16
1 ชีววิทยาการอนุรักษ์ สราวุธ คลอวุฒิมันตร์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ชีววิทยาการอนุรักษ์ Conservation Biology / Biological conservation เป็นการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เกียวกับธรรมชาติและ สถานะของความหลากหลายทางชีวภาพบนโลก จุดมุ ่งหมายของการศึกษาเพือป้ องกันสปีชีส์ ถินทีอยู่ อาศัยของพวกมัน และระบบนิเวศจากอัตราการสูญ พันธุ์ทีสูงขึ นและการสูญเสียของปฏิสัมพันธ์ทาง ชีววิทยา ชีววิทยาการอนุรักษ์ เป็นสหวิทยาการ(integrated, multidisciplinary science) วิทยาศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และการฝึกฝนปฏิบัติ ของการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ชีววิทยาการอนุรักษ์ มีความสําคัญอย่างยิงต่อ การสร้างความร่วมมือระหว่างสาขาวิชา การสร้างบุคลากร (การฝึก, การวิจัย, การทํางาน ภาคสนาม) การอนุรักษ์ทั งทางด้านวิทยาศาสตร์และนโยบาย ชีววิทยาการอนุรักษ์ เป็นสหวิทยาการ (integrated, multidisciplinary science) ทีตอบสนองต่อการรักษาสปีชีส์และระบบ นิเวศ ซึ งมีจุดมุ่งหมาย 3 ประการ เพือรายงานความหลากหลายทางชีวภาพทีมี ทั งหมดในโลก ชีววิทยาการอนุรักษ์ เพือสํารวจผลของผลกระทบของมนุษย์ต่อสปีชีส์ ความหลากหลายทางพันธุกรรม และระบบนิเวศ เพือพัฒนาวิธีการต่าง ๆ สําหรับการป้องกันการ สูญพันธุ์ คงความหลากหลายทางพันธุกรรม ภายในสปีชีส์ และปกป้ องฟื นฟูชุมชีพและการ ทํางานภายในระบบนิเวศของสปีชีส์ต่าง ๆ

ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

1

ชววทยาการอนรกษ

สราวธ คลอวฒมนตร ภาควชาวทยาศาสตร

คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ชววทยาการอนรกษ

• Conservation Biology / Biological conservation

• เปนการศกษาทางวทยาศาสตรเก�ยวกบธรรมชาตและสถานะของความหลากหลายทางชวภาพบนโลก จดมงหมายของการศกษาเพ�อปองกนสปชส ถ�นท�อยอาศยของพวกมน และระบบนเวศจากอตราการสญพนธท�สงข�นและการสญเสยของปฏสมพนธทางชววทยา

ชววทยาการอนรกษ

• เปนสหวทยาการ(integrated, multidisciplinary science)

–วทยาศาสตร เศรษฐศาสตร และการฝกฝนปฏบตของการจดการทรพยากรธรรมชาต

ชววทยาการอนรกษ

• มความสาคญอยางย�งตอ

–การสรางความรวมมอระหวางสาขาวชา

–การสรางบคลากร (การฝก, การวจย, การทางานภาคสนาม)

–การอนรกษท�งทางดานวทยาศาสตรและนโยบาย

ชววทยาการอนรกษ

• เปนสหวทยาการ (integrated, multidisciplinary science) ท�ตอบสนองตอการรกษาสปชสและระบบนเวศ ซ� งมจดมงหมาย 3 ประการ

–เพ�อรายงานความหลากหลายทางชวภาพท�มท�งหมดในโลก

ชววทยาการอนรกษ

–เพ�อสารวจผลของผลกระทบของมนษยตอสปชส ความหลากหลายทางพนธกรรม และระบบนเวศ

–เพ�อพฒนาวธการตาง ๆ สาหรบการปองกนการสญพนธ คงความหลากหลายทางพนธกรรมภายในสปชส และปกปองฟ� นฟชมชพและการทางานภายในระบบนเวศของสปชสตาง ๆ

Page 2: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

2

ชววทยาการอนรกษ

• มความคลายคลงกบ ความคดดานส�งแวดลอม (Environmentlism)

–เนนดานการศกษาวจยทางชววทยา ซ� งนาผลการศกษาไปประกอบการเคล�อนไหวทางส�งแวดลอม

–ไมเนนกจกรรมการเคล�อนไหวทางการเมองและการศกษา

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

• องคกรในระดบนานาชาต

–UNESCO

–IUCN

–Conference of the Contracting Parties (COP)

–องคกรอสระเชน Green Peace และWorld Wide Fund for Nature

UNESCO

• มขอบเขตการทางานท�กวางมาก รวมถงดานทรพยากรธรรมชาต หน�งในงานของยเนสโกคอ โครงการมนษยและชวมณฑล (Man and Biosphere programme)

UNESCO

• วตถประสงคของโครงการ MAB

1) การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

2) สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

3) ดารงรกษาคณคาทางวฒนธรรมท�เก�ยวของ

UNESCO

• ภายใตโครงการมนษยและชวมณฑลมการจดต�ง "พ�นท�สงวนชวมณฑล (Biosphere Reserve)" ข�น

• เพ�อสงเสรมและแสดงถงความสมพนธท�สมดลระหวางมนษยและโลกของส�งมชวต

UNESCO

• บทบาทสาคญของพ�นท�สงวนชวมณฑล

1) การอนรกษ ชวยใหมการอนรกษลกษณะภมทศน ระบบนเวศ ชนดและพนธกรรม

2) การพฒนา ชวยเหลอการพฒนาทรพยากรมนษยและเศรษฐกจใหมความย �งยนท�งดานนเวศวทยา และสงคมวฒนธรรม

Page 3: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

3

UNESCO

3) การสนบสนน เชน โครงการสาธต การใหการศกษา ฝกอบรม การวจยดานส�งแวดลอม และการตดตามตรวจสอบปญหาท�เก�ยวของกบการอนรกษ และพฒนาอยางย �งยนในทกระดบ ท�งระดบทองถ�น ระดบภมภาค ระดบชาต และระดบโลก และการแลกเปล�ยนขอมลขาวสารในเครอขายพ�นท�สงวนชวมณฑลท�วโลก

MAB Project: สะแกราช

IUCN

• องคการระหวางประเทศเพ�อการอนรกษ (International Union for Conservation of Nature, IUCN)• มงเนนดานการใหคณคาและการอนรกษธรรมชาต

การใชประโยชนอยางมอยางมประสทธภาพ และเทาเทยม และเสนอการแกปญหาโดยยดธรรมชาตเปนหลก เพ�อการแกปญหาภมอากาศ อาหาร และ การพฒนา

IUCN

• พนธกจหลกคอ การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

–ความหลากหลายทางชวภาพเปนตวหลกสาคญตอการแกปญหาสาคญตาง ๆ เชน การเปล�ยนแปลงของภมอากาศ การพฒนาอยางย �งยน และความม�นคงทางอาหาร

IUCN

• มความสาคญตอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพท�งระดบนานาชาต และระดบทองถ�น

–ผลกดนใหเกดการข�นบญชแดงของสตวท�ถกคกคาม (IUCN Red List of Threatened Species)

IUCN

• ผลกระทบท�เกดจาก IUCN มอทธพลตอองคกรตาง ๆ ท�วโลกมากกวา 1,200 หนวยงานท�งภาครฐ และองคกรอสระ –ท�งดานนโยบาย และกฎหมาย

• เชน อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซ�งชนดสตวปาและพชปาท�ใกลสญพนธ หรอ ไซเตส (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, CITES)

Page 4: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

4

IUCN

• เปาหมายของCITES

–อนรกษทรพยากรสตวปาและพชปาชนดพนธท�ใกลจะสญพนธหรอถกคกคามอนเน�องมาจากการคาระหวางประเทศ

–โดยการสรางเครอขายท�วโลกเพ�อควบคมการคาระหวางประเทศ ท�งสตวปา พชปา และผลตภณฑ

IUCN

–ควบคมการสงออก (export) การสงกลบออกไป (reexport) การนาเขา (import) และการนาเขาจากทะเล (introduction from the sea) ชนดพนธของสตวปาและพชปาท�ถกควบคมการคาออกเปน 3 กลม ในแตละบญช (1-3) จะมลาดบความสาคญตอการอนรกษลดหล�นกนไป

COP

• เปนการประชมท�จดทก 3 ป

–เพ�อตดตามและประเมนเหตการณทางส�งแวดลอม และกาหนดแนวทางการดาเนนงานสาหรบการตดตามในการประชมคร� งถดไป

COP

• การทางานของการประชมน� เนนหลกเก�ยวกบอนสญญาแรมซาร (Ramsar Convention) หรอช�อทางการ คอ อนสญญาวาดวยพ�นท�ชมน�าท�มความสาคญในระดบนานาชาต โดยเฉพาะในการเปนถ�นท�อยของนกน�า (The Convention onWetlands of International Importance, especially as Waterfowl Habitat)

NGOs

• กรนพซ และกองทนสตวปาโลก

–เปนองคกรเอกชนท�มจดประสงคคลายคลงกน

•การรกษาสภาพแวดลอมใหดารงอยสาหรบคนรนหลง

•ท�งสององคกรใชการรบบรจาคจากบคคลท�วไปเพ�อใชในการดาเนนงานขององคกร และจดกจกรรมตาง ๆ เพ�อส�งแวดลอมท�วโลก

Page 5: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

5

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

• องคกรในระดบประเทศ–กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมท�

ทาหนาท�หลก •ซ� งประกอบดวย สานก และกรม กอง ตาง ๆ

จานวนมาก –กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช –กรมปาไม

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

–กรมสงเสรมคณภาพส�งแวดลอม –กรมควบคมมลพษ –กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝ�ง –สานกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

•หนวยงานท�ยอยจากระดบกรมลงไปมกมหนาท�เฉพาะทางมากข�น และมการกระจายหนาท�ความรบผดชอบในขอบเขตท�จากดมากข�น

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

• เชน กองคมครองพนธสตวปาและพนธพชปาตามอนสญญา–ดแลส�งมชวตท�ถกคกคาม และการดาเนนงาน

เก�ยวกบการคาส�งมชวตระหวางประเทศโดยเฉพาะชนดท�อยในบญชแดงของไซเตส

องคกรตาง ๆ ท�เก�ยวของ

–สานกอนรกษสตวปา•ท�ดแลเขตรกษาพนธสตวปาและเขตหามลาสตว

ปาท�วประเทศ –สานกอทยานแหงชาต•ดแลเขตพ�นท�อทยานแหงชาตตาง ๆ ท�วประเทศ•ดานการศกษา วจยทางวทยาศาสตร การ

นนทนาการ และการปองกนรกษาพ�นท�

บทบาทของนเวศวทยากบการอนรกษ

• การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพใหประสบความสาเรจไดจาเปนตองใชความรทางนเวศวทยาประกอบ

• ตวอยาง

–การกาหนดสถานะการอนรกษ (conservation status) ของส�งมชวต

Page 6: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

6

บทบาทของนเวศวทยากบการอนรกษ

–การอนรกษชนด (species conservation)

–การกาหนดพ�นท�อนรกษ

–การนาเสนอแนวทางแกปญหาและการกาหนดนโยบาย

–การศกษาเพ�ออนรกษส�งมชวตภายใตผลของภาวะโลกรอน

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ทาใหทศทางการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพชดเจนข�น

• จาเปนตองพจารณาส�งมชวตท�มความสาคญตอการอนรกษ เชน ส�งมชวตใกลสญพนธ หรอ ส�งมชวตเฉพาะถ�น เน�องจากโดยงบประมาณเพ�อการอนรกษคอนขางจากด

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• การพจารณาสถานะอางองจาก

–ขอมลอนกรมวธาน

–ชววทยา

–นเวศวทยา (ความชม และ ขอบเขตการแพรกระจายของส�งมชวต)

(Stuckard et al., 2013)

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ขอบเขตการแพรกระจาย คอ การแพรกระจายของชนดโดยพจารณาขอบเขตพ�นท�อยอาศยของท�งชนดหรอกลมท�พจารณา

ตวอยางขอบเขตการแพรกระจาย

IUCN/SSC Canid Specialist Group

Gray fox (Urocyon cinereoargenteus)

Page 7: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

7

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• เกณฑของ IUCN ไดกาหนดสถานะการอนรกษของส�งมชวตตาง ๆ ตามความเส�ยงจากมากท�สดไปนอยท�สดไดเปนดงน�

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�สญพนธไปแลว (extinct; EX)

–ใชกบส�งมชวตสาหรบชนดท�ตว/ตนสดทายตายแลว

–โดยมหลกฐานชดเจน และไมพบชนดดงกลาวมชวตมาแลว 50 ป

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�สญพนธจากธรรมชาต (extinct in the wild; EW)

–ใชกบชนดท�ไมพบในถ�นท�อยตามธรรมชาต (ท�เคยมการบนทก)

–ปจจบนพบเฉพาะในพ�นท�จดการโดยมนษย เชน สวนสตว สถานเพาะเล�ยง

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�มความเส�ยงตอการสญพนธ (Threatened species)

–Critically endangered species; CR

–Endangered species; EN

–Vulnerable species; VU

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�มความเส�ยงข�นวกฤตตอการสญพนธ (critically endangered species; CR) –ใชกบชนดมประชากรลดลงรอยละ 80-90 ภายใน

3 ป หรอ 1 ช�วรน –มขอบเขตการกระจายลดลง –มประชากรตวเตมวย นอยกวา 250 ตว –อาจสญพนธภายใน 3 ป หรอ 1 ช�วรน

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ตวอยาง

–แรดชวา (Rhinoceros sondaicus)

–แรดสมาตรา หรอ กระซ (Dicerorhinussumatrensis)

–กปร (Bos sauveli)

Page 8: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

8

กระซแรดชวา

กปร

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�ใกลการสญพนธ (endangered species; EN) –ใชกบชนดท�มประชากรตามธรรมชาตลดขนาด

รอยละ 50-70 –ถ�นท�อยกลายเปนหยอม (fragment) เลก และ

เช�อมตอกนลดลง –พบประชากรไมเกน 5 หยอม

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

–ประชากรตวเตมวย พบนอยกวา 2,500 ตว + ลดลงรอยละ 20 ใน 5 ป (2 ช�วรน)

–แตละประชากรยอยมนอยกวา 250 ตว

– มแนวโนมสญพนธจากธรรมชาตใน 20 ป หรอ 5 ช�วรน (อาจยาวนานไดถง 100 ปข�นกบชนด)

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

–ตวอยาง

•ชะนมอดา (Hylobates agilis)

•คางคาวคณกตต (Craseonycteristhonglongyai)

ชะนมอดา

คางคาวคณกตต

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�เกอบอยในขายใกลการสญพนธ (vulnerable species; VU)

–เปนชนดท�มประชากรลดลงรอยละ 30-50

–ขอบเขตการกระจายลดลง พบอยไมถง 10 พ�นท�

–มประชากรตวเตมวย(ประมาณการ) มากกวา 1,000 ตว

Page 9: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

9

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

–ไมมแนวโนมสญพนธภายใน 100 ป

–ตวอยาง

• พยน (Dugon dugon)

•นางอาย (Nycticebus bengalensis)

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�เกอบอยในขายเส�ยงตอการสญพนธ (NT -Near Threatened)

–เปนชนดท�ไมเขาเกณฑขางตน

–แตมโอกาสท�อาจอยในสถานะส�งมชวตท�มความเส�ยงตอการสญพนธในอนาคตอนใกล

สถานะการอนรกษของส�งมชวต

• ส�งมชวตท�มความเส�ยงต�าตอการสญพนธ (LC -Least Concern)

–เปนชนดท�ไมอยในเกณฑ 1.1-1.4

–ส�งมชวตท�มความชมสง และขอบเขตการกระจายกวางถกจาแนกอยในกลมน�

การศกษาเพ�ออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

• การอนรกษสปชส

–Flagship species

–Indicator species

Page 10: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

10

การอนรกษชนด

• การอนรกษชนดมกเปนประเดนหลกท�พจารณาเพ�ออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

• การอนรกษชนดอาจไมสามารถทาไดครอบคลมทกชนดในธรรมชาต

• การเลอกชนดเพ�อการอนรกษอาจเลอกจากสถานะการอนรกษ แฟลกชปสปชส (flagship species) หรอ จากดชนชวภาพ (biological indicator)

การอนรกษชนด

• แฟลกชปสปชส

–ชนดท�ใชเปนจดศนยรวมของการวางแผนเพ�อการอนรกษ โดยใชลกษณะของชนดน�นท�ดงดดกลมคนเปาหมาย

–เปนชนดท�มการใชงบประมาณมากท�สด ใหลาดบความสาคญจากความดงดดตอสาธารณะชน (public appeal)

การอนรกษชนด

• แฟลกชปสปชส

–อาจมผลทางออมทางการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ เชน

• เพ�อการศกษา

• เพ�อเพ�มความตระหนกตอการอนรกษ

•และเพ�อดงดดแหลงทนสาหรบการอนรกษ

การอนรกษชนด

• แฟลกชปสปชสอาจเปนดชนความหลากหลายทางชวภาพ (biodiversity indicator) หรอส�งมชวตท�มความเส�ยงตอการสญพนธในเวลาเดยวกน • ตวอยาง

• เสอเบงกอล (Bengal tiger; Panthera tigris) •แพนดา (giant panda; Ailuropoda melanoleuca) •ชางเอเชย (Elephas maximus)

การอนรกษชนด

• ขอจากด–อาจทาใหการจดการ และการลาดบความสาคญ

กบชนดท�เปนท�นยมมากกวาชนดท�อยในสถานะถกคกคาม –การจดการสาหรบแฟลกชปสปชสท�แตกตางกน

อาจทาใหเกดความขดแยงตอท�งการอนรกษ และการรบรของสงคม

Page 11: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

11

การอนรกษชนด

–การหายไปของแฟลกชปสปชสสามารถทาใหเกดผลลบตอทศนคตของผท�เขารวมกจกรรมการอนรกษ

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• การอนรกษถ�นท�อยเพ�อรกษาความหลากหลายทางชวภาพใหคงอยนานท�สดควรคานงถงส�งตาง ๆ เชน –คณภาพของแหลงท�อย –ผลกระทบชายขอบ (edge effect)–ประเภทของพ�นท�โดยรอบ –การเช�อมตอ (connectivity) กบพ�นท�ประเภท

เดยวกน

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• การอนรกษถ�นท�อยอยางมประสทธภาพในปจจบนมการนาความรดานประชากรระดบเมตา (metapopulation) ประกอบ

–พจารณาเก�ยวกบพลวตของประชากรระหวางหยอมท�อย (patch habitat) จานวนของหยอมท�อย ระยะทางของหยอมท�อยท�ทาใหส�งมชวตตดตอกนได และ คณภาพของหยอมท�อย

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• พ�นท�อนรกษ หรอพ�นท�คมครอง (protected area)

–เปนเคร�องมอหน�งในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแบบองครวม

–มแนวความคดท�วาการรกษาพ�นท�ใหมความเหมาะสมตอการดารงอยของส�งมชวตตาง ๆ ไดจะทาใหส�งมชวตตาง ๆ อยไดเชนกน

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• โครงสรางของพ�นท�อนรกษควรมการแบงเขต (zoning)

–เพ�อวตถประสงคของการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและการใชประโยชนของมนษย

Page 12: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

12

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• สวนเขตแกนกลาง (core zone, core preserve)

–สาคญตอการดารงอยของความหลากหลายทางชวภาพ

–อยในสวนท�มนษยรบกวนนอยท�สด

–ในการจดการท�วไปเขตน�จะไมอนญาตใหนกทองเท�ยวเขาไปรบกวน

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• เขตกนชน (buffer zone)

–เปนเขตท�อยรอบนอกของเขตแกน

–เปนพ�นท�ท�อนญาตใหมการจดกจกรรมบางอยางเพ�อการนนทนาการ โดยกจกรรมตาง ๆ มระดบการรบกวนไมสงมาก และมการจดการพ�นท�และการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางย �งยน

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• เขตรอบนอก (transition zone)

–สวนท�อยนอกสด

–เปนพ�นท�อยอาศยของชมชน

–มการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมของชมชน มการฝกอบรมใหการศกษาแกประชาชนในเร�องการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต

การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• ท�ง 3 เขตเปนการออกแบบเพ�อใหการอนรกษบรรลวตถประสงคทางการอนรกษ พรอมกบอยรวมกบชมชน

–ชมชนไดใชทรพยากรไดในระดบท�ไมกอใหเกดความเส�อมโทรม และเกดความหวงแหนทรพยากรของชมชน

โครงสรางของพ�นท�อนรกษ การศกษาเพ�อกาหนดพ�นท�อนรกษ

• พ�นท�อนรกษท�เหมาะแกการอนรกษมเกณฑหลายดาน ท�งขนาด จานวน รปราง การกระจาย การเช�อมตอ (connectivity) ระหวางพ�นท�อนรกษ

Page 13: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

13

ภาวะโลกรอน

• Global warming

• ปรากฏการณท�อณหภมเฉล�ยของโลกสงข�น จากผลของปรมาณแกสเรอนกระจกท�เพ�มข�น

• โดยเฉพาะจากกจกรรมของมนษยในปจจบนท�ทาใหอตราการปลดปลอยแกสเรอนกระจกสงข�นดวยอตราเรวกวาตามธรรมชาต

ภาวะโลกรอน

• ผลท�เกดคอภาวะเรอนกระจก (greenhouse effect)

–กกพลงงานความรอนใหอยในโลกไมใหออกนอกช�นบรรยากาศไป

–ทาใหอณหภมของโลกสงข�น

ภาวะโลกรอน

• ผล

–อณหภมสงข�น

–วฏจกรของน�าเปล�ยนแปลง

–การดารงอยของส�งมชวตเปล�ยนแปลง

ภาวะโลกรอน

• ปรมาณคารบอนไดออกไซดสมพนธกบอณหภมเฉล�ยของโลก

–ปจจบนมแกสเรอนกระจกเพ�มข�นจากกจกรรมของมนษยดวยอตราท�สงกวาท�เคยปรากฏในประวตศาสตร

Page 14: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

14

ภาวะโลกรอน

• จากชวงยคน�าแขงอณหภมของโลกสงข�น 5-8 องศาเซลเซยสซ� งใชเวลามากกวา 10,000 ป

• ในขณะท�ปจจบน (ปค.ศ. 2016) ใชเวลาไมถง 100 ปอณหภมเฉล�ยของโลกสงข�น 1 องศาเซลเซยสเม�อเทยบกบกอนยคปฏวตอตสาหกรรม (ทศวรรษท� 1950)

ภาวะโลกรอน

• ระยะเวลาชวงส�น ๆ น�อาจทาใหส�งมชวตจานวนมากไมสามารถปรบตวไดทนและอาจกระตนใหการสญพนธเกดไดในระยะเวลาอนใกล

ภาวะโลกรอน

• ผลของภาวะโลกรอนอาจสงผลตอโลกในอนาคตในดานตาง ๆ –ทรพยากรน�า –ระบบนเวศ –อาหารและผลผลตจากปา –พ�นท�ชายฝ�ง –สขภาพ

ภาวะโลกรอน

• ดานทรพยากรน�า

–การหมนเวยนน�าท�ผดปกต

–น�าแขง หมะ และน�าแขงใตดน (รวมเพอรมาฟรอสต) ท�วโลกเร�มละลายมากข�น

•ซ� งอาจทาใหทะเลสาบบางสวนขยายขนาดจากน�าแขงท�ละลาย

ภาวะโลกรอน

–ดนในเขตข�วโลกอาจสญเสยความเสถยรจากเพอรมาฟรอสตท�ละลายมากข�น

•ทาใหหนถลมในเขตเทอกเขา

•อาจเปล�ยนระบบนเวศในเขตอารคตกและแอนตารคตก

–ผลท�ตามมาคอมน�าหมนเวยนในวฏจกรมากข�น

Page 15: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

15

ภาวะโลกรอน

–น�าผวดนจากหมะและน�าแขงละลายมมากข�น

–ทะเลสาบและแมน�าในหลายบรเวณอนข�น

•อาจสงผลตอคณภาพน�า เชน ปรมาณออกซเจนละลายต�าลง และ ความเคมของน�า

–บางบรเวณอาจมน�าฝนมากข�นอาจเกดภาวะน�าทวม ดนถลม หรอการกดเซาะชายฝ�งมากข�น

ภาวะโลกรอน

–พ�นท�ท�ปรมาณน�าฝนลดลง อาจเกดภาวะแหงแลง ซ� งสงผลตอคณสมบตของระบบนเวศ และผลผลตทางการเกษตรในท�สด

ภาวะโลกรอน

• ดานระบบนเวศ

–เกดการรบกวนระบบนเวศ

• เชน น�าทวม ความแหงแลง ไฟปา

•มอทธพลรวมกบการเปล�ยนแปลงของพ�นท�โดยมนษย มลภาวะ และการใชทรพยากรเกนขนาด

ภาวะโลกรอน

–การเปล�ยนแปลงมกท�สงผลในทางลบตอความหลากหลายทางชวภาพและการบรการตาง ๆ ของระบบนเวศ (ecosystem services) •การกกเกบน�า และแหลงอาหาร

ภาวะโลกรอน

• ดานอาหารและผลผลตจากปา

–ผลผลตทางการเกษตรในเขตอบอน (อณหภมสงข�น 1-3 C) มแนวโนมท�ผลผลตจะสงข�น

–เขตรอนอณหภมท�สงข�น (1-2 C) จะสงผลในทางลบทาใหผลผลตต�าลง และเกดภาวะขาดแคลนอาหาร

ภาวะโลกรอน

–ปรมาณน�าฝนท�เปล�ยนแปลงในแตละพ�นท�

•อาจเปนปจจยท�ทาใหผลผลตมความไมแนนอนสงข�น

•พ�นท�การเพาะปลกอาจเปล�ยนตามภมอากาศท�เปล�ยนแปลง

Page 16: ชีววิทยาการอนุรักษ์bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/Conservation_biology.pdfชีววิทยาการอนุรักษ์ •มีความคล้ายคลึงกับ

16

ภาวะโลกรอน

• ดานพ�นท�ชายฝ�ง –ความเส�ยงมท�งการถกกดเซาะ และระดบน�าทะเล

ท�สงข�น –ระบบนเวศแนวปะการง•ปะการงสวนมากไมสามารถปรบตวได • เกดการฟอกขาว (coral bleaching) •อตราการตายสงข�น

ภาวะโลกรอน

–ส�งมชวตบนบกและมนษยจานวนมากจะสญเสยถ�นท�อยอาศยจากระดบน�าทะเลท�สงข�น

ภาวะโลกรอน

• ดานสขภาพของมนษย

–ผลโดยตรง

•อาจทาใหมนษยปวยหรอตายได

–การเกดคล�นความรอน

–ปรากฏการณอ�นท�เก�ยวเน�องเชน ไฟปา ความแหงแลง น�าทวม และพาย

ภาวะโลกรอน

•ขอบเขตการกระจายของเช�อกอโรคและพาหะนาโรคอาจขยายขอบเขตไดกวางมากข�น

ภาวะโลกรอน

• ในการประชม COP21 หรอ Conference of Parties การประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศสมยท� 21

• ในวนท� 7- 8 ธนวาคม 2558 ณ กรงปารส

• แสดงใหเหนถงความพยายามในการลดความรนแรงของภาวะโลกรอนท�สงผลกระทบอยางกวางขวางและมแนวโนมรนแรงข�นเร�อย ๆ

ภาวะโลกรอน

• ทกประเทศไดลงมตใหต�งเปาหมายของอณหภมโลกไมสงเกนกวา 1.5 องศาเซลเซยสจากยคกอนปฏวตอตสาหกรรม

• แตละประเทศตองมมาตรการเพ�อลดการปลดปลอยแกสเรอนกระจกใหลดลง โดยเฉพาะการเผาไหมเช�อเพลงฟอสซล และใชพลงงานทางเลอกท�ไมปลดปลอยแกสเรอนกระจก