ดนตรกลมสาระการเรยนรศลปะตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ชนมธยมศกษาปท ๔-๖

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

ผชวยศาสตราจารยอรวรรณ ขมวฒนา

นาวาอากาศตรหญงวรสดา บนนาค

ผตรวจ

ผชวยศาสตราจารยชเกยรต วงฆอง

อาจารยจร ทรงสกล

อาจารยพรพรรณ วฑฒนายน

บรรณาธการ

อาจารยนรรตน พนจธนสาร

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๕๗

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตโนมต ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหมายเลข, แฟกซอตโนมต : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

คำนำ หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ดนตร ชนมธยมศกษาปท ๔-๖ กลมสาระการเรยนร

ศลปะ ไดจดทำาตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางของ

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ โดยมเนอหาเกยวกบ

วงดนตรไทยและสากล สรางสรรคงานดนตร โนตดนตรไทยและสากล คณภาพงาน

ดนตร ดนตรประยกต ยคสมยของดนตร ดนตรในแตละวฒนธรรม และบทบาทของ

ดนตรในสงคม

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกผสอนและผเรยนหนงสอเรยนเลมนจงไดจดทำาเนอหา

ททนสมย มกจกรรมการเรยนร และคำาถามพฒนากระบวนการคดทเหมาะสมกบวย

ของผเรยน กระตนกระบวนการคด นอกจากนยงไดสอดแทรกขอมลเกยวกบอาชพนาร

การอนรกษสงแวดลอม ปลอดภยไวกอน เวบไซตแนะนำา คำาศพทสำาคญ จดประกาย

ความรความรเพมเตมและกจกรรมพฒนาความสามารถในการอาน

ผเขยนหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน จะชวยพฒนาผเรยนไดเตม

ตามศกยภาพ

คณะผจดทำ�

สารบญ

• โนตดนตรสากล ๕๔

• โนตดนตรไทย ๖๑

หนา

ผงสาระการเรยนรดนตร ๗

• วงดนตรไทย ๑๐

• วงดนตรสากล ๓๐

หนวยการเรยนรท ๑ วงดนตรไทยและสากล ๙

• ปจจยในการสรางสรรคผลงาน

ดนตรในแตละวฒนธรรม ๔๒

หนวยการเรยนรท ๒ สรางสรรคงานดนตร ๔๑

หนวยการเรยนรท ๓ โนตดนตรไทยและสากล ๕๓

• เทคนคและการถายทอดอารมณเพลงดวย

การรองบรรเลงเครองดนตรเดยว

และรวมวง ๗๐

• เกณฑในการประเมนผลงานดนตร ๗๗

หนวยการเรยนรท ๔ คณภาพงานดนตร ๖๙

• การนำาดนตรไปประยกตใชในงานอนๆ ๘๑

หนวยการเรยนรท ๕ ดนตรประยกต ๘๐

หนา

บรรณานกรม ๑๕๒

• ลกษณะเดนของดนตรในแตละ

วฒนธรรม ๑๒๙

• การถายทอดอารมณความรสกของ

งานดนตรจากแตละวฒนธรรม ๑๓๗

หนวยการเรยนรท๗ ดนตรในแตละวฒนธรรม ๑๒๘

• บทบาทดนตรในการสะทอนสงคม ๑๔๕

• แนวทางและวธการในการ

สงเสรมอนรกษดนตรไทย ๑๔๗

หนวยการเรยนรท๘ บทบาทของดนตรในสงคม ๑๔๔

• รปแบบบทเพลงและวงดนตรไทย

แตละยคสมย ๘๘

• รปแบบบทเพลงและวงดนตรสากล

แตละยคสมย ๑๐๐

• สงคตกว ๑๑๐

หนวยการเรยนรท๖ ยคสมยของดนตร ๘๗

หนา

ศ ๒.๑

สาระท ๒ ดนตร

ผงสาระการเรยนรดนตร

๑. เปรยบเทยบรปแบบของบทเพลงและ วงดนตรแตละประเภท

๓. อธบายเหตผลทคนตางวฒนธรรม สรางสรรคงานดนตรแตกตางกน

๒. จำาแนกประเภทและรปแบบของวงดนตร ทงไทยและสากล

๔. อานเขยนโนตดนตรไทยและสากลใน อตราจงหวะตางๆ

๕. รองเพลงหรอเลนดนตรเดยวและรวมวง โดยเนนเทคนคการแสดงออกและคณภาพ ของการแสดง

๖. สรางเกณฑสำาหรบประเมนคณภาพการ ประพนธและการเลนดนตรของตนเอง และผอนไดอยางเหมาะสม

๗. เปรยบเทยบอารมณและความรสกทไดรบ จากงานดนตรทมาจากวฒนธรรมตางกน

๘. นำาดนตรไปประยกตใชในงานอนๆ

หนวยการเรยนรท ๑วงดนตรไทยและสากล

หนวยการเรยนรท ๑วงดนตรไทยและสากล

หนวยการเรยนรท ๒สรางสรรคงานดนตร

หนวยการเรยนรท ๓โนตดนตรไทยและสากล

หนวยการเรยนรท ๔คณภาพงานดนตร

หนวยการเรยนรท ๔คณภาพงานดนตร

หนวยการเรยนรท ๗ดนตรในแตละวฒนธรรม

หนวยการเรยนรท ๕ดนตรประยกต

ศ ๒.๒

๑. วเคราะหรปแบบของดนตรไทยและดนตร สากลในยคสมยตางๆ

๒. วเคราะหสถานะทางสงคมของนกดนตร ในวฒนธรรมตางๆ

๓. เปรยบเทยบลกษณะเดนของดนตรใน วฒนธรรมตางๆ

๔. อธบายบทบาทของดนตรในการสะทอน แนวความคดและคานยมทเปลยนไปของ คนในสงคม

หนวยการเรยนรท ๖ยคสมยของดนตร

หนวยการเรยนรท ๖ยคสมยของดนตร

หนวยการเรยนรท ๗ดนตรในแตละวฒนธรรม

หนวยการเรยนรท ๘บทบาทของดนตรในสงคม

๕. นำาเสนอแนวทางในการสงเสรมและ อนรกษดนตรในฐานะมรดกของชาต

หนวยการเรยนรท ๘บทบาทของดนตรในสงคม

หนวยการเรยนรท

๑. เปรยบเทยบรปแบบของบทเพลงและวงดนตรแตละประเภท(ศ๒.๑ม.๔-๖/๑)

๒.จำ�แนกประเภทและรปแบบของวงดนตรทงไทยและส�กล(ศ๒.๑ม.๔-๖/๒)

วงดนตรไทยและวงดนตรส�กลแตละประเภทมรปแบบก�รบรรเลงก�รใชเครองดนตรและบทเพลง

ทแตกต�งกนไปขนอยกบคว�มเหม�ะสมของวงและโอก�สในก�รบรรเลงสร�งอ�รมณคว�มรสกต�งๆ

ใหกบผฟง

วงดนตรไทย

วงดนตรสากล

วงดนตรไทยและสากล

วงปพาทย

วงแจส

วงออรเคสตรา

วงเครองสาย

วงคอมโบ

วงโยธวาทต

วงมโหร

วงสตรงคอมโบ

แตรวง

๑ วงดนตรไทยและสากล

ผงสาระการเรยนร

ตวชวด

สาระสำาคญ

ดนตร ม.๔-๖10 11วงดนตรไทยและสากล

วงดนตรไทย

ดนตร คอ ระดบเสยงขนลงอยางมระเบยบทเกดจากอปกรณการบรรเลงดวยการดด ส ต เปา

เรยกวา เครองดนตร ททำาใหเกดเสยงอนไพเราะนาฟง เครองดนตรจะมรปแบบหรอลกษณะของ

เครองดนตรตามถนกำาเนดของแตละชาต แตละภาษาทำาใหมเสยงทแตกตางกนไปรวมถงทวงทำานอง

ในการบรรเลงและวธการทำาใหเกดเปนทำานองอนไพเราะเหลานสามารถสรางความบนเทงใหกบผฟงได

ดนตรในแตละชาตจะมลกษณะเฉพาะของชาตนน ๆ ซงเราจะสงเกตเหนความแตกตางได

จากทำานองเพลงและลกษณะของเครองดนตร

ลกษณะการประสมเครองดนตรเปนวงดนตรไทยในปจจบนม๓ลกษณะดงน

วงปพาทย

วงเครองสาย

วงมโหร

วงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค วงปพาทยเครองใหญ วงปพาทยดกดำาบรรพ

วงปพาทยนางหงส วงปพาทยมอญ วงปพาทยชาตร

วงเครองสายเครองเดยว วงเครองสายเครองค

วงเครองสายผสม วงเครองสายปชวา

วงมโหรเครองเดยว วงมโหรเครองค วงมโหรเครองใหญ

๑. วงปพาทย

วงปพาทยประกอบดวยเครองดนตรประเภทตและเปา มลกษณะการประสมวง

๓ลกษณะคอวงปพาทยเครองหาวงปพาทยเครองคและวงปพาทยเครองใหญนอกจากนการบรรเลง

เครองดนตรของวงปพาทยยงสามารถแบงวงปพาทยออกเปน๔ลกษณะตามการใชไมตคอวงปพาทย-

ไมแขงเครองควงปพาทยไมแขงเครองใหญวงปพาทยไมนวมเครองคและวงปพาทยไมนวมเครองใหญ

วงปพาทยแตละประเภทมลกษณะแตกตางกนดงน

๑.๑ วงปพาทยเครองหา

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร ไดแก ระนาดเอกปในฆองวงใหญ กลองทดตะโพน

และฉง

◆ โอกาสทใชบรรเลงใชบรรเลงประกอบการแสดงโขนละครและหนงใหญ

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร เปนเพลงทใชประกอบการแสดงโขน ละคร ซงม

มากมายหลายเพลง และใชเพลงหนาพาทยบรรเลงประกอบกรยาของตวละครในเรอง เพลงประเภทน

โดยทวไปไมมบทรองเชนเพลงเสมอเพลงตระนมตเพลงรว

ฉง

กลองทดระนาดเอก

ตะโพน

ฆองวงใหญ

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยเครองหา

๑.๒ วงปพาทยเครองค

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ฆองวงใหญ ฆองวงเลก

ตะโพนกลองทดฉงฉาบเลกโหมงกรบปในและปนอก

◆ โอกาสทใชบรรเลง ใชบรรเลงประกอบการขบรอง และบรรเลงในงานทวไป เชน

งานทำาบญขนบานใหมงานโกนจกงานเลยงพระงานแตงงาน

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร บทเพลงทบรรเลงมหลากหลายตามโอกาสทใช มทง

เพลงบรรเลงเปนชดและเพลงชนดเดยว

วงดนตรไทย

ปใน

น ก เ ร ย น เ ค ย เ ห น

วงดนตรไทยบรรเลง

ในงานอะไรบาง

จดประกายความคด

ดนตร ม.๔-๖12 13วงดนตรไทยและสากล

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยเครองค

๑.๓ วงปพาทยเครองใหญ

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดเอกเหลก ระนาดทม-

เหลกฆองวงใหญฆองวงเลกตะโพนกลองทดฉงฉาบเลกฉาบใหญกรบโหมงปในและปนอก

◆ โอกาสทใชบรรเลงใชบรรเลงในงานทวไปตามโอกาสตางๆ

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร วงปพาทยเครองใหญเปนวงดนตรทนยมมากในสมย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ มการประกวด ประชนกนเปนทสนกสนาน

ครกครน มทงผสนใจฟงและสนใจบรรเลงจำานวนมาก บทเพลงทบรรเลงจงมความหลากหลายตาม

โอกาสทบรรเลง เพลงทบรรเลงมทงเพลงบรรเลงเปนชด เพลงชนดเดยว เชน เพลงเขมรพวงเถา

เพลงกราวใน

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยเครองใหญ

ระนาดเอกเหลก ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดทมเหลก

โหมง

ฆองวงใหญ ฆองวงเลกกลองทด

กรบฉงตะโพนปนอก

ปในฉาบใหญฉาบเลก

ระนาดเอก ระนาดทม

โหมง

ฆองวงใหญ ฆองวงเลก

กลองทด

กรบฉง

ตะโพน

ปนอกปใน

ฉาบเลก

๑.๔ วงปพาทยดกดำาบรรพ

◆ เครองดนตรท ใชในวงดนตร ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดทมเหลก

ฆองวงใหญ ตะโพน ฆองหย (ใชตแทนโหมง) กลองตะโพน (ใชตแทนกลองทด) กลองแขก

ขลยเพยงออขลยอซออฉงและกรบพวง

◆ โอกาสทใชบรรเลง ใชบรรเลงประกอบการแสดงละครดกดำาบรรพหรอบรรเลงในงาน

ทจดในอาคารเนองจากเปนวงดนตรทมเสยงทมเบาจงไมเหมาะแกการจดภายนอกอาคาร

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร วงปพาทยดกดำาบรรพเปนวงดนตรประกอบการแสดง

ละครดกดำาบรรพเพลงทใชสวนใหญใชเพลงสองชนเพอประกอบการรายรำาเชนเพลงลาวสวยรวยเพลง

ลาวดำาเนนทราย

๑.๕ วงปพาทยนางหงส

◆ เคร อ งดนตรท ใ ช ในวงดนตร เคร อ งดนตรท นำ ามาใชประกอบดวยป ชวา

๑ เลา กลองมลาย ๑ ค โดยตดป ในออกและใชปชวาแทน ใชกลองมลายแทนตะโพนและ

กลองทด เครองดนตรทใช ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ฆองวงใหญ ฆองวงเลก กลองมลาย ฉง

ฉาบเลกระนาดเอกเหลกระนาดทมเหลกโหมงและปชวา

◆ โอกาสทใชบรรเลงใชบรรเลงในงานศพ

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตรบรรเลงเพลงนางหงส

ระนาดเอก ระนาดทม

ฆองวงใหญ

ฉง

ตะโพน

กรบพวง

ระนาดทมเหลก กลองตะโพน

ฆองหย

ขลยเพยงออ

ซออ

ขลยอ

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยดกดำาบรรพ

กลองแขก

ดนตร ม.๔-๖14 15วงดนตรไทยและสากล

๑.๖ วงปพาทยมอญ

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร ประกอบดวยเครองดนตรของวงไมแขง มลกษณะ

การประสมวงแบงเปน๓ประเภทซงมการใชเครองดนตรแตกตางกนดงน

● วงปพาทยมอญเครองหาเครองดนตรทใชไดแกระนาดเอกฆองมอญวงใหญ

ตะโพนมอญเปงมางคอกฉงปมอญและฆองโหมง

ระนาดเอก ฆองมอญวงใหญฉง

ตะโพนมอญปมอญเปงมางคอก

ฆองโหมง

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยมอญเครองหา

● วงปพาทยมอญเครองค เครองดนตรทใชไดแกระนาดเอกระนาดทม

ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก เปงมางคอก ตะโพนมอญ ฆองโหมง ปมอญ ฉง ฉาบเลก

ฉาบใหญและกรบ

ฆองโหมง ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก เปงมางคอก

ระนาดเอก

ระนาดทม ตะโพนมอญ ปมอญ

ฉาบเลก ฉาบใหญ ฉง กรบ

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยมอญเครองค

พระราชพธพระราชทานเพลงพระศพของสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา

กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร มการประโคมเพลงนางหงสประกอบพระราชพธ

(ทมา : www.palaces.thai.net)

● วงปพาทยมอญเครองใหญ เครองดนตรทใช ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม

ระนาดเอกเหลกระนาดทมเหลกฆองมอญวงใหญฆองมอญวงเลกเปงมางคอกตะโพนมอญกรบฉง

ฉาบเลกฉาบใหญฆองโหมงและปมอญ

เปงมางคอก ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก ฆองโหมง

ระนาดเอก ระนาดทม

ฉาบใหญ กรบ ฉง ฉาบเลก

ระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลก

ตะโพนมอญ

ปมอญ

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงปพาทยมอญเครองใหญ

เครองดนตร หนาทในวงดนตร

ดนตร ม.๔-๖16 17วงดนตรไทยและสากล

คำ�ถ�มท�ท�ย

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร เชน เพลงมอญรองไห ลกษณะเพลงมอญจะเปนเพลง

ทมจงหวะชา ทำานองเยอกเยนฟงแลวโหยหวน เปนเพลงเศราเขากบวงดนตรปพาทยมอญในเวลา

ทบรรเลงในงานศพแตในบางครงบรรเลงเพลงทวไปทมจงหวะและทำานองทหนกแนนแสดงความสงางาม

หรอความสนกสนานราเรงเชนเพลงพมานมตรำาพมา-มอญ

๑.๗วงปพาทยชาตร

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตรไดแกโทนชาตรกลองชาตรฆองคฉงกรบและปนอก

◆ โอกาสทใชในการบรรเลงใชบรรเลงประกอบการแสดงหนงตะลงและโนราชาตร

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตรบทเพลงประกอบการแสดงโนราชาตร

ฉง

กลองชาตรฆองค

ปนอก

โทนชาตร

กรบ

◆ โอกาสทใชบรรเลง ปพาทยมอญเปนวงดนตรของชาวรามญใชบรรเลงในงานมงคล

และงานศพ มการกลาววา ปพาทยมอญเขาสพธหลวงครงแรกในงานพระเมรสมเดจพระเทพศรน-

ทราบรมราชนแตครงรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวดวยพระองคทรงพระดำารวาสมเดจ

พระเทพศรนทราบรมราชนทรงมเชอสายมอญจงเปนการเกดประเพณวาถาเปนงานพระศพหลวงแลวตอง

มปพาทยมอญรวมประโคมดวยตอมาหลวงประดษฐไพเราะ(ศรศลปบรรเลง)ไดรเรมนำามาประโคมใน

งานศพของคนทวไป

เครองดนตรทใชในวงปพาทยชาตร

● เครองดนตรประเภทดำาเนนทำานอง

๑.ระนาดเอก ทำาหนาทบรรเลงเปนผนำาวงมลลาการบรรเลงและลกเลนตางๆ โดย

ยดทำานองหลกจากฆองวงใหญ

๒.ระนาดทม ทำาหนาทบรรเลงลอหรอขดกบระนาดเอกแตยดทำานองหลก

จากฆองวงใหญเชนกน

๓.ระนาดเอกเหลก ทำาหนาทคลายกบระนาดเอกแตลลาการบรรเลงไมละเอยด

เทาระนาดเอก

๔.ระนาดทมเหลก ทำาหนาทดำาเนนทำานองหางๆไมขดหรอลอเชนระนาดทม

๕.ฆองวงใหญ ทำาหนาทดำาเนนทำานองเปนหลกของวง

๖.ฆองวงเลก ทำาหนาทสอดแทรกการบรรเลงใหนาฟงเชนเกบสะบดตาม

ทำานองเพลงอาจมบรรเลงลอหรอขดในบางโอกาส

๘.ปใน ทำาหนาทดำาเนนทำานองเปนตวเชอมในการบรรเลงสามารถชวยให

การบรรเลงมชวตชวา

๙.ปนอก ทำาหนาทดำาเนนทำานองเดมใชประกอบในการแสดงโขนละครนอก

มเสยงสงมาก

๑๐.ปมอญ ทำาหนาทดำาเนนทำานองใชในวงปพาทยมอญ

๑๑.ฆองหย ทำาหนาทดำาเนนลลาไปตามทำานองเพลงใชในวงปพาทยดกดำาบรรพ

๑๒.ขลยเพยงออ ทำาหนาทดำาเนนลลาไปตามเนอเพลงหรอเชอมประสานเสยง

การดำาเนนทำานอง

ทำาหนาทคลายขลยเพยงออสวนใหญใชในวงปพาทยดกดำาบรรพ

๗.ปชวา ทำาหนาทดำาเนนทำานองเพลงเปนเครองดนตรทบรรเลงรวม

ในวงปพาทยนางหงสเทานน

๑๓.ขลยอถาทบานนกเรยนจดงานทำาบญขนบานใหมจะนำาวงดนตรไทยวงใดไปบรรเลง

การใชเครองดนตรในวงปพาทย เครองดนตรในวงปพาทยสวนใหญจะเปนเครองดนตรประเภท

ต และเครองดนตรประเภทเป า ซงแบงหนาทการบรรเลงออกเปนเครองดนตรทใชดำาเนนทำานองและ

เครองดนตรทใชกำากบจงหวะมดงน

เครองดนตร หนาทในวงดนตร

คำ�ถ�มท�ท�ย เครองดนตรประเภทดำาเนนทำานองและกำากบจงหวะมความสำาคญตอวงดนตรอยางไร

ดนตร ม.๔-๖18 19วงดนตรไทยและสากล

๑.ฉง

๒.ฉาบเลก ทำาหนาทกำากบจงหวะคลายฉงในลกษณะหยอกลอกบฉง ชวยให

การบรรเลงครกครน

๓.ฉาบใหญ ทำาหนาทกำากบจงหวะโดยตยนพนคลายการตบมอเขาจงหวะ

๔.โหมง ทำาหนาทกำากบจงหวะใหญๆ

๕.ฆองค ทำาหนาทกำากบจงหวะใชบรรเลงเฉพาะวงปพาทยชาตรเทานน

๖.กรบ ทำาหนาทกำากบจงหวะโดยตยนพนคลายการตบมอเขาจงหวะ

เชนเดยวกบฉาบใหญ

๗.กรบพวง ทำาหนาทเชนเดยวกบกรบ

ทำาหนาทกำากบจงหวะในการบรรเลงดนตรไทย

และการขบรองเพลงไทย

๘.กรบเสภา ทำาหนาทกำากบจงหวะในการบรรเลงการขบรองเปนสำาคญ

● เครองดนตรทใชกำากบจงหวะ

๙.ตะโพน(ไทย) ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบสำาหรบวงปพาทยโดยเฉพาะ

๑๐.กลองตะโพน ทำาหนาทกำากบจงหวะแทนกลองทดใชบรรเลงในวงปพาทยดกดำาบรรพ

๑๑.กลองทด ทำาหนาทกำากบจงหวะบรรเลงเขาคกบตะโพน ในการประกอบจงหวะ

หนาพาทยทสำาคญ

๑๒.กลองมลาย ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบม๒ใบตสลบกนไปมาใชใน

วงปพาทยนางหงสเพอบรรเลงประโคมศพ

๑๓.กลองแขก ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบม๒ใบตสลบกนไปมา

๑๔.ตะโพนมอญ ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบเชนเดยวกบตะโพนไทย

๑๕.เปงมางคอก ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบทมลลาสนกสนานเนนทำานองเพลง

๑๖.กลองชาตร มชอเรยกอกอยางหนงวา“กลองตก”ทำาหนาทกำากบจงหวะตามเสยง

ของกลองใชสำาหรบทำาจงหวะประกอบเพลงภาษาตางๆ

เปนวงดนตรทประกอบดวยเครองดนตรประเภทดดและสเปนหลก วงเครองสายแบงได ดงน ๒.๑ วงเครองสายเครองเดยวและวงเครองสายเครองค ◆ เครองดนตรทใชในวงดนตรเครองดนตรทใชในวงเครองสายเครองเดยวไดแกจะเขซอดวง ซออ โทน รำามะนา ฉง ฉาบเลก และขลยเพยงออ สวนเครองดนตรทใชในวงเครองสาย-เครองค ไดแก จะเข ๒ ตว ซอดวง ๒ คน ซออ ๒ คน โทน รำามะนา ฉง ฉาบเลก โหมง กรบ ขลยเพยงออและขลยหลบ ◆ โอกาสทใชบรรเลงนยมใชบรรเลงในงานมงคลงานพระราชพธและพธตางๆ ◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร เพลงรองรบหรอเพลงบรรเลงทวไป เชน เพลงเถาเพลงตบเพลงเดยวตางๆเชนเพลงเขมรไทรโยคเพลงลาวดำาเนนทรายเพลงตบววาหพระสมทร

ฉง

ฉาบเลก

ซอดวง

จะเข

ซออ

โทน

ขลยเพยงออ รำามะนา

สรป วงปพาทย เปนวงดนตรทใชเครองดนตรประเภทตและเปา ใชบรรเลงไดทงในงานมงคล

และงานอวมงคล ในงานอวมงคลนยมบรรเลงดวยวงปพาทยนางหงส วงปพาทยเปนวงดนตรไทยทมเสยงไพเราะ สนกสนาน บางครงกบรรเลงใหโศกเศราโหยหวนได บทเพลงทใชในวงปพาทยม หลากหลายทงจงหวะชาและเรว

๑๗.โทนชาตร ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบม๒ลกมกตลอกนใหความ

สนกสนานใชบรรเลงในเพลงออกภาษาในสำาเนยงจงหวะตะลง

๑๘.ฆองหย ทำาหนาทกำากบจงหวะอยในจำาพวกฆองนอกจากนนยงเปนเครอง-

ดำาเนนทำานองดวยใชบรรเลงในวงปพาทยดกดำาบรรพเทานน

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงเครองสายเครองเดยว

๒. วงเครองสาย

ดนตร ม.๔-๖20 21วงดนตรไทยและสากล

ซอดวง ฉง

กรบ

ฉาบเลก ซออ

ขลยหลบจะเขจะเขขลยเพยงออ

จะเข จะเขโทน รำามะนา

ขมซอดวง ซออ

ขลยหลบ ขลยเพยงออ

ฉง ฉาบเลก

โหมง

โหมง

กรบ

๒.๒วงเครองสายผสม

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร ประกอบดวยเครองดนตรของวงเครองสายเครองเดยว

และวงเครองสายเครองค แลวผสมกบเครองดนตรทไมมบรรเลงอยในวงดนตรไทย เชน ขม ออรแกน

เปยโนไวโอลนซงเครองดนตรทนำามาผสมจะเปนผดำาเนนทำานองนำาในการขนตนบทเพลง

◆ โอกาสทใชบรรเลงใชบรรเลงเพอความบนเทงในแนวทแตกตางจากวงเครองสาย

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร ใชเชนเดยวกบวงเครองสายหรอวงปพาทย เชน เพลง

ตบววาหพระสมทรปจจบนมการนำาเพลงไทยสากลในทำานองเพลงไทยเดมเขามาบรรเลงมากขนเนองจาก

มทำานองทคนหเชนเพลงเขมรพวงเพลงเขมรพายเรอ

ขมเปนเครองดนตรทมาจากประเทศใด ขมเปนเครองดนตรของประเทศจน และไดเรมเขา

สประเทศไทยในสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ โดยชาวจนทเขามา

อาศยในประเทศไทย นำามาบรรเลงในวงเครองสายจน ประกอบการแสดงงว

๒.๓วงเครองสายปชวา

เปนลกษณะการรวมวงกลองแขกเขากบวงเครองสาย แบงเปนเครองสายปชวาเครองเลก

และเครองสายปชวาเครองใหญเครองดนตรทสำาคญในวงเครองสายปชวาคอเครองดนตรประเภทเปา

◆ เครองดนตรทใชในวงดนตร

● วงเครองสายปชวาเครองเลก ประกอบดวยปชวาขลยหลบซออซอดวงจะเขกลอง-

มลายหรอกลองแขกฉงและฉาบเลก

● วงเครองสายปชวาเครองใหญ ประกอบดวย ปชวา ขลยหลบ ซอดวง ๒ คน

ซออ๒คนจะเข๒ตวกลองแขก๑คฉงฉาบเลกกรบเสภาและโหมง

◆ โอกาสทใชบรรเลงบรรเลงประกอบการแสดงและในพธมงคลทวไป

◆ บทเพลงทบรรเลงในวงดนตร

การบรรเลงดวยวงเครองสายปชวาจะมความรวดเรว รกเรากวาวงเครองสายชนดอน

วงเครองสายปชวามกระบวนการโหมโรงเปนแบบเฉพาะ เชน ทงวงบรรเลงเพลงโหมโรงเสภา

เพลงใดเพลงหนงแลวจบดวยการเดยวปชวาการบรรเลงเพลงโหมโรงเปนการบรรเลงเปนชดตดตอกนไป

คำ�ถ�มท�ท�ย ถานกเรยนฟงเพลงทบรรเลงดวยวงเครองสายจะรสกอยางไร

เครองดนตรทใชในวงเครองสายปชวาเครองเลก

ซออซอดวง

ฉาบเลกฉงจะเข

ขลยหลบ กลองแขก

ปชวา

เครองดนตรทใชบรรเลงในวงเครองสายเครองค

เครองดนตรทใชในวงเครองสายผสมขม

โทน

รำามะนาจดประก�ยคว�มร