รปแบบทยงยนในการใชประโยชนทรพยากรปาไมอยางมสวนรวมของชมชน

กรณปาสนบานจนทร อำาเภอกลยาณวฒนา จงหวดเชยงใหมThe Sustainable Model of Forest Resource

Utilization by Community Participation,BanChan Pine Forest, Galyani Vadhana,

ChiangMaiนายสมชย เบญจชย สำานกบรหารพนทอนรกษท 16 กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนางชญานนนท เผาศรเจรญ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยพายพนายผจญ สทธกน สำานกจดการทรพยากรปาไมท 1 (เชยงใหม) กรมปาไมนายณปวนชย กลฉตรฐานนท สำานกบรหารพนทอนรกษท 16 กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนางจรสศร ศรประดษฐ สำานกบรหารพนทอนรกษท 16 กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนายศราวธ คำาภระ โครงการหลวงบานวดจนทร องคการอตสาหกรรมปาไม

บทคดยอโครงการหลวงวดจนทร ครอบคลมพนทสองในสามตำาบลของ

อำาเภอกลยาณวฒนา จงหวดเชยงใหม คอ ตำาบลบานจนทรและตำาบลแจมหลวง (บางสวน) โดยภาพรวมเปนปาสนสองใบและสนสามใบซงใหญทสดของประเทศไทย เนอท 153,336.25 ไร แยกเปนผนปา 133,452.12 ไร (87.03%) และพนทอยอาศยและทำากน 19,884.13 ไร (12.97%) (2549) มประชากร 5,622 คน 1,528 ครวเรอน ทงหมดเปนชาวไทยภเขาปกาเกอะญอ (กะเหรยง)

การศกษาปาสนบานจนทรนมงประเดนการใชประโยชนไมและของปาตามวถชวตของชมชนในปจจบน พรอมทดลองจดทำาผลตภณฑจากไมและของปา โดยใหชมชนมสวนรวมในการแสวงหารปแบบทยงยนตอการใชประโยชนทรพยากรปาไม

ขนตอนการศกษาจงเตรยมความพรอมผนำาชมชนโดยผนำาชมชนกนเอง พรอมจดเกบขอมล จดเวทชาวบาน บนทกขอมลเชงประจกษ ประเมนมลคาทางเศรษฐกจ จดทำาผลตภณฑทงแบบดงเดมและพฒนา ซงอยบนพนฐานเอกลกษณของชมชน และทดลองการตลาด พรอมประมวลขอคดเหนจากผประกอบการ เจาหนาทในพนท และสถาบนการศกษาหรอองคกรพฒนาเอกชน

ผลการศกษาวจย ชมชนใชไผและไมสรางบาน ยงฉาง รว และคอกสตว ไมมเครองเรอน ฟนจากไมทกชนด ใชพชสมนไพร แมลงกนไดและพชอาหารตามฤดกาล สธรรมชาตยอมผา เครองจกสาน และไมกวาดเปง มการรบจางเลอยไมและคาของปา มกรรมการหมบานอนรกษปา ตองการฟ นฟสภาพปาไมโดยปลกตนไมและสมนไพร ทำาแนวกนไฟ เพาะเลยงสตวปา ใหสงเสรมทำาผลตภณฑจากปาพรอมการตลาด สวนพธกรรมไมมการใชไมโดยตรง

การประเมนมลคาทางเศรษฐกจของไผและไมทใช สำาหรบบานไผดงเดมหลงละ 30,000-60,000 บาท บานไม 500,000-900,000 บาท นอกจากนยงใชทำาหองนำา ยงฉาง คอกสตว รวบาน และไมเชอเพลง ในพนทมบานไผและไมประมาณ 27% และ 73% ตามลำาดบ โดยภาพรวมมการใชไผและไมคดเปนมลคา 600-1,100 ลานบาท สวนมลคาจากของปาประมาณ 10 ลานบาทตอปคำาสำาคญ : ความยงยน การมสวนรวม สนสองใบ สนสามใบ ปกาเกอะญอ (กะเหรยง) ไม ของปาAbstract

WatChan Royal Project is covered 2 from 3 sub-districts of Galyani Vadhana district, ChiangMai. BanChan and ChamLuang (some area) are the biggest pine forest area (Pinus merkusii and Pinus kesiya) of Thailand. Total area is 153,336.25 Rai divided into forest area 133,452.12 Rai (87.03%) and land used area 19,884.13 Rai (12.97%) (2006). The population is 5,622 people, 1,528 households which are Pga K’Nyau (Karen).

The study of BanChan pine forest is specified utilization of wood and non-wood which are

depended on lifestyle of community at present and produce wood and non-wood products for demonstration and find out the sustainable models of forest resource utilization by community participation.

The step of study is preparing the leaders of community by themselves and then record the data, community stage, record the empirical, assess economical cost. Make the products for originally model and developing model based on community identity. Besides, test the market, evaluate the comments from shop owner, local official, academic institute, and non-government organization.

Results of the study are community use bamboo and wood to build houses, barns, fences, and animal pens, no furniture production, fuelwood from every kinds of wood, use herbs, eat-able seasonal insect and flora, natural dyes cloth, basketry, and Phoenix acaulis broom. There are employed wood sawyers and trades of non-wood. Conservation committee managed re-forestation by plant tree and herbs, firebreak, domesticated wildlife, and forest products training and marketing. Moreover, the traditional ceremony is no wood used.

The assessment of economical cost of bamboo house and wood house are 30,000-60,000 Baht/unit and 500,000-900,000 Baht/unit, respectively. Besides, bathroom, barn, animal pen, fence, and fuelwood, There are bamboo house and wood house about 27% and 73%, respectively. Overall, the value of bamboo and wood usage is 600-1,100 million Baht. The value of non-wood is approximately 10 million Baht/year.keywords : sustainable, participation, Pinus merkusii, Pinus kesiya, Pga K’Nyau (Karen), wood, non-wood

คำานำา

ปาสนบานจนทรเปนพนทปาไมในโครงการหลวงวดจนทร มเนอท 153,336.25 ไร แยกเปนผนปา 133,452.12 ไร (87.03%) และพนทอยอาศยและทำากน 19,884.13 ไร (12.97%) พนทสวนใหญเปนภเขาสลบซบซอน มความลาดชนสงกวา 35 % มทราบแคบๆ ตามหบเขา สงจากระดบนำาทะเลโดยเฉลย 900-1,400 ม. สภาพปาโดยทวไปเปนปาสนผสมเตงรง มไมสนสองใบและสนสามใบเปนไมเดน นอกจากนยงมไมเหยง พลวง เตง และรง เปนตน ขนกระจายหางๆ อยทวไป ดนเปนดนรวนปนทราย แหลงนำาทสำาคญคอ หวยแจมหลวง หวยฮอม หวยแมละอป หวยนาเกลดหอย หวยยา และหวยออ ซงเปนตนนำาแมแจม ปจจบนมประชากร 5,622 คน 1,528 ครวเรอน ทงหมดเปนชาวไทยภเขาปกาเกอะญอ (กะเหรยง)

วตถประสงคโครงการวจยฯ คอ 1) เพอสบรและรวบรวมการใชประโยชนไมและของปาของชมชนโครงการหลวงวดจนทรตามวถชวตในปจจบน 2) เพอทดลองจดทำาผลตภณฑจากไมและของปาจากปาสนโครงการหลวงวดจนทร และ 3) เพอใหไดรปแบบทยงยนในการใชประโยชนทรพยากรปาไมโครงการหลวงวดจนทรอยางมสวนรวมของชมชน

การใชประโยชนทรพยากรปาไมจำาแนกเปนไม ของปา สตวปา และการทองเทยวเชงนเวศ ในทนจะกลาวถงเฉพาะไมและของปา โดยไม (Wood) หมายถง วสดอนทรยธรรมชาต (Natural organic material) เปนการสงเคราะหจากสารเคมกอกำาเนดขนเองไดโดยกลไกของธรรมชาต สวน ไม ในความหมายของชาวบาน คอ ของใชชวต“ ”ประจำาวนและอาจนำาไปขายเปนเงนตราเลยงชพไดดวย สวนของปา (non-wood) หมายถง ผลผลตจากปาทกชนดยกเวนไม ซงเปนอาหาร

พนบาน ใชสอยในครวเรอนในชวตประจำาวน สามารถเพมรายไดใหแกครอบครวในระดบทองถน กอใหเกดการสรางงาน ในดานการเกบหา การผลต และการขนสง ของปาบางชนดไดพฒนาเปนสนคาสงออก ทำารายไดใหแกประเทศปละนบรอยลานบาท ไดแก หวาย ไผ ชนและยางไม สมนไพรและเครองเทศ พชอาหาร แมลงอตสาหกรรมและแมลงกนได ไมหอม เปลอกไมและแทนนน และสธรรมชาต

การมสวนรวมของชมชนตองเนนกระบวนการเรยนรรวมกน โดยรฐ (หรอองคกรใดๆ) ทมหนาทหรอองคความร รวมกบชมชนเพอพฒนาหรอแกไขปญหาของชมชนนนๆ ในสวนของรฐ (หรอองคกรใดๆ) ตองเนนการสรางระบบความคด สรางเวทชาวบาน แลวใหการสนบสนน ในสวนของชมชนตองคด พด และทำา โดยชมชนไดรบขาวสารขอมลจากรฐ (หรอองคกรใดๆ) จากนนชวยคดและพดคยเปนเวทชาวบาน ซงมผนำา เจาหนาทรฐ (หรอองคกรใดๆ) และสมาชกในสงคมชวยกนแสวงหาเนอหาหวขอประเดนทระดมความคดหรอปญญารวมกน เกดกจกรรมและกฎกตกา โดยมประโยชนสทธทชมชนควรจะไดรบเปนผลตอบแทนทเหมาะสมอยางยงยน

อปกรณและวธการใชการวจยเชงปรมาณโดยการสำารวจ (Survey) ดวย

แบบสอบถาม โดยคณะนกวจยและผชวยดำาเนนงานทผานการฝกอบรมไปสมภาษณกลมเปาหมายตางๆ และการวจยเชงคณภาพโดยการสมภาษณระดบลก (In-depth Interview) และการสนทนากลม (Focus Group Discussion) แบบเวทชาวบาน โดยคณะนกวจยและผชวยดำาเนนงานนำาแนวคำาถามทผานการตรวจสอบคณภาพแลวไป

พดคยกบกลมเปาหมายตางๆ ทเปนกรณศกษา (Case Study) รวมไปถงการเขาสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation)

สำาหรบกลมตวอยางและการจดเกบขอมล ไดกำาหนดกลมเปาหมายเพอเกบรวบรวมขอมล 4 กลม คอ 1) ผนำาหรอผแทนชมชน 2) เจาหนาทสวนราชการทเกยวของ 3) เจาหนาทหรอพนกงานสถาบนการศกษาและองคกรพฒนาเอกชน และ 4) ผประกอบการเกยวกบผลตภณฑไมและของปา

โดยคดเลอกตวอยางแบบกำาหนดปรมาณในประชากรของผนำาหรอผแทนชมชน แตอก 3 กลมทเหลอจะเปนเจาหนาทหรอผประกอบการทมความสนใจหรอเชยวชาญเกยวกบเรองการใชประโยชนจากทรพยากรปาไม

สวนการศกษาทดลองจดทำาผลตภณฑจากไมและของปา ไดเรมจากผลตภณฑทมอยในชมชนนนๆ รวมทงผลตภณฑทตองการใชหรอบรโภค โดยการระดมความคดในเวทชาวบานและการนำาเอาวฒนธรรมวถชวตมานำาเสนอในผลตภณฑใหเกดความนาสนใจและสรางคณคาใหกบผลตภณฑ แลวจดทำาโดยใชวธการจางชางฝมอของชมชนนนกอน หากไมมหรอไมสามารถทำาไดจงใชชางฝมอของชมชนอนทสามารถผลตสนคาชมชนหรอ OTOP (One Tambol One Product) หรอใหระดบโรงงานชวยผลตให แลวนำามาสงเสรมการตลาดกบกลมนกทองเทยวทเขาไปเทยวในชมชนหรอในพนทปาสนบานจนทร

ผลการทดลองขอมลทวไปขอมลแบบสำารวจ 15 หมบานและหยอมบาน จำานวน 109 ราย

สวนใหญเปนชาวบานทวไป (72.00%) เพศชาย (73.08%) ประกอบอาชพการเกษตร (84.85%) จบการศกษาระดบมธยมศกษา (43.75%) อายตงแต 23-73 ป นบถอพทธศาสนาและศรสตศาสนาเทาๆ กน สมาชกในครวเรอน 3-10 คน โดยเฉลยประมาณ 5 คน

บานทอยอาศย 72.81 % เปนบานไม และ 27.19 % เปนบานไผ และประมาณ 10% จะมทงบานไผและบานไม สำาหรบไมฟนเชอเพลงสวนใหญไดมาจากปา (79.44%) ซงมาจาก ปาใชสอย โดยเปน“ ”พนทปาทชาวบานกำาหนดเอง (“ปาอนรกษ คอปาทเปนแหลงตนนำา” ) ทเหลอใชแกสและไฟฟาหรอใชทงสองหรอสามอยาง

การใชประโยชนไมและของปา-พธกรรม ใชกงไมหรอทอนไมสรางเปนศาลเลยงผหรอเจาท ไผ

สรางบานจำาลองในพธกรรมเลยงผนา-ไร สรางศาลเลยงผตนนำา ไมสรางโบสถ ดานครสตศาสนาไมมการใชไมในการประกอบพธกรรมโดยตรง นอกจากนยงมไผทำาเปนดามยาวคลายทพพ (ใชคนขาวตมเลยงหมดวย) ใชเคาะเรยกขวญ ใชไผและเกโกหลาผกหรอมดกบยงฉางในพธเรยกขวญขาวปละครง ซงเกโกหลาเปนพชประเภทเฟรนใชผกตดกบเครองครวในพธกนขาวใหมปละครง และใชไผและตนกลวยทำาเปนสะตวงใสอาหารสงผออกจากบานดวย

ในปจจบนชมชนมพธกรรมอนรกษปาไม โดยปลกตนไมในวนสำาคญๆ คอ วนแม (12 สงหาคม) และวนพอ (5 ธนวาคม) การบวชปา

เพอรกษาตนไมและผนปา และทสำาคญดงเดมคอการหอยสะดอโดยใสในกระบอกไผมดตดกบตนไมถอเปนตนไมประจำาตวของเดกหรอคนนนตลอดไป

-บานและอปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ในพนทมการใชไมสนและไผสรางบานและซอมแซมเมอชำารดเสยหาย แตเสาบานทำาจากไมแงะ (เตง) เปนสำาคญ ปจจบนเรมมการทำาเครองเรอน สวนอปกรณเครองมอ เชน ดามมด ขวาน จอบ กบไสไม ครกตำาขาว คนไถ อปกรณทอยอมผา จากไมเนอแขงในปาใชสอย ไมเชอเพลงจากปาและเกบหาเศษไมปลายไมตามหวไรปลายนาประมาณเทาๆ กน ในรอบปประมาณ 5-6 ลบ.ม./ครวเรอน

-สยอมผา ใชเปลอกไมเปนสวนใหญจากไมกอ ไก เควอะ/แคะ สาโกเร ซแล (สแดงเลอดหม) มะรดไม/เพกา/ดอกกะ มะขาม มะมวง (สเหลอง) มะนา (สเทา) เสอะยอ/ขมน มะขามปอม ฝาง คางอก (สสม) และฮอม เปนตน ทงหมดซงเกบหาจากปาไดตลอดเวลาเมอตองการ

-พชสมนไพร ยงมการใชโดยทวไปสำาหรบแกไอและปวดเมอย คอ ผลมะขามปอม อมแกไอ ใบหนาด ใชตมอาบหรออบ ใบสาบเสอ หามเลอด ยาแกะ (อาจแผลงมาจากยาแกไข) จากรากหนอโพ โดยตมนำาดมแกไข แกหวด และไทฟรอย ลอเบาะเด ใชตมอาบหรออบ แกโรคหนาวเยนหลงคลอดลก ตอกช เปนยาชกำาลง เปลอกกอ ยางแอว ตมดมแกเจบคอ เปลอกมะเดอ แกโรคมะเรง ทอกลอเบะ ใชสมานแผล นอกจากนยงมยาหลวง บำารงกำาลงแกเจบหรอชำาใน ยอดดอกบวตอง เผาประคบหรอตมอาบแกคน และไมงแมวเซา เปนยารกษาโรคไต เปนตน ยางสมนไพรมยางเตลเออหนา ทาแผลแกผนคน ยางมะเดอ รกษาโรคกระเพาะ ยางตนเทอเนอ ทาแผลสด

-พชอาหาร มพชผกปาทกชนดเกบกนไดตลอดป เชน ผกกด มะเขอพวง พรกไทปา ผกหวานในปาเตง-รง ซงมกแตกยอดออนหลงเกดไฟปา ลกกอมใหเกบกนและขายชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม สำาหรบหนอไมจากกอไผในฤดฝนทงไผปาและไผปลก นอกจากนทสำาคญมเหดชนดตางๆ คอ เหดถอบ เหดขาว เหดแดง เหดเหลอง เหดไขหาน เหดโคน เปนตน

-แมลงกนได มจงหรด/จงกง แมลงมน แมลงเบา แมลงเมา จกจน ตกแตน แมลงกวาง ดวง แมงขควาย/กดจ ผง ตอ และหนอนรถดวนหรอหนอนกนเยอไผ ชวงฤดฝนจากกอไผทปลกเอง

นอกจากนยงมของปาอนๆ ทชาวบานนำามาใชประโยชน ไดแก ใบตองตงใชทำาหลงคา ไมกวาดจากใบเปง และตนหญา เปลอกสนทลมหลดลอนแลวนำามาเปนเชอเพลง ประดบตกแตงบาน ใชรองกนลงขนสงฟกทองดวย ลกสนทำาพวงกญแจ เปลอกไมตองทำาเปนแปงทาหนา และกลวยไมจากปามาประดบบาน

การคาไมและของปา มการรบจางเลอยไม ราคาไมสนแปรรปขนอยกบขนาดหนาไมและความยาวของแผนไมนนๆ มตงแต 20-80 บาท/แผน ซงอาจนำาไปทำาเปนเครองเรอน ประต ทเขยบหร ครกตำานำาพรกจากไมกอดำา ครกตำาขาวจากไมซแล ทงหมดนทำาใหผผลตมรายได

ประมาณ 500-10,000 บาท/ป สำาหรบไผ มการทำากอกนำา (ถวยนำา) ไมฟาก และเครองจกสาน นอกจากนยงมไมและไผทำาเปนดามไมขนขาว และชอน/ทพพ เปนตน สวนการคาของปามเพยงเลกนอยตามฤดกาล เชน ใบสมเปยก เหด ผกกด ลกกอ กลวยไม และจกจน เปนตน ทำาใหมรายไดสำาหรบผเกบหาของปานประมาณ 500-1,000 บาท/ป

กฎระเบยบชมชนในการใชประโยชนจากไมและของปา หลายหมบานมคณะกรรมการดแล ไมมปญหา มขอบเขตปาชดเจน โดยหลกๆ แบงเปนปาอนรกษเพอเกบรกษาเปนปาตนนำา และปาใชสอยหรอเรยกวาปาชมชน รวมทงปาพนททำากน ปาเฉลมพระเกยรต พนทไรหมนเวยนของหมบาน เปนตน สำาหรบปาใชสอยหากจะขอไมสรางบานตองประชาคมหมบานและกรรมการหมบานใหความเหนชอบ บางหมบานมคณะกรรมการสองชด ชดหนงดแลปาอนรกษและอกชดดแลปาใชสอยเพอดแลชาวบานทตองการจะสรางบาน

ปญหาและอปสรรคในการดแลรกษาปา มการฝาฝนกฎระเบยบชมชน ลกลอบขายของปา ตดไมทยงไมไดขนาด ไมมการอนรกษไมมการปลกเสรมในแตละป บางกลมลกลอบตดไมไปจำาหนาย ไมดทนทานไมคอยมแลว ของปามนอยลง คนหมบานอนมาตดไมในเขตพนทปาใชสอย สมาชกในชมชนไมใหความรวมมอในเรองไฟปา ตลอดจนเจาหนาทของรฐยงไมเขาใจวถชวตคนกบปา ไมบางอยางนำาใชประโยชนไมไดเพราะตดเรองประเพณ

วจารณผลการทดลองการประเมนมลคาทางเศรษฐกจ โดยภาพรวมบานไผและบาน

ไมในพนทมประมาณ 27% และ 73% ตามลำาดบ จาก 1,528 ครว

เรอน จงไดมลคาบานไผประมาณ 12-25 ลานบาท และมลคาบานไมประมาณ 558-1,115 ลานบาท สวนไผและ/หรอไมทใชทำาหองนำา ยงฉาง คอกสตว และรวบาน รวมมลคาประมาณ 12 ลานบาท และไมเชอเพลงมลคาประมาณ 1 ลานบาท/ป

สำาหรบของปามมลคาตอป โดยประมาณการจากประชากร 5,622 คน หรอ 1,528 ครวเรอน โดยสรปในแตละปไดดงน คอ หนอไผหรอหนอไมประมาณ 1,932,156 บาท ไผจกสานประมาณ 900,756 บาท สมนไพรและเครองเทศ 2,854,918 บาท พชอาหารและเหด 3,438,000 บาท เปลอกไมใหสธรรมชาต 30,560 บาท รวมของปาทงหมด 8,255,634 บาท โดยประมาณการมอนๆ อกอาจรวมประมาณ 10 ลานบาท/ป

รปแบบทยงยนในการใชประโยชนไมและของปา ชมชนปกาเกอะญอมพนฐานรปแบบการใชทรพยากรปาไมจากความเชอ ขอหาม พธกรรม นทาน และ ธา หรอคำาคมสภาษตสอนใจ ทจะดแลรกษาหรอ“ ”ไมกระทำาในพนทหรอเรองตางๆ ตอมามการกำาหนดพนทเขตปาอนรกษเพอรกษาตนนำาและปาใชสอย มกฎระเบยบในการขออนญาตตดไม วธการจบสตวนำา ขอหามบกรกผนปา ขอหามเผาปา เปนตน แตไมสามารถตอบสนองความตองการของชมชนไดหรอมความยงยนได ดงปญหาอปสรรคการละเมดของชมชนบางกลม ซงเปนปญหาแมแตในชมชนทเขมแขงของเครอขายลมนำาแมละอป

ในทางวชาการปาไมแลวเราสามารถจดการผนปาใหใชประโยชนไดอยางยงยน โดยหากทเสอมโทรมกใหฟ นฟ ททเหมาะสมแลวใหดแลรกษา และททอดมสมบรณหนาแนนกใหนำามาใชประโยชนได แตทงสามทตองดแลรกษาเพมพนทงไมของปาและสภาพแวดลอม มนษยกสามารถนำาสวนเกนมาใชประโยชนไดนนเอง หรอดวยการจดการอยางเขมขน (active management) เขาไปปรบปรงเปลยนแปลง โดยวธการใดวธหนงหรอผสมผสานทงสามวธ คอ 1) เพมจำานวน 2) ลดจำานวนหรอเอาออกเพอใหสวนทเหลอเพมพนในอตราสงสด และ 3) ควบคมใหคงทไวเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ

สวนกระบวนการจดการปาเพอใชประโยชนไมและของปาอยางยงยน จะตองสอดคลองกบสถานการณเชงนโยบายของรฐ ทรพยากรปาไมทมอย แนวคดของชมชน และปญหาทเผชญอย นำามากำาหนดเปาหมายในการจดการปา โดยคำานงถงความเปนไปไดในการดำาเนนงาน จากนนจดทำาแผนการจดการ โดยมงเปาหมายเพอการใชสอยพรอมๆ ไปกบการอนรกษเพอใหไดประโยชนสงสดและยงยน นอกจากนนตองมการทบทวนเพอปรบปรงการดำาเนนงานใหมประสทธภาพยงขน

สรปผลการทดลองโดยสรปรปแบบทยงยนในการใชประโยชนไมและของปา จะตอง

เรมจากการมขอบเขตพนทปาอนรกษ ปาใชสอย พนททำากนและทอยอาศย ซงขณะนในพนทมความชดเจนแลว แตปญหาทจะตองประเชญและจดการคอการบกรกผนปาเพมขน ซงชมชนและสวนราชการตลอดจนองคกรอนๆ ตองชวยกนวางมาตรการปอง ปราม และปราบ จากนนภายใตกรอบนโยบายของรฐ กรอบวถชวตวฒนธรรมประเพณของ

ชมชน และศกยภาพของทรพยากรปาไมทมอยในปจจบน รวมทงปญหาทเกยวของ นำามากำาหนดเปาหมายในแตละชมชน จากนนวางแผนงานดำาเนนการเกยวกบกฎกตกาการใชประโยชนไมและของปา กจกรรมการดแลรกษาและการฟ นฟหรอเพมพนโดยกลวธกศโลบายตางๆ กำาหนดบคลากรอาจเปนบคคลเปนกลมเปนองคกรทงภายในและนอกชมชนทจะดำาเนนการ พรอมจดหาแหลงทนงบประมาณโดยอาจตงเปนกองทนการปาไมของชมชน และสดทายคอการปรบปรงกระบวนการตามโอกาสและเหตการณทเหมาะสมอยางตอเนองดวย

เอกสารอางองปกรณ จรงสงเนน, เสมอ ลมชวงศ และ ชยรตน จงกองเกยรต.

2539. การจดทำาแผนงานพฒนา ปาชมชนแนวใหม ภาคเหนอ. (ไมปรากฏสถานทพมพ). 27 น.

ผจญ สทธกน. 2544. บทบาทขององคการบรหารสวนตำาบลในการจดการทรพยากรปาไม : กรณศกษาจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ. บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. 118 น.

พระจนทรทอง ธมมวโร . 2549. กระบวนการเรยนรเพอฟ นฟและสบทอดภมปญญาพนธพชพนบานของชาวปกาเกอะญอบานวดจนทร ตำาบลวดจนทร อำาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ระยะท 1. สำานกงานกองทนสงเสรมการวจย.

ภชาต วรรธนะประทป. 2552. พนททำากน VS พนทปา แมแจมและวดจนทร. 1 น.

มลนธรกษไทย. 2552. ภมปญญาชนเผา (ปกา เกอะ ญอ) ดานการจดการทรพยากรธรรมชาต. หลกสตรทองถน. 75 น.

ศราวธ คำาภระ, 2549, งานวจยและกจกรรมในพนทโครงการหลวงบานวดจนทร, บรรยายสรปเมอวนท 14 กนยายน 2549.

สมชย เบญจชย. 2542. การสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมไมในทองถน. วารสารสกทอง 24(2) : 14-26.

สำานกวจยเศรษฐกจและผลตผลปาไม, กรมปาไม. 2547. การใชประโยชนไมขนพนฐาน. 168 น.

องคการอตสาหกรรมปาไม. 2550. รายงานประจำาป 2550 โครงการหลวงบานวดจนทร. 49 น.

******************************