พระธรรมนญศาลยตธรรม

อ.พบลย วฑรยปญญากล

ความรเกยวกบพระธรรมนญศาลยตธรรม

พระธรรมนญศาลยตธรรม เปนกฎหมายวธสบญญต ท บญญตถงศาลและผพพากษา

ซงเปนสถาบนหลกทใชอ านาจตลาการในการพจารณาพพากษาคดระหวางประชาชนและ

พลเมอง ถงแมวชาพระธรรมนญศาลยตธรรมจะเปนวชาเดยว แตเปนวชาทม

ความสมพนธกบกฎหมายอนอกหลายแขนง เชนกฎหมายวธพจารณาความแพง

กฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยกฎหมายวธสบญญตเปนการกลาวถง

วธด าเนนการขององคกร ศาลยตธรรมในการด าเนนการพจารณาพพากษาคดตาม

แนวทางทกฎหมายบญญต ท งน เพราะการใชอ านาจตลาการโดยศาลหรอผพพากษาเปน

การกระทบกระเทอนตอสทธ เสรภาพ และทรพยสนของประชาชน จงตองมขอบเขตหรอ

หลกเกณฑ การฟองคดใดคดหน งตองพจารณากฎหมายท งสองควบคกนไป

ความส าคญของพระธรรมนญศาลยตธรรม

ศาลยตธรรม (องกฤษ : The Court of Justice) เปนศาลทม อ านาจพจารณาพพากษาคดท งปวง เวนแตคดท รฐธรรมนญ ศาลปกครอง ศาลทหาร หรอศาลทกฎหมายบญญตใหอยในอ านาจของศาลยตธรรมอน

ตลาการหรอผพพากษา (Judge , Justic ) คอผมอ านาจและหนาท ในการพจารณาอรรถคดต าแหนงของตลาการเรยกวา “ผพพากษา” โบราณเรยกวา “ตระลาการ” หรอ “กระลาการ” ท งน ตลาการกบผพพากษาของไทยในสมยโบราณน นม อ านาจหนาท คนละอยางกน ปจจบน ในศาลยตธรรมน น ตลาการเปนช อขาราชการประเภทหน ง เรยกวา “ขาราชการตลาการ” สวนผพพากษาเปนต าแหนงของขาราชการตลาการ แตในศาลปกครองและศาลรฐธรรมนญน น ค าวาตลาการ ใชเรยกเปนช อขาราชการและเปนต าแหนงดวย ส าหรบศาลยตธรรมน น ค าวา ขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม น รวมถง ดะโตะยตธรรมและขาราชการตลาการทปฏบตงานใหแกฝายตลาการดวย ท เรยกวาขาราชการศาลยตธรรม

ศาลทบญญตไวตามพระธรรมนญศาลยตธรรม

พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา ๑ ไดบญญตวา “ศาลยตธรรมตามพระ

ธรรมนญนมสามชน คอ ศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา เวนแตจะม

กฎหมายบญญตไวเปนอยางอน”

ศาลทมไดบญญตไวตามพระธรรมนญศาลยตธรรม

ศาลยตธรรมอน ซงเปนศาลช นตนท จดต งข นโดยพระราชบญญตอ นและก าหนดใหเปนศาลช นตน

สงกดในกลมศาลยตธรรม ในขณะน ไดแก

ศาลเยาวชนและครอบครว ตามพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ.๒๕๓๔

ศาลแรงงาน ตามพระราชบญญตจดต งศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.๒๕๒๒

ศาลลมละลาย ตามพระราชบญญตจดต งศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลาย พ.ศ.๒๕๔๒

ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ตามพระราชบญญตจดต งศาลทรพยสนทาง

ปญญาและการคาระหวางประเทศ พ.ศ.๒๕๓๙

ศาลภาษอากร ตามพระราชบญญตจดต งศาลภาษอากรและพจารณาคดภาษอากร พ.ศ. ๒๕๒๘

การแบงชนของศาลยตธรรม

๑. ศาลชนตน (Court of First Instance) เปนศาลทคความเรมตนฟองรองคดกน คอ เปนศาลทมอ านาจพจารณาพพากษาพพากษาช ขาดตดสนคดแพงและคดอาญาในศาลช นตน (Original Jurisdiction) หลงจากน นจงจะมการอทธรณหรอฎกาตอไปยงศาลอทธรณหรอศาลฎกา คความจะไปฟองรองเรมตนคดท ศาลฎกาหรอศาลอทธรณทเดยวไมได เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนพเศษ

๒. ศาลอทธรณ (Appeal Court) เปนศาลช นกลางทมอ านาจพจารณาพพากษาคดท อทธรณค าพพากษาหรอค าส งของศาลช นตน (Appellate or Reviewing Jurisdiction) กลาวคอ เม อศาลช นตนพพากษาหรอมค าส งในคดเรองใดเรองหน งแลว หากคความไมพอใจกมสทธจะย นอทธรณไปยงศาลอทธรณศาลใดศาลหน งได แตท งน มไดหมายความวา คดทกเรองจะอทธรณไดเสมอไป คความจะมสทธอทธรณเรองใดหรอไม ตองเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

๓. ศาลฎกา (Supreme Court) หรอท เรยกกนวาเปนศาลสงสด เปน

ศาลทรบคดซงอทธรณมาจากศาลอทธรณ คอ เม อศาลอทธรณศาลใดศาลหน ง ได

มค าพพากษา หรอค าส งอยางใดอยางหน งแลว หากคความไมพอใจกมสทธ

อทธรณค าพพากษาหรอค าส งของศาลอทธรณไปยงศาลฎกา แตสทธท จะฎกาน

ตองอยภายใตกฎหมายวาดวยการฎกา ซงบญญตอยในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงและวธพจารณาความอาญา ศาลฎกามเพยงศาลเดยวต งอยใน

เขตกรงเทพมหานคร มเขตอ านาจครอบคลมศาลอทธรณและศาลช นตนทกศาลท ว

ราชอาณาจกร ปกตจะรบฎกาคดท ฎกาคดคานค าพพากษาศาลอทธรณ เวนแตคด

บางประเภทซงกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะวาเม อศาลช นตนมค าพพากษาหรอ

ค าส งแลว ใหอทธรณไปยงศาลฎกาโดยตรง

การแบงแผนกในศาล

มาตรา ๔ “ศาลฎกา ศาลอทธรณ และศาลชนตน อาจแบงสวนราชการเปนแผนกหรอหนวยงานทเรยกชออยางอน และจะใหมอ านาจในคดประเภทใดหรอคดในทองทใด ซงอยในเขตอ านาจของแตละศาลนนแยกตางหากโดยเฉพาะกได โดยออกเปนประกาศคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรม”

ศาลช นตนไดแบงแผนกออกเปน แผนกคดแพง แผนกคดอาญา หรอแผนกอนเพ อ

สะดวกแกการบรหารงานคด สวนแผนกคดเยาวชนและครอบครว แผนกคดลมละลาย

แผนกคดภาษอากร แผนกคดแรงงาน แผนกคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวาง

ประเทศ เปนไปตามพระราชบญญตวาดวยการจดต งศาลช านญพเศษเพ อพจารณาคด

เฉพาะทาง

ศาลฎกามแผนกคดพเศษ เพ อประโยชนในดานการวนจฉยช ขาดคดท อาศยความช านาญพเศษ แผนกคดพเศษในศาลฎกาประกอบดวย

แผนกคดเยาวชนและครอบครว

แผนกคดแรงงาน

แผนกคดภาษอากร

แผนกคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ

แผนกคดลมละลาย

แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

แผนกคดพาณชยและเศรษฐกจ

แผนกคดส งแวดลอม

แผนกคดผบรโภค

แผนกคดเลอกต ง

คณะกรรมการบรหารศาลยตธรรม (ก.บ.ศ.)

คณะกรรมการการบรหารศาลยตธรรมประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธาน และกรรมการบรหารศาลยตธรรมอน ซงขาราชการตลาการในแตละช นศาลเปนผเลอกช นศาลละ ๔ คน และผทรงคณวฒไมนอยกวา ๒ คน แตไมเกน ๔ คน อยในต าแหนงคราวละ ๒ ป มอ านาจหนาท ของส านกงานศาลยตธรรมตามระเบยบบรหารราชการศาลยตธรรม มาตรา ๖, ๗ และในมาตรา ๓ ยงไดบญญตไววาผมอ านาจหนาท ตามพระราชบญญตน จะใชอ านาจหรอกระท าการใดๆ ใหเปนการกระทบกระเทอนอ านาจพจารณาพพากษาคดของผพพากษาในศาลยตธรรมมได คณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมจงมอ านาจหนาท ดงท กรมหลวงราชบรดเรกฤทธทรงอธบายวาคอยเปนพ เล ยงดแลเทาน น มอ านาจแตเพยงก ากบดแลการบรหารราชการศาลยตธรรมเฉพาะในสวนทเก ยวกบงานบรหารงานบคคลและงานธรการใหเปนไปตามระเบยบแบบแผนและประเพณปฏบตของขาราชการศาลยตธรรมตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการศาลยตธรรม พ.ศ. ๒๕๔๓ มาตรา ๑๗

การจดตง การยบเลก การเปลยนแปลงเขตอ านาจศาล

ตามพระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา ๖ บญญตไววา “ใหเลขาธการส านกงาน

ศาลยตธรรมโดยความเหนชอบของคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมม

อ านาจเสนอความเหนเกยวกบการจดตง การยบเลกหรอการเปลยนแปลง

เขตอ านาจศาลของศาลยตธรรมตอคณะรฐมนตร เพอพจารณา

ด าเนนการ ทงน โดยค านงถงจ านวน สภาพ สถานทตง และเขตอ านาจศาล

ตามทจ าเปนเพอใหการอ านวยความยตธรรมแกประชาชนเปนไปโดย

เรยบรอยตลอดราชอาณาจกร”

การก าหนดจ านวนผพพากษาในศาลยตธรรม

พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา ๗ บญญตไววา “ใหคณะกรรมการบรหารศาล

บตธรรม ก าหนดจ านวนผพพากษาในศาลยตธรรมใหเหมาะสมตาม

ความจ าเปนแหงราชการ”