปนสเทาตวอกดวย

จ�านวนหองสมด

ป ป ปหองสมดสาธารณะ

2544 2545 254825512553

436 8,101 1303,324748 10,9372553

หองสมดโรงเรยน หองสมดขนาดเลก

88

จ�านวนชดหนงสอในหองสมดสาธารณะและหองสมดโรงเรยน

จ�านวนบรรณารกษในหองสมดสาธารณะและหองสมดโรงเรยน

ความพยายามในการสงเสรมการอานในหองสมดและผลทไดรบ

หอสมดแหงชาตประเทศเกาหลใต (หอสมดแหงชาตส�าหรบเดกและเยาวชน) ความพยายามของรฐบาลสวนกลางและสวนทองถนน�าไปสการพฒนาหองสมดทเนนหนกในดานปรมาณ เชน การสรางหองสมดเพมขน และการปรบปรงสภาพแวดลอมของหองสมดโดยรวมตอมาเราเรมตระหนกวาหองสมดควรมบรรณารกษมออาชพประจ�าอย ควรมนโยบายพฒนาชดหนงสอทมคณภาพ ตลอดจนโครงการสงเสรมการอานทดเพอตอบสนองความตองการของผใชบรการ ดงนน หอสมดแหงชาตประเทศเกาหล หรอ National Library of Korea (NLK) จงไดพยายามพฒนาดานคณภาพใหมากขน

หองสมดสาธารณะ

จ�านวนชดหนงสอป 2545

30.97 ลานชด

48.73 ลานชด 72,02 ลานชด 114.89 ลานชด

0.64 เลม

5.5 เลม 9.5 เลม 15.4 เลม

1.01 เลม 1.26 เลม

49.34 ลานชดป 2549 ป 2552

จ�านวนชดหนงสอตอนกเรยนหนงคน

จ�านวนชดหนงสอตอนกเรยนหนงคน

หองสมดโรงเรยน

จ�านวนชดหนงสอ

หองสมดสาธารณะ

จ�านวนบรรณารกษ

จ�านวนบรรณารกษ

ป 25451,918 คน

25,051 คน

164 คน

2% 4.2% 6.2%

424 คน 682 คน

19,173 คน 16,308 คน

2,560 คน 3,052 คนป 2549 ป 2552

จ�านวนชดหนงสอตอบรรณารกษหนงคน

จ�านวนชดหนงสอตอบรรณารกษหนงคน

หองสมดโรงเรยน

62.56 ลานชด

89

หอสมดแหงชาตฯ (NLK) จงจดตงหอสมดแหงชาตส�าหรบเดกและเยาวชน National Library for Children and Young Adults (NLCY) ขนในป 2549 ในฐานะตวแทนหองสมดเดกในเกาหล NLCY ไดแสดงออกถงความเปนผน�าใหหองสมดเดกทวประเทศไดเหนเปนตวอยาง ในการใหการบรการทดขนแกเดก ๆ และโครงการสงเสรมการอานทดขน หนงในจดประสงคหลกของ NLCY คอการพฒนาโครงการสงเสรมการอานส�าหรบเดกและเยาวชนทสรางสรรค และเผยแพรโครงการเหลานนสหองสมดสาธารณะและหองสมดตามโรงเรยนตาง ๆ นอกจากน NLCY ยงไดจดท�าโครงการการศกษาตอเนองส�าหรบบรรณารกษหองสมดเดก

ตอไปนคอโครงการการศกษาและโครงการสงเสรมการอานหลกๆ ทจดท�าโดย NLCY:

- โครงการการศกษาตอเนองส�าหรบบรรณารกษหองสมดเดก สถตจากกระทรวงวฒนธรรม การกฬาและการทองการของเกาหล พบวาเกนครงหนงของผใชหองสมดสาธารณะเปนเดกและเยาวชน และพบวาทวประเทศมการยมหนงสอกวา 92 ลานเลมในป พ.ศ. 2551 และ รอยละ 51 ของจ�านวนของหนงสอทถกยมเปนหนงสอส�าหรบเดก ตวเลขนชใหเหนวาการบรการเดก ๆ เปนหนงในการบรการทส�าคญทสดของหองสมด ในขณะทมหนวยงานดานขอมลขาวสารและหองสมดในเกาหลจ�านวนไมกแหงทเปดหลกสตรการสอนเกยวกบการบรการเดก ๆ เพยงสองหรอสามหลกสตร ผทเขาสตลาดแรงงานในฐานะบรรณารกษหองสมดเดกตามหองสมดสาธารณะทวไป จงเปนผจบการศกษาทไมมความรเชงลกและไมมความเขาใจในการบรการเดก ดวยเหตน โครงการการศกษาตอเนองจงเปนสงจ�าเปนอยางเรงดวนเพอใหบรรณารกษหองสมดเดกไดรบความรเพอปฏบตงานอยางมออาชพ ดงนน NLCY ไดก�าหนดสงทบรรณารกษหองสมดเดกตองการเรยนรและจดท�าเปนแผนกลยทธส�าหรบโครงการการศกษาตอเนอง ไมเพยงเทานNLCY ยงไดท�าการวเคราะหเพอปรบหลกสตรการศกษาตอเนองส�าหรบบรรณารกษหองสมดเดกใหดขน จนในทสดเราไดพฒนาหลกสตรทงหมด 9 หลกสตร ซงรวมถง หลกสตรการท�าความเขาใจหนงสอเดก หลกสตรการสรางโปรแกรมส�าหรบ เดก หลกสตรการสอสารกบเดก หลกสตรการท�าความเขาใจวรรณกรรมเดก และ หลกสตรการอานหนงสอภาพเชงลก หลกสตร

90

เหลานไดถกออกแบบโดยใชความรในสาขาหลกๆ เชน หนงสอเดก โครงการสงเสรมการอานและทกษะการสอสารกบเดก โดยในระยะแรก เราเปดหลกสตรฝกอบรมเปนกลม จากนนจงไดพฒนาเปนหลกสตรการเรยนการสอนผานโลกไซเบอร ทกวนน NLCY เนนหลกสตรการเรยนการสอนแบบออนไลนเนองจากไดรบการพสจนแลววาเปนวธทไดผลมากกวาส�าหรบบรรณารกษทมอปสรรคทางดานเวลาและสถานทท�าใหไมสามารถเขารวมหลกสตรฝกอบรมเปนกลมได เรายงมการฝกอบรมระยะสนเพอเสรมการอบรมทางดานปฏบต ผลส�ารวจความพง พอใจในหลกสตร พบวารอยละ 87.2 ของผถกส�ารวจกลาววาการฝกอบรมชวยพฒนาใหพวกเขามความเปนมออาชพ และรอยละ 75.4 ของผถกส�ารวจกลาววาพวกเขาจะประยกตสงทไดเรยนมาในการท�างานดานหองสมด ผลส�ารวจนชชดวาโครงการนประสบผลส�าเรจเปนอยางด

-โครงการอานหนงสอกบหองสมด (Reading Books with the Library) โครงการนไดรบการออกแบบเพอมงสงเสรมการอานในเดกดอยโอกาส โดยไดรบความรวมมอจากหองสมดสาธารณะ 90 แหงทวประเทศ บรรณารกษ หรอผสอนจะออกเยยมศนยสงเคราะหเดก หรอศนยดแลเดกเปนประจ�าทกสปดาห เพอจดโครงการสงเสรมการอานและท�ากจกรรมหลงการอานรวมกบเดกๆ ดอยโอกาสเหลาน ในแตละป NLCY ใหเงนสนบสนนหองสมดทเขารวมโครงการดงกลาวแหงละ3,500 ดอลลารสหรฐ ซงงบประมาณสวนใหญน�าไปซอหนงสอและจางผสอน โครงการนนบเปนโครงการชวยเหลอใหเดกดอยโอกาสพฒนานสยรกการอานและสงเสรมจนตนาการของพวกเขาในหองสมด นอกจากนยงเปนการตดวงจรอบาทวแหงความยากจนดวยการเพมโอกาสการศกษาเรยนร และพฒนาการอานออกเขยนได และทกษะการอาน ใหดขน เนองจากเดกๆ ทเขารวมโครงการมาจากครอบครวยากจน พวกเขาจงเรยนชากวาเดกคนอนในชนเรยนและมความยากล�าบากในการพฒนาดานภาษา นอกจากนพวกเขายงมแนวโนมในการแสดงออกถงปญหาบคลกภาพ เชน เงยบขรมหรอกาวราว ในชวงแรกของโครงการ เดก ๆ ไมไดใหความสนใจกบบรรณารกษหรอการอานมากนก แตอยางไรกตามเมอเวลาผานไประยะหนง พวกเขาเปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไป เดกๆ เรมมความมนใจในการอานและเพลดเพลนกบชวตในโรงเรยน เมอพวกเขาเรมมองโลกในแงดขน ผลทตามมาคอพวกเขามทกษะการเขาสงคมดขน

91

ตวอยางความประทบใจของเดกๆ ทเขารวมโครงการ

“ครงแรกเมอไดยนโครงการบ�าบดดวยการอาน ผมคดวามนเปนโครงการทงเงา เพราะผมไมไดปวยเปนโรคอะไรสกหนอย เมอผมถามวา “ท�าไมผมตองเขาโครงการบ�าบดดวยการอาน?” ครบรรณารกษบอกผมวา “มนจะชวยใหเธอมทศนคตทกวางไกล มนจะจรรโลงจตใจของเธอดวย” เราเรมอานหนงสอและท�ากจกรรมทสนกสนานดวยกน ในชวงแรกผมไมชอบกจกรรมในหองเรยน ครทสอนการอานกมความอดทนกบผมอยางมาก ท�าใหผมคอยๆ เรมชอบการอาน สงทท�าใหผมสนใจเปนพเศษในระหวางโครงการคอการไดเรยนรวาคนพการด�าเนนชวตอยางไร ผมเหนใจพวกเขาและตระหนกถงความทาทายและความยากล�าบากทพวกเขาตองเผชญ ทกวนนผมสนใจการอานและรสกวาผมมความภาคภมใจในตวเองมากขน กอนหนานผมกลวทจะอานออกเสยงในชนเรยนแตตอนนผมชอบอานออกเสยงดง ๆ และชอบโรงเรยนมากครบ”

“กอนเขารวมโครงการการอานหนงสอ หนไมชอบอานหนงสอเลยคะ และไมชอบเขาหองสมดดวย แตตอนนหนกลายเปนคนละคน หนชอบอานหนงสอและเปนคนทชอบสงคมและมความมนใจมากขนคะ”

“ตอนแรกหนประหมามากเมอเขาชนเรยน แตไมนานทกษะการอานของหนเรมดขนมากคะ และหนไดพบหนงสอทนาสนใจมากมาย นอกจากนหนยงอานหนงสออยางตอเนองทงทโรงเรยนและทบานคะ”

“เมอกอนผมไมชอบอานหนงสอครบ ผมวามนนาเบอ แตโครงการนท�าใหผมชอบอานหนงสอมากขน ทผมชอบเปนพเศษกคอการเขยนบทวจารณหนงสอพรอมกบครของผม เธอไดกรณาอธบายค�าศพททผมไมรจก ตอนนผมรค�าศพทมากขนเยอะเลยครบ”

โครงการนท�าใหเดกดอยโอกาสเปลยนแปลงในทางทดขนหลายอยาง รวมทงยงเปดโอกาสใหบรรณารกษไดมองงานของตนเองในมมทตางออกไป แตเดมพวกเขาเคยคดวาลกคาของพวกเขาคอผทเขามาใชหองสมด แตปจจบนพวกเขาเหนวาผทมความ

92

ยากล�าบากในการเขาถงหองสมดนนเปนกเปนลกคากลมใหญอกกลมหนงดวย เมอเหลาบรรณารกษเหนวาโครงการอานหนงสอนสามารถเปลยนเดก ๆ ได พวกเขากหนมาตระหนกถงความส�าคญของการอานอกครง และพบวางานของพวกเขาเปนงานทมความหมายและนาพอใจ แมวาหองสมดเหลานยงไมมการสนบสนนทางการเงนทถาวรจาก NLCY แตหองสมดเองกเตมใจทจะเจยดงบประมาณสวนหนงเพอท�าโครงการนตอ

- การผจญภยในหองสมดโดยหนอนหนงสออาย 13-18 ป (Library Adventure by Bookworms aged 13 to 18) เดกนกเรยนมธยมตนและปลายทชนชอบการอานตอนเปนเดก มกจะมเวลาอานหนงสอนอยลงเมอตองเรยนหลายวชาและมการบานมากขน โครงการนออกแบบโดย NLCY และไดกระจายสหองสมดโรงเรยนทวประเทศ หนอนหนงสอวยรนมบทบาทในการสรางรายการชอหนงสอแนะน�า โดยท NLCY จะผลตโปสเตอรรายการชอหนงสอแนะน�าทเรยกวา “แผนทผจญภยในหองสมดโดยหนอนหนงสออาย 13-18 ป” ซงมการตนทวาดโดยเยาวชนเหลานเปนสอ การมสวนรวมของเยาวชนมสวนเราใหเพอน ๆ ของพวกเขา สนใจการอานมากขน เพราะวาวยรนมกจะไดรบอทธพลจากกลมเพอนดวยกนเองมากกวาจากผปกครอง คร หรอบรรณารกษ โครงการนเปนโครงการทสรางสรรคและด�าเนนการโดยนกเรยนเปนสวนใหญ

หนอนหนงสอเหลานประกอบดวยนกเรยนกวา 800 คนทเปนนกอานตวยง และไดรบเลอกใหแนะน�า หนงสอแกเพอนๆ ภายใต 9 ประเดนทพวกเขาสนใจ เชน “อนาคตของฉน”, “เพศและความรก”, “เพอน”, “โลกของเรา”, “ความหมายของครอบครว”, “ความลบแหงชวต”, และ “ทกอยางทเราท�าคอศลปะ” ชมชนออนไลนจดท�าขนเพอเออปฏสมพนธในหมผรวมโครงการ ซงพวกเขาสามารถเขยนบทวจารณหนงสอและแลกเปลยนความคดเหนกนได ในแตละปมนกเรยนระดบมธยมตนและปลายจ�านวน 40 คน ไดรบเลอกใหเปนผจดท�าโครงการน และโรงเรยนแตละแหงไดรบเงนสนบสนนจาก NLCY จ�านวน 2,000 เหรยญดอลลาร เงนงบประมาณครงหนงน�าไปซอหนงสอและสวนทเหลอน�าไปจดกจกรรมตาง ๆ โครงการนมสวนอยางมากในการสรางบรรยากาศ

93

การอานโดยสมครใจในชวตประจ�าวนของเยาวชน และยงมสวนในการสงเสรมหองสมดของโรงเรยน มบรรณารกษและครจ�านวนมากขนทใหบรการค�าปรกษาดานการอานแกนกเรยนเปนรายบคคลโดยใชประโยชนจากรายการชอหนงสอแนะน�านไมเพยงเทานโครงการนยงชวยสรางภาพลกษณทดขนใหกบหองสมดทเขารวมโครงการเพอดงดดใหนกเรยนใชหองสมดมากขน

- โครงการพฒนาและเผยแพรขอมลการอานใหกบครอบครวหลากวฒนธรรม (Development and Distribution of Reading Content for Multicultural Families) เมอมจ�านวนแรงงานจากตางประเทศเขามาท�างานในเกาหลมากขน รวมทงมการแตงงานขามวฒนธรรมท�าใหเกาหลเปลยนจากสงคมวฒนธรรมเดยวเปนสงคมหลากวฒนธรรมเรามกจะพบวาเดกทเกดจากคณแมตางชาตจะประสบความล�าบากในดานการพดและพฒนาทางภาษาเดกๆเหลานเรยนไมทนเพอนและมพฤตกรรมทเงยบขรมหรอไมกมพฤตกรรมรนแรงกวาเดกทวไปดวยเหตนจงมความจ�าเปนทหองสมดตองใหการบรการเฉพาะแกเดกจากครอบครวหลากวฒนธรรมเพอใหพวกเขามการพฒนาดานภาษาและทกษะการอานทดขน NLCY จงไดรวมมอกบมหาวทยาลยวสคอนซน เมองมลเวาก (University of Wisconsin, Milwaukee) ประเทศสหรฐอเมรกา จดท�าหนงสอนทานและดวดแจกจายใหแกหองสมดสาธารณะและศนยวฒนธรรมตางๆ ทวประเทศ เพอใหบรการแกผใชหองสมดหลากวฒนธรรม หนงสอภาพส�าหรบเลานทานของเกาหลไดรบการแปลเปนภาษาองกฤษ และภาษาตางๆ เชน ภาษาเวยดนาม ไทย มองโกเลย และจน และในทายทสดหนงสอภาพเหลานไดรบการแปลงใหเปนการตนแอนเมชนในรปของดวด เพอใหเดกไดเพลดเพลนอกดวย จวบจนปจจบนเราไดจดท�าขอมลหนงสอนทานกวา 150 เรองและวางแผนทจะท�าอกกวา 130 เรองในปน คนทวไปสามารถหาอานขอมลเหลานไดจากเวปไซทของหองสมดโดยไมตองเสยคาใชจายใดๆ - โครงการสมดธนาคารหนงสอ (Reading Bankbook Program)โครงการสมดธนาคารหนงสอมงสงเสรมใหเดกมนสยรกการอาน โครงการนมการใชชป RFID ซงแผนปาย RFID จะถกตดไวกบหนงสอทกเลมของ NLCY เดกๆ สามารถ

94

ทราบจากสมดธนาคารหนงสอวาพวกเขายมหนงสอเลมใด เมอไร และยมไปแลวกเลม โครงการนประสบความส�าเรจอยางงดงามหลงจากทไดเปดตวไป เดกๆ จะถอวาสมดธนาคารหนงสอเปนสมบตสวนตวทส�าคญ พวกเขามแนวโนมทจะอยในหองสมดนานขนและอานมากขนเพอท�าสถตการอานใหมากขน นบไดวาโครงการนชวยใหเดกๆ มความมนใจมากขน เมอพวกเขาสามารถสรางสถตใหมในสมดธนาคารหนงสอ ผเขยนรายงานนมกพบเดกๆ เลอกหนงสอทอานงายหรอหนงสอเลมบางเพอสรางสถตใหเรว แตในภายหลงพวกเขาตดสนใจอานหนงสอทเหมาะกบวยของตนเองมากขน และตอบสนองความสนใจในการอานของพวกเขาไดในทสด

- โครงการสอนอานหนงสอในหอสมดสาธารณะแหงชาต (Na tional Public Library Reading Class) NLCY ไดจดท�าคมอการสอนอานหนงสอ และแจกจายคมอนใหแกหองสมดสาธารณะทวประเทศ เพอการสอนทมประสทธภาพ หองสมดท�าการจดอบรมการสอนอานหนงสอโดยมงเปาไปทบรรณารกษหองสมดเดกปละสองครงโดยไมตองเสยคาใชจายใดๆ ซงชวยพฒนาความเปนมออาชพใหกบบรรณารกษ ตงแตป 2553 เราจดท�าโปสเตอรเชญชวนบรรณารกษเขาอบรมสอนการอานในชวงฤดรอนและฤดหนาว และแจกจายไปยงหองสมดสาธารณะตางๆ โดยมรางวลจากประธานผบรหารของหอสมดแหงชาตเกาหลและ NLCY มอบใหแกนกเรยนทจบหลกสตรการสอนภาคฤดรอนและฤดหนาวทมผลการเรยนดเดนนอกจากนยงมรางวลจากกระทรวงวฒนธรรม การกฬาและการทองเทยวมอบใหกบผน�าดเดนจ�านวน 30 คน เชน บรรณารกษ คร และผเชยวชาญทเกยวของทมความเปนผน�าสงหองสมดสาธารณะทเขารวมโครงการอบรมนมจ�านวนเพมขนอยางตอเนองทกป

ผลทไดรบ จากสถตการอานแหงชาตป 2553 ชใหเหนวาการสงเสรมการอานและความพยายามในการพฒนาหองสมดของภาครฐและภาคเอกชนตงแตป 2543 นนไมไดสญเปลา จากสถตพบวาอตราการอานหนงสอของเดกและเยาวชนอยในระดบสงสดหลงจากทมการส�ารวจครงแรกในป 2536 จ�านวนหนงสอทเดกเกาหลแตละคนอานเพมจาก 11.6 เลม (โดยเฉลย) ตอเทอมในป 2545 เปน 16.5 เลมตอเทอมในป 2553 ในขณะทมผใชหอง

95

สมดสาธารณะทเปนเดกเพมจากรอยละ 54.3 ในป 2545 เปน รอยละ 71.5 ในป 2553 ปจจยทส�าคญของตวเลขทเพมขนนคอบรรยากาศทดขนของหองสมดเดกและการปรบปรงพนทของเดกในหองสมดสาธารณะตางๆ ตลอดจนการสรางหองสมดส�าหรบเดกและหองสมดขนาดแหงใหม ๆ ปจจยทส�าคญอกปจจยหนงคอ โครงการอานหนงสอ 10 นาทในตอนเชา มเดกนกเรยนระดบมธยมตนและปลายกวาครงหนงของจ�านวนทมอยทวประเทศเขารวมโครงการน พวกเขาอานหนงสอ 20.3 เลมตอเทอม ในขณะทนกเรยนทไมไดเขารวมโครงการอานเพยง 11.8 เลมตอภาคเรยนเทานน ตวเลขนชชดวาโครงการอานหนงสอในตอนเชาไดผลในการพฒนานสยการอานของเดกและกระตนใหพวกเขาอานมากขน โดยเฉพาะอยางยง มจ�านวนเดกนกเรยนระดบประถมและมธยมเขาหองสมดมากทสดตงแตป 2545 เนองจากมจ�านวนหองสมดและจ�านวนชดหนงสอเพมมากขน รวมทงบรรณารกษหองสมดเดกมอบการบรการทดขนแกผใชหองสมดวยเยาว ยงไปกวาน NLCY และหองสมดสาธารณะยงจดหาโครงการตางๆ เพอสงเสรมความส�าคญของการอาน

สรปในสงคมยคขาวสารขอมล ไมเพยงแตการแขงขนในระดบปจเจกบคคล แตยงรวมถงการแขงขนระดบประเทศทตองใชขอมลความรเปนพลงส�าคญหองสมดแบกหนาทส�าคญในการเพมสมรรถนะในการแขงขนของประเทศหองสมดควรมบรรยากาศการอานทนารนรมยเพอใหผใชรวมทงผทมอปสรรคในการเขาถงหองสมดสามารถใชหองสมดไดอยางเทาเทยมกน และเพอเปนทสานความฝนและอนาคตของพวกเขา เมอหนงสอ “การเรยนรอยางมหศจรรยทหองสมด” (Miraculous Learning at Library) ตพมพในป 2548 ไดสรางความประหลาดใจใหกบบรรดาครอบครวในสงคมเกาหลทไดใชจายเงนจ�านวนมากไปกบการศกษาภาคเอกชน ผเขยนหนงสอเลมนเลาประสบการณของเธอเองในการใหการศกษาแกลก ๆโดยไมไดพงการศกษาภาคเอกชนแตใช ประโยชนจากหองสมดเธอบนไปเรยนประวตศาสตรศลปทกรงปารสโดยมลกสาวอาย 6 ขวบตามไปดวย ลกของเธอไมเขาใจภาษาฝรงเศสแมแตค�าเดยว แตหลงจากเขารวมโครงการเลานทานทจดท�าโดยหองสมดสาธารณะแหงหนงในกรงปารสเปนประจ�าทกวน เปนเวลา 18 เดอน ลกของเธอสามารถเขาใจภาษาฝรงเศสเปนอยางด หลงจากทเธอ

96

กลบประเทศเกาหลเธอพาลกสาวคนทสองทมปญหาการพดภาษาเกาหลไปเขาหองสมดสาธารณะและอานหนงสอใหลกของเธอฟง ตอมาลกสาวของเธอเรยนภาษาเกาหลไดโดยไมยากล�าบาก หลงจากทประสบความส�าเรจในการเรยนดานภาษาจากหองสมด เธอใหลกสาวของเธออานหนงสอเดกทเกยวของกบวชา ในโรงเรยน ตวอยางเชน เธอจะสงเสรมใหลก ๆ ของเธออานหนงสอทเกยวกบวชาคณตศาสตร มากกวาทจะใหลกๆ ท�าแบบฝกหดคณตศาสตรซงเปนความคดทดในการท�าใหแนวคดทางคณตศาสตรเปนเรองทนาสนกผเขยนหนงสอฯอางวาการอานสามารถเปนครทดทสดและเดกๆ สามารถเรยนรและเขาใจวชาตาง ๆ จากการอานหนงสอทเกยวเนองกบวชาในโรงเรยนไดนอกจากนเธอยงยกยองใหหองสมดเปนหนงในสถาบนการศกษาทดทสดทเตมไปดวยแหลงขอมลและเครองมอในการสรางความรหากเราสรางหองสมดเดกทนารนรมยและจดท�าโครงการสงเสรมการอานใหมากขน จะเปนการเออประโยชนตอการแขงขนของประเทศในอนาคต เพราะวาอนาคตของเราขนอยกบ เดก ๆ วธหนงทเราจะไดประโยชนสงสดจากการลงทนคอการเสรมสรางความสามารถพเศษใหกบเดก ๆ ผลการเรยนในระดบทดของนกเรยนเกาหลรวมทงการทเดกเกาหลไดรบการจดอนดบใหเปนทสองในโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตในกลมประเทศสมาชกองคการเพอการพฒนาและรวมมอทางเศรษฐกจ (Organization for Economic Co-operation and Development หรอ OECD) ในป 2553 นน ไมใชความส�าเรจในชวขามคน แตเปนผลจากการลงทนและความใสใจอยางตอเนองตลอดมา

แปลจากรายงานวจยเรอง “Korean National Strategy for Library Development and Reading Promotion for Children and Young Adults” น�าเสนอในการประชมสมมนานานาชาต Thailand Conference on Reading 2011 จดโดย ส�านกงานอทยานการเรยนร TK Park ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ.2554

i

97

พฒนาการของกจกรรมการอานหนงสอเพอการสงเสรมชวตทดขน

ของประชาชนในประเทศเวยดนาม

โดย

Miss Vu Duong Thuy Ngaรองผอ�านวยการกรมหองสมด กระทรวงวฒนธรรม การกฬา

และการทองเทยว ประเทศเวยดนาม

ค�าน�า

จากการทรฐบาลตงเปาทจะพฒนาประเทศไปสการเปนประเทศอตสาหกรรมในป พ.ศ.2563 เราจงปรบทศทางในการพฒนาประเทศโดยชนโยบายใหม ๆ ทน�าเอาแนวคดเศรษฐกจอจฉรยะ (intelligent economy) เขามาประกอบ แนวความคดนเกยวเนองกบการน�าเอาทรพยากรมนษยทมความเปนมออาชพทงในดานของผมความรและแรงงานมฝมอมาชวยในการพฒนาประเทศเพอเชอมโยงประเทศเขาสเศรษฐกจสากล เปนทชดเจนวาการอานเปนชองทางทส�าคญมากส�าหรบการสงเสรมการพฒนาทยงยนของประเทศวฒนธรรมการอานเปนตวก�าหนดทาทของคนเวยตนามในการพฒนาประเทศมาเปนเวลายาวนาน จงมเหตผลสมควรทจะกลาววากจกรรมการอานไดกอใหเกดความรพนฐานในการสรางคนเวยตนามรนใหมในทก ๆ ดานของชวต จะวาไปแลวตามธรรมดาการอานหนงสอนบเปนสอทน�าความรมาสคนและชวยพฒนาความรของพวกเขาเปนขน ๆ เพอท�าใหเขามคณภาพชวตทดขนและเขาสเครอขายเศรษฐกจสากลตอไปได

i

98

ในกรณของการเปดประตสภมภาคเอเชยและทวโลก เวยตนามจ�าเปนตองใชความพยายามมาก ขนอกเพอสงเสรมในเรองจ�านวนและคณภาพแรงงานเพอรองรบความตองการในปจจบนทตองการทรพยากรมนษยซงมคณภาพสงขน (UNDP, 2001 and Nguyen Thang, 2002) กลยทธส�าหรบการใชประโยชนจากทรพยากรมนษยใหดขนของรฐบาลเวยดนามกคอการสรางวธการเรยนรทเหมาะสมผานกจกรรมการอานในทกระดบชนของพลเมอง กลยทธนตองสอดคลองกบเงอนไขตาง ๆ ทงในเรองระดบการศกษา ภาวะเศรษฐกจและอนๆ (Vu Duong Thuy Nga, 2011) รฐบาลเวยดนามทราบดวาการสงเสรมใหเกดวฒนธรรมการอานเปนเรองทส�าคญมาก ดงนนกระทรวงวฒนธรรม การกฬาและการทองเทยวของเวยดนาม โดยเฉพาะกรมหองสมดไดก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาวฒนธรรมการอานส�าหรบชวงป พ.ศ. 2553 - 2563 ขนมา รฐบาลเองกยนยนทจะสนบสนนกจกรรมการอานทวประเทศเพอสรางนกอานเวยตนามรนใหม ๆ ขนในอนาคต งานวจยชนนมงสรปใหทราบถงสถานะของกจกรรมการอานและน�าเสนอทางออกทเหมาะสมส�าหรบการสงเสรมวฒนธรรมการอานในประเทศเวยดนาม

ในการก�าหนดนโยบายของรฐเกยวกบการพฒนาวฒนธรรมการอานในสงคม กระทรวงวฒนธรรม การกฬาและการทองเทยวไดด�าเนนการส�ารวจหาขอมลใน 12 จงหวด/เมองของประเทศเวยดนามเมอป พ.ศ. 2553

วตถประสงค

วตถประสงคทวไป : วตถประสงคโดยรวมของการศกษาครงนกเพอตองการทราบทาทของคนทอานหนงสอในแงของความตองการในปจจบนส�าหรบการอานหนงสอชนดของหนงสอซงเหมาะกบผอานแตละกลมจากคนตางระดบซงอยในพนทตาง ๆ กนไปของประเทศ

99

วตถประสงคพเศษ : • เพอก�าหนดประเภทของหนงสอและนตยสารทผอานตองการอานมากทสด ทงจากนกเรยน ผปกครองและผใหญ (ผอานทไมใชนกเรยน) โดยเฉพาะอยางยงประเภทของหนงสอทผอานแตละกลมอยากอานทสด • เพอจะไดทราบวาผคนใชเวลาวางในการอานหนงสอเพอสงเสรมการเรยนรและเพอการผอนคลายหรอไม • เพอประเมนบทบาทของผปกครองในการก�ากบดแลเดกในเรองการแสวงหาความรดานตาง ๆ ของชวตโดยอาศยการอานหนงสอและนตยสาร • เพอรบทราบสถานะปจจบนของการบรการหองสมดในจดตางๆ ของประเทศและก�าหนดทางแกปญหาทเหมาะสมทงระยะสนและระยะยาวเพอการพฒนาระบบหองสมดทจะท�าใหผคนมโอกาสไปหองสมดเพออานหนงสอโดยเฉพาะอยางยงในพนทหางไกลของประเทศ • เพอก�าหนดนโยบายใหมในการสรางแรงจงใจในกจกรรมการอานของสงคมเพอสงเสรมชวตทดขนของประชาชน

ระเบยบวธวจยการส�ารวจนจดท�าขนโดยกระทรวงวฒนธรรม การกฬาและการทองเทยวแหงประเทศเวยดนามเพอแสวงหาค�าตอบส�าหรบประเดนค�าถามหลกของการวจยดงตอไปนคอ อะไรเปนอปสรรคส�าคญส�าหรบการเพมกจกรรมการอานใหมากขนในประเทศ และจะท�าอยางไรจงจะชวยใหคนทวไปไดประโยชนมากขนจากนโยบายสงเสรมวฒนธรรมการอาน การจะแสวงหาค�าตอบเหลานไดตองมการส�ารวจกรณศกษาท�าอยางไรเราถงจะหาค�าตอบของค�าถามแตละประเดนไดส�าเรจ กอนอนค�าถามทใชในการส�ารวจวจยตองชดเจน หรอจะกลาวอกนยหนงกคอวตถประสงคของระเบยบวจยตองแสดงใหเหนวาค�าถามเหลานไดถกก�าหนดขนดวยวธการทเขมงวดมากทสดเทาทจะท�าได การบรรลวตถประสงคทตงไวจ�าเปนตองไดขอมลทมคณภาพสงและระเบยบวจยทมเหตผล ดงนนการส�ารวจนจงวางแผนเกบรวบรวมขอมลปฐมภมในระบบ หองสมดตามจงหวดตาง ๆ ในประเทศ

100

• การส�ารวจดวยแบบสอบถามไดรวบรวมประเดนทเกยวของไวถง 18 ประเดนเพอสอบถามนกเรยน ประเดนอนๆ อก10 ประเดนส�าหรบสอบถามผปกครองและอก 20 ประเดนส�าหรบสอบถามผใหญทวไปตามจงหวดตางๆของประเทศ การสอสารแบบมสวนรวมในการพฒนา Participatory development communication (PDC) เปนเครองมอทมประสทธภาพในการเกบขอมล กระบวนการสอสารนจะน�าผอานทกคนมาพดคยสนทนาและแลกเปลยนความคดเกยวกบกจกรรมการอานของพวกเขา ถอเปนกญแจส�าคญทใชในการเกบรวบรวมขอมล มการก�าหนดวาระการพดคยสนทนาขนโดยยดฉนทามตของผเขารวมพดคยเปนหลกเพอลดอคตอนไมพงประสงคใด ๆ ทอาจเกดขน • การเกบรวบรวมขอมลตามแบบเดม ๆ เชนการประชมผแทนกลม การออกเยยมหองสมดและพดคยอยางไมเปนทางการ การสมภาษณโดยใชแบบสอบถาม การใชวธเหลานแลวแตวตถประสงคทเกยวของเปนเรอง ๆ ไป • ขอมล/ขาวสารจะถกน�ามาแบงปนและใชทนทในระดบรากหญาและประมวลผลอยางเปนระบบเพอน�าไปใชในการจดท�าเอกสารตอไป

ผลการศกษาและการอภปราย การพจารณาบทบาทของวฒนธรรมการอานในการพฒนาประเทศ แมชาวเวยดนามจะด�ารงชพดวยการเพาะปลกและเลยงสตวมาเปนพนๆปกตามแตความยงยนของการพฒนาประเทศโดยเฉพาะในพนทยากจนกลบถกคกคามโดยจ�านวนประชากรทเพมขนและผลกระทบเสยหายทเกดจากอทกภยและพายไตฝนในฤดมรสมทงโดยตรงและโดยออม (World Bank Vietnam. 2002) เวยดนามไดผลกดนการปฏรปทางเศรษฐกจอยางถอนรากถอนโคนทรจกกนในนาม Doi Moi มาอยางตอเนองนบตงแตป 1986 และสงผลใหมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในอตราทนาประทบใจและลดปญหาความยากจนไดอยางรวดเรว (GSO, 2001) เศรษฐกจขยายตวใน อตราเฉลย ประมาณรอยละ 7.0 ตอปนบตงแตประเทศเขาเปนสมาชกขององคการการคาโลกเตมรปแบบในป 2007 การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจของเวยดนามเปนผลมาจากการนโยบายเปดประเทศควบคไปกบการปฏรปเศรษฐศาสตรจลภาคซงท�าให

101

ระบบกระตนเศรษฐกจเกดการเปลยนแปลงอยางถอนรากถอนโคน (World Bank Vietnam.1999)และทส�าคญไมยงหยอนไปกวากนกคอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดงกลาวไดกระจายออกไปในวงกวางสงผลใหความยากจนลดนอยลงอยางเหนไดชด (World Bank Vietnam. 2001) ปณธานขอ 5 วรรค 8 ของพรรคคอมมวนสตเวยตนามกลาววา “วฒนธรรมเปนพนฐานทางจตใจทส�าคญตอการพฒนาสงคม ไมเพยงแตเปนแรงจงใจใหเกดการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจเทานนแตยงชวยก�าหนดทศทางของแตละบคคลไปสความรทสงขนและชวตทดขนอกดวย” ในความเปนจรงรฐบาลไดสนบสนนโครงการตางๆมากขนเพออนรกษวฒนธรรมเวยตนามใหคงอยเปนมรดกทงของประเทศและของโลก และอนรกษเทศกาลงานประเพณดงเดมทมอยตามจงหวดตาง ๆ ทงหมดในประเทศอกดวย ส�าหรบกจกรรมการอานทมขนเพอถายทอดเทคโนโลยใหกบเกษตรกรซงเปนประชากรรอยละ 70 ของประเทศรฐบาลใชความพยายามอยางมากเพอทจะชวยใหพวกเขามรายไดเพมขนจากผลของนโยบายปจจบนของรฐบาลเวยดนามทตองการสงเสรมกจกรรมตางๆทเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยท�าใหเกดเทคนคและเทคโนโลยใหมๆในภาคเกษตรมากมายโดยไดรบค�าแนะน�าจากสถาบนตาง ๆในประเทศเปนประจ�าทกปแตดเหมอนวาเทคโนโลยเหลานจะปรากฏอยตามแหลงขอมลของสอเพอใหนกวจยและนกเรยนอานเทานน กลบไมประสบความส�าเรจในการน�าไปประยกตใชโดยเฉพาะอยางยงในชมชนเกษตรทยากจน เราจงคดวาการสงเสรมกจกรรมการอานในหมเกษตรกรเปนเรองจ�าเปนเพอขอมลเกยวกบเทคนคและเทคโนโลยทปจจบนมอยในชมชนจะไดถกน�ามาใชใหเปนประโยชนมากกวาน เพราะการจะเขาไปหาขอมลเหลานในหองสมดเพอเพมรายไดใหกบตนเองไมใชเรองงายเลยส�าหรบคนยากจน ขณะทเศรษฐกจทวโลกก�าลงเบงบาน ประเทศเวยตนามเรมเขาไปเกยวของกบแนวคดใหมของเศรษฐกจอจฉรยะ ซงหมายความวาแรงงานทมความรและมฝมอจะเปนทตองการมากขน ดงนนการพฒนาโครงการการศกษาและฝกอบรมอาชพจงเปนสงส�าคญอนดบแรกของรฐบาลและควรจะดงเอาเรองการสงเสรมการอานซงไมใชเฉพาะแตในโรงเรยนเทานน แตนาจะมกจกรรมการอานทหลากหลายในสงคมเขาไปรวมดวย

102

เมอไมกปทผานมานคนเวยดนามโดยเฉพาะอยางยงชาวบานเรมรบรแลววาในระยะยาวประการแรกพวกเขาจ�าเปนตองเรยนเพอลดความยากจนไมปลอยใหโชคชะตามาเปนตวก�าหนดเพราะเหตวามการศกษานอยและสงเสรมคณภาพชวตของตนใหดขนพวกเขาตระหนกแลววาหากพวกเขาอานมากขนกจะไดเรยนรทกษะการด�ารงชวตมากขน เชนจะใชไฟฟาอยางไรจงจะปลอดภย จะมวธเพมรายไดอยางไรโดยอาศยการใชทรพยากรทมอยในทองถนอยางมประสทธภาพและทกษะทมประโยชนอน ๆ ประการทสองไมมใครปฏเสธความจรงทวาสภาพภมอากาศโลกก�าลงเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและสงผลกระทบตอทกประเทศและทกครอบครวในทางลบ การอานเปนชองทางททรงประสทธภาพในการขยายการรบรของคนในอนทจะใชชวตบนโลกนอยางสอดคลองกลมกลนกบธรรมชาตและโลกประการสดทายการพฒนาประเทศในระดบทสงกวาน แตละบคคลหรอ / และครอบครวไมอาจอยตามล�าพงไดดงนนโครงการพฒนาชมชนจงเปนความส�าคญอนดบตน ๆ ในนโยบายของเรา โครงการการเรยนรในสงคมจะส�าเรจไดจ�าเปนตองมหนงสอและนตยสารทเกยวของกบเรองตางๆ ดงกลาว และการรณรงคการอานหนงสอเปนสงจ�าเปนอยางมากหากตองการใหประชาชนมความเปนอยทดขน ประธานโฮจมนหเคยกลาวไววา “ ถาประเทศใดพลเมองนอยดอยการศกษา ประเทศนนกจะออนแอ” ทานยงตงขอสงเกตอกดวยวา “การเรยนรเปนกระบวนการทยาวนาน เชนการเรยนรในโรงเรยน การเรยนรดวยตนเอง โดยการอานหนงสอและ การเรยนรจากผอนในสงคมเชนกน”

สถานะปจจบนของปจจยทเออตอการอานและความตองการของประชาชนในประเทศเวยดนาม

ปจจยทเออตอการอานในประเทศเวยดนาม รฐบาลกลางไดจดใหมระบบหองสมดลงไปยงพนทตางๆของประเทศ ระบบไดใหบรการจดหาหนงสอใหตามความตองการของประชาชนในระดบตาง ๆ อยางมประสทธภาพ มการน�ารปแบบการใหบรการใหม ๆ มาใช ตวอยางเชน การหมนเวยน

103

หนงสอเพอเพมจ�านวนหนงสอในชมชนทอยในพนทยากจน หรอมการจดตงตหนงสอครอบครวขนในบางพนทนอกจากนเรายงมการตดตอกบหองสมดเอกชนเพอขอใหลงไปจดกจกรรมในพนทยากจนเพอสนบสนนวฒนธรรมการอานในสงคมอกดวยรปแบบใหม ๆ เหลานทงหมดถกน�ามาด�าเนนการอยางมประสทธภาพ จากการส�ารวจของกระทรวงวฒนธรรม กฬา และการทองเทยวเวยดนามในป พ.ศ. 2553 พบวามจ�านวนหองสมดสาธารณะ 17,936 แหง หองสมดมหาวทยาลย 300 แหง หองสมดโรงเรยน 24,746 แหง และหองสมดเฉพาะดานอกมากทเปนของกระทรวงทบวงกรมตางๆ ระบบหอสมดแหงชาตประกอบดวยหองสมดแหงชาต หองสมดประจ�าจงหวด และหองสมดประจ�าอ�าเภอกระทรวงแตละกระทรวงกมหองสมดเฉพาะหนวยงานเพอเปนแหลงขอมลส�าหรบงานของตนในหมบานระบบตหนงสอทใชแทนหองสมดสาธารณะไดรบการจดตงภายใตการสนบสนนของภาครฐเพอน�าเสนอหนงสอและนตยสารทจ�าเปนใหกบเกษตรกรโดยเฉพาะทอยในพนทหางไกล เปาหมายในการท�าตหนงสอชมชนกเพอขจดความยากจนโดยการชวยใหคนทยากจนทสดโดยเฉพาะอยางยงชาตพนธกลมนอยไดรหนงสอมากขน ความจรงแลวหองสมดขนาดเลกนไดพฒนาวฒนธรรมการอานโดยรวมในระดบทองถนและถกน�ามาใชเปนสวนขยายส�าหรบการเรยนรนอกหองเรยนโดยจดเตรยมต�าราเรยนใหกบนกเรยนทไมสามารถเขาถงหนงสอเหลานไดทงทโรงเรยนและทบาน ระบบ ตหนงสอชมชนนมการน�ามาใชอยางไดผลและชาวบานกเขามารวมในกจกรรมการอานหนงสอมากขน โรงเรยน/มหาวทยาลยแตละแหงใน ประเทศเวยดนามตางกมหองสมดของตวเองโดยทผอานสวนใหญไดแกนกเรยน ครอาจารย และอาชพอน ๆ ทเกยวของทสนใจใชเวลาอานเพอเพมพนความรและปรบปรงชวตดานอน ๆ ทพวกเขาไมสามารถเรยนรในหองเรยนได สงพมพไดรบการพฒนาทงในแงปรมาณและคณภาพกจกรรมนจดขนตามความตองการของผอานและดวยชองทางนท�าใหโปรแกรมการศกษาและฝกอบรมตางๆ เขาถงคนในสงคมอยางทวถง กจกรรมดงกลาวยงชวยสนบสนนในการสงเสรมมาตรฐานทางวฒนธรรมของผคนและชวยเพมรายไดใหกบประชาชนทยากจนดวยการน�าเทคโนโลยทเหมาะสมมาปรบใชกบธรกจของตน สวนในเรองการเพมกจกรรมการอานของคนเวยตนามรนใหมนน เราไดจดพมพหนงสอใหมความหลากหลายขน

104

และเหมาะกบวยเพอสรางสงแวดลอมทางหนงสอทเหมาะสมและเออใหเกดการพฒนาคนรนนอยางเปนธรรมชาต เปนทนาสนใจวาชาวเวยดนามเองกตระหนกดวาหนงสอมบทบาทในการชวยพฒนาสวนบคคลดวย ประชาชนอยากเลอกอานหนงสอและนตยสารทมคณภาพสง จากผลของการส�ารวจพบวาครอบครวเวยดนามเพยงรอยละ 20 เทานนทมตหนงสอในบาน และประชาชนรอยละ 25 ใชเวลาหนงชวโมงส�าหรบการอานหนงสอ อยางไรกตามกจกรรมการอานในประเทศยงคงออนดอย ตวอยางเชนเราตระหนกดวาการพฒนาวฒนธรรมการอานเปนสงทส�าคญมากแตเราเพงจะเรมตนท�าใหมนเหมาะสมเทานน จ�านวนหนงสอตอประชากรหนงคนยงอยในระดบต�าชาวบานในพนทหางไกลเขาถงทรพยากรสอโดยเฉพาะหองสมดยากมาก หองสมดตามโรงเรยนเองกมปรมาณหนงสอและนตยสารนอยอกทงคณภาพการบรการกต�า

การใชเวลาวางในการอานหนงสอในสงคม พลเมองเวยตนามดจะวนวายอยกบการท�างานตลอดเวลาแมในยามวางหลงจากท�างานอยางหนกมาตลอดทงวนกตาม กระนนพวกเขากยงอยากใชเวลาวางหาความรดวยการอานหนงสอดวยจดประสงคทแตกตางกนไป ตารางท 1 แสดงใหเหนการใชเวลาวางของนกศกษาและผใหญทยนดอานหนงสอหรอหาความรจากสออน ๆ จากผลของการส�ารวจพบวานกเรยนรอยละ 59 ใชเวลาวางอานหนงสอ รอยละ 30 หาความรดวยตนเองและรอยละ 42 ไปเรยนพเศษเพมเตม ดเหมอนนกเรยนอยากหาความรดวยการไปเรยนเพมเตมมากกวา ผลการส�ารวจยงพบอกวากลมทไมใชนกเรยน (ผใหญ) รอยละ 56.8 ใชเวลาวางอานหนงสอ เปนความจรงทปจจบนความตองการหนงสออานของคนเวยดนามอยในระดบสงทงในแงของการแสวงหาความรดวยตนเองและเพอความบนเทง คนธรรมดาทวไปทวนๆ ตองท�างานหนกหาเลยงชพเปนเวลาหลายชวโมงมกจะหมดแรงหลงเลกงานจงชอบดโทรทศนมากกวาเพราะเปนวธทงายและสะดวกทสดในการรบขอมลขอสารและเพอผอนคลาย

105

ตารางท 1 : การใชเวลาวางในการอานหนงสอของนกเรยนและผใหญ กจกรรมการอาน รอยละ (%)

กลมนกเรยน 1 อานหนงสอ 59 2 เรยนดวยตวเอง 30 3 เรยนพเศษเพมเตม 42 4 ไมอานหนงสอ* 60

กลมทไมใชนกเรยน (ผใหญ) 5 อานหนงสอ 56.8 6 ดเวบ 35 7 เรยนดวยตวเอง 20 8 ดโทรทศน และ/หรอ วดโอ 43 9 ท�ากจกรรมอนๆ** 68

อาจพดไดวาการดโทรทศนและทองเวบในบางกรณกนาสนใจกวาการอานหนงสอโดยเฉพาะส�าหรบคนยากจนและคนท�างานในกลมคนทตางสถานะกนกลมคนทเปนนกอานกลมหลกของหองสมดขนาดใหญในแตละจงหวดยงเปนนกเรยนและนกศกษา นกวจยในสาขาตาง ๆ แตส�าหรบคนธรรมดาทวๆไป ยงมจ�านวนไมมาก

ความตองการหนงสอทแตกตางกนในกลมคนทมสถานะตางกน

ค�าตอบหนงทเราคาดวาจะไดจากการส�ารวจนกคอหนงสอประเภทใดทนกเรยนและผใหญชอบอานมากทสด เพราะเปนประเดนส�าคญมากส�าหรบการพฒนานโยบายหองสมดและขอหวงใยตาง ๆเกยวกบวฒนธรรมการอานใหดขนเราไดตงสมมตฐานวานโยบายวฒนธรรมการอานขนอยกบความตองการหนงสอในปจจบนของผอานทมาจากกลมตาง ๆ หากเราหาค�าตอบในเรองนไดเรากสามารถจดหาหนงสอ

หมายเหต : *ท�างานบานชวยพอแม เลนเกม, ดทวและ / หรอวดโอ กจกรรมชมรม ทองเวบและท�าอยางอนทชอบ ** และท�าอยางอนทชอบ เลนเกม ทองเทยว กจกรรมชมรมและอน ๆ

106

ทมคณภาพดใหคนเหลานและด�าเนนโครงการกจกรรมการอานทเหมาะสมไดตอไป เรายงตระหนกดวานกเรยนเปนเปาหมายทส�าคญทสดทางการศกษาส�าหรบการพฒนาประเทศในระยะยาวมแนวโนมวานกเรยนอยากอานหนงสอและนตยสารทเกยวของกบความรตางๆ ทพวกเขาไดเรยนรจากโรงเรยนมากขน ดงจะเหนไดจากตาราง 2 ทแสดงวามนกเรยนรอยละ 22 ทอานหนงสอพเศษซงเกยวของกบวชาทเรยน วตถประสงคกมใชเพอตอยอดความรเทานนแตเพราะอยากไดคะแนนสอบดขนดวย เหนไดชดวาแมในยามวางนกเรยนกยงอยากอานหนงสอทเกยวกบวชาทตนเรยนเพอหวงไดคะแนนสอบปลายภาคดขน ในทางกลบกนนกเรยนประมาณรอยละ 70 ทมาจากครอบครวเกษตรกรและมฐานะยากจนตางตระหนกดวาหากพวกเขาส�าเรจการศกษาดวยคะแนนสงๆ พวกเขากจะม โอกาสดทจะเขาเรยนตอในมหาวทยาลยและหางานในเมองท�าไดในอนาคตซงจะท�าใหเขาสามารถหลดพนจากชวตการเปนเกษตรกร ทตองท�างานหนกไดประการสดทายในการรณรงคเรองการอานเราไดรบการสะทอนทนาสนใจเรองหนงของประชาชนวาทงนกเรยนนกศกษาและผปกครองตางตองการหนงสอทเกยวกบความรทเรยนอยในโรงเรยน เชนต�าราเรยนและหนงสอ หรอ/และนตยสารอน ๆ ทจะชวยใหเกดการปรบปรงความรขนพนฐานของพวกเขา ขณะทกลมผใหญ/ไมใชนกเรยนชอบอานหนงสอและนตยสารเกยวกบประวตศาสตร วฒนธรรม กฬาและอน ๆ ยงเปนความจรงอกดวยทวาพอแมของนกเรยนมบทบาทส�าคญมากขนในการก�าชบใหลกๆ หลาน ๆ ของตนหาความรและประสบการณชวตตาง ๆ โดยการอานจากหนงสอและนตยสาร

107

ตาราง 2 : ความตองการหนงสอของนกเรยน ผปกครองและผอานทไมใชนกเรยน (ผใหญ) ประเภทของหนงสอ รอยละ %

กลมนกเรยน 1 วทยาศาสตรเบองตน 19 2 หนงสอพเศษเกยวกบวชาทเรยน 22 3 หนงสอเกยวกบเรองราวเกาๆ 11 4 หนงสอเกยวกบเรองความรก 10 5 หนงสอเกยวกบนกสบ 9 6 อนๆ * 29

ค�าตอบของผปกครองเกยวกบกจกรรมการอานของเดก 6 หนงสอเกยวกบเรองราวเกาๆ 28 7 หนงสอพเศษเกยวกบวชาทเรยน 20 8 หนงสอประวตศาสตร 11 9 วทยาศาสตรเบองตน 9 10 อนๆ ** 32

* หนงสอทมเนอหา เลาเรองดวยภาพ เรองสายลบ เรองความรก กงฟ และบคคลทมชอเสยง** หนงสอทมเนอหา เชงประวตศาสตร บคคลทมชอเสย เลาเรองดวยภาพ และกงฟ*** หนงสอทรวมเนอหาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย กฬาและเศรษฐกจ

ค�าตอบของกลมทไมใชนกเรยน (ผใหญ) 11 หนงสอเกยวกบชวตในครอบครว 18 12 หนงสอการเมองและสงคม 16 13 หนงสอวรรณกรรมและศลปะ 22 14 ต�าราเรยน 10 15 วทยาศาสตรเบองตน 12 16 อนๆ *** 22

108

ตาราง 2 ยงชใหเหนอกดวยวาผใหญอยากจะอานหนงสอทเกยวกบวรรณคดและศลปะ ชวตในครอบครว การเมองและสงคม โดยคดเปนรอยละ 22, 18 และ 16 ตามล�าดบ ในขณะทมผใหญเพยงรอยละ 12 เทานนทอยากจะอานหนงสอวทยาศาสตรเบองตน

คณภาพของหนงสอและนตยสารจ�าเปนตองมการปรบปรงเพมเตมทงเนอหาและประเภทใหมความหลากหลายเพอตอบสนองความตองการในปจจบนของผอานทกระดบ ทกพนทและทกวย จรงอยทในบางกรณหนงสอและนตยสารเปนแคการสนองตอบความชอบตามปกตมไดเกยวพนกบความลกซงของจตวญญาณ ความจรงขอนเปนเบาะแสส�าหรบการปรบปรงนโยบายวฒนธรรมการอานเพอก�าหนดททาของผอานใหไปสชวตทดขนและมความหมาย ส�าหรบขอหวงใยอนๆในการสนบสนนใหหนงสอมคณภาพสงขนไดแกเรองกฎหมายลขสทธทนาจะตองไดรบการปรบปรงใหมประสทธภาพกวานในทางปฏบต

บทบาทของพอแมในการกระตนการอานหนงสอของเดก

ผปกครองมบทบาทส�าคญอยางมากในการกระตนใหบตรหลานอานหนงสอและถอวาเปนคณลกษณะพเศษประการหนงของกจกรรมการอานในสงคมเวยดนาม

ตาราง 3 : การดแลเอาใจใสเรองการอานหนงสอของนกเรยนโดยผปกครอง

ระดบความดแลเอาใจใส รอยละ % บอย 78 ไมดแลเลย 6 ดแลเปนบางครง 16

109

ตาราง 3 แสดงใหเหนวาผปกครองรอยละ 78 ดแลเอาใจใสใหนกเรยนอานหนงสออยบอย ๆ อาจพดไดวาผปกครองอยากใชวธบงคบใหเดกเรยนมากขนโดยหวงใหเดกท�าคะแนนใหสงเทาทจะเปนได ในบางกรณพอแมไมชอบใหเดกอานหนงสออน ๆ ทไมเกยวกบวชาทโรงเรยนสอนดวยซ�าไป ท�าใหเดกเกดความกดดนในการเรยนเพอใหไดคะแนนสงๆ จนดเหมอนวานกเรยนบางคนไมสามารถก�าหนดชวตของตนได

ในสวนทผปกครองของนกเรยนตอบเกยวกบกจกรรมการอานของเดกๆ พบการยนยนจากผปกครองวามเดกรอยละ 20 ทอานหนงสอพเศษเกยวกบวชาทเรยน (ตาราง 2) ขอมลดงกลาวต�ากวาทกลมเดกตอบ รปท 1 ชใหเหนวามผปกครองรอยละ 68 ทอยากใหบตรหลานของตนชอบอานหนงสอและนตยสารทหองสมดและมเพยงรอยละ 32 อยากใหพวกเดกๆ อานหนงสออยกบบาน

รปท 1 : ความเหนของผปกครองเกยวกบเรองสถานททคดวาดทสดส�าหรบการอานหนงสอของเดก (%)

บางแงมมของการใหบรการหองสมด บรการหองสมดมบทบาทส�าคญมากขนในการกระตนกจกรรมการอานในสงคมเพอใหประชาชนมชวตทดขน ตาราง 4 แสดงใหเหนวามผอานรอยละ 43 ทบอกวาเวลาท�าการของหองสมดไปตรงกบเวลาเรยนทโรงเรยน

32

68

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ทบาน ทหองสมด

สถานททดทสดส�าหรบการอานหนงสอของนกเรยนเลกๆ

สถานททดทสดส�าหรบการอาน

หนงสอของเดกเลกๆ

ทหองสมดทบาน

80

70

60

50

40

30

20

10

0

32

68

110

ตาราง 4 : ความเหนจากผอานเกยวกบคณภาพการใหบรการของหองสมด ประเดน สาเหต และ/หรอ ประเดนยอยอนๆ รอยละ % 1 เวลาเปดบรการของหองสมดตรงกบ 43 เวลาเรยนทโรงเรยน 2 ไมรวธคนหาหนงสอในหองสมด 27 3 หองสมดมหนงสอนอย 30 4 เลอกจากบตรหนงสอ 24 5 เลอกจากชนหนงสอ 44 6 เลอกจากแคตตาลอก 11 7 เลอกจากรายชอในคอมพวเตอร 21 8 ความหลากหลายของหนงสอในหองสมด 35 9 ขยายเวลาใหบรการในแตละวนใหยาวขน 29

10 ความชวยเหลอทดจากเจาหนาทหองสมด 16 11 ตองการค�าชแนะเพมเตมในการคนหนงสอ 16 12 ความเหนอนๆ 4 13 เพมเวลาการใหบรการหองสมด 14 14 ใหมหนงสอและนตยสารมากกวานเพอ 32 สนองตอบผอานประเภทตางๆ 15 ความหลากหลายของหนงสอทใหบรการ 18 14 ภาครฐทงสวนกลางและทองถนควรขยายการ 17 ลงทนเพอซอหนงสอและนตยสารใหกบ หองสมดอ�าเภอ และชมชน 15 ขอความชวยเหลอจากผบรจาคและหองสมดเอกชน 16 เพอสนบสนนและใหบรการหองสมดขนาดยอม หรอ ตหนงสอส�าหรบพนทยากจน รวมทงการ บรจาคหนงสอและนตยสาร และสถานทส�าหรบ

ความยากในการหาหนงสอ

วธคนหาหนงสอในหองสมด

ความคาดหวงการบรการทด

ขนของหองสมด

ขอเสนอแนะเพอใหบรการหองสมดดขน

นกเรยนเผชญอปสรรคอยางมากกบการไปหองสมดและเราจ�าตองขจดอปสรรคเหลานนโดยการปรบเวลาท�าการหองสมดทนท นอกจากนนตาราง 4 ยงชใหเหนอกวามผตอบแบบสอบถามรอยละ 30 ทบนเรองปรมาณหนงสอในหองสมดซงมนอย

บทบาทของหองสมดชมชนในการสงเสรมกจกรรมการอานของกลมชาตพนธ เปนความจรงทเกษตรกรและผใชแรงงานในประเทศคดเปนรอยละ 80 ของประชากรในเวยดนามทงหมดเกษตรกรทยากจนทสดมกจะอาศยอยในเขตพนทสง คนเหลานตองประสบภาวะยากล�าบากในการพฒนาผลผลตเนองจากสภาพภมประเทศทซบซอนและภยพบตธรรมชาตทเกดขนบอยครงในกรณของกลมชาตพนธตาง ๆ เราสนนษฐานวาอปสรรคทางวฒนธรรมเปนตวขวางกนเราในการทจะเขาไปสงเสรมกจกรรมการอานส�าหรบคนเหลานประเทศเวยดนามมชาตพนธกลมนอยอย 53 กลม รฐบาลไดทมงบประมาณเพอชวยบรรเทาความยากจนของพวกเขาโดยการน�าความรดานเทคโนโลยตาง ๆ ทเหมาะสมเขาไปสอน อยางไรกตามอปสรรคทางวฒนธรรมนนาจะหมดไปเมอผคนทอาศยอยตามชมชนชาตพนธกลมนอยเหลานคอยๆเขาถงสอทงในและตางประเทศและโครงการพฒนาชนบทอน ๆทมงลดปญหาความยากจนรอบ ๆ พนทดงกลาว ดงนนการพฒนากจกรรมการอานจงเปนสงส�าคญอนดบแรกของนโยบายในการสงเสรมคณภาพชวตทดขนของชนกลมนอย ในทางกลบกนเปนทแนชดวาหากเราตองการใหเทคโนโลยทน�าเขาไปมความยงยนจ�าเปนอยางยงทตองผนวกเอาภมปญญาทองถนของกลมชาตพนธเขาไปดวยและการอานเปนเครองมอททรงอานภาพทจะท�าใหพวกเขาเปดรบและน�าเทคโนโลยไปปรบใชดงนนเราจงตองค�านงถงอปสรรคทางวฒนธรรมดวยในยามทก�าลงหาทางออกในการสงเสรมกจกรรมการอานในพนทหางไกลซงเปนทอยอาศยของชาตพนธกลมนอย ในแงของสภาพเศรษฐกจคนเหลานด�ารงชวตอย ด วยการท�ากสกรรมและปาไมพวกเขามการศกษานอยและไมสามารถซอหนงสอหรอ/และนตยสารมาอานเปนประจ�าทกวนไดดงนนคนกลมนจงเปนกลมเปาหมายหลกของการสงเสรมกจกรรมการอานรวมถงการก�าหนดนโยบายอนๆทเกยวของเพอเสรมสราง

111

112

วฒนธรรมการอานอนจะน�าไปสชวตทดขนและท�าใหประเทศชาตมความเจรญรงเรองตอไป หองสมดสาธารณะไดรบความนยมมากในเวยดนามโดยเฉพาะอยางยงในเขตชนบททเกษตรกรผยากไรตองการหนงสออานเพมขนเพอทจะรบรถงโอกาสในการพฒนา ในชวงทเราท�าการส�ารวจชนนเราไดรบเสยงสะทอนจากชาวบานวาควรจะท�าการปรบปรงหองสมดในดานใดบาง รอย ละ 32 ของผตอบแบบสอบถามอยากไดหนงสอและนตยสารหลากประเภทกวาน และรอยละ14 อยากใหเพมเวลาท�าการของหองสมด ขณะทรอยละ 17 ตองการไดรบสงอ�านวยความสะดวกมากกวาน และรอยละ 18 อยากใหการบรการมความยดหยนเพอใหสอดคลองกบสภาวการณทยากล�าบากของเกษตรกร ปญหาทถกหยบยกขนมาท�าใหเหนวาหากจะพฒนากจกรรมกจกรรมการอานใหไดผลสมฤทธจ�าเปนตองไดรบการสนบสนนดานงบประมาณเพมเตมจากรฐบาล และองคกรพฒนาเอกชนเพอปรบปรงหองสมดสาธารณะใหดขน

การรณรงควฒนธรรมการอานส�าหรบการจดกจกรรมหนงสอทเหมาะสมในป พ.ศ. 2553-2554

การสรางวฒนธรรมการอานทเหมาะสมเปนหนงในยทธวธของรฐบาลเวยดนามในการพฒนาความรและทกษะอนๆ ของประชาชนเพอใหพวกเขามชวตความเปนอยทดขน นบตงแตป พ.ศ. 2553 จนถงปจจบนเราไดท�าการรณรงคเรองการอานในทกจงหวดของประเทศโดยมจดมงหมายทจะกระตนประชาชนใหตระหนกถงบทบาทของการอานวาชวยในเรองของการพฒนาทกระดบ ตงแตระดบบคคล ชมชนไปจนถงประเทศ นอกจากนยงชวยขจดความยากจนในพนทชนบท เพมรายไดใหดขนในพนทแถบกลาง และเศรษฐกจทเตบโตขนในเขตอตสาหกรรมบางแหง ตลอดระยะเวลาของการรณรงค ทงบรรณารกษ เจาหนาทของรฐทงในสวนกลางและทองถน และผก�าหนดนโยบายไดรบทราบถงความตองการของประชาชนในปจจบนทงในเรองจ�านวนและประเภทของหนงสอและนตยสาร โดยเฉพาะอยางยงไดรบทราบวาหนงสอประเภทใดเหมาะกบคนกลมใด

113

เปาหมายหลกอกเรองหนงของการวจยกคอเพอใหทราบถงสถานะปจจบนของระบบบรการหองสมดในจงหวดตางๆของประเทศและหาทางปรบปรงแกไขทงในระยะสนและระยะยาวเพอพฒนาระบบหองสมด ใหประชาชนโดยเฉพาะผทอยในชนบทหางไกลมโอกาสไปหองสมดเพออานหนงสอไดงายขน ระหวางการรณรงคไดมการจดเทศกาลหนงสอขนในหลาย ๆ จงหวดทงทกรงฮานอยและเมองอน ๆ ท�าใหเปนโอกาสน�า ผอาน นกเขยน ส�านกพมพ และเจาหนาทของรฐมารวมพบปะพดคยและแลกเปลยนความคดกนถงขอหวงใยตาง ๆ เกยวกบกจกรรมการอาน (Vu Duong Thuy Nga. 2010 a) ซงนบวาเปนประโยชนอยางมากไมเพยงแตในเรองการปรบปรงการใหบรการหองสมด แตยงชวยใหไดรบขอมลพนฐานและเอกสารเพมเตมอนเปนประโยชนตอการก�าหนดนโยบายเพอจดท�ากฎหมายหองสมดทน�าเอานโยบาย “Doi Moi” ของรฐบาลเขาไปผนวกดวย

ทางแกปญหาทเหมาะสมเพอปรบปรงกจกรรมการอานและการบรการหองสมด

ตามนโยบายของรฐบาลเวยดนามในปจจบน มประเดนทควรใหความสนใจอกมากซงควรจะมงไปยงการหาวธการเพมเตมหรอทางเลอกอนในการน�าวฒนธรรมการอานมาเปนเครองมอหลกเพอน�าความรและทกษะแรงงานอน ๆ ไปสประชาชนใหดกวาน (Vu Duong Thuy Nga, 2010 b) วธการหนงกคอการจบคนโยบายการอานใหมใหสอดคลองกบสภาวะการอานทมอยเดมแลวในทองถน

ขอเสนอแนะส�าหรบทางออกทเหมาะสมของปญหามดงตอไปน : (i) การพฒนากจกรรมการอานเพอสงเสรมชวตความเปนอยทดขนของประชาชนในประเทศเวยดนามนน สงส�าคญทสดทตองด�าเนนการคอเรองของระบบหองสมดซงจ�าเปนตองไดรบการสนบสนนเพมเตมจากภาครฐทงจากสวนกลางและสวนทองถนและองคกรพฒนาเอกชน ดงนน จ�าเปนตองมนโยบายทเหมาะสมมากกวานในการทจะสนบสนนกจกรรมการอานและโดยเฉพาะในการจดท�าโครงการใหบรการหองสมดและนโยบายพฒนาหองสมดเพอใหสอดคลองและเออตอทรพยากรบคคลทมอยแลว เชน บรรณารกษ เพอทจะจดหาหนงสอและสงอนๆ ทเกยวของได

114

มากขนและมคณภาพสงขนใหกบผอานในพนทตางๆ ของประเทศไดส�าเรจ (ii) มงเนนการรณรงคระยะยาวเพอสรางวฒนธรรมการอานและเพอใหเกดความตระหนกวาการอานของประชาชนเวยตนามในทกระดบชนมบทบาทส�าคญตอการสงเสรมคณภาพชวต หนวยงานภาครฐในทองถนและกรมหองสมดของกระทรวงวฒนธรรม การกฬา และการทองเทยว จ�าเปนตองใหความรวมมอกนสนบสนนการจดเทศกาลหนงสอเปนประจ�าทกป (iii) ใหนกเรยนและนกศกษาไดรบรวาการอานมบทบาทและเปนเครองมอททรงพลานภาพในการสงเสรมการศกษาของพวกเขาและควรจดใหม e-books และสออนๆ ใหนกเรยนนกศกษาเพมขนทงในโรงเรยนและตามทสาธารณะอน ๆ

(iv) นโยบายอนดบแรกของเราตองมงขยายการลงทนเพอปรบปรงสงอ�านวยความสะดวกในหองสมดทวประเทศและปรบปรงคณภาพการใหบรการขอมลขาวสารของประเทศผานสอในรปแบบทหลากหลายมากขน

(v) ปรบปรงคณภาพของหนงสอและนตยสารของส�านกพมพทงหมดทวประเทศทงในแงเนอหาและประเภทใหมความความหลากหลายอนจะเปนการพฒนาวฒนธรรมการอานในระยะยาว

(vi) ใชเทคโนโลยชนสงในการจดสงขอมลเพอใหเกดความสะดวกรวดเรวซงเปนสงทจ�าเปนมากส�าหรบผอานในยคปจจบน

(vii) การกระตนนกลงทนใหจดสรางหองสมดเอกชนเพอใหเกดการบรการทหลากหลายในสวนตาง ๆ ของประเทศกเปนหนงในความส�าคญอนดบตน ๆ ในนโยบายของเรา

115

(iix) การน�าระบบหองสมดของประเทศเชอมตอเขากบเครอขายทวโลกและพฒนาความรวมมอระหวางประเทศในทกดานของการบรการหองสมดเปนเปาหมายหนงในการพฒนาหองสมดของประเทศ

บทสรป

• คนเวยดนามมความตองการสงในแงของสงอ�านวยความสะดวกเพอการอาน เชน ปรมาณและคณภาพของหนงสอและนตยสารและหองสมดทด

• แมวารฐบาลจะไดเพมงบประมาณเพอการปรบปรงระบบหองสมดและกจกรรมการอานอนจะน�าไปสชวตความเปนอยทดขนของพลเมองทกระดบชนแลวกตาม แตกยงคงมความจ�าเปนทจะตองปรบปรงระบบหองสมดและการบรการทงในแงของสงความอ�านวยสะดวกและทรพยากรบคคล

• การขยายกจกรรมการอานใหมากขนเปนการขยายความรพนฐานและทกษะทจ�าเปนในการด�ารงชวตเพอมงไปสการสรางคนเวยดนามรนใหมนนเอง การอานยงมสวนสนบสนนนโยบายการพฒนาประเทศฉบบใหมในชวงป พ.ศ. 2554-2563 ซงมเปาหมายจะท�าใหประเทศเวยดนามเปนประเทศอตสาหกรรมอกดวย

116

เอกสารอางอง

General Statistical Office of Vietnam – GSO 2001. Statistical Yearbook. 2001.

World Bank Vietnam.1999. Vietnam’s Attacking Poverty. Vietnam Development Report (VDR) 2000, November 1999

World Bank Vietnam. 2002. Taking Stock. May 2002

World Bank Vietnam. 2001. Implementing Reforms for Faster Economic Growth and Poverty Reduction

UNDP. 2001 Living Standards During and Economic Boom. Edited by Dominique Haughton, Jonathan Haughton, Nguyen Phong, Statistical Publishing House. Hanoi, December 2001

Nguyen Thang. 2002. “A Note on Goods and Labour Mobility in Vietnam”. Mimeo. April 2002

Vu Duong Thuy Nga. 2011. Making reading culture prosper and the appropriate solutions for promoting citizen’s cultural standard and professional labor in Vietnam. Nhan Dan Daily Newspaper April 2011.

Vu Duong Thuy Nga. 2010 a. How can promote reading culture in Hanoi. Vietnam Library Journal

Vu Duong Thuy Nga. 2010 b. Consideration of proper solutions for promoting read-ing culture in Vietnam. Information & Documentation Journal

แปลจาก The development of book reading activity for promoting better life of citizen in Vietnam รายงานวจยน�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554

i

117

ปจจยสงเสรมคนไทยใหมวฒนธรรมการอาน

อรศร งามวทยาพงศ1.บทน�า : คนไทยไมรกการอาน

“คนไทยไมรกการอาน”เปนรายงานทางสงคมทเรามกจะไดยนไดทราบกนอยอยางตอเนองทางสอตาง ๆ มานานนบทศวรรษ ผลส�ารวจการอานหนงสอของประชากร ใน พ.ศ.2546 โดยส�านกงานสถตแหงชาต ตามความตองการของรฐบาล เพอหาขอมลพนฐานในเรองการอานหนงสอพบวา ประชากรทมอาย 6 ปขนไปจ�านวน 57.8 ลานคน เปนผอานหนงสอ 35.4 ลานคน คดเปน 61.2% และผไมอานหนงสอ 22.4 ลานคน คดเปน 38.8% (มตชน ,2546) ตอมารายงานของส�านกงานสถตแหงชาตในป พ.ศ.2551 ระบวาคนไทยใชเวลาการอานหนงสอนอกเวลาเรยน-นอกเวลาท�างานเฉลยวนละ 39 นาท (ส�านกงานสถตแหงชาต,2551) ในป 2552 รฐบาลจงประกาศอยางมงมนให “การอาน” เปนวาระแหงชาต ทจะตองด�าเนนการกนอยางจรงจง อนทจรงแลว ในระหวางทศวรรษทผานมา นบจากหลงการปฏรปการศกษาในป 2542 แลว หนวยงานของรฐและเอกชน หรอแมแตองคกรธรกจ กใหความส�าคญและเขามาสนบสนนการอานกนอยางตอเนอง แตกดเหมอนวาคนรกการอาน ยงเปนเรองของคนสวนนอย เปนโจทยสงคมทยงแกไมออก และท�าทาวาจะแกกนไมงายเสยดวย บทความนจะน�าเสนอความรและความคดเหนทผเขยนไดจากการวจยวา หากจะสงเสรมใหคนไทยรกการอานโดยเฉพาะอานกนในระดบทเรยกกนวาเปนวฒนธรรม คออยในวถชวตนน จะตองอาศยปจจยอะไรบางมาเกอกล โดยนยามของผศกษาตอค�าวา “วฒนธรรมการอาน คอ พฤตกรรม

เรยบเรยง-ปรบปรงจากผลการวจย โดย อรศร งามวทยาพงศ กนษฐา ปวณะโยธน กนกวรรณ แซจง “โครงการศกษาปจจยทเออและทเปนอปสรรคตอการสรางเสรมวฒนธรรมการอาน : กรณศกษาแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน” สนบสนนโดยแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ด�าเนนการวจยโดย : โครงการตดตามและประเมนภายในแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน – สถาบนการจดการแบบองครวม , 2553

1

118

การอานอยางตอเนองจนเปนนสยของบคคล ในทกพนทของวถการด�าเนนชวต ( อาชพการงาน การพกผอนบนเทง การหาความร-ปญญาญาณ การสอสาร ฯลฯ) โดยผอานรสกเหนคณคาและเหนคณประโยชนจากการอาน จนเกดการ ถายทอดและสงเสรม สนบสนนการอานไปสผอน” และค�าวา “การอาน” ทผ เขยนกลาวถงในบทความนมใชเพยงการอานออกหรออานหนงสอไดแตหมายถงการอานทน�าไปสการพฒนาความสามารถในการคดแบบตาง ๆ ของผอาน อาท จนตนาการ การคดวเคราะห วพากษการตความฯลฯ เพราะมแตการอานแบบนเทานน จงจะสรางคน สรางชาตสรางและอนาคตของสงคมไทยได

2. ยอนหลงการเคลอนไหว ท�าคนไทยใหรกการอานจากการทบทวนวรรณกรรมในการวจยพบวากระทรวงศกษาธการเปนหนวยงานภาครฐทมบทบาทเปนกลไกหลกส�าคญในการสงเสรมการอาน เนองจากการอานเปนเรองทอยในความรบผดชอบโดยตรงทจะตองจดการศกษาตงแตระดบขนพนฐาน เพอท�าใหคนไทยอานออกเขยนไดทกคนและใชเปนเครองมอในการศกษาเรยนรระดบสงตอไป ในทศวรรษทผานมากระทรวงศกษาฯระบวาสามารถแกปญหาการอานออกเขยนไดของคนไทยทงประเทศไดส�าเรจ แตสงทตองท�าและจ�าเปนอยางยง คอจะท�าอยางไรใหคนไทยมการอานหนงสอมากขน ปพ.ศ. 2542 เปนปแหงการเรมตนอยางจรงจงของภาครฐทจะสรางเสรมใหคนไทยมนสยรกการอานอนเปนสวนหนงของการปฏรปการศกษาแนวทางสงเสรมการอานของกระทรวงศกษาธการมลกษณะด�าเนนการเปนแผนงาน-โครงการไปในแตละป อาท 1) แผนสงเสรมสนบสนนกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานสเดก เยาวชน และประชาชนทวไป 2) แผนสงเสรมปรบปรงพฒนาแหลงเรยนรมโครงการสงเสรมสนบสนนการศกษา พฒนาบรการจดการหองสมด สนบสนนสรางเครอขายแกนน�า พฒนาหองสมดมชวต และสงเสรมพฒนาหองสมดประชาชนและแหลงเรยนร 3) แผนภาคประชาสมพนธสงเสรมนสยรกการอานนอกจากกระทรวงศกษาฯแลว ในป 2548 รฐบาลไดตงหนวยงานพเศษขน ใหม คอ

119

ส�านกงาน อทยานการเรยนร (TK Park) ภายใตส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร(องคกรมหาชน)สงกดส�านกนายกรฐมนตรเพอสงเสรมการอานการคดและการแสวงหาความร โดยการสรางหองสมดมชวต เปนแหลงเรยนรตนแบบททนสมย การเคลอนไหวส�าคญเพอท�าใหคนไทยรกการอานอกกจกรรม เกดในป 2549 เมอหนวยงานรฐ-เอกชน ทงในภาคธรกจและองคกรพฒนาเอกชน รวม 32 องคกร ในนาม “เครอขายหนงสอเพอเดก เยาวชน และครอบครว” ไดรวมตวกนเพอรวมผลกดนยทธศาสตรหนงสอเพอเดก 4 ดาน ไดแก ยทธศาสตรการกระจายหนงสอใหเขาถงเดก, การรณรงคใหเกดความตองการและพฤตกรรมการอาน, การสงเสรมใหมหนงสอทมคณภาพและราคาเหมาะสมและการปกปองเดกจากสอทเปนภยและขจดอปสรรคการอานของเดก การผลกดนของเครอขายนเอง ท�าใหเกดการเปลยนแปลงขนในป 2552 คอกระทรวงศกษาฯไดตงคณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสงคมแหงการเรยนรขนมการเสนอตอคณะรฐมนตรใหก�าหนดการอานเปนวาระแหงชาต เมอวนท 5 สงหาคม 2552 และก�าหนดใหวนท 2 เมษายนของทกปเปนวนรกการอาน และไดแตงตงคณะอนกรรมการจดท�ายทธศาสตรเพอสงเสรมการอานขน ประกอบดวย 3 ยทธศาสตรส�าคญ ไดแก 1) การพฒนาคนไทยใหมความสามารถในการอาน 2) การพฒนาคนไทยใหมนสยรกการอาน 3) การสรางบรรยากาศและสงแวดลอมในการสงเสรมการอาน โดยก�าหนดใหป 2552-2561 เปนทศวรรษแหงการอานของประเทศ มคณะกรรมการอานเปนกลไกในการขบเคลอนงานสงเสรมการอาน

3. ใคร-ท�าอะไร อยางไรใหเกดวฒนธรรมการอาน กลาวในดานรปแบบวธการของการสงเสรมคนไทยใหรกการอานแลวพบวา ในระยะแรกของกระทรวงศกษาธการจะเนนทเดกนกเรยนในระบบโรงเรยนตงแตชนประถมศกษาตอนตนจนถงชนมธยมศกษาตอนปลายกลไกทใชในการขบเคลอนนโยบายสงเสรมการอานจงเปนโรงเรยนในสงกดกรมสามญศกษาซงตอมาไดเปลยนไปสงกดคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน(สพฐ.) ในป 2548 ไดขยายกลมเปาหมายกวางขนเขาสสถานศกษาสงกดกรมอาชวศกษาและการศกษานอกระบบมการตงหองสมดบรการประชาชน ภายใตการดแลของกรมการศกษานอกระบบและการ

120

ศกษาตามอธยาศย(กศน.)กลไกทใชสงเสรมการอานขยายสกลมเปาหมายทเพมขน ไดแก สถานศกษาในระดบอาชวศกษา และศนยการเรยนรนอกระบบ กจกรรมตามแผนกลยทธอยภายใตการดแลก�ากบของหนวยงานกลางคอส�านกปลดกระทรวงศกษาฯ เรอยมาจนถงป 2552 จงมการจดโครงสรางขนมารองรบแผนยทธศาสตรสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตโดยมคณะกรรมการสงเสรมการอานเพอการเรยนรตลอดชวต เปนผดแล ส�าหรบแนวทางสงเสรมในระยะแรกมงไปทการสรางกจกรรมอนจะสงเสรมการอานโดยตรง เพอกระตนใหกลมเปาหมายคอนกเรยนอานหนงสอเพมมากขน โดยใชโรงเรยนเปนตวขบเคลอนสรางกจกรรมภายในโรงเรยน ใหนกเรยนรกการอาน และใชวชาเรยนทอยในโรงเรยนเปนกระบวนการในการสงเสรมการอาน เชน การจดเวลาอานหนงสอรวมกนทงโรงเรยก�าหนดเวลาอานหนงสอรวมกนทกคน ในเวลาเดยวกน 15 นาท โดยอาจปฏบตทกวน หรอเปนบางวนกไดตามความเหมาะสม พรอมกบจดสภาพแวดลอมกระตนการอานใหเกดขนเปนประจ�าดวยการจดมมหนงสอในหองเรยน แนะน�าหนงสอนาอานการจดนทรรศการเกยวกบหนงสอและการอานการจดแขงขนการอานและเขยน การใหรางวลนกอานยอดเยยมและโรงเรยนรกการอาน พรอมกบจดหนงสอใหเพยงพอแกการเลอกอานของ คร นกเรยน และบคลากรทกคนในโรงเรยน เปนตน มโรงเรยนตางๆ น�าแนวทางนไปด�าเนนการตอเนองหลายแหง แตไมพบตวเลขทระบวา มการจดโครงการนทงหมดกแหงและผลการด�าเนนโครงการเปนอยางไร นอกจากการผลกดนคนไทยใหรกการอานโดยอาศยโรงเรยนแลวในทศวรรษทผานมา บทบาทการสงเสรมคนไทยใหรกการอานของรฐ ยงขยายไปสการรวมมอกบภาคเอกชน อาท การด�าเนนงานรวมกบบรษทซ.พ.เซเวนอเลฟเวน จ�ากด (มหาชน), มลนธซเมนตไทย เปนตน เกดกจกรรมนาสนใจจ�านวนไมนอย อาท โครงการหนงสอดสเดกไทยจดพมพหนงสอดราคาถก ใหพอแมมโอกาสเขาถงหนงสอดทเดกทวโลกอานและโครงการสรางนกประพนธหนงสอส�าหรบเดกเลกโครงการหนงสอเลม แรก(Book Start)เปาหมายของกจกรรม คอ มงสรางวฒนธรรมการอานดวยการบมเพาะตงแตวยเยาว

121

4. สรางงานเชงรก บกขยายพนท กลไกส�าคญของรฐในการสงเสรมเชงรกดานการอานในชวงหลงของทศวรรษทผานมา คอ อทยานการเรยนร (TK park) ทเรมด�าเนนงานเมอป 2548 ดวยแนวคดทแตกตาง คอ การผลกดนใหกจกรรมการอานเปนเรองรวมสมย ทนสมย และสรางสรรคแตกตางจากภาพลกษณเดม ๆ โดยบรณาการการอานเขากบการคดและการแสวงหาความร เชน การท�าใหหองสมดมชวต เปนแรงจงใจแกการแสวงหาความร การคดและการเรยนรอยางสรางสรรคตลอดชวตโดยผานการอานเสรมดวยกจกรรมแปลกใหมตาง ๆ อยางตอเนองนอกจากใหบรการทางตรงแลว อทยานการเรยนร(TK Park) มการจดกจกรรมเพอสงเสรมปจจยการอานอน ๆ อาทโครงการฝกอบรมบรรณารกษการประกวดหองสมดมชวตการจดท�าสอ-หนงสอส�าหรบเดกและเกบรวบรวมพฒนาองคความรหลากหลาย รวมไปถงบทบาทสนบสนนการรวบรวมความร แนวคดและแนวปฏบตในการสงเสรมการอาน ดวยงานวจยอกจ�านวนมาก อทยานการเรยนรจงเปนหนวยงานทมการด�าเนนงานสงเสรมการอานอยางเปนระบบรอบดาน โดยเฉพาะเมอเทยบกบการด�าเนนงานของ ภาคสวนอนๆ สาเหตนาจะมาจากการทเปนองคกรซงจดตงขนโดยมภารกจทชดเจนและมรปแบบการบรหารจดการทอยนอกระบบราชการจงมอสระและคลองตวในการคดรเรมสรางสรรคไดมากกวาการด�าเนนงานทอยภายใตระบบราชการทเหนเดนชดคอในขณะทหองสมดโดยทวไปมภาพลกษณของคลงเกบหนงสอ (ทไมมใครอาน) หองสมดมชวตของส�านกงานอทยานการเรยนร ( TK Park ) ซงตงอยทเซนทรลเวลด เปนหองสมดคณภาพทสามารถดงดดผสนใจเขาไปรวมกจกรรมกบหองสมดไดเปนจ�านวนมาก ดจากจ�านวนสมาชกใหมในป 2550 ซงมเพมขนถง 21,693 คน มอตราการใชบรการของบคคลทงผใชบรการวนตอวนและสมาชกของอทยานการเรยนร มจ�านวนมากถง 296,147 ครง ในป 2550 รวมทงยงมการศกษาวจยในหลายเรอง ทเออใหเหนถงปญหาการอานในสงคมไทย นอกจากบทบาทของอทยานการเรยนรแลวในโอกาสทรฐบาลประกาศใหการอานเปนวาระแหงชาตส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ซงมบทบาทอยางส�าคญในการสนบสนนในวาระแหงชาตของการอานไดสนบสนนใหเกด “แผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน” (สส.วอ.) ขนโดยตรงดวย

122

เพอใหเปนกลไกส�าคญของการเชอมประสานภาครฐภาคประชาสงคมฯลฯผ มสวนในการสรางสรรคหนงสอและกจกรรมสงเสรมการอานใหเขาถงเดกเยาวชนครอบครวโดยเฉพาะใหความส�าคญพเศษกบการสงเสรมการอานของกลมผดอยโอกาสและการอานในระดบชมชน เพอใหการอานกอเกดสขภาวะทางปญญา การเรยนร และเสรมสรางวฒนธรรมการอานใหเกดขนในสงคมไทยอยางจรงจง แผนงานฯ มยทธศาสตร กจกรรมหลายระดบและหลายดาน อาท ความรวมมอกบหนวยงานรฐและองคกรฝกอบรมของเอกชนในการจดฝกอบรมนกสงเสรมการอานใหเปนผสรางการเปลยนแปลง (Change Agent), สนบสนนการผลตและการเผยแพรหนงสอคณภาพท สอดคลองกบพฒนาการและความตองการของเดก เยาวชน และครอบครวในราคาถก สนบสนนกลมองคกรในพนทตางๆ อยางกวางขวางทวประเทศใหสรางกจกรรมสงเสรมการอาน สนบสนนการเขาถงทรพยากรการอานทมคณภาพ ฯลฯ หากกลาวโดยสรปจะเหนไดวามความพยายามอยางตอเนองขององคกร-หนวยงานในสงคมทจะสนบสนนใหคนไทยมวฒนธรรมของการอานโดยปจจยทไดรบความส�าคญและใหน�าหนกม 4 ดาน คอ การสนบสนนงานผลตสอและหนงสอด , การสรางชองทางน�าหรอกระจาย หนงสอใหถงมอเดก ครอบครว ชมชน ,การอบรมนกสงเสรมการอาน, และกจกรรมกระตนการอานในหลายรปแบบ รวมไปถงการท�าการวจย อกไมนอยเกยวกบปจจยตาง ๆ ดงกลาว ขอมลจากการทบทวนวรรณกรรมรวมกบการศกษาขอมลของรายงานการตดตามประเมนผลแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอานท�าใหผวจยเกดค�าถามขนวา ปจจยทกลาวมามากเพยงพอจะท�าใหเกดวฒนธรรมการอานของบคคลโดยเฉพาะของชมชนแลวหรอไม ยงม “ตวประกอบภาพ” (Jigsaw) นอกจากปจจยทกลาวมาอกหรอไมเพอตอบค�าถามดงกลาว ผวจยหาขอมลเพมเตม ดวยการศกษาเจาะลกกรณศกษาทนาสนใจของแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน ซงมความส�าเรจระดบหนงในพนทชมชนจากการสงเคราะหขอมลทงหมดไดขอคนพบ(โดยเบองตน)บางประการทชวยใหภาพของการสรางวฒนธรรมการอานมความชดเจนในรายละเอยดเพมขน วาอะไรคอปจจยทผวจยเหนวามความส�าคญตอการสรางวฒนธรรมการอานอยางไรกตาม เนองจากงานวจยนมขอจ�ากดดานเวลาและจ�านวนขอมล ผวจยจงสมครใจทจะเรยก

123

ขอคนพบทน�าเสนอในบทความนวา เปนกรอบความคด(Conceptual Framework) หรอขอสนนษฐานทางทฤษฎทจะน�าไปสการศกษาคนควาเกยวกบการสรางวฒนธรรมการอานตอไป

5.ปจจยจ�าเปน (Necessary Conditions) ในการสงเสรมวฒนธรรมการอาน ปจจยจ�าเปน (Necessary Conditions) หมายถงปจจยทมความส�าคญหรอจ�าเปนทสดตอการสรางผลทตองการใหเกดขน ซงในทนคอการเกดวฒนธรรมการอาน อนมใชเพยง“การอาน”ในระดบปจเจกบคคลเทานนหากแตพยายามไปถงการสรางวฒนธรรมซงสมพนธกบกลมคนไมวาในครอบครว ชมชน มเรองระบบคณคาความเชอ การถายทอด การผลต ซ�าและการสรางสรรคใหมดวย จากการศกษาพบวา การสงเสรมวฒนธรรมการอานนใหเกดขนมปจจยจ�าเปนหรอปจจยหลกอย 2 ประการ ทควรจะตองไดรบการใหความส�าคญและสรางเสรมใหเกดขนในกระบวนการท�างานของหนวยงานซงท�ากจกรรมสงเสรมวฒนธรรมการอาน คอ

5.1 การมโครงสรางความสมพนธทางสงคมรองรบกจกรรมการอานการอานอยางตอเนองจะเกดขนไดจรงและยงยนจ�าเปนตองมระบบความสมพนธสนบสนน และระบบความสมพนธนน ตองอยในลกษณะทไมเปนทางการมากกวาเปนทางการ มลกษณะของความสมพนธแบบอสระ รสกสบาย เปนกนเอง ไมวาจะในบาน โรงเรยน หองสมด-ทอานหนงสอ ฯลฯ แมเราจะมความรอยกอนแลว วาพนททางกายภาพดงกลาวมความเกยวของกบการอาน แตการศกษาน ไดย�าใหเหนวา โครงสรางทางกายภาพดงกลาว จะตองมบรรยากาศของความสมพนธทางสงคม(Social Relations) หรอความสมพนธในแบบไมเปนทางการดวย ไดแกมความสมพนธทบคคลรสกสบาย เปนอสระไมไดถกกระตนอยางจงใจเพอใหอานหากแตไดอานในบรรยากาศสภาพแวดลอมทเปนมตร ตามสบาย รสกวาสามารถเปดอานหนงสอไดโดยไมวตกวาจะถกต�าหน หรอตองอานใหครบตามจ�านวนชวโมงทถกก�าหนด ฯลฯ ในการศกษาพบขอสงเกตทคอนขางชดเจนวาโครงการทใหความส�าคญกบการพฒนาความสมพนธทางสงคมในกระบวนการสงเสรมการอานทงในบาน โรงเรยน หองสมดเคลอนท เชน โครงการระบดใบ จ.ระนอง ทมผลการพฒนา พฤตกรรมการ

124

อานไดอยางตอเนอง กาวหนานน ความส�าเรจเกดขนในความสมพนธทางสงคมตามทกลาวอยางเดนชด คอความสมพนธในครอบครว กลมเพอน ผจดกจกรรม ฯลฯ แมวาทรพยากรทางกายภาพ ทง หองสมด หนงสอ ฯลฯ จะมลกษณะเรยบงาย ธรรมดา มไดใชงบประมาณจ�านวนมากกตาม ยงเมอพจารณากระบวนการเกดและพฒนาของวฒนธรรมโดยทวไปจะพบความจรงเดยวกนวา สงทจะด�ารงอยเปนวฒนธรรมไดนน จะตองเกดขนทามกลางการเรยนรของผคน เกดการถายทอดและการเรยนรจากกนและกนโดยไมรตว ในลกษณะของการซมซบ(ระบบคณคา ความเชอ) โดยนยน การสงเสรมการอานในโรงเรยนซงมกใชกจกรรมอยางเปนทางการ ไมวาจะโดยการบรณาการเขากบวชาเรยน การจดหองสมดอยางด การจดชวโมงเฉพาะ ฯลฯ จงอาจมใชหลกประกนการสรางวฒนธรรมการอาน หากกจกรรมนนละเลยการสรางความสมพนธระหวางผคนทเกยวของขนมาดวยในกระบวนการสรางวฒนธรรมการอานนน ยงไปกวานน หากกจกรรมเกดขนภายใตความสมพนธเชงอ�านาจของคร-นกเรยน กยากทการอานจะเกดขนอยางตอเนองนอกโรงเรยนได โดยยงไมตองกลาวถงการเกดขนอยางตอเนองในวถชวตตามค�านยาม จากขอสงเคราะหน การสงเสรมวฒนธรรมการอาน จงตองสงเสรมการรวมกลมทางสงคมดวย ไมวาจะในบาน โรงเรยน สถานประกอบการ ฯลฯ และตองเปนกลมทางสงคมทมลกษณะไมเปนทางการ มความรสกสบาย เปนอสระ ดงนน อาจไมจ�าเปนทกจกรรมสงเสรมการอานจะตองเรมตนดวยการมงตรงไปทกจกรรมการอาน เชน การตงชมรมนกอาน กจกรรมหองสมด ฯลฯ หากควรทจะสรางการอานสอดแทรกผานกจกรรมอน ๆ หรอจดกจกรรมอน ๆ ทมงการรวมกลมในเรองทกลมเปาหมายสนใจ แลวจงเชอมโยงการอานใหสอดคลองกบกจกรรมนน โดยเฉพาะใหสอดคลองในเชงสงเสรมใหเขากบความความจ�าเปน-ความตองการในวถชวตของบคคล (การเรยนการสอบ การอาชพ ความบนเทง ฯลฯ) ในบรรยากาศของความสมพนธอนดระหวางสมาชกของกลม ไมวาในบาน โรงเรยน ชมชน สถานประกอบการ ฯลฯ

โครงการรณรงคการอาน กลองหนงสอสอสรางสรรค ของกลมระบดใบ จ.ระนอง และ โครงการรณรงคการอาน นทานอยไหนเอย ของกลมกงกานใบ จ.อตรดตถ โดยความสนบสนนของแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

2

125

เราอาจสนนษฐานในเบองตนไดจากการศกษาอกดวยวา ความสมพนธทางสงคมมอทธพลตอการสรางเสรมวฒนธรรมการอาน เนองจาก กลมความสมพนธมกเออตอการเกดความสนกสนาน เพลดเพลนในการอาน และเออตอการถายทอด แลกเปลยนเรยนร และสงผลตอการตอเตมความคดจนตนาการไดมากดวย อกทงยงมกจะเกดขนโดยไมรตว ในลกษณะของการซมซบ โดยทกลมเปาหมายเองกอาจระบไมไดวาเรมรกชอบการอานตงแตเมอไร

5.2 การมกลไกสนบสนนกระตน ตดตามการอานปจจยประการนนบเปนเงอนไขจ�าเปน (Necessary Conditions) อกประการหนงซงเชอมโยงกบปจจยทกลาวไปแลว ขอ (5.1) คอกลไกทเปนตวบคคล มความสมพนธทดกบกลมเปาหมาย สงเสรมใหกลมเปาหมายรสกสบาย ไมเครงครด เครงเครยด มความเปนกนเองในกจกรรมการอาน อยางไรกตาม จากผลการศกษาและการประเมนสรปในเบองตนพบวา กลไกบคคลทสนบสนนสงเสรมวฒนธรรมการอาน พงตองมคณลกษณะบางประการดวย การสรางวฒนธรรมการอานจงเกดขนได คณลกษณะดงกลาว ไดแก (1) เปนผมความสมพนธอนดสนทคนเคยกนอยกอน ซงหากพจารณาแลวพอแม หรอผใหญทเดกใกลชดคนเคยคอผทมความเหมาะสม อยางไรกตามบคคลภายนอกครอบครวหากเปนผทสามารถสรางความคยเคยกสามารถเปนกลไกสงเสรมการอานได แตประเดนทส�าคญกวานนคอ ในความสนทสนมคนเคยนน (ไมวาจะเปนคนในครอบครวหรอคนนอกครอบครว) ตองสนทสนมคนเคยอยางมองเหนถงความถนด ความตองการ นสย ธรรมชาตและบรบทของกลมเปาหมายดวย มใชเพยงสนทสนมไวใจอยางทวไปเทานน เพราะขอมลเกยวกบกลมเปาหมายดงกลาว มความส�าคญตอการออกแบบกจกรรมใหเกดขนบนฐานเดมทเปนธรรมชาตของกลมเปาหมาย เออใหกจกรรมสงเสรมการอานตรงเงอนไขของกลมเปาหมายไดมาก (ความตองการ ความชอบ ความเชอ ฯลฯ) เกดและพฒนาการซมซบทางวฒนธรรมไดโดยยงยนมากกวา โดยนยน การใหความสนบสนนแกโครงการซงผด�าเนนการมทนทางสงคมอยกอน นาจะเออตอการพฒนาความส�าเรจไดมากกวา

126

(2) เปนผมความรความเขาใจเรองกระบวนการเรยนร รวาการอานนนเปนชองทางหนงในการเรยนรของมนษยซงมมากมายหลายชองทาง (การฟง การด การท�า ฯลฯ ) ในแตละชองทางกมจดออนจดแขง ความนาสนใจแตกตางกนไป จากกรณศกษา สงเกตพบวาโครงการทผจดกจกรรมคอกลมระบดใบมความเขาใจในเรองของการเรยนรจะสามารถสงเสรมกระบวนการเรยนร ดวยการเลอกเนอหา กลวธกระตน จงใจ ผานการอานใหเกดขนกบกลมเปาหมายไดมากโดยเฉพาะเมอเชอมโยงกบการรจก ธรรมชาต นสย ลกษณะพนฐานของกลมเปาหมายตามทกลาวมาในขอ (1) กจะสามารถเชอมโยงการอานไปสความเพลดเพลน สนกสนานประทบใจของกลมเปาหมายไดงาย ซงหากเกดขนอยางตอเนองกจะซมซบเปนระบบคณคาในการอาน เกดเปนพฤตกรรม คานยมโดยตอเนองเปนวฒนธรรมไดมาก (3) เปนผมความรความสามารถ ทกษะ ในการบรหารจดการดสามารถท�างานอยางมแผนการและขนตอนในการสรางการเรยนรสามารถพลกแพลงรปแบบ แกไขปญหาทเกดขนในกจกรรมและกระบวนการเรยนรดวยการบรหารทรพยากรทมอย ทงทนทางสงคม ทนทรบการสนบสนนจากภายนอก (รฐบาล องคกรพฒนา ภาคธรกจ องคกรปกครองทองถน ฯลฯ) กรณศกษาโดยเฉพาะของกลมระบดใบพบวา กลมดงกลาวมทกษะของการบรหารจดการสง มใชเพยงดานการจดการทางธรการ หากหมายรวมถงความสามารถในการจดการกระบวนการเรยนรและใหความส�าคญกบการตดตามอยางตอเนอง อนเปนเงอนไขส�าคญของการปรบเปลยนปจจยตาง ๆ ใหมพลวตเออตอการเรยนร การจะพลกแพลง ปรบประยกตจะด�าเนนการไดมากนอยเพยงใด ขนกบความเขาใจใน เรองของการเรยนร ผนวกกบความสามารถในการบรหารจดการไปสวตถประสงคดวย

6. ปจจยพอเพยง (Sufficient Conditions) ทสงเสรมวฒนธรรมการอานแมจะมปจจยหรอเงอนไขจ�าเปนแลว แตการขาดปจจยสนบสนนอยางพอเพยง โอกาสทจะเกดผลทตองการ กเกดไมไดหรอเกดผลนอยมาก เนองจากปจจยจ�าเปนจะสามารถแสดงหรอสรางผลใหเกดขนไดกตอเมอเชอมโยง บรณาการกบปจจยสนบสนน (ปจจยพอเพยง)ดงกลาวดวย ในการศกษานพบวา ปจจยพอเพยงทจะตองม จงจะเออใหเกดวฒนธรรมการอาน ไดแก

127

6.1 การมกจกรรมสงเสรมการอานทงโดยตรง โดยออม “กจกรรม”ถอไดวาเปนพนทซงเออใหกลไกสนบสนนการเรยนรจากการอาน ในขอ 5.2 ไดสรางการเรยนร และยงเออใหการพฒนาความสมพนธทางสงคมระหวางผคนเกดขนไดกจกรรมจงถอวามความส�าคญทสนบสนนใหความสมพนธและกลไกการเรยนรมเงอนไขพฒนาเพมพนขนและเกดไดเรวขน อยางไรกตาม จากการศกษา พบวากจกรรมทจะเออไปสการสรางวฒนธรรมการอานไดกจกรรมจะตองมลกษณะส�าคญ คอ (1) กจกรรมตองมความหลากหลายเพอตอบสนองตอความหลากหลายแตกตางของกลมเปาหมายสามารถเชอมโยงการอานเขาไปกบกจกรรมไดอยางผสมกลมกลน ผลจากกรณศกษาจะพบวา กจกรรมไมจ�าเปนทจะตองมงไปทเรองการอานโดยตรง ทงโดยชอและสาระ แตสามารถด�าเนนการผานกจกรรมอน ๆ ทกลมเปาหมายสนใจอยกอนแลวจงโยงการอานเขามาเกยวของหนนเสรมกจกรรมทกลมเปาหมายชนชอบหรอสนใจอยแลวดวยเหตนผจดกจกรรมจงตองมความรความสามารถ ทกษะในการเชอมกจกรรมใหไปโยงกบการอานโดยอาศยฐานกจกรรมอนซงกลมเปาหมายสนใจและตองการเรยนร (2) กจกรรมเชอมโยงธรรมชาตของเดกเขากบการอาน กลมเปาหมายในกรณศกษาทประสบความส�าเรจนนเพราะกลไกผจดกจกรรมมความเขาใจเรองการเรยนร และเขาใจธรรมชาตการเรยนรของเดก วามความอยากรอยากเหนหรอใฝร (Curios-ity) และมจนตนาการ (Imagination) จงจดกจกรรมทเขาไปกระตนธรรมชาตดงกลาว แลวเชอมโยงไปสการอาน ท�าใหการอานเปนการตอบสนองความอยากรอยากเหนและการขยายจนตนาการใหมากขนอก การอานจงเกดขนอยางผสมกลมกลนเปนธรรมชาต มากกวาการบงคบ ก�ากบ หรอก�าหนด ซงใหผลไดเฉพาะและไมยงยน แมแตการใหรางวลหรอใชกลยทธการตลาดของบางกจกรรมซงเอกชนด�าเนนการกอาจมไดใหผลทยงยนยงไปกวานนผลการเชอมโยงการอานเขากบความอยากรอยากเหนและจนตนาการ จะท�าให “การอาน”เปนเครองมอสรางและกระตนความคด-จนตนา การของกลมเปาหมายใหเพมมากขนไดอกดวย การอานในกรณน จงมใชเพยงเพอการอานออก อานเกง หากเปนการอานเพอพฒนาคณภาพความคด ความสามารถของบคคล

128

(3) กจกรรมทประสบความส�าเรจ จะตองมการวเคราะหบรบทของครอบครวและชมชน เพอสรางกจกรรมทมความเหมาะสมตามลกษณะเฉพาะ และการบรหารจดการตามเงอนไขของบรบท มใชกจกรรมในแบบพมพเดยวกนตลอด หากแตมการดดแปลงและประยกต โดยเอากลมเปาหมายเปนศนยกลาง (Learner centered) ซงกลไกผออกแบบกจกรรม จะคดคนกจกรรมในแบบทวาได จะตองมความสมพนธทางสงคมและทนสงคม อยกบกลมเปาหมายและบรบท(ครอบครว ชมชน) ดงนนกจกรรมการอบรมตางๆ ทมเปาหมายเพอสรางอาสาสมครการอานทด�าเนนการกนอย จงหลกเลยงการพฒนาคณสมบตดงทกลาวไวในขอ 5.2 ไดยาก โดยเฉพาะอาสาสมครสงเสรมการอานทมเปาหมายมใชเพยงใหบคคลอานออก แตสงเสรมการอานเพอพฒนาคณภาพการคด ฯลฯ (4) การสงเสรมการอานใหเกดเปนวฒนธรรมโดยเฉพาะในระดบชมชนนน จ�าเปนจะตองแสวงหาความสนบสนนจากทองถน ทงบคคลและองคกร หากกจกรรมเชอมโยงกบปจจยเกอหนนอน ๆ ในชมชน โอกาสทกจกรรมจะประสบผลส�าเรจกมไดมากขน ดงนน กลไกกจกรรมไมวาจะเปนบคคลหรอองคกรผรบทนสนบสนน จงตองมทนสงคมในดานความไววางใจจากชมชน หากมเงอนไขดงกลาวมาก โอกาสของความยงยนในกจกรรมจะมมากขนอยางไรกตาม กจกรรมการอานโดยตรงอาจมใชฐานทกวางขวางเพยงพอในการแสวงหาความรวมมอ กจกรรมจงตองเชอมโยงการอานเขากบกจกรรมอนในลกษณะทหนนเสรมกจกรรมของชมชนมากกวา (5) ผลการศกษาพบคอนขางชดเจนวา การอานจะเกดเปนวฒนธรรมไดยาก หากกจกรรมทสงเสรมนนไมกอใหเกดผลจากจตใจดวย เชน ความเพลดเพลน สขใจ ภมใจ ฯลฯ เนองจากธรรมชาต ของบคคลจะแสวงหาความสข กจกรรมทจดไมวาทางตรงหรอทางออมจงตองเออใหเกดความเพลดเพลน สขใจ จากกจกรรมในเบองตนกอน การมงตรงไปทการพยายามสงเสรมใหอาน มแนวโนมทจะประสบความส�าเรจไดนอย โดยเฉพาะในกลมเปาหมายทไมคนเคยกบการอาน หรอเหนวาการอานเปนเรองนาเบอมากอน

129

6.2 ทรพยากรทเพยงพอ มคณภาพ คณภาพของทรพยากรทใชในกจกรรมการสงเสรมการอาน หากมความหลากหลายมากเทาไร กจะเออใหเกดการอานอยางตอเนองไดมากขน เนองจากความไมซ�าหรอเหมอนเดม จะเปดพนทใหแกการคด การจนตนาการไดอยางหลากหลาย โดยเฉพาะในกจกรรมทผจดสามารถเชอมโยงการอานเขาไปกระตนความ ใฝร จนตนาการ แมวาการมทรพยากรทพอเพยงเปนเรองส�าคญมาก แตการศกษากพบวา ทรพยากรยงเปนปจจยรองมใชปจจยหลก เพราะในกรณศกษาพบวา การมปจจยจ�าเปน คอความสมพนธทางสงคม และมกลไกทมประสทธภาพ เออตอการสงเสรมพฤตกรรมการอานอยางตอเนองมากกวาคณภาพทรพยากรบางกรณศกษา หนงสอท�ามอซงมไดสวยงามอะไร กสามารถกระตนการอาน และสรางเงอนไขของจนตนาการไดมากกวาได ดงนนการใหความส�าคญหลกกบการพฒนาคณภาพหนงสออาจส�าคญนอยกวาการพฒนานวตกรรมใหแกกจกรรมเพอสรางเสรมความสมพนธทางสงคมกบการอาน(ดงทหนงสอท�ามอของแมมผลตอจตใจเดกมากในกรณศกษา)

13

0

ปจจยสงเสรมวฒนธรรมการอาน

1 : โครงสรางรองรบการอาน

วฒนธรรมการอาน“พฤตกรรมการอานอยางตอเนองจนเปนนสยของบคคล ในทกพนทของวถการด�าเนนชวต โดยผอานรสกเหนคณคาและเหนคณประโยชนจากการอานจนเกดการถายทอดและสง

พฤตกรรมและคานยม1 ใชเวลาในการอานโดยสมครใจเพมขน

2 ขยายการอานเนอหาหลากหลายมากขน3 เปลยนรปแบบการใชเวลาวางมาสการอาน

4 ใชการอานเปนชองทางหาความรดวยตนเอง5 ใชจายเงนเพอการอานเพมขน

6 ใหหนงสอทตนเองชนชอบแกคนอนอาน หรอมอบเปนของขวญใหคนอน

7เปนสมาชกกลมการอาน8 จดกจกรรมสรางเสรมการอานใหกบผอน

หรอมกลมการอานของตนเอง9 รวมกจกรรมของกลมการอานอยาง

ปจจยจ�าเปน ( กรอบพนสเทา)

โครงสรางทางสงคม1. การอานเกดในความสมพนธหลายระดบ(ครอบครว โรงเรยน กลมเพอน ฯลฯ) อยางเชอมโยง รวมมอกน2.ความสมพนธเปนแบบแนวราบ3.คนในกลมมสวนรวม (คด ท�า พฒนา ปรบปรง)

3.กลไกสนบสนน-กระตนและตดตามการอาน

กลไกสนบสนน กระตนการอาน1.คณะท�างานทชดเจนในการผลกดนและปรบปรงกจกรรม2.มกระบวนการวเคราะหบรบทและ สถานการณเพอออกแบบกจกรรมใหเหมาะสม3.กลไกด�าเนนการ ท�างานอยางมสวนรวมกบกลมเปาหมายและภาคทเกยวของ4.มกระบวนการถอดบทเรยน แลก กลไกตดตามและประเมน1.มกระบวนการตดตาม และ หนนเสรมศกยภาพ ทกษะ ใหแกกลไกกจกรรม2. มกจกรรมตดตามกระบวนการเรยนรดานการอานของผเขารวมกจกรรม3.มการสรปผลของกระบวนการตดตามและประเมนผลจากกจกรรมเปนระยะ4.มการปรบปรง ขยายผล ตอยอดกจกรรม จากการตดตามและประเมน

ปจจยจ�าเปน-Necessary Conditions

ปจจยพอเพยง (กรอบเสนประ)

2.จ�านวนทรพยากร (สอ-กจกรรม)ทเออตอการอานไดอยางตอเนอง

โครงสรางทางกายภาพ1.สภาพแวดลอมทางกายภาพทเออตอการอาน 2.เขาถง ใชประโยชนไดงาย และดงดดใจ

หนงสอ- สอการอาน ฯลฯ1.มจ�านวนพอเพยง ทวถงตอความตองการ2.มรปแบบ และเนอหาทหลากหลาย3.มคณภาพ เหมาะสมกบวย พฒนาการ และวฒภาวะ4.ผอานมโอกาสไดเลอกหนงสอเอง5.มการหมนเวยน เปลยนใหมในเวลา

กจกรรมสรางเสรมการอาน1.มจ�านวนเหมาะสมตอผเขารวมและ เพยงพอตอความตองการ2.เหมาะสมกบวย เพศ ระดบการศกษา บรบทชวต และ บรบทชมชน3.มการคดคนกจกรรมทสรางสรรคเพอ

++ +

หากประมวลผลการศกษาทกลาวมาขางตน จะไดภาพดงน

131

7. ขอสงเกตและเสนอแนะ การศกษาปจจยสงเสรมวฒนธรรมการอาน โดยผานการสงเคราะหขอมลทไดจากการทบทวนวรรณกรรมและการตดตามประเมนกจกรรมสงเสรมการอานรวมถงการศกษาเจาะลกกรณศกษา ท�าใหเกดขอสงเกตบางประการ ซงผวจยขอเสนอแนะส�าหรบกจกรรมซงเกยวของกบการสรางเสรมวฒนธรรมการอาน ดงน 7.1 การสรางวฒนธรรมการอานในระดบชมชนนน ตองอาศย ความรความเขาใจในทางบรบท ของชมชนเปนอยางมาก จ�าเปนทกลไกสงเสรมการอาน ไมวา บคคล หนวยงาน จะตองมความรความเขาใจในเรองกระบวนการเรยนรของชมชน วฒนธรรมชมชน เทคนคการท�างานในชมชน เพอสรางสรรคกจกรรมไดอยางเหมาะสมกบบรบททเปนจรงในวถชวตของชมชนการด�าเนนงานในลกษณะปพรมและพมพเขยวแบบเดยวตลอด หรอมงตรงไปทกจกรรมทตองการใหเกด (การอาน) โดยไมสนใจบรบทและเงอนไขจากชมชนจะท�าใหกจกรรมประสบความส�าเรจไดยาก นอกจากนปจจยของการสงเสรมการอานบางปจจยยงมความแตกตางกนดวยระหวางปจจยสงเสรมการอานของบคคลกบปจจยสงเสรมการอานของชมชนในสวนหลงมความยากและซบซอนมากกวา ตองอาศยความรความเขาใจทางบรบทชมชนอยางมาก 7.2 การศกษาพบวาในกจกรรมตาง ๆ นน ค�าวา “การอาน” ยงมขอบเขตความหมายไม ชดเจน บางมนยหมายถงการอานหนงสอ บางหมายรวมถงการอานทางสอประเภทอน เชน อนเตอรเนต สออเลคทรอนคส ฯลฯ ดวย ทส�าคญคอ เปาหมายของการอานไมชดเจน บางมงไปทการอานออก อานคลอง หรอใชเวลาการอานเพมมากขนเทานน แตเปาหมายสดทายของผลลพธสงเสรมการอานตองชดเจนวา “การอาน” หมายถงการอานทน�าไปสการพฒนาคณภาพชวตได เปนชองทางการเรยนรหนงซงน�าบคคลไปสความรความสามารถในการ “คดอาน” สามารถด�ารงชวตไดดวยตนเองมากขน กลาวคอเปนการอาน เพอเสรมความรและศกยภาพการคดในแบบตาง ๆ (คดวพากษวจารณ คดวเคราะห คดจนตนาการ ฯลฯ) อนเปนคณปการส�าคญทการอานสรางสรรคใหเกดขนไดมากกวาชองทางการเรยนรอน (การฟง การด ) ขอสงเกตนมาจากการศกษาและการทบทวนวรรณกรรม ทพบวา ในกจกรรมทจดขน มจ�านวนไมนอย ใหน�าหนกไปทการสงเสรมการอานหนงสอออก หรออานหนงสอไดคลอง อานเพมจ�านวนหนาใหมาก ใชเวลาการอานมากขน แมวาทกษะการ

132

อานจะมความส�าคญแตเป นหนาทโดยพนฐานของผ จดการศกษา (กระทรวงศกษาธการ) อยแลวหนวยงานองคกรอนควรทจะตองกาวไปไกลถงการสรางเสรมการอานในระดบการคด การอานเพอเปดชองทางการเรยนร ฯลฯ ความไมชดเจนในประเดนน มผลใหกจกรรมทจด ขาดการออกแบบทจะน�าไปสการพฒนาศกยภาพการคดของผอานได แมแตวล“วฒนธรรมการอาน” กยงมความคลมเครอ วามความหมายเพยงใดเนองจากค�าวาวฒนธรรมในตวของค�าเองกยงมความเขาใจแตกตางกนหลายมต ในหลายชดความหมาย โอกาสทจะเขาใจ แตกตางกนจงยงมอย ส�าหรบผเขยนแลว การอานในระดบทเปนวฒนธรรมนาจะมใชการอานของปจเจกชนโดยล�าพง หากแตวฒนธรรมการอาน นาจะมค�าหลก (Keyword)ของการรวมกลม ความยงยน และการพฒนาอยางตอเนองดวย (4) กจกรรมสงเสรมการอาน ควรทจะมการจ�าแนกกลมเปาหมาย เพอใหการสนบสนนมความสอดคลองเหมาะสม จากการศกษา พบขอสงเกตวา การจ�าแนกกลมผอานอยางชดเจนจะมผลตอการจดกจกรรมและคดคนกจกรรมใหตอบสนองความตองการไดชดเจนมากขน เนองจากกจกรรมของกลมตาง ๆ อาจมปจจยจ�าเปนเหมอนกน แตปจจยพอเพยงทจะสนบสนนอาจแตกตางกน โดยกลมเปาหมายอาจแบงไดไมนอยกวา 3 กลม ผจดกจกรรมสงเสรมการอาน ควรวเคราะหวา กลมเปาหมายของตนเองนน ตองการกจกรรมแบบใดในพฒนาการของการอาน ไดแก ก. กจกรรมสงเสรมนกอานหนาใหม คอสนบสนนใหผทอานนอย อานไมคลอง ใหม ทกษะ ความสามารถ เกดความประทบใจ สนก เรมเหนความส�าคญและคณคาในการอานมากขน ข. กจกรรมสงเสรมนกอานหนาเกา คอผทมทกษะการอาน สามารถอานคลองอยแลว ไดเพมพนนสยหรอเงอนไขของการอานใหมากขน เกดความชนชอบและไดรบประโยชนจากการอาน จนขยายพนทการอานใหเขาไปอยในวถชวตเพมมากขนอก ค. กจกรรมสงเสรมนกอานประจ�า หรอคนรกการอานทมความชนชอบการอานและอานมากเปนปกต ไดพฒนาความคดวเคราะห วพากษ จนตนาการ ฯลฯ จากการอานใหมากยงขน เพอพฒนาศกยภาพของบคคลใหเพมพนสงยงขน

133

เชน พฒนาไปสการเขยน การวเคราะห สงเคราะหหรอตอยอดความคดจากการอาน เปนตน (5) เครองมอส�าคญอยางหนงทควรไดรบการพฒนาในกระบวนการท�างานสงเสรมวฒนธรรมการอาน คอการจดท�าตวบงชเชงคณภาพ ทจะเออในการตดตามและประเมนตนเองของผเกยวของเนองจากการท�างานเชงวฒนธรรมเปนภารกจตอเนอง ใชเวลา การท�างานโดยไมมเครองมอชวยบงชหรอสะทอนการเปลยนแปลงเลยจะเปนอปสรรคของการกาวไปขางหนา อยางไรกตาม ตวบงชทสรางขนจะตองสะทอนการเปลยนแปลงไดจรงดวย คอจะตองมาจากความรความเขาใจอยางถองแทในปจจยเงอนไขตางๆ ทเกยวของกบการอาน คณคาของการอาน และเขาใจมตของวฒนธรรมดวย (6) ควรด�าเนนการวจยเพอแสวงหาความรทจะสรางนวตกรรมมาสนบสนนการสรางเสรมวฒนธรรมการอานทตามทนการเปลยนแปลงของสอใหม ( New Media ) การทความสมพนธทางสงคมเปนปจจยจ�าเปนของการสรางเสรมวฒนธรรมการอานการวจยสงเสรมการอานใหสอดคลองกบชมชนออนไลน หรอ สอสงคม (Social Media) จงนาจะมประโยชนและส�าคญตอการเปลยนแปลงของการพฒนาวฒนธรรมการอานในปจจบนและอนาคตดวย (7) ควรใหความส�าคญกบการรณรงคภาพลกษณ การสรางคานยมใหมของการอาน เพอลบภาพลกษณเดม จากการศกษาพบวา “การอาน”ในสงคมไทย ยงอยภายใตมายาคตทเปนอปสรรคกบการสงเสรมวฒนธรรมการอาน เชน การอานเปนเรองนาเบอ ไมสนก เปนเรองของชองทางหาความร (ไมใชความบนเทง เพลดเพลนใจ) การอานเปนเรองของคนเรยนหนงสอ ไมใชเรองทอยในชวตประจ�าวนได ฯลฯ จงควรมการวจย เพอแสวงหาความร อนจะน�าไปสการสนบสนนการปรบเปลยนทศนคตคขนานไปกบการท�ากจกรรมปฏบตการมใชการรณรงคโดยไมมฐานกจกรรมรองรบ หรอด�าเนนกจกรรมไปโดยขาดการสนบสนนการเปลยนแปลงคานยมในระดบสงคมดวย

134

บทสรป : คดการใหญ ไมคดการเลก

บทความนเรยบเรยงและปรบปรงจากการศกษาวจย ผอานจะพบวา ปจจยทเออตอการสรางเสรมวฒนธรรมการอานตามทกลาวถงนน ยงเปนปจจยยอย ๆ ทสงเคราะหจากการท�ากจกรรมขององคกร-หนวยงานในสงคมทผานมา แตหากพจารณา “การอาน” ในฐานะทเปน “วาระแหงชาต”แลว การคดและตงตนในเรองอนส�าคญน ควรทจะตองคดกนในระดบมหภาค คดกนอยางครอบคลมเชอมโยงไปถงโครงสราง องคกร และระบบทส�าคญ ๆ ในสงคม โดยเฉพาะ การศกษา สอมวลชน เศรษฐกจ ทมสวนอยางส�าคญในการผลตระบบคณคา ความเชอ หรอวฒนธรรมของคนในสงคมปจจบน เราไมอาจคดเพยงระดบจลภาค (บคคลและชมชน)เทานน ในทางตรงขาม เราจะตองใหความส�าคญอยางยงกบการคดยทธศาสตรในระดบมหภาค เพราะปจจยในระดบนตางหาก คอ ผสรางปจจยเออและปจจยทเปนอปสรรคของการเกดหรอตายของวฒนธรรมการอานอยางส�าคญ มใชเพราะระบบการศกษาหรอกหรอ ทท�าใหเดกไทยไมรกการอาน เนองจากถกบงคบใหอานและตองจดจ�าสงทอานเพอไปเอาตวรอดในการสอบ เดกไทยจงโยนหนงสอทงเมอจบการศกษา ดงนน หากรฐบาลและสงคมเราตองการ “คนรกการอาน” ทอานสรางชวต-สรางชาตได และอาน จนเปนวฒนธรรมอยในวถชวตของสงคมทงหมด เรากจ�าเปนจะตองคดยทธศาสตรในระดบมหภาคของปจจยตาง ๆ ดงกลาวอยางจรงจงดวย เพอใหเปนแผนแมบทของปฏบตการสรางวฒนธรรมการอานในสงคมไทย

เพอลบค�าวา “คนไทยไมรกการอาน” ในอก 10 ปขางหนา

135

บรรณานกรม (งานวจย)

หนงสอ

คณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต. (2552). การจดท�ายทธศาสตรสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต. ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส�านก ปลดกระทรวงศกษาธการ. สพรรณ วราทร และชลทชา สทธนรนดรกล. (2549). โครงการวจยเรองกจกรรมสงเสรมการอานส�าหรบเยาวชนกอนวยรน. กรงเทพฯ: ส�านกงานอทยานการเรยนร. อจฉรา ประดษฐ. (2550). ชวนเดกไทยใหเปนนกอาน(1)หนงสอชดTK ชวนอาน, กรงเทพฯ: ส�านกอทยานการเรยนร. เอคอรน มารเกตตง แอนด รเสรช คอนซลแทนส จ�ากด. (2551). บทสรปผบรหารโครงการวจยทศนคตและพฤตกรรมการอานของคนไทย. กรงเทพฯ: ส�านกงานอทยานการเรยนร.

วทยานพนธ

ชยภพ เสรผล. (2550). การจดกจกรรมสงเสรมการอานของโรงเรยนนานาชาตเซนต สตเฟน, วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยรามค�าแหง, คณะศลปศาสตร สาขาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร. ธญชตา รตนธรรม. (2548). การสงเสรมกจกรรมการจดกจกรรมสงเสรมการอานดเดนของโรงเรยนมธยมศกษาทไดรบรางวลการจดกจกรรมสงเสรมการอานดเดน เขตการศกษา8 , วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงราย, คณะครศาสตร สาขาบรหารการศกษา. บญตา นนทวะกล. (2546). ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมรกการอานของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน, วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ,คณะวทยาศาสตร สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต. พวงเพชร บงบตร. (2550). การวจยปฏบตการแบบมสวนรวมเพอเสรมสรางนสยรกการอานของนกเรยนโรงเรยนบานนาพระ สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครพนมเขต 2, วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยราชภฎสกลนคร, คณะครศาสตร หลกสตรการเรยนการสอน.

136

ไพจตต สายจนทร. (2550). ปจจยทมตอการอานของนกเรยนชนประถมศกษาป ท 6 โรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองอตรดตถ จ.อตรดตถ, วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ, คณะศลปศาสตร สาขาการวจยและพฒนาทองถน. มลลกา คงพนธ. (2548). การประเมนโครงการรณรงคสงเสรมการอานในสถานศกษา สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร, วทยานพนธมหาบณฑต,มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร, คณะครศาสตร สาขาบรหารการศกษา.

เอกสารอน ๆ มตชนรายวน วนท 19 กนยายน พ.ศ. 2546 ปท 23 ฉบบท 1205

ฐานขอมลออนไลน ชนะใจ เดชวทยาพร และ คณะ. (ไมปรากฎปพมพ). การศกษาเปรยบเทยบนโยบายสง เสรมการอานของไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ, สบคนวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park. ชตมา สจจานนท. (ไมปรากฎปพมพ). การบรหารจดการหองสมดมชวต, สบคนวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park. น�าทพย วภาวน. (ไมปรากฎปพมพ). การสรางแรงบนดาลใจใหเกดนสยรกการอาน, สบคนเมอวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park.มลนธซเมนตไทย. (ไมปรากฎปพมพ). โครงการภายใตการพฒนาเดกปฐมวยดวยหนงสอในโครงการเพอเดกและเยาวชน สบคนเมอวนท 30 สงหาคม 2553, จาก http://www.scgfoundation.org/th/ children AndYouthCat.asp?id=2. มลนธซเมนตไทย. (2551). รายงานประจ�าป 2008 มลนธซเมนตไทย ปนโอกาส วาดอนาคต สบคนวนท 30 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล SCG foundation.ส�านกงานสถตแหงชาต.(2551) สรปผลเบองตนการส�ารวจการอานหนงสอของประชากร, สบคนวนท 20ธนวาคม 2553, จากฐานขอมลส�านกงานสถตแหงชาต ส�านกอทยานการเรยนร. (2550). หนงสอรายงานประจ�าป 2550 อทยานการ เรยนร สบคนวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park.สจตร สวภาพ. (ไมปรากฎปพมพ). การศกษาวจยเรองแนวทางการสงเสรมการอานของวยรน, สบคนวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park.สพรรณ วราทร และ ชลทชา สทธนรนดรกล. (ไมปรากฎปพมพ). การศกษาวจยเรองกจกรรมสงเสรมการอานส�าหรบเยาวชนกอนวยรน, สบคนวนท 29 สงหาคม 2553, จากฐานขอมล TK Park.

137

สมภาษณอยางเปนทางการ สมภาษณ สพจน องควรรณด, ผรบผดชอบโครงการรณรงคการอาน กลองหนงสอสอสรางสรรค ของกลมระบดใบ, จงหวดระนอง, 10 ตลาคม 2553 และ โรงแรม รอยลซต กรงเทพฯ, 20 ธนวาคม 2553. สมภาษณ วฒนาวด พมไชย, ทปรกษาวชาการโครงการรณรงคการอาน กลองหนงสอสอสรางสรรค ของ กลมระบดใบ, จงหวดระนอง, 10 ตลาคม 2553 และ โรงแรมรอยลซต กรงเทพฯ, 20 ธนวาคม 2553. สมภาษณ รสสคนธ ผาสกล, เจาหนาทปฏบตงานในชดโครงการปฏบตการเชยงใหมอาน ของสถาบนการศกษาทางเลอก,หองสมดประชาชนจงหวดเชยงใหม, 30 ,31 ตลาคม 2553 สมภาษณ ยงพงศ มนทรพย ,เจาหนาทปฏบตงานในชดโครงการปฏบตการเชยงใหมอาน ของสถาบนการศกษาทางเลอก,หองสมดประชาชนจงหวดเชยงใหม, 30 ตลาคม 2553. สมภาษณ ภทรกา ศรจนทร, อาสาสมครการอานโครงการปฏบตการเชยงใหมอาน ของ สถาบนการศกษาทางเลอก,หองสมดประชาชนจงหวดเชยงใหม, 30 ตลาคม 2553 และ 31 ตลาคม 2553. สมภาษณ มฮมเหมดฮารส กาเหยม ฮารส,ผรบผดชอบโครงการรณรงคการอาน นทานอย ไหนเอย ของกลมกงกานใบ, โรงแรมฟายเดย จงหวดอตรดตถ, 13 พฤศจกายน 2553.

สมภาษณอยางไมเปนทางการกบผเขารวมกจกรรมของโครงการ สมภาษณ ครและนกเรยนจากโครงการปฏบตการเชยงใหมอาน ของสถาบนการศกษาทาง เลอก, หองสมดประชาชน จงหวดเชยงใหม, 30 ตลาคม 2553. สมภาษณ ผปกครองและเดกปฐมวยในชมชนบางกลวยนอกจากโครงการรณรงคการอาน กลองหนงสอสอสรางสรรค ของกลมระบดใบ,ชมชนบางกลวยนอก จงหวดระนอง, 10 ตลาคม 2553. สมภาษณ ผปกครองและเดกปฐมวยในชมชนบานนาจากโครงการรณรงคการอาน กลอง หนงสอสอสรางสรรค ของกลมระบดใบ, ชมชนบานนา จงหวดระนอง, 10 ตลาคม 2553. สมภาษณ ผปกครองจากโครงการรณรงคการอาน นทานอยไหนเอย ของกลมกงกานใบ, โรงเรยนไทยรฐวทยา5 จงหวดอตรดตถ, 14 พฤศจกายน 2553.

138

i

ชองวางและความเทาเทยมกนของการเขาถงหนงสอและแหลงเรยนร

ดร.ชยยศ อมสวรรณ

บทน�า การกลาวถง “ความเทาเทยม” กน เปนการกลาวทมนยทางการเมองทเชอวา คนทกคนในสงคมตองมความเทาเทยมกนทกประการ จงจะสามารถใชชวตอยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข ความไมเทาเทยมกนนน เปนเหตแหงขอขดแยงตาง ๆ ในสงคม ประเดนทวา ความไมเทาเทยมกนนน มอยจรงในสงคมเปนเรองทเราตระหนกรได หากแตตองเขาใจตอไปดวยวาความไมเทาเทยมนน เปนไปโดยธรรมชาตของสงคมหรอเปนไปเพราะมการจดกระท�าใหไมเทาเทยมกน ซงจะตองเขาใจอยางจรงจง เพราะแทจรงแลวการทมนษยมาอยรวมกนในสงคม ยอมมความแตกตางโดยพนฐาน โดยเฉพาะรางกาย จตใจ อารมณ สถานะ บทบาทหนาทในสงคม ความแตกตางในลกษณะน เปนอปสรรคโดยธรรมชาตทไมอาจจะท�าใหเกดความเทาเทยมกนได แตแมวาเราจะมความแตกตางโดยธรรมชาตอยางไรกตาม ในฐานะทเราเปนมนษย กยอมตองมสทธในความเปนมนษย เชนเดยวกบคนอน ๆ ในสงคม ซงเปนเรองทมความส�าคญของการอยรวมกนในสงคม และยงเราด�ารงอยในสงคมทมระบอบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย ความเทาเทยมกนในฐานะของความเปนมนษยยอมเปนเรองส�าคญ ความเทาเทยมกนนน ยอมหมายถงความเทาเทยมกนของสทธในการไดรบบรการจากรฐทเทาเทยมกนดวย รฐในระบอบประชาธปไตยจงมภาระผกพนกบประชาชนในการจดโอกาสทเทาเทยมกน เพอใหประชาชนเขาถงบรการของรฐ แตกตองไมลมดวยวา ขอจ�ากดทเปนความแตกตางโดยพนฐานของประชาชนกเปนอปสรรคส�าคญในการเขาถงบรการของรฐ และหากขาดการจดการทด ชองวางของความไมเทาเทยมกนกจะเกดขนจนยากจะเขาใจได การปฏรปการศกษาในประเทศไทย ทเรมด�าเนนการมาตงแตป พ.ศ. 2542 ไดใหความส�าคญกบโอกาสและความเทาเทยมกนของประชาชนในการทจะไดรบ

139

การศกษาอยางมคณภาพ แตหากจะยอนกลบไปดเหตการณในอดต จะเหนไดวา นบตงแตการอภวฒนการเมองการปกครองไทยมาสระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมขนน รฐไดพยายามอยางยงในการสรางเสรมโอกาสทเทาเทยมกนของประชาชนในการเขาถงโอกาสทางการศกษา ดงกรณทรฐพยายามแกปญหาการไมรหนงสอของประชาชนในชวงหลงการอภวฒนการเมองการปกครอง รวมทงการจดใหมงานการศกษาผใหญ ตลอดจนการศกษานอกโรงเรยนขน เพอชดเชยโอกาสใหแกผขาดโอกาสทางการศกษาทกกลม ทกวย ใหไดรบการศกษาเพมมากขน แตกระนนกตาม ใชวาความพยายามจะไมส�าเรจเสยเลย หากแตโอกาสและความเทาเทยมกนทางการศกษานน ม ประเดนทมความซบซอนไมนอย

สถานการณปจจบนของโอกาสทางการศกษาของคนไทย จากรายงานของคณะอนกรรมการนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง ดานการเพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนร ซงไดน�าเสนอตอคณะกรรมการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง เมอวนท 20 กนยายน 2553 ไดสะทอนสภาพปจจบนและปญหาของการไดรบโอกาสทางการศกษาและการเรยนรของประชาชน 6 กลม ซงอาจกลาวโดยสรปได ดงม 1.เดกปฐมวย ชวงอาย 0 – 3 ป ไดรบการเลยงดจากครอบครว ประมาณรอยละ 97 และไดรบการเลยงดจากสถานรบเลยงเดก รอยละ 3 แตเมอถงชวงอาย 3 – 5 ป เดกจะไดรบการเลยงดจากสถานรบเลยงเดก รอยละ 79 และเลยงดจากครอบครว เพยงรอยละ 21 เดกกลมนมโอกาสเขาเรยนในระดบกอนประถมศกษา รอยละ 59.9 2.เดกและเยาวชนในวยเรยน ทงในระดบการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษาและอดมศกษา พบวา ระดบการศกษาขนพนฐาน มอตราเขาเรยนสทธระดบการศกษาขนพนฐาน รอยละ 82.6 และมอตราการออกกลางคนในระดบประถมศกษา รอยละ 1.13 ระดบมธยมศกษาตอนตนรอยละ 2.43 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย รอยละ 2.16 รายงานของคณะอนกรรมการดงกลาว ระบวา ปญหาและสาเหต ไดแก ปจจยความพรอมของผเรยนทสงผลใหขาดโอกาสทางการศกษา เชน ปญหาดานสขภาพ สตปญญา ยาเสพตด ชสาว และปญหาครอบครว โดยเฉพาะประเดนปญหาดานสตปญญา

140

มการวพากษวจารณวา เกยวของกบการขาดสารไอโอดนทพอเพยง ซงจะสงผลตอระดบสตปญญา (IQ) ของเดกและเยาวชนดวย นอกจากนน การจดรปแบบการเรยนการสอนทไมสอดคลองกบสภาพและความตองการของผเรยน ศกยภาพของสถานศกษาและแหลงเรยนร ตลอดจนการมสวนรวมในการจดการศกษา กเปนปญหาและอปสรรคของโอกาสการเขาถงการศกษา รวมทงการผลกเดกออกจากระบบการศกษาดวย ระดบอาชวศกษา พบวา สดสวนของเดกและเยาวชนทเรยนในระดบอาชวศกษายงต�ากวาระดบการศกษาสายสามญคอนขางมาก และมอตราการคงอยในระดบอาชวศกษา เพยงรอยละ 81.8 ปญหาและอปสรรคส�าคญคอ คานยมของการเรยนในระดบอาชวศกษาไมคอยดนก เดกและเยาวชนสวนใหญตองการเรยนจนจบระดบปรญญาตรมากกวา นอกจากนน ปญหาการทะเลาะววาทของเดกนกเรยนอาชวศกษา กท�าใหไมคอยมผนยมเรยนอาชวศกษา ประกอบกบการเรยนในระดบอาชวศกษาตองลงทนสง ครอบครวทยากจนไมสามารถสงเสรมใหเดกและเยาวชนเขาเรยนในระดบอาชวศกษา ระดบอดมศกษา ซงมประชากรวย 18 – 21 ป เขาเรยนประมาณรอย ละ 52.9 ปญหาของการเขาถงโอกาสการเรยนในระดบอดมศกษาคอ คาใชจายในการเรยนมคอนขางสง แมจะมโครงการกยมเงนเพอการศกษากตาม 3.เดกดอยโอกาส ในประเทศไทยมความพยายามทจะชวยเหลอเดกดอยโอกาส ซงมจ�านวนไมนอยแตมความเฉพาะตวของเดกเหลาน ไมวาจะเปนเดกเรรอน เดกอพยพตามพอแม ซงเปนผใชแรงงาน เดกยากจนในถนทรกนดาร รวมทงกลมชาตพนธตาง ๆ ซงแมวารฐจะพยายามเสนอโอกาสทางการศกษาใหแกเดกเหลานกตาม แตกยงไมครอบคลมทวถง ประกอบกบขนอยกบตวเดกดอยโอกาสเหลานเองดวย ทจะยอมรบการศกษาจากรฐ 4.ผพการและผทมความสามารถพเศษ ซงแมวารฐจะพยายามจดใหมศนยการศกษาพเศษ หรอจดใหไดเรยนรวมกบเดกปกตกตาม กยงมปญหาอปสรรคดานการบรหารจดการทจะใหบรการทางการศกษาอยางทวถง 5.ประชาชนทอยนอกระบบโรงเรยน ซงเปนกลมผทขาดโอกาส หรอ พลาดโอกาสทางการศกษาในวยทควรจะไดรบการศกษา ผคนกลมนเปนประชากรวย

141

แรงงานชวงอาย 15 – 59 ป เปนสวนใหญ ซงมการศกษาเพยงระดบประถมศกษา และต�ากวาถง 21.9 ลานคน แตมโอกาสไดรบการศกษาจากการศกษานอกโรงเรยน เพยงปละ 1.7 ลานคน โดยเฉลยเทานน 6.กลมประชาชนทวไป ซงมความตองการทจะไดรบการศกษาตามความสนใจและความตองการจากการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย แมจะไมมสถตทชดเจนแตกพบวา การจดการศกษาขาดการน�าเสนอเนอหา หรอความรทนาสนใจ ขาดเปาหมายของหนวยงานทรบผดชอบชดเจน ตลอดจนขาดความรวมมอและการมสวนรวมในการจดการศกษาดงกลาว ประเดนส�าคญทรายงานฉบบนชใหเหนกคอ ประชาชนบางกลมขาดทกษะและศกยภาพในการเรยนร ท�าใหไมสามารถเขาถง หรอเรยนรไดเตมทและไมสามารถเขาถงแหลงเรยนรตาง ๆ เนองจากขาดความพรอมทงดานทนทรพย และเทคโนโลย รวมทงขาดองคกรทจะรบผดชอบในการจดเกบและพฒนาสารสนเทศ ตลอดจนมผเชยวชาญในการจดการเผยแพรตวความรไปสประชาชน ขอเสนอของคณะอนกรรมการดงกลาว ไดเนนใหมการทบทวนหลกคด หลกเกณฑและแนวทางการจดการศกษาเพอใหกลมประชากรตาง ๆ ไดเขาถงโอกาสทางการศกษามากขน กระจายอ�านาจการจดการศกษาใหทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และชมชน ใหมบทบาทหนาทในการจดการศกษามากขน และบรณาการการท�างานของหนวยงานตาง ๆ เขาดวยกน รวมทงสรางล ทาง (Track) ใหม ๆ เพอใหประชาชนเขาถงการศกษามากขน แตอยางไรกดความพยายามในการสรางเสรมโอกาสทางการศกษาทรฐบาลไทยก�าลงด�าเนนการอย คงจะไมส�าเรจลลวงไดโดยงาย แตมนจะเปนการสะทอนใหเหน ชองวางและความไมเทาเทยมกนในการไดรบการศกษาหรอไม เปนเรองทนาขบคดไมนอย ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ ไดจดท�ารายงานความกาวหนาดานการศกษาเพอปวงชนได คาดการณวา ประเทศไทยมความเปนไปไดสงทจะบรรลเปาหมายของการจดการศกษาเพอปวงชน โดยมตวบงชส�าคญ 7 ประการ กลาวคอ

142

1.เดกกลมอาย 3 – 5 ป ไดรบบรการการเตรยมความพรอมในอตราสง เพราะรอยละ 95.8 ของประชากรวยดงกลาวนไดรบบรการการเตรยมความพรอมทงจากสถานศกษา ศนยพฒนาเดกเลก ศนยอบรมเดกกอนวยเรยนในวดและมสยด 2.เดกอาย 6 ป มอตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาสงขน 3.จ�านวนปการศกษาเฉลยของคนไทย มอตราเพมขนอยางตอเนอง 4.อตราการรหนงสอของคนไทยสงกวาเปาหมายของการศกษาเพอปวงชน กลาวคอ ประชากรผมอายเกน 15 ป เพศชายมอตราการรหนงสอ รอยละ 94.9 และเพศหญง รอยละ 90.5 5.อตราการเขาถงบรการทางสงคมส�าหรบคนยากจนและผดอยโอกาสเพมสงขน 6.เยาวชนและผใหญไดรบการศกษาเพอพฒนาทกษะชวตสงขนเกนกวาเปาหมายทก�าหนด 7.การขยายโอกาสการเรยนรตลอดชวตมมากขน เพราะมการจดตงศนยการเรยนรชมชนเพมมากขน ครอบคลมทกต�าบล 7,409 แหงทงประเทศ มหองสมดประชาชนกวา 850 แหง สดสวนคอมพวเตอรตอประชากรคอ 57 เครองตอประชากร 1,000 คน การเขาถงเครอขายอนเตอรเนต 116.7 คนตอประชากร 1,000 คนรายงานฉบบดงกลาวของส�านกงาน กศน. ไดระบปจจยทท�าใหการบรรลเปาหมายของการศกษาเพอปวงชน เปนจรงขนได คอ 1.การมบทบญญตทางกฎหมายทรบรองสทธและความเสมอภาคในการไดรบ การศกษาของคนไทย โดยเฉพาะพระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2.การมแนวนโยบายทางการศกษาทชดเจน โดยเฉพาะนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง ทเนนการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา โอกาสทางการศกษาและการเรยนร รวมทงการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคม 3.การปรบอตราเงนอดหนนคาใชจายรายหวทางการศกษาขนพนฐาน และการศกษาเทยบเทา ซงรฐไดจดสรรงบประมาณถง รอยละ 20 ของงบประมาณ ดานการศกษาของประเทศ การเขาถงหนงสอและแหลงเรยนร หากจะพจารณาในภาพรวมของความพยายามของรฐในการจดการศกษาให

143

แกประชาชนคนไทย กจะเหนไดถงความพยายามทจะสรางความเทาเทยมกนของการใหบรการทางการศกษา แตอยางไรกด เมอเจาะลกลงไปถงประเดนความเทาเทยมกนของการเขาถงหนงสอและแหลงเรยนร ของคนไทยแลว เราคงไมอาจปฏเสธไดวา ในปจจบน ตลาดหนงสอในประเทศไทย คอนขางกวางขวาง มหนงสอจ�านวนมากกระจายอยในทกพนท แตประเดนทควรพจารณาวาเปนอปสรรคของการเขาถงหนงสอ ไดแก 1.ตนทนการผลตหนงสอในประเทศไทยคอนขางสง ซงรวมทงราคาวตถดบ และภาษตางๆ ท�าใหราคาของหนงสอตองสงตามไปดวย จงจะท�าใหธรกจหนงสอด�ารงอยได 2.หนงสอจ�านวนมากในตลาดหนงสอผลตขนตามความตองการของตลาด ซงอาจจะสวนทางกบความพยายามทจะเลอกสรรหนงสอทมเนอหาสาระทดถก – ควรส�าหรบประชาชน ซงประเดนน มความสมพนธกบคณภาพของ “สาร” มสอ ไปสประชาชน เปน “สาร” ของการศกษาตามอธยาศย ทสงผลตอความร ความเชอ และคานยม ของคนในสงคม หากขาดการคดกรองทด กจะกลายเปนปญหาเรอรง ของคณภาพคนไทยในอนาคต 3.ขอจ�ากดเรองความสามารถในการอานของคนไทย ทอตราการอานยงไมมากนก ดงททราบกนดวา คนไทยอานหนงสอ (ทไมใชหนงสอเรยน) คนละ 5 เลมตอป ใชเวลาในการอานวนละ 35 นาท เปนตน รวมทงความสามารถทจะอานแบบคดวเคราะหและตความได ยงมไมมากนก 4.ความพอเพยงของแหลงเรยนรทมคณภาพ แมวาจะมการกระจายหองสมดประชาชน ศนยการเรยนชมชนมากขนกตาม แตคณภาพของการใหบรการอยางสม�าเสมอกยงเปนประเดนทตองพจารณาตอไป 5.คานยม และทศนคตตอการแสวงหาความรชองประชาชนจากการอานในลกษณะตาง ๆ จากแหลงเรยนร ซงเปนอปสรรคส�าคญของการเขาถงโอกาสการเรยนร หรอแมแตการอานประเดนทควรพจารณากคอ การอาน มใชเปนเพยงพฤตกรรม เทานน หากแตการอานเปนวฒนธรรม เปนวถชวตของทกคน หากมไดพฒนาใหเกดขนอยางจรงจง ตอใหมการจดสรรบรการทเทาเทยมกนอยางไรกตาม กไมสามารถทจะท�าใหเกดความเทาเทยมกนไดอยางแทจรง.i

บทความน�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011จดโดยส�านกงานอทยานการเรยนร TK park ระหวางวนท 24-25 สงหาคม พ.ศ. 2554i

144

นสยการอานของคนไทย ในมตดานวฒนธรรม นธ เอยวศรวงศการอานกอนการพมพ แมวาไทยมตวอกษรใชเขยนภาษาไทยมานานแลว แตสงคมไทยไมใชสงคมทใชตวอกษร ในความหมายทวา สวนใหญของการสอสารไมไดผานตวอกษร ไมวาจะเปนการบรหารงานราชการ หรอการตดตอสอสารกนในชวตประจ�าวนของผคน ความจ�าเปนหรอความตองการทจะใชตวอกษรเพอการสอสารมนอยเสยจนกระทงวา แมไดตดตอสมพนธกบจนมานานหลายศตวรรษ และไดรบเทคโนโลยหลายอยางจากจน แตไทยไมเคยรบเทคโนโลยการพมพจากจนเลย วรรณกรรมทเปนตวเขยนซงผลตขนมไมมากนก ประกอบดวยคมภรศาสนาประเภทตางๆซงเปนสวนทมจ�านวนมากทสด “ต�ารา” ประเภทตาง ๆ เชนต�ารานวด, ต�าราดนกเขา ฯลฯ รวมกฎหมาย, ต�านาน, พระราชพงศาวดาร และจดหมายเหตหลายประเภท ในสวนเอกสารการบรหารราชการ ซงแมยอมรบวาสวนใหญไดสญหายไปหมดแลว กระนน เฉพาะในสมยทยงเหลออย กตองถอวามจ�านวนนอย ชใหเหนวา ในแตละปรฐบาลกลางไดรบรายงานจากหวเมองไมกครง บางหวเมองกไมไดสงเลยหากไมมเหตอะไรเปนพเศษ และในทางตรงกนขาม รฐบาลกลางกมค�าสงถงหวเมองไมกครงตอปเชนกน ทงนเพราะอ�านาจหนาทของรฐบาลกลางมจ�ากด ความจ�าเปนจะตองตดตอสอสารกบหวเมองจงมไมมากเปนธรรมดา เมอเปรยบเทยบกบสงคมโบราณทใชตวอกษร เชนจนหรอญปน เอกสารราชการของไทยมจ�านวนนอยอยางเทยบกนไมได ในขณะทวดไทยไมมหนาทเกบบนทกการเกด, การแตงงาน หรอการตายของชาวบานในละแวก แมแตบนทกเกยวกบเจาอาวาสและพระในวดยงไมมดวยซ�า นาสงเกตดวยวา การคาซงทจรงแลวคอแหลงก�าเนดตวอกษรในโลก แทบไมมบทบาทอะไรเลยในการผลตเอกสารตวเขยนในสงคมไทยกอนการพพม นอกจากกรมธรรม(หนงสอสญญา)การขายตวเปนทาส หากดจากการพจารณาคดเกยวกบการกยมและเชา (เงน, เรอ, สตวพาหนะ, ทนา ฯลฯ) ซงปรากฏอยบางในกฎหมาย กจะเหน

145

ไดวาการท�ากจกรรมเหลานไมไดผานสญญาทเปนลายลกษณอกษรการแตงคมภรศาสนาเพออภปรายถกเถยงกนในดานการตความหลกธรรม แทบไมมเลย สวนใหญของการเขยนเอกสารทางศาสนาขนใหมคอหนงสอเทศน เพอใชอานใหฟงในการเทศน ในสวนวรรณกรรมทเรยกวาวรรณคดในสมยหลง ทถกเขยนขนมนอยกวาทเปนมขปาฐะอยางเทยบกนไมได และในบรรดาเอกสารทเขยนขนเหลานกไมไดเสพกนผานการ “อาน” แตผานการฟง, การขบ, การสวด, หรอการแสดง เกอบทงนน ประเพณหลวงอยางหนงคอ เมอพระเจาแผนดนเสดจเขาบรรทม จะมเจาพนกงานขบเสภาตบณเฑาะวกลอมพระบรรทม นเปนการเสพวรรณกรรมทแพรหลายทวไปในหมผด คอการใหเดกหรอคนรบใชอานหนงสอใหฟง และมกจะอานดวยท�านองเสนาะ (ซงกคอการ”ขบ”อยางหนง) โดยสรปกคอหนงสอไมไดเขยนขนเพอ”อาน” แตเพอฟง ดวยเหตดงนน งานเขยนทอยในรปความเรยงจงมนอยมากในบรรดาวรรณคดไทยกอนการพมพ (ธรรมชาตของความเรยงไมเหมาะแกการฟง และการ”ขบ”) นอกจากน เอกสารทเขยนขนกอนการพมพกมนอยมาก (เมอเปรยบเทยบกบอกหลายสงคม) ความจ�าเปนทจะตองเขยนสงใดสงหนงขนมจ�ากดดงไดกลาวแลว การครอบครองหนงสอมตนทนทสง (จางผคดลอก) ดงนนคนสวนใหญจงไมคอยไดอานหนงสอ แมวามหลกฐานของมชชนนารซงเปดคลนกในตนรตนโกสนทรไดส�ารวจจากคนไข (ซงสวนใหญเปนชนชนต�าและชาวจน) วา มผอานหนงสอออกประมาณ ๔๕% แตในชวตจรงคงไมมโอกาสไดอานหนงสอบอยนกจนกระทงความสามารถในดานการ”อานออกเขยนได”นนเปนความสามารถทใชงานเปนปรกตไดจรงหรอไมยงนาสงสย ในสงคมทการอานมลกษณะดงกลาวน จะสงตอความร, ความคด และความงามกนอยางไร? ค�าตอบกคอความจ�าเชน เดยวกบสงคมกอนการพมพทวไปการศกษาในสงคมไทยเนนความจ�าประกอบกบค�าสอนในศาสนา(ทกศาสนา)ยอมเสนอวาความจรงมเพยงหนงเดยว ดงนนการเลาเรยนคอการจดจ�าสงทถอกนวาเปนหลกอนถกตอง หรอเปนความรทเทยงแทแนนอน ไมมการคดวเคราะหอนนอกจากคดวเคราะหเพอจบหลกดงกลาวใหได ไมมการโตเถยงจากมมมองอนๆ มากไปกวาทครหรอหนงสอเสนอไว

146

กระบวนการอานในโลกปจจบน การอ านอย างท เราร จกในทกวนนไม ใช สงทคนไทยค นเคยมาก อน กระบวนการทเรยกวาการอานนเปนอยางไร? การอานคอการรบความหมายผานสญลกษณโดยตรง เชนอานเครองหมายจราจร อานสหนาและอากปกรยาของคน เปนตน แมวาสญลกษณของหนงสอคอตวอกษร ดประหนงวาเมอเราอานหนงสอ เราแปรสญลกษณนนเปนเสยงกอน แลวจงรบความหมายจากเสยงอกทหนง แตในความเปนจรง การอานทเจนจดพอจะอานในชวตไดจรง ไมไดผานเสยง เรามองค�าทถกสะกดขนเปนสญลกษณ อยางเดยวกบทคนจนหรอญปนอานหรอมองตวหนงสอของเขา และเพราะเราคนเคยกบสญลกษณนนจนกระทง ความหมายไหลผานสสมองและจตใจไดทนท (นคอเหตผลทเมออานเอกสารโบราณ ซงใชวธสะกดตางจากปจจบน เราจงอานไดชา เพราะไมคนเคยกบสญลกษณเหลานน ตองแปรสญลกษณนนใหเหมอนสญลกษณทเราคนเคยกอน จงรบความหมายได) ไมแตเพยงค�าทถกสะกดขนจากอกษรเทานนทเรามองเปนเพยงสญลกษณ แมแตวลหรอบางครงประโยค หรอยงกวานนทงขอความ กอาจถกมองเปนสญลกษณดวย หมายความวาขอความบางชนดทเราเหนซ�าๆ ในงานเขยนบางประเภท เพยงแตกวาดสายตาผาน เรากสามารถรบความหมายไดแลว ดงนนเราจงอานหนงสอพมพรายวนไดอยางรวดเรว เพราะเรากวาดตาหาความหมายทเราสนใจเทานน แมแตหนงสอทเปนเลม ในสวนทเปนขอมลซงรกนทวไปอยแลว เรากมกจะอานผานๆ สวนนนเทานน ยงมขอทนาสนใจในกระบวนการอานของปจจบนอกอยางหนงนนกคอ “ความหมาย”ทเราเกบจากการอานนน แตกตางกนในเอกสารแตละชนด ดเหมอนการรบความหมายผานสญลกษณโดยตรง เปดสมองและจตใจของเราใหใชวจารณญาณในการอานไดละเอยดกวาการรบความหมายผานเสยง (บางคนเหนเครองหมายจราจรหามเขา กสามารถวางแผนไดในพรบตาวาตองวนรถอยางไรจงจะไปถงทหมายได และบางคนอาจใชเวลา เพยงพรบตาเหมอนกนทจะวางแผนวา หากฝนกฎจราจรแลวจะถกจบหรอไม)

147

ดงนน โดยอตโนมต เมออานงานเขยนเชงสรางสรรค (creative works) เรามกเปดรบความหมายทอาจกระทบใจไมนอยกวากระทบความคดเชงเหตผลและในทางตรงกนขาม กระบวนการคดดวยเหตผลของโลกปจจบน บงคบใหการอานของคนปจจบนมงหาตรรกะทสบเนองเปนเสนตรง จากเหตไปหาผล ขอถกเถยงหนงๆ ทผเขยนเสนอคออะไร และเหตใดเขาจงลงมตเชนนน พดอกอยางหนงกคอ การอานในสมยปจจบนแทรกการวเคราะห (ทงดวยความคดเชงเหตผล และอารมณความรสก) อยในกระบวนการตลอดเวลา นเปนความแตกตางอยางยงจากงานเขยนทสอความผานการฟง ขอใหสงเกตกลอนของสนทรภทวา “มนษยนทรกอยสองสถาน บดามารดารกมกเปนผล ทพงหนงพงไดแตกายตน เกดเปนคนคดเหนจงเจรจา” ตรรกะของความดงกลาวดจะคลมเครออยางยงในกระบวนการอานอยางปจจบน สนทรภกลาววา ความรกในหมมนษยทอาจวางใจไดมเพยงสองอยาง คอความรกของพอแม และความรกตนเอง ความในวรรคสดทายจงดไมเกยวกบความรกทมนษยพงวางใจไดแตอยางไร หากพยายามหาเหตผลเพอดงเอาวรรคสดทายนไปเกยวกบขอเสนอ กคงเปนวา เพราะรกตนเองจงควรตองปฏบตตวใหเกดประโยชนแกตนเอง เชนคดเสยกอนพด แตกจะเกดขอสงสยแกผอานในปจจบนวา เหตใดการพดจงเปนสดยอดของการปฏบตตวทใหประโยชนแกตนทสดสมมตวาสนทรภมความคดเหนเชนนน สนทรภกยงไมไดแสดงขอถกเถยงตรงนไวในงานเขยนของตน งานเขยนสวนใหญในโลกปจจบน เขยนขนเพอให”อาน”ตามความหมายทไดกลาวน อนทจรงการอานทจะไดรบความเพลดเพลน และรบรสาระส�าคญของงานเขยนในสมยปจจบน กตอง”อาน”ตามน ปญหาจงอยทวา คนไทยกอนยคของการพมพไมไดอานหนงสอดงวธทกลาวน เมอเกดการพมพขนคนไทยอานหนงสออยางไร

การเผยแพรการอานผานโรงเรยน การพมพเพงเกดขนประมาณ ๔ ทศวรรษ กอนทจะเกดการศกษาแผนใหมขนในประเทศสยาม และแมมการพมพแลว สงทเขยนขนใหมเพอการพมพกมไมส

148

มากนก สวนใหญคอการพมพหนงสอเกาทเขยนมากอนยคการพมพ หรอแมมหนงสอเขยนใหม กเขยนขนตามจารตการเขยนของยคกอนการพมพ (เชนนทานกลอนทเปน”หนงสอหนาวดเกาะ”) ดวยเหตดงนน เมอตอนทเปดโรงเรยนและจดการศกษาแบบยโรป “นสยการอาน” ของไทยกยงไมไดเปลยนแปลงมการเขยน “ต�าราเรยน” ขนเพอพมพจ�าหนายแกนกเรยน แตต�าราเหลานกเขยนขนดวยกระบวนทรรศนของการศกษาแบบเกา คอการจ�าสงทเปนหลกส�าคญ เพยงแตเปลยนเนอหาซงเคยน�ามาจากภาษาบาล กลายเปนเนอหาทน�ามาจากภาษาองกฤษแทนเทานนต�าราเรยนของไทยสบมาจนถงทกวนนไมคอยมเนอทส�าหรบการ “อภปราย” ประเดนทางวชาการมากไปกวาสรปหวใจของเรองใหเขาใจไดงาย ๆ โดยไมตองรทมาทไปของสงทตองจดจ�า เกอบไมตางจากคมภรศาสนา โรงเรยนซงขยายตวมากขนสบมาจนทกวนนคอการจรรโลงและขยายวฒนธรรมการอานกอนการพมพ ใหด�ารงอยและแพรหลายในสงคมไทย นกเรยนจะถกสอนใหอานอยางถถวนทกถอยค�ามากกวาการท�าความ เขาใจกบประเดนทงในแงเนอหาและกระบวนการคด เพอใหไดมาซงเนอหาดงกลาว เราอานวรรณคดในหองเรยนโดยใชจนตนาการนอยกวาความรดานศพทแสงและฉนทลกษณ การอานจงเปนงานหนก เครงเครยด และหาความเพลดเพลนจากการอานไมได ดวยอารมณความรสกตอการอานเชนนจะเหลอพนทสมองสวนไหนไวส�าหรบการคดวเคราะห หรอความรสกอยางลกซง และการโตเถยงหรอสนบสนนงานเขยนทตวอานได (ในทกวนนการโฆษณาชกชวนใหคนไทยอานหนงสอ กยงเนนประโยชนดานความรอบรเปนสวนใหญ ไมมใครพดถงความเพลดเพลนจากการอานบางเลย) ความลมเหลวของการสอนวชา”ยอความ”คงบงบอกใหเหนถงความออนแอดานการอานในระบบการศกษาไทย วชานเอาแบบอยางมาจากระบบการศกษาองกฤษ (precis) และเคยเปนวชาในหลกสตรการศกษาตงแตชนประถมถงมธยม หากทวาการสอนวชายอความในโรงเรยนไทย กลายเปนการท�าใหบทอานทครน�ามาเปนแบบฝกหดสนลงเฉย ๆ โดยไมไดฝกใหนกเรยนรจกจบประเดนจากการอาน และเสนอประเดนหลก(พรอมเหตผลหรอวธคดทผเขยนเสนอไวในงานเขยน)อยางกะทดรด ในหลายโรงเรยน บทอานทน�ามาเปนแบบฝกหดมขอความเพยงหนงหรอสองยอหนา ซ�าไมใชประเดนหลกของงานเขยนทงชน ในหลายโรงเรยน ครสอนใหขด

149

เสนใตขอความบางตอนในบทอาน แลวน�าเอาขอความนนมาเขยนตอกนเปนยอความฉบบนกเรยน อนทจรง วชายอความเปนรากฐานส�าคญของการศกษา และอาจฝกตงแตเดกทเรมอานหนงสอแตกไปไดจนถงนกเรยนชนสงซงกคอการหดเขยนปรทรรศนหนงสอทงเลม แตโรงเรยนไทยสอนยอความเพยงเพอท�าใหสน โดยไมสนใจวาตองท�าอะไรใหสน ในทสดนกการศกษาไทยกไมเหนประโยชนของวชาน และถกยกเลกไปในทกระดบชนการเรยนจนหมด โดยสรปกคอ โรงเรยนสอนใหคนไทยสวนใหญอาน แตกลบสอนใหอานอยางเดยวกบวฒนธรรมการอานในยคกอนการพมพ และคนไทยสวนใหญในทกวนนกยงอานหนงสอดวยทาทดงกลาวสบมา ดงนนประเทศไทยจงเปนประเทศทมประชากรอานออกเขยนไดเกอบ ๑๐๐% แตมนกอานอยไมสมากนกเมอเทยบกบประชากรทอานออกเขยนได ค�าอธบายวาหนงสอมราคาแพงเกนฐานะของคนไทยสวนใหญ ใชอธบายไดเพยงสวนเดยว เพราะหองสมดสาธารณะทงหลายกมสถตผใชบรการต�าแมแตในมหาวทยาลย การสงเสรมการอานในสงคมทเพงกาวเขาสยคการพมพไมนานมานแมวาสวนหนงคอการใหบรการหนงสอไดอยางกวางขวางและทวถงแตทส�าคญอยางยงคอการปฏรปการศกษาในเชงคณภาพ การศกษาไทยตองเลกสอนความจรงมตเดยวหรออนเดยวแตตองสอนใหนกเรยนคนหาความจรงเอง จากมตทหลากหลายของความจรง จากเงอนไขทแวดลอมความจรงแตกตางกน เพอจะท�าอยางนนได นกเรยนตองถกยวยใหอาน แตตองอานอยางสนกสนานเพลดเพลน อานละเอยดกเปน อานขามกเปน อานเพอเสพกบอานเพอคนหา หองเรยนกลายเปนเวทของการแลกเปลยนความคดเหนของนกอานไมใชทประกาศตความจรงนรนดร ตราบเทาททศนคตตอการอานยงไมเปลยนมาสการอานในยคการพมพ แมจะสงเสรมการอานกนอยางไร กยากทคนไทยจะอานหนงสอ

150

นโยบายสงเสรมการอานของประเทศไทย: ภาพรวม ปญหาและแนวทางการพฒนา

น�าเสนอในการประชมวชาการประจ�าป 2554 Thailand Conference on Reading 2011

วนพธท 24 สงหาคม 2554 เวลา 13.45 – 14.30 น.ณ หองแกรนดบอลรม โรงแรมอมาร วอเตอรเกท กรงเทพฯ

ความน�า ประเทศไทยใหความส�าคญกบการสงเสรมการอานและการเรยนรมาเปนระยะเวลานาน มหนวยงานทงภาครฐบาลและเอกชนจดกจกรรมเกยวกบหนงสอและการรณรงคสงเสรมการอานรฐบาลมการก�าหนดนโยบายดานการอานอยางตอเนอง ทงจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตการแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ตลอดจนนโยบายดานการศกษา ไดแก นโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) และการก�าหนดทศวรรษแหงการอาน (พ.ศ. 2552 – 2561) เอกสารนมเนอหา 3 สวนหลกประกอบดวย 1) นโยบายสงเสรมการอานทส�าคญของไทย ซงก�าหนดเปน 3 ชวง คอนโยบายกอน พ.ศ. 2542 นโยบายระหวาง พ.ศ. 2542 – 2551 ซงมเหตการณส�าคญคอการประกาศใชพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 นบเปนรากฐานในการพฒนาการศกษายคใหมของประเทศ และในดานการสงเสรมการอานยงไดกลาวถงคณลกษณะและนสยดานการอานไวโดยตรง และนโยบายระหวางพ.ศ. 2552 – ปจจบน ซงมนโยบายทส�าคญๆ คอ นโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) และการก�าหนดทศวรรษแหงการอาน (พ.ศ. 2552 – 2561) 2) ผลการด�าเนนงานทเกยวของกบนโยบายสงเสรมการอาน ซงประกอบดวยเนอหา 3 สวนคอกลไกการขบเคลอนนโยบายสการปฏบต สภาพการอานของเดกไทยและคนไทย และปญหาและขอจ�ากดในการสงเสรมการอาน และ 3) แนวทางการพฒนาและสงเสรมการอาน

i

151

นโยบายดานการสงเสรมการอานทส�าคญ ประกอบดวยนโยบายดานการสงเสรมการอาน 3 ชวงส�าคญ คอ นโยบายกอน พ.ศ. 2542 นโยบายระหวาง พ.ศ. 2542 – 2551 และนโยบายระหวางพ.ศ. 2552 – ปจจบน รายละเอยดดงนนโยบาย กอน พ.ศ. 2542 นโยบายสงเสรมการอานของไทยในชวงกอน พ.ศ. 2542 เนนทการสงเสรมสนบสนนใหประชาชนไดเรยนรตลอดชวต โดยเฉพาะส�าหรบผทไมมโอกาสเขารบการศกษาในระบบโรงเรยน การ วางรากฐานทางการศกษาใหเขมแขง เนนดานการอานออกเขยนได การใชภาษาไทยทถกตอง ขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐานในระบบโรงเรยน การจดกระบวนการเรยนรทเออใหผเรยนไดคดวเคราะห ใฝหาความร และคนควาหาความรเพมเตมการใหความส�าคญกบครอบครวในการวางรากฐานความรและคณธรรม ตลอดจนการสงเสรมใหมการผลตหนงสอ ต�าราเรยน ทมคณภาพ ราคาถกและสงเสรมการเรยนรผานแหลงการเรยนรในชมชน รายละเอยดดงน

คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต ประเทศไทยเรมมวาระแหงชาตดานการสงเสรมการอานและพฒนาหนงสออยางเปนรปธรรมเรมตงแต พ.ศ. 2515 เมอองคการยเนสโกประกาศใหเปนปหนงสอสากล ดวยเหตผลทวาหนงสอมสวนส�าคญในการสรางความเจรญของสงคมและบคคล ทงเปนสอทกอใหเกดความเขาใจอนดระหวางชนในชาตตาง ๆ ยเนสโกไดขอความรวมมอใหประเทศสมาชกรวมฉลองปหนงสอสากล ดวยการจดกจกรรมอนเหมาะสม ประเทศไทยในฐานะสมาชกขององคการยเนสโก โดยมคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (Thailand National Commission for UNESCO) เปนผด�าเนนงาน ไดแตงตงคณะกรรมการขนคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการแหงชาตเพอจดงานปหนงสอระหวางชาต 2515” ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน มกรรมการซงเปนผแทนของหนวยงานและสถาบนทเกยวของกบการผลตหนงสอ ด�าเนนโครงการตางๆ ทเกยวของกบ

152

การสงเสรมการอานและพฒนาหนงสอ 19 โครงการ และมโครงการส�าคญ 2 โครงการ คอ โครงการจดงานสปดาหหนงสอแหงชาตและโครงการประกวดหนงสอดเดน โดยโครงการประกวดหนงสอดเดนเรมตนในป 2515 โดยมสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยรบผดชอบด�าเนนการ และ “คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต” ซงแตงตงโดยกระทรวงศกษาธการ รบชวงด�าเนนการตอมาตงแต พ.ศ. 2516 จนถง พ.ศ. 2546 และภายหลงการปฏรปโครงสรางหนวยงานภายในกระทรวงศกษาธการ เมอวนท 7 กรกฎาคม 2546 เปนตนมาจนถงปจจบน ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ เปนผรบผดชอบด�าเนนการจดการประกวดหนงสอดเดนตอมา ส�าหรบโครงการจดงานหนงสอแหงชาตนนมวตถประสงคเพอสงเสรมใหส�านกพมพผลตและพฒนาหนงสอใหดมคณภาพและกระตนใหคนไทยเหนความส�าคญของการอาน ไดด�าเนนการตอเนองมาจนถงปจจบน ในป 2554 นเปนการจดงานครงท 39 พรอมกบงานหนงสอนานาชาต ครงท 9 การจดงานสปดาหหนงสอแหงชาตในระยะแรกๆ คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาตเปนหนวยงานหลกรวมกบสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยจดงาน โดยมสมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทยดแลสวนของการออกรานหนงสอ และตอมาเมอภาคเอกชนมความเขมแขงกระทรวงศกษาธการจงไดโอนการจดงานใหกบสมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทยดแลเกอบทงหมด ยกเวนในสวน ของพธการในวนเปดงานซงมการน�าผไดรบรางวลจากการประกวดหนงสอดเดนเขารบพระราชทานรางวลจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารซงเปนองคประธานเปดงาน แผนการศกษาแหงชาต ในระยะเรมแรกของแผนการศกษาแหงชาตตงแตแผนการศกษาแหงชาตฉบบท3 พ.ศ. 2520 รฐบาลไดใหความส�าคญกบการอานและการเรยนรแลว โดยเนนความรและทกษะการใชภาษาไทยอยางถกตอง การเรยนรตลอดชวต และปจจยสนบสนน คอ การผลตต�าราเรยน ดงน ขอ 13 กลาววา “รฐพงจดการศกษาใหประชาชนชาวไทยทกคน สามารถใชภาษาไทยไดเปนอยางด ในการตดตอท�าความเขาใจกน” ขอ 14 กลาววา “รฐพงเรงจดและสนบสนนการศกษานอกโรงเรยนในลกษณะตาง ๆ เพอเปดโอกาสใหบคคลไดมโอกาสไดรบการศกษาตลอดชวต โดย

153

เฉพาะอยางยงเพอประโยชนแกผทไมมโอกาสศกษาในระบบโรงเรยน” ขอ 26 กลาววา “รฐพงสนบสนนใหมการผลตต�ารา บทเรยน และเอกสารทางวชาการอยางกวางขวาง ทงนโดยไมขดตอวฒนธรรมไทย ระเบยบขอบงคบ และกฎหมาย” ในแผนการศกษาแหงชาต ฉบบท 4 พ.ศ. 2535 ดานการจดกระบวนการเรยนการสอน ขอ 13 กลาววา “จดกระบวนการเรยนรทใหผเรยนเขาใจและรจดคดแบบวทยาศาสตร และทเออใหผเรยนใฝหาความร รจกคดรเรม รวมทงมความสามารถในการวเคราะหและสงเคราะห” การแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภาคณะรฐมนตรคณะท53 นายชวน หลกภย เปนนายกรฐมนตร แถลงวนท 20 พฤศจกายน 2540 นโยบายดานการศกษา เนนการขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน โดยก�าหนดแผนการขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ปโดยไมเกบคาใชจาย จดใหมกฎหมายการศกษาแหงชาตการใหความรแกครอบครวเพอวางรากฐานเบองตนแกเดกกอนเขาวยเรยน ตลอดจนการพฒนาคณภาพการศกษาใหมคณธรรม และมความสามารถในการเรยนรตลอดชวตดวยตนเอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540 – 2544) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตฉบบท8 เปนตนมาใหความส�าคญกบการสงเสรมการอานและ เทศเผชญกบปญหาวกฤตเศรษฐกจ การจดท�าแผนจงเนนทคนเปนศนยกลางของการพฒนา การเตรยมความพรอมใหประชากรของประเทศสามารถเผชญกบสถานการณใหม ๆ และความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมไดอยางมประสทธภาพ และไดกลาวถงแนวทางการสงเสรมการอาน โดยปฏรปกระบวนการเรยนการสอนใหผเรยนรจกการคนควาหาความรเพมเตม กระตนและสนบสนนการคนควาหาความรผานหนงสอและแหลงเรยนรในชมชน ใชมาตรการภาษสนบสนนใหมหนงสอ อปกรณสรางเสรมการเรยนรทมคณภาพและราคาถก สงเสรมการศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน การพฒนาการถายโอนหนวยกจทเชอมกนไดทกระดบ และสงเสรมการศกษาเพอการอานออกเขยนได โดยเนนกลมเปาหมายสตรทดอยโอกาส

154

นโยบาย พ.ศ. 2542 – 2551 ในชวงหลงพ.ศ. 2540 เปนชวงทประเทศไทยเรงฟนฟประเทศจากวกฤตเศรษฐกจ มการปฏรปประเทศในหลาย ๆ ดานทงดานการเมอง เศรษฐกจ และการศกษา โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดระบใหมการจดท�ากฎหมายเกยวกบการศกษาขน ประกอบกบคณภาพการศกษาของคนไทย ซงเปนผลผลตของระบบการศกษายงไมตรงกบความคาดหวงท�าใหคนไทยไมสามารถกาวเขาสการแขงขนในระดบโลกได จงไดมการจดท�าพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และไดมการปฏรปการศกษา เพอพฒนาการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และเพอใหเปนไปตามรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 พระราชบญญตการศกษาฉบบนนบไดวาเปนรากฐานในการพฒนาการศกษายคใหมของประเทศ และในดานการสงเสรมการอานยงไดกลาวถงคณลกษณะและนสยดานการอานไวโดยตรง คอ จดการเรยนการสอนใหผเรยนมนสยรกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง ซงตอมาเมอพนต�ารวจโททกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร ค�าแถลงนโยบายตอรฐสภาเมอวนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2544 แนวนโยบายดานการศกษากไดกลาวถงการปฏรปการศกษาตามเจตนารมณแหงรฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และในสวนของการสงเสรมการอาน ไดกลาวถงการสรางนสยรกการอาน การเรยนรตลอดชวต การเรยนรดวยตนเอง และการจดใหมสอและแหลงการอานและการเรยนรอยางเพยงพอ ในชวงนรฐบาลไดใหความส�าคญกบการสงเสรมการอานและการเรยนรอยางตอเนอง โดยในพ.ศ. 2546 รฐบาลโดยกระทรวงศกษาธการประกาศใหเปนปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนรเพอรณรงคใหคนไทยเหนความส�าคญของการอานและมงสรางสรรคสงคมแหงการเรยนร มกจกรรมทส�าคญ คอ “วางทกงาน อานทกคน” รณรงคใหประชาชนทกคนอานหนงสอทกวน วนละ 10 – 15 นาท ตอมาในพ.ศ. 2547 รฐบาลไดออกพระราชกฤษฎกาจดตงส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) เพอเปนแหลงบรการองคความรใหแกประชาชนในดานตาง ๆ และในพ.ศ. 2551 คณะรฐมนตรคณะท 59 ซงมนายอภสทธ เวชชาชวะ เปนนายกรฐมนตร แถลงนโยบายตอรฐสภาเมอวนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2551 ในดานการสงเสรมการอานเนนท

155

การสงเสรมใหเดก เยาวชน และประชาชนใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศเชงสรางสรรคอยางชาญฉลาด และการเชอมโยงบทบาทสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา และสถาบนทางศาสนาเพอเสรมสรางสงคมแหงการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตในชมชน ในสวนของภาคเอกชนเองกไดมสวนผลกดนจนกระทงรฐบาลมนโยบายในระดบประเทศ ไดแก ในพ.ศ. 2548 มลนธหนงสอเพอเดกซงเปนองคกรทไมแสวงหาผลก�าไรเปนแกนน�าในการผลกดนจนกระทงคณะรฐมนตรมมตเมอวนท 22 กมภาพนธ 2548 เหนชอบใหวนท2 เมษายนของทกปเปนวนหนงสอเดกแหงชาตและในพ.ศ. 2549 สมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทยและภาคเครอขายทงภาครฐบาลและเอกชนรวม 32 องคกร รวมกนกอตงเครอขายหนงสอเพอเดก เยาวชน และครอบครว และผลกดนยทธศาสตรหนงสอเพอเดกขน รายละเอยดดงน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 นบเปนพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฉบบแรกทกลาวถงคณลกษณะและนสยดานการอานโดยตรง โดยในมาตรา 24 วรรค 3 ก�าหนดใหมการ “จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบต ใหท�าได คดเปน ท�าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง” นอกจากนนไดก�าหนดปจจยสงเสรมสนบสนนการอานและการเรยนร เชน มาตรา 7 กลาววา “กระบวนการเรยนรมงใหนกเรยนมความคดรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง” มาตรา 23 วรรค 4 เนนความรและทกษะดานภาษา “เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง” มาตรา 25 กลาววา “รฐตองสงเสรมการด�าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ อยางพอเพยงและมประสทธภาพ” แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) เปนแผนทเนนยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนตอเนองจากแผนฉบบท8 และมงการพฒนาทสมดลทงคน สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม การเพมขดความสามารถในการแขงขน และการบรหารจดการทดในทกระดบ โดยสรางกระบวนการมสวนรวมของภาคการพฒนาทกระดบ แนวทางการพฒนาประเทศจง พฒนาคนใหมคณภาพและรเทาทนการเปลยนแปลง โดย “พฒนาใหประชาชนสามารถสรางเสรมสขภาพดวยตนเองภายใตระบบสขภาพทมความหลากหลายเปนองครวม มคณภาพ

156

การสงเสรมใหเดก เยาวชน และประชาชนใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศเชงสรางสรรคอยางชาญฉลาด และการเชอมโยงบทบาทสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา และสถาบนทางศาสนาเพอเสรมสรางสงคมแหงการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตในชมชน ในสวนของภาคเอกชนเองกไดมสวนผลกดนจนกระทงรฐบาลมนโยบายในระดบประเทศ ไดแก ในพ.ศ. 2548 มลนธหนงสอเพอเดกซงเปนองคกรทไมแสวงหาผลก�าไรเปนแกนน�าในการผลกดนจนกระทงคณะรฐมนตรมมตเมอวนท 22 กมภาพนธ 2548 เหนชอบใหวนท2 เมษายนของทกปเปนวนหนงสอเดกแหงชาตและในพ.ศ. 2549 สมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทยและภาค เครอขายทงภาครฐบาลและเอกชนรวม 32 องคกร รวมกนกอตงเครอขายหนงสอเพอเดก เยาวชน และครอบครว และผลกดนยทธศาสตรหนงสอเพอเดกขน รายละเอยดดงน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 นบเปนพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฉบบแรกทกลาวถงคณลกษณะและนสยดานการอานโดยตรง โดยในมาตรา 24 วรรค 3 ก�าหนดใหมการ “จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบต ใหท�าได คดเปน ท�าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง” นอกจากนนไดก�าหนดปจจยสงเสรมสนบสนนการอานและการเรยนร เชน มาตรา 7 กลาววา “กระบวนการเรยนรมงใหนกเรยนมความคดรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง” มาตรา 23 วรรค 4 เนนความรและทกษะดานภาษา “เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง” มาตรา 25 กลาววา “รฐตองสงเสรมการด�าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ อยางพอเพยงและมประสทธภาพ” แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) เปนแผนทเนนยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนตอเนองจากแผนฉบบท 8 และมงการพฒนาทสมดลทงคน สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม การเพมขดความสามารถในการแขงขน และการบรหารจดการทดในทกระดบ โดยสรางกระบวนการมสวนรวมของภาคการพฒนาทกระดบ แนวทางการพฒนาประเทศจง พฒนาคนใหมคณภาพและรเทาทนการเปลยนแปลง โดย “พฒนาใหประชาชนสามารถสรางเสรมสขภาพดวยตนเองภายใตระบบสขภาพทมความหลากหลายเปนองครวม มคณภาพ

157

การอาน จดใหมหองสมด ศนยการเรยนรชมชน และสอการเรยนรประเภทตางๆ อยางทวถง 2) พฒนาระบบเทคโนโลยทางการศกษาและเครอขายสารสนเทศ เพอเพมและกระจายโอกาสทางการศกษาใหคนไทยทงในเมองและชนบท เมอพนต�ารวจโททกษณ ชนวตร ไดบรหารประเทศตออกวาระหนงค�าแถลงนโยบายตอรฐสภาเมอวนท 23 มนาคม 2548 กลาวถงการอานไว ดงน 1) รฐบาลจะสงเสรมนสยรกการอานหนงสออยางจรงจงตงแตเดกจนตลอดชวต เพอรองรบสงคมเศรษฐกจบนฐานความร 2) เรงสรางสภาพแวดลอมทเอออ�านวยตอการเรยนรในระบบและนอกระบบ ในหองเรยนและนอกหองเรยน เพอใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนรทไมหยดนงในการพฒนาความร และเปนสงคมทประชาชนมความสข สนกสนานกบการหาประสบการณและความรใหม ๆ โดยรฐบาลจะรวมมอกบทกฝายเพอสรางแหลงบรการองคความรใหกระจายไปทวทกภมภาคของประเทศอยางสอดคลองกบลกษณะเฉพาะของทองถน และด�าเนนการเชอมเครอขายความรของทกโรงเรยนเขาสเครอขายอนเทอรเนต จนกระทงถงคณะรฐมนตรคณะท59 นายอภสทธเวชชาชวะ เปนนายกรฐมนตรแถลงนโยบายตอรฐสภาเมอวนท29 ธนวาคม พ.ศ. 2551 กลาวถงเรองการอานไวในค�าแถลงนโยบายดานการศกษาคอ 1) ปฏรปการศกษาทงระบบ ปฏรปโครงสรางและการบรหารจดการ ระดมทรพยากรเพอการปรบปรงการบรหารจดการศกษาตงแตระดบการศกษาขนพนฐานจนถงระดบอดมศกษา พฒนาคร พฒนาระบบการคดเลอกเขาสมหาวทยาลย พฒนาหลกสตร รวมทงปรบหลกสตรวชาแกนหลกรวมถงวชาประวตศาสตร ปรบปรงสอการเรยนการสอน พฒนาทกษะในการคดวเคราะห 2) ปรบบทบาทการศกษานอกโรงเรยนเปนส�านกงานการศกษาตลอดชวต จดใหมศนยการศกษาตลอดชวตเพอการเรยนรทเหมาะสมในแตละพนท 3) สงเสรมใหเดก เยาวชน และประชาชนใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศเชงสรางสรรคอยางชาญฉลาดเพอเสรมสรางการเรยนร 4) เชอมโยงบทบาทสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา และสถาบนทางศาสนาเพอเสรมสรางสงคมแหงการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตในชมชน

158

ปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนร ในป 2546 รฐบาลโดยกระทรวงศกษาธการประกาศใหเปนปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนรเพอรณรงคใหคนไทยเหนความส�าคญของการอานและมงสรางสรรคสงคมแหงการเรยนร โดยเนน 5 สาระหลก คอ สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตรทจะน�าไปสการบรณาการสาระการเรยนรอนๆ และมกจกรรมรณรงคทส�าคญ คอ ‘วางทกงาน อานทกคน’ และก�าหนดมาตรการสงเสรมการอานใน 3 ระดบ คอ ระดบชาต ระดบเขตพนทการศกษา ระดบสถานศกษา โดยจดกจกรรมสงเสรมการอานทงในและนอกหองเรยนอยางหลากหลายและสม�าเสมอ พฒนาการอานของนกเรยนตงแตระดบอานออก อานเปน อานสม�าเสมอ จนกระทงอานเปนนสย และสรางแรงจงใจและชแนะใหพอแมสงเสรมใหเดกมนสยรกการอาน ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) รฐบาลไดมพระราชกฤษฎกาจดตงส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) พ.ศ.2547 เพอสงเสรมใหประชาชนไดมโอกาสแสวงหาและพฒนาความรความสามารถเพอเพมความรและพฒนาคณภาพความคด ใหเปน “คนรนใหม” ทพรอมรบมอกบสถานการณโลก ทก�าลงมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และมการแขงขนทางดานความคดสรางสรรคทสงขน ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความรมลกษณะเปนองคกรการเรยนรขนาดใหญทสมบรณ หลากหลาย และเปนองคกรน�าทางดานฐานความร ประกอบไปดวยสวนงานภายในซงมความเชยวชาญเฉพาะดาน 5 สวนงาน ทเปนก�าลงในการขบเคลอนสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร ประกอบดวย 1) ส�านกงานอทยานการเรยนร เปนแหลงการเรยนรทเนนสงเสรมใหเดกและเยาวชนมนสยรกการอาน และแสวงหาความรและการเรยนรอยางสรางสรรค ภายใตบรรยากาศการเรยนรททนสมยในรปแบบ “หองสมดมชวต” โดยสงเสรมใหเยาวชนมโอกาสพฒนาแลกเปลยน และแสดงผลงานทมความคดสรางสรรค 2) ศนยสรางสรรคงานออกแบบ เปนแหลงทรพยากรขอมลการเรยนรดานการออกแบบทสรางแรงบนดาลใจและกระตนใหคนไทยมพลงสรางสรรคเพอสรางสนคาใหมหรอผลงานทเปนตนฉบบ

159

3) สถาบนพพธภณฑการเรยนรแหงชาต ถายทอดความรสาขาตางๆ ผานนทรรศการสรางสรรคโดยใชนวตกรรมใหมในการเลาเรองราวของชนชาตวถชวต ภมปญญา และเศรษฐกจไทยในรปแบบมชวต ทสามารถจดประกายความอยากร การตงค�าถาม และปฏสมพนธระหวางนทรรศการกบผชม เพอเกดทกษะการเรยนรดวยตนเอง 4) ศนยความเปนเลศดานชววทยาศาสตรของประเทศไทย เปนศนยกลางการจดการองคความรใหเกดและเพมมลคาในดานชววทยาศาสตรเพอสขภาพ 5) ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม มบทบาทหลกในการเสรมหนน เชอมประสาน เพมพลงเครอขาย ในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม ทเปนการรวมพลง ยกระดบ แพรขยายในบรบทตางๆ ในทกภาคสวนของสงคม วนหนงสอเดกแหงชาต คณะรฐมนตรมมตวนท 22 กมภาพนธ 2548 เหนชอบใหวนท 2 เมษายนของทกปซงเปนวนคลายวนพระราชสมภพของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารเปนวนหนงสอเดกแหงชาต(คณะกรรมการนานาชาตดานหนงสอเดกและเยาวชน (International Board on Book for Young People – IBBY) ไดประกาศใหวนท 2 เมษายน เปน “ วนหนงสอเดกแหงชาตสากล ” ซงป 2548 เปนปทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มพระชนมาย 50 พรรษา กระทรวงศกษาธการจงถวายพระเกยรต เพอร�าลกในพระมหากรณาธคณททรงสงเสรมการอาน ทรงประพนธบทพระราชนพนธส�าหรบเดกและเยาวชนมาแตครงทรงพระเยาว พระปรชาสามารถทางดานอกษรศาสตร เปนทประจกษแกปวงชนชาวไทยและชาวตางประเทศประกอบกบเปนการสะทอนใหเหน ความตงใจในการรณรงคสงเสรมการอานและพฒนาหนงสอส�าหรบเดก รวมทงพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร ยทธศาสตรหนงสอเพอเดก ป 2549 หนวยงานภาครฐและเอกชน รวม 32 องคกร รวมกนกอตง เครอขายหนงสอเพอเดก เยาวชน และครอบครว ผลกดนยทธศาสตรหนงสอเพอเดก 4 ดาน คอ 1) ยทธศาสตร การกระจายหนงสอใหเขาถงเดก 2) ยทธศาสตรรณรงคใหเกดความตองการและพฤตกรรมการอาน 3) ยทธศาสตรสงเสรมใหมหนงสอทมคณภาพและราคาเหมาะสม 4) ยทธศาสตรปกปองเดกจากสอทเปนภยและขจดอปสรรคตอการอานของเดก

160

นโยบาย พ.ศ. 2552 – ปจจบน นโยบายสงเสรมการอานของไทยยงคงมความตอเนองมาจนถงปจจบน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตซงเปนกรอบและแนวทางในการพฒนาประเทศไดใหความส�าคญกบการสงเสรมการอานอยางตอเนอง โดยแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) เนนพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร และก�าหนดแนวทางการพฒนาประเทศทเกยวของกบการสงเสรมการอาน โดยก�าหนดใหครอบครวปลกฝงนสยใฝร รกการอาน สนบสนนการเรยนรตามศกยภาพและความสนใจอยางตอเนอง และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ซงเปนฉบบรางอยระหวางการจดท�าและระดมความคดเหนจากทกภาคสวน เนนสรางภมคมกนประเทศเพอใหประเทศไทยสามารถรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงจากภายนอกและภายในไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาประเทศบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย มงใชความรเปนปจจยหลกในการพฒนาประเทศ และมยทธศาสตรทเกยวของกบการสงเสรมการอานคอ ยทธศาสตรการพฒนาคนส สงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน โดยมแนวทางพฒนาคณภาพคนไทยทกชวงวย ใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลงและการพฒนาประเทศในอนาคต สรางโอกาสการเรยนรอยางตอเนองใหคนทกกลมทกวยสามารถเขาถงแหลงเรยนรและองคความรทงทเปนวฒนธรรม ภมปญญา และองคความรใหม ในชวงตงแต พ.ศ. 2552 เปนตนมามนโยบายส�าคญ ๆ ไดแก นโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 -2561) ซงสบเนองจากค�าแถลงนโยบายของรฐบาล (นายอภสทธ เวชชาชวะ) ทแถลงตอรฐสภาเมอวนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2551 มงเนนใหมการปฏรปการศกษาทงระบบ ก�าหนดวสยทศน คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ และนโยบายดานการสงเสรมการอานโดยตรงอกประการหนงคอ การทคณะรฐมนตรมมตเมอวนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2552 ก�าหนดใหการอานเปนวาระแหงชาต ก�าหนดใหพ.ศ. 2552 – 2561 เปนทศวรรษแหงการอาน ก�าหนดใหวนท 2 เมษายนของทกปเปนวนรกการอาน และก�าหนดใหมคณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต เปนกลไกขบเคลอนการสงเสรมการอานใหเกดเปนรปธรรม ซงคณะกรรมการนไดผลกดนจนกระทงรฐบาลออกพระราช

161

กฤษฎกา วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบ 515) พ.ศ. 2554 ยกเวนภาษ เพอสนบสนนสงเสรมการอาน นอกจากนในชวงป 2551 เปนชวงทประเทศไทยไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจและการเงนของโลก รฐบาลจงมมาตรการเพอฟ นฟเศรษฐกจ โดยไดจดท�า แผนปฏบตการไทยเขมแขง 2555 ซงเปนโครงการลงทนเพอชวยกระตนเศรษฐกจและเพมการจางงาน ผานการลงทนของรฐ โดยในสวนทเกยวของกบการสงเสรมการอานนนกระทรวงศกษาธการไดจดท�าโครงการหองสมด 3 ด (หนงสอด บรรยากาศด บรรณารกษด) ปรบปรงหองสมดในโรงเรยนและหองสมดประชาชนทวประเทศ รายละเอยดดงน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) เปนระยะทการเมองและเศรษฐกจมความผนผวน แผนฯ ฉบบนจงเนนพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร มงพฒนาคนไทยใหมคณธรรมน�าความร สรางความเขมแขงของชมชนและสงคมเปนฐานทมนคงของประเทศ ปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลและยงยน การพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพและสรางความมนคงของฐานทรพยากรและคณภาพสงแวดลอม และการเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศ โดยมแนวทางการพฒนาประเทศทเกยวของกบการสงเสรมการอาน คอ 1) การพฒนาการเรยนรตลอดชวสงเสรมใหคนไทยไดเรยนรอยางตอเนอง และสามารถเขาถงแหลงความรทงทเปนวทยาการสมยใหม และวฒนธรรมและภมปญญาทองถน 2) พฒนาสอการเรยนการสอนทจงใจใหเดกสนใจและใฝร ใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอในการจดการเรยนการสอนและการแสวงหาความรพฒนาคณภาพครใหรเทาทนวทยาการสมยใหม 3) จดท�าขอมลขาวสารและความรทเปนประโยชนตอการท�างานและอาชพเผยแพรผานสอในรปแบบตางๆ 4) พฒนาแหลงความร เพมการใชประโยชนจากพนทสาธารณะเพอการเรยนร ผลกดนใหองคกรตางๆ ในสงคมจดการศกษาในรปศนยการเรยนรทมงจดการเรยนขนพนฐานและวชาการดานตางๆ เพอพฒนาศกยภาพคนไทย และเกดการเรยนร

162

5) สงเสรมใหเดกและเยาวชนเรยนรและปรบตวรองรบเทคโนโลยสารสนเทศเพอสรางโอกาสการเขาถงแหลงขอมลและความร 6) ก�าหนดใหครอบครวปลกฝงนสยใฝร รกการอาน สนบสนนการเรยนรตามศกยภาพและความสนใจอยางตอเนอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ซงเปนฉบบรางอยในระหวางจดท�าและระดมความคดเหนจากทกภาคสวน เนนการสรางภมคมกนประเทศเพอใหประเทศไทยสามารถรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงจากภายนอกและภายในไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาประเทศใหอยบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย มงใชความรในตวคน ความรทางเทคโนโลย และความรในวทยาการตางๆ เปนปจจยหลกของการพฒนาประเทศ โดยก�าหนดวสยทศน สงคมไทยอยรวมกนอยางมความสข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง และมยทธศาสตรทเกยวของกบการสงเสรมการอานคอ ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน โดยมแนวทางการพฒนาคณภาพคนไทยทกชวงวย ใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลงและการพฒนาประเทศในอนาคต สรางโอกาสการเรยนรอยางตอเนองใหคนทกกลมทกวยสามารถเขาถงแหลงเรยนรและองคความรทหลากหลาย ทงทเปนวฒนธรรม ภมปญญา และองคความรใหม มแนวทางการพฒนาดงน 1) จดใหมกลไกการขบเคลอนและสนบสนนการปฏรปการศกษาใหเชอมโยงทงในระบบ นอกระบบ และในทกระดบการศกษาตลอดจนการสรางนวตกรรมทางการศกษาและสงเสรมความรวมมอของภาคเครอขายในสงคมเขามามสวนรวมในการพฒนาการศกษาและการเรยนรเพอยกระดบคณภาพของเดกและเยาวชนสสงคมแหงการเรยนร 2) สรางวฒนธรรมการเรยนร ใหตระหนกถงประโยชนและความส�าคญของการเรยนรตลอดชวตทน�าไปสการยกระดบคณภาพชวตและความสามารถในการด�ารงชวตไดอยางรเทาทน ดวยการสรางกระแสสงคมใหการเรยนรเปนหนาทของคนไทยทกคน สรางนสยใฝรตงแตวยเดก ควบคกบการสงเสรมใหองคกรและสอทกประเภทเปนแหลงเรยนรอยางสรางสรรค

163

3) เสรมสรางและพฒนาแหลงเรยนรทงในระดบทองถน ชมชน และประเทศ โดยพฒนาแหลงเรยนรของชมชนในรปแบบทหลากหลายสอดคลองกบภมสงคมควบคกบการพฒนาและเปดโอกาสใหใชประโยชนแหลงเรยนรทวไป อาท หองสมด พพธภณฑ ศนยการเรยนร ศนยกฬาและศนยทดลองของสวนราชการตาง ๆ อยางกวางขวาง รวมทงเปดพนทสาธารณะเพอกระตนการเรยนรของเดกและเยาวชนอยางสม�าเสมอ 4) สรางปจจยสนบสนนการเรยนรตลอดชวต โดยพฒนาองคความรของทองถนทงจากผร ปราชญชาวบาน และจดใหมการจดการองคความรในชมชนอยางเปนระบบ ควบคกบการจดระบบขอมลขาวสารการเรยนรตลอดชวตททกคนสามารถเขาถงสอและเทคโนโลยสารสนเทศ และปรบปรงกฎ ระเบยบ และกฎหมายทเกยวของกบการเรยนรตลอดชวต มาตรการภาษทเกยวของ ใหเอออ�านวยและสงเสรมใหเกดการจดการเรยนรอยางตอเนอง 5) จดระบบความสมพนธของสวสดการทางสงคมทจดโดยระดบชาต ระดบทองถน และชมชนอยางเชอมโยงและเกอกล ควบคกบการกระจายอ�านาจใหชมชนสามารถจดการกบปญหาของชมชนดวยตนเอง ท�าบทบาทหนาทของตนเองในการสงเสรมการเรยนรตลอดชวตไดอยางเหมาะสมกบสถานการณทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา นโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) ก�าหนดวสยทศน คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ และมประเดนหลก 3 ประการ คอ 1) การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย 2) เพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ เพอใหประชาชนทกคนมโอกาสเขาถงการศกษาและเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต 3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารและจดการศกษา ก�าหนดประเดนการปฏรปเรงดวน คอ พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม ทสามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และมนสยใฝเรยนรตลอดชวต มความสามารถในการสอสาร สามารถคด วเคราะห แกปญหา คดรเรมสรางสรรค พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม เพอพฒนาคณภาพสถานศกษาทกระดบ/ประเภทใหสามารถเปนแหลงเรยนรทมคณภาพและพฒนาแหลงเรยนรอน ๆ ส�าหรบ

164

การศกษาและเรยนรทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เพอสงเสรมการเรยนรของผเรยนอยางตอเนองตลอดชวตและมคณภาพ ก�าหนดมาตรการหลก คอ รณรงคใหคนไทยมนสยรกการอานเปนวาระแหงชาต และสงเสรมใหมการผลตสอทมคณภาพและราคาทเหมาะสม ก�าหนดมาตรการรอง 4 ประการ คอ 1) พฒนาคณภาพสถานศกษาและโครงสรางพนฐานใหเออตอการศกษาและเรยนร 2) พฒนาหองสมดชมชน ใหกระจายอยางทวถงในลกษณะหองสมดมชวต 3) พฒนาแหลงเรยนรในรปแบบอนๆ ทหลากหลาย มคณภาพและกระจายอยางทวถง เพอเปดโอกาสทางการศกษาและเรยนรทมคณภาพอยางตอเนองตลอดชวต 4) สงเสรมการสรางสภาพแวดลอมของชมชน ทองถน สงคม เพอเออตอการศกษาและเรยนร ระดมทรพยากรบคคล ภมปญญาทองถน ปราชญชาวบานและผทรงคณวฒในชมชน/ทองถน เปนแหลงเรยนรและพฒนาการเรยนรในชมชน ทองถน ทศวรรษแหงการอาน จากผลการส�ารวจของส�านกงานสถตแหงชาต พบวาคนไทย อายตงแต 6 ปขนไป อานหนงสอนอยลง จากป 2548 ทเคยอานรอยละ 69.1 ป 2551 อานลดลงเหลอรอยละ 66.3 โดยเดกหนไปดโทรทศน มากขน และคนไทยอานหนงสอในป 2548 เพยง 51 นาทตอวน ป 2551 ลดเหลอ 39 นาทตอวน ท�าใหเกดความตระหนกและตนตวในการเรงกระตนใหประชาชนหนมาอานหนงสอมากยงขน อกทงมการผลกดนจากหนวยงานภาครฐและเอกชนทง 32 องคกร ในป 2552 คณะรฐมนตรไดมการพจารณาใหการอานเปนวาระแหงชาต โดยในวนท 29 มนาคม พ.ศ. 2552 นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร กลาวผานรายการ “เชอมนประเทศไทยกบนายกฯ อภสทธ” กลาวถงนโยบายเกยวกบเดกและเยาวชนวาไดรวมมอกบส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ในการสรางพนทสรางสรรคส�าหรบเดกและเยาวชนเพราะเปนหวใจส�าคญในการพฒนาคณภาพชวตและแกไขปญหายาเสพตด โดยจะใชสวนสาธารณะในกรงเทพมหานคร และในหวเมองใหญ ๆ ของประเทศไทย มการปดถนนใหเดกเดนและท�ากจกรรมทสรางสรรคเพมขน และเปดพนทสอรณรงคเรองการสงเสรมการอาน การประกาศวาระแหงชาต ในเรองการอาน การสนบสนนโครงการหนงสอเลมแรกเพอใหประชาชนทกครอบครวปลกฝงนสยรกการอานของเดกตงแตแรกเกด โครงการคลนวทยสขาวทเปนรายการส�าหรบเดกและเยาวชน

165

คณะรฐมนตรมมต วนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2552 เหนชอบให 1) การอานเปนวาระแหงชาต2) ก�าหนดใหวนท 2 เมษายน ของทกปซงเปนวนคลายวนพระราชสมภพของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เปนวนรกการอาน 3) ก�าหนดใหป 2552 – 2561 เปนทศวรรษแหงการอาน 4) ก�าหนดใหมคณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต เปนกลไกขบเคลอนการสงเสรมการอานใหเกดเปนรปธรรม คณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน ปลดกระทรวงศกษาธการเปนรองประธาน หนวยงานทงภาครฐและเอกชนเปนกรรมการ ก�าหนดยทธศาสตร 3 ขอ คอ 1) ยทธศาสตรการท�าใหคนไทยทกคนมความสามารถดานการอาน 2) ยทธศาสตรการสรางนสยรกการอาน 3) ยทธศาสตรการสรางสงแวดลอมและบรรยากาศแหงการอาน ก�าหนด 5 แผนงาน 1) แผนงานรณรงคสรางนสยรกการอาน 2) แผนงานเพมสมรรถนะการอาน 3) แผนงานสรางบรรยากาศสงแวดลอมการอาน 4) แผนงานเครอขายความรวมมอการอาน 5) แผนงานการวจยและพฒนาเพอการอาน ก�าหนด 6 มาตรการ 1) ดานสงเสรมการสรางนโยบายและการมสวนรวม 2) การสรางความตระหนกรการอาน 3) สรางความเขมแขงเพอเปนกลไกขบเคลอนการอาน 4) การสรางบคลากรเพอสงเสรมการอาน 5) การบรหารจดการทรพยากรการอาน 6) การวจยและพฒนาเพอสงเสรมการอาน ก�าหนดเปาหมายและตวชวด (ภายในพ.ศ. 2561) 1) เปาหมายท 1 ประชากรวยแรงงานทเปนผรหนงสอในระดบใชงานไดในชวตประจ�าวนเพมขนจากรอยละ 97 เปนรอยละ 99 2) เปาหมายท 2 ประชากรไทยอาย 15 ปขนไป สามารถอานออกเขยนไดเพมขนจากรอยละ 92.64 เปนรอยละ 95 3) เปาหมายท 3 คาเฉลยในการอานหนงสอของคนไทยเพมขนจากปละ 5 เลมตอคน เปนปละ 10 เลมตอคน 4) เปาหมายท 4 แหลงการอานไดรบการพฒนาและเพมจ�านวนใหสามารถจดบรการไดครอบคลมทกต�าบลชมชน อยางทวถงและมคณภาพ 5) เปาหมายท 5 การสรางภาคเครอขายการอาน เพอปลกฝงนสยรกการอานและการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน โดยมเปาหมายคนไทยไดรบการพฒนาความสามารถในการอานและการรหนงสอภายในป 2555

166

แผนฟนฟเศรษฐกจระยะท 2 : พ.ศ. 2553 – 2555 จากวกฤตเศรษฐกจและการเงนของโลกท�าใหเศรษฐกจของไทยไดรบผลกระทบ รฐบาลจงมมาตรการเพอฟนฟเศรษฐกจทรวดเรวทนตอสถานการณ และไดจดท�า “แผนปฏบตการไทยเขมแขง 2555” ซงเปนโครงการลงทนภายใตแผนฟนฟเศรษฐกจระยะท2 เพอชวยกระตนเศรษฐกจและเพมการจางงานอยางตอเนอง ผานการลงทนของรฐควบคการสรางขดความสามารถในการแขงขนในระยะยาว ในสวนทเกยวของกบการสงเสรมการอานนนกระทรวงศกษาธการจดท�า โครงการหองสมด 3 ด (หนงสอด บรรยากาศด บรรณารกษด) โดยปรบปรงหองสมดในโรงเรยนสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส�านกงานคณะกรรมการอาชวศกษาและหองสมดประชาชนทวประเทศ ทงทางดานกายภาพ (ปรบปรงอาคารสถานท หองสมด) และทรพยากรสารสนเทศ (หนงสอ/สออเลกทรอนกส) และการสรางบรรยากาศ (กจกรรมสงเสรมการอาน) และพฒนาบคลากรหองสมด มาตรการดานภาษ ป 2554 รฐบาลไดออกพระราชกฤษฎกา วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบ 515) พ.ศ. 2554 ยกเวนภาษเพอสนบสนนสงเสรมการอาน เพอใหบคคลธรรมดาสามารถน�าคาใชจายทไดบรจาคใหแกสถานศกษาของราชการและเอกชนเพอใชในการจดหาหนงสอหรอสออเลกทรอนกสเพอสงเสรมการอาน มาหกเปนคาใชจายได 2 เทาของทจายจรง แตเมอรวมกบรายจายทจายไปเปนคาใชจายเพอสนบสนนการศกษาส�าหรบโครงการทกระทรวงศกษาธการใหความเหนชอบแลว ตองไมเกนรอยละสบของเงนไดพงประเมนหลงจากหกคาใชจายและหกลดหยอนนน ส�าหรบบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ใหยกเวนส�าหรบเงนไดเปนจ�านวนสองเทาของรายจายทบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลไดจายใหแกสถานศกษาของทางราชการและเอกชนเพอใชในการจดหาหนงสอหรอสออเลกทรอนกสเพอสงเสรมการอาน ไมวาจะไดจายเปนเงนหรอทรพยสน แตเมอรวมกบรายจายทจายไปเปนคาใชจายเพอสนบสนนการศกษาส�าหรบโครงการทกระทรวงศกษาธการใหความเหนชอบ และรายจายทจายไปเปนคาใชจายในการจดสรางและการบ�ารงรกษาสนามเดกเลน สวนสาธารณะ หรอสนามกฬาของเอกชนทเปดใหประชาชนใชเปนการทวไป โดยไมเกบคา

167

ตองไมเกนรอยละสบของก�าไรสทธกอนหกรายจายเพอการกศลสาธารณะหรอเพอการสาธารณประโยชน และรายจายเพอการศกษาหรอการกฬา และใหยกเวนภาษเงนไดใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ส�าหรบเงนไดเปนจ�านวนรอยละหนงรอยของรายจายทไดจายไปเปนคาใชจายในการจดหาหนงสอหรอสออเลกทรอนกสเพอสงเสรมการ อาน ส�าหรบหอสมดหรอหองสมดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลนน เฉพาะในสวนทไมเกนหาหมนบาทในแตละรอบระยะเวลาบญช

ผลการด�าเนนงานทเกยวของกบนโยบายสงเสรมการอาน ประกอบดวยเนอหา 3 สวน คอ กลไกการขบเคลอนนโยบายสการปฏบต สภาพการอานของเดกไทยและคนไทย และปญหาและขอจ�ากดในการสงเสรมการอานกลไกการขบเคลอนนโยบายสการปฏบต กระทรวงศกษาธการ นบตงแตประเทศไทยรวมมอกบองคการยเนสโกในการจดกจกรรมดานการอานเพอเฉลมฉลองปหนงสอสากล พ.ศ. 2515 โดยกระทรวงศกษาธการไดแตงตง “คณะกรรมการแหงชาตเพอจดงานปหนงสอระหวางชาต 2515” และตอมาพฒนาเปน “คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต” เพอจดงานสปดาหหนงสอแหงชาต และจดท�าโครงการประกวดหนงสอดเดนนนเปนจดเรมตนในการกระตนสงเสรมใหคนไทยสนใจหนงสอและการอานเพมมากขน ในสวนของหนวยงานภาครฐบาลนน กระทรวงศกษาธการเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบดานการอานของประเทศ โดยในระยะเรมตนเนนทการอานออก เขยนได และทกษะการใชภาษาไทยทถกตอง มหนวยงานทรบนโยบายไปด�าเนนการตอ คอ กรมวชาการ กรมสามญศกษา และส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (ตอมาเมอมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ท�าใหมการยบเลก 3 หนวยงานนและก�าหนดใหส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รบผดชอบการจดการศกษาขนพนฐาน) รบผดชอบในสวนของการศกษาในระบบโรงเรยน สวนกรมการศกษานอกโรงเรยน (ตอมาพฒนาเปนส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ซงเปนหนวยงานสงกดส�านกงานปลดกระทรวง

168

ศกษาธการ) รบผดชอบการศกษาส�าหรบกลมเปาหมายทไมมโอกาสศกษาเลาเรยนในระบบโรงเรยน การสงเสรมการอานในระบบโรงเรยน (พ.ศ. 2515 – พ.ศ. 2541) การสงเสรมการอานในระบบโรงเรยน นอกจากเนนทการอานออก เขยนได และทกษะการใชภาษาไทยทถกตองแลว กระทรวงศกษาธการโดยกรมวชาการยงไดสงเสรมการอานโดย จดท�าหนงสอเสรมการอานในสาขาวชาตางๆ น�าวรรณกรรมเยาวชนจากประเทศตางๆ มาแปลเปนภาษาไทยเผยแพรแกนกเรยนทวประเทศ (ตอมาเมอส�านกพมพเอกชนมความเขมแขง มการแปลและจ�าหนายวรรณกรรมส�าหรบ เยาวชนแพรหลายมากขน กรมวชาการจงยกเลกโครงการน) ประกาศรายชอหนงสออานนอกเวลาเรยนในวชาภาษาไทยเปนครงแรกในพ.ศ. 2525 เพอใหโรงเรยนพจารณาเลอกใชเสรมการเรยนรเพอประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอน และจดท�าโครงการรณรงคเพอการสงเสรมการอานในพ.ศ. 2528 มการเผยแพรเทคนคการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานอยางกวางขวางในโรงเรยนทวประเทศ ประกอบดวย การประชมปฏบต การรณรงคเพอสงเสรมนสยรกการอาน การประกวดการอานรอยแกว การสมมนาระดบชาตวาดวยการรณรงคเพอพฒนาการอาน และในพ.ศ. 2535 ไดเรมโครงการศนยพฒนากจกรรมสงเสรมการสอนภาษาไทยและนสยรกการอาน เพอเปนแหลงกลางทางดานวชาการดานการเรยนการสอนภาษาไทย ปลกฝงนสยรกการอานและการจดกจกรรมในเขตการศกษา 12 เขต และกรงเทพมหานคร ในดานการพฒนาหองสมดโรงเรยนส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตไดสนบสนนและสงเสรมใหทกโรงเรยนในสงกดมหองสมดส�าหรบใหนกเรยนใชเปนแหลงคนควา และเสรมทกษะดานการอานใหมประสทธภาพมาตงแต พ.ศ. 2525 และในพ.ศ. 2535 ไดจดท�า “มาตรฐานขนต�าหองสมดโรงเรยนประถมศกษา” ประกอบดวยมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการประเมน ขนเพอเปนแนวทางส�าหรบโรงเรยนในการพฒนาหองสมด (พ.ศ. 2542 – 2551) ดานการสงเสรมการอาน พ.ศ. 2542 นบตงแตรฐบาลประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

169

พ.ศ. 2542 เปนตนมาไดมการตนตวและใหความส�าคญกบการสงเสรมการอานอยางจรงจงอกครงหนงอกทงเป นปทพระบาทสมเดจพระเจ าอย หวทรงเจรญพระชนมพรรษาครบ 72 พรรษา กระทรวงศกษาธการจงจดกจกรรมรณรงคสงเสรมการอานตลอดจนการใชภาษาไทยอยางถกตองตลอดป 2542 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ก�าหนดใหมการจดท�าหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พ.ศ.2544 เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การด�ารงชวตและการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอการศกษาตอ และใหสถานศกษาขนพนฐานจดท�าสาระของหลกสตร ในสวนของสภาพปญหาในชมชน และสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชนสงคม ประเทศชาตและไดก�าหนดเนอหาทเกยวของกบการสงเสรมการอานไวในหลกการของหลกสตร คอ สงเสรมใหผเรยนไดพฒนาและเรยนรดวยตนเองอยางตอเนองตลอดชวต โดยถอวาผเรยนมความส�าคญทสด สามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมตามศกยภาพ และในจดหมายของหลกสตรก�าหนดเนอหาทเกยวกบการสงเสรมการอาน คอ 1) มงใหผเรยนเกดคณลกษณะอนพงประสงค คอ มความคดสรางสรรค ใฝร ใฝเรยน รกการอาน รกการเขยน และรกการคนควา 2) มความรอนเปนสากล รเทาทนการเปลยนแปลงและ ความเจรญกาวหนาทางวทยาการ มทกษะและศกยภาพในการจดการ การสอสารและการใชเทคโนโลย ปรบวธการคด วธการท�างานไดเหมาะสมกบสถานการณ พ.ศ. 2546 กระทรวงศกษาธการประกาศใหเปนปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนร เฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสทรงเจรญพระชนมาย 48 พรรษา มกจกรรมรณรงคทส�าคญ คอ “วางทกงาน อานทกคน” ใหโรงเรยนด�าเนนการโดยจดเตรยมสถานทและจดหาหนงสอ และสรางบรรยากาศและจดเวลาตอนเชาอานหนงสออยางนอยวนละ 15 นาท และในพ.ศ. 2546 นส�านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รเรมโครงการ โรงเรยนในฝน เปนโรงเรยนดประจ�าอ�าเภอ เพอสรางโรงเรยนตนแบบของการบรณาการปฏรปการศกษา สงเสรมเดกใหได

170

รบการพฒนาในระดบมาตรฐานใกลบาน และการระดมความรวมมอจากทกภาคสวนในการรวมจดการศกษา หนงในวตถประสงคเชงกลยทธทเกยวกบการอาน คอ นกเรยนเปนบคคลแหงการเรยนรและมความสามารถในการคดวเคราะห โดยตองพฒนาใหนกเรยนมนสยใฝรใฝเรยน รกการอาน มทกษะในการแสวงหาความรไดดวยตนเอง มทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนร มทกษะการใชภาษาองกฤษ และคอมพวเตอร และมความสามารถในการคดวเคราะหและสรางสรรค โดยมแผนการด�าเนนงานในสวนทเกยวของกบการอาน คอ 1) แผนพฒนาคณภาพนกเรยนและกระบวนการจดการเรยนร โดยพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร พฒนาหองสมดและแหลงเรยนร เสรมสรางทกษะการด�ารงชวต สบสานศลปวฒนธรรมไทย 2) แผนพฒนาครและบคลากรทางการศกษา โดย ปฏรปการเรยนร การใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนการสอน การเรยนรแบบบรณาการ 3) แผนพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดย พฒนาการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ พ.ศ. 2549 กระทรวงศกษาธการ ด�าเนนงานโครงการสงเสรมนสยรกการอาน โดยผสมผสานกจกรรมสงเสรมการอานและการเรยนรของ 2 หนวยงาน คอ ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ รวมเปน 18 กจกรรมหลกในแผนยทธศาสตรและแผนกลยทธการด�าเนนงานโครงการ มวตถประสงคของการด�าเนนงาน 3 ประการคอ 1) มงสรางพนฐานคานยมทดตอการอานสเดก เยาวชน และประชาชนทวไป กจกรรม เชน การรณรงคและเผยแพรการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานแทรกเปนสวนหนงในการปฏบตงานทางการศกษาและสถานศกษา สนบสนนโรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการอานทกกลมสาระการเรยนร รณรงคการอาน จดท�าใบความร และมมรกการอานในกระทรวงศกษาธการ จดงานมหกรรมรกการอาน 4 ภมภาค จดประกวดนกเรยน คร ผบรหาร และโรงเรยนรกการอาน 2) ม งพฒนาหองสมด/แหลงเรยนรกจกรรม เชน พฒนาประสทธภาพบคลากรทท�าหนาทบรรณารกษใหสอดรบกบการพฒนาหองสมดสมยใหมเพอสรางแรงจงใจใหเดก เยาวชน และประชาชนเขา

171

มาใชบรการหองสมดเพมมากขนอยางสม�าเสมอการสรางเครอขายโรงเรยนแกนน�าพฒนาหองสมดและสงเสรมการอานประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนในการสนบสนนหนงสอ/สอการอานและการเรยนรในหองสมดประชาชน กจกรรมการอานสสายใยรกในครอบครว การพฒนาแหลงเรยนร เชน ศนยการเรยนรในกระทรวงศกษาธการ 3) มงเผยแพรวสยทศนจากการอานพระราชนพนธในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และประชาสมพนธโครงการสงเสรมนสยรกการอาน กจกรรมเชน รวมมอกบภาคเอกชนจดกจกรรมกระตนสงเสรมการอาน เชน กจกรรมเดกไทยรวมใจอานถวายในหลวง 60 ลานเลม ประชาสมพนธกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานของกระทรวงศกษาธการ จดท�าเอกสารนโยบาย มาตรการ แนวทางการด�าเนนงานการสงเสรมการอานเผยแพรแกส�านกงานเขตพนทการศกษาและโรงเรยน เผยแพรวสยทศนการอานและการเรยนร และจดซอพระราชนพนธในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มอบใหแกหองสมดประชาชนยอดเยยมระดบภาค และหองสมดโรงเรยนรกการอานยอดเยยมระดบเขตพนทการศกษา พ.ศ. 2551 ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ด�าเนนการทบทวนหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 และพฒนาไปสการจดท�าหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 เพอแกปญหาความสบสนของผปฏบตในระดบสถานศกษาในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา เนองจากสถานศกษาสวนใหญก�าหนดสาระการเรยนรและผลการเรยนรทคาดหวงไวมาก การวดและประเมนผลไมสะทอนมาตรฐาน สงผลตอปญหาคณภาพผเรยนในดานความร ทกษะ ความสามารถ และคณลกษณะอนพงประสงคยงไมเปนทนาพอใจ ปญหาการจดท�าเอกสารหลกฐานทางการศกษา และการเทยบโอนผลการเรยน คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ก�าหนดเพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข ในฐานะเปนพลเมองไทย ดงน 1) รกชาต ศาสน กษตรย 2) ซอสตยสจรต 3) มวนย 4) ใฝเรยนร 5) อยอยางพอเพยง 6) มงมนในการท�างาน 7) รกความเปนไทย 8) มจตสาธารณะ

172

หลกสตรแกนกลางไดใหขอเสนอแนะเกยวกบบทบาทของผสอนทเกยวกบการอานและการเรยนร คอ จดบรรยากาศทเออตอการเรยนร และดแลชวยเหลอผเรยนใหเกดการเรยนร บทบาทของผเรยน คอ เสาะแสวงหาความร เขาถงแหลงการเรยนร วเคราะห สงเคราะหขอความร ตงค�าถาม คดหาค�าตอบหรอหาแนวทางแกปญหาดวยวธการตาง ๆ และแนวทางส�าหรบสถานศกษา เขตพนทการศกษา และผเกยวของ ด�าเนนการในการจดหาสอการเรยนรส�าหรบผเรยน โดย 1) จดใหมแหลงการเรยนร ศนยสอการเรยนรระบบสารสนเทศการเรยนรและเครอขายการเรยนรทมประสทธภาพทงในสถานศกษาและชมชน 2) จดท�าและจดหาสอการเรยนรส�าหรบการศกษาคนควาของผเรยน เสรมความรใหผสอน จดหาสงทมอยในทองถนมาประยกตใชเปนสอการเรยนร 3) เลอกและใชสอการเรยนรทมคณภาพ มความเหมาะสม มความ หลากหลาย สอดคลองกบวธการเรยนร ธรรมชาตของสาระการเรยนร และความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน 4) ประเมนคณภาพของสอการเรยนรทเลอกใชอยางเปนระบบ 5) ศกษาคนควา วจย เพอพฒนาสอการเรยนรใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนรของผเรยน 6) จดใหมการก�ากบ ตดตาม ประเมนคณภาพและประสทธภาพเกยวกบสอและการใชสอการเรยนรเปนระยะ ๆ และสม�าเสมอ นอกจากนยงมการก�าหนดคณลกษณะดานการอานไวในสาระการเรยนรภาษาไทย คอ สาระท 1 การอาน มาตรฐาน ท 1.1 ใชกระบวนการอานสรางความรและความคด เพอน�าไปใชตดสนใจ แกปญหาในการด�าเนนชวตและมนสยรกการอาน ดานการพฒนาหองสมดและแหลงเรยนร พ.ศ. 2543 กรมวชาการไดจดสรางศนยพฒนากจกรรมสงเสรมการอาน จงหวดละ 1 แหง (โรงเรยน) เพอพฒนาหองสมดโรงเรยนใหไดมาตรฐาน มความพรอมทงดานทรพยากรสารสนเทศ วสด อปกรณ บคลากร กจกรรมสงเสรมการอาน เพอเปนโรงเรยนตวอยางในการสงเสรมนสยรกการอานของทองถน และเปนแหลงขอมลการด�าเนนการจดกจกรรมสงเสรมการอานทมคณภาพ ซงในพ.ศ. 2543 มศนยฯ 76 แหง รวมกบศนยพฒนากจกรรมสงเสรมการสอนภาษาไทยและนสย รกการอาน ทสรางขนใน พ.ศ. 2535 อก 11 แหง รวมเปน 87 แหง พ.ศ. 2544 ส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตไดจดท�า “คมอการพฒนาหองสมดเปนแหลงเรยนรสมาตรฐาน” ขนเพอใหโรงเรยนทพฒนาหอง

173

สมดผานเกณฑมาตรฐานขนต�าหองสมดโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ. 2535 แลว ใชเปนแนวทางในการพฒนาหองสมดใหมคณภาพมาตรฐานในระดบทสงขน พ.ศ. 2546 ส�านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดจดท�าแนวทางการพฒนาหองสมดโรงเรยน และแนวทางการพฒนาแหลงเรยนรและการใชนวตกรรมในการจดการเรยนร ส�าหรบใชในโรงเรยนในโครงการโรงเรยนในฝน พ.ศ. 2551 ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานรวมกนส�านกงานอทยานการเรยนรจดท�าโครงการหองสมดมชวตตนแบบในโรงเรยนโดยปรบปรงพฒนาหองสมดในโรงเรยนสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานพฒนาใหเปนหองสมดทมความพรอมและสามารถเปนตนแบบไดทงดานบรรยากาศ บคลากร กจกรรมสงเสรมการอาน และทรพยากรหองสมด ด�าเนนการมาจนถงปจจบนเปนรนท 4 มโรงเรยนเขารวมโครงการแลวทงสน 137 โรงเรยน (พ.ศ. 2552 – ปจจบน) ดานการสงเสรมการอาน พ.ศ. 2554 ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ประกาศรายชอหนงสออานนอกเวลา สาระการเรยนรภาษาไทย ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 จ�านวน 44 เลม แบงเปน ระดบชนประถมศกษา ปท 1 -3 จ�านวน 10 เลม ระดบชนประถมศกษาปท 4 -6 จ�านวน 10 เลม ระดบชนมธยมศกษาปท 1 – 3 จ�านวน 12 เลม ระดบชนมธยมศกษาปท 4 – 6 จ�านวน 12 เลม สบเนองจากรฐบาลไดด�าเนนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) เพอใหการปฏรปการศกษาประสบผลส�าเรจตามเปาหมาย คอคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ กระทรวงศกษาธการ โดยส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดด�าเนนการ ประกาศเรอง การด�าเนนการพฒนาคณภาพผเรยนในการขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) เพอประกาศจดเนนและแนวทางการพฒนาคณภาพผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ซงในสวนทเกยวของกบการอานนน ก�าหนดไวดงน

174

1) ดานความสามารถ และทกษะของผเรยน ก�าหนดใหนกเรยนชนประถมปท 1 – 3 มความสามารถอานออก (มงพฒนาความสามารถในการรบรและเขาใจความหมายของค�า ประโยค ขอความสนๆ เรองราวจากสอตางๆ ตามระดบชนของผเรยน) ก�าหนดใหนกเรยนชนประถมปท 4 – 6 มความสามารถอานคลอง (มงพฒนาความสามารถในการอานออกเสยงชดเจนถกตองตามหลกเกณฑการอานในระยะเวลาทเหมาะสมกบระดบชนของผเรยน และสามารถจบใจความของเรองทอานได) ก�าหนดใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 – 3 มความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเอง ความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร และก�าหนดใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 – 6 มความสามารถในการแสวงหาความรเพอการแกปญหา ความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร 2) คณลกษณะ โดยมงเนนใหผเรยนทกคนมคณลกษณะนสยตามพฒนาการของแตละชวงวย ไดแก เปนผใฝด ใฝเรยนร อยอยางพอเพยง มงมนในการศกษาและการท�างาน 3) แนวทางการจดการเรยนร โดย ใชสอ เทคโนโลยทหลากหลาย เพอใหผเรยนสนกกบการเรยน และเพมพนความรความเขาใจ การแสวงหาความรวมมอจากชมชน จดแหลงเรยนร ภมปญญาทองถน มารวมในการจดการเรยนร พ.ศ. 2554 ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก�าหนดแนวทางการด�าเนนงานแผนงานสงเสรมนสยรกการอานและพฒนาหองสมด ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2554 – 2561 เพอเปนแนวทางการด�าเนนงานสงเสรมนสยรกการอานและพฒนาหองสมดใหมความสอดคลองกนทงในหนวยงานสวนกลางส�านกงานเขตพนทการศกษา และโรงเรยนและใหตอบสนองนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองและทศวรรษแหงการอาน โดยก�าหนดเปาหมายดานคณภาพผบรหาร คณภาพคร คณภาพนกเรยน คณภาพโรงเรยน ในสวนของเปาหมายส�าหรบนกเรยนนนก�าหนดใหภายในป 2561 นกเรยนใฝรใฝเรยน มนสยรกการอานอยางยงยนและเปนบคคลแหงการเรยนร นกเรยนมความสามารถในการประเมน เลอกรบ และใชประโยชนจากสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพและมจรยธรรม นกเรยนทกคนมจตส�านกและเหนคณคาของการใชหองสมด และนกเรยนมทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอสรางองคความร

175

ดานการพฒนาหองสมดและแหลงเรยนร พ.ศ. 2552 ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จดท�ามาตรฐานหองสมดและตวบงช เพอการพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยนสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเพอเปนแนวทางใหโรงเรยนใชปรบปรงหองสมดตามเกณฑทก�าหนดประกอบดวยมาตรฐานตวบงช เกณฑการประเมน 4 มาตรฐาน คอ มาตรฐานดานผบรหาร มาตรฐานดานคร (ครบรรณารกษ และครผสอน) มาตรฐานดานผเรยน และมาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ โครงการโรงเรยนดประจ�าต�าบล เพอใหเปนสถานศกษาทมคณภาพส�าหรบเดกในชนบททองถน สอดคลองกบประเดนหลกของนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง คอ การเพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ และสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมในการบรหารและจดการศกษา โครงการโรงเรยนดประจ�าต�าบลเปนการพฒนาโรงเรยนในทองถนชนบทใหมความพรอมสามารถใหบรการทางการศกษาทมคณภาพ และเออตอการจดการศกษาปฐมวยและการศกษาพเศษและเปนศนยรวมหรอเปนแหลงการเรยนรของชมชน โดยใหชมชนมสวนรวมและเกดความรสกเปนเจาของ มความเชอมนและสงบตรหลานเขาเรยน ในสวนทเกยวของกบการสงเสรมการอานนนก�าหนดใหโรงเรยนดประจ�าต�าบลมหองสมดทมคณภาพ มหองคอมพวเตอรและระบบอนเทอรเนตททนสมยสามารถใหบรการแกชมชนได

การสงเสรมการอานส�าหรบประชาชนทวไป ในสวนของการศกษานอกระบบโรงเรยน กรมการศกษานอกโรงเรยน (ตอมาพฒนาเปนส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย) ไดมการจดกจกรรมตาง ๆ เพอใหประชาชนเหนความส�าคญของการรหนงสอและการศกษาตลอดชวต ตลอดจนมบทบาทส�าคญในการสงเสรมการอานและการรหนงสอแกประชากรในชนบท ไดแก การจดนทรรศการ “วนการศกษาผใหญแหงชาต” ในพ.ศ. 2520 และนทรรศการ “วนการศกษาผใหญและการศกษานอกระบบ” ในพ.ศ. 2522 การจดการศกษานอกระบบโรงเรยนมหลายรปแบบ คอ 1) การสอนใหคนอานออก

176

เขยนได เพอใหมความรพนฐานในการด�ารงชวต ไดแก โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต โครงการศกษาผใหญแบบเบดเสรจขนพนฐาน และโครงการศกษาตอเนอง 2) การจดทอานหนงสอพมพประจ�าหมบาน หองสมดประชาชนจงหวด (ปจจบนม 63 แหง) หองสมดประชาชนอ�าเภอ (ปจจบนม 694) หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” (จดสรางขนตงแตพ.ศ. 2534 เนองในวโรกาสทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระชนมาย 36 พรรษา เรอยมาจนปจจบนมจ�านวน 82 แหง) หองสมดเคลอนท วทยและ โทรทศนเพอการศกษาเพอใหขอมลขาวสารททนตอเหตการณ 3) การสอนวชาชพหลกสตรระยะสน โครงการฝกอบรมตางๆ เพอใหความรดานวชาชพและใหรจกใชเวลาใหเปนประโยชน นอกจากบทบาทหนาทดงกลาวแลวในดานการสงเสรมการอาน ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ยงไดเพมปรมาณวสดการอาน โดย 1) ขอรบบรจาคหนงสอจากประชาชน โดยตงตรบบรจาคหนงสอตามแหลงชมชนตางๆ การเคาะประตตามบานดวยการนดหมายลวงหนา การรณรงคตามสอสารมวลชนตางๆ 2) ชกชวนใหวดพทธศาสนาจดตงทอานหนงสอในวดเพอบรการแกชมชนรอบๆ 3) จดตง “มลนธหนงสอดสชนบท” เพอกระตนใหบรษทผลตหนงสอหนมาสนบสนนผอานในชนบท และยงไดจดพมพหนงสอทไดรบการเลอกสรรเพอเสนอใหมการจดพมพหรอบรจาคหนงสอดงกลาวแกผอานในชนบท 4) จดสรางหองสมดอเลกทรอนกสเพอเปนชองทางการอานอกทางหนง งานมหกรรมการอานส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการเปนเจาภาพเชญหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการสงเสรมการอาน จดงานมหกรรมการอาน มาตงแต พ.ศ. 2550 เพอรณรงคและสรางความตระหนกดานการอาน แกเดก เยาวชน พอแม ผปกครอง และประชาชนทวไป โดยในพ.ศ. 2552 ส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เปนเจาภาพเชญหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการสงเสรมการอาน จดงาน มหกรรมรกการอาน เทดมหาราชน ระหวางวนท 14 – 16 สงหาคม 2552 ทกจงหวดพรอมกนทวประเทศ เพอเทดพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ (วนคลายวน พระราชสมภพตรงกบวนท 12 สงหาคม) เปนกจกรรมแรกเพอสงเสรมการอานสบเนองจากทคณะรฐมนตรมมตใหป 2552 – 2561 เปนทศวรรษแหงการอาน ในการนสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาพระราชทานรายชอหนงสอด

177

ส�าหรบเดกและเยาวชนไทย 6 เรอง มายงกระทรวงศกษาธการเพอเชญไปเผยแพรและสงเสรมใหมการอานและการศกษาอยางแพรหลาย ไดแก 1) พระอภยมณ 2) รามเกยรต 3) นทานชาดก 4) อเหนา 5) พระราชพธสบสองเดอน 6) กาพยเหเรอ โดย เจาฟาธรรมธเบศร นอกจากนกระทรวงศกษาธการ โดยส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ไดเผยแพรสบกลวธสรางนสยรกการอาน ใน สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ โดยสงเคราะหจากพระราชนพนธ เรอง แม ในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร การด�าเนนงานตามนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดด�าเนนการตามนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง ไดแก การจดท�าคมอแนวทางการด�าเนนงานหองสมด 3 ดเพอใชเปนแนวทางในการด�าเนนงาน ก�ากบ ดแล การจดซอหนงสอ/สอการเรยนร และการจดกจกรรมสงเสรมการอานตามโครงการโครงการลงทนภายใตแผนฟนฟเศรษฐกจระยะท 2 นอกจากนยงไดด�าเนนการจดประกวดหองสมด 3 ด ระดบประเทศเพอใหหองสมดประชาชนทกแหงตระหนกและเหนคณคาในการยกระดบคณภาพและมาตรฐานหองสมดประชาชนสการเปนศนยกลางการเรยนรตลอดชวต การสงเสรมการอานโดยหนวยงานอน นอกเหนอจากกระทรวงศกษาธการแลว หนวยงานตาง ๆ ทงทเปนเอกชน องคกรพฒนาเอกชน และหนวยงานของรฐทจดตงขนตามพระราชบญญต และมตคณะรฐมนตร ไดด�าเนนการดานการสงเสรมการอานอยางหลากหลาย เชน ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ เปนหนวยงานของรฐทจดตงขนตามพระราชบญญตกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2544 อยภายใตการก�ากบดแลของนายกรฐมนตร มรายไดจากภาษสรรพสามตยาสบและสราในอตรารอยละ 2 ตอป ท�าหนาท จดประกาย กระตน สนบสนนประสานความรวมมอเพอใหคนไทยรเรมกจกรรมหรอโครงการสรางเสรมสขภาพโดยไมจ�ากดกรอบวธการ หนวยงานนท�าการสงเสรมการอานผาน แผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอานกจกรรมสงเสรมการอานทด�าเนนการมลกษณะเปนการใหทน อปกรณ หรอสงของเพอใหมการขบเคลอนกจกรรม การวจยดานการสงเสรมการอาน การรณรงค สรางกระแสสงคมและการมสวนรวมจากทกภาคสวนใน

178

การสรางสรรคสออานและสรางสงคมแหงการอาน เชอมประสานกลไกและพฒนาภาคเครอขายสงเสรมการอานเพอผลกดนกระบวนการสรางนโยบายสาธารณะดานการสงเสรมการอานทเหมาะสมกบเดก เยาวชน ครอบครว และสงคมไทย นอกจากนยงมส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนร และคณภาพเยาวชน เปนแผนงานหนงของส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพมวตถประสงคเพอระดมพลงสงคมเขามามสวนรวมในการจดการเรยนร ขบเคลอนสงคมไทยใหมจตส�านกของการเรยนรตลอดชวต เพอใหเยาวชนไทยมคณภาพสงขน มสขภาวะทดขน และสงเสรมใหคนไทยทกวยมนสยเรยนรตลอดชวต มเปาหมายส�าคญ คอการสรางสงคมแหงการเรยนร ส�านกงานอทยานการเรยนร ส�านกงานอทยานการเรยนรกอตงขนเมอวนท 24 มกราคม พ.ศ. 2548 ณ อาคารศนยการคาเซนทรลเวลด ชน 8 กอตงจากมตคณะรฐมนตร เมอวนท 13 มกราคม พ.ศ. 2547 ภารกจทส�าคญ ประกอบดวย 1) การพฒนาองคความร สรางตนแบบและใหบรการแหลงเรยนร โดยพฒนาตนแบบแหลงเรยนรทเนนการปลกฝงและสงเสรมนสยรกการอานและแสวงหาความรในบรรยากาศการเรยนรอยางสรางสรรค ทนสมย ในรปแบบ “หองสมดมชวต” ในรปแบบตางๆ ไดแก อทยานการเรยนรตนแบบและบรการ ณ อาคารศนยการคาเซนทรลเวลด ชน 8 โดยสงเสรมการเรยนรผานกระบวนการจดกจกรรมทเชอมโยงระหวาง หนงสอ ดนตรและสอมลตมเดย อทยานการเรยนรภมภาคตนแบบ ณ จงหวดยะลาเพอกระจายโอกาสในการเขาถงการอานของเดกและเยาวชนในภาคใต โดยเนนทหาจงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน นราธวาส สงขลา สตล ศนยการเรยนรมชวตตนแบบในทองถน แบงเปนระดบจงหวดโดย รวมมอกบองคการบรหารสวนจงหวด ระดบต�าบลโดยรวมมอกบเทศบาลต�าบล หองสมดมชวตตนแบบในโรงเรยนโดยรวมมอกบส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการและหองสมดเดกไทยคดซงเปนสวนหนงในแหลงเรยนรตาง ๆ เชนหองสมดประชาชน 2) การพฒนาตนแบบแหลงเรยนรบนโลกไซเบอรในรปแบบอทยานการเรยนรเสมอน 3) พฒนากจกรรมตนแบบในการสงเสรมการอานการเรยนรส�าหรบเยาวชน 4) การขยายผลเพอรวมสรางสงคมแหงการเรยนร เชน การวจยและพฒนาเพอสรางสรรคเนอหาสาระ โดยรวบรวมองคความรทมความเปนไทยอนทรงคณคา

179

มาจดท�าเปนสอการเรยนรรปแบบตาง ๆ ทตรงกบความตองการของเดกและเยาวชน ไดแก ชดนทานและวรรณกรรมเยาวชนพนบาน ชดเกมสรางสรรค การจดประกายและถายทอดองคความรดานการบรหารจดการหองสมดมชวตและองคความรในดานตาง ๆ ไดแก การสมมนาเชงปฏบตการ การสมมนาวชาการ การอบรมและประกวดหองสมดมชวต และการอบรมบรรณารกษหองสมดประชาชน

มลนธซเมนตไทย มลนธซเมนตไทยเปนองคการสาธารณะกศล ซงใหความส�าคญกบการพฒนาทรพยากรมนษย โดยเฉพาะการพฒนาเดกและเยาวชนซงเปนอนาคตของชาตจงมงเนนการด�าเนนโครงการและสนบสนนกจกรรมทมสวนในการพฒนาทรพยากรมนษยตงแตระดบปฐมวย รวมไปถงการพฒนาศกยภาพของเยาวชนในดานตาง ๆ ทงการศกษา ความสามารถพเศษเฉพาะดาน และการปลกฝงจตส�านกความรบผดชอบตอสงคมควบคกนไปดวย และมกจกรรมสาธารณะอนเปนความชวยเหลอเรงดวนตาง ๆ กจกรรมของมลนธจ�าแนกออกเปน 5 ดาน ดงน 1) การพฒนาเดกปฐมวยดวยหนงสอ 2) การสงเสรมและสนบสนนดานการศกษา 3) การสงเสรมความสามารถดานศลปะ 4) การสรางจตส�านกรบผดชอบตอสงคม 5) การพฒนาชมชนอยางยงยนและความชวยเหลอกรณเรงดวนตางๆ

มลนธหนงสอเพอเดก เปนองคกรทไมแสวงหาก�าไร กอตงเมอ พ.ศ. 2544 เปนหนงในสมาชกของ The International Board on Books for Young People (IBBY) ไดรบการสนบสนนจากสมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทย มโครงการ เชน โครงการหนงสอเลมแรก (Book start Thailand) วารสารหนงสอเพอเดก โครงการสนบสนนหองสมดเพอเดกดอยโอกาส โครงการหองสมดในสวน อาสาสมครนกอาน การอบรมการเขยนการวาดภาพประกอบ สนบสนนโครงการวจยดานการอานและวรรณกรรมส�าหรบเดก เปนตน

180

บรษทซพออลล จ�ากด (มหาชน) มโครงการสงเสรมการอาน เชน โครงการโรงเรยนรกการอาน (รวมมอกบส�านกการศกษา กรงเทพมหานคร) โครงการคายครอบครวส�าหรบเดกทมความสามารถพเศษ โครงการคายสงเสรมการอานการเรยนรในสวนภมภาค โครงการ ชมชนรกการอานสวนภมภาคโครงการประกวดหนงสอดเดนรางวล เซเวนบค อวอรด โครงการกลาวรรณกรรม โครงการคายการตน 7 -11 ถอดรหสนกวาดการตนในฝน เปนตน

โรงแรมโอเรยนเตล สงเสรมการอานผานทางการจดท�ารางวลซไรต ซงเปนรางวลทใหแกนกเขยนดเดนในภมภาคอาเซยน เกดขนตงแต พ.ศ. 2522

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย มโครงการทเกยวของกบการอาน ไดแก หองสมดเสรมปญญา หองสมดชมชนโรงเรยนวดเลขธรรมกตตจงหวดนครนายก สนบสนนงบประมาณส�าหรบการจดท�าหองสมดและซอหนงสอ ตลอดจนคอมพวเตอรเพอการสบคนขอมล

ธนาคารกรงไทย มโครงการหนงสอดส�าหรบเยาวชน คดเลอกโดย ดร.ชยวฒน วบลยสวสดประธานกรรมการบรหารของธนาคาร คดเลอกจากรายชอหนงสอทอยในผลงานวจยแนะน�าหนงสอด หนงสอทไดรบรางวลวรรณกรรม หนงสอของนกเขยนทมชอเสยง และหนงสอแนวสงเสรมความคด จ�านวน 121 เลมมอบใหแกโรงเรยนทธนาคารอปถมภ นอกจากนยงไดรวมมอกบพนธมตร เชน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย มลนธซเมนตไทยมอบหนงสอสมทบมมหนงสอดส�าหรบเยาวชนเพมเตม บรษทนานมบคส จ�ากด มโครงการ เชน โครงการหนงสอเลมโปรดบคคลบ “เดกไทยรวมใจอานถวายในหลวง 60 ลานเลม” คนหานกเรยนทเปนยอดนกอาน เปาหมายใหเดกไทยอานหนงสอใหได 60 ลานเลม ภายในป 2549 และในป 2550 รวมกบ

181

กระทรวงศกษาธการจด โครงการหนงสอเลมโปรดบคคลบ ปท 7 “เดกไทยรวมใจอานถวายในหลวง 80 พรรษา”

สมาคมผจดพมพและผจ�าหนายหนงสอแหงประเทศไทย มกจกรรมดานการสงเสรมการอาน เชน การจดงานสปดาหหนงสอแหงชาตและสปดาหหนงสอนานาชาต การจดเทศกาลหนงสอเดกและเยาวชน การจดอบรมสมมนาใหความรแกสมาชก จดตงมลนธหนงสอเพอเดก

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย มโครงการเพอสนบสนนการอาน เชน โครงการส�ารวจความสนใจในการอานของไทยมสลม 4 จงหวดภาคใต โครงการปรบปรงหองสมดโรงเรยนมธยมใน สวนกลางใหไดมาตรฐาน โครงการอบรมนกเรยนชวยงานหองสมด โครงการจดงานสปดาหหนงสอแหงชาต โครงการคดเลอกหองสมดดเดน โครงการวจยบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร เปนตน

สมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย มโครงการ เชน โครงการสมมนานกอานสภมภาค เสวนาทางวชาการดานการอาน เปนตน

สมาคมนกแปลและลามแหงประเทศไทย มกจกรรมสวนใหญเกยวของกบการพฒนาทกษะการแปล

สภาพการอานของเดกไทยและคนไทย ผลการส�ารวจสถตการอานของประชากรไทย โดยส�านกงานสถตแหงชาต ป 2551 พบวา คนไทยอาย 6 ปขนไปมอตราการอานหนงสอรอยละ 66.3 ลดลงจากป 2548 ทมอตราการอานหนงสอรอยละ 69.1 แตมากกวาป 2546 ทมสถตรอยละ 61.2 ในดานรายละเอยดผลการส�ารวจป 2551 เดกอาย 6 – 14 ป มอตราการอานหนงสอรอยละ 81.5 เยาวชนอาย 15 – 24 มอตราการอานหนงสอรอยละ 78.6 คนวยท�างาน อาย 25 – 59 มอตราการอานหนงสอรอยละ 64.3 คนวยสงอาย อาย 60 ปขนไปมอตราการอานหนงสอรอยละ 39.3 หนงสอทอานมากทสดคอหนงสอพมพ รอยละ

182

71.0 รองลงมา คอ นวนยาย/การตน/และหนงสออานเลน รอยละ 38.8 รองลงมาคอนตยสาร รอยละ 35.4 โดยเดกอาย 6 – 14 ป อานแบบเรยน/ต�าราเรยนตามหลกสตรมากทสด ขณะทคนวยอนอานหนงสอพมพมากทสด เวลาทใชในการอานหนงสอเฉลย 39 นาทตอวน โดยเยาวชนอาย 15 – 24 ปมอตราการอานหนงสอสงสด 46 นาทตอวน ในดานเขตพนทของประชากรทอานหนงสอ พบวา กรงเทพมหานครมรอยละการอานหนงสอสงทสด รองลงมาคอประชากรทอาศยอยในเขตเทศบาล สวนประชากรทอาศยอยนอกเขตเทศบาลมอตราการอานหนงสอนอยทสด และในดานระดบการศกษาของประชากรทอานหนงสอ พบวา ประชากรทมระดบการศกษาอดมศกษาขนไปมระดบการอานหนงสอมากทสด (รอยละ 95.6) รองลงมาคอระดบอาชวศกษา (รอยละ 85.8) และระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 83.4) สวนผทไมไดรบการศกษามรอยละการอานหนงสอนอยทสดเพยง รอยละ 15 คนไทยอาย 6 ปขนไปทอานหนงสอชวงนอกเวลาเรยน/นอกเวลาท�างานทางสออเลกทรอนกสมจ�านวน 3.2 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 8.1 ของผอานหนงสอทงสน จากการส�ารวจความคดเหนของประชากรอายตงแต 6 ปขนไปเกยวกบการรณรงคใหคนรกการอานหนงสอพบวา วธการรณรงคทไดรบการเสนอแนะมากทสด 5 ล�าดบแรก คอ หนงสอควรมราคาถกลง หนงสอควรมเนอหาสาระทนาสนใจ ควรมหองสมดประจ�าหมบานหรอชมชน สงเสรมใหพอแมปลกฝงใหเดกรกการอานหนงสอ และภาษาทใชในหนงสอควรใชภาษางายๆ สอใหทกคนสามารถเขาใจได ผลการศกษาสถานการณการอานและดชนการอานหนงสอของคนไทย ป 2552 โดยจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมกบส�านกงานอทยานการเรยนร พบวาคนไทยใชเวลาอานหนงสอเฉลยวนละ 94 นาทตอวน โดยผทอายนอยกวา 20 ปใชเวลาวางในการอานมากทสดเฉลย 115 นาทตอวน ขณะทคนอาย 49 ปขนไป ใชเวลาวางอานนอยทสด เฉลย 75 นาทตอวน ผลการส�ารวจพฤตกรรมการอานหนงสอ ส�ารวจโดยส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ส�ารวจผรวมงานมหกรรมรกการอาน ป 2552 พบวา หนงสอทชอบมากทสดคอ หนงสอเกยวกบความร รองลงมาคอหนงสอบนเทง หนงสอการตน นวนยาย และนตยสาร เวลาทใชในการอานเฉลยตอวน มากทสดคอ 16 – 30 นาท รองลงมา

183

คอ มากกวา 60 นาท และ 31- 60 นาท การสงเสรมการอานทไดรบการเสนอแนะมากทสด คอ ปลกฝงการอานใหพอแม ผปกครอง รองลงมา คอ หนงสอควรมราคาถก และหนงสอควรมเนอหานาสนใจ อตราการรหนงสอของประชากร จากขอมลของกรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย พบวา ในป 2550 มอตรารอยละ 99.4 ป 2551 มอตรารอยละ 99.9 ป 2552 มอตรารอยละ 99.7 ผลสมฤทธทางการศกษาดานการอานจากผลทดสอบของ The Programme for International Student Assessment (PISA) จดท�าโดย Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) ซงวดความสามารถดานการอานของนกเรยนอาย 15 ป พบวาในป 2546 เดกไทยมคะแนน 420 ป 2549 มคะแนน 417 ป 2552 มคะแนน 421 ปญหาและขอจ�ากดในการสงเสรมการอานของไทย ในอดตทผานมาหนวยงานทงภาครฐบาลและเอกชน ตางด�าเนนงานดานการสงเสรมการอานอยางหลากหลาย แตยงมลกษณะตางคนตางท�า มความรวมมอกนบางในลกษณะของการเขาไปใหความชวยเหลอ สนบสนนโรงเรยนในดานการบรจาคหนงสอ การจดกจกรรมสงเสรมการอาน และการพฒนาบคลากรดานการสงเสรมการอานและพฒนาหองสมด ท�าใหไมเกดพลงผลกดนการอานสประชาชนในทกกลมทกวยเทาทควร นอกจากนหากนโยบายสงเสรมการอานมความชดเจนตงแตจากระดบรฐบาล และมการรณรงคอยางตอเนองท�าใหผลของนโยบายสามารถเหนผลไดอยางชดเจนและเปนรปธรรม ดงเชนในป 2546 ทกระทรวงศกษาธการจดท�าโครงการ ปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนร และจดกจกรรมตอเนองจนถงป 2548 พบวาพฤตกรรมการอานหนงสอนอกเวลาเรยนและเวลาท�างานของประชากรไทยมอตราเพมมากขน ในสวนของการน�านโยบายลงไปสการปฏบตโดยเฉพาะอยางยงในสถานศกษาสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงมจ�านวนโรงเรยนถงสามหมนกวาโรง ในการดานสงเสรมการอานจ�าเปนตองพฒนาลกษณะทางกายภาพใหมความพรอม เชน การมหองสมดทมทรพยากรหองสมดทมจ�านวนเพยงพอแกความ

184

ตองการของทงนกเรยนและครมเนอหานาสนใจ นอกจากนหากผบรหารโรงเรยนเหนความส�าคญของการสงเสรมการอานและการพฒนาหองสมด และเปนผน�าในการพฒนาและท�าใหบคลากรในโรงเรยนตระหนกวาการสงเสรมการอานและพฒนาหองสมดมความส�าคญ ซงจะสงผลตอการพฒนาผลสมฤทธและการเรยนรของผเรยน และเปนหนาทของครทกคน ไมใชเพยงครภาษาไทย หรอ บรรณารกษเทานน จะสงผลใหการน�านโยบายสงเสรมการอานลงไปสภาคการปฏบตสมฤทธผลยงขน

แนวทางการพฒนาและสงเสรมการอาน เปาหมายการสงเสรมการอาน จากแนวทางการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ทมงสรางวฒนธรรมการเรยนร ใหตระหนกถงประโยชนและความส�าคญของการเรยนรตลอดชวตทน�าไปสการยกระดบคณภาพชวตและความสามารถในการด�ารงชวตอยางรเทาทน การสรางกระแสสงคมใหการเรยนรเปนหนาทของคนไทยทกคน การสรางนสยใฝรตงแตเดก ควบคกบการสงเสรมใหองคกรและสอทกประเภทเปนแหลงเรยนรอยางสรางสรรค รวมทงการสรางปจจยสนบสนนการเรยนรตลอดชวต นอกจากนนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) ทก�าหนดคณลกษณะของคนไทยยคใหม ไดแก มความสามารถในการเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และมนสยใฝเรยนรตลอดชวต มความสามารถในการสอสาร สามารถคด วเคราะห แกปญหา คดรเรมสรางสรรค และก�าหนดใหมการพฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหมเพอสงเสรมการเรยนรของผเรยน และมการก�าหนดตวบงชและคาเปาหมายหนงคอการเพมระดบผลสมฤทธทางการเรยนในวชาหลกของนกเรยน ตลอดจนเปาหมายและตวชวดทก�าหนดโดยคณะกรรมการสงเสรมการอานเพอสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต ไดแก ประชากรวยแรงงานทเปนผรหนงสอในระดบใชงานไดในชวตประจ�าวนเพมขนเปนรอยละ 99 ประชากรอาย 15 ปขนไป

185

สามารถอานออกเขยนไดเปนรอยละ 95 และอตราการอานหนงสอของคนไทยเพมขนเปนปละ 10 เลมตอป และแหลงการอานไดรบการพฒนาและเพมจ�านวนใหสามารถจดบรการไดครอบคลมทกต�าบล ชมชน อยางทวถงและมคณภาพ แนวทางการพฒนาและสงเสรมการอาน จากเปาหมายดงกลาวขางตนควรก�าหนดแนวทางการพฒนา ดงน ดานการก�าหนดยทธศาสตร 1.รฐบาลและองคกรปกครองสวนทองถนตองใหความส�าคญกบการศกษาและการอาน 2.ก�าหนดเปาหมายการพฒนาใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ เพอใหการพฒนาเปนไปในทศทางเดยวกนและตอบสนองตอการพฒนาประเทศในอนาคต 3.จดท�านโยบาย แผนการด�าเนนงาน และจดตงสถาบนรบผดชอบดานการก�าหนดนโยบายและกลยทธ และด�าเนนงานดานการพฒนาหนงสอและการสงเสรมการอานอยางเปนระบบ ตงแตการผลตหนงสอทดมคณภาพ การสนบสนนและพฒนานกเขยน/นกแปล ผผลตและจดท�าหนงสอ การสงเสรมสนบสนนส�านกพมพโดยเฉพาะส�านกพมพขนาดเลกในดานตนทนการผลต การกระจายหนงสอ การพฒนาหองสมดและแหลงเรยนร การพฒนาบคลากรทเกยวของกบหนงสอและการสงเสรมการอานตลอดจนบคลากรทรบผดชอบหองสมดและแหลงเรยนร และวจยและพฒนาดานการอานและการผลตและพฒนาหนงสอ ตลอดจนการรณรงคสงเสรมการอานแกเดกและประชาชนทวไป 4. จดตงศนยหรอสถาบนเพอศกษาพฒนาการของเดกและเยาวชนในดานการเรยนรและการอานออกเขยนไดและศกษาวจยดานการอานของประชาชน และมการทดสอบและประเมนผล 5.จดตงสถาบนพฒนาสอสงเสรมการอาน การเรยนรทสรางสรรคและสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย

186

6.จดตงสถาบนการแปลแหงชาต เพอจดแปลและเผยแพรความร วรรณกรรมจากประเทศตาง ๆ เพอสงเสรมใหประชาชนมหนงสอด มคณภาพ และหลากหลายอาน 7.รฐบาลควรพจารณาระบบการตงราคาโดยรวมของหนงสอใหราคาอยในระดบทเหมาะสมกบผบรโภค 8.รฐบาลใชระบบภาษเพอประโยชนในการพฒนาหนงสอและการสงเสรมการอาน เชน การลดภาษมลคาเพมเพอสนบสนนอตสาหกรรมการผลตหนงสอ การลดภาษกระดาษ การลดหยอนภาษส�าหรบบคคลหรอนตบคคลทบรจาคหนงสอ/สอการอาน น�าภาษทเกบจากธรกจสงพมพมาสงเสรมและพฒนาการผลตหนงสอใหมคณภาพ 9.รฐบาลและหนวยงานภาครฐจดใหมงบประมาณดานการจดซอหนงสอ การซอมบ�ารง การจดกจกรรมสงเสรมการอาน และการคนควาวจยดานการอานอยางเพยงพอ 10.สงเสรมการอานในทกมต ตงแตอยในครรภ และทกวยดานการรณรงคสงเสรมการอาน 11.รฐบาลรณรงคสงเสรมการอานผานสอทกประเภท อยางตอเนอง โดยจดใหมสอตาง ๆ ดงดดใหเดกและประชาชนเกดความตองการอานหนงสอมากขนเหนความส�าคญ และประโยชนของการอาน 12.รฐบาลและหนวยงานตาง ๆ จดกจกรรมสงเสรมการอานเชงรกอยางตอเนองจรงจง ทกกลมเปาหมาย 13.เผยแพรตนแบบทดในการสรางนสยรกการอาน และประสบผลส�าเรจจากการอานในทกกลมอาย และยกยองใหก�าลงใจนกอานและนกเขยน ผผลตหนงสอ 14. สรางกระแสการอานในรปของการรณรงค จดงานมหกรรมรกการอานทประชาชนมสวนรวม หรอก�าหนดวนอานแหงชาต เปนตน 15. หนวยงานรฐบาลทกแหงใหความส�าคญกบการสงเสรมสนบสนนการอาน สนบสนนใหบคลากรในหนวยงานอานหนงสอและแลกเปลยนพดคยเกยวกบหนงสอ

187

ดานการพฒนาแหลงการอานและทรพยากรการอาน 16.จดหองสมดและแหลงการอานทเออตอการเรยนรของประชาชน ทงความรสมยใหมและภมปญญาไทย และแหลงความรส�าหรบนกเขยน 17.พฒนาหองสมดใหมคณภาพและทวถงทงในเมองหลวง ในทองถนและชมชน โรงเรยน มหาวทยาลย หองสมดส�าหรบผพการทางสายตา 18.พฒนาหองสมดตนแบบเพอเปนแหลงแลกเปลยนเรยนรและพฒนาศกยภาพบคลากรหองสมด 19.จดใหมระบบหมนเวยนหนงสอเพอประหยดงบประมาณในการซอหนงสอส�าหรบหองสมดทมงบประมาณไมเพยงพอ 20.ใชศนยการเรยนรชมชนเปนเครอขายเพอเขาถงเยาวชนและประชาชนในทองถน 21.จดสรรงบประมาณการจดซอหนงสอใหเพยงพอ 22. สงเสรมใหมการผลตหนงสอ/สอการอานและการเรยนรทมคณภาพ และการคดเลอกหนงสอทดมคณภาพ และตรงตามความตองการของผใชบรการเขาหองสมด 23. สนบสนนสงเสรมใหมการเชอมโยงและแลกเปลยนขอมล ใหมการดาวนโหลดหนงสอมคณภาพ มแหลงสนบสนนขอมล เทคนคการอาน การเขยน การแปล การพฒนาบคลากรดานการผลต พฒนาหนงสอและการสงเสรมการอาน 24. สรางผเชยวชาญดานการผลต พฒนาหนงสอและการสงเสรมการอาน 25. สงเสรมสนบสนนใหมหลกสตรการผลตและพฒนาหนงสอและการสงเสรมการอาน เชน การผลตหนงสอ การบรรณาธการตนฉบบ หลกสตรบรรณารกษแนวใหม การพฒนาการเขยน การแปลดานการพฒนาทกษะและความสามารถในการอาน 26.จดการศกษาในระบบโรงเรยนโดยเนนการอานและการเขยนบรณาการในทกกลมสาระการเรยนร เพอยกระดบทกษะการอานของนกเรยน และท�าใหครทกคนตระหนกเหนความส�าคญของการสอนอานและการเขยน เพอเปนพนฐานในการเรยนรของนกเรยน

188

27.จดการเรยนการสอนโดยเนนใหนกเรยนมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และรจกเลอกรบ ประเมน และใชประโยชนจากสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพและมจรยธรรม 28.สงเสรมใหนกเรยนอานหนงสอทมคณภาพ เชน วรรณกรรมระดบโลก วรรณกรรมส�าหรบเยาวชน เพอสงเสรมความร ความคดทกวางขวางและในเชงลก และใหมการพดคย/แลกเปลยนความ คดเหนจากหนงสอทอาน เพอใหน�าไปสการพฒนาทกษะการคดวเคราะห และการเขาใจและยอมรบฟงความคดเหนของผอน

จดเตรยมโดยส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.)i

189

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2544). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.กระทรวงศกษาธการ. (2552). รกการอานเทดมหาราชน มหกรรมนวตกรรมการอานเทดพระเกยรตสมเดจ พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ และสรางเสรมนสยรกการอานในเดกและเยาวชนไทย. (เอกสารทใชในการประชาสมพนธ)กระทรวงศกษาธการ. (2553). ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง การด�าเนนการพฒนาคณภาพผเรยน ในการขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561).กระทรวงศกษาธการ, กรมวชาการ. (2546). ปแหงการสงเสรมการอานและการเรยนร เฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในมงคลวโรกาสทรงเจรญ พระชนมพรรษา 48 พรรษา. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด.กรมสรรพากร. พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท ๕๑๕) พ.ศ. ๒๕๕๔. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.rd.go.th/publish/44675.0.html. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).เครอขายชมชนรกการอาน. ค�าประกาศเจตนารมณ เครอขายหนงสอเพอเดกฯ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก :

190

http://www.bookandreading.com/. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).ธนาคารกรงไทย จ�ากด (มหาชน). โครงการสงเสรมมมหนงสอดส�าหรบเยาวชน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.ktb.co.th/th/cser/good_books_corner.jsp (วนทคนขอมล : 6 กรกฎาคม 2554). แผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน. เปดบานแผนงานฯ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.happyreading.in.th/. (วนทคนขอมล : 6 กรกฎาคม 2554). มลนธซเมนตไทย. รจกมลนธซเมนตไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.scgfoundation.org/th/index.asp. (วนทคนขอมล : 6 กรกฎาคม 2554). มลนธหนงสอเพอเดก. เกยวกบมลนธ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.thaibby.in.th/aboutus/object.html. (วนทคนขอมล : 6กรกฎาคม 2554). ส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2535). แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตง.ส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2520. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.onec.go.th/plan/surang/plan_su.htm. (วนทคนขอมล : 4 กรกฎาคม 2554).ส�านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2544). ปฏรปการศกษา : พฒนาหองสมดเปนแหลง เรยนรสมาตรฐาน.ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=62. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).

191

ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. โครงการไทยเขมแขง 2555 ส�านกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.tkk2555.obec.go.th/. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554). ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). มาตรฐานหองสมดและตวบงช เพอการพฒนา คณภาพหองสมดโรงเรยนสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด.ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553). คมอด�าเนนงานโรงเรยนดประจ�าต�าบล ตาม โครงการโรงเรยนดประจ�าต�าบล. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จ�ากด. ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2554). ประกาศส�านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน เรองรายชอหนงสออานนอกเวลา สาระการเรยนรภาษาไทย ตามหลกสตร แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ส�านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา. (2546). แนวทางการพฒนาหองสมดโรงเรยน. ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ส�านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา. (2546). แนวทางการพฒนาแหลงเรยนรและการใชนวตกรรมในการจดการเรยนร. ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). เปาหมายยทธศาสตรและตวบงช การปฏรปการศกษาใน

192

ทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561). ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://dnfe5.nfe.go.th/cumalylib/cname/alpha.html. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554). ส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน. รจก สสค. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.qlf.or.th/. (วนทคนขอมล : 6 กรกฎาคม 2554). ส�านกงานสถตแหงชาต. การส�ารวจการอานหนงสอของประชากร พ.ศ. 2546. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://service.nso.go.th/nso/data/02/read46.html. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).ส�านกงานสถตแหงชาต. สรปผลเบองตนการอานหนงสอของประชากร พ.ศ. 2551. [ออนไลน]. เขาถงได จาก : http://www..nso.go.th/. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554). ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร. เกยวกบ OKMD. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.okmd.or.th/th/about.asp. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).ส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2552). รายงานผลการจดงานมหกรรมรกการอาน กระทรวงศกษาธการ ประจ�าปงบประมาณ 2552. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา ส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561). กรงเทพมหานคร : บรษทพรกหวานกราฟฟค จ�ากด.ส�านกงานอทยานการเรยนร. การศกษาสถานการณการอานและดชนการอานของไทย (Reading Index).

193

[ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.tkpark.or.th/tk/. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554). ส�านกนายกรฐมนตร, ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542). พระราชบญญตการศกษา แหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.). ส�านกเลขาธการคณะรฐมนตร. มตคณะรฐมนตร เรองการก�าหนดใหวนท 2 เมษายน เปน “วนหนงสอเดก แหงชาต”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.cabinet.soc.go.th/soc/. (วนทคน ขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).ส�านกเลขาธการคณะรฐมนตร. มตคณะรฐมนตร เรองการสงเสรมการอานใหเปนวาระแหงชาตเพอสราง สงคมแหงการเรยนรตลอดชวต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.cabinet.soc.go.th/soc/. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. การประกวดหนงสอดเดน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://lib.obec.go.th/portal/node/4. (วนทคนขอมล : 4 กรกฎาคม 2554).สภาผแทนราษฎร. (2544). ค�าแถลงนโยบายคณะรฐมนตรตอรฐสภา. เอกสารของคณะรฐมนตรเสนอตอ รฐสภาเรอง “ค�าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภา” 26 กมภาพนธ 2544. กรงเทพมหานคร : สภาผแทนราษฎร.สภาผแทนราษฎร. ค�าแถลงนโยบายคณะรฐมนตรตอรฐสภา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://library2.parliament.go.th/giventake/statement.html. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554).

194

มลนธหนงสอเพอเดก. วนหนงสอเดกแหงชาต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.thaibby.in.th/project/bookforchildday.html. (วนทคนขอมล : 5 กรกฎาคม 2554). Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2009). PISA 2009 scores and ranking by economy/economy. Retrieved July, 5 2011, from http://www.oecd.org.

195

การสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร*

A Synthesis of TK park Living Library Knowledge

ศาสตราจารย ดร.ชตมา สจจานนท**ผชวยศาสตราจารยกาญจนา ใจกวาง***

รองศาสตราจารยมาล ล�าสกล****Professor Dr. Chutima Sacchanand

Assistant Professor Kanchana Gaikwang Associate Professor Malee lumsakul

บทคดยอการวจยนมวตถประสงคเพอศกษาวจยถอดประสบการณการจดการหองสมดมชวต และเพอสงเคราะหองคความรหองสมดมชวต รปแบบอทยานการเรยนร แหลงขอมลหลกคอ เอกสาร และผเกยวของ ใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ผ เกยวของกบส�านกงานอทยานการเรยนร (สอร.) รวมจ�านวนทงสน 102 คนประกอบดวย กลมผกอตงและคณะกรรมการบรหาร จ�านวน 5 คน กลมผบรหาร ผจดการ หวหนาสวนของสอร. จ�านวน 10 คน นกวชาชพทปฏบตงานในสอร. จ�าแนกตามสวนงานทง 4 สวน จ�านวน 15 คน กลมบรรณารกษ และบคคลทวไปทเกยวของกบสอร.ทางดานวชาการ จ�านวน 10 คน ผใชบรการ ผศกษาดงานและผเขารวมกจกรรมหองสมดมชวตของสอร. จ�านวน 50 คน และกลมเครอขายหองสมดมชวตจ�านวน 12 คน เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเจาะลกและการสนทนากลม เครองมอการวจย ประกอบดวย แบบบนทกขอมล แบบสมภาษณ และแบบสนทนากลม การวเคราะหขอมลใชการวเคราะห จดกลมเนอหาและการบรรยายเชงพรรณนา ผลการวจยพบวาการกอรางสรางความคดอทยานการเรยนรเกดขน เพอตอบโจทยส�าคญของประเทศไทยเรองการอาน หนงสอและหองสมด โดยมโจทยระดบชาต โจทยระดบทองถน และโจทยของคนท�างานท

196

ชดเจนเพอรวมแกปญหาของสงคมไทยทงดานการศกษาและสงคม การรวมสรางสงคมการเรยนร โดยมนโยบายระดบชาตเปนเครองมอก�ากบและไดรบการสนบสนนสงเสรมอยางจรงจง ท�าหนาทเปน “ขอตอเตมเตม” หรอ “ขอตอของสงคม” สรางเสรมงานทขาดอย และจากการปฏบตในลกษณะ “งานทดลองชนใหญ” สอร.ไดมบทบาทการเปนองคกรทสรางปญญาใหสงคมไทย ในดานการสรางความร การถายทอดความร การแลกเปลยนเรยนร การสงเสรมการอานและการเรยนร ผานกจกรรมหลกสดาน ไดแก กจกรรมสงเสรมการอานการเรยนร กจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมทกษะชวตและกจกรรมสงเสรมการเรยนรเพอเสรมทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ หองสมดมชวต เปนการเตมชวตใหหองสมดโดยมงเนน “ความใหมและทนสมย” “ความสวยงาม” “ความสนกสนานเพลดเพลน” “ความหลากหลาย” “ความเคลอนไหว” และ “ความสะดวก” ความส�าเรจของหองสมดมชวตเกดจากการบรณาการองคความรการบรหารจดการแนวใหม ครอบคลมการจดท�ายทธศาสตร การบรหารจดการแบบมสวนรวม การสรางความรวมมอและเครอขาย การบรหารจดการโครงการ การบรหารจดการปญหา และการสอสารและการประชาสมพนธ การตลาด การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การใชศกยภาพจากแหลงความรและความเชยวชาญจากหนวยงานภายนอก การตดตามและประเมนผลและส�าเรจไดดวยพลงรากฐาน คอกลมคนท�างาน และพลงเครอขาย

*ส�านกงานอทยานการเรยนร และมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2554 (Thai Knowledge Park Center and Sukhothai Tham-mathirat Open University 2011) ** อ.บ., พ.ม., อ.ม., Post Grad. Dip., M.L.S. (Information Science), EdD Charles Sturt University, Australia ศาสตราจารย สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช *** ศศ.บ., ศศ.ม. (บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร) มศว.ประสานมตร ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช****อ.บ., อ.ม. (บรรณารกษศาสตร), ป. บณฑตขนสง จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

197

สอร.ไดมบทบาทการเปนองคกรทสรางปญญาใหสงคมไทยในดานการสรางความร การถายทอดความร การแลกเปลยนเรยนร การสงเสรมการอานและการเรยนร ผานกจกรรมหลกสดาน ไดแก กจกรรมสงเสรมการอานการเรยนร กจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมทกษะชวตและกจกรรมสงเสรมการเรยนรเพอเสรมทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ หองสมดมชวต เปนการเตมชวตใหหองสมดโดยมงเนน “ความใหมและทนสมย” “ความสวยงาม” “ความสนกสนานเพลดเพลน” “ความหลากหลาย” “ความเคลอนไหว” และ “ความสะดวก” ความส�าเรจของหองสมดมชวตเกดจากการบรณาการองคความรการบรหารจดการแนวใหม ครอบคลมการจดท�ายทธศาสตร การบรหารจดการแบบมสวนรวม การสรางความรวมมอและเครอขาย การบรหารจดการโครงการ การบรหารจดการปญหา และการสอสารและการประชาสมพนธ การตลาด การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารการใชศกยภาพจากแหลงความรและความเชยวชาญจากหนวยงานภายนอก การตดตามและประเมนผลและส�าเรจไดดวยพลงรากฐาน คอกลมคนท�างาน และพลงเครอขาย ความส�าเรจของการกอตงและด�าเนนงานอทยานการเรยนรเกดจากการตกผลกความรและประสบการณของทมงาน เครอขายและผมสวนไดสวนเสย ทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต บนรากฐานของการ บรณาการองคความร สหวทยาการ น�ามาสตนแบบหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรทมบทบาททงในการเปนหองสมด ศนยการเรยนรและศนยศลปวฒนธรรม โดยมองคประกอบส�าคญสามดาน คอ ดานกายภาพ ดานสาระและกจกรรม และดานการบรหารจดการ หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรจงอาจจดเปนนวตกรรมหองสมดทใหบรการประชาชนเพอการเรยนรตลอดชวตโดยผใชเปนศนยกลางในบรบทของสงคมไทย ทงโดยองครวมและในดานตางๆ ไดแก ดานนวตกรรมผลตภณฑของหองสมด ดานนวตกรรมกระบวนการด�าเนนงานหองสมด และดานนวตกรรมการบรหารหองสมดมชวต น�าไปสนวตกรรมการเรยนรผานมตหองสมดเพอการศกษาตลอดชวต ท�าใหเกดการเปลยนแปลงภาพลกษณใหมของหองสมดและสรางความ สามารถในการแขงขน

198

หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรกอใหเกดผลกระทบตอสงคมจนเปนทประจกษ โดยเฉพาะในดานการสรางนสยรกการอาน นกอาน นกคด นกปฏบต การจดประกายความคด แรงบนดาลใจและสรางความตนตวเรองหองสมดมชวต การเปนแหลงศกษาดงาน สอนงาน ฝกงาน และประเดนการวจยตนแบบหองสมดมชวตและวธการสรางสรรคการเรยนร การเปนตนแบบหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ซงสามารถน�าไปประยกตใชในการพฒนาหองสมดใหเปนแหลงเรยนรตลอดชวตของประชาชน และเปนพลงขบเคลอนการรวมสรางสรรคสงคมการเรยนร

ค�าส�าคญ ส�านกงานอทยานการเรยนร หองสมดมชวต

AbstractThis research had the objectives to externalize the experience on the management of the living library and to synthesis TK park Living Library Knowledge. The main sources of information come from documents and related sample, selected by pur-posive sampling of one hundred and two persons who have related roles with TK park. They were five founders and executive committee, ten administrators at different levels, fifteen professionals from all the four sections of TK park; ten librarians and interested people who were academically involved with TK park, fifty users /attend-ees of TK park academic activities and twelve living library network members. Data was collected through in-depth interview and focus groups. Research instruments were documentary analysis, interviewing and focus group question guidelines. Data were analyzed qualitatively and presented descriptively . The Living Library revitalized activeness libraries with a focus on “newness and modernity,” “beauty,” “enjoyment”, “diversity” “movement” and “convenience” The success of the living library came from the integration of knowledge on new man-agement which covered the development of strategic management, participatory management, collaboration and networking., project management,

199

problem management, communications and public relations, marketing, information technology and communication application, using the potential sources of knowledge and expertise from external agencies and monitoring and evaluation. The success came from the staff as the ground power and the power of network. The success of the establishment and operation of TK park came from the crystallization of knowledge and experience of the team, network and other stakehold-ers. This was on the integration of interdisciplinary body of knowledge leading to the living library prototype which acted as the library, the learning center, and arts and cultural center. It had three major components: physical aspects, content and activities, and the management. TK park living library has been an innovative library providing services to people for lifelong learning by a user-centered strategy in the context ofthe Thai society both in the holistic and other areas for the innovative library product, the innovative library process and the innovative living library management. This led to innovative learning through the library for lifelong learning and created big changes to the new image of the library and a competitive advantage. TK park living library had its impact on Thai society obviously especially in developing reading habit of the young generation, created critical readers, creative persons and doers. It had inspired and created awareness about the living library, be-came the place for study, teaching and training and also being the issues for research and for creative styles of learning development. As a prototype model, the TK park liv-ing library can be applied for developing the library as a resource for lifelong learning for Thai people and be co-creative powers towards learning society.

Keywords: TK park; Living library

200

ความเปนมาและความส�าคญของปญหาการวจย ส�านกงานอทยานการเรยนร (สอร.) จดตงขนโดยมวตถประสงคเพอเปนแหลงเรยนรตลอดชวตทเนนการปลกฝงและสงเสรมนสยรกการอานและแสวงหาความรดวยทกษะหลากหลาย มภารกจหลก คอ การใหบรการหองสมดรปแบบอทยานการเรยนร การจดการความร การกระจายและถายทอดองคความร นอกจากการใหบรการดานหองสมดมชวตทสรางสรรคทนสมย มาตงแตตน พ.ศ.2548 และ ตงแตพ.ศ. 2550 เปนตนมา สอร.ไดก�าหนดบทบาทองคกรใหเปนศนยวจยและพฒนา (R&D Center) ดานหองสมดมชวต เนองจากเลงเหนถงจดแขงของส�านกงานอทยานการเรยนร โดยเฉพาะสวนบรการซงสามารถใชเปนพนทศกษาวจย ทดลองแนวคด ผานการปฏบตจรงได รวมทงองคความรหองสมดมชวตทไดผานการสรางสรรค สงสม และพฒนามาอยางตอเนอง ดงนนจงน�ามาสการปรบวธคดและกระบวนการบรหารจดการและการท�างานหลายดานภายในองคกร รวมทงการพฒนาบคลากรไปสทศทางเดยวกน มการทดลองแสวงหาแนวทางกจกรรมและการบรหารจดการทเปนตนแบบ และการจดการความร ซงเชอมโยงไปสกระบวนการสงเสรมการอานการเรยนร โดยมงหวงทจะน�าความรจากกระบวนการตนแบบไปเผยแพรเปนแนวทางใหแกหองสมดหรอศนยการเรยนรอนๆ ทตองการจะพฒนาปรบปรงแหลงเรยนร ของตน การจดท�าโครงการ “การวจยและพฒนาองคความรหองสมดมชวต รปแบบอทยานการเรยนร” จงมความจ�าเปนเพอถอดประสบการณและจดการความรในการบรหารจดการและการด�าเนนงานหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรในดานตางๆ เชน ดานกายภาพ ดานเนอหาสาระ และการ จดกจกรรม ฯลฯ อยางเปนระบบ โดยศกษาวจยองคความรการพฒนาหองสมดมชวต และมบคลากรผมสวนรวมในการกอตง ผบรหารและผปฏบตงานเปนสวนหนงของกระบวนการวจยและพฒนา ท�าใหเกดองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ทจะสามารถน�ามาถายทอด เผยแพร และจดท�าเปนคมอการพฒนาหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ใหหองสมดและหนวยงานตาง ๆ น�าไปประยกตใช และน�าไปสการวจยและพฒนามาตรฐานและตวชวดหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรอนจะมสวนในการพฒนาส�านกงานอทยานการเรยนรใหเปนองคกรทางปญญาของสงคม และมบทบาท

201

สรางสรรคแหลงเรยนรและสงคมไทยใหเปนสงคมการอานและการเรยนรไดอยางแทจรง

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาวจยถอดประสบการณการจดการหองสมดมชวต 2. เพอสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดองคความรจากการสงเคราะหถอดประสบการณ การจดการความรโดยการศกษาวจยอยางมระบบ ผานการบรหารจดการอทยานการเรยนรตนแบบและการด�าเนนงานของส�านกงานอทยานการ เรยนร อนจะน�าไปสการพฒนาเปนมาตรฐานและตวชวดหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรในบรบททเหมาะสมกบสงคมไทย 2. การน�าองคความรจากผลการสงเคราะหนไปเผยแพรและขยายผลใหกบหองสมดและองคกรตาง ๆ น�าไปใชเปนตนแบบการพฒนาหองสมดมชวตหรอแหลงเรยนรของตน อนจะน�าไปสการสงเสรมการอาน การปรบทศนคตและพฤตกรรมการอาน การเรยนรและการใชหองสมดของประชาชนกลมตาง ๆ ในแตละพนทเพอรวมกนสรางสรรคสงคมการเรยนร

ขอจ�ากดในการวจย 1. การสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรในงานวจยนอยบนพนฐานขอมลจากการถอดประสบการณจากการสมภาษณ และการสนทนากลมผเกยวของกบ สอร.ไดแก กลมผกอตงและคณะกรรมการบรหารกลมผบรหาร ผจดการ หวหนาสวนของ สอร. นกวชาชพทปฏบตงานใน สอร. กลมบรรณารกษ และบคคลทวไปทเกยวของกบ สอร.ทางดานวชาการ กลมผใชบรการ ผศกษาดงานและผเขารวมกจกรรมหองสมดมชวตของ สอร. ดวยความแตกตางในมตของภมหลง โดยเฉพาะในดานการศกษา ต�าแหนงหนาท บทบาท ประสบการณ ชวงเวลาทมประสบการณเกยวของกบสอร. ท�าใหพบวามความแตกตางกนของการรบร ความเขาใจ

202

และความคดเหนเกดขน ผวจยพยายามสงเคราะหในกรอบความคดหลกรวมกน 2. การสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรในงานวจยนใชเอกสารทสอร. จดท�าเปนพนฐานหลกในการตรวจสอบขอมลและสงเคราะหความรรวมกบขอมลทไดจากการถอดประสบการณเนองจากเอกสารดงกลาวเปนเอกสารทางการของสอร. ทเผยแพรอยางกวางขวางจงถอวาเปนเอกสารปฐมภม ไดแก รายงานประจ�าป และโดยเฉพาะคมอตางๆ ซงมลกษณะเปนการถอดประสบการณของผปฏบตงานมาแลวชนหนง แตอยางไรกตามพบวา งานวจยทเกยวของมจ�านวนนอยมากท�าใหไมสามารถสรางองคความรจากงานวจย ซงมความจ�าเปนเนองจากการสรางองคความรในศาสตรแตละสาขาวชานนมงเนนทการพฒนาหรอสรางทฤษฎใหมซงจะตองอาศยผลงานวจยเปนพนฐาน (Hunter 1982: 12) แตอยางไรกตามในการสงเคราะหองคความรนผวจยไดใชกระบวนการวจยอยางมระบบ.

203

กรอบแนวคดการวจย

ผเกยวของ/ผมสวนไดสวนเสย

ผก�าหนดนโยบายคณะกรรมการบรหาร

การศกษาวจยถอดประสบการณการจดการหองสมดมชวต

บรรณารกษทเขารวมกจกรรม เชน ผไดรบรางวลการประกวดหองสมด มชวต ผศกษา

วจยเกยวกบสอร.

บรรณารกษ นกวชาชพ ต�าแหนงตาง

ของ สอร.

การวจยเอกสารการทบทวนวรรณกรรม

ทฤษฎ

การสมภาษณการสนทนากลม

เครอขายหองสมดมชวตและเครอขายรวมมอจด

กจกรรม

ผใชบรการผเขารวมกจกรรม

รวมทงผศกษาดงานหองสมด

ผบรหาร สอร.

การสงเคราะหองคความร

หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

สอร.

204

วธด�าเนนการวจย การวจยนใชการวเคราะหเอกสาร การสมภาษณเจาะลกและการสนทนากลม (focus group) เพอถอดประสบการณการจดการหองสมดมชวตและสงเคราะหองคความรโดยการวเคราะหเนอหา การจดหมวดหมและน�าเสนอโดยเชงพรรณนา ประชากรและกลมตวอยาง 1. ผใหขอมลหลก ประกอบดวยบคคล 6 กลม ดงน กลมท 1 กลมผกอตงและคณะกรรมการบรหารท�าหนาทก�าหนดนโยบาย จ�านวน 5 คน กลมท 2 กลมผบรหาร ผจดการ หวหนาสวนของส�านกงานอทยานการเรยนร (สอร.) จ�านวน 10 คน กลมท 3 บรรณารกษ นกวชาชพทปฏบตงานในส�านกงานอทยานการเรยนร จ�าแนกตามสวนงานทง 4 สวน จ�านวน 15 คน กลมท 4 กลมบรรณารกษอนๆ และบคคลทวไปทเกยวของกบ สอร.ทางดานวชาการ เชน ผเขารวมกจกรรม การอบรมและการเขาประกวด และไดรบรางวลการประกวดหองสมดมชวต ผศกษาวจยเกยวกบ สอร. จ�านวน 10 คน กลมท 5 ผใชบรการและผเขารวมกจกรรมหองสมดมชวตของส�านกงานอทยานการเรยนรในเขตกรงเทพมหานคร รวมทงกลมผศกษาดงาน รวม 50 คน กลมท 6 เครอขายหองสมดมชวตซงครอบคลมส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หอสมดแหงชาต ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และเครอขายทรวมมอจดกจกรรมในสวนภมภาค รวมจ�านวน 12 คน 2. กลมตวอยาง ผวจยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ผเกยวของกบส�านกงานอทยานการเรยนร รวมจ�านวนทงสน 102 คนเครองมอการวจยและความคดเหนเกดขน ผวจยพยายามสงเคราะหในกรอบความคดหลกรวมกน

205

ชดท 1 แบบบนทกขอมล ส�าหรบการบนทกและวเคราะหขอมลจากเอกสาร งานวจย ครอบคลมประเดน แนวคด ทฤษฎ หลกการเกยวกบหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ฯลฯ ชดท 2 แบบสมภาษณผกอตงและผก�าหนดนโยบาย ครอบคลมประเดน ทมา แนวคด และมมมองเกยวกบหองสมดมชวต วสยทศน พนธกจ นโยบาย ทศนะของผบรหารระดบสงทมตอ สอร. แนวทางการพฒนาหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร และตนแบบทคาดหวง ฯลฯ ชดท 3 แบบสมภาษณผบรหารส�านกงานอทยานการเรยนร ครอบคลมประเดน การบรหารจดการ การวางแผน กลยทธการด�าเนนงาน การพฒนาบคลากรสอร. การประชาสมพนธ แนวคดและแนวทางทางการพฒนาหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ฯลฯ ชดท 4 แบบสนทนากลมบคลากรสอร. ครอบคลมประเดนความรความเขาใจในการปฏบตงานหองสมดมชวต การจดการความร การวางแผนงาน การมสวนรวม การเผยแพรขอมลขาวสารและการประชาสมพนธ แนวทางการพฒนาหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ปญหาและอปสรรค ฯลฯ แนวทางการพฒนาตนเอง แงคด มมมอง ปญหาและอปสรรค ชดท 5 แบบสนทนากลม กลมบรรณารกษผเขารวมกจกรรมโครงการอบรมและประกวด หองสมดมชวต ครอบคลมประเดนความร ความเขาใจและประสบการณเกยวกบหองสมดชวต ชดท 6 แบบสนทนากลมผใชบรการหองสมด และผมสวนรวมในกจกรรมสอร. ครอบคลมประเดนความพงพอใจ ความสนใจในการใชบรการ การรบรขอมลขาวสาร และความรความเขาใจเกยวกบหองสมดมชวตตามแนวคดของ สอร. แนวคดและขอเสนอแนะอนๆ ฯลฯ ชดท7 แบบสนทนากลมเครอขายหองสมดมชวต ครอบคลมประเดน ความรวมมอ ความพงพอใจ ทศนคต กจกรรมการด�าเนนงาน จ�านวนเครอขาย การประชาสมพนธ แนวทางการพฒนาเครอขาย ปญหา อปสรรค ตนแบบทเหมาะสมฯลฯ

206

การตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย ผวจยตรวจสอบคณภาพโดยใหผทรงคณวฒจ�านวน 5 ราย ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา เพอใหไดเครองมอทมคณภาพกอนน�าไปเกบรวบรวมขอมลตอไป

การเกบรวบรวมขอมล 1.การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบ สอร. ผวจยใชวธศกษาทงจากสอสงพมพทจดท�าและเผยแพรโดยสอร. เชน รายงานประจ�าป คมอ ผลงานตาง ๆ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบสอร. และขาวสารผานสอมวลชน ทงหนงสอพมพและนตยสาร 2.การสมภาษณ และสนทนากลมผใหขอมลหลก โดยไดรบความรวมมอจาก สอร. ในการก�าหนดรายชอทอยผใหขอมลหลก 3.การวเคราะห และสงเคราะหองคความรทไดจากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของการถอดประสบการณจากผลการสมภาษณ และการสนทนากลมผใหขอมลหลก 4.การน�าเสนอรางผลการสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรตอทประชมผบรหารสอร.และผทรงคณวฒทเกยวของ และการปรบแกไขตามความคดเหนและขอเสนอแนะของทประชม

การวเคราะหขอมล ขอมลเอกสารและขอมลเชงคณภาพ ท�าการวเคราะห จดกลมเนอหา และน�าเสนอโดยการบรรยายประกอบแผนภม/แผนภาพตามความจ�าเปน.

207

สรปผลการวจย ผลการถอดประสบการณและสงเคราะหองคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรพบวา 1. การกอรางสรางความคดอทยานการเรยนรเกดขนในลกษณะ “งานทดลองชนใหญ” เพอตอบโจทยส�าคญของประเทศไทยเรอง การอาน หนงสอและหองสมด โดยมโจทยระดบชาต โจทยระดบทองถน และโจทยของคนท�างานทชดเจนเพอรวมแกปญหาของสงคมไทยทงดานการศกษาและสงคม การรวมสรางสงคมการเรยนร และมนโยบายระดบชาตเปนเครองมอก�ากบ โดยไดรบการสนบสนนสงเสรมอยางจรงจง ท�าหนาทเปน “ขอตอเตมเตม” หรอ “ขอตอของสงคม” สรางเสรมงานทขาดอย และพฒนาสการเปน “ตนแบบ” หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร กอใหเกดผลกระทบตอสงคมจนเปนทประจกษ จากโจทยทถกก�าหนดได “จดประกายความคด” “แรงบนดาลใจ” ส�าคญน�าไปสการกอรางสรางความคดและการปฏบตอยางเปนกระบวนการ ในการจดตงหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร 2. การจดวางต�าแหนง ในเรองบทบาทและขอบเขตหนาทของ สอร. อยางชดเจน มความส�าคญตอการก�าหนดทศทางการบรหารจดการและการด�าเนนงานของสอร. ในเรองหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ทงในบทบาทของผสรางแรงบนดาลใจ ทศนคต ความตองการทจะอาน คดและเรยนร เปนผกระตน หรอตวกลางทท�าใหเกดการปฏบตพฤตกรรมเพอการเรยนร เปนแหลงศกษาตนแบบ วธการสรางสรรคการเรยนรทมประสทธภาพ เปนแบบอยางหรอตนแบบหองสมดมชวตและวธการเรยนร และเปนผฝกอบรมให กบผฝกหรอผบรหารการเรยนรและหองสมดมชวต 3. อทยานการเรยนรมบทบาทการเปนองคกรทสรางปญญาใหสงคมไทย ในดานการสรางความร การถายทอดและเผยแพรความร การตอยอดความร ความคดและจนตนาการ การสงเสรมการอานและการเรยนร ดานการสรางความร การพฒนาองคความรของสอร. ด�าเนนการผานการวจยและพนทบรการจากการจดกจกรรม จ�าแนกกรอบแนวคดไดหลายแนวทางตามวธการสรางความรหลกไดเปนสองกลม คอ การสราง

208

ความรจากการวจย และการสรางความรจากการจดกจรรมทางวชาการ ดานการถายทอดและเผยแพรความร ลกษณะเฉพาะของการถายทอดและเผยแพรความรของ สอร. เนนผานกจกรรมหลกสดาน ไดแก กจกรรมสงเสรมการอานการเรยนร กจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมทกษะชวต และกจกรรมสงเสรมการเรยนรเพอเสรมทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ โดยมการก�าหนดกลมเปาหมายทชดเจน ดานการตอยอดความร ความคดและจนตนาการ เนนแนวคด “การเรยนรอยางสรางสรรค” การตอยอดภมปญญาดวยเทคโนโลยสมยใหม การตอยอดความร ความคดและจนตนาการ เปน “หองสมดเพอการเรยนร” “เวทการเรยนร” เปนทางเลอกใหมของการเรยนรเพอเสรมสรางปญญาใหสงคม โดยผสมผสานการเรยนรตามอธยาศยกบการเรยนรในระบบและนอกระบบ ใหไดรบการพฒนาจนเกดเปนนสยใฝรและการเรยนรตลอดชวต การตอยอดความรและความคดอาจด�าเนนการไดในหลายลกษณะ เปนตนวา การตอยอดภมปญญาดวยเทคโนโลยสมยใหม การตอยอดองคความรโดยการวจยและน�าองคความรทพฒนาขน หรออยในคลงความร ไปกระจาย ขยายผลและเพมมลคาในดานตาง ๆ โดยเฉพาะดานการบรหารจดการ การพฒนา และการก�าหนดนโยบาย ดานการสงเสรมการอานและการเรยนร เปาหมายส�าคญของการสงเสรมการอานและการเรยนร คอ การสรางแรงจงใจ สรางแรงบนดาลใจ กระตนการเรยนร ใหผเขารวมกจกรรม เกดความตองการแสวงหาความร คนควาขอมลทลกซงดวยตนเอง ตอยอดจากสงทไดสมผสจรงจากกจกรรม และไดพบชดหนงสอและสอการเรยนรทหองสมดคดสรรในเรองทเกยวของเพอตอบสนองความสนใจของทกคนทหองสมด มการท�าสอการเรยนรในรปแบบหนงสออเลกทรอนกส หรอสอมลตมเดยทกระตนความสนใจ รวบรวมเปนคลงความร มการวางแผนการด�าเนนงานอยางเปนระบบ โดยเนนความสอดคลองกบเทศกาลตามปปฏทนและเหตการณส�าคญของบานเมองและของโลกทไดรบความสนใจในระดบชาตและระดบสากล เพอใหเดกและเยาวชนไดคนพบความฝน ความสามารถและคณคาทแทจรงของตวเอง โดย มลกษณะและหลกการคอการใชกจกรรมน�าไปสหนงสอด การอานและการเรยนรเปนเปาหมายหลก โดยหนวยงานภาคเครอขายทงภาครฐและเอกชน รวมทงบคคลทมชอ เสยงใหความรวมมอ ม

209

สวนรวมในการจดกจกรรม แบงปนความรจากหนงสอดซงถอเปนอาวธทางปญญา บมเพาะความคดสรางสรรคของเดก เยาวชนผใชบรการ และประชาชนเพอสรางนกอาน นกคด นกสรางสรรคผลงานอนน�าไปสการสรางสงคมแหงการเรยนร 4. หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเปนการเตมชวตใหหองสมดโดยมงเนน “ความใหมและทนสมย” “ความสวยงาม” “ความสนกสนานเพลดเพลน” “ความหลากหลาย” “ความเคลอนไหว” “ความสะดวก” และการบรหารจดการแนวใหม ครอบคลมการบรหารจดการแบบมสวนรวม การสรางความรวมมอและเครอขาย การบรหารจดการโครงการ การบรหารจดการปญหา การสอสารและการประชาสมพนธ การตลาด การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การวาจางหนวยงานภายนอก การตดตามและประเมนผล และส�าเรจไดดวยพลงรากฐาน คอกลมคนท�างาน และพลงเครอขาย จนเกดการตกผลกความรและประสบการณของทมงาน เครอขายและผมสวนไดสวนเสย น�ามาสการสรางตนแบบหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร 5. หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรอนเปนผลจากการตกผลกทงดานทฤษฎ วชาการและวชาชพ โดยมองคประกอบส�าคญสามดาน คอ ดานกายภาพ ดานสาระและกจกรรม และดานการบรหารจดการ จดเปนนวตกรรมหองสมดมชวตทใหบรการประชาชนในบรบทของสงคมไทยเพอการเรยนรตลอดชวตโดยผใชเปนศนยกลาง และในดานตางๆ ไดแก ดานนวตกรรมผลตภณฑ ประกอบดวยสาระทหลากหลายทงในดานเนอหา รปแบบ และการน�าเสนอ กจกรรม และการบรการทตอบสนองความตองการของผใช ดานนวตกรรมกระบวนการด�าเนนงานหองสมด โดยแนวคด เทคนค วธการและกระบวนการใหมในการเตมชวตใหหองสมด และการขบเคลอนหองสมดมชวตทท�าใหไรพรมแดนระหวางหองสมด ศนยศลปวฒนธรรม และศนยการเรยนร และดานนวตกรรมทางการบรหารหองสมดมชวต จากการคดคน ทดลอง เปลยนแปลงรปแบบและภาพลกษณของหองสมด บนพนฐานของการบรหารจดการแนวใหม การขบเคลอนดวยการสรางแนวรวม พลงภาคทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และองคกรตางประเทศ โดยหลกคดการน�าดวยผเชยวชาญ น�าไปส นวตกรรมการเรยนรผานมตหองสมดเพอการศกษาตลอดชวต การจดการเรยนรทเสนอกระบวนการเรยนรผานประสบการณภาคปฏบตและวถชวต การน�าเสนอหนงสอผาน

210

สอกจกรรมในลกษณะการบรณาการ หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรไดท�าใหเกดการเปลยนแปลงภาพลกษณใหมของหองสมดและเปนตนแบบหองสมดมชวตทใหบรการประชาชนในสงคมไทย เกดผลลพธและผลกระทบตอระบบการบรหารจดการและการด�าเนนงานหองสมดทใหบรการประชาชน เกดกระแสการเปลยนแปลง ความตนตวในวงการหองสมด การอานและการเรยนรผานมตหองสมดมชวตในสงคมฐานความรไดเปนทประจกษ.

21

1

กรอบแนวคดการวจย

สงคมไทย: สงคมการอานและสงคมการเรยนรแผนภาพท 5.1 พลงขบเคลอน สอร. และหอง

ระบบการศกษาไทยแบบเดมทไมเออใหเดก

คดเปน ท�าเปน หรอสงเสรมการอาน

ปจจยเออ- รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

- แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต

- พรบ.การศกษาแหงชาต- นโยบายของรฐ

เยาวชนและประชาชนมโอกาสพฒนาแลกเปลยนและแสดงผลงาน

ทมความคดสรางสรรค สามารถสรางผลงานจากการผสมผสานดานศลปะ วฒนธรรม คานยม หรอวถชวต นวตกรรมวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยในรปแบบทหลากหลาย

การอาน การคด และการแสวงหาความรในบรรยากาศการเรยนรอยาง

สรางสรรค ทนสมย

เดกและเยาวชนมนสยรกการอาน การแสวงหาความร และการเรยนร

อยางสรางสรรคตลอดชวต

ปจจยขบเคลอนสความส�าเรจ- วสยทศนของผน�า

- พลงผกอตง/ผบรหาร/บคลากรของ สอร.- พลงเครอขาย

- รปแบบใหมของการบรหารจดการ- เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT)

- องคความรและการจดการความร

สอร.หองสมดมชวต

รปแบบอทยานการเรยนร

(TK Park)

-ภาพลกษณหองสมดแบบเดม-ปญหาของหองสมดทให

บรการประชาชนคนไทยไมมนสยรกการ

อาน

21

2

หลกการจดตงตามมต ครม.

การวจย การศกษา ดงาน

การหลอมรวมความรประสบการณ แรงบนดาลใจ

และความมงมนของกลมผกอตง ผบรหาร บคลากร

และเครอขาย

การถายทอดและเผยแพร

ความร

ตอยอดความรความคดและจนตนาการ

การสงเสรมการอานและการเรยนร

ผใชบรการกลมเปาหมาย

เพอนรวมงานทมงาน

เครอขายบรรณารกษนกวชาการ วชาชพ

หองสมดมชวต

แผนภาพท 5.2 การไดมาซงแนวคดการบรหารจดการหองสมดมชวต

แผนภาพท 5.3 องคการทสรางปญญาใหสงคม

องคกรทสรางปญญาใหสงคม

การสรางความร

21

3

แผนภาพท 5.4 เตมชวตใหหองสมด

หองสมดมชวต‘เตมชวตใหหองสมด’

ความสวยงาม

ความทนสมย

ความเคลอนไหว ความสะดวก รวดเรว

ความหลากหลาย

21

4

- สถานทตง ภมทศน สงแวดลอม- การออกแบบภายนอกและภายใน

แผนภาพท 5.5 กรอบแนวคดการพฒนาหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

- หนงสอ- สอการเรยนร

- กจกรรม- บรการ

- ศลปะ วฒนธรรม ดนตร- นวตกรรมและทคโนโลย

- การบรหารแบบมสวนรวม- การสรางความรวมมอและ

เครอขาย- การสอสารและการ

ประชาสมพนธ- การตลาด

- การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

- การวาจางหนวยงานภายนอก- การตดตามและประเมนผล

งาน

- เดก เยาวชน และครอบครว- ผปฏบตงาน นกวชาการ นกวชาชพ

- เครอขาย

การสรางนสยรกการอาน นกอาน นกคด นกปฏบตการคดสรางสรรค การแสวงหาความร การเรยนร การพฒนานวตกรรม ชนงานการจดประกาย และสรางความตนตวใน

เรองหองสมดมชวต สงคมไทยเปนสงคมการอานและสงคมการเรยนร

หองสมดมชวต

เนอหาสาระและกจกรรม

การบรหารจดการ

กายภาพ

21

5

นวตกรรมกระบวนการ• เทคนควธการและกระบวนการใหม ในการบรหารจดการหองสมดมชวต

• การเตมชวตใหหองสมด• การจดการเรยนรผานสอกจกรรมดนตร

ศลปวฒนธรรม น�าไปสหนงสอ

นวตกรรมผลตภณฑกจกรรมบรการ

ภาพลกษณใหมของหองสมด

นวตกรรมการเรยนร• การเรยนรโดยไมรสกวาถกสอน

• การน�าเสนอหนงสอผานสอกจกรรม ในลกษณะการ บรณาการเทคโนโลย หนงสอเพลง ศลปะ วฒนธรรม

โดยมหนงสอเปนแกนน�า• ความมหศจรรยของหนงสอและการอานในบรรยากาศ

การเรยนร ทสนกสนาน เพลดเพลน สรางสรรค ทนสมย

นวตกรรมหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

นวตกรรมการบรหารการบรการจดการแนวใหม

แผนภาพท 5.6 นวตกรรมหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร

216

อภปรายผล 1.หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร มวสยทศน และทศทางการด�าเนนงานสอดคลองกบ ผลการวจยของอภรด กนเดช (2551) ซงศกษาแนวโนมการพฒนารปแบบหองสมดประชาชนในสงคมฐานความร ใน พ.ศ.2560 ซงพบวาหองสมดประชาชนทงในประเทศและตางประเทศตางมวสยทศนทมง สการเปนแหลงการเรยนรตลอดชวตและสรางสงคมแหงการเรยนร โดยมทศทางการด�าเนนงานทสนองความตองการของประชาชนดวยรปแบบทหลากหลาย เนนการใหบรการโดยใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ใหบรการโดยเทาเทยมและทวถง มกจกรรมหลากหลายทสงเสรมกระบวนการเรยนร และอนาคตภาพการเปนแหลงการเรยนรทกระจายอยในทกพนท เปนแหลงการเรยนรทเปนศนยกลางการแลกเปลยนเรยนรตลอดชวต ใหบรการทกคนอยางเทาเทยมและทวถง เนนกจกรรมการเรยนรตามอธยาศยทหลากหลายและตรงใจผรบบรการ จากผลการวจยดงกลาวแสดงใหเหนวาหองสมดมชวตของ สอร. ทไดรบการพฒนาขนจากการจดตงสอร. เมอ พ.ศ.2547 ทงโดยแนวคด วสยทศน หลกการ รปแบบและโดยองครวมสะทอน “การเปนตนแบบ” “การเปนองคกรน�า” ของหองสมดทใหบรการประชาชนและตอบสนองการเปลยนแปลงสอนาคตในสงคมฐานความร 2.หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเปนตนแบบการพฒนาหองสมดมชวตทใหความส�าคญการบรหารจดการโดยเนนกลมเปาหมายประชาชนผรบบรการ โดยมกรอบแนวคดและกระบวนการทสอดคลองกบการจดการเรยนรทเนนตวผเรยนเปนส�าคญ ตามผลการสงเคราะหงานวจยของเกรยงศกดเจรญวงศศกดและคณะ (2548) ทพบวาเปนกระบวนการพฒนาผเรยนทมงประโยชนของผเรยนเปนหลก เนนกระบวนการคดและการปฏบตจรงทสอดคลองตามความถนดและความสนใจของผเรยน เปนกระบวน การเรยนรทผเรยนมความสข มความรเหมาะสมตามระดบการศกษาและสามารถน�าไปใชประโยชนไดในทางสรางสรรค ลกษณะผเรยนทพงประสงคคอ คนด คนเกง และคนมความสข หลกการจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนส�าคญเปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดรบประโยชนสงสด ไดพฒนาเตมตามศกยภาพ มทกษะแสวงหาความรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย สามารถน�าวธการเรยนรไปใชในชวตจรงได ทกฝาย มสวนรวมในขนตอน ตางๆ เพอพฒนาผเรยน เปดโอกาสใหผเรยน

217

มสวนรวมในการจดการเรยนร ใชหลกการประชาธปไตย ใหผเรยนไดเรยนอยางมความสข ไดเรยนรอยางมความหมาย รวมถงสามารถสรางองคความรเองได โดยในการศกษาขนพนฐานมหลากหลายรปแบบและเทคนคการจดการเรยนรทส�าคญเนนการเรยนรจากแหลงเรยนร การเรยนรจากการลงมอปฏบต การเรยนรผานกระบวนการคดและการเรยนรผานสอเทคโนโลย 3.หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเปนตนแบบการพฒนาหองสมดมชวตในลกษณะการ บรณาการในหลายมตการบรณการแนวคดหองสมดกบศนยวฒนธรรมและศนยการเรยนรทใหความส�าคญในเรองการสงเสรมการเรยนรในบรรยากาศทมชวต การบรณาการความรใหมกบภมปญญาทองถน การบรณาการ หนงสอ กบดนตร กบภาพยนตร กบกจกรรมซงสามารถสรางพลงจนตนาการไดอยางแรงกลา การบรณาการและพฒนาทกษะการเรยนรทเชอมโยงระหวางวทยาศาสตร ศลปวฒนธรรมและเทคโนโลย ท�าใหเกดความเชอมโยงระหวางศาสตรและศลป องคความรเดมกบองคความรใหมหรอองคความรในอนาคต เทคโนโลยสมยเกาหรอภมปญญา กบเทคโนโลยสมยใหม การตอยอดภมปญญาดวยเทคโนโลยสมยใหม โดยมจดเนนในเรองการปลกฝงนสย รกการอาน การเรยนร ในบทบาทของผสรางแรงบนดาลใจ ทศนคต ความตองการอาน คดและเรยนร เปนผกระตน หรอตวกลางทท�าใหเกดการปฏบต พฤตกรรมเพอการเรยนร จนตนาการ การสรางสรรค ลงมอปฏบต โดยมหนงสอเปนแกนน�า และพฒนาในมมมองของผเชยวชาญหลายดาน การน�าแนวคดการบรณาการการเรยนรมาใช ชวยใหเกดการเรยนรลกษณะรอบร เกดการเชอมโยงความร ความคด ประสบการณและจนตนาการเปนองครวม สอดคลองกบสภาพจรง 4. หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเปนตนแบบการพฒนาหองสมดมชวตโดยใชองคความรจากศาสตรหลายสาขาวชาในลกษณะสหวทยาการ ทงดานการศกษา จตวทยา พฤตกรรมศาสตร บรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตร การสอสารและการประชาสมพนธ การตลาด เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ศลปะ ดนตร นนทนาการ การแพทย ท�าใหเกดภาพลกษณหองสมดทใหบรการประชาชนรปแบบใหม ทใชมมมองอยางหลากหลายและแตกตาง สอดคลองกบพฒนาการของวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรซงเปนศาสตรพนฐานในการบรหารจดการหองสมดซงมความเปนสหวทยาการ เกยวของกบศาสตรตางๆ เชน

218

บรรณารกษศาสตร เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร จตวทยา การจดการ การสอสาร การศกษา คณตศาสตร ตรรกศาสตร ภาษาศาสตร กฎหมาย นโยบายสาธารณะและอน ๆ (Chaudhry c1988: 189; Hawkins 2009: 44 -53; Otten and DeBons 1970: 37) 5. หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเปนตนแบบการพฒนาหองสมดมชวตใหเปนแหลงเรยนรตลอดชวตของเยาวชน มการด�าเนนการโดยเนนการเชอมโยงเรองการอาน หนงสอ และหองสมดกบวถชวตอยางเปนระบบและครบวงจร สอดคลองกบผลการสงเคราะหงานวจยคณลกษณะและกระบวนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมของประเทศตาง ๆ 10 ประเทศของเจอจนทร จงสถตอย และรงเรอง สขาภรมย (2550) ทพบวา การปลกฝงคณธรรมจรยธรรมเปนกระบวนการทตองด�าเนนการตอเนองและใชเวลา และใหเชอมโยงกบวถชวต โดยการเรยนการสอนผานกระบวนการกจกรรมทเชอมโยงชวตจรง สงรอบขาง สภาพการณและสภาพแวดลอมทเปนจรง การสอนใหคด วเคราะห รจกเหตและผล การยอมรบความแตกตาง การเคารพในสทธของผอน และรฐควรเขามามบทบาทด�าเนนการหรอสนบสนนภาคสวนตางๆ ในสงคมดวยรปแบบและกลไกตาง ๆ และสอดคลองกบขอคดเหนของกลมบรษทรกลก (2553: 11-12) ทระบวา “…การสงเสรมใหวยรนรกการอานโดยการสรางหองสมดทดงดดความสนใจหรอทเราพยายามเรยกวาหองสมดมชวตจงไมนาจะพอเพยงส�าหรบการขบเคลอนยทธศาสตรสงเสรมการอานใหสมฤทธผลได แตการโนมนาวใหผใหญทกคนหนมาอานหนงสอ หนมาเรยนรเพอสรางความรใหม ๆ ใหกบตนเองอยตลอด ท�าใหการอานหนงสอกลายเปนกจวตรประจ�าวนทขาดไมได ท�าใหการเรยนรคอสงจ�าเปนส�าหรบการด�ารงชวตอยอยางมความสขของทกคนในสงคมวตรปฏบตนจะกลายเปนตนแบบใหเดกไดลอกเลยน และเมอรวมกบวธการอน ๆ ทไดลงมอท�าแลวกนาจะท�าใหสถานการณของการแกปญหาดขน…การจะแกปญหา นสยไมชอบอานหนงสอของคนไทยใหไดผลจงจะตองมองปญหาใหทะล มองอยางเชอมโยงและสอดคลองกบสภาพความเปนจรง จงจะแกปญหาได” 6.โดยภาพรวม หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร แมโดยแนวคด ทฤษฎและหลกการจะไมใชสงใหมในวชาชพส�าหรบประเทศทพฒนาแลว ซงบรการหองสมดเปนสงส�าคญทรฐจดใหอยางมคณภาพ แตในบรบทของสงคมไทยทหอง

219

สมดทใหบรการประชาชนยงมภาพลกษณแบบเดมมขอจ�ากดและปญหาอปสรรคนานปการ กอปรกบมปญหาพนฐานในเรองการอานของประชาชนคนไทย หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรอนเปนผลจากการตกผลกทงดานทฤษฎวชาการและวชาชพซงไดกอใหเกดกระแสการเปลยนแปลงอยางนาสนใจ จงจดเปนนวตกรรมหองสมดทใหบรการประชาชนในบรบทของสงคมไทยเพอการเรยนรตลอดชวตโดยผใชเปนศนยกลาง ทงโดยองครวมและในดานตาง ๆ ท�าใหเกดการเปลยนแปลงภาพลกษณใหมของหองสมดและมองคประกอบทเปนตนแบบหองสมดทใหบรการประชาชนในสงคมไทย สอดคลองกบผลการวจยของดวงใจ ไตรถาวรทรพย (2549) ซงศกษาโครงการอทยานการเรยนรส�าหรบคนรนใหม โดยในการวเคราะหกรณศกษา “ทเคปารค” พบวา มการจดพนทใหความรสกลนไหล ไมหยดนง มการตกแตงทดงดดแกผพบเหนใหมความรสกอยากเขามาสมผสทงในแงทวางและกจกรรมมการน�าเทคโนโลยททนสมย แทรกเขาไปในทกสวนของโครงการ มการหมนเวยนกจกรรมในบรเวณลานสานฝน ท�าใหเกดความหลากหลายและเขาถงกลมเปาหมายทมความสนใจตางกนได อทานการเรยนรเปนแหลงการเรยนรทรวมสมย เปลยนทศนคตและมมมองของสงคมทมตอหองสมดแบบดงเดมทมการใหบรการความรเพยงหนงสอและบรรยากาศทเครงเครยดเปนทางการ ใหเปนสถานททสามารถศกษาหาความรไดอยางเพลดเพลน มบรรยากาศทสามารถอานหนงสอไดอยางผอนคลาย มพนททสามารถประกอบกจกรรมสรางสรรค ตางๆ มาพกผอนหยอนใจในยามวางได ในภาคของการออกแบบ ค�านงถงบรรยากาศของหองสมดและลานกจกรรมอนเปนสถานทสงสรมการเรยนรเปนส�าคญ และสะทอนแนวคด (Nature and Movement) ใหหองสมดสามารถอานหนงสอในบรรยากาศทผอนคลายหลากหลายรปแบบ มบรรยากาศของธรรมชาต หนงสอ และกจกรรมอน ๆ ทสงเสรมการเรยนรสอดแทรกอยตามสวนตาง ๆ โดยทมมมองจากทงภายในภายนอกโครงการนน สามารถรบรถงกจกรรมทเกดขนภายในโครงการไดโดยไมรบกวนการอานหนงสอ ดานนวตกรรมผลตภณฑของหองสมด ผลผลตของสอร.ทไดพฒนาและน�าเสนอเปนผลตภณฑประกอบดวยสาระทมเนอหาและรปแบบของสอทหลากหลาย ทงหนงสอ สออเลกทรอนกส เทคโนโลย ดนตร ศลปวฒนธรรม รวมทงกจกรรมและการบรการเชงรกทตอบสนองความตองการของผใช สรางสรรค และทนสมย

220

ดานนวตกรรมกระบวนการด�าเนนงานหองสมด โดยแนวคด เทคนค วธการและกระบวนการใหมในการเตมชวตใหหองสมดการบรหารจดการและการขบเคลอนหองสมดมชวตทท�าใหไรพรมแดนระหวางหองสมดศนยศลปวฒนธรรมและศนยการเรยนรไรพรมแดนระหวางการอานและเขารวมกจกรรมรปแบบหลากหลายไรพรมแดนระหวางเมองและชนบท และไรพรมแดนระหวางความเปนไทยกบความเปนสากล ดานนวตกรรมการบรหารหองสมดมชวต หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรเกดจากการคดคน ทดลอง เปลยนแปลงรปแบบและภาพลกษณของหองสมด บนพนฐานของการบรหารจดการแนวใหม ทมเปาหมายทชดเจน มกรอบยทธศาสตร วสยทศน พนธกจ วตถประสงคและกลม เปาหมาย การใชเทคโนโลยในการพฒนาเชอมโยงเครอขายและกระจายความร การบรหารจดการทเนนการมสวนรวม การขบเคลอนดวยการสรางแนวรวม พลงภาคทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการกลมนกวชาการ นกคด นกวจยทมความสนใจในการเรยนร ภาคประชาสงคม และองคกรตางประเทศ รวมทงการใชศกยภาพจากแหลงความรและความเชยวชาญจากหนวยงานภายนอก โดยหลกคดการน�าดวยผเชยวชาญซงกอใหเกดผลกระทบตอระบบการบรหารจดการและการด�าเนนงานหองสมด ทใหบรการประชาชนในสงคมฐานความรไดอยางมประสทธภาพและการสรางภาพลกษณใหมท�าใหเกดความสามารถในการแขงขน โดยรวมน�าไปสนวตกรรมการเรยนร ผานมตหองสมดเพอการศกษาตลอดชวต การจดการเรยนรทเสนอกระบวนการเรยนรผานประสบการณภาคปฏบตและวถชวต โดยผเรยนไมรสกวาถกสอน การน�าเสนอหนงสอผานสอกจกรรมในลกษณะการบรณาการเทคโนโลย หนงสอ เพลง ศลปะ วฒนธรรม โดยมหนงสอเปนแกนน�า และเนนการเชอมโยงเรองการอาน หนงสอ และหองสมด กบวถชวตอยางเปนระบบและครบวงจร ท�าใหเดกและเยาวชนมโอกาสแสวงหาความรและพฒนาความคด ความสามารถ สตปญญา บคลกภาพและจตใจไดพบความมหศจรรยของหนงสอการอานและการเรยนรในบรรยากาศทสนกสนาน เพลดเพลน สรางสรรค ผานระบบการเรยนรททนสมยทคณภาพ และสนองตอบตอแรงบนดาลใจและความตองการของเดกและเยาวชนในการพฒนาตนเอง มการเปลยนแปลงรปแบบและวฒนธรรมการเขาถงองคความร วธการและกระบวนการเรยนรของเยาวชน/ประชาชนกลมเปาหมายผานมต

221

ของหองสมด ท�าใหเกดความรสกวาผใชบรการหองสมดคอผทนสมย นอกจากนในสวนการปฏบตงานหองสมดมชวต ท�าใหเกดวฒนธรรมการท�างานแบบใหม เกดการเรยนรรวมกน การเรยนรในงาน การแลกเปลยนเรยนร การถายทอดและเผยแพรความรระหวางผบรหาร บคลากร และผมสวนเกยวของในแตละภาคสวนของสงคม ดงนน หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรซงมองคประกอบส�าคญสามดาน คอ ดานกายภาพ ดานสาระและกจกรรม และดานการบรหารจดการ จงไดรบการถายทอดและเผยแพรในรปแบบตาง ๆ เปนแหลงศกษาดงาน แหลงฝกงาน/ฝกอบรม แหลงแสดงผลงานของนสต นกศกษา คร อาจารย บรรณารกษและผสนใจ และประเดนการศกษาวจย และไดรบความไววางใจจากหนวยงานทเกยวของในการพฒนาบคลากร และการพฒนาหองสมดมชวต เพอใหมการขยาย แนวคดและองคความรการจดการ หองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนร ไปประยกตใชในการจดตงหอง สมดมชวตเพอบรการประชาชนในทกภาคสวนของสงคม เกดผลลพธและผลกระทบตอสงคมและการสรางสงคมการเรยนร สอมวลชนและผลการวจย ทเกยวของ (พชราภา ดนด�า 2550; ชตมา สจจานนท และบญศร พรหมมาพนธ 2553) และจากการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของกบหองสมดมชวต พบวามงานวจยโดยใชค�าวาหองสมดมชวต ทงหองสมดสถาบนอดมศกษา หองสมดประชาชนและหองสมดโรงเรยน มความสนใจในการพฒนาแนวคดหองสมดมชวต และนบตงแตพ.ศ. 2549 ซงเปนชวงทมการกอตงสอร. และหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรแลว มงานวจยเกยวกบหองสมดชวตมากขน เชน งามพล เผาศร (2546) เนาวรตน ผาหอมสข (2547) เบญจรตน สทองสข และคณะ (2547) ปญญา สขแสน (2547) พรทพย วรกล และคณะ (2547) วระนน ดงกอง (2547) ศศธร หวงค�ากลาง (2547) กรรณการ นาคอย (2548) พชรนทร ขนทอง และคณะ (2548) ภรมย ปลมประดษฐ (2548) รตนา แสงสวาง (2549) ณฐกานต ภมคอนสาร (2551)

ขอเสนอแนะ 1.องคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรควรไดรบการขยายผลอยางกวางขวางในสงคมความรซงการอานถอเปนนโยบายส�าคญของรฐและจดเปนวาระแหงชาต นอกจากนจากขอเสนอแนะการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง

222

(พ. ศ. 2552 – 2561) ของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553) ไดก�าหนดประเดน ส�าคญของระบบการศกษาและเรยนรทตองการปฏรปอยางเรงดวนไวสประการ โดยมประเดนทเกยวของโดยตรงกบหองสมดมชวต ไดแก การพฒนาคณภาพคนไทยยคใหมและการพฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหมซงระบมาตรการหลกประการหนง คอ รณรงคใหคนไทยมนสย รกการอาน เปนวาระแหงชาต และมมาตรการทส�าคญประการหนง คอ การพฒนาหองสมดชมชนใหกระจายอยางทวถงในลกษณะหองสมดทมชวต สอร.จงควรใชมาตรการดงกลาวเปนโอกาสในการขยายองคความร ใหกวางขวางและยงยน 2.องคความรหองสมดมชวตรปแบบอทยานการเรยนรยอมมการเปลยนแปลงตามสภาพแวดลอมและบรบททางสงคม เศรษฐกจ การเมอง โดยเฉพาะจากผลความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยเฉพาะอนเทอรเนตทมผลกระทบตอวถชวตและพฤตกรรมของบคคลโดยเฉพาะพฤตกรรมและจตวทยาการเรยนร และจตวทยาการอาน รวมทงสอการเรยนร การพฒนาองคความรหองสมดมชวตอยางตอเนองใหเหมาะสมกบบรบทของหองสมดชมชน จงมความจ�าเปนควบคกบการพฒนาบคลากรของสอร. เพอใหมความสามารถในการน�า การสรางสรรคผลงาน การเปนตนแบบ และการเปนศนยวจยและพฒนาดานหองสมดมชวตในระดบชาตและเปนเครอขายในระดบสากล.

223

บรรณานกรม

กรรณการ นาคอย (2548) รายงานการวจยเรอง การพฒนาหองสมดมชวตของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน สราษฎรธาน มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธานกลมบรษทรกลก (2553) การอาน: การพฒนาศกยภาพมนษย กรงเทพมหานคร กลมบรษทรกลก เกรยงศกด เจรญวงศศกด และคณะ (2548) รายงานการวจยการสงเคราะหองคความรเกยวกบการจดการเรยนรทเนนตวผเรยนเปนส�าคญ ตงแต พ.ศ. 2542 -2547 ( ฉบบสมบรณ) กรงเทพมหานคร ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา งามพล เผาศร (2546) รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการวจยหองสมดมชวต ส�านกวทยบรการมหาวทยาลยราชภฎสรนทร สรนทร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร เจอจนทร จงสถตอย และรงเรอง สขาภรมย ( 2550) รายงานการสงเคราะหงานวจยคณลกษณะและ กระบวนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมของประเทศตางๆ กรงเทพมหานคร ส�านกงานเลขาธการ สภาการศกษา ชตมา สจจานนท และบญศร พรหมมาพนธ (2553) รายงานการวจยตดตามประเมนผลโครงการอบรม และประกวดหองสมดมชวต ครงท 2 นนทบร ส�านกงานอทยานการเรยนร และ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เนาวรตน ผาหอมสข (2547) โครงการพฒนาหองสมดมชวต ส�านกวทยบรการ สถาบนราชภฏยะลา (ระยะท 1) ยะลา มหาวทยาลยราชภฏยะลา เบญจรตน สทองสก และคณะ (2547) รายงานการวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยหองสมดมชวต ส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม นครปฐม มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ปญญา สขแสน (2547) การพฒนาหองสมดมชวตในบรบทของส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฎ อตรดตถ : การบรหารจดการสารสนเทศทางวชาการและทองถนบนเครอขายอนเทอรเนต อตรดตถ ส�านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ

224

พรทพย วรกล และคณะ (2547) รายงานการวจยหองสมดมชวต: แหลงเรยนรกฎหมายเพอปวงชน มหาสารคาม ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม พชราภา ดนด�า (2550) การมสวนรวมของเยาวชนตอการก�าหนดนโยบายการสรางสงคมแหงการเรยนร ศกษากรณอทยานการเรยนรตนแบบ สงกดส�านกบรหารและพฒนาองคความร วทยานพนธ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (นโยบายสาธารณะ) กรงเทพมหานคร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พชรนทร ชนทอง และคณะ (2548) รายงานการวจยเรอง รปแบบของหองสมดมชวตของมหาวทยาลยราชภฏภเกต ภเกต มหาวทยาลยราชภฏภเกต ภรมย ปลมประดษฐ (2548) โครงการวจยหองสมดมชวต: การใชโปรแกรมหองสมดอตโนมตเพอการเขาถงทรพยากรสารสนเทศ ของส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง ราชบร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง รตนา แสงสวาง (2549) ชดโครงการวจยพฒนาหองสมดมชวต: การจดการความรภมปญญาทองถนภาคอสานตอนบน เลย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเลย วระนน ดงกอง (2547) รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการพฒนาหองสมดมชวต ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฎล�าปาง ล�าปาง มหาวทยาลยราชภฏล�าปาง ศศธร หวงค�ากลาง (2547) การพฒนาหองสมดมชวต ส�านกวทยบรการ สถาบนราชภฏอบลราชธาน ระยะท 1 (กมภาพนธ-มนาคม 2547) อบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ (2549) มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 คนคนวนท 1 ธนวาคม 2553 จาก http://www.tla.or.th________ (2550) มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ.2550 คนคนวนท 1 ธนวาคม 2553 จาก http://www.tla.or.th ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) (2553) “เกยวกบ OKMD” คนคนวนท 20 สงหาคม 2553 จาก http://www.okmd.or.th/th/about.asp ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2552) ขอเสนอการปฏรปการศกษาใน ทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 - 2561) กรงเทพมหานคร ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา ส�านกงานอทยานการเรยนร (2552) TK Forum ถอดบทเรยน

225

แลกเปลยนประสบการณ ขอเสนอ นโยบาย การอานจากชมชนนกปฏบต กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยานการเรยนร________ (2553) 5 ป TK park… Mov-ing to the Future กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยาน ส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม นครปฐม มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ปญญา สขแสน (2547) การพฒนาหองสมดมชวตในบรบท ของส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฎ อตรดตถ: การบรหารจดการสารสนเทศทางวชาการและทองถนบนเครอขายอนเทอรเนต อตรดตถ ส�านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ พรทพย วรกล และคณะ (2547) รายงานการวจยหองสมดมชวต: แหลงเรยนรกฎหมายเพอปวงชน มหาสารคาม ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม พชราภา ดนด�า (2550) การมสวนรวมของเยาวชนตอการก�าหนดนโยบายการสรางสงคมแหงการเรยนร ศกษากรณอทยานการเรยนรตนแบบ สงกดส�านกบรหารและพฒนาองคความร วทยานพนธ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (นโยบายสาธารณะ) กรงเทพมหานคร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พชรนทร ชนทอง และคณะ (2548) รายงานการวจยเรอง รปแบบของหองสมดมชวตของมหาวทยาลยราชภฏภเกต ภเกต มหาวทยาลยราชภฏภเกต ภรมย ปลมประดษฐ (2548) โครงการวจยหองสมดมชวต: การใชโปรแกรมหองสมดอตโนมตเพอการ เขาถงทรพยากรสารสนเทศของ ส�านกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง ราชบร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง รตนา แสงสวาง (2549) ชดโครงการวจยพฒนาหองสมดมชวต: การจดการความรภมปญญาทองถน ภาคอสานตอนบน เลย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเลย วระนน ดงกอง (2547) รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการพฒนา การเรยนร_______ (2551) หนงสอรายงานประจ�าป 2550 กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยานการเรยนร

226

สพชร ผดผอง (2548) “TK Park แหลงเรยนรใหมบนหางชนน�า” วารสารวงการคร 2, 17 (พฤษภาคม): 33-35 อภรด กนเดช (2551) แนวโนมการพฒนารปแบบหองสมดประชาชนในสงคมฐานความร ใน พ.ศ.2560 วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต (การศกษานอกโรงเรยน) จฬาลงกรณมหาวทยาลย อจฉรา ประดษฐ (2550) ชวนเดกไทยใหเปนนกอาน กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยานการเรยนร Ashmore, Amy. (2010). “Alive with Knowledge: Engaging Communities Through Living Libraries.” Library Student Journal. Retrieved December 30, 2010 from www.librarystudentjournal.org/index.php/lsj/article/viewArticel/176/280Australia. State Library New South Wales. Library Council of New South Wales. (2009). Living Learning Libraries: Standards and Guidelines for NSW Public libraries. 2nd ed. Retrieved December 10, 2010 .Chaudhry, Abdus Sattar. (c1988). “Information Science Curricula in Graduate Library Schools in Asia.” International Library Review. 20, (2): 185 -202.Garbutt, Rob. (2008). “The Living Library: Some Theoretical Approaches to a Strategy for Activating Human Rights and Peace.” In Activating Human Rights and Peace:

227

Universal Responsibility Conference 2008 Conference Proceedings, 270- 278. Lismore: Southern Cross University. Retrieved December 30, 2010 fromwww.scu.edu.au/research/cpsj/human_rights Hawkins, Donald T. (2009). “Information Science Abstract: Tracking the Literature of Information Science. Part 1: Definition and Map.” Journal of the American Society for Information Science and Technology. 52(1): 44 -53.Hourston, Linda. (2010). The Living Library Concept for the 21 st Century. Re-trieved December 10, 2010 from http://www.helium.com/items/182152- the-living-library-concept-for -the-21st-centruy Otten, Klause. and DeBons, Anthony. (1970). “Opinion Paper Towards a Metascience of Information: Informatol-ogy.” Journal of the American Society for Information Science: 89 – 94, Reprinted with Permission in Norton, Melanie (c2000). Introductory Concepts in Iinformation Science. “ASIS monograph Series.” Medford, N.J.: Information Today, pp. 26 – 38. หองสมดมชวต ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฎล�าปาง ล�าปาง มหาวทยาลยราชภฏล�าปาง ศศธร หวงค�ากลาง (2547) การพฒนาหองสมดมชวต ส�านกวทยบรการ สถาบนราชภฏอบลราชธาน ระยะท 1 (กมภาพนธ-มนาคม 2547) อบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ (2549) มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 คนคนวนท 1 ธนวาคม 2553 จาก http://www.tla.or.th________ (2550) มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ.2550 คนคนวนท 1 ธนวาคม 2553 จาก http://www.tla.or.th

228

ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) (2553) “เกยวกบ OKMD” คนคนวนท 20 สงหาคม 2553 จาก http://www.okmd.or.th/th/about.aspส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2552) ขอเสนอการปฏรปการศกษาใน ทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 - 2561) กรงเทพมหานคร ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาส�านกงานอทยานการเรยนร (2552) TK Forum ถอดบทเรยน แลกเปลยนประสบการณ ขอเสนอ นโยบาย การอานจากชมชนนกปฏบต กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยานการเรยนร________ (2553) 5 ป TK park… Moving to the Future กรงเทพมหานคร ส�านกงานอทยาน

หองสมดเพอชวต ประสบการณของคณะกรรมการหอสมดแหงชาตสงคโปร

โดย เกยง โกะ ไล ลน - ผอ�านวยการ โครงการรเรมดานการอาน

Jasna Dhansukhlal ผจดการอาวโสฝายการบรหารจดการหองสมดสาธารณะคณะกรรมการหอสมดแหงชาตสงคโปร

บทน�า หองสมดนบเปนเปาหมายทส�าคญของสงคมทพฒนาแลวโดยถกน�ามาใชเปนชองทางน�าไปสกระบวนการเรยนรและพฒนาทกษะความรอนยนยาวตราบชวชวตของคนเราอนเปนสงจ�าเปนส�าหรบเราและสามารถน�ามาใชไดไมวาจะอยในชวงเวลาใดของชวต นบตงแตการศกษาในระบบทงระดบโรงเรยนและมหาวทยาลยไปจนถงการเรยนรในชวตหลงจากนน รวมไปถงการศกษานอกระบบอยางเชนการเรยนภาคค�าเปนตน หองสมดถอเปนสถานทกลางๆ ทวไปทผคนจากทกสาขาอาชพสามารถเดนเขามาเพอแสวงหาความรและใชความรทไดมาท�าใหชวตของตนกาวหนายงๆ ขน ในสงคมสวนใหญหองสมดสาธารณะมบทบาทส�าคญตอสงคมในแงของการสรางความมนใจวาจะไมมใครถกทอดทงใหลาหลงในเรองการแสวงหาความรและขอมลซงจ�าเปนตอความกาวหนาสวนบคคล ดงนนแลวอาจกลาวไดวาหองสมดมความส�าคญกบชวต

2 เพอใหเหนภาพทชดเจนขนเราจะขอเลาใหฟงถงประสบการณของคณะกรรมการหอสมดแหงชาตสงคโปร (NLB) วนเวลาทผานไปท�าใหภมทศนทางกายภาพและทางสงคมของสงคโปรมการเปลยนแปลงไป หองสมดมสวนชวยเชอมโยงผคนทงหลายเขากบชมชนของพวกเขาและสรางความผกพนอนแขงแกรงระหวางชมชนตาง ๆ เขาดวยกนจนสงผลใหประเทศชาตโดยรวมมความเขมแขงขนตามไปดวย หองสมดประชาชนทง 24 แหงของเราไดถกใชเปนสถานทจดท�าโครงการเพอสงเสรมการมสวนรวมของชมชนและการพฒนาตนเองของคนในชมชน และ เมอเวลาผานไปหองสมดของเราไดกลายมาเปนศนยรวมส�าหรบชาวสงคโปรทงหมดโดย

229

ไมมการแบงแยกอาย เชอชาต ภาษา อาชพ ระดบการศกษาและศาสนาแตอยางใด 3 แมจะมความกาวหนาดานไอทและสอดจตอลมากมายเพยงใดคนสงคโปรกยงคงไมทง เครอขายทางกายภาพของหองสมด ผลส�ารวจความพงพอใจของผใชบรการแสดงใหเหนวาผใชบรการของเรามความพงพอใจในหองสมดคดเปน 4.33 จาก 5 ในแตละปมผมาใชหองสมดถง 37 ลานคน และการยมหนงสอกเพมขนอยางตอเนองเปน 33 ลานในปงบประมาณ 2010 (พ.ศ. 2553) เพมขนจากปงบประมาณ 2005 (พ.ศ. 2548) ซงมเพยง 27 ลาน การเขามามสวนรวมในกจกรรมของหองสมดกท�าสถตสงเปนประวตการณเนองจากผมาใชบรการหองสมดยคปจจบนตองการแสวงหาการเรยนรในเชงของประสบการณมากขนควบคไปกบการใชเวลาวางในการเรยนรและการอานจากหนงสอ

4 ผลส�ารวจทเราไดท�ายงแสดงใหเหนอกดวยวาชาวสงคโปรจ�านวนมากใชเวลาอยกบลก ๆ หลาน ๆ ในหองสมดมากขน วยรนกเขามาศกษาหาความรในหองสมดขณะทคนวยเกษยณและผสงอายฆาเวลาดวยการอานหนงสอและเขารวมกจกรรมในหองสมดตามความตองการของพวกเขา ดวยเหตนหองสมดสาธารณะของสงคโปรจงไดจดใหพนทในหองสมดมความปลอดภยและสะดวกสบายเหมาะกบการทชาวสงคโปรทกชวงอายจะมาใชเวลากนอยางสบายใจไมวาจะเพอการพกผอนและนนทนาการหรอเพอการพฒนาตนเองและการเรยนร

การรเรมกจกรรมการอานใหมๆ

5 ในปทผานมาเพยงแคปเดยวเราไดรเรมโครงการใหม ๆ ดานการอานหลายโครงการใหกบชาวสงคโปรเพอดงดดพวกเขาใหสนใจในการอานและการเรยนร นอกจากเปนสวนหนงของการเขาถงผใชแลวยงเปนการสนบสนนแผนงานความตงใจการท�าหองสมดเพอชวตอกดวย เราจะขอเลาใหฟงถงกจกรรมบางสวนทไดด�าเนนการไปแลวรวมถงผลทไดรบดงน • วนหนงสอโลกและลขสทธ (Book World and Copyright Day) : กจกรรม แลกเปลยนหนงสอ 2011 และ กจกรรมคนหานกอาน (Spot - The - 2011) 2Reader

230

เพอใหสอดคลองกบวนหนงสอโลกและลขสทธ ทาง NLB ไดจดกจกรรมแลกเปลยนหนงสอ 2011 ขนเปนกจกรรมเพยงวนเดยวทเปดโอกาสใหคนรกหนงสอมสวนชวยดแลสงแวดลอมพรอม ๆ ไปกบการอาน กจกรรมนจดตดตอกนเปนปทสามแลวโดยหองสมดสาธารณะสงคโปรเพอใหบรรดาผมใจรกหนงสอทงหลายเอาหนงสอทตนมมาแลกเปลยนกน

ปนมผเขามารวมงานกวา 7,000 คนและมหนงสอเปลยนมอกนมากถง 77,000 เลม กจกรรมนท�าใหผทมาใชหองสมดและผทไมไดมาใชสามารถมอบชวตใหมใหกบหนงสอของตนดวยการแบงปนใหกบคนอน ๆ ขณะเดยวกนกเปนโอกาสใหเขาไดหนงสอเลมใหมๆ ส�าหรบการอานทงเพอความบนเทงและเพอหาความร

อกกจกรรมทนาสนใจในวนหนงสอโลกและลขสทธกคอกจกรรมคนหานกอาน ( Spot - The - Reader 2011)อาสาสมครกวา 600 คนจาก 62 กลมไดออกเยยมตามหางสรรพสนคา, ตลาด, โรงพยาบาล สวนสาธารณะยานธรกจการคา และใจกลางเมอง 12 แหงเมอวนท 21 เมษายน 2554 ระหวางเวลา 11:00 -15:00 น. เพอคนหาคนทก�าลงท�าการอานหนงสออยและมอบของทระลกใหอาสาสมครเหลานประกอบดวยสมาชกของชมรมอานหนงสอตางๆ ผน�าชมชน นกเรยนจากโรงเรยนตาง ๆ และเจาหนาท NLB ตลอดระยะเวลา 4 ชวโมงอาสาสมครไดพบนกอานมากถง 6,000 คน (เพมขนเกอบรอยละ 10 จากปกอน) และไดมอบถงขนมเปนรางวลถง 6000 ชดดวยกน

เราหวงวากจกรรมแบบนจะชวยกระตนนกอานใหรกษานสยรกการอานไวตอไป และตอกย�าถงความส�าคญของการพฒนานสยรกการอานตลอดชวต • การเปดหองสมดสาธารณะสองแหงในหางสรรพสนคา – Serangoon และ Clementi ในเดอนเมษายนและพฤษภาคม พ.ศ. 2554 NLB ไดเปดหองสมดสาธารณะใหมสองแหงตงอยในหางสรรพสนคา Serangoon และ Clementi เพอเปนการสนบสนนวสยทศนใหมของหองสมดเพอชวต

231

หองสมดสาธารณะ Serangoon (SRPL) เปนหองสมดสาธารณะแหงแรกในสงคโปรทมการจดพนทเฉพาะส�าหรบการเลนเกม SRPL มวตถประสงคสงเสรมการเรยนรและการสรางวฒนธรรมการอานผานการเลนเกม เกมทน�ามาใชจะแสดงใหเหนถงเนอหาการศกษาหรอคณคาการเรยนรอยางมนยส�าคญ นอกเหนอจากเกมทเลนกนอยตามบานแลว SRPL ยงมเกมอน ๆ อกหลากหลายทจะชวยเพมพนกระบวนการการเรยนรและคนพบใหกบนกเลนเกมทงมอใหมและมอเกา SRPL ยงไดรวมมอกบองคกรตาง ๆไมวาจะเปน Singapore Cybersports and Online Gaming Association และ DigiPen Institute of Technology เพอจดท�าโปรแกรมและการฝกอบรมในเรองเกยวกบเกมดวย

จากการททตงของหองสมดอยในหางสรรพสนคาและเปนจดรวมของการคมนาคมขนสงหลกหองสมดจดใหมหนงสอมากมายหลากหลายทเหมาะกบการอานงายและรวดเรวเชนหนงสอการตน นยายภาพและนตยสาร โดยจดวางใหงายและสะดวกตอการหยบตดตวไปอาน

และเพอเปนการเฉลมฉลองการเปดตวของ SRPL จงมการจดนทรรศการเรอง”เซรางกน : สถานททไมมใครเหมอน” ขนเพอน�าเสนอมรดกทางวฒนธรรมในเขตพนทเซรางกนรวมทงแสดงผลงานของภาพถายทไดรบรางวลจากการประกวดภาพถายทจดขนเมอเรว ๆ นในหวขอ “ผคน สถานทและความทรงจ�า” SRPL ยงไดรวมมอกบ National H e r i t a g e B o a r d ( N H B ) เ พ อ จ ด แ ส ด ง น ท ร ร ศ ก า ร อ ก ส อ ง เ ร อ ง เ ก ย วกบ”อาหาร”และ”เครองเทศ” โดยพงเปาไปยงเดกและคนหนมสาวเพอสรางจตส�านกและเรยนรเกยวกบมรดกทางวฒนธรรมของถนนสายอาหารและการคาเครองเทศของสงคโปร

หองสมดยงไดรวมมอกบชมชนและองคกรระดบรากหญาจดโปรแกรมทมเนอหาเหมาะทงกบเดกและผใหญผานการเรยนรแบบโตตอบ อาท เชนหวขอเกยวกบมรดกทางวฒนธรรม การใชชวตอยางเปนมตรกบสงแวดลอม ไมยนตน หรอแมแตการเลานทานส�าหรบเดก

232

มการแนะน�าบรการใหมสองบรการพรอมกบการเปดหองสมดสาธารณะ Clementi (CMPL) ไดแกการบรการถงสน�าตาลลกลบซงพงเปาไปทกลมคนทหยดพกทานอาหารกลางวน เปนการบรการทสอดคลองกบแนวคด “แวะดวน” คอแวะรบและไปโดยทในถงจะบรรจหนงสอทไดรบการคดสรรแลวตามความนยม นอกเหนอจากบรการถงสน�าตาลลกลบแลวเดก ๆ ยงสามารถเพลดเพลนกบการเรยนรจากประสบการณผานซมนทานดจตอลแบบโตตอบซงเปดตวเปนครงแรกดวย

หองสมดสาธารณะ Clementi เปนหองสมดล�าดบท24 ในประเทศสงคโปร มพนทงหมด 1,900 ตารางเมตร มหนงสอ นตยสารและสอภาพและเสยงประมาณ 150,000 รายการในสภาษาหลก โดยมทงหนงสอนยายและไมใชนยายส�าหรบผใหญและคนหนมสาวถง 83,000 เลม และหนงสอส�าหรบเดก 67,000 เลม มนตยสาร ทองถนและตางประเทศกวา 400 รายการ และ หนงสอพมพสภาษาอกจ�านวนหนง

• หนงสอมชวต (Books Come Alive) หนงสอมชวต หรอ Books Come Alive (BCA) เปนกจกรรมการอานระดบประเทศส�าหรบเดกอาย 7 ถง 12 ป มวตถประสงคเพอสงเสรมการอาน สงเสรมปฏสมพนธและการแบงปนความสนใจในการอานระหวางเพอนกบเพอน ขยายประสบการณการอานและใหโอกาสเดกๆ ในการเรยนร

BCA เรมตนเมอวนท 4 มถนายน 2554 ดวยกจกรรมลกลบมากมายส�าหรบเดกและจะมตอเนองกนไปจนถงเดอนพฤศจกายน 2554 กจกรรมเปดตวมขนระหวางวนท 27-29 พฤษภาคมท United Square Shopping Mall มเดกมารวมสงบทวจารณหนงสอ และรวมกจกรรมแนวลกลบถง 412 คน และมผมาสมครเปนสมาชกหองสมดใหมอก 56 ราย

นบตงแตเปดตวโครงการมาไดมการด�าเนนกจกรรมไปแลวทงสน 56 กจกรรม (ขอมล ณ วนท 30 มถนายน 2554) ซงรวมทงกจกรรมหลกของ BCA และกจกรรมพเศษส�าหรบเดก และมผเขารวมกจกรรมทงสนมากกวา 1,364 คน

233

กจกรรม Code RE(a)D เปนกจกรรมแนวทาทายยอดนยมของ BCA ซงเปนการดงเดกใหหนมาอานหนงสอโดยใชเกมแกเงอนง�าผสานกบกจกรรมการอาน/วาดภาพ ความทาทายจะประกอบไปดวยปรศนา 14 รายการซงเดก ๆ จะตองไขใหไดกอนจะน�ามาปะตดปะตอเปนค�าตอบซงเปนชอหนงสอลกลบ เรมแรกเลยเดกจะตองไปรบคมอนกสบ (โดยยมได 6 ครง) และรวบรวมเบาะแสของแตละสปดาหจากหองสมดสาธารณะ ความทาทายจะสนสดลงในเดอนกนยายนพรอมกบการปลอยปรศนาสดทายออกมา เดกทมค�าตอบถกตองมโอกาสทจะชนะรางวลลกลบ ปรากฏวาใน 2 สปดาหแรกของกจกรรมน (4-19 มถนายน 2554) มเดกมารบคมอไปถง 2,362 เลมโดยเปนการยมทงสน 15,277 ครง

ในชวงเดอนแรกของการเปดตวโครงการนมเดกมากกวา 1,776 คนไดเขารวมในกจกรรมทหลากหลายของ BCA

• kidsREAD กจกรรมการอานระดบประเทศซงเปดตวอยางเปนทางการเมอวนท 23 เมษายน 2547 โดยมนาย ล เซยง-หลง (Lee Hsien Loong) ซงเปนรองนายกรฐมนตรในขณะนนเปนประธาน กจกรรมนเปนความรวมมอกนระหวาง NLB, People’s Association (PA) และ ชมชนทชวยเหลอตนเองอก 5 ชมชนเพอสงเสรมและปลกฝงนสยรกการอานในหมเดกอาย 4-8 ปจากครอบครวผมรายไดต�าในประเทศสงคโปร

ผลจากการรวมมอกนดงกลาวไดกอใหเกดชมรม kidsREAD ขนถง 120 แหงทงประเทศสงคโปรโดยมอาสาสมครมากกวา 5,000 คน และ เขาถงเดกไดมากกวา 13,500 คน จากแผนเรมแรกทจะจดตงชมรมการอานขนโดยใชพนทตามศนยชมชน หองสมดสาธารณะ หรอไมกศนยบรการตางๆทเขารวมกบกลมชมชนเหลานปรากฏวาภายหลงมองคกรตาง ๆ เขามารวมดวยเพมขน ทงโรงเรยนประถมศกษา ศนยบรการครอบครว ศนยดแลนกเรยน โรงเรยนอนบาล องคกรส�าหรบผมความตองการพเศษและสถานสงเคราะหเดก

234

ในอนาคตหากแผนยทธศาสตรหองสมดป ค.ศ. 2020 ไดรบการอนมตงบประมาณด�าเนนการส�าหรบป พ.ศ. 2555 ถง 2559 โครงการ kidsREAD จะเกบเดกไวในโครงการไดจนพวกเขาส�าเรจชนประถม 2 แทนทจะอยในโครงการไดแคปเดยว เราจะเพมคณภาพของโครงการใหดขน และหลกสตรจะไดรบการปรบแตงเพอตอบสนองความกาวหนาในการพฒนาทกษะการอานทเหมาะส�าหรบวยของพวกเขา โครงการจะไดรบการขยายใหครอบคลมจ�านวนเดกทมากขน

• การเปดตวการฉลองครบรอบ 5 ป ของกจกรรมการอานกบคณพอครบ 10,000 รายและมากกวานน การเปดตวการฉลองครบรอบ 5 ป ของกจกรรมการอานกบคณพอครบ 10,000 รายและมากกวานนภายใตแนวคด “การอาน -- ของขวญชนแรกทมอบใหกบลกของคณ” เมอวนเสารท 4 มถนายน 2554 ณ The Plaza ของอาคารหอสมดแหงชาตสามารถดงดดผเขารวมกจกรรมไดประมาณ 2,000 ราย

บรรดาคณพอและสมาชกในครอบครวจากทกสาขาอาชพไดใชเวลาบายวนเสารสนกสนานกบกจกรรมตางๆ อาท การเลานทาน การแสดง เกม การประชมเชงปฏบตการ เคลดลบการอาน ค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอเดกและงานฝมอเก ๆ

นบตงแตไดมการรเรมกจกรรมนขนตงแตเดอนมถนายน พ.ศ. 2550 มผไดรบประโยชนจากการเขารวมกจกรรมนไปมากกวา 60,000 ราย ทงนกจกรรมมจดมงหมายเพอเพมจ�านวนพอทอานหนงสอกบลกเปนประจ�าใหมากขน

• READ! Singapore กจกรรมรณรงคมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปรเปนการท�างานรวมกบพนธมตรกวา 120 รายไมวาจะเปน ผผลตหนงสอ องคกรชมชนและองคกรธรกจรวมทงโรงเรยนอกนบ 100 ตลอดระยะเวลาทผานมา 6 ปกจกรรมรณรงคนไดจดการอภปรายหนงสอและกจกรรมอน ๆ ทเกยวของกบการอานมากกวา 1,600 ครงและดงดดผคนมากกวา 160,000 คนจากทวประเทศสงคโปรใหมาเขารวม ครอบคลมกลมเปาหมายทกวางขวาง

235

และหลากหลายเชน เจาหนาทรฐ คนขบแทกซ ชางท�าผม พนกงานในภาคบรการดานดแลสขภาพ / การตอนรบ / และขาราชการพลเรอน

ส�าหรบกจกรรมภายใต กจกรรมรณรงคมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร 2011น บรรดาคนรกหนงสอสามารถอานหนงสอในระหวางการเดนทางไดดวยการเปดตว MobileRead ซงเปนโปรแกรมฟรทพฒนาโดยคณะกรรมการหอสมดแหงชาต (NLB) เพอสงเสรมใหคนอานหนงสอ ส�าหรบการรณรงคในปน เปดตวโดย ดร. ยาคอบ อบราฮม (Dr Yaacob Ibrahim)รฐมนตรวาการกระทรวงขอมล การสอสารและศลปะพรอมๆ กบพธเปดกจกรรมรณรงคมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร 2011 MobileRead ชวยใหผใช iPhone สามารถเขาถงเรองสนซงไดรบเลอกเปนหนงสออานส�าหรบกจกรรมในปนและหนงสอทไดรบการคดเลอกในหกปทผานมาฟรอกดวย

เทานนยงไมพอ NLB ยงไดจบมอกบ Infocomm Development Authority of Singapore (IDA) สงเสรมกจกรรม MobileRead ใหกลายมาเปนสวนหนงของชวตททนสมย นบตงแตเปดตวอยางไมเปนทางการในเดอนมกราคม 2554 มการดาวนโหลดไปแลวถง 40,000 ครงรวมทง e – books อก 29,000 ครงดวย

ในวนท 1 กรกฏาคม NLB และ IDA ไดเปนเจาภาพจดเทศกาล “เพลดเพลนกบไลฟสไตลการอานแบบดจตอล”ขนซงไดจดแสดงหนงสอภายใตกจกรรมมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร ควบคไปกบกจกรรมอน ๆ ทเกยวของกบการอาน

ส�าหรบการรณรงคในปนไดจดแสดงหนงสอทแตงโดยนกเขยนสงคโปรมากทสดตงแตเรมตนกจกรรมนมาตงแตป พ.ศ. 2548 คอมผลงานของนกเขยนสงคโปรทไดรบการคดเลอกเขารวมโครงการถงยสบทานดวยกนในสภาษาประกอบไปดวยบทกวสชน นยายและเรองสนอกแปดเลมจากทงหมดสบหกเลม หนงในนนคอ Gone Case โดย Dave Chua ซงเปนผลงานแรกของนกเขยนชาวสงคโปรทไดตพมพเปนนยายภาพ (graphic novel) อกดวย ส�าหรบผลงานของนกเขยนตางชาตทไดรบการคดเลอกมสาม

236

เลมทถกน�ามาท�าเปนภาพยนตรทไดรบรางวล

เรองสนและบทกวทไดรบการคดเลอกยงไดรบการรวบรวมและพมพเผยแพรลงในหนงสอ READ! Singapore 2011 ซงสามารถขอยมไดจากหองสมดของ NLB กจกรรมรณรงคมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร 2011 มขนตงแต 23 มถนายน ไปจนถง 28 กนยายน 2554 ตลอดระยะเวลา 14 สปดาหน มการจดกจกรรมทเกยวของกบการอานขนในสถานทตางๆทวสงคโปร

มการจดงานเทศกาลการอาน 6 งานโดย NLB และผน�าระดบรากหญาโดยประสงคใหเขาถงคนกวา 2,000 คนเพอสงเสรมการอานและจดตงกลมอานหนงสอขนในป 2554 ดวยโครงการทขยายขอบเขตใหญขนและกวางขนเพอตอบสนองความตองการและความคาดหวงของผอานทงเกาและใหมท�าใหโครงการ มาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร ! มการเจรญเตบโตกาวหนาไปอยางมากนบแตโครงการไดถอก�าเนดขนเมอหกปกอน การสนบสนนทเพมมากขนทงจากสาธารณะ สถาบนการคาและการศกษารวมทงสอไดพสจนใหเหนถงสถานะของโครงการ มาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร วาเปนงานระดบชาตประจ�าปทผคนตงตารอคอย ภายใตการรณรงคประจ�าปดวยกจกรรมมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร และชมรมการอานทเกดขนโดยเฉพาะอยางยงชมรมการอานแทกซSifu ไดชวยสงเสรมใหชาวสงคโปรจ�านวนมากปลกฝงนสยรกการอานและกลายมาเปนผเรยนรตลอดชวตในศตวรรษท 21 และตอไปหลงจากนน

ในอนาคตเราหวงทจะขยายกจกรรมรณรงคของเราใหครอบคลมกลมเปาหมายทเปนเดกดวยรวมถงสงเสรมเรององคประกอบ”การเขยน”และสงเสรมใหคนรจกเขยนความคดเหนของตนหลงอานจบ เราหวงทจะคดเลอกเรองสนทนาอานใหมากขนและน�ามาแปลเปนภาษาอน ๆ อก 3 ภาษา

237

• ความรวมมอกบ People’s Association การท�างานรวมกบ People’s Association (PA) จะชวยให NLB สามารถใชประโยชนจากเครอขายรากหญาของ PA เพอเขาถงชาวสงคโปรใหมากขน

ในฐานะทเปนเจาของของโครงการ Passion Card ท�าให PA ดงสมาชกมาเขารวมกจกรรมอนนาตนเตน ณ ศนยชมชนและเอาทเลตตางๆ ของ PA ได การรวมตวกนของ NLB และ PA กอใหเกดพลงอนจะน�าไปสความส�าเรจอยางมหนต

การรวมมอกนของทงสองหนวยงานมอาท เชน : ก) บตร NLB - PAssion สมาชกบตร Passion ez - link ทเปนชาวสงคโปรและคนตางชาตทมถนพ�านกถาวรในสงคโปร (PRS) สามารถเพลดเพลนกบการเปนสมาชกพเศษระดบพรเมยมของ NLB ฟรนาน 5 ปทนททลงทะเบยน ซงจะท�าใหสมาชกระดบพรเมยมสามารถยมของในหองสมดไดแปด (8) รายการรวมถงการยมวสดภาพและเสยงจากหองสมดสาธารณะไดสงสดสชน

คนสงคโปรและ PRS ผลงทะเบยนใหมหรอตออายสมาชกบตร Passion ตงแตวนท 1 สงหาคม 2554 เปนตนไปจะไดรบการลงทะเบยนเขาเปนสมาชกระดบพรเมยมของ NLB โดยอตโนมตโดยมขอก�าหนดและเงอนไขเชนเดยวกบการลงทะเบยนเปนสมาชกบตร Passion EZ - link สวนสมาชกบตร Passion EZ – link ทลงทะเบยนไวกอนนจะตองไปลงทะเบยนกบทางหองสมด NLB เพอขอเปนสมาชกระดบพรเมยมของ NLB ไดฟรจนกวาจะหมดอายของบตรสมาชก Passion

ข) ชมรมอานหนงสอ PAssion PA และ NLB จะรวมมอกนพฒนาโครงการเพอดงสมาชกบตร PAssion เขารวมกจกรรมทสงเสรมการอานและกจกรรมอน ๆ ทเกยวของ หนงในโครงการดงกลาวไดแกการพฒนาและการขยายกลมคนทสนใจเขารวมชมรมอานหนงสอระหวาง NLB และ PA โดยจะรณรงคใหมสมาชกเพมขนและในเวลาเดยวกนกจะใชชมรมเปนฐานใหสมาชก

238

เขารวมในการใหบรการชมชนทมงสงเสรมการอาน .

c) งานเลยงอาหารค�าและทเรยนส�าหรบสมาชกชมรมอานหนงสอ“งานเลยงอาหารค�าและทเรยน” เปนงานสงสรรคทจดโดย PA เมอวนท 15 กรกฎาคมส�าหรบคนกวา 200 คนเพอแนะน�าชมรมอานหนงสอและชกชวนใหผน�าระดบรากหญาใหมๆ จดตงชมรมอานหนงสอขน ระหวางงานสงสรรคดงกลาว NLB ไดจดการอภปรายหนงสอทนาสนใจถง 8 ชวงดวยกน (แบงเปนภาษาองกฤษ 4 ชวงและภาษาจน 4 ชวง) เพอกระตนใหเกดการจดตงชมรมอานหนงสอขนในหมผน�าระดบรากหญาใหม ๆ แผนระยะยาวส�าหรบ PA คอการจดตงชมรมอานหนงสอใหครบทกเขตในประเทศสงคโปร

• การเขาถงผใชและชมชน จากการพยายามดงชมชนเขามามสวนรวมหองสมดสาธารณะไดจดท�ากจกรรมตาง ๆ มากมายตามโรงเรยนชมรมตาง ๆ ของชมชน องคกรและ งานระดบใหญอกหลายงาน

มการจดงานถง 59 งานเพอรองรบคนหนมสาวและดงคนเขามารวมงานไดทงหมด 19,498 คน สวนกจกรรมส�าหรบผสงวยมการจดทงหมด 4 งานมยอดรวมของผเขารวม 2,033 ราย ในขณะทกจกรรมส�าหรบคนทวไปถกจดขนรวม 17 งานและยอดรวมของผเขารวม 17,731 ราย

งานระดบใหญทเดนๆ อาท เชน

เทศกาล Active Ageing (1-3 เมษายน) : นอกเหนอจากการจดแสดงหนงสอและบรการของ

หองสมดแลว บรรณารกษยงจดใหมการเลาเรองหนงสอสกนฟงและการแสดงดนตรทบรรเลงโดย erhu บนเวทในชวงเทศกาลอกดวย มหนงสอ รวมถงสอภาพและเสยงประมาณ 1,770 รายการส�าหรบใหสาธารณชนยม โดยยอดรวมของหนงสอทถกยมมทงสน 1,497 เลม

239

Canberra Day (17 เมษายน) : งานระดบรากหญาทจดโดยศนยชมชน Jelutung รวมกบ Canberra Consultative Citizens’ Committee มผเขารวมงาน 3,000 คนซงสวนใหญมาแวะเยยมชมบธของ NLB เพอเลอกหาและรบแสตมปกจกรรมส�าหรบน�าไปแลกถงขนม ในระหวางงานมการยมหนงสอไป 724 เลม

สถาบนการศกษาแหงชาต(10 พ.ค. และ 6 มถนายน) : กจกรรมรณรงคเพอเขาถงสถาบนการศกษาตาง ๆ โดยมการประชาสมพนธใหครทเพงจบการศกษาไดทราบถงการบรการตาง ๆ ของหองสมดและผลตภณฑทมผลทไดรบเปนไปในเชงบวกและเราไดรบขอเสนอแนะในทางสรางสรรคอกมากมาย

• ชมชนแหงการเรยนร ปจจบนนมชมชนแหงการเรยนร (LCS) 23 แหงดวยกนทเกดขนในหองสมดสาธารณะและบรหารจดการโดยทมงาน ทมทงผใหญและวยรน ชมชนเหลานไดรวมเอากลมตาง ๆ ทมงเนนเรองการอานเปนหลกและผทเปนพวก “มงเนนกจกรรม” เขาไวดวย สมาชกชมชนมโอกาสแบงปนความสนใจ แบงปนหนงสอและความรพรอมไปกบการอภปรายซงไดรบการจดไปแลวถง 29 รอบโดยมคนเขารวมทงสน 642 รายประกอบไปดวยทงวยรนและผใหญ / ผสงวย

กจกรรมใหมลาสดทไดรบการบรรจไวในชมชนแหงการเรยนรคอชมรมนกเขยนนวนยายชาวสงคโปรทCTPL กจกรรมครงแรกสดทจดขนเมอเดอนพฤษภาคมมผเขารวม 12 คนสวนใหญเปนคนทมความกระตอรอรนอยากรเพมเตมเกยวกบการเขยนเชงสรางสรรคและการเขยน นวนยาย สวนชมรมอานหนงสอ(ภาษาจน) ของผสงวย ชมรมแทกซ Sifu ชมรมคนรกหนงสอและเลนเกมยงคงมผลตอบรบทด

ภายใตโครงการมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร เราสามารถดงดดโรงเรยนนบรอยโรงและการสนบสนนจากพนธมตรตาง ๆ อกมากกวา 120 รายทงจากภาครฐ องคกรเอกชนและชมชน

240

ผประกอบการในอตสาหกรรมการใหบรการในการจดอภปรายหนงสอและตงชมรมอานหนงสอขน โครงการมาอานหนงสอกนเถอะ! สงคโปร ประสบความส�าเรจอยางมากในหมคนขบรถแทกซชางท�าผม ครเจาหนาทอนามย พนกงานในแวดวงการตอนรบและบรการ ขาราชการพลเรอน เยาวชนและผสงอายสงผลใหมการตงชมรมอานหนงสอของพวกเขาขน จนถงปจจบนมชมรมอานหนงสอไดรบการกอตงแลวกวา 90 ชมรม

ชมชนแหงการเรยนรทงหมดเหลานยงคงด�าเนนบทบาทสนบสนนใหชาวสงคโปรอานหนงสอและอภปราย และเปนสวนส�าคญทจะท�าใหการอานและการเรยนรยงคงเตมไปดวยชวตชวา

อนาคต -- หองสมดเพอชวต : แผนยทธศาสตรของ NLB กบการกาวเขาสปค.ศ. 20207 การขบเคลอนไปขางหนาโดย NLB ก�าหนดแผนยทธศาสตรทม งเนนท�าโครงการทมวตถประสงคเสรมสรางความเขมแขงในงานหลกของ NLB นนกคอการสงเสรมการอานและสรางความมนใจวาตนทนทางสงคมในเชงบวกของหองสมดจะไดรบการขยายใหเพมขน

8 จะไดเหนการเปลยนแปลงจากหองสมดธรรมดา ๆ ไปเปนหองสมดทรองรบกจกรรมทางสงคมมากขนและมปฏสมพนธกบชมชนมากขนเพอประโยชนของชาวสงคโปรทงมวล โครงการตาง ๆ เกยวกบการสงเสรมการอานจะเปลยนจากรปแบบ “หนงเดยวเหมาะกบทกคน” ไปเปนการก�าหนดกรอบกวาง ๆ และน�ามาดดแปลงใหเขากบความตองการในการรวมมอกบแตละชมชน จากงานทเราท�าอยในปจจบนดานการเกบรวบรวมและอนรกษหนงสอเกยวกบ สงคโปร ขนตอไปเราจะท�าการเกบรวบรวมงานเขยนเกยวกบสงคโปรโดยใหชมชนเขามามสวนรวมมากขน ปจจบนหองสมดเรามเนอหาเหลานในรปแบบตางๆ กนไวบรการอยบางแลว และเราจะใชสงทมอยสรางเปนหมวดหมพเศษใหมขนมาเพอยกระดบการอานและการเรยนรของคนสงคโปรและเขาถงกลมคนตาง ๆ ใหกวางขน ทกวนนการใหบรการหองสมดรปแบบดจตอลของเรายงเปนเพยงตวเสรมการบรการหลกและเครอขายของหองสมดสาธารณะอย เราตองการ

241

จะพฒนาตอไปดวยการใหบรการหองสมดดจตอลเกดขนไดในทกททกเวลา

9 ในแผนงานหองสมดป ค.ศ. 2000 ของเราไดใชโครงสรางพนฐานเปนตวขบเคลอนหลกเพอเปนการวางรากฐานส�าหรบเครอขายหองสมดสาธารณะ แตส�าหรบแผนในป ค.ศ. 2010 เราหวงจะ พฒนาโครงสรางพนฐานดานดจตอลเพอใหทนกบแนวโนมและเทคโนโลย ของยคปจจบน ขณะทแผนส�าหรบปค.ศ. 2020 เราไดมการก�าหนดแผนยทธศาสตรใหมพรอมกบวสยทศนใหมวา “นกอานเพอชวต ชมชนแหงการเรยนร และประเทศชาตทเตมไปดวยองคความร”

วสยทศนใหม “นกอานเพอชวต ชมชนแหงการเรยนร และประเทศชาตทเตมไปดวยองคความร.’

10 กอนอนขออธบายถงเหตผลวาท�าไมถงไดเลอกวสยทศนใหมนมาเปนสวนหนงของแผนกลยทธ การอานเปนพนฐานทจ�าเปนตอการแสวงหาความร การเรยนรและหองสมดอยในสถานะทจะโอบอมใหการอานเพอชวตไดยกระดบขนมาสวาระแหงชาตได ชมชนแหงการเรยนรสามารถสรางขนไดผานการมปฏสมพนธในระดบหองสมดทซงแตละคนสามารถเชอมตอกบชมชนของตนเองไปพรอม ๆ กบการสรางความรสกเปนเจาของและแบงปนคณคาในสงคมพหวฒนธรรมของเราตอกน ในทศวรรษหนาสงคโปรปรารถนาจะเปนประเทศทเตมไปดวยองคความรและหองสมดมบทบาทส�าคญในการสรางใหเกดการเรยนรตลอดชวตขนในหมประชาชนและชมชน ความรวมมอกนระหวางหองสมดและสถาบนอน ๆ สามารถท�าใหการเขาถงแหลงความรตางๆ ของประเทศเปนไปไดกวางขวางขน

11 เพอใหบรรลวสยทศนนเราจะมงเนนไปทวตถประสงคเชงกลยทธหลกสประการดงน

• การอาน การเรยนรและขอมลดานการรหนงสอ วตถประสงคนจะมงเนนไปทการปลกฝงนสยรกการอานทมนคงและเพมความสนใจ

242

ในการอานของหมนกอานใหมากขน เราตองการทจะวางรากฐานการอานอนแขงแกรงในครอบครวของกลมเดกกอนวยเรยนและเดกเลก รกษาความสนใจของเยาวชนในการอานและการเรยนรผานการมสวนรวมของโรงเรยน ชวยกอใหเกดบรรยากาศทกระฉบกระเฉงในการเรยนรและการมสวนรวมของชมชนกบผสงวย ใหความรและขาวสารใหม ๆ ดานขอมลการรหนงสอแกคนสงคโปรอยางตอเนองเพอเสรมสรางการรบรของคนใหแขงแกรงขนและเพอใหแนใจวาพวกเขาจะพฒนานสยการซกถามซงสามารถน�าไปใชไดกบทก ๆ ดานของชวต

• หองสมดในยคถดไป บทบาทของหองสมดอนมรากฐานมาจากความนยมชมชอบทจะใชหองสมดเปนพนทของชมชนจะถกเนนย�ามากขนเรอย ๆ ในอนาคต หองสมดยคถดไปจะยงคงเปนแหลงความรททกคนสามารถเขาถงไดอยางเทาเทยมกนและจะยงคงท�าหนาทสงเสรมการแลกเปลยนความรใหแกกนและกนตอไป ภายใตบทบาทนหองสมดสาธารณะทง 24 แหงจะปรบเปลยนและเสรมสรางบทบาทของตนใหแขงแกรงเพอรองรบการเปนศนยเรยนรสนยวฒนธรรมและศนยชมชนของสงคมตอไป

• ความเปนเลศทางเนอหาทงในสงคโปรเองและระดบภมภาค เราตองการสรางความมนใจวาไดมการเกบรวบรวมเนอหาทเกยวกบสงคโปรไวเปนอยางดและเชญชวนใหคนสงคโปรเขารวมคนหาและใชประโยชนจากสงนซงมอยตามหองสมดของ NLB โดยหวงวาการเหนและความซาบซงในคณคาของเนอหาทเกยวกบสงคโปรจะสงเสรมประชาชนใหเกดความรสกหวงแหนและภาคภมใจในเอกลกษณของชาตได • หองสมดดจตอล ทกททกเวลา การเขาถงแหลงหองสมดดจตอลและการบรการจะไดรบการปรบปรงเพอใหผใชสามารถเขาถงและเชอมตอไดอยางสะดวกงายดาย ซงนนยอมหมายถงวา NLB เองจะตองปรบตวใหเขากบเทคโนโลยใหม ๆ ทเกดขนอยางรวดเรวเพอใหสามารถบรการดจตอลแกชาวสงคโปรได

243

บทสรป

แผนยทธศาสตรหองสมดปค.ศ. 2020 ของ NLB จะชวยใหแนใจไดวาคนสงคโปรจะยงคงสามารถเขาถงความรและใชการอานหนงสอและขอมลดานการรหนงสอในการเขาถงความรอยางมประสทธภาพ อกทง NLB จะจดใหชาวสงคโปรไดมสถานททปลอดภยและวางใจไดส�าหรบการเรยนรไมวาจะในรปแบบปกตหรอรปแบบดจตอลกตาม

อางอง : Libraries for Life: NLB’s Strategic Plan into 2020. Published 2011.

244

เกยวกบผเขยน

เกาหลใตนางสาว ซก ยน ล (Ms. Sook Hyeun LEE)ผอ�านวยการหอสมดแหงชาตส�าหรบเดกและเยาวชน ประเทศเกาหลใต ซก ยน ล จบปรญญาโทสาขาการสอสารและบรรณารกษศาสตร จาก Yonsei University ในกรงโซล เรมท�างานทหอสมดแหงชาต (National Library of Korea: NLK) ตงแตป พ.ศ.2522 ปจจบนเปนผอ�านวยการหอสมดแหงชาตส�าหรบเดกและเยาวชน (National Library for Children and Young Adults : NLCY) ซงเปนหนวยงานภายใตก�ากบของกระทรวงการวฒนธรรม การทองเทยวและการกฬา เธอมบทบาทส�าคญในการวางนโยบายเกยวกบหองสมดและการใหบรการ และมผลงานเขยนจ�านวนมากทเกยวกบการอานตพมพในวารสารหองสมดและหนงสอพมพตางๆ นอกจากน เธอยงไดรเรมโครงการหองสมดส�าหรบเดกดอยโอกาสและครอบครวทมาจากหลากหลายวฒนธรรม

ฟลปปนสนาง ฟลอร มาร สตา โรมานา ครซ (Mrs. Flor Marie (Neni) Sta. Romana Cruz) ฟลอร มาร สตา โรมานา ครซ (ใชชอในการเขยนหนงสอวา Neni Sta. Ro-mana Cruz) เปนนกขาวอสระ นกการศกษา กรรมการอานตนฉบบ และนกประพนธหนงสอเกยวกบเดก หนงสอทเธอเขยนหลายเลมไดรบรางวลหนงสอแหงชาตส�าหรบเดก และรางวลหนงสอเพอการศกษา เธอมบทบาทส�าคญในการกอตงศนยสอเพอเดก ของ International School Manila (ISM) และโครงการสงเสรมการอานในโรงเรยนตางๆอนมจดมงหมายสรางฟลปปนสใหเปนประเทศของนกอาน เธอไดรบรางวลจาก สมาคมนกอานแหงฟลปปนส ในฐานะผอทศตนใหกบการสรางนสยและสงเสรมใหชาวฟลปปนสรกการอาน เมอป พ.ศ. 2553

245

246

มาเลเซยศาสตราจารย แอมบกาปาธ ปานเดน (Prof. Ambigapathy Pandian, Ph.D.) แอมบกาปาธ ปานเดน เปนศาสตราจารยดานการศกษาและภาษาศาสตร มผลงานวจยจ�านวนมากทเกยวกบการใชภาษาและการรหนงสอ การสอนภาษาองกฤษใหผใชภาษาอนๆ มบทความหลายชนตพมพในวารสารวชาการทงในและตางประเทศ และผลงานตพมพเปนหนงสอมากกวา 25 เลม ปจจบนด�ารงต�าแหนงคณบด School of Languages, Literacies and Trans-lation (SoLLaT), Universiti Sains ประเทศมาเลเซย และเปนนกวจยของสถาบนการศกษาระดบสงแหงชาต สงกดกระทรวงการศกษา นอกจากน ยงด�ารงต�าแหนงประธานคณะกรรมการการเอเซยเพอการพฒนาระหวางประเทศ ของสมาคมการอานนานาชาต (International Reading Association)

ลาวนางสาว สมเพด พงพาจน (Ms. Somphet Phongphachanh)ผอ�านวยการ Room to Read Laos สมเพด พงพาจน รวมกอตงโครงการ Room to Read ในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (ส.ป.ป.ลาว) ในป พ.ศ.2548 กอนหนานนเธอเปนผประสานงานสมาคมเพอสงหนงสอภาพใหเดกนอยลาว (Association for Sending Picture Books to Laos Children: ASPB) ซงเปนองคกรพฒนาเอกชนในประเทศญปนเธอจบการศกษาแพทยศาสตรจาก Thai Binh University of Medicine ในเมอง Thai Binh สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม และปรญญาตรศลปศาสตร (ภาควชาภาษาองกฤษ) จาก Dongdok University ในกรงเวยงจนทน ประเทศลาว หลงจบการศกษา เธอปฏบตหนาทเปนวสญญแพทยทโรงพยาบาลมโหสถ (Mahosot Hospital) ในกรงเวยงจนทน เธอตดสนใจลาออกจากงานดานการแพทยมาท�างานพฒนาดานเดกอยางเตมตวตงแตป พ.ศ. 2540

247

เวยดนามนางสาว ว ดอง ถว หงา (Ms. Vu Duong Thuy Nga) รองผอ�านวยการกรมหองสมด, กระทรวงวฒนธรรม การกฬา และการทองเทยว, ประเทศเวยดนาม ว ดอง ถว หงา จบปรญญาตรและโทสาขาบรรณารกษศาสตร จาก Hanoi Cultural University และก�าลงท�าวทยานนธปรญญาเอกทมหาวทยาลยแหงน เธอท�างานทกรมหองสมด กระทรวงการทองเทยว วฒนธรรม และการกฬา, เวยดนาม ตงแตป พ.ศ. 2529 มผลงานวจยหลายชนทเกยวของกบวฒนธรรมการอานในเวยดนามทไดรบการตพมพในวารสารวชาการตางๆ รวมทงต�าราเรยน 4 เลม

สงคโปรนาง เกยง-โกะ ไล ลน (Mrs. Kiang-Koh Lai Lin)ผอ�านวยการ โครงการ Reading Initiatives, คณะกรรมการหองสมดแหงชาต สงคโปร เกยง-โกะ ไล ลน ท�าโครงการดานสงเสรมการอานมานานกวา 35 ป เปนผผลกดนใหเกดโครงการใหมๆจ�านวนมากเพอปลกฝงและสงเสรมนสยรกการอานใหชาวสงคโปร รวมถงโครงการ READ! Singapore ซงเปนโครงการระดบประเทศ สงเสรมใหชาวสงคโปรอานหนงสอทง 4 ภาษาทเปนภาษาทางการ เธอไมเพยงชวนใหคนอานหนงสอ แตยงสรางชมชนนกอานใหมการแบงปนประสบการณและความรทไดจากการอาน ตงแตป พ.ศ. 2548 Read! Singapore จดกจกรรมกวา 1,600 ครง เขาถงผอานกวา 160,000 คน เธอยงประสบความส�าเรจในการชวนกลมคนหลากหลายอาชพ เชน คนขบแทกซ ชางท�าผม คร เยาวชน บคลกรดานสขภาพ พนกงานโรงแรม และขาราชการ กอตงชมรมการอานของกลมอาชพตนเอง ระหวางป พ.ศ. 2543 – 2548 เธอไดรบเลอกใหเปนผประสานงานขอมลขาวสารฝายหองสมด

248

ส�าหรบเดกและเยาวชน ของ International Federation Library Associations (IFLA) เกยง-โกะ ไล ลน เปนหนงคณะกรรมการวางแผนยทธศาสตรL2020 หอสมดแหงชาตสงคโปร

อนโดนเซยรองศาสตราจารย เซตโอโน ซกฮารโต (Assoc. Prof. Setiono Sugiharto) รองศาสตราจารย เซตโอโน ซกฮารโต เปนอาจารยประจ�าภาควชาภาษาองกฤษ คณะศกษาศาสตร Atma Jaya Catholic University ในกรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย และก�าลงศกษาตอระดบปรญญาเอกทมหาวทยาลยแหงน นอกจากสอนหนงสอ รศ.ซกฮารโต ยงเปนบรรณาธการใหกบวารสารทางวชาการหลายเลม และเปนนกเขยน และคอลมนสต ทมงานเขยนจ�านวนมากทเกยวขอกบประเดนดานการศกษาทงในและตางประเทศ เขาเปนคอลมนสตใหกบหนงสอพมพ The Jakarta Post มาตงแตป พ.ศ. 2541 ผลงานทตพมพ อาท “Access vs. Book Reading Habit”, “Teaching Lit-erature is an Art that can, must be learned”; “Exploding the Myth of non-Literate Cul-ture”.

ประเทศไทยนายชยยศ อมสวรรณ, Ph.D.รองเลขาธการส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.)นายชยยศ อมสวรรณ ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาตร-โท-เอก จากคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ Diploma in Japanese’s Education (Training program-mer for oversea teacher) จาก University of Tsukuba JAPAN 1978 มประสบการณการท�างานในต�าแหนงผอ�านวยการส�านกงานโครงการสงเสรมการอาน, ผอ�านวยการศนยสงเสรมการศกษาตามอธยาศย ฯลฯ และประสบการณการฝกอบรมและดงานดานการ

249

ใชสอการศกษา การจดการศกษาทางไกล การวางแผนการจดการศกษาผใหญในหลายประเทศ

ศาสตราจารย นธ เอยวศรวงศ, Ph.D. ศาสตราจารย นธ เอยวศรวงศ เปนนกประวตศาสตร นกคด และนกเขยน มผลงานวชาการและงานเขยนตพมพเผยแพรอยางตอเนองมากกวา 2,000 ชนนบตงแตป พ.ศ. 2519 เปนตนมา หนงในงานเขยนทโดดเดน คอ “ปากไก และใบเรอ” หนงสอรวมความเรยงวาดวยวรรณกรรมและ ประวตศาสตรตนรตนโกสนทร ไดรบการแปลและเผยแพรเปนภาษาองกฤษในชอเรอง “Pen & Sail” งานเขยนของศาสตราจารยนธไดรบการยกยองวามอทธพลทางความคดอยางมากตอสงคมไทย และเปนทยอมรบในระดบนานาชาต ศาสตราจารยนธไดรบรางวล “วฒนธรรมเอเซยฟกโอกะ” ป พ.ศ.2542 ในฐานะผมผลงานวจยคนควาดเดน และรางวลนกเขยน “ศรบรพา” ป พ.ศ. 2545 จากผลงานเขยนหลากหลายทสรางผลสะเทอนใหกบสาขาวชาชพตางๆ รวมทงวงวชาการดานประวตศาสตร แวดวงวรรณกรรม และสอมวลชน นธส�าเรจการศกษาสาขาประวตศาสตรระดบปรญญาตรและปรญญาโทจาก จฬาลงกรณมหาวทยาลย และปรญญาเอกจากมหาวทยาลยมชแกน สหรฐอเมรกา ศาสตราจารยนธลาออกจากการสอนหนงสอทภาควชาประวตศาตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ตงแตป พ.ศ.2543 แตยงคงผลตงานเขยนทโยงประวตศาสตรมาอธบายสงคมปจจบนอยางตอเนองมาจนถงปจจบน

รองศาสตราจารย อรศร งามวทยาพงศ, Ph.D. รองศาสตราจารย อรศร งามวทยาพงศ เปนอาจารยประจ�าส�านกบณฑตอาสาสมคร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปจจบนปฏบตหนาทเปนกรรมการนโยบายองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (Thai PBS) รศ.อรศรจบปรญญาตรจากคณะวารสารศาสตรปรญญาโทสาขาความสมพนธระหวางประเทศคณะรฐศาสตรและปรญญาเอกสาขาการบรหารสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตร มผลงานศกษาวจยทางวชาการตพมพหลายเลม อาท ปจจย

ทเออและทเปนอปสรรคตอการสรางเสรมวฒนธรรมการอาน : กรณศกษาแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน (กรงเทพฯ : แผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน, ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2553), กระบวนการเรยนรสการเทาทนสอ : บทส�ารวจสถานภาพและกาวตอไป (กรงเทพฯ : แผนงานสอเพอสขภาวะเยาวชน , ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ . 2551)เปนอปสรรคตอการสรางเสรมวฒนธรรมการอาน : กรณศกษาแผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน (กรงเทพฯ : แผนงานสรางเสรมวฒนธรรมการอาน, ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2553), กระบวนการเรยนรสการเทาทนสอ : บทส�ารวจสถานภาพและกาวตอไป (กรงเทพฯ : แผนงานสอเพอสขภาวะเยาวชน , ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ . 2551)

ศาสตราจารย ชตมา สจจานนท, Ph.D.สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ศาสตราจารย ชตมา สจจานนท ส�าเรจการศกษาอกษรศาสตรบณฑต และอกษรศาสตรมหาบณฑต (บรรณารกษศาสตร) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย, Master of Science (Information Science) จากUniversity of The Philippines, ปรญญาเอกจากEdD Charles Sturt University, Australia และPostGraduate Diploma, Science Information Specialist in Southeast Asia จาก University of The Philippines ระหวางป พ.ศ. 2540-2541 ศาสตราจารยชตมา ด�ารงต�าแหนงนายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ และระหวางป พ.ศ.2540-2543 ไดรบเลอกเปนกรรมการบรหาร สภาบรรณารกษ ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Congress of Southeast Asian Executive Board-CONSAL) และกรรมการถาวรแผนกทฤษฎและวจย สหพนธนานาชาต วาดวยสมาคมและสถาบนหองสมด (Standing Committee, Theory and Research Section, International Federa-tion of Library Associations and Institutions) ศาสตราจารยชตมามผลงานทางวชาการทไดรบรางวลทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต อาท รางวลงานวจยดเดน ประเภทภาษาและวรรณกรรม ของคณะกรรมการวจยการศกษา การศาสนา และการวฒนธรรม กระทรวงศกษาธการ

250

(พ.ศ. 2545) รวมทงไดรบการยกยองเปนศษยเกาดเดนของ Institute of Library Science, University of the Philippines เนองในโอกาสฉลองครบรอบ 50 ปของสถาบน (ค.ศ.2001) รางวล Women of the Year 2000 ของ American Biographical Institute (ค.ศ. 2000)

ผชวยศาสตราจารยกาญจนา ใจกวางสาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชผชวยศาสตราจารยกาญจนา ใจกวาง ส�ารจการศกษาระดบปรญญาโท (บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร) จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

รองศาสตราจารยมาล ล�าสกลสาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชรองศาสตราจารยมาล ล�าสกล ส�าเรจการศกษาอกษรศาสตรบณฑต (ภาษาองกฤษ), อกษรศาสตรมหาบณฑต (บรรณารกษศาสตร) และประกาศนยบตรบณฑตขนสง(บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย

251