การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

ปรญญานพนธของ

อโนทย เพชรสวรรณ

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาอตสาหกรรมศกษา

ตลาคม 2549

การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

บทคดยอของ

อโนทย เพชรสวรรณ

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาอตสาหกรรมศกษา

ตลาคม 2549

อโนทย เพชรสวรรณ. (2549). การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ. ปรญญานพนธ กศ.ม.(อตสาหกรรมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: อาจารย ดร. ไพรช วงศยทธไกร,ผชวยศาสตราจารย สมพล ดำรงเสถยร

งานวจยเรอง การออกแบบบรรจสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑมวตถประสงคเพอออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบล หนงผลตภณฑใหประโยชนสงสดตอชมชน สามารถนำไปใชจรงได สรางเอกลกษณใหกบสนคา และเพอศกษาประสทธภาพของบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบล หนงผลตภณฑ ซงประสทธภาพของบรรจภณฑ ไดแบงเปน 5 ดาน คอ ดานการปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานการอำนวยความสะดวก ดานการสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและปลอดภย

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ประเภทบรรจภณฑและขนาดบรรจภณฑ สำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ผวจยไดทำการประเมนประสทธภาพจากการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 2 ครงครงท 1 ประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A ประกอบดวย บรรจภณฑประเภทกลอง รปทรงสเหลยม ขนาดกวาง 8.4 ซม. ยาว 8.4 ซม. สง 11.5 ซม. บรรจภณฑประเภทถงรปทรงสเหลยม ขนาดกวาง 8 ซม. ยาว 12 ซม. สง 22.4 ซม. บรรจภณฑประเภทกระปอง รปทรงกระบอกขนาดสง 24 ซม. เสนผาศนยกลาง 7.5 ซม. แบบ B ประกอบดวย บรรจภณฑประเภทกลอง รปทรงสเหลยม ขนาดกวาง 7 ซม. ยาว 7 ซม. สง 17.5 ซม. บรรจภณฑประเภทถง รปทรงสเหลยม ขนาดกวาง8 ซม. ยาว 8 ซม. สง 20.5 ซม. บรรจภณฑประเภทกระปอง รปทรงกระบอก ขนาดสง 24 ซม.เสนผาศนยกลาง 7.5 ซม. แบบ C ประกอบดวย บรรจภณฑประเภทกลอง รปทรงสามเหลยม ขนาดกวาง5.5 ซม. ยาว 11.4 ซม. สง 8.2 ซม. บรรจภณฑประเภทถง รปทรงสเหลยม ขนาดกวาง 9.4 ซม. ยาว11.8 ซม. สง 17.5 ซม. บรรจภณฑประเภทกระปอง รปทรงกระบอก ขนาดสง 24 ซม. เสนผาศนยกลาง7.5 ซม. นำมาพฒนาและปรบปรงตามขอเสนอแนะ หลงจากนนทำการประเมนประสทธภาพ ครงท 2โดยใชผเชยวชาญคนละกลม ซงแบงผเชยวชาญออกเปน ครงท 1 กลมท 1 ผเชยวชาญดานการออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 3 คน กลมท 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 3 คน ครงท 2 กลมท 1 ผเชยวชาญดานการออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 5 คนกลมท 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 5 คนและทำการเกบรวบรวมขอมลสถตในการวเคราะหขอมล คอ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และ t-test

จากการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มคาเฉลย 4.3 คา t เทากบ 1.92 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 แบบ B ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบ

บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มคาเฉลย 4.2 คา t เทากบ 1.37 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 แบบ C ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มคาเฉลย 3.9 คา t เทากบ -0.27 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

A DESIGN FOR KHAO TAEN PACKAGING UNDER ONE TAMBONONE PRODUCT PROJECT

AN ABSTRACTBY

ANOTHAI PETCHSUWAN

Presented in Partial Fulfillment of the Requirementsfor the Master of Education degee in Industrial Education

at Srinakharinwirot UniversityOctober 2006

Anothai Petchsuwan. (2006). A Design for Khao Taen Packaging under One Tambon OneProduct Project. Master thesis, M.Ed. (Industrial Education). Bangkok: Graduate School,Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Dr. Pairust Vongyuttakrai,Assist. Prof. Sompol Dumrongsatian

This research is covered three objectives, relating to packaging design for Khao Tan(Crispy Rice) in OTOP project. The first objective of this research is to a package of KhaoTan, which provides the highest benefits to a community and is really utilised. The secondobjective is to establish the uniqueness of product. The last objective is to create a well-qualified packaging, which is evaluated by five standards that are packaging, a convenientuse of a package, sales promotion, and cleanliness and safety.

Samples for this research are a pattern and size of package. The evaluation of theresearch data consists of two phases. The first phase is to evaluate the efficiency ofpackaging. There are three kinds of packaging patterns, which are pattern A : there arethree kinds of packages. Packet type in rectangle shape size 8.4 x 8.4 x 11.5 cm. (W x L x H).Bag type in rectangle shape size 8 x 12 x 22.4 cm. (W x L x H). Can type in cylinder shapewith 24 cm. height and 7.5 cm. diameter, pattern B : there are three kinds of packages.Packet type in rectangle shape size 7 x 7 x 17.5 cm. (W x L x H). Bag type in rectangle shapesize 8 x 8 x 2O.5 cm. (W x L x H). Can type in cylinder shape with 24 cm. height and 7.5 cm.diameter and pattern C : there are three kinds of packages. Packet type in triangle shapesize 5.5 x 11.4 x 8.2 cm. (W x L x H). Bag type in rectangle shape size 9.4 x 11.8 x 17.5 cm.(W x L x H). Can type in cylinder shape with 24 cm. height and 7.5 cm. diameter. All kindsof packages will be developed and improved to comply with suggestions. The second phaseis to evaluate the efficiency of packaging from packaging design experts and professionalKhao Tan traders. At the first evaluation of the second phase, research samples are classifiedinto two groups. The first group consists of three packaging design experts, the secondgroup consists of three professional Khao Tan traders. At the second evaluation of thesecond phase, research samples are classified into two groups. The first group consists offive packaging design experts, The second group consists of five professional Khao Tantraders. Statistical figures used in this research are evaluated by mean, standard deviationand t-test.

According to the analysis of pattern A packaging design quality for Khao Tan inOTOP project at the first phase, the whole evaluation of pattern A packaging design qualityfor Khao Tan in OTOP project results mean at 4.3 and t-test at 1.92, which are in the good

level and in line with hypothesis having significant level at .05, the whole evaluation of patternB packaging design quality for Khao Tan in OTOP project results mean at 4.2 and t-test at1.37, which are in the good level and in line with hypothesis having significant level at .05 andthe whole evaluation of pattern C packaging design quality for Khao Tan in OTOP projectresults mean at 3.9 and t-test at 0.27, which are in the good level and in line with hypothesishaving significant level at .05

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบนสำเรจสมบรณไดโดยความกรณาอยางยง จาก อาจารย ดร.ไพรชวงศยทธไกร ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ ผชวยศาสตราจารย สมพล ดำรงเสถยร อาจารยดร. อปวทย สวคนธกล และอาจารย โอภาส สขหวาน กรรมการควบคมปรญญานพนธ ทไดกรณาใหคำปรกษา แนะนำ และขอเสนอแนะ ตลอดจนแกไขขอบกพรองอนเปนประโยชนในการทำปรญญานพนธครงนอยางดยง นบตงแตเรมตนดำเนนการจนเสรจเรยบรอยสมบรณ ผวจยรสกซาบซง จงขอกราบขอบพระคณ เปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร. ละเอยด รกษเผา รองศาสตราจารย ชศร วงศรตนะ ทกรณาใหความอนเคราะหเปนผเชยวชาญตรวจแบบประเมนความคดเหนในการวจย ครงน

ขอขอบคณผเชยวชาญทกทาน ทใหความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยขอขอบคณเพอนรวมชนทกทานทใหกำลงใจและคำแนะนำตาง ๆ เปนอยางดคณคาและประโยชนอนพงมจากปรญญานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณ

ของบดา มารดา บรพคณาจารย และผมพระคณทกทานทไดอบรมสงสอน ชแนะแนวทางทดและ มคณคาตลอดจนประสาทวทยาการความรแกผวจยมาตลอด

อโนทย เพชรสวรรณ

สารบญ

บทท หนา1. บทนำ......................................................................................................................... 1

ภมหลง................................................................................................................ 1ความมงหมายของการวจย................................................................................... 2ความสำคญของการวจย....................................................................................... 3ขอบเขตของการวจย............................................................................................ 3นยามศพทเฉพาะ................................................................................................. 4กรอบแนวคดการวจย........................................................................................... 6สมมตฐานการวจย................................................................................................ 7

2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ............................................................................... 8โครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ........................................................................ 8

นโยบายและการดำเนนงานโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ........................ 9วเคราะหและสรปผลขอมลเกยวกบโครงการ.................................................... 11ขาวแตน........................................................................................................ 11

บรรจภณฑและการออกแบบบรรจภณฑ................................................................ 12บทบาทและความสำคญของบรรจภณฑ.......................................................... 12ความหมายและหนาทผลตภณฑ.................................................................... 13ความหมายของบรรจภณฑ............................................................................. 14หนาทผลตภณฑ............................................................................................ 14ประเภทของบรรจภณฑ................................................................................. 16บรรจภณฑจำแนกตามวสด............................................................................ 18บรรจภณฑอาหาร.......................................................................................... 20การออกแบบบรรจภณฑ................................................................................ 22การแบงขนตอนกระบวนการออกแบบ............................................................ 23การสรางแนวคดในการออกแบบ..................................................................... 24การออกแบบโครงสรางบรรจภณฑ................................................................. 25ฉลากโภชนาการ............................................................................................ 27เครองหมายการคา........................................................................................ 31วสดบรรจภณฑและระบบการพมพบรรจภณฑ................................................ 34การพมพระบบออฟเซท................................................................................. 38การพมพระบบซลคสกรน............................................................................... 39ระบบพมพเฟลกโซกราฟ................................................................................ 39ระบบการพมพกราววร................................................................................... 39

สารบญ(ตอ)

บทท หนา2 (ตอ)

การปม ตด การปมกลองและการทำเสนพบ การปมตด................................... 40การออกแบบกราฟฟคและจตวทยาการใชส.................................................... 41

ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑ............................................................. 46ประสทธภาพ................................................................................................. 46การประเมนผล.............................................................................................. 47ผประเมน...................................................................................................... 47หลกเกณฑการประเมน.................................................................................. 49ระบบวธการวดผล......................................................................................... 51การนำผลประเมนไปใชงาน........................................................................... 51ความสะอาดและปลอดภย.............................................................................. 53

งานวจยทเกยวของ.............................................................................................. 53

3. วธดำเนนงานวจย.................................................................................................... 58ขนตอนการออกแบบบรรจภณฑ........................................................................... 58

การกำหนดประชากร..................................................................................... 58เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล................................................................. 59ขนตอนการดำเนนการวจย............................................................................ 61

ขนตอนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ................................................... 62การสรางแบบประเมนประสทธภาพบรรจภณฑ............................................... 62การประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ....................................................... 63สถตทใชในการวเคราะหขอมล....................................................................... 64

4. ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................................. 66ผลการวเคราะหขอมล............................................................................................... 66

5. สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ........................................................................ 89สรปผลการวเคราะหขอมล........................................................................................ 91อภปรายผล.............................................................................................................. 94ขอเสนอแนะ............................................................................................................ 95

สารบญ(ตอ)

บทท หนา

บรรณานกรม................................................................................................................. 98

ภาคผนวก...........................................................................................................................101ภาคผนวก ก. แบบประเมนผลความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการออกแบบ

บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ........................102ภาคผนวก ข. หนงสอขอความอนเคราะหทดสอบแบบประเมนผล................................107ภาคผนวก ค. อารตเวรค การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการ

หนงตำบลหนงผลตภณฑ....................................................................................129ภาคผนวก ง. รปบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบล

หนงผลตภณฑ....................................................................................................178

ประวตยอผวจย.............................................................................................................182

บญชตาราง

ตาราง หนา

1 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ครงท 1.......................................... 69

2 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ครงท 1.......................................... 72

3 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ครงท 1.......................................... 75

4 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ครงท 2.......................................... 79

5 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ครงท 2........................................... 82

6 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ครงท 2........................................... 85

บทท 1บทนำ

ภมหลงนบตงแตป พ.ศ. 2540 จนถงปจจบน หลงจากเกดวกฤตการณฟองสบแตก ทวโลกตาง

ไดรบผลกระทบจากปญหาวกฤตทางเศรษฐกจ แตละประเทศพยายามหาแนวทางในการฟนฟเศรษฐกจในประเทศของตนโดยเรวทสด ไมวาจะเปนการกเงนจากตางประเทศ การขนอตราภาษนำเขารวมทงการพยายามสรางรายไดเขาประเทศในทกๆ ทาง ประเทศไทยเปนหนงในประเทศทไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจในชวงป พ.ศ. 2540 อยางรนแรงสงผลใหประชาชนในทกระดบประสบปญหา ปญหาหนงทประชาชนกลมใหญของประเทศถกรมเรา คอ ปญหาความยากจน ซงกอใหเกดการอพยพยายถนไปสเมองใหญทเจรญกวาเปนปญหาตามมา รฐบาลจงไดจดใหมโครงการ หนงตำบลหนงผลตภณฑ เพอสรางเศรษฐกจชมชนใหเกดขนสอดคลองกบนโยบายการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง ตามแนวพระราชดำรสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โครงการ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ” เปนกจกรรมทางเศรษฐกจทจะเปนเครองมอกระตนใหเกดกระบวนการเรยนรของชมชน เกดการดำเนนการพฒนาเศรษฐกจ อยางตอเนองจากหมบานอนเปนหนวยการพฒนาเบองตน จนเปนเครอขายภายใตตำบล สามารถสรางความเจรญและยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขน โดยการผลตหรอการจดการทรพยากรทมอยในทองถนใหกลายเปนสนคาทมคณภาพ มจดเดนและจดขาย สอดคลองกบวฒนธรรมในแตละทองถน เพอใหรจกแพรหลายไปไกล สามารถจำหนายไดทวทงตลาดภายในประเทศและตางประเทศทรพยากรทมอยในแตละทองถนของประเทศไทยทสามารถนำมาแปรรปกอใหเกดผลประโยชนตอไปทงอาหาร ของใช เครองเรอน ของตกแตงรวมทงศลปกรรมตางๆ สวนหนงไดมาจากการอาศยใชพชผลทางการเกษตรเปนวตถดบ เมอนำความคด ความรและภมปญญา มาประยกตใชกบทรพยากรเหลาน ยอมสามารถกอใหเกดสนคารปแบบตางๆ การทสนคาใหมจะเกดขนและประสบความสำเรจในตลาดไดนน การสรางความแตกตางใหเกดขน บรรจภณฑนบเปนสงสำคญทจะทำใหสนคาไดมความแปลกใหมและนาสนใจมากกวาสนคาเดมทมอยนบวาเปนปจจยสำคญในการพจารณา ในขนวางแผนพฒนาสนคา (สขมาล ตรยไชยาพร. 2546 : 1)

การบรรจภณฑ (packaging) เปนกระบวนการสำคญทชวยทำใหธรกจการคาขายตางๆประสพความสำเรจและถกจดใหเปนสวนหนงของสวนประสมการตลาด (marketing mix) สมยใหมเพราะในปจจบนการแขงขนทางดานการตลาดมสงมาก ตวผลตภณฑสนคาเองกไมสามารถคดคนหรอพฒนาใหดขนกวาเดมไดมากนก และลกษณะของตวสนคาทเปลยนเปนสนคาสะดวกซอมการเอากลยทธทางดานการพฒนาตวบรรจภณฑ (package) มาใช เพอชวยกระตนใหผบรโภคตดสนใจซอสนคาดวยตวของสนคาเอง ในรปลกษณะของพนกงานกบสนคาขายเงยบ (silent salesman) แนวโนวการเปลยนแปลงบรรจภณฑ ในลกษณะนจะเกดขนกอนกบสนคาประเภทผลตภณฑอาหาร (ดำรงศกดชยสนท ; และกอเกยรต วรยะกจพฒนา. 2537 : 1-9)

ขาวแตน ขนมชนดหนงทเปนทนยมของคนในภาคเหนอ เชน ขาวแตนนำแตงโม ขาวแตนหนาหมหยอง ขาวแตนหนางาดำ ขาวแตนธญพช ซงใครทไดไปเทยวทางภาคเหนอกมกจะซอหาเปนของฝากตดไมตดมอ เนองจากหาซอไดงายมราคาไมแพง อกทงยงมรสชาต หวาน มน กรอบ อรอยหากแตสนคาในโครงการฯ ยงไมประสบความสำเรจในการขายเทาทควร ยงไมสามารถแขงขนกบสนคาประเภทเดยวกนจากผผลตในระบบอตสาหกรรมได ซงสาเหตทสำคญคอ ปญหาดานรปแบบของบรรจภณฑทไมสามารถดงดดความสนใจ รวมทงยงขาดเอกลกษณเฉพาะตวททำใหคนจดจำตราสนคาได ซงในการทจะยกคณภาพและมาตรฐานสนคาในโครงการฯ ใหเปนทยอมรบและสามารถจำหนายไดจะตองมการพฒนาบรรจภณฑ

แนวทางในการพฒนาผลตภณฑการแปรรปจากผลผลตทางการเกษตรใหกลายเปนผลตภณฑออกจำหนายสทองตลาดนนยงตองอาศยปจจยอนๆ นอกเหนอจากทรพยากรและวตถดบนนคอปจจยดานความคดรเรมสรางสรรค ความเปนอนหนงอนเดยวกน รวมทงการคำนงถงดานการตลาดและการผลต ขณะเดยวกนกควรจะมความเหมาะสมสอดคลองกบภมปญญาของแตละทองถนดวยวธของการสรางความแตกตางใหกบผลตภณฑไดอยางมประสทธภาพ เนองจากบรรจภณฑนนสามารถทำหนาทในการแสดงความแตกตางไดชดเจนทสด ตงแตภาพลกษณทสงผานบรรจภณฑไปสผบรโภค ขนตอนของการวเคราะหเพอหารปแบบบรรจภณฑทเหมาะสมกบตลาดและผลตภายใตภมปญญาไทย ควบคกบวทยาการทางเทคโนโลยสมยใหมนน ชาวบานในระดบตำบลนนยงขาดความรความเขาใจในการคดสรางสรรคดวยตนเอง จงมความจำเปนอยางยงทนกออกแบบผลตภณฑ จะเขาไปชวยแกไขปญหาในสวนดงกลาว เพอใหผลตภณฑในแตละทองถนไมเปนเพยงสนคาทใชภายในชมชนเทานน แตจะสามารถผลตและเปนสนคาออกสตลาดจรง สามารถสรางจดขายและเพมมลคาจงเปนแนวทางสำคญในการขยายโอกาสใหสนคา และบรการในนโยบาย “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”ประสบผลสำเรจทงในประเทศและตางประเทศในอนาคต

ดงนนจากเหตผลดงกลาวผวจยจงมความสนใจทจะออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ใหดงดดความสนใจจากลกคา มเอกลกษณรวมของสนคาในโครงการฯ และชาวบานสามารถนำไปผลตไดจรงในปจจบนกอใหเกดประโยชนสงสดตอชมชน

ความมงหมายของการวจยในการวจยครงนผวจยไดตงความมงหมายไวดงน

1. เพอออกแบบบรรจภณฑ สำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑใหประโยชนสงสดตอชมชน สามารถนำไปใชจรงได สรางเอกลกษณใหกบสนคา

2. เพอประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ สำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

2

ความสำคญของการวจย1. ไดแบบทเปนเอกลกษณของสนคา ประเภทขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนง

ผลตภณฑ2. บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑสามารถสรางมลคา

เพมใหกบสนคาและดงดดความสนใจลกคากลมเปาหมาย

ขอบเขตของการวจยงานวจยออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ผวจย

ไดศกษาบรรจภณฑประเภท กลอง ถง กระปอง ซงมขนาดดงนแบบ A ประกอบดวย

1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาด กวาง 8.4 ซม. ยาว 8.4 ซม. สง 11.5 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ

2. บรรจภณฑประเภทถงขนาด กวาง 8 ซม. ยาว 12 ซม. สง 22.4 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

แบบ B ประกอบดวย1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาด กวาง 7 ซม. ยาว 7 ซม. สง 17.5 ซม. ใชกระดาษ

ชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ

2. บรรจภณฑประเภทถงขนาด กวาง 8 ซม. ยาว 8 ซม. สง 20.5 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

แบบ C ประกอบดวย1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาด กวาง 5.5 ซม. ยาว 11.4 ซม. สง 8.2 ซม. ใชกระดาษ

ชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ และทำการลอค

3

2. บรรจภณฑประเภทถงขนาด กวาง 9.4 ซม. ยาว 11.8 ซม. สง 17.5 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

ประชากรทใชในการวจยประชากรทใชในการวจยครงนไดแก ประเภทบรรจภณฑและขนาดบรรจภณฑ สำหรบ

ใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑตวแปรทศกษา

โดยผวจยจะทำการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ 9 ชนด ทผวจยไดออกแบบสำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน

1. ดานการปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานการอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและปลอดภย

นยามศพทเฉพาะ1.การออกแบบบรรจภณฑ หมายถง ระบบการทำงานทจำเปนตองมการอาศยความชวย

เหลอกนจากหลายๆ ฝาย เพอรวมกนพจารณาและตดสนใจในความเปนไปไดของผลตภณฑสนคาและภาระหนาทหลกสำคญของนกออกแบบบรรจภณฑกคอ การสรางภาพพจน (IMAGE) ของสนคาใหปรากฎจรง และเปนทยอมรบนบตงแตเรมกระบวนการผลตจนกระทงถงการบรโภค

2. บรรจภณฑ หมายถง รปแบบวตถภายนอกททำหนาทปกปองคมครอง หรอหอหมผลตภณฑภายในใหปลอดภย สะดวกตอการขนสง เอออำนวยใหเกดผลประโยชนในทางการคาและการบรโภค

3. บรรจภณฑประเภทกลอง หมายถง กลองกระดาษแขงแบบพบ มราคาถกทงวสด และกรรมวธการผลต สามารถพบเกบแบนราบไดเมอไมตองการใช ประหยดเนอทในการเกบและการขนสงสามารถพมพสสน ลวดลาย ไดหลายวธ

4. บรรจภณฑประเภทถง หมายถง บรรจภณฑททำจากวสดออนตว เชน กระดาษ และเปดปดไดดานเดยว กนถง มลกษณะเปนรปทรงสเหลยม เมอกางถงออกสามารถวางตงตรงได เพราะมการพบความกวางของดานขางทสามารถพบเกบและขยายออกเปนรปทรงกระบอกสเหลยมได

5.บรรจภณฑประเภทกระปอง หมายถง กระปองกระดาษเปนภาชนะบรรจทมสวนของภาชนะทำดวยกระดาษซงพบทบกนหลายชน มรปทรงกระบอก โดยกนทำจากโลหะและฝาของภาชนะทำดวยพลาสตก ใชบรรจขนมขบเคยว

4

5

6. ขนาดบรรจภณฑ หมายถง ขนาดของบรรจภณฑประเภท กลอง ถง กระปอง7. ขาวแตน หมายถง ขนมชนดหนงทเปนทนยมของคนในภาคเหนอ ทำมาจากขาวเหนยว

ทนงสกแลวมาใสลงในแมพมพ ใชมอกดใหเตมพมพใสไวในถาดหรอบนแผง นำไปตากแดดใหแหงแลวทอดดวยนำมนพชขาวจะพองตวขน แตงหนาขาวแตนโดยใชนำออยเคยวใหเหนยว นำมาราดบนขาวแตนใหเปนวงกลม มรสชาตหวาน มน กรอบ อรอย

8. โครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ หมายถง ความมงหวงในกลมราษฎร ไดมอาชพ มรายได มการสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑดวยการทำผลตภณฑอตสาหกรรม ทผบรโภคยอมรบไดดวยตนเองในตำบลและราษฎรยงคงอยในทองถน

9. ประสทธภาพของบรรจภณฑ หมายถง ความสามารถของบรรจภณฑทคมครองผลตภณฑจากความเสยหายเนองจากการขนสง เพราะผบรโภคไมตองการทจะไดรบอนตรายจากอาหารเปนพษหรอบาดแผล อนเนองมาจากบรรจภณฑทไมเรยบรอยสมบรณ

9.1 ดานการปกปองผลตภณฑ หมายถง การออกแบบใหสามารถคมครองสนคาทอยภายในใหอยในสภาพดไมเกดการเสยหายเนองจากการขนสง

9.1.1 ปองกนการสมผสกบนา ความชน หรออากาศ9.1.2 ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอก

9.2 ดานการบรรจ หมายถง ปรมาณบรรจมาตรฐานของบรรจภณฑ ซงประกอบดวยความกวาง ความยาว ความสง สามารถบรรจผลตภณฑไดในปรมาณทกำหนด

9.2.1 บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการและเหมาะสม9.2.2 ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

9.3 ดานการอำนวยความสะดวก หมายถง บรรจภณฑตองเอออำนวยความสะดวกตอการขนสงและการเกบรกษาในคลงสนคา ซงตองมความมนคง แขงแรง สามารถทจะวางซอนทบกนไดหลายชนเพอประหยดพนท สะดวกตอการจบถอ หว มความปลอดภยและเหมาะสมกบสภาวะการใชงาน

9.3.1 การขนสง9.3.2 ใชงานงาย เชน การเปดปด การยกถอ และการเกบรกษา

9.4 ดานการสงเสรมการจำหนาย หมายถง ดงดดใหลกคาเกดความสนใจอยากซอ เชนขนาดรปราง รปทรง ส วสดและกราฟฟก

9.4.1 รปแบบนาสนใจ จดจำตราสนคาและสนคา9.4.2 กระตนใหเกดการทดลองใชและการซอซา

9.5 ดานความสะอาดและความปลอดภย หมายถง สถานทผลต ตองรกษาใหอยในสภาพสะอาด ถกสขลกษณะ พนผวของเครองมอและอปกรณ การผลตทสมผสกบอาหารตองทำความสะอาดอยางสมำเสมอตลอดเวลา

9.5.1 ผลตภณฑ9.5.2 วสด อปกรณ

กรอบแนวคดการวจย

บรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

1. ประเภทบรรจภณฑ กลอง ถงกระปอง

2. ขนาดบรรจภณฑ

ประสทธภาพของบรรจภณฑ สำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ

1. ปองกนการสมผสกบนำ ความชน หรออากาศ

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

ดานการบรรจ

1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการและเหมาะสม

2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

ดานอำนวยความสะดวก

1. การขนสง2. ใชงานงาย เชน การเปด ปด การยกถอและการเกบรกษา

ดานสงเสรมการจำหนาย

1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

2. กระตนใหเกดการทดลองใชและการซอซำ

ดานความสะอาดและความปลอดภย

1. ผลตภณฑ2. วสด อปกรณ

6

สมมตฐานในการวจยบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ทผวจยไดออกแบบม

ประสทธภาพอยในเกณฑดทง 5 ดาน คอ ดานการปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานการอำนวยความสะดวก ดานการสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและปลอดภย

7

บทท 2เอกสารและงานวจยทเกยของ

จากการวจยเรอง โครงการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงผลตภณฑหนงผลตภณฑ ไดมการรวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน

1. โครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ2. บรรจภณฑและการออกแบบบรรจภณฑ3. ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑ4. งานวจยทเกยวของ

1. โครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

1.1 ความเปนมาของโครงการ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”อตสาหกรรมในครวเรอนมความสมพนธกบวถชวตของคนในชนบทควบคไปกบการทำ

เกษตรกรรมจากเดมเปนการผลตเพอใชสอยในครอบครว โดยใชวตถดบทรพยากรทมอยในทองถนผสมผสานกบภมปญญาทไดรบการสงสมและถายทอดมาจากบรรพบรษ ผลตเครองอปโภคบรโภค เพอใชสอยในครอบครว ตอมามการสงเสรมฝกอบรมจากหนวยงานราชการทำใหอตสาหกรรมในครวเรอนขยายเปนอตสาหกรรมชมชนและอตสาหกรรมขนาดยอม และมบทบาทสำคญในการสรางงาน สรางรายได สงเสรมการกระจายรายไดอยางกวางขวาง พรอมกบนำเงนตราตางประเทศเขาประเทศในรปการสงออกจำนวนมาก

ปจจบนจะเหนไดวาการประกอบอตสาหกรรมทองถนมแนวโนมเพมขน จากการสำรวจอตสาหกรรมในครวเรอนของสำนกงานสถตแหงชาต ป 2542 มผประกอบการจำนวน 1.2 ลานครวเรอนเพมจากป 2538 รอยละ 21.5 ทำใหปรมาณผลผลตอตสาหกรรมในครวเรอนมจำนวนมากหากการดำเนนการผลตแบบตางคนตางผลต ไมมทศทางทชดเจนและสงผลใหเกดปญหาทางดานการตลาดโดยเนนภาพลกษณและจดเดนของผลตภณฑ เพอเผยแพรใหเปนทรจกอยางแพรหลาย จงเปนแนวทางสำคญททำใหผลตภณฑในทองถนมชองทางการจำหนายและมสวนแบงการตลาดทสมดล

ภายหลงทประเทศไทยประสบกบภาวะวกฤตเศรษฐกจในชวงระหวางป 2540 เปนตนมาทำใหเกดการชะลอตวทงภาคเกษตรและอตสาหกรรม สนคาเกษตรตกตำ การสงออกลดลง ภาคอตสาหกรรมลดกำลงการผลต โรงงานอตสาหกรรมเปนจำนวนมากทยอยปดตวเอง สงผลใหเกดการวางงานโดยทวไป ทำใหกำลงซอของประชาชนลดลง เกดระบบเศรษฐกจฝดเคองทงประเทศประชาชนมฐานะยากจนลง ประกอบกบการพฒนาประเทศทผานมาไดสะสมการพงพาตางประเทศมาโดยตลอด

ดงนน การทประเทศจะหวงพงแตเพยงภาคการสงออกสนคาอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยนำเขาและวตถดบจากตางประเทศเพยงอยางเดยว คงไมสามารถทจะดำรงเศรษฐกจทงระบบใหอยไดอยางมนคง การหนมาใหความสนใจถงศกยภาพทมอยในประเทศตงแตระดบรากหญา สนคาเกษตร

9

ภมปญญาทองถน ความร ความชำนาญ ความสามารถทกษะและประสบการณ ในการผลตสนคาทบงบอกถงความเปนเอกลกษณสนคาไทย จงเปนสงทหลายฝายเรมตระหนกและใหความสนใจ เพอนำไปสการพงตนเองไดทงในระดบบคคล ระดบครวเรอน และระดบประเทศ สรางความเขมแขงใหกบระบบเศรษฐกจประเทศโดยรวมทงประเทศ โดยเรมตนจากการพฒนาชมชนใหมความเขมแขง แลวจงขยายไปสระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ อนเปนเปาหมายการพงตนเองไดอยางยงยน

“โครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ” จงถกกำหนดใหเปนนโยบายสำคญในการแกไขปญหาเศรษฐกจและความยากจนของประเทศ โดยมงหวงใหเกดการปรบโครงสรางภาคการผลตหนมาสรางมลคาเพมใหกบวตถดบทมอย ใชภมปญญาทองถนใหเกดประโยชนผสมผสานใหกบวฒนธรรมประเพณและการทองเทยว สามารถเชอมโยงสนบสนนการกระจายสนคาชมชนออกสตลาดภายนอกไดในระดบสากล เปนการสรางเศรษฐกจชมชนพงตนเอง ใหราษฎรมงานทำ มรายได อาศยศกยภาพในชมชนเพอใหเกดความมนคงยงยน โดยยนอยบนฐานความคด “การมสวนรวมของชมชน ประชาชนคดเองทำเอง”รฐทำหนาทเพยงใหการสนบสนนเทานน เปนแนวคดในการพฒนาเพอวางรากฐานความยงยนจากขางลางไปสระดบประเทศในทสด

“หนงตำบล หนงผลตภณฑ” เปนแนวทางประการหนงทจะสรางความเจรญแกชมชนใหสามารถยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขน โดยการผลตหรอจดการทรพยากรทมอยในทองถนใหกลายเปนสนคาทมคณภาพ มจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองทสอดคลองกบวฒนธรรมในทองถนสามารถจำหนายในตลาดทงภายในและตางประเทศ

หลกการสำคญของโครงการ หนงตำบลหนงผลตภณฑ ม 3 ประการ คอ1.1.1 เกดจากภมปญญาทองถนสสากล (Local Yet Global) ผลตสนคาและบรการ ทใช

ภมปญญา และวฒนธรรมของทองถนใหเปนทยอมรบในระดบสากล1.1.2 พงตนเองและคดอยางสรางสรรค (Self Reliance - Creativity) ทำความฝนใหเปน

จรง ดานกระบวนการ หนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยสรางกจกรรมทอาศยศกยภาพของทองถน1.1.3 การสรางทรพยากรมนษย (Human Resource Development) ฟมฟกประชาชน

ใหสชวตดวยความทาทายและจตวญญาณในการสรางสรรคผลตภณฑไมไดหมายถงตวสนคาเพยงอยางเดยว แตเปนกระบวนการทางความคด รวมถง

การบรการ การดแลอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การรกษาภมปญญาไทย การทองเทยวศลปวฒนธรรม ประเพณการตอยอดภมปญญาทองถน การแลกเปลยนเรยนรเพอใหกลายเปนผลตภณฑทมคณภาพ มจดเดนจดขายทรจกกนแพรหลายไปทวประเทศและทวโลก

1.2 นโยบายและการดำเนนงานโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑชอโครงการภาษาไทย “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”ภาษาองกฤษ “One Tambon One Product” ตวยอ “OTOP”1. ความหมายของ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ” กระทรวงอตสาหกรรมไดใหความหมาย

ของ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ” เพอใชเปนสอกลางแนวทางในการปฏบตงานวา หมายถง “ความมงหวงในกลมราษฎร ไดมอาชพ มงานทำ มรายได มการสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑดวยการทำผลตภณฑอตสาหกรรม ทผบรโภคยอมรบไดดวยตนเองในตำบลและราษฎรยงคงอยใน ทองถน”

10

2. วตถประสงคของโครงการการดำเนนงาน “หนงตำบล หนงผลตภณฑ” นมวตถประสงคหลกหรอเปาหมายทสำคญอย

3 ประการ คอ2.1 มงมนใหกลมราษฎรมความสามารถในการพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพดและสามารถ

จำหนายได2.2 มงมนใหราษฎรมความสามารถในการบรหารจดการเปนเครอขายเชอมโยงกนจนเกด

ธรกจอตสาหกรรมชมชนแบบยงยน (พงตนเองได)2.3 มงมนใหราษฎรมความรเปนเจาของผลตภณฑและในธรกจทดำเนนการมความภมใจ

ในผลตภณฑและในธรกจทดำเนนการและสบทอดตออนชนรนตอ ๆ ไป3. การดำเนนงาน “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”การสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรมไดมสวนรวมในการพฒนาชมชนในทองถน

เพอลดความยากจนโดยการสรางงาน โครงการทมลกษณะสอดคลองกบ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”เขาไปสนบสนนใหราษฎรในทองถนตาง ๆ ในภมภาคไดมอาชพ มงานทำ มรายไดเสรม มการสรางมลคาเพมของผลตภณฑดวยการใชทรพยากรทมอยในความรบผดชอบ เชน การฝกอบรม ดานเทคนค การผลตและการจดการ การพฒนาเครองมออปกรณการผลต การบรการเงนทนหมนเวยน เปนตน เขาไปสนบสนนโดยประสานงานเปนเครอขายรวมกบหนวยงานอน ๆ

จากนนกเปนการนำยทธศาสตรเขาไปสนบสนนชวยเหลอ ในการสนบสนนดานวชาการดวยการพฒนาความรความสามารถในดานการผลต ดานการจดการ และดานการตลาดของคนในทองถนตามบทบาทหนาทความรบผดชอบ โดยจะมยทธศาสตรในการดำเนนงานดงน

3.1 ยทธศาสตรดานการตลาด สนบสนนการศกษาวจยตลาด การวางแผนการตลาดกำหนดกลยทธดานราคา สงเสรมชองทางการจำหนาย ตลอดจนการออกแบบผลตภณฑและบรรจภณฑ

3.2 ยทธศาสตรดานการเงน ชวยวางแผนดานการเงน ประสานงานตดตอแหลงเงนทนตาง ๆ สงเสรมดานการบรหารเงนทนหมนเวยนทเกยวของกบสถาบนการเงนตาง ๆ

3.3 ยทธศาสตรดานการผลต เสนอแนะปรบปรงการผลตผลตภณฑใหดขน แนะนำเทคโนโลยใหเหมาะสมเพอยกระดบใหทนกบตางประเทศ ชวยในดานประสทธภาพการผลต และการลดตนทนเพอใหเกดมลคาเพม

3.4 ยทธศาสตรดานการจดการองคกร ใหความชวยเหลอสนบสนนองคกร โดยการจดวางระบบบญชและการเงนใหมมาตรฐาน การจดการอบรมใหความรแกพนกงานและบคคลทเกยวของเพอเพมขดความสามารถในการบรหารโครงการไปมาตรฐานโลก นอกจากนตองแนะนำใหมการจดระบบสวสดการคาตอบแทนทเหมาะสม

3.5 ยทธศาสตรดานระบบขอมลขาวสาร ชวยเหลอปรกษาแนะนำใหมการนำระบบขอมลขาวสารเขาไปใชในการบรหารจดการใหมากขนในทกระบบองคกร ตลอดจนการตดตอสอสารทงภายในและภายนอกองคกร

11

3.6 ยทธศาสตรดานการตางประเทศ ศกษาความเปนไปไดดานตลาดตางประเทศตลอดจนใหความชวยเหลอในการตดตอและวางเครอขาย รวมทงการจดแสดงสนคาในตลาดตางประเทศทงหมด

3.7 ยทธศาสตรดานการประสานการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐและเอกชน ประสานงานสรางเครอขายชมชน ทองทการปรบปรงใหเกดกฎระเบยบทเอออำนวยตอธรกจ “หนงตำบลหนงผลตภณฑ”

1.3 วเคราะหและสรปผลขอมลเกยวกบโครงการจากหลกการของโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑทจะสรางความเจรญแกชมชน ใหสามารถ

ยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขน โดยการผลตหรอจดการทรพยากรทมอยในทองถนใหกลายเปนสนคาทมคณภาพ มจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองทสอดคลองกบวฒนธรรมในทองถนสามารถจำหนายในตลาดทงภายในและตางประเทศ และยทธศาสตรดานการตลาดทมการกำหนดกลยทธดานราคาสงเสรมชองทางการจำหนาย ตลอดจนการออกแบบผลตภณฑและบรรจภณฑ ดงนนการเสนอแนะแนวทางสการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑนาทจะมการเผยแพรถงแนวทางการคดคนหาผลตภณฑ บรรจภณฑและตลาดใหม และมการจดการฝกอบรมการออกแบบบรรจภณฑ เพอใหชมชนกลมคนทสนใจไดมความรความเขาใจทดเกยวกบการพฒนาผลตภณฑของตน

ในการเสนอแนะแนวทางนนตองมการวเคราะหและพจารณาถงปจจยตาง ๆ ทเกยวของทงในเรองทรพยากรในทองถน ความพรอมของชมชน คณภาพการผลตและการจดจำหนาย เพอจะไดมการแนะนำแนวทางการพฒนาผลตภณฑ รปแบบบรรจภณฑและวสดบรรจภณฑ การผสมผสานกบวสดธรรมชาต และภมปญญาทองถนไดอยางเหมาะสม

1.4 ขาวแตนขาวแตนเปนขนมชนดหนงทเปนทนยมของคนในภาคเหนอ ซงใครทไดไปเทยวทางภาค

เหนอกมกจะซอหาเปนของฝากตดไมตดมอ เนองจากหาซอไดงาย มราคาไมแพง อกทงยงมรสชาตหวาน มน กรอบ อรอย ขาวแตนเปนสนคาหนงตำบลหนงผลตภณฑ ทสรางรายไดใหแกชาวบานโดยเฉพาะขาวแตนนำแตงโม

วธการทำ1. แชขาวเหนยวโดยใสเกลอลงไปเลกนอยเพอใหขาวมรสเคมนดๆ เมอแชขาวจนขาวพอง

ตวไดทแลวนำมาซาวนำนงใหสก2. นำขาวเหนยวทนงสกแลวมาใสลงในแมพมพ ใชมอกดใหเตมพมพใสไวในถาดหรอบนแผง

นำไปตากแดดใหแหง3. นำมาทอดในนำมนหมหรอนำมนพช ขาวจะพองตวขน4. แตงหนาขาวแตนโดยใชนำออยเคยวใหเหนยว นำมาราดบนขาวแตนใหเปนวงกลม5. ถาเปนขาวแตนหวานกจะนำนำออยมาคลกกบขาวเหนยวทนงสกแลวใหทวจะมสเหลอง

ปนนำตาลเหมอนสนำออย นำมากดในแมพมพนำไปตากใหแหงแลวทอดรบประทานไดโดยไมตองแตงหนาอก

12

นางบญทน บญทว ประธานคณะกรรมการกลมขาวแตนบานทงมานเหนอ ต.บานเปา อ.เมองจ.ลำปาง เลาใหฟงวา ขาวแตนมการทำมาตงแตครง ป ยา ตา ยาย โดยนำขาวทเหลอทานแลวมาตากใหแหง แลวนำมาทอดเปนขนมใหลกหลานไดขบเคยวในสมยกอน

ตอมาไดมการพฒนาปรบปรงโดยนำเอานำแตงโมมาผสม ทำใหรสชาตด อรอยเปนทตองการของตลาดจงไดรวมตวกนภายในหมบานประมาณ 50 ครอบครว จดตงกลมขนโดยสมาชกจะลงหนๆ ละ 10 บาท แตไมเกนคนละ 5,000 บาท ดวยทนเรมแรก 200,000 บาท เมอป 2543 และไดรบการสนบสนนจากสภาวฒนธรรมจงหวดลำปางอก 100,000 บาท ดำเนนการในรปของรานคาและจดหาวสดในการทำขาวแตนเขาราน เพอใหสมาชกไดซอวสดนำไปทำขาวแตน มทงทำในแตละครวเรอนและทำกนเปนกลม

สวนดานการตลาด เรมจำหนายในอำเภอและจงหวดกอน แลวขยายไปจงหวดใกลเคยงและทวประเทศ โดยมพอคาคนกลางมารบไปจำหนาย และทางกลมเองนำไปจำหนายตามงานแสดงสนคาตางๆ ทวประเทศ สำหรบตลาดตางประเทศกมประเทศมาเลเซยและไตหวน โดยจดสงสปดาหละประมาณ 5,000 ถง ทำใหสมาชกมรายไดคนละ 80-150 บาทตอวน

2. บรรจภณฑและการออกแบบบรรจภณฑ

2.1 บทบาทและความสำคญของบรรจภณฑในสมยโบราณมนษยมความเปนอยอยางงาย ๆ มการกกตนรกษาอาหารไวกนในยามขาด

แคลนเฉพาะภายในครอบครว ตอมาเมออารยธรรมเจรญขน และสามารถหาผลผลตไดมากเกนเทาทจำเปนจะตองใชมนษยกเกดการนำเอาผลผลตทเหลอของตนไปแลกกบผลผลตของผอนในยคดงกลาวนเอง เพอรกษาคณภาพของผลผลตบรรจภณฑกไดถกประดษฐคดคนขน อยางไรกดบรรจภณฑในสมยแรก ๆ เพยงสามารถเกบรกษาคณภาพของผลตภณฑชวงระยะเวลาสน ๆ เทานน

ตอมาในสมยปฏวตอตสาหกรรม คอ ชวง ค.ศ. 1769 – 1800 โดยอาศยเทคโนโลยมนษยเราสามารถผลตสนคาทละจำนวนมาก ๆ ดวยตนทนทตำ หรอทเรยกวา Mass production การคาขายการพาณชยทมการขยายตวอยางรวดเรว ประกอบกบในยคนนผบรโภคมกำลงซอสงผผลตเพยงแตผลตสนคาออกมาใหเรวทสด ผซอพรอมทจะซออยแลว ในยคนบรรจภณฑจงมความหมายสำคญอยางมากอยางไรกด บทบาทสวนใหญของบรรจภณฑในยคน คอ การปองกนรกษาไมใหสนคาไดรบแรงกระแทกเสยหายและสะดวกสำหรบการขนสงไปใหลกคาเพยง 2 ประการนเทานน ไมไดมบทบาทลกซงอยางเชนในปจจบน ดงนน บรรจภณฑในยคนนขนาดจะคอนขางใหญ ตวอยางเชน ถงหรอลงไม กระสอบ ฯลฯหรอทเรยกวา Bulk pack คอบรรจทละมาก ๆ

ตงแตเมอประมาณ 3,000 ปกอน แกว นบวาเปนบรรจภณฑทคอนขางพเศษกวา บรรจภณฑอน ๆ คอ ดมราคาใหคณคาทสงกวา มกใชกบสนคาทมราคาแพง หรอตองการการเกบรกษาเปนพเศษหลงจากยคปฏวตอตสาหกรรมในทวปยโรป การคมนาคมสะดวกขน การคาขาย การพาณชย แผขยายมากขนอยางรวดเรว มการตดตอไมเฉพาะประเทศตอประเทศ แตถงขนาดทวปตอทวปอยางสะดวกมการประดษฐคดคนผลตภณฑนานาชนดมากมายมหาศาล เพอตอบสนองรบใชการดำรงชวตมนษย

13

สภาพดงกลาวนบรรจภณฑไดเขามามบทบาทอยางสง นอกจากการปองกนรกษาสภาพและคณภาพตวสนคาและสะดวกสำหรบการขนสงซงเปนหนาทหลก 2 ประการ แตเดมบรรจภณฑในยคหลงจนถงปจจบนยงไดทำหนาทอนอกมากมายหลายประการในดานการตลาด การประชาสมพนธและการสงเสรมการจำหนายหรอทเรยกกนวา Promotion

บรรจภณฑมหนาทมากมายหลายประการแตทหลก ๆ จะมอย 4 ประการ คอ1. ดานปกปองผลตภณฑ บรรจภณฑผลตจากวสดทสามารถชวยในการปองกนอากาศไดด

มโครงสรางทแขงแรง และทนตออณหภมตำ2. ดานการบรรจ สามารถบรรจผลตภณฑไดในปรมาณทกำหนด3. ดานอำนวยความสะดวก บรรจภณฑตองคำนงถงในดานตาง ๆ ดงน

ดานผผลต- สามารถผลตไดในระบบอตสาหกรรม- มลกษณะของบรรจภณฑทสะดวกตอการบรรจ- การขนสงบรรจภณฑสามารถชวยในการประหยดพนทไดด เชน การวางซอน หรอการ พบคลกลอง- การจดจำหนายสามารถวางบรรจซอนกนไดบนชนวางดานผบรโภค- บรรจภณฑสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดดตอตวผลตภณฑ- ผบรโภคสามารถใชบรรจภณฑไดสะดวก เชน การเปดรบประทาน การเกบรกษาหลง การเปดรบประทาน- เมอรบประทานผลตภณฑภายในบรรจภณฑหมดแลว สามารถเกบบรรจภณฑทงไดสะ ดวก และไมเปนกากมาก

4. ดานสงเสรมการจำหนาย สามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาเปนผลตภณฑสนคาใดสามารถเหนภาพพจนของแบรนด และมขอมลจำเปนตามกฎหมาย หรอขอกำหนดจากกองอาหารและยา

2.2 ความหมายและหนาทของบรรจภณฑบรรจภณฑนบไดวาเปนปจจยทสำคญของสนคา และขาดไมไดในการดำรงชวต ประโยชน

ของบรรจภณฑมมากมายและเปนสวนสำคญของสนคาทเกยวของกบระบบเศรษฐกจของประเทศชวยในการขนสงสนคาใหเปนไปอยางรวดเรว ปองกนสนคาจากสภาพแวดลอมตางๆ บรรจภณฑในยคแรกจะสามารถเกบรกษาคณภาพของสนคาเพยงระยะเวลาสนๆ เทานน ตอมาในยคปฎวตอตสาหกรรมสนคาตาง ๆ สามารถผลตไดเปนจำนวนมากดวยตนทนตำ ทำใหชองทางในการจำหนายขยายตวขนสภาวะตลาดในระยะนผผลตเพยงแตผลตสนคาใหเรวทสด โดยทผซอพรอมทจะซออยแลว บรรจภณฑยงคงทำหนาทปกปองสนคาไมใหเสยหายในระยะสนๆ และกอใหเกดความสะดวกในการขนสงเทานน(อมรรตน สวสดทต 2534 : 44)

บรรจภณฑทดและนาสนใจยอมเปนสวนหนงของการแขงขนในตลาดยคไรพรมแดน เชนปจจบน ซงบรรจภณฑทมการผลตในขณะนมดวยกนหลายชนด อาทเชน บรรจภณฑพลาสตกบรรจภณฑโลหะ และบรรจภณฑกระดาษ เปนตน โดยพบวาในชวงหลายปทผานมา กระแสการอนรกษคณภาพสงแวดลอมไดขยายตวเพมมากขนไปทวโลก สงผลใหบรรจภณฑกระดาษซงผลตมาจากพช

14

ทงายตอการยอยสลายจงมมลคาการใชเพมมากขนตามลำดบ อยางไรกตามเมอมการนำไมมาผลตกระดาษเพมมากขน กยอมมวนหมดสนไดในทสด ดงนนควรยดหลกการพฒนาแบบยงยนมาใชดวยการรวมรณรงคปลกตนไมทดแทนไปพรอมๆ กบการใชงาน ทงนเพอประโยชนของชนรนหลงตอไป

2.3 ความหมายของบรรจภณฑปน คงเจรญเกยรตและสมพร คงเจรญเกยรต (2541 : 7-8) กลาววาบรรจภณฑ คอ บรรจภณฑ

เปนทงศาสตรทงศลปทใชในการบรรจสนคาในการจดจำหนายเพอสนองความตองการของผซอและหรอผบรโภคดวยตนทนทเหมาะสม ศาสตรและศลปในนยามของบรรจภณฑ หมายถง ความรทใชในการพฒนาบรรจภณฑตองใชความรหลายๆ สาขามาประยกตใช ตวอยางเชน บรรจภณฑอาหารตองใชความรทางดานเทคโนโลยอาหารเฉพาะทาง เชน อาหารทเปนแปง อาหารทมความเปนกรดตำ เปนตนเพอวเคราะหการเกดปฏกรยา ระหวางอาหารและบรรจภณฑ พรอมทงศกษาวธการถนอมรกษาอาหารใหไดตามกำหนดเวลาทตองการ หรอทเรยกชอเปนภาษาองกฤษวา Shelf-Life นอกจากนการกำหนดอายขยของอาหารยงตองใชความรทางดานการตลาด การขนสง เพอประเมนเวลาทสนคาอาหารจะอยในตลาดและสามารถบรโภคไดหมดกอนอาหารแปลงสภาพจนบรโภคไมได นอกเหนอจากศาสตรดงทกลาวมาแลวบางสวน การออกแบบกราฟฟกของบรรจภณฑยงเปนสาขาวชาหนงของพาณชยศลปทตองออกแบบใหตรงตามกลมเปาหมายททางดานการตลาดไดกำหนดไว เพอวาบรรจภณฑทออกแบบนนจะไดรบการยอมรบและซอซำหลาย ๆ ครงจนเปนทนยมในกลมเปาหมายทกำหนดไว ผซอและผบรโภคในนยามของบรรจภณฑ หมายถง ณ จดขายมสนคาหลายประเภททผซอไมจำเปนตองเปนผบรโภคเสมอไป ยกตวอยางเชน ของขวญในชวงเทศกาล สนคาสำหรบเดกทารกหรอ สตวเลยง เปนตนการออกแบบบรรจภณฑสำหรบสนคาทผซอไมใชผบรโภคน จำตองสรางสงจงใจและความมนใจตอผซอวาสนคาดงกลาวจะกอใหเกดอรรถประโยชนสงสดแกผบรโภค ดวยเหตนการออกแบบบรรจภณฑเหลานจะเนนในการสรางภาพแหงความพอใจแทนทจะเนนเรองคณสมบตของตวสนคาท ใชในการออกแบบทวไป ตนทนทเหมาะสมในนยามของบรรจภณฑ หมายถง การมองจากแงธรกจ การผลตสนคา เพอการจดจำหนายยอมตองการสนคาทมตนทนตำเทาทจะตำได ในการพฒนาบรรจภณฑการเลอกใชวสดทมตนทนตำอยางเดยวอาจจะกอใหเกดความเสยหายใหแกบรรจภณฑไดงาย ทำใหบรรจภณฑไมสามารถทำหนาทอยางสมบรณ ดวยเหตน จงตองคดถงผลกระทบของคาใชจายทอาจจะเกดขนทวทงระบบ

อมรรตน สวสดทต (2545 : unpage) กลาววา การบรรจภณฑ คอ ระบบรวมในการเตรยมสนคาสำหรบการขนสง จดจำหนาย เกบรกษาและตลาด โดยใชคาใชจายทเหมาะสม ซงสอดคลองกบความตองการของผลตภณฑ ทงนสนคาอาจบรรจในบรรจภณฑตงแตหนงหรอหลายชนด โดยบรรจภณฑทใชมตงแต ขวด หลอด กระปอง หอ ถง กลอง ถวย ลง ฯลฯ โดยทำมาจากวสดตาง ๆ กน อาทกระดาษ พลาสตก แกว โลหะหรอไม

ศรวรรณ เสรรตน (2539 : 272) กลาววา การบรรจภณฑ (Packaging) หมายถง กจกรรมในการออกแบบและผลตภาชนะบรรจหรอสงหอหมสนคา การบรรจภณฑมความสมพนธอยางใกลชดกบปายฉลากกลาวคอ ปายฉลากจะเปนสงทปรากฎบนบรรจภณฑ

15

2.4 หนาทของบรรจภณฑปน คงเจรญเกยรต และสมพร คงเจรญเกยรต (2541 : 8-9) ไดกลาวถงหนาทของบรรจภณฑ

อาหารแปรรปมความสอดคลองกบวทยาการ 2 ดาน คอ ดานเทคนค และดานการตลาด จำแนกไดดงน

หนาทของบรรจภณฑสามารถใหคำอธบายเพมเตมไดดงน1. การทำหนาทบรรจใส ไดแก ใส - หอสนคา ดวยการชง ตวง วด นบ2. การทำหนาทปกปองคมครอง ไดแก ปองกนไมใหสนคาเสยรป แตกหก ไหลซม3. การทำหนาทรกษาคณภาพอาหาร ไดแก การใชวสดทปองกนอากาศซมผาน ปองกนแสง

ปองกนกาซเฉอยทฉดเขาไปชะลอปฏกรยาชวภาพ ปองกนความชนจากภายนอก4. การทำหนาทขนสง ไดแก กลองลกฟก ลงพลาสตก ซงบรรจสนคาหลายหอหรอหนวย เพอ

ความสะดวกในการเคลอนยายและขนสงสนคาไปยงแหลงผลตหรอแหลงขาย5. การวางจำหนาย คอ การนำบรรจภณฑทมสนคาอาหารแปรรปอยภายในวางจำหนายได

โดยไมจำเปนตองใหเหนสนคาเลย สามารถวางนอนหรอวางตงไดโดยสนคาไมไดรบความเสยหายซงควรคำนงถงขนาดทเหมาะสมกบชนวางสนคาดวย

6. การรกษาสงแวดลอม ไดแก6.1 ใชวสดบรรจภณฑทใหปรมาณขยะนอย เปนวสดทยอยสลายไดงาย ในกระบวนการ

ผลตจะไมใชสารททำลายชนบรรยากาศ เปนตน6.2 นำบรรจภณฑเวยนมาใชใหมหรอใชประโยชนอนได เชน ขวดเหลา แกวใสแยม เปนตน6.3 หมนเวยนนำกลบมาผลตใหม คอ นำบรรจภณฑทใชแลวไปหลอมหรอยอยสลายเปน

วตถดบสำหรบใชผลตเปนบรรจภณฑหรอสนคาอนได7. ทำหนาทสงเสรมการขายเพราะบรรจภณฑทออกแบบสวยงามสามารถใชเปนสอโฆษณา

ไดดวยตนเอง รวมถงการออกแบบบรรจภณฑเพอใชเฉพาะกาล เชน มการแนบของแถมไปกบตวบรรจภณฑ การนำรปภาพดารา เครองหมายกฬาทไดรบความนยมมาพมพบนบรรจภณฑ จะเปนแนวทางหนงในการเรยกความนยมของสนคา

8. ทำหนาทเปนฉลากแสดงขอมลของอาหารแปรรป ไดแก ขอมลทางดานโภชนาการ สวนประกอบของอาหาร วนทผลต วนทหมดอาย คำแนะนำ และเครองหมายเลขทะเบยนหรอเลขอนญาตจากคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

ดานเทคนค ดานการตลาด

การบรรจใส การสงเสรมการขายการปกปองคมครอง การแสดงขอมลอาหารการรกษาคณภาพอาหาร การตงราคาขายไดสงขนการขนสง การเพมปรมาณขายการวางจำหนาย ใหความถกตองรวดเรวการรกษาสงแวดลอม การรณรงค

16

9. ทำใหตงราคาขายไดสงขนเนองจากบรรจภณฑทสวยงามจะสรางมลคาเพมใหสนคาสรางความนยมในสนคา จากตราและเครองหมายการคาทำใหเกดความภกดในตวสนคา สงผลใหขายราคาทสงขนได หรอเรยกวาสนคาแบรนดเนม

10. การเพมปรมาณขายดวยการรวมหนวยขายปลกในบรรจภณฑอกชนหนง เชน นมกลอง 1 โหล ในกลองกระดาษลกฟกทมหหว หรอการขายขวดนำยาทำความสะอาดพรอมกบซองนำยาทำความสะอาด เพอใชเตมใสในขวดเมอใชนำยาในขวดหมดแลว เปนตน

11. ใหความถกตองรวดเรวในการขาย โดยการพมพบารโคดบนบรรจภณฑทำใหคนคดเงนไมจำเปนตองอานปายราคาบนบรรจภณฑแลวกดเงนทตองจาย แตใหเครองอานบารโคดทำหนาทแทนทำใหรวดเรวและถกตอง

12. รวมมบทบาทในการรณรงคเรองตางๆ เชน สญลกษณรไซเคล ฉลากเขยว กฬา ทองเทยวกนของไทยใชของไทย เปนตน

สำหรบหนาทของการบรรจภณฑทางการตลาด มผไดใหความหมายไวอกหนงทานคอ ศรวรรณเสรรตน (2539 : 273) ซงแบงหนาทของการบรรจภณฑทางการตลาดไว 7 ประการ ดงน

1. เพอบรรจและปองกนสนคา (Containment and Protection) เชน กลองนมทำหนาทบรรจภณฑและปองกนไมใหนมเสยเรว

2. เพอใหสะดวกตอการใชงาน (Usage) กลาวคอ สะดวกตอการเปดใชการถอหรอจดการเคลอนยาย เชน ยาสฟนทมฝาพลบลอปปดเปดไดสะดวก หลอดลาบนเนททำใหสะดวกและประหยดในการใช

3. เพอการตดตอสอสารไปยงกลมผบรโภค (Communication) กลาวคอ เปนการนำขอมลขาวสารตดกบตวสนคาไปยงผบรโภค โดยระบถงตราสนคา วตถทใชผลต นำหนก วธการเกบรกษาการออกแบบสสน

4. เพอชวยในการวางแผนพฒนาผลตภณฑใหม (New Product Planning) เปนการปรบปรงผลตภณฑใหม โดยออกแบบบรรจภณฑในรปทแตกตางกนออกไป

5. เพอการแบงแยกสวนตลาด (Market Segmentation) การบรรจภณฑทแตกตางกนโดยใหเหมาะสมกบตลาดเปาหมายแตละตลาด เชน แชมพขนาดของสำหรบคนเดนทาง ขนาดเลกสำหรบคนโสด ขนาดใหญสำหรบครอบครว เปนตน

6. เปนการสรางภาพลกษณของตราสนคาและบรษท (Company and Brand Image)7. การบรรจภณฑมความสำคญตอการขายในรปแบบใหลกคาบรการตวเอง (Self Service)

เพราะบรรจภณฑทเดนชดจะดงดดลกคาใหสนใจซอ2.5 ประเภทของบรรจภณฑบรรจภณฑสามารถแบงไดดงน

2.5.1 การแบงตามตามวตถประสงคการจำหนายสนคาอมรรตน สวสดทต (2545 : unpage) ไดแบงประเภทของบรรจภณฑตามความมง

หมายทตางกน ดงน1. บรรจภณฑเพอขายปลก หมายถง ภาชนะบรรจสนคาทจะขายโดยตรง และนำ

ไปตงอยในรานคา เชน ถงพลาสตก ขวดแกว ขวดพลาสตก กระปอง โลหะ หลอดโลหะ กลองกระดาษ

17

แขง กลองกระดาษลกฟก เปนตน โดยขวดบรรจภณฑชนดนทำหนาทคมครองสนคาและเปนผขายสนคาดวย บรรจภณฑจะตองทำหนาทจงใจผซอสนคา ใหความสวยงาม อธบายถงสรรพคณ วธใช วธเกบรกษา ฯลฯ และมขอความจำเปนตามทกำหนดไวในกฎหมาย ขนาดจะตองเหมาะสมกบลกษณะและขนาดสนคา และการใชงาน ขนาดพอดกบชนวางของในรานคา สะดวกตอการหยบใชสอย บรรจภณฑจงมความสำคญมากเทากบตวสนคา เพราะเปนสวนทจะตดไปกบสนคา

2. บรรจภณฑเพอการขายสง คอ บรรจภณฑทรวบรวมและนำสนคาขายปลกจากโรงงานผผลตไปยงผซอ เชน กลองกระดาษลกฟก ลงไม ลงกระดาษ ลงพลาสตก กระสอบ เปนตนบรรจภณฑประเภทน จะบรรจสนคาและบรรจภณฑเพอการขายปลก โดยคมครองผลตภณฑจากสภาพแวดลอมตางๆ ระหวางการสงไปขาย เชน สภาพของลมฟาอากาศ การลำเลยง การขนสงททำใหเกดการเสยหายและสงมชวตตาง ๆ เปนตน คณสมบตของบรรจภณฑประเภทนจะเนนแงของการคมครองปองกนสงมาก นอกจากนบรรจภณฑเพอการขนสงตองมขนาดเหมาะสม วางเรยงบนแทนรองรบสนคาขนาดมาตรฐานไดอยางเตมประสทธภาพหรอมขนาดพอดกบตบรรจสนคา

2.5.2 บรรจภณฑแบงตามการออกแบบปน คงเจรญเกยรต ; และสมพร คงเจรญเกยรต (2541 : 7-9) ไดกลาวถงการแบงประเภท

บรรจภณฑดงตอไปน1. บรรจภณฑชนในหรอปฐมภม (Primary Packaging) เปนบรรจภณฑทผซอจะได

สมผสเวลาทจะบรโภค บรรจภณฑนจะไดรบการโยนทงเมอมการเปดและบรโภคสนคาภายในจนหมดเชน ซองบรรจนำตาล เปนตน บรรจภณฑนเปนบรรจภณฑทอยชนในสดตดกบตวสนคา

ในการออกแบบบรรจภณฑชนในมปจจยสำคญทตองพจารณา 2 ประการ คอ อนดบแรกจะตองมการทดสอบจนมนใจวาอาหารทผลตและบรรจภณฑทเลอกใชตองเขากนได หมายความวา ตวอาหารจะไมทำปฏกรยากบบรรจภณฑ ปฏกรยาทเกดจากการแยกตวของเนอวสดบรรจภณฑเขาสอาหารหรอการทำใหบรรจภณฑเปลยนแปลงรปทรงไป เชน ในกรณการบรรจอาหารใสเขาไปในบรรจภณฑขณะทอาหารยงรอนอย เมอเยนตวลงในสภาวะบรรยากาศหอง จะทำใหรปทรงของบรรจภณฑบดเบยวไดเหตการณนจะพบบอยมาก ในขวดพลาสตกทรงกระบอก ซงแกไขไดโดยการเพมรองบนผวทรงกระบอกหรอเปลยนรปทรงเปนสเหลยมมมบน นอกเหนอจากความเขากนไดของอาหารและบรรจภณฑแลวปจจยอนดบตอมาทตองพจารณา คอ บรรจภณฑชนในจะเปนบรรจภณฑทวางขายบนหงหรอไม ในกรณทบรรจภณฑชนในจำตองวางขายแสดงตวบนหง การออกแบบความสวยงาม การสอความหมายและภาพพจนจะเรมเขามามบทบาท ในการออกแบบบรรจภณฑ

2. บรรจภณฑชนทสองหรอทตยภม (Secondary Packaging) เปนบรรจภณฑทรวบรวมบรรจภณฑชนแรกเขาดวยกน เพอเหตผลในการปองกนหรอจดจำหนายสนคาไดมากขน หรอดวยเหตผลในการขนสง บรรจภณฑชนทสองทเหนไดทวไป เชน กลองกระดาษแขงของหลอดยาสฟนถงพลาสตกใสซองนำตาล 50 ซอง เปนตน ในการออกแบบบรรจภณฑชนทสองนมกจะเปนบรรจภณฑทตองวางแสดงบนหง ณ จดขาย ดงนน การเนนความสวยงามและภาพพจนของบรรจภณฑชนทสองจงมความจำเปนอยางยง ตวอยาง เชน กลองยาสฟน การออกแบบของหลอดยาสฟนทอยภายในกไมจำเปนตองออกแบบใหสอดสหลายส ในทางกลบกนถาบรรจภณฑชนในไดรบการออกแบบอยางสวยงาม ในการออกแบบบรรจภณฑชนทสองน อาจจะทำการเปดเปนหนาตางเพอใหเหนถงความ

18

สวยงามของบรรจภณฑชนในทออกแบบมาอยางดแลว ในกรณของตวอยางถงพลาสตกใสซองนำตาล50 ซองนน ถงพลาสตกทเลอกใชไมจำเปนตองชวยรกษาคณภาพของนำตาลมากเทาซองชนในเนองจากทำหนาทรวมซองนำตาล 50 ซองนนเขาดวยกน เพอการจดจำหนาย แตตวถงเองตองพมพสอดสอยางสวยงามเพราะเปนถงทวางขายบนหง ณ จดขาย

บรรจภณฑชนในหรอปฐมภม และบรรจภณฑชนทสองหรอทตยภม มชอเรยกอกชอหนงวาบรรจภณฑเพอการจำหนายปลก

3. บรรจภณฑชนทสามหรอตตยภม (Tertiary Packaging) หนาทหลกของบรรจภณฑนคอ การปองกนสนคาระหวางการขนสง บรรจภณฑขนสงนอาจแบงยอยเปน 3 ประเภท คอ

3.1 บรรจภณฑทใชจากแหลงผลตถงแหลงขายปลก เมอสนคาไดรบการจดเรยงวางบนหงหรอคลงสนคาของแหลงขายปลกแลว บรรจภณฑขนสงกหมดหนาทการใชงาน บรรจภณฑเหลาน เชน แคร และกะบะ เปนตน

3.2 บรรจภณฑทใชระหวางโรงงาน เปนบรรจภณฑทจดสงสนคาระหวางโรงงานตวอยาง เชน ลงใสซองพรกปน ถงนำจม เปนผลผลตจากโรงงานหนงสงไปยงโรงงานอาหารสำเรจรปเพอทำการบรรจไปพรอมกบอาหารหลก เปนตน

3.3 บรรจภณฑทใชจากแหลงขายปลกไปยงมอผอปโภคบรโภค เชน ถงตางๆ ทรานคาใสสนคาใหผซอ

การออกแบบบรรจภณฑชนทสามน จงตองคำนงถงความสามารถในการปองกนสนคาระหวางการขนสง สวนขอมลรายละเอยดบนบรรจภณฑขนสงจะชวยในการจดสงเปนไปอยางสะดวกและถกตอง บรรจภณฑชนทสามน จงเรยกอกชอหนงวา บรรจภณฑเพอการขนสง

2.6 บรรจภณฑจำแนกตามวสดบรรจภณฑแยกตามวสดหลกทใชในการผลตได 4 ประเภท คอ

2.6.1 บรรจภณฑกระดาษ เปนบรรจภณฑทนยมใชมากทสด กระดาษทนำมาใชทำบรรจภณฑมหลายชนด โดยมากจะเปนกระดาษลกฟก (Corrugated paper) กระดาษแขง (Card Board)และกระดาษเหนยว (Kraft paper) กระดาษเปนวสดทมความแขงแรงคอนขางตำ ไมทนตอแรงกระแทกฉกขาดไดงายและเปอยยยเมอถกนำหรอความชนสง ๆ แตมขอดเหมาะสมทนำไปทำบรรจภณฑมากมายหลายประการ คอ ขนรปไดงาย พมพลวดลายไดสวยงาม และราคาถก ทสำคญ คอ สามารถนำมารไซเคลได ชวยการรกษาสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาต

กระดาษทนำมาทำเปนบรรจภณฑ แบงออกไดเปน 2 ชนด คอ กระดาษชนดออนตว(Paper) และชนดแขง (Board) กระดาษชนดออนตว ไดแก กระดาษคราฟท ซงเนอเหนยว แขงแรงทนทาน กระดาษ Grease proof และ glassine สามารถปองกนการซมของไขมนและนำฝน สวนชนดแขงหรอ board ใชทำกลองมหลายเกรด ไดแก plain chip board cream line chip board และ white linechip board ซงเปนเกรดตำ และ sulphite board และ clay board ซงใชทำบรรจภณฑเกรดสง ใชตงแสดงได (display) วสดกระดาษทใชทำบรรจภณฑ จงหลากหลายชนด แตละชนดมคณสมบตทแตกตางกน การเลอกใชจะตองพจารณารอบคอบ เพอความเหมาะสมกบสนคาทจะบรรจ บรษทการสงผลตบรรจภณฑ กระดาษไมจำเปนตองใชในจำนวนสงมากและราคาตอหนวยกไมสงเกนไป สวนใหญทนยมในเรอง การทำบรรจภณฑกระดาษลกฟกเพอการขนสง

19

2.6.2 บรรจภณฑพลาสตก ปจจบนบรรจภณฑพลาสตกไดรบความนยมมากและมแนวโนมวาจะไดรบความนยมมากทสดในอนาคต บรรจภณฑพลาสตกแบงเปน 2 ประเภท คอ บรรจภณฑคงรป (rigid package) และบรรจภณฑพลาสตกออนตว (flexible package) ประเภทคงรป คอพลาสตกเทอรโมเซท ซงเนอแขงทนความรอนสง สวนใหญยงไมสามารถนำไปรไซเคลได สวนประเภทออนตว คอ เทอรโมพลาสตก ซงจะหลอมละลายเมออณหภมสง ๆ และยงสามารถนำไปรไซเคลกลบมาใชอกได

ขอดของบรรจภณฑพลาสตก คอ ราคาตนทนตอหนวยคอนขางตำ มหลายชนดใหเลอกใชและสามารถใสสตาง ๆ ได อยางไรกด การเลอกใชพลาสตกเปนเรองทละเอยดออนตองพจารณาใหรอบคอบ อาท ถาเปนขวด ถง กลอง ควรใชโพลโพรพลนและโพลเอทลน ถาปองกนความชนควรใชพลาสตกโพลไวนลคลอไรด ถาเปนบรรจภณฑชนดซอง ถง ซงตองการความหยนตว ควรใชพลาสตกชนดไวนลอะซเตท เปนตน

2.6.3 บรรจภณฑแกว เปนวสดทมนษยเรานำมาใชทำเปนบรรจภณฑมาตงแตโบราณกาล นบเปนเวลาอนยาวนานถงกวา 2,000 ป บรรจภณฑททำจากแกวมทงขอดและขอเสยคอนขางเดนชด คอ แกวเปนวสดทดดมระดบ ชวยใหเกดความรสกวาสนคาทบรรจอยภายในมคณคา ขอดอยางยงอกประการหนงของแกว คอ เปนวสดทเฉอย ไมทำปฏกรยากบสารเคมใด ๆ ทนทงฤทธกรดและดางสำหรบขอเสย คอ เปราะแตกงาย มนำหนกมากตนทนทำแบบแกวคอนขางสง เปนปญหาสำหรบการขนสงและการพกพา

การผลตบรรจภณฑแกวเปนอตสาหกรรมแมพมพทใชราคาคอนขางแพงมาก ดงนน สำหรบผประกอบการผลตภณฑอาหารขนาดกลาง ขนาดยอมและในครอบครว จงนยมใชขวดโหล หรอกระปกแกวรไซเคล ซงตนทนถกกวากนมาก หรออาจหนไปใชบรรจภณฑ PET เนองจากดแลวไมแตกตางไปจากแกว แถมยงมนำหนกเบากวาและตกไมแตก

2.6.4 บรรจภณฑโลหะ โลหะทนำมาใชทำเปนบรรจภณฑ ไดแก เหลกเหนยว เหลกแผนชบสงกะส อะลมเนยม เปนตน ขอดของบรรจภณฑโลหะคอ แขงแรง เนอเหนยว ทนกระแทกไดดจงใหการปกปองสง สำหรบราคาอยในระดบปานกลาง ไมทำใหตนทนของสนคาตองเพมสงเปนปญหาของการตลาดนอกจากนยงมความเปนเงางามชวยเพมคณคาของสนคาใหสงขน ขอเสยของโลหะ คอ ผกรอน ขนสนมเมอสมผสความชนตองปองกนโดยการชบเคลอบ

บรรจภณฑโลหะสามารถทจะ Recycle ไดงายหากมการสงเสรมการใชและการเกบไดเหมาะสมบรรจภณฑโลหะยงแบงเปนประเภทใหญ ได 2 สวน คอ

2.6.4.1 เหลกเคลอบดบก เปนบรรจภณฑทแขงแรงปองกนความเสยหายจากสงแวดลอมและสภาวะอากาศไดด การลงทนในการผลตไมสงนก และไมสลบซบซอน ใชบรรจอาหารไดดปดผนกไดสนทและฆาเชอดวยความรอน ผลกระทบตอสงแวดลอมไมมากนก เนองจากสามารถแยกออกจากขยะดวยแมเหลกไดงาย

2.6.4.2 อะลมเนยม มกจะใชในรปอะลมเนยมเปลวหรอกระปองมนำหนกเบา แตความแขงแรงทนตอการซมผานของอากาศ กาซ แสง และกลนรสไดดเยยมในรปของอะลมเนยมเปลวมกใชเคลอบกบวสดอน ซงใหภาพลกษณทดเนองจากความเงาวาวของอะลมเนยมและตนทนคอนขางสง ผนงเหลกเคลอบดบก

20

2.7 บรรจภณฑอาหารวสดทจะใชทำบรรจภณฑอาหารจะตองมคณสมบตหลก คอ ความสะอาด และไมมสวนผสม

หรอสงเจอปนในวสดบรรจภณฑทำใหอาหารปนเปอนได จะตองแนใจวาความสะอาดนเรมตงแตขนตอนการผลต การบรรจ การขนสง และการทำความสะอาดอกครงกอนนำไปบรรจอาหาร เชน

- ถงพลาสตก จะตองมาจากโรงงานทใชเครองจกรผลตทสะอาด สถานทผลตปราศจากฝนและไอนำมน เพราะถงทผลตออกมาใหมจะมไฟฟาสถตยสง ฝนและไอนำมนเกาะตดไดงายการบรรจถงตองมดชดเพอปองกนฝนละออง

- กระปองโลหะ ผลตออกแลวตองมการบรรจอยางมดชด กอนใชบรรจอาหารและอาจหลงการบรรจดวยจะตองผานกระบวนการฆาเชอ

- ขวดแกวใชแลว จะตองผานการลางตมใหสะอาด และตากขวดใหแหงสนทในสถานทปราศจากฝนละออง ขวดแกวทผานการทำความสะอาดหรอขวดใหมจะตองผานการนงฆาเชอกอนนำมาบรรจอาหาร

ไมมสวนผสมหรอสงเจอปนในวสดภาชนะทำใหอาหารปนเปอนได เชน- ถงพลาสตก PVC องคประกอบของสารไวนลคลอไรด หากใชบรรจอาหารโดยตรงจะทำให

ไวนลคลอไรดแพรเขาสอาหาร ทำใหผบรโภครบสารทกอใหเกดมะเรง- หมกพมพ ภายในภาชนะหรอแมจะพมพบนภาชนะแตเกบซอนกน สซงมสวนผสมของ

ตะกวหรอสารปรอทหรอสารเคมตาง ๆ ยอมสามารถปนตดไปกบอาหารได- กาว ทใชปดผนกจะตองเปนชนดทสมผสกบอาหารไดโดยไมเปนพษ- กระดาษคราฟทซงเปนกระดาษสนำตาลออน และกระดาษกลอง ทำจากกระดาษรไซเคล

(ดานหนงสขาวอกดานหนงสเหลอง/เทา) ยงมสารเคมฟอกกระดาษปนอย โซดาไฟ คลอรน ไมใชกบการบรรจอาหาร

- กระดาษแกว ซงยอมเปนสตาง ๆ จะใชสทเปนเกรดอาหาร แตปจจบนสวนใหญเปนสทไมเหมาะกบอาหาร แมสนนจะไมเหมาะกบอาหาร แมสนนจะไมมสารตะกวผสมอยกตาม แตกยงมสารเคมของสผสมอย

- กระปองโลหะทยงไมเคลอบ หรอเคลอบสารทไมเหมาะกบชนดของอาหารยอมมโอกาสเกดปฏกรยาระหวางกระปองโลหะกบอาหารได ทำใหเกดสนมเหลกหรอทำใหเกดการกดกรอนของสารเคลอบหลดปนเขาไปในอาหารไดการเสอมคณภาพของผลตภณฑอาหารแปรรป

อาหารแปรรปทำจากพชหรอสตวทกชนดยอมมโอกาสเสอมคณภาพหรอเนาเสยไดเนองจากสาเหตหลก 3 ประการคอ

1. ตวผลตภณฑอาหารแปรรป1.1 การเกดปฏกรยาชวภาพทตวผลตภณฑ ปฏกรยาทางชวภาพจะเกดขนในพชอย

เสมอ หลงจากถกการเกบเกยว ยกตวอยางเชน ผกทเกบจากแปลงจะยงหายใจตอ ผลไมทเดดจากตนจะยงคงสกตอไปเรอย ๆ จงมกทำการเกบเกยวในสภาพเดม และจะปลอยใหทำปฏกรยาชวภาพจนเรมสกพอดเมอถงจดหมายปลายทาง แตถาปลอยใหสกเกนไปผลไมกจะเนาเสยได

21

สารจลนทรยอาหารยอมจะทำปฏกรยายอยสลายแปงไขมนในสภาวะทเหมาะสมของมนแลวจะทำใหผลตภณฑเสอมคณภาพในกรณของผลตภณฑอาหารจากสตว เชน เนอเมดเลอดในเนอสตวยงคงทำปฏกรยากบอากาศทำใหเนอมสแดงสด ในกรณของเนอนปฏกรยาชวภาพทเกดจะเปนประโยชนเนองจากทำใหเนอมสแดงระเรอนารบประทาน

1.2 การเกดปฏกรยาชวภาพกบสภาพสงแวดลอมภายนอกเอนไซมทอยในเนอเยอพชและสตวเมอสมผสกบจลนทรยทอยในบรรยากาศรอบขางกจะทำปฏกรยาชวภาพแบบน บางอยางอาจเปนประโยชนตอมนษยแตกมหลายอยางทเปนพษ

1.3 การเกดปฏกรยาดานเคม ฟสกส นอกจากปฏกรยาชวภาพผลตภณฑอาหารเมอเวลาผานไปยงเกดปฏกรยาทางเคมกบสารทมอยในอาหาร หรอในกรณทวตามนซทำปฏกรยากบออกซเจนทำใหสญเสยคณคาทางดานโภชนาการ อกปฏกรยาหนงทพบบอยในอาหารคอ กลนเหมนหนเนองจากไขมน ในอาหารทำปฏกรยากบออกซเจน

2. ตวบรรจภณฑตวบรรจภณฑทำหนาทคมครองปองกนและชวยรกษาคณภาพและอายของผลตภณฑ

อาหารโดยการ2.1 ชวยลดหรอกนการซมผานของไอนำ อากาศ กลน ความรอน2.2 ชวยลดการกระทบกระแทก แตกหก หรอบบสลายฉะนน วสดบรรจภณฑ รปทรง ขนาด ปรมาตร พนผวของบรรจภณฑ การปดผนก การ

เตมกาซเฉอยและการทำสญญากาศจะมสวนการชวยยดอายของผลตภณฑอาหารจากเดมทไมมบรรจภณฑการเลอกใชบรรจภณฑทไมเหมาะสมยอมทำใหผลตภณฑเสอมคณภาพได เชน

2.2.1 การสญกลนหอม การนำพาของอากาศจะซมผานวสดบรรจภณฑออกสบรรยากาศขางนอก กลนเปนอกคณสมบตหนงทมบทบาทตอคณภาพของอาหาร กลนหอมจะรสกไดดวยการดมและยงมเครองมอทางวทยาศาสตรสมยใหม สามารถวเคราะหแยกแยะชนดของกลนได

2.2.2 เกดการปนเปอนจากวสดบรรจภณฑ เชน การใชบรรจภณฑททำจากวสดตอไปนมาใสอาหาร

2.2.2.1 ถง ถาด กลองกาบหอย ซงทำจากวสด PVC ทำใหเกดการปนเปอนสารไวนลคลอไรด

2.2.2.2 ถาดโฟม PS (โพลสไตรน) ใสอาหารขณะรอน สารสไตรนปนเปอนเขาไปในอาหาร

2.2.2.3 กระปองเคลอบทำสำหรบใสนำผลไมมาใสอาหารหมกดอง สารเคลอบกระปองจะละลายออกเขาไปในอาหาร และความเคมหรอสภาพกรดของอาหารจะกดกรอนกระปองเกดการเปอนของพษโลหะกระปอง

3. สภาพแวดลอมสภาพแวดลอมทมผลตอผลตภณฑในระหวางทผลต จดเกบ ทำการขนสง และวางขาย

ไดแกอณหภม เนองจากความรอนเปนตวเรงปฏกรยาตามธรรมชาต การปลอยใหผลตภณฑอาหารตากแดดหรอเกบในสภาพอากาศรอนอยางเมองไทย จงเปนการเพมอากาศใหเกดการเนาเสยไดเรวขน

22

3.1 ความชน ในบรรยากาศขณะผลตยอมมผลตอความกรอบของอาหารอบแหง ทอดการเกบในทชนยอมทำใหบรรจภณฑบางอยางเสอมสภาพและเปนผลใหอายผลตภณฑสนลง

3.2 แรงสนสะเทอนเนองจากการขนสงเคลอนยาย อาจทำใหผลตภณฑอาหารเกดการเสยรป ตกกระแทก แตกหก หรอรวซมไดหากบรรจภณฑหลกและบรรจภณฑขนสงไมไดออกแบบใหการปกปองคมครองดพอ

การเลอกใชบรรจภณฑ ผลตภณฑอาหารแตละประเภท สาเหตของการเสอมคณภาพอาจแตกตางกนไป ดงนน เมอทราบถงสาเหตกสามารถทจะเลอกใชบรรจภณฑทลดหรอชะลอการเสอมสภาพได ดงตวอยางตอไปน

อาหารแหงแปรรปจากธญพช ไดแก กวยเตยว เสนหม วนเสน เปนตน แปรรปจาก ขาวถว ฯลฯ ผลตภณฑจำพวกนจะมคารโบไฮเดรตอย 70-80% สวนโปรตน เกลอแร ไขมน และวตามนจะมอยเลกนอย อาหารแหงประเภทนปจจบนทำใหเกดการเสอมคณภาพ คอ ความชน อณหภมเชอรา แมลงและหน สงทตองคำนงถงในกระบวนการผลตคอการอบแหง โดยตองทำการอบและเกบผลตภณฑ ใหความชนตำกวา 15% สวนการเกบจะตองเกบท ๆ อณหภมตำกวาอณหภมหอง สำหรบบรรจภณฑทควรเลอกใชจะตองมคณสมบตตอไปน

1. ปองกนความชนไดดอยางเชน HDPE OPP หรอ OPP เคลอบดวย PVC2. ตวบรรจภณฑควรพมพเปนสทบ เพอปองกนแสงแดด3. ปองกนการซมผานของออกซเจนไดด เชน อะครลกเนองจากอาหารแปรรปททำจาก

ธญพชจะมคารโบไฮเดรตเปนสวนใหญ และมกเคลอบดวยนำมน ซงถาหากตวผลตภณฑไมไดผานการอบแหงโอกาสทจะเกดการเหมนหนจะมมากถาเกบไวหลายวน อกทงสภาวะอากาศในเมองไทยมลกษณะรอนชน การเสอมคณภาพจะยงรวดเรว กรณทมการสงขายทวราชอาณาจกร ในสภาพสดเชน ขนมไหวพระจนทร จะตองพจารณาใชสารดดออกซเจน และสารดดความชนภายในบรรจภณฑทปดสนทดวย

2.8 การออกแบบบรรจภณฑ2.8.1 การออกแบบ (Design)การปรบเปลยนทเกดขนโดยมจดมงหมายเพอแกปญหา และเพอสนองความตองการของ

มนษย คอการเรมตนเปนนกออกแบบ และนบเปนคณสมบตอนสำคญทสรางความแตกตางใหมนษยจากสงมชวตอนๆ ผลงานการออกแบบทเกดขนมขอบเขตกวางขวางครอบคลมตงแตเมองทเราอาศยอยซงประกอบดวยอาคารททำหนาทตางๆกน ตงแตเปนทอยอาศย โรงเรยนสำหรบศกษาหาความรโรงพยาบาลสำหรบรกษาผเจบปวย สำนกงาน โรงงานผลตตลอดจนถงยานพาหนะและอปกรณ ขาวของเครองใชตางๆ ภายในสถานทเหลานจะพบวาการออกแบบของมนษยมความเกยวของกบระบบทซบซอนเพอแกปญหา อำนวยความสะดวกและความมประสทธภาพในการเปนอย ผทจะทำการออกแบบตองมความรความสามารถเชยวชาญเฉพาะในการคดคน ไปจนถงการออกแบบทใชวธการเลอกองคประกอบทางดาน รปทรง ขนาดวสด การประกอบสและการตกแตงพนผว (นวลนอย บญวงษ. 2542 :1-3)

23

2.8.2 นยามมผพยายามคนควาใหเกดความรความเขาใจทกระจางชดเจนเกยวกบเรองนมาเปนเวลานาน

และไดใหคำนยามไวตางๆ นานาดงพอสรปความหมายไดดงน2.8.2.1 งานออกแบบหมายถงเฉพาะสงทมนษยสรางขนเทานน2.8.2.2 การออกแบบ เปนความพยายามสรางใหเกดความเปลยนแปลง โดยการจด

ระเบยบ ดวยความมงหมายทจะแกปญหาและเพอสนองประโยชนทงของตนเองและคนในสงคม2.8.2.3 คณสมบตของนกออกแบบควรเปนผมความร ความชำนาญ ตลอดจนประสบ

การณ และทสำคญคอเปนผมความคดและจนตนาการจากความหมายตามนยามทกลาวน อาจสรปขอบเขตของการออกแบบไดเปน 2 แนวทางดงน

2.8.2.4 เปนคำนาม หมายถง ผลงานหรอผลตผลทเกดขนจากทง 2 กระบวนการคอ กระบวนการออกแบบซงยงอยในรปของแนว ความคด แบบรางตลอดจนตนแบบ และจากกระบวนการการผลตซงอยในรปของผลผลตทเปนวตถสงของหรอผลตภณฑตาง ๆ

2.8.2.5 เปนคำกรยา หมายถง กระบวนการทำงานเพอใหเกดเปนผลผลต (นวลนอยบญวงษ. 2542 : 1-3)

2.9 การแบงขนตอนกระบวนการออกแบบเนองจากนกออกแบบแตละคนเมอผานประสบการณในการทำงานมาชานาน ไดสะสมความร

ความชำนาญตลอดจนมความเขาใจเกยวกบปญหาหรออปสรรคขณะลงมอทำงาน จงพฒนาขนตอนการทำงานเฉพาะเปนของตวเองตามความถนดและความมประสทธผลดวยวธทตนเองเรยนรมา การวางแบบแผนการทำงานไวเปนเสมอนคมอการปฏบตงาน เพอใหนกออกแบบและเจาหนาทฝายตาง ๆปฏบตเปนขนตอนมการกำหนดอยางชดเจนเกยวกบลกษณะผลผลตทตองทำสงในแตละขนตอนและใหดำเนนไปเปนลำดบอยางเครงครด การทำงานตามแบบแผนอยางเปนขนตอนมสวนชวยใหการออกแบบประสบผลสำเรจไดเปนอยางด (นวลนอย บญวงษ. 2542 : 4)

วธการแบงขนตอนการทำงาน แบงการทำงานออกเปน 8 ขนตอน คอ1. การกำหนดขอบเขตของปญหา (Identification of the Problem)การนำเอาโจทยหรอ ปญหาทไดรบในงานออกแบบมาศกษาพจารณาใหเขาใจถงเงอนไข

ตาง ๆ ทเกยวของและทำการกำหนดขอบเขตการทำงานเพอแกปญหาอยางเหมาะสมไมกวางหรอแคบจนเกนไป

2. การคนควาหาขอมล (Information)การศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของกบงานออกแบบ นำมาจดจำแนกอยางเปนระบบ

ตามหวขอทมความสมพนธกบปญหาขอมลมคณคาชวย ใหเกดความรความเขาใจและชวยเสนอแนะวธการตาง ๆ สำหรบแกปญหา

3. การวเคราะห (Analysis)การนำขอมลทจำแนกไวแลวมาแยกแยะ เปรยบเทยบ และจดใหเกดความสมพนธกน

ผลจากการวเคราะหจะชวยเสนอแนะตงแตทางเลอก จนถงเกณฑสำหรบพจารณาทางเลอกตางๆ ในการแกปญหา

24

4. การสรางแนวความคดหลก (Conceptual Design)การใชเทคนคตาง ๆ เพอสรางสรรคแนวความคดหลกในการออกแบบ แนวความคดหลก ควร

มลกษณะทสามารถแกปญหาสำคญ ไดอยางตรงประเดนและมความกวางครอบคลมการแกปญหายอยมความแปลกใหมไมซำกบแนวทางทเคยมมากอนและยงมลกษณะ เปนความคดหรอสมมตฐานทอาจจะยงเปนนามธรรม นอกจากนแนวความคดในการออกแบบไมไดมอยเพยงครงเดยว โดยเฉพาะสำหรบปญหาทซบซอนในระยะแรกเปนการสรางแนวความคดโดยรวมและเมอทำการออกแบบกจะมการสรางแนวความคดเสรมตามไปแตละขนตอนหรอทก ๆ ระดบการแกปญหาทงน เพอใหการออกแบบลกลงไปทกขนตอน สามารถทำไดอยางสรางสรรคมากขน

5. การออกแบบราง (Preliminary Design)การนำแนวความคดหลกมาตความแปรรป หรอประยกตสรางขนจากสงทเปนนามธรรม

ใหกลายเปนรปธรรม มตวตนมองเหนและจบตองได ดวยการ รางเปนภาพ 2 มตหรอสรางหนจำลอง3 มต แบบรางควรมจำนวนมาก มความแตกตางหลากหลาย ทางดานรปราง หนาตา ขนาด สวนประกอบตงแตโครงสรางถงสวนประกอบยอย พรอมทงใหคำอธบาย หรอกราฟกแสดงหลกการวธการและความคดเหนของผออกแบบตอแบบเหลานน

6. การคดเลอก (Selection)การนำแบบรางทสรางขนเปนจำนวนมากมาเปรยบเทยบ โดยใชหลกเกณฑทไดจากการ

วเคราะห เพอคดเลอกแบบทมความเหมาะสมสงสดสามารถแกปญหาไดสำเรจ ดวยวธการทงาย ประหยดและมความเปนไปไดจรงทงในการผลตและการตลาด

7. การออกแบบรายละเอยด (Detail Design)การนำแบบทผานการพจารณาเลอกแลวมาพฒนาตอไปจนถงขนรายละเอยดของสวน

ประกอบยอยตาง ๆ เพอใหเกดความสมบรณครบถวนมากยงขน การออกแบบรายละเอยดจะเกดขนขณะเขยนแบบ นบเปนขนตอนสำคญทมสวนชวยเปลยนแปลงแบบทมาจากแนวความคดธรรมดาใหกลายเปนแบบทนาสนใจและใชงานไดด หรอในทางตรงกนขาม คอมสวนทำลายแนวความคดทดใหดอยคณคาลงจากความหยาบหรอการขาดความเอาใจใสในรายละเอยดของงาน

8. การประเมนผล (Evaluation)การนำแบบทสำเรจทงในลกษณะงาน 2 มต และ 3 มต มาทำการประเมนผลงานนนๆ

วามความถกตองและครบถวนตามขอบเขต และจดมงหมาย ทตงไวเพยงใดการประเมนผลชวยใหรระดบคณภาพของงานออกแบบและเปนการตรวจสอบขนสดทายกอนการลงทนผลตและจำหนาย(นวลนอย บญวงษ. 2542 : 142-143)

2.10 การสรางแนวความคดในการออกแบบ (Concept Design)หมายถง การแกปญหาอยางสรางสรรค เพอสนองตอความตองการของผใชอาคารหรอสภาพ

แวดลอม ทงดานประโยชนใชสอย (Function) และความพงพอใจทางดานความสวยงาม (Aesthetic)โดยการสรางแนวความคดในการออกแบบ ม 2 ขนตอน คอ

1. แนวความคดในการออกแบบจากโปรแกรม (Programmatic Concept)เกยวของกบการแกปญหาทางดานประโยชนใชสอยและการจดการตามวตถประสงคของ

องคกร

25

2. แนวความคดในการออกแบบเชงสรางสรรค (Design Concept)เกยวของกบการแกปญหาทางดานกายภาพออกมาเปนรปธรรมเปนการสานตอแนวคดจาก

โปรแกรม กลาวไดวาคอ ความคดหลกหรอเปนเกณฑหรอสอการสวน DesignConcept คอ ความคดทตอบสนองเปนรปธรรมทางกายภาพโดยแสดงเปนทางเลอกตาง ๆ เชอมตอแนวความคดทขดแยงกนดวยการใชแกนสารเรองราว (Theme) เปนตวควบคม

2.11 การออกแบบโครงสรางบรรจภณฑประชด ทณบตร (2531:86) กลาววา การออกแบบโครงสราง หมายถง การกำหนดลกษณะ

รปราง รปทรง ขนาด ปรมาตรสวน ปรมาณอน ๆ ของวสดทจะนำมาผลตและประกอบเปนภาชนะบรรจใหเหมาะสมกบหนาทใชสอย ตลอดจนกรรมวธการผลต การบรรจ การเกบรกษาและการขนสง

การออกแบบโครงสรางของบรรจภณฑนนผออกแบบจะมบทบาทสรางสรรคบรรจภณฑประเภท Individual package และ Inner package ทสมผสอยกบผลตภณฑชนแรกและชนท 2 เปนสวนใหญ แตจะมรปรางลกษณะอยางไรนนกขนอยกบผลตภณฑ (Product) วาเปนผลตภณฑประเภทใดเปนตวกำหนดขนมา ซงผออกแบบจะตองศกษาขอมลของผลตภณฑทจะตองบรรจและออกแบบโครงสราง เพอรองรบการบรรจใหเหมาะสม โดยอาจจะกำหนดใหมลกษณะพเศษเฉพาะหรอทำใหมรปรางทเหมาะสมแกการจบถอ หว และอำนวยความสะดวกตอการนำเอาผลตภณฑภายในออกมาใชพรอมทงทำหนาทใหความปกปองคมครองผลตภณฑโดยตรงอกดวย ตวอยางเชนกำหนด Individual package ครมเทยมสำหรบชงกาแฟบรรจในซองอลมเนยมฟอยลแลวบรรจในกลองกระดาษแขงแบบพบรปสเหลยมอกชนหนง ทงนกเพราะวาเนอผลตภณฑเปนผง จงตองการวสดสำหรบการบรรจทสามารถกนความชนไดด การใชแผนอลมเนยม ฟอยลบรรจกเพราะปองกนความชอไดด สามารถพมพลวดลายหรอขอความบนผวไดดกวาถงพลาสตก อกทงยงเสรมสรางภาพพจนพงพอใจ (The prestige desired) ในผลตภณฑใหเกดแกผใชและเชอถอในผผลตตอมา การบรรจในกลองกระดาษแขงอกชนหนงกเพราะวา บรรจภณฑชนแรก เปนวสดประเภทออนตว มความออนแอดานการปองกนผลตภณฑ จากการกระทบกระแทกทะล ในระหวางการขนยาย ตลอดจนยากแกการวางจำหนายหรอตงโชว จงตองอาศยบรรจภณฑชนท 2 เขามาชวย เพอกระทำหนาทประการหลงดงกลาว

จากทกลาวมาจะเหนไดวา เพยงแคขนตอนการกำหนดการเลอกวสดใหเหมาะสมกบผลตภณฑ นน ผออกแบบจะตองอาศยความรและขอมลตลอดจนปจจยตาง ๆ เขามาพจารณาตดสนใจรวมในกระบวนการออกแบบ เชน ราคาวสด การผลตเครองจกร การขนสง การตลาด ฯลฯ ทจะตองพจารณาวามความคมทน หรอเปนไปไดในระบบการผลตและจำหนายเพยงใด แลวจงจะมากำหนดเปนรปราง รปทรง ของบรรจภณฑอกครงหนงวา บรรจภณฑควรจะออกแบบมาในลกษณะอยางไร ซงรปรางทางเรขาคณต รปทรงอสระกมขอด–ขอเสยในการบรรจการใช เนอทและมความเหมาะสมกบชนดประเภทของผลตภณฑทแตกตางกนไป วสดแตละชนดมขอจำกดและสามารถดดแปลงประโยชนไดเพยงใด หรอใชวสดใดมาประกอบจงจะเหมาะสมดกวา หรอลดตนทนในการผลตไดมากทสด สงตาง ๆเหลานคอสงทผออกแบบจะตองพจารณาประกอบดวย

ดงนน จงเหนไดวาในขนตอนของการออกแบบโครงสรางบรรจภณฑนน นกออกแบบมใชวาจะสรางสรรคไดตามอำเภอใจ แตกลบตองใชความรและขอมลจากหลาย ๆ ดานมาประกอบกน

26

จงจะทำใหผลงานออกแบบนนมความสมบรณและสำเรจออกมาได ในขนของการออกแบบโครงสรางนผออกแบบจงตองเรมตงแตการสรางแบบดวยใชการสเกตแนวความคดของรปรางบรรจภณฑและสรางภาพประกอบรายละเอยดดวยการเขยนแบบ แสดงรายละเอยด มาตราสวนทกำหนดแนนอนเพอแสดงใหผผลต ผเกยวของเขาใจอานแบบได การใชทกษะทางศลปะในการออกแบบ กคอเครองมอทผออกแบบจะตองกระทำขนมาเพอเปนการนำเสนอตอเจาของงานหรอผวาจาง ตลอดจนผเกยวของใหชวยพจารณาปรบปรงเพอใหไดผลงานทจะสำเรจออกมามประสทธภาพในการใชงานจรง

สวนการออกแบบโครงสรางของบรรจภณฑ ชนท 3 Outer package นนสวนใหญเปนบรรจภณฑทมรปแบบคอนขางแนนอน และเปนสากลอยแลวตามมาตรฐานการผลตในระบบอตสาหกรรมทสอดคลองกนระบบการขนสงทเนนการบรรจและการบรรทกเพอขนสงไดคราวละมาก ๆ เปนการบรรจภณฑขนาดใหญหรอขนาดกลาง เชน การขนสงทางบก ทางเรอ ทางอากาศ เพอการสงออกหรอภายในประเทศ และการเกบรกษาในคลงสนคา ซงจะตองนำบรรจภณฑประเภท Outer packageจงไมนยมออกแบบใหมรปรางแปลก ๆ มากนก สวนใหญจะเนนประโยชนใชสอย ประหยด สามารถปกปองผลตภณฑจากแรงกระทบกระแทก การรบนำหนก การวางซอน การตานทานแรงดนทะลหรอปองกนจากความเปยกชนจากไอนำ สภาวะอากาศ ฯลฯ เปนตน การออกแบบรปราง รปทรง ภายนอกจงมลกษณะไมแตกตางกนนก แตอาจจะมการแตกตางภายนอกดวยการออกแบบกราฟฟกเพอแสดงความเปนเอกลกษณ เฉพาะของผผลตและผลตภณฑ กลวธของการออกแบบสรางบรรจภณฑประเภทนจงเนนการออกแบบเพอใหมโครงสรางทสามารถเอออำนวยประโยชนและประหยดเวลา ในการประกอบใหมากทสด เชน การประกอบเปนรปทรงดวย ลวดเยบ เทปกาว สลก ลนพบ ซอนกนหรอตามแบบใหมโครงสรางภายใน ชวยปกปองผลตภณฑหรอถายแรงรบนำหนก ดวยการใช Interiorpacking devices ทำใหเปด–ปดงาย นำเอาผลตภณฑภายในออกมาไดไว และยง ใชวางจำหนาย จดโชวและประชาสมพนธการขายไดทนททถงจดหมาย ซงกลยทธทางการตลาดเหลานกำลงเปนทนยมและเหนความสำคญกนมาก โดยเฉพาะในภาวะการแขงขนทางการคา เชน ในสภาพปจจบนน

นกออกแบบจำเปนตองเปนผทมความรกวางและตองตดตามกระแสกาวหนาทางเทคโนโลยขอมลความรทใหมอยเสมอ และทสำคญกคอการศกษาเกยวกบคณสมบตของผลตภณฑดานตางๆอยางละเอยดรอบคอบ เพอทจะสามารถจดหาวสดมาสรางสรรค รปราง รปทรง และหนาท (To createform & function) ของบรรจภณฑไดอยางมประสทธภาพ และนอกจากนผออกแบบกยงตองทราบถงภาวะลกษณะตลาดทว ๆ ไป ทศนคต อปนสย และพฤตกรรมของผบรโภค ตลอดจน เพศ อาย ฐานะการศกษาประสบการณตาง ๆ ในอนทจะมผลตอการพจารณาเลอกใชผลตภณฑนน ๆ สภาพลกษณะของคแขงขนทมอยในวงการตลาดเปนอยางไร มยทธวธการจดและจำหนายแบบไหน ไดผลมาแลวอยางไร ฯลฯ ซงการศกษาขนพนฐานนกเพอจะไดนำขอมลมาวางแผนวางนโยบาย หรอใหขอไดเปรยบในเชงการคาดกวา คแขงขนเมอผลตภณฑสำเรจออกมา

การออกแบบโครงสรางบรรจภณฑ จำเปนตองคำนงถงการทดลองบรรจผลตภณฑในดานทเกยวกบการใชพนทภายในกลองบรรจ การวางเรยงผลตภณฑในทศทางทสามารถบรรจไดจำนวนมากทสดรวมทงจำเปนจะตองศกษาถงปจจยตาง ๆ ทเกยวของดงน

1. การศกษาถงความเปนไปไดของบรรจภณฑ (Feasibility study) เมอไดศกษาขอมลตาง ๆแลวกเรมศกษาความเปนไปไดของบรรจภณฑดวยการสเกทซ (Sketch design) ภาพแสดงถงรปราง

27

ลกษณะและสวนประกอบของโครงสราง 2–3 มต หรออาจใชวธการอน ๆ ขนรปลกษณะ 3 มต กสามารถกระทำไดในขนตอนนจงเปนการเสนอแนวความคดสรางสรรคขนตนหลาย ๆ แบบ (Preliminary ideas)เพอศกษาความเปนไปไดในเทคนควธการบรรจและการคำนวณเบองตน ตลอดจนเงนทนงบประมาณดำเนนงานและเพอการพจารณาคดเลอกแบบรางไวเพอพฒนาใหสมบรณในขนตอนตอไป

2. การพฒนาและแกไขแบบ (Design refinement) ในขนตอนนผออกแบบจะตองขยายรายละเอยด โดยเตรยมเอกสารหรอขอมลประกอบ มการกำหนดเทคนคและวธการผลต การบรรจ วสดการประมาณราคา ตลอดจนการทดสอบทดลองบรรจ เพอหารปรางรปทรงหรอสวนประกอบตาง ๆทเหมาะสมกบหนาทของบรรจภณฑทอาศยการสรางรปจำลองงาย ๆ (Mock up) ขนมา ดงนนผออกแบบจงตองจดเตรยมสงตาง ๆ เหลานอยางละเอยดรอบคอบเพอการนำเสนอ (Presentation) ตอลกคาและผททำงานเกยวของใหเกดความเขาใจเพอพจารณาใหความคดเหนสนบสนนยอมรบหรอเปลยนแปลงแกไขเพมเตมในรายละเอยดทชดเจนยงขน

3. การพฒนาตนแบบจรง (Prototype development) เมอแบบโครงสรางไดรบการแกไข และพฒนาผานการยอมรบแลว ลำดบตอมาผออกแบบตองทำหนาทเขยนแบบ (Mechanical drawing) เพอกำหนดขนาด รปราง และสดสวนจรงดวยการเขยนภาพประกอบแสดงรายละเอยดของรปแปลน (Plan)รปดานตาง ๆ (Elevations) ทศนยภาพ (Perspective) หรอภาพแสดงการประกอบ (Assembly) ของสวนประกอบตาง ๆ มการกำหนดมาตราสวน (Scale) บอกชนด และประเภทวสดทใชมขอความคำสงทสอสารความเขาใจกนไดในขบวนการผลตเปนบรรจภณฑของจรง แตการทจะไดมาซงรายละเอยดเพอนำไปผลตจรงดงกลาวนน ผออกแบบจะตองสรางตนแบบจำลองทสมบรณขนมากอนเพอวเคราะห(Analysis) โครงสรางและจำแนกแยกแยะสวนประกอบตาง ๆ ออกมาศกษา ดงนน Prototype ทจดทำขนมาในขนนจงควรสรางดวยวสดทสามารถใหลกษณะและรายละเอยดใกลเคยงกบบรรจภณฑของจรงใหมากทสดเทาทจะกระทำไดเชนอาจจะ ทำดวยปนพลาสเตอร ดนเหนยว กระดาษ ฯลฯ และในขนนการทดลองออกแบบกราฟฟกบนบรรจภณฑ ควรไดรบการพจารณารวมกนอยางใกลชดกบลกษณะของโครงสรางเพอสามารถนำผลงานในขนนนมาคดเลอกพจารณาความมประสทธภาพของรปลกษณบรรจภณฑทสมบรณ

4. การผลตจรง (Production) สำหรบขนตอนนสวนใหญจะเปนหนาทรบผดชอบของฝายผลตในโรงงาน ทจะตองดำเนนงานตาแบบแปลนทนกออกแบบใหไวซงทางฝายผลตจะตองจดเตรยมแบบแมพมพของบรรจภณฑใหเปนไปตามกำหนด และจะตองสรางบรรจภณฑใหเปนไปตามกำหนดและจะตองสรางบรรจภณฑจรงออกมากอนจำนวนหนงเพอเปนตวอยาง (Pre–production prototypes)สำหรบการทดสอบ ทดลองและวเคราะหเปนครงสดทาย หากพบวามขอบกพรองควรรบดำเนนการแกไขใหเปนทเรยบรอย แลวจงดำเนนการผลตเพอนำไปบรรจและจำหนายในลำดบตอไป

2.12 ฉลากโภชนาการการแสดงฉลากโภชนาการ คอ การแสดงขอมลโภชนาการของอาหารนน ๆ บนฉลากในรป

ของชนดและปรมาณของสารอาหาร โดยอยภายในกรอบทมรปแบบเดยวกน ซงเรยกวากรอบขอมลโภชนาการ นอกจากนยงรวมไปถงการใชขอความกลาวอางทางโภชนาการเชน โปรตนสง เสรมวตามนซ เปนตน

28

ดงนน จงกลาวงาย ๆ ไดวา “ฉลากโภชนาการ” คอ ฉลากอาหารปกตทวไปซงตองมขอมลการแสดงฉลากโดยทวไป เชน ชอ ทอยผผลต วนผลต นำหนกสทธ ฯลฯ อยแลว และฉลากนมการแสดงขอมลโภชนาการของอาหารนน ในรปของกรอบ ขอมลโภชนาการ ซงระบรายละเอยด ดงน

2.12.1 ประโยชนของฉลากโภชนาการ2.12.1.1 เลอกซออาหารและเลอกบรโภคใหเหมาะสมกบความตองการหรอภาวะทาง

โภชนาการของตนได เชน เลอกอาหารทระบวามโคเลสเตอรอลตำหรอโซเดยมตำ2.12.1.2 เปรยบเทยบเลอกซอสนคาผลตภณฑอาหารชนดเดยวกน โดยเลอกทม

คณคาทางโภชนาการทดกวาได2.12.1.3 ในอนาคตเมอผบรโภคสนใจตองการขอมลโภชนาการของอาหาร ผผลตกจะ

แขงขนกน เพอผลตอาหารทมคณคาทางโภชนการสงกวาแทนการแขงขนในเรองหบหอ ส หรอสงจงใจภายนอกอน ๆ

2.12.2 การเลอกกนใหถกตองการกนอาหารใหถกตองมความสำคญโดยตรงในการชวยเสรมสรางรางกายใหแขงแรง

ลดโอกาสเกดโรคภยไขเจบไดหลายอยางในการกนอาหารทว ๆ ไป เราจงควรกนอาหารใหถกตองตามแนวทาง “ขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย” ซงจดทำโดยคณะทำงานจดทำขอปฏบต การกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขดงตอไปนคอ

2.12.2.1 กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย และหมนดแลนำหนกตว2.12.2.2 กนขาวเปนอาหารหลกสลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางมอ2.12.2.3 กนพชผกใหมากและกนผลไมเปนประจำ2.12.2.4 กนปลาเนอสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจำ2.12.2.5 ดมนมใหเหมาะสมตามวย2.12.2.6 กนอาหารทมไขมนแตพอควร2.12.2.7 หลกเลยงการกนอาหารหวานจดหรอเคมจด2.12.2.8 กนอาหารทสะอาดปราศจากการปนเปอน2.12.2.9 งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

อยางไรกตามเราคงไมไดบรโภคอาหารทซอหรอหงหาเอง ซงเปนอาหารธรรมดา เชน ขาวแกง ผดผกกบหม และ ฯลฯ อยตลอดเวลา ในบางครงเราซออาหารทเรยกวา อาหารแปรรปมาบรโภคดวยอาหารเหลานแปรรปไปแลวและเราไมสามารถมองเหนวานคอเนอสตวไมตดมนหรอไม หรอมผกผสมอยแคไหน เนองจากอาหารเหลานอาจมรปรางหนาตาทแตกตางไปแลวอยางสนเชง กรณเชนนเราจะเลอกซอ หรอกนอาหารไดโดยดจากขอมลปรมาณสารอาหารบนฉลาก เชน ปรมาณไขมนปรมาณโซเดยม ปรมาณวตามนหรอปรมาณนำตาล

ดงนนอาจสรปไดวาหากกนอาหารในรปแบบปกต เชน ขาว เปนตน กวยเตยว ผด แกงกใหปฏบตตาม “ขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย” ทง 10 ประการแตหากจะเลอกซออาหารแปรรปกใหดจากปรมาณของสารอาหารทแสดงในกรอบขอมลโภชนาการนนเอง

29

2.12.3 หวใจของการแสดงฉลากโภชนาการ ในการออกขอกำหนดแสดงฉลากโภชนาการนน สำนกคณะกรรมการอาหารและยา ไดคำนงถงแนวทางอนถอวาเปนหวใจของการแสดงฉลากโภชนาการอนไดแก

อาหารทกชนดตองแสดงฉลากโภชนาการหรอไมคำตอบคอไมการแสดงฉลากโภชนาการตามประกาศกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2541 เรองฉลากโภชนา

การ เปนการแสดงโดยสมครใจสำหรบอาหารทกชนดทวไป แตจะบงคบใหอาหารทมการกลาวอางตองแสดงฉลากโภชนาการโดยบงคบซงกไปตามแนวทางท Codex กำหนด

2.12.4 อาหารชนดใดเขาขายวามการกลาวอาง ผลตภณฑอาหารทตองแสดงฉลากโภชนาการ ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข 2541 เรองฉลากโภชนาการ ไดแก อาหารทจดวามการกลาวอางดงน

อาหารทมการกลาวอางทางโภชนาการ เชน แคลเซยมสง เสรมวตามน หรอระบคณประโยชน เชน แคลเซยมเปนสวนสำคญของกระดกและฟน ทงนรวมถงอาหารทมการแสดงขอมลชนดและปรมาตรของสารอาหารดวย

อาหารทมการใชคณคาในการสงเสรมการขาย ซงเปนคณคาทางดานอาหารโภชนาการ เชนการบำรงรางกาย เพอสขภาพสดใส แขงแรง อนงการระบคณคาในลกษณะของการปองกนหรอรกษาโรคเชน ลดความอวน ปองกนมะเรง จะไมไดอนญาตใหแสดงบนฉลากอาหารอยแลว

อาหารทระบกลมผบรโภคในการสงเสรมขาย เชน สำหรบผบรหาร สำหรบเดก หรอสำหรบกลมบคคลตาง ๆ โดยทวไปในลกษณะเดยวกน โดยมใชกลมผปวย และไมมกระบวนการตรวจสอบถงความเหมาะสมเฉพาะทอางเนองจากอาจไมมการกำหนดคาความตองการทางโภชนาการไวแนชดหรอสาเหตอน ๆ การระบกลมนทำใหผบรโภคเขาใจผดวาอาหารนนมคณคาทางโภชนาการ

ขอมลทางโภชนาการทแสดงบนฉลากแบงเปนขอมลทบงคบ คอ ขอมลสารอาหารทมความสำคญสำหรบคนไทย ไดแก- ปรมาณพลงงานทงหมดและปรมาณพลงงานทไดจากไขมน- คารโบไฮเดรต ไขมน โปรตน ซงเปนสารอาหารทใหพลงงาน- วตามน เกลอแร โดยเฉพาะทสำคญสำหรบภาวะโภชนาการของคนไทยในปจจบน คอ

วตามนเอ วตามนบ 1 วตามนบ 2 และแคลเซยม- สารอาหารทตองระวงไมใหกนกนมากเกนไป- สารอาหารทมการเตมลงในอาหาร

2.12.5 ฉลากโภชนาการในระดบนานาชาตปจจบนหลายประเทศทวโลกไดกำหนดใหมการแสดงคณคาทางโภชนาการของอาหาร

บนฉลากเพอใหขอมลในการเลอกอยางเหมาะสมแกผบรโภค สำหรบในระดบนานาชาตนน ในการประชมสมชชาระหวางประเทศวาโดยโภชนาการ (International Conference on Nutrition - ICN) เมอเดอนธนวาคม 2535 ประเทศตาง ๆ ทวโลกไดรวมกนจดทำปฏญญาโลกวาดวยโภชนาการดาน โภชนาการโลก (World Declartion and Plan of Nutrition) ซงไดมการกำหนดใหจดมการแสดงคณคาทาง

30

โภชนาการบนฉลากอาหาร (Nutrition Labeling) เปนกลวธหนงของแผนในดานของโครงการมาตรฐานอาหารระหวางประเทศตาง ๆ เพอใชในการพจารณากำหนดขอบงคบการ แสดงฉลากโภชนาการ

2.12.6 หลกเกณฑการแสดงฉลากโภชนาการของ Codexใหประเทศตาง ๆ กำหนดใหเหมาะสมกบลกษณะกบสภาพปญหา และภาวะทางโภชนา

การแตละประเทศ อาหารใดทมการกลาวอางคณคาคณประโยชน เชน โปรตน ไขมนตำ กจะตองแสดงฉลากโภชนาการประกอบขอกลาวอางดวย

สารทอนญาตใหระบจะตองเปนสารอาหารทมการกำหนดคาความตองการตอวนไวแลวเทานนคอ อนญาตเพราะสารอาหารทคณคาประโยชนและความจำเปน ทจะตองไดรบในปรมาณทกำหนดในแตละวนทไดรบการยอมแลวในหมโภชนาการทวโลก โดยประเทศนน ๆ ไดนำมาปรบเปนเกณฑ เปนแนวในการบรโภคทเหมาะสมสำหรบประชาชนของตนแลวการดำเนนการของ อย. ทผานมา

ในปจจบนผบรโภคใหความสำคญตออาหารสำเรจมากขนกวาเดม เนองจากมขอจำกดในเรองของเวลาและสถานการณสงแวดลอมทเปลยนไป แตอาหารสำเรจรปทมแพรหลายอยในทองตลาดนน ผประกอบการยงใหความสำคญ ในดานคณคาทางโภชนาการของตวอาหารนอยมาก ในขณะเดยวกนกมการโฆษณาโดยใชโภชนาการเปนจดขาย ทงทหลาย ๆ ผลตภณฑอาจไมมคณคาตามทอางจรงนอกจากนนยงมการกลาวอางทางโภชนาการกนอยทวไปโดยไมมเกณฑระดบ เชน แคลเซยมสง ปราศจากโคเลสเตอรอลอนทำใหผบรโภคสบสน และยงเกดความไมเปนธรรมในหมผประกอบการดวยกนทไมไดมการกลาวอาง ดงนน สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยา จงไดดำเนนการศกษาขอมลเพอจดทำมาตรฐานการแสดงฉลากโภชนาการ มาตงแตป พ.ศ. 2535 โดยจดตงคณะอนกรรมการพจารณาการแสดงคณคาทางโภชนาการอาหารขนเปนการเฉพาะ และการจดทำประกาศกระทรวงสาธารณสข

ขอมลทไมบงคบนอกจากทกำหนดไวในขอมลกสามารถใสในฉลากได เชน วตามน เกลอแร แตตองระบ

ตอทายจากเหลก และเรยงจากมากไปหานอย2.12.7 การอานฉลากโภชนาการหนงหนวยบรโภค หมายถง กนครงละนนเอง เปนปรมาณผผลตแนะนำผบรโภคกน ซง

เมอกนในปรมาณเทานแลว กจะไดรบสารอาหารตามทกำหนด จำไววาปรมาณหนงหนวยบรโภคนไมจำเปนตองเทากนเสมอไป

จำนวนหนวยบรโภคตอภาชนะบรรจ หมายถง หอน ขวดน กลองน นนเองคณคาทางโภชนาการตอหนงหนวยบรโภค หมายความวา ถากนครงละตามปรมาณทระบ

แลวจะไดรบสารอาหารอะไรบาง ในปรมาณนำหนกจรงเทาไร และปรมาณนคดเปนรอยละเทาใดและปรมาณทควรไดรบของแตละครงตอวนเทานน

รอยละของปรมาณทแนะนำตอวน หมายถง สารอาหารทมในอาหารจากการกนครงละนเมอคดเทยบกบทตนไดรบแลว คดเปนรอยละเทาไร ถาอาหารนใหคารโบไฮเดรต 8% ของทตองการในแตละวน กหมายความวาเราตองกนจากอาหารอนอก 92%

31

โปรดสงเกตวา โปรตน และนำตาล จะแสดงแตคานำหนกเทานน เนองจากโปรตนมหลากหลายและคณภาพแตกตางกน การระบเปนรอยละจะทำใหเขาใจผดได จงใหกำหนดแตเพยงนำหนกและผบรโภคสามารถทราบแหลงของโปรตนไดจากสวนประกอบทแสดงอยบนฉลากอยแลว สำหรบนำตาลนนแสดงรอยละเปนสวนหนงของคารโบไฮเดรตทงหมดแลว

2.12.8 ขนตอนการขอขนทะเบยนฉลากอาหารอาหารทผลตเพอจำหนายไดแก อาหารควบคมเฉพาะอาหาร ทกำหนดคณภาพหรอ

มาตรฐานอาหารควบคมฉลากและอาหารทนำเขาทกชนด ตองขอขนทะเบยนตำรบอาหารหรอขออนญาตใชฉลาก แลวแตกรณเมอไดรบเลขทะเบยน อย. แลว จงผลตหรอนำเพอจำหนายไดการยนขออนญาตตองมหลกฐานประกอบดงน

2.12.8.1 คำขออนญาตใชฉลากอาหาร2.12.8.2 ผลการตรวจวเคราะหอาหารแบบจรง2.12.8.3 ฉลากอาหารจำนวน 4 ชด2.12.8.4 ขอมลรายละเอยดตวอยางอาหาร

สถานทยนขออนญาต ไดแก กองควบคมอาหาร สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยาหรอสำนกงานสาธารณสขจงหวด ผใดผลตหรอนำเขา อาหารโดยไมมเลขทะเบยน อย. ตองวางโทษจำคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน 20,000 บาท

หนวยงานทรบผดชอบคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสขถนนตวานนท ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000โทรศพท 590-7000 โทรสาร 591-84632.13 เครองหมายการคากฎหมายทคมครองเครองหมายการคาพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตเครองหมาย

การคา (ฉบบท 2) พ.ศ. 25432.13.1 ประเภทเครองหมายทใหความคมครองพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2543 ใหความคมครองเครองหมาย 4 ประเภท

ไดแก2.13.1.1 เครองหมายการคา หมายความวา เครองหมายทใชหรอจะใชเปนเครอง

หมายเกยวของกบสนคาเพอแสดงวาสนคาทใชเครองหมายของเจาของเครองหมายการคานนแตกตางกบสนคาทใชเครองหมายการคาของบคคลอน

2.13.1.2 เครองหมายบรการ หมายความวา เครองหมายทใชหรอจะใชเปนทหมายหรอเกยวของกบบรการ เพอแสดงวาบรการทใชเครองหมายของเจาของเครองหมายบรการนน แตกตางกบบรการทใชเครองหมายบรการของบคคลอน

2.13.1.3 เครองหมายรบรอง หมายความวา เครองหมายทเจาของเครองหมายรบรองใชหรอจะใชเปนทหมายหรอเกยวของกบสนคาและบรการของบคคลอน เพอเปนการรบรอง

32

เกยวกบแหลงกำเนดสวนประกอบ วธการผลตคณภาพ หรอคณลกษณะอนใดของสนคานน หรอเพอรบรองเกยวกบสภาพคณภาพ ชนดหรอคณลกษณะอนใดของบรการนน

2.13.1.4 เครองหมายรวม หมายความวา เครองหมายการคาหรอเครองหมายบรการทใช หรอจะใชโดย บรษทหรอรฐวสาหกจในกลมเดยวกน หรอโดยสมาชกของสมาคม สหกรณสหภาพ สมาพนธ กลมบคคล หรอองคกรอนใดของรฐหรอเอกชน

2.13.2 การไดมาซงความคมครองความคมครองเครองหมายการคามไดเกดขนโดยอตโนมต เจาของเครองหมายการคาจะ

ตองเครองหมายการคาทคดขนไดไปทำการจดทะเบยนเสยกอน จงจะไดรบความคมครองโดยสมบรณตามพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534

ในป พ.ศ. 2536 กระทรวงสาธารณสขอนญาตใหขนทะเบยนทสำนกงานสาธารณสขจงหวดของแตละทได ดงนนจงเกดอกษรตวอยางของจงหวดนำหนาอกษรรหส เชน การขอขนทะเบยนอาหารทนครปฐม จะมตวอกษรยอ นฐ. ระบไวในเครองหมาย อย.

2.13.2.1 อาหารทกำหนดควบคมคณภาพหรอมาตรฐาน2.13.2.2 อาหารทถกนำเขาประเทศเพอจำหนายซงไมใชอาหารควบคมเฉพาะ2.13.2.3 อาหารอนทมการจำหนายและรฐมนตรออกประกาศกำหนด ใหเปนอาหาร

ทตองมฉลาก คอ อาหารประเภทท 1 ท 2 และบางสวนของประเภทท 4 ตามทประกาศกำหนดตองมฉลากทไดรบอนญาตจากสำนกงานคณะกรรมการอาหารและยา ซงตองมขอมลดงตอไปน

2.13.2.3.1 เครองหมายเลขทะเบยนหรอเลขอนญาตใชฉลากอาหารพรอมปทอนญาต ซงอาจเขยนเตมเชน 2541 หรอเขยนยอเชน 41 กไดผทรบใบสำคญการใชฉลากอาหารแลวใหแสดงเลขทอนญาตในฉลากอาหารดวยตวอกษรขนาดไมเลกกวา 2 มลลเมตร ในกรอบพนทสขาวโดยสของกรอบใหตดกบสพนของฉลาก

2.13.2.3.2 นำหนกสทธหรอปรมาณสทธ ซงหมายถงนำหนกหรอปรมาณของอาหารทไมรวมภาชนะบรรจ สวนนำหนกอกประเภททใหแสดงคอ นำหนกเนออาหาร (DrainedWeight) ซงเปน นำหนกของอาหารทเปนเนอหรอของแขงโดยไดกรองสวนของเหลวทแยกออกแลว

2.13.2.3.3 ชอภาษาไทย กำหนดใหใชชอสเดยวกน ซงอาจมชอได 2 สวนคอ(ก) ชอตามกฎหมายทกำหนดใหเรยกผลตภณฑนน เชน บะหมกงสำเรจรป(ข) ชอทางการคา (Brand Name)2.13.2.3.4 สวนประกอบทสำคญโดยประมาณ การระบสวนประกอบน

ตองระบปรมาณเปนรอยละของนำหนกและเรยกจากปรมาณมากไปนอย2.13.2.3.5 การระบสวนประกอบหรอวสดปรงแตงอาหาร สวนประกอบของ

อาหารบางประเภททใชเตมบนอาหารเปนอนตรายหรอกอใหเกดอาการแพแกผบรโภคบางกลม ดงนนจงสมควรอยางยงทตองแจงชนด หรอปรมาณของสวนประกอบหรอวสดปรงแตงรสอาหารตาง ๆ เชนการใชผงชรส การใชวสดกนเสย การเจอส การแตงรสหรอกลน เปนตน

2.13.2.3.6 ระบวนทผลตหรอวนหมดอาย โดยปกตอาหารทมอายการเกบยาวนาน เชน อาหาร กระปอง มกจะระบวนทผลต ในทางตรงกนขามอาหารทมอายเกบสน เชน อาหาร นมจะระบ วนทหมดอาย หรอวนทบรโภคกอน

33

2.13.2.3.7 ชอผผลต ผจำหนาย หรอผนำเขาพรอมทอย2.13.2.3.8 คำแนะนำในการเกบรกษาและในการปรงอาหาร หรอการเตรยม

ทบรโภค เชน อาหารบางจำพวกอาจจะตองเกบในสภาพเยน หรออาหารทใชอนในไมโครเวฟจำตองบอกวธการปรงคำแนะนำสงเหลานเปนสงจำเปนมากทผบรโภคจะสามารถบรโภคอาหารทมคณภาพและคณคาทางโภชนาการตามทไดคาดหวงไว

2.13.2.3.9 ขอควรระวงหรอคำเตอนและวธปองกนอนตรายทเกดขน คำเตอนเหลานพบไดจาก อาหารจำพวกชกำลงหรออาหารททานแลวทำใหอยากทานอก เชน เครองดมผสมคาเฟอน เปนตน

2.13.2.3.10 สญลกษณรหสแทง เมอผประกอบธรกจรายไดทตองการแสดงเครองหมายมาตรฐาน หรอเครองหมายรบรองคณภาพของผลตภณฑจะตองยนคำขอรบใบอนญาต เมอสำนกมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ตรวจสอบโรงงานอตสาหกรรมแลววาสามารถทำไดตามมาตรฐานสมำเสมอ จะขออนญาตใหแสดงเครองหมายมาตรฐานทผลตภณฑได ซงม 2 แบบ ดงน

2.13.2.3.10.1 เครองหมายมาตรฐานเปนเครองหมายรบรองคณภาพผลตภณฑทวไป เชน เครองอปโภค บรโภค เปนตน

2.13.2.3.10.2 เครองหมายมาตรฐานบงคบ ผลตภณฑใดทกำหนดไวเปนมาตรฐานบงคบ ผผลตผนำเขาและผจำหนายทตองผลต นำเขาและจำหนายเฉพาะผลตภณฑทเปนมาตรฐานเทานน โดยมเครองหมายบงคบ แสดง เชน ผงซกฟอก ถงกาซปโตรเลยม บลลาสตสำหรบหลอดฟลออเรสเซนต เหลกเสนเสรมคอนกรต เปนตน

2.13.3 เครองหมายการคามประโยชนตอเจาของเครองหมายการคาและผบรโภค2.13.3.1 เจาของเครองหมายการคา เครองหมายการคามประโยชนในการทจะทำ

ใหผบรโภคสามารถจดจำหรอเรยกขานสนคาของเจาของเครองหมายการคานน ซงจะทำใหผบรโภคสามารถแยกแยะเพอเลอกซอสนคาของเจาของเครองหมายการคานนได และไมสบสนกบสนคาทใชเครองหมายการคาอน ๆ

2.13.3.2 ผบรโภค เครองหมายการคาจะทำใหผบรโภคสามารถแยกแยะสนคาทใชเครองหมายการคานนจากสนคาทใชเครองหมายการคาอน และเครองหมายการคาจะทำใหผบรโภคสามารถเลอกซอสนคาทมคณภาพตามตองการ รวมทงทราบถงตวเจาของเครองหมายการคาดวย

2.13.4 สทธของเจาของเครองหมายการคาสามารถแบงออกเปน 2 สวน คอ2.13.4.1 เครองหมายการคาทยงไมไดจดทะเบยน เจาของเครองหมายการคาม

สทธทจะใชเครองหมายการคาทยงไมไดจดทะเบยนนน แตจะฟองคดเพอปองกนการละเมดเครองหมายการคาทไมไดจดทะเบยนหรอเรยกคาเสยหายไมได

2.13.4.2 เครองหมายการคาทจดทะเบยนแลว เจาของเครองหมายการคามสทธแตเพยงผเดยว ทจะใชเครองหมายการคากบสนคาทจดทะเบยนไว และในกรณทผอนละเมดสทธในเครองหมายการคา เจาของเครองหมายการคาทจดทะเบยนแลวนน มสทธทจะฟองรองและเรยก

34

คาเสยหายได และในกรณทผอนนำเครองหมายการคาของเจาของเครองหมายการคา ไปจดทะเบยนเจาของเครองหมายการคาอาจฟองเพกถอนการจดทะเบยนเครองหมายการคานนได

ดงนนผทจะใชเครองหมายการคาไมควรใชเครองหมายการคาทเหมอนหรอคลายกบเครองหมายการคาของบคคลอน

2.13.5 การจดทะเบยนเครองหมายการคาโดยทว ๆ ไปกอนการยนขอจดทะเบยน ผทตองการขอจดทะเบยนควรทจะขอตรวจคน

ดทสำนก เครองหมายการคา กรมทรพยสนทางปญญา วามเครองหมายการคาทจะจดทะเบยนไวแลวเหมอนหรอคลายกบเครองหมายการคาของตนหรอไม ถามเครองหมายการคาทเหมอนหรอคลายกนไดจดทะเบยนไวแลวกไมสามารถจดทะเบยนเครองหมายการคาทตองการจดทะเบยนไดอก

2.14 วสดบรรจภณฑและระบบการพมพบรรจภณฑ1. กระดาษ เปนวสดพมพทแพรหลายและนยมใชมากทสด เพราะสามารถออกแบบสราง

สรรคเปนบรรจภณฑไดมากมายหลายชนดอยางไมมทสนสด ซงอาจจะตองอาศยคณสมบตทางกายภาพของกระดาษทสามารถ ตด ดด พบงอไดงาย มากำหนดสรางเปนรปราง รปทรงตาง ๆ ขนมาเปนถงเปนกลอง พบเปนซองหรอกระปองไดหลายวธ ดงนน คณสมบตของกระดาษททำจากเยอไมธรรมดาจงไดรบการพฒนาปรบปรงคณภาพมากขน โดยการผนกหรอเคลอบเขากบวสดอน ๆ

สำนกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมไดพยายามจำแนกประเภทกระดาษพมพของไทย เพอใหสอดคลองกบคณภาพของกระดาษทผลตได โดยมการกำหนดประเภท ชนดและแบบขนาดและเกณฑความคลาดเคลอน และคณภาพลกษณะทตองการประกอบการพจารณา ประเภทของกระดาษพมพถกแบงออกไดดงน

1.1 กระดาษพมพและเขยน (มอก. 287-2533)1.1.1 กระดาษพมพและเขยน หมายถง กระดาษททำขนเพอใหเหมาะสำหรบการ

พมพหรอเขยน ยกเวนกระดาษหนงสอพมพ แตเดมกระดาษพมพจะเรยกกนวากระดาษปอนดสำหรบพมพ หมายถง ระบบพมพเลตเตอรเพรสเทานน ดงนน จงจำเปนตองจำแนกประเภทกระดาษปอนดสำหรบพมพออฟเซท หรอกระดาษออฟเซทขนอกประเภทหนงตางหาก สำหรบกระดาษเขยนนนมคณสมบตทเขยนดวยนำหมกแลวไมซม

1.1.2 กระดาษ เอม จ เปนกระดาษททำขนเพอการพมพ มความมนเพยง หนาเดยว1.1.3 กระดาษอารตหรอกระดาษเคลอบผว มลกษณะพเศษคอ เปนกระดาษ

ทมการเคลอบผวหนาเดยว หรอ 2 หนา ดวยผงสและตวยด เพอใหผวกระดาษเรยบ หรอทงเรยบและมนวาว แบงออกเปน 2 ชนด ตามลกษณะผว คอ กระดาษเคลอบผวมนวาวกบกระดาษเคลอบผวดาน

1.1.4 กระดาษอดสำเนา เปนกระดาษททำขนเพอใชสำเนา ดวยเครอง อดสำเนา1.1.5 กระดาษแมนโฟลด เดมเรยกวา กระดาษแอรเมล มลกษณะแผน บางและ

เบา เหมาะสำหรบใชทำสำเนาใบเสรจ1.1.6 กระดาษวาดเขยน เปนกระดาษทมคณสมบตเนอหนา ทนตอการขดลบ เหมาะ

สำหรบการเขยนดวยดนสอระบายดวยสนำ1.1.7 กระดาษปก เปนกระดาษทมลกษณะหนา มคณสมบตทนทานตอการพบ

ไดเปนอยางด เหมาะสำหรบใชทำปก

35

1.2 กระดาษแขงเพอการพมพ (มอก. 283-2521)สำนกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ไดกำหนดนยามประเภทของกระดาษ

แขงเพอการพมพดงน1.2.1 กระดาษกลอง หมายถง กระดาษหนาชนเดยวหรอหลายชน ซงดานหนง

ของกระดาษเหมาะสำหรบการพมพ และสามารถทรงตวอยไดในแนวดง ม 2 ชนด คอ1.2.1.1 กระดาษกลองเคลอบ หมายถง กระดาษกลองซงผวหนา ดานทใช

พมพเคลอบดวยสารสขาว เพอใหเหมาะกบการพมพเปนพเศษ1.2.1.2 กระดาษกลองไมเคลอบ หมายถง กระดาษกลองซงผวหนาดานท

ใชพมพไมไดเคลอบสารสขาว หรอวตถใดเปนพเศษ1.3 กระดาษเหนยว (Kraft paper) (มอก. 170-2529)เปนกระดาษอกประเภทหนงทใชกนมากในอตสาหกรรมบรรจภณฑ บางครงเรยกวา

กระดาษคราฟทสามารถพมพเพอตกแตงสสนลวดลายใหเปนทดงดดตาของผใชได ระบบพมพในอตสาหกรรมบรรจภณฑทนยมใชมากทสด คอระบบพมพเฟลกโซกราฟ และนอกจากนบางแหงใชการพมพสกรน และเลตเตอรเพรสกม กระดาษเหนยวสามารถซอขายกนไดทงแบบมวนและแบบแผนแบงออกเปน 5 ประเภท คอ

1.3.1 กระดาษถงชนเดยว เหมาะสำหรบทำถงชนเดยวหรอหอของเทานน1.3.2 กระดาษถงหลายชน เหมาะสำหรบทำถงหลายชน ม 2 ชนด คอ ชนดธรรม

ดากบชนดยดได ซงกระดาษประเภทหลงจะมความยดตวสงกวาปกต ตามแนวขนานเครอง (แนวขนานเครอง หมายถง แนวของกระดาษทขนานกบแนวยาวของเครองเดนแผน)

1.3.3 กระดาษผวกลอง เหมาะสำหรบทำผวแผนกระดาษลกฟก แบงออกเปน 2 ชนคณภาพ คอ ชนคณภาพท 1 กบ ชนคณภาพท 2

1.3.4 กระดาษเวตสเตรงท หมายถง กระดาษเหนยวทเมอเปยกนำจนอมตวแลวจะสามารถรกษาความตานทานแรงดงไดไมนอยกวารอยละ 25 ของกระดาษเหนยว เมอยงไมเปยกนำ

1.3.5 กระดาษรบดคราฟท หมายถง กระดาษเหนยวทมลวดลายเปนรว2.5.2 บรรจภณฑแบงตามการออกแบบ

1.4 กระดาษทำลกฟก (corrugating medium) (มอก. 321-2522)ปจจบนอตสาหกรรมการทำกลองกระดาษลกฟกมความสำคญอยางยงตอการขนสง

ผลตภณฑอตสาหกรรมหลายประเภท กระดาษทำลกฟกจดเปนวตถดบทสำคญอยางหนงในการทำกลอง โดยนำมาใชทำเปนลอนเพอประกอบเปนแกนกลางของแผนลกฟก กระดาษทำลกฟกทไดนำมาขนลอนแลว เรยกวา กระดาษลกฟก สวนแผนลกฟกหมายถง กระดาษทมโครงสรางประกอบดวยกระดาษสำหรบทำผวกลองอยางนอย 2 แผน กบกระดาษลกฟกอยางนอย 1 แผน สำหรบนำไปใชในการทำกลอง คณลกษณะสำคญเดน ๆ ทจำเปนของกระดาษทำลกฟก คอ กระดาษตองมความตานทานแรงกดลกฟกเปนอยางดและความตานทานแรงกดวงแหวน

2. พลาสตก ปจจบนนพลาสตกเปนวสดพมพทมความสำคญอยางยง อตสาหกรรมการพมพบรรจภณฑนยมใชพลาสตกในการหออาหาร หรอในการเกบถนอมอาหาร โดยเฉพาะอยางยงการ

36

บรรจภณฑอาหารทเสอมคณภาพงายเมอสมผสกบอากาศนาน ๆ เชน กลองบรรจอาหารนม ซองหอบะหมสำเรจรป ลกอม และซองบรรจอาหารวางประเภทถวอบ ขนม และมนฝรงกรอบ นอกจากนยงใชพลาสตกในการพมพบตรเครดต และอปกรณการศกษาอกดวย พลาสตกทใชอาจมลกษณะเปนแผนหรอมวนกได พลาสตกทใชในการพมพมหลายประเภท แตละประเภทจะมคณสมบตตางกน ทงทางกายภาพ ในอนทจะตองเตรยมการและนำเสนอขาวสาร (Message) ตอผด ผอาน ใหสามารถรบรความหมาย และแปลความไดทางสายตา โดยการจดสอกลางตาง ๆ เชน ตวอกษร เครองหมายสญลกษณ รปภาพและอน ๆ รวมกน ดวยกรรมวธของการขด เขยน การพมพ การบนทกภาพตลอดจนเทคนคการสรางภาพตาง ๆ ทางเครองมอ เครองจกรกล ใหเกดรปรางทประณต เรยบรอยสวยงาม เพอการตดตอสอสารและโนมนาวจตใจคนกลมเปาหมาย (Target Group) ทตองการไดภาพและทางเคม และยงชอเรยกตางกนไปทางการคาดวย การเลอกใชพลาสตกขนอยกบคณสมบตของพลาสตกและความสามารถ ในการนำไปใชงาน ชนดของงาน ชนดของผลตภณฑทใชในการบรรจภณฑ และระยะเวลาในการจำหนาย ผลตภณฑนน ตวอยางเชน พลาสตกทใหความชนหรอกาซผานไดงาย จะใชประโยชนในการบรรจสนคา ทตองการอากาศผานเขาออก หรอพลาสตกทยดออกไดงาย จะใชประโยชนในการบรรจสนคาทมรปรางแปลก พลาสตกบางชนดจะหดตวเมอไดรบความรอน จงเหมาะในการใชหออาหารประเภทเนอสตว ทำใหพลาสตกตดแนนกบเนอและดนาซอ นอกจากนนยงสามารถนำพลาสตกไปแปรรปเพอทำหลอดบรรจยาสฟน เครองสำอางหรอผลตเปนฉลากรดรปขวด (ประชด ทณบตร. 2530 : 18)

การผลตพลาสตกเปนการสงเคราะหทางเคมจากนำมนปโตรเลยมหรอสารจำพวกเซลลโลสจนไดสารทมความเรยบและบางใส การผลตทำไดงายและสะดวก สามารถผลตไดเปนจำนวนมากและยงมคณสมบตทางกายภาพบางประการทดกวากระดาษ เชน มความเหนยว โปรงใสทนทานตอความชนและมความเงามน การประเมนคณภาพพลาสตกจะขนกบมาตรฐาน และกรรมวธในการผลตแตอาจประเมนคณภาพดวยสายตาได โดยการตรวจดและเปรยบเทยบความเรยบเสมอของแผนพลาสตกพลาสตกทใชเปนวสดพมพมมากมายหลายประเภท ทงทจำหนายเปนมวนและเปนแผน แตทสำคญ มดงนคอ

2.1 ฟลมไวนล (Vinyl film) ฟลมไวนลมพอลไวนลคลอไรด (PVC) เปนองคประกอบสวนใหญ ลกษณะโปรงใสและไมมส มคณสมบตใหกาซตาง ๆ ผานเขาออกไดงายแตใหความชนผานไดนอย เมอเผาในทอณหภมสงเกน 180 องศาเซลเซยส พอลไวนลคลอไรดจะเปลยนสภาพกลายเปนสนำตาลและในทสดจะเปนสดำ

ฟลมไวนลละลายไดในตวทำละลายบางชนด เชน อะซโตน เมทลเอทลคโตน และไซโคลเฮกซาโนน (cyclohexanone) การนำมาใชพมพทำไดโดยการเลอกใชหมกพมพทมสารดงกลาวเปนตวทำลาย ๆ นจะละลายผวหนาของฟลมไวนลเลกนอยเพอใหหมกซมลงไปยดผวหนาและตดแนน การพมพฟลมไวนลทำไดโดยใชระบบพมพกราววร ลายฉลหรอเฟลกโซกราฟกได

นอกจากใชในการบรรจหบหอแลว พลาสตกประเภทไวนลยงใชเปนวสดพมพมานและเบาะหนงพลาสตก สวนแผนพวซจะใชในการทำบตรเครดต ซงนยมพมพดวยระบบการพมพลายฉลหรอออฟเซต

37

2.2 พลลสตยรน (Polysityrene) พอลสตยรนมลกษณะโปรงแสงและไมมสทนทานตอนำ ไขมน นำมน และดาง สามารถใหความชนและกาซตาง ๆ ผานไดงาย มความออนตว ละลายไดในตวทำละลาย ประเภทคโตน ถาเปนในรปมวนจะนยมพมพพอลสตยรน ดวยระบบการพมพกราววรหรอเฟลกโซกราฟ แตถาเปนแผนอาจพมพดวยระบบเลตเตอรเพรสหรอลายฉล

2.3 ฟลมไวนลลดน (Vinylidene หรอ PVDC) ฟลมไวนลลดนเปนโคพอลเมอรของไวนลลดนคลอไรด (Vinylidene chloride) และไวนลคลอไรด (Vinyl chloride) มชอทางการคาตาง ๆ กนเชน ซาราน (Saran) มกใชในรปของฟลมมวนทปราศจากกลนในการบรรจและหออาหาร ซารานทนตอความรอนไดด กาซซมผานไดยาก จงนยมใชในการบรรจหบหอในสญญากาศ (Vacuum packing)การพมพบนซาราน ทำไดยากเนองจากฟลมจะหดตวเมอไดรบความรอน อยางไรกดสามารถพมพไดดวยระบบการพมพ กราววร เฟลกโซกราฟและเลตเตอรเพรส บางครงอาจเคลอบฟลมไวนลลดนบนกระดาษฟอยล (foil) หรอบนกระดาษแกว (Viscose film) ได

2.4 คลอรเนตเตทรบเบอร (Chlorinated rubber หรอ Pliofilm) คลอรเนตเตทรบเบอรผลตจากการทำปฏกรยาระหวางไฮโดรเจนคลอไรดกบยางธรรมชาตแลวนำมาทำเปนแผนฟลมเรยกวาพลโอฟลม (Pliofilm) บรษทกดเยยร (Goodyear) ผลตออกจำหนายในป ค.ศ. 1933

2.5 ฟลมพอลเอสเทอร (Polyester film) ฟลมพอลเอสเทอรมจำหนายตงแตป ค.ศ.1950 มชอทางการคาวาไมลาร (Mylar) หรอ เมลเนกซ (Melines) ผลตไดจากการทำปฏกรยาระหวางเอทธลนไกลคอล (Ethylene glycol) กบกรดเทเพรธาลค (terephthalic acid) ไมลารมลกษณะโปรงใสปราศจากสและทนความชน กาซผานไมได ทนตอกรด ดาง ไขมน และตวทำละลายตาง ๆ ไดดจงใชในการบรรจอาหารและเคมภณฑตาง ๆ บางครงใชเคลอบบนกระดาษแขงและฟอยล การพมพบนพอลเอสเทอร นยมใชระบบพมพกราววรหรอเฟลอกโซกราฟ

2.6 เซลโลเฟน (Cellophane) เซลโลเฟนมชอเรยกวาอยางหนงวาวสโคส (Viscose)ประกอบดวยโมเลกลของเซลลโลส ทสวนประกอบบางสวนสลายไป เซลโลเฟนเปนฟลมโปรงใส ปราศจากสมความออนตว แตไมทนทาน จงมใชจำกดในอตสาหกรรมบรรจภณฑ โดยใชหออาหารทตองการใหความชนซมผานเขาออกไดงาย หรอใชหอเพอปองกนฝนละออง ไขมนและสงสกปรก นอกจากนยงใชในการทำถงและทำเปนชองหนาตางของซองจำหนาย การพมพเซลโลเฟน จะใชระบบการพมพกราววร เฟลกโซกราฟและเลตเตอรเพรส

2.7 เซลลโลสอะซเตต (Cellulose acetate) เปนพลาสตกทมใชกนมานาน โดยมากทำเปนฟลมทมความหนาประมาณ 0.005 – 0.05 นว หรอ 0.127 – 1.27 มลลเมตร เปนฟลมทปราศจากสและโปรงใสมความใสพอ ๆ กนกบแกว แตใหกาซและไอนำผานไดงาย ซงแสดงใหเหนวาฟลมมความพรนพอสมควรจงใชพมพไดงายเพราะฟลมสามารถดดซมนำมนวานชได

2.8 พอลเอทธลน (Polyethylene หรอ PE) ฟลของพอลเอทธลนปราศจากส รสกลน และสารอนทเปนพษ มลกษณะโปรงแสง ทนตอความชนและเคมภณฑตาง ๆ ไดด จงใชในการบรรจอาหาร แตเนองจากพอลเอทธลนไมละลายในตวทำละลายทวไปจงนำมาใชพมพไดยากพอลเอทธลนทจำหนาย ในทองตลาดมหลายประเภท เชน พอลเอทธลนทมความหนาแนนตำ (LDPE –low density polyethylene) และพอลเอทธลนทมความหนาแนนสง (HDPE – high density polyethylene)โดยมคณสมบต ทางฟสกสตางกน ทำใหมประโยชนในการใชสอยตางกน

38

กอนทจะทำการพมพบนพอลเอทธลนจะตองปรบสภาพผวหนาใหพรอมกบหมกพมพไดด โดยกรรมวธตาง ๆ กน เชน การผานความรอนหรอการปลอยประจไฟฟาโคโรนา (Corona discharge)นอกจากนยงสามารถเคลอบพอลเอทธลนบนวสดอน ๆ เชน กระดาษคราฟท กระดาษแขง ฟอยลและกระดาษธรรมดา

2.9 พอลโพรพลน (Polypropylene หรอ PP) ฟลมพอลโพรพลนเปนวสดทใชกนอยางแพรหลายในการบรรจภณฑ เพราะมความทนทาน แขงแรง มความมน ทนความรอนและเคมภณฑตาง ๆ ได ไมมกลน กาซผานเขาออกไมได คณสมบตประการหลงนชวยใหอาหารทบรรจในถงพอลโพรพลนเกบไวไดนานยงขน การพมพบนพอลโพรพลนทไดโดยใชระบบการพมพกราววร หรอเฟลกโซกราฟ (เทคโนโลยทางการพมพ. 2536)

3. โลหะ ในอตสาหกรรมบรรจภณฑอาหาร วสดโลหะทใชม 2 ชนด คอ3.1 เหลกเคลอบดบก เปนบรรจภณฑทแขงแรงปองกนอนตรายจากสงแวดลอมและ

สภาวะอากาศ การลงทนในการผลตไมสงนกและไมสลบซบซอน สามารถใชบรรจอาหารไดดเนองจากสามารถปดผนกไดสนทฆาเชอไดดวยความรอน ในแงของสงแวดลอมสามารถแยกออกจากขยะไดงายดวยการใชแมเหลก

3.2 อะลมเนยม มกจะใชในรปเปลวอะลมเนยมหรอกระปอง มนำหนกเบาอกทงยงแขงแรง ทนตอการซมผานของอากาศ กาซ แสง และกลนรสไดด ในรปของเหลวอะลมเนยม มกใชเคลอบวสดอนซงใหภาพลกษณทดเนองจากความเงาวบของอะลมเนยมเปนตวเหนยวนำความเยนไดด(ปน คงเจรญเกยรต. 2541)

2.15 การพมพระบบออฟเซทในการทำงานของเครองพมพออฟเซทน จะตองนำแมพมพ (เพลท) ซงมลกษณะเปนแผน

โลหะบางมามวนหมลกกลง แมพมพ (Plate cyliner) โดยมลกกลงนำ หรอ “ลกนำ” (Water roller) ทำหนาทสงนำยา ฟาวเทน (Fountain) ใหความชมชนบนผวเพลทและนำจะจบตดเฉพาะผวเพลทสวนพนสวนทเปนตวภาพนำจะไมตด ขณะเดยวกนลกหมก (Ink roller) จะทำหนาทสงหมกทาบนผวเพลทซงหมกจะตดเฉพาะสวนภาพ สวนทเปนพนหมกจะไมตดเนองจากมนำเกาะอยเตม หมกจากเพลทซงมลกษณะเปนภาพดานตรงจะหมนไปตดทลกกลงยาง (Blanket cylinder) ซงจะเปนลกกลงโลหะหมดวยผายางมเสนรอบวงเทากบลกกลงเพลทหมกพมพทถายทอดไปยงลกกลงยางนนภาพจะมลกษณะเปนดานกลบ (Reverse) กระดาษทตองการพมพจะรบหมกพมพจากลกกลงยางโดยมลกกลงแรงกด (Impression cylinder) เปนตวชวยอดกระดาษ ทำใหภาพทปรากฏบนกระดาษกลบเปนดานตรงอกครงหนง และมความประณตชดเจนมาก

ลกษณะพเศษของการพมพออฟเซทความพเศษของการพมพระบบออฟเซทนน ไมวาจะเปนรปภาพหรอตวหนงสอ จะพบวาหมกจะตดทวทงภาพสมำเสมอ ขอบภาพหรอตวอกษรจะมความชด โดยไมมรอยอดบตามขอบภาพเหมอนระบบเลตเตอรเพรส แมวาจะเปนการพมพบนกระดาษหยาบกตาม เนองจากหมกจะพมพตดบนลกกลงยางกอนทจะสมผสกระดาษ ระบบออฟเซทสามารถพมพภาพสกรนทมขนาดละเอยดกวาระบบเลตเตอรเพรสซงใชสกรนละเอยดไมมากขนเทาใดกยงเกบรายละเอยดของภาพไดมากขนเทานน และความหนาของชนหมกทตดบนแมพมพ และกระดาษจะบางกวาระบบเลตเตอรเพรส 3 – 4 เทา

39

ลกษณะพเศษจากขอบกพรองของการพมพการเกดสกรม (Scum) เนองจากการแบงเขตระหวางภาพกบพนของระบบอฟเซทนนอาศย

การแบงดวยนำโดยบรเวณทเปนพนจะมนำจบอย และหมกจะไมทพน แตถาการพมพนนเกดความไมสมดลในการใหนำ เชน นำนอยเกนไปหมกพมพอาจเขาไปจบบรเวณพนกได

การเกดทนตง (Tinting) มลกษณะเปนสจาง ๆ ปรากฏทวแผนแมพมพ โดยมลกษณะเปนไขมนหมกจบเปนคราบจางอยโดยทว ทงนเกดไดจากหมกพมพและนำยาฟาวเทนมคณภาพ ไมเหมาะสมทำใหไขมนหมกปารวมตวกนกบนำได

ลกษณะพเศษทงสองประการนถาปรากฏขนยอมแสดงใหเหนวา เปนการพมพในระบบออกฟเซทอยางแนนอน (ศรพงศ พยอมแยม. 2530)

2.16 การพมพระบบซลคสกรนลกษณะพเศษของการพมพซลสกรนเนองจากระบบการพมพซลคสกรนเปนการพมพ ท

หมกผานทะลสกรนลงบนชนงาน ดงนน การพมพในลกษณะพเศษแตกตางจากการพมพใน ระดบอน ๆไดแก

1. เปนการพมพทปรมาณหมกพมพตดบนชนงานหนากวาการพมพดวยระบบอน ๆ จนบางครงเมอใชมอลบไปบนผวจะรสกไดวานนกวาชนงาน

2. ถาเปนภาพทมลกษณะ Halftone เมดสกรนของภาพจะมความหยาบกวาระบบพมพอน ๆ

3. สามารถทจะพมพบนผววสดชนงานไดทกชนดไมวาจะเปน กระดาษ ผา ไม โลหะ พลาสตกหนง ฯลฯ (ศรพงศ พยอมแยม. 2530)

2.17 ระบบพมพเฟลกโซกราฟเฟลกโซกราฟ แตเดมใชงานพมพบรรจภณฑประเภทถงหว กระสอบ และกลองลกฟก เปนตน

เนองจากไมตองการคณภาพของงานพมพมากนก แมพมพทใชเปนยางพมพธรรมชาต แกะ ใหเปนพนนน เครองพมพมขนาดใหญ ใชหมกพมพเหลว หนวยพมพประกอบดวย ระบบจายหมก ท ใชลกกลง2 ลก หรอใชลกกลงแอนลอกซ ทำดวยโลหะเหลกหรอเคลอบผวดวยโครมหรอเซรามก ลกษณะผวเปนรองลก ถายทอดหมกไปยงโมแมพมพ และวสดทใชพมพตามลำดบ (ศรพงศ พยอมแยม. 2530)

2.18 ระบบพมพกราววรระบบการพมพกราววร เปนระบบทมโครงสรางเครองพมพไมซบซอนหนวยพมพประกอบ

ดวยแมพมพทรงกระบอกทำดวยเหลกเคลอบผวดวยทองแดงและโครม สวนทเปนภาพจะเปนรองลกเพอทำหนาทเปนบอหมก ถายทอดไปยงวสดพมพโดยตรง มแผนยางปาดหมกหรอ Doctor bladeชวยปาดหมกสวนเกนทผวแมพมพ หมกพมพามสมบตเหลวฐานตวทำละลายเปนสวนใหญสามารถพมพไดบนวสดหลายชนด เชน กระดาษ พลาสตก และฟอยด เปนตน ประเทศไทยเรารจกกราววรในอตสาหกรรมการพมพบรรจภณฑแบบออน (Flexible packging) แมพมพราคาแพง ซงจะตองพมพจำนวนมาก ๆ เปนแสน ๆ จะเหมาะสมกวา การทำแมพมพยงยากตองใชเทคโนโลยขนสงเขามาชวยเชน การเจาะรองลกดวยระบบอเลกทรอแมคคานคล หรอดวยลำเลเซอรโดยตรง

40

คณภาพงานพมพกราววร เปนทยอมรบกนทวไปวาใหสสดใส มความอมตวสง สวนการผลตนำหนกสทด จะขนอยกบเทคนคการทำแมพมพและการตงเครองพมพ ขอดของระบบพมพนคอสามารถใชหมกพมพไดหลากหลายชนด โดยไมตองกลวจะทำอนตรายแกแมพมพใด ๆ เลย พบวาประเทศไทยยงนยมใชระบบนพมพบรรจภณฑ พลาสตก เปนสวนใหญดวยเหตผลทมผประกอบการพมพนอยจำนวนมาก รวมทงผรวมทนจากตางประเทศอกหลายรายดวย รวมทงเทคโนโลยการทำแมพมพ CTPกมใชกนแลว โดยเฉพาะเทคนคการเจาะรองลก ดวยลำเลเซอรนบวามความกาวหนามาก (ศรพงศพยอมแยม. 2530)

2.19 การปมตด การปมกลองและการทำเสนพบ การปมตด (Die-cutting)การปมตดเปนการแปรสภาพงานหลกการพมพอกรปแบบหนงทเหมาะกบงานพมพท

ตองการตกแตงใหมรปทรงแปลกนอกเหนอจากรปทรงสเหลยม ในบางกรณอาจเปนการเจาะหนาตางในบาง ตำแหนงของภาพพมพ การทำดงกลาวเพอความเก ความสวยงามและความนาสนใจเปนการดงดดผพบเหนหรอผซอ การใชเครองตดกระดาษทวไปจะตดงานพมพเปนแนวเสนตรงเทานน แตไมอาจตดเปนรปแบบตาง ๆ ได การปมตดจำเปนตองมการเตรยมงานพรอมกนไปกบการพมพลกษณะรปแบบการตดเจาะตาง ๆ จะตองกำหนดสรางเปนแบบเขยนขนมากอน แลวจงสงใหผรบจางทำมดปมตดให โดยทวไปเรยกวาหนาปม

แบบปมตดทนยมใชม 2 แบบคอ แบบมดปมกลอง (steel rule die) และแบบมเหลก (hardmetal die)

1. แบบมดปมกลอง (steel rule die) ทำขนจากการใชแบบเขยนโครงสรางในสวนของงานพมพทตองการ ปมตดขนรปทำการสรางภาพบนแผนไมอดหนาประมาณ 20 มม. และทำการเลอนฉลเปนรองตามรปรอย จากนนจงใชแผนมดโลหะสำเรจทเปนเสน (ผลตในตางประเทศ) มความสงเทากนตลอดมาตดหรอดดขนรปตามขนาดทกำหนด และทำการฝงอดตดเขาไปในรองไมทฉลไวหนาลกษณะของแผนมดโลหะมทงชนดมความคมใชเปนมดตด และชนดทผวมนโคง ใชทำเปนเสนพบความเทยงตรงของมดปมกลองขนอยกบความชำนาญของการเลอยฉลรองไมอดแบบเปนหลก

การปมตด จะใชเครองปมเฉพาะทมลกษณะเปนแบบเพทเทน เชนเดยวกนกบการพมพเลตเตอรเพรส โดยอาศยแรงอดแผนกระดาษพมพกบแบบมดปมกลอง จะไดรปรอยการปมตด ขนรปตามตองการ สวนใหญจะใชในการปมตดขนรปเปนกลองหรอแผนพบตาง ๆ

2. แบบมดเหลก (hard metal die) ใชสำหรบการปมตดขนรปทมลกษณะโคงเวา สำหรบงานพมพกระดาษบาง เชน แผนฉลากปดขวด ซองจดหมาย ซองแบบอน ๆ ฯลฯ ทำขนจากการกำหนดแบบสรางบนสวนโลหะแขง หรอควรใชแทงโลหะเหนยวมาเชอมขนรปและทำการกลงไม ตกแตงตามรปแบบและสรางความคมใหมลกษณะเปนมดจากนนจะนำไปชบแขง การทำมดนตองใหผชำนาญการจดทำ โดยเฉพาะการปมตด จะใชเครองปมทอดดวยแรงอดไฮดรอรกนำมน หรอแรงอดขอมอโดยการปอนแผนพมพทตดเปนปก หรอกอนสเหลยม แรงอดจะกดแผนเหลกอดใหมด เหลก ตดกอนสงพมพขนเปนรปรางตามตองการ

การปมกลอง การปมกลองนยมทำในงานบรรจภณฑ กลองกระดาษจำพวกกลองบรรจยากลองยาสฟน กลองผงซกฟอก ฯลฯ การปมกลองออกแบบขนาดรปกลอง ใหสมพนธกบการพมพมดปม

41

กลอง จะทำขนดวยวธเดยวกนกบการทำมดปมตดแลวจงนำไปปมตดขนเปนรปกลองตามตองการการปมตดและการปมกลองควรจะทำดวยเครองปมเฉพาะแทนการใชเครองพมพเลตเตอรเพรส เพราะเครอง ปมกลองจะแขงแรงใหแรงกดมากกวาเมอปมตดเปนรปกลอง แลวจงนำไปปดผนกทากาวใหแนนใชเปนกลองบรรจสนคาได

การทำเสนพบ การทำเสนพบจะทำหลงขนตอนการพมพเชนเดยวกน โดยใชเหลกแผนบางทตดไดขนาดตามความยาของเสนพบ แลวยดตดกรอบพมพของเครองพมพเลตเตอรเพรสหรอเครองปมกลองโดยตงใหอยตำแหนงทตองการ แรงกดของเครองพมพจะทำใหเกดรอยพบบนแผนพมพ งานทมการทำเสนพบ ไดแก งานพมพบตรเชญ บตรอวยพร แผนพบรายการอาหาร แผนพบโฆษณาทใชกระดาษหนา งานทตองการการพบเปนรปดงกลาวถาไมมการทำรอยพบแลวจะพบไมได การทำเสนพบจะทำหลงขนตอนการพมพเชนเดยวกน โดยใชเหลกแผนบางทตดไดขนาดตามความยาวของเสนพบแลวยดตดกรอบพมพของเครองพมพเลตเตอรเพรสหรอเครองปมกลองโดยตงใหอยในตำแหนงทตองการแรงกดของเครองพมพจะทำใหเกดเปนรอยพบบนแผนพมพ งานทมการทำเสนพบไดแก งานพมพบตรเชญบตรอวยพร แผนพบรายการอาหาร แผนพบโฆษณาทใชกระดาษหนา งานทตองการพบเปน รปดงกลาวถาไมมการทำรอยพบแลวจะพบไมได หรอพบแลวไดเสนพบไมเรยบ (เทคโนโลยทางการพมพ.2536 : 515)

2.20 การออกแบบกราฟฟกและจตวทยาการใชส1. ความหมายของการออกแบบกราฟฟกGraphic Design จดวาเปนงานออกแบบเพอการเผยแพรคอ งานออกแบบทม งชก

ชวนเรยกรอง หรอเผยแพรผลตภณฑบรการและความคดตาง ๆ ซงเปนงานในลกษณะสงพมพงานออกแบบหบหอ งานโฆษณา (วรณ ตงเจรญ. 2527 : 85)

จากความหมายของการออกแบบกราฟฟกทอางมาจะเหนวาเปนการออกแบบทมขอบขายงานกวางขวางมากและมสวนทเกยวของโดยตรงกบการออกแบบนเทศศลป (Visual CommunicationDesign) ในอนทจะตองเตรยมการและนำเสนอขาวสาร (Message) ตอผดผอาน ใหสามารถรบรความหมายและแปลความไดทางสายตา โดยการจดสอกลางตาง ๆ เชน ตวอกษร เครองหมาย สญลกษณรปภาพและอน ๆ รวมกน ดวยกรรมวธของการขดเขยน การพมพ การบนทกภาพ ตลอดจนเทคนคการสรางภาพตาง ๆ ทางเครองมอ เครองจกรกล ใหเกดเปนรปรางทประณต เรยบรอยสวยงาม เพอการตดตอสอสารและโนมนาวจตใจ คนกลมเปาหมาย (Target Group) ทตองการได (ประชต ทณบตร.2530:18)

2. ประเภทของการออกแบบกราฟฟก2.1 การออกแบบกราฟฟกทเกยวของกบการบนทกภาพ (Photography and film) เชน

การถายภาพ การออกแบบกราฟฟกสำหรบงาน วดโอ โทรทศน และภาพยนตร2.2 การออกแบบกราฟฟกทเกยวของกบสญลกษณ (Symbolism) อนไดแก ภาพ

สญลกษณและเครองหมายตาง ๆ2.3 การออกแบบกราฟฟกทเกยวของกบการสรางภาพประกอบ (Illustration) เชน การ

เขยนภาพประกอบเรอง ภาพเขยนตาง ๆ

42

2.4 การออกแบบทเกยวของกบการพมพ (Typography) ซงเปนขายงานทใหญ และการออกแบบกราฟฟกสวนมากมกจะเกยวของกบการพมพในขนตอนสดทาย เพอการนำเสนอการเผยแพรและนำไปประกอบกบสอชนดอน ในการสอสารตอไป (ประชด ทณบตร. 2530 : 20 – 21)

3. ความสำคญของการออกแบบกราฟฟกประชด ทณบตร (2530 : 22 – 25) กลาววา การออกแบบกราฟฟกถงแมจะพงจดวา เปน

งานออกแบบสาขาใหมทไดรบความสำคญมาเมอไมนานมานกตาม แตการออกแบบกราฟฟกกเกดมขนมานานพรอมกบววฒนาการทางการสอสารของมวลมนษย ทตองอาศยการออกแบบนบตงแตมการเรมสรางสอความหมาย การขดเกลา การเผยแพรขาวสาร ความรสกนกคดตาง ๆ ไปยงผอนในลกษณะของการสอสารดวยลายเสนหรอการวาดเขยน (graphic communication) ซงรปแบบของการออกแบบกมลกษณะแตกตางกนไปตามความเจรญกาวหนาของสงคมแตละยคสมย ตลอดจนทกษะความสามารถและภมปญญาของนกออกแบบในแตละชวงเวลา การออกแบบกราฟฟกจงนบวา มสวนชวยพฒนาสรางสรรค จรรโลงสงคมมนษยใหดำรงอยและเจรญกาวหนาดงพอทจะประมวล สรปผลตอสงคมมนษยไดดงน

3.1 การออกแบบกราฟฟกมสวนรวมสรางสรรคสญลกษณและขอตกลงรวมกน ของคนในสงคม

3.2 การออกแบบกราฟฟกเปนสอแสดงแหงพลงการสรางสรรค3.3 การออกแบบกราฟฟกเปนการเสรมสรางแตงขาวสาร

4. การออกแบบเครองหมายสญลกษณสญลกษณ (Symbol) คอ การสอความหมายทใหมนษยในสงคมเขาใจรวมกน ในแนวทาง

เดยวกน โดยการออกแบบเปนรปลกษณตาง ๆ ในลกษณะภาพลายเสน การเขยนสญลกษณอาจใชวธลอกแบบเลยนแบบจากธรรมชาต จนตนาการจากแนวความคดกได แลวแตแตงเสรมเตมตอใหนาด นาสนใจมากยงขนมากได ดงเชน การออกแบบเทพเจามประกายรศมเลยนแบบแสงจากดวงอาทตย หรอการออกแบบกากบาทสแดง แสดงวาเปนการหามไมใหกระทำเปนตน

ปจจบนสญลกษณมบทบาทในชวตประจำวนของผคนมาก ดวยเหตทวาการสอความหมายโดยวธอน ๆ เชน การพด การบอก หรอการทำใหเกดความเขาใจโดยวธอน ๆ นบวาเปนการยงยากเสยเวลามาก ความคดรวบยอดหรอมโนมตไมถกตอง ถาหากไดเขยนหรอออกแบบรปลกษณทเปนสากลขนมาจะชวยใหเกดความเขาใจไดอยางรวดเรว ดงตวอยางเชน ตอนเชาออกจากบานไปทำงานรถตดไฟแดงสญลกษณไฟสแดง หรอสแดงตาง ๆ ทพบเหนจะบอกใหเราเกดความรสกวา หาม อยาทำ มอนตรายขอตกลงรวมกน คอ รถอยาวงฝาออกไปโดยเดดขาด เมอเปนสเหลองกแสดงตามสญลกษณวา ระวง คอการระวงเตรยมตว เมอไฟสเขยวสวางกแปลความหมายไดวาไปได ผานได เปนตน จะเหนวานนคอการใชสสญลกษณ การแบงประเภทของสญลกษณ โดยอาศยลกษณะตวของสญลกษณเอง เปนดงน

4.1 เครองหมาย4.2 ส4.3 แสง4.4 เสยง4.5 วตถสามมต

43

สญลกษณซงเกดจากขอตกลงทเปนสากลรวมกน และทำใหเกดความเขาใจตรงกนได เครองหมาย หรอส แสง เสยง ทกำหนดใหเกดความเขาใจอยางหนงไวแลว ในอดตอาจเปลยนแปลงไปไดในปจจบนหรออนาคตขางหนา สวนมากมกเปลยนแปลงไปในทางเลกลง นอยลง หรอสนเขาจากเดมเนองจากความคด ความเขาใจของคนไดรบการศกษามากขน

ประชด ทณบตร (2530 : 125 – 128) กลาววา เครองหมาย หรอสญลกษณเปนสอแสดงความหมายเงอนไขขอตกลงตาง ๆ ซงอาจจะมรปรางลกษณะแตกตางกนออกไป ดงพอทจะจำแนกเปนหลายลกษณะ ดงน

Symbols หรอ สญลกษณ เปนลกษณะเครองหมายทไมใชตวอกษรประกอบ ใชสำหรบแสดงบอกถงการรวมกน เชน บรษท องคกร สถาบนซงกอตงโดยกฎหมาย

Pictograph หรอภาษาภาพ ไมใชภาษาทางตวอกษรประกอบ แตใชภาพบอกแทน หรอสอความหมายดวยภาพใหทราบถงทศทาง กจกรรมหรอแทนสงเฉพาะ เชน เครองหมายบอกทศทางการคมนาคม ความปลอดภย

Letter marks หรอเครองหมายตวอกษร มกอยในรปของตวอกษรทเกดจากการยอเอาตวอกษรออกมาจากคำเดม หรอชอเตมขององคกร บรษท สถาบนตาง ๆ ออกมาใชในเครองหมายแสดงแทน

Logo เปนชอหรอคำเตม ทเปนตวอกษรและอานออกเสยงไดตามหลกไวยกรณของภาษาโดยใชตวอกษรเพยงเทานน

Combination marks หรอเครองหมายผสมผสานระหวางภาพ และตวอกษรเขาดวยกนและสมพนธกนอยางเหมาะสม (constant space relationship)

Trade marks หรอเครองหมายการคา ซงอาจจะมหลายลกษณะดงกลาวไวทง 5 ประการขนอยวาเจาของกจการตองการใหเครองหมายของตนเองอยในลกษณะแบบใด กเลอกใชไดตามความเหมาะสม

5. จตวทยาการใชสความพงพอใจ ความชอบและไมชอบเกยวกบสแตละสของคนแตละคนแตละกลมเปาหมาย

มสวนทจะชกจงใหเกดความรสกสนใจและเขาใจถงคณคาของภาพเหลานน สามารถตอบสนองแรงกระตนไดตามวตถประสงคเปนเปาหมายสำคญของงานออกแบบทเดยว มทฤษฎเกยวกบเรองสทจะชวยใหกระจางในเรองความหมายและอทธพลของสทมตอการรบรทศนภาพทปรากฏ เพอใหสามารถสอความหมายกนไดอยางด เปนทยอมรบและนยมใชกนอยางแพรหลายมอย 4 ทฤษฎ คอ

5.1 ทฤษฎตามหลกวชาฟสกส อธบายความหมายของสจกการมองเหนโดยมความเกยวของกบเรองแสง ตามทฤษฎสน สหมายถง สวนประกอบของสเปกตรม (Spectra Composition)แมสแสงนประกอบไปดวยส 3 ส ไดแก Red, Green, Blue ถานำเอาแสงของสทงสามมาผสมกนจะไดสใหมอก 3 สดงน

RED + BLUE MAGENTABLUE + GREEN CYANGREEN + RED YELLOWRED + GREEN + BLUE WHITE

44

5.2 ทฤษฎตามหลกวชาเคม อธบายความหมายของสตามคณสมบตทางเคม ทปรากฏคอ เปนสวนผสมทยอมขน (DYE) หรอเปนเนอแทของส (Pigment) ซงกำหนดแมสไวเปน 3 ส คอ สแดงสเหลอง สนำเงน ถานำเอาเนอสมาผสมกนกจะไดสใหม อก 3 ส ดงน

สแดง+สเหลอง = สสมสเหลอง+สนำเงน = สเขยวสนำเงน+สแดง = สมวง

5.3 ทฤษฎสตามหลกจตวทยา เปนทฤษฎทเกยวของกบสงแวดลอมอนเปนแรงกระตนหรอสงเรา ตามทฤษฎนจะอธบายคณสมบตของสตามสงเราประเภทตาง ๆ ทมองเหนแมสตามทฤษฎประกอบดวย สเหลอง สเขยว สนำเงน และสแดง และถานำสทงสนผสมกนกจะไดสใหมอก 4 สดงน

สเขยว+สเหลอง = สเขยวเหลองสเขยว+สนำเงน = สเขยวนำเงนสนำเงน+สแดง = สมวงสแดง+สเหลอง = สสม

5.4 ทฤษฎสของมนเซลล (สทใชในชวตประจำวน) ซงอธบายความหมายและคณสมบตของสตามทใชในชวตประจำวน มนเซลล (Munsell) ศลปนชาวอเมรกนไดกำหนดแมสขนเปน 5 สดวยกน คอ สแดง สเหลอง สเขยว สนำเงน และสมวง เมอนำมาผสมกนจะไดสใหมอก 5 สดงน

สแดง+สเหลอง = สสมหรอสเหลองแกสเหลอง+สเขยว = สเหลองเขยวสเขยว+สนำเงน = สเขยวนำเงนสนำเงน+สมวง = สมวงนำเงนสมวง +สแดง = สมวงแดง

6. การใชส แมวาจะมทฤษฎสเกยวกบสอยางมากมายแตกตางกนออกไปตามลกษณะ การนำไปใชแตลกษณะเฉพาะหรอคณคาเฉพาะของสแตละสจะเปนตวแทนของอารมณตาง ๆ ในวตถทสปรากฏขนในตว เมอสายตาไดสมผสไดเหนความแตกตางหลากหลายของสในวตถยอมเกดความรสกตาง ๆ ไดแก ตนเตน หนาวเยน หรออบอน ออนหวาน นมนวล หรอเขมแขงและนอกจากความรสกทว ๆ ไป แลวยงเปนทยอมรบกนวาสเปนสญลกษณของความคดทางนามธรรมบางประการ อกดวย เชนความสงบสนต การเคลอนไหว อนตราย ความตาย ฯลฯ อทธพลของสทเกยวเนองกบการรบรและการจดจำสงตาง ๆ รอบตว มผลกระทบตอระบบประสาทสมผสไดดกวารปราง ลายเสน หรอถอยคำตลอดจนเปนมโนทศนตาง ๆ การใชสในงานออกแบบยอมจะตองแสดงคณคาอยางเดนชด ในอนทจะเชอมโยงสวนทเปนเนอหาสาระและจตใตสำนกของคนใหรบรและเกดทศนคตอยางใดอยางหนงอนเกยวเนองกบความชอบและไมชอบของแตละคน การมความรและประสบการณในการเลอกใชสของนกออกแบบจงเปน สวนสำคญททำใหเอกสารเหลานนบรรลเปาหมายตามความตองการไดไมยากนกการเรยนรถงตวอยางตอไปน

45

สแดง เปนสของไฟ การปฏวต ความรสกทางกามรมณ ความปรารถนา สของความออนเยาวดงนน จงเปนทขอบมากสำหรบเดกเลก ๆ สแดงเปนสทมพลงมากสามารถบดบงสอน ๆ จงไมเหมาะทจะใชเปนสพนหรอฉากหลง (Background)

สเหลอง เขยวและมวงทกระบบส (Shades) มคาสแตกตางกน ทงนขนอยกบสทมาผสมสดงกลาวอาจทำใหเกดความรสกในทางบวก การแสดงออกเตมไปดวยความรสกชาญฉลาด หรอใหความรสกในทางลบและเกบกดกเปนได

เมอนำสแดงมาผสมกบสขาวจะเปนสชมพ สแดงจะลดพลง และทำใหรสกถงความออนหวานนมนวลและเปนกวขนมาแทน แตถาสแดงและเหลองถกผสมใหเขม ผลลพธคอสนำตาล ซงมความออนแกตางกน แตไมวาจะออนแกเพยงใด สประเภทนำตาลจะใหความรสกเกยวกบพนดน ความมนคงเขมแขง ความเปนจางและอบอน

สเหลอง เปนสทมพลงในดานความสวางอยางมาก ใหความรสกเยนมากกวา สเหลอง อมสมแตกอนกวาสเหลองอมเขยว สเหลองสะทอนถงสตปญญามากกวาจตใจ คณลกษณะของสเหลอง จะรสกไดเมอมสทสองมาปรากฏอยดวย เชน เมออยกบสเขยวจะทำใหรสกมนคงและจบตองไดมากขน

สเขยวเปนสทางชววทยา ซงใกลเคยงกบธรรมชาต และชวยใหความคดพลงพลานสงบลง เปนสกลาง ๆ ไมเยนและกไมรอน แตถาเขมขนไปทางสนำเงนจะดเปนนำ สเขยวอมฟา สฟาพลอย (Turquoise)เปนสญลกษณของนำ และอาการเคลอนไหว โดยปกตแลวสเขยวอมฟาเปนสตรงขามกบสฟา (Fire)

สนำเงน เปนสทเกบกด ชางฝน เปลาเปลยว ถงแมวาจะทำใหใสขนโดยการผสมสขาว เขาไปกตาม สนำเงนใหความประทบใจเกยวกบความสะอาด บรสทธ จงมกใชในทตองการแสดงสขอนามย

สมวง แสดงความรสกใครครวญการทำสมาธ ความลกลบ เวทยมนตคาถาและความเกาแกโบราณ แมวาจะผสมสขาวใหเปนสมวงไลแลค (Lilac) กคงยงทำใหคนทมองเหนไมกลาเขาใกลไมรสกเปนมตร สมวงครามซงใกลกบสนำเงนมาก จะดเกยวของกบโลกมากกวาสมวงแดง แตกยงคงความเปนเจานายและเตมไปดวยเกยรตยศอยนนเอง

สทอง มตำแหนงใกลสสมและนบวาเปนสอนสหนง ในขณะทสเงนถกจดใหเปนสเยน และมความคลายกบสเทา การใชสเงนออกจะยากกวาเนองจากตองมสอนมาใชรวมดวยหากวาตองการ ผลของความรสกในทางบวก

สำหรบสเทาซงมระดบสออนแกตางกนมากมายหลายระดบขน อาจจะเปนทคนเคยกนด จากการดภาพ ขาว – ดำ การอานหนงสอพมพและหนงสอทวไปอยแลว สดำ ซงเรยกวา “อรงค” คอถอวาไมใชสดำ เปนสญลกษณของความมด ความวางในการตพมพสดำมคาในทางบวกมาก เนองจากเมอเราใชสอน ๆ ไมวาจะเปนภาพหรอตวอกษรวางลงไป กจะ ทำใหสเหลานนเจดจาสะดดตาขน

สขาวกเชนกน ไมเปนทงสอนและเยน ยกเวนเมออยกบสเหลองจะทำใหสเหลองจาขนเราสามารถวางภาพหรออกษรสตาง ๆ ลงบนพนขาวไดผลดเชนเดยวกบสดำ

7. หลกพจารณาเกยวกบการใชสการใชสในการออกแบบกราฟกมวตถประสงคทจะทำใหงานเหลานนดสวยงามและตนตา

หรอสงเสรมใหเนอหาสาระทนำเสนอมความสมบรณยงขน คนแตละวยมความสนใจกลมสแตกตางกน เชน เดกเลก ๆ จะสนใจสสดเขม สะดดตา ไมชอบสออนและจะสงเกตไดวาเมอมอายมากขนกยงไม

46

ชอบสสดใสมากขน กลบนยมกลมสออนหวาน นมนวล การวางโครงสในงานออกแบบพาณชยศลป จงตองเนนเรองของวยของกลมเปาหมายเปนสำคญ เดกเลก ๆ ควรใชสประเภท Primary หรอSecondary สวนผใหญอาจใชสแท (Hue) ผสมกลมสขาวหรอสนวลหรอสดำทเรยกวา Tint and Shadeการใชสขาวหรอสดำผสมกบสแทกจะชวยลดความสดใสของสเดมตามขนาดสดสวนมากนอยตามตองการ ดงนนกอนจะวางโครงสในการทำงานจงควรไดพจารณาเกยวกบการใชในทางจตวทยาดวยดงน

7.1 ใชสสดใสสำหรบกระตนใหเหนเดนชด เพอการมองในระยะเวลาสน ๆ เหมาะอยางยงสำหรบการทำสอเพอการโฆษณาประชาสมพนธ

7.2 พงระลกไวเสมอวาการใชสมวตถประสงคเพอตองการเนนใหเหนเดนชด มงสงเสรมใหเนอหาสาระมความชดเจนขน ถกตองขน บางครงการใชสของนกออกแบบจะสามารถใชสไดอยางอสระเพอความสวยงาม บางครงกจำเปนตองคำนงถงหลกความจรงและความถกตองอยางเหมาะสมดวย

7.3 การออกแบบงานพาณชยศลป งานกราฟกตาง ๆ อาจจะไมจำเปนตองใชสเสมอไปผออกแบบจงควรพจารณาถงความเหมาะสมดวยวาควรใชอยางไร เพยงใด การกำหนดวาจะใชสเพมขนมา 1 ส นนหมายความวาจะตองเพมงบประมาณตามมาอกจำนวนหนงเสมอไป

7.4 ควรใชสใหเหมาะสมกบวยของผบรโภค7.5 การใชสมากเกนไปไมเกดผลดกบงานออกแบบอยางแทจรง เพราะสหลาย ๆ ส

อาจทำใหลดความเดนชดของงานและเนอหาสาระทตองการเสนอ7.6 เมอใชสเขมจดคกบสออนมาก ๆ จะทำใหดชดเจน และมชวตชวา นาสนใจ7.7 การใชสบนพนในงานออกแบบสงพมพทมพนทวางมาก ๆ ไมทำใหเกดผลในการ

เราใจเทาทควร ควรหลกเลยง7.8 ขอพจารณาสำหรบการใชสบนตวอกษร ขอความ คอ จะตองใหชดเจน อานงาย ควร

ลดเวนการใชสตรงขามในปรมาณเทา ๆ กน บนพนทเดยวกนหรอใกลเคยงเพราะจะทำใหผด ตองเพงมองมากยงขน ทำใหเกดภาพซอนพรามว โดยเฉพาะสวนทเปนเนอหาสาระ เชน ตวอกษรสแดงบนพนสเขยวความเดนชดของขอความทตองการจะเนนดวยความตางของส จงควรคำนงเรองคานำหนกของส (Tone of Colour) ใหมากทสด

3. ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑ

ประชด ทณบตร (2531 : 116) กลาววา ประสทธภาพของบรรจภณฑ หมายถง การออกแบบใหสามารถคมครองผลตภณฑจากความเสยหาย เนองจากการขนสง ปองกนการเนาเสย เกบรกษางาย ไมเสอมสลายไว เพราะผบรโภคไมตองการทจะไดรบอนตรายจากอาหารเปนพษหรอบาดแผลอนเนองมาจากบรรจภณฑทไมเรยบรอยสมบรณ

3.1 ประสทธภาพตามพจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของคำวา

ประสทธภาพ (ประสดทพาบ) หมายถง ความสามารถททำใหเกดผลในการงาน (พจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน. 2542 : 667)

47

โดยผวจยจะทำการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ สำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน

1. ดานปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและปลอดภย

3.2 การประเมนผลการประเมนผลเปนขนตอนการทำงานทสำคญซงเกดขนอยตลอดเวลาทงในชวตประจำวน

และในการประกอบการงานทกสาขาอาชพการประเมนผลจะเกดขนไดใน 2 กรณ อยางแรกเมอมทางเลอกจำนวนมากใหทำการพจารณาตดสนเลอกสงทดและเหมาะสมสงสด อกกรณแมเมอไมมทางเลอกแลวกตาม การประเมนผลจะมขนเพอตรวจสอบและคนหาขอบกพรองทยงอาจหลงเหลออยในงานนน ๆ สำหรบการปรบปรงแกไขในกระบวนการออกแบบตงแตระยะตนของการทำงานจะมการกำหนดจดมงหมาย เมอมาถงขนตอนการสงเคราะหเพอหาวธการแกปญหาจงจำเปนตองมการประเมนผล เพอเปรยบเทยบทงในเชงคณภาพและปรมาณ วางานออกแบบนนไปไดไกลไดมากและไดดเพยงใดจากเปาหมายทตงไว การประเมนผลจงเปนขนตอนทเกดขนไดหลายครงในระหวางการทำงานออกแบบตงแตกอนการลงมอทำแบบรายละเอยด เมอไดคดคนสรางสรรคโดยการเสนอแนะทางเลอกเพอแกปญหาทหลากหลายวธการและรปแบบ จงจำเปนตองมกระบวนการเพอเลอกเฟน แยกแยะผลงานทมคณภาพและความเหมาะสมมากกวา สำหรบการนำไปดำเนนการพฒนาใหเกดความสมบรณครบถวนดยงขน การประเมนผลจะเกดขนอกครง กอนเรมกระบวนการผลต ภายหลงเสรจสนการพฒนาแบบจนสมบรณแลวกอนการผลต ซงเปนขนตอนทตองลงทนและมคาใชจายสง ผลงานการออกแบบจงควรผานการประเมนผล เพอพจารณาตรวจสอบอยางละเอยดจนเกดความเชอมนวาปญหาและอปสรรคทงหลายไดรบการแกไขอยางเรยบรอย และเมอไดผลผลตออกมาแลวกตาม กอนการจดจำหนายจนถงมอผบรโภค ผลงานการออกแบบกยงคงตองผานการประเมนผลเปนครงสดทาย เพอพจารณาหาขอบกพรองหรอความผดพลาดทยงอาจหลงเหลออยและอาจกอใหเกดความเสยหายแกผทเกยวของ การประเมนผลเปนขนตอนทมความจำเปน เพราะแมวาจะไดทำการออกแบบอยาง ปนระบบถกตองตามขนตอนแลวกตาม ผลงานทเกดขนนน กไมใชวาจะเปนผลผลตทดทนทโดยอตโนมตการประเมนผลเปนขนตอนเพอลดความเสยงตอความผดพลาดทอาจเกดขนไดตงแตผลงานนนยงอยในระยะทสามารถแกไขไดงาย ประหยดและทำใหเกดผลเสยหายนอยกวา จนแมเมอผานการจำหนายไปจนครบวงจรชวตของงานออกแบบแลว กอนการเรมตนพฒนางานออกแบบชนใหม การประเมนผลผลตภณฑทผานการใหงานไปแลวกยงคงมขน เพอประมวลสรปเปนขอมลเพอการพฒนางานตอ ๆ ไปในอนาคต การประเมนผล (นวลนอย บญวงษ. 2542 : 189-190)

3.3 ผประเมนผประเมนเปนองคประกอบทมความสำคญสงสด ผประเมนทำการตดสนโดยอาศยพนฐานจาก

ความรและประสบการณทไดสะสมมาเพอใชเปรยบเทยบทงในเชงคณภาพและปรมาณ ความแนนอนเทยงตรงและความสมำเสมอในการพจารณามกเปนปญหาสำคญของผประเมน นอกเหนอจากปญหาดาน

48

ความแมนยำ นอกจากนผลการประเมนยงไดรบอทธพลทมาจากลกษณะทางดานบคลกภาพ ความเชอการใชความคดและวจารณญาณในการตดสนของผประเมน จากบทบาททสำคญดงกลาวจงไดมการศกษาและจำแนกประเภทของผประเมนตามหลกเกณฑแตกตางกนเปน 2 ลกษณะ

3.3.1 จำแนกตามความรเฉพาะของผประเมนในงานออกแบบจะประกอบดวยขนตอนการทำงานซงเกยวของกบบคคลหลายฝาย และ

เมอเสรจสนกระบวนการผลตไดเปนสนคาแลว ผลผลตนนกจะถกเผยแพรตอไปยงผใชหรอ กลมเปาหมายจำนวนมาก ดงนนการประเมนผลงานออกแบบจะเปนไปไดอยางสมบรณ ผประเมนจงควรประกอบไปดวยบคคลทมความรความสามารถเฉพาะทแตกตางกนเปน 2 กลม ไดแก

3.3.1.1 ผเชยวชาญ (Expert) ผเชยวชาญคอผทมความรความชำนาญเฉพาะซงไดรบมาจากการปฏบตงานเปนเวลานาน การพจารณาตดสนของผเชยวชาญจงมพนฐานจากความรเฉพาะตามสาขาวชาชพ ผประเมนกลมนไดแกนกออกแบบ ผผลต ผจำหนายและผเชยวชาญเฉพาะสาขาทเกยวของกบงานออกแบบประเภทนนๆ ผเชยวชาญจะมบทบาทสำคญในการนำความรเฉพาะมาใชพจารณาแยกแยะใหเหนความแตกตางของปจจยทมผลตองานออกแบบ โดยเฉพาะเมอตองเผชญกบปญหาทางเทคนคผเชยวชาญจะสามารถนำความรเฉพาะมาใชประโยชนในการตดสนไดเปนอยางด

3.3.1.2 คนทวไป (Layman) สำหรบการประเมนผลงานออกแบบ จำเปนตองประกอบดวยคนทวไปซงเกยวของในฐานะเปนผใชงาน ผประเมนกลมนจะพจารณาตามความรสกนกคดและประสบการณทไดรบจากการใชสอยงานออกแบบ จงเปนการประเมนจากมมมองทอยตรงขามกบผออกแบบหรอผผลตซงชวยใหเกดความสมบรณแกงานไดทางหนง แมวธการพจารณาบางครงจะมาจากความรสกและรสนยมสวนตวทขาดหลกเกณฑและเหตผล แตกเปนสงทชวยบงชความตองการจากฝายผใชงานไดเชนกน

3.3.2 จำแนกตามจำนวนของผประเมน แบงออกเปน 2 กลมไดแก3.3.2.1 ผประเมนคนเดยว (A Single Person) เปนวธการประเมนผลอยางเดดขาด

โดยผประเมนเพยงคนเดยวทำการพจารณาและตดสนชขาด ดงนนผประเมนนอกจากจะตองมความรความชำนาญเฉพาะแลวยงมกเปนผทมอำนาจในการจดการพจารณา การประเมนผลโดยคนเดยวนชวยใหสามารถทำการตดสนไดตรงตามความมงหมายหรอเงอนไขทกำหนดขน และเปนวธการทสามารถดำเนนการไดอยางรวดเรวแตผลการตดสนซงมลกษณะเปนเผดจการน อาจขาดความรอบคอบครบถวนไปบางเหมอนกน

3.3.2.2 ผประเมนเปนกลม (A group) โดยทวไปการประเมนผลงานออกแบบมกมผประเมนเปนกลมหรออยในรปคณะกรรมการตรวจและตดสนโดยรวบรวมบคคลหลาย ๆ ฝายทเกยวของเขาดวยกน การพจารณาตดสนจงเกดจากการทผประเมนแตละคนไดตรวจสอบในดานตาง ๆตามความถนดของตน และมความเหนพองรวมกนเปนเอกฉนท การประเมนโดยกลมเปนงานทมขนตอนมากกวาใชเวลาและบางครงมความยงยากในการจดการมากกวา แตมกไดผลการประเมนทมคณภาพความถกตองและความรอบคอบดกวา (นวลนอย บญวงษ. 2542 : 190-191)

49

3.4 หลกเกณฑการประเมนการประเมนผลงานทางศลปะและการออกแบบเปนสงทยงไมมเครองมอหรออปกรณสำหรบ

การวด และเนองจากโดยธรรมชาตแลว เปนงานทเกยวของกบการใชความรสกนกคดในการสรางสรรคการทจะทำใหการประเมนผลมความนาเชอถอและเปนทยอมรบไดจงจำเปนตองมหลกเกณฑซงกำหนดไวอยางชดเจนและครอบคลมเนอหาทตองการพจารณาตดสนหลกเกณฑจงเปนองคประกอบทสำคญซงจะเกดขนหลงจากมผประเมนเรยบรอยแลว โดยผประเมนจะทำหนาทกลนกรองเงอนไขตาง ๆ และวางเปนเกณฑสำหรบใชเปนแนวทางการเปรยบเทยบ ความยากงายของหลกเกณฑ มกจะขนกบระดบความสมบรณหรอความสมฤทธผลของงาน ถายงตองการใหผลงานคณภาพดมาก ผประเมนยอมตองหาวธการวางหลกเกณฑทรดกมและครอบคลมปจจยตางๆอยางครบถวน อกทงยงตองทำการพจารณาตามหลกเกณฑอยางเครงครด การสรางหลกเกณฑการประเมนผลเปนงาน ทมความละเอยดและประกอบดวยขนตอนทสำคญดงน

ขนตอนท 1 การศกษาองคประกอบของงานออกแบบเมอรวบรวมผลงานการออกแบบทตองการจะประเมนผลไดเรยบรอยแลว กอนทจะกำหนด

เปนหวขอหลกเกณฑไดนน ผประเมนตองทำการศกษาใหเกดความรความเขาใจในองคประกอบหลกของงานนน ๆ จงจะสามารถวางหลกเกณฑไดอยางถกตอง มประเดนสำคญทควรศกษา 3 ดาน ไดแก

1. การศกษาลกษณะเฉพาะของงานออกแบบ เนองจากงานออกแบบแตละประเภทจะมลกษณะเฉพาะทแตกตางกน ดงนนคณคาของงานจงอยในเรองราว หรอตำแหนงทตางกนไปดวยดงตวอยางงานออกแบบเครองประดบ ซงมลกษณะตามธรรมชาตเปนของใชเพอการตกแตง มการเนนรปทรง สสน และรายละเอยดทแสดงออกถงความงานและความมคาสง ในขณะทงานออกแบบอปกรณ เครองมอเปนงานทเกยวของกบงานใชงานตามหนาทเฉพาะซงมงเนนประสทธภาพความสะดวกสบาย ความแขงแรงและความทนทานเปนสำคญจากธรรมชาตเฉพาะทแตกตางกน ยอมเปนผลใหเกดการพจารณาสรางหลกเกณฑการประเมนผลทมลกษณะเฉพาะแตกตางกน

2. การศกษาจดมงหมายของงานออกแบบ นอกเหนอจากลกษณะเฉพาะตามประเภทของงานออกแบบซงเปนทยอมรบกนทวไปแลว ในการทำงานออกแบบแตละโครงการจะมการกำหนดจดมงหมายตามความตองการของฝายตางๆ ดงนนผประเมนจำเปนตองมความเขาใจโจทย และความมงหมายทตองการใหบรรลเพอนำมาใชกำหนดระดบความสำเรจของงานออกแบบ

3. การศกษาขอกำหนดทเกยวของ เนองจากในปจจบนมหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของกบงานออกแบบไดออกกฎขอบงคบ ตลอดจนเงอนไขกำหนดลกษณะทางดานการผลตและความปลอดภยในการใชงานไวอยางชดเจน ผประเมนจำเปนตองศกษาและพจารณาตความเกยวกบผลกระทบทมตองานออกแบบ ทงโดยทางตรงและทางออม และนำมาใชเปนขอกำหนดในการวางหลกเกณฑเพอใหผลงานทผานการประเมนแลวมคณสมบตครบถวนสมบรณพอสำหรบการนำไปดำเนนการผลตและจำหนายไดจรง

ขนตอนท 2 การกำหนดหวขอหลกเกณฑภายหลงจากการศกษาและทำความเขาใจเกยวกบลกษณะของผลงานทออกแบบแลว จง

มาถงขนตอนการกำหนดหวขอหลกเกณฑ โดยทวไปในงานออกแบบจะประกอบขนจากปจจยภายใน

50

ไดแก รปทรง ประโยชนใชสอยและวสด-กรรมวธการผลต และจากปจจยภายนอก ซงประกอบดวยเงอนไขตางๆ แตโดยรวมแลวทมผลกระทบโดยตรงมกมาจากลกษณะความตองการของตลาด ดงนนในการกำหนดหลกเกณฑการประเมนผลจงมกมาจากหวขอหลกๆ ดงกลาว โดยมรายละเอยดประกอบทเนนความสำคญแตกตางกนไปตามลกษณะเฉพาะของงานออกแบบแตละประเภท ดงนนเพอเปนแนวทางการพจารณาสรางหลกเกณฑการประเมนผลสำหรบงานออกแบบ ในทนจงไดรวบรวมหลกเกณฑทใชทวไปซงประกอบดวยหวขอหลกๆ ดงตอไปน

1. หลกเกณฑทางดานการออกแบบ (Design Aspect)1.1 ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (PracticalFunction)

1.1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน1.1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช1.1.3 ความปลอดภย1.1.4 การบำรงรกษา1.1.5 ความแขงแรงทนทาน

1.2 ความงาม (Aesthetic Function)1.2.1 ความงามจากการจดองคประกอบ1.2.2 ความเหมาะสมกบประเภทของงานออกแบบ1.2.3 ความมคณคา มราคา1.2.4 ความมเอกลกษณทนาสนใจ

2. หลกเกณฑทางดานการผลต (Production Aspect)2.1 วสด (Material)

2.1.1 การเลอกใชวสดทมราคาเหมาะสม2.1.2 การเลอกใชวสดทมอยในทองตลาด2.1.3 เหมาะสมกบการใชงานและการผลต

2.2 กรรมวธการผลต (Process)2.2.1 จำนวนและขนตอนความซบซอนของการผลต2.2.2 ระดบของเทคโนโลยทางการผลต2.2.3 ชนดอปกรณและเครองจกรพเศษเพอการผลต

2.3 หลกเกณฑทางดานการตลาด (Marketing Aspect)2.3.1 ราคาและลกษณะตรงตามความตองการของกลมเปาหมาย2.3.2 การสอใหเกดความมนใจในตวสนคา2.3.3 การแสดงภาพพจนและความนาเชอถอของผผลต2.3.4 การคำนงถงปญหาตอสภาพแวดลอม

ขนตอนท 3 การจดลำดบความสำคญของหลกเกณฑเนองจากหลกเกณฑการประเมนผลทกำหนดขนนนมความสำคญหรอมผลกระทบตองาน

ออกแบบไมเทาเทยมกน บางหวขอเปนหวใจสำคญของงานมากกวาหวขออน ดงนนเพอใหสามารถประเมนผลไดอยางถกตองแมนยำ จงจำเปนตองมการจดลำดบความสำคญโดยการแบงนำหนกของเกณฑ

51

แตละหวขอตามปกตจะเทยบเปนรอยละคอกำหนดใหเกณฑทงหมด มนำหนกรวมกนเทากบ 100 และแบงกระจายออกเปนหวขอตางๆ เหมาะสมสอดคลองกบความสำคญ เชนหลกเกณฑทางดานการออกแบบรอยละ 50 หลกเกณฑทางดานการผลตรอยละ 30 และหลกเกณฑทางดานการตลาดรอยละ 20 นำหนกทกำหนดขนนจะใชเปนตวคณเพอหาคารวมของผลการประเมน (นวลนอย บญวงษ. 2542 : 191-194)

3.5 ระบบวธการวดผลองคประกอบในการประเมนผลนอกเหนอจากผประเมนและหลกเกณฑแลว ยงจำเปน

ตองมการจดระบบวธการเพอใชกำหนดระดบคณคาของงาน ระบบวธการวดผลจงเปนเสมอนเครองมอทผประเมนใชสำหรบระบคณภาพของงานเมอเปรยบเทยบตามหลกเกณฑเดยวกน โดยทวไประบบหรอมาตราทมใชในการวดผลนนมตงแตวธการวดทหยาบจนถงละเอยด คอตงแตเปนเพยงการบอกลกษณะคราวๆ ในดานความด-เลว ความประหยด ความปลอดภย เปนตน แตวธการวดผลในลกษณะนยงขาดความถกตองแมนยำและความชดเจนในการเปรยบเทยบ จงไมเหมาะสมในการใชกบงานออกแบบสวนระบบการวดผลอยางละเอยดนน มกใชในการวดคาตางๆ ทมเครองมอทางวทยาศาสตร และมหนวยวดอยางแนนอน เชน การวดคาอณหภมซงมเทอรโมมเตอรเปนเครองมอวด และมหนวยวดเปนองศาเซลเซยส เปนตน ในงานออกแบบไมสามารถวดอยางละเอยดดงกลาว เนองจากไมมอปกรณเครองมอใดจะใชวดคณภาพได จงมกใชวธการเปรยบเทยบตามมาตราซงจดเปนลำดบตงแตนอยไปมากการกำหนดเปน มาตราสำหรบการเปรยบเทยบน แมจะยงคงใชความรสกนกคดของผประเมนในการตดสนแตดวยการแบงอยางละเอยดออกเปนคณภาพในระดบตางๆกน กชวยใหกรอบของการพจารณาทมการชดเจนจนสามารถ แยกแยะระดบผลงานไดเปนอยางด

การประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงกำหนดคาคะแนน (Weight)ออกเปน 5 ระดบ ตามวธของ ลเคอร (พวงรตน ทวรตน. 2540 : 114) ดงน

5 หมายถง ผลการประเมนในระดบดมาก4 หมายถง ผลการประเมนในระดบด3 หมายถง ผลการประเมนในระดบพอใช2 หมายถง ผลการประเมนในระดบควรปรบปรง1 หมายถง ผลการประเมนในระดบใชไมได

3.6 การนำผลการประเมนไปใชงานเมอทำการเปรยบเทยบผลงานออกแบบทงหมดอยางละเอยด ถกตองและยตธรรมตาม

หลกเกณฑแลว ปญหาทตามมาคอการพจารณาเพอนำผลการประเมนทไดไปใชประโยชนตอไป เนองจากในการประเมนแตละครงนนผลทไดมกแตกตางแปรผนไปตามองคประกอบในการประเมนซงม ตงแตจดมงหมายของการประเมน จำนวนและลกษณะของผลงาน หลกเกณฑผประเมนและวธการ วดผลผลงานทผานการประเมนดวยจดมงหมายเพยงการคดเลอกตามมาตราฐานบงคบในระดบหนง มกมผลงานไดเปนจำนวนมากขณะทการประเมนผลในลกษณะของการประกวดแบบเพอคดเลอกผลงานยอดเยยมจะมไดเพยงชนเดยว นอกจากนนหลกเกณฑและผประเมนกมสวนสำคญในการแบงแยกระดบของคณภาพหากผประเมนประกอบขนจากผทมความเชยวชาญเฉพาะเปนสวนใหญมการกำหนดหลกเกณฑอยางรอบคอบรดกมและมความจรงจงในการพจารณา กมกจะชวยใหไดผลงานทมคณภาพนาเชอถอ

52

มากยงขน อาจกลาวไดวาผลงานทผานการประเมนแตละครงจะมความแตกตางกนทงทางดานปรมาณและระดบคณภาพ (นวลนอย บญวงษ. 2542 : 196)

จากการศกษาทฤษฏในตอนตนพอสรปไดวา การประเมนผลจะมขนเพอตรวจสอบและคนหาขอบกพรองทยงอาจหลงเหลออยในงานนน ๆ สำหรบการปรบปรงแกไขในกระบวนการออกแบบตงแตระยะตนของการทำงานจะมการกำหนดจดมงหมาย เมอมาถงขนตอนการสงเคราะหเพอหาวธการแกปญหา จงจำเปนตองมการประเมนผลเพอเปรยบเทยบ ทงในเชงคณภาพและปรมาณจงจำเปนตองมกระบวนการเพอเลอกเฟน แยกแยะผลงานทมคณภาพและความเหมาะสมมากกวา สำหรบการนำไปดำเนนการพฒนาใหเกดความสมบรณครบถวนดยงขน การประเมนผลจะเกดขนอกครง กอนเรมกระบวนการผลต ภายหลงเสรจสนการพฒนาแบบจนสมบรณแลวกอนการผลต ซงเปนขนตอนทตองลงทนและมคาใชจายสง ผลงานการออกแบบจงควรผานการประเมนผลเพอพจารณาตรวจสอบอยางละเอยดจนเกดความเชอมนวาปญหาและอปสรรคทงหลายไดรบการแกไขอยางเรยบรอย โดยผวจยไดใชผประเมนทจำแนกตามความรเฉพาะของผประเมนคอ ผเชยวชาญ (Expert) ผเชยวชาญคอผทมความร ความชำนาญเฉพาะ ซงไดรบมาจากการปฏบตงานเปนเวลานาน การพจารณาตดสนของผเชยวชาญ จงมพนฐานจากความรเฉพาะตามสาขาวชาชพ ผประเมนกลมนไดแกนกออกแบบ ผผลต ผจำหนายและผเชยวชาญเฉพาะสาขาทเกยวของกบงานออกแบบประเภทนนๆ ผเชยวชาญจะมบทบาทสำคญในการนำความรเฉพาะมาใชพจารณาแยกแยะใหเหนความแตกตางของปจจยทมผลตองานออกแบบ โดยเฉพาะเมอตองเผชญกบปญหาทางเทคนคผเชยวชาญจะสามารถนำความรเฉพาะมาใชประโยชนในการตดสนไดเปนอยางด โดยผวจยจะทำการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ สำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน

1. ดานปกปองผลตภณฑ1.1 ปองกนการสมผสกบนำ ความชนหรออากาศ1.2 ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

2. ดานการบรรจ2.1 บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ และเหมาะสม2.2 ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

3. ดานอำนวยความสะดวก3.1 การขนสง3.2 ใชงานงาย เชน การเปด ปด การยกถอ และการเกบรกษา

4. ดานการสงเสรมการจำหนาย4.1 รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา4.2 กระตนใหเกดการทดลองใชและการซอซำ

5. ดานความสะอาดและปลอดภย5.1 ผลตภณฑ5.2 วสด อปกรณ

และทำการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงกำหนดคาคะแนน (Weight)ออกเปน 5 ระดบ ตามวธของ ลเคอร เนองจากในการประเมนแตละครงนนผลทไดมกแตกตางแปรผนไปตามองคประกอบในการประเมนซงมตงแตจดมงหมายของการประเมน จำนวนและลกษณะของผลงานหลกเกณฑผประเมนและวธการวดผลผลงานทผานการประเมนดวยจดมงหมายเพยงการคดเลอก ตามมาตราฐานบงคบในระดบหนง หลกเกณฑและผประเมนกมสวนสำคญในการแบงแยกระดบของคณภาพหากผประเมนประกอบขนจากผทมความเชยวชาญเฉพาะเปนสวนใหญมการกำหนดหลกเกณฑอยางรอบคอบรดกมและมความจรงจงในการพจารณา กมกจะชวยใหไดผลงานทมคณภาพนาเชอถอมากยงขนอาจกลาวไดวาผลงานทผานการประเมนแตละครงจะมความแตกตางกนทงทางดานปรมาณและระดบคณภาพ

3.7 ความสะอาดและความปลอดภย

ในการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ขนตอนในการผลตขาวแตน จำเปนจะตองคำนงถงความสะอาดและความปลอดภย ดงตอไปน

1. การรกษาความสะอาด1.1 ตวอาคารสถานทผลต ตองรกษาใหอยในสภาพสะอาดถกสขลกษณะ1.2 พนผวของเครองมอและอปกรณการผลตทสมผสกบอาหาร ตองทำความสะอาดอยาง

สมำเสมอและตลอดเวลาสงของทใชเพยงครงเดยว เชน ถวยกระดาษ กระดาษเชดมอ เปนตน กอนใชตองจดให

มการเกบรกษาในภาชนะหรอสถานทเกบทเหมาะสม เมอใชแลวตองทำลายทงเพอมใหมการนำเอาสงเหลานนกลบมาใชอก

1.3 การใชผงซกฟอกหรอนำยาทใชลางทำความสะอาด ตลอดจนเคมวตถทใช สำหรบรกษาสขลกษณะของบรเวณอาคารสถานทผลตเครองมอ อปกรณการผลต หรอการอนทเกยวของกบการผลตจะตองอยภายใตเงอนไขทปลอดภย และการเกบรกษาวตถดงกลาวจะตองแยกเปนสดสวนและปลอดภย

2. มาตรการเพอความปลอดภย2.1 จดใหมทางออกฉกเฉนใหเพยงพอกบจำนวนคนงาน พรอมทงมปายแสดงทางออก

ทเหนไดงาย2.2 จดใหมสญญาณแจงเหตอนตราย2.3 จดใหมเครองดบเพลงหรอสงอนทใชในการดบเพลง จำนวนเพยงพอแกสภาพตลอด

จนจดใหมการปองกนอคคภยโดยวธอนดวย2.4 จดใหมการปองกนอบตเหต หรออนตรายทอาจเกดจากเครองจกรเครองมอ เครอง

เคลอนยาย หยบยกหรอลำเลยงวสด สายไฟฟา ทอไอนำ หรอวตถอนเปนสอสงกำลงในโรงงาน โดยจดใหมรว เครองกนหรอเครองปองกนอยางอนเพอความปลอดภย

2.5 จดใหมหองพยาบาล โดยมเจาหนาทสาธารณสขตามควรแกกรณ หรออยางนอยตองจดใหมสงจำเปนทใชในการปฐมพยาบาล

53

4. งานวจยทเกยวของ

งานวจยในประเทศศนยการบรรจหบหอไทย สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย เปน

สถาบนของรฐฯ ทดำเนนการจดตงขน เพอประโยชนในการปรบปรงและรกษาคณภาพของสนคาเพอลดความสญเสยและเพมประสทธภาพในการจดจำหนาย ตลอดจนยกระดบมาตราฐานการหบหอเพอตอบสนองความตองการของภาครฐและเอกชน งานวจยและบรการ มอาท เชน ใหบรการหบหออยางครบวงจร วเคราะหและตรวจสอบคณภาพวสดและบรรจภณฑ หนวยงานประสานระหวางผผลตและผบรโภค และจดทำขอมลเอกสารทางวชาการ ขอมลสารสนเทศการบรรจภณฑ คมอการหบหอ เปนตน การบรรจภณฑทไดมาตรฐานจะสามารถชวยปกปองสนคาระหวางการขนสงและการตลาด จนถงมอผบรโภคในสภาพทดอยางปลอดภย ยงกวานนบรรจภณฑทสวยงามพรอมขอมลรายละเอยดของสนคา จะสรางภาพลกษณทด อนจะเปนปจจยสำคญในการจดจำหนายสนคา ทงภายในและนอกประเทศ และกจกรรมการสงออก

กตภรณ คมทรพย (2540 : บทคดยอ) ไดวจยเรอง การออกแบบปรบปรงบรรจภณฑแปรรปอาหาร ประเภทอาหารแหง สำหรบโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา ในการออกแบบประเภทบรรจภณฑทใช คอ กระปองกระดาษมลกษณะทมฝาปดดานในแบบ Easy open และมฝาพลาสตกดานนอกอกท ดานในกระปองเคลอบฟลอยด สวนดานนอกจะแสดงฉลากสนคา โดยบอกรายละเอยดทกอยางใหผซอไดทราบเพอเปนการชวยตดสนใจซอ และบรรจภณฑอกแบบทใชคอ ถงพลาสตกใสมลกษณะทสามารถวางตงไดสะดวกทงในการซอและการใชรปแบบของกราฟฟก จะเนนรปของผลไมนนๆ โดยมการบอกถงลกษณะภายในบรรจภณฑทแปรรปแลว

ภชงค โรจนแสงรตน (2540 : บทคดยอ) ไดวจยเรอง การออกแบบปรบปรงบรรจภณฑทเรยนแปรรปของกลมแมบานเกษตรกรจงหวดนนทบร การออกแบบใหบรรจภณฑเกดประสทธภาพในการคมครองสนคา ทงในการขายและการขนสง เกดเปนสญลกษณเปนเอกภาพ เพอเปนตวนำใหผลตภณฑอตสาหกรรมในครอบครวจำหนายไดมากขน เปนการสรางรายไดสชนบท

ดารารตน พมออน (2542 : บทคดยอ) ไดทำการศกษาถงการใชมาตรการเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอมของประเทศอตสาหกรรม ซงมวตถประสงคในการคมครองสงแวดลอม แตในขณะเดยวกนมาตรการดงกลาวกอใหเกดขอจำกดทางการคา โดยนำมาพจารณาภายใตกรอบขององคการการคาโลก(WTO) ไดแกขอตกลงวาดวยภาษศลกากรและการคา ขอตกลงวาดวยอปสรรคทางเทคนคตอการคาและการบงคบใชกฎหมายเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอม ของประเทศสหภาพยโรป สหรฐอเมรกาและญปน พบวาการใชมาตรการเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอม สงผลกระทบทงทางบวกและดานลบกลาวคอ เปนการคมครองสงแวดลอม และเปนขอจำกดทางการคา ซงภายใตกรอบขององคการการคาโลกไมมบทบญญตใดทสามารถนำมาปรบใชไดโดยตรง แตอยางไรกตามการใชมาตรการเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอมจะตองอยบนหลกการหามเลอกปฏบตของขอตกลงวาดวยภาษศลกากรและการคา

จากผลของการศกษาครงน ผเขยนไดใหความเหนวา การใชมาตรการเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอม จะตองอยบนหลกการหามเลอกปฏบตของขอตกลงวาดวยภาษศลกากร และการกำหนด

54

คณลกษณะของบรรจภณฑ เปนการกำหนดขอบงคบทางเทคนค ซงจะตองเปนไปตามเกณฑขอตกลงวาดวยอปสรรคทางเทคนคตอการคา ซงยงไมแสดงผลเปนการกดกนทางการคาอยางชดเจน ดงนนเพอประโยชนในการคมครองสงแวดลอมในประเทศ และการคาระหวางประเทศ ประเทศไทยควรจะดำเนนมาตรการเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอมเชนกน

ศกดา บญยด (2544 : บทคดยอ) ไดทำการศกษาปจจยดานกราฟกบนซองบรรจภณฑทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรป ซงมวตถประสงคเพอศกษาถงปจจยดานกราฟกบนซองบรรจภณฑทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรป

จากผลการศกษาสามารถสรปไดวา ปจจยดานการออกแบบกราฟฟกทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรปของกลมตวอยางชายมากทสด คอปจจยดานภาพประกอบโดยเฉพาะอยางยงภาพประกอบทเปนภาพทขยายหรอแสดงรายละเอยดของบะหมกงสำเรจรปและเครองประกอบทชดเจน จะสงผลตอความเขาใจมากขน ทงน เหนไดจากคาคะแนนทสงสดของกลมชายและคาพสยจะสงกวาหวขอทงหมดดวย

สวนกลมตวอยางหญง พบวาปจจยดานพนหลงจะสงผลตอ ความเขาใจในรสชาตของบะหมกง สำเรจรปมากทสด โดยเปนพนหลงทใชเทคนค Gradient (การไลคานำหนกส) สวนปจจยทมผลรองลงมาใกลเคยงกนคอปจจยดานภาพประกอบ

ถาสรปทง 2 กลมตวอยางแลวพบวาเมอดทคาคะแนนความเขาใจแลว ปจจยดานภาพประกอบจะเปนปจจยทสงผลตอความเขาใจสงสด เพราะคาคะแนนในรายการภาพประกอบทเปนภาพบะหมในภาชนะเพยงบางสวน จะมคาสงสดทงกลมตวอยางชาย และกลมตวอยางหญงดวย สวนปจจยดานพนหลงทกลมตวอยางหญงมคาพสยสงสดนน อาจเนองมาจากความคลาดเคลอนและความไมสมบรณของกลมตวอยางหญงกไดสวนปจจยดานการออกแบบกราฟกทมผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรปรองลงมา คอรปแบบการจดหนาและตวอกษรบอกชอรสและการจดวางตามลำดบ

งานวจยตางประเทศเจลลคคา (Jedlicka. 2001 : 23-24) ทำการวจยเรองการยอมรบของผบรโภคทมตอบรรจ

ภณฑ ทสามารถแปลงใชใหม (Renewable) และบรรจภณฑทไมใชผลตภณฑจากไม (Non-woodPackaging) ผลการวจยพบวาผบรโภค 100 เปอรเซนต ยนยนวาชนชอบและตองการใชผลตภณฑกระดาษทผานการรไซเคล 92 เปอรเซนต เชอวาพวกเขากำลงทำสงทดตอสงแวดลอม เมอพวกเขาซอสนคาทมบรรจภณฑรไซเคล 84 เปอรเซนต รสกดตอบรษททใชบรรจภณฑรไซเคล และ 73เปอรเซนตมแนวโนวทจะซอสนคาจากบรษททใชบรรจภณฑรไซลเคล

ซงจากการวจยผวจยไดสรปผลการวจย วาการศกษาเกยวกบการอนรกษสงแวดลอมกำลงเปนประเดนสำคญในการขยายความรบผดชอบตอสงแวดลอมทงในบรษทผผลตและผบรโภค ทงนเพราะผบรโภคชนชอบแนวความคดของการนำเสนอผลตภณฑททำมาจากทรพยากรทผานความพยายามในการรไซเคลการใชกลยทธความรบผดชอบตอสงแวดลอมจะเปนเครองมอสำคญในการสรางการยอมรบและคานยมของผบรโภคอเมอบรษทเปนผเรมตนกจะทำใหผบรโภคเองมความตระหนกในการอนรกษสงแวดลอมเปนลำดบถดมา

55

จากทฤษฎและงานวจยทไดศกษาทงหมดในตอนตนผวจยสามารถสรปไดวา การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มบทบาทสำคญในการพฒนาบรรจภณฑใหมเอกลกษณและสามารถสรางมลคาเพมใหกบสนคา ดงดดความสนใจลกคากลมเปาหมายซงปญหาดานรปแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ในปจจบนจะเปนลกษณะถงกระดาษสนาตาลพมพสเดยว สสนของบรรจภณฑยงไมสวยงามและไมมรปแบบทแปลกใหมรวมทงยงไมสามารถเพมมลคาใหกบสนคาได ขาดเอกลกษณเฉพาะตวททำใหคนจดจำตราสนคา ซงในการทจะยกคณภาพและมาตราฐานสนคา ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ใหเปนทยอมรบและสามารถจำหนายได เพอใหไดแบบทเปนเอกลกษณของสนคา สามารถสรางมลคาเพมใหกบสนคาและดงดดความสนใจลกคากลมเปาหมาย ซงใน

ผวจยจะทำการประเมนประสทธภาพการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน คอ

1. ดานการปกปองผลตภณฑ ประกอบดวย1.1 ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม

1.2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครอผลตภณฑภายในได- บรรจภณฑมความกระทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไดเมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก

2. ดานการบรรจ2.1 บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการและเหมาะสม

- มปรมาณบรรจพอเหมาะและขนาดทพกพาไดสะดวก- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ

2.2 ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได

3. ดานอำนวยความสะดวก3.1 การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได3.2 ใชงานงาย เชน การเปด ปด และการเกบรกษา

- สามารถเปดรบประทานไดงาย- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด

56

4. ดานสงเสรมการจดจำหนาย4.1 รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงาม ดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออน ๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด

4.2 กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย- ขอความโฆษณาบนบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก

5. ดานความสะอาดและความปลอดภย5.1 ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย5.2 วสด อปกรณ

- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐานดงนนจะตองมการพฒนาบรรจภณฑ การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการ

หนงตำบลหนงผลตภณฑ1. ดานการปกปองผลตภณฑ การออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดกระดาษซงมคณสมบต

ปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสมคอ กระดาษชนดคณภาพขาวสองดานเปนกระดาษคณภาพด มสขาวทงสองดานเนอในแนน ลกษณะของทงสองดานจะเหมอนกน

2. ดานการบรรจ บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการและเหมาะสม สามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกจากการขนสง บรรจไดงายและจดเรยงไดเปนระเบยบ

3. ดานอำนวยความสะดวก สามารถผลตไดในระบบอตสาหกรรมบรรจภณฑเปดรบประทานไดงาย ใชงานงาย เชน การเปด ปด และการเกบรกษา จดจำหนายสนคาไดงายและรวดเรว

4. ดานสงเสรมการจำหนาย สามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาเปนผลตภณฑใด สามารถเหนภาพพจนของแบรนด และมขอมลจำเปนตามกฎหมาย หรอขอกำหนดจากกองอาหารและยา

5. ดานความสะอาดและความปลอดภย การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย จะตองคำนงถงความสะอาดและความปลอดภย การรกษาความสะอาดตวอาคารสถานทผลตตองรกษา ใหอยในสภาพสะอาดถกสขลกษณะ พนผวของเครองมอและอปกรณการผลตทสมผสกบอาหารตองทำความสะอาดอยางสมำเสมอและตลอดเวลา

จากการศกษาขอมลทฤษฏและงานวจยทไดศกษาทงหมดในตอนตน เพอเปนขอมลประกอบใหผวจยนำไปออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ใหประโยชนสงสดตอชมชน สามารถนำไปใชจรงได สรางเอกลกษณใหกบสนคา

57

บทท 3วธดำเนนการวจย

การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มการดำเนนการวจยตามหวขอตอไปน

1. ขนตอนการออกแบบบรรจภณฑ1.1 การกำหนดประชากร1.2 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล1.3 การกำหนดรายละเอยดของบรรจภณฑ1.4 ขนตอนการดำเนนการวจย

2. ขนตอนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ2.1 การสรางแบบประเมนประสทธภาพบรรจภณฑ2.2 การประเมนประสทธภาพของแบบบรรจภณฑ2.3 สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. ขนตอนการออกแบบบรรจภณฑ1.1 การกำหนดประชากรงานวจยออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ผวจย

ไดศกษาบรรจภณฑประเภท กลอง ถง กระปอง ซงมขนาดดงนแบบ A ประกอบดวย

1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาดกวาง 8.4 ซม. ยาว 8.4 ซม. สง 11.5 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ

2. บรรจภณฑประเภทถงขนาดกวาง 8 ซม. ยาว 12 ซม. สง 22.4 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

แบบ B ประกอบดวย1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาดกวาง 7 ซม. ยาว 7 ซม. สง 17.5 ซม. ใชกระดาษ

ชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ

2. บรรจภณฑประเภทถงขนาดกวาง 8 ซม. ยาว 8 ซม. สง 20.5 ซม. ใชกระดาษชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

แบบ C ประกอบดวย1. บรรจภณฑประเภทกลองขนาดกวาง 5.5 ซม. ยาว 11.4 ซม. สง 8.2 ซม. ใชกระดาษ

ชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ และทำการลอค2. บรรจภณฑประเภทถงขนาดกวาง 9.4 ซม. ยาว 11.8 ซม. สง 17.5 ซม. ใชกระดาษ

ชนดขาวสองดาน จะมรอยพบในลกษณะตรง และมรอยตดเปนทางยาวเพอพบ ปดผนกดวยกาวลาเทกซ และทำการลอค

3. บรรจภณฑประเภทกระปองขนาดสง 24 เซนตเมตร เสนผาศนยกลาง 7.5 เซนตเมตรตวกระปองมโครงสรางเปนทรงกระบอกทำดวยกระดาษเหนยวสำหรบทำผวกลอง สวนฝาดานกนทำจากโลหะปดมาจากโรงงานผลตกระปอง ฝาดานบนทำจากพลาสตกปดโดยผใช

ประชากรทใชในการวจยประชากรทใชในการวจยครงนไดแก ประเภทบรรจภณฑและขนาดบรรจภณฑ สำหรบ

ใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑตวแปรทศกษา

โดยผวจยจะทำการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑทผวจยไดออกแบบ สำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน

1. ดานการปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานการอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและปลอดภย

1.2 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการ

หนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยมขนตอนดงน1.2.1 ผวจยทำการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอกำหนดขอบเขตของงาน

วจยแบงออกเปน 2 ตอน ไดแกตอนท 1 กระบวนการสรางแบบบรรจภณฑประเภท กลอง ถง กระปอง

59

ตอนท 2 เปนแบบประเมนผลประสทธภาพบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน

1. ดานการปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานการอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและความปลอดภย

ตอนท 3 กระบวนการวดประสทธภาพของบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 1 จำนวน 3 แบบ โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทางดานออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 3 คน กลม 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 3 คน โดยเปนการประเมน แบบมาตราสวนประมาณคา ซงกำหนดคาคะแนนออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอรต (Likert) สถตในการวเคราะหขอมลคอ คาคะแนนเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน และ t-test จากผตอบแบบประเมนรวมทงหมดเปนจำนวน 6 คน

ตอนท 4 กระบวนการสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ประเภทกลอง ถง กระปอง ครงท 2 จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ C โดยนำผลการประเมนประสทธภาพของตอนท 3 ทง 3 แบบ นำมาพฒนาและปรบปรงตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ เพอสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2

ตอนท 5 กระบวนการวดประสทธภาพของบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2 จำนวน 3 แบบ โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทางดานออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 5 คน กลม 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหน งตำบลหน งผลตภณฑ จำนวน 5 คน โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคาซงกำหนดคาคะแนนออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอรต (Likert) สถตในการวเคราะหขอมลคอคาคะแนนเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และ t-test จากผตอบแบบประเมนรวมทงหมดเปนจำนวน 10 คน

60

1.3 ขนตอนการดำเนนการวจยผวจยไดดำเนนการวจย ซงมขนตอนดงตอไปน

61

ภาพประกอบ 1 ขนตอนการดำเนนการวจย

ศกษาขอมล เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

วเคราะหขอมล กำหนดขอบเขตปญหา

สรางแนวคดในการออกแบบ

แบบบรรจภณฑ A แบบบรรจภณฑ B แบบบรรจภณฑ C

ปรบปรงแกไขแบบบรรจภณฑ

ประเมนประสทธภาพแบบบรรจภณฑโดยผเชยวชาญ

ออกแบบบรรจภณฑครงท 1

แบบบรรจภณฑ A แบบบรรจภณฑ B แบบบรรจภณฑ C

ประเมนประสทธภาพแบบบรรจภณฑโดยผเชยวชาญ

ออกแบบบรรจภณฑครงท 2

นำเสนอตอกรรมการผควบคมปรญญาปรญญานพนธ

2. ขนตอนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ2.1 การสรางแบบประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ

2.1.1 ศกษาวธการ ขอมลจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการสรางแบบประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ

2.1.2 สรางแบบประเมนประสทธภาพบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ โดยผวจยจะทำการประเมนเปน 5 ดาน ดงน

2.1.2.1 ดานการปกปองผลตภณฑ2.1.2.2 ดานการบรรจ2.1.2.3 ดานการอำนวยความสะดวก2.1.2.4 ดานการสงเสรมการจำหนาย2.1.2.5 ดานความสะอาดและความปลอดภย

2.1.3 สรางแบบประเมนประสทธภาพของแบบบรรจภณฑ ประกอบดวยคำชแจงและขอแนะนำ ซงมรายละเอยดประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 เปนแบบประเมนผลความคดเหนของผเชยวชาญ โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงกำหนดคาคะแนน (Weight) ออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอร(พวงรตน ทวรตน. 2540 : 114) ดงน

5 หมายถง ผลการประเมนในระดบดมาก4 หมายถง ผลการประเมนในระดบด3 หมายถง ผลการประเมนในระดบพอใช2 หมายถง ผลการประเมนในระดบตองปรบปรง1 หมายถง ผลการประเมนในระดบใชไมได

กำหนดเกณฑการแปลความหมายขอมลทเปนคาเฉลยตางๆ ดงนคาเฉลยระหวาง ความหมาย4.51-5.0 ผลการประเมนในระดบดมาก3.51-4.50 ผลการประเมนในระดบด2.51-3.50 ผลการประเมนในระดบพอใช1.51-2.50 ผลการประเมนในระดบตองปรบปรง1.00-1.50 ผลการประเมนในระดบใชไมได

ตอนท 2 เปนแบบปลายเปด สำหรบผตอบแบบประเมนแสดงความคดเหนเพมเตมและใหขอเสนอแนะตาง ๆ

2.1.4 ตรวจสอบแบบประเมนประสทธภาพของแบบบรรจภณฑ มวธดำเนนการดงตอไปน2.1.4.1 นำแบบประเมนเสนอตอกรรมการผควบคมปรญญานพนธเพอตรวจความถกตอง

และปรบปรงแกไขเบองตน

62

63

2.1.4.2 นำแบบประเมนเสนอผเชยวชาญดานการวดผลตงแตระดบปรญญาโทขนไปคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จำนวน 2 ทาน คอ รองศาสตราจารยชศร วงศรตนะและ อาจารย ดร.ละเอยด รกษเผา เพอตรวจสอบความถกตองอกครง

2.1.4.3 ใหผเชยวชาญทางดานออกแบบบรรจภณฑ โดยมคณวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาโทขนไป หรอมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาตร และมประสบการณในการทำงานดานการออกแบบบรรจภณฑมากกวา 5 ปขนไป จำนวน 2 ทาน คอ นายอนนตชย ชยเชดช ตำแหนงหวหนาหนวยออกแบบผลตภณฑ การศกษาระดบปรญญาตร ประสบการณการทำงาน 8 ป และ นางรจนาหวงสนตธรรม ตำแหนงผจดการสวนออกแบบผลตภณฑ การศกษาระดบปรญญาตร ประสบการณการทำงาน 12 ป แสดงความคดเหนและใหขอเสนอแนะตาง ๆ ของแบบบรรจภณฑ

2.1.4.4 ใหผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบล หนงผลตภณฑ จำนวน 2 คน คอ นางแสงเดอน สายฟาแลบ ผประกอบการขาวแตนกลมแมบานทงมานเหนอและนางมณวรรณ ฉายลกษม ผประกอบการขาวแตนรานของฝากจากลำปาง แสดงความคดเหนและใหขอเสนอแนะตาง ๆ ของแบบบรรจภณฑลงในแบบประเมน

2.1.4.5 การเกบรวบรวมขอมลผวจยไดดำเนนการตามขนตอน ดงน2.1.4.5.1 ขอหนงสอรบรองและแนะนำตวจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศร

นครนทรวโรฒ เพอนำไปแสดงตอผเชยวชาญทไดกลาวมาขางตน เพอขอความอนเคราะหในการทำแบบประเมนประสทธภาพของแบบบรรจภณฑ จำนวน 3 แบบ

2.1.4.5.2 ทำการนำเสนอหนจำลองบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบล หนงผลตภณฑ ประเภทกลอง ถง กระปอง จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ C แลวใหผเชยวชาญดานการวดผลตงแตระดบปรญญาโทขนไป คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒจำนวน 2 ทาน ผเชยวชาญดานออกแบบบรรจภณฑมคณวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาโทขนไป หรอมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาตรและมประสบการณในการทำงานดานการออกแบบบรรจภณฑ มากกวา 5 ปขนไป จำนวน 2 คน และผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบล หนงผลตภณฑ จำนวน 2 ทาน ทำแบบประเมนผลการออกแบบบรรจภณฑ พรอมกบแสดงความคดเหนเพมเตมและใหขอเสนอแนะตางๆ เพอนำผลการประเมนไปวเคราะหตอไป

2.2 การประเมนประสทธภาพของแบบบรรจภณฑการวจยนจะทำการประเมนผลจากแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบล

หนงผลตภณฑ จำนวน 2 ครง ครงท 1 ประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑ จำนวน 3 แบบ คอ แบบ Aแบบ B แบบ C มาพฒนาและปรบปรงตามขอเสนอแนะ หลงจากนนทำการประเมนประสทธภาพ ครงท2 โดยใชผเชยวชาญคนละกลม ซงแบงผเชยวชาญออกเปน

ครงท 1กลมท 1 ผเชยวชาญดานออกแบบบรรจภณฑ มคณวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาโท

ขนไปหรอมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาตรและมประสบการณในการทำงานดานการออกแบบบรรจภณฑมากกวา 5 ปขนไป จำนวน 3 คน

64

กลมท 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑจำนวน 3 คน

ครงท 2กลมท 1 ผเชยวชาญดานออกแบบบรรจภณฑ มคณวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาโท

ขนไปหรอมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาตรและมประสบการณในการทำงานดานการออกแบบบรรจภณฑมากกวา 5 ปขนไป จำนวน 5 คน

กลมท 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑจำนวน 5 คน

การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมลในการวจยครงน เปนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑประเภทกลอง ถง กระปอง จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ C โดยนำขอมลทไดจากการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑทงหมดมาดำเนนการดวยวธทางสถต

2.3 สถตทใชในการวเคราะหขอมล2.3.1 สถตพนฐานไดแก

2.3.1.1 คาคะแนนเฉลย ใชสตร (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2521 : 36)

X =เมอ

X แทน คาเฉลย

แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด

N แทน จำนวนขอมลทงหมด

2.3.2.2 คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ใชสตร

S.D = (X - X) N

เมอ

S.D แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน

N แทน จำนวนคะแนนในกลม

แทน ผลรวม

X แทน คะแนนแตละตว

X แทน คาเฉลย

ΣX

ΣXN

2Σ

Σ

65

2.3.2 สถตทใชในการทดสอบสมมตฐานการทดสอบความแตกตางระหวางคะแนนเฉลยโดยใชการทดสอบคา t (test) จากสตร

(McCall. 1970 : 209)

t =

t แทน คาสถตทใชพจารณาใน t-distributionX แทน คาเฉลยของกลมตวอยาง

S แทน คาความแปรปรวนของกลมตวอยาง

แทน ขนาดของกลมตวอยาง

N แทน คาเฉลยของประชากร

SX -

N

บทท 4ผลการวเคราะหขอมล

ในการนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของงานวจยเรอง การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ผวจยไดกำหนดสญลกษณและอกษรยอในการวเคราะหขอมลเพอสอความหมายใหเกดความเขาใจทตรงกน ดงน

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

X แทน คาเฉลยแทน ผลรวมของคะแนนทงหมด

N แทน จำนวนขอมลทงหมดS.D แทน คาเบยงเบนมาตรฐานN แทน จำนวนคะแนนในกลม

แทน ผลรวมX แทน คะแนนแตละตวt แทน คาสถตทใชพจารณาใน t-distributionS แทน คาความแปรปรวนของกลมตวอยางU แทน ขนาดของกลมตวอยาง

การนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของงานวจยเรอง การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ผวจยทำการนำเสนอเฉพาะผลการวเคราะหแบบประเมนประสทธภาพในรปของตารางประกอบคำอธบายโดยแบงออกเปน 2 ขนตอนไดแก

ขนตอนท 1 การนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของกระบวนการประเมนประสทธภาพการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 1 จำนวน 3 แบบ คอแบบ A แบบ B แบบ C โดยทำการประเมนเปน 5 ดาน ดงน

1. ดานการปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานการอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและความปลอดภย

ขนตอนท 2 การนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของกระบวนการประเมนประสทธภาพการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2 จำนวน 3 แบบคอ แบบ A แบบ B แบบ C โดยทำการประเมนเปน 5 ดาน เชนเดยวกบในขนตอนท 1 อก

ΣX

Σ

67

ครง เพอทดสอบวา การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑมประสทธภาพอยในเกณฑด

ภาพประกอบ 2 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A

ภาพประกอบ 3 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B

ภาพประกอบ 4 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C

68

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 4.50 0.55 2.22 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 4.00 0.63 0 ด

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 4.17 0.41 1.01 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 4.83 0.75 2.71 ดมาก

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.50 0.55 2.22 ดรวม 4.20 0.58 0.84 ด

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.17 0.75 0.55 ด

ตาราง 1 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A N = 6

ขนตอนท 1 การนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของกระบวนการประเมนประสทธภาพการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 1 จำนวน 3 แบบ คอแบบ A แบบ B แบบ C โดยทำการประเมนเปน 5 ดาน ดานปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานอำนวยความสะดวก ดานสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและความปลอดภย

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A โดยแบงออกเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพแบบ A ปรากฏผลดงตาราง 1

69

70

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 4.50 0.55 2.22 ด2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 4.00 0.89 0 ด

รวม 4.22 0.73 0.73 ดมาก

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 4.00 0.00 0 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 4.00 0.63 0 ด- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 4.17 0.98 0.42 ด

รวม 4.06 0.54 0.27 ด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 4.33 0.82 0.98 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 4.17 0.41 1.01 ด

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 4.17 0.41 1.01 ด

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 4.17 0.98 0.42 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 4.17 0.75 0.55 ด

ตาราง 1 (ตอ)

71

จากตาราง 1 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.20 คะแนน t ทคำนวณเทากบ0.84 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.22คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.73 อยในเกณฑดมาก สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.06 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.27 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.08 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.31 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภย มคาเฉลย 4.17 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.31 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A มคาเฉลย 4.13 คะแนน t ทคำนวณเทากบ0.50 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐาน ทระดบนยสำคญท .05

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.00 0.89 0 ด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 3.83 0.41 -1.01 ด- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 3.83 0.41 -1.01 ด

รวม 4.08 0.63 0.31 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.17 0.75 0.55 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.17 0.75 0.55 ด

รวม 4.17 0.75 0.50 ด

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ A 4.13 0.63 0.50 ด

ตาราง 1 (ตอ)

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

HO = 4.00t 0.05 = -2.015

72

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 4.33 0.52 1.55 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 3.17 0.41 -4.95 พอใช

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 3.67 0.82 -0.98 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 3.83 0.41 -1.01 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 3.83 0.41 -1.01 ดรวม 3.77 0.51 -1.10 ด

ตาราง 2 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B N = 6

ตอนท 2 เปนคำถามแบบปลายเปดสำหรบผตอบแบบประเมนแสดงความคดเหนเพมเตม และใหขอเสนอแนะ ดงน

เหตผลทสนบสนนการตดสนใจซอขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑมากทสดคอ ความแปลกใหมของรสชาตขาวแตน ดานบรรจภณฑสวยงาม สสนสะดดตา แตกตางจากยหอทมอยเดม ในกรณทชอบสะสมหรอนำไปฝากผทชอบสะสมบรรจภณฑ

บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบ A ควรเพมการพมพราคาขางกลอง ขอความของวนทการผลตควรเวนไวสำหรบการปมวนทผลตจรง ๆ ถารปลกษณของการสอใหผบรโภคเหนถงการเปนผลตภณฑของกลมแมบานนาจะชดเจนกวาน หรอถาเปนการเนนรปลกษณของผลตภณฑดวยชนดผลตภณฑตองมตราหรอ LOGO ทชดเจนสงเกตไดงายกวาน การใชสแยกแยะประเภทบรรจภณฑของขาวแตนงาดำกบขาวแตนหมหยองสใกลเคยงกนเกนไป ควรมสตกเกอรชวยปดสวนของฝาเปด-ปดถงเพอรกษาสนคาไมใหไหลออกมางาย ๆ ตราชวนชม ชวนใช ทบกบภาพขาวแตนทำใหอานยาก

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B โดยแบงออกเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพแบบ A ปรากฏผลดงตาราง 2

73

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.00 0.63 0 ด

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 4.33 0.52 1.55 ด2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 4.17 0.75 0.55 ด

รวม 4.17 0.63 0.66 ด

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 4.00 0.00 0 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 4.00 0.63 0 ด- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 4.17 0.98 0.42 ด

รวม 4.06 0.54 0.27 ด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 4.17 0.41 1.01 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 4.67 0.52 3.15 ดมาก

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 4.50 0.55 2.22 ด

ตาราง 2 (ตอ)

74

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 4.50 0.84 1.45 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 3.83 0.41 -1.01 ด

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.33 0.52 1.55 ด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 4.17 0.41 1.01 ด- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 4.00 0.63 0 ด

รวม 4.27 0.53 1.24 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.33 0.52 1.55 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.33 0.52 1.55 ด

รวม 4.33 0.52 1.55 ด

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ B 4.14 0.56 0.61 ด

ตาราง 2 (ตอ)

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

HO = 4.00t 0.05 = -2.015

จากตาราง 2 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.77 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.10 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.17คะแนน t ท คำนวณเทากบ 0.66 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05ดานอำนวยความสะดวก มคาเฉลย 4.06 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.27 อยในเกณฑด สอดคลอง

75

กบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.27 คะแนน t ทคำนวณเทากบ1.24 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.33 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.55 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B มคาเฉลย 4.14 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.61 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ตอนท 2 เปนคำถามแบบปลายเปดสำหรบผตอบแบบประเมนแสดงความคดเหนเพมเตม และใหขอเสนอแนะ ดงน

เหตผลทสนบสนนการตดสนใจซอขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑมากทสดคอ ดลกษณะสภาพของบรรจภณฑภายนอก และมองตอไปยงภายใน ทำใหมนใจและเชอมนในตวผลตภณฑ เพราะดจากสวนประกอบตาง ๆ ดงนนตารางแสดงสวนประกอบอาหาร วนเดอน ป ทผลตหรอหมดอาย แหลงผลต เครองหมายรบรองคณภาพ อย. สสน ความสวยงามนารบประทาน

บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบ B การเกบรกษาขาวแตนของกลอง ปดไดไมสนทแขงแรงดเหมอนฝาลอย ๆ ไมเขากบกลอง คำวาสวนประกอบสจมอานยาก ความสงของถงทเปนพนทสามเหลยมสงเกนไป ใชพนทการบรรจไมคมคากบกระดาษบรรจภณฑ และพนทในการบรรจเพอขนสง ควรมรปลกษณของภาพประกอบทมรปธญพชมากกวาการทำพนสจะดสวยงามและสอถงภาพลกษณของผลตภณฑธญพชใหชดเจนกวาน ภาพประกอบขาวแตนใหญเกนไป สนำเงนและสฟาแบบกระปองไมใชสเดยวกบแบบถงและแบบกลอง ควรใชสเดยวกน

ตาราง 3 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C N = 6

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C โดยแบงออกเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพแบบ C ปรากฏผลดงตาราง 3

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 3.83 0.41 -1.01 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 3.33 0.52 -3.15 พอใช

76

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 3.33 1.03 1.59 พอใช

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 3.83 0.41 -1.01 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.17 0.41 1.01 ดรวม 3.60 0.58 -1.68 ด

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 3.67 1.21 -0.66 ด

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 3.33 0.52 -3.15 พอใช2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 3.50 0.55 -2.22 พอใช

รวม 3.50 0.55 -2.22 ด

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 3.67 0.52 -1.55 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 3.33 0.52 -3.15 พอใช- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 3.50 0.55 -2.22 พอใช

รวม 3.50 0.53 -2.31 พอใช

ตาราง 3 (ตอ)

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 3.83 0.98 -0.42 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 3.50 0.55 -2.22 พอใช

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 3.83 0.75 -0.55 ด

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 3.67 0.82 -0.98 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 3.67 0.82 -0.98 ด

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.00 0.63 0 ด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 3.33 0.52 -3.15 พอใช- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 3.33 0.52 -3.15 พอใช

รวม 3.60 0.70 -1.39 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.33 0.52 1.55 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.33 0.52 1.55 ด

รวม 4.33 0.52 1.55 ด

ตาราง 3 (ตอ)

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

77

จากตาราง 3 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.60 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.68 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 3.50คะแนน t ทคำนวณเทากบ -2.22 อยในเกณฑพอใช ไมสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 3.50 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -2.31 อยในเกณฑพอใช ไมสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 3.60 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.39 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.33 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.55 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C มคาเฉลย 3.67 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.63อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ตอนท 2 เปนคำถามแบบปลายเปดสำหรบผตอบแบบประเมนแสดงความคดเหนเพมเตม และใหขอเสนอแนะ ดงน

เหตผลทสนบสนนการตดสนใจซอขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑมากทสดคอ ควรเปนรปแบบทเรยบงาย แสดงถงความเปนไทย หรอแสดงถงลงไปถงแหลงทมา รปแบบตองคำนงถงรปทรงและลกษณะทางกายภาพของผลตภณฑและการบรรจ การเปด-ปด ใชงานไดงาย ผลตภณฑภายในคงสภาพไมแตกหกงาย ขอความบงชตาง ๆ อานออกชดเจน

บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบ C มความแปลกใหมของบรรจภณฑขาวแตน แตการบรรจขาวแตนอาจบรรจไดนอยไมคมคาบรรจภณฑ การสอของรปแบบกราฟฟคไมเขากบรปทรงของบรรจภณฑดไปคนละทศทาง การจดวางรปแบบและการใชสดไมสะดดตา การแยกสหรอประเภทขาวแตนยงไมคอยชดเจนมาก การวางตวหนงสอกบภาพซอนทบกน แบบถงทมชองใหเหนผลตภณฑภายในด แตดานขางถงดไมสวยงาม ควรจะมการนำเสนอภาพลกษณของชมชนกลมแมบาน

HO = 4.00t 0.05 = -2.015

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ C 3.67 0.63 -1.28 ด

ตาราง 3 (ตอ)

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

78

ขนตอนท 2 การนำเสนอผลการวเคราะหขอมลของกระบวนการประเมนประสทธภาพการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2 จำนวน 3 แบบ คอแบบ A แบบ B แบบ C โดยทำการประเมนเปน 5 ดาน เชนเดยวกบในขนตอนท 1 อกครง เพอทดสอบวาการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มประสทธภาพอยในเกณฑด

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพ ปรากฏผลดงตาราง 4

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 4.3 0.48 1.97 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 4.1 0.32 0.98 ด

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 4.4 0.52 2.43 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 4.0 0.47 0 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.2 0.42 1.50 ดรวม 4.2 0.44 1.43 ด

ตาราง 4 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A N = 10

79

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.1 0.57 0.55 ด

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 4.6 0.52 3.64 ดมาก2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 4.5 0.53 2.98 ด

รวม 4.4 0.54 2.34 ด

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 4.1 0.86 0 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 4.7 0.48 4.61 ดมาก- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 4.2 0.42 1.50 ด

รวม 4.3 0.59 1.76 ด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 4.5 0.53 2.98 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 4.5 0.53 2.98 ด

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 4.6 0.52 3.64 ดมาก

ตาราง 4 (ตอ)

80

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 4.5 0.71 2.22 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 4.4 0.70 1.80 ด

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.6 0.52 3.64 ดมาก

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 4.1 0.57 0.55 ด- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 3.9 0.32 -0.98 ด

รวม 4.3 0.55 2.24 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.3 0.48 1.97 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.2 0.42 1.50 ด

รวม 4.2 0.45 1.75 ด

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ A 4.3 0.51 1.92 ด

ตาราง 4 (ตอ)

HO = 4.00t 0.05 = 1.833

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ A X S.D. t-test ระดบเกณฑ

81

จากตาราง 4 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.43 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.4คะแนน t ทคำนวณเทากบ 2.34 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05ดานอำนวยความสะดวก มคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.76 อยในเกณฑด สอดคลองกบ

82

สมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ2.24 อยในเกณฑด สอดคลอง กบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.75 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A มคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.92 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพ ปรากฏผลดงตาราง 5

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 4.5 0.53 2.98 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 4.0 0.67 0 ด

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 4.2 0.79 0.80 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 4.1 0.57 0.55 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.2 0.63 1.00 ดรวม 4.2 0.64 0.98 ด

ตาราง 5 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B N = 10

83

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 4.2 0.79 0.80 ด

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 4.3 0.48 1.97 ด2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 4.6 0.52 3.64 ดมาก

รวม 4.3 0.60 1.95 ด

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 4.5 0.53 2.98 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 4.3 0.48 1.97 ด- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 4.1 0.57 0.55 ด

รวม 4.3 0.53 1.78 ด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 4.4 0.52 2.43 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 4.3 0.67 1.41 ด

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 4.5 0.53 2.98 ด

ตาราง 5 (ตอ)

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 4.0 0.82 0 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 4.1 0.88 0.35 ด

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.3 0.67 1.41 ด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 4.1 0.32 0.98 ด- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 3.9 0.57 -0.55 ด

รวม 4.2 0.62 1.02 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.4 0.52 2.43 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.1 0.74 0.42 ด

รวม 4.2 0.63 1.25 ด

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ B 4.2 0.60 1.37 ด

ตาราง 5 (ตอ)

HO = 4.00t 0.05 = 1.833

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ B X S.D. t-test ระดบเกณฑ

84

จากตาราง 5 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ0.98 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.3 คะแนนt ทคำนวณเทากบ 1.95 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.78 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบ

85

นยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.02 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.2คะแนน t ท คำนวณเทากบ 1.25 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B มคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.37 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C เปนคำถามแบบเลอกตอบแบบประเมนประสทธภาพ ปรากฏผลดงตาราง 6

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานปกปองผลตภณฑ1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม 3.9 0.52 -0.60 ด

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได

- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได 3.8 0.63 -1.00 ด

- บรรจภณฑมความกะทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน 3.7 0.82 -1.15 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย 3.8 0.79 -0.80 ด

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 3.9 0.74 -0.42 ดรวม 3.8 0.70 -0.81 ด

ตาราง 6 การวเคราะหผลประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C N = 10

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก 3.8 0.63 -1.00 ด

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ 3.7 0.48 -1.97 ด2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได 3.8 0.63 -1.00 ด

รวม 3.7 0.58 -1.25 ด

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได 3.7 0.67 -1.41 ด

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย 3.8 0.42 -1.50 ด- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด 3.8 0.42 -1.50 ด

รวม 3.7 0.50 -1.45 ด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคาและสนคา

- ดงดดความสนใจของลกคา 4.0 0.47 0 ด- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน 4.0 0.47 0 ด

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน 4.0 0.47 0 ด

ตาราง 6 (ตอ)

86

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา 4.0 0.47 0 ด

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออนๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน 3.8 0.63 -1.00 ด

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด 4.2 0.42 1.50 ด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย 4.1 0.32 0.98 ด- ขอความโฆษณาบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก 3.9 0.57 -0.55 ด

รวม 4.0 0.48 0 ด

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย 4.4 0.52 2.43 ด

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน 4.4 0.74 0.42 ด

รวม 4.2 0.61 2.07 ด

ผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของบรรจภณฑ แบบ C 3.9 0.57 -0.27 ด

ตาราง 6 (ตอ)

HO = 4.00t 0.05 = 1.833

ประสทธภาพของบรรจภณฑ แบบ C X S.D. t-test ระดบเกณฑ

87

จากตาราง 6 พบวา ประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.8 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.81 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 3.7คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.25 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

88

ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 3.7 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.45 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.0 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 3.9 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.27 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C มคาเฉลย 3.9 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.27 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ทผวจยไดออกแบบสามารถสรปไดวามประสทธภาพอยในเกณฑดทง 5 ดาน

บทท 5สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

งานวจยมความมงหมายของการวจยเพอไดแบบทเปนเอกลกษณของสนคาประเภทขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ บรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑสามารถสรางมลคาเพมใหกบสนคา และดงดดความสนใจลกคากลมเปาหมาย ซงมวธดำเนนการศกษาคนควา ดงน

1. ประชากรทใชในการวจยครงนไดแก ประเภทบรรจภณฑและขนาดบรรจภณฑ สำหรบใชในการบรรจภณฑขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล แบงออกเปน 5 ตอน ไดแกตอนท 1 กระบวนการสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนง

ผลตภณฑ ประเภทกลอง ถง กระปอง ครงท 1 จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ Cตอนท 2 เปนแบบประเมนผลประสทธภาพบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนง

ตำบลหนงผลตภณฑ โดยแบงเปน 5 ดาน1. ดานการปกปองผลตภณฑ2. ดานการบรรจ3. ดานอำนวยความสะดวก4. ดานการสงเสรมการจำหนาย5. ดานความสะอาดและความปลอดภย

ตอนท 3 กระบวนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 1 จำนวน 3 แบบ โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทางดานการออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 3 คน กลม 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 3 คน โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา ซงกำหนดคาคะแนนออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอรต (Likert) สถตในการวเคราะหขอมลคอ คาคะแนนเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน และ t-test จากผตอบแบบประเมนรวมทงหมดเปนจำนวน 6 คน

ตอนท 4 กระบวนการสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ประเภทกลอง ถง กระปอง ครงท 2 จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ C โดย นำผลการประเมนประสทธภาพของตอนท 3 ทง 3 แบบ นำมาพฒนาและปรบปรงตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ เพอสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2

ตอนท 5 กระบวนการประเมนประสทธภาพของบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2 จำนวน 3 แบบ โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทางดานการออกแบบบรรจภณฑ จำนวน 5 คน กลม 2 ผเชยวชาญทเปนผประกอบการขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 5 คน โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา ซงกำหนด

90

คาคะแนนออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอรต (Likert) สถตในการวเคราะหขอมลคอ คาคะแนนเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน และ t-test จากผตอบแบบประเมนรวมทงหมดเปนจำนวน 10 คน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบประเมนผลความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ทผวจยไดสรางขนประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญ โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงกำหนดคาคะแนน (Weight) ออกเปน 5 ระดบ ตามวธของลเคอรต (พวงรตนทวรตน. 2540 : 114) ดงน

5 หมายถง ผลการประเมนในระดบดมาก4 หมายถง ผลการประเมนในระดบด3 หมายถง ผลการประเมนในระดบพอใช2 หมายถง ผลการประเมนในระดบตองปรบปรง1 หมายถง ผลการประเมนในระดบใชไมได

กำหนดเกณฑการแปลความหมายขอมลทเปนคาเฉลยตางๆ ดงนคาเฉลยระหวาง ความหมาย4.51-5.0 ผลการประเมนในระดบดมาก3.51-4.50 ผลการประเมนในระดบด2.51-3.50 ผลการประเมนในระดบพอใช1.51-2.50 ผลการประเมนในระดบตองปรบปรง1.00-1.50 ผลการประเมนในระดบใชไมได

ตอนท 2 เปนแบบปลายเปด สำหรบผตอบแบบประเมนแสดงความคดเหนเพมเตม และใหขอเสนอแนะตาง ๆ

91

สรปผลการวเคราะหขอมลตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบ

ขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 1 จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ Cโดยทำการประเมนเปน 5 ดาน ดานปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานอำนวยความสะดวก ดานสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและความปลอดภย ผวจยดำเนนการเกบขอมลดวยตวเอง พรอมอธบายขอมลประกอบแบบเมอมคำถามจากผกรอกแบบสอบถาม โดยไดรบแบบสอบถามทงหมดคนครบสมบรณคดเปนรอยละ 100 จำนวน 6 ชด เพอเกบขอมลนำมาพฒนาและปรบปรงตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ เพอสรางแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท2 สรปไดดงน

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.20 คะแนน tทคำนวณเทากบ 0.84 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.22 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.73 อยในเกณฑดมาก สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.06 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.27 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.08 คะแนน tทคำนวณเทากบ 0.31 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภย มคาเฉลย 4.17 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.31 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A มคาเฉลย 4.13 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.50อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.77 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.10 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.17 คะแนน t ท คำนวณเทากบ 0.66 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.06 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.27 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.27 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.24 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภย มคาเฉลย 4.33 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.55 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B มคาเฉลย 4.14 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.61 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.60 คะแนน tทคำนวณเทากบ -1.68 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 3.50 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -2.22 อยในเกณฑพอใช สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญ

92

ท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 3.50 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -2.31 อยในเกณฑพอใชสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 3.60 คะแนน tทคำนวณเทากบ -1.39 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภย มคาเฉลย 4.33 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.55 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C มคาเฉลย 3.67 คะแนน t ทคำนวณเทากบ0.63 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ครงท 2 จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A แบบ B แบบ Cโดยทำการประเมนเปน 5 ดาน ดานปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานอำนวยความสะดวกดานสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและความปลอดภย ผวจยดำเนนการเกบขอมลดวยตวเองพรอมอธบายขอมลประกอบแบบเมอมคำถามจากผกรอกแบบสอบถาม โดยไดรบแบบสอบถามทงหมดคนครบสมบรณ คดเปนรอยละ 100 จำนวน 10 ชด เพอเกบขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ สรปไดดงน

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.2 คะแนน tทคำนวณเทากบ 1.43 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.4 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 2.34 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.76 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ2.24 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.75 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท.05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ A มคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.92 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0.98 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.95 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 4.3 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.78 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ1.02 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.25 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ B มคาเฉลย 4.2 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 1.37 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

93

ผลการวเคราะหขอมลการประเมนประสทธภาพของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C ในดานปกปองผลตภณฑมคาเฉลย 3.8 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.81 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานการบรรจมคาเฉลย 3.7 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.25 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานอำนวยความสะดวกมคาเฉลย 3.7 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -1.45 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานสงเสรมการจำหนายมคาเฉลย 4.0 คะแนน t ทคำนวณเทากบ 0 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดานความสะอาดและความปลอดภยมคาเฉลย 3.9 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.27 อยในเกณฑด สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 ดงนนผลการประเมนประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ แบบ C มคาเฉลย 3.9 คะแนน t ทคำนวณเทากบ -0.27 อยในเกณฑดสอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05

94

อภปรายผลผลการวดประสทธภาพโดยรวมของการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนง

ตำบลหนงผลตภณฑ จำนวน 3 แบบ คอ แบบ A อยในเกณฑด มคาเฉลย 4.3 สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05 แบบ B อยในเกณฑด มคาเฉลย 4.2 สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท.05 แบบ C อยในเกณฑด มคาเฉลย 3.9 สอดคลองกบสมมตฐานทระดบนยสำคญท .05โดยทำการประเมนเปน 5 ดาน ดานการปกปองผลตภณฑ ดานการบรรจ ดานอำนวยความสะดวกดานสงเสรมการจำหนาย ดานความสะอาดและความปลอดภย สามารถอภปรายผลไดดงน

1. ดานการปกปองผลตภณฑ มเกณฑโดยรวมอยในเกณฑด ทงนเพราะ การออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดกระดาษ เปนบรรจภณฑทนยมใชมากทสด ซงกระดาษทมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสมคอ กระดาษชนดขาวสองดาน เปนกระดาษคณภาพด มสขาวทงสองดานเนอในแนน ลกษณะของทงสองดานจะเหมอนกน มโครงสรางทแขงแรง เมอทำการพมพจะทำใหสสวย เหมาะกบการใชเปนกลองของขวญไปในตวได และสอดคลองกบ อมรรตน สวสดทต (2534 : 44)บรรจภณฑนบไดวาเปนปจจยทสำคญของสนคา และขาดไมไดในการดำรงชวต ประโยชนของบรรจภณฑมมากมายและเปนสวนสำคญของสนคาทเกยวของกบระบบเศรษฐกจของประเทศ ชวยในการขนสงสนคาใหเปนไปอยางรวดเรว ปองกนสนคาจากสภาพแวดลอมตางๆ บรรจภณฑในยคแรก จะสามารถเกบรกษาคณภาพของสนคาเพยงระยะเวลาสนๆ เทานน ตอมาในยคปฎวตอตสาหกรรม สนคาตาง ๆ สามารถผลตไดเปนจำนวนมากดวยตนทนตำ ทำใหชองทางในการจำหนายขยายตวขน สภาวะตลาดในระยะนผผลตเพยงแตผลตสนคาใหเรวทสด โดยทผซอพรอมทจะซออยแลว บรรจภณฑยงคงทำหนาทปกปองสนคาไมใหเสยหายในระยะสนๆ และกอใหเกดความสะดวกในการขนสงเทานน บรรจภณฑทดและนาสนใจยอมเปนสวนหนงของการแขงขนในตลาดยคไรพรมแดน เชน ปจจบนซงบรรจภณฑทมการผลตในขณะนมดวยกนหลายชนด อาทเชน บรรจภณฑพลาสตก บรรจภณฑโลหะ และบรรจภณฑกระดาษ เปนตนโดยพบวาในชวงหลายปทผานมา กระแสการอนรกษคณภาพสงแวดลอมไดขยายตวเพมมากขนไปทวโลกสงผลใหบรรจภณฑกระดาษซงผลตมาจากพชทงายตอการยอยสลายจงมมลคาการใชเพมมากขนตามลำดบอยางไรกตามเมอมการนำไมมาผลตกระดาษเพมมากขน กยอมมวนหมดสนไดในทสด ดงนนควรยดหลกการพฒนาแบบยงยนมาใช ดวยการรวมรณรงคปลกตนไมทดแทนไปพรอมๆ กบการใชงาน ทงนเพอประโยชนของชนรนหลงตอไป ซงสอดคลองกบงานวจยของ ศราพร สรรพศร (2546 : บทคดยอ)การออกแบบบรรจภณฑมะปรางและมะยงชดแปรรป สำหรบกลมแมบานเกษตรกร บานดงโชคดจงหวดนครนายก พบวา กระดาษสำหรบบรรจมะปรางอบแหง เลอกใชกระดาษชนดขาว สองดานเปนกระดาษคณภาพด สามารถพบ ตด พมพ ขนรปไดด แขงแรง และนำหนกเบา

2. ดานการบรรจ มเกณฑโดยรวมอยในเกณฑด ทงนเพราะ บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการและเหมาะสม สามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกจากการขนสงบรรจไดงายและจดเรยงไดเปนระเบยบ นำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได และสอดคลองกบ ปน คงเจรญเกยรตและสมพร คงเจรญเกยรต (2541 : 7-8) ทกลาววาบรรจภณฑเปนทงศาสตรทงศลปทใชในการบรรจสนคาในการจดจำหนาย เพอสนองความตองการของผซอหรอผบรโภคดวยตนทนทเหมาะสม ศาสตรและศลปในนยามของบรรจภณฑ หมายถง ความรทใช

95

ในการพฒนาบรรจภณฑตองใชความรหลาย ๆ สาขามาประยกตใช ตวอยางเชน บรรจภณฑอาหารตองใชความรทางดานเทคโนโลยอาหารเฉพาะทาง เชน อาหารทเปนแปง อาหารทมความเปนกรดตำเปนตน เพอวเคราะหการเกดปฏกรยาระหวางอาหารและบรรจภณฑ พรอมทงศกษาวธการถนอมรกษาอาหาร ใหไดตามกำหนดเวลาทตองการ หรอทเรยกชอเปนภาษาองกฤษวา Shelf-Life นอกจากนการกำหนดอายขยของอาหารยงตองใชความรทางดานการตลาด การขนสง เพอประเมนเวลาทสนคาอาหารจะอยในตลาดและสามารถบรโภคไดหมดกอนอาหารแปลงสภาพจนบรโภคไมได ซงสอดคลองกบงานวจยของ ภชงค โรจนแสงรตน (2540 : บทคดยอ) การออกแบบปรบปรงบรรจภณฑทเรยนแปรรปของกลมแมบานเกษตรกร จงหวดนนทบร การออกแบบใหบรรจภณฑเกดประสทธภาพในการคมครองสนคาทงในการขายและการขนสง

3. ดานอำนวยความสะดวก มเกณฑโดยรวมอยในเกณฑด ทงนเพราะ การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ สามารถผลตไดในระบบอตสาหกรรม มรปทรงแบบเรขาคณต สามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได สะดวกในการขนสงชวยในการประหยดพนทไดด บรรจภณฑเปดรบประทาน ไดงาย ใชงานงาย เชน การเปด ปด และการเกบรกษา จดจำหนายสนคาไดงายและรวดเรว และสอดคลองกบ ศรวรรณ เสรรตน (2539 : 273) หนาทของบรรจภณฑทางการตลาด เพอใหสะดวกตอการใชงาน กลาวคอ สะดวกตอการเปดใชการถอหรอจดการเคลอนยาย เชนยาสฟนทมฝาพลบลอปปดเปดไดสะดวก หลอดลาบนเนททำใหสะดวกและประหยดในการใช ซงสอดคลองกบงานวจยของศนยการบรรจหบหอไทย สถาบนวจยวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย ไดกลาวถง การบรรจภณฑทไดมาตรฐานจะสามารถชวยปกปองสนคา ระหวางการขนสงและการตลาดจนถงมอผบรโภคในสภาพทดอยางปลอดภย สะดวกตอการจบถอพกพา

4. ดานสงเสรมการจำหนาย มเกณฑโดยรวมอยในเกณฑด ทงนเพราะ รปแบบของบรรจภณฑมงเนนในการพฒนาในรปแบบสากล ทนสมย สวยงาม มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย และมการออกแบบบรรจภณฑในสนคากลมเดยวกนใหมความสอดคลองกน สของบรรจภณฑในแตละชนดมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา แสดงภาพสนคาเพอดงดดความสนใจของลกคา และสามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน ขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ มรสชาตทหลากหลาย ซงจำเปนตองใชภาพถายแสดงใหเหนถงความแตกตางในแตละชนด ภาพประกอบทสวยงามจะชวยใหสนคาแยกแยะความแตกตางของกนและกนไดอยางด ตลอดทงยงดงดดใหลกคาเกดการตดสนใจเลอกซอสนคาไดมากยงขน ระบบการพมพทใชเปนระบบการพมพออฟเซท 4 สลกษณะพเศษของการพมพออฟเซท ไมวาจะเปนรปภาพหรอตวหนงสอ จะพบวาหมกจะตดทวทงภาพสมำเสมอ ขอบภาพหรอตวอกษรจะมความคมชด โดยไมมรอยอดบตามขอบภาพ เพอใหขอมลแกผบรโภคควรมชอผผลต วนทผลต วนหมดอาย ปรมาณสทธ คำบรรยายบนบรรจภณฑควรคำนงถงคอไมสามารถอธบายทกสงทกอยางทตองการได เพราะบรรจภณฑไมมพนทมากพอทจะอธบายทกอยางและวตถหลกของคำบรรยายบรรจภณฑคอดงดดสายตาผบรโภคอยางมประสทธภาพ เลอกคำบรรยายทมความสำคญสามารถสอสารใหผบรโภครบทราบถงประโยชนทแทจรงของสนคา และเปนคำบรรยายทสามารถสอไดชดเจน และรวดเรว การออกแบบบรรจภณฑควรมการจดลำดบความสำคญของคำบรรยาย คำบรรยายใดเปนสงสำคญทสด ทจะสอถงผบรโภค คำบรรยายใดรองลงมา และคำบรรยายใดไมมความสำคญ ซงสอดคลองกบงานวจยของ ศกดา บญยด (2544 : บทคดยอ) ไดกลาวถงปจจย

96

ดานกราฟกบนซองบรรจภณฑทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรป สามารถสรปไดวาปจจยดานการออกแบบกราฟฟกทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรป ของกลมตวอยางชายมากทสด คอปจจยดานภาพประกอบ โดยเฉพาะอยางยงภาพประกอบทเปนภาพทขยายหรอแสดงรายละเอยดของบะหมกงสำเรจรปและเครองประกอบทชดเจน จะสงผลตอความเขาใจมากขน ทงนเหนไดจากคาคะแนนทสงสดของกลมชาย และคาพสยจะสงกวาหวขอทงหมดดวย สวนกลมตวอยางหญงพบวาปจจยดานพนหลงจะสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรปมากทสด โดยเปนพนหลงทใชเทคนค Gradient (การไลคานำหนกส) สวนปจจยทมผลรองลงมาใกลเคยงกนคอ ปจจยดานภาพประกอบ ถาสรปทง 2 กลมตวอยางแลวพบวาเมอดทคาคะแนนความเขาใจแลว ปจจยดานภาพประกอบ จะเปนปจจยทสงผลตอความเขาใจสงสด เพราะคาคะแนนในรายการภาพประกอบทเปนภาพบะหมในภาชนะเพยงบางสวน จะมคาสงสดทงกลมตวอยางชายและกลมตวอยางหญงดวย สวนปจจยดานพนหลง ทกลมตวอยางหญงมคาพสยสงสดนน อาจเนองมาจากความคลาดเคลอนและความไมสมบรณของกลมตวอยางหญงกไดสวนปจจยดานการออกแบบกราฟกทมผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรปรองลงมา คอรปแบบการจดหนาและตวอกษรบอกชอรสและการจดวางตามลำดบ

5. ดานความสะอาดและความปลอดภย มเกณฑโดยรวมอยในเกณฑด ทงนเพราะ การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย จะตองคำนงถงความสะอาดและความปลอดภย การรกษาความสะอาด ตวอาคารสถานทผลตตองรกษาใหอยในสภาพสะอาดถกสขลกษณะ พนผวของเครองมอและอปกรณการผลตทสมผสกบอาหารตองทำความสะอาดอยางสมำเสมอและตลอดเวลา สงของทใชเพยงครงเดยว เชน ถวยกระดาษ กระดาษเชดมอ เปนตน กอนใชตองจดใหมการเกบรกษาในภาชนะหรอสถานทเกบทเหมาะสม เมอใชแลวตองทำลายทงเพอมใหมการนำเอาสงเหลานนกลบมาใชอก การใชผงซกฟอกหรอนำยาทใชลางทำความสะอาด ตลอดจนเคมวตถทใชสำหรบรกษาสขลกษณะของบรเวณอาคารสถานทผลตเครองมอ อปกรณการผลต หรอการอนทเกยวของกบการผลตจะตองอยภายใตเงอนไขทปลอดภย และการเกบรกษาวตถดงกลาวจะตองแยกเปนสดสวนและปลอดภยซงสอดคลองกบ จนตนา แจมเมฆ (2543 : 32) ทกลาววา สวนประกอบของอาหารบางประเภท ทใชเตมบนอาหารเปนอนตรายหรอกอใหเกดอาการแพแกผบรโภคบางกลม ดงนนจงสมควรอยางยงทตองแจงชนด หรอปรมาณของสวนประกอบหรอวสดปรงแตงรสอาหารตางๆ เชน การใชผงชรสการใชวสดกนเสย การเจอส การแตงรสหรอกลน

ขอเสนอแนะ1. การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ในดานของ

รปภาพประกอบ ควรมความหลากหลายสวยงาม และบงบอกถงชนดของขาวแตนใหมความชดเจนมากยงขน

2. การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ในดานของขอมลเกยวกบผบรโภค ควรทำการศกษาเกยวกบรสนยมของกลมผบรโภคและพฤตกรรมการซอ ขนาดสดสวนของมอในการจบหรอหยบใช การบรรจผลตภณฑจดเรยงใหเปนระเบยบ

3. ศกษาการผลตในระบบอตสาหกรรม รปแบบบรรจภณฑและวสดบรรจภณฑ การลดตนทนการผลตเพอใหเกดมลคาเพม สามารถผลตไดจำนวนมากดวยตนทนตำ ในการพฒนาบรรจภณฑการเลอกใชวสดทมตนทนตำอยางเดยว อาจกอใหเกดความเสยหายใหแกบรรจภณฑไดงาย ทำใหบรรจภณฑไมสามารถทำหนาทอยางสมบรณ ดวยเหตน จงตองคดถงผลกระทบของคาใชจายทอาจเกดขนทวทงระบบ

4.หนวยงานของรฐ ทยงมความตองการปรบปรงรปแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ควรนำรปแบบงานวจยทไดนำไปศกษาและพฒนาตอใหสามารถนำไปใชจรงไดสรางเอกลกษณใหกบสนคา และเปนประโยชนสงสดตอชมชน

5. หนวยงานของรฐหรอหนวยงานทเกยวของ ควรจดโครงการฝกอบรมการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ สวนใหญจะพบวาบรรจภณฑทใชอยยงไมไดมาตรฐานและจำเปนทจะตองนำมาสกระบวนการพฒนาเปนอยางมาก เพอใหกลมชมชนสนคาหนงตำบลหนงผลตภณฑ ไดรบความรและสามารถแกไขปญหาไดอยางเปนระบบ โดยการศกษาถงขอปญหาทประสบและนำมาพฒนาเพอลดจดดอยของสนคาลงไป

ขอเสนอแนะสำหรบการวจยครงตอไป1. การออกแบบบรรจภณฑประเภทอน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ ทรพยากรทมอยใน

แตละทองถนของประเทศไทย ทสามารถนำมาแปรรปกอใหเกดประโยชนตอไป ทงอาหาร ของใชเครองเรอน ของตกแตง รวมทงศลปกรรมตาง ๆ สวนหนงไดมาจากการอาศยใชพชผลทางการเกษตรเปนวตถดบ เมอนำความคด ความรและภมปญญามาประยกตใชกบทรพยากรเหลานยอมสามารถกอใหเกดสนคารปแบบตาง ๆ

2. การออกแบบบรรจภณฑสำหรบเดก ทมอายตงแต 1 ปจนถง 10 ป ซงกลมนมผบรโภคเปนจำนวนมาก และการตอบสนองตอบรรจภณฑมความแตกตางจากกลมอน ๆ อาจจำแนกเดกตามเพศไดเดกทงสองเพศมความสนใจทแตกตางกน เดกผหญงจะมความคดสรางสรรค มแนวโนมทจะเลยงดอปถมภคนใกลชด และแสดงความรสกหรอแสดงออกถงความรสก ขณะทเดกผชายจะเนนทางรางกาย การแขงขนและความสนกกบกจกรรมตาง ๆ

97

บรรณานกรม

บรรณานกรม

กตภรณ คมทรพย. (2540). โครงการออกแบบปรบปรงบรรจภณฑผลตภณฑแปรรปอาหารประเภทอาหารแหงสำหรบโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา. วทยานพนธการศกษาศาสตรมหาบณฑต. (ศลปอตสาหกรรม) กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. ถายเอกสาร.

คณะกรรมการกลมผลตรายวชาเทคโนโลยทางการพมพ. เทคโนโลยทางการพมพ. กรงเทพฯ :สำนกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2536

จนตนา แจมเมฆ. (2543) วทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร.พมพครงท 3. กรงเทพฯ :สำนกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ดารารตน พมออน. (2542). องคการการคาโลกกบกฎหมายเกยวกบบรรจภณฑเพอสงแวดลอมของประเทศอตสาหกรรม : ผลกระทบตอประเทศไทย. วทยานพนธ ค.ม.(สาขาวชาบรหารธรกจ) กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ถายเอกสาร.

ดำรงศกด ชยสนท; และ กอเกยรต วรยะกจพฒนา. (2537). การบรรจภณฑ. พมพครงท 1.กรงเทพฯ : โรงพมพสยามเตชนเนอรรซพพลายส.

บญเชด ภญโญอนนตพงษ. (2521) เอกสารประกอบการสอน ภาควชาสถตศกษา : วดผล 302.กรงเทพฯ ภาควชาพนฐานการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ประชด ทณบตร. (2530). การออกแบบบรรจภณฑ. กรงเทพฯ : โอ.เอส พรนตงเฮาส.ประชด ทณบตร. (2530). การออกแบบกราฟฟก. กรงเทพฯ : โอ.เอส พรนตงเฮาส.ปน คงเจรญเกยรต. (2530). บรรจภณฑอาหาร. กรงเทพฯ : หางหนสวนสามญจำกด รวมคา.ปนและสมพร คงเจรญเกยรต. (2541). บรรจภณฑอาหาร. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หยเฮง.พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. (2546). กรงเทพฯ : นานมบคพบลเคชนส.พรเทพ เลศเทวศร. (2545). รวมบทความและรายงานการวจยศาสตรแหงการออกแบบ. กรงเทพฯ :

จฬาลงกรณมหาวทยาลยพรทว พงรศม; และอรญ หาญสบสาย. (2537). สาระนารเรองกระดาษพมพ. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ.พวงรตน ทวรตน. (2538). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ : จฬา

ลงกรณมหาวทยาลยภชงค โรจนแสงรตน. (2540). การออกแบบปรบปรงบรรจภณฑทเรยนแปรรปของกลมแมบาน

เกษตรกรจงหวดนนทบร. วทยานพนธการศกษาศาสตรมหาบณฑต. (ศลปอตสาหกรรม)บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

ทองเจอ เขยดทอง. (2530). การออกแบบสญลกษณ. กรงเทพฯ: สำนกพมพสปประภา.นวลนอย บญวงษ. (2542). หลกการออกแบบ. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศกดา บญยด. (2544). ปจจยดานกราฟกบนซองบรรจภณฑทสงผลตอความเขาใจในรสชาตของบะหมกงสำเรจรป. กรงเทพฯ : สำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศนยการบรรจหบหอไทย. (2532). คมอการใชกระดาษเพอการหบหอ. กรงเทพฯ : โรงพมพสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ศรพงศ พยอมแยม. (2530). การพมพเบองตน. กรงเทพฯ: โอ.เอส พรนตงเฮาส.ศรวรรณ เสรรตน. (2539). การบรหารการตลาดยคใหม. กรงเทพฯ : สำนกพมพวสทธพฒนาสขมาล ตรยไชยาพร. (2546). โครงการเสนอแนะการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑกลวยแปรรป

สำหรบโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ. วทยานพนธการศกษาศาสตร มหาบณฑต.(ศลปอตสาหกรรม) บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. ถายเอกสาร.

อมรรตน สวสดทต. (2534, 10 กรกฎาคม). ผลกระทบของบรรจภณฑทมตอสงแวดลอมเศรษฐกจและสงคม : รายงานการสมมนาเรองบรรจภณฑกบสงแวดลอมปญหาทนาจบตามอง.

Robert, Mccall. B. (1970). Fundamental Statistics for Psychology. USA : Harcourt, Brace &World, Inc.

Wendy, Jedlicka. (2001). Positive Consumer Perception-Leveraging Green : Opportunitesfor renewable, non-wood packaging as part of a sustainable consumer market.University of St. Thomas. MN 5113 United States.

100

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

แบบประเมนผลความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญ โดยเปนการประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา(Rating Scale) ซงกำหนดคาคะแนน (Weight) ออกเปน 5 ระดบ ดงน

5 หมายถง ผลการประเมนในระดบดมาก4 หมายถง ผลการประเมนในระดบด3 หมายถง ผลการประเมนในระดบพอใช2 หมายถง ผลการประเมนในระดบตองปรบปรง1 หมายถง ผลการประเมนในระดบใชไมได

คำชแจง โปรดอานขอความองคประกอบในแบบประเมนผลนแตละขออยางละเอยดแลวพจารณาใหถองแทวา แบบประเมนผลสอดคลองกบความคดเหนของทานมากนอยเพยงใด และทานมความคดเหนเกยวกบการออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ อยในระดบใด โดยในแตละขอมคำตอบใหเลอก 5 ระดบ ดมาก ด พอใช ตองปรบปรง ใชไมได แลวเขยนเครองหมาย ลงในชองระดบทตรงกบความคดเหนของทาน

แบบประเมนผล การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบ A

ประสทธภาพของบรรจภณฑ ความคดเหน ดมาก ด พอใช ควรปรบปรง ใชไมได

ดานปกปองผลตภณฑ 1. ปองกนการสมผสกบนำ ความชน หรอ

อากาศ

คำอธบาย จากตวอยางแสดงวา ดานปกปองผลตภณฑ หวขอ ปองกนการสมผสกบนำ ความชน หรออากาศ นน เปนระดบทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด คอ ด

แบบประเมนผลความคดเหนของผเชยวชาญทมตอ

การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

103

ประสทธภาพของบรรจภณฑ ความคดเหน ดมาก ด พอใช ควรปรบปรง ใชไมได

ดานปกปองผลตภณฑ 1. ปองกนการสมผสกบความชนหรออากาศ

- ออกแบบบรรจภณฑโดยใชวสดจากกระดาษ ซงมคณสมบตปองกนความชนอากาศไดอยางเหมาะสม

2. ปกปองผลตภณฑทอยภายในซงเกดจากแรงกระแทกจากภายนอกได- โครงสรางบรรจภณฑสามารถปดไดสนทเพอคมครองผลตภณฑภายในได

- บรรจภณฑมความกระทดรดและพอดกบผลตภณฑภายใน

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑไมใหแตกหกงาย

- บรรจภณฑสามารถชวยปกปองรกษาผลตภณฑได เมอไดรบแรงกระแทกไมแรงนก

ดานการบรรจ1. บรรจผลตภณฑไดตามจำนวนทตองการ

และเหมาะสม- มปรมาณบรรจพอเหมาะและขนาดทพกพาไดสะดวก

- สามารถบรรจไดงายและเปนระเบยบ2. ใชรวมกบผลตภณฑขางเคยง

- บรรจภณฑสามารถนำไปประยกตใชกบผลตภณฑประเภทขนมขบเคยวทมลกษณะเดยวกนได

ดานอำนวยความสะดวก1. การขนสง

- บรรจภณฑสามารถจดเรยงในลกษณะซอนกนได

แบบประเมนผล การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบ A

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

104

ประสทธภาพของบรรจภณฑ ความคดเหน ดมาก ด พอใช ควรปรบปรง ใชไมได

2. ใชงานงาย เชน การเปด ปดและการเกบรกษา- สามารถเปดรบประทานไดงาย- เกบรกษาผลตภณฑไดสะดวกในกรณทยงรบประทานไมหมด

ดานสงเสรมการจำหนาย1. รปแบบนาสนใจจดจำตราสนคา

และสนคา- ดงดดความสนใจของลกคา- สามารถเลอกซอสนคาในแตละชนดไดงายขน

- บรรจภณฑมความทนสมย สวยงามดงดดความสนใจลกคาเมอพบเหน

- สของบรรจภณฑในแตละประเภทมสทแตกตางกน เพองายตอการแยกแยะสนคา

- สของบรรจภณฑสรางความโดดเดนกวาสนคาขาวแตนยหออน ๆ ทวางจำหนายในทเดยวกน

- ใชภาพประกอบทเหมอนจรงชวยในการแยกแยะความแตกตางของสนคาไดเปนอยางด

2. กระตนใหเกดการซอซำ- มเอกลกษณทลกคาสามารถจดจำไดงาย- ขอความโฆษณาบนบรรจภณฑ ชวนใหลกคากลบมาซออก

ดานความสะอาดและความปลอดภย1. ผลตภณฑ

- การผลตสนคาไดมาตรฐานและถกสขอนามย

2. วสด อปกรณ- สวนผสมของผลตภณฑไดมาตรฐาน

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

105

ตอนท 2 สำหรบผตอบแบบประเมน แสดงความคดเหนเพมเตมและ ใหขอเสนอแนะตาง ๆ

2.1 เหตผลใดทสนบสนนการตดสนใจซอขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

มากทสด

...........................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

2.2 ทศนคตดานรปแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

ควรมรปลกษณแบบใดททานใหความสนใจ

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

2.3 ขอเสนอแนะและความคดเหนเพมเตมของทานทมตอการออกแบบบรรจภณฑสำหรบ

ขาวแตน ในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

2.3.1 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบกลอง A

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

2.3.2 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบถง A...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

2.3.3 บรรจภณฑสำหรบขาวแตน แบบกระปอง A

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

106

ภาคผนวก ข

หนงสอขอความอนเคราะหทดสอบแบบประเมน

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

ภาคผนวก ค

อารตเวรค การออกแบบบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

ภาคผนวก ง

รปบรรจภณฑสำหรบขาวแตนในโครงการหนงตำบลหนงผลตภณฑ

179

180

181

ประวตยอผวจย

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นางสาวอโนทย เพชรสวรรณ

วนเดอนปเกด 8 ธนวาคม 2512

สถานทเกด อำเภอเมอง จงหวดลำปาง

สถานทอยปจจบน 1805/36 ถนนจรญสนทวงศ 57 แขวงบางพลดเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร 10700

ตำแหนงหนาทการงานปจจบน เจาหนาทออกแบบสงพมพ

สถานททำงานปจจบน บรษท กรงไทยการไฟฟา จำกด

ประวตการศกษาพ.ศ. 2533 ปวส. สาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม

จากสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตภาคพายพ

พ.ศ. 2535 ปรญญาตร สาขาวชา ออกแบบเครองปนดนเผาจากสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตเพาะชาง

พ.ศ. 2549 การศกษามหาบณฑต วชาเอกอตสาหกรรมศกษาจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

183