นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

เนือ้เรื่องสภุาษิตโคลงโลกนิติสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาเดชาดิศร

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทนํา

๏ อัญขยมบรมนเรศรเรื้อง รามวงศพระผานแผนไผททรง สืบไทแสวงยิ่งสิ่งสดับองค โอวาทหวังประชาชนให อานแจงคําโคลง๚ะ๛

๏ ครรโลงโลกนิตนิี้ นมนานมีแตโบราณกาล เกาพรองเปนสุภสิตสาร สอนจติกลดั่งสรอยสอดคลอง เวี่ยไวในกรรณ๚ะ๛

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทที่ ๑,๒๏ ปลาราพันหอดวย ใบคา

ใบก็เหมน็คาวปลา คละคลุงคือคนหมูไปหา คบเพื่อน พาลนาไดแตรายรายฟุง เฟองใหเสียพงศ๚ะ๛

การคบคนชั่วหรือคนพาลยอมนํามาซึ่งความมัวหมอง ตรงกับสํานวนคบพาลพาลพาไปหาผิด

๏ ใบพอพันหอหุม กฤษณา หอมระรวยรสพา เพริศดวย คือคนเสพเสนหา นักปราชญความสุขซาบฤามวย ดุจไมกลิ่นหอม๚ะ๛

การคบคนดียอมนาํซึ่งความสุขและชื่อเสียง ตรงกับสํานวนคบบัณฑิต บัณฑิตพาไปหาผล

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทที่ ๓,๔ ๏ ผลเดื่อเมื่อสุกไซร มีพรรณ

ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบาย ภายในยอมแมลงวัน หนอนบอนดุจดังคนใจราย นอกนัน้ดงูาม๚ะ๛

การคบการคบคนอยามองเพียงความงดงามภายนอก ตรงกับสํานวน รูหนาไมรูใจ หรือ ขางนอกสุกใสขางในเปนโพรง

๏ ขนนุสกุสลางแหง สาขา ภายนอกเห็นหนามหนา หนั่นแทภายในยอมรสา เอมโอชสาธุชนนัน้แล เลิศดวยดวงใจ๚ะ๛

การคบใหมองทีค่วามงามภายในเหมือนกับขนนุ ตรงกบัสํานวนขางนอกขรุขระขางในตะติ๊งโหนง

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทที่ ๕,๖๏ คนพาลผูบาปแท ทุรจติ

ไปสูหาบัณทิต ค่ําเชา ฟงธรรมอยูเนืองนิตย บทราบ ใจนาคือจวักตักเขา หอนรูรสแกง๚ะ๛

คนเลวทีแ่มคบคนดี อยูในสิง่แวดลอมทีด่ีก็ยังไมสามารถปรับปรุงตัวไดเปนเสมือนจวักตักแกง ที่แมจะอยูในหมอแกงแตไมอาจรูรสของแกงได ตรงกับสํานวน สซีอใหควายฟง หรือตักน้าํรดหัวตอ

๏ หมูเหน็สีหราชทา ชวนรบ กูสี่ตีนกูพบ ทานไซร อยากลัวทานอยาหลบ หลีกจาก กูนาทานสี่ตนีอยาได วากเววางหนี๚ะ๛

ผูต่ําตอยที่ไมรูจักประมาณตน อาจนํามาซึ่งความเดือดรอน ตรงกับสํานวนถมน้าํลายรดฟา

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทที่ ๗,๘๏ สีหราชรองวาโอ พาลหมู

ทรชาติครั้นเหน็กู เกลียดใกล ฤามึงใครรบดนู มึงมาศ เองนากูเกลียดมึงกูให พายแพภัยตัว๚ะ๛

ผูใหญหรือผูมีอํานาจที่วางเฉยไมลงมาตอกรดวย พฤติกรรมของราชสีห ตรงกับสํานวน อยาเอาพิมเสนไปแลกกับเกลือ

๏ กบเกิดในสระใต บัวบาน ฤาหอนรูรสมาลย หนึ่งนอย ภมุราอยูไกลสถาน นับโยชน ก็ดีบินโบกมาคอยคอย เกลือกเคลาเสาวคนธ๚ะ๛

คนที่อยูใกลของมีคาแตไมมีโอกาสเปนเจาของ ตรงกับสํานวนใกลเกลือกินดาง

นางอุไรวรรณ ศรีสุระโรงเรียนปยชาติพัฒนาในพระราชูปถัมภสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

โคลงโลกนิติบทที่ ๙,๑๐๏ ไมคอมมีลูกนอม นวยงาม

คือสัปบุรุษสอนตาม งายแท ไมผุดังคนทราม สอนยากดัดก็หักแหลกแล หอนรื้อโดยตาม๚ะ๛

กิ่งไมที่ออนคอมยอมดัดตามรูปทรงไดงายกวาไมที่แกหรือผุเชนเดียวกับการสอนคน สอนคนที่พรอมจะรับฟงงายกวาการสอนคนทีอ่วดด ีเชื่อมัน่ หรือคนที่ไมดี อาจจะใชไดกับสํานวนตกัน้ํารดหัวตอ ไมออนดัดงายไมแกดัดยาก

๏ นาคมีพีิษเพี้ยง สุริโย เลื้อยบทําเดโช แชมชา พิษนอยหยิ่งโยโส แมลงปองชูแตหางเองอา อวดอางฤทธี๚ะ

ผูมีความรู ความสามารถยอมไมอวดตนหรือคุยโม พฤติกรรมของนาคีตรงกับตรงกับสํานวนคมในฝก