หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

การงานอาชพและเทคโนโลยชนประถมศกษาปท ๖

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ผเรยบเรยง

นอย สวรรณมณ

บปผา ไทยกง

ปราณ มมงคล

สมชาย สธกล

ผตรวจ

ผศ. ดร.ชยฤทธ ศลาเดช

วนชย คงเพชร

ปรชา บญคลา

บรรณาธการ

เกษร สนทรเสร

พระ แยมประดษฐ

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

การงานอาชพและเทคโนโลยชนประถมศกษาปท ๖

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาต

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน การงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถม

ศกษาปท 6.--กรงเทพฯ : แมคเอดดเคชน, 2558.

224 หนา.

1. การงานอาชพและเทคโนโลย--การศกษาและการสอน (ประถม

ศกษา). I. นอย สวรรณมณ. II. ชอเรอง.

372.82044

ISBN 978-616-274-661-1

สงวนลขสทธ : ธนวาคม ๒๕๕๘

สงวนลขสทธตามกฎหมาย หามลอกเลยน ไมวาจะเปนสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร

จดพมพและจดจำ�หน�ยโดย

สงธนาณตสงจาย ไปรษณยลาดพราว

ในนาม บรษท แมคเอดดเคชน จำากด

เลขท ๙/๙๙ อาคารแมค ซอยลาดพราว ๓๘ ถนนลาดพราว

แขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐

% ๐-๒๙๓๘-๒๐๒๒-๗ โทรสาร ๐-๒๙๓๘-๒๐๒๘

www.MACeducation.com

พมพท : บรษท โกลด เพาเวอร พรนตง จำากด

คำานำา

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน การงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท ๖ กลมสาระการเรยนรการงาน

อาชพและเทคโนโลย จดทำาขนตามกรอบสาระการเรยนรแกนกลางและตวชวดชนปของหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ สำาหรบใชเปนสอประกอบการจดการเรยนร เพอพฒนาผเรยนใหมความร มทกษะ

และความสามารถครอบคลมสาระตางๆ ตามทหลกสตรกำาหนด

การนำาเสนอเนอหาสาระเปนลกษณะหนวยการเรยนรทมแผนผงเนอหาทกหนวยการเรยนร มกจกรรมตรวจสอบ

ความเขาใจเพอฝกทกษะการคดวเคราะห และมกจกรรมปฏบตทมงเนนการปฏบตจรงตามกรอบของภาระงานทกำาหนด

ใหตามวยและความสามารถของผเรยน ซงคณะผเรยบเรยงหวงเปนอยางยงวาหนงสอเรยน รายวชาพนฐาน การงานอาชพ

และเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท ๖ กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เลมน จะอำานวยประโยชน

แกนกเรยนและคร ตลอดจนผสนใจใฝรทกทานไดเปอยางด

คณะผเรยบเรยง

หนงสอเรยนการงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท ๖ ตรงตามสาระและมาตรฐานการเรยนรดงน

สาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร

สาระท ๑ การดำารงชวตและ

ครอบครว

ง ๑.๑ เขาใจการทำางาน มความคดสรางสรรค มทกษะกระบวนการทำางาน ทกษะ

การจดการ ทกษะกระบวนการแกปญหา ทกษะการทำางานรวมกน และทกษะ

การแสวงหาความร มคณธรรม และลกษณะนสยในการทำางาน มจตสำานกในการ

ใชพลงงานทรพยากรและสงแวดลอม เพอการดำารงชวตและครอบครว

สาระท ๒ การออกแบบและ

เทคโนโลย

ง ๒.๑ เขาใจเทคโนโลยและกระบวนการเทคโนโลย ออกแบบและสรางสงของเครองใช

หรอวธการตามกระบวนการเทคโนโลยอยางมความคดสรางสรรค เลอกใชเทคโนโลย

ในทางสรางสรรคตอชวต สงคม สงแวดลอม และมสวนรวมในการจดการเทคโนโลย

ทยงยน

สาระท ๓ เทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร

ง ๓.๑ เขาใจ เหนคณคา และใชกระบวนการเทคโนโลยสารสนเทศในการสบคนขอมล

การเรยนร การสอสาร การแกปญหา การทำางาน และอาชพอยางมประสทธภาพ

ประสทธผล และมคณธรรม

สาระท ๔ การอาชพ ง ๔.๑ เขาใจ มทกษะทจำาเปน มประสบการณ เหนแนวทางในงานอาชพ ใชเทคโนโลย

เพอพฒนาอาชพ มคณธรรม และมเจตคตทดตออาชพ

สารบญ

หนา

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน ๑

ตรงตามมาตรฐาน ง ๑.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓

๑.๑ การดแลรกษาสมบตภายในบาน ๒

๑.๑.๑ วสด อปกรณงานครว ๓

๑.๑.๒ วสด อปกรณงานดแลบาน ๑๐

๑.๑.๓ วสด อปกรณงานเกษตร ๑๑

๑.๑.๔ วสด อปกรณทใหแสงสวางในบาน ๑๓

๑.๑.๕ อปกรณเครองใชไฟฟา ๑๔

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๖

๑.๒ การปลกผก ไมดอกไมประดบ และเลยงปลาสวยงาม ๑๗

๑.๒.๑ การปลกผก ๑๘

๑.๒.๒ การปลกไมดอกไมประดบ ๒๕

๑.๒.๓ การเลยงปลาสวยงาม ๒๙

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๓๔

๑.๓ การบนทกรายรบ-รายจายของหองเรยน ๓๖

๑.๓.๑ ความหมายและความสำาคญของการบนทกรายรบ-รายจาย ๓๗

๑.๓.๒ รายรบ-รายจายของหองเรยน ๓๗

๑.๓.๓ เหรญญก ๓๘

๑.๓.๔ วธการจดบนทกรายรบ-รายจาย ๓๙

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๔๑

๑.๔ การจดเกบเอกสารการเงน ๔๓

๑.๔.๑ ความหมายและความสำาคญของเอกสารการเงน ๔๔

๑.๔.๒ ประเภทของเอกสารการเงน ๔๔

๑.๔.๓ วธการจดเกบเอกสารการเงน ๔๙

๑.๔.๔ วสด อปกรณทใชในการจดเกบเอกสารการเงน ๔๙

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๕๑

หนา

หนวยการเรยนรท ๒ ทกษะในการจดการและการทำางานรวมกน ๕๒

ตรงตามมาตรฐาน ง ๑.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓

๒.๑ การเตรยม การประกอบ และการจดอาหารใหสมาชกในครอบครว ๕๓

๒.๑.๑ ความหมายและความสำาคญของอาหาร ๕๔

๒.๑.๒ การเลอกซอและการเกบรกษาอาหาร ๕๕

๒.๑.๓ การเตรยมวสด อปกรณในการประกอบอาหาร ๕๗

๒.๑.๔ วธการประกอบอาหาร ๕๘

๒.๑.๕ การประกอบอาหารบางชนด ๖๐

๒.๑.๖ การจดอาหาร ๖๔

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๖๕

๒.๒ การตดตง ประกอบ ของใชในบาน ๖๘

๒.๒.๑ เครองมองานชางพนฐาน ๖๙

๒.๒.๒ การประกอบ ตดตงราวตากผาสำาเรจรป ๗๕

๒.๒.๓ การประกอบ ตดตงโคมไฟฟากระแสตรง ๗๖

๒.๒.๔ การประกอบ ตดตงทแขวนพวงกญแจ ๘๐

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๘๑

๒.๓ การประดษฐของใช ของตกแตง ๘๓

๒.๓.๑ ลกษณะการประดษฐของใช ของตกแตง ๘๔

๒.๓.๒ การประดษฐกลองใสของอเนกประสงค ๘๖

๒.๓.๓ การประดษฐกรอบรปกระดาษลกฟก ๘๙

๒.๓.๔ การประดษฐทแขวนผาเชดมอ ๙๑

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๙๒

หนวยการเรยนรท ๓ มารยาท ๙๔

ตรงตามมาตรฐาน ง ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓

๓.๑ มารยาทในการทำางาน ๙๕

๓.๑.๑ ความสำาคญของมารยาทและมารยาททางสงคม ๙๖

๓.๑.๒ มนษยสมพนธในการทำางานรวมกบผอน ๙๘

๓.๑.๓ การปรบปรงและพฒนาบคลกภาพและการมบคลกภาพทด ๑๐๑

๓.๑.๔ การพฒนาความสามารถในการทำางานรวมกบผอน ๑๐๔

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๐๖

หนา

หนวยการเรยนรท ๔ การออกแบบและเทคโนโลย ๑๐๗

ตรงตามมาตรฐาน ง ๒.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓

๔.๑ ระบบเทคโนโลย ภาพราง ๓ มต และแผนทความคด ๑๐๘

๔.๑.๑ ระบบเทคโนโลย ๑๐๙

๔.๑.๒ ภาพราง ๓ มต ๑๑๑

๔.๑.๓ แผนทความคด ๑๑๘

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๒๑

๔.๒ ทกษะการเจาะและกระบวนการสรางสงของเครองใช ๑๒๒

๔.๒.๑ ทกษะการเจาะ ๑๒๓

๔.๒.๒ การสรางสงของเครองใชตามกระบวนการเทคโนโลย ๑๓๑

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๓๕

หนวยการเรยนรท ๕ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ๑๓๘

ตรงตามมาตรฐาน ง ๓.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓, ๔, ๕

๕.๑ หลกการเบองตนของการแกปญหา ๑๓๙

๕.๑.๑ วธการแกปญหา ๑๔๐

๕.๑.๒ ขนตอนการแกปญหา ๑๔๔

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๔๖

๕.๒ การใชคอมพวเตอร ๑๔๘

๕.๒.๑ การใชคอมพวเตอรในการคนหาขอมล ๑๔๙

๕.๒.๒ การเกบรกษาขอมลในรปแบบตางๆ ๑๖๓

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๖๕

๕.๓ การนำาเสนอขอมลดวยคอมพวเตอร ๑๖๙

๕.๓.๑ การจดทำาขอมลเพอการนำาเสนอ ๑๗๐

๕.๓.๒ การเลอกใชซอฟตแวรประยกตใหเหมาะสมกบรปแบบการนำาเสนอ ๑๗๖

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๘๕

๕.๔ การสรางชนงานดวยคอมพวเตอร ๑๘๗

๕.๔.๑ แนวทางปฏบตในการสรางชนงานดวยคอมพวเตอร ๑๘๘

๕.๔.๒ การใชคอมพวเตอรในการสรางชนงาน ๑๙๐

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๑๙๕

หนา

หนวยการเรยนรท ๖ การอาชพ ๑๙๗

ตรงตามมาตรฐาน ง ๔.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒

๖.๑ การเลอกอาชพ ๑๙๘

๖.๑.๑ ความสำาคญของอาชพ ๑๙๙

๖.๑.๒ การสำารวจตนเอง ๒๐๑

๖.๑.๓ การวางแผนเลอกอาชพ ๒๐๕

๖.๑.๔ คณธรรมในการประกอบอาชพ ๒๐๖

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ ๒๐๘

บรรณานกรม ๒๑๑

ดชน ๒๑๓

โครงสรางหนงสอเรยน การงานอาชพและเทคโนโลย

ชนประถมศกษาปท ๖

สาระการเรยนร

แกนกลางหนวยการเรยนรหลก

มาตรฐานและ

ตวชวดชนปหนวยการเรยนรยอย

สาระท ๑ การดำารง

ชวตและครอบครว

๑. การทำางานและการ

ปรบปรงการทำางาน

ง ๑.๑ ป.๖/๑, ๒, ๓ ๑.๑ การดแลรกษาสมบตภายในบาน

๑.๒ การปลกผก ไมดอก ไมประดบ

และเลยงปลาสวยงาม

๑.๓ การบนทกรายรบ-รายจายของ

หองเรยน

๑.๔ การจดเกบเอกสารการเงน

๒. ทกษะในการจดการ

และการทำางาน

รวมกน

ง ๑.๑ ป.๖/๑, ๒, ๓ ๒.๑ การเตรยม การประกอบและการจด

อาหารใหสมาชกในครอบครว

๒.๒ การตดตง ประกอบของใชในบาน

๒.๓ การประดษฐของใช ของตกแตง

๓. มารยาท ง ๑.๑ ป.๖/๒, ๓ ๓.๑ ความสำาคญของมารยาทและ

มารยาททางสงคม

๓.๒ มนษยสมพนธในการทำางานรวม

กบผอน

๓.๓ การปรบปรงและพฒนาบคลกภาพ

และการมบคลกภาพทด

๓.๔ การพฒนาความสามารถในการ

ทำางานรวมกบผอน

สาระการเรยนร

แกนกลางหนวยการเรยนรหลก

มาตรฐานและ

ตวชวดชนปหนวยการเรยนรยอย

สาระท ๒ การออกแบบ

และเทคโนโลย

๔. การออกแบบและ

เทคโนโลย

ง ๒.๑ ป.๖/๑, ๒, ๓ ๔.๑ ระบบเทคโนโลย ภาพราง

๓ มต และแผนทความคด

๔.๒ ทกษะการเจาะและกระบวนการ

สรางสงของเครองใช

สาระท 3 เทคโนโลย

สารสนเทศและ

การสอสาร

๕. เทคโนโลย

สารสนเทศ

และการสอสาร

ง ๓.๑ ป.๖/๑, ๒, ๓,

๔, ๕

๕.๑ หลกการเบองตนของการแกปญหา

๕.๒ คอมพวเตอร

๕.๓ การนำาเสนอขอมลดวยคอมพวเตอร

๕.๔ การสรางชนงานดวยคอมพวเตอร

สาระท ๔ การอาชพ ๖. การอาชพ ง ๔.๑ ป.๖/๑, ๒ ๖.๑ ความสำาคญของอาชพ

๖.๒ การสำารวจตนเอง

๖.๓ การวางแผนเลอกอาชพ

๖.๔ คณธรรมในการประกอบอาชพ

๑

ตวชวดชนป

๑. อภปรายแนวทางในการทำางานและปรบปรงการทำางานแตละขนตอน(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๑)

๒. ใชทกษะการจดการในการทำางานและมทกษะการทำางานรวมกน(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๒)

๓. ปฏบตตนอยางมมารยาทในการทำางานกบครอบครวและผอน(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๓)

การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

๑.๑ การดแลรกษาสมบตภายในบาน

(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๑,๒,๓)

๑.๔ การจดเกบ

เอกสารการเงน

(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ

๑,๒,๓)

๑.๒ การปลกผก

ไมดอกไมประดบ และ

เลยงปลาสวยงาม

(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๑,

๒,๓)

การทำางานและ

การปรบปรงการทำางาน

๑.๓ การบนทกรายรบ-รายจายของหองเรยน

(มฐ.ง๑.๑ตวชวดขอ๑,๒,๓)

2 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

๑.๑ การดแลรกษาสมบตภายในบาน

จดประสงคการเรยนร ๑.อธบายวธการใชและดแลรกษาวสดอปกรณงานครวและสามารถใชไดถกวธ

๒.อธบายวธการใชและดแลรกษาวสดอปกรณงานดแลบานและสามารถใชไดถกวธ

๓.อธบายวธการใชและดแลรกษาวสดอปกรณงานเกษตรและสามารถใชไดถกวธ

๔.อธบายวธการใชและดแลรกษาวสดอปกรณใหแสงสวางในบานและสามารถใชไดถกวธ

๕.อธบายวธการใชและดแลรกษาวสดอปกรณเครองใชไฟฟาและสามารถใชไดถกวธ

การดแลรกษาสมบต

ภายในบาน

๑.๑.๓ วสด อปกรณงานเกษตร

๑.๑.๑ วสด อปกรณงานครว

๑.๑.๒ วสด อปกรณ

งานดแลบาน

๑.๑.๔ วสด อปกรณทใหแสงสวางในบาน

๑.๑.๕ อปกรณ

เครองใชไฟฟา

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 3

การดำารงชวตประจำาวนของครอบครวตองอาศยปจจยพนฐาน ๔ ประการ คอ

อาหารเครองนงหมทอยอาศยและยารกษาโรคหรอทเรยกวาปจจย ๔

ภายในบานจงมสงของเครองมอเครองใชตางๆจำานวนมากทนำามาใชเพอทำาให

เกดเปนปจจย ๔ รวมไปถงสงอำานวยความสะดวกในบาน เครองประดบตกแตงบาน

เงนทองของมคาและเอกสารตางๆ

วสดอปกรณสงของเครองมอเครองใชเหลานจงเรยกวา“สมบตภายในบาน”

ซงแตละบานมมากนอยแตกตางกนตามฐานะทางเศรษฐกจและตองดแลรกษาใหสะอาด

สวยงามปลอดภยอยในสภาพทสามารถใชงานไดและใชประโยชนไดยาวนานสมบต

ภายในบานจงแบงออกเปนประเภทตางๆไดดงน

๑.๑.๑ วสด อปกรณงานครว

งานครว เปนงานทสำาคญและจำาเปนมากเพราะเกยวของกบการประกอบอาหาร

เพอนำามาบรโภคซงเราตองดแลรกษาเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงในเรองความสะอาด

เพราะหากปลอยใหวสด อปกรณทใชประกอบอาหารหรอภาชนะสำาหรบใสอาหาร

สกปรกแลวอาหารยอมสกปรกไปดวยซงเปนสาเหตทำาใหคนในครอบครวเจบปวยเชน

ปวดทองทองเสยอาเจยนเนองจากรบประทานอาหารทมเชอโรคปนเปอนวสดอปกรณ

ทใชในงานครวมมากมายหลายชนด แตทจำาเปนสำาหรบทกครอบครวและตองดแลเปน

พเศษในเรองความสะอาดความปลอดภยในการใชงานและการจดเกบมดงน

๑. มดเปนเครองมอทใชในการปอกตดหนผาสบและซอยอาหารสดอาหาร

แหง เพอใหอาหารนนมขนาดและรปรางตามทตองการ มดมหลายชนด หลายขนาด

บางชนดใชงานไดเฉพาะอยาง เชน มดสองคมสำาหรบปอก มดทมคมคลายใบเลอยใช

สำาหรบหนเนอ จงควรเลอกใชใหถกประเภทเพอปองกนการชำารดเสยหาย หลงการ

ใชงานตองลางทำาความสะอาดเชดใหแหงและควรวางไวในทปลอดภยหรอเกบไวในท

เกบมด

4 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

๒. เขยง เปนอปกรณทใชคกบมด เขยงม๒ชนดคอชนดททำาจากไมเนอแขง

และชนดททำาจากพลาสตกแขงหลงจากใชงานประเภทสบทกครงใหใชมดขดหนาเขยงออก

เพอใหทำาความสะอาดงายขน และลางทำาความสะอาดดวยนำายาลางภาชนะ ตามดวย

นำาสะอาด และเชดใหแหง ถาเปนเขยงไมตองนำาไปผงแดดเพอปองกนเขยงขนรา และ

กอนนำาไปใชงานทกครงตองลางนำาเพอชะลางฝนละอองออก

เขยงไมและเขยงพลาสตก

๓. จาน เปนอปกรณทใชในครว มทงจานขาวและจานใสอาหาร ทำาจากวสด

หลากหลายชนด เชน เมลามน พลาสตก กระเบอง แกว สเตนเลส และโลหะเคลอบ

จานททำาจากสเตนเลสตกแลวไมแตก โลหะเคลอบตกแลวอาจกะเทาะสเคลอบหลดออก

ไมสวยงามสวนจานกระเบองและจานแกวมความสวยงามแตตกแตกไดงายจานพลาสตก

ไมควรใชใสอาหารทกำาลงรอน จานทกชนดหลงจากใชงานแลวควรกวาดเศษอาหาร

ออกใหหมดกอนนำาไปลางดวยนำายาทำาความสะอาดและนำาสะอาด เชดหรอผงใหแหง

แลวเกบรกษาไวในทมดชดเพอปองกนฝนละอองและแมลงตางๆในบาน

มดปอกเปลอก มดสบ ทเกบมด

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 5

ลกษณะของจานทใชในครวเรอน

๔. ถวยและชาม ถวยเปนภาชนะกนลกและมขนาดเลกกวาชาม ใชสำาหรบใส

อาหารคาวหวานประเภทนำาทำาจากวสดแบบเดยวกบจานหลงจากใชงานแลวใหดแลและ

เกบรกษาเชนเดยวกบจาน

ลกษณะของถวยและชามทใชในงานครว

๕. แกวนำา ขวดนำา เปนภาชนะททำาจากแกวและพลาสตกแกวนำาหลงจากใชงาน

แลวตองทำาความสะอาดดวยนำายาลางภาชนะ ลางใหสะอาดจนหมดกลนนำายา สวน

ขวดนำาควรลางทำาความสะอาดดวยนำาอนอยางนอยเดอนละ๒ครง เพอกำาจดตะกอนท

กนขวด

๖. ภาชนะสำาหรบหงตม ประกอบดวยหมอหงขาวหมอแกงกระทะซงมทงชนด

อะลมเนยมสเตนเลสเครองเคลอบเครองปนดนเผาและหมอไฟฟาดงน

๖.๑ชนดอะลมเนยม เปนโลหะออนไมเหมาะกบการใสอาหารทมรสเปรยว

หรอเคมจดเพราะจะเกดการกดกรอนนอกจากจะทำาใหภาชนะเสยหายแลวยงทำาใหอาหาร

เสยรสชาต เมอรบประทานเขาไปอาจเปนอนตรายได หลงจากใชภาชนะชนดนแลวตอง

รบลางดวยนำายาลางภาชนะตามดวยนำาสะอาดและรบเชดใหแหงจนเกดเงางามเพราะ

หากปลอยทงไวจะเปนคราบหรอจดดางดไมสวยงาม

6 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

ภาชนะอะลมเนยม

๖.๒ชนดสเตนเลส สเตนเลส คอ โลหะทไมเปนสนมและไมกดกรอน

แตกอนนำาไปใชครงแรกใหใชนำารอนผสมนำายาลางภาชนะลางทำาความสะอาดหลงจากนน

ใหลางดวยนำาสมสายช และลางอกครงดวยนำาอน เพราะของใหมจะมนำามนและ

นำายาขดเงาเปอนตดมากบภาชนะสวนการลางทำาความสะอาดหลงใชงานใหใชนำาผสม

นำายาลางภาชนะตามดวยนำาสะอาดแลวเชดใหแหง ถาภาชนะมคราบ รอยไหม หรอ

รอยขดขวน ใหใชนำายาขดสเตนเลสเชดทำาความสะอาดรอยคราบเหลานน แลวลาง

ดวยนำาสะอาดเชดใหแหงรอยคราบตางๆจะหายไป

ภาชนะสเตนเลส

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 7

๖.๓ชนดเครองเคลอบภาชนะทเปนเครองเคลอบสวนมากเปนเหลกเคลอบ

ดวยสารทนไฟ เวลาใชงานตองระวงอยาทำาตกเพราะสารเคลอบอาจกะเทาะหลดออกได

เมอนำาไปใสอาหาร อาหารจะซมเขาไปในเนอเหลกทำาใหรสชาตอาหารเปลยนไป หรอ

ทำาใหอาหารบดเนาไดหลงการใชงานภาชนะชนดนใหลางดวยนำายาลางภาชนะตามดวย

นำาสะอาดแลวเชดใหแหง

ภาชนะเครองเคลอบ

๖.๔ชนดเครองปนดนเผาหมอดนเผาในปจจบนยงมใชอยในชนบทอาหาร

ททำาใหสกดวยภาชนะชนดนจะมกลนหอมเปนพเศษนบเปนภมปญญาไทยทควรอนรกษ

ใหคงอยตลอดไป แตมขอเสยคอตกแตกไดงาย และขณะทรอนจดถาถกนำาเยนทนทจะ

แตกหรอราวไดการลางทำาความสะอาดตองระมดระวงไมใหกระทบกระแทกเพราะอาจ

บนเสยหายได หลงจากใชงานตองรบลางทำาความสะอาดทนทดวยนำายาลางภาชนะ

ตามดวยนำาสะอาดแลววางควำาไวใหแหงกอนนำาไปเกบ

ภาชนะเครองปนดนเผา

๗. เตาถานและเตาฟนเตาถานเปนเตาทใชถานเปนเชอเพลงสวนเตาฟนคอ

เตาทใชไมฟนเปนเชอเพลงในการหงตม ซงเตาทง ๒ ชนดนยงมใชอยมากทงในชนบท

และในเมองโดยเฉพาะในชวงทแกสหงตมมราคาสงสำาหรบการใชและดแลรกษาเตาถาน

นนใหระวงอยาวางกอนถานบนรงผงมากเกนไปจนคำายนกบกนหมอซงจะทำาใหรงผงแตก

หรอหกได หลงจากใชงานเมอเตาเยนแลวใหเชดสวนบนของเตาใหสะอาด ตกขเถาออก

8 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

ใหหมด ทงทคางอยบนรงผงและบรเวณชองอากาศดานลาง และหามใชนำาราดลงไปดบ

ไฟในเตาเปนอนขาดเพราะจะทำาใหรงผงและเตาแตกราวได

สวนเตาฟนเหมาะสำาหรบพนททมไมฟนหรอเศษไมจำานวนมาก เตาฟนมขอเสย

คอมเขมาควนมากทำาใหภาชนะทใชหงตมมเขมาควนจบเปนสดำาดไมสะอาดไมนาใช

งาน กอนกอไฟในเตาฟนทกครงใหตกขเถาเกาออกใหหมด นำาเศษไมเลกๆ วางลงบน

เตาไฟเพอเปนเชอแลวจดไฟเมอไฟตดแลวจงนำาถานวางลงไป

ลกษณะของเตาถานหรอเตาองโล

๘. เตาแกส เปนเตาทนยมใชกนมากในปจจบนทงในครวเรอนและรานอาหาร

เพราะสะดวก เนองจากจดไฟไดรวดเรว ไมมเขมาควนและมความรอนสงทำาใหอาหาร

สกเรวเตาแกสม๒ชนดคอ

๘.๑เตาแกสหวเขยวเปนเตาแกสทแรงมากเหมาะสำาหรบรานอาหารเปน

เตาทตองจดไฟดวยเชอเพลงภายนอกเชนไมขดไฟแชกและหวจดไฟเตาแกสทผลตขน

มาโดยเฉพาะ

๘.๒เตาแกสอตโนมต เปนเตาทตดตงเครองจดไฟอยทเตาเรยบรอยแลว

สามารถตดไฟไดสะดวกรวดเรว

ลกษณะของเตาแกสหวเขยวและเตาแกสอตโนมต

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 9

สำาหรบการใชและดแลรกษาเตาแกสนนตองไมตงเตาไวในททมลมพดแรงเพราะ

ความรอนจะถกลมพดไปทำาใหสนเปลองแกส และควรวางภาชนะประกอบอาหารใหอย

กงกลางของหวเตาเพอใหไดรบความรอนอยางเตมทหลงจากใชงานทกครงตองปดวาลว

ทถงแกสและปดเตาแกสปดกวาดเศษอาหารทอาจรวงหลนบนเตาออกใหหมดใชฟองนำา

จมนำาอนทผสมกบนำายาลางภาชนะเชดทำาความสะอาดคราบอาหาร หรอคราบนำามน

แลวใชฟองนำาจมนำาสะอาดเชดอกครงกอนเชดดวยผาแหง

๙. ตกบขาว เปนอปกรณประเภทเครองเรอนทควรมประจำาหองครว เพอใชเกบ

อาหารทเหลอไวรบประทานในมอตอไป และปองกนมดแมลงไมใหมาไตตอมอาหาร

ซงอาจทำาใหอาหารบดเนาและเปนพาหะของโรคทางเดนอาหารได ตกบขาวตองทำา

ความสะอาดทกสปดาหโดยใชผาจมนำาผสมนำาสมสายชแลวบดพอหมาด เชดใหทว

เพอขจดกลนอาหารและตองมทรองขาตสำาหรบใสนำาเกลอหรอผงซกฟอกเพอปองกน

มดไมใหไตขนบนตกบขาว และหามนำาอาหารทรอนจดใสในตกบขาวเพราะอาจทำาให

พนตเสยหายไดตกบขาวยงใชเปนทเกบอาหารแหงและเครองปรงรสตางๆไดอกดวย

ตกบขาวแบบตางๆ

๑๐. หนลบมด จดเปนอปกรณทจำาเปนสำาหรบงานครว เพราะหากมดทำาครว

ไมคมการปอกหนฝานตดสบซอยจะไมสะดวกทำาใหเสยเวลาในการประกอบอาหาร

การลบมดจงตองลบใหคมดวยดานหยาบกอนแลวจงลบดวยดานทละเอยด หลงการ

ใชงานใหลางดวยนำาสะอาด เชดใหแหง และอยาเกบหนลบมดไวในทสงเพราะอาจ

ตกลงมาแตกหกได

10 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

ไมกวาดดอกหญา

ไมกวาดทางมะพราว

ทตกขยะ

๑.๑.๒ วสด อปกรณงานดแลบาน

การดแลรกษาบานใหสะอาดสวยงามและปลอดภยตองใชวสดอปกรณทจำาเปน

ดงน

๑. ไมกวาดการกวาดพนบานทเปนพนไมพนซเมนต สวนมากจะใชไมกวาด

ดอกหญาสวนพนดนสนามหญาและพนทเปยกแฉะตองใชไมกวาดทางมะพราว

๑.๑ไมกวาดดอกหญา หลงการใช

งานควรเคาะฝนละอองหรอเศษขยะออกใหหมด

แลวเกบดวยวธแขวนเพอไมใหตวไมกวาดหกงอ

โดยแขวนไวในบรเวณทลบตาหรอขางตทสง เพอ

ไมใหดเกะกะและหยบใชไดสะดวก

๑.๒ไมกวาดทางมะพราวมทงชนดดาม

สนและดามยาวถาใชกวาดพนทแฉะสกปรกตองลาง

ทำาความสะอาดกอนนำาไปเกบไวในทรม โดยพงไวให

โคนหรอดามไมกวาดอยดานลาง เพอปองกนตว

ไมกวาดหกงอและชำารดงาย

๒. ทตกขยะ มทงชนดททำาจากโลหะบางและ

พลาสตกมทงมดามและไมมดามหลงการใชงานควร

เคาะหรอลางทำาความสะอาด วางเกบไวในทลบตา

ไมใหถกแดดหรอฝนเพอยดอายการใชงาน

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 11

ไมปดขนไก

จอบถาก

๓. ไมถพนและผาขรวใชสำาหรบเชดถพนบานหลงจากกวาดบานแลวไมถพน

ทมดามจบสามารถยนถได ซงสะดวกในการถพน หลงการใชงานควรซกลางใหสะอาด

แลวนำาไปตากแดดใหแหงกอนเกบไวในบรเวณทลบตาโดยใหสวนทเปนผาหรอเสนใยอย

ดานบน

สวนการใชผาขรวถพนตองนงถ ขณะทถพนตองคลผาออก ใชฝามอกดลงให

แนบกบพน อยามวนเปนกอนเพราะจะทำาใหพนไมสะอาด หลงการใชงานแลวตองซก

ทำาความสะอาดกอนนำาไปตากแดดใหแหงแลวพบเกบ

๔. ไมปดขนไก ใชปดฝนตามชนหนงสอโตะ

หนงสอ หรอสวนตางๆ ของบานกอนทจะทำาความ

สะอาดพนบานหลงการใชงานควรเคาะใหสะอาดและ

เกบรกษาโดยวธแขวน

๑.๑.๓ วสด อปกรณงานเกษตร

การปลกไมดอกไมประดบหรอพชผกสวนครวจะทำาใหบานนาอยยงขน อาจปลก

ในกระถางหรอปลกลงดนแตถามพนทมากอาจปลกไมผลยนตนกได เพราะนอกจากจะ

ใหผลแลวยงใหรมเงาลดความรอนลงไดอกดวยวสดอปกรณพนฐานงานเกษตรประจำา

บานไดแกจอบเสยมชอนปลกสอมพรวนดนบวรดนำากรรไกรตดแตงกงและกรรไกร

ตดหญา

๑. จอบม๒ชนดคอจอบถากและจอบ

ขด จอบถากจะมหนาจอบตดตรง มนำาหนกเบา

ใชถากหญากอนขดดนสวนจอบขดจะมหนาจอบ

เวา มนำาหนกมาก ใชขดดนทงเพอการปลกพช

หรอเพอประโยชนอยางอนจอบทง๒ชนดหลง

การใชงานควรลางทำาความสะอาดแลววางไวในท

ทมหลงคาปองกนแสงแดดและฝนได โดยวางให

หนาจอบควำาลงกบพน

12 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

เสยม

บวรดนำา

ชอนปลก

สอมพรวน

๒. เสยม เปนอปกรณทใชขดดนเซาะ

ดนใหเปนหลมเพอปลกพชหรอทำารองระบาย

นำาในบานหรอใชแยกหนอตนไมหลงการใช

งานตองลางดนออกใหหมดและวางไวทเดยวกบ

จอบโดยใหดานคมเสยมควำาลงกบพน

๓. ชอนปลกและสอมพรวน เปน

อปกรณทใชปลกไมกระถางชอนปลกใชตกดน

ใสกระถาง ใชขดหลมปลกและแยกตนไมลง

ปลกในหลม สวนสอมพรวนใชพรวนดนให

รวนซยหลงการใชงานตองทำาความสะอาดและ

ผงใหแหงเพอปองกนสนม

๔. บวรดนำา เปนอปกรณทใชรดนำา

ตนไมมทงททำาจากพลาสตกและโลหะบางชนด

พลาสตกจะมความทนทานกวาโลหะการใชงาน

อยาวางกระแทกแรงหรอทำาตกในขณะทมนำา

อยภายใน เพราะจะทำาใหบวรดนำาแตกได

การเกบรกษาควรใชวธแขวนเพอไมใหเปลอง

พนทในการจดเกบ

กรรไกรตดแตงกง กรรไกรตดหญา

๕. กรรไกรตดแตงกงและกรรไกรตดหญา เปนอปกรณใชสำาหรบตดแตงกง

ตนไมและใชตดหญาบรเวณทมพนทไมมากนก การใชกรรไกรตองระวงอยาใหตกเพราะ

จะทำาใหนอตและสกรหลวม ใชงานไมสะดวก หลงการใชงานควรทานำามนปองกนสนม

แลวเกบเขาทใหเรยบรอย

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 13

๑.๑.๔ วสด อปกรณทใหแสงสวางในบาน

วสดอปกรณทใหแสงสวางเพอความปลอดภยในบานไดแกหลอดไฟฟาโคมไฟ

และไฟฉาย

หลอดตะเกยบแบบเกลยว

หลอดตะเกยบแบบเขยว

๑. หลอดไฟฟาควรใชหลอดไฟประเภท

เรองแสงทเรยกวาหลอดผอมและหลอดตะเกยบ

เพราะประหยดไฟฟามากกวาหลอดนออน

การใชงานใหทนทานตองเปด-ปดไฟเปนเวลา

อยาเปดทงไวเพราะนอกจากจะสนเปลองกระแส

ไฟฟาแลว ยงทำาใหหลอดไฟฟามอายการใชงาน

สนลง และอยาเปด-ปดสวตชไฟเลนกลบไปกลบ

มาเพราะจะทำาใหหลอดไฟฟาชำารดได

๒. โคมไฟ เปนอปกรณใชสำาหรบสองสวาง

บนโตะทำางาน โตะอานหนงสอ และตดตงบน

หวเตยงนอนหลอดไฟฟาทใชกบโคมไฟควรเลอกใช

หลอดตะเกยบเพอประหยดกระแสไฟฟา หลงการ

ใชงานตองปดสวตชไฟและถอดปลกออกทกครง

๓. ไฟฉาย เปนอปกรณจำาเปนประจำาบานใช

ประโยชนเมอไฟดบ หรอใชสองสวางเวลาออกนอก

บานในเวลากลางคนไฟฉายมหลายแบบหลายขนาด

ใหเลอกใช มทงใชพลงงานจากถานไฟฉายและ

ชารจดวยไฟฟา หลงการใชงานทกครงควรนำาถาน

ไฟฉายออกจากกระบอกไฟฉายเพอประหยดพลงงาน

14 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

เครองรบโทรทศนแบบตางๆ

๑.๑.๕ อปกรณเครองใชไฟฟา

เครองใชไฟฟาชวยสรางความสขความสบายและความบนเทงใหแกเราทำาใหเรา

ทำางานบานหรองานอนๆ ไดสะดวกรวดเรวขน จำานวนอปกรณเครองใชไฟฟาในบาน

ขนอยกบฐานะทางเศรษฐกจของแตละครอบครว เชน พดลม ตเยน เครองปรบอากาศ

เครองดดฝน เครองทำานำารอน-นำาเยน หมอหงขาว กระทะไฟฟา เครองบดอาหาร

เครองปนอาหารการใชอปกรณเหลานนอกจากตองใชอยางระมดระวงไมใหเกดการชำารด

เสยหายแลวตองคำานงถงความปลอดภยและการประหยดพลงงานเปนสำาคญจงตองศกษา

คมอการใชโดยละเอยด

หลกในการใชอปกรณเครองใชไฟฟาบางชนด

ในการใชอปกรณเครองใชไฟฟาในบานควร

เลอกซอ เลอกใชผลตภณฑทมคณภาพตามมาตรฐาน

ของสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมดงน

๑. เครองรบโทรทศน การเลอกใชเครองรบ

โทรทศนควรเลอกขนาดใหเหมาะสมกบขนาดของ

ครอบครว เพราะเครองรบโทรทศนขนาดใหญจะ

สนเปลองกระแสไฟฟามากกวาขนาดเลก และหากเปน

ระบบรโมทคอนโทรลจะสนเปลองกระแสไฟฟามากกวา

ระบบธรรมดา การใชงานเครองรบโทรทศนทถกวธ

มดงน

หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน 15

๑.๑การดเครองรบโทรทศนเวลากลางคน ควรตงเวลาปดเครองอตโนมตไว

และไมควรเปลยนชองบอยๆเพราะจะทำาใหสนเปลองกระแสไฟฟา

๑.๒ขณะทมฝนฟาคะนองควรปดเครองรบโทรทศนและดงปลกออก

๑.๓ตองตดตงเสาอากาศใหมนคงแขงแรงและหางจากแนวสายไฟฟา

๑.๔ปดเครองรบโทรทศนเมอไมมคนดและถอดปลกออกทกครง

๑.๕วางเครองรบโทรทศนในททมอากาศถายเทไดสะดวก

๑.๖อยาปรบความสวางของจอภาพใหมากเกนไป จะทำาใหหลอดภาพ

มอายสนและสนเปลองกระแสไฟฟามาก

๒. เตารดไฟฟา การเลอกใชเตารดไฟฟาควรเลอกใหมขนาดเหมาะสมกบ

ขนาดของครอบครวซงการใชงานทถกวธมดงน

เตารดแบบตางๆ

๒.๑รดผาทมเนอบางกอนผาทมเนอหนา เพอปรบอณหภมจากรอนนอยไป

รอนมากและควรรดผาใหมากพอควรไมควรรดทละชด

๒.๒พรมนำาทผากอนรดแตตองไมชมมากเกนไป

๒.๓ควรดงปลกออกกอนรดเสรจประมาณ๓-๔นาทเพราะความรอนทเหลอ

ยงเพยงพอทจะรดผาชนสดทายได

๒.๔เตาเสยบปลกเตารดควรมสายดนหรอใชเตารดทมฉนวน ๒ ชน หรอ

ฉนวนพเศษปองกนไฟฟาชอรต

๒.๕หมนตรวจสอบฉนวนหมสายเตารดและสวนหนาเตารด หากชำารด

ตองรบซอมแซมและระวงอยาวางตวเตารดทบสายไฟของเตารด

๒.๖หมนทำาความสะอาดหนาเตารดเพอไมใหตดเสอผาเวลารด

๓. พดลม ทใชทวไปม ๒ ประเภท คอ พดลมตงพนหรอตงโตะและพดลม

ตดเพดาน ซงพดลมตดเพดานจะสนเปลองกระแสไฟฟามากกวาแบบตงพนหรอตงโตะ

เพราะใบพดมขนาดใหญและนำาหนกมากกวาซงการใชงานทถกวธมดงน

16 หนวยการเรยนรท ๑ การทำางานและการปรบปรงการทำางาน

พดลมตงพน พดลมตดเพดาน

๓.๑บรเวณทตงพดลมไมควรมวสดตดไฟเชนผามานกระดาษ

๓.๒อยาเปดพดลมเพอระบายอากาศในบรเวณทมแกสหงตมทนเนอรหรอ

นำามนเชอเพลงเพราะอาจเกดประกายไฟได

๓.๓หมนทำาความสะอาดใบพดและแกนใบพดอยเสมอเพอกำาจดฝนละออง

หากเปดพดลมแลวไมหมนใหรบปดและสงซอมทนท

๓.๔อยาเปดพดลมทงไวโดยไมมคนอย เพราะอาจเกดอคคภยได ควรปรบ

ระดบความเรวลมใหเหมาะสมและตองดงปลกออกทกครงเมอเลกใชงาน

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ

จงตอบคำาถามตอไปนใหถกตอง

๑. วสดอปกรณงานครวมอะไรบางและนกเรยนมหนาททำาอะไรในงานครว

๒. วสด อปกรณทใชในงานดแลบานมอะไรบาง และนกเรยนมหนาททำาอะไรในงาน

ดแลบาน

๓. ใหนกเรยนบอกชอและหนาทของวสดอปกรณในงานเกษตรทใชในบาน

๔.บานของนกเรยนมอปกรณอำานวยความสะดวกอะไรบางมขอดและขอเสยในการใช

อปกรณเหลานอยางไร

๕.ถาวสดอปกรณงานครวไมสะอาดจะเกดปญหาอยางไร

๖.ถาตองการประกอบอาหารประเภทยำาไมควรใชภาชนะประเภทใด

๗.ถาตองการเปลยนหลอดไฟฟาในหองอานหนงสอควรเลอกใชหลอดไฟฟาชนดใด

๘. เขยงพลาสตกแขงมขอดกวาเขยงไมอยางไร

๙. โลหะชนดใดทไมเปนสนมและทนตอการกดกรอน

๑๐.ถาเราปรบความสวางของจอโทรทศนมากเกนไปจะเกดผลอยางไร