กญชาเพอประโยชนทางการแพทยภญ.ดร. สภาภรณ ปตพร

โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศรฯ

Outline• ความรทวไปเกยวกบกญชา

• สารส าคญ • การออกฤทธ • การใชประโยชนจากกญชา

• กญชากบภมปญญาไทยและการแพทยดงเดม

• ต ำรบยำแผนไทย 16 ต ำรบ

• การผลตยากญชาของอภยภเบศรโมเดล• การปลกกญชาเพอใชประโยชนทางการแพทย ตามหลกการ GAP• การผลตยาจากกญชาตามมาตรฐาน GMP PIC/S• การจายยากญชาตามระบบ SAS

ความรทวไปกญชาสารส าคญ การออกฤทธ ประโยชน

ลงอดกญชำอยำงเมำมนในกองทพพระรำม จตรกรรมรำมเกยรต วดพระแกว กรงเทพฯ เขยนไวเมอประมำณ ๘๐ ปกอน

ภำพจตรกรรมฝำผนงทยนยนวำกญชำคกบคนไทยมำชำนำน

ลงในกองทพพระรำมสบกญชำครกครน บองกญชำม “บวผน” (พวย) เสยบอยไวใสกะเตนจดไฟวำบๆ

ใหสบไดมนสพะยะคะ จตรกรรมทวดพระแกว กรงเทพฯ เขยนไวเมอเกอบ ๑๐๐ ป

ขอบคณภำพประกอบ และค ำบรรยำยภำพจำกคณนพทธพร เพงแกว

หนมอดกญชำ ในจตรกรรมรำมเกยรต วดพระแกว กรงเทพฯเขยนไวเมอประมำณ ๘๐ ปกอน

ภำพจตรกรรมฝำผนงทยนยนวำกญชำคกบคนไทยมำชำนำน

หนมเมองเพชรก ำลงสดควนกญชำอยำงจดจอตงใจไมมวอกแวก มอซำยถอของแหลมคอยชวยแหยพวยบองไมใหตน ขำงหนำวำงเขยงไมขอยรอหนกญชำไวยดเพมลงบอง ทำงดำนขวำมอกหนมท ำทำน ำลำยหก ขณะเทน ำตำลเมำไหลพลกๆลงกะลำมะพรำว จตรกรรมสฝนจำก

ผนงวหำรวดมหำธำต เมองเพชรบร ฝมอครเลศ พวงพระเดช เขยนขนเมอ ๙๐ ปกอน ระหวำงพ.ศ.๒๔๖๔-๒๔๖๖ สมยรชกำลท ๖

ขอบคณภำพประกอบ และค ำบรรยำยภำพจำกคณนพทธพร เพงแกว

กญชา

ชอวทยาศาสตรคอ Cannabis sativa. เปนพชลมลก มใบเปนแฉก

5-8 แฉก ล าตนสง 3-5 เมตร กญชามสารออกฤทธตอจตประสาทหรอ

สาร THC (Tetrahydrocannabinol) มฤทธท าใหตดและเมา แตม

สรรพคณทางยา ทสามารถน ามาพฒนาเปนยารกษาโรคได

“กญชามฤทธตอจตประสาท: กระตน กด หลอน”

หลกเลยงการเสพโดยไมจ าเปน !!

กญชา จดเปนยาเสพตดใหโทษในประเภท 5..

C. sativa spp sativa แถบบรเวณเสนศนยสตร (โคลมเบย, เมกซโก, เอเชยตะวนออกเฉยงใต และ ไทย) C. sativa spp indica ปากสถาน, อฟกานสถาน, โมรอกโก และทเบตC. sativa spp ruderralis อากาศหนาวเยน ตอนกลางของรสเซย

สำยพนธกญชำ (Cannabis Sativa) ม 3 สำยพนธยอย

7

กญชา พชดอกแบบแยกเพศอยตำงตน (Dioecious plant)

ตนตวผ ออกดอกเปนชอดอกเลกๆ สขำว ตรงซอกใบ

ตนตวเมย ดอกออกเปนกระจกแนนเปนชนๆ มขนสขำวๆ (หมอยกญชำ) มสำร THCA เยอะทสดในสวนชอดอกตวเมยท

ยงไมผสมพนธ “ระยะเกบเกยว”

ตนกระเทย มทงดอกตวเมยและตวผอยในตนเดยวกน

8

ระยะใดใหตวยามากทสด??กญชำจะใหตวยำทดทสดจำก ดอกตวเมยทไมถกผสม ในระยะทไทรโครมเปนสน ำนม

กญชาเปนพชลมลก มสารส าคญทางยาหลายชนด ทเดนคอ THC (เมาและตด) CBD (ไมเมา ไมตด) ซงจะมอยทกสวน และพบมาในไทรโคม

ไทรโคม (Trichome) หรอเซลลขนของพช เปนเซลลทพบในกญชาสามารถใชบอกระยะทเหมาะสมตอการเกบเกยวของชอดอกตวเมยซงสรางสารส าคญในปรมาณสง ไทรโครมทมองผานกลองจลทรรศนจะมรปทรงคลายเหดทมครสตลใสอยบนหวเปนสวนทสะสมสารกลม Cannabinoids มากทสดและปกคลมอยทวชอดอก และเรมเหนชดในชวงสปดาหท 3-4 ของการท าชอดอก พบทเกสรตวเมยเทานน เกสรตวเมยทไมผสมจะมไทรโคมหนาแนน ถามการผสมจะท าใหไทรโครมลดลงและเกดเปนเมลดแทน

ระยะท 1 ไทรโครมใส (Clear Trichome)

กำรสะสมสำรคอนขำงนอย

ระยะท 2 ไทรโครมขนสน านม (Milky Trichome)

ชวงทสะสม THC มำกทสด

ระยะท 3 ไทรโครมขนสอาพน (Amber Trichome)

เกดกำรออกซไดซ THC เปลยนเปน CBN9

สารเคมในกญชาหลายชนด สามารถพฒนาเปนยาได ทเดนคอ THC และ CBD ซงอยในกลม Cannabinoids ละลายไดดในน ามน น าไปสความเขาใจในการสกดสารและดดซม

CBD (สารตานฤทธเมา)

THC (สารเมา)

https://www.visualcapitalist.com/anatomy-cannabis-plant/

เคมกญชาเปลยนแปลงอยางไรเมอเขาสรางกาย

ดม,กน THC ถกเมทำบอไลททตบ เปลยนเปน

11-OH-THC ฤทธแรงกวำ THC ถง 3-7 เทำ ใชเวลำในกำรออกฤทธชำ ผใชจะรสกไดหลงจำก 30-90 นำท และเกดอำกำรเมาคางอยนานประมาณ 6 ชวโมง

จะใชการสบ ไมดองเหลากนหรอตมกนเพราะ... คนโบราณไมตองเมานาน

สบ กะหรกญชำ/ชอดอกตวเมย เมอไดรบควำม

รอน THCA จะเปลยนเปนสำรเมำชอ THC และผำนเขำสกระแสเลอดโดยตรง ออกฤทธรวดเรว 10-30 นำท และหมดฤทธภายใน 3 ชวโมง

การออกฤทธTHC สำรทมผลตอจตประสำท THC สวนใหญจะจบแบบ partial agonist (ตวกระตน) กบ cannabinoid receptors: CB1 และ CB2 receptor โดยจ ำเพำะกบ CB1 ถกพบมำกทระบบประสำทสวนกลำง (Central nerve system) ซงเปนตวทสะทอนกลไกกำรเกดอำกำรเมำกญชำหรอผลทำง psychotic effect และ CB1 ยงพบทในระบบประสำทสวนปลำยดวย (Peripheral nerve system)

CB2 receptors พบทเนอเยอระบบภมคมกนของรำงกำย (Immune system) ระบบทำงเดนอำหำร จงมผลตอ ควำมอยำกอำหำร กำรยอยอำหำร อำรมณ ควำมรสก ควำมจ ำ กำรเรยนร และพฤตกรรม จ ำเพำะกบสำร CBN ในกญชำ

ในทำงกลบกน CBD จะจบกบ CB1 และ CB2 receptors ไดนอย และมลกษณะเปนตวยบยง (negative allosteric modulator) ของ CB1 receptor จงท ำใหลดอำกำรปวด อกเสบ และลดควำมกงวลได

กญชา ใหความสข ในรสชาตอาหาร ใบออนน ำมำใสแกงสม แกงกะท แกงมสมน เมนผด

ในใบกญชำมสำรเมำนอย (THC) สำรชนดนละลำยน ำไดนอย กำรเอำมำใสแกง ในปรมำณจ ำกด เชน 1-2 ใบ สำรเมำจงจะนอยมำกๆ

*สำรเมำในกญชำ ละลำยในน ำมนไดด กำรน ำไปชบแปงทอด สำรเมำจะถกสกดใหออกไปกบน ำมนทใชทอด

ภมปญญาไทยกบการใช ใบสดยอดออนกญชำ กนสดๆเปนจมน ำพรก น ำบด หนใสในขำวย ำ กนไดไมเมำ

สารในใบสดเปน THCA ไมออกฤทธตอจตประสาท กนสดไดปลอดภย THCA ถำถกควำมรอนจะแปลงรำงเปนสำร THC ทมฤทธตอจตประสำท

THCA แกปวดไดด และมรำยงำนวำ THCA มฤทธตำน neuroprotective activity (เกยวกบโรคฮนตงตน) ดกวำ THC ประมำณ 5 เทำ

โรคฮนตงตน (องกฤษ: Huntington's disease / chorea / disorder) เปนโรคทำงพนธกรรมทท ำใหเกดกำรเสอมของระบบประสำท สงผลตอกำรควบคมกำรประสำนงำนของกลำมเนอ ท ำใหสตปญญำเสอมถอย และน ำไปสภำวะสมองเสอมได ภำวะกำรเคลอนไหวผดปกตทไมเปนจงหวะ ไมสม ำเสมอ เรว และไมซ ำแบบเดมในทกครงทเคลอนไหว มกเกดขนท ปลำยแขน หรอปลำยขำ รวมกบภำวะสมองเสอม และมอำกำรทำงสขภำพจต

ไมแปลกใจทเหนในตำงประเทศมน ำคนกญชำสดดวย !!

กำรใชกญชำใน หมอพนบำนหมอยาทางภาคใตทาใหกนขาวไดมาก นอนหลบสบาย : ใบกญชำใสในตมแกง เพอเพมรสชำตอำหำร

แกปวดฟน : ใชใบกญชำโดยน ำใบมำขยพอแหลก น ำไปพอกหรออดบรเวณทมอำกำร

รกษาอาการปวดเมอย เปนยำแกกษยเสน ชวยใหผอนคลาย คลำยเครยด : น ำใบไปตมจนเดอด ดมอนๆ

แกอาการผมรวง คนหนงศรษะ น ำใบต ำละเอยดผสมน ำตมสก น ำมำพอกหนงศรษะประมำณครงชวโมง

นอกจำกภำคใตแลวหมอยำพนบำนในภำคอน

ใชดอกกญชำปงไฟใหเหลอง กรอบ ต ำผสมพรกแกงเผดปรงใหคนไขเบออำหำร ท ำใหกนขำวไดมำกโดยไมรตว

หมอยำบำงทำนใชน าจากบองกญชากรอกใหคนไขอหวาตกน ตนมำอำกำรทเลำลง

แกเมากญชา อมน ำมะนำว แรกๆ จะไมเปรยว ใหกนจนกวำจะเปรยว สำมำรถแกพษได, ใชรำงจดถอนพษเมำกญชำได

เลกกญชาหรอเลกเหลา• กำกน ำตำล (ทตมจำกออย) ผสมน ำผง น ำตำล 2:

น ำผง 1 สวน กนกำกน ำตำลกอนแลวกนน ำผงตำม(หมอชำวบำน, จ. สกลนคร)

สตรแกเมากญชา, สตรเลกกญชา

การใชทางการแพทย

นาบกซมอล (Nabiximol) ชอการคาคอซาตเวกซ (SatavexR) รปแบบสเปรยในชองปำก ใตลน แทนกำรสบ THC:CBD 1.08:1 ลดกำรปวดประสำท อำกำรนอนไมหลบ รกษำอำกำรปวดเสนประสำทอยำงรนแรง ในแคนำดำและยโรป

บรษท GW Pharmaceuticals

โดรนาบนอล (Dronabinol) คอ มารนอล (MarinalR) เปนแคปซล THC บงใชตำนกำรอำเจยน กระตนควำมอยำกอำหำร ใชปองกนกำรคลนไสอำเจยนทเกดจำกยำรกษำโรคมะเรง ใชในกรณทใชยำอนไมไดผล เพมกำรอยำกอำหำรในผปวยเอดส เมดเจลลำตนแคปซลใน USA, Canada

นาบโลน (Nabilone) คอ ซซาเมท (CesametR) อนำลอคของ THC ใชปองกนกำรคลนใสกำรอำเจยน ทเกดจำกยำรกษำโรคมะเรง ใชในกรณทใชยำอนไมไดผล จ ำหนำยใน USA, Canada

ประโยชนจากกญชา

• ยำส ำหรบคน• ยำส ำหรบสตว• อำหำรและเครองดม• น ำมน, เครองส ำอำง• เสอผำ สงทอ• ยำหมอง

19

กญชาการแพทยดงเดมและการแพทยแผนไทย

การใชกญชาในทางการแพทยอายรเวท

ในอนเดย มกำรใชกญชำทงทำงศำสนำและกำรแพทย เปนหนงใน 5 พชทศกดสทธ มกำรใชเหลำทผสมกญชำเพอบชำเทพเจำ

ในอำยรเวทมศพททเรยกกญชำทแตกตำงกน เชน Bhang (ฤทธออนสด มแตใบแหงเปนสวนประกอบ)Ganja (ประกอบดวยดอกเพศเมยทมเรซนตดอย มฤทธเทยบเทำ sinsemilla)

ตามองคความรด งเดม กญชำมรสขม เพมธำตไฟ มคณสมบตรอน มกำรแพรกระจำยอยำงรวดเรว บ ำรงสมองในแงของเพมกำรสงสญญำณประสำท ถก

บนทกในคมภรโบรำณวำมฤทธ "antithetical“ คอ สำมำรถเปลยนเปนฤทธตรงขำมไดในเวลำไมนำน เชน ทขนำดต ำจะท ำใหมควำมคดรวดเรว แตขนำดสงกอำจท ำใหเกดภำวะงวงนอน ในอำยรเวทเปนยำเพมปตตะ (activating, heating, metabolic functions) ยำทเพมปตตะนอกเหนอจำกกำรเพมไฟแลว ยงกระตนกำรท ำงำนของตบ เนองจำกตบเปนทตงของไฟ เพมไฟยอยในกระเพำะ รวมทงชวยขบเสมหะและลดกำรสรำงสำรคดหลงตำงๆ มฤทธขบปสสำวะ

การใชกญชาในทางการแพทยอายรเวท

ตารบทเขากญชามการผสมกบเครองยาอน หำกตองกำรใหออกฤทธตอจตและประสำท กจะมสวนประกอบของสมนไพรทออกฤทธตอจตประสำทอนๆ เชน ฝน, datura, บหร, เหลำ, โกฐกะกลง เพอใหเสรมฤทธกน ออกฤทธไดหลำยกลไก สวนต ำรบทตองกำรฤทธอนๆ กมสวนประกอบของสมนไพรทมฤทธตำมทต ำรบตองกำร

ตารบทมการใชบอยๆ • ต ำรบ bhang ผสมกบ ghee (clarified butter), พรกไทย และเมลดฝน ใชส ำหรบทองเสย • ต ำรบ bhang ผสมกบขมนชน หวหอม และ warm gingilie oil ทำหวรดสดวง• มต ำรบยำทธำตวตถ คอ ผสมกบเกลอ เพอรกษำอำกำรทองเสย• สวนสตววตถทผสมในต ำรบบอยคอ น ำผง นมและเนย ต ำรบในอนเดยจ ำนวนมำกทผสมพรกไทยและน ำผง เพรำะเชอวำ

สมนไพทงสองมฤทธตำนฤทธกญชำ (Touw, 1981)

การใชกญชาในทางการแพทยอายรเวท

• อนเดยมต ำรบยำทผสมกญชำ 191 ต ำรบ ใชทงภำยในและภำยนอก • สวนใหญใชใบทผำนกำรสะต ขนำด 125-250 มก. โดยสะตตำมกรรมวธในคมภร โดยกระบวนการสะต (Purification) ของกญชามอย 4 วธ1. หอใบกญชำในผำ, ลำงจนกวำสเขยวของใบจะซมออกมำ จำกนนน ำไปตำกในทรม2. น ำใบแหงมำลำงและคนเอำน ำ น ำไปตำกกลำงแดด ควกบ Cow’s clarified butter 3. น ำใบมำหมกกบนมววเปนเวลำ 3 ชวโมง แลวลำง ท ำใหแหงกอนน ำมำควกบ Cow’s clarified butter4. น ำใบมำหมกกบยำตมของเปลอก Acacia arabica ใชควำมรอนปำนกลำง เปนเวลำ 12 นำท แลวน ำไปท ำใหแหงใตแสงแดด แลวน ำมำบดผสมกบนมววและไปท ำใหแหง

(Acharya et al, 2015)

การใชกญชาในทางการแพทยอายรเวท

สวนททาใหเสพตดมากทสด อยในสวนของ charas คอ resin ทไดมำจำกสวนของใบ, กำนดอก และผล มกำรใชในทำงอำยรเวทสำมำรถกระตน psychiatric states, manic states ใชแบบ short term รกษำกำรนอนไมหลบแบบเรอรง ใชรกษำอำกำรปวดแบบเรอรงในระยะสดทำยของโรคมะเรงและวณโรค และในกำรรกษำอำกำรไอแบบเรอรง เชน ไอกรน และในผปวยมะเรงปอดแพทยนยมใชกญชำมำกกวำฝน เนองจำกไมท ำใหเกดกำรคลนไสอำเจยน ไมกดควำมอยำกอำหำร และไมท ำใหเกดอำกำรทองผกหรอปวดหว

(Touw, 1981)

การใชกญชาในทางการแพทยแผนจน

❖ บนทกในต ำรำ Essential Techniques for the Welfare of the People (Qi Min Yao Shu) มำนำนกวำ 2,000 ป ❖ ใชเสนใยเพอใชท ำเครองนงหมและสงของ อำหำรและยำ ❖ ระบถงเทคนคกำรปลกพช ❖ แตไมไดแบงอยำงชดเจนวำเปนกญชำหรอกญชง

มกลนฉน มคณสมบตท ำใหสมดล ดวยกำรปรบปจจยทงหำ (กำรใชสำยตำมำกเกนไป นอนนง ยน และออกก ำลงกำยมำกเกนไป) และเจดปจจยแหงกำรท ำลำยลำง (กนมำกเกนไป ดมหรอกนของเยน อำกำศเปลยนแปลง เพลย และกลว) ชวยลดเลอดและพลงควำมเยน มคณสมบต quickening the blood จงน ำมำใชรกษำหลำกหลำยโรค ในต ำรำกำรแพทยดงเดมมกำรระบวำกำรใชกญชำในปรมำณทมำกเกนไปจะท ำใหมผลตอจตใจเชน กำรเหนภำพหลอน “มกำรระบวำดอกมพษ”

เสนใยและเมลด ถกน ำมำใชประโยชนมำกทสด• เมลดชวยใหควำมชมชนกบล ำไส ชวยเปนยำระบำย ระบใน Chinese Pharmacopeia และมกำรใชจรงในทำงคลนก • ใชดอกเพศเมย (female inflorescence), ใบ, รำก รวมถงแกนกลำงตน รสของเมลดกญชามรสหวำน (neutral/ mild properties) ใชในอำกำรทเกยวกบกระเพำะ มำม และล ำไสใหญ เมลดกญชำน ำมำแชน ำ เลอกเฉพำะเมลดทจมควจนมกลนในภำชนะทท ำดวยเงน บดเปนผง ตมกบแอลกอฮอล รบประทำตอนทองวำง ชวยในภำวะลมทเปนพษ กำรกนเมลดดบอำจท ำใหมอำกำรทำงประสำท ปจจบนมกำรใชเพยงเมลดกญชำในต ำรบยำ Huo Ma Ren เพอรกษำอำกำรทองผก ในใตหวนทงต ำรบเมลดกญชำและสำรสกดของเมลดกญชำถกสงจำยมำกในระบบประกนสขภำพ มกำรศกษำวจย RCT พบวำไดผลด (Cheng et al, 2011) เมลดกญชำถอวำเปนอำหำรอำยวฒนะ

การใชกญชาในทางการแพทยแผนจน

รากกญชาใชส ำหรบลดอำกำรปวด กำรศกษำในปจจบนพบวำ สำรส ำคญ ชอ friedelin ทแยกออกจำกรำกมฤทธตำนอนมลอสระ และชวยปกปองตบ สำรอกชนดหนง pentacyclic triterpene ketones มฤทธตำนจลชพและตำนกำรอกเสบ ในรำกยงมปรมำณสำร choline ทมฤทธทำงชวภำพมำกมำย อำท กำรบ ำรงระบบประสำท กำรปลกพลงงำนและกำรพฒนำของสมอง

(Natasha et al, 2017)

การใชกญชาในทางการแพทยแผนจน

การใชกญชาในองคความรด งเดมแผนตางๆ

เปรยบเทยบการใชประโยชนของกญชาในองคความรด งเดมแผนตางๆ

หวขอ การแพทยแผนไทย การแพทยแผนจน การแพทยอายรเวท

ผลตอสรรวทยา ท ำใหลมเคลอนดขน ลดพลงเยน เพมไฟในระบบตำงๆ

สวนทใชประโยชน ใบ ดอก กงกำน เมลด รำก ใบ ใบ ดอก

การสะต (purification) ม แตไมชดเจนวำในต ำรบ

ใดบำง

ไมไดระบ ระบไววำม 4 วธ แตไมไดระบวำ

ในต ำรบใดบำง

การใชในระบบบรการ ก ำลงจะน ำมำใช มกำรใชต ำรบทมสวนประกอบ

ของผลแหง

ไมมกำรน ำมำใช เนองจำกเปน

ยำเสพตด

ตารบยาแผนไทย 16 ตารบ

ทประกำศก ำหนดใหเปนต ำรบยำเสพตดใหโทษประเภท 5 ทมกญชำปรงผสมอยทอนญำตใหเสพเพอรกษำโรคหรอกำร

ศกษำวจยได แนบทำยประกำศกระทรวงสำธำรณสข เรองก ำหนดต ำรบยำเสพตดใหโทษในประเภท 5 ทมกญชำปรงผสมอย ทใหเสพเพอรกษำโรคหรอกำรศกษำวจยได

พ.ศ. 2562

ชอต ำรบยำ ทมำของต ำรบยำ

1. ยำอคคนวคณะ คมภรธำตพระนำรำยน2. ยำศขไสยำศน คมภรธำตพระนำรำยน3. ยำแกลมเนำวนำรวำโย ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม

4. ยำน ำมนสนนไตรภพต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม,

จำรกต ำรำยำ วดรำชโอรสำรำมวรวหำร5. ยำแกลมขนเบองสง ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม6. ยำไฟอำวธ แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๑ พระยำพศณประสำทเวช 7. ยำแกนอนไมหลบ /ยำแกไขผอมเหลอง แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๑ พระยำพศณประสำทเวช8. ยำแกสณฑฆำต กลอนแหง แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๒ พระยำพศณประสำทเวช9. ยำอมฤตยโอสถ แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๒ พระยำพศณประสำทเวช10. ยำอไภยสำล เวชศกษำ พระยำพศณประสำทเวช11. ยำแกลมแกเสน เวชศำสตรวณณนำ12. ยำแกโรคจต อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒13. ยำไพสำล อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒14. ยำทำรดสดวงทวำรหนกและโรคผวหนง อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒15. ยำท ำลำยพระสเมร คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ เลม ๒ ขนโสภตบรรณลกษณ16. ยำทพยำธคณ คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ เลม ๒ ขนโสภตบรรณลกษณ

สารบาญสรรพคณตารบยาผสมกญชา 16 ตารบ

ในต ำรบยำทมเครองหมำย *หมำยเปนต ำรบยำทตองใชดวยควำมควำมระมดระวงอยำงยง มทงสน 6 ขนำน

1. ต ำรบยำศขไสยยำศน*2. ต ำรบยำแกนอนไมหลบ(ยำแกไขผอมเหลอง) *3. ต ำรบยำไพสำล (เขำทำงวำตะสมฏฐำน) *4. ต ำรบยำแกลมแกเสน *5. ต ำรบยำอมฤตโอสถ *6. ยำแกโรคจต*

ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา

1. ตารบยาอคคนวคณะ

ขอบงใช แกคลนเหยนอำเจยน ทเกดจำกไฟยอยอำหำรผดปกตรปแบบยา ยำผง, แคปซลรสประธานตารบยา: รสรอนมำก (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)ขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 3.75 กรม วนละ 1 ครง กอนอำหำรเชำ

น ำกระสำยยำทใช- น ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอนขอมลเพมเตม 1. ตกกะขำคน หมำยถง ไฟยอยอำหำรก ำเรบ ซงมกสมพนธหรอเกดจำกปตตะก ำเรบ

2. วสมำมนทำคน อนทพล หมำยถง ไฟยอยอำหำรทมลกษณะทไมสม ำเสมอหรอไมคงท เชน บำงมอกนอำหำรไดมำกเนองจำกไฟยอยอำหำรมก ำลงแรง แตพอถง มอตอไปมอำกำรเบอหรอไมอยำกรบประทำนอำหำรเนองจำกไฟยอยอำหำรหรออคนออนก ำลงลง ลกษณะหรออำกำรขน ๆ ลง ๆ หรอไมแนนอนหรอไมสม ำเสมอของไฟยอยอำหำรเปนผลจำกควำมผดปกตของ “วำตะ” หรออำจกลำวอกอยำงวำ “วำตะท ำใหไฟยอยอำหำรมลกษณะทไมแนนอน”3. ยำมรสรอน ผปวยทมภำวะโรคกระเพำะอำหำรควรรบประทำนหลงอำหำรและแบงรบประทำนกอนอำหำรเชำและเยน4. ชออนในต ำรำยำเกรด เชน อคควชณะ, ยำชออคควฒนะ, ยำชออคน

เอกสารอางอง ๑. คมภรธำตพระนำรำยน (ฉบบใบลำน). กรมหลวงวงสำฯ กรมหมนไชยนำท ประทำน พ.ศ.2459.๒. ชยนต พเชยรสนทร, แมนมำส ชวลต, วเชยร จรวงส. ค ำอธบำยต ำรำพระโอสถพระนำรำยณ ฉบบเฉลมพระเกยรต ๗๒ พรรษำ มหำรำชำ ๕ ธนวำคม พทธศกรำช ๒๕๔๒. พมพครงท ๒. กรงเทพฯ : ส ำนกพมพอมรนทรและมลนธภมปญญำ. ๒๕๔๘.๓. อำจำรยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยำ

1. ตารบยาอคคนวคณะ

ลาดบ ตวยา น าหนกยา1 กำรบร 1 สวน2 ใบสะเดำ 2 สวน3 หสคณเทศ 3 สวน4 สมลแวง 4 สวน5 เทยนด ำ 5 สวน6 โกฐกระดก 6 สวน7 ลกจนทน 7 สวน8 ดอกบนนำค 8 สวน9 พรกไทย 9 สวน10 ขงแหง 10 สวน11 ดปล 11 สวน12 ใบกญชำ 12 สวน

ทมาของตารบยา คมภรธาตพระนารายน

“ยำศขไสยำศน ใหเอำ กำรบร 1 สวน ใบสเดำ 2 สวน สหสคณเทศ 3 สวน สมลแวง 4 สวน เทยนด ำ 5 สวน โกฏกระดก 6 สวน ลกจนทน 7 สวน ดอกบนนำค 8 สวน พรกไท 9 สวน ขงแหง 10 สวน ดปล 11 สวน ใบกนชำ 12 สวน ท ำเปนจณละลำยน ำผงเมอจะกนเศกดวยสพพตโย 3 จบ แลวกนพอควร แกสรรพโรคทงปวงหำยสน มก ำลงกนเขำได นอนเปนศขนกแลฯ”

สตรตารบยา ประกอบดวย ตวยา 12 ชนด รวมน าหนก 78 สวน ดงน

2. ตารบยาศขไสยยาศน *

ตารบน ใชทดแทนยานอนหลบ/อาการตนกลว/ลดอาการวตกกงวล ไมอยากอาหารรสประธานตารบยา: รสสขมออกรอน (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)ขอบงใช ชวยใหนอนหลบ เจรญอำหำร รปแบบยา ยำผง , แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน

น ำกระสำยยำทใช: น ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช - หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ป

- หำมใชรวมกบยำทมฤทธกดระบบประสำทสวนกลำง เชน ยำนอนหลบและยำตำนกำรชก รวมทงแอลกอฮอล หรอสงทมแอลกอฮอลผสมอยขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชยำอยำงตอเนอง โดยเฉพำะอยำงยงในผปวยทมควำมผดปกตของตบ ไต เนองจำกอำจเกดกำรสะสมของกำรบรและเกดพษได- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำ

รสรอน- ยำนอำจท ำใหงวงซมได ควรหลกเลยงกำรขบขยำนพำหนะ หรอท ำงำนเกยวกบเครองจกรกล

เอกสารอางอง ๑. คมภรธำตพระนำรำยน (ฉบบใบลำน). กรมหลวงวงสำฯ กรมหมนไชยนำท ประทำน พ.ศ.2459.๒. ชยนต พเชยรสนทร, แมนมำส ชวลต, วเชยร จรวงส. ค ำอธบำยต ำรำพระโอสถพระนำรำยณ ฉบบเฉลมพระเกยรต ๗๒ พรรษำ มหำรำชำ ๕ ธนวำคม พทธศกรำช ๒๕๔๒. พมพครงท ๒. กรงเทพฯ : ส ำนกพมพอมรนทรและมลนธภมปญญำ. ๒๕๔๘.

2. ตารบยาศขไสยยาศน *

3. ยาแกลมเนาวนารวาโย

ขอบงใช แกลมเนำวนำรวำโยรปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช: น ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)ขอมลเพมเตม ลมเนำวนำรวำโย เปนลมทท ำใหมอำกำรเจบแปลบทปลำยมอปลำยเทำคลำย

ปลำดกยอก ตนคอตงแขงเกรง หนคอไมได

เอกสารอางอง โรงเรยนแพทยแผนโบรำณ. ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม (วดโพธ) พระนคร, พระบำทสมเดจพระนงเกลำเจำอยหวทรงพระกรณำโปรดเกลำใหจำรกไวเมอ พ.ศ.2375 ฉบบสมบรณ, 2505. หนำ ๓๒๒.

3. ยาแกลมเนาวนารวาโย

• ทมาของตารบยา ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม ,จำรกต ำรำยำ วดรำชโอรสำรำวรวหำร.

“๏ สทธการยะ จะกลาวลกษณะกระษยโรคอนบงเกดขนเปนอปปาตก คอกระษยเหลกนนเปนค ารบ ๓ มประเภทกระท าใหหนาเหนาและทองนอยนนแขงดจดงแผนศลา และจะไหวตวไปมากมได ครนแกเขาแขงลามขนไปถงยอดอก และใหบรโภคอาหารมได ใหปวดขบดงจะขาดใจตายดงน ฯอนง เอาใบกะเพรา ใบแมงลก ใบเสยนผ กระชาย กญชา พรกไทย หอมแดง หญาไซ เกลอ ลกคดเคา ยาทงนเอาน าสงละทะนาน 1 น ามนงาทะนาน 1 หงใหคงแตน ามนแลว จงเอา ลกจนทน ดอกจนทน กระวาน กานพล เทยนด า เทยนขาว การบร สงละ ๑ สลง ท าเปนจณปรงลงในน ามนนน แลวจงเอามาทาทองรดเสยใหได ๓ วนกอน แลวจงกนน ามนนอก ๓ วนหายวเศษนก ยาน ามนขนานนชอ สนนไตรภพ แกกลอนกระษยทงปวงหายดนกฯ”

4. ยาน ามนสนนไตรภพ

ขอบงใช แกกษยเหลกรปแบบยา ยำน ำมนขนาดและวธใช - ใชน ำมนทำรดทอง นวดคลงบรเวณรอบสะดอถงชำยโครง ทศตำมเขมนำฬกำ ๓ วนกอน แลวจงรบประทำนน ำมน

- รบประทำนครงละ 3 - 5 มลลลตร วนละ 1 ครง กอนอำหำรเชำ เปนเวลำ 3 วนขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำ

รสรอน- ควรระวงกำรใชยำอยำงตอเนอง โดยเฉพำะอยำงยงในผปวยทมควำมผดปกตของตบ ไต เนองจำกอำจเกดกำรสะสมของกำรบรและเกดพษได- ควรระวงในกำรทำบรเวณผวทบอบบำงหรอผวหนงทแตกเนองจำกอำจท ำใหเกดกำรระคำยเคองได

ขอมลเพมเตม กษยเหลก เปนกษยอนเกดจำกอปปำตกะโรคชนดหนง เกดจำกลมอดแนนแขงเปนดำนอยในทองนอย ผปวยมอำกำรเจบปวดทองแขงลำมขนไปถงยอดอก กนอำหำรไมไดเปนตน

เอกสารอางอง 1. โรงเรยนแพทยแผนโบรำณ. ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม (วดโพธ) พระนคร, พระบำทสมเดจพระนงเกลำเจำอยหวทรงพระกรณำโปรดเกลำให จำรกไวเมอ พ.ศ.2375 ฉบบสมบรณ, 2505. หนำ ๓๔๘.

2. จำรกต ำรำยำวดรำชโอรสำรำมวรวหำร. กรงเทพฯ:กรมศลปำกร,2545.หนำ 128.

4. ยาน ามนสนนไตรภพ

ทมาของตารบยา ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม

“๏ สทธกำรยะ จะกลำวดวยต ำรำยำคอวเศษสรรพคณส ำเรจ อนอำจำรยเจำในกอนประมวลไว ใหแกสรรพโรคทงปวงตำง ๆ สบกนมำ ฯ ในทนจะวำแตสรรพคณวเศษ คอคณะสรรพยำทจะแกซงโรคสรรพลม

ทงปวงอนก ำเรบพดขนเบองบนนนโดยนยดงน ฯยำแกลมขนสง เอำยำด ำ, กญชำ, อตพด, ดองดง สงละ ๔

สวน กระเทยม ๖ สวน, วำนน ำ, ชะเอมเทศ, โกฐน ำเตำ, โกฐพงปลำ, มหำหงค สงละ ๘ สวน วำนเปรำะ, ผลผกช สงละ ๑๒ สวน ขงแหง, แกนแสมทะเล, รำกสมกง, สะคำน สงละ ๑๖ สวน พรกไทย, เปลอกกนเกรำ สงละ ๒๔ สวน ท ำเปนจณบดละลำยน ำผงรวง ใหกนหนก ๑ สลง แกลมขนสงหำยดนก ฯ”

5. ยาแกลมข นเบ องสง

ขอบงใช แกลมขนเบองสงรปแบบยา ยำผง, แคปซล ขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช: น ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicinเนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน

เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอนขอมลเพมเตม 1. ลมขนเบองสง เปนโรคลมทท ำใหมอำกำรปวดศรษะ ตำแดง หตำฝำฟำง หออ ออนเพลย สวงสวำย เปนตน

2. ดองดงจะตองฆำฤทธตำมกรรมวธกอนน ำไปปรงยำ เอกสารอางอง 1. โรงเรยนแพทยแผนโบรำณ. ต ำรำยำศลำจำรกในวดพระเชตพนวมลมงคลำรำม (วดโพธ) พระนคร, พระบำทสมเดจพระนงเกลำเจำอยหวทรงพระกรณำโปรดเกลำใหจำรกไวเมอ พ.ศ.2375 ฉบบสมบรณ, 2505. หนำ ๔๒๙.

2. พจนำนกรมศพทแพทยและเภสชกรรมแผนไทย ฉบบรำชบณฑตยสภำ พ.ศ. 2559. หนำ 466.

5. ยาแกลมข นเบ องสง

6. ยาไฟอาวธ

ตารบน แกพษเสมหะ-วาตะ ใชไฟเปนอาวธประหารโรคทางปพโพ โลหตตง รสประธานตารบยา: รสรอนสขม (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)ขอบงใช แกลมจกเสยด ปวดมวนทอง แกดำนเสมหะ รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช; น ำมะนำว (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอน

ขอมลเพมเตม ดำนเสมหะ หมำยถง เสมหะทคงคำงในล ำไสท ำใหทองแขงปวดมวนเอกสารอางอง พศณประสำทเวช, พระยำ. แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๑. กรงเทพฯ: โรงพมพไทย สพำนยศเส; ร.ศ. ๑๒๘. หนำ ๓๕๔.

อำจำรยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยำ

6. ยาไฟอาวธ

7. ตารบยาแกนอนไมหลบ(ยาแกไขผอมเหลอง) *

ตารบน ใชลดปดตงทกาเรบ แลใชกบโบราณโรคในชองคถเสมหะท งปวง (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)รสประธานตารบยา: รสสขม ตดจะรอน สขมรอน (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)ขอบงใช 1. แกนอนไมหลบ

2. แกไขผอมเหลอง มอำกำรตวสน เสยงสน ออนเพลย ไมมก ำลง รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใชรบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช; น ำมะพรำว น ำผงรวง น ำสมซำ น ำตำลทรำย กระทอสด น ำเบญจทบทมตม (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช - หำมใชในหญงตงครรภ และผทมอำยต ำกวำ 18 ป

- หำมใชรวมกบยำทมฤทธกดระบบประสำทสวนกลำง เชน ยำนอนหลบ และยำตำนกำรชก รวมทงแอลกอฮอล หรอสงทมแอลกอฮอลผสมอย

ขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยเปนสวนประกอบ- ยำนอำจท ำใหงวงซมได ควรหลกเลยงกำรขบขยำนพำหนะ หรอท ำงำนเกยวกบเครองจกรกล - ควรระวงในผทประกอบอำชพทำงน ำหรอผทรำงกำยตองสมผสควำมเยนเปนเวลำนำน เพรำะจะท ำใหเปนตะครวตรงบรเวณทองได

ขอมลเพมเตม 1. ไขผอมเหลอง เกดจำกธำตลมก ำเรบสงผลใหนอนไมคอยหลบ เบออำหำร เมอเปนเรอรง รำงกำยผำยผอม ซด เหลอง ออนเพลย และไมมก ำลงซงอำจเกดจำกหลำยสำเหต เชน โรครดสดวง2. รดสดวง เปนโรคกลมหนง เกดไดกบอวยวะตำงๆ ของรำงกำย เชน ตำ จมก ล ำไส ทวำรหนก ต ำรำกำรแพทยแผนไทยวำ ม 18 ชนด แตละชนดมอำกำรและชอเรยกแตกตำงกนไป บำงชนดอำจมตงหรอกอนเนอเกดขนทอวยวะนน เชน รดสดวงตำ รดสดวงทวำรหนก

เอกสารอางอง พศณประสำทเวช, พระยำ. แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๑. กรงเทพฯ: โรงพมพไทย สพำนยศเส; ร.ศ. ๑๒๘. หนำ ๔๗๖.อำจำรยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยำ

7. ตารบยาแกนอนไมหลบ(ยาแกไขผอมเหลอง) *

8. ยาแกสนฑฆาต กลอนแหง

ขอบงใช บรรเทำอำกำรทองผกเปนพรรดก อำกำรปวดเมอยทวรำงกำย มอชำเทำชำ ปวดศรษะ หนำมดวงเวยน จกเสยดทอง แนนหนำอก ทเกดจำกโทสนฑฆำตและกลอนแหง

รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช: น ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสงควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำย

ขอมลเพมเตม ตองฆำฤทธดองดงกอนน ำไปปรงยำเอกสารอางอง พศณประสำทเวช, พระยำ. แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๒.

กรงเทพฯ: โรงพมพศภกำรจ ำรญ ถนนอษฏำงค; ร.ศ. ๑๒๖. หนำ ๑๖๓.

8. ยาแกสนฑฆาต กลอนแหง

ทมาของตารบยา แพทยศาสตรสงเคราะห เลม ๒ พระยาพศณประสาทเวช ร.ศ. ๑๒๖

“ขนำนหนงชออมฤตยโอสถ แกลมไกษยทงปวงเอำ สหสคณ ๑ แกนแสมทเล ๑ รำกสมกง ๑ ลกมะตม ๑ ลกมะแหน ๑ ลกพลงกำสำ ๑ สมอเทศ ๑ สมอไทย ๑ โกฏเขมำ ๑ เทยนด ำ ๑ เทยนขำว ๑ ลกจนทน ๑ ดอกจนทน ๑ กระวำน ๑ กำนพล ๑ ดปล ๑ ยำทงนเอำเสมอภำค เอำเปลอกหอยโขง ๑ เปลอกหอยขม ๑ เปลอกหอยแครง ๑ เบยผเผำ ๑ เอำสงละ ๓ สวน เอำกนชำ ๑๐ สวน เอำพรกไทย ๒ เทำยำทงหลำย ต ำผงกระสำยยกยำยใชใหชอบโรคทงหลำยเถด”

9. ตารบยาอมฤตโอสถ *

ตารบยาขนานน ดตอเรอเปร ยวทเปนโบราณโรคจนเขาเขตกระษยทน และใชเปนตารบยาลอมในอาการกระษยล นกระบอ

รสประธานตารบ : รสรอน สขม (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)

ขอบงใช แกลมกษย

รปแบบยา ยำผง, แคปซล

ขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ป

ขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง

- ควรระวงในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ โรคแผลเปอยเพปตก โรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอน

- ควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำย

ขอมลเพมเตม ลมกษย เปนลมทท ำใหผอมแหงแรงนอย ท ำใหมนตง มอเทำออนแรง เปนตน

เอกสารอางอง 1. พศณประสำทเวช, พระยำ. แพทยศำสตรสงเครำะห เลม ๒. กรงเทพฯ: โรงพมพศภกำรจ ำรญ ถนนอษฏำงค; ร.ศ. ๑๒๖. หนำ ๓72.2. พจนำนกรมศพทแพทยและเภสชกรรมแผนไทย ฉบบรำชบณฑตยสภำ พ.ศ. 2559 หนำ 4643. นทเทส (ถมรตน) พมชศร. อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒. กรงเทพ ฯ: พรอมจกรกำรพมพ; ๒๕๑๖. หนำ 201.

9. ตารบยาอมฤตโอสถ *

ทมาของตารบยา เวชศกษำ แพทยศำสตรสงเขป เลม ๑, ๒, ๓ พระยำพศณประสำทเวช ร.ศ. ๑๒๗

“ยำอไภยสำล เอำลกจน ๑ สลง ดอกจน ๒ สลง ลกกระวำน ๓ สลง กำนพล ๑ บำท ลกพลงกำสำ ๑ บำท ๒ สลง วำนน ำ ๑ บำท ๓ สลง โกฐสอ ๒ บำท โกฐเขมำ ๒ บำท ๑ สลง เทยนเขำเปลอก ๒ บำท ๒ สลง เทยนแดง ๒ บำท ๓ สลง เทยนขำว ๒ บำท เทยนตำตกแตน ๒ บำท ๑ สลง เจตมลเพลง ๓ บำท สมอไทย ๓ บำท ๑ สลง สมอเทศ ๓ บำท ๑ สลง หวบกรอ ๓ บำท ๓ สลง สหศคณเทศ ๑ ต ำลง ๒ บำท จนทนเทศ ๑ ต ำลง กญชำ ๓ บำท ๓ สลง พรกลอน ๑ ต ำลง กนเชำเยนทกวน แกสำรพดลม ๘๐ จ ำพวก แกโลหต ๒๐ จ ำพวก แกรดสดวง ๒๐ จ ำพวก ยำนกนได ๓ เดอน หำยโรคำพยำธมไดมเลย อำยวฒนะทงเกดปญญำรหลกนกปรำชญมำกกวำคนทงปวง ถำผใดพบใหท ำกนวเศษนก ใครกนยำนดจยำทพยนนแล ฯ”

10. ยาอไภยสาล

ขอบงใช แกโรคทำงลม บรรเทำอำกำรจกเสยดแนน รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง

ขอมลเพมเตม ยำอไภยสำลเปนสตรต ำรบเดยวกนกบยำอภยสำล ในบญชยำหลกแหงชำตป 2561เพยงแตในบญชยำหลกแหงชำตไมไดใสกญชำในสตรต ำรบ เนองจำกเสนอต ำรบยำกอนท พรบ.ยำเสพตดใหโทษ (ฉบบท 7 ) พ.ศ. 2562 ประกำศใช

เอกสารอางอง พศณประสำทเวช, พระยำ. เวชศกษำ แพทยศำสตรสงเขป เลม ๑. กรงเทพฯ: โรงพมพไทย สพำนยศเส; ร.ศ. ๑๒๗ หนำ ๗๒.

10. ยาอไภยสาล

11. ตารบยาแกลมแกเสน *

ตารบน ใชรบทานประกอบหตถการนวดดยง และใชไดดกบผมอาชพในอรยาบถนงนานๆ (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)รสประธานตารบยา: รสรอนมำก (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)ขอบงใช แกลมในเสน บรรเทำอำกำรมอเทำชำ ออนแรง รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช; น ำผงรวง น ำสมซำ (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง - ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอน

- ควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำยขอมลเพมเตม ลมในเสน เปนลมทพดประจ ำอยตำมเสนตำง ๆ ในรำงกำย เชน ลมจนทกระลำ พดอยในเสนอทำ ลมสญทกลำ พดอยในเสนปงคลำ

เมอลมเหลำนผดปกตจะท ำใหผปวยมอำกำรปวดหรอชำตำมแนวเสนทลมนนพดประจ ำหรอบรเวณใกลเคยง เปนตน เอกสารอางอง สม วรกจ พศำล. เวชศำตรวณณณำ ต ำรำแพทยแบบเกำ เลม ๕ เรยบเรยงตำมต ำรำของทำนพระยำประเสรฐสำรทด ำรง (หน) บดำ. กรงเทพฯ : พศำลบรรณนต; ๒๔๖๐ หนำ 9๗๔.

11. ตารบยาแกลมแกเสน *

12. ยาแกโรคจต *

รสประธานตารบ : สขมเยน (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)

ขอบงใช แกโรคลมทท ำใหกงวล เครยด นอนไมหลบ

รปแบบยา ยำผง, แคปซล

ขนาดและวธใช - รบประทำนครงแรก ครงละ 500 มลลกรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน - ถำนอนไมหลบ รบประทำนครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช; น ำรอนแทรกพมเสน (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)

ขอหามใช - หำมใชในหญงตงครรภ และผทมอำยต ำกวำ 18 ป

- หำมใชในผทใชยำลดควำมดนโลหต

ขอควรระวง ควรระวงกำรใชยำต ำรบทมระยอมเปนสวนประกอบ เนองจำกสำรส ำคญซงมฤทธในกำรลดควำมดน คอ สำร reserpine และอลคำลอยดอน ๆ หำกไดรบในขนำดทสงเกนไป มผลกดกำรท ำงำนของประสำท ท ำใหเกดอำกำรวงเวยนศรษะ ปำกแหง

คดจมก ทองรวง มนงง หนำมด ใจสน ซม มอแขนสน

ขอมลเพมเตม 1. ยำแกโรคจตต ำรบน เปนต ำรบยำตำมหนงสออำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒ทงนไมไดหมำยถงโรคจตในควำมหมำยของกำรแพทยแผนปจจบน (โรคทำงจตเวชและไบโพลำ)

2. ระยอมจะตองฆำฤทธตำมกรรมวธกอนน ำไปปรงยำ

เอกสารอางอง นทเทส (ถมรตน) พมชศร. อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒. กรงเทพ ฯ: พรอมจกรกำรพมพ; ๒๕๑๖. หนำ ๑๕๘.

12. ยาแกโรคจต *

ทมาของตารบยา อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒

“ ยำ ไพสำล วำ พระพทธเจำ ทรงใหพระอำนนทท ำแจกเปนทำน เอำลกจนทน ดอกจนทน สงละ ๑ สลง กระวำน ๑ สลง ๑ เฟอง กำนพล ๒ สลง ดปล ๒ สลง ๑ เฟอง ลกพลงกำสำ ๓ สลง วำนน ำ ๓ สลง ๑ เฟอง เกลอสนเธำว ๑ บำท เทยนด ำ ๑ เฟอง เทยนเยำพำณ ๖ สลง ๑ เฟอง กำรบร ๗ สลง สมอเทศ ๗ สลง ๑ เฟอง เทยนขำวเปลอก ๖ สลง สมอไทย ๒ บำท สมอพเภก ๒ บำท ๑ เฟอง โกฐสอ ๙ สลง โกฐเขมำ ๙ สลง ๑ เฟอง บกรอ ๗ สลง ขงแหง ๑๐ สลง ๑ เฟอง เจตมลเพลง ๗ สลง หสคณเทศ ๕ บำท กญชำ ๓๐ บำท พรกไทยรอน ๖๐ บำท ยำทงนท ำเปนผงละลำยน ำผงน ำออยแดง น ำนมโคกได กน หนก ๑ สลง กน ๓ เวลำ แกสำรพดโรค ไสเลอนกลอน หดไอ กษฐง เสมหะ ตำมด ตำฟำง หหนวก หตง ลมสตมกหลงลม เจบตะโพก จกเสยด ลมสลกอก ขเรอน คดทะรำด เปนฝในเพดำนและล ำคอ ลมมกใหหำวเรอ ใหรำกสะอก ลมสะแกเวยน นอนไมหลบ ใหงวงเหงำหำวนอน ลมปวดมวนในทอง เปนปำงเปนจกผำมมำมยอย หงอย เพอ พดมชด ”

13. ยาไพสาล

ขอบงใช แกโรคลม แกหดไอ มเสมหะรปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 3 ครง กอนอำหำร เชำ กลำงวนและเยน

น ำกระสำยยำทใช: น ำผงรวง น ำออยแดง น ำนมโค (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอน- ควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำย- ควรระวงกำรใชยำอยำงตอเนอง โดยเฉพำะอยำงยงในผปวยทมควำมผดปกตของตบ ไต

เนองจำกอำจเกดกำรสะสมของกำรบรและเกดพษไดเอกสารอางอง นทเทส (ถมรตน) พมชศร. อำยรเวทศกษำ (ขนนทเทสสขกจ) เลม ๒. กรงเทพ ฯ: พรอมจกรกำรพมพ; ๒๕๑๖. หนำ ๒๒๓.

13. ยาไพสาล

14. ตารบยาทารดสดวงทวารหนกและโรคผวหนง

ตารบน ดตอแผลผดจากโบราณโรคเชน ผนภมแพ, แผลเรม, แผลสะเกดเงน

• รสประธานตารบยา: รสรอนสขม (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)

• รสของตารบยา: รสรอนออกรสมน มรสเมำเบอแทรก (ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา)

• สรรพคณตารบ: แกพษเสมหะทผดทำงตะโจผำนทำงบพโพ โลหตง แกฝผดภำยนอกอนเกดแตเสมหง บพโพ โลหตงแกกลมอำกำรผนคน ผนอกเสบอนเกดแตกำรสะสมตวของกรสะในกรสงในบพโพ โลหตงนน

14. ตารบยาทารดสดวงทวารหนกและโรคผวหนง

ขอมลโดยอาจารยแพทยแผนไทยคมสน ทนกร ณ อยธยา

ทมาของตารบยา คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ ขนโสภตบรรณลกษณ เลม ๒

“ยาท าลายพระสเมร เอาลกจนทน ๑ เฟอง ดอกจนทน ๑ สลง ลกกระวาน ๑ สลงเฟอง กานพล ๒ สลง เกลอสนเธาว ๓ สลง ดปล ๒ สลงเฟอง หวานน า ๓ สลงเฟอง โกฐสอ ๑ บาท โกฐเขมา ๑ บาทเฟอง เทยนด า ๕ สลง เทยนแดง ๕ สลงเฟอง เทยนขาว ๖ สลง เทยนตาตกแตน ๖ สลงเฟอง เทยนขาวเปลอก ๗ สลง ขงแหง ๗ สลงเฟอง กญชา ๒ บาท รากเจตมลเพลง ๒ บาทเฟอง หวบกรอ ๙ สลง เนอลกสมอไทย ๙ สลงเฟอง เนอลกสมอเทศ ๑๐ สลง การะบน ๑๐ สลงเฟอง หศกนเทศ ๑๐ สลงเฟอง พรกไทยลอน ๕๗ บาท ๓ สลง บดเปนผงละลายน าออยแดง หรอน านมโค กนครงละ ๑ สลง แกลมจกเสยด ลมปะทะอก ลมตามดหหนก ปวดหวมนตง ลมเมอยขบในรางกาย ลมสะดงแลสนไปทงตว ลมเปรยวด า แกจกผามมานยอย มารกะไษย ไสพองทองใหญ ลมคลงเพอ ลมอ ามะพฤกษอ ามะพาธ ลมปตฆาต แกโรคผวหนง ลมชกปากเบยวตาแหก แกรดสดวงทวาร แกโรคเสมหะโลหตเรอรง หายแล”

15. ยาทาลายพระสเมร

15. ยาทาลายพระสเมร

ขอบงใช แกลมจกเสยด ลมเมอยขบในรำงกำย ลมเปลยวด ำ ลมอมพฤกษอมพำต รปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใช: น ำออยแดง น ำนมโค (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงกำรใชยำน รวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนเลอดสง โรคหวใจ โรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและโรคกรดไหลยอน เนองจำกเปนต ำรบยำ

รสรอน- ควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำย- ควรระวงกำรใชยำอยำงตอเนอง โดยเฉพำะอยำงยงในผปวยทมควำมผดปกตของตบ ไต เนองจำกอำจเกดกำรสะสมของกำรบรและเกดพษได

ขอมลเพมเตม ลมเปลยวด ำ เปนโรคลมชนดหนง เกดจำกกำรกระทบกบควำมเยนมำกจนเปนตะครว ผปวยมอำกำรกลำมเนอเกรงอยำงรนแรง กระตก ท ำใหเจบปวดบรเวณทเปนมำก มกแกโดยกำรนวดจดบรเวณตำตมดำนในหรออำจรกษำดวยยำสงขวไชย หรอยำท ำลำยพระสเมร เอกสารอางอง ขนโสภตบรรณลกษณ (อ ำพน กตตขจร). คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ เลม ๒. กรงเทพฯ: โรงพมพอตสำหกรรมกำรพมพ; ๒๕๐๔. หนำ ๒๖๘.

ทมาของตารบยา คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ ขนโสภตบรรณลกษณ เลม ๒“ยาชอทพยาธคณ เอาสะคาน ผกแพวแดง ดองดง หวานน า ยาด า มหาหงค โกฐสอ โกฐจลาล าพา โกฐพงปลา กญชา หวอตพด เนอฝกราชพฤกษ ชะเอมเทศ ดปล แกนแสมทะเล เอาสงละ ๑ สวน พรกไทยลอนเทายาทงหลาย ต าเปนผง เอาน าใบก าเมง น าลกประค าดควาย เคลายาผงตากแดดใหแหงสงละ ๗ ครง แลวบดดวยน าผงกนหนก 1 สลง แกกลอน ๕ ประการ ซงใหจกเสยดแลเปนพรรดก แกลมเปนกอนในอทร ใหเจบทวรางกาย เจบสะเอว มอเทาตายกระดางแลเมอยขบทกขอทกล า ขดแขงขา เจบทวารหนก เบาพการตาง ๆ เจบศรษะเวยนหนาตา เจบไหลทงสอง ปากเปรยว เสยงแหบแหง ขดสขาง ขดอก ทองขน กนอาหารไมมรส นอนไมใครหลบ โรคทงนเปนเพราะเสมหะแหง บรษและสตรเปนเหมอนกน”

16. ยาทพยาธคณ

ขอบงใช แกกลอนทท ำใหจกเสยดเปนพรรดก เจบเมอยขบตำมรำงกำย กนอำหำรไมรรส นอนไมหลบรปแบบยา ยำผง, แคปซลขนาดและวธใช รบประทำนครงละ 2 กรม วนละ 2 ครง กอนอำหำร เชำและเยน

น ำกระสำยยำทใชน ำผงรวง (ถำหำน ำกระสำยยำไมได ใหใชน ำสกแทน)ขอหามใช หำมใชในหญงตงครรภ ผทมไข และผทมอำยต ำกวำ 18 ปขอควรระวง - ควรระวงกำรรบประทำนรวมกบยำในกลมสำรกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยำตำนกำรจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงกำรใชรวมกบยำ phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจำกต ำรบนมพรกไทยในปรมำณสง- ควรระวงกำรใชในผปวยโรคควำมดนโลหตสง โรคหวใจ ผปวยโรคแผลเปอยเพปตก ผปวยโรคกระเพำะอำหำรและกรดไหลยอน

เนองจำกเปนต ำรบยำรสรอน- ควรระวงกำรใชยำนในผปวยสงอำย

ขอมลเพมเตม 1. กลอน 5 ประกำร ไดแก กลอนดน กลอนน ำ กลอนลม และกษยกลอน2. ดองดงจะตองฆำฤทธตำมกรรมวธกอนน ำมำปรงยำ

เอกสารอางอง ขนโสภตบรรณลกษณ (อ ำพน กตตขจร). คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ เลม ๒. กรงเทพฯโรงพมพอตสำหกรรมกำรพมพ; ๒๕๐๔. หนำ ๒๙๓.

16. ยาทพยาธคณ

63

ประมาณ ก.ย. 2562

การปลกกญชาMedical gradeอภยภเบศรโมเดล

ศกษาระบบการปลกทง 3 ระบบ ไดแก ระบบปด, ระบบกงเปดกงปด (โรงเรอน), ระบบเปด ตามความเหมาะสมของสายพนธ (THC เดน หรอ CBD เดน)

ระบบการปลกเปนการปลกกญชา Medical Grade มการควบคมคณภาพตามมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชสมนไพร Good Agricultural Practice For Herb (GAP)

ผลผลตทไดจากการปลกมการตรวจคณภาพ สารปนเปอนโลหหนก, ยาฆาแมลง, สารปราบศตรพช, เชอจลนทรยกอโรค, ปรมาณสาระส าคญ (THC, CBD) มาตรฐานคณภาพอางองตาม American Herbal Pharmacopeia และ Thai Herbal Pharmacopeia (THP)

มมาตรการรกษาความปลอดภยและการก าจดของเสยกญชาตามท อย. ก าหนด

64

กำรพฒนำยำ

• มควำมปลอดภย

• มประสทธภำพ

• มควำมคงตว

การผลตยากญชาKey of Drug Development..

เพม yield สารเปาหมาย

ลดปรมาณสารปนเปอน

พฒนาเทคนค และการควบคมคณภาพ

66

พฒนาการสกด

67

การสกดของกลางจาก ป.ป.ส.

THC, CBD

ปนเปอน: Cd2+

CBDTHC

ยาฆาแมลงโลหะหนก

68

SUPERCRITICAL CARBON DIOXIDE EXTRACTION

หลกการ การสกดโดยใชกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) เปนตวพาสารเปาหมายในวตถดบสมนไพรออกมา ซงอาศยการปรบคณสมบตของกาซคารบอนไดออกไซดจากการก าหนดความดนและอณหภมใหเหนอจดวกฤต เพอให CO2 อยในสภาพเปนของไหลยวดยง (Supercritical fluid) ซงมคณสมบตอยระหวางกาซและของเหลว โดยสามารถแพรผานเนอวตถดบไดเหมอนกาซ และละลายสารออกมาไดเหมอนของเหลว สดทาย CO2 จะถกขจดออกไปสบรรยากาศในรปกาซ โดยมากใชในการสกดสารพวกไมมขว (Non-polar compound)

THC CBD Cd2+

วางระบบการผลตภายใตหลกเกณฑ GMP PIC/SGood Manufacturing Practice - Pharmaceutical Inspection Co-Operation Scheme (GMP PIC/S)

ProductionIn-process control

Release control

Self inspection

Quality ControlGMP

Quality Assurance

Quality Management

มาตรฐานการผลตมาตรฐานสงสด

LAW

แผนภาพของกระบวนการผลตยาน ามนกญชา

ขนตอนการบด จดเกบสารสกดขนตอนการสกดดวยเครอง Supercritical CO2

QC

ขนตอนการชงกญชาชนแหง

QC

ขนตอนการชงสวนผสมตามต ารบ

QC

ขนตอนการผสม

QC

ขนตอนการบรรจใสขวดสชา

QC

ขนตอนการตดฉลากและพมพเลขทการผลต

QC

จดเกบเกบผลตภณฑส าเรจร ป

QC

1 2

9 7

5

3

8

4

6

สถานทผลตสารสกด

สกดดวยเทคโนโลยสเขยว ใหปรมาณสารส าคญ THC และ CBD ส ง

ทางเขาพนกงานหองสกดกญชา มมาตรการรกษาความปลอดภยดวยระบบสแกนนว

เครอง Supercritical CO2

หองควบคมคณภาพ

ระบบบนทกการเขาออกพนทควบคม

หองปฏบตการมมาตรการรกษาความปลอดภย ดวยระบบสแกนนวและกลองวงจรปด

73

✓ โลหะหนก ✓ สารปราบศตรพช

วตถดบกญชา

สารสกด, ผลตภณฑส าเรจรป

✓ สารส าคญ THC, CBD✓ เชอกอโรค

การควบคมคณภาพผลตภณฑ

ขอก าหนด (Specification) ในการควบคมคณภาพ

Test Requirement

ลกษณะทางกายภาพ- สมนไพรชนแหง

ใชสวนของชอดอกกญชา เพศเมยเรยงชดกน ดอกเลก ดอกแหงเปนสน าตาล

Foreign matter NMT 2.00 % w/wLoss on drying at 105 C NMT 10.00 % v/wTotal ash NMT 20.00 % w/wAcid-insoluble ash NMT 4.00 % w/wMoisture content of dry material or crude after packaging

NMT 15.00 % w/w

สารก าจดศตร พชตกคาง(โดยชดทดสอบGT)

ระดบ 1 = ไมพบ ระดบ 2 = พบในเกณฑทปลอดภย

การปนเปอนดวยโลหะหนก- สารหน (As) ; ppm- ตะกว (Pb) ; ppm- แคดเมยม (Cd) ; ppm- ปรอท (Hg) ; ppm

ไมเกน 10 (ppm) ไมเกน 6 (ppm) ไมเกน 4.1 (ppm) ไมเกน 2 (ppm)

ปรมาณสารส าคญ ( THC CONTENT %)

18 – 26 %

การปนเปอนเชอจลนทรย- Total Aerobic Microbial- Total Combined Yeasts and Molds - Total Coliform- Bile-Tolerant Gram-Negative Bacteria- Escherichia coli - Salmonella spp.

< 105 CFU / g (ml)< 104 CFU / g (ml)< 103 CFU / g (ml)< 102 CFU / g (ml)

ตองไมพบตองไมพบ

การตรวจเอกลกษณทางเคมดวยวธโครมาโทกราฟชนดผวบาง

Test Requirement

ลกษณะทางกายภาพ- สารสกดกญชา

ของหนดสอ าพน มกลนเฉพาะตว

ปรมาณสารส าคญหรอสารออกฤทธ ( THC CONTENT %)

65 - 75 %

ปรมาณสารส าคญหรอสารออกฤทธ ( CBD CONTENT %)

0 – 2.0 %

การปนเปอนเชอจลนทรย- Total Aerobic Microbial / g (ml) - Total Combined Yeasts and Molds /g (ml) - Total Coliform- Bile-Tolerant Gram-Negative Bacteria/g (ml)- Escherichia coli- Salmonella spp.

< 105 CFU / g (ml)< 104 CFU / g (ml)< 103 CFU / g (ml)< 102 CFU / g (ml)

ตองไมพบตองไมพบ

การตรวจเอกลกษณทางเคมดวยวธโครมาโทกราฟชนดผวบาง

Test Requirementลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส

ส สอ าพน

กลน กลนเฉพาะตว

คาความหนด ท 20 ๐C (Viscosity) 70 – 100 cP

คาความหนาแนนท 20 ๐C (g/cm3) 0.85 – 1.00

ปรมาณสาระส าคญหรอสารออกฤทธ (THC CONTENT (g))

5 ± 0.5 % w/w5 ± 0.5 g/ 100 g

การปนเปอนเชอจลนทรย- TPC (cfu /ml)- Yeast & Mold (cfu /ml)- Staphylococcus aureus / (ml)- Salmonella spp. / 10 g (ml) - Clostridium spp. / 10 g (ml)

2 x 102

2 x 102

ตองไมพบตองไมพบตองไมพบ

การตรวจเอกลกษณทางเคมดวยวธโครมาโทกราฟชนดผวบาง

ควบคมมาตรฐานตาม American Herbal Pharmacopeia และ Thai Herbal Pharmacopeia (THP)

คลนกกญชำทำงกำรแพทย แผนปจจบนกญชา ยาเสพตดใหโทษประเภท 5

9/6/2019 Add a footer75

แพทยผผานการอบรม การซกประวตโดยพจารณาถงอาการส าคญปจจบน ประวตเจบปวยในปจจบน การรกษาทไดรบมากอนมาแลวไมไดผล ประวตเจบปวยในอดต ประวตดานสขภาพของครอบครวรวมสขภาพจต การสนบสนนจากสงคมและครอบครว

เภสชกรผผานการอบรมจายยาและใหค าแนะน าแบบเฉพาะราย ปจจบน มเภสชกร 3 คนทผานการอบรม

พฒนาคลนกบรการจ าหนายยาจากกญชาโดยแพทยและเภสชกรทผ านการอบรม โดยมระบบ

ตดตามผล

ขนตอนการรกษาผ ปวย

คดกรองตามเกณฑคดออกเบองตน

ซกประวตโดยแพทยผ ผานการอบรม (อาการส าคญปจจบน ประวตเจบปวยในปจจบน การรกษาทไดรบมากอนมาแลวไมไดผล ประวตเจบปวยในอดต

ประวตดานสขภาพของครอบครวรวมสขภาพจต การสนบสนนจากสงคมและครอบครว)

ตรวจรางกาย และการตรวจเพมเตมอนๆ ตามความจ าเปน

จายยาและใหค าแนะน าแบบเฉพาะราย โดยเภสชกรผ ผานการอบรม

โทรศพทตดตามหลงการใชภายใน 24 ชวโมง และทกสปดาหใน 1 สปดาหแรก

โทรศพทตดตามทกสปดาหในเดอนแรก

ผ ปวยกลบมาตดตามทก 1 เดอน (ประเมนความปลอดภยและประสทธผล)

คลนกกญชำทำงกำรแพทย แผนไทยกญชา ยาเสพตดใหโทษประเภท 5

9/6/2019 Add a footer80

พฒนาคลนกการแพทยแผนไทย

วนจฉยและสงจายโดยแพทยแผนไทยทผานการอบรม • กำรซกประวต ตรวจรำงกำย โดยพจำรณำถงอำกำรส ำคญ

และเกณฑกำรรบเขำของผปวย• กำรรกษำทไดรบมำกอนมำแลวไมไดผล ประวตเจบปวยใน

อดต • ประวตดำนสขภำพของครอบครวรวมสขภำพจต • กำรสนบสนนจำกสงคมและครอบครว• มระบบกำรบนทกและตดตำมผลกำรรกษำ• ปรกษำเภสชกร กรณทมกำรใชรวมกบยำแผนปจจบนหรอม

กำรแพยำและเกดผลขำงเคยงจำกกำรใชยำต ำรบทมสวนผสมกญชำ

9/6/2019 Add a footer 81

อภยภเบศรโมเดล

“เรงผลตยาคณภาพเพอใหผปวยทนใช ควบคงานวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”