1

การเฝาระวงการปนเปอนสารก าจดศตรพชและสตวในเปลอกสบปะรด ทใชเลยงโคนม

มาล ธรานสนธ* วงศอนนต ณรงควาณชการ

อนสรณ อยเยน สรกาญจน ข าชน สาวตร อนทรอดม

สถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว เกษตรกลาง จตจกร กรงเทพฯ 10900 *ผรบผดชอบบทความ; โทร. 0-2579-8908-14 ตอ 242 โทรสาร 0-2579-8918-19 E-mail: maleet@dld.go.th

___________________________________

บทคดยอ

ปจจบนเกษตรกรนยมใชเปลอกสบปะรดส าหรบเลยงโคนมกนอยางกวางขวาง เนองจากเปนสวนเหลอจากภาคการผลตในระบบอตสาหกรรมสบปะรดกระปองเนองจากมราคาถกและสามารถหาไดงายตลอดป แตในกระบวนการปลกสบปะรด อาจมการใชสารก าจดศตรพชและสตว ซงเปนอนตรายตอโคนม การศกษาครงนจงเปนการเฝาระวงการปนเปอนสารก าจดศตรพชและสตว โดยท าการเกบตวอยางเปลอกสบปะรด 44 ตวอยางและจกสบปะรด 1 ตวอยาง รวมทงสน 45 ตวอยาง จากฟารมโคนมในจงหวดประจวบครขนธ 3 อ าเภอ คออ าเภอเมอง กยบร และปราณบร ในชวงเดอนมถนายนและเดอนธนวาคม 2554 น ามาตรวจวเคราะหหาสารก าจดศตรพชและสตว ดวยเทคนค Thin Layer Chromatography (TLC) และเทคนค Gas Chromatography/Mass Spectrometry (GC/MS) แบบ Three-way splitter ผลการตรวจวเคราะหตวอยางทงหมด ไมพบสารกลม organophosphorus และ carbamate แตพบสารก าจดวชพช diuron ในรปของ metabolite 3,4-dichloroanline (3,4-DCA) 1.58 มลลกรม/กโลกรม จากจกสบปะรด และพบ eugenol 0.11- 2.05 มลลกรม/กโลกรม คดเปน 67% (30/45) ซงสาร eugenol นน มคณสมบตเปนตวยบย งและออกฤทธตานเชอแบคทเรยและเชอรา แตหากไดรบมากเกนไป จะมผลตอตบและเซลลประสาทของสตวได ดงนนจงควรมการศกษาถงปรมาณทกอใหเกดพษในสตว และการสงผานเขาสน านม เพอปองกนอนตรายตอมนษย ค าส าคญ : สารก าจดศตรพชและสตว organophosphorus carbamate เปลอกสบปะรด GC/MS

2

บทน า

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ผลตขาวและพชไรชนดตางๆ เชน มนส าปะหลง ขาวโพด และสบปะรด เปนตน ซงสบปะรดเปนพชเศรษฐกจทส าคญชนดหนงของประเทศไทย นยมปลกกนทวไป และเปนพชทชอบอากาศคอนขางรอน เตบโตในดนทมสภาพเปนกรดเลกนอยและระบายน าไดด จงหวดประจวบครขนธ เปนจงหวดหนงทมการปลกสบปะรดมาก ผลผลตทไดจะสงใหโรงงานแปรรปเพอผลตเปนสบปะรดกระปอง แยม น าผลไม ฯลฯ ท าใหมเปลอกสบปะรดเหลอทงเปนจ านวนมาก เกษตรกรทเลยงโคนมจงน ามาใชเปนอาหารโคเพอลดตนทน (ส านกงานสถตจงหวดประจวบครขนธ, 2554) อยางไรกตาม การใชเปลอกสบปะรดเปนอาหารเลยงโคนมน อาจท าใหสตวไดรบสารพษตกคางจากขนตอนการปลกสบปะรด หรอจากสวนผกผลไมใกลเคยง ทมการใชสารก าจดศตรพชและสตว (pesticides) ซงกลมสารเคมเหลานสวนใหญเปนสารเคมสงเคราะห แบงตามลกษณะการใชงานไดแก สารก าจดวชพชหรอยาฆาหญา(herbicides) เชน diuron, 2,4-D, glyphosate สารก าจดเชอรา (fungicides) สารก าจดไร (acaricides) สารก าจดสตวฟนแทะ (rodenticides) สารก าจดแมลงหรอยาฆาแมลง (insecticides) หากแบงตามสตรโครงสรางทางเคมของสาร ไดแกกลม organochlorine เปนสารก าจดแมลงทสลายตวยาก ท าใหตกคางในสงแวดลอมและในหวงโซอาหาร (food chain) สวนใหญถกระงบใชในเกษตรกรรมไปแลว แตอาจมการใชในทางสาธารณสข เพอควบคมแมลงพาหะ ไดแก DDT, dieldrin ในปจจบนยงมการใชสารกลมนคอ endosulfan ในการควบคมหอยเชอร สารทมความส าคญและมผลกระทบตอมนษยและสตวมาก คอสารก าจดแมลงกลม organophosphorous เชน methyl parathion, chlorpyrifos และ carbamate เชน carbofuran, methomyl แมจะเปนสารทสลายไดงายแตบางชนดมพษรนแรง เมอสตวไดรบเขาไปจะมผลกระทบตอระบบประสาทของสตว กอใหเกดการสะสมของ acetylcholine ตรงปลายประสาท ท าใหมอาการกลามเนอกระตก เปนอมพาต หากสะสมมากเกนไปกอาจท าใหสตวตายได (มาลน, 2523; Podolska and Napierska, 2006) นอกจากนยงพบการปนเปอนของสาร carbofuran, dicrotophos, EPN และ methomyl ทใชในแปลงปลกพชหลก เกดการปนเปอนในผกพนบานทชาวบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอปลกไวใชเปนอาหาร และอาจมผลกระทบตอกง หอย ป ปลาในแหลงน า (สภาพรและคณะ, 2555) ในตางประเทศมรายงานวาประเทศไนจเรยพบกลม organophosphate และ carbamate ตกคางอยในตวอยางขาวโพดทกตวอยางความเขมขนอยในชวง 0.01-1.57 มลลกรม/กโลกรม (Ogah and Coker, 2012) นอกจากนการใช diuron กนอยางกวางขวางทงทางดานการเกษตร เชนในการปลกผก ผลไม พชไร และตามรมถนนหรอไหลทางเพอก าจดวชพช อาจท าใหเกดการปนเปอนในสงแวดลอม ดน น าได หากไดรบสมผสสาร diuron จะท าใหการไหลเวยนของเลอดผดปกต ระบบภมคมกนลดลง และอาจเกดมะเรงได (Caroline,2003) ส าหรบสบปะรดนน มรายงานการใชเศษและผลพลอยไดจากสบปะรดเปนอาหารสตวเคยวเออง และผสมเปนสตรอาหารหยาบเพอเลยงโค (จนดา, 2547) แตยงไมมรายงานสารก าจดศตรพชและสตวในเปลอกสบปะรดทใชเลยงโค จงเปนทมาของการศกษาครงน ว ตถประสงคเพอว เคราะหสารก าจดศตรพชและสตวกลม

3

organophosphorus และ กลม carbamate และเฝาระวงสารอนๆ ทอาจปนเปอน ในเปลอกสบปะรดและจกสบปะรดทใชเลยงโคนม ดวยเทคนคThin Layer Chromatography (TLC) และเทคนค Gas Chromatography/Mass Spectrometry (GC/MS)

อปกรณและวธการ ตวอยางเปลอกสบปะรด

เกบตวอยางเปลอกสบปะรด และจกสบปะรด ทเกษตรกรซอมาจากโรงงานแปรรปสบปะรดกระปอง โดยเกบเปน 2 ชวงเวลา คอในชวงเดอนมถนายน และเดอนธนวาคม 2554 ท าการเกบตวอยางแบบสมโดยรอบ จากยอดกองและกลางกองสบปะรดทลกลงมา 30 เซนตเมตร ประมาณ 2 กโลกรมตอตวอยาง ฟารมละ 1-2 ตวอยาง จากฟารมรายยอยขนาดเลก ทมการใชเปลอกสบปะรดเลยงโค ในจงหวดประจวบครขนธ ดงน อ าเภอเมอง 3 ฟารม 13 ตวอยาง อ าเภอกยบร 5 ฟารม 16 ตวอยาง และอ าเภอปราณบร 4 ฟารม 16 ตวอยาง รวม 45 ตวอยาง

สารเคม

สารมาตรฐาน กลม organophosphorus รวม 8 ชนด ไดแก dichlorvos, diazinon, dimethoate, chlorpyrifos, chlopyrifos-methyl, malathion, mevinphos, fenitrothion และกลมcarbamate รวม 11 ชนด ไดแก carbofuran phenol, carbofuran-3-keto, carbofuran-3-hydroxy, carbaryl, isoprocarb, methiocarb, metolcarb, metalaxyl, baycarb, bendiocarb, propoxur ทมความบรสทธมากกวา 97 % เปนของ Chem Service, USA. และ Dr. Ehrenstorfer, USA. สารเคมอนๆเปนชนด analytical grade ของ Merck, Germany และ J.T. Baker, USA.

เครองมอ ตรวจวด ดวย เครอง GC/MS รน 7890A/5975C inner XL with Triple-Axis Detector (Three- way splitter) ยหอ Agilent ใช Column HP-5MS 5% Phenyl methylpolysiloxane 30 เมตร × 250 มลลเมตร × 0.25 ไมโครเมตร การเตรยมตวอยาง

ท าการสกดตวอยางเปลอกสบปะรด ดวยวธดดแปลงมาจาก Sasaki et al. (1987) และ Sato and Ishikuro (1987) โดยชงตวอยาง 20 กรม เตม acetone และน ากลน อตราสวน 2:1 เขยาดวย wrist action shaker ความเรว 250 รอบตอนาท เปนเวลา 30 นาท กรองดวยระบบสญญากาศ สกดดวย methylene chloride ก าจดสารปนเปอนดวย florisil column ชะดวย hexane : acetone 95:5 และ 75:25 อยางละ 100

4

มลลลตร น าสารทไดมาระเหยแหงและปรบปรมาตรดวย acetone 1 มลลลตร จากนนน าไปวเคราะหดวยเทคนค TLC และ GC/MS

การวเคราะหโดยเทคนค TLC น าเพลท TLC ชนด silica gel 60 GF 254 Merck, Germany ขนาด 20×20 เซนตเมตร หนา 0.5

มลลเมตร อบทอณหภม 110 องศาเซลเซยส 15 นาท ท าการ spot ตวอยาง 20 ไมโครลตร เทยบกบสารมาตรฐาน 1000 ไมโครกรม/มลลลตร 10 ไมโครลตร แช เพลท TLC ใน chromatography chamber ทมสารละลาย hexane : acetone (3:2) ปรมาตร 100 มลลลตร ตรวจวดกลม organophosphorus โดย spray ดวย 1% nitrobenzene pyridine/tetraethylene pentamine ทละลายใน acetone อบท 110 องศาเซลเซยส 10 นาท ส าหรบกลม carbamate spray ดวย 10% sodium hydroxide ทละลายใน ethanol ทงใหแหงแลว spray ทบดวย 10% polyethylene glycol/4-nitrobenzene diazonium tetrafluoroborate อานผลโดยเปรยบเทยบสกบสารมาตรฐานและระยะทางทสารเคลอนท (Rf-value) ปรมาณต าสดทตรวจพบได (Limit of detection; LOD) อยในชวง 1-10 ไมโครกรม การวเคราะหโดยเทคนค GC/MS แบบ Three-way splitter

ตวอยางทสกดแลวน ามา เจอจางดวย acetone ในอตราสวน 1:10 ผสมใหเขากนเตรยมใสใน vial ทใชส าหรบเครอง GC/MS ฉดเขาเครอง 1 ไมโครลตร โดยตงอณหภมของ injector, µECD detector และ FPD detector ท 250 องศาเซลเซยส ตงโปรแกรมอณหภมของ oven เรมท 70 องศาเซลเซยส คงไว 2 นาท เพมอณหภมเปน 150 องศาเซลเซยส ในอตรา 25 องศาเซลเซยส/นาท คงไว 1 นาท จากนน เพมอณหภมเปน 200 องศาเซลเซยส ในอตรา 3 องศาเซลเซยส/นาท คงไว 1 นาท และเพมอณหภมเปน 280 องศาเซลเซยส ในอตรา 8 องศาเซลเซยส/นาท คงไว 10 นาท รวมเวลาวเคราะหประมาณ 44 นาท/รอบการวเคราะห ตงการไหลของแกสไนโตรเจน (make up gas) 25 มลลลตร/นาท จด flame ใน FPD detector โดยตงการไหลของแกสไฮโดรเจนเปน 75 มลลลตร/นาท และการไหลของอากาศเปน 100 มลลลตร/นาท ใช แกสฮเลยมเปนตวพาสาร ปรบการไหลของแกสเปนแบบความดนคงท 30.93 ปอนด/ตารางนว ท าการปรบตง MS ใหเปนสญญากาศ โดยตงอณหภมของ mass 230 องศาเซลเซยสใช Ion source ชนด Electron ionization (EI) ตง scan mass เปน 50-500 atomic mass unit (amu) อนเครองไว 2 ชวโมง ท าการ tune เครองดวยสาร Perfluorotributylamine (PFTBA) กอนใชงาน

อานผล GC/MS แบบ scan mode โดยดเวลาของสารทออกและเปอรเซนตความเหมอนของพค เทยบกบ library ของ Pesticide และ NIST รายงานผลการพบชนดสารทปนเปอนและหาปรมาณโดยการเทยบกบ calibration curve ของสารมาตรฐาน กลม organophosphorus 8 ชนด สารมาตรฐานกลมcarbamate

5

11 ชนด มคาปรมาณต าสดทตรวจพบได (Limit of detection; LOD) ปรมาณต าสดทตรวจวดได (Limit of quantitation; LOQ) %การคนกลบ (% Recovery) ตามตารางท 1

ผลการทดลอง

ผลการตรวจวเคราะหสารก าจดศตรพชและสตวในตวอยางเปลอกสบปะรด และจกสบปะรดจากอ าเภอเมอง 13 ตวอยาง กยบร 16 ตวอยาง และปราณบร 16 ตวอยาง รวม 45 ตวอยาง ดวยเทคนค TLC และ GC/MS Three-way splitter ไมพบสารก าจดศตรพชและสตวทง กลม organophosphorus และ carbamate แตพบสารก าจดวชพช diuron ในรป metabolite ของ diuron ชนด 3,4-dichloroaniline (3,4-DCA) 1.58 มลลกรม/กโลกรม ในจกสบปะรดเพยงหนงตวอยาง นอกจากนยงตรวจพบสาร eugenol ในเปลอกสบปะรด เกอบทกตวอยาง คดเปน 67% (30/45) ปรมาณความเขมขนทพบอยในชวง 0.11-2.05 มลลกรม/กโลกรม ดงตารางท 2 ปรมาณทพบในเดอนมถนายน เปรยบเทยบกบปรมาณทพบในเดอนธนวาคม พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) โดยใช t-test (two tail, independent samples)

ตารางท 1 LOD, LOQ, และ % Recovery ของสารกลม Organophosphorus, Carbamate, Eugenol และ Diuron

กลมสารทวเคราะห LOD (mg/kg)

LOQ (mg/kg)

Recovery (%)

Organophosphorus Carbamate Eugenol Diuron

0.41-0.47 0.38-0.61

0.03 0.42

1.37-1.66 1.25-1.66

0.11 1.38

93-120 85-120

85 110

6

ตารางท 2 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชและสตว ในเปลอกสบปะรดและจกสบปะรดของ 3 อ าเภอ ในจงหวด ประจวบครขนธ

กลมสารทวเคราะห อ าเภอเมอง (n=13) อ าเภอกยบร (n=16) อ าเภอปราณบร (n=16) รวม

(mg/kg) ครงท 1 ครงท 2 ครงท 1 ครงท 2 ครงท 1 ครงท 2

Organophosphorus - - - - - - - Carbamate - - - - - - -

Eugenol 0.37 – 0.49

**(2/7) 0.11 – 0.16

(3/6) 0.81 – 0.94

(7/8) 0.16 – 0.75

(6/8) 0.49 – 2.05

(7/8) 0.14 – 0.29

(5/8) 0.11 – 2.05

(30/45)

Diuron (3,4-DCA) 1.58 (1/7)

- - - - - 1.58

(1/45)

- = ตรวจไมพบสาร n = จ านวนตวอยางทวเคราะห ** = จ านวนตวอยางทพบ / จ านวนตวอยางทวเคราะห ครงท 1 = เดอนมถนายน ครงท 2 = เดอนธนวาคม

วจารณ

การวเคราะหสารก าจดศตรพชและสตวกลมออรกาโนฟอสฟอรส และสารกลมคารบาเมท ในตวอยางเปลอกสบปะรดและจกสบปะรดครงน ไดท าการเกบตวอยางเปลอกสบปะรดแบบสมโดยรอบ เพอใหคลอบคลมถงทกสวนทเกษตรกรตกใหโคกน เพอเฝาระวงและเปนขอมลส าหรบการจดการ และการแกไขปญหาการปนเปอนสารเคมใหเกษตรกรเนองจากสารบางชนดสลายตวเมอไดรบแสง หรอถกท าลายดวยจลนทรย หรอ ความเปนกรดดางของตวอยาง เชน carbofuran สลายเปน carbofuran phenol, carbofuran-3-hydroxy, carbofuran-3-keto (Terry et al., 1999) จากการศกษาครงน พบวา เกษตรกรจะกองเปลอกสบปะรดไวกลางแจง บางฟารมจะมทงพลาสตกคลมบนกองและรองพน บางฟารมกองบนพนปนซเมนตปลอยใหเกดการทบถมและหมกเองตามธรรมชาต เปนอาหารใหโคกนไปเรอยๆจนกวาจะหมด ระยะเวลาในการใชประมาณ 5-6 เดอน ขนอยกบปรมาณทใหโคกน ซงจะอยในชวง 20-50 กโลกรมตอตวตอวน จากผลการตรวจวเคราะห เปลอกสบปะรดและจกสบปะรด จาก 3 อ าเภอคออ าเภอเมอง กยบร และปราณบร ในครงน ไมพบสารก าจดศตรพชและสตว กลม organophosphorus และ carbamate ซงสอดคลองกบ Cabrera et al. (2000) ทรายงานวาไมพบ สาร benomyl, methyl parathion diuron ในเนอสบปะรดซงเหมาะทจะเปนอาหารของคน สวนเปลอกเหมาะทจะใชเลยงสตว

จากการวเคราะห ดวย GC/MS แบบ Three-way splitter ชนด scan mode พบสารก าจดวชพช diuron ชนด 3,4-DCA 1.58 มลลกรม/กโลกรม ในตวอยางจกสบปะรด เพยง 1 ตวอยางจากฟารมในอ าเภอเมองทเกษตรกรน ามาใชเลยงโคนม และมเพยงรายเดยวทใหโคกนจกสบปะรด พบวามการใชสาร diuron ฉดพน ในไรสบปะรดเพอก าจดวชพช จงท าใหมโอกาสเกดการปนเปอนสารดงกลาวในสงแวดลอมและเกดการตกคางของสาร diuron ตามซอกกลบใบและจกของสบปะรดไดงาย นอกจากนยงพบวา diuron ม

7

ความคงทนในดน สลายชา โดยเฉพาะดนปนทราย หากปนเปอนในน าจะเปนอนตรายตอสตวน าและพชใตน า (Larry, 2003) เมอเทยบกบคา LD50ของ diuron ชนด 3,4-DCA โดยการกนของหนเทากบ 60 มลลกรม/กโลกรม พบวาไมเกนเกณฑก าหนด แต 3,4-DCA ท าใหเกดพษมากกวา diuron ทเปนตวหลก ซงองคการพทกษสงแวดลอมสหรฐ (U.S. Environment Protection Agency; EPA) จดให diuron เปนสารกอมะเรงทรจกกนดและควรระวงในการใช เพราะเปนสารกอใหเกด มะเรง ตบ ไต กระเพาะปสสาวะ (Caroline, 2003) และมผลกระทบตอระบบการไหลเวยนของเลอด ท าใหเซลลเมดเลอดแดง มรปลกษณะผดปกต และมปรมาณลดลง (Wang et al., 1993) ดงนนจงควรใหความรแกเกษตรกร เพอใหตระหนกถงอนตราย ขณะฉดพนสารดงกลาว หลกเลยงการน าจกสบปะรดมาใหโคกน เพอลดผลกระทบกบสขภาพของโค

ในการศกษาครงนยงพบสาร eugenol เกอบทกตวอยางของเปลอกสบปะรด ความเขมขนอยในชวง 0.11- 2.05 มลลกรม / กโลกรม เมอเปรยบเทยบผลการวเคราะหครงท 1 (เดอนมถนายน) กบผลการวเคราะหครงท 2 (เดอนธนวาคม) พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ทงนอาจเนองจาก อณหภมทแตกตางกนในชวงฤดรอน (เดอนมถนายน) กบชวงฤดหนาว (เดอนธนวาคม) ท าใหมการสะสมความรอน ในกองสบปะรดททบถมกนกลางแจง ทอยระหวางรอใหโคกน เปนเหตท าใหเกดการหมก และเกดปฏกรยาตามธรรมชาตได แหลงทมาของเปลอกสบปะรดทเกษตรกรซอมา พนธสบปะรดทแตกตางกนอาจท าให ปรมาณ eugenol แตกตางกนได Yapo et al. (2011) ไดศกษาและพบวา แหลงทมาของพนธสบปะรด เชน จากการเพาะเลยงเนอเยอ จากหนอ หรอจากหวเดม ท าใหสารประกอบ phenolic มความแตกตางกน ซงสารประกอบ phenolic เปนสารทมประโยชนตอสขภาพ ชวยปองกนการอกเสบ เปนสารตานอนมลอสสระและปองกนเกลดเลอดแขงตว (Larrauri, 1997; Hale, 2005) มรายงานพบวา สารประกอบกลม phenolic ในน าสบปะรด เปนชนด p-allylphenol, ethylphenol, vanillin, eugenol และ 4-hydroxybenzaldehyde (Silverstein et al., 1965; Takeoka et al., 1989; Wu et al., 1991) eugenol เปนสารประกอบ phenolic ตวหนง ทพบไดในพชทมน ามนหอมระเหย เชน ตะไครหอม ขง กระเพรา กานพลเปนตน มการน ามาใชเปนสารก าจดแมลง หรอใชเปนยาชาเฉพาะท โดยเฉพาะ eugenol จากกานพล นยมใชกนมาก เชน ทางดานทนตกรรม น ามาผสมกบ zine oxide ใชเปนวสดอดฟนชวคราว สามารถระงบการเจบปวด ปองกนการอกเสบและฆาเชอแบคทเรย (Hume, 1986; Newman et al., 1979; Schwartzman et al., 1980) สวนทางดานการประมง มการน า eugenol มาใชในการขนยายลกหอยเปาฮอ โดยท าใหเกดการอมพาตชวขณะ หลงจากนนจะมการคลายตวฟนกลบสสภาพปกต เปนการลดความสญเสยในการขนยายลกหอย และปลอดภยกบผบรโภค (ภทราและคณะ, 2547) นอกจากนมการศกษาพบวา eugenol สามารถ ยบย งการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรยแกรมบวก เชน Stapphylococcus aureus และ Streptococcus pneumonia ทท าใหเกดเยอบหวใจอกเสบในคน และทางการแพทย มรายงานวาน ามนกานพลซงม eugenol นนสามารถลดการแขงตวของเลอดและยบย งการจบตวของเกลดเลอด กระตนใหเกดการไหลเวยนของเลอดดขน อยางไรกตาม หากใชในปรมาณมากเกนไปอาจท าใหหวใจเตนเรว ความดนสง ตบและไตถกท าลาย (Leite et al., 2007)

8

ในการวเคราะหครงนพบ eugenol ในเปลอกสบปะรดทใหโคกนสงสดประมาณ 2.05 มลลกรม/ กโลกรม หากประเมนคราวๆวาโคกนเปลอกสบปะรดสงสด 50 กโลกรม/ตว/วน โคจะไดรบสาร eugenol สงสด ถง 102.50 มลลกรม/กโลกรม เมอเทยบคา LD50 โดยการกนของหนเทากบ 1,930 มลลกรม/กโลกรม พบวาไมเกนเกณฑก าหนด และดวยคณสมบตในการยบย งและออกฤทธตานเชอแบคทเรย และเชอราของ eugenol จงเปนขอมลสนบสนนท าใหเกษตรกรมนใจไดวา เปลอกสบปะรด สามารถใชเลยงโคได และท าใหโคมสขภาพด ใหน านมด แตหากไดรบมากเกนไปจะมผลตอตบและเซลลประสาท ท าใหสตวเปนอนตรายได (Anonymous, 2012)

การศกษาครงนจงสรปไดวา เปลอกสบปะรดไมพบสารก าจดแมลงกลม organophosphorus และ carbamate ควรหลกเลยงการใหโคกนจกสบปะรด เนองจากพบสาร diuron ซงเปนสารกอมะเรงเกษตรกรตองระมดระวงในการใช นอกจากนยงพบสาร eugenol ซงเปนสารทมคณสมบต ยบย งเชอแบคทเรย เชอรา จงสามารถใชเปลอกสบปะรด เปนอาหารเสรมในปรมาณทเหมาะสมในการเลยงโค การศกษาครงน จงเปนขอมลดานพษวทยาทมประโยชน ตอเจาหนาทของกรมปศสตว ทจะน าไปแนะน า และสงเสรมดานปศสตว แกเกษตรกรตอไป อยางไรกตาม ควรมการศกษาถงปรมาณทกอใหเกดพษในสตวและการสงผานเขาสน านม ทอาจมอนตรายตอมนษยได

กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณ ปศสตวจงหวดประจวบครขนธ น.สพ.เศรษฐเกยรต กระจางวงษ ปศสตวอ าเภอปราณบร น.สพ.บญม ส ามณ น.สพ. สาโรช จนทรลาด ทใหการสนบสนนการท างานและประสานงานในพนทรวมกน น.สพ.คณณฎฐ บณณมงมปภา และเจาหนาททกทานทชวยในการเกบตวอยาง เจาของฟารมรายยอยทใหความรวมมอ ผชช. สพ.ญ. ดร. พรเพญ พฒนโสภณ ทใหค าปรกษาและแนะน าจนท าใหงานชนนส าเรจดวยด

9

เอกสารอางอง

จนดา สนทวงศ ณ อยธยา. 2547. การใชเศษเหลอและผลพลอยไดจากสบปะรดเปนอาหารสตวเคยวเออง รายงานผลงานวจยประจ าป 2547. กองอาหารสตว. กรมปศสตว. กระทรวงเกษตรและสหกรณ หนา 561-581.

ภทรา ภรมยนาม สวมล เหลองมหามงคล อารต เลยวสรพงศ ญาณน ลมปานนท ณธาวน เจรญพรและ เจนนช วองธวชชย. 2547. ประสทธภาพและความปลอดภยของน ามนกานพลเมอใชขนยายลกหอยเปาฮอ สมนไพรไทย: โอกาสและทางเลอกใหมของอตสาหกรรมการผลตสตว โรงแรมสยามซต: 15-16 มกราคม 2547.

มาลน ลมโภคา. 2523. พษวทยาและการวนจฉยโรคทางสตวแพทย. พมพครงท 1. โรงพมพจรลสนทวงศ กรงเทพฯ. หนา 32-67.

สภาพร ใจการณ สงวาล สมบรณ สามารถ วนชะนะ อจฉราพร ภกด ประกต เชอชม และอบล อยหวา. 2555. สารเคมก าจดศตรพชตกคางในอาหารทองถน เอกสารประกอบการประชมวชาการเพอเตอนภยสารเคมก าจดศตรพชป 2555 : 15-16 พฤศจกายน 2555.

ส านกงานสถตจงหวดประจวบครขนธ. 2554. การแปลงแผนแมบทระบบสถตประเทศไทยสการปฏบต เชงพนทจงหวดประจวบครขนธ. ส านกงานสถตจงหวดประจวบครขนธ ส านกงานสถตแหงชาตกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. http://www.pchkkhan.nso.go.th/pchkkhan /Masterplan.pdf. [15 พฤษภาคม 2555].

Anonymous. 2012. Material Safety Data Sheet Eugenol .[ Online]. Available : http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9924007 Accessed Apr 24, 2012.

Cabrera, H.A., Menezes, H.C., Oliveira, J.V. and Batista, R.F. 2000. Evaluation of residual levels of benomyl methyl parathion diuron and vamidothio in pineapple pulp and bagasse (Smooth ). Agri Food Chem. J. 48(11): 5750-5753.

Caroline Cox. 2003. Herbicide factsheet Diuron . Pest reform. / SPRING . Vol. 23 (1): 12-20. Hale, L.P., Greer, P.K., Trinh, C.T. and Gottfried, M.R. 2005. Treatment with oral bromelain

decreases colonic inflammation in the IL-10-deficient murine model of inflammatory bowel disease. Clinic Imm. 116: 135-142.

Hume, WR. 1986. The pharmacologic and toxicological properties of zinc oxide-eugenol. Am Dent Assoc.113: 789-791.

Larrauri, JA., Ruperez, P. and Saura-Calixto, F. 1997. ineapple shell as a source of dietary fiber with associated polyphenols. Agri Food Chem. 45(10): 4028-4031.

10

Larry, T. 2003. Diuron analysis risks to endangered and threatened salmon and steelhead. Environment Field Branch Office of Pesticide Programs . p. 22-23.

Leite, A.M., Lima, E.O., Souza, E.L., Diniz, M.F.F.M., Trajano, V.N. and Medeiros, I.A. 2007. Inhibitory effect of β-pinene, α-pinene and eugenol on the growth of potential infectious endocarditis causing Gram-positive bacteria. Pharma Sci. 26.

Newman, M.G., Hulem, C. Colgate ,J and Anselmo, C. 1979. Antibacterial susceptibility of plaque bacteria. Dent Res. 58: 1722-1732.

Ogah, C.O. and Coker, H.B. 2012. Quantification of Organophosphate and Carbamate Pesticide Ressidues in Maize. Pharma Sci. Vol. 2 (9): 093-097.

Podolska, M. and Napierska, D. 2006. Acetylcholinesterase activity in hosts (herring Clupeaharengus) and parasites (Anisakis simplex larvae) from the southern Baltic. ICES (International Council for the Exploration of the Sea). Marine Sci. 63(1): 161-168.

Sasaki, K., Suzuki, T. and Saito, Y. 1987. Simplified clean up and gas chromatographic determination of organophosphorus pesticides in crops. Assoc. off. Anal. Chem. 70 (3): 460-464.

Sato, Y. and Ishikuro, E. 1987. Investigation of the simultaneous determination of organophosphorus pesticides in cereals by capillary gas chromatography. Bullentin of National Fertilizer and Feed Inspection Station, Tokyo. 12: 15-25.

Schwartzman, B., Caputo, A.A. and Schein, B. 1980. Antimicrobial action of dental cements. Prosthet Dent. 43: 309-312.

Silverstein, R.M., Rodin, J.O., Himel, C.M. and Leeper, R.W. 1965. Volatiles flavor and aroma components of pineapple: II. Isolation and identification of chavicol and caprolactone. Food Science. 30(4): 668-672.

Takeoka, G., Buttery, R.G., Flath, R.A., Teranishi, R., Wheeler, E.L., Wieczorek, R.L. and Guentert, M. 1989. Volatile constituents of pineapple (Ananas Comosus [L] Merr. ). In: Teranishi R., Buttery R.G., Shahidi F. editors. Flavor chemistry: Trends and developments. ACS Symposium Series 388. Washington DC: American Chemical Society. p. 223-237.

Terry, R.R., David, H. H., Philip, J.J., Philip, W. L., Peter, H. N. and Jack, R. P. 1999. Carbofuran in Metabolic Pathways of Agrochemicals part 2: Insecticides and Fungicides. The Royal Society of Chemistry, UK. p. 25-33.

Wang, S.W. and Chu, C.Y. 1993. Haemotoxic effect of phenylurea herbicides in rats: role of haemoglobin-adduct formation in splenic toxicity. Food Chem. Tox. 31: 285-295.

11

Wu, P., Kuo, M.C., Zhang, K.Q., Hartman, T.G., Rosen, R.T. and Ho, C.T. 1991. Free and glycosidically bound aroma compounds in pineapple (Ananas comosus L.Merr.) Agri Food Chem. 39(1): 170-172.

Yapo, E.S., Kouakou, H.T., Kouakou, L.K., Kouadio, J.Y., Kouame, P. and Merillon, J.M. 2011. Phenolic profiles of pineapple fruits (Ananas comosus L. Merrill) Influence of the origin of suckers. Applied Sciences. 5(6): 1372-1378.

12

A Surveillance of pesticides contamination in pineapple peel using for dairy cattle feed

Malee Teeranusonti* Wonganan Narongwanichgan

Anusorn Yooyen Suragarn Kumchuen Savittry Inudom

National Institute of Animal Health, Department of Livestock Development, Kasetklang, Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand *Corresponding author; Tel. 0-2579-8908-14 ext. 242, Fax. 0-2579-8918-19, E-mail: maleet@dld.go.th

____________________________________

Abstract

Currently, pineapple peel, the remainder from pineapple can industry is widely used for dairy cattle feed, due to cheap and available all year round. However, the residue of herbicide and insecticide used during cultivation of pineapple may be harmful to dairy cattle. Therefore, we conducted a survey of pesticides contamination in 44 pineapple peel samples and 1 axillary crowlet sample. The sample were collected from 3 districts of Prachuapkirikhun province, Muang, Kuyburi and panburi between June and December 2011. The herbicide and insecticide were analysed by using Thin layer chromatography (TLC) and Gas chromatography/ Mass spectrometry (GC/MS) with three-way splitter. The results showed that organophosphorus and carbamate were not detected in all samples but diuron, one of the herbicides, in 3,4-dichloroanline (3,4-DCA) metabolite form amount 1.58 mg/kg was found from one of oxillary crowlet sample. In addition 67% (30/45) of the tested samples were positive with eugenol in the concentration of 0.11-2.05 mg/kg. Eugenol is an inhibitor of antibacterial and antifungral. However, it can cause liver failure and nerve cell damange when use in high dosage. Further investigation should be done relevant to eugenol in terms of toxic dosage and releasing in milk to prevent from human hazard. Keywords : pesticides, organophosphorus, carbamate, pineapple peel, GC/MS