บางสวนจากพระธรรมเทศนาหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

รวมรวมโดย ลกศษยหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

บางสวนจากพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโชรวมรวมโดย ลกศษยหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช

พมพครงท ๑๑๓ เมษายน ๒๕๕๘จ�านวน ๑๐,๐๐๐ เลม

สงวนลขสทธหามพมพจ�าหนายและหามคดลอกหรอตดตอนไปเผยแพรทางสอทกชนด โดยไมไดรบอนญาตจากผเขยน หรอมลนธสอธรรมหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช ผสนใจอานหรอฟงพระธรรมเทศนา สามารถดาวนโหลดไดจาก http://www.dhamma.com

ด�าเนนการพมพโดยบรษท พรมา พบบลชชง จ�ากด๓๔๒ ซอยพฒนาการ ๓๐ ถนนพฒนาการแขวงสวนหลวง เขตสวนหลวง กรงเทพฯ ๑๐๒๕๐โทร. ๐๒-๗๑๗๕๑๑๑

หนงสอเลมนมลนธหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช จดพมพดวยเงนบรจาคของผมจตศรทธาเพอเปนธรรมทาน เมอทานไดรบหนงสอเลมนแลว กรณาตงใจศกษาปฏบตใหเกดประโยชนสงสดทงแกตนเองและผอน เพอใหสมเจตนารมณของผบรจาคทกๆ ทานดวย

บางครงค�าพดทโดนใจเพยงไมกค�า สามารถเปลยนชวตของคน ๆ หนงได

หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช เปนพอแมครบาอาจารย ผมอจฉรยภาพในการสอนใหโดนใจคนฟง มคนจ�านวนไมนอยชวตเปลยนจากการฟงธรรมททานแสดงเพยงไมกครง

ลกศษยผเหนประโยชนจงรวบรวมธรรมะโดนใจในหลาย ๆ วาระ จดพมพหนงสอเลมนขน เพอกระตนจตผอานใหเดนอยในรองในรอยตามทางทพระศาสดาและพอแมครบาอาจารยทานเดนไปแลวดวยด

จตใจโดนกระตนแลว ตองลงมอภาวนาเองดวย ชวตจงจะเปลยนอยางแทจรง

ลกศษยหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช๑๓ เมษายน ๒๕๕๘

ค�ำน�ำ

จตสงออกนอก

ใจออกนอกเปนเรองปกต ธรรมชาตของจตตองสงออกนอก พอสงออกนอกไปแลว เกดสขใหร เกดทกขใหร เกดดใหร เกดชวใหร เกดยนดใหร เกดยนรายใหร การทจตออกไปกระทบอารมณนน ดานหนงเหมอนไมด แตความจรงด เพราะการออกไปกระทบอารมณนนท�าใหเกดความเปลยนแปลง

การกระทบอารมณเรยกวาผสสะ ผสสะท�าใหเกดเวทนา รสกสขทกข อาศยเวทนากเลสกแทรกได เหนสงขารปรงได เหนจตท�างานได จตท�างานคอภพ คอการเรยนกรรมฐานนนเอง

หลวงพอพธทานสอน การปฏบต “ยน เดน นง นอน กน ดม ท�า พด คด” คดกไดแตมสต ใครยน เดน นง นอน กน ดม ท�า พด รางกายเปนคนยน เดน นง นอน กน ดม ท�า พด ใครเปนคนคด ใจเปนคนคด จะเหนมนท�างานไดเอง ไมใชเรา ฉะนนอยาไปกลวจตออกนอก

๖

๗

จตออกนอกแลวมสต คอปญญา จตไมยอมออกนอกเลยทรงตวอยเฉย ๆ คอสมถะ คอสมาธ แตถาออกนอกแลวไมมสต คอหลง ฉะนนการเจรญปญญากบความหลงคาบเสนกนนดเดยว

ถามสต การทจตออกไปกระทบอารมณเรยกวามสต ไดปญญา จตออกไปกระทบอารมณ ไมมสตกหลง หลวงพอพธบอกวา “เผลอกบรมนคาบเสนกนนดเดยวเอง” ฉะนนอยาไปกลวเลย ยงไงจตกตองออกนอก หลวงปดลยสอนอยางน “อนงธรรมชาตของจตยอมสงออกนอก แตเมอจตสงออกนอกแลวไมมสตกเปน สมทย ผลทจตสงออกนอกแลวไมมสตเปน ทกข ถาจตสงออกนอกแลวมสตอย ตามรตามเหนอย นนคอ การเจรญมรรค ผลทจตสงออกนอกแลวมสตอยจะเปน นโรธ” ทานไมไดบอกวา หามออกนอก

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๔ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๗ไฟล ๕๗๑๑๑๔B

กรรมฐำนส�ำหรบคนเปนพอเปนแม

เลยงลกกท�ากรรมฐานไดนะ บางคนบอกวาล�าบาก ลกมนกวน อาว ! ผลตออกมาเอง บางคนไมมลกกพยายามไปหาหมอใหมลก มลกแลวจะมาบนอะไร เลยงลกกภาวนาได ไมใชวาตองเอาลกไปฝากโรงเลยงเดกกอน แลวแมมาภาวนา ไมจ�าเปน

ใครเคยปอนขาวลกบาง พวกมลกยงไงกตองเคยบางละนะ เคยมไหม วนหนงปอนแลวมนกนหมด กนตย ๆ เลย รสกนารกใชไหม นารก รวารก น ! แคนเองท�ากรรมฐาน

วนหนงปอนไปแลวเอาไปอม เดกมนเคยอมขาวใหดไหม ไมยอมเคยว มนอมอยนนแหละ อย เรากตองรบไปท�างาน งานกตงเยอะแยะ พอบานเรากหวยแตกหนไปไหนแลวกไมร งานเตมบานตองท�า ลกกอมขาวอยนนแหละ ไมยอมกลนซกท เมอไหรจะหมดถวย โมโหกรวาโมโห ลกท�าบานเลอะ โมโหกรวาโมโห วนนลกเรยบรอย เรยบรอยพอประมาณ เรยบรอยมา ๕ นาท

๑๐

แลว ปลมกรวาปลม เรยบรอยมาชวโมงกวาแลว มนนง ๆ มนปวยรเปลา คนนไมเคยนงถง ๕ นาทเลย มนอยครงชวโมงแลวไมกระดกกระดก กงวลกรวากงวล นแหละกรรมฐาน

เหนไหม ใจเราเปลยนตลอดเวลา แคเลยงลกกท�ากรรมฐานได แตไมตองเอาสามหรอภรรยาท�ากรรมฐาน ไมเหมาะ เอาลกดกวา สามเอามาท�ากรรมฐานเดยวโมโห ด ๆ ไปมแตความนาเกลยด อยางจะไปดภรรยาเปนปฏกลอสภะ ถาดใหดตวเอง ดแลวเดยว โอ ไมไหวแลวคนน ใชไมไดตองเปลยน ปญหามาก แตลกนเอาไปทงไมไดใชไหม ตองเลยงดมนไป มนนารกกร มนนาโมโหกร เหนใจของเราทเปลยนไปเรอย นแหละท�ากรรมฐาน เหมาะกบกรรมฐานยคนมากเลย ดจตดใจตวเองไป

แลววนหนงจะเหน ความร สกรกลกเกดขนชวคราวแลวกหายไป เปนเรองทนาตกใจมากส�าหรบคนเปนพอเปนแม นเราดของเราไปนะ เวลาลกท�าอะไรไม

๑๑

ถกใจ เราโมโห เรากเลนงานเดกเกนความจ�าเปน หรอบางคนเครยดมาจากทอน มาระบายใสเดก เดกน นาสงสารมากเลย แสดงวาอกศลก�าลงใหผลนะ เลยมพอแมแบบน ล�าบาก เราดของเราไวนะ เราจะไดไมไปรงแกเดก แลวเรากไมไปสปอยลมากไป สอนเดกใหสปอยลเกนไป โอมากไป จนเดกเหมอนคนพการเลย

คนไทยนเลยงลกแยมาก พวกเรากเปนคนไทยเหมอนกน ยงอยางเอาอปกรณไอทใหลกเลน แทนการเลยงดลก แทนไมไดนะ อนตรายมากเลย บางคนกมกงายเอาแทบเลตใหลกเลน ตวเองกจะไดวาง วาง ๆ แลวจะไดดละครน�าเนา เสยเวลา เดกหลงกบของพวกนสขภาพจตไมดหรอก ความสมพนธในบานกจะเสย ความสมพนธในบานส�าคญมาก ฉะนนแตละวนแทนทจะตางคนตางเลนนนเลนน แมกกดลกกกดคนละอยาง หนมาคยกนบาง อยาใหในบานเกดความเหงา บานตองอบอน ตองรกษาตวนใหด

๑๒

สขภาพจตลกเราด อกหนอยเราสบาย ถาสขภาพจตลกเราแย อกหนอยเรากแย แลวเราล�าบากแน มนกอเรองกอราว กาวราว รนแรง เลนเกม เมอกอนมเกมฆากนทงนนเลย เคยชะโงกไปด โอ ! ยงกนระเนระนาด

เลยงลกนละท�ากรรมฐาน กรรมฐานของคนเปนพอเปนแม ไปฝกเอา ท�าไดหมดแหละ ศลกท�าได สมาธกท�าได ใจไหลแลวร ปญญากท�าได ศลท�าไง โมโหลก อยากตเตมท รทนไป ไมไปตลก ตลกบาปไหม บาป ถาตดวยโทสะบาปทนทเลย ถาตเพอสงสอนไมบาป เปนกศล

๑๓

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๐ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๖ไฟล ๕๗๑๐๑๐B

ตณหำ อปำทำน ภพ

๑๖

ตา ห จมก ลน กาย ใจ กระทบอารมณ ถาสตเราเรวนะ เราจะเหนมนมความไหว ความไหวความสะเทอนจะขนทางกลางหนาอกน ตามองเหนสะเทอนขนมา หไดยนเสยงสะเทอนขนมา ถาสตเราไว เราเหนความไหวขนกลางอก มนจะไมปรงตอ จะเหนความไหวเกดขนแลว กดบ ไหวขนแลวกดบ แตวาจะไมรวาคออะไร ไมรวาปรงอะไร เพราะยงไมมการส�าคญมนหมาย

ถาสตเราไมไวพอ มนไหว ตาเหนรป หไดยนเสยง ใจคด ไหวขนกลางอก สตไมทน มนจะเรมปรงขนมา ปรงเปนความสขบาง เปนความทกขบาง พอมความสขความทกข ถาเรารทนกจบไป

ถารไมทน มนจะปรงตออก มความสข ราคะกแทรกเขามา มความทกข โทสะกแทรกเขามา เฉย ๆ จบอารมณไมถก โมหะกแทรกเขามา กเลสมนแทรกตามเวทนาเขามา ถาเราเหนตรงทมกเลสกยงใชได ตรงทเราเหนกเลสผดขนมา กเลสดบ ยงไมทนท�ากรรม ใชได

๑๗

เรยกวาเราละในขนของกเลส เรามสตรทนในขนน จตจะไมท�ากรรม จตจะไมทกข

แตถาตรงนไมทน มนจะเกดความอยากขนมา พอมราคะ กจะอยากได อยากม อยากเปน พอมโทสะ กอยากใหหายไป อยากใหหมดไป อยากใหสนไป อยากใหมนไมเกด เวลามโมหะ จบอารมณไมถก กอยากไดอารมณอนใหม ใจจะมความอยาก

พอเวลามความอยากเกดขน จตจะเรมเคลอนออกไป ไปแสวงหาอารมณ คลาย ๆ เสอตวหนง เสอตวนหว เลยออกจากถ�าไป เทยวไปหากน ไปหากนอารมณนนเอง ออกไปทางตา ทางห ทางจมก ทางลน ทางกาย ทางใจ ออกไปเทยวหาอาหาร อาหารของจตกคอ อารมณตาง ๆ นนเอง อยากไดอารมณทชอบใจ พอไดอารมณทชอบใจ กตะครบเลย แบบเสอตะครบเหยอ จะปบลงไปเลย ตอนทมนออกหา เปนสภาวะทเรยกวา ตณหา ใจมนแสวงหาอารมณ ออกไป อยากไดอารมณ พอเจอ

๑๘

มนตะครบเอาไว เรยกวา อปาทาน พอตะครบคราวนละ เคยเหนแมวจบหน จบจงจกไหม จบแลวมนไมกนทนท ตองเขย ๆ ใหมนวง พอมนวงกโดดตะครบอก อย สนกนะ ลาไปเรอย หมาตวเลก ๆ หนอยกเปนนะ สญชาตญาณมน

ใจเรากเหมอนพวกนละ มสญชาตญาณใหไลตะครบอารมณ ไลแลวก อยมน เลนกบอารมณตรงนนละ ตรงทเลนกบอารมณ เรยกวา สงขาร หรอเรยกวา ภพ พอวายดอารมณเมอไหร เสวยอารมณ จะเลนอารมณ ไปกนอารมณ เรยกวา สรางภพ ถาไปจบอารมณทดกเปนภพทด ไปจบอารมณทเลวกเปนภพทเลว จบอารมณทด ท�าภพทด คอท�ากรรม ภพกคอตวกรรมนนเอง ท�ากรรมดกเกดวบากทด เกดวบากด เชน ท�าศลมาด มหนาตาสวย มสมาธด มใจอยกบเนอกบตว ไมวอกแวก ไมเปนโรคสมาธสน อะไรอยางน มปญญามาด กเหนโลกตามความเปนจรงไดงาย ใจมนคนเคยอยางน กมโอกาสทจะพฒนาตวเองขนไปเรอย ๆ แตถาใจไปท�ากรรมชว มนกรบผลชว

๑๙

แตไมวาจะท�ากรรมด หรอท�ากรรมชว สงทไดมาจะไดภพทดหรอภพทเลว ภพทดกมรปมนามทด ภพทเลวกมรปมนามทเลว แตวารปนามทงหลายนนเอาเขาจรง คอทกขทงนนเลย เปนทกขอยางผดหนอย หรอเปนทกขอยางผรายหนอยเทานนเอง

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๐ไฟล ๕๗๐๙๒๑

เพอควำมปลอดภย พยำยำมมสต รกษำศล ๕ เอำไว

เจรญสตไว มสตไว ความรสกอะไรเกดทใจคอยร ความรสกอะไรเกดทใจคอยร รบอย ๆ รจนมนเคยชนทจะร ไมไดเจตนาจะรกรขนไดเอง พอเราภาวนาถงจดทไมเจตนาจะรกรไดเอง ตอไปเวลานมตไมดเกดตอนจะตาย สตเกดเองเลย ถานมตดเกด จตใจกราเรงไป นมตไมดเกด จตใจตกใจขนมา จตใจกลวขนมา มนเหนปบ ขาดสะบนเลย

ฉะนนวธเอาตวรอดของพวกเรา ถาหลาย ๆ คนกยงท�าบาปอย ตอไปกลด พยายามถอศล ๕ ไว ใจมนจะรวมงาย มสมาธเกดขนไดงาย ๆ ถอศล ๕ ไว แลวกคอย ๆ ฝกรทนใจของตวเองบอย ๆ ใจของเราเปลยนแปลงทงวน เดยวกสข เดยวกทกข เดยวกด เดยวกชว หมนเวยนเปลยนแปลงตลอดเวลา คอยรอยเทานพอแลวเหลอเฟอแลว

ใจจะสขกร มนจะเหนเลยวา ความสขมาแลวกไปใจจะทกขกร กจะเหนวา ความทกขมาแลวกไป ใจเปนกศลกร ใจโลภ โกรธ หลง กร กเหนอกวาทกอยางมา

๒๒

แลวกไป เหนซ�า ๆๆ

บางคนมบญวาสนามาก ไมตองเอาไปใชตอนตาย ตอนทเราคอยรกายรใจอยอยางน เราเหนทกอยางเกดแลวกดบไป ดบไป สขทกข ดชว มาแลวกไปหมด ใจมนเกดปญญาขนมาอยางแกกลา มนเหนความจรงวา สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดดบไปเปนธรรมดา ใจสรปได ไมใชเราสรป ไมใชใชสมองคดเอง ใจมนเขาถงความจรง ใจมนยอมรบความจรง ตรงนเปนพระโสดาบน

ถาไดโสดาบนนไดอนนตรยกรรมฝายดแลว จะไมไปอบาย สบายหนอย สบายใจไดหนอย แตถามวา แลวกรรมฝายชวทเคยท�ามากอนเปนพระโสดาบน มนจะใหผลไหม มนจะไปใหผลหลงจากการเกดแลว หมายถงวา มนอาจจะใหผลในชวตนกได ตอนนกเปนชวตหลงทเกดมาแลว มนจะไมใหผลในการพาไปเกด เพราะอนนตรย กรรมการบรรลโสดาบน เปนอนนตรยกรรมฝายด เปนตวพาเราไปเกด ไปเกดเปนมนษยกได เปนเทพกได เปน

๒๓

พรหมกได แลวแตคณภาพของจตใจ ถาเรามศลมธรรมอยอยางนพอด ๆ อยางนกเปนมนษยไป หรอถาใจเปนบญเปนกศลมาก ราเรงในธรรมมาก กเปนเทพไป ใจสงบมาก กไปเปนพรหมไป ใจมนกไปตามกรรมพาไป

ท�าไปนะ จะไมไปอบาย ปลอดภยหนอย เพราะฉะนนชาตนเพอความปลอดภย พยายามเจรญสตใหมาก พยายามพากเพยร พยายามมสต รกษาศล ๕ เอาไวใหดทสด เทาทจะท�าได ฆราวาสรกษาศล ๕ ยาก แค ๕ ขอ กยากแลว ตองพยายาม ตองอดทนเอา สงทยวยวนใหเราผดศลมนมากมายไปหมด

๒๔

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๒ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๗ไฟล ๕๗๑๐๑๒

เรองของสมำธ

๒๖

สมาธ ม ๒ อยาง

- สมาธทเพงอยในอารมณอนเดยว สมาธอนนมมา กอนพระพทธเจา แตทานกไมไดปฏเสธ ทานเหนวาม ประโยชน เอาไวพกผอน

- สมาธอกชนดหนงกคอ จตตงมนเปนผร ผตน ผเบก บาน จตถงฐาน จตอยกบตวของตวเอง ไมไหลไป ไมไหลมาโดยทไมไดบงคบไว

เวลาทเราภาวนา แตเดมหดท�าสมาธ จตไปสงบอยในอารมณอนเดยว สงทไดกคอ ความสข ความสงบ ถายงสขยงสงบไมเตมท กไดนมต เกดนมตขนมา มความสขมความสงบขนมา ลกขนมา ช�านช�านาญขนมา กไดอภญญา อภญญา ๕ ขอ เปนโลกยอภญญา หทพย ตาทพย รจตคนอน รวาใครตายไปไหน รชาตกอน สงเหลานเกดจากสมาธทจตสงบอยในอารมณอนเดยว

๒๗

สวนสมาธทจตตงมนอยกบจต เปนสมาธเอาไวเดนปญญา พวกเราตองฝกตวนใหได เพราะเวลาทเราสรางคณงามความด แตละคราว ๆ ทเราสรางความด ความดกมตงเยอะแยะหลายอยาง วนนรกษาศล วนนท�าทาน วนนท�าสมาธ เดนจงกรม วนนเจรญปญญา ความดของเราแตละวน ๆ กระจดกระจายเตมไปหมด มนไมรวมตว แตละวน ๆ ท�าความดอยางโนนความดอยางน แตความดพลงของความดไมรวมตวกนเขามา จดทคณงามความดทงหลายทเราสะสมไวน เรยกวา บารม จะรวมตวกนเขามาดวยกนไดดวยอ�านาจของสมมาสมาธ

สมมาสมาธ คอสภาวะทจตมนตงมน เปนความตงมนของจต จตอยกบจต จตไมหลงไมไหลไปหาอารมณภายนอกโดยทไมไดบงคบไว

ถาจตหลงจตไหลไปหาอารมณภายนอก เรยกวา ยอหยอนเกนไป อารมณภายนอกกมรป มเสยง มกลน มรส มสมผส เรยกวา กามคณอารมณ จตทไหลออกไป เปนจตทหลงไป จตทหลงไปเปนจตทยอหยอน ใชไมได

๒๘

เปน กามสขลลกานโยค รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เปนกามคณอารมณ เวลาเราคด กคดแตเรองสนกสนาน เพลดเพลน เรยกวา กามธรรม นเรองกามทงหมดเลย เวลาใจเราหลงไปอยทางตา ห จมก ลน กาย หรอหลงไปคดเพลดเพลนสนกสนานไป จตหลงไปในกาม ยอหยอนไป ตามกเลสไป จตอยางนไมมคณภาพ

สวนจตทเปนผร ผตน ผเบกบานนน ถาร ตน เบกบานดวยการบงคบเอาไว ควบคมเอาไว เปนการบงคบตวเอง เปน อตตกลมถานโยค เพราะฉะนนจตทเปนตวร ทเปนทางสายกลางจรง ๆ ไมเผลอไป แตกไมไดบงคบเอาไว ไมไดเพง มนเกดขนเองโดยทเราไมไดเจตนาใหเกด เกดแลวเราไมไดเจตนารกษา อยของมนไดเอง หลวงพอถงจ�าจจ�าไชมากเลย พวกเราตองฝก

ผร ผตน ผเบกบาน เกดจากอะไร เกดจากเรามสตรทนจตทเคลอนไป จตเคลอนไปทางตา เรารทน จตเคลอนไปทางห รทน จตเคลอนไปทางจมก ทางลน ทางกาย รทน จตเคลอนทางใจ เคลอนทางใจเคลอนไปคด

๒๙

เคลอนไปนกคดปรงแตง เรารทน มนเคลอนอยทง ๖ ชองทาง แตชองทเคลอนบอยทสดคอ ชองของจต จตคดทงวนตงแตตนจนหลบ หลบแลวกคดตอเรยกวา ฝน จตมนหลงไป ไหลไปอยตลอดเวลา พอเรามสตรทน จตกไมหลงไป ไมไหลไป ตวรกเกด ไมไดเจตนาใหตวรเกด ตวรกเกด ตวรเกดของตวรเอง ตวรอยางนละ จะเปน ผร ผตน ผเบกบาน

มนมลกษณะทเบา เรยกวา ลหตำ มลกษณะนมนวล ออนโยน เรยก มทตำ มนมลกษณะคลองแคลว วองไว เรยกวา ปำคญญตำ ไมหนด ๆ ไมเฉอย ๆ มนขยน มนไมขเกยจ ขยนทจะร ความจรงของรปนาม เปน กมมญญตตำ ควรแกการงาน เปนจตทควรทจะใชงาน ใชเจรญปญญา ม อชกตำ ซอตรงในการรอารมณ อะไรเกดขนกสกวาร วาเหนไป ไมเขาไปแทรกแซง ถาแทรกแซงกไมใชตวร ถาแทรกแซง จตมโลภะ มโทสะ บงการอย

๓๐

เราไมไปบงคบจต แตเราอาศยรทนจตทเคลอนบอย ๆ เราจะเหนไดบอยถาเราหดด ตองท�าในรปแบบ แบงเวลาท�ากนในรปแบบอยางนอยทสดวนละ ๑๕ นาท ในเบองตน ไหวพระ สวดมนตนดหนอย แลวคอยรทนเวลาจตมนเคลอนไป จตเคลอนไปไหน สวนใหญคอเคลอนไปคด เกดบอยทสด งนเราเลนตวทเกดบอยทสดนละ ไมตองไปเลนทง ๖ ชองทาง

ถาอยากดตงแตจตไปด ไปฟง ไปรรส ไปรกลน ไปรสมผสทางกาย ไปเคลอนไหวทางใจ ๖ ชอง มนดยากไป เอามนชองเดยวละ ชองทเกดบอยทสดกคอ จตหลงไปทางใจ หลงไปทางใจทเกดบอยทสด หลงไปคด เลนตวทเปนหวโจกเลย อยาไปเลนตวเลกตวนอย

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๒ไฟล ๕๗๑๒๒๑

สใหพนภยของวฏฏะ

ปใหมเหมอนหลกกโลเมตร ผานไปอก ๑ หลกแลว เรารวาเราผานมากหลกแลว แตเราไมรวาเราเหลออกกหลก งานทางใจของเราตองรบท�า เพราะเราไมรเวลาของเราเหลอแคไหนแลว จะตองไมใหเสยใจทหลง ตอนทมเวลาอยเราไมไดท�า ตอนทเวลาจะหมดแลวคร�าครวญ เสยดายวาท�านอยไป กตงอกตงใจ อยาขเกยจ

ศาสนาพทธไมใชศาสนาของคนใจออน คนโลเล เปนศาสนาของคนส เรามองเหนภยของวฏฏะ สงสารวฏนนากลวทสดเลย นากลวยงกวารฐบาลของประเทศ ใด ๆ ทงสน ยงกวาทกหนทกแหง นากลวทสดเลย คนอนท�ารายเราไดครงเดยว ตายครงเดยว แตวฏฏะฆาเราแลว ฆาเราอก ถาเรายงไมเหนทกข ไมเหนโทษ เรากไมมก�าลงทจะพนจากมนไป

เหนทกข เหนโทษของวฏฏะ ใจจะไมเพกเฉยแลว ใจจะดนรนวาท�ายงไงจะพนออกไปได ตราบใดทยงไมพน มนรตวเองวา ภาระของเรายงมอย ยงมทกขอยในใจ มกเลสทยงครอบง�าใจได งานเรายงไมเสรจ ใจจะทนอย

๓๒

เฉย ๆ ไมได ใจจะตอส ท�ายงไงจะตองชวยตวเองใหพนใหได

ไมเหลอวสยหรอกทคน ๆ หนง จะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา จนเขาถงความบรสทธหลดพน มนยากส�าหรบคนทไมเคยไดยนค�าสอนของพระพทธเจา ถาเราไดยนไดฟงแลว เรารวธปฏบตวาทางสายกลางนนเปนอยางไร ทางของศล ทางของการฝกจตฝกใจใหมสมาธทถกตอง เสนทางของการเจรญปญญา แยกรปแยกนาม เหนรปนามขนธ ๕ แสดงไตรลกษณ นคอทางของปญญา ทางสายกลางกคอ ศล สมาธ ปญญา นเอง

ถาเราสะสมไดมากพอ มนคลาย ๆ เปนพลง จตใจจะสะสมพลงไปเรอย ๆ ความดทงหลายเรากสรางไปทกอยาง ทาน ศล สจจะ ขนต เมตตา ปญญา ไปดเอาเรองบารม ๑๐ ประการ ทบทวนตวเอง อนไหนยงบกพรองอยคอย ๆ ฝก คอย ๆ พฒนาไป

๓๓

๓๔

แตจดส�าคญทขาดไมไดเลยกคอ การฝกจตฝกใจใหถงฐาน จตทถงฐานคอ จตททรงสมาธทถกตอง สมาธหลวงพอสอนทกคราวเลย เนนมาก เพราะมนเปนจดส�าคญทวาชาตนเราจะท�าไดหรอไมได เราจะเจรญปญญาไดไหม ถาเจรญปญญาไมได กไมมทางไดมรรคไดผล จะเจรญปญญาได สมาธตองถกชนด ตวนเรองใหญ คนทปฏบตมตงเยอะตงแยะ แตคนทภาวนาส�าเรจมนดเดยว เพราะไปท�าสมาธฤๅษกนหมด

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๒ไฟล ๕๗๑๒๒๑

แคจตเผลอแลวร

๓๖

ถาเราภาวนาเปนเราจะเหนจตทไหลไปแลวรทน จตไหลไปแลวรทนนไมใชไดแคสมาธ ตรงทจตไหลไป เรารทนปบเราไดสมาธ แลวไดจตผรขนมา จตตงมนแลว แลวเราไมรกษา ตรงทไมไดรกษาใหมนตงตลอดเวลาน ตวรมนกดบ กลายเปนตวคด ตวหลงขนมาใหม เรากจะเหนวาตวรกไมเทยง ตวหลงกไมเทยง เราจะเหนวาทงวนจตมอย ๒ ชนดเทานนเองคอ จตหลง กบ จตร จตหลงเรารทน จตหลงกดบ จตรรทน อยไดชวคราว เราไมไดรกษาไวมนกดบ มแตสงใดเกดสงนนดบ สงใดเกดสงนนดบ

เพราะฉะนนแคเราปฏบตน เราท�ากรรมฐานแคคอยรทน จตหลงไปคดแลวร จตหลงไปคดแลวรนแหละ ถามองเปนเดนปญญาไดดวย ไมใชไดแคสมาธ คอจะเหนวา จตหลงกไมเทยง จตรกไมเทยง จตหลงกสงไมได จตรกสงไมได จะไดทงสมาธ ไดทงปญญาเลย แตตวนละเอยดมากตองอาศยสตทรวดเรว เพราะวาปกตจตหลงไป เรายงรไมทน ตองหลงไปพกหนงแลวถงจะร สวน

๓๗

ใหญทท�าไดคอ จตหลงไปแลวเกดสข เกดทกข คอยร พวกนกยงด

บางคนจตหลงไปคดปรงแตงแลวเกดสข เกดทกข กยงไมร ไปรทนตอนทเกดกเลส อยางมความสขราคะแทรก มความทกขโทสะแทรก ไปรตอนราคะโทสะแทรก กยงใชได ชาหนอยแตกยงด

ราคะโทสะเกดแลว จตกระโดดโลดเตนดนรนท�างานไป ความทกขเกดขน ไปเหนตอนทมนทกขแลว ตรงนแกอะไรไมทนแลว ตองรบทกข รบวบาก ความทกขเปนวบาก แกไมได ถาแกตองตดวงจรตงแตไมใหกเลสมนท�างานได สตรทนปบ กเลสดบ ไมมการปรงแตงทางใจขนมา จตไมไดท�ากรรม ความทกขไมเกด อยทความเรวของสต วาจะรทนไดเรวแคไหน ถาเรวทสด แคจตไหลไปปบรทน ตรงนยงไมทนจะปรงสข ปรงทกข ปรงด ปรงชว อะไรขนมา กเลสกยงไมเกด กศลกยงไมม แตวามนเหน วบไป แลวเราร ตรงทรนเปนกศลชนเลศ

๓๘

มสต มจตตงมน แลวกเหนความจรงวา ตวหลงกไมเทยง ตวรกไมเทยง นไดปญญาดวย

เวลาปฏบต รปแบบของการปฏบตมตงมากมายมหาศาล แตถาท�าเปนจรง ๆ จดเลกนดเดยวนกพอแลว ครบหมดเลย จตเผลอไปแลวร ไดอะไรบาง จตเผลอไปแลวเราร รวาเผลอ เดยวกเผลออก รอก เผลออก รอก เหนการเผลอบอย ๆ จตจ�าการเผลอไดแมน อะไรจะเกดเวลาจตจ�าสภาวะไดแมน สตจะเกด เหนไหม แคจตเผลอแลวร เผลอแลวร ไดสต พอจตเผลอแลวร สตระลกปบ ไดอะไรอก ความเผลอนน การเคลอนไปนน เคลอนไปดวยอ�านาจของความฟงซาน ทนททสตระลกร ความฟงซานดบ เมอความฟงซานดบ สมาธเกด เหนไหม ตรงทจตเคลอนแลวร เคลอนแลวร สตกได สมาธกได แลวถาเคลอนไป แลวกเลสเกด รทนอก ศลกเกดขน เพราะกเลสจะครอบง�าจตไมได

ปฏบตอยตรงจตจดเดยว เลกนดเดยวนละ จะไดความดครบทกอยางเลย กระทงปญญา ปญญากจะเหน

๓๙

วาจตรเกด แลวดบ จตหลงเกด แลวกดบ จตเพงเกด แลวกดบ จตอะไร ๆ เกด ดบหมดเลย แตถาแคหลงแลวร หลงแลวร เนยแคนกพอแลว ไมตองไปเพง ถาเพงแลวเสยเวลานาน

หลงแลวร ๆ สดทายกจะเหนวา สงใดเกด สงนนกดบ นเปนตวปญญา ฉะนนพวกเราตองสนใจหนอย ทกวนแบงเวลาไวท�าในรปแบบ คอยรทนเวลาจตมนไหลไปคด เบองตนหดรทนไป กจะไดสต ตอไปจตไหลไปคด ไมไดเจตนาจะร มนรของมนเอง นนเรยกวามสต สตอตโนมตเกด พอสตอตโนมตเกดแลว จตไหลไปคด รปบ ในขณะทรขนมานน เกดสมาธเรยบรอยแลว จตดวงนนมสมาธ มสต อยดวยกนเลย แลวกจะเหนจตหลงกเกดดบ จตรกเกดดบ กเปนปญญา สะสมไปมาก ๆ มากเขา ฝกอยทจตทใจนละ เวลาทอรยมรรคจะเกดนน มนจะเกดทจตทเดยว ไมเกดทอนเลย ไมเกดทตา ไมเกดทห ไมเกดทจมก ไมเกดทลน ไมเกดทกาย ไมเกดทไหนเลย เกดทใจดวงเดยว ทจตนเอง

๔๐

เวลาทอรยมรรคจะเกด สมาธจะตงมนขนทจต ตงอยางประณตลกซงถงขนอปปนาสมาธ อยางพวกเราเวลาหด เราเขาฌาณไมเปน จตหลงแลวร จตหลงแลวรอยางนไปเรอย แตเวลาทก�าลงมนพอแลว คณงามความดทงหลายทเราสรางสะเปะสะปะไปทกวน ๆ ท�าโนนท�าน ๆ ความดมนกระจดกระจายไปหมด แตวาเราฝกใหจตตงมนบอย ๆ ตอไปพอจตมนตงมน บารมพอแลวมนจะรวม ความดทงหลายจะรวมลงมาทจตดวงเดยว ดวยอ�านาจของสมาธ ดวยสมมาสมาธ

พระพทธเจาถงบอกวา สมมาสมาธเหมอนภาชนะทรองรบองคมรรคทง ๗ ทเหลอ รวมทงคณงามความดทงหลาย องคธรรมเรยก โพธปกขยธรรมทงหลาย จะมารวมลงทจตดวงเดยว ในขณะจตเดยว ดวยอ�านาจของสมมาสมาธ

หากเราฝก เราไมเคยฝกสมมาสมาธเลย ไมเคยฝกใหจตอยกบจตเลย มแตจตหลงไปอยกบอารมณ นง

๔๑

สมาธกจตไปอยทอารมณ หลงมากกวานนกเหนนมต อยางนนไมมวนเกดอรยมรรคเลย เพราะมนอยนอกจต

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๒ไฟล ๕๗๑๒๒๑

จรตในกำรท�ำกรรมฐำน

๔๔

กรรมฐานในสตปฏฐาน ๔ แยก กาย เวทนา จต ธรรม กายและเวทนา นกลมหนง จตและธรรม เปนอกกลมหนง

จรตนสยของคนเราในเวลาท�าสมถะกบวปสสนา การแยกจรตจะไมเหมอนกน ถาเวลาเราจะท�าสมถะ เราดจรตม ๖ อยาง ราคจรต โทสจรต โมหจรต พทธจรต วตกจรต ศรทธาจรต อยางพวกศรทธามาก ๆ คดถงพระพทธเจา คดถงอะไรอยางน ใจกสบาย สงบ พวกฟงมาก ๆ กรลมหายใจไป พวกขโมโหกเจรญเมตตา พวกบากามกพจารณาอสภะ พจารณาความตายอะไรไปแลวใจกสงบ

แตอารมณจรตนสย จรตทใชท�าวปสสนา เราแยก ๒ สวนเทานนเอง เรยกวา ตณหำจรต พวกรกสข รกสบาย รกสวย รกงาม ทฏฐจรต พวกเจาความคด เจาความเหน

๔๕

พวกตณหาจรต มกรรมฐานทเหมาะคอ การดกาย หรอ เวทนา พวกทฏฐจรต เจาความคดเจาความเหน มกรรมฐานทเหมาะคอ ดจต หรอ ธรรม

แตละจรตม ๒ อยาง

พวกรกสข รกสบาย รกสวย รกงาม ดกาย หรอ เวทนา พวกทปญญาแกกลาแลวจะไปดทเวทนา พวกทยงไมแกกลาดกาย กายดงายกวาเวทนา

พวกเจาความคดเจาความเหน ดจตเอา เหนจตเปนกศลบาง อกศลบาง ดงาย ถาปญญาแกกลาขนไปกไปดธมมา เจรญธมมานปสสนา จะเหนความละเอยดลกซงประณตของสภาวธรรมแตละอน ๆ อยางจตตาน ปสสนา เหนจตมโทสะ รวามโทสะ ดแคนเอง ถาขนไปถงธมมานปสสนา มนจะประณตขนไปอก อยางจตมปฏฆะ ความไมพอใจเกดขน มพยาบาท พยาปาทะ

ไมพอใจ คดถง ตรกถงอารมณทไมพอใจนเหนแลว ไมตองรอใหโกรธ ประณตกวากน เรารดวยวาท�าไมถงเกดจตทมความพยาบาทขน รดวยวาท�ายงไงความพยาบาทจะไมเกดขน เหนไหม จะรเหต รผล รลกซงลงไปอก หรอดโพชฌงค จะเหนเลยคณธรรมคอยอพเกรดขนไปเรอย ๆ แตดยากกวากน

พวกเราสนนษฐานไวกอนกแลวกนเพอความปลอดภยวา พวกเราอนทรยออน อนทรยแขงคงไปเรยนจากพระพทธเจา แลวคงบรรลกนไปหมดแลว สมยนนพวกเราบางคนกอาจจะเคยเจอพระพทธเจามาแลว แตเราเปนลกศษยเทวทต กเลยไมไดธรรมะอะไร แลวส�าคญผดอะไรอยางน หรอตอนเราไปเจอพระพทธเจา แตตอนนนเราเปนเดยรถย เราไปแอนตพระพทธเจาซะดวยซ�าไป งนบารมพวกเราน ตกมาถงรนน ถอวาบารมออนกแลวกน ฉะนนคนไหนรกสข รกสบาย รกสวย รกงาม ใหดกายไว เพราะกายนจะสอนใหเหนวาไมสข ไมสบาย ไม

๔๖

๔๗

สวย ไมงาม ถาคนไหนเจาความคดเจาความเหนใหดจต จตเดยวกด จตเดยวกราย คมดคมรายทงวน เดยวกโลภ เดยวกหายโลภ เดยวโกรธ เดยวหายโกรธ เดยวหลง เดยวหายหลง ใหเราดจรตนสยของตวเอง

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๔ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๖ไฟล ๕๗๐๙๑๔A

กำรท�ำงำนของขนธ

๕๐

ภาวนาไป ครบาอาจารยรอยหรอลงไปเรอย ๆ แลว พวกเรากตองภาวนาขนมาแทน ภาวนาแลวมนเหนผล เวลาจวนตวขนมา คนทว ๆ ไป โอ ! นาสงสาร นาสงเวช แตนกภาวนาเผชญหนากบความตายราเรง ราเรงมาก ๆ เลย ใชค�าวาราเรงนถกเปะเลย

ธรรมะของพระพทธเจาสงบแตราเรง ไมสงบแบบเซองซม ไมใชสงบแบบหงอย ๆ เดนกเดนเหมอนนกกระยางจองกนปลา ธรรมะไมไดอยทกระบวนทา อยทจต

จะยน จะเดน จะนง จะนอน ใหมสตไว จะสข จะทกข จะด จะชว ใหมสตไว แลวเราจะเหนขนธท�างาน ไมมเจำของ รางกายท�างาน ไมใชเรำท�ำงำน ความสข ความทกขเกดขน ไมมเจำของกศล อกศลเกดขน ไมมเจำของจตเกดดบทางทวารทง ๖ ไมมเจำของ

๕๑

เหนขนธมอย ไมมเจำของเหนทกขมอย ไมมเจำของเหนการกระท�า แตไมมผกระท�า ใครกระท�า ขนธกระท�ำใครหายใจ ขนธหำยใจใครสข ใครทกข ขนธสข ขนธทกขใครด ใครชว ขนธด ขนธชวใครรอารมณทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ขนธร

ไมมเจาของ ไมมผกระท�า มผแสดง แสดงไป ขนธท�างาน ไมมผกระท�า ไมใชเรากระท�า นถาใจมนถกมนกเหน ใจไมถกไมเหนหรอก คดยงไงกคดไมออก ธรรมะนคดไมออกหรอก อศจรรยอยางจะนกออกเหรอวา ถารแจงอรยสจแลวจะขามโลกพนวฏฏะได นกยงไง กนกไมออก

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๖ไฟล ๕๗๑๐๐๓B

ปญญำ

๕๔

ปญญามชอเยอะ มหลายแบบ หลายระดบ ปญญาเบองตนในการปฏบตเรยกวา สมปชญญะ สมปชญญะเปนปญญาเบองตนใหรวาเราควรจะท�าอะไร เราควรปฏบตอยางไร รเรองเฉพาะตววาอนไหนเราควรจะปฏบต อนไหนเราไมควรปฏบต เรากตงอกตงใจปฏบต เชน เราจะท�าสมถะ กรรมฐานทเหมาะกบเราคออานาปานสต เรากใชอานาปานสต ไมลมอานาปานสต เราจะเจรญวปสสนา เราดไตรลกษณของจต เรากไมลมทจะดไตรลกษณของจต เนยเรยกมสมปชญญะนะ

ม ญาณ เปนความหยงร มอะไรปรากฏขนมนคอยตามรไปเรอย หยงรไปเรอย ปญญาเปนตวเขาใจความเปนไตรลกษณ เหนเลยตวทมขนมาน มนเกดไดดบได

วชชา เปนปญญาขนสงสด จะเขาใจอรยสจ ท�าลายอวชชา อรยสจกคอ รทกข ละสมทย แจงนโรธ เจรญมรรค รวาอะไรเปนทกข อะไรเปนสมทย อะไรเปนนโรธ อะไรเปนมรรค รวาหนาทตอทกข หนาทตอสมทย

หนาทตอนโรธ หนาทตอมรรคเปนอยางไร เรยกวาเปน วชชา

พวกเราตองภาวนาจนวนหนงวชชาเกด วชชาเกดกคอ เราเหนแจงเลยในกองทกขวา ขนธทงหลายเปน กองทกข อายตนะทงหลายเปนกองทกข รปธรรมนามธรรมทงหลายทประกอบขนเปนตวเราเปนตวทกข ถาเหนตวนจะละสมทยอตโนมต เมอไรขณะใดทรทกข ขณะนนจะละสมทย ในขณะใดละสมทย ในขณะนนแหละจะเหนนพพาน เหนนโรธ ในขณะนนแหละจะเกดอรหตต มรรค จะเกดทเดยวกน ในขณะจตเดยวกนเลย รทกข ละสมทย แจงนโรธ เกดอรหตตมรรค ในขณะจตเดยว ถงมรรครอง ๆ ลงมากเหมอนกน แตวาปญญาจะไมแจมแจงในกองทกขเทาขนสดทายน ขนโสดากมปญญาระดบพระโสดา พระสกทาคา พระอนาคา มปญญาเปนล�าดบไป ขนสดทาย มปญญาเหนแจงในกองทกขลางอวชชา ขนพระโสดา พระสกทาคา พระอนาคา ยงมอวชชาอย ยงไมแจงในกองทกข

๕๕

การรทกขเปนของดของวเศษ พวกเราอยาไปเกลยดทกข อยาไปกลวทกข มทกขแลวเรยนรมน อยาไปหลงแคอาการของทกข เชน ความแก ความเจบ ความตาย เปนแคอาการของทกข ตวทเปนตวทกขจรง ๆ คอกายน ความพลดพรากจากสงทรก การประสบกบสงทไมรก ความไมสมปรารถนานนเปนอาการปรากฏของทกข ตวททกขคอใจน

คอย ๆ เรยนจนกระทงรทกขแจง แจมแจง ถารแจมแจงแลว ไมตองละกเลสอกแลว จะละครงเดยว ละแลวละเลยไมมกเลสตองละอกตอไป งานอนนเสรจแลว งานทจะพนทกขเสรจแลว เราถอนตวออกจากวฏฏะไดแลว ใจไมตองวนเวยนอกตอไป

๕๖

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๖จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๖๓ไฟล ๕๖๑๑๑๗

หลกของกำรดจต

เวลาทเราดจตดใจ ดนามธรรม อนแรกดใหเหนสภาวะจรง ๆ สภาวะของสขทกขทเกด สภาวะของดชวทเกด สภาวะของจตใจซงเกดดบไปทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ใหเหนสภาวะ วธเหน กอนจะเหนอยาดกด ใหสภาวะเกดกอนคอยรเอา นคอหลกของการดจต

ขอท ๑. ตองดใหเหนปรมตถธรรม ใหเหนสภาวะ

ขอท ๒. วธเหนสภาวะ

วธจะเหนสภาวะอนแรกเลย กอนจะเหนอยาไปรอด อยาดกด ถาไปรอดดกดจะไมเหนอะไรเลย มนจะวาง

ระหวางทด ดหาง ๆ อยากระโจนเขาไปด อยาถล�าเขาไปด ดแบบคนวงนอก ดเหมอนวาเราเหนคนอน อยางเราเหนความโกรธเกดขน เหนเหมอนคนอนโกรธ เราเปนแคคนด ตองเปนแบบนน ถาใจกบความโกรธไปรวมเขาดวยกน มนจะกลายเปนเราโกรธ พอเราโกรธด

๕๘

๕๙

ไมไดแลว แตถาจตมนอยตางหาก มนเหนวาความโกรธผานมาเหมอนเหนคนอนโกรธ อนนมนจะเหนเลยวาความโกรธไมใชเรา จตนกจะไมใชเราดวย ความโกรธกไมเทยง ความโกรธกบงคบไมได จตนไมเทยง จตนกบงคบไมได มนจะเหนของมน ฉะนนกอนดอยาไปดกด ระหวางดอยาถล�าลงไปด ดหาง ๆ

ดแลวอยาแทรกแซง เวลาทจตเราไปเหนสภาวะ บางสภาวะจตกยนด บางสภาวะจตกยนราย ถาจตยนดใหรทน ถาจตยนรายใหรทน อยาไปหามวา หามยนดยนราย บางคนกสงจต “ไมวาตอแตนเธอจะรอะไรเหนอะไร เธอตองอเบกขา สกวาร สกวาเหน” หลวงพอไดยนบางคนพดกรรมฐาน “สกวาร สกวาเหน” กหนไปมองหนา อยางเธอไมสกวารสกวาเหนหรอก เธอยงไมเหนอะไรเลย

สกวารวาเหน ไมใชเรองกระจอกนะ สกวารวาเหนเปนจตซงมปญญาแกกลามาก ๆ แลวนะ จตถง สงขารเปกขาญาณ มปญญาจนกระทงเปนกลางตอความ

๖๐

ปรงแตงทงปวง ทงด ทงชว ทงสข ทงทกข เปนกลางตอสขและทกข ตอดและชวถงขนาดนนแลว ถงจะสกวารสกวาเหนได ถากอนหนานนไมเปนหรอก

มนจะไปเหนอยางนกยนด ไปเหนอยางนกยนราย ไปไดยนอยางนกยนด ไปไดยนอยางนยนราย ไปคดอยางนกยนด คดอยางนกยนราย ไดรสอยางนยนด ไดรสอยางนยนราย มนจะกระทบอารมณ แลวเกดยนดยนรายตออารมณ ไมหาม ใหรทนความยนดยนรายทเกดขน ถารไมทนเมอไร จตจะเขาไปแทรกแซงอารมณ เชน เราเหนความทกขเกดขน เราไมชอบ จตกจะแทรกแซงดวยการหาทางท�าใหความทกขหายไป ท�ายงไงจะดบ ท�ายงไงจะดบ

เวลาพวกเราภาวนา เคยอดอดไหม เคยแนน ๆ เคยอดอดบางไหม อยากใหหายไหม มนจะแทรกแซง ใหรทนวาจตยนราย แคนพอแลว รทนวาจตยนราย ทนททรวาจตยนราย ความยนรายจะดบอตโนมต จตจะเปน

๖๑

กลาง แตอนนกลางเพราะสต ไมใชกลางดวยสงขารเปกขาญาณ เปนแคกลางเบองตน กลางดวยสต หรอมนยนดขนมา รทน ความยนดกดบ จตกเปนกลางดวยสต มสตไปรทนความยนดยนราย ความยนดยนรายดบ จตเปน กลาง กลางชวคราว เดยวกยนดยนรายใหม คอยรไป พอจตเปนกลางแลว ดสภาวะทงหลายท�างานตอไป กเหนสภาวะทงหลายเกดขน ตงอยแลวกดบไป นหลกของการดจต

อนแรก ตองดใหเหนสภาวะจรง ๆ ไมใชคดเอา

อนทสอง ตองดใหถก วธดใหถก กอนดอยาไปดกด อยาไปรอด ใหความรสกเกดแลวคอยดเอา ดหาง ๆ ดแบบคนวงนอก อยาถล�าเขาไปด ดแลวเกดยนด ใหรทน เกดยนรายใหรทน นหลกของการดจตใหเกดปญญา

ไมใชดจตใหนง ๆ วาง ๆ อนนนดใหเกดสมถะ สวนใหญทเขาฝกกน ทเขาบอกดจต ๆ ตดสมถะเกอบทงนน ทหลวงพอเจอมเขยนหนงสอต�ารบต�าราสอนกน ตด

๖๒

สมถะเกอบทงหมด ไมไดเหนสภาวะเกดดบจรง ๆ หรอก บางทเหนแตเหลอตวหนงเทยง เหนความรสกสขทกขเกดดบ เหนความดความชวเกดดบ แตจตตวนเทยง ประคองจตเอาไว เนยประคองตวรเอาไว คนทประคองตวรหนาตามนจะไมเหมอนคนปกต มนจะเปนอยางน (หลวงพอท�าหนาใหด) จะประคองตวนเอาไว แลวกเหนทกอยางไมใชเรา ทกอยางเกดดบ แตตวนเทยง ถายงเหลออยอยางน ใชไมได ตวรตวนปลอม

ตวรทใชเดนปญญาไดจรงตองเกดดบได ไมสงวนตวรเอาไว ทานถงสอนวาวญญาณกไมเทยง ตวจตตองไมเทยง สงใดไมเทยงสงนนเปนทกข สงใดเปนทกขสงนนไมใชตวเรา ถาตวรเทยง วญญาณเทยง เปนพระโสดาไมไดหรอก ถาใครเหนจตเทยงไมใชโสดา ยงเปนมจฉาทฏฐอย ฉะนนเราด เหนสภาวะเคาเกดดบ ไมสงวนตวใดตวหนงไว เหนทก ๆ ตวทเกดดบทงสน เวลาทเปนพระโสดาบน ถงสรปวา “สงใดเกดสงนนดบ” ทกสงทเกดนนแหละดบทงสน ไมมสงวนตวใดตวหนงไมใหดบ

๖๓

ขอทสาม ดใหมาก ดใหบอย ถานาน ๆ ดทยาก กเลสเอาไปกนหมด วน ๆ หนงหลงตลอด หลาย ๆ วนมาดจตทหนง โอ ! จตโกรธไดเอง แลวกโกรธตอไปเลย อยางนไมไดเรองหรอก ดใหถ ๆ ตงแตตนนอนจนนอนหลบ หลบไปแลวจตมนดอตโนมตตอนะ หลบไปแลวรางกายนอนไป จตลงภวงคนดเดยว จตกขนมาอก จตสวางไสวเหนรางกายนอนกรนครอก ๆ จตรตวขนมา แลวกความคดไหลเขามา เกดสข เกดทกข เกดด เกดชวอะไร รไดหมดแหละ เราจะฝกใหไดนะ ทงวนทงคนเลย แตถาเหนอยท�าความสงบ ถาเจรญปญญามากไป เหนอย พธโธ ๆ ไป คดถงพระพทธเจาไป คดถงสงด ๆ คดถงทาน คดถงศล อะไรของเราไป

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๐ไฟล ๕๗๐๙๒๑

หลกของกำรดจต

๖๖

ถาท�ากรรมฐานในยคเราเนย ท�าฌานไมเปนกดจตเอา หลกของการดจตงาย ๆ เลย คออนแรก ดใหเหนสภาวธรรมจรง ๆ ปรมตถธรรมจรง ๆ หรอดใหเหนจตจรง ๆ

เวลาเราจะดจต จตจะเปนสวนของนามธรรม เวลาเราดจตเราจะเหนอะไรบาง เราจะเหนเวทนาคอความรสก สข ทกข ความรสกไมสข ไมทกข เฉย ๆ ทเกดขนทจต เวทนาเกดทกายกได อยางปวดเมอยรางกายเปนเวทนาทางกาย ทกขใจเปนเวทนาทางใจ สบายใจเปนเวทนาทางใจ ฉะนนเวลาทเราดจตดใจเราจะเหนเวทนา เวทนาเกดอยตลอดเวลา เวทนาเปนสภาวธรรมเปนปรมตถธรรมทเกดรวมกบจตทก ๆ ดวง เมอไหรมจต เมอนนมเวทนาแนนอน ถาดเวทนาเปน ดจตไดทงวนเพราะมใหดทงวน

จตของเรานถาไมสขกทกขใชไหม ถาไมสขไมทกขกเฉย ๆ ใชไหม

๖๗

เวทนาม ๓ อน ดกหว ดกทาย ดกตรงกลางไวหมดแลว ไมมใหเลอกเลย ไมมใหหนเลย ฉะนนถาเราจะดจตดใจนะ เราเหนเลย จตทมความสขเกดขนมาแลวกดบไป จตทมความทกขเกดขนมาแลวกดบไป จตทเฉย ๆ เกดขนมาแลวกดบไป หดดแคนละ บรรลพระอรหนตได ขนอนาคานไดแนนอน หรอดจตดใจจะเหนอะไรอก นอกจากสข ทกข จะเหนด เหนชว บางครงจตเรากเกดอารมณทเปนกศล บางครงเรากเกดสภาวะทเปนอกศล อยางอยบานอยากมาฟงเทศน อยากมาฟงเทศนอยาคดวาเปนตณหา ใหเรยกวาเปนฉนทะมความพงพอใจจะฟงเทศน ตณหาเอาไวใชทางเลว ฉนทะนเอาไวใชทางบวก

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๒๑ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๐ไฟล ๕๗๐๙๒๑

กรรมฐำนของแตละคนทำงใครทำงมน

๗๐

บางคนถนดดกายกดกาย ถนดดใจกดใจ ทางใครทางมน ไมดไมชวกวากน เมอกอนจะมความเชอ เชอตาม ๆ กนวา เบองตนตองดกาย เบองปลายใหดจต ไปเชออยางนกน พระพทธเจาไมไดสอนอยางนน คนไหนถนดดกายกดกาย ถนดดเวทนากดเวทนา ถนดดจตกดจต ถนดดสภาวธรรมกดสภาวธรรม ทางใครทางมน มนจะเขาไปทเดยวกน

ถาดกาย กจะเหนวารางกายนไมใชตวเรา แลวใครเปนคนดรางกาย จตเปนคนด แลวกจะเหนวาจตไมใชเราดวย

เวลาดเวทนา เวทนาเกดทไหน เวทนาเกดทกาย เวทนาเกดทจต กจะเหนทงกายเหนทงจตอก

ดจตสงขารทปรงดปรงชว ท�าไมจตปรงดปรงชวได เพราะตามองเหน หไดยนเสยง จมกไดกลน ลนไดรส กายกระทบสมผส แลวใจคด กอาศยกายอาศยจตอกกระทบอารมณ

๗๑

ดรปธรรมนามธรรม กมทงกายทงจต ทงรปทงนาม

ฉะนนไมวาท�ากรรมฐานหมวดใด กจะเขาใจทงหมด ดกายกจะเขาใจทงหมด ดจตกเขาใจทงหมด ดธรรมกเขาใจทงหมด วารปธรรมนามธรรมทงหมดไมใชเรา รปธรรมนามธรรมทงหมดเปนตวทกข จะเหนอยางนเหมอนกนหมด ไมใชอนไหนดกวาอนไหน ตองดวาเราเหมาะกบกรรมฐานอะไร

อยางพวกคดมาก ตองการท�าความสงบแลวเปนคนทคดมาก อตลดเลย จะไปเลกคดเลยท�าไมได ตองท�ากรรมฐานทใชความคด ยอนศรมน อยากคดฟงซานหรอ กใหมาคดถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ใหคดถงทานทไดท�าแลว คดถงศลทรกษาไวดแลว คดถงความสงบ คดถงรางกาย คดถงปฏกลอสภะ คดถงลมหายใจ คดถงความตายอะไรอยางน คดถงพวกน คดไปเรอยละเรองพวกน พวกนกคดทงหลายเจาความคดเจาความเหน

๗๒

พามนคดเรองเหลาน คดแลวใจสงบกไดสมถะเหมอนกน

คนไหนฟงเกงหนบอย ๆ กจะรลมหายใจ รลมหายใจจตไหลไปคดกรทน หายใจไปจตไหลไปคดกรทน พวกฟงเกง ๆ มาดลมหายใจนะ แตละคนไมเหมอนกน

คนไหนขโมโหมาก อยาไปหามวา อยาโมโห อยาโมโห อยาไปเชอ จตไมเชอหรอกนะ จตไมเชอ ขโมโหหรอ เจรญเมตตาไปเรอย ๆ คดถงสตวทงหลายดวยความรสกทเปนมตร มความเปนมตรตอสรรพสตวทงหลาย หรอเบองตนจะบรกรรมไปกอนกได “เมตตคณง อรหงเมตตำ เมตตคณง อรหงเมตตำ” บรกรรมไป ท�าใจใหสบาย ใจมความเมตตาขนมานะ กรมเยนเปนสขอก ความขโมโหกหายไป

คนไหนบากามมาก ใหดปฏกลอสภะ แตละคนไมเหมอนกน ใหเราดนสยของตวเอง นสยเราเปนแบบไหน พระพทธเจาประทานกรรมฐานไวใหทก ๆ นสย นสยอนเดยวททานชวยไมไดจรง ๆ คอนสยขเกยจไมยอมภาวนา

๗๓

ทานกชวยไมไดทานกปลอย

เวลาสอนกรรมฐานนะ ทานบอก “สอนกรรมฐานเหมอนคนฝกมา” ทานวาอยางน มาบางตวฝกงาย กใหกนอม ใหนอนใหพอ พกใหพอ ถงเวลากพาไปฝกมาบางตวดอ แรงมาก พยศมาก กตองฝกแบบทรมานใหมากหนอย ใหมนกนนอย ๆ ทรมานมนใหมนเหนอย ใหมนหมดเรยวหมดแรง อนนกยงฝกได ตวไหนฝกไมได ทานบอก “ฆาทง” คอไมสอน ปลอยทงไป บางคนไมใชวา ทกคนจะเรยนกรรมฐานได บางคนไมมความพรอมทจะเรยน กยงไมตองเรยน ทนเรากมาดตวเอง หวงวาเราคงไมใชมาประเภทสดทาย

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๒ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๕๕ไฟล ๕๗๐๗๑๒A

ชวตเรำมจ�ำกด

ตองเตอนตวเองบอย ๆ ใหขยนภาวนา อะไรทพระพทธเจาทานหามเรากไมท�า อะไรททานบอกใหท�า เรากท�า

ทานสอนใหมกนอย ใหสนโดษ ไมคลกคล อนนเรากไมมกมาก ไมโลภมาก ไมวนวายมาก ปรารภความเพยร เราตองปรารภความเพยร คดถงการปฏบตเพราะชวตเราเนยเปนของไมแนนอน คนทเรารจกตายไปเยอะแลว หรอบางคนทเรารจกไมมก�าลงจะภาวนา เจบไขไดปวย พกลพการ ชวตนเปนของทสนนดเดยวกตองคอยเตอนตวเองเรอย ๆ

ถาเราคดวาชวตเราอมตะ ลมตาย คนโบราณเรยก “ลมตาย” กเพลน เพลนไปวนหนง ๆ แปบเดยวกปหนง ผานไปไมนานก ๑๐ ป ไมนานกตายแลว มนผานไปรวดเรวมากเลย

ถาเรารทนวาชวตเรามนมจ�ากด ของอนเรายงหามาทดแทนได ทรพยสนเงนทองหมดไปกไปหามาใหมได แตเวลาในชวตเราหมดไปหาใหมไมไดแลว มนเปน

๗๖

ทรพยากรทขาดแคลนจรง ๆ เลย ของอนหาแทนได กระทงสามภรรยา หมดไปหาแทนใหมยงไดเลย แตชวตนไมมอะไรแทนแลว มแตหมดไปเรอย ๆ

ฉะนนเรามทรพยากรทจ�ากดอยางน เราตองใชใหเกดประโยชนสงสดใหได ชวตคนรนนประมาณ ๗๕ ป อายเฉลย อายกปประมาณ ๗๕ ป เราเอาไปนอนซะ ๒๕ ปแลว นอนสกหนงในสามของชวต ตอนเดกกนอนเยอะหนอย โตขนมากอดหลบอดนอนท�ามาหากน แก ๆ ท�าอะไรไมไดตองนอนอยเฉย ๆ เวลาอกเกนครงของทเหลอเอาไปท�างาน สมมตท�างานวนละ ๘ ชวโมง กหนงในสามของชวตแลว เหลออยนดเดยว ในนดเดยวถาเรายงเอาไปเลนซะอก เลยไมเหลอเวลาภาวนา

ถาเมอไหรเรารสกวาเราไมมเวลาภาวนาน ใหทบทวนตวเองเลย ในความเปนจรงเวลาภาวนานะมแตเราทงมนไป เวลากนขาวกภาวนาได ดจตดใจมนตะกละขนมากรทน มนพอใจไมพอใจในรสของอาหารกรทน นกภาวนาแลว

๗๗

๗๘

จะอาบน�ามความสขกร อาบน�าหนาหนาว ๆ กลวน�า ใจไมชอบเลยขยะแขยงสยองอยางน รทนเขาไป อาบน�าเสรจ ตวอบอนสบายใจ มความสขกรวามความสข กระทงอาบน�า กระทงขบถายกภาวนา ขบถายไมออกกลมใจกรวากลมใจ ขบถายไดสบายใจกรวาสบาย

ฉะนนทกสงทกอยางกระทงจะแตงเนอแตงตว จะหวผม ทาหนา ทาปาก เขยนควหรอท�าอะไร คอยรกาย คอยรใจไปเรอย ๆ มนมเวลาเยอะแยะไป นงรถไปท�างาน รถตดกลมใจกรวากลมใจ รถไมตดสบายใจกรวาสบายใจ เนยคอยรกายคอยรใจของเราไปเรอย ไมทง

ค�าวาไมมเวลาภาวนาไมมหรอก เวลาภาวนามเยอะแยะเลย สวนมากเราเอาเวลาทควรจะภาวนานนไปทงเปลา ๆ อยางเราเดนไปท�าธระ เราเดนไปขนรถเมล เดนไปอะไรอยางน ทกกาวทเดนเรารสกตวไป รสกกาย รสกใจไป กไดภาวนา ไดเดนจงกรมตงแตเชาแลว ชวตเราไมใชวาหาเวลาไมไดเลย แตวาเราไมรจกคณคาของเวลา ไมรจกหยบฉวย เรากเลยมาบน เปนขออางของ

๗๙

คนไมปฏบต

ทวาไมมเวลาปฏบต หลวงปดลยพดถงขนาดวา “มเวลาหายใจกมเวลาปฏบต” ท�าไมมเวลาหายใจแลวมเวลาปฏบต หายใจออกรสกตว หายใจเขารสกตว แคนกไดปฏบตแลว

ถาเรารวาชวตนผานไปอยางรวดเรว นใกลจะสนปแลว ฉลองปใหมกนไมนานเลย จะถงเวลาฉลองปใหมกนอกแลว มนผานไปอยางรวดเรวนะปหนง ๆ แปบเดยวก ๑๐ ป แปบเดยว ๒๐ ป ไมนาน ทกอยางกผานไปหมด

เราตองรวาอะไรเปนสาระส�าคญในชวตของเรา อะไรไมใชของส�าคญ เปนแคของอาศยอยชวครงชวคราว

ทรพยสนเงนทอง ครอบครว ชอเสยงเกยรตยศ อะไรพวกน เปนของทเราเอามาอาศยอยกบโลกชวครงชวคราว ตอไปเรากตองคนเคาไป อยางเรามครอบครว อยกนไปตอมาลกกเรยนจบ หรอลกไปเรยนหนงสอทอน

๘๐

ลกกแยกออกไป เคยมครอบครวหลายคนกเหลอนอยลง เหลอ ๒ คนตายาย ตายไปหนง เหลอคนเดยว สดทายตวเองกอยไมได ตวเองกสญเสย กระทงชวตรางกายของตวเองกเสยไปอก ตวครอบครว ทรพยสนเงนทอง ชอเสยงเกยรตยศ หนาทการงาน ชวคราวทงหมดเลย จ�าเปนตองมไหม กจ�าเปนเพอจะอยกบโลก

อยางสนเดอนกนยายนขนเดอนตลาคม คนเกษยณอายเยอะแยะเลย เคยมอ�านาจหมดอ�านาจแลว แตเดมผานไปไหนคนเขากไหว เดยวนคนเขากท�าไมรไมช ไปไหนเขากไลเอากม ทกสงทกอยางในโลกน เราไปเหนของไมมสาระวาเปนของมสาระ ใหความส�าคญกบสงพวกน เราไปตอสแยงชงของซงมนจะตองคนเจาของในเวลาไมนาน

สวนธรรมะนน เปนของทจะอยกบเราตลอดไป อย ค กบชวตจตใจของเรา เรากตองพยายามพฒนาธรรมะขนมาใหได ใหเขามาสจตสใจของเราใหได

๘๑

อะไรทพระพทธเจาหาม เรากอยาไปท�า อะไรททานบอกใหท�า เรากขยนท�า ทานหามไมใหท�าบาปอกศล เรากอยาไปท�า ทางกาย ทางวาจา ทางใจ ทานสอนใหเราเจรญศล สมาธปญญา เรากท�า เราท�าอยางททานสอน ธรรมะมนกเขามาสใจเราในเวลาไมนานเทาไร ถาเราตงใจ

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๗จากซดแสดงธรรม ณ ศาลาลงชน แผนท ๗๑ไฟล ๕๗๑๑๑๖

วสทธ ๗

๘๔

สมถะดไหม ด เหมอนบนไดขนแรก ๆ แตท�าอยแคสมถะไมขนเจรญปญญา ไมไดเรองเลย ท�าไมถกแลว ไมมสมถะเลยกคอ ไมมบนไดขนแรก ๆ เลยกไปยาก จะขนบนไดขนท ๓ เลยท�าไดไหม ได ถาขนมนไมใหญมาก แตขนสบายไหม เสยงไหม ขนไมสบาย เสยง ถาเดนไปตามล�าดบบนไดทพระพทธเจาวางไว จะไมยากเกนไป

บนไดของทาน ถาซอยออกไปหยาบ ๆ กม ๓ ขน แตละขนยาวหนอย ขนศล ขนสมาธเทา ๆ กน แตขนหลง ๆ น จะตองเขยงอยางแรง พระสารบตรทานมาแยกเปนบนได ๗ ขน เปนวสทธ ๗ อยาง สลวสทธ เรองศล จตตวสทธ คอเรองฝกจตใหมสมาธ ถดจากนน อก ๕ ขนเปนเรองของการเจรญปญญา ทานซอยการเจรญปญญาออกไปอก ชวยใหเราภาวนางายขน

เรมตงแต ทฏฐวสทธ ทฏฐวสทธเปนตวเจรญปญญาตวแรกเลย ทฏฐวสทธ คอเรยนรมทฏฐมความเหนทถกตองวาตวเราไมม เปนความเหนนะยงไมใชการ

๘๕

รจรง ตวเราไมม มแตรปกบนาม ถาแยกรปแยกนามได เรยกวามทฏฐวสทธ พวกเราทแยกรปแยกนามได ในบนได ๗ ขนเรามาอยในขนท ๓ แลว แยกรปนามไดเรยกวา ทฏฐวสทธ

ตอมาเรารอกวา รปธรรมนามธรรมทงหลาย มเหตจะเกด ไมใชลอย ๆ มาเกด แลวเกดแลวพอหมดเหตกหายไป ไมสงสยในรปธรรมนามธรรมทงหลาย รวามนมาจากเหต ถาหมดเหตมนกหายไป รอยางน รดวยการศกษาเปรยบเทยบเอาวารปแตกอนกบรปเดยวนไมเหมอนกน นามแตกอนกบนามเดยวนไมเหมอนกน เหตมนตางกน อนนขนบนไดมาอกอนนะชอ กงขาวตรณ วสทธ หมดความสงสยในการเกดของรปนาม มนเปนไตรลกษณ แตจะเหนไตรลกษณดวยการคด

ถดจากนนจะถง มคคามคคญาณทสสนวสทธ รวาอะไรเปนทาง อะไรไมใชทาง ตรงทรวาอะไรเปนทาง อะไรไมใชทาง ขนวปสสนาแลวผานวปสสนปกเลสไปแลว ตรงนถาแยกดวยญาณ ๑๖ พระรนหลงมาแยกดวยญาณ

๘๖

๑๖ แยกตรงนละเอยดออกไปอก เปนญาณอกเยอะ พระสารบตรมาแยกขนมา ทฏฐวสทธ กงขาวตรณวสทธ มคคามคคญาณทสสนวสทธ อะไรเปนมรรคอะไรไมใชมรรค

สงทเปนมรรคคอการทมสตรกายรใจ รรปนามตามความเปนจรง ดวยจตตงมนเปนกลาง ถาจตไมตงมน จตไมเปนกลาง วปสสนปกเลสจะแทรก ถาเมอไหรเกดวปสสนฯ แลวจตตงมนถงฐานขนเมอไร วปสสนฯ หายเลย วปสสนฯ เลยมชออกชอนงวา ธมมทธจจะ ธรรมะ กบ อทธจจะ ความฟงซานในธรรมะ ๑๐ ประการ

พวกเราจ�านวนมากเลยทมาถงตรงน ทเราภาวนาดจตดใจแลวมนสวางวางไปอยขางหนา ใครเคยเปนทมนไปวางสวางอยขางหนา แลวหลวงพอบอก รไหม จตเคลอนออกไปอยกบแสงสวาง ไปอยกบความวาง ไปอยกบความสขความสบายขางหนา ตรงทพวกเรารทนตวน เราไดมคคามคคญาณทสสนวสทธ รแลวถาไหลออกนอกอยางนไมใชทาง ถาตงมนอย รรปนามอยดวยจตทตงมนอยนเปนทาง

๘๗

ถดจากนนกเป น ปฏปทาญาณทสสนวสทธ ปฏปทาญาณทสสนวสทธ คอการท�าวปสสนานนเอง โดยทพนวปสสนฯ มาแลว กมสตรรปนามตามความเปนจรงดวยจตตงมนและเปนกลางเนยรไปเรอย ในโสฬสญาณทานกซอยไปถยบเลย พอเหนความจรงแรก ๆ กจะเกดความรสกมนนากลว เกดนากลว เกดรสกวาไรสาระ เกดความรสกเบอ พวกเราหลายคนทภาวนาแลวรสกไหม ธาตขนธชวตนนากลว ธาตขนธชวตนหาสาระแกนสารไมได ธาตขนธชวตนนาเบอ นเรากระเถบขนมาตงเยอะแลว ไมใชกระไดขนแรก ๆ แลว

เนยฝกมาเรอยนะ สดทายกเกด ญาณทสสนวสทธ เกดมรรคเกดผลขนมา เนยเดนทางเดน ถายอ ๆ นะ กเปนศล สมาธ ปญญา ถาขยายปญญาออกไป ๕ สวน ศลสมาธแลวอกปญญาเปน ๕ รวมเปน ๗ กเปนวสทธ ธรรมะชอวสทธ ๗ ประการ เนยพระสารบตรทานขยายขนมา แลวพระรนหลงมาขยายออกไปอกเปนญาณ ๑๖ โสฬสญาณ โสฬสญาณเนยเปนสวนของการเจรญปญญา

งนศลสมาธตองมกอน บางคนไปเรยนโสฬสญาณแลวเมาเลย ลมเรองศลกบการฝกจต ลมศลสกขา จตตสกขา ลมสลวสทธ จตตวสทธ คดวาการปฏบตไมมอะไร หาทางแยกรปนามอะไรตออะไร คดเอาเองเลย จตไมตงมนมนไมแยกหรอก งนสลวสทธกคอการศกษาเรองศล ศลสกขา จตตวสทธกคอจตตสกขา อก ๕ ตวของวสทธคอปญญาสกขา ๕ ตวนมาขยายออกไปเปน ๑๖ ตวเรยกโสฬสญาณ

๘๘

สวนหนงของพระธรรมเทศนา หลวงพอปราโมทย ปาโมชโช วนท ๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๕จากซดแสดงธรรม ณ วดสวนสนตธรรม แผนท ๔๕ไฟล ๕๕๐๖๐๑

ประวตหลวงพอปรำโมทย ปำโมชโช

๙๐

เกด พ.ศ. ๒๔๙๕ ณ บานดอกไม ต.บานบาตร อ.ปอมปราบศตรพาย จงหวดพระนคร

กำรศกษำ ชนประถมศกษาตอนตน ณ โรงเรยนสรยวงศ, ชนประถมศกษาตอนปลาย ณ โรงเรยนวดพลบพลาชย, ชนมธยมศกษา ณ โรงเรยนโยธนบรณะ, ปรญญาตรและโท ณ คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สจว. รนท ๕๗

กำรท�ำงำน ลกจาง กอ.รมน. (๒๕๑๘-๒๕๒๑), เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ๓-๗ ส�านกงานสภาความมนคงแหงชาต (๒๕๒๑-๒๕๓๕), ผช�านาญการ ๘-๑๐ องคการโทรศพทแหงประเทศไทย (๒๕๓๕-๒๕๔๔)

กำรศกษำธรรม นกธรรมตร, ศกษาอานาปานสตตามค�าสอนของทานพอล ธมมธโร ตงแต ๒๕๐๒, ศกษากรรมฐานจากครบาอาจารยสายวดปาหลายรปตงแต ๒๕๒๕ อาท หลวงปดลย อตโล หลวงพอพธ ฐานโย หลวงปเทสก เทสรงส หลวงปสม พทธาจาโร หลวงป

๙๑

บญจนทร จนทวโร และหลวงปสวจน สวโจ เปนตน, อปสมบทครงแรกในสมยทยงเปนนกศกษา ณ วด ชลประทานรงสฤษด จ.นนทบร โดยมหลวงพอปญญานนทภกขเปนพระอปชฌาย, อปสมบทครงท ๒ ณ วดบรพาราม จ.สรนทร (๓๐ มถนายน ๒๕๔๔) โดยม พระราชวรคณ (สมศกด ปณฑโต) เปนพระอปชฌาย

สถำนทจ�ำพรรษำ ๕ พรรษาแรกจ�าพรรษาอย ณ สวนโพธญาณอรญวาส อ.ทามวง จ.กาญจนบร ของทานพระอาจารยสจนต สจณโณ และพรรษาท ๖-ปจจบน ณ วดสวนสนตธรรม อ.ศรราชา จ.ชลบร โดยความเหนชอบของพระอปชฌาย

งำนเขยน วมตตปฏปทา (๒๕๔๒-๒๕๔๔) กอนอปสมบท, วถแหงความรแจง (๒๕๔๕), ประทปสองธรรม (๒๕๔๗) ทางเอก (๒๕๔๙) วมตตมรรค (๒๕๔๙) เรยนธรรมคเพอรธรรมหนง (๒๕๕๑) และแกนธรรมค�าสอนของหลวงปดลย อตโล (๒๕๕๑)

๙๒

วดสวนสนตธรรม อ.ศรราชา จ.ชลบร ตรวจสอบวนและเวลาแสดงธรรมของหลวงพอปราโมทย ปาโมชโช ไดท www.dhamma.com/calendar หรอโทร. ๐๘๑-๕๕๗๙๘๗๘

แผนทแสดงเสนทำงไปวดสวนสนตธรรม