Embed Size (px)
Citation preview
80 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
บทคดยอ บทความวจยนมวตถประสงคหลก เพอน�าเสนอรปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน
โดยใชกจกรรมลกเสอ การวจยด�าเนนการเปน 4 ขนตอนคอ 1) การศกษาคนควาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ
กบการบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน ใชวธการวเคราะห สงเคราะหเอกสาร และงานวจยท
เกยวของ และสมภาษณผเชยวชาญทางการบรหารจดการศกษาจ�านวน 7 คน 2) การยกรางรปแบบการบรหารจดการเพอพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนโดยใชกจกรรมลกเสอ ใชการสนทนากลม (ผเชยวชาญจ�านวน 10 คน เพอแกไข ปรบปรง
รางรปแบบการบรหาร 3) การทดลองน�ารปแบบการบรหารทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองปฏบตน�ารองในโรงเรยนบานเหมองแบง
ต�าบลวงบาล อ�าเภอ หลมเกา จงหวดเพชรบรณ ปการศกษา 2557-2558 และประเมนความคดเหนของคร และ นกเรยนเกยวกบ
ระดบความพงพอใจตอการใชรปแบบการบรหารกจการลกเสอในโรงเรยน 4) การแกไข ปรบปรงรปแบบและจดท�าคมอกจกรรม
การพฒนา คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน โดยใชกจกรรมลกเสอใหสมบรณแบบยงขน ใชวธการสนทนากลมผเชยวชาญ
จ�านวน 17 คน
ผลการวจยปรากฏวา (1) ไดองคประกอบหลกในการสรางรปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของ
นกเรยน โดยใชกจกรรมลกเสอ 5 ประการ ไดแก สภาพแวดลอมของสถานศกษา กจกรรมจตศกษาเสรมปญญาเชงบวก สมพนธภาพทด
การตระหนกรเหนคณคาตนเองและผอน และ การเปนแบบอยางทด (2) องคประกอบยอยม 20 ประการ และ (3) กจกรรมลกเสอจ�านวน
147 กจกรรม เพอการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน 8 ประการคอ (1) ความรกชาต ศาสน กษตรย (2) ความซอสตยสจรต
(3) ความมวนย (4) การใฝเรยนร (5) ความเปนอยพอเพยง (6) ความมงมนในการท�างาน (7) การรกความเปนไทย และ (8) มจตสาธารณะ
ค�ำส�ำคญ : รปแบบการบรหารจดการ คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผล
บทความวจย
รปแบบกำรบรหำรจดกำรเพอพฒนำคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ
A MANAGEMENT MODEL TO DEVELOP DESIRABLE CHARACTERISTICS OF STUDENTS
WITH THE USE OF BOY SCOUT ACTIVITIES
ดร.อทธนนท ยำยอด ผอ�านวยการโรงเรยนบานเหมองแบง ต�าบลวงบาล อ�าเภอหลมเกา จงหวดเพชรบรณ E-mail : [email protected]
ปท 17 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560 81
Abstract The main objective of this research was to present a management model to develop effective desirable
characteristics of students with utilization of Boy Scout activities. The research process comprised 4 steps:
(1) the review of documents and research literature related to theories and concepts of management to develop
desirable characteristics of students and the interviews of 7 educational administration experts; (2) the development
of a drafted management model to develop desirable characteristics of students with utilization of Boy Scout
activities and then submitting the drafted model for verification and improvement by 10 experts who participated
in a focus group discussion; (3) the pilot try-out of the improved model in Ban Mueang Bang School, Wang Ban
sub-district, Lom Kao district, Phetchabun province during the 2014 - 2015 academic years, and then evaluating
the teachers’ and students’ satisfaction with the model; and (4) the revision and improvement of the model
based on results of the try-out and recommendations of 17 experts involving in a focus group discussion.
The research results revealed that (1) the developed management model to develop effective desirable
characteristics of students with utilization of Boy Scout activities was composed of five main components,
namely, the environmental context of the school, the mental study activities to enhance positive intelligence,
the good relationship, the realization of self-values and values of the others, and the self-conduct as a good
model; (2) there were 20 sub-components of the model; and (3) the total number of 147 Boy Scout activities
to develop eight desirable characteristics of the students, namely, (3.1) the love for the nation, religion,
and monarchy; (3.2) honesty; (3.3) discipline; (3.4) enthusiasm for learning; (3.5) sufficient living; (3.6) work
commitment; (3.7) the love for Thainess; and (3.8) public-mindedness.
KEYWORDS: Management model Effective desirable characteristics of students
ควำมเปนมำและควำมส�ำคญของปญหำ การทประชากรของประเทศรวมทงเดกเยาวชนเปน
ผมคณธรรม จรยธรรม มคณลกษณะอนพงประสงค ประพฤตตน
ในทางทดงาม มความรบผดชอบ มสตรตว จะชวยใหปญหาตางๆ
ทมอยลดนอยลง การปกครองงายขน สงผลใหการพฒนาประเทศ
มความเจรญรงเรอง ประชาชนมความพอเพยงพออยพอกน ม
การด�ารงชวตทสงบสขอยางยงยน โดยเฉพาะเดกเยาวชนใน
วยเรยนเปนทรพยากรบคคลทมคณคาอยางยงตอการพฒนา
ประเทศชาตในอนาคต จ�าเปนตองมการปลกฝงบมเพาะคณธรรม
จรยธรรมและคณลกษณะอนพงประสงคใหเกดขนภายใน
ตวเดกตงแตวยเยาว เพราะการหลอหลอมและการบมเพาะ
เมลดพนธตองใชเวลานานแบบคอยเปนคอยไป โดยพฒนา
ผานกระบวนการหรอกจกรรมทเสรมสรางปญญาภายในใหม
สมาธจดจอควบคกบการสรางปญญาภายนอก ซงตองอาศย
ความรวมมอจากหลายฝาย (วเชยร ไชยบง, 2558)
รฐบาลคณะรกษาความสงบแหงชาต จงไดประกาศ
นโยบายในการสรางคานยมหลกของคนไทย 12 ประการ เพอ
ตองการพฒนาพฤตกรรมดานคณธรรม จรยธรรม และคานยมทด
ใหเกดขนกบเดกและเยาวชนตามค�าแถลงนโยบายคณะรฐมนตร
เมอวนท 12 กนยายน 2557 ซงสอดคลองกบหลกสตรแกนกลาง
ศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ไดมงพฒนาผเรยนใหม
คณลกษณะอนพงประสงคเพอใหสามารถอยรวมกบผอนได
อยางมความสขในฐานะเปนพลเมองไทยและพลเมองโลก 8
ประการ ซงกจกรรมทสามารถชวยพฒนาไดเปนอยางด คอ
กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ผบ�าเพญประโยชน เพราะกจกรรม
ลกเสอมวตถประสงคทม งพฒนาเยาวชนใหเปนพลเมองด
82 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
มความรบผดชอบ ชวยสรางสรรคสงคมใหมความสงบสข
(ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2557)
ในปจจบนความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยการ
สอสาร ท�าใหเดกและเยาวชนหลงใหลไปกบวฒนธรรม คานยม
ทไมถกตอง การเสนอขาวผานสอตางๆ สวนมากมกมงเนน
น�าเสนอภาพและเหตการณในดานลบซงสงผลใหเดกและ
เยาวชนกลาคดกลาท�าในสงทไมเหมาะสมมากขน มคานยมท
แตกตางไปจากเดม มความฝกใฝทางวตถมากกวาการพฒนา
ดานจตใจกอใหเกดพฤตกรรมไมพงประสงค ซงสถานการศกษา
ตองผลตใหนกเรยนเปนคนมคณภาพ มความสมบรณทงรางกาย
และจตใจมสตปญญามคณธรรม จรยธรรม และมคณลกษณะ
อนพงประสงค เพอทจะสามารถอยรวมกบผอนไดอยางสงบสข
(พระครประโชต จนทวมล, 2555)
โรงเรยนบานเหมองแบง สงกดส�านกงานเขตพนทการ
ศกษาประถมศกษาเพชรบรณ เขต 2 เปนโรงเรยนขนาดเลกท
เปดท�าการสอนในระดบประถมศกษา ในปการศกษา 2558 ม
นกเรยน จ�านวน 44 คน ครผสอน จ�านวน 6 คน จากรายงาน
การประเมนคณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ.2554 - 2558)
ระดบการศกษาขนพนฐานดานคณภาพนกเรยนโรงเรยนบาน
เหมองแบง ในขอเสนอแนะส�าคญเพอการพฒนาเนนใหสถาน
ศกษาสงเสรมและพฒนานกเรยนใหเปนลกทดของ พอแม
ผปกครอง บ�าเพญประโยชนตอสงคม โดยการปลกฝงคณธรรม
จรยธรรม คานยมทพงประสงค ในระดบทเพมขน สถานศกษา
ควรจดท�าโครงการ/กจกรรมตางๆ เชน กจกรรมลกเสอ เนตรนาร
กจกรรมบ�าเพญประโยชนทงในและนอกสถานศกษา ควรด�าเนน
การอยางเปนระบบและตอเนอง และรายงานการประเมนตนเอง
โรงเรยนบานเหมองแบง ปการศกษา 2557 พบวา คณลกษณะ
อนพงประสงคตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน
พทธศกราช 2551 ในภาพรวมของโรงเรยนทง 8 ประการ
ปรากฏ ดงน 1) รกชาต ศาสน กษตรย นกเรยนไดระดบคณภาพ
ผาน จ�านวน 1 คน คดเปนรอยละ 2.13 ระดบคณภาพด จ�านวน
คน 27 คดเปนรอยละ 57.45 และไดระดบคณภาพดเยยม
จ�านวน 19 คน คดเปนรอยละ 40.42 2) ซอสตยสจรต นกเรยน
ไดระดบคณภาพผาน จ�านวน 4 คน คดเปนรอยละ 8.51 ระดบ
คณภาพด จ�านวน 33 คน คดเปนรอยละ 70.21 และไดระดบ
คณภาพดเยยม จ�านวน 10 คน คดเปนรอยละ 21.28 3) มวนย
นกเรยนไดระดบคณภาพผาน จ�านวน 3 คน คดเปนรอยละ 6.38
ระดบคณภาพด จ�านวน 34 คน คดเปนรอยละ 72.34 และ
ไดระดบคณภาพดเยยมจ�านวน 10 คน คดเปนรอยละ 21.28
4) ใฝเรยนร นกเรยนไดระดบคณภาพผาน จ�านวน 4 คน คดเปน
รอยละ 8.51 ระดบคณภาพด จ�านวน 32 คน คดเปนรอยละ
68.09 และไดระดบคณภาพดเยยม จ�านวน 11 คน คดเปนรอยละ
23.40 5) อยอยางพอเพยง นกเรยนไดระดบคณภาพผาน จ�านวน
1 คน คดเปนรอยละ 2.13 ระดบคณภาพด จ�านวน 32 คน
คดเปนรอยละ 68.08 และไดระดบคณภาพดเยยม จ�านวน 14 คน
คดเปนรอยละ 29.79 6) มงมนในการท�างาน นกเรยนไดระดบ
คณภาพผาน จ�านวน 5 คน คดเปนรอยละ 10.64 ระดบคณภาพ
ด จ�านวน 34 คน คดเปนรอยละ 72.34 และไดระดบคณภาพด
เยยม จ�านวน 8 คน คดเปนรอยละ 17.02 7) รกความเปนไทย
นกเรยนไดระดบคณภาพผาน จ�านวน คน 1 คดเปนรอยละ 2.13
ระดบคณภาพดจ�านวน 34 คน คดเปนรอยละ 72.34 และได
ระดบคณภาพดเยยม จ�านวน 12 คน คดเปนรอยละ 25.53
8) มจตสาธารณะ นกเรยนไดระดบคณภาพผาน จ�านวน 3 คน
คดเปนรอยละ 6.38 ระดบคณภาพด จ�านวน 34 คน คดเปน
รอยละ 72.34 และไดระดบคณภาพดเยยม จ�านวน 10 คน
คดเปนรอยละ 21.28 (โรงเรยนบานเหมองแบง, 2558) ซงยง
มความจ�าเปนทจะตองพฒนาจากระดบคณภาพ ผาน ระดบด
เปนระดบคณภาพดเยยมเพมมากขน แตจากผลการด�าเนนงาน
ทผ านมาพบวาสถานศกษายงไมมทศทางในการพฒนาท
เหมาะสมกบบรบทของสถานศกษาอยางแทจรง ไมวาจะเปน
ดานบรรยากาศ สภาพแวดลอม กระบวนการจดกจกรรมการ
เรยนร กจกรรมพฒนาผเรยน ยงไมชดเจน สงผลท�าใหไม
ประสบความส�าเรจเทาทควร และยงไมมรปแบบ แนวทางหรอ
กจกรรมทปฏบตไดจรงนกเรยนจงท�าใหคณลกษณะอนพงประสงค
ของนกเรยนอยในระดบคณภาพยงไมนาพงพอใจ
ผวจยในฐานะเปนผบรหารสถานศกษา มหนาทใน
การบรหารจดการงานทง 4 งานใหบรรลตามวตถประสงค
เนนการเสรมสรางนกเรยนใหมความเปนเลศทางวชาการ
มคณธรรม จรยธรรมและคณลกษณะอนพงประสงค อนจะสงผล
ใหนกเรยนเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา
มความรคคณธรรม ด�ารงชวตอยางมความสข ประกอบกบ
ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดก�าหนด
ปท 17 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560 83
มาตรการและใหสถานศกษาจดกจกรรมลกเสอเพอพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคอยางเปนรปธรรม ดงนน ผวจยจง
ไดศกษาหารปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะ
อนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผล โดยใชกจกรรมลกเสอ
เพอใหสถานศกษาใชเปนแนวทางการบรหารจดการ ซงจะสงผล
ใหนกเรยนมคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรควบคกบ
การพฒนาดานรางกาย จตใจ และสตปญญา มความสขใน
การด�ารงชวตอยางยงยนตลอดไป
วตถประสงคของกำรวจย
1) เพอศกษาองคประกอบของรปแบบการบรหาร
จดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทม
ประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ
2) เพอสรางรปแบบการบรหารจดการเพอพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผลโดยใช
กจกรรมลกเสอ
3) เพอทดลองใชและประเมน รปแบบการบรหาร
จดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทม
ประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ
4) เพอพฒนารปแบบการบรหารจดการเพอพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผลโดยใช
กจกรรมลกเสอ
ขอบเขตของกำรวจย ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบของรปแบบ
การบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของ
นกเรยนทมประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ โรงเรยนบาน
เหมองแบง โดยการสงเคราะหเอกสาร แนวคด ทฤษฎ งานวจย
ทเกยวของ และโดยการสมภาษณผเชยวชาญ จ�านวน 7 คน
ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารจดการเพอ
พฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผล
โดยใชกจกรรมลกเสอ โรงเรยนบานเหมองแบงโดยการสนทนา
กลมผเชยวชาญ จ�านวน 10 คน
ขนตอนท 3 การทดลองใชและการประเมนรปแบบฯ
ทโรงเรยนบานเหมองแบง ต�าบลวงบาล อ�าเภอหลมเกา จงหวด
เพชรบรณ ม 2 สวน คอ 1) ผลการทดลองใชรปแบบโดยการ
สอบถามความคดเหนระดบการปฏบตงานตามรปแบบจาก
ครผสอน จ�านวน 6 คน 2) ผลการประเมนการใชรปแบบโดยใช
ผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคนกเรยนเปรยบเทยบ
ระหวางปการศกษา 2557 กบปการศกษา 2558 ประเมนความ
พงพอใจทมตอรปแบบจากครผสอนจ�านวน 6 คน และประเมน
ความพงพอใจตอการจดกจกรรมลกเสอจากนกเรยน จ�านวน
44 คน รวม 50 คน
ขนตอนท 4 การพฒนารปแบบฯ โดยวเคราะหคาเฉลย
จากผลการประเมนรายบคคลในแตละคณลกษณะในภาพรวม
ทงโรงเรยนทไดระดบดเยยม รอยละ 80 ลงมา โดยสอบถาม
ความเหนจากผเชยวชาญ จ�านวน 17 คน พจารณาใหขอ
เสนอแนะ ปรบปรง แกไขรายการในรปแบบใหสมบรณยงขน
วธด�ำเนนกำรวจย ประชำกร
นกเรยนโรงเรยนบานเหมองแบง ทกคนในปการศกษา
2558 จ�านวน 44 คน คร จ�านวน 6 คน ซงใชเปนกลมตวอยาง
จากประชากรทงหมดของโรงเรยน ไดมาโดยใชวธเลอกแบบ
เฉพาะเจาะจง (Purposive Selection) เพราะเปนสถานท
ปฏบตงานของผวจย ผเชยวชาญใหการสมภาษณ จ�านวน 7 คน
ผเชยวชาญในการสนทนากลม จ�านวน 10 คน ผเชยวชาญตอบ
แบบสอบถามขอเสนอแนะ จ�านวน 17 คน ไดมาโดยใชวธเลอก
แบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Selection) ตามคณสมบตท
ก�าหนด
เครองมอวจย
1) แบบบนทกการศกษาเอกสาร 2) แบบสมภาษณ
ผเชยวชาญโดยใหผเชยวชาญจ�านวน 3 คน พจารณาใหขอเสนอแนะ
และปรบปรง 3) แบบบนทกการสนทนากล มผ เชยวชาญ
4) ค มอด�าเนนงานฯ 5) แบบประเมนค มอด�าเนนงานฯ
6) แบบบนทกคณลกษณะอนพงประสงคและผลสมฤทธ
ทางการเรยนของนกเรยน 7) แบบสอบถามขอเสนอแนะของ
ผเชยวชาญ 8) แบบประเมนความพงพอใจของคร/นกเรยน
โดยปรบรายการปฏบตในค มอทผ านการตรวจสอบจาก
ผเชยวชาญแลวมาเปนแบบสอบถาม
84 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
กำรเกบรวบรวมขอมล
ตอนท 1 การศกษาเอกสารและสมภาษณผเชยวชาญ
7 คน บนทกตามประเดนแลวสรป ตอนท 2 การตรวจสอบ
รปแบบ ใชการสนทนากลมผเชยวชาญ 10 คน ตอนท 3
การทดลองใช ประชมคณะครและนกเรยนชแจงวธด�าเนน
การปฏบตและการกรอกขอมล ตอนท 4 การพฒนารปแบบ
ใชแบบสอบถามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ 17 คน
กรอบแนวคดในกำรวจย
เชงปรมำณ
1) การประเมนคมอและความพงพอใจ ใชคาเฉลย
และสวนเบยงเบนมาตรฐาน
ผลกำรวจย 1. ผลการศกษาองคประกอบการบรหารจดการเพอ
พฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของ
กำรวเครำะหขอมล เชงคณภำพ
1) การศกษาเอกสาร การสมภาษณ และการสอบถาม
ขอเสนอแนะของผเชยวชาญ ใชการสงเคราะหเอกสาร สรป
ประเดน
2) เปรยบเทยบคณลกษณะอนพงประสงคและ
ผลสมฤทธทางการเรยน ปการศกษา 2557 และ 2558
ใชคาเฉลยและคารอยละ
นกเรยนทมประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ โรงเรยนบาน
เหมองแบง ม 5 องคประกอบหลก ประกอบดวย 1) ดาน
สภาพแวดลอมในสถานศกษา 2) ดานจตศกษาเสรมปญญา
เชงบวก 3) ดานสมพนธภาพทด 4) ดานตระหนกรเหนคณคา
ตนเองและผอน 5) ดานแบบอยางทด
2. ผลการสรางรปแบบ พบวา ม 5 องคประกอบหลก
4 องคประกอบยอย 70 กจกรรม 147 รายการ ซงเปนกจกรรม
ทครจดใหลกเสอไดรวมวางแผน รวมจดท�ากจกรรมโดยการ
ปฏบตจรงตามฐานการเรยนรทสงเสรมใหเกดคณลกษณะอน
แผนภำพท 1 กรอบแนวคดในการวจย
ปท 17 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560 85
แผนภำพท 2 การเกบรวบรวมขอมล
86 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
พงประสงค โดยเนนความรกชาต ความซอสตยสจรต มวนย
ใฝเรยนร อยอยางพอเพยง มงมนในการท�างาน รกความเปนไทย
และมจตสาธารณะ ตามล�าดบ ดงภาพท 3
3. ผลการทดลองใชและการประเมนรปแบบ พบวา
1) ผลการทดลองใชรปแบบในภาพรวมครผสอนมความเหนวา
การปฏบตอยในระดบมากทสดทกองคประกอบหลก 2) ผลการ
ประเมนผลการใชรปแบบ พบวา 2.1) ผลการประเมน
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน เปรยบเทยบระหวาง
ปการศกษา 2557 กบ ปการศกษา 2558 ในภาพรวมทง
โรงเรยน นกเรยนไดระดบคณภาพดเยยมเพมขนทกขอ ระดบ
คณภาพดลดลงทกขอ และระดบคณภาพผานลดลงทกขอ
ส�าหรบระดบคณภาพไมผานไมม 2.2) ผลการประเมนความ
พงพอใจของครผสอนทมตอรปแบบ ในภาพรวม ครผสอนม
ความพงพอใจอยระดบมากทสดทกองคประกอบหลก 2.3) ผล
การประเมนความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดกจกรรม
ลกเสอในภาพรวมความพงพอใจของนกเรยนอยระดบมาก
ทสด 3 องคประกอบหลก ระดบมาก 2 องคประกอบหลก
4. ผลการพฒนารปแบบ พบวา ผเชยวชาญไดพจารณา
ใหขอเสนอแนะปรบปรง แกไขรายการในรปแบบฯ ทงสนจ�านวน
26 รายการคอ องคประกอบหลกท 1 ดานสภาพแวดลอมใน
สถานศกษา จ�านวน 4 รายการ องคประกอบหลกท 2 ดานจต
ศกษาเสรมปญญาเชงบวก จ�านวน 4 รายการ องคประกอบหลก
ท 3 ดานสมพนธภาพทด จ�านวน 4 รายการ องคประกอบหลกท
4 ดานตระหนกรเหนคณคาตนเองและผอน จ�านวน 10 รายการ
และองคประกอบหลกท 5 ดานแบบอยางทด จ�านวน 4 รายการ
อภปรำยผล 1. จากผลการศกษาองคประกอบของรปแบบ โดยการ
ศกษาเอกสารและสมภาษณผเชยวชาญไดองคประกอบหลก
5 องคประกอบ ไดแก ดานสภาพแวดลอมในสถานศกษา
ภำพท 3 รปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผลโดยใชกจกรรมลกเสอ
ปท 17 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560 87
ดานจตศกษาเสรมปญญาเชงบวก ดานสมพนธภาพทด ดาน
ตระหนกรเหนคณคาตนเองและผอน และดานแบบอยางทด
ซงสอดคลองกบกรอบแนวคด ในการวจย แสดงใหเหนวา
นกวชาการ นกการศกษา ตลอดจนผลการวจยเกยวกบการพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนไดมแนวคดไปใน
ทศทางเดยวกน ทตองการใหเกดขนแกนกเรยนในสถานศกษา
ทกคนและใชเปนแนวทางส�าหรบสงเสรมพฒนาคณลกษณะ
อนพงประสงคของนกเรยนตามเปาหมายและความคาดหวง
ของสถานศกษา ซงสอดคลองกบนโยบายของส�านกงานคณะ
กรรมการการศกษาขนพนฐาน (2557) กลาวไววา สถานศกษา
มบทบาทส�าคญในการจดกจกรรมลกเสอตองด�าเนนการตาม
มาตรการและแนวทางยกระดบคณภาพการเรยนการสอน
และการจดกจกรรมลกเสอในสถานศกษา ทมงเนนใหด�าเนน
การจดกจกรรมลกเสอ สการปฏบตอยางเปนรปธรรม มคณภาพ
ประสทธภาพและประสทธผลทชดเจน จงท�าใหองคประกอบ
ของรปแบบมความสอดรบกบการพฒนาคณลกษณะ
อนพงประสงคของนกเรยนเปนอยางด
2. จากผลการสรางรปแบบ พบวา ประกอบดวย
องคประกอบหลก 5 องคประกอบ โดยจากการสนทนากลม
ผเชยวชาญ ลงความเหนวา รปแบบการบรหารจดการเพอ
พฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทมประสทธผล
โดยใชกจกรรมลกเสอ โรงเรยนบานเหมองแบง ในภาพรวม
มความเหมาะสมและเปนไปไดทกคนคดเปนรอยละ 100 และ
ผลการประเมนความเหมาะสมของคมอด�าเนนงาน ในภาพรวม
ผเชยวชาญเหนวามความเหมาะสมรอยละ 100 ทงนอาจเนอง
มาจากการสรางรปแบบไดศกษาขอมลและสภาพปญหาจาก
การปฏบตงานจรงทสถานศกษาของผวจย และการสมภาษณ
เชงลกจากผเชยวชาญทมผลงานดเดนดานการจดกจกรรม
ลกเสอ ตลอดจนเอกสารแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ
กบการพฒนาคณธรรม จรยธรรมและคณลกษณะอนพงประสงค
ของนกเรยนอยางหลากหลาย รวมทงค�านงถงสภาพบรบท
ทแทจรงของสถานศกษา ท�าใหไดรปแบบฯ และคมอซงเปน
เครองมอในการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน
โดยใชกจกรรมลกเสออยางเปนระบบหากน�ารปแบบฯไปใช
ผเชยวชาญ จงลงความเหนวามความเหมาะสมและเปนไปได
ทกคน
3. จากผลการทดลองใชและการประเมนรปแบบ 1)
ผลการทดลองใชรปแบบ พบวา ในภาพรวมครผสอนมความเหน
วาการด�าเนนงานตามรปแบบฯ มการปฏบตอยในระดบมาก
ทสดทง 5 องคประกอบหลก ทงนอาจเนองมาจาก การด�าเนน
งานตามรปแบบฯ เปนไปอยางมระบบและขนตอนทชดเจน
ทงปจจยทน�าเขา กระบวนการปฏบตงานทสามารถปฏบตจรง
ได ท�าใหครผสอนเกดการเรยนร มความเขาใจไดงายขนและ
บรณาการองคประกอบหลก องคประกอบยอยและรายการ
ตามรปแบบ น�าไปสการปฏบตจรงทเปนกระบวนการไดอยาง
เปนรปธรรม ตรงตามสภาพบรบทและความจ�าเปนของสถาน
ศกษา รวมทงครผสอนมความเขาใจกจกรรมปฏบตทก�าหนด
ไวในคมอด�าเนนงานเปนอยางด ซงสอดคลองกบ ลควควอน
เบอรทาแลนซพ (Ludwing von Bertalanffy,1983) กลาวไว
วา ระบบของสถานศกษาจะพจารณาถงปญหาขอเทจจรงทวา
สงตางๆ มความสมพนธกนและเหนคณคาของการเปลยนแปลง
ในบรรยากาศ หรอสภาพแวดลอม การยอมรบในการมองเหน
ปญหาใหมๆ ซงเปนวธการส�าคญทชวยอธบายถงความจ�าเปน
ทแทจรงของปญหาในสถานศกษา ตองใหความส�าคญกบปจจย
ทกประเภท และกระบวนการหรอขนตอนทชดเจนในการปฏบต
โดยมพนฐานของทฤษฎระบบ ภายใตเงอนไข ทงสภาพแวดลอม
ภายในและภายนอก ทจะสงผลสมพนธซงกนและกน สามารถ
น�าทฤษฎระบบ ไปประยกตใชในการบรหารจดการสถานศกษา
ตามสภาพและสถานการณจรง อยางหลากหลาย และเกด
ผลผลตตามวตถประสงคได จงท�าใหผลการทดลองใชรปแบบ
มการปฏบตในระดบมากทสด 2) ผลการประเมนผลการใช
รปแบบ 2.1) ผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของ
นกเรยนโรงเรยนบานเหมองแบง เปรยบเทยบระหวางปการ
ศกษา 2557 กบ ปการศกษา 2558 พบวา ในภาพรวม นกเรยน
ไดระดบคณภาพดเยยมเพมขนทกขอ ระดบคณภาพดลดลง
ทกขอ และระดบคณภาพผานลดลงทกขอ ส�าหรบระดบคณภาพ
ไมผานไมม ทงนอาจเนองมาจาก รปแบบการฯ ทสรางขนม
องคประกอบและแนวทางการด�าเนนงานทครอบคลมการพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนทง 8 ประการ ตามสภาพ
และบรบทของโรงเรยนเปนอยางด ซงสอดคลองกบ พรทพยพา
คลายกมล (2554) ไดท�าการวจยเรอง แนวทางพฒนาการ
บรหารงานลกเสอในสถานศกษา สงกดส�านกงานเขตพนทการ
88 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ศกษาประถมศกษาก�าแพงเพชร เขต 2 ผลการวจย พบวา
แนวทางพฒนาการบรหารงานลกเสอในสถานศกษาภาพรวม
อยในระดบเหมาะสมมากทสด ซงมแนวทางพฒนาโดยผบรหาร
และครผสอนด�าเนนการ ดงน 1) รวมประชมวางแผนงาน
โครงการและจดท�าแผนพฒนากจกรรมลกเสอ 2) ศกษาและ
ท�าความเขาใจการบรหารงานลกเสอตามระเบยบคณะลกเสอ
แหงชาต 3) รวมก�าหนดแนวทางพฒนางานลกเสอรวมกน
4) การออกแบบกจกรรมฝกทสงผลใหนกเรยนเกดคณธรรม
จรยธรรม และคณลกษณะอนพงประสงค 5) จดปฏทน
การนเทศกจกรรมอยางเปนระบบ 6) นเทศการปฏบตงาน
ของครผสอนอยางตอเนอง เมอพบขอบกพรองใหแกไขทนท
7) ใหขวญ ก�าลงใจซงกนและกน 8) รวมประเมนผลงานและ
ภาคภมใจรวมกน ผลการวจยจงท�าใหนกเรยนไดระดบคณภาพ
ดเยยมเพมขนทกขอ 2.2) ผลการประเมนความพงพอใจของคร
ผสอนทมตอรปแบบ พบวา ในภาพรวม ครผสอนมความพงพอใจ
อยระดบมากทสดทง 5 องคประกอบหลก ทงนอาจเนองมาจาก
ครผสอนไดมสวนรวมในการวางแผนการด�าเนนงานรวมกน
โดยการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารแบบมสวนรวม
ท�าใหเกดความสมพนธอนด มความรก ความผกพนตอกน
เปดใจยอมรบฟงความคดเหนและใหเกยรตผอน เหนคณคา
ตนเองและผอน สงผลถงบรรยากาศในการท�างานทดรวมกน
สนองตอความตองการของนกเรยน ประกอบกบมความเขาใจ
หลกการและวธการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ สามารถ
ประสานงานและท�างานรวมกนไดอยางมความสข ซงสอดคลอง
กบ ด�ารสวทย ปทมมาศ (2555) ไดท�าการวจยเรองการศกษา
สภาพปญหาการจดกจกรรมลกเสอในสถานศกษา ในจงหวด
เพชรบรณ พบวา มการด�าเนนการจดกจกรรมลกเสอตามขนาด
สถานศกษาขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกโดยการจด
กจกรรมลกเสอแบงในสถานศกษาทประสบผลส�าเรจตาม
วตถประสงคและมผลงานดเดนดานลกเสอนน สถานศกษาม
ความพรอม แบงเปน 4 ดาน คอ 1) ดานการบรหารจดการ มแผน
งานโครงการ ทชดเจน มทรพยากรและงบประมาณเพยงพอ
2) ดานบคลากร ครผสอนมความรความเขาใจในการจดกจกรรม
ลกเสอ 3) ดานกจกรรมการเรยนการสอน มแผนจดกจกรรมท
เหมาะสม มฐานการเรยนรลกเสอ ในสถานศกษา และ 4) ดาน
สถานท มการจดสภาพแวดลอมทสะอาด ปลอดภย ใกลชด
ธรรมชาต ผลการวจยจงท�าใหครผสอนมความพงพอใจอยระดบ
มากทสด 2.3) ผลการประเมนความพงพอใจของนกเรยนทมตอ
การจดกจกรรมลกเสอตามรปแบบ พบวา ในภาพรวมความ
พงพอใจของนกเรยนอยระดบมากทสด ทงนอาจเนองมาจาก
การจดกจกรรมลกเสอของครผ สอนมความนาสนใจ มสอ
อปกรณ เทคนค วธการ รวมถงฐานการเรยนรทหลากหลาย
นกเรยนจงมความกระตอรอรน อยากเรยนรและปฏบตตามดวย
ความเตมใจ ไดรวมกจกรรม อยางสนกสนานและมความสข
ทกครงทมการเรยนลกเสอ ซงสอดคลองกบไกรทอง โสมศร
(2555) ไดท�าการวจยเรองการพฒนาชดกจกรรมเพอสงเสรม
จรยธรรมส�าหรบนกเรยน พบวา การทดลองใชชดกจกรรม
เพอสงเสรมจรยธรรม ส�าหรบนกเรยนท�าใหปรบพฤตกรรมเชง
จรยธรรมทง 3 ดาน ไดแก ความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ
และความขยนหมนเพยร หลงใชชดกจกรรมสงเสรมจรยธรรม
สงกวากอนใช ผลการประเมนความพงพอใจของนกเรยนหลง
การใชชดกจกรรมเพอสงเสรมจรยธรรมอยในระดบมากทสด
และครผสอนมความพงพอใจตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมของ
นกเรยนซงมการเปลยนแปลงไปในทางทดกวาเดม อนเปนผลมา
จากการใชสอนวตกรรมและวธการของครผสอน และสอดคลอง
กบ ซสอวและแวนเคลฟ (Sesow and Vancleaf, 1988)
ไดท�าการวจยเรอง การสอนวชาสงคมศกษาทเนนใหผนกเรยน
เปนพลเมองดทเมอง ซคาโก ประเทศสหรฐอเมรกา พบวา
การจดท�าแผนการสอนวชาสงคมศกษาจะท�าใหเกดผลดตองให
นกเรยนไดเรยนรและลงมอปฏบตตนอยางจรงจงดานความ
รบผดชอบ ฝกพฤตกรรม และคณลกษณะอนพงประสงค มการ
พฒนาบคลกภาพ โดยใหเดกเหลานนเขารวมกจกรรม ทางมต
สมพนธกบสงคมรอบตว คอกจกรรมลกเสออนเปนกจกรรมหนง
ทสงผลใหเกดคณลกษณะทดดงกลาว มการแบงนกเรยนออก
เปนกลมหรอเปนหม ใหไดท�ากจกรรมประชาธปไตยทกคนม
สวนรวมในกจกรรมทจดขน เชน การเดนสวนสนาม ระเบยบแถว
การทองค�าปฏญาณและกฎของลกเสอ การท�างานเปนระบบหม
การท�าความเคารพ การฝกภาวะผน�าและผตาม การใหบรการ
ผอน รวมถงการดแลตนเองและผอน โดยผบรหารและครผสอน
ตองยอมรบวาเดกทอยระบบโรงเรยนตองการกจกรรมรปแบบ
ใดแลวสนองตอบของพวกเขา เพอใหบรรลตามเปาหมายดาน
คณลกษณะและการเปนพลเมองทด ซงกจกรรมลกเสอมสวน
ปท 17 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560 89
ชวยใหเกดคณลกษณะเหลานนได นอกจากนยงท�าใหนกเรยน
มความสนก และพงพอใจตอกจกรรมการเรยนเปนอยางมาก
ผลการวจยจงท�าใหความพงพอใจของนกเรยนอย ระดบ
มากทสด
4. จากผลการพฒนารปแบบ พบวา ผเชยวชาญได
พจารณาใหขอเสนอแนะปรบปรง แกไขรายการตามรปแบบฯ
บางรายการทไมเปนไปตามเกณฑทก�าหนดเพอใชในปการศกษา
ตอไป ทงสนจ�านวน 26 รายการโดยรายการทปรบปรงมากทสด
คอ องคประกอบหลกท 4 ดานตระหนกรเหนคณคาตนเองและ
ผอน จ�านวน 10 รายการ ทงนอาจเนองมาจากการตระหนกร
เหนคณคาตนเองและผอน เปนการรจกตนเอง รจดเดนจดดอย
และประเมนตนเองตามสภาพจรงการจดอารมณของตนเอง
การเคารพตนเอง เคารพผอน การใหอภย การยอมรบและการเหน
คณคาของผ อนเปนพฤตกรรมทแสดงออกมาจากภายใน
ซงควรปลกฝงและฝกปฏบตบอยๆ จนกลายเปนวถทดงามมสต
รตวตลอดเวลา ซงเปนสงทผเชยวชาญไดใหความส�าคญอยางมาก
อนจะสงผลใหนกเรยนเกดความซอสตยตอตนเองและผอน
รวมทงเกดความมงมนในการท�างานใหส�าเรจ ซงสอดคลองกบ
เรวฒน วฒนไชย (2552) กลาวไววา การตระหนกรมความส�าคญ
หลายประการทท�าใหบคคลมความสขในการด�ารงชวต สามารถ
จดการกบอารมณความเครยดของตนเอง ประเมนตนเองและผ
อนดวยความยตธรรมและท�าใหงานประสบผลส�าเรจไดด ดงน
1) ท�าใหรจกตวตนทแทจรงของตนเอง ยอมรบในความผด
พลาดเสมอ 2) ท�าใหมการปรบปรงตนเองดวยความสมครใจ
เกดจากปญญาภายในของตน 3) สามารถดงเอาพลงแหง
ศกยภาพของตนมาใชใหเกดประโยชนสงสดตอตนเองและ
บคคลทเปนกลยาณมตรได 4) ท�าใหมบคลกภาพทด เปนทรก
แกบคคลทวไปและท�าใหเกดความรวมมอซงกนและกนในภาระ
กจการงาน 5) ท�าใหมความสขในการปฏบตหนาทการงาน
และการด�ารงชวต 6) เกดความรก ความผกพน มไมตรจต
ชวยเหลอเกอกลซงกนและกนท�าใหมความเจรญกาวหนาใน
การปฏบตหนาทการงาน จงท�าใหผเชยวชาญเหนความส�าคญ
และไดใหขอเสนอแนะจ�านวนรายการมากทสด
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะในกำรน�ำผลกำรวจยไปใช
1.1 ส�านกงานเขตพนทการศกษา สามารถ
ประยกตใชค มอการจดกจกรรมลกเสอ เปนเครองมอและ
เปนกลไกลในการสงเสรม สนบสนนสถานศกษาในสงกด ให
ตระหนก เหนความส�าคญและเหนคณคาการพฒนาคณลกษณะ
อนพงประสงคของนกเรยน และใชเปนแนวทางในการจดท�า
แผนพฒนาขดความสามารถของผบรหารสถานศกษาในดาน
การพฒนางานตามบทบาทหนาทไดเปนอยางด
1.2 ผบรหารสถานศกษา สามารถน�าคมอการจด
กจกรรมลกเสอ นไปใชในการบรหารจดการสถานศกษาได
โดยใหครผ สอนและบคลากรมสวนรวมในการสงเคราะห
รายละเอยดขององคประกอบและรายการตามคมอการจด
กจกรรมลกเสอ ซงด�าเนนงานการบรหารจดการทมประสทธผล
ส�าหรบสถานศกษาทมงพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของ
นกเรยนในการใชปฏบตงานจรง แลวปรบใชในการสงเสรม
จดเดน พฒนาจดดอยของสถานศกษาไดเปนอยางด เพราะ
องคประกอบหลกทง 5 องคประกอบ สงผลใหนกเรยนเกด
คณลกษณะอนพงประสงคทง 8 ประการตามหลกสตร
แกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551
1.3 คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผปกครอง
และชมชนสามารถประยกตใชรปแบบฯ นในการสนบสนน
ชวยเหลอ ใหขอเสนอแนะ เปนทปรกษาในการพฒนาคณลกษณะ
อนพงประสงคของนกเรยนตามบทบาทหนาทของแตละฝาย
ซงจะชวยสงผลใหนกเรยนมคณลกษณะอนพงประสงคตาม
หลกสตรฯ ก�าหนดไดอกทางหนง
2. ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป
2.1 รปแบบมองคประกอบหลก 5 องคประกอบ
ในการวจยครงตอไป ควรศกษาถงเทคนควธการบรหารจดการ
รปแบบใหประสบความส�าเรจสงสดวามเทคนควธการในการ
บรหารจดการแตละองคประกอบของรปแบบ อยางไร ให
บรรลผลอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนมากทสดใน
การพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนตอไป
2.2 การศกษารปแบบในครงนด�าเนนการพฒนา
คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนในระดบประถมศกษา
ซงเปนลกเสอส�ารองและลกเสอสามญเทานนการวจยครงตอไป
90 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ควรด�าเนนการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนใน
ระดบมธยมศกษาหรอในระดบทสงขน
เอกสำรอำงอง ไกรทอง โสมศร. 2555. การพฒนาชดกจกรรมเพอสงเสรม
จรยธรรมส�าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1.
วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตร
และการสอน มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก:
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร.
ด�ารสวทย ปทมมาศ. 2555. ศกษำปญหำกำรจดกจกรรม
ลกเสอในโรงเรยนสงกดจงหวดเพชรบรณ. เพชรบรณ:
มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ.
พระครประโชต จนทวมล. 2555. การสงเสรมคณธรรม
จรยธรรมนกเรยนโรงเรยนนวมนทราชนทศหอวง
นนทบร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ
ราชวทยาลย.
พรทพยพา คลายกมล. 2554. แนวทางพฒนาการบรหารงาน
ลกเสอสามญรนใหญในสถานศกษาสงกดส�านกงาน
เขตพนทการศกษาประถมศกษาก�าแพงเพชร เขต 2.
วำรสำรวจยและพฒนำมหำวทยำลยรำชภฎเลย,
(20), หนง-หนง.
โรงเรยนบานเหมองแบง. 2557. รำยงำนกำรประเมนตนเอง
โรงเรยนบำนเหมองแบง ปกำรศกษำ 2557. เพชรบรณ:
อดส�าเนา.
เรวตน วฒนไชย. 2552. ควำมตระหนกในคณคำแหงตน.
กาฬสนธ: เขาพระอนทร.
วเชยร ไชยบง. 2558. จตศกษำกบกำรพฒนำปญญำภำยใน.
พมพครงท 2. บรรมย: โรงเรยนนอกกะลา.
ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2557.
มำตรกำรและแนวทำงยกระดบคณภำพกำรเรยน
กำรสอนและกำรจดกจกรรมลกเสอในสถำนศกษำ.
กรงเทพฯ: ส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.
Bertalanffy, L.V. 1983. The Humanistic concern of
General System Theory. University Press
of Colorado.
Sesow, F.W. and Vancleaf, 1988. Social Studies
and Youth Organizations : Partners in the
Development of Civic Responsibility and
Action. Chicago: Based on a Paper Presented at
a Meeting of the National Council for
The Social Studies.
ดร.อทธนนท ยำยอด ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก การศกษาดษฎบณฑต (การบรหารการศกษา) มหาวทยาลยนเรศวร ระดบปรญญาโท การศกษามหาบณฑต (การบรหารการศกษา) มหาวทยาลยนเรศวร และระดบปรญญาตร ครศาสตรบณฑต สถาบนราชภฏเพชรบรณ ปจจบนด�ารงต�าแหนง ผอ�านวยการโรงเรยนบานเหมองแบง ต�าบลวงบาล อ�าเภอหลมเกา จงหวดเพชรบรณ
