ནམ་མཁའ་ སང་པ།

《པར་སན་གསལ་བཤད།》

༈ ཀན་བཟང་པད་འབང་ད ་མད་བཤས་གཉན་ག། །དགངས་པའ་གསང་

མཛད་རད་ལང་མན་ངག་ས། །ཆས་ཆར་གསལ་མཛད་འད་ཟར་སང་འབར་

བ། །འག་བའ་བ་མ་ཀན་མཁན་རལ་པར་འདད། །དའང་རལ་བ་རགས་པའ་

སངས་རས་ཀས་གསངས་པའ་ངས་དན་མད་སའ་དགངས་འགལ། ས་བཅའ་

དབང་ཕག་རལ་ཚབ་མ་ཕམ་པས་མཛད་པའ་ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་

བཅས་ལ། གཞང་ད་ཉད་ལས། ད་མད་ཆ་ལན་རམ་རས་པདས་ཁབས་པའ་

མཚ་བཞན་དང་། །ས་ཅན་ཁ་ནས་ཐར་བའ་ཟ་བ་ཉ་བ་ལ་བ་དང་། །སན་ཚགས་

ཉན་མངས་དག་ལས་གལ་བའ་ཉ་མ་ལ་བར་ན། །ད ་མད་ཡན་ཏན་ལན་ཕར་

འད་ཟར་སང་ལན་ད་ཉད་ད། །ཞས་བམས་པ་མགན་པ་རང་གས་ལང་བསན་

པར་མཛད་པའ། ཐབ་བསན་ཡངས་རགས་ལ་མངའ་དབང་བསར་བའ་ཆས་ཀ་

རལ་པ། མཁས་གབ་ར་མཚའ་གཙག་རན། གསང་ཆན་ས་འགར་བའ་བསན་

པའ་གསལ་བད་ཆན་པ། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་རབ་འབམས་པས་མཛད་པའ་

འགལ་པ་ཞག་ཡད་ཚལ་རང་ཉད་བས་པའ་སབས་ནས་གཏམ་འཆལ་ཞག་ག་

ཐས་ཡད་པ་དང་། ས་ལ་ ༡༩༩༥ ལར་རར་གདན་ད་ས་འགར་སན་ལམ་ཆན་

མར་བསད་སབས། མ་ཆན་ཞག་ནས་ཁང་ལ་ཀང་ཆན་གསང་རད་བའ་འགལ་

ཀ

ཁ

པ་ཞག་ཡད་ཚལ་གཞན་ལ་གསང་པར་ཐས་པས་འགམ་ཆ་ལང་ཡང་། བདག་ལ་

བའ་ཅལ་ཆང་མ་ལ་དཔ་བཤ་གནང་དཀའ་བར་བསམ་ས། རལ་བ་མ་བས། ད་

ནས་ལ་མང་འདས་རས་ཁམས་ཕགས་ནས་བཀའ་མ་རས་པ་ཕགས་བསགས་

གནང་བའ་དཀར་ཆག་ཞག་ལ་ལ་དཔ་ཚང་ཁང་ནས་མཇལ་བ་ད་ནང་གསལ།

འན་ཀང་རང་ག་མ་ཚ་འདར་ག་ཐས་ཙམ་ལས་དངས་ས་མཇལ་དཀའ་སམ་

ས་ར་བ་མད་པར་བསད། ད་ལར་ལ་ཤས་སང་མཚམས། ས་ལ་ ༢༠༡༤ ལར་

ཉན་གཅག་སབ་འཇམ་དབངས་ཆས་ཀ་རལ་མཚན་གས་ཀམ་པས་ཀར་ནང་

ནས་ཀཿཐག་བཀའ་མའ་ཁད་རད་བའ་འགལ་པ་འད་ཕན་ལ་སན་བང་བར་དགའ་

ཚར་དཔག་མད་ཤར་ཏ། ཉན་ཤས་རང་ད་ཁ་ན་ཡད་ལ་ཡང་ཡང་དན་པ་ཞག་

བང། རང་ག་རག་པའ་འཆར་ས་ལ། ཕག་དཔ་འད། བསན་འཛན་ག་སས་བ་

ས་དང་ཁད་པར་ས་འགར་བཤད་ག་བའ་སབ་གཉར་བ་རམས་ཀ་ཕག་ཏ་ཐབས་

སང་ན་བསན་འགར་ཕན་རབས་ཆ་བར་བསམ་ས། སབ་དཔན་འཇམ་དབངས་

ཆས་ཀ་རལ་མཚན་ཁང་ལ་ར་བསལ་བགད་པར། ཁང་ནས་ཀང་དཀའ་བ་དང་

ད་བང་ས། ཡ་ག་མཛབ་སན། ཞས་དག་པར་བསན་ག་བ་བ་བཅས་ཆ་ཚང་ས་

བས་གནང་བང་བར་སང་ནས་ཐགས་ར་ཆ་ཞ། བསན་བཅས་འད་ཉད་ཐན་མང་

གདལ་བའ་སད་ཡལ་ལས་རང་ད་འདས་ཏ་མ་ལ་བདན་བར་ཙམ་ཟན་ད་ཉ་བ་

ན། སར་ཡང་ཀན་མཁན་ཉད་ཀ་ཐགས་བསད་བན་རབས་ཀ་མཐ་བསམ་གས་

མ་ཁབ་པའ་སབས་དང་། གདལ་བ་ས་མཐན་ག་བསད་ནམས་ཀ་སལ་བས།

ས་འགར་བསན་པའ་སན་མ་མཁན་ཆན་དཔལ་ལན་ཤས་རབ་ཀ་ཕག་ཏ་སན་ཏ་

ག

ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་པའ་གསང་འཁལ་མད་ཡན་པའ་སབ་བད་ང་སད་བཅས་

བསལ་ཏ་གཅས་ཉར་མཛད་པའ་བཀའ་དན་ག་རན་ལས་རང་ཅག་རམས་ཀས་

དངས་མཇལ་ཞ་ཐབ་པ་འད་བང་བ་ཡན་ལགས། དས་ན་ད་ལམ་ཀན་མཁན་

ཆས་ཀ་རལ་པ་བ་གས་མཚངས་མད་ཀས་མཛད་པའ་རད་བ་མའ་འགལ་པ་

ངས་དན་གསལ་བར་བད་པ་རན་པ་ཆའ་སན་མ་ཞས་བ་བ་འད་ཉད་པར་བསན་

བ་རའ་ག་སབས་ཐབ་པ་ན་ཤན་ཏ་སལ་པ་བཟང་། ད་ལས་བང་བའ་དག་བའ་

ར་བས་ཐབ་པའ་བསན་པ་རན་པ་ཆ་ཕགས་དས་ཀན་ཏ་དར་ཞང་རས་ལ་ཡན་

རང་ད་གནས་པ་དང་། ཁད་པར་དཔ་རན་དཀན་པའ་རད་བ་མའ་འགལ་པ་འད་

ཉད་འཛམ་གང་འདའ་ས་སང་ཀན་ཏ་ཁབ་པ་དང་། བསན་འཛན་ག་སས་བ་དམ་

པ་རམས་ཞབས་པད་བརན་ཅང་། མཐའ་ཡས་པའ་འག་བ་རམས་སངས་རས་ཀ་

སར་འགད་པའ་སན་འདན་བཅས།

ནམ་སང་སལ་ས་འཇགས་མད་པད་ཕན་ལས་རམ་རལ་གས་ས། །

ང

1ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

༈ ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་བཞགས་ས།།ར་གར་སད་ད། མཧ་ཡ་ན་ཨཏ་ར་ཏན་ཤས། བད་སད་ད། ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས། སངས་རས་དང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་ལ་ཕག་འཚལ་ལ།།སངས་རས་ཆས་ཚགས་ཁམས་དང་བང་ཆབ་དང་། །ཡན་ཏན་སངས་རས་ཕན་ལས་ཐ་མ་ས། །བསན་བཅས་ཀན་ག་ལས་ན་མདར་བས་ན། །ར་ར་ཡ་ན་གནས་བདན་འད་དག་ག །འད་དག་རང་མཚན་ཉད་ཀ་རས་འབལ་བ། །ག་རམ་ཇ་བཞན་གཟངས་ཀ་རལ་པའ་མདར། །གང་གཞ་ལས་ན་གནས་གསམ་རག་བ་ས། །གཞ་ན་བ་ལན་རལ་ཆས་དབ་བ་ལས། །སངས་རས་ལས་ཆས་ཆས་ལས་འཕགས་པའ་ཚགས། ། ཚགས་ལས་སང་པ་ཡ་ཤས་ཁམས་ཐབ་མཐར། །ཡ་ཤས་ད་ཐབ་བང་ཆབ་མཆག་ཐབ་སགས། །སམས་ཅན་ཀན་དན་བད་ཆས་རམས་དང་ལན། །གང་ཞག་ཐག་མ་དབས་མཐའ་མད་ཞ་སངས་རས་ཉད་རང་རམ་སངས་རས། །སངས་རས་ནས་ན་མ་རགས་རགས་ཕར་འཇག་མད་རག་པའ་ལམ་སན་པ། །མཁན་བརའ་རལ་ག་ར་ར་མཆག་བསམས་སག་བསལ་མ་ག་གཅད་མཛད་ཅང་། །ས་ཚགས་ལ་ཐབས་ཀས་བསར་ཐ་ཚམ་རག་པ་འཇག་མཛད་ད་ལ་འདད། །འདས་མ་བས་ཤང་ལན་གས་གབ།། གཞན་ག་རན་གས་རགས་མན་པ། །མཁན་དང་བར་དང་ནས་པར་ལན། །དན་གཉས་ལན་པའ་སངས་རས་ཉད། །ཐག་མ་དབས་མཐའ་མད་པ་ཡ། །རང་བཞན་ཡན་ཕར་འདས་མ་བས། །ཞ་བ་ཆས་ཀ་ས་ཅན་ཕར། །ལན་གས་གབ་ཅས་བ་བར་བརད། །ས་ས་རང་གས་རགས་བའ་ཕར། །གཞན་ག་རན་གས་རགས་མན་པ། །ད་ལར་རམ་གསམ་རགས་ཕར་མཁན། །ལམ་སན་ཕར་ན་ཐགས་བར་བ། །ནས་པ་ཡ་ཤས་

2

ཐགས་ར་ཡས། །སག་བསལ་ཉན་མངས་སང་ཕར་ར། །དང་པ་གསམ་གས་རང་དན་ཏ། །ཕ་མ་གསམ་གས་གཞན་དན་ཡན། །གང་ཞག་མད་མན་ཡད་མན་ཡད་མད་མ་ཡན་ཡད་མད་ལས་གཞན་དའང་། །བརག་པར་མ་ནས་ངས་ཚག་དང་བལ་ས་ས་རང་གས་རག་ཞ་བ། །ད་མད་ཡ་ཤས་འད་ཟར་སང་ལན་དམགས་པ་ཀན་ལ་ཆགས་པ་དང་། །སང་དང་རབ་རབ་རམ་པར་འཇམས་མཛད་དམ་ཆས་ཉ་མ་ད་ལ་འདད། ། བསམ་མད་གཉས་མད་རག་མད་པ། །དག་གསལ་གཉན་པའ་ཕགས་ཉད་ཀས། ། གང་ཞག་གང་གས་ཆགས་བལ་བ། །བདན་གཉས་མཚན་ཉད་ཅན་ད་ཆས། །ཆགས་བལ་ཉད་ན་འགག་པ་དང་། །ལམ་ག་བདན་པ་དག་གས་བསས། །ག་རམ་ཇ་བཞན་ད་དག་ཀང་། །ཡན་ཏན་གསམ་གསམ་གས་རག་བ། །བརག་མན་ཕར་དང་བརད་མན་ཕར། །འཕགས་པས་མཁན་ཕར་བསམ་མད་ཉད། །ཞ་ཉད་གཉས་མད་རག་མད་ད། །དག་སགས་གསམ་ན་ཉ་བཞན་ན། །སམས་ད་རང་བཞན་འད་གསལ་བས་ན་ཉན་མངས་ང་བ་མད་གཟགས་པས། །གང་དག་འག་ཀན་བདག་མད་མཐའ་ཞ་ཡང་དག་རགས་ནས་ཐམས་ཅད་ལ། །རགས་པའ་སངས་རས་རས་ཞགས་གཟགས་པ་སབ་པ་མད་པའ་བ་མངའ་བ། །སམས་ཅན་རམ་དག་མཐའ་ཡས་ཡལ་ཅན་ཡ་ཤས་གཟགས་མངའ་ད་ལ་འདད། །ཇ་ལ་ཇ་སད་ནང་ག་ན། །ཡ་ཤས་གཟགས་པ་དག་པའ་ཕར། །བ་ལན་ཕར་མ་ལག་པའ་ཚགས། །བ་མད་ཡན་ཏན་དང་ལན་ཉད། །འག་བ་ཞ་བའ་ཆས་ཉད་ད། །རགས་ཕར་ཇ་ལ་ཉད་ད་ཡང་། །རང་བཞན་གས་ན་ཡངས་དག་ཕར། །ཉན་མངས་གདད་ནས་ཟད་ཕར་ར། །ཤས་བ་མཐར་ཐག་རགས་པའ་བས། །ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཆས་ཉད་ན། །སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཡད་པར། །མཐང་ཕར་ཇ་སད་

3

ཡད་པ་ཉད། །ད་ལར་རགས་པ་གང་ཡན་ད། །ས་ས་རང་ཤས་མཐང་བ་ཉད། །ད་མད་དབངས་ལ་ཆགས་མད་དང་། །ཐགས་མད་ཕར་ད་དག་པ་ཡན། །ཡ་ཤས་གཟགས་པ་དག་པས་ན། །སངས་རས་ཡ་ཤས་བ་མད་ཕར། །འཕགས་པ་ཕར་མ་ལག་པ་ན། ། ལས་ཅན་ཀན་ག་སབས་ཡན་ན། །སན་པ་བསན་པ་བསབ་དན་གས། །ཐག་པ་གསམ་དང་བད་གསམ་ལ། །མས་པ་རམས་ཀ་དབང་བས་ནས། །སབས་གསམ་རམ་པར་བཞག་པ་ཡན། །སང་ཕར་བས་བའ་ཆས་ཅན་ཕར། །མད་ཕར་འཇགས་དང་བཅས་པའ་ཕར། །ཆས་རམ་གཉས་དང་འཕགས་པའ་ཚགས། །གཏན་ག་སབས་མཆག་མ་ཡན་ན། །དམ་པའ་དན་ད་འག་བ་ཡ། །སབས་ན་སངས་རས་ཉག་གཅག་ཡན། །ཐབ་པ་ཆས་ཀ་ས་ཅན་ཕར། །ཚགས་ཀང་ད་ཡ་མཐར་ཐག་ཕར། །འབང་བ་དཀན་ཕར་ད་མད་ཕར། །མཐ་ལན་ཕར་དང་འཇག་རན་ག། །རན་གར་ཕར་དང་མཆག་ཉད་ཕར། ། འགར་བ་མད་ཕར་དཀན་མཆག་ཉད། །ད་བཅས་ད་བཞན་ཉད་དང་ད་མ་མད། །ད་མད་སངས་རས་ཡན་ཏན་རལ་བའ་མཛད། །གང་ལས་དཀན་མཆག་དག་བ་གསམ་འབང་བ། །དན་དམ་གཟགས་པ་རམས་ཀ་ཡལ་ཉད་ད། །དཀན་མཆག་གསམ་པ་འད་ཡ་རགས། །ཐམས་ཅད་གཟགས་པ་རམས་ཀ་ཡལ། །ད་ཡང་རམ་བཞ་ག་རམ་བཞན། །ར་བཞ་ཡས་ན་བསམ་མ་ཁབ། །དག་དང་ཉན་མངས་དང་ལན་ཕར། །ཀན་ནས་ཉན་མངས་མད་དག་ཕར། རམ་པར་དབ་བ་མད་ཆས་ཕར། ལན་གབ་རམ་པར་མ་རག་ཕར། །རགས་བ་རགས་པ་ད་ཡ་ན། །ཡན་ལག་རགས་པར་བད་ཕར་ཏ། །ག་རམ་ཇ་བཞན་གནས་གཅག་ད། །དག་ར་གསམ་ན་རན་ཡན་ན། །རགས་སངས་ས་ན་འཕ་ཕར་དང་། །ད་བཞན་ཉད་དབར་མད་ཕར་དང་། །རགས་ཡད་ཕར་ན་ལས་ཅན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

4

ཀན། །རག་ཏ་སངས་རས་སང་པ་ཅན། །སངས་རས་ཡ་ཤས་སམས་ཅན་ཚགས་ཞགས་ཕར། །རང་བཞན་ད་མད་ད་ན་གཉས་མད་ད། །སངས་རས་རགས་ལ་ད་འབས་ཉར་བརགས་ཕར། །འག་ཀན་སངས་རས་སང་པ་ཅན་ད་གསངས། །ང་བ་ར་འབས་ལས་ལན་འཇག་པ་དང་། །གནས་སབས་ད་བཞན་ཀན་ཏ་འག་བའ་དན། །རག་ཏ་མ་འགར་ཡན་ཏན་དབར་མད་ན། །དན་དམ་དབངས་ཀ་དགངས་དན་ཡན་ཞས་བ། ། རན་ཆན་ནམ་མཁའ་ཆ་དག་བཞན། །རག་ཏ་རང་བཞན་ཉན་མངས་མད། །ཆས་མས་ལག་པའ་ཤས་རབ་དང་། །ཏང་འཛན་སང་བར་ལས་བང་བ། །མཐ་དང་གཞན་ད་མ་འགར་དང་། །བརན་པའ་ང་བའ་རང་བཞན་ཕར། །འད་དག་ནར་བ་རན་ཆན་མཁའ། ། ཆ་ཡ་ཡན་ཏན་ཆས་མཐན་ཉད། །ཆས་ལ་ཁང་ཁ་བདག་ལ་དང་། །འཁར་བའ་སག་བསལ་གས་འཇགས་དང་། །སམས་ཅན་དན་ལ་ལས་མད་ཉད། །འདད་ཆན་མ་སགས་ཉན་ཐས་དང་། །རང་བང་རམས་ཀ་སབ་རམ་བཞ། །དག་ར་ལག་པར་མས་པ་ལ། །སགས་པའ་ཆས་ན་རམ་བཞ་ཉད། །ཐག་མཆག་ལ་མས་ས་བན་ཤས་རབ་ན། ། སངས་རས་ཆས་བསད་མ་དང་བསམ་གཏན་ག། །བད་བའ་མངལ་གནས་སང་རའ་མ་མ་ཅན། །གང་ཡན་ད་དག་ཐབ་པའ་རས་སས་སས། །གཙང་བདག་བད་དང་རག་ཉད་ཀ། །ཡན་ཏན་ཕ་རལ་ཕན་པ་འབས། །སག་བསལ་ཡད་འབང་ཞ་ཐབ་པར། ། འདན་དང་སན་པའ་ལས་ཅན་ན། །འད་དག་འབས་ན་མདར་བས་ན། །ཆས་ཀ་ས་ལ་ཕན་ཅ་ལག །རམ་པ་བཞ་ལས་བཟག་པ་ཡ། །གཉན་པས་རབ་ཏ་ཕ་བ་ཉད། །ད་ན་རང་བཞན་དག་ཕར་དང་། །བག་ཆགས་སང་ཕར་གཙང་བ་ཡན། །བདག་དང་བདག་མད་སས་པ་དག །ཉ་བར་ཞ་བས་དམ་པའ་བདག །ཡད་ཀ་རང་བཞན་ཕང་པ་དང་། །ད་

5

ར་ལག་ཕར་བད་བ་ཉད། །འཁར་བ་དང་ན་མ་ངན་འདས། །མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་ཕར་རག །བདག་སད་མ་ལས་ཤས་རབ་ཀས་བཅད་ད། །སམས་ཅན་སད་ཕར་བར་ལན་ཞ་ཐབ་མན། །ད་ལར་བ་བར་བང་ཆབ་ཐབས་བརན་ནས། །འཕགས་པ་འཁར་བའམ་མ་ངན་འདའ་མ་འགར། །གལ་ཏ་སངས་རས་ཁམས་མད་ན། །སག་ལ་ས་བར་མ་འགར་ཞང་། །མ་ངན་འདས་ལ་འདད་པ་དང་། །དན་གཉར་སན་པའང་མད་པར་འགར། །སད་དང་མ་ངན་འདས་ལ་དའ། །སག་བདའ་སན་ཡན་མཐང་བ་འད། ། རགས་ཡད་ལས་ཡན་གང་ཕར་ད། །རགས་མད་དག་ལ་མད་ཕར་ར། །ར་མཚ་ཆ་བཞན་དཔག་མད་པའ། །ཡན་ཏན་རན་ཆན་མ་ཟད་གནས། །དབར་མད་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ། །ང་བ་ཉད་ཕར་མར་མ་བཞན། །ཆས་ས་རལ་བའ་ཡ་ཤས་དང་། །ཐགས་རའ་ཁམས་ན་བསས་པའ་ཕར། །སད་དང་རན་ཆན་ཆ་ཡས་ན། །ར་མཚ་དང་ན་མཚངས་པར་བསན། །ད་མད་གནས་ལ་མངན་ཤས་དང་། །ཡ་ཤས་ད་མད་ད་ཉད་ དང་། །རམ་དབ་མད་ཕར་མར་མ་ཡ། །སང་དང་ད་མདག་ཆས་མཚངས་ཅན། །ས་སའ་ས་འཕགས་རགས་སངས་ཀ། །ད་བཞན་ཉད་དབའ་འཇག་པ་ལས། །ད་ཉད་གཟགས་པས་སམས་ཅན་ལ། །རལ་བའ་སང་པ་འད་བསན་ཏ། །ས་ས་ས་བ་ཕན་ཅ་ལག །བདན་པ་མཐང་བ་བཟག་པ་ས། །ད་བཞན་གཤགས་པ་ཇ་ལ་བཞན། །ཕན་ཅ་མ་ལག་སས་མད་ཉད། །མ་དག་མ་དག་དག་པ་དང་། །ཤན་ཏ་རམ་དག་ག་རམ་བཞན། ། སམས་ཅན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་། །ད་བཞན་གཤགས་པ་ཞས་བརད་ད། །ང་བ་ཉད་ལ་སགས་པའ་དན། །འད་དག་གས་ན་བསས་པ་ཡ། །ཁམས་ན་གནས་སབས་གསམ་དག་ཏ། །མང་གསམ་གས་ན་བསན་པ་ཡན། །ཇ་ལར་རག་མད་བདག་ཉད་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

6

ཅན། །ནམ་མཁའ་ཀན་ཏ་རས་སང་ལར། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་མད་དབངས། །ད་བཞན་ཀན་ཏ་འག་བ་ཉད། །ད་སའ་མཚན་ཉད་ཉས་པ་དང་། །ཡན་ཏན་མཐར་ཐག་ཁབ་པ་ས། །གཟགས་ཀ་རམ་པར་དམན་པ་དང་། །བར་མ་མཆག་ལ་ནམ་མཁའ་བཞན། །ཉས་པ་ག་བར་དང་ལན་དང་། །ཡན་ཏན་རང་བཞན་ཉད་ལན་ཕར། །ཇ་ལར་སར་བཞན་ཕས་ད་བཞན། །འགར་བ་མད་པའ་ཆས་ཉད་ད། །ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་ཀན་སང་བ། །ཕ་ཕར་ཉ་བར་གས་པ་མད། །ད་བཞན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ། །གནས་འད་ཉ་བར་གས་པ་མད། །ཇ་ལར་འཇག་རན་ཐམས་ཅད་ད། །ནམ་མཁའ་ལ་ན་ས་ཞང་འཇག །ད་བཞན་འདས་མ་བས་དབངས་ལ། །དབང་པ་རམས་ན་ས་ཞང་འཇག །ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་མ་རམས་ཀས། །སན་ཆད་ནམ་ཡང་ཚག་པ་མད། །ད་བཞན་འད་ན་འཆ་བ་དང་། །ན་དང་ར་བའ་མས་མ་འཚག །ས་ན་ཆ་ལ་ཆ་རང་ལ། །རང་ན་མཁའ་ལ་རབ་ཏ་གནས། །མཁའ་ན་རང་དང་ཆ་དག་དང་། །ས་ཡ་ཁམས་ལ་གནས་མ་ཡན། ། ད་བཞན་ཕང་པ་ཁམས་དབང་རམས། །ལས་དང་ཉན་མངས་དག་ལ་གནས། །ལས་དང་ཉན་མངས་ཚལ་བཞན་མན། །ཡད་ལ་བད་ལ་རག་ཏ་གནས། །ཚལ་བཞན་མ་ཡན་ཡད་བད་ན། །སམས་ཀ་དག་པ་ལ་རབ་གནས། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ཆས་རམས་ན། །ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་གནས་པ་མད། །ས་དང་འད་བ་ཕང་པ་དང་། །ས་མཆད་ཁམས་རམས་ཤས་པར་བ། །ཆ་ཁམས་དང་འད་ལས་ཅན་ག། །ལས་དང་ཉན་མངས་ཤས་བ་ས། །ཚལ་བཞན་མ་ཡན་ཡད་བད་ན། །རང་ག་ཁམས་དང་འད་བར་ ལ། །རང་བཞན་ནམ་མཁའ་ཁམས་བཞན་ད། །ད་བཞན་ཅན་མན་གནས་པ་མད། ། ཚལ་བཞན་མ་ཡན་ཡད་བད་ན། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ལ་གནས་ཏ། །ཚལ་བཞན་མ་

7

ཡན་ཡད་བད་ཀས། །ལས་དང་ཉན་མངས་རབ་ཏ་ཕ། །ལས་དང་ཉན་མངས་ཆ་ལས་ན། །ཕང་པ་ས་མཆད་ཁམས་རམས་འབང་། །ད་འཇག་པ་དང་ཆགས་པ་ལར། །ས་དང་འཇག་པར་འགར་བ་ཡན། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ནམ་མཁའ་ཡ། །ཁམས་ལར་ར་མད་རན་མད་ད། །ཚགས་པ་མད་ཅང་ས་བ་དང་། །འཇག་དང་གནས་པའང་ཡད་མ་ཡན། །སམས་ཀ་རང་བཞན་འད་གསལ་གང་ཡན་པ། །ད་ན་ནམ་མཁའ་བཞན་ད་འགར་མད་ད། །ཡང་དག་མན་རག་ལས་བང་འདད་ཆགས་སགས། །ག་བར་ད་མས་ད་ཉན་མངས་མ་འགར། །ལས་དང་ཉན་མངས་ཆ་སགས་ཀས། །འད་ན་མངན་པར་འགབ་མན་ཏ། །འཆ་དང་ན་དང་ར་བའ་མ། །མ་བཟད་པས་ཀང་འཚག་མ་འགར། ། དས་མཐའ་དམལ་བ་ཐ་མལ་པའ། །མ་གསམ་འཆ་དང་ན་བ་དང་། །ར་བའ་མ་གསམ་རམ་བཞན་ད། །ད་དག་འད་བར་ཤས་པར་བ། །ས་འཆ་ན་དང་ར་བ་ལས་གལ་བ། །འད་ཡ་རང་བཞན་ཇ་བཞན་ཉད་རགས་ཏ། །ས་སགས་ཕངས་དང་བལ་ཡང་ད་ཡ་རས། །བ་ལན་འག་ལ་སང་ར་བསད་ཕར་བསན། །འཕགས་པས་འཆ་དང་ན་བ་དང་། ། ར་བའ་སག་བསལ་རད་ནས་སངས། །ལས་དང་ཉན་མངས་དབང་གས་ས། །ད་ལ་ད་མད་ཕས་ད་མད། །ཇ་བཞན་ཡང་དག་མཐང་བའ་ཕར། །ས་སགས་རམས་ལས་འདས་གར་ཀང་། །སང་རའ་བདག་ཉད་ས་བ་དང་། །འཆ་དང་ར་དང་ན་བར་སན། ། རལ་སས་འགར་མད་ཆས་ཉད་འད། །རགས་ནས་མ་རག་ལངས་རམས་ཀས། །ས་བ་ལ་སགས་དག་ཏ་ན། །མཐང་བ་གང་ཡན་ད་སད་ད། །འཕགས་པའ་སད་ཡལ་ཐབ་པ་གང་། །བས་པའ་སད་ཡལ་ད་སན་ཏ། །ད་ཉད་ཕར་ན་འག་བ་ཡ། །གཉན་ག་ཐབས་དང་སང་ར་མཆག །ད་ན་འཇག་རན་ཐམས་ཅད་ལས། །འདས་ཀང་འཇག་རན་ལས་མ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

8

གཡས། །འཇག་རན་དན་ད་འཇག་རན་ན། །འཇག་རན་ད་མས་མ་གས་སད། །ཇ་ལར་པད་ཆ་ནང་ད། །སས་པ་ཆ་ཡས་གས་པ་མད། །ད་བཞན་འད་ན་འཇག་རན་ད། ། སས་ཀང་འཇག་རན་ཆས་མ་གས། །བ་བ་སབ་ལ་རག་ཏ་བ། །མ་བཞན་ད་ན་འབར་བ་དང་། །ཞ་བའ་བསམ་གཏན་སམས་འཇག་ལ། །རག་ཏ་སམས་པར་ཞགས་པ་ཡན། །སན་ག་འཕན་པའ་དབང་དང་ན། །རམ་རག་ཐམས་ཅད་བལ་བའ་ཕར། །ད་ན་ལས་ཅན་སན་པ་ཡ། །དན་ད་འབད་པ་བད་མ་ཡན། །བསན་དང་གཟགས་ས་དག་དང་ན། །སད་དང་སད་ལམ་གས་ཀང་རང་། །གང་ཞག་ཇ་ལར་གང་གས་འདལ། །དས་ད་ད་ལ་ཉད་ད་ཤས། །ད་ལར་ནམ་མཁའ་མཐའ་ཀས་ཀ། །འག་ལ་རག་ཏ་ལན་གབ་པར། །ཐགས་མད་བ་ལན་ད་ཡས་ན། །སམས་ཅན་དན་ན་ཡང་དག་འཇག །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཚལ་འད་ན། །རས་ཐབ་ད་བཞན་གཤགས་རམས་དང་། །སམས་ཅན་ཡང་དག་སལ་བ་ལ། །འཇག་རན་ན་ན་མཉམ་པ་ཉད། །ད་ལ་མད་ཀ་ས་རལ་དང་། ། ར་མཚ་བ་གང་རག་རས་ཀ། །ཁད་པར་གང་ཡན་སངས་རས་དང་། །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཁད་ད་ཉད། །གཞན་འགར་མན་བདག་མ་ཟད་ཆས་ལན་ཕར། །འག་སབས་ཕ་མའ་མཐའ་མད་མར་ཐག་ཕར། །ད་ན་རག་ཏ་གཉས་མད་མ་རག་ཕར། །འཇག་མད་ཆས་ཀང་མ་བས་རང་བཞན་ཕར། །ས་བ་མད་ཅང་འཆ་བ་མད། །གནད་མད་ར་བ་མད་པ་ས། །ད་ན་རག་དང་བརན་ཕར་དང་། །ཞ་བའ་ཕར་དང་གཡང་དང་ཕར། །ད་ན་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག། །ལས་ཀ་ས་མད་རག་པའ་ཕར། །བསམ་མ་ཁབ་འགར་འཆ་འཕ་ ཡས། །ད་ན་མ་འཆ་བརན་པའ་ཕར། །བག་ཆགས་ཕ་མའ་ནད་རམས་ཀས། །གནད་མད་ཞ་བ་ཉད་ཀ་ཕར། །ཟག་མད་མངན་པར་འད་བད་ཀས། །གཡང་དང་ཕར་ན་ར་བ་

9

མད། །ད་ལ་ཚག་གཉས་ད་བཞན་གཉས། །གཉས་དང་གཉས་ཀས་ག་རམ་བཞན། ། འདས་མ་བས་པའ་དབངས་ལ་ན། །རག་པ་ལ་སགས་དན་ཤས་བ། །མ་ཟད་ཡན་ཏན་དང་ལན་ཕར། །གཞན་འགར་མན་བདག་རག་པའ་དན། །མཐའ་ཡ་མ་དང་མཚངས་པའ་ཕར། །སབས་ཀ་བདག་ཉད་བརན་པའ་དན། །རམ་པར་མ་རག་རང་བཞན་ཕར། །གཉས་མད་ཆས་ཉད་ཞ་བའ་དན། །མ་བཅས་ཡན་ཏན་ཉད་ཕར་ན། ། འཇག་མད་དན་ན་གཡང་དང་ཉད། །གང་ཕར་ད་ན་ཆས་ས་ད་ན་ད་བཞན་གཤགས། །ད་ན་འཕགས་པའ་བདན་པ་དན་དམ་མ་ངན་འདས། །ད་ཕར་ཉ་དང་ཟར་བཞན་ཡན་ཏན་དབར་མད་པས། །སངས་རས་ཉད་ལས་མ་གཏགས་མ་ངན་འདས་པ་མད། །མདར་ན་ཟག་མད་དབངས་ལ་ན། །དན་ག་རབ་ཏ་དབ་བ་བཞས། །ཆས་ཀ་ས་ལ་སགས་པ་ཡ། །རམ་གངས་བཞར་ན་རག་པར་བ། །སངས་རས་ཆས་དབར་མད་པ་དང་། །ད་རགས་ད་བཞན་ཐབ་པ་དང་། །བརན་མད་བས་མད་ཆས་ཉད་དང་། །གདད་ནས་རང་བཞན་ཞ་ཉད་ད། །རམ་ཀན་མངན་རགས་བང་ཆབ་དང་། །ད་མ་བག་ཆགས་བཅས་སངས་པ། །སངས་རས་མ་ངན་འདས་པ་ན། །དམ་པའ་དན་ད་གཉས་མད་ཉད། ། རམ་པ་ཐམས་ཅད་གངས་མད་པ། །བསམ་མད་ད་མད་ཡན་ཏན་དང་། །དབར་མད་མཚན་ཉད་ཐར་པ་ས། །ཐར་པ་གང་ད་ད་བཞན་གཤགས། །ཇ་ལར་ར་མ་འབ་བད་པ། ། གཞན་དང་གཞན་ལ་མཁས་པ་དག །གང་ཞག་ཡན་ལག་གང་ཤས་པ། །ད་གཞན་ངས་ཟན་མད་པར་འགར། །ད་ནས་འད་ལ་ཁད་ཀན་གས། །ང་ཡ་གཟགས་ན་གས་ཤག་ཅས། །མངའ་བདག་རལ་པས་ད་དག་ལ། །བཀའ་ཡས་རས་ན་བན་པ་དང་། །ད་ལས་ད་ན་ཐས་གར་ཏ། །ར་མའ་ལས་ལ་རབ་སར་ར། །ད་ལ་མངན་པར་སར་རམས་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

10

ལ། །གཅག་གཅག་ཡལ་གཞན་སང་གར་པ། །ད་ན་ཡལ་གཞན་སང་བས་ན། །ད་མ་ཚང་ཕར་ར་མ་ད། །ཡན་ལག་ཐམས་ཅད་ཡངས་རགས་པར། །མ་འགར་བཞན་ཤས་དཔར་བས་ས། །ད་རམས་འབ་བད་གང་ཡན་པ། །སན་དང་ཚལ་ཁམས་བཟད་ལ་སགས། །རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་ལན་པའ། །སང་པ་ཉད་ན་གཟགས་ས་བརད། །ཤས་རབ་ཡ་ཤས་རམ་གལ་རམས། གསལ་དང་འཕ་དང་དག་ཕར་དང་། །ཐ་དད་མད་ཕར་འད་དང་ཟར། །ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་རམས་དང་མཚངས། །དས་ན་སངས་རས་མ་ཐབ་པར། །མ་ངན་འདས་པ་མ་ཐབ་ས། །འད་དང་འད་ཟར་སངས་ནས་ན། །ཉ་མ་ལ་བར་མ་ནས་བཞན། །ད་ལར་རལ་བའ་སང་པ་ན། །རམ་གཞག་རམ་པ་བཅ་ཞས་བརད། །ཉན་མངས་སབས་ནང་གནས་པ་ད། །དཔ་དག་གས་ན་ཤས་པར་བ། །སངས་རས་པད་ངན་སང་ར་སང་མ་ལ། །སན་ལ་སང་པ་མ་གཙང་ནང་ན་གསར། །ས་ལ་གཏར་དང་སག་སགས་འབས་ཆང་དང་། །གས་རལ་ནང་ན་རལ་བའ་ས་དང་ན། །བད་མད་ངན་མའ་ལ་ན་མ་བདག་དང་། །ས་ལ་རན་ཆན་གཟགས་ཡད་ཇ་ལ་བར། །ག་བར་ཉན་མངས་ད་མས་བསབས་པ་ཡ། །སམས་ཅན་རམས་ལ་ད་བཞན་ཁམས་འད་གནས། །ད་མ་པད་སག་ཆགས་སན་པ་མ་གཙང་ས་འབས་གས་རལ་དང་། །སག་བསལ་འབར་བས་མངན་པར་གདངས་པའ་བད་མད་ས་ཡ་ཁམས་དང་མཚངས། ། སངས་རས་སང་ར་སང་པ་གསར་དང་གཏར་དང་ན་ག་རན་ཆན་ས། །གང་བདག་མཆག་དང་རན་ཆན་གཟགས་དང་ད་མད་ཁམས་མཆག་མཚངས་པ་ཉད། །ཇ་ལར་མདག་ངན་པདའ་ཁང་གནས་པ། །མཚན་སང་གས་འབར་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན། ། ད་མད་ལ་ཡ་མག་ལན་མས་མཐང་ནས། །ཆ་སས་འདབ་མའ་སབས་ནས་འབན་བད་

11

པ། །ད་བཞན་བད་གཤགས་མནར་མད་གནས་རམས་ལའང་། །སངས་རས་སན་གས་རང་ཆས་ཉད་གཟགས་ཏ། །སབ་མད་ཕ་མཐའ་མར་གནས་ཐགས་ར་ཡ། ། བདག་ཅག་སབ་པ་ལས་ན་གལ་བར་མཛད། །ཇ་ལར་མ་སག་པད་ཟམ་ལ་བད་བར་གཤགས་པ་ན། །ད་ཡ་ཁང་གནས་ལ་མག་མཐང་ནས་འདབ་མ་གཅད་བད་ལར། ། ཆགས་སང་སགས་ད་སབས་བསབས་རགས་སངས་སང་པ་འག་གཟགས་ཏ། ། ཐགས་རས་ཐབ་པ་ད་བཞན་སབ་པ་ད་ན་འཇམས་པར་མཛད། །ཇ་ལར་སག་ཆགས་ཚགས་བསར་སང་ར་ན། །སས་བ་མཁས་པས་ད་དན་གཉར་བ་ཡས། །མཐང་ནས་ཐབས་ཀས་ད་དང་སག་ཆགས་ཚགས། །ཀན་ནས་བལ་བར་རབ་ཏ་བད་པ་བཞན། ། དང་སང་ཆན་པའ་ཀན་མཁན་སན་གས་ན། །རག་ཁམས་སང་ར་དང་འད་ད་གཟགས་ནས། །ད་ཡ་སབ་པ་སང་མ་དང་འད་བ། །གཏན་ནས་རབ་ཏ་སང་བར་མཛད་པ་ཡན། ། ཇ་ལར་སང་ར་སག་ཆགས་བ་བ་ཁག་ཁག་སང་བསབས་སང་ར་དན་གཉར་མས། ། སང་མ་ད་དག་བསལ་ཏ་ཇ་ལར་འདད་པ་བཞན་ད་སང་རའ་བ་བད་པ། །ད་བཞན་ལས་ཅན་ལ་ཡད་ཟག་པ་མད་པའ་ཤས་པ་སང་མའ་ར་དང་འད། །ཉན་མངས་སང་མ་དང་འད་ད་འཇམས་པ་ལ་མཁས་པའ་རལ་བ་སས་བ་བཞན། །ཇ་ལར་སན་ལན་འབ་ཡ་སང་པ་ན། །མ་རམས་ཀས་ན་སད་བར་མ་འགར་བ། །ཟས་སགས་དན་ད་གཉར་བ་གང་ཡན་པ། །ད་དག་གས་ན་སན་ནས་ད་འབན་ལར། །ད་བཞན་སམས་ཅན་ལ་ཡད་ཉན་མངས་ཀ། །ད་མ་དང་འདས་རལ་བའང་ཇ་སད་ད། །ཉན་མངས་ད་མ་འདས་ལས་མ་གལ་བ། །ད་སད་རལ་མཛད་སད་གསམ་འད་མ་བད། །ཇ་ལར་ས་ལ་བ་བ་ནས་འབའ་སང་པ་སན་ལས་མ་བང་ག་མ་ཅན། །ལགས་པར་མ་བསབས་མ་རམས་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

12

ཀས་ན་སད་བ་བཟའ་བ་ཞམ་པར་མ་འགར་ལར། །ད་བཞན་སམས་ཅན་ལ་ཡད་ཆས་ཀ་དབང་ཕག་ཉན་མངས་སབས་ལས་མ་གལ་ལས། །ཉན་མངས་བཀས་པས་ཉན་པའ་འག་ལ་ཆས་ཀ་དགའ་བའ་ར་སར་འགར་བ་མན། །ཇ་ལར་རབ་ཏ་ར་ཚ་མ་ཡ་གསར། །ལན་ལན་རལ་བའ་གནས་ས་ལང་གར་པ། །མ་འཇག་ཆས་ཅན་ད་ན་དར་ད་བཞན། །ལ་བར་མང་པ་དག་ཏ་གནས་པ་ད། །ལ་མག་རམ་དག་དང་ལན་ལ་ཡས་དར། །མཐང་ནས་མ་ལ་འད་ན་ཡད་པའ་གསར། །རན་ཆན་མཆག་འད་སངས་ཏ་རན་ཆན་གས། །བསབ་པར་བ་བ་གས་ཞས་ས་བ་ལར། །ད་བཞན་ཐབ་པས་མ་གཙང་དང་འད་བའ། །ཉན་མངས་ས་བང་སམས་ཅན་ཡན་ཏན་ན། །གཟགས་ནས་ཉན་མངས་འདམ་ད་དག་བའ་ཕར། །སས་དག་རམས་ལ་དམ་ཆས་ཆ་ཆར་འབབས། །ཇ་ལར་ལན་ལན་རལ་བའ་གནས་ས་ལང་བའ་གསར་ན་ལ་ཡས་མཐང་གར་ནས། །ཀན་ཏ་དག་པར་བ་ཕར་མཆག་ཏ་མཛས་པ་མ་ལ་ནན་གས་སན་པ་ལར། །ད་བཞན་རལ་བས་ཉན་མངས་མ་གཙང་ཆན་པར་ལང་གར་རགས་སངས་རན་པ་ཆ། །སམས་ཅན་རམས་ལ་གཟགས་ནས་ད་དག་བ་ཕར་ལས་ཅན་རམས་ལ་ཆས་སན་ཏ། །ཇ་ལར་མ་དབལ་ཁམ་ནང་ས་འག་ན། །མ་ཟད་པ་ཡ་གཏར་ན་ཡད་གར་ལ། །མ་དས་ད་མ་ཤས་ཏ་གཏར་དས་ཀང་། །ད་ལ་ང་འདར་ཡད་ཅས་མ་ས་ལར། །ད་བཞན་ཡད་ཀ་ནང་ཆད་རན་ཆན་གཏར། །ད་མད་གཞག་དང་བསལ་མད་ཆས་ཉད་ཀང་། །མ་རགས་པས་ན་དབལ་བའ་སག་བསལ་ན། །རམ་མང་རན་ད་ས་དག་འདས་མང་ང་། །ཇ་ལར་དབལ་པའ་ཁམ་ནང་ད་ན་རན་ཆན་གཏར་ཆད་གར་པའ་མ་ལ་ན། །རན་ཆན་གཏར་བདག་ཡད་ཅས་རད་པར་མ་བད་ད་ན་མ་ཡས་ཤས་མན་ལར། །ད་བཞན་ཆས་གཏར་ཡད་ཀ་ཁམ་

13

གནས་སམས་ཅན་རམས་ན་དབལ་པ་ལ་བ་ས། །ད་དག་རམས་ཀས་ད་ཐབ་བ་ཕར་འཇག་རན་ད་ན་དང་སང་ཡང་དག་བལམས། །ཇ་ལར་ཨ་མ་ལ་སགས་ཤང་འབས་ ལ། །ཡད་པའ་ས་བན་མ་ག་འཇག་མད་ཆས། །ས་རས་ཆ་སགས་ལན་པའ་ལན་ཤང་ག །རལ་པའ་དངས་པ་རམ་གས་འགབ་པ་ལར། །སམས་ཅན་རམས་ཀ་མ་རག་སགས་འབས་ཀ། །པགས་སབས་ནང་ཆད་ཆས་ཁམས་དག་བ་ཡང་། །ད་བཞན་དག་བ་ད་ད་ལ་བརན་ནས། །རམ་གས་ཐབ་པའ་རལ་པའ་དངས་པར་འགར། །ཆ་དང་ཉ་མའ་འད་དང་རང་དང་ས་དས་ནམ་མཁའ་རན་རམས་ཀས། །ཏ་ལ་དང་ན་ཨ་མའ་འབས་སབས་གསབ་ནས་ཤང་ས་ཇ་ལར་བར། །སམས་ཅན་ཉན་མངས་འབས་ལགས་ནང་ཆད་རགས་སངས་ས་བན་མ་ག་ཡང་། །ད་བཞན་དག་རན་ད་དང་ད་ལས་ཆས་མཐང་འཕལ་བར་འགར་བ་ཡན། །ཇ་ལར་རན་ཆན་ལས་བས་རལ་བའ་གཟགས། ། གས་རལ་ད་ངན་གས་ན་གཏམས་གར་པ། །ལམ་གནས་ལ་ཡས་མཐང་ནས་གལ་བའ་ཕར། །ལམ་གནས་དན་ད་ད་ལ་ས་བ་ལར། །ཐགས་མད་སན་མངའ་རམ་པ་ས་ཚགས་ཀ། །ཉན་མངས་ཀས་གཏམས་བད་གཤགས་དངས་པ་ཉད། །དད་འག་ལ་ཡང་གཟགས་ནས་ད་བཞན་ད། །ཐར་བར་བ་བའ་དན་ད་ཐབས་སན་མཛད། །ཇ་ལར་རན་ཆན་རང་བཞན་ད་བཞན་གཤགས་ས་ད་ངན་གས་གཏམས་པ། །ལམ་གནས་ལ་ཡ་མག་གས་མཐང་ནས་ཐར་ཕར་མ་ལ་སན་པ་ལར། །ད་བཞན་ཉན་མངས་གས་རལ་གས་གཏམས་འཁར་བའ་ལམ་ན་གནས་པའ་ཁམས། །དད་འག་ལ་ཡང་གཟགས་ནས་ཐར་བར་བ་ཕར་རལ་བས་ཆས་སན་ཏ། །ཇ་ལར་མ་མ་གཟགས་ངན་མགན་མད་འགའ། །མགན་མད་འདག་གནས་ས་ན་འདག་གར་ལ། །མངལ་གས་རལ་པའ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

14

དཔལ་ན་འཛན་བད་པས། །རང་ལ་ན་ཡད་མ་བདག་མ་ཤས་ལར། །སད་པར་ས་བ་མགན་མད་ཁམ་བཞན་ཏ། །མ་དག་སམས་ཅན་མངལ་ལན་བད་མད་བཞན། །ད་ལ་གང་ཞག་ཡད་པས་མགན་བཅས་པ། །ད་མད་ཁམས་ན་ད་ཡ་མངལ་གནས་བཞན། ། ཇ་ལར་བད་མད་ལས་ལ་ད་བཅས་གས་གན་མ་སག་གཟགས་ལན་པ། །ས་བདག་མངལ་ན་གནས་ཀང་མགན་མད་ཁང་པར་སག་བསལ་མཆག་མང་ལར། །ད་བཞན་བདག་རང་ནང་གནས་མགན་ཡད་གར་ཀང་མགན་མད་བ་ལན་པ། །འག་བ་ཉན་མངས་དབང་གས་ཡད་མ་ཞ་བས་སག་བསལ་གཞ་ལ་གནས། །ཇ་ལར་ནང་ག་གསར་ཞན་གཟགས་རས་པ། །ཞ་བ་ཕ་རལ་ས་ཡ་རང་བཞན་ཅན། །མཐང་ནས་ད་ཤས་པ་དག་ནང་ག་གསར། །སང་ཕར་ཕ་རལ་སབ་པ་སལ་བད་ལར། །རང་བཞན་འད་གསལ་ད་མད་རམས་ཀང་ན། །ག་བར་བར་ན་རམ་པར་གཟགས་གར་ནས། །རན་ཆན་འབང་གནས་ལ་བའ་འག་བ་རམས། །སབ་པ་དག་ལས་སང་མཛད་བང་ཆབ་མཆག །ཇ་ལར་ད་མད་གསར་འབར་ལས་བས་ས་ཡ་ནང་ད་ཆད་གར་གཟགས། །ཞ་ད་རང་བཞན་མཁས་པས་རག་ནས་ས་དག་སལ་བར་བད་པ་ལར། །ད་བཞན་ཀན་མཁན་དག་པའ་གསར་འད་ཞ་བའ་ཡད་ན་མཁན་གར་ནས། །ཆས་འཆད་ཚལ་གས་བརག་སད་སབ་པས་སབ་པ་དག་ན་སལ་བར་མཛད། །པད་སག་ཆགས་བང་བ་དང་། །སན་པ་དང་ན་མ་གཙང་ས། །འབས་ཤན་གས་རལ་བད་མད་ཀ། །མངལ་དང་ས་ཡ་སབས་ན་ཡང་། ། སངས་རས་སང་ར་སང་པ་བཞན། །གསར་བཞན་གཏར་བཞན་ལན་པ་བཞན། །རན་ཆན་ས་དང་འཁར་ལ་ཡས། །བསར་བ་བཞན་དང་གསར་གཟགས་བཞན། །སམས་ཅན་ཁམས་ཀ་ཉན་མངས་སབས། །མ་འབལ་ཐག་མ་མད་པ་ན། །སམས་ཀ་རང་

15

བཞན་ད་མད་ན། །ཐག་མ་མད་པ་ཡན་པར་བརད། །ཆགས་དང་སང་དང་རངས་དང་དའ། །ཀན་ལང་དག་དང་བག་ཆགས་དང་། །མཐང་སམ་ལམ་སང་མ་དག་དང་། ། དག་པའ་ས་ལ་བརན་པ་ཡ། །ད་མ་རམ་དག་པད་ཡ། །སབས་སགས་དཔ་ན་རབ་བསན་ཏ། །ཉ་བའ་ཉན་མངས་སབས་ཀ་ན། །དབ་བ་བ་བ་མཐའ་ལས་འདས། ། ཆགས་སགས་ད་མ་དག་པ་འད། །མདར་བསས་ནས་ན་ག་རམ་བཞན། །པདའ་སབས་ལ་སགས་པ་ཡ། །དཔ་དག་དག་གས་ཡང་དག་བསན། །ད་འད་དག་གས་བས་རམས་དང་། །དག་བཅམ་སབ་པ་བ་ལན་རམས། །རམ་བཞན་བཞ་དང་གཅག་དང་ན། །གཉས་དང་གཉས་ཀས་མ་དག་ཉད། །ཇ་ལར་པད་འདམ་སས་ད། །མདན་ད་གར་ན་ཡད་དགའ་དང་། །ཕས་ནས་དགའ་བ་མད་འགར་བ། །འདད་ཆགས་དགའ་བ་ད་བཞན་ན། །ཇ་ལར་སག་ཆགས་སང་མ་ན། །ཤན་ཏ་འཁགས་ཏ་མདང་བརག་ལར། ། ད་བཞན་ཞ་སང་ས་བས་ན། །སང་ལ་སག་བསལ་སད་པར་བད། །ཇ་ལ་འབས་སགས་སང་པ་ན། །ཕ་རལ་སན་པས་བསབས་པ་ལར། །ད་བཞན་སང་པའ་དན་མཐང་བ། །མ་རག་ས་ངའ་སབས་ཀས་བསབས། །ཇ་ལར་མ་གཙང་མ་མཐན་པ། །ད་བཞན་ཆགས་དང་བཅས་རམས་ཀ། །འདད་པ་བསན་པའ་ར་ཡན་ཕར། །ཀན་ནས་ལང་བ་མ་གཙང་འད། །ཇ་ལར་ནར་ན་བསབས་པས་ན། །མ་ཤས་གཏར་མ་ཐབ་པ་ལར། །ད་བཞན་ས་ལ་རང་བང་ཉད། །མ་རག་བག་ཆགས་ས་ཡས་བསབས། །ཇ་ལར་མག་སགས་རམ་ས་བས། །ས་བན་ཤན་པ་གཅད་པ་ལར། །ད་བཞན་ད་ཉད་མཐང་བ་ཡས། །མཐང་སང་རམས་ན་བཟག་པར་འགར། །འཕགས་པའ་ལམ་དང་འབལ་བ་ལས། །འཇག་ཚགས་སང་པ་བཅམ་རམས་ཀས། །སམ་ལམ་ཡ་ཤས་སང་བ་རམས། །གས་རལ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

16

དག་དང་མཚངས་པར་བསན། །ས་བདན་ལ་བརན་ད་མ་ན། །མངལ་སབས་ད་མ་དག་དང་མཚངས། །མངལ་སབས་བལ་འད་མ་རག་པའ། །ཡ་ཤས་རམ་པར་སན་པ་བཞན། །ས་གསམ་རས་འབལ་ད་མ་རམས། །ས་འདམ་གས་བཞན་ཤས་བ་ས། ། བདག་ཉད་ཆན་པ་ར་ར་ལའ། །ཏང་ང་འཛན་གས་གཞམ་བ་ཡན། །ད་ལར་ཆགས་སགས་ད་མ་དག། །པད་ལ་སགས་དག་དང་མཚངས། །རང་བཞན་གསམ་གས་བསས་ཕར་ཁམས། །སངས་རས་སགས་དང་ཆས་མཚངས་ས། །འད་ཡ་རང་བཞན་ཆས་ས་དང་། །ད་བཞན་ཉད་དང་རགས་ཀང་ས། །ད་ན་དཔ་གསམ་གཅག་དང་ན། །ལ་རམས་ཀས་ན་ཤས་པར་བ། །ཆས་ས་རམ་གཉས་ཤས་བ་ས། །ཆས་དབངས་ཤན་ཏ་ད་མད་དང་། །ད་ཡ་ར་མཐན་ཟབ་པ་དང་། །ས་ཚགས་ཚལ་ན་སན་པ་འ། །འཇག་རན་འདས་ཕར་འཇག་རན་ན། །འད་ལ་དཔ་ན་མ་དམགས་པས། །ད་བཞན་གཤགས་པ་ཉད་དང་ཁམས། །འད་བ་ཉད་ད་བསན་པ་ཡན། །ཕ་མ་ཟབ་མའ་ཚལ་བསན་ན། །སང་ར་ར་གཅག་པ་བཞན་ཏ། །རམ་པ་ས་ཚགས་ཚལ་བསན་ན། །ས་ཚགས་སབས་སང་བཞན་ཤས་བ། །རང་བཞན་འགར་བ་མད་པ་དང་། །དག་དང་རམ་པར་དག་པའ་ཕར། ། ད་བཞན་ཉད་འད་གསར་ག་ན། །གཟགས་དང་མཚངས་པར་བརད་པ་ཡན། །གཏར་དང་འབས་བའ་ཤང་བཞན་ད། །རགས་ད་རམ་གཉས་ཤས་བ་ས། །ཐག་མད་རང་བཞན་གནས་པ་དང་། །ཡང་དག་བང་བ་མཆག་ཉད་ད། །རགས་འད་གཉས་ལས་སངས་རས་ཀ། །ས་གསམ་ཐབ་པར་འདད་པ་ཡན། །དང་པའ་ས་ན་དང་པ་ས། ། གཉས་པ་ཡས་ན་ཕ་མ་གཉས། །ང་བ་ཉད་ས་མཛས་པ་ན། །རན་ཆན་ས་འདར་ཤས་བ་ས། །རང་བཞན་གས་ན་བས་མན་དང་། །ཡན་ཏན་རན་ཆན་གཏར་ཡན་ཕར། །ཆས་

17

ཆན་རལ་སད་ཆ་ལན་ཕར། །རགས་ལངས་འཁར་ལས་སར་བཞན་ན། །གཟགས་བརན་ག་ན་རང་བཞན་ཕར། །སལ་པ་གསར་ག་གཟགས་ལ་བ། །རང་བང་རམས་ཀ་དན་དམ་ད། །དད་པ་ཉད་ཀས་རགས་བ་ཡན། །ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་འད་འབར་བ། ། མག་མད་པས་ན་མཐང་བ་མད། །འད་ལ་བསལ་བ་ཅ་ཡང་མད། །གཞག་པར་བ་བ་ཅང་ཟད་མད། །ཡང་དག་ཉད་ལ་ཡང་དག་ལ། །ཡང་དག་མཐང་ན་རམ་པར་གལ། ། རམ་དབ་བཅས་པའ་མཚན་ཉད་ཅན། །ག་བར་དག་གས་ཁམས་སང་ག །རམ་དབ་མད་པའ་མཚན་ཉད་ཅན། བ་མད་ཆས་ཀས་སང་མ་ཡན། །སན་དང་ར་ལམ་ས་བཞན་ད་དང་དར། །ཤས་བ་ཐམས་ཅད་རམ་ཀན་སང་པ་ཞས། །གསངས་ནས་ཡང་འདར་རལ་རམས་སམས་ཅན་ལ། །སངས་རས་སང་པ་ཡད་ཅས་ཅ་ས་གསངས། །སམས་ཞམ་སམས་ཅན་དམན་ལ་བརས་པ་དང་། །ཡང་དག་མན་འཛན་ཡང་དག་ཆས་ལ་སར། །བདག་ཆགས་ལག་པའ་སན་ལ་གང་དག་ལ། །ཡད་པ་ད་དག་ད་སང་དན་ད་གསངས། །ཡང་དག་མཐའ་ན་འདས་བས་ཀས། །རམ་པ་ཐམས་ཅད་དབན་པ་ས། ། ཉན་མངས་ལས་དང་རམ་སན་དན། །སན་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་བརད། །ཉན་མངས་སན་འད་བ་བ་ཡན། །ལས་ན་ར་ལམ་ལངས་སད་བཞན། །ཉན་མངས་ལས་ཀ་རམ་པར་སན། །ཕང་པ་ས་མ་སལ་པ་བཞན། །སར་ན་ད་ལར་རམ་གཞག་ནས། །སར་ཡང་བ་མའ་རད་འདར་ན། །ཉས་པ་ལ་དག་སང་བའ་ཕར། །ཁམས་ཡད་ཉད་ཅས་བསན་པ་ཡན། །འད་ལར་ད་ན་མ་ཐས་པར། །བདག་ལ་བརས་པའ་ཉས་པ་ཡས། །སམས་ན་ཞམ་པ་འགའ་ཞག་ནས། །བང་ཆབ་སམས་ན་ས་མ་འགར། །གང་ལ་བང་ཆབ་སམས་སས་པས། །བདག་ན་མཆག་ཅས་རམ་པ་ན། །བང་ཆབ་སམས་མ་སས་པ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

18

ལ། །དམན་པའ་འད་ཤས་རབ་ཏ་འཇག །ད་ལར་སམས་པ་ད་ལ་ན། །ཡང་དག་ཤས་པ་མ་ས་བ། །དས་ན་ཡང་དག་མན་འཛན་ཅང་། །ཡང་དག་དན་ན་རག་མ་འགར། ། བཅས་མ་ག་བར་བ་ཉད་ཕར། །སམས་ཅན་སན་ད་ཡང་དག་མན། །ཡང་དག་ཉས་ད་བདག་མད་པ། །ཡན་ཏན་རང་བཞན་དག་པ་ཡན། །ཡང་དག་མན་པའ་ཉས་འཛན་ ཅང་། །ཡང་དག་ཡན་ཏན་སར་འདབས་པ། །བ་ལན་བདག་དང་སམས་ཅན་ལ། ། མཚངས་མཐང་བམས་པ་ཐབ་མ་འགར། །འད་ལར་ད་ན་ཐས་པ་ལས། །ས་དང་སན་པ་བཞན་གས་དང་། །ཤས་རབ་ཡ་ཤས་བམས་ཆན་ས། །ཆས་ལ་ས་ཕར་ད་ལས་ན། ། ཁ་ན་མ་ཐ་མད་མཚངས་ལ། །སན་མད་ཡན་ཏན་ལན་པ་དང་། །བདག་དང་སམས་ཅན་མཚངས་བམས་ལས། །སངས་རས་ཉད་ན་མར་ད་འཐབ། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པའ་སབས་ཏ་དང་པའ།། །། དག་ཐབ་བལ་བ་རང་བཞན་དན། །ད་བརན་ཟབ་དང་ར་ཆ་དང་། །བདག་ཉད་ཆན་པ་ད་ཡང་ན། །ཇ་སད་དས་དང་ཇ་ལ་ཉད། །ང་བ་ར་དང་འབས་བ་དང་། །ལས་དང་ལན་ལ་འཇག་པ་དང་། །ད་རག་བསམ་མ་ཁབ་ཉད་ཀས། །སངས་རས་ས་ན་མཉམ་པར་གཞག །རང་བཞན་འད་གསལ་ཞས་བརད་གང་ཡན་ཉ་དང་མཁའ་བཞན་ག་བར་ག། །ཉན་མངས་ཤས་བའ་སན་ཚགས་སག་པའ་སབ་པ་ཡས་ན་བསབས་གར་པ། ། ད་མད་སངས་རས་ཡན་ཏན་ཀན་ལན་རག་བརན་གཡང་དང་སངས་རས་ཉད། །ད་ན་ཆས་ལ་མ་རག་རམ་འབད་ཡ་ཤས་དག་ལ་བརན་ནས་འཐབ། །སངས་རས་ཉད་ན་དབར་མད་པ། །དག་པའ་ཆས་ཀས་རབ་ཕ་བ། །ཉ་མ་མཁའ་བཞན་ཡ་ཤས་དང་། །

19

སངས་པ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ད། །འད་གསལ་བས་མན་དབར་མད་པར། །འཇག་ཅན་གང་གའ་ཀང་ག་ན། །རལ་ལས་འདས་ཕར་སངས་རས་ཀ། །ཆས་རམས་ཀན་དང་ལན་པ་ཉད། །རང་བཞན་གས་ན་མ་གབ་དང་། །ཁབ་དང་ག་བར་བ་ཉད་ཀས། ། ཉན་མངས་ཤས་བའ་སབ་པ་དར། །སན་དང་འད་བར་བརད་པ་ཡན། །སབ་པ་གཉས་དང་བལ་བ་ཡ། །ར་ན་ཡ་ཤས་གཉས་ཡན་ཏ། །མ་རག་པ་དང་ད་ཡ་ན། རས་ཐབ་ད་ན་ཡ་ཤས་འདད། །ད་མད་ཆ་ལན་རམ་རས་པདས་ཁབས་པའ་མཚ་བཞན་དང་། །ས་གཅན་ཁ་ནས་ཐར་པའ་ཟ་བ་ཉ་བ་ལ་བ་དང་། །སན་ཚགས་ཉན་མངས་དག་ལས་གལ་བའ་ཉ་མ་ལ་བར་ན། །ད་མད་ཡན་ཏན་ལན་ཕར་འད་ཟར་སང་ལན་ད་ཉད་ད། །ཐབ་པ་ཁ་མཆག་སང་ར་སང་པ་དང་། །རན་ཆན་གསར་དང་གཏར་དང་ལན་པ་བཞན། །ད་མད་རན་ཆན་བད་གཤགས་ས་དང་ན། །ས་བདག་གསར་ག་གཟགས་འད་རལ་བ་ཉད། །ཆ་མཚ་སགས་བཞན་འདད་ཆགས་སགས། །ག་བར་ཉན་མངས་དག་པ་ན། ། མདར་ན་མ་རག་ཡ་ཤས་ཀ། །འབས་བ་ཡན་པར་རབ་ཏ་བརད། །རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་ལན་པའ། །སངས་རས་ས་ན་ངས་ཐབ་པ། །ད་ན་རས་ལས་ཐབ་པ་ཡ། །ཡ་ཤས་འབས་བ་ཡན་པར་སན། །འདད་ཆགས་རལ་ན་སང་ཕར་དང་། །གདལ་བ་ཡ་ན་པད་ལ། །བསམ་གཏན་ཆ་ན་འབབ་ཕར་དང་། །ཆ་དག་རང་དང་མཚངས་པ་ཉད། །ཞ་སང་ས་གཅན་ལས་གལ་བས། །སང་ར་བམས་ཆན་འད་ཟར་གས། །འག་བ་ཁབ་པའ་ཕར་ན་ད། །ད་མད་ཟ་བ་ཉ་བ་བཞན། །གཏ་མག་སན་ལས་རམ་གལ་བ། །འག་བར་ཡ་ཤས་འད་ཟར་གས། །མན་པ་སལ་ཕར་སངས་རས་ཉད། །ད་ན་ད་མད་ཉ་མ་ བཞན། །མ་མཉམ་མཉམ་པའ་ཆས་ཕར་དང་། །དམ་ཆས་ར་ན་སན་མཛད་དང་། །ཤན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

20

པ་དང་ན་བལ་ཕར་ད། །བད་གཤགས་སང་ར་སང་པ་བཞན། །དག་ཕར་ཡན་ཏན་རས་ཀས་ན། །དབལ་བ་སལ་བར་བད་ཕར་དང་། །རམ་གལ་འབས་བ་འབན་བད་ཕར། ། གསར་དང་གཏར་དང་ལན་པ་བཞན། །རན་ཆན་ཆས་ཀ་ས་ཕར་དང་། །རང་གཉས་བདག་པའ་མཆག་ཕར་དང་། །རན་ཆན་གཟགས་ཀ་རམ་པའ་ཕར། །ད་ན་རན་ཆན་རལ་གསར་བཞན། །ཟག་པ་མད་ཁབ་འཇག་མད་ཆས་ཅན་ཏ། །བརན་ཞ་རག་པ་འཕ་མད་གནས་ཡན་ན། །ད་བཞན་གཤགས་པ་མཁའ་བཞན་དག་པ་ཡ། །དབང་པ་དག་དན་ཉམས་ས་མང་བའ་ར། །འབང་མད་གཟགས་དན་བལ་དང་གཏམ་བཟང་ ན། །གཙང་མ་མཉན་དང་བད་གཤགས་ཚལ་ཁམས་ཀ། །ད་གཙང་སམ་དང་འཕགས་ཆན་དམ་ཆས་ར། །མང་དང་ཏང་འཛན་རག་བད་ཉམས་མང་དང་། །རང་ག་ང་བ་ཉད་ཀ་ཟབ་པའ་ཚལ། །རགས་པའ་རར་གར་ཞབ་མར་བསམས་པ་ན། །དན་དམ་བད་མཛད་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན། །ནམ་མཁའ་བཞན་ད་ར་མཚན་རམས་དང་བལ། །མདར་ན་ཡ་ཤས་གཉས་པ་ཡ། །ལས་ས་འད་ན་ཤས་བ་ས། །གལ་བའ་ས་ན་རགས་པ་དང་། ། ཆས་ཀ་ས་ན་སང་བ་འ། །རམ་གལ་ཆས་ཀ་ས་དག་ན། །རམ་གཉས་རམ་གཅག་ཤས་བ་ས། །ཟག་པ་མད་ཕར་ཁབ་པའ་ཕར། །འདས་མ་བས་ཕར་གནས་ཉད་ཕར། ། ཉན་མངས་རམས་ན་བག་ཆགས་དང་། །བཅས་པ་འགགས་ཕར་ཟག་མད་ད། ། ཆགས་མད་ཐགས་པ་མད་པའ་ཕར། །ཡ་ཤས་ཁབ་པ་ཉད་ད་འདད། །གཏན་ད་འཇག་པ་མད་པ་ཡ། །རང་བཞན་ཡན་ཕར་འདས་མ་བས། །འཇག་མད་ཉད་ན་བསན་པ་ས། །བརན་སགས་རམས་ཀས་ད་བཤད་ད། །འཇག་པ་རམ་བཞར་ཤས་བ་ས། ། བརན་སགས་དག་ལས་བཟག་ཕར་ར། །མགས་དང་རམ་འགར་ཆད་པ་དང་། །བསམ་

21

མ་ཁབ་འགར་འཕ་བ་ས། །ད་མད་ཕར་ན་བརན་ཞ་དང་། །རག་དང་འཕ་མད་ཤས་པར་བ། །ད་མད་ཤས་ད་དཀར་པ་ཡ། །ཆས་ཀ་རན་ཡན་ཕར་ན་གནས། །ཇ་ལར་ར་མན་ནམ་མཁའ་ན། །གཟགས་མཐང་བ་དང་ས་དང་ན། །ར་དང་རག་དང་ཆས་རམས་ན། ། ཐས་ལ་སགས་པའ་ར་ཡན་ལར། །ད་བཞན་ས་གཉས་སབ་མད་པའ། །སར་བས་བསན་པའ་དབང་དན་ལ། །ཟག་པ་མད་པའ་ཡན་ཏན་དག །ས་བ་ཡ་ན་ར་ཡན་ན། ། བསམ་མད་རག་བརན་ཞ་བ་གཡང་དང་ཉད། །རབ་ཏ་ཞ་ཁབ་རག་བལ་ནམ་མཁའ་བཞན། །ཆགས་མད་ཀན་ཏ་ཐགས་མད་རབ་རག་སངས། །ལ་གཟང་མད་དག་སངས་རས་ད་མ་མད། །རམ་གལ་ཆས་ཀ་ས་དག་གས། །རང་དང་གཞན་ག་དན་བསན་ཏ། ། རང་གཞན་དན་རན་ད་ལ་ན། །བསམ་མ་ཁབ་སགས་ཡན་ཏན་ལན། །ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཡལ། །སངས་རས་ཤས་གསམ་ཡལ་མན་ཕར། །ཡ་ཤས་ལས་ཅན་རམས་ཀས་ན། །བསམ་མ་ཁབ་པར་རགས་པར་བ། །ཕ་ཕར་ཐས་པའ་ཡལ་མན་ཏ། །དན་དམ་ཡན་ཕར་བསམ་བའ་མན། །ཆས་ཉད་ཟབ་ཕར་འཇག་རན་པའ། །བསམ་པ་ལ་སགས་ཡལ་མ་ཡན། །གང་ཕར་གཟགས་ལ་དམས་ལང་བཞན། །བས་པས་ད་སན་མཐང་མ་མང་། །བཙས་པའ་ཁམ་ནས་བ་ཆང་གས། །ཉ་མའ་གཟགས་བཞན་འཕགས་པས་ཀང་། །ས་དང་བལ་ཕར་རག་པ་ས། །འགག་མད་ཕར་ན་བརན་པ་ཡན། ། གཉས་མད་ཕར་ད་ཞ་བ་ས། །གཡང་དང་ཆས་ཉད་གནས་ཕར་ར། །རབ་ཞ་འགག་པའ་བདན་པའ་ཕར། །ཐམས་ཅད་རགས་ཕར་ཁབ་པ་ཉད། །གནས་པ་མད་ཕར་རག་མད་ད། །ཉན་མངས་སངས་ཕར་ཆགས་པ་མད། །ཤས་བའ་སབ་ཀན་དག་པའ་ཕར། ། ཐམས་ཅད་ད་ན་ཐགས་པ་མད། །གཉས་མད་ལས་ས་རང་བའ་ཕར། །རབ་པའ་རག་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

22

དང་བལ་བ་ཡན། །ད་གཟགས་མད་ཕར་བལར་མད་ད། །མཚན་མ་མད་ཕར་གཟང་ད་མད། །དག་བ་རང་བཞན་དག་པའ་ཕར། །ད་མད་ད་མ་སངས་ཕར་ར། །ཐག་མ་དབས་མཐའ་མད་ཅང་རམ་དབར་མད། །གཉས་མད་གསམ་བལ་ད་མད་རམ་རག་མད། །ཆས་དབངས་རང་བཞན་གང་ཡན་ད་རགས་པ། །མཉམ་པར་བཞག་པའ་རལ་འབར་པ་ཡས་མཐང་། །གཞལ་མད་གང་གའ་བ་མ་ལས་འདས་པ། །བསམ་མད་མཉམ་མད་ཡན་ཏན་རམས་དང་ལན། །ད་བཞན་གཤགས་པའ་ད་མད་དབངས་ད་ན། ། བག་ཆགས་བཅས་པའ་ཉས་པ་རམ་སངས་པའ། །ས་ཚགས་དམ་ཆས་འད་ཟར་མངའ་བའ་སས། །འག་བའ་རམ་གལ་དན་གབ་ལ་བརན་པ། །མཛད་པ་ཡད་བཞན་ནར་བའ་རལ་བཞན་ཏ། ས་ཚགས་དངས་ཀང་ད་ཡ་རང་བཞན་མན། །འཇག་རན་ཞ་བའ་ལམ་ལ་འཇག་པ་དང་། །རབ་ཏ་སན་དང་ལང་སན་ར་ཡ་གཟགས། །གང་ཡན་ད་ཡང་འདར་ན་རག་གནས་ཏ། །ནམ་མཁའ་ཁམས་ས་གཟགས་ཀ་ཁམས་བཞན་ན། །རང་བང་རམས་ཀ་ཐམས་ཅད་མཁན། །སངས་རས་ཉད་ཅས་གང་བརད་པ། །མཆག་ཏ་མ་ངན་འདས་བསམ་མད། །དག་བཅམ་ས་སའ་བདག་གར་པ། །ད་དབ་ཟབ་དང་ར་ཆ་དང་། ། བདག་ཉད་ཆན་པའ་ཡན་ཏན་ག། །ཆས་ཀས་རབ་ཕ་རང་བཞན་ལ། །སགས་པའ་ས་གསམ་དག་གས་འཇག །ད་ལ་སངས་རས་རམས་ཀ་ན། །ང་བ་ཉད་ས་མཚན་ཉད་ ལ། །མདར་ན་ཡན་ཏན་ལ་དང་ན། །ལན་པ་ཉད་ད་རག་པར་བ། །འདས་མ་བས་ཤང་རམ་དབར་མད། །མཐའ་གཉས་དག་ན་རམ་པར་སངས། །ཉན་མངས་ཤས་བ་སམས་འཇག་ག །སབ་གསམ་ལས་ན་ངས་གལ་ཏ། །ད་མད་རམ་པར་རག་མད་དང་། །རལ་འབར་རམས་ཀ་ཡལ་ཡན་ཕར། །ཆས་དབངས་ང་བ་ཉད་ཀས་ན། །དག་པའ་ཕར་ན་

23

འད་གསལ་བ། །གཞལ་མད་གངས་མད་བསམ་མད་པ། །མཉམ་མད་དག་པའ་མཐར་ཐག་པའ། །ཡན་ཏན་རམས་དང་ཡང་དག་པར། །ང་བ་ཉད་ཀ་ས་ལན་ཏ། །ར་ཆའ་ཕར་དང་གངས་མད་ཕར། །རག་གའ་ཡལ་ན་མན་ཕར་དང་། །འབའ་ཞག་བག་ཆགས་བཅས་སང་ཕར། །གཞལ་མད་ལ་སགས་ག་རམ་བཞན། །ས་ཚགས་ཆས་ལ་རགས་ལངས་སད། །རང་བཞན་ཆས་ན་སང་ཕར་དང་། །ཐགས་ར་དག་པའ་ར་མཐན་པ། །འག་དན་རན་མ་འཆད་ཕར་དང་། །རམ་པར་རག་མད་ལན་གབ་པར། །འདད་པ་ཇ་བཞན་ཡངས་སང་ཕར། །ཡད་བཞན་ནར་བའ་ར་འཕལ་གས། །རགས་པར་ལངས་སད་རམ་པར་གནས། །བརད་སན་མཛད་རན་མ་འཆད་དང་། །མངན་པར་འད་བད་མད་པ་དང་། །ད་ཡ་ང་བ་མན་སན་ལ། །འདར་ན་ས་ཚགས་རམ་ལར་སན། །ཇ་ལར་ཚན་ན་ས་ཚགས་ཀས། །ནར་བ་ད་དངས་མན་སང་ལར། །ད་བཞན་འག་རན་ས་ཚགས་པས། ། ཁབ་བདག་ད་དངས་མན་པར་སང་། །ཐགས་ར་ཆན་པས་འཇག་རན་མཁན། །འཇག་རན་ཀན་ལ་གཟགས་ནས་ན། །ཆས་ཀ་ས་ལས་མ་གཡས་པར། །སལ་པའ་རང་བཞན་ས་ཚགས་ཀས། །ས་བ་མངན་པར་ས་བ་དང་། །དགའ་ལན་གནས་ནས་འཕ་བ་དང་། །ལམས་ས་འཇག་དང་བལམས་པ་དང་། །བཟ་ཡ་གནས་ལ་མཁས་པ་དང་། ། བཙན་མའ་འཁར་དགས་རལ་པ་དང་། །ངས་འབང་དཀའ་བ་སད་པ་དང་། །བང་ཆབ་སང་པར་གཤགས་པ་དང་། །བདད་ས་འཇམས་དང་རགས་པར་ན། །བང་ཆབ་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་དང་། །མ་ངན་འདས་པར་གཤགས་མཛད་རམས། །ཡངས་ས་མ་དག་ཞང་རམས་ས། །སད་པ་ཇ་སད་གནས་པར་སན། །མ་རག་སག་བསལ་བདག་མད་དང་། ། ཞ་བའ་ས་ཡས་ཐབས་མཁན་པས། །སམས་ཅན་སད་གསམ་ས་བསད་ནས། །མ་ངན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

24

འདས་ལ་རབ་འཇག་མཛད། །ཞ་བའ་ལམ་ལ་རབ་ཞགས་པ། །མ་ངན་འདས་ཐབ་འད་ཤས་ཅན། །དམ་ཆས་པད་དཀར་ལ་སགས། །ཆས་ཀ་ད་ཉད་བསན་པ་ཡས། །ད་དག་སར་འཛན་ལས་བཟག་ས། །ཐབས་དང་ཤས་རབ་ཡངས་བཟང་བས། །ཐག་པ་མཆག་ལ་སན་མཛད་ད། །བང་ཆབ་མཆག་ཏ་ལང་བསན་ཏ། །ཟབ་དང་མཐ་ན་ཕན་ཚགས་དང་། །བས་པའ་དན་མཐན་རབ་འདན་ཕར། །འད་དག་གངས་བཞན་ཟབ་པ་དང་། །ར་ཆ་བདག་ཉད་ཆ་ཞས་བ། །འདར་ན་དང་པ་ཆས་ས་ས། །ཕ་མ་དག་ན་གཟགས་ཀ་ས། །ནམ་མཁའ་ལ་ན་གཟགས་གནས་བཞན། །དང་པ་ལ་ན་ཐ་མ་གནས། །ར་མཐའ་ཡས་དང་སམས་ཅན་ཟད་མད་དང་། །བར་དང་འཕལ་དང་མཁན་དང་ཕན་ཚགས་ལན། །ཆས་ཀ་དབང་ཕག་འཆ་བའ་བདད་བཅམ་དང་། །ང་བ་མད་ཕར་འཇག་རན་མགན་པས་བརག །ལས་དང་སག་དང་ལངས་སད་རམས། །བཏང་ནས་དམ་ཆས་འཛན་ཕར་དང་། །སམས་ཅན་ཀན་ལ་ཕན་པའ་ཕར། །དང་པར་དམ་བཅས་མཐར་ཕན་ཕར། །སངས་རས་ཉད་ན་གཙང་བ་དང་། །དག་པའ་ཐགས་ར་རབ་འཇག་ཕར། །ར་འཕལ་རང་པ་སན་པར་ན། །ད་ཡས་གནས་པར་སད་པའ་ཕར། །མཁན་པས་འཁར་དང་མ་ངན་འདས། །གཉས་ས་འཛན་ལས་གལ་བའ་ཕར། །རག་ཏ་བསམ་ཡས་ཏང་འཛན་ག། །བད་བ་ཕན་སམ་ཚགས་ལན་ཕར། །འཇག་རན་ན་ན་སད་པ་ན། ། འཇག་རན་ཆས་ཀས་གས་མད་ཕར། །འཆ་མད་ཞ་བའ་གནས་ཐབ་ལ། །འཆ་བདད་ར་བ་མད་པའ་ཕར། །འདས་མ་བས་པའ་རང་བཞན་ག། །ཐབ་པ་གདད་ནས་རབ་ཞའ་ཕར། །རག་པ་སབས་མད་རམས་ཀ་ན། །སབས་ལ་སགས་པར་འཐད་ཕར་ར། །དང་པ་ཡ་ན་ར་བདན་གས། །གཟགས་ཀ་ས་ཡ་རག་ཉད་ད། །ཕ་མ་གསམ་གས་སན་པ་

25

ན། །ཆས་ཀ་ས་ཡ་རག་པ་ཉད། །ངག་ཡལ་མན་ཕར་དན་དམ་གས་བསས་ཕར། ། རགས་གནས་མན་ཕར་དཔ་ལས་འདས་པའ་ཕར། །བ་ན་མད་ཕར་སད་ཞས་མ་བསས་ཕར། །རལ་ཡལ་འཕགས་རམས་ཀས་ཀང་བསམ་མ་ཁབ། །བསམ་མད་བརད་ད་མད་ཕར་ཏ། །བརད་མད་དན་དམ་ཡན་ཕར་ར། །དན་དམ་བརག་བ་མན་ཕར་ཏ། ། བརག་མན་རས་དཔག་བ་མན་ཕར། །དཔག་མན་བ་ན་མད་པའ་ཕར། །བ་ན་མད་པ་མ་བསས་ཕར། །མ་བསས་གནས་པ་མད་ཕར་ཏ། །ཡན་ཏན་སན་རག་མད་ཕར་ར། ། ར་ལ་དག་གས་ཕ་བའ་ཕར། །ཆས་ས་བསམ་མ་ཁབ་པ་ས། །དག་པས་ད་ཡ་དངས་མན་ཕར། །གཟགས་ས་བསམ་མ་ཁབ་པ་འ། །བ་མད་ཡ་ཤས་ཐགས་ར་ཆ་སགས་ཡན་ཏན་གས། །ཡན་ཏན་ཕ་རལ་བན་པའ་རལ་བ་བསམ་མ་ཁབ། །དས་ན་རང་བང་རམས་ཀ་ཐ་མའ་ཚལ་འད་ན། །དང་སང་ཆན་པ་དབང་ཐབ་རམས་ཀས་ཀང་རག་མན། ། ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས། བང་ཆབ་ཀ་སབས་ཏ་གཉས་པའ།། །། རང་དན་གཞན་དན་དན་དམ་ས་དང་ན། །ད་ལ་བརན་པ་ཀན་རབ་ས་ཉད་ད། །བལ་དང་རམ་པར་སན་པའ་འབས་བ་ན། །ཡན་ཏན་དབ་བ་དག་ཅ་བཞ་འད་དག །བདག་ཉད་ཀ་ན་འབར་བའ་གནས། །དམ་པའ་དན་ག་ས་ཡན་ཏ། །དང་སང་རམས་ཀ་བར་ཡ་ས། །ཕ་རལ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གནས། །དང་པའ་ས་ན་སབས་ལ་སགས། །བལ་བའ་ཡན་ཏན་རམས་དང་ལན། །གཉས་པ་སས་བ་ཆན་པའ་མཚན།། རམ་སན་ཡན་ཏན་དག་དང་ལན། །སབས་ཉད་མ་རག་སབ་ལ་ར་ར་བཞན། །མ་འཇགས་ཉད་ན་འཁར་ད་སང་ག་བཞན། །ད་བཞན་གཤགས་པ་མ་འདས་མཁའ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

26

བཞན་ཏ། །ཐབ་པའ་བསན་པ་རམ་གཉས་ཆ་ཟ་བཞན། །གནས་དང་གནས་མན་ལས་རམས་ཀ། །རམ་སན་དང་ན་དབང་པ་དང་། །ཁམས་རམས་དང་ན་མས་པ་དང་། །ཀན་འགའ་ལམ་དང་བསམ་གཏན་སགས། །ཉན་མངས་ད་མ་མད་པ་དང་། །གནས་ན་རས་ས་དན་པ་དང་། །ལ་ཡ་མག་དང་ཞ་བ་དག །མཁན་པའ་སབས་ན་རམ་པ་བཅ། ། གནས་དང་གནས་མན་རམ་སན་ཁམས་དང་འག་བའ་མས་པ་ས་ཚགས་དང་། །ཉན་མངས་རམ་བང་དབང་པའ་ཚགས་དང་སན་གནས་རས་ས་དན་པ་དང་། །ལ་ཡ་མག་དང་ཟག་པ་ཟད་ཚལ་མ་ཤས་ག་ཆ་རག་བརན་དང་། །ཤང་རམས་འབགས་དང་འཇག་དང་གཅད་ཕར་སབས་གང་ཡན་པ་ར་ར་བཞན། །ཆས་ཀན་རགས་པར་བང་ཆབ་དང་། ། གགས་ན་འགག་པར་བད་པ་དང་། །ལམ་སན་པ་དང་འགག་སན་ལ། །མ་འཇགས་པ་ན་རམ་པ་བཞ། །བདག་གཞན་ཤས་བའ་དངས་པ་རམ་ཀན་ཤས་དང་ཤས་མཛད་ཕར། །སང་དངས་སངས་དང་སང་མཛད་ཕར་དང་བརན་བ་བསན་པའ་ཕར། ཐབ་བ་བ་མད་ཤན་ཏ་ད་མད་ཐབ་དང་ཐབ་མཛད་ཕར། །རང་གཞན་དན་ལན་གསང་ཕར་དང་སང་གང་དའང་ཐགས་པ་མད། །ར་དགས་དབང་པ་ཇ་ལར་ནགས་མཐར་རག་འཇག་མད། །ར་དགས་རམས་ལ་སག་པ་མད་པར་ར་བ་ལར། །ད་བཞན་ཚགས་ནང་ཐབ་པའ་དབང་པ་སང་ག་ཡང་། །ལགས་གནས་ལས་མད་བརན་པའ་རལ་དང་ལན་པར་གནས། །འཁལ་དང་ཅ་ཅ་མ་མངའ་ས། །སན་ལ་དན་པ་ཉམས་མ་མངའ། །མཉམ་པར་མ་བཞག་ཐགས་མ་མངའ། །འད་ཤས་ས་ཚགས་ཀང་མ་མངའ། །མ་བརགས་བཏང་སམས་མ་མངའ་ས། །འདན་དང་བརན་འགས་དན་པ་དང་། །ཤས་རབ་རམ་གལ་རམ་གལ་ག། །ཡ་ཤས་གཟགས་པ་ཉམས་མ་མངའ། །ལས་རམས་ཡ་ཤས་

27

སན་འག་དང་། །དས་ལ་ཡ་ཤས་སབ་པ་མད། །ད་ལར་བཅ་བརད་འད་དང་གཞན། ། སན་པའ་མ་འདས་ཡན་ཏན་ཡན། །འཁལ་དང་ཅ་ཅ་བསལ་དང་ཐགས་གཡ་ཐ་དད་ཀ་ན་འད་ཤས་དང་། །ངང་ག་བཏང་སམས་དང་སང་ལ་མད་འདན་པ་དང་ན་བརན་འགས་དང་། །དན་པ་རམ་དག་ད་མད་ཤས་རབ་རག་ཏ་རམ་པར་གལ་བ་དང་། །ཤས་བའ་དན་ཀན་གཟགས་པ་གལ་བའ་ཡ་ཤ་ལས་ན་ཉམ་མ་ང། །གང་ག་ལས་གསམ་ཐམས་ཅད་ཡ་ཤས་སན་འགའ་རས་ས་འཇག་པ་དང་། །དས་གསམ་རག་ཏ་ཐགས་པ་མད་པ་མཁན་པ་ར་ཆན་འཇག་པ་ས། །གང་རགས་འག་བར་འཇགས་མད་དམ་ཆས་འཁར་ལ་ཆན་པ་རབ་བསར་བ། །ཐགས་ར་ཆན་པ་དང་ལན་རལ་བ་ཉད་ད་སངས་རས་རམས་ཀས་བརས། །ས་སགས་ལ་ཡད་ཆས་གང་ཡན་པའ་ཆས་ཉད་ད་ན་ནམ་མཁའ་མན། །ནམ་མཁའ་མཚན་ཉད་སབ་མད་ལ་སགས་མཚན་ཉད་གང་ད་གཟགས་ལ་མད། །ས་ཆ་མ་རང་ནམ་མཁའ་མཚངས་པ་འཇག་རན་དག་ན་ཐན་མང་ས། །མ་འདས་ཉད་ན་རལ་ཕན་ཙམ་ཡང་འཇག་རན་དག་ན་ཐན་མང་མན། །ལགས་གནས་འཁར་ལའ་མཚན་པ་དང་། །ཡངས་ཤང་ཞབས་ལང་མ་མངན་དང་། །སར་མ་རང་དང་ཕག་ཞབས་ན། །ད་བ་ཡས་ན་འབལ་པ་དང་། །པགས་འཇམ་གཞན་ཤ་ཅན་ལགས་ཉད། །ས་ན་བདན་དག་མཐ་བ་དང་། །བན་པ་ཨ་ན་ཡ་འད་གསང་། །གང་པ་བཞན་ད་སབས་ས་ནབ། །ར་སད་སང་འད་བ་དང་། །ཐལ་གང་བར་མད་རས་པ་དང་། །དཔང་མག་ལགས་ཟམ་ཕག་འཇམ་ཞང་། །ཟམ་ཞང་མཐ་དམན་མད་པ་དང་། །ཕག་རང་ཡངས་ས་དག་པའ་ས། །འད་ཀ་དཀལ་འཁར་དང་ལན་དང་། །མགན་པ་ད་མད་དང་འད་དང་། །འགམ་པ་ར་དགས་རལ་པ་འད། །ཚམས་ན་བཞ་བཅ་མཉམ་པ་དང་། །

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

28

རབ་དག་ཚམས་ཐགས་བཟང་བ་དང་། །རམ་དག་ཚམས་མཉམ་ཉད་དང་ན། །མཆ་བ་རབ་མཆག་དཀར་བ་ཉད། །ལགས་རང་མཐའ་མད་བསམ་མད་པ། །ར་བ་བ་ཡ་མཆག་ཉད་དང་། །རང་བང་ཀ་ལ་པང་ཀ་ཡ། །ས་དང་ཚངས་པའ་དབངས་ཉད་དང་། ། སན་བཟང་ཨཏལ་ཁ་མཆག་ར་འད་དང་། །ཞལ་མཛས་ད་མད་མཛད་ས་དཀར་ལན་དང་། །གཙག་ཏར་དབ་ལན་དག་ཅང་སབ་པ་དང་། །པགས་པ་གསར་ག་མདག་འད་སམས་ཅན་མཆག །བ་ས་ལགས་ཕ་འཇམ་ཞང་ར་ར་ནས། །ས་ཡ་གན་ད་གཡས་ཕགས་འཁལ་བ་དང་། །དབ་ས་ད་མད་རན་ཆན་མཐན་མཐང་བཞན། །ན་ག་རགས་པར་ལན་ཤང་དཀལ་འཁར་འད། །ཀན་ཏ་བཟང་པ་དཔ་མད་དང་སང་ཆ། །སད་མད་བ་ཡ་སབས་མངའ་མཁགས་པའ་ས། །བསམ་མ་ཁབ་པར་སམ་ཅ་ར་གཉས་པ། ། འད་དག་སན་པས་མ་དབང་མཚན་ད་གསངས། །ཇ་ལར་སན་མད་མཁའ་ཡ་ཟ་བའ་གཟགས། །སན་ཀའ་ཆ་སན་མཚར་ན་མཐང་བ་ལར། །ད་བཞན་རལ་སས་ཚགས་ཀ་ཁབ་བདག་གཟགས། །རགས་སངས་དཀལ་འཁར་ནང་ད་མཐང་བར་འགར། ། ཡན་ཏན་དག་ཅ་ར་བཞ་པ། །འད་དག་ས་སར་ར་བཅས་ཏ། །ག་རམ་ཇ་བཞན་རན་ཆན་ག། །མད་ཡ་རས་འབང་ཤས་པར་བ། །མ་ཕད་པ་དང་མ་ཞན་དང་། །མཚངས་པ་མད་ཕར་གཡ་མད་ཕར། །ར་ར་སང་མཁའ་དག་པའ། །ཆ་ཡ་ཟ་བའ་དཔས་བསན་ཏ། །སབས་སགས་རམས་ལས་སབས་དག་དང་། །གསམ་དང་གཅག་གས་རམ་པ་བཞན། །ཤས་བ་སམས་པར་འཇག་པ་དང་། །བག་ཆགས་བཅས་པ་ཀན་བསལ་བས། །ག་ཆ་རག་པ་ཤང་བཞན་ད། །ཕག་དང་བཤག་དང་བཅད་ཕར་ར། །བརང་དང་སང་བརན་མ་ཕད་པས། །དང་སང་སབས་ན་ར་ར་འད། །གང་ཕར་བརང་བ་སང་པའ་

29

ཕར། །གང་ཕར་སང་པ་བརན་པའ་ཕར། །གང་ཕར་བརན་པ་མ་ཕད་ཕར། །མ་ཕད་ཕར་ན་ར་ར་བཞན། །འཇགས་པ་མད་ཕར་ལས་མད་ཕར། །བརན་ཕར་རལ་ན་ཕན་ཚགས་པས། །ཐབ་པ་སང་སང་བཞན། །འཁར་ག་ཚགས་ས་འཇགས་མ་མངའ། །ཀན་མངན་མཁན་པས་གང་ལས་ཀང་། །འཇགས་མད་པར་ན་རམ་པར་གནས། །དག་པའ་སམས་ཅན་དང་ཡང་བདག །མ་མཉམ་གཟགས་ཕར་ལས་པ་མད། །ཐགས་ན་ཆས་རམས་ཐམས་ཅད་ལ། །ར་གཅག་ཕར་ན་བརན་པ་ཉད། །མཆག་ཏ་མ་རག་བག་ཆགས་ཀ། །ས་ལས་བརལ་ཕར་རལ་ལན་ན། །འཇག་རན་ཉན་ཐས་མཐའ་གཅག་ཏ། །སད་དང་བ་ལན་རང་བང་རམས། །གང་ནས་གང་ད་བ་དག་ན། །ཕ་ཕར་དཔ་ན་རམ་པ་ལ། །འཇག་རན་ཀན་ག་ཉར་འཚའ་ཕར། །ས་ཆ་མ་རང་རམས་དང་མཚངས། །འཇག་རན་འཇག་རན་འདས་པ་ཡ། །མཚན་ཉད་ལས་འདས་ནམ་མཁའ་བཞན། །ད་དག་ཡན་ཏན་སམ་ཅ་ན། །གཉས་འད་ཆས་སས་རབ་ཕ་ས། །ནར་བའ་རན་ཆན་འད་མདག་དང་། །དབབས་བཞན་དབ་བ་མད་ཕར་ར། །མཐང་ན་ཚམ་བད་ཡན་ཏན་གང་། །སམ་ཅ་ར་གཉས་ཞས་བ་བ། །སལ་པ་ཆས་ལ་རགས་པར་ན། ། ལངས་སད་རགས་ས་གཉས་ལ་བརན། །དག་ལས་རང་དང་ཉ་རམས་ལས། །འཇག་རན་རལ་བའ་དཀལ་འཁར་ད། །ཆ་དང་ནམ་མཁའ་ཟ་གཟགས་བཞན། །ད་མཐང་བ་ན་རམ་པ་གཉས། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས། ཡན་ཏན་ག་སབས་ཏ་གསམ་པའ།། །། གདལ་བའ་ཁམས་དང་འདལ་བའ་ཐབས་དང་ན། །གདལ་བའ་ཁམས་ཀ་གདལ་བའ་བ་བ་དང་། །ད་ཡ་ཡལ་དང་དས་ས་གཤགས་པ་ལ། །ཁབ་བདག་རག་ཏ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

30

ལན་གས་གབ་པར་འཇག །ཡན་ཏན་རན་ཆན་མཆག་ཚགས་དང་ལན་ཡ་ཤས་ཆ་མཚ་བསད་རམས་ཡ་ཤས་ཉད་འད་ཅན། །ཐག་པ་མ་ལས་ངས་པར་བསབས་ཏ་མཐའ་དང་དབས་མད་ར་ཆན་ནམ་མཁའ་ལར་ཁབ་པ། །སངས་རས་ཉད་ན་ཡན་ཏན་ད་མ་མད་གཏར་སམས་ཅན་ཀན་ལ་ཁད་མད་རམ་གཟགས་ནས། །ཉན་མངས་ཤས་བའ་སན་ག་ད་བ་སངས་རས་རམས་ཀ་ཐགས་རའ་རང་གས་རམ་པར་གཏར། །གང་ཞག་གང་གས་གདལ་བ་ཡ། །བ་གང་གང་ད་གང་ག་ཚ། །ད་ཡ་རམ་རག་ས་མད་ཕར། ། ཐབ་པ་རག་ཏ་ལན་གས་གབ། །གདལ་བའ་ཁམས་ན་གང་ཞག་ག །གདལ་བའ་ཐབས་མང་གང་གང་གས། །གདལ་བའ་བ་གང་གང་ད་ན། །གང་ཚ་ཡལ་དང་དས་ད་དག །ངས་འབན་ད་ཡ་སན་པ་དང་། །ད་འབས་ད་ཡ་ཡངས་འཛན་དང་། །ད་སབ་ད་གཅད་རན་ལ་ན། །རམ་པར་རག་པ་མད་ཕར་ར། །ངས་པར་འབན་པ་ས་བཅ་ས། ། ཚགས་གཉས་དག་ན་ད་ཡ་ར། །ད་འབས་བང་ཆབ་མཆག་ཡན་ཏ། །བང་ཆབ་སམས་ཅན་ཡངས་ས་འཛན། །ད་སབ་མཐའ་ཡས་ཉན་མངས་དང་། །ཉ་བའ་ཉན་མངས་བག་ཆགས་ས། །དས་ཀན་ཏ་ན་ད་འཇམས་པའ། །རན་ན་ཐགས་ར་ཆན་པ་ཡན། །གནས་དག་པ་ན་འད་དག་རམས། །ག་རམ་ཇ་བཞན་ར་མཚ་དང་། །ཉ་མ་དང་ན་ནམ་མཁའ་གཏར། །སན་དང་རང་བཞན་ཤས་པར་བ། །ཤས་ཆ་ཡན་ཏན་རན་ཆན་དང་། །ལན་ཕར་ས་རམས་ར་མཚ་བཞན། །སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཉར་འཚའ་ཕར། །ཚགས་གཉས་དག་ན་ཉ་མ་བཞན། །ར་ཆ་མཐའ་དང་དབས་མད་ཕར། །བང་ཆབ་ནམ་མཁའ་ཁམས་བཞན་ན། །ཡང་དག་རགས་སངས་ཆས་ཉད་ཕར། །སམས་ཅན་ཁམས་ན་གཏར་དང་འད། །ག་བར་ཁབ་དང་མ་གབ་ཕར། །ད་ཡ་ཉན་མངས་སན་ཚགས་བཞན། །ད་འཐར་

31

བར་ན་ཉར་གནས་ཕར། །ཐགས་ར་མ་བཟད་རང་དང་འད། །གཞན་ག་དབང་གས་ངས་འབང་དང་། །བདག་དང་སམས་ཅན་མཚངས་གཟགས་དང་། །མཛད་པ་ཡངས་ས་མ་རགས་ཕར། །འཁར་བ་སད་ད་མཛད་མ་འཆད། །བར་བན་ར་སན་ཚངས་པ་དང་། །ཉ་མ་ནར་བ་རན་ཆན་བཞན། །ད་བཞན་གཤགས་པ་ས་བརན་བཞན། །ནམ་མཁའ་དང་ན་ས་བཞན་ན། །ཇ་ལར་བ་ཌར་དག་པ་ཡ། །རང་བཞན་ས་སང་འདར་འགར་ཏ། །དག་ཕར་ལ་ཡ་དབང་པ་དར། །ལ་ཡ་བ་མའ་ཚགས་དང་བཅས། །རམ་པར་རལ་བའ་ཁང་བཟང་དང་། །ལ་གནས་ད་ལས་གཞན་དག་དང་། །ད་ཡ་གཞལ་ཡས་ས་ཚགས་དང་། །ལ་རས་རམ་མང་ད་མཐང་ང། །ད་ནས་སས་པ་བད་མད་ཚགས། ། ས་ཡ་སང་ན་གནས་པ་རམས། །སང་བ་ད་ན་མཐང་འགར་ཏ། །ངད་ཀང་རང་པར་མ་ཐགས་པར། །ལ་དབང་འད་འདར་གར་ཅག་ཅས། །ད་འདའ་སན་ལམ་འདབས་བད་ཅང་། །ད་ཐབ་དན་ད་དག་བ་ན། །ཡང་དག་བངས་ཏ་གནས་པར་གར། །ད་དག་དག་བའ་ལས་དས་ན། །འད་སང་ཙམ་ཞས་ད་ལ་བར། །ཤས་པ་མད་ཀང་ས་སང་ནས། ། འཕས་ཏ་ལ་ར་ས་བར་འགར། །སང་བ་ད་ན་ཤན་ཏ་ཡང་། །རག་པ་མད་ཅང་གཡ་བ་མད། །ད་ལ་མད་ཀ་ས་སང་ན། །དན་ཆན་གས་ན་ཉ་བར་གནས། །ད་བཞན་དད་སགས་ད་མད་ཅན། །དད་སགས་ཡན་ཏན་བསམ་པ་ཡ། །རང་སམས་ལ་སང་རགས་སངས་རས། །མཚན་དང་དཔ་བད་ལན་པ་དང་། །འཆག་པ་དང་ན་བཞངས་པ་དང་། ། བཞགས་པ་དང་ན་གཟམ་པ་དང་། །སད་ལམ་ས་ཚགས་མཛད་པ་ཅན། །ཞ་བའ་ཆས་ན་གསང་བ་དང་། །མ་གསང་མཉམ་པར་བཞག་གར་པ། །ཆ་འཕལ་རམ་པ་ས་ཚགས་དག །མཛད་པ་གཟ་མདངས་ཆན་པ་ཅན། །སམས་ཅན་རམས་ཀས་མཐང་བར་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

32

འགར། །ད་མཐང་ནས་ཀང་འདད་ལན་པ། །སངས་རས་ཉད་ཅས་རབ་སར་ཏ། །ད་ར་ཡང་དག་བངས་ནས་ན། །འདད་པའ་ག་འཕང་ཐབ་པར་བད། །སང་བ་ད་ན་ཤན་ཏ་ ཡང་། །རག་མད་གཡ་བ་མད་པ་ཉད། །ད་ལ་ན་ཡང་འཇག་རན་ན། །དན་ཆན་པས་ན་ཉ་བར་གནས། །འད་ན་རང་སམས་སང་བ་ཞས། །ས་སའ་ས་བས་མ་ཤས་མད། །ད་ལ་ན་ཡང་གཟགས་མཐང་ས། །ད་དག་ལ་ན་དན་ཡད་འགར། །རམ་གས་ད་མཐང་ལ་བརན་ནས། །ཐག་པ་འད་ལ་གནས་པ་རམས། །ནང་ག་དམ་པ་ཆས་ས་ན། །ཡ་ཤས་མག་གས་མཐང་བར་འགར། །ཇ་ལར་ས་ཀན་ཉམ་ངའ་གནས་གཞན་དང་བལ་ད་མད་བ་ཌར། །གསལ་མཛས་ནར་བའ་ཡན་ཏན་ད་བལ་དཔལ་ལན་སང་ན་མཉམ་གར་ཏ། ། དག་ཕར་དར་ན་ལ་དག་ས་ཚགས་ལ་དབང་ལ་ཡ་གཟགས་ཤར་ཏ། །རམ་གས་ས་ཡ་ཡན་ཏན་བལ་ཕར་ད་ན་སར་ཡང་མ་སང་འགར། །ད་དངས་ཐབ་ཕར་བསན་གནས་བརལ་ཞགས་ངས་པར་སན་སགས་ལ་ཕགས་པ། །བད་མད་སས་ཚགས་སན་པའ་སམས་ཀས་མ་ཏག་ལ་སགས་འཐར་བ་ལར། །དག་པ་བ་ཌར་འདའ་སམས་ལ་སང་བའ་ཐབ་དབང་ཐབ་བའ་ཕར། །རབ་དགའ་སམས་ལན་རལ་བའ་སས་རམས་ད་བཞན་སམས་རབ་སད་པར་བད། །ཇ་ལར་བ་ཌར་ས་གཞ་གཙང་མ་ལ། །ལ་དབང་ལས་ཀ་གཟགས་བརན་སང་བ་ལར། །ད་བཞན་འག་སམས་ས་གཞ་གཙང་མ་ལ། ། ཐབ་པའ་དབང་པའ་ས་ཡ་གཟགས་བརན་འཆར། །འག་བར་གཟགས་བརན་འཆར་ནབ་རག་མད་དང་། །རག་པའ་རང་སམས་རབ་འཇག་དབང་གས་འཇག །ཇ་ལར་འཇག་རན་དག་ན་གཟགས་སང་ལར། །ད་བཞན་ཡད་དང་ཞག་ཅས་ད་མ་ལ། །ཇ་ལར་ལ་ནང་ལ་རམས་ཀ། །སན་ག་དཀར་པའ་མཐ་ཡས་ན། །འབད་དང་གནས་དང་ཡད་

33

གཟགས་དང་། །རམ་པར་རག་པ་མད་བཞན་ད། །མ་རག་སག་བསལ་བདག་མད་དང་། །ཞ་བའ་ས་ཡས་བག་མད་པའ། །ལ་རམས་ཐམས་ཅད་ཡང་དང་ཡང་། །ཆས་ཀ་རས་ན་སལ་བད་ལར། །ད་བཞན་ཁབ་བདག་འབད་སགས་དང་། །བལ་ཡང་འག་བ་མ་ལས་པ། །སངས་རས་གསང་གས་ཁབ་མཛད་ད། །སལ་ལན་རམས་ལ་ཆས་སན་ཏ། །ཇ་ལར་ལ་ནང་ལ་རམས་ཀ། །ར་ས་རང་ག་ལས་ལས་བང་། །ད་བཞན་འཇག་རན་ཐབ་པའ་ཆས། །གསང་བ་རང་ག་ལས་ལས་བང་། །འབད་ནས་ལས་དང་སམས་བལ་བའ། །ས་ད་ཇ་ལར་ཞ་སབ་ལར། །ད་བཞན་འབད་སགས་དང་བལ་བའ། །ཆས་ད་ཞ་བ་སབ་པར་བད། །ཇ་ལར་ལ་ཡ་གང་ན་ར་སའ་རས་བང་མ་འཇགས་སན་པ་ན། །ཉན་མངས་གཡལ་ད་འཇག་ཚ་ལ་མན་དཔང་རལ་རད་མ་སལ་བ་ལར། །ད་བཞན་འཇག་རན་དག་ན་བསམ་གཏན་གཟགས་མད་ལ་སགས་རས་བང་བ། །སམས་ཅན་ཉན་མངས་སག་བསལ་རབ་འཇམས་ཞ་བ་བ་མད་ལམ་ཚལ་བརད། །གང་ཕར་ས་ཀན་ཁབ་ཉད་དང་། །ཕན་བད་ཆ་འཕལ་གསམ་ལན་པ། །ད་ཕར་ཐབ་དབངས་ལ་རས་ཀ། ། སལ་སན་རམས་ལས་ཁད་པར་འཕགས། །ལར་ན་ར་ཡ་ས་ཆན་པ། །སར་གནས་རམས་ཀ་རར་མ་འག། །སངས་རས་ར་ས་འཁར་བ་ཡ། །ས་འག་འཇག་རན་དག་ཏ་འག། །ལར་ན་ལ་ཡ་སལ་སན་བ་བ་མང་། །འདད་མ་མངན་པར་འཕལ་བའ་དན་ད་སག །ཐགས་རའ་བདག་ཉད་རམས་ཀ་དབངས་གཅག་ཀང་། །སག་བསལ་མ་རབ་ཞ་བའ་དན་ད་འཇག །ལར་ན་མཛས་ཤང་ཡད་འང་སལ་སན་ས། །སམས་ཀ་རད་པ་འཕལ་བར་འགར་བའ་ར། །ཐགས་རའ་བདག་ཉད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གསང་། ། ཏང་འཛན་སམས་གཏད་བསམ་པ་སལ་བད་ཉད། །མདར་ན་མ་ལས་འཇག་རན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

34

ཁམས་ས་ཡང་། །ལ་དང་ས་གནས་བད་བའ་ར་གང་ཡན། །ད་ན་མ་ལས་འཇག་རན་ཁབ་སང་བ། །དབངས་ཉད་ལ་ན་རབ་ཏ་བརན་པར་བརད། །ཇ་ལར་ར་བ་དང་བལ་བས། །ཕ་མའ་ས་ན་མ་མང་ཞང་། །ཐམས་ཅད་ལ་ཡ་ར་བར་ཡང་། །ར་ལམ་ད་ན་མ་འག་བཞན། །ད་བཞན་ཆས་ཕ་མཆག་ཏ་ན། །ཞབ་མའ་ཡ་ཤས་སད་ཡལ་ཡང་། །ཉན་མངས་མད་ཡད་འགའ་ཞག་ག །ར་བའ་ལམ་ད་འགར་བ་ཡན། །ཇ་ལར་དབར་ག་དས་ན་སན། །ལ་ཏག་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ར། །ཆ་ཡ་ཕང་པ་འབད་མད་པར། །ས་ལ་རན་ད་འབབས་པ་ལར། །ད་བཞན་ཐགས་རའ་སན་ལས་ན། །རལ་བའ་དམ་ཆས་ཆ་ཡ་ཆར། །འག་བའ་དག་བའ་ལ་ཏག་ར། །རམ་པར་རག་པ་མད་པར་འབབས། །ཇ་ལར་འཇག་རན་དག་བའ་ལམ་འཇག་ན། །རང་སས་ཆ་ཆར་སན་གས་འབབས་པ་ལར། །ད་བཞན་བར་རང་འག་དག་མངན་འཕལ་ཕར། །སངས་རས་སན་ལས་དམ་ཆས་ཆར་པ་འབབས། །སད་ལ་མཁན་དང་བར་ཆན་འགར་བ་དང་། །མ་འགར་མ་གས་ནམ་མཁའ་དཀལ་གནས་པ། །ཏང་འཛན་གཟངས་ཆ་ད་མད་སང་པ་ཅན། །ཐབ་དབང་སན་ན་དག་བའ་ལ་ཏག་ར། །ཇ་ལར་བསལ་དང་ཞམ་དང་འཇམ་པ་དང་། །ཡང་བའ་ཆ་ན་སན་ད་ལས་ཐན་པ། །ས་ལ་བ་ཚ་ལ་སགས་གནས་འབལ་བས། །ཤན་ཏ་མང་པའ་རར་ན་འགར་བ་བཞན། །ད་བཞན་འཕགས་པའ་ཡན་ལག་བརད་ཆའ་ཆར། ། རབ་ཡངས་བར་སན་སང་པ་ལས་ཐན་པ། །འག་བའ་རད་ཀ་གནས་ཀ་དབ་བ་ལས། ། རམ་པ་མང་པའ་ར་དང་ལན་པར་འགར། །ཐག་པ་མཆག་ལ་དང་བ་དང་། །བར་མ་དང་ན་སང་བ་ཡ། །ཕང་པ་གསམ་ན་མ་དག་དང་། །ར་བ་དང་ན་ཡ་དགས་འད། །དཔད་མཐར་སན་མད་པ་ན་མ་དང་མཁའ་མ་ར་བའ་བ་དག་དང་། །དབར་ཚ་ས་ལ་ཆར་བབས་

35

པ་ན་ཡ་དགས་དག་ན་སག་པ་ལར། །སང་རའ་སན་ཚགས་དག་གས་ཆས་ཆ་བང་དང་མ་བང་བ་ལས་ཀང་། །ཆས་འདད་པ་དང་ཆས་ལ་སང་བའ་འཇག་རན་དག་ན་དཔ་ད་ཉད། །ཐགས་པ་རགས་འབབས་ར་ཚན་དང་ན་ར་རའ་མ་ན་འབབས་པ་ན། །སག་ཆགས་ཕ་དང་ར་སལ་སང་བ་དག་ལ་ཇ་ལར་སན་ལས་མད། །ཕ་དང་ར་ཆན་ཐགས་པའ་ཚལ་གས་མཁན་པ་དང་ན་བར་བའ་སན། །ཉན་མངས་དག་འགར་བདག་ལའ་བག་ཉལ་དག་ལ་རམ་ཀན་ལས་པ་མད། །འཁར་བའ་ས་འཆ་ཐག་མ་མད་དར་འག་བའ་ལམ་ན་རམ་པ་ལ། མ་གཙང་བ་ལ་ད་ཞམ་མད་བཞན་འག་ལ་དག་ན་བད་བ་མད། །ད་ཡ་སག་བསལ་རག་ཏ་མས་མཚན་ར་ཚ་ལ་སགས་རག་སས་བཞན། ། ཐགས་རའ་སན་ལས་དམ་ཆས་ཆར་ཆན་ད་རབ་ཞ་བད་རབ་ཏ་འབབས། །ལ་ལ་འཆ་འཕ་མ་ལ་ཡངས་ཚལ་སག་བསལ་ཞས་བར་རགས་པའ་ཕར། །ཤས་རབ་ལན་པ་ལ་མའ་དབང་ཕག་མཆག་ལའང་མངན་པར་འདད་མད་ད། །ཤས་རབ་དང་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གསང་རབ་དད་པའ་རས་འབངས་ལ། །འད་ན་སག་བསལ་འད་ར་འད་ན་འགག་ཅས་ཤས་པས་མཐང་ཕར་ར། །ནད་ན་ཤས་བ་ནད་ཀ་ར་ན་སང་བ་ལ། །བད་གནས་ཐབ་བ་སན་ན་བསན་པར་བ་བ་ལར། །སག་བསལ་ར་དང་ད་འགག་པ་དང་ད་བཞན་ལམ། །ཤས་བ་སང་བ་རག་པར་བ་ཞང་བསན་པར་བ། །ཇ་ལར་ཚངས་པ་ཚངས་པ་ཡ། །གནས་ནས་འཕ་བ་མད་བཞན་ད། །ལ་ཡ་གནས་ན་ཐམས་ཅད་ད། །སང་བ་འབད་མད་སན་པ་ལར། །ད་བཞན་ཐབ་པ་ཆས་ས་ལས། །བསད་པ་མད་པར་ཁམས་ཀན་ཏ། །སལ་ལན་རམས་ལ་འབད་མད་པར། །སལ་པ་དག་ན་སན་པར་མཛད། །ཇ་ལར་ཚངས་རག་གཞལ་ཡས་ཁང་ན་མ་གཡ་འདད་ཁམས་ཞགས་པ་ད། །ལ་རམས་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

36

ཀས་མཐང་ད་མཐང་ད་ཡང་ཡལ་ལ་དགའ་བ་སང་བད་ལར། །ད་བཞན་ད་གཤགས་ཆས་ཀ་ས་ལས་མ་བསད་འཇག་རན་ཁམས་ཀན་ཏ། །སལ་ལན་གས་མཐང་ད་མཐང་ད་ཡང་རག་ཏ་ད་མ་ཀན་སལ་བད། །སན་ག་རང་ཉད་སན་ལམ་དང་། །ལ་རམས་ཀ་ན་དག་བའ་མཐས། །ཇ་ལར་ཚངས་པ་འབད་མད་སང་། །རང་བང་སལ་ས་ད་བཞན་ན། ། འཕ་དང་ལམས་འཇག་བལམས་དང་ཡབ་ཀ་ཁབ་གཤགས་དང་། །དགས་རལ་པ་དང་དབན་པར་སད་དང་བདད་བཅམ་དང་། །བང་ཆབ་ཆ་བརས་ཞ་བའ་གང་ད་ལམ་སན་དག །བསན་ནས་ཐབ་པ་སལ་མད་མག་ག་ལམ་མ་འགར། །ཇ་ལར་ཉ་མས་གདངས་པའ་དས་གཅག་ཚ་ཉད་ལ། །པད་སགས་རས་དང་ཀ་མ་ཏ་ན་རབ་ཟམ་པ། ། ཆ་སས་བ་དང་ཟམ་པའ་ཡན་ཏན་སན་དག་ལ། །ཉ་མ་རག་མད་འདར་ན་འཕགས་པའ་ཉ་ད་བཞན། །ཇ་ལར་ཉ་མ་རག་མད་པར། །རང་འད་ཅག་ཅར་སས་པ་ཡས། །པད་རས་པར་བད་པ་དང་། །གཞན་དག་སན་པར་བད་པ་ལར། །ད་བཞན་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཡ། །ཉ་མ་དམ་ཆས་འད་ཟར་དག །གདལ་བའ་ས་བའ་པད་ལ། །རམ་པར་རག་པ་མད་པར་འཇག །ཆས་དང་གཟགས་ཀ་ས་དག་གས། བང་ཆབ་སང་པ་མཁར་ཤར་བའ། །ཀན་མཁན་ཉ་མ་འག་བར་ན། །ཡ་ཤས་འད་ཟར་ས་བར་མཛད། །གང་ཕར་གདལ་བ་དག་པ་ཡ། །ཆ་ཡ་སད་ན་ཐམས་ཅད་ལ། །བད་གཤགས་ཉ་མའ་གཟགས་བརན་ན། །དཔག་ཏ་མད་པ་ཅག་ཅར་འཆར། །རག་ཏ་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ། །ཆས་དབངས་ནམ་མཁའ་དཀལ་ད་ན། །སངས་རས་ཉ་མ་གདལ་བ་ཡ། །ར་ལ་ཇ་ལར་འས་པར་འབབ། །ཇ་ལར་ར་ཆན་འད་ཟར་སང་ལན་ཉ་ཤར་འད། །འཇག་རན་ཀན་ཏ་སང་བར་བས་ནས་རམ་གས་ན། །མཆག་དང་བར་མ་དམན་པའ་ར་ལ་འབབ་ད་བཞན། །

37

རལ་བའ་ཉ་མ་སམས་ཅན་ཚགས་ལ་རམ་གས་འབབ། །ཞང་ཀན་ནམ་མཁའ་མཐལ་ས་ཉ་མ་ལ་མད་ལ། །མ་ཤས་མན་བཀབ་ཤས་བའ་དན་སན་པ་ཡང་མན། །ཐགས་རའ་བདག་ཉད་ས་ཚགས་མདག་བཀའ་འད་ཚགས་ཀས། །གསལ་བ་དག་ན་འག་ལ་ཤས་བའ་དན་སན་མཛད། །སངས་རས་གང་ད་གཤགས་ཚ་མག་དང་མ་ལན་པ་ཡ་ས་བ་རམས། །མཐང་ཞང་དན་མད་ཚགས་བལ་དན་ད་མཐང་བ་ལས་ན་མང་བ་དང་། ། གཏ་མག་གས་ལངས་སད་པའ་མཚར་ལང་ལ་བའ་མན་པས་བསབས་པ་རམས། ། སངས་རས་ཉ་མའ་འད་ཀས་བ་སང་མ་མཐང་བ་ཡ་གནས་མཐང་འགར། །ཇ་ལར་ཡད་བཞན་ནར་བ་ན། །རག་པ་མད་ཀང་ཅག་ཅར་ད། །སད་ཡལ་གནས་པ་རམས་ཀ་ན། །བསམ་ཀན་ས་སར་རགས་བད་ལར། །ད་བཞན་སངས་རས་ཡད་བཞན་ལ། ། བརན་ནས་བསམ་པ་ཐ་དད་རམས། །ས་ཚགས་ཆས་ན་ཐས་གར་ཀང་། །ད་ན་ད་ལ་རམ་མ་རག །ཇ་ལར་ནར་བ་རན་ཆན་རག་མད་འདད་པའ་ནར། །འབད་པ་མད་པར་གཞན་པ་དག་ལ་རབ་སར་ལར། །ད་བཞན་ཐབ་པ་འབད་མད་ཇ་ལར་འས་པར་ན། ། གཞན་ག་དན་ད་སད་པ་ཇ་སད་རག་ཏ་བཞགས། །གང་ཕར་ར་མཚ་ས་འག་གནས་ད་ལ་འདད་པས། །ཇ་ལར་ནར་བ་བཟང་པ་འག་འདར་རབ་རད་དཀའ། །ད་བཞན་འག་བ་ཤན་ཏ་སལ་ངན་ཉན་མངས་ཟན། །ཡད་འདར་བད་གཤགས་མཐང་བ་རད་དཀར་ཤས་པར་བ། །ཇ་ལར་ས་བརན་ག་ན་ས། །གཞན་ག་རམ་རག་ལས་བང་བ། །རམ་རག་མད་ཅང་བཟ་མད་ལ། །ཕ་དང་ནང་ན་མ་གནས་ལར། །ད་བཞན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གསང་། །གཞན་ག་རམ་རག་ལས་བང་བ། །རམ་པར་རག་མད་བཟ་མད་ཅང་། །ཕ་དང་ནང་ན་གནས་མ་ཡན། །ཅང་ཟད་མད་ཅང་སང་བ་མད། །དམགས་པ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

38

མད་ཅང་རན་མད་ལ། །མག་ག་ལམ་ལས་རབ་འདས་པ། །གཟགས་མད་བསན་ད་མད་པ་ཡ། །མཁའ་ལ་ཇ་ལར་མཐ་དང་དམའ། །མཐང་ཡང་ད་ན་ད་ལ་མན། །ད་བཞན་ཐམས་ཅད་སངས་རས་ལ། །མཐང་ཡང་ད་ན་ད་ལ་མན། །ཇ་ལར་ས་ལས་ས་བ་ཀན། ། རག་མད་ས་ལ་བརན་ནས་ན། །འཕལ་དང་བརན་དང་ཡངས་འགར་ལར། །ད་བཞན་རགས་པའ་སངས་རས་ས། །རམ་རག་མད་པ་ལ་བརན་ནས། །འག་བའ་དག་བའ་ར་བ་རམས། །མ་ལས་པར་ན་འཕལ་བར་འགར། །འབད་རལ་མད་པར་བ་བ་འགའ། ། བད་པ་མཐང་མད་ད་བས་ན། །གདལ་བའ་ཐ་ཚམ་བཅད་པའ་ཕར། །དཔ་རམས་དག་ན་བསན་པ་ཡན། །གང་ད་དཔ་དག་པ་འད་དག །རས་པར་རབ་ཏ་བསན་གར་པ། ། མད་ས་ཡ་ན་མང་ཉད་ཀས། །ད་ཡ་དགས་པ་བསན་པ་ཉད། །ཐས་པ་ལས་བང་ཤས་པ་ཡ། །སང་བ་ར་ཆན་འདས་བརན་པའ། །བ་ལན་མར་ད་སངས་རས་ཀ། །སད་ཡལ་ཀན་ལ་འཇག་པར་འགར། །ད་དན་བ་ཌར་བར་བན་ག། །གཟགས་བརན་ལ་སགས་དཔ་དག་ན། །རམ་དག་བརད་པ་ད་ལ་ན། །ད་ཡ་བསས་དན་ངས་པར་བཟང་། ། སན་དང་གསང་དང་ཁབ་པ་དང་། །སལ་དང་ཡ་ཤས་ས་བ་དང་། །ཐགས་གསང་ས་ཡ་གསང་བ་དང་། །ཐགས་རའ་བདག་ཉད་ཐབ་པ་ཉད། །འབད་རལ་རན་ཀན་རབ་ཞ་བ། ། རམ་པར་རག་པ་མད་པའ་ཐགས། །ད་མད་བ་ཌར་བར་བན་ག། །གཟགས་བརན་ཤར་བ་ལ་སགས་བཞན། །འབད་རལ་ཞ་བ་དམ་བཅས་ཏ། །རག་མད་ཐགས་ན་གཏན་ཚགས་ས། །རང་བཞན་དན་ན་གབ་དན་ད། །དཔ་ན་བར་བན་གཟགས་སགས་ཡན། ། འདར་ན་སབས་དན་འད་ཡན་ཏ། །སན་པ་ལ་སགས་རམ་དག་ན། །སན་པ་ས་འཆ་དང་བལ་བ། །འབད་པ་མད་པར་རབ་འཇག་པའ། །གང་ཞག་བར་བན་ར་དང་སན་བཞན་

39

དང་། །ཚངས་ཉད་རན་ཆན་ཡད་བཞན་ནར་རལ་བཞན། །ས་བརན་ནམ་མཁའ་ས་བཞན་སད་པའ་བར། །འབད་མད་གཞན་དན་མཛད་ད་རལ་འབར་རག །རན་ཆན་ལ་དབང་སང་ཞང་སན་པ་ས། །ལགས་པར་འདམས་མཛད་ལ་ཡ་ར་དང་འད། །ཁབ་བདག་མཁན་དང་བར་ཆན་སན་ཚགས་ན། །མཐའ་ཡས་འག་བ་སད་རའ་བར་ད་ཁབ། །ཚངས་བཞན་ཟག་མད་གནས་ལས་མ་བསད་པར། །སལ་པ་རམ་པ་ད་མ་རབ་ཏ་སན། །ཉ་བཞན་ཡ་ཤས་སང་བ་རབ་ས་གང་། །རམ་དག་རན་ཆན་ཡད་བཞན་ནར་འདའ་ཐགས། །རལ་བ་རམས་ཀ་གསང་ད་བག་ཆ་བཞན་ད་ཡ་ག་མད། །ས་ན་ནམ་མཁའ་ལ་བར་ཁབ་དང་གཟགས་མད་རག་པ་ཉད། །ས་གཞ་འག་བའ་དཀར་པའ་ཆས་ཀ་སན་རམས་མ་ལས་པའ། །རམ་པ་ཀན་ཏ་གཞར་གར་པ་ན་སངས་རས་ས་ཡན་ན། །དག་པ་བ་ཌར་འད་ཡ། །སམས་ལ་སངས་རས་མཐང་བའ་ར། །ད་དག་ས་ན་མ་ཟག་པའ། །དད་པའ་དབང་པ་བརས་པ་ཉད། །དག་བ་ས་དང་འཇག་པས་ན། ། སངས་རས་གཟགས་ན་ས་དང་འཇག །བར་བན་བཞན་ད་ཐབ་པ་ན། །ཆས་ཀ་ས་ཡ་ས་འཇག་མད། །ད་བཞན་ད་ན་འབད་མད་པར། །ས་མད་འགག་མད་ཆས་ས་ལས། ། སད་པ་ཇ་སད་གནས་བར་ད། །སན་པ་ལ་སགས་མཛད་པ་འཇག །དཔ་འད་རམས་ཀས་བསས་པ་ཡན། །དན་ན་འད་ཡན་རམ་པ་ཡང་། །ས་མ་ཕ་མ་ཆས་མ་མཐན། ། སངས་པའ་ས་ནས་བརད་པ་ཡན། །སངས་རས་གཟགས་བརན་ལ་བ་ས། །དབངས་དང་མ་ལན་ད་འད་མན། །ལ་ཡ་ར་བཞན་ཐམས་ཅད་ད། །དན་བད་མན་པ་ད་འད་མན། ། སན་ཆན་དང་མཚངས་དན་མད་པའ། །ས་བན་སང་མན་ད་འད་མན། །ཚངས་ཆན་བཞན་ཏ་གཏན་ད་ན། །སན་པར་བད་མན་ད་འད་མན། །ཉ་མའ་གཟགས་བཞན་གཏན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

40

ད་ན། །མན་པ་འཇམས་མན་ད་འད་མན། །ཡད་བཞན་ནར་འད་འབང་བ་ན། །རད་པར་མ་དཀའ་ད་འད་མན། །ས་བརན་བཞན་ཏ་རན་ལས་ན། །བང་བ་ད་དང་འད་བའང་མན། ། ནམ་མཁའ་དང་འད་དག་པ་ཡ། །གཞ་མན་ད་དང་འད་བའང་མན། །འཇག་རན་འཇག་རན་ལས་འདས་པ། །འག་བའ་ཕན་ཚགས་མ་ལས་པ། །ད་གནས་པ་ཡ་རན་ཡན་ཕར། །ས་ཡ་དཀལ་འཁར་དག་དང་འད། །སངས་རས་བང་ཆབ་ལ་བརན་ནས། ། འཇག་རན་འདས་པའ་ལམ་འབང་ཕར། །དག་བའ་ལས་ལམ་བསམ་གཏན་དང་། ། ཚད་མད་པ་དང་གཟགས་མད་འབང་། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཕན་ལས་མཛད་པའ་སབས་ཏ་བཞ་པའ།། །།

སངས་རས་ཁམས་དང་སངས་རས་བང་ཆབ་དང་། །སངས་རས་ཆས་དང་སངས་རས་ཕན་ལས་ཏ། །དག་པའ་སམས་ཅན་གས་ཀང་བསམ་བ་མན། །འད་ན་འདན་པ་རམས་ཀ་སད་ཡལ་ཡན། །བ་ལན་རལ་བའ་ཡལ་ད་ལ་མས་པ། །སངས་རས་ཡན་ཏན་ཚགས་ཀ་སད་འགར་ཏ། །བསམ་མད་ཡན་ཏན་ཚགས་ལ་མངན་དགའ་བས། །སམས་ཅན་ཀན་ག་བསད་རམས་ཟལ་གས་གནན། །གང་ཞག་བང་ཆབ་དན་ད་གཉར་བས་གསར་ཞང་ནར་བས་སས་པ་ན། །སངས་རས་ཞང་རལ་མཉམ་པ་ཉན་ར་ཆས་རལ་རམས་ལ་རག་འབལ་ན། །གཞན་གང་འད་ལས་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་ཀང་ན་མས་ན་འད། །སན་པ་ལས་བང་དག་བ་ད་ལས་བསད་ནམས་ཆས་མང་ཐབ་པར་འགར། །བ་ལན་གང་ཞག་བ་མད་བང་ཆབ་འདད་པས་བསལ་པ་ད་མར་

41

ཡང་། །ལས་ངག་ཡད་ཀ་འབད་པ་མད་པར་ཚལ་ཁམས་ད་མད་སང་བད་ལ། །གཞན་གང་འད་ལས་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་ཀང་ན་མས་ན་འད། །ཚལ་ཁམས་ལས་བང་དག་བ་ད་ལས་བསད་ནམས་ཆས་མང་ཐབ་པར་འགར། །གང་ཞག་འད་ན་སད་པ་གསམ་ག་ཉན་མངས་མ་འཇལ་བསམ་གཏན་ན། །ལ་དང་ཚངས་གནས་མཐར་སན་རགས་པའ་བང་ཆབ་འཕ་མད་ཐབས་བསམས་ལ། །གཞན་གང་འད་ལས་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་ཀང་ན་མས་ན་འད། །བསམ་གཏན་ལས་བང་དག་བ་ད་ལས་བསད་ནམས་ཆས་མང་ཐབ་པར་འགར། །གང་ཕར་སན་པས་ལངས་སད་དག་ན་སབ་བད་ཅང་། །ཁམས་ཀ་མཐ་རས་བསམས་པས་ཉན་མངས་སང་བད་ལ། །ཤས་རབ་ཉན་མངས་ཤས་བ་ཀན་སང་ད་ཡ་ཕར། །འད་མཆག་ཉད་ད་ད་ཡ་ར་ན་འད་ཐས་ཡན།། གནས་དང་ད་ན་གར་པ་དང་། །ད་ཡ་ཡན་ཏན་དན་སབ་ས། །རལ་བ་ཡ་ན་མཁན་པའ་ཡལ། །རམ་བཞ་ཇ་སད་བརད་འད་ལ། །བ་ལན་ཡད་དང་ནས་ཉད་དང་། །ཡན་ཏན་ལན་པ་མས་པས་ན། །མར་ད་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན། །ག་འཕང་ཐབ་པའ་སལ་ལན་འགར། །བསམ་མ་ཁབ་པའ་ཡལ་འད་ན། །ཡད་དང་བདག་འབས་ཐབ་ནས་དང་། ། ཐབ་པ་འད་འདའ་ཡན་ཏན་དང་། །ལན་ཞས་དད་པས་མས་པའ་ཕར། །འདན་བརན་དན་དང་བསམ་གཏན་དང་། །ཤས་རབ་ལ་སགས་ཡན་ཏན་སད། །བང་ཆབ་སམས་ན་ད་དག་ལ། །རག་ཏ་ཉ་བར་གནས་པར་འགར། །ད་ན་རག་ཏ་ཉར་གནས་པས། ། རལ་བའ་སས་པ་ཕར་མ་ལག །བསད་ནམས་ཕ་རལ་ཕན་རགས་དང་། །ཡངས་ས་དག་པ་ཉད་ད་འགར། །བསད་ནམས་ཕ་རལ་ཕན་པ་ལ། །ད་ལ་རམ་གསམ་རག་མད་པས། །ད་རགས་ཡངས་ས་དག་པ་ན། །ད་ཡ་མ་མཐན་ཕགས་སང་ཕར། །སན་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

42

བང་བསད་ནམས་སན་པ་ས། །ཚལ་ཁམས་ལས་བང་ཚལ་ཁམས་ཡན། །བཟད་དང་བསམ་གཏན་གཉས་དག་ན། །སམ་བང་བརན་འགས་ཀན་ཏ་འག། །འཁར་གསམ་རམ་པར་རག་པ་གང་། །ད་ན་ཤས་བའ་སབ་པར་འདད། །སར་ས་ལ་སགས་རམ་རག་གང་། །ད་ན་ཉན་མངས་སབ་པར་འདད། །ཤས་རབ་ལས་གཞན་ད་དག་ན། །སང་ར་གཞན་མད་ད་ཡ་ཕར། །ཤས་རབ་མཆག་ཡན་ད་བཞ་ན། །ཐས་པས་ད་ཕར་ཐས་པ་མཆག །ད་ལར་ཡད་ཆས་ལང་དང་རགས་པ་ལ། །བརན་ནས་བདག་ཉད་འབའ་ཞག་དག་ཕར་དང་། །གང་དག་མས་དག་ཕན་སམ་ཚགས་ལན་བ། །ད་དག་རས་ས་གཟང་ཕར་འད་བཤད་ད། །ཇ་ལར་སན་གག་ནར་བ་ཉ་ཟ་ལ། །བརན་ནས་མག་དང་ལན་པ་ལ་བ་བཞན། །ད་བཞན་དན་ཆན་ཆས་སབས་འད་མཛད་པ། །ཐབ་ལ་བརན་ནས་འད་ཉད་རབ་ཏ་བཤད། །གང་ཞག་དན་ལན་ཆས་དང་ཉར་འབལ་ཞང་། །ཁམས་གསམ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་སང་བད་གསང་། །ཞ་བའ་ཕན་ཡན་སན་པར་མཛད་པ་གང་། །ད་ན་དང་སང་གསང་ཡན་བཟག་པ་གཞན། །གང་ཞག་རལ་བའ་བསན་པ་འབའ་ཞག་ག། དབང་བས་རམ་གཡང་མད་ཡད་ཅན་གས་བཤད། །ཐར་པ་ཐབ་པའ་ལམ་དང་རས་མཐན་པར། །ད་ཡང་དང་སང་བཀའ་བཞན་ས་བས་བང་། །གང་ཕར་རལ་ལས་ཆས་མཁས་འགའ་ཡང་འཇག་རན་འད་ན་ཡད་མན་ཏ། །མ་ལས་ད་ཉད་མཆག་ན་ཚལ་བཞན་ཀན་མཁན་གས་མཁན་གཞན་མན་པ། །ད་ཕར་དང་སང་རང་ཉད་ཀས་བཞག་མད་ས་གང་ཡན་ད་མ་དཀག །ཐབ་ཚལ་བཤག་ཕར་ད་ཡང་དམ་ཆས་ལ་ན་གནད་པ་བད་པར་འགར། །ཉན་མངས་རངས་བདག་རམས་ཀས་འཕགས་ལ་སར་བ་དང་། ། དས་གསངས་ཆས་ལ་བརས་གང་ད་ཀན་ཞན་ལས་བས། །དས་ན་ཞན་ལའ་ད་ཅན་ད་

43

ལ་བ་མ་སར། །གས་གཙང་ཚན་གས་རམ་འགར་སམ་གས་གས་པ་མན། །བ་དམན་ཕར་དང་དཀར་མས་བལ་ཕར་ལག་པའ་ང་རལ་ལ་བརན་ཕར། །དམ་ཆས་ཕངས་པས་བསབས་པའ་བདག་ཕར་དང་དན་ད་ཉད་ངས་འཛན་ཕར། །རད་ལ་བརམ་ཕར་ལ་བའ་དབང་ཕར་ཆས་སན་འབན་པ་བརན་པའ་ཕར། །ཆས་འཛན་བསངས་ཕར་མས་པ་དམན་ཕར་དག་བཅམ་རམས་ཀ་ཆས་སང་བད། །ཇ་ལར་ཟབ་མའ་ཆས་རམས་ད་བཞན་མཁས་པ་རམས་ཀ་མ་དང་ན། །མ་བཟད་སལ་གདག་གཤད་མ་དང་ན་ཐག་ལའང་ཤན་ཏ་འཇགས་མ་བ། །མ་སལ་དག་དང་ར་རའ་མ་ན་སག་དང་བལ་བ་ཙམ་བད་ད། །ད་ལས་མནར་མད་རམས་ཀ་འག་བ་ཤན་ཏ་འཇགས་པར་འག་མ་འགར། ། གང་ཞག་ཡང་ཡང་སག་གགས་བསན་པས་སངས་རས་ངན་སམས་ལན་གར་དང་། ། ཕ་མ་དག་བཅམ་གསད་པར་བ་བ་མན་བད་མཆག་ཚགས་འབད་པའ་མ། །ད་ཡང་ཆས་ཉད་ངས་པར་བསམ་ན་མར་ད་ད་ལས་ཐར་འགར་ག། །གང་ཞག་ཡད་ན་ཆས་ལ་སང་བ་ད་ལ་ཐར་པ་ག་ལ་ཡད། །དཀན་མཆག་རམ་པར་བང་ཁམས་ད་མད་བང་ཆབ་ཡན་ཏན་ཕན་ལས་ཏ། །དན་གནས་རམ་བདན་ཚལ་བཞན་བཤད་ལས་བདག་གས་དག་བ་གང་ཐབ་པ། །དས་ན་འག་འད་མཐའ་ཡས་འད་མངའ་དང་སང་ཚ་དཔག་མད་མཐང་ཞང་། །མཐང་ནས་ཀང་ན་ཆས་མག་ད་མད་སས་ཏ་བང་ཆབ་མཆག་ཐབ་ཤག ། གང་ལས་ར་མཚན་གང་ག་ཕར། །ཇ་ལ་བར་ན་གང་བཤད་དང་། །ར་མཐན་པ་ན་གང་ཡན་ཏ། །ཚགས་ས་བཅད་པ་བཞས་བསན་ཏ། །གཉས་ཀས་བདག་ཉད་དག་པ་ཡ། ། ཐབས་དང་གཅག་གས་ཉམས་པའ་ར། །ད་ནས་ཚགས་ས་བཅད་པ་ན། །གཉས་ཀས་འབས་བ་བསན་པ་ཡན། །འཁར་ག་དཀལ་འཁར་བཟས་པ་དང་། །བང་ཆབ་ཐབ་པའ་

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མ།

44

ཆས་བརད་པའ། །མདར་ན་འབས་བ་རམ་གཉས་ན། །ཐ་མ་ཡས་ན་བསན་པ་ཡན། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས། ཕན་ཡན་ག་སབས་ཏ་ལ་པའ།། །། ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་མགན་པ་བམས་པས་མཛད་པ་རགས་ས།། །།དཔལ་གང་ཁར་དཔ་མད་ཀ་མཁས་པ་ཆན་པ་

བམ་ཟ་རན་ཆན་ར་རའ་དཔན་པ་པཎ་ཏ་མཁས་པ་ཆན་པ་སད་ཛ་ན་དང་། ལ་ཙ་བ་ཤཀའ་དག་སང་བ་ལན་

ཤས་རབ་ཀས་གང་ཁར་དཔ་མད་ད་བསར་བའ།། །།

45རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

༄༅། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་ཀ་ངས་དན་གསལ་

བར་བད་པ་རན་པ་ཆའ་སན་མ་བཞགས་ས།།

ཨ་སས་ས་ད། ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་ཀ་ངས་

པའ་དན་གསལ་བར་བད་པ་རན་པ་ཆའ་སན་མ་ཞས་བ་བ། འཕགས་པ་མ་

ཕམ་པ་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །གང་སའ་རང་བཞན་དམགས་ས་མད་ཀང་རམ་

འཕལ་ད་མས་ཞང་ཀན་འགངས། །གསང་རབ་སང་བས་བ་མན་འཇམས་

ཀང་མ་སགས་བ་གས་རངས་པར་བད། །ཚད་མད་ཐགས་རས་འག་ཀན་

སབ་ཀང་བདད་དཔང་མཐའ་དག་ཕམ་པར་མཛད། །གཞན་ག་དན་སད་

སད་མཐར་བཞགས་ཀང་བསལ་མད་ད་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །རལ་བ་རལ་

སས་ཚགས་ཀ་དཀལ་འཁར་ད། །འག་མན་གནས་ས་མངན་པར་བང་ཆབ་

ནས། །སར་ཡང་ཐགས་རའ་དབང་གས་འཛམ་གང་འདར། །འས་ས་གར་

པའ་གདལ་བ་སང་བར་མཛད། །གསང་རབ་སད་ཤང་ཕང་བས་རབ་མཚན་

པའ། །ཐབ་དབང་བསན་པའ་སད་ཚལ་ཡངས་པའ་གཞར། །མ་ཕམ་བ་

མཆག་མཐ་ལས་ལགས་གབ་པའ། །ཕལ་བང་གཞང་ལགས་དཔག་བསམ་

རང་འཐང་འཁངས། །གང་ད་བ་མཆག་སལ་བཟང་ས་བ་ལ། །ཡན་ཏན་

བརད་ལན་འདད་དགའ་འབས་རལ་མད། །དས་ཀ་དབང་གས་བ་མག་

འགབ་པ་ཡ། །སལ་དམན་རམས་ལ་ད་ཡང་ད་ལ་མན། །ད་སད་རལ་དང་

རལ་སས་མཆག་རམས་ཀ། །གསང་ག་གསང་བ་དམ་པ་ཟབ་མའ་དན། །

46 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བདད་རའ་གཏར་འད་ནབ་པར་གར་དགས་ནས། །རམ་བཤད་འད་ལ་

བདག་བ་ས་བ་སས། །ཚལ་འད་འཕགས་མཆག་རམས་ཀ་ལངས་སད་ད། །

ཉ་བར་གནས་ཕར་བས་པ་བདག་འད་ཡས། །རང་དགར་འཇག་པ་རགས་

མན་ད་ལ་ནའང་། །གསང་རབ་ཉད་ལ་བརན་སད་ཉས་པ་མད། །སགས་དས་

ས་བ་ཕལ་ཆར་སག་དབང་གས། །བན་པའ་རས་ཕགས་ལམ་ངན་མངན་

དགའ་བས། །མཁས་དང་མཁས་པའ་ལགས་བཤད་རང་སང་བ། །ད་དག་

ཡང་དག་ལམ་ད་ཇ་ལར་བཀ། །འན་ཀང་རལ་བའ་གསང་རབ་ར་མཚ་

ཆར། །བ་གས་དད་དཔན་བརན་པས་རབ་བགད་ད། །ངས་དན་རན་ཆན་

མཚངས་མད་ལགས་བསར་བ། །རང་གཞན་སད་ཞའ་རད་པ་གཞམ་ཕར་

ཡན། །ད་ལ་བདག་ཅག་ག་སན་པ་ཆས་ཀ་ར་ཆན་པ་ཐབ་པའ་དབང་པ་

འདས་སན་བསལ་པ་དཔག་ཏ་མད་པའ་གང་རལ་ད་ནམ་མཁའ་མཐའ་

ཀས་པའ་ལས་ཅན་རམས་ལ་ཟལ་མད་པའ་སང་ར་ཆན་པ་ཁབ་པར་མཛད་

ད། རམ་པར་གལ་བའ་བད་བ་བ་ན་མད་པ་ལ་འགད་པར་བཞད་པའ་བང་

ཆབ་ཆན་པར་ཐགས་བསད་ཅང་། ཉད་ཀ་ས་སག་ལའང་ལས་པ་མད་པའ་

བརན་པ་ཆན་པས་བསད་ནམས་དང་ཡ་ཤས་ཀ་ཚགས་རབས་ཆ་བ་

བསན་ནས་ས་བཅའ་རལ་སས་རམས་ཀ་སད་ཡལ་འག་མན་ག་གནས་ས་

ཆས་ཀ་སར་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་ཏ། སར་ཡང་ཕགས་བཅའ་

འཇག་རན་ག་ཁམས་མཐའ་ཡས་ཤང་མ་མད་པའ་ཞང་ས་ཚགས་པ་རམས་

ས་གདལ་བའ་སལ་བ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་རམ་པར་རལ་པ་བསམ་གས་མ་

47རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཁབ་པས་འག་བའ་དན་མཛད་པ་ན། ཤང་འཛམ་བས་ཉ་བར་མཚན་པའ་

གང་འདར་ཡང་ཐག་མར་དགའ་ལན་ག་གནས་ནས་འཕ་བ་ནས་བརམས་

ཏ། ཤང་ས་ལ་ཟང་ག་ཚལ་ད་མ་ངན་ལས་འདས་པར་བསན་པའ་བར་ད་ཆ་

འཕལ་གསམ་ག་འས་ས་གར་པའ་གདལ་བ་རམས་ཀ་དན་མཛད་ལ། ཁད་

པར་དའང་གསང་ག་གསང་བ་བ་ན་མད་པས་གདལ་བ་རམས་ཀ་ཁམས་

དང་དབང་པ་དང་བག་ལ་ཉལ་དང་འཚམས་པར་བཀའ་འཁར་ལ་རམ་པ་

གསམ་ད་བསར་བར་མཛད་ད། །སར་ཡང་ཉན་མངས་པའ་ཚང་ཚང་སག་

པ་རམ་པར་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་ཀ་མས་བསགས་ཤང་ཐབ་པའ་གསང་

རབ་ལ་རང་ག་དམགས་པས་ཆས་ཤན་ཏ་ལག་པར་གཅས་སས་ས་བད་

པའ་ཉན་ཐས་ཆན་པ་རམས་དང་། གཟངས་དང་ཏང་ང་འཛན་ག་ས་ད་མ་

མངན་ད་གར་པས་སམས་དཔའ་ཆན་པ་རམས་ཀས་བཀའ་བས་བ་ལན་

གསམ་ད་མཛད་ཅང་། བད་བར་གཤགས་པའ་གསང་རབ་རམས་ཀ་ཟབ་

པ་དང་ར་ཆ་བའ་དན་དང་ཚག་ག་ཚལ་ན་ཤན་ཏ་གཏང་དཔག་དཀའ་བར་

གར་ལ། ས་བ་རམས་ཀང་བའ་སབས་ཆང་ངར་གར་པས་དན་ཇ་ལ་བ་

བཞན་མ་རགས་ཏ་བང་དར་ག་གནས་ལ་ཐ་ཚམ་ད་གར་པ་ན། ལགས་པར་

སངས་པའ་ཐགས་ཀ་དཀལ་འཁར་ཉ་གང་བ་ལས་ཡན་ཏན་ད་མ་མད་པའ་

བསལ་ཟར་ཀན་ཏ་འཕ་བས་འག་བ་རམས་ཀ་ཡད་ཀ་གདང་བ་འཕག་པར་

བད་པའ་སས་བ་དམ་པ་རམས་ཀས་བཀའ་ས་དང་ས་སའ་དགངས་པ་

འགལ་པར་བད་པའ་བསན་བཅས་གཙག་ལག་ག་དན་གསལ་བར་སན་

48 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པས་མག་དང་མཚངས་ཤང་། དཔང་ད་གར་པ་ད་མ་མཛད་ནས། མཁས་

པའ་ས་བ་རམས་ལ་ལགས་པར་བཤད་པ་ཀ་མ་ཏའ་དགའ་སན་ར་ཆན་པ་

བསབས་ཏ། ཐབ་པའ་བསན་པ་ཕགས་ཀ་ཐ་ག་ཀན་ཏ་གསལ་བར་མཛད་

ཅང་། ཁད་པར་དའང་ཐབ་པའ་དབང་པས། འཇམ་དཔལ་ར་བའ་རད་ལས།

ཐགས་མད་ཅས་བའ་དག་སང་ན། །བསན་བཅས་ད་ཡ་དན་ལ་མཁས། །

མད་ས་ངས་དན་དང་བའ་དན། །རམ་པ་མང་པའང་རབ་ཏ་འབད། །འཇག་

རན་རག་པ་སན་བདག་ཉད། །གཞང་འབད་ངང་ཚལ་ཅན་ད་འགར། །ད་ཡ་

རགས་པ་བསབ་པ་ན། །ས་ལའ་ཕ་ཉ་མ་ཞས་བརད། །ད་ཡ་སགས་ཀ་མཐ་

ཡས་ན། །བ་ན་བཟང་པ་ས་བར་འགར། །བསན་པ་ཡན་རང་གནས་བའ་

ཕར། །མད་ཡ་ད་ཉད་དན་སད་བད། །ལ་ན་བར་དང་ལ་བཅར་འཚ། །ད་

ལས་ཞག་ནས་ལ་ཡལ་འག། །འཁར་བ་རམས་ས་འཁར་བ་ན། །ཡན་རང་

བད་བ་རས་མང་ནས། །བདག་ཉད་ཆན་པ་མཐར་གས་ད། །བང་ཆབ་ཐབ་

པར་འགར་བ་ཡན། །ཞས་ལང་བསན་པ་སན་ག་རལ་བ་ད་མ་ལ་ལག་པར་

བ་བ་བས་ཤང་དག་བའ་ར་བ་ཡང་དག་པར་བསན་པ། བ་གས་ཀ་མཐ་

ཕལ་ད་བང་བས་རག་པའ་གནས་ལ་ལ་འགན་ཟ་མད་པ་མཁན་རབ་དང་

སབས་པ་ཅན། བསན་པ་རན་པ་ཆའ་ཁར་ཆན་པ་བཞས་པ་ལ་བསལ་བ་མ་

མངའ་བའ་སན་ལམ་ག་སབས་ཅན་སབ་དཔན་ཐགས་མད་ཅས་གགས་པ་

ཞག་བན་པ་དས། འཛམ་བའ་གང་པ་རམས་ལ་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་ཐག་

པ་མཆག་ག་ས་སད་ར་མཚ་ལ་བ་རམས་ལ། འབག་དགན་པར་འཁམས་

49རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་མགན་པ་ཕགས་བསད་པ་ལ་བར་གར་ཏ། མཆག་ཏ་ཟབ་པའ་ཚག་ག་

དན་རམས་ཇ་ལ་བ་བཞན་རགས་པ་ལ་ག་ལ་ཡད། ཚག་ག་འབལ་བ་ཙམ་

ཡང་ཁང་ད་མ་ཆད་པར་གཟགས་ནས་ད་དག་ལ་ཐགས་བར་བ་ཆན་པ་

འཁངས་ཏ། བདག་ཉད་ཀང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གསང་ག་གསང་བའ་

གནས་ཆས་ཤན་ཏ་ཕ་བ་ལ་ལག་ཏ་གར་པར་མཁན་ནས། ས་བཅའ་དབང་

ཕག་དམ་པ་བཅམ་ལན་འདས་འཕགས་པ་མ་ཕམ་པ་ས་ཚ་ད་ཉད་ཀ་འག་

རལ་ཏ་ས་ཚ་གཞན་གས་བར་ད་མ་ཆད་པར་བང་ཆབ་ཀ་ཤང་དང་ད་

བདད་ཀ་དཔང་འཇམས་པར་མཛད་པས་ཆས་ཀ་རལ་ཚབ་ཆན་པར་

དབང་བསར་བ། ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་ད་ཁ་ན་ཉད་མངན་སམ་ད་གཟགས་

པ་ཡ་ཤས་བ་ན་མད་པ་བརས་པས་བད་བར་གཤགས་པའ་ངས་པའ་དན་

ཅན་ག་གསང་རབ་རམས་ཀ་དན་ཆས་ཤན་ཏ་རགས་པར་དཀའ་བ་རམས་

ལའང་སབ་པ་མད་པའ་སན་མངའ་བ་ད་སབ་པའ་ས་ནས་མཉས་པར་མཛད་

པས་ཞལ་མངན་ད་གར་ཏ། བཅམ་ལན་འདས་ཀ་མཐ་ལ་བརན་པས་དགའ་

ལན་ག་གནས་ས་བན་ནས་ཐག་པ་ཆན་པའ་གསང་རབ་ར་ཆར་གསན་

པས་མཁན་རབ་ཀ་སང་བ་རས་པར་མཛད་ད། མ་ཕམ་ཞལ་ག་བདད་ར་

ལགས་འངས་པ། །ཐགས་མད་གསན་པའ་སམ་པས་གསལ་བར་མཛད། །

ཅས་པ་དང་། འག་ལ་ཆགས་པས་ཀན་ཆགས་མཛད། །འཕགས་པ་ཐགས་

མད་སབ་ཉད་ཀས། །མ་ཕམ་མགན་ལ་གསན་ནས་ན། །བསན་བཅས་ཆན་

པའ་རམ་བཤད་མཛད། །ཅས་ས། །དས་འཛམ་བ་གང་པའ་ས་བ་སལ་བ་

50 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཅན་རམས་རས་ས་གཟང་བའ་ཕར། བཀའ་ཚགས་ལ་ལག་པར་རག་པ་

དང་། ཐ་ཚམ་ལ་སགས་པའ་ད་མ་འཁད་ཅང་། སབ་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་

རམས་ནད་རབ་ཏ་ཞ་བར་བད་པ། རམ་པར་གལ་བའ་དགའ་བ་དང་བད་

བས་བ་གས་ཀ་ལས་བརས་པར་བད་པའ་བསན་བཅས་བདད་ར་ལ་བ་

སས་ཀང་གནང་ས། ད་ཡང་རན་རམ་པ་གཉས་དང་། རམ་འབད་རམ་པ་

གཉས་དང་། ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་ཏ་རམ་པ་ལ་ཡན་ན། །

ད་དག་ལ་དང་བ་དང་ངས་པའ་དན་ཅན་ག་གསང་རབ་ན་གང་ཞ་ན། ཁ་

ཅག་ན་ར། དང་པ་བཞ་ཀའང་དང་བའ་དན་ག་གསང་རབ་ཀ་དན་གསལ་

བར་བད་པ་ས་ཞས་གསངས་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། རན་དང་པས་བཀའ་འཁར་

ལ་བར་པའ་དན་ཕན་ཅ་མ་ལག་པར་མ་བཤད་པར་འགར་ཏ། དང་བའ་དན་

ག་གསང་རབ་འཆད་བད་ཡན་པའ་ཕར། འཁར་ལ་དང་པའ་དགངས་འགལ་

རམས་བཞན་ན། །ཡང་ཁ་ཅག་ན་ར། རན་དང་པས་ཀང་སད་པའ་རམ་པ་

ཀན་རབ་པའ་རམ་པར་བཞག་པ་སན་པར་གཞང་ནས་སང་བར་སན་པའ་

ཕར་དང་དན་ཡན་ཞས་གསངས་པའང་མ་འཐད་ད། ཀན་རབ་མ་དཔད་

པའ་ཤས་པ་ལ་ཇ་ལར་སང་བ་བཞན་ག་བརན་པ་ཐ་སད་པའ་རམ་པར་

བཞག་པ་ཡན་ག། བརགས་ཤང་དཔད་ན་འཐད་པས་གབ་པའ་བདན་པའ་

རམ་བཞག་མ་ཡན་པས་དངས་ཀ་དན་ལ་རགས་པའ་གནད་བད་མད་པའ་

ཕར། རགས་པ་དག་ཅ་པ་ལས། གང་དག་བརན་ནས་དངས་པ་རམས། །ཆ་

ཡ་ཟ་བ་ལ་བར་ན། །ཡང་དག་མ་ཡན་ལག་མ་ཡན། འདད་པ་ད་དག་ལས་

51རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མ་འཕག །ཅས་གསངས་ལ། སབ་དཔན་སང་བཟང་པས་ཀང་། གཅག་

དང་ད་མའ་ང་བ་ཉད་དང་བལ་བའ་ཕར་ཞས་བ་བ་ལ་སགས་པའ་ཚད་

མས་གཞ་དང་ལམ་དང་རམ་པ་ས་བ་མད་པར་ཡངས་ས་ཤས་པའ་ཚགས་

ས་བཅད་པའ་དན་ག་མཚན་ཉད་ཀ་ཡམ་ལ་གནད་པ་མ་མཐང་ཞས་ས། །

ཡང་ཁ་ཅག་ན་ར། མངན་པར་རགས་པའ་རན་ག་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་

ཕན་པ་འད་བཀའ་དང་པ་བདན་པ་བཞའ་འཁར་ལ་དང་མཐན་པར་ཉན་ཐས་

ཀ་བསམ་པ་དང་བསན་པ་ཡན་ཏ། དག་འདན་ཉ་ཤ་ཡང་ཉན་ཐས་ཀ་གབ་

མཐའ་དང་བསན་པ་དང་། ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་དང་ཐག་པ་ཆན་

པ་པས་བདག་མད་རམ་ཅན་ད་རགས་པར་གསངས་པ་ཡང་ཉན་ཐས་པའ་

ལགས་ཡན་ག། དབ་མ་པའ་མ་ཡན་ཏ། ཇ་སད་ཕང་པར་འཛན་ཡད་པ། །

ད་སད་ད་ལ་ངར་འཛན་ཡད། །ངར་འཛན་ཡད་ན་ལས་ཡན་ཏ། །ད་ལས་

ཀང་ན་ས་བ་ཡན། །ཞས་ས། །མཐང་ལམ་སད་ཅག་མ་བཅ་དག་ཏ་བཤད་

པ་དང་། བདན་པ་བཞ་ལ་དམགས་རམ་ད་བཤད་པའང་ཉན་ཐས་པའ་ལགས་

ཡན་པའ་ཕར་ཞས་ས། །ད་ཡང་མ་འཐད་ད། འག་དན་ར་ལག་དབག་ག་

གཉན། །རང་ག་མས་པ་གཙར་བད་པས། །ཤས་བ་ནང་གར་ཡན་པ་ལ། །

ཡང་དག་བརན་ནས་རམ་པར་བཀལ། །ཞས་པ་ལར་བཀའ་འཁར་ལ་བར་

པའ་དན་འཁར་ལ་དང་པའ་དན་ཏ་བཤད་པས་ཡམ་ག་དན་ཇ་ལ་བ་བཞན་

མ་བཤད་པར་འགར་བ་དང་། ཐག་པ་གསམ་ག་འཕགས་པས་བདག་མད་

རམ་ཅན་ད་རགས་པ་ཡང་ཉན་ཐས་ཀ་གཞང་ལས་ད་ལ་བ་བཤད་པ་མད་

52 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཀ་དབ་མ་པ་ཉད་ཀ་འདད་ཚལ་ཐ་དད་པ་ཡན་པའ་ཕར་དང་། ཉན་ཐས་

ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་མངན་སམ་ད་རགས་པ་ལ་ཐག་

པ་ཆན་པའ་ལང་དང་རགས་པས་གནད་པའ་ཕར་ར། །ཇ་སད་ཕང་པར་

འཛན་ཡད་པ། །ཞས་པ་ལ་སགས་པའང་ཉན་ཐས་ཀ་ཆས་ཀ་བདག་མད་

རགས་པར་གསངས་པ་མ་ཡན་ག། ཆས་ཀ་བདག་མད་པར་མ་རགས་པས་

ལས་དང་ས་བ་མཐའ་དག་མ་སངས་པའ་ཕར་སང་བ་མ་ལས་པ་སངས་པའ་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་འཐབ་ཅས་གསངས་པ་ཡན་ཏ། འད་ཉད་ལས། ཇ་

སད་སངས་རས་མ་ཐབ་བར། །མ་ངན་འདས་པ་མ་འཐབ་ས། །ཞས་པ་དང་།

སད་འཇག་ལས། སམས་ན་དམགས་དང་བཅས་རམས་ཀས། །མ་ངན་

འདས་པའང་དཀའ་བར་གནས། །ཞས་པ་བཞན་ན། །མཐང་ལམ་སད་ཅག་

མ་བཅ་དག་ཏ་བཤད་པའང་མད་ཉད་ལས་གསངས་པ་དང་བདན་པ་བཞ་ལ་

དམགས་རམ་ད་མས་བཤད་པས་ཀང་ཉན་ཐས་ཁ་ནའ་ལགས་ས་མ་འགར་

ཏ། ཐག་པ་ཆན་པའ་གཞང་ལགས་ལ་ཡང་སང་བའ་ཕར་དང་། འད་ཉད་

ལས། ནད་ན་ཤས་བ་ནད་ཀ་ར་ན་སང་བ་ལ། །བདར་གནས་ཐབ་བ་སན་ན་

བསན་པར་བ་བ་ལར། །སག་བསལ་ར་དང་ད་འགག་པ་དང་ད་བཞན་ལམ། །

ཤས་བ་སང་བ་རག་པར་བ་ཞང་བསན་པར་བ། །ཞས་ས། ། ཡང་ད་དག་ན་

ར། རམ་འབད་གཉས་དང་། མད་ས་རན་ན་སམས་ཙམ་པའ་གཞན་དབང་

དང་། ཡངས་གབ་དན་དམ་པར་སན་པ་ལ་བ་གས་གཞན་ག་གནད་པ་འབབ་

པས་དང་དན་ཡན་ཞས་པའང་མ་འཐད་ད། གཞན་དབང་དན་དམ་པར་འདད་

53རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ན་བ་གས་གཞན་ག་གནད་པ་འབབ་ཀང་ཁས་མ་ལན་ལ། བདག་གཉས་

དང་གཟང་འཛན་གཉས་ཀས་གདད་མ་ནས་སང་པའ་ཆས་ཉད་ན་ཡངས་

གབ་ཡན་ལ། ད་དན་དམ་པའ་བདན་པར་ཁས་ལན་ཀང་བ་གས་གཞན་

གས་གནད་པ་མ་འབབ་ས། ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་གནས་ལགས་ཡན་པའ་

ཕར་ར། །གལ་ཏ་དབས་མཐའ་ལས། དན་དང་ཐབ་དང་བསབ་པ་དང་། །

དན་དམ་རམ་པ་གསམ་ད་འདད། །ཅས་པ་དང་། ད་ཉད་ཀ་འགལ་པ་ལས།

དན་དམ་པ་ན་ད་བཞན་ཉད་ད། །ཐབ་པ་དན་དམ་པ་ན་མ་ངན་ལས་འདས་

པའ། །བསབ་པ་དན་དམ་པ་ན་ལམ་ག་ཡ་ཤས་ས། །ཞས་ལམ་ག་ཡ་ཤས་

དན་དམ་བདན་པར་བཤད་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། ད་ན་ཡལ་ཅན་ལ་ཡལ་ག་

མང་གས་བཏགས་ནས་བཤད་པ་ཡན་ག་དངས་མ་ཡན་ཏ། གཞན་དབང་

ཐམས་ཅད་ས་མ་ལ་བར་གསངས་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་དན་ན་འད་ཡན་ཏ།

མངན་པར་རགས་པའ་རན་གས་ན་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་

ང་བ་ཉད་མད་པར་སན་པའ་མད་རས་འབང་བསས་གསམ་ལ་སགས་པ་

ངས་པའ་དན་ཅན་ག་གསང་རབ་ཀ་བརད་བ་ཟབ་མ་སང་པ་ཉད་ལ་

དམགས་པའ་ཡ་ཤས་མངན་པར་རགས་པའ་རམ་པ་རམས་ཡལ་དང་སར་

ནས་སན་པ་ཡན་ལ། ད་ལ་བའ་མད་དང་བསན་བཅས་ཀ་བརད་བ་ཡལ་

དང་ཡལ་ཅན་ལ་སག་པ་སང་བའ་ཕར་ར་ཞག་ཐག་པ་གསམ་ད་སན་ཅང་།

ཆས་ཐམས་ཅད་ང་བ་ཉད་མད་པར་སན་པ་དགངས་པ་ཅན་ད་འཆད་པའ་

མདའ་དགངས་པ་གཏན་ལ་དབབ་པའ་ཕར། མད་ས་རན་གས་ན་བང་ཆབ་

54 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སམས་དཔའ་རམས་གནས་སབས་ད་དང་ད་དག་ཏ་རང་ཉད་ཁད་པར་ད་

འག་བ་དང་། གཞན་རས་ས་བཟང་བའ་ཐབས་ཀ་སད་པ་རས་ས་བསབ་

པའ་ཚལ་བསན་ལ། ཆས་དང་ཆས་ཉད་རམ་པར་འབད་པས་ན་གཉས་སང་

ཞན་པ་དང་བཅས་པའ་ཡལ་དང་ཡལ་ཅན་འཁར་བའ་སས་པའ་རན་ཆས་

ཅན་དང་། དའ་ཆས་ཉད་སང་པ་ཉད་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐར་པའ་རན་ད་

བསན་ཅང་། དབས་དང་མཐའ་རམ་པར་འབད་པས་ན་ད་དག་ཉད་མཚན་

ཉད་གསམ་ད་བསན་ཏ། ཐག་པ་ཐན་མང་དང་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཤས་བ་

དང་ལམ་དང་འབས་བ་རམ་པར་བཞག་ས། ད་དག་གསམ་ཆར་གས་ཀང་

ཆས་ཐམས་ཅད་སམས་ཙམ་ད་གསལ་བར་མཛད་ད། ། རད་བ་མའ་བསན་

བཅས་ཀས་ན་བཀའ་འཁར་ལ་བར་པའ་བརད་བ་དན་དམ་པའ་ད་ཉད་

འཐད་པ་དང་བཅས་ཏ་ངས་ཤང་གཏན་ལ་འབབས་པར་བད་པ་འཁར་ལ་

གསམ་པའ་མད་རམས་ལས་ངས་པའ་དན་ག་མད་ས་དམ་པའ་ཆས་པད་

དཀར་པ་དང་། མ་ངན་ལས་འདས་པ་དང་། ཡ་ཤས་སང་བ་བརན་པ་ལ་

སགས་པ་གསང་བ་ལས་ཆས་ཤན་ཏ་གསང་བའ་ཕར་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་གསང་གནས་ལ་ལག་ཏ་གར་པའ་ཕར་མ་ལག་པའ་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཆན་པ་རམས་ཀ་སད་ཡལ་འཁར་ལ་གསམ་ཡངས་ས་དག་པའ་

གཏམ་ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་པ་རམས་ཀ་ཡལ་ལས་འདས་པ་ཐག་

པ་གཅག་ཏ་ངས་པར་བད་པའ་གཙག་ལག་ཕ་མ་རམས་ཀ་དན་ཕན་ཅ་མ་

ལག་པར་གསལ་བར་བད་པ་ཡན་ན། །དས་ན་ཐག་མ་དང་ཐ་མ་གཉས་ན་

55རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ངས་པའ་དན་ཅན་ག་བཀའ་དགངས་པ་ས་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་འགལ་པས་

ངས་དན་ཡན་ལ། གཞན་གསམ་ན་ཐག་པ་གསམ་གསལ་བར་བད་པའ་དང་

དན་ག་མདའ་དགངས་པ་འགལ་པས་དང་དན་ཡན་ན། །གལ་ཏ་མད་ལས།

གང་ད་སང་པ་བད་བར་གཤགས་པས་བསན། ། ངས་དན་མད་སའ་བ་བག་

ཤས་པར་གས། །གང་ལས་བདག་དང་སམས་ཅན་སས་བ་བསན། །ཆས་

ད་ཐམས་ཅད་དང་བའ་དན་ད་ཤས། །ཞས་ཀན་རབ་སན་པ་ཐམས་ཅད་དང་

དན་ད་གསངས་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། བདག་དང་སམས་ཅན་ལ་སགས་པ་

བཏགས་པ་ཙམ་ད་ཡད་པ་ལ་དགངས་ནས་ད་དག་དངས་པར་ཡད་པ་ལར་

གསངས་པ་དང་བའ་དན་ཡན་ཏ། གདལ་བ་འདལ་བའ་ཐབས་ལ་མཁས་

པའ་ཕར་ར། །རགས་པ་དག་ཅ་པ་ལས། དགས་པའ་དབང་གས་རལ་བ་

རམས། །ང་དང་ང་ཡ་ཞས་གསངས་ལར། །ཕང་པ་ཁམས་དང་ས་མཆད་

རམས། །ད་བཞན་དགས་པའ་དབང་གས་གསངས། །ཞས་ས། །ཀན་རབ་

སང་ལ་རང་བཞན་མད་པ་བརན་པ་ས་མ་ལ་བར་སན་པ་ན་དང་དན་མ་ཡན་

ཏ། ཤས་བའ་གནས་ལགས་བརད་པ་ཡན་པས་དགངས་པ་གཞན་ད་དང་

མ་དགས་པའ་ཕར་ཆས་ཐམས་ཅད་སང་པ་ཉད་ད་སན་པ་བཞན་ན།། །།

ད་དག་ལས་འདར་མཆག་ཏ་གར་པ་ཡང་དག་པར་ཕལ་ད་ཕན་

པའ་གསང་རབ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་འཆད་པ་ལས། ཐག་མར་མཚན་

ག་དན་ལ་གསམ་ལས། མཚན་སས་པའ་དགས་པ་ན། ར་གར་དང་བད་

དང་གཉས་ཀའ་མཚན་སས་པས་ག་རམ་བཞན་ད་ཁངས་བཙན་པར་ཤས་

56 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ནས་ཆས་ལ་ཡད་ཆས་ས་བར་འགར་བ་དང་། མང་དན་ག་འབལ་བ་ཤས་

ནས་མང་ལས་དན་རགས་པར་འགར་བ་དང་། འགར་ག་རམ་པ་རགས་པས་

ལ་པཎ་ལ་དད་པར་འགར་བའ། །མཚན་བསར་བ་ན། ཡ་ན་ཞས་པ་ན་ཐག་

པའ། །མ་ཧ་ན་ཆན་པའ། །ཏན་ན་རད་ད། །ཨཏ་ར་ན་བ་མའམ་གང་མའ།།

ཤས་ན་བསན་བཅས་ཏ་ཐད་ལག་པར་བསར་བའ། ། གསམ་པ་མཚན་

བཤད་པ་ན། བགད་པའ་རན་བད་པས་ན་ཐག་པ་ཞས་བ་ལ། ཆན་པ་ན་

གསམ་ཡད་པ་ལས་མཆག་ཏ་གར་པ་ས། ཆན་པ་ཉད་བདན་དང་ལན་པའ་

ཕར་ར། །འད་ལའང་མཚན་ཉད་ན་ཐབས་དང་ཤས་རབ་ཀ་རགས་པ་གང་

ལ་གནས་ན་འཁར་འདས་ཀ་མཐའ་གཉས་ལ་མ་གནས་ཤང་དངས་དང་

བརད་པས་རང་གཞན་ག་དན་མཐའ་དག་བསབ་པའ། །མད་ལས། ཅ་ཕར་

འད་ན་བང་ཆབ་ཐག་ཆན་བ་ཞ་ན། །ད་གང་ཞན་ནས་སམས་ཅན་ཐམས་

ཅད་མ་ངན་ཟ། །ཐག་པ་འད་ན་མཁའ་འད་གཞལ་མད་ཁང་ཆན་ཏ། །དགའ་

སད་བད་བ་མངན་པར་ཐབ་བད་ཐག་པའ་མཆག །ཅས་གསངས་ས། །ད་

ལ་ཐབས་ན་གཙ་བ་སང་ར་ཆན་པ་ཡན་ལ། ཤས་རབ་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་

རང་བཞན་མད་པར་རགས་པ་ཡན་ཏ། ད་གཉས་ཀས་འཁར་འདས་ཀ་

མཐའ་གཉས་ལ་མ་གནས་པར་རང་གཞན་ག་དན་ཐམས་ཅད་བད་པའ་ཕར།

མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། ཤས་པས་སད་ལ་མ་གནས་ཤང་། །སང་

རས་ཞ་ལ་མ་གནས་དང་། །ཞས་པ་དང་། འད་ཉད་ལས། བདག་སད་མ་ལས་

ཤས་རབ་ཀས་བཅད་ད། །སམས་ཅན་སད་ཕར་བར་ལན་ཞ་ཐབ་མན། །ད་

57རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལར་བ་བར་བང་ཆབ་ཐབས་བརན་ནས། །འཕགས་པ་འཁར་བའམ་མ་

ངན་འདའ་མ་འགར། །ཞས་ས། །དབ་བ་ལ་གཉས་ཏ། འག་བད་ལམ་ག་

དང་། འག་ས་འབས་བའ་ཐག་པའ། །དང་པ་ན་ཐག་པ་ཆན་པའ་སབ་ལམ་

བཞ་ཡན་ལ། ད་ལའང་ཚགས་དང་སར་བའ་ལམ་གཉས་ན་ཐབས་སང་

རས་བདག་གཞན་བར་བར་མ་སད་ཅང་། ཤས་རབ་ཀས་ད་ཁ་ན་ཉད་

མངན་སམ་ད་མ་མཐང་ལ། འན་ཀང་དན་ད་དག་ལ་མས་པ་ལམ་ད་བད་

པའ་ཕར་མས་པས་སད་པའ་ས་ཞས་བའ། །མཐང་བ་དང་སམ་པའ་ལམ་

དག་ས་མ་གཉས་ལས་བཟག་པའ་ཕར་ད་ཁ་ན་ཉད་ཡད་ལ་བད་པའ་ལམ་

ཞས་བའ། །འག་ས་འབས་བའ་ཐག་པ་ན་སངས་རས་ཀ་ས་ཁ་ན་ཡན་

ཏ། དའ་གང་ན་བགད་པར་བ་བ་གཞན་མད་པའ་ཕར་ར། །ས་དན་ན་ཆན་

པ་བདན་དང་ལན་པའ་ཕར་ཐག་པ་ཆན་པ་ཞས་བརད་ད། མད་ལ་སགས་

པའ་གསང་རབ་འབམ་ཕག་མང་པ་ལ་དམགས་པས་ན་དམགས་པ་ཆ་བ་

དང་། རང་གཞན་གཉས་ཀའ་དན་བསབ་པས་སབ་པ་ཆ་བ་དང་། རགས་

པའ་དས་ནས་བདག་མད་གཉས་ཀ་རགས་པས་ཡ་ཤས་ཆ་བ་དང་། བསལ་

པ་གངས་མད་པ་གསམ་ད་རག་པ་དང་གས་པར་སར་བས་བརན་འགས་

ཆན་པ་དང་། སར་བས་འཁར་བར་མ་གཏང་ཞང་བསམ་པ་ཉན་མངས་

པས་མ་གས་པས་ཐབས་ལ་མཁས་པ་ཆན་པ་དང་ལ་ན་འདས་འག་བས་ན་

ཐག་པ་ས་ལམ་ཡན་ལ། སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་མཐའ་དག་ཐབ་པས་

ཡང་དག་པར་འགབ་པ་ཆན་པ་དང་། འཁར་བ་ཇ་སད་ད་སངས་རས་ཀ་

58 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འཕན་ལས་རན་མ་འཆད་པས་འཕན་ལས་ཆན་པ་ས་འབས་བའ། །རན་

ལས། དམགས་པ་ཆ་བ་ཉད་དང་ན། །ད་བཞན་སབ་པ་གཉས་དག་དང་། །ཡ་

ཤས་བརན་འགས་རམ་པ་དང་། །ཐབས་ལ་མཁས་པར་གར་པ་དང་། །ཡང་

དག་འགབ་པ་ཆན་པ་དང་། །སངས་རས་འཕན་ལས་ཆན་པ་ས། །ཆན་པ་

འད་དང་ལན་པའ་ཕར། །ཐག་ཆན་ཞས་ན་ངས་པར་བརད། །ཅས་ས། །

ཉན་ཐས་ཀ་ཐག་པ་ན་ད་ལ་བ་མ་ཡན་ཏ། ཇ་ལར་འཇག་རན་ལས་དང་ཉན་

མངས་རར་བཅས་བད་རར་ལན་འབང་དང་། །ལས་དང་ཉན་མངས་པ་

དག་ལག་ར་ད་ཡང་འདན་པས་རབ་ཏ་གསངས། །གང་ན་ས་དང་རས་དང་

རད་པའ་སག་བསལ་ངས་པར་མ་གནས་པ། །ཐར་པའ་མཆག་ད་ས་བའ་

ཁ་མཆག་ད་ཡས་རང་གས་མཁན་ཏ་གསངས། །ཞས་པ་ལ་བའ་ཚགས་

ས་བཅད་པ་གཅག་ཙམ་ག་དན་ཁང་ད་ཆད་པས་ཀང་གལ་བའ་ཕར་དང་།

རང་གཅག་པའ་དན་བསབ་པ་དང་། གང་ཟག་ག་བདག་མད་ཙམ་རགས་པ་

དང་། མར་བ་སད་པ་གསམ་ག་མཐར། །ཞས་པ་ལར་ཚ་གསམ་ཙམ་འབད་

པས་ཀང་མཐར་ཕན་པ་དང་། སད་དང་ཞ་བར་ལང་བའ་ཕར། །རགས་པ་

དམན་པ་ཉད་དང་ན། །ཞས་པས་ཐབས་ལ་མཁས་པ་མད་པ་དང་། རམ་པར་

གལ་བའ་ས་ཙམ་ལས་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་མ་ཐབ་པ་དང་། ཕང་པ་

ལག་མད་ད་གར་པ་ན་ཟད་པས་ཕན་ལས་རན་ཆད་པའ་ཕར་ར། །རད་

ན་རན་ཆགས་པའམ་བར་མ་ཆད་པ་ས། སམས་ཅན་ག་གནས་སབས་

དང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དས་དང་སངས་རས་པའ་དས་ཐམས་ཅད་ན་

59རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དབངས་རང་བཞན་གས་དག་པ་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་དབར་

མད་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་རན་ཆགས་ས་ཡད་པའ་ཕར་ར། །

བ་མ་ཞས་པ་ན་འཁར་བ་རན་ཆགས་པའ་རད་མ་ཡན་ག་མ་ངན་ལས་

འདས་པ་རན་ཆགས་པ་ས་བརད་བའ། །རད་ལས། རད་ན་རན་ཞས་བ་

བ་ས། །འཁར་བ་རད་ད་འདད་པ་ཡན། །ཕ་མ་ཞས་བ་ཕ་རལ་ཏ། །མ་ངན་

འདས་པ་རད་ཕ་མ། །ཞས་ས། །བསན་བཅས་ལ་གསམ་ལས། མཚན་ཉད་

ན་བརག་པ་གསམ་གས་དག་པའ་ངག་གང་ཞག འཆས་སབ་གཉས་དང་

ལན་པའ། །བ་བག་ཏ་བཀའ་དགངས་འགལ་ག་བསན་བཅས་ཀ་མཚན་

ཉད། བརག་པ་གསམ་གས་དག་པའ་ངག་གང་ཞག སན་པ་ལས་གཞན་

གས་བཀའ་དགངས་འགལ་ད་བས་ཤང་འཆས་སབ་གཉས་དང་ལན་པའ། །

འད་ཉད་ལས། གང་ཞག་རལ་བས་བསན་པ་འབའ་ཞག་ག །དབང་བས་

རམ་གཡངས་མད་ཡད་ཅན་གས་བཤད། །ཐར་པ་ཐབ་པའ་ལམ་དང་རས་

མཐན་པ། །ད་ཡང་དང་སང་བཀའ་བཞན་ས་བས་བང་། །ཞས་ས། །གལ་

ཏ་བཀའ་ཡང་བསན་བཅས་ས་འགར་ར་ཞ་ན། འདད་པ་ལ་གནད་པ་ཅ་

ཡང་མད་ད། །ས་དན་ན། ཤསའ་ས་ལས་དངས་ན་རའ་དས་ས་ཉན་མངས་

པ་ཅན་ག་བ་བསབ་པ་གསམ་ད་བཅས་པས་འབས་བའ་དས་ས་ངན་འག་

དང་སད་པ་ལས་སབ་པར་བད་པ་ས། རམ་བཤད་རགས་པ་ལས། ཉན་

མངས་དག་རམས་མ་ལས་འཆས་པ་དང་། །ངན་འག་སད་ལས་སབ་བད་

གང་ཡན་པ། །འཆས་སབ་ཡན་ཏན་ཕར་ན་བསན་བཅས་ཏ། གཉས་པ་

60 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འད་དག་གཞན་ག་ལགས་ལ་མད། །ཅས་ས། །དབ་བ་ལ་སར་བསན་

བཅས་ཀ་རམ་པར་བཞག་པ་ན། ཕ་ནང་ག་བསན་བཅས་ལ་དག་ཡད་པར་

བཤད་ད། སབ་དཔན་ཐགས་མད་ཀ་ཐས་པ་ལས་བང་བའ་སའ་བས་བ་

ལས། བསན་བཅས་ན་དག་ས། ཐས་པ་ལར་ལན་པ་ན་བམ་ཟའ་གསང་

ཚག་རམས་ས། །རད་པ་ལར་ལན་པ་ན་ཕ་རལ་པ་རམས་ཀ་བསན་བཅས་

ས། །སབ་པ་ལར་ལན་པ་ན་སངས་རས་ཀ་བཀའ། །གཞན་ཡང་གསམ་

ས། དན་མད་པ་དང་། དན་ལག་པ་དང་། དན་དམ་པའ་བསན་བཅས་ས། །

གཞན་ཡང་གསམ་ས། ངན་གཡ་དང་། སང་ར་མད་པ་དང་། སག་བསལ་

ལས་ངས་པར་འབང་བས་བསན་བཅས་ས། །ད་དག་ཀང་ས་མ་རམས་དང་

ཅ་རགས་པར་སར་ར་ཞས་གསངས་ས། །ད་དག་ལ་མཆག་དམན་ད་དབ་

བ་ན་ད་ལར་དག་ལས་དག་ན་དམན་པ་ཡན་པའ་ཕར་དར་བ་དང་། གསམ་

ན་མཆག་ཡན་པས་བང་བ་ཡན་ཏ། རམ་བཤད་རགས་པ་ལས། ཐས་

རད་སབ་པ་ལར་ལན་དང་། །དན་མད་དན་ལག་དན་དང་ལན། །ངན་གཡ་

བར་བལ་སག་བསལ་སང་། །བསན་བཅས་དག་བལ་གསམ་ད་འདད། །

ཅས་ས། །སབས་དན་ལ་སར་བ་ན་ངས་པའ་དན་ཅན་ག་མདའ་དགངས་པ་

འགལ་བ་ས་རད་བད་ད། །སངས་རས་དང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་ལ་

ཕག་འཚལ་ལ་ཞས་པ་ལ་སགས་པ་ན་འགར་ག་མཆད་བརད་ད། །

ད་ན་བསན་བཅས་ཉད་བཤད་པར་བ་བ་ལ་གསམ་ས། ལས་རམ་

པར་བཞག་པ། ཡན་ལག་རས་པར་བཤད་པ། ཡངས་ས་རགས་པའ་

61རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བ་བའ། །དང་པ་ལ་དགས་པའ་དན་ན་ཉན་པ་པས་གཞང་ག་བརད་བའ་

གཙ་བ་བད་བག་ཏ་རགས་པ་དང་། འཆད་པ་པས་དན་ཚན་མ་འདས་པས་

བཤད་ས་བ་གཉས་ས། །བསས་པའ་དན་ན་གསམ་ས། ལས་ཀ་རང་བཞན།

ལང་དང་སར་བ། ག་རམ་བསན་པའ། །ཚག་ག་དན་ལ་དང་པ་ན་སངས་

རས་ཞས་པ་ལ་སགས་པ་ས། འད་ལ་གཉས་ཏ། དན་ག་དངས་པ་ངས་

བཟང་། ད་དག་ག་ངས་པ་བསམ་པའ། །དང་པ་ན་འད་དག་ལ་རམ་བཤད་

མཛད་པ་རམས་ཀས་ཀན་རབ་པ་དང་དན་དམ་པ་གཉས་གཉས་ས་འཆད་

ད། སངས་རས་དན་དམ་པ་མ་སབ་པའ་སངས་པ་དང་ཡ་ཤས་ཕན་སམ་

ཚགས་པའ་ཆས་ས་ཡན་ལ་ཀན་རབ་པ་ན་གཟགས་ཀ་སའ། །དན་དམ་པའ་

ཆས་ན་འགག་པ་དང་ལམ་ག་བདན་པ་གཉས་ས། །ཀན་རབ་པ་ན་ལམ་ག་

དམགས་པ་ལ་གཏད་པར་བད་པ་གཟགས་དང་མ་ལན་པའ་འད་བད་དང་

སམས་ས་རམ་པར་བཞག་པ་བསན་པས་ཆས་ཀ་ཚགས་ས། །དན་དམ་

པའ་དག་འདན་ན་སབ་པའ་རད་ཀས་བསས་པའ་རག་གལ་གཉས་ས། །

ཀན་རབ་པ་ན་བསན་པ་ལ་ལགས་པར་ཞགས་པའ་གང་ཟག་ག་ཚགས་

རམས་ས། །ཁམས་དན་དམ་པ་ན་སམས་ཀ་ཆས་ཉད་རམ་པར་དག་པ་རང་

བཞན་ད་གནས་པའ། །ཀན་རབ་པ་ན་དག་བའ་བག་ཆགས་ཐག་མ་མད་

པ་ཅན་ཟག་པ་མད་པའ་ཆས་སད་པའ་ནས་པའ་ཆ་ས་བསབས་པ་ལས་

བང་བའ། །བང་ཆབ་ལ་ཡང་དན་དམ་པ་ན་ཆས་ས་ཡན་ལ་ཀན་རབ་པ་ན་

གཟགས་ས་ཡན་ན། །ཡན་ཏན་ཡང་དན་དམ་པ་ན་སབས་ལ་སགས་པ་

62 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ལ་ཀན་རབ་པ་ན་མཚན་སམ་ཅ་ར་གཉས་ཡན་ན། །འཕན་ལས་ཀང་

དན་དམ་པ་ན་བ་བ་གབ་པའ་ཡ་ཤས་ཡན་ལ་ཀན་རབ་པ་ན་གདལ་བ་ས་

ཚགས་ཀ་དན་བད་པ་ཡན་ཞས་གསངས་ཀང་སས་པ་རམ་པར་བཞག་པ་

ཙམ་ད་ཟད་ཀ་གཞང་ག་དན་ན་མ་ཡན་ཏ་ཡན་ལག་རས་བཤད་ལས་མ་

འབང་བའ་ཕར་ར། །དས་ན་དན་ན་འད་ཡན་ཏ། སངས་རས་ན་དན་གཉས་

ཕན་སམ་ཚགས་པ་མཐར་ཐག་པ་ས་ས་གསམ་ག་བདག་ཉད་ད། །འད་ཉད་

ལས། བདག་ཉད་ཀ་ན་འབར་པའ་གནས། །དམ་པའ་དན་ག་ས་ཡན་ཏ། །

དང་སང་རམས་ཀ་བར་ཡ་ས། །ཕ་རལ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གནས། །

ཞས་ས། །ཆས་ན་གང་དང་གང་གས་འདད་ཆགས་དང་བལ་བ་འགག་པ་

དང་ལམ་ག་བདན་པ་གཉས་ས། །ཚགས་ན་རག་གལ་གཉས་དང་ལན་

པའ་རལ་སས་ཕར་མ་ལག་པའ་དག་འདན་ན། །ཁམས་ན་ད་མ་དང་བཅས་

པའ་གནས་སབས་ཀ་སམས་ཀ་ཆས་དབངས་རང་བཞན་གས་རམ་པར་

དག་པ་ཡ་ཤས་ཀ་ཡན་ཏན་ཚད་མད་པ་དང་དབར་མད་པའ་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་དང་། དཀན་མཆག་གསམ་ལ་དམགས་པའ་དག་

བ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པའ། །བང་ཆབ་ན་ཁམས་ད་ཉད་ད་མ་ག་བར་

བས་རམ་པར་དག་པས་རབ་ཏ་ཕ་བའ་ཆས་ཀ་སའ། །ཡན་ཏན་ན་ཆས་

ས་ད་དང་དབར་མད་པའ་སབས་སགས་ཀ་ཡ་ཤས་ཚད་མད་པ་རམས་

ས། །ཐ་མ་སངས་རས་ཀ་འཕན་ལས་ན་ད་མ་མད་པའ་བང་ཆབ་ཀ་ཡན་

ཏན་སབས་སགས་ཀ་བདག་རན་ལས་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་གསང་རབ་

63རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཀ་སང་བས་ཕན་ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་པ་འཁར་བ་མ་སངས་ཀ་བར་ད་

མཛད་པས་གཞན་གས་ཀང་དཀན་མཆག་གསམ་རམ་གས་རགས་པར་

མཛད་པའ། །

ད་ལར་ན་ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་ཀན་ག་ལས་

ན་མདར་བསས་ན་རགས་པར་བ་བའ་དན་ར་ར་ལ་བ་ཡ་ན་གནས་བདན་

པ་བཤད་མ་ཐག་པ་འད་དག་ག །ཞས་པའ། །ད་ལ་ཇ་ལར་ར་ར་རས་གཞན་

གས་ཕགས་པར་དཀའ་བ་ལར་དན་བདན་པ་འད་དག་ན་ཐས་པ་དང་

བསམ་པ་ལས་བང་བའ་ཤས་རབ་ཀས་ཕགས་པར་དཀའ་བའ་ཕར་ར་ར་

ལ་བ་ཞས་བའ། །ད་དག་རད་པར་བད་པའ་ཡ་ག་ལ་ན་གནས་ཞས་བ་ས།

ད་དག་རགས་པའ་ཐབས་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་རགས་པར་དཀའ་བ་

ཡང་མད་ལས་གསངས་ཏ། འཕགས་པ་ལག་པའ་བསམ་པ་བསན་པའ་

ལའ་ལས། ཀན་དགའ་བ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན་བསན་ད་མད་པ་ས། ད་

ན་མག་གས་བལ་བར་མ་ནས་ས། །ཀན་དགའ་བ་ཆས་ན་བརད་ད་མད་པ་

ས་ད་ན་ར་བས་མཉན་པར་མ་ནས་ས། །ཀན་དགའ་བ་དག་འདན་ན་འདས་

མ་བས་པ་ས་ད་ན་ལས་དང་སམས་ཀས་བསན་བཀར་བ་བར་མ་ནས་ས། །

ཞས་དཀན་མཆག་གསམ་རགས་དཀའ་བར་གསངས་ཤང་། འཕགས་པ་

འགབ་པ་མད་པ་དང་འཕལ་བ་མད་པ་ཉད་བསན་པ་ལས། ཤ་རའ་བ་དན་

འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡལ་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སད་ཡལ་

ལ། །ཤ་རའ་བ་དན་འད་ན་ར་ཞག་ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་ཐམས་

64 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཅད་ཀས་ཀང་རང་ག་ཤས་རབ་ཀས་ཡང་དག་པར་ཤས་པའམ་ལ་བའམ་

བརག་པར་མ་ནས་ན། བས་པ་ས་སའ་ས་བ་དག་གས་ལ་ཅ་སས་ཏ། ད་

བཞན་གཤགས་པ་ལ་དད་པས་རགས་པ་ན་མ་གཏགས་ས། །ཤ་རའ་བ་

དན་དམ་པ་ན་དད་པས་རགས་པར་བ་བ་ཡན་ན། །ཤ་རའ་བ་དན་དམ་པ་

ཞས་བ་བ་འད་ན་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཀ་ཚག་བ་དགས་ས། །ཤ་རའ་བ་

སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཞས་བ་བ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པའ་

ཚག་བ་དགས་ས། །ཤ་རའ་བ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཞས་བ་བ་

འད་ན་ཆས་ཀ་སའ་ཚག་བ་དགས་ས། །ཞས་ཁམས་རགས་དཀའ་བར་

གསངས་ལ། བཅམ་ལན་འདས་བ་ན་མད་པ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་བང་

ཆབ་ཅས་བག་བ་འད་ན་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ཀ་ཚག་བ་དགས་

ས། །བཅམ་ལན་འདས་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ཞས་བག་བ་འད་

ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་སའ་ཚག་བ་དགས་ས། །ཞས་པ་ལ་པ་

འད་ན་འཕགས་པ་དཔལ་འཕང་ག་མད་ལས་གསངས་ས། །ཤ་རའ་བ་ད་

བཞན་གཤགས་པས་བསན་པའ་ཆས་ཀ་ས་གང་ཡན་པ་ད་ན་འད་ལ་ས།

གང་གའ་ཀང་ག་བ་མ་ལས་འདས་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་དག་དང་།

རམ་པར་དབར་མད་པའ་ཆས་དང་ལན་པ་མ་བལ་བའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཡན་ཏན་

ན། །ཞས་དག་པ་འད་ན་འགབ་པ་མད་པ་དང་འཕལ་བ་མད་པ་བསན་པ་

ལས་གསངས་ས། །འཇམ་དཔལ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན་རག་པར་མ་

མཛད་རམ་པར་རག་པར་མ་མཛད་མད་ཀ། ད་ལ་ན་ཡང་དའ་འད་ལ་བའ་

65རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རང་བཞན་ག་མཛད་པ་འད་ན་མ་རག་རམ་པར་མ་རག་བཞན་ད་ལན་གས་

གབ་པར་འཇག་ག །ཞས་བདན་པ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡན་ཏན་

དང་ཡ་ཤས་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཡལ་ལ་འཇག་པ་བསན་པ་ལས་

གསངས་ས། །གལ་ཏ་སངས་རས་དང་བང་ཆབ་ཐ་དད་མད་པས་ཟས་ས་

ཞ་ན། རང་བཞན་ཐ་མ་དད་ཀང་ལག་པ་ཐ་དད་ད། འད་ལར་སངས་རས་ན་

དཀན་མཆག་ག་འཁར་ལ་ལ་ལས་ནས་རང་ག་ཐབ་པར་བ་བའ་འབས་བ་

ས་གསམ་མ་ཕ་བ་ཡན་ལ། བང་ཆབ་ན་རང་ག་སངས་རས་འཐབ་པའ་

རན་གཞན་རད་ཀ་ཆས་ས་ཡན་པའ་ཕར་ར། །གང་མ་དག་མ་གནས་པའ་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་ལས་ཏ་སངས་རས་ན་གཞན་ག་རད་ལ་བན་ཟན་

པའ་ལམ་ག་སན་པ་ཡན་ལ། བང་ཆབ་ན་དས་བསན་པའ་ལམ་གས་རང་

ག་རད་ལ་འབང་བའ་ལམ་ག་འབས་བ་ཡན་པའ་ཕར་ར་ཞས་ཀང་འཆད་

ད། །གལ་ཏ་ཆས་དཀན་མཆག་ག་ལམ་བདན་དང་སངས་རས་ཀ་ཡན་

ཏན་ལ་ཁད་པར་ཅ་ཡད་ཅ་ན། ལམ་བདན་ན་གང་གས་འདད་ཆགས་དང་

བལ་བར་བད་པ་མཐང་སམ་ག་ལམ་གཙ་བ་ཡན་ལ། སངས་རས་ཀ་ཡན་

ཏན་ན་མ་སབ་པའ་ལམ་ག་ང་བ་ཡན་པའ་ཕར་ར། ། འགལ་པ་ལས། སག་

བསལ་འགག་པའ་མང་ཅན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་ས་འད་ཐབ་

པའ་ར་རམ་པར་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་མཐང་བ་དང་སམ་པའ་ལམ་ན་ཆས་

མཐན་པ་གསམ་གས་ཉ་མ་དང་འད་བར་རག་པར་བ་ས་ཞས་ས། །གལ་ཏ་

བསན་བཅས་ཀ་བརད་བའ་དན་བདན་ད་ངས་པ་ཅ་ཡན་ཞ་ན། གཉས་པ་

66 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལ་གསམ་ས། གཞན་ལགས་དགག རང་ལགས་བཞག རད་པ་སང་བའ། །

དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། མ་གནས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབང་ད་བས་

ནས་དན་བདན་ད་ངས་པ་དགག འབས་བ་དཀན་མཆག་འཁར་ལའ་དབང་

ད་བས་ནས་འབས་བ་གསམ་ད་ངས་པ་དགག་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ།

ཁས་བངས་བརད་པ། ད་དགག་པའ། །དང་པ་ལ་ཁ་ཅག་ན་ར། མ་གནས་

པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་འཁར་ལའ་དབང་ད་བས་ནས་དན་བདན་ད་

ངས་པ་ཡན་ཏ། ད་ལའང་གསམ་ས། འབས་བ་གསམ་ད་ངས་པ། ར་རན་

བཞར་ངས་པ། འཁར་ལའ་ས་དན་ན། །དང་པ་ལ་བང་ཆབ་ན་ཆས་ས་ཡན་

པས་རང་དན་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ཡན་ན། །ཡན་ཏན་ན་ལངས་སད་རགས་

པའ་ས་ཡན་པས་གདལ་བ་ཉ་བའ་དན་བད་ལ་འཕན་ལས་ན་སལ་པའ་ས་

ཡན་པས་གདལ་བ་རག་པའ་དན་བད་པའ་ཕར་གཞན་དན་ཕན་སམ་

ཚགས་པས་ན་འབས་བ་གསམ་ད་ངས་པ་ཡན་ན། །གཉས་པ་ལ་ཉར་ལན་

ག་ར་ན་ཁམས་ཡན་ཏ། སམས་ཀ་ཆས་ཉད་སབ་པར་རང་བཞན་གས་

དག་པ་དང་། ཡན་ཏན་གདད་མ་ནས་གབ་པ་ཡད་ན་ད་མ་ག་བར་བ་སངས་

པས། ད་མ་མད་པའ་བང་ཆབ་ལ་སགས་པ་འབང་བའ་ཕར་ར། །དཀན་

མཆག་གསམ་ན་རན་ཡན་ཏ་ལམ་བསབ་པས་ན་སན་པ་དང་། ལམ་དང་

གགས་ཀ་བ་བ་བད་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་ན་རང་ཉད་ཀས་མ་གནས་

པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐབ་པ་ལས། དཀན་མཆག་གསམ་འཇག་རན་ད་

བང་བས་རན་བས་ཏ། གཞན་ག་ཁམས་སད་ནས་གཞན་གས་ཀང་བང་

67རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཆབ་ཐབ་ས་ཡན་ཏན་མངན་ད་གར་པས། གཞན་དན་ལ་སར་བ་ན་གཞན་

ཡང་ད་བཞན་ད་གར་པས་འཁར་ལ་བཞན་ད་འཕ་བའ་ཕར་མ་གནས་པའ་

མ་ངན་ལས་འདས་པའ་འཁར་ལའ། །འད་ན་བསན་བཅས་ཀ་དངས་ཀ་དན་

མ་ཡན་ཡང་ག་རམ་སན་པའ་ཚགས་ས་བཅད་པས་ཁམས་ལ་བང་ཆབ་

འབང་བར་གསངས་པས། ཡན་ཏན་དང་འཕན་ལས་ཀང་འབས་བར་གསལ་

ཞང་བད་པ་གསམ་ལས་སབས་གསམ་ད་བཞག་པས་དཀན་མཆག་

གསམ་རན་ད་གསལ་བའ་ཕར་ཞས་ས། །གཉས་པ་ད་དགག་པ་ལ། ད་ན་

མ་ཡན་ཏ་ག་རམ་སན་པས་ཚགས་ས་བཅད་པའ་དན་ད་མ་ཡན་པར་འག་

ནས་འཆད་པའ་ཕར་དང་། བད་པ་གསམ་ལ་སབས་གནས་གསམ་ད་བཞག་

པ་ཡང་ཅ་རགས་ནས་ཐག་པ་གསམ་ག་རའ་སབས་གནས་ངས་བཟང་བ་

ཡན་ག་ཐག་པ་ཆན་པ་ཁ་ནའ་སབས་གནས་ངས་བཟང་བ་མ་ཡན་པའ་

ཕར་དང་། སབས་གནས་ཀ་མཐར་ཐག་ཀང་ཐག་ཆན་ག་འབས་བའ་སབས་

གནས་ས་བཤད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལ་ཁས་བངས་བརད་པ་ན། ཁ་

ཅག་ན་ར། དཀན་མཆག་ག་འཁར་ལའ་དབང་ད་བས་ནས་རགས་ཅན་

གསམ་ལ་འབས་བ་གསམ་ད་ངས་པ་ཡན་ཏ། ཐག་པ་ཆན་པའ་རགས་ཅན་

གས་སངས་རས་དན་ད་གཉར་ལ། རང་སངས་རས་ཀ་རགས་ཅན་གས་

རན་འབལ་ག་ཆས་རགས་པ་དན་ད་གཉར་ཞང་། ཉན་ཐས་ཀ་རགས་ཅན་

གས་སབ་མ་དག་འདན་དན་ད་གཉར་བའ་ཕར། སན་པ་བསན་པ་བསབ་

དན་ད། །ཐག་པ་གསམ་དང་བད་གསམ་ལ། །མས་པ་རམས་ཀ་དབང་བས་

68 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ནས། །སབས་གསམ་རམ་པར་བཞག་པ་ཡན། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་རགས་

ཅན་གཉས་ཀའ་འབས་བ་འདར་འཆད་པ་ཡན་ན་ཐག་པ་ཆན་པ་ཐན་མང་

མ་ཡན་པར་མ་རང་ང་ཞ་ན། མཐར་ཐག་ག་ཐག་པ་གསམ་ག་འབས་བ་

སན་པ་མ་ཡན་ག་ཐག་པ་འག་མ་གཉས་ལས་དངས་ནས་ཐག་པ་ཆན་པ་ལ་

འགད་པ་ཡན་པས་སན་མད་ད། དཔར་ན་ར་སས་ཀ་ཤང་ར་ལ་དངས་ནས་

རའ་ཤང་ར་ལ་དགད་པ་ལར་དམ་པའ་ཆས་པད་དཀར་པ་ལས་གསངས་ས་

ཞས་པ་ན་མ་འཐད་ད། ཐག་པ་གསམ་ལ་མས་པ་རམས་ཀ་དབང་བས་ནས་

ཞས་པ་ས་རགས་ནས་ཐག་པ་གསམ་ག་འབས་བའ་སབས་གནས་བསན་

ག་ཐག་ཆན་འབས་བའ་སབས་གནས་གསམ་བསན་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར་

དང་། ཐག་དམན་ག་དག་འདན་ཐག་ཆན་ག་སབས་གནས་ཡན་པ་འགལ་

པར་བཀག་པའ་ཕར་དང་། སབས་གནས་ཀ་དག་འདན་ཡང་ཕར་མ་ལག་

པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཉད་ལ་བརད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་རང་ག་

ལགས་ལ་གཉས་ཏ། འབས་བ་གསམ་ད་ངས་པ། ར་རན་བཞར་ངས་པའ། །

དང་པ་ན་ཐག་པ་ཆན་པའ ་དཀན་མཆག་གསམ་ཉད་འབས་བ་ཡན་ཏ་

མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་ནས་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་ནས་

ཚགས་སད་པའ་ཕར་ར། །མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ཆས་ཐམས་ཅད་

མཉམ་པ་ཉད་ད་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་པ། ཆས་ཀ་འཁར་ལ་

ལགས་པར་བསར་བ། སབ་མའ་ཚགས་དལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་མངའ་བ་

ཞས་གསངས་པ་ཡན་ན། །ད་དག་ལ་གནས་སབས་ས་ས་བརད་པ་ལ་

69རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སགས་ས་དཀན་མཆག་གསམ་རམ་གས་འབང་བ་འབས་བ་ཡན་ལ།

མཐར་ཐག་ཆས་དང་དག་འདན་ག་ཡན་ཏན་ཡར་ལན་ད་ཚང་བའ་སངས་

རས་ཡན་ཏ། འགལ་པ་ལས། ད་ལ་གང་ག་ཕར་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ས་

བརད་པ་ལ་གནས་པ་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་ལ་དབང་ཐབ་པར་གར་པ་དའ་

ཕར། བང་ཆབ་ཀ་སང་པ་མཆག་ཏ་གཤགས་པ་ད་ཆས་ཐམས་ཅད་མཉམ་

པ་ཉད་ད་སངས་རས་པ་ཞས་བའ། །གང་ག་ཕར་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་

ས་དག་པ་ལ་གནས་པ་ན་བ་ན་མད་པའ་ཆས་ས་བ་ཉད་དང་ལན་པས་

སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་བསམ་པའ་ཚལ་ལགས་པར་ཤས་པ་དང་།

དབང་པ་མཆག་ག་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དང་། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་

ཉན་མངས་པའ་བག་ཆགས་ཀ་མཚམས་སར་བ་འཇམས་པ་ལ་མཁས་

པར་གར་པ་དའ་ཕར། མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་པ་ད་ཆས་ཀ་

འཁར་ལ་ལགས་པར་བསར་བ་ཞས་བའ། །གང་ག་ཕར་ས་བཅ་པ་ལ་ད་

བཞན་གཤགས་པ་བ་ན་མད་པའ་ཆས་ཀ་རལ་ཚབ་ཏ་དབང་བསར་མ་

ཐག་ཏ་སངས་རས་ཀ་མཛད་པ་ལན་གས་གབ་ཅང་། རན་མ་འཆད་པར་

གར་པ་དའ་ཕར་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་ལགས་པར་བསར་བ་ད་སབ་མའ་

ཚགས་ཤན་ཏ་དལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་མངའ་བ་ཞས་བའ། །ཞས་པ་དང་།

དམ་པའ་དན་ད་འག་བ་ཡ། །སབས་ན་སངས་རས་ཉག་གཅག་ཡན། །སབ་

པ་ཆས་ཀ་ས་ཅན་ཕར། །ཚགས་ཀང་ད་ཡ་མཐར་ཐག་ཕར། །ཞས་འཆད་

པར་འགར་ར། །གཉས་པ་ར་རན་བཞར་ངས་པ་ལ་ཉ་བར་ལན་པའ་ར་ན་

70 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཁམས་ཡན་ཏ། ད་ཡད་ན་ད་མ་ག་བར་བ་སངས་པས་དཀན་མཆག་གསམ་

འབང་ད་རང་བའ་ཕར་ར། །འགལ་པ་ལས། ཡངས་ས་དག་པར་བ་བའ་

ཡན་ཏན་དང་ལན་ན་ད་ཡངས་ས་དག་པའ་ཡངས་ས་སང་བ་འཐད་པའ་

ཕར་ཞས་ས། །བང་ཆབ་ལ་སགས་པ་གསམ་ན་རན་ཡན་ཏ་གཞན་ག་

རད་ལ་ད་མ་མད་པའ་བང་ཆབ་བརས་པ་ན་དའ་ཡན་ཏན་སབས་སགས་

ཀ་བདག་རན་ལས་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་གསང་རབ་ཀ་སང་བས་འཕན་

ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་མཛད་པས་གཞན་གས་ཀང་དཀན་མཆག་གསམ་

རམ་གས་རགས་པའ་ཕར། འད་ན་གཞང་གས་དངས་ས་བསན་པའ་དན་

ཡན་ཏ། དཀན་མཆག་གསམ་པ་འདའ་རགས་ཐམས་ཅད་གཟགས་པ་རམས་

ཀ་ཡལ་ཞས་པ་དང་། རགས་བ་རགས་པ་ད་ཡས་ན། །ཡན་ལག་རགས་

པར་བད་ཕར་ཏ། །ག་རམ་ཇ་བཞན་གནས་གཅག་ན། །དག་ར་གསམ་ན་

རན་ཡན་ན། །ཞས་ས། ། གསམ་པ་ད་དག་ལ་རད་པ་སང་བ་ལ། གལ་ཏ་

ཁམས་ཆས་ཉད་སང་པ་ཉད་ཡན་པས་རར་མ་རང་ང་ཞ་ན། འད་ལ་འག་ཏ་

བཤད་པར་བའ། །

གཉས་པ་ལང་དང་སར་བ་ལ་གལ་ཏ་སངས་རས་ལ་སགས་པའ་

དན་བདན་པ་འད་མད་ལས་གསངས་པ་ཡན་ནམ། རང་དགར་བས་པ་

ཡན་ཞ་ན། རང་དགར་བས་པ་མ་ཡན་ག་ར་རའ་གནས་བདན་པ་འད་དག་

བཅམ་ལན་འདས་ཀ་མདར་གསངས་པར་རག་པར་བ་ས་ཞས་བའ། །མད་

གང་ལས་ན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གཟངས་ཀ་དབང་ཕག་རལ་པས་

71རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞས་པ་ལས་ས། །ཇ་ལར་ཞ་ན་སངས་རས་ལ་སགས་པའ་ཐན་མང་མ་

ཡན་པའ་རང་ག་མཚན་ཉད་དང་ད་དག་ཕན་ཚན་འབས་བ་དང་ར་རན་ད་

རས་ས་འབལ་བ་རམས་འབས་བ་དཀན་མཆག་འཁར་ལའ་ག་རམ་ཇ་ལ་

བ་བཞན་དའ། །མདའ་ཆ་གང་གས་གནས་གང་བསན་ཞ་ན། གང་གཞའ་

ལའ་ལས་ན་གནས་དང་པ་གསམ་གསངས་ཏ། ཇ་སད་ད། ད་ལས་འད་

སད་བདག་གས་ཐས་པའ་དས་གཅག་ན་རལ་པའ་ཁབ་བ་རད་ཕང་པའ་

ར། སན་རལ་བ་བཞགས་བཞགས་པའ་མཆད་རན་ཆན་པ་ཞས་པ་ནས།

ད་བཞན་གཤགས་པའ་སད་ཡལ་ན། བཅམ་ལན་འདས་ཆས་ཐམས་ཅད་

མཉམ་པ་ཉད་ད་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་པ། ཆས་ཀ་འཁར་

ལ་ལགས་པར་བསར་བ། སབ་མའ་ཚགས་ཤན་ཏ་དལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་

མངའ་བ་ཞས་པ་ནས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཚགས་གཞལ་ད་མད་པ་དང་

ཐབས་གཅག་ག་ཞས་པའ་བར་ད་གསངས་ལ། འད་དག་གས་ན་ས་བརད་

པ་ལ་སགས་ས་དཀན་མཆག་གསམ་རམ་གས་འགབ་པའ་ཚལ་ལམ།

ཡང་ན་དཀན་མཆག་གསམ་ག་ཡན་ཏན་མདར་བསན་པ་ཡན་ན། །ཡང་

དའ་རས་ས། ད་ནས་བཅམ་ལན་འདས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་ལ་

འཇག་པས་ངས་པར་འབང་བའ་སབ་པ་མད་པའ་ས་ཞས་བ་བའ་ཆས་ཀ་

རམ་གངས་རབ་ཏ་སན་ཏ། དའ་ཚ་བཅམ་ལན་འདས་མངན་པར་རགས་

པར་སངས་རས་ནས་ལ་དག་གམ་བཅ་དག་བཅ་བཞ་བཞས་ནས་ཚངས་

པར་སད་པ་སངས་རས་པར་མཁན་ཅང་། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འདས་

72 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པ་ཆན་པ་ད་ཡང་གཟགས་ཤང་མཁན་ཏ་ཞས་བ་བ་ལ་སགས་པས་སངས་

རས་དཀན་མཆག་ར་ཆ་བའ་ཡན་ཏན་དང་། དའ་རས་ལ། ད་ནས་བཅམ་

ལན་འདས་ཀས་འཁར་འདས་པ་ཆན་པ་ད་མཁན་ནས་སན་མཚམས་ཀ་

མཛད་ས་ནས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སབས་ཉ་བར་སན་པ་ཞས་བ་བའ་

འད་ཟར་བང་ས། ཐམས་ཅད་དང་ལན་པའ་འཁར་ལ་ལན་བདན་བསར་བ་

བས་ནས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཚགས་དའ་ས་བ་ནས་མ་སང་བར་གར་

ཏ། །ཞས་པ་ལ་སགས་པས་ཆས་དཀན་མཆག་ག་ར་ཆ་བའ་ཡན་ཏན་དང་།

དའ་རས་ལ། ད་ནས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རན་ཆན་སག་ཤང་ཞས་བ་བ་

རན་བཀད་པའ་ཏང་ང་འཛན་ལ་སམས་པར་ཞགས་པས་ཐམས་ཅད་དང་

ལན་པའ་འཁར་སངས་རས་ཀ་རན་གས་བརན་པར་བན་གས་བརབས་

པ་དང་ཞས་པ་ལ་སགས་པས་དག་འདན་དཀན་མཆག་ག་ར་ཆ་བའ་ཡན་

ཏན་བསན་ན། །དའ་རས་ལ། ད་ནས་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་འདས་པ་

ཆན་པ་ད་གཟགས་ཏ། ཨ་མ་ཧ། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འད་དག་ན་ཆས་

དན་ད་གཉར་བ། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་མཛད་འཛན་པའ་ཞས་

བ་བར་མཁན་ནས། ཆས་ཀ་རམ་གངས་འད་བཤད་པའ་ཕར་མ་འཇགས་

པ་དང་སབས་པ་ཞས་བ་བའ་འད་ཟར་སས་བའ་མཚན་ས་གཙག་ནས་

བང་ང། །ད་བང་མ་ཐག་ཏ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཁར་ལ་ལན་གསམ་

བསར་བ་བས་ཏ། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གཟངས་ཀ་དབང་ཕག་རལ་

པ་ལ་ལན་བར་བསར་བ་བས་ནས། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གཟངས་ཀ་

73རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དབང་ཕག་རལ་པའ་ས་གཙག་ཏ་མ་སང་བར་གར་ཏ་ཞས་པ་ནས། དས་

བཅམ་ལན་འདས་ལ་དན་དམ་པའ་ཡན་ཏན་གས་བསད་པ། ཀན་ཏ་སང་

བ་ཀན་ནས་འད་ཟར་ཅན། །དན་དམ་མ་ལས་སན་པ་ཀན་ནས་སན། །རང་

བང་ཆས་ཀ་ང་བ་ཉད་ལ་མཁས། །བསམ་གས་མ་ཁབ་ཡན་ཏན་ཀན་དང་

ལན། །ཞས་བ་བ་ལ་སགས་པས་སངས་རས་ཀ་བ་ན་མད་པའ་ཡན་ཏན་

དང་། དའ་འག་ཏ་བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡལ་ན་བསམ་

གས་མ་ཁབ་ཅང་། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་ན་ཚད་མ་མཆས་ས་

ཞས་པ་ནས། བཅམ་ལན་འདས་ཇ་ལར་ན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དག་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ལམ་ལས་ཡང་དག་པ་ལ་ཞགས་པ་དང་། ལགས་

པར་བགད་པའ་ལས་བགད་པ་དང་། ལས་ཀ་མཐའ་གདང་བ་མ་མཆས་

པ་ལགས་ཞས་པས་ཆས་ཀ་གཏམ་ག་དངས་པ་བཀད་པ་དང་། བཅམ་

ལན་འདས་ཅ་ནས་ཀང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་བདད་དང་ཕར་རལ་བ་

བཅམ་ཞང་ཐ་ཚམ་དང་བལ་ནས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡལ་ལ་འཇག་

པར་འགར་བ་དང་ཞས་པ་ནས་མར་ད་ཆས་ཐམས་ཅད་ལ་དབང་ཐབ་པར་

འགར་བའ་དན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་བ་ཤན་ཏ་རམ་པར་ངས་པའ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་ལ་འཇག་པས་མངན་པར་འཕགས་པའ་ས་

ད་ལགས་པར་བཤད་ད་གསལ་ཞས་གསངས་པས། དག་འདན་ག་བ་ན་

མད་པའ་ཡན་ཏན་བསན་ཏ། རས་པར་ན་མད་ཉད་ལས་རགས་པར་བའ། །

ར་རའ་གནས་ཕ་མ་བཞ་ན་གང་གཞ་ལའ་ཡ་མཇག་ཐག་ཏ་རན་བཞ་

74 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་སང་བ་བརད་དང་། སང་ར་བཅ་དག་དང་ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་ཏ་བ་

ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀ་ཆས་ཡན་ཏན་ག་ཡངས་ས་སང་བ་

དག་ཅ་བསན་པས་ཁམས་གསལ་བར་མཛད་ལ། བང་ཆབ་བཅ་དག་དང་།

ཡན་ཏན་སམ་ཅ་ར་གཉས་དང་། ཕན་ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་ཏ་རལ་བ་

སངས་རས་ཀ་ཆས་བརད་ཅ་བསན་པས་རམ་པ་བཞན་ད་བང་ཆབ་ལ་

སགས་པ་གསམ་གསལ་བར་མཛད་ད། །ད་ལ་རན་བཞ་ན། གང་གས་ཐག་

མཆག་དམ་པ་འད་མཛས་པ། །བ་གས་ཆན་པ་རམས་ཀ་རན་བཞ་ས། །

ཚལ་ཁམས་ཏང་འཛན་ད་བཞན་ཤས་རབ་དན། །ཤན་ཏ་རམ་ངས་དང་

ན་ད་བཞན་གཟངས། །ཞས་པ་ས་ད་བཞ་དང་ལན་པས་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་རམས་སད་པ་སད་པ་ན་མཛས་པའ་ཕར་ར། །སང་བ་བརད་ན་དན་

པ་དང་། བ་གས་དང་། རགས་པ་དང་། ཆས་དང་། ཤས་པ་དང་། བདན་

པ་དང་། མངན་པར་ཤས་པ་དང་། བསབ་པའ་སང་བ་ས་ད་བརད་དང་ལན་

པས་ཆས་ཀ་སང་བ་ཐབ་ཅང་། གཏ་མག་ག་མན་པ་དང་བལ་བས་ཆས་

ཀ་ས་ཤན་ཏ་གསལ་བའ་ཕར་ར། །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སང་ར་བཅ་

དག་ན། ལ་བ་ས་ཚགས་དང་། ཕན་ཅ་ལག་བཞ་དང་། ང་དང་ངར་འཛན་པ་

དང་། སབ་པ་ལ་དང་། ས་མཆད་དག་ག་ཡལ་ལ་ཆགས་པ་དང་། ང་རལ་

བདན་དང་། འཕགས་པའ་ལམ་ལས་ཉམས་པ་དང་། རང་དབང་མད་པ་དང་།

ཁང་ཁ་བ་དང་། སག་པའ་ལས་དང་། འཕགས་པའ་ཤས་རབ་མད་པ་དང་།

རན་འབལ་ཟབ་མ་མ་རགས་པ་དང་། ལ་བའ་བག་ཆགས་མ་སངས་པ་དང་།

75རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སག་བསལ་བའ་ཁར་དང་མ་བལ་བ་དང་། གཡ་དང་ང་རལ་སད་པ་དང་།

མཐ་རས་དང་ཐར་པ་ལས་ཉམས་པ་དག་ལ་དམགས་ནས་ད་དག་སང་བར་

འདད་པའ་རམ་པ་ཅན་ན། །ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་ན་གཏ་མག་ག་གཉད་

སད་པར་བད་པ་དང་། མས་པ་དམན་པ་ར་ཆན་པ་ལ་སར་བ་དང་། ཆས་

མ་འདད་པ་ཆས་འདད་པ་ལ་སར་བ་དང་། འཚ་བ་མ་དག་པ་ད་དག་པ་

ལ་འགད་པ་དང་། ལ་བ་ངན་པ་ཡང་དག་པའ་ལ་བ་ལ་འགད་པ་དང་། ཚལ་

བཞན་མ་ཡན་པའ་ཡད་ལ་བད་པ་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པ་ལ་འགད་པ་

དང་། ལག་པའ་ཆས་ལ་གནས་པ་ཡང་དག་པའ་ཆས་ལ་འགད་པ་དང་། ཕ་

རལ་ཏ་ཕན་པ་དག་ག་མ་མཐན་ཕགས་དང་ལན་པ་ཕར་ཕན་དག་ལ་སར་

བ་དང་། ཐབས་མ་མཁས་པ་མཁས་པ་ལ་སར་བ་དང་། ཉན་མངས་པ་ཅན་

ད་མད་པ་ལ་སར་བ་དང་། དམགས་ཅན་ད་མད་པ་ལ་སར་བ་དང་། མ་དལ་

བ་དལ་ལ་སར་བ་དང་། བས་པ་མ་གཟ་བ་གཟ་བ་ལ་སར་བ་དང་། ཆ་བ་

བཞར་ལང་བ་ད་ལས་ཐར་པ་ལ་སར་བ་དང་། བཀའ་བ་མ་བད་བ་བད་བ་

ལ་སར་བ་དང་། ཞན་པ་མང་བ་ད་མད་པ་ལ་སར་བ་དང་། འཕགས་པའ་

ནར་མད་པ་ནར་ལ་སར་བ་དང་། ནད་པ་ནད་མད་པ་ལ་སར་བ་དང་། ཤས་

པའ་སང་བ་དང་བལ་བ་སང་བ་ལ་སར་བ་དང་། ཁམས་གསམ་མ་ཤས་

པ་ཤས་པ་ལ་སར་བ་དང་། གཡན་ཕགས་ཀ་ལམ་ལ་ཞགས་པ་གཡས་

ཕགས་ཀ་ལམ་ལ་སར་བ་དང་། ལས་དང་སག་ལ་ཆགས་པ་ད་ལ་མ་

ཆགས་པ་ལ་སར་བ་དང་། དཀན་མཆག་དང་བལ་བ་དཀན་མཆག་གསམ་

76 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ག་རགས་མ་གཅད་པ་ལ་སར་བ་དང་། ཆས་ལས་ཉམས་པ་ཆས་འཛན་པ་

ལ་སར་བ་དང་། རས་ས་དན་པ་དག་ལས་ཉམས་པ་དན་པ་དག་ལ་སར་བ་

དང་། ཉན་མངས་པས་བསབས་པ་ད་མད་པ་ལ་སར་བ་དང་། མ་དག་བའ་

ཆས་དང་ལན་པ་དག་བའ་ཆས་ལ་སར་བའ། །ད་ལར་ཡངས་ས་སང་བའ་

ཆས་དག་ཅས་ཁམས་ཀ་ད་མ་སངས་པའ་འབས་བ་དཀན་མཆག་གསམ་

འགབ་ས། མད་འད་ཉད་ལས། མ་དག་པའ་ནར་བ་རན་པ་ཆའ་ད་མ་སང་

བ་དཔར་མཛད་ནས། རགས་ཀ་བ་ད་བཞན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཡང་

ཡངས་ས་མ་དག་པའ་སམས་ཅན་ག་ཁམས་མཁན་ནས། མ་རག་པ་དང་།

སག་བསལ་བ་དང་། བདག་མད་པ་དང་། མ་གཙང་བའ་ཡད་འབང་བའ་

གཏམ་གས་འཁར་བ་ལ་དགའ་བའ་སམས་ཅན་རམས་ས་བ་བསད་པར་

མཛད་ད། །འཕགས་པའ་ཆས་འདལ་བ་ལ་འཛད་པར་མཛད་ད། །ད་ཙམ་

གས་ད་བཞན་གཤགས་པ་བརན་པ་འདར་བ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། དའ་འག་ཏ་

སང་པ་ཉད་དང་། མཚན་མ་མད་པ་དང་། སན་པ་མད་པའ་གཏམ་གས་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ཚལ་རགས་པར་མཛད་ད། །ད་ཙམ་གས་ད་བཞན་

གཤགས་པ་བརན་པ་འདར་བ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། །དའ་འག་ཏ་ཕར་མ་ལག་

པའ་ཆས་ཀ་འཁར་ལའ་གཏམ་འཁར་གསམ་ཡངས་ས་དག་པའ་གཏམ་

གས་རང་བཞན་ས་ཚགས་ཀ་ར་རན་ག་སམས་ཅན་ད་དག་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཡལ་ལ་འཛད་པར་མཛད་ད། །ཞགས་པར་གར་ཅང་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཆས་ཉད་རགས་ན་ན་བ་ན་མད་པའ་ཡན་གནས་ཞས་བརད་

77རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ད། །ཞས་ས། །མད་གཞན་ལས་ཀང་། ཇ་ལར་ར་ཡ་ཕ་མ་ལ། །ས་ལ་སམ་

ན་མ་མཐང་བ། །ཡངས་ས་སངས་པས་ད་མཐང་ལར། །འཇག་རན་ལ་ན་

ད་བཞན་གཤགས། །ཞས་གསངས་ས། །བང་ཆབ་ཆན་པའ་སང་ར་རམ་

པ་བཅ་དག་ན། ར་བ་མད་པ་དང་། གནས་མད་པ་དང་། ཞ་བ་དང་། ཉ་བར་

ཞ་བ་དང་། རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བ་དང་། བང་བ་དང་དར་བ་མད་པ་

དང་། མཚན་མ་མད་པ་དང་། དམགས་པ་མད་པ་དང་། དས་གསམ་མཉམ་

པ་ཉད་དང་། ལས་མད་པ་དང་། འདས་མ་བས་པ་དང་། དབར་མད་པ་དང་།

གནས་དང་། ལས་དང་སམས་ཀ་ཡལ་མ་ཡན་པ་དང་། གཟང་ད་མད་པ་

དང་། གཞ་མད་པ་དང་། སང་པ་ཉད་དང་། ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པ་དང་།

ཇ་ལ་བ་བཞན་ག་གནས་དང་། རམ་པ་ལ་འཇག་པ་དང་། རམ་པ་མད་པ་ལ་

འཇག་པ་དང་། ཟག་པ་མད་པ་དང་། ཉ་བར་ལན་པ་མད་པ་དང་། དག་པ་

དང་ད་མ་མད་པ་དང་། ཉན་མངས་པ་མད་པ་ས་ད་དག་མངན་པར་བང་ཆབ་

ནས་ད་མ་ཐབ་པ་ལ་ཐགས་ར་ཆན་པ་བཅ་དག་འཇག་ག །ཡན་ཏན་སམ་

ཅ་ར་གཉས་ན། སབས་བཅ་དང་། མ་འཇགས་པ་བཞ་དང་སངས་རས་ཀ་

ཆས་མ་འདས་པ་བཅ་བརད་ད། །འཕན་ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་ན་སབས་

བཅ་དང་རས་ས་མཐན་པའ་ཕན་ལས་ཕན་ཅ་མ་ལག་པར་བསན་པ་རམ་པ་

བཅ་དང་། མ་འཇགས་པ་བཞ་དང་མཐན་པའ་བག་ཚ་བ་མད་པར་བསན་པ་

རམ་པ་བཞ་དང་། མ་འདས་པ་བཅ་བརད་དང་རས་ས་མཐན་པ་འབས་བ་

དང་ལན་པར་བསན་པ་རམ་པ་བཅ་བརད་ད་ད་ལར་སམ་ཅ་ར་གཉས་ས། །

78 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ད་དག་ཀང་མད་ལས་རགས་པར་བའ། །གསམ་པ་ག་རམ་བསན་པ་ལ་ཁ་

ཅག་ན་ར། སངས་རས་ལས་ཆས་ཞས་པ་ན་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བ་བང་ཆབ་

པ་ལས་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་ཆས་བསན་པ་འབང་ལ། ཆས་ལས་འཕགས་

པའ་ཚགས་ན་ཆས་བསན་པ་ལས་ཚགས་འད་བའམ། ཡང་ན་ཆས་མཆག་

མན་ཆད་ད་ལང་ག་ཆས་དང་། ས་བདན་པ་མན་ཆད་ད་རགས་པའ་ཆས་

ཉམས་ས་བངས་པ་ལས་ས་བརད་པ་མན་ཆད་པའ་ཕར་མ་ལག་པའ་དག་

འདན་རག་པ་དང་རམ་པར་གལ་བ་ལ་དབང་བ་འབང་བས་ས། །ཚགས་

ལས་སང་པ་ཡ་ཤས་ཁམས་ཐབ་ཅས་པ་ན་ལན་ཅག་བད་པས་ཟན་པའ་

ཁམས་དག་འདན་ལ་བརན་པའམ། ཡང་ན་དཀན་མཆག་གསམ་གས་རན་

བས་པ་ལས་རས་པ་ལས་གར་པའ་རགས་སད་པ་འབང་བ་ས། ཚགས་

ལས་ཞས་དངས་ས་བསན་ཡང་། སངས་རས་ལས་ཞས་པ་དང་ཆས་ལས་

ཞས་པའང་དན་གས་གནས་པའ་ཕར་ར། །སང་པ་ཡ་ཤས་ན་སངས་རས་

ཀ་ཡ་ཤས་ཡན་ལ་དའ་ཁམས་ན་དའ་ཉར་ལན་ཡན་ན། །མཐར་ཡ་ཤས་

ད་ཐབ་བང་ཆབ་མཆག་ཅས་པ་ན་ཁམས་ཀ་མཐའ་ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་

བཞན་ཉད་གནས་གར་ནས་ད་མ་མཐའ་དག་ཟད་པ་དབངས་ག་བར་ག་ད་

མ་ལས་གལ་བ་དང་། རང་ག་ཡལ་སང་བ་མད་པའ་ཤས་རབ་དང་རས་ས་

འབལ་བའ་བང་ཆབ་འབང་བའ་ཕར་ར། །སབས་སགས་ཞས་པ་ན་བང་ཆབ་

ལ་ཡན་ཏན་བརན་པའ། །སམས་ཅན་ཀན་དན་བད་ཆས་རམས་དང་ལན་

ཞས་པ་ན་ཡན་ཏན་གས་སམས་ཅན་ག་དན་བསབ་པའ་ཕན་ལས་མཛད་

79རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཕར་ར། །དས་ན་ས་བའ་ག་རམ་ངས་པ་ས་འདས་ན་མ་གནས་པའ་མ་

ངན་ལས་འདས་པའ་འཁར་ལའང་བསན་པ་ཡན་ན་ཞས་ས། ། གཞན་དག་

ན་ར་སབས་གནས་ཀ་ཐག་མ་སངས་རས་ཡན་པའ་ཕར་དང་། ད་དཀན་

མཆག་གསམ་ག་ཐག་མའ་ར་ཡན་པས་སངས་རས་དང་པར་བཤད་ལ།

སངས་རས་ཡད་ན་ཆས་འབང་བའ་ཕར་དང་། སངས་རས་ལ་དད་ནས་

སབས་ས་འག་བ་ན་ཆས་ལ་ཡང་དད་ནས་སབས་ས་འག་བའ་ཕར་དང་།

དའ་རས་ལས་ཆས་བཤད་ཅང་ཆས་ལས་དག་འདན་འབང་བའ་ཕར་དང་།

ཆས་ལ་དད་ནས་སབས་ས་འག་བ་ན་དག་འདན་ལ་ཡང་དད་ནས་སབས་

ས་འག་བའ་ཕར་ད་ནས་དག་འདན་བཤད་ལ། དག་འདན་ལ་ཡད་པའ་

ཁམས་ད་ཉར་ལན་ག་ར་ཡན་པས་ཚགས་ལས་སང་པ་ཞས་པའ། །དས་

ཇ་སད་ད་ཁམས་ས་བསང་ཞ་ན། ཡ་ཤས་ཁམས་ཐབ་མཐར་ཏ་ད་ཇ་ལ་

བར་མངན་ད་མ་འགར་ག་བར་དའ། །ད་མངན་སམ་ད་གར་པས་ན་བང་

ཆབ་ཡན་པས་ན་ཡ་ཤས་ད་ཐབ་བང་ཆབ་མཆག་ཅས་པའ། །ད་ལ་བརན་

པའ་ཡན་ཏན་ན་སབས་སགས་ཆས་རམས་དང་ལན་ཞས་དང་ང། །འཕན་

ལས་ན་སམས་ཅན་ཀན་དན་བད་ཅས་ཡན་ཏན་ག་ཁད་པར་ད་བསན་ཏ་

ཞས་འཆད་ད། །ཡང་ན་འད་ལར་སམས་ཅན་ཏ་མངན་པར་རགས་པར་

སངས་རས་པ་ལས་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་ལ། ཆས་གསངས་པ་ལས་

སབ་མ་འཕགས་པའ་ཚགས་སད་པའ་ཕར་དཀན་མཆག་གསམ་རམ་

གས་འབང་བ་ན་འབས་བ་ཡན་ལ། ཚགས་དག་འདན་ག་རད་ལ་ད་བཞན་

80 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གཤགས་པའ་སང་པ་ཡ་ཤས་དང་དབར་མད་པའ་ཁམས་ཐབ་པ་ས་རགས་

པ་འབང་བས་ཚགས་ཀ་རས་ས་རགས་བའ་ཁམས་བསན་པ་ན་ཉར་ལན་

ག་རའ། །མཐར་སང་པ་ཡ་ཤས་ད་ཐབ་པ་ས་རགས་པའ་ཐབས་ད་མ་མད་

པའ་བང་ཆབ་མཆག་དང་ད་ལ་བརན་པའ་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་

ད་དག་ལས་སམས་ཅན་ཀན་ག་དན་བད་པའ་འཕན་ལས་ཀ་ཆས་རམས་

དང་ལན་པ་ན་རན་གསམ་བསན་པ་ཡན་པས་འབས་བ་དཀན་མཆག་ག་

འཁར་ལ་ཉད་ལ་ལས་ཏ་རགས་པའ་རམ་པ་དང་བསན་པའ་ག་རམ་ཡན་ན། །

དས་ན་བ་གས་ཆན་པ་རམས་ཀས་གཞང་འད་ལ་བརན་ནས་མ་གནས་

པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབང་ད་བས་ཏ་དཀན་མཆག་གསམ་ར་དང་།

བང་ཆབ་ལ་སགས་པ་འབས་བ་ཡན་ཞས་བཤད་པ་ཡང་གཞང་ག་དན་ད་

མ་གསལ་ཏ་འདར་བསན་པའ་ག་རམ་ན་བསན་བཅས་ཀ་ལས་ཀ་འགལ་

པར་གསངས་པ་དང་འགལ་བའ་ཕར་འགལ་པ་ལས་བསན་བཅས་ཀ་

འགལ་པར་བཤད་ཟན་ཏ་ཞས་གསངས་ས། །

གཉས་པ་ཡན་ལག་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། འབས་བ་

དཀན་མཆག་གསམ་གཏན་ལ་དབབ། ད་སབ་བད་ཀ་རགས་ངས་བཟང་

བའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། སབས་གསམ་ས་སའ་རང་བཞན། སབས་

ས་འཇག་པའ་ར་མཚན། དཀན་མཆག་ག་ས་དན་ན། །དང་པ་ལ། དཀན་

མཆག་གསམ་ལས། སངས་རས་དཀན་མཆག་ལ་ཡང་གསམ་ས། དན་

བསན། ཐ་སད་གདགས་པ། ད་དག་དན་དང་ཐ་སད་སར་བའ། །དང་པ་ན། གང་

81རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞག་ཅས་པ་ལ་སགས་པ་ས། སངས་རས་དཀན་མཆག་དང་པར་སས་པ་

ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆ་འཕལ་གསམ་གས་གདལ་བ་དད་པར་བས་

ནས་དང་པར་ད་ལ་སབས་ས་འག་ལ། ད་ལ་དད་པ་ན་ཆས་དང་དག་འདན་

ལའང་སབས་ས་འག་བའ་ཕར་ར། །ད་ལ་གཉས་ལས་རང་དན་ག་ཡན་

ཏན་ན་དབངས་རང་བཞན་གས་དག་པ་ད་མ་ག་བར་བ་དང་བལ་བའ་ཆས་

ས་ལ་ཐག་མར་ས་བ་དང་དབས་གནས་པ་དང་མཐའ་འགགས་པ་མད་ཅང་

སས་པ་དང་རམ་པར་རག་པ་ཐམས་ཅད་ཉ་བར་ཞ་བ་དང་སངས་རས་ཉད་

ཀས་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་མ་ལས་པར་རང་བང་ག་ཡ་ཤས་ཀས་རམ་

པར་སངས་རས་པ་ས་མངན་སམ་ད་མཁན་པ་དང་གསམ་མ། །གཉས་པ་

གཞན་དན་ག་ཡན་ཏན་ན་རམ་མཁན་ག་ཡ་ཤས་ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་

མ་དམགས་པའ་ཚལ་གས་ཐགས་ས་ཆད་པ་ན་མངན་པར་རགས་པར་

སངས་རས་པ་ཡན་ལ་ད་ལ་བརན་ནས་ལམ་སན་པའ། །ལམ་ཇ་ལ་བ་ཞག་

ན་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཕར་འཇག་པ་མད་པ་དང་སར་མ་ལག་པའ་

ཕར་རག་པའ། །དགས་པ་ན་མ་རག་པས་བསབས་པས་ཆས་ཀ་ས་མ་

རགས་པའ་འག་བ་རམས་ཀས་ད་རགས་པར་བ་བའ་ཕར་ར། །ད་ལར་ན་

མཁན་པ་དང་བར་བའ་རལ་ག་དང་ར་ར་མཆག་བསམས་པའ་སངས་རས་

ད་ལ་འདད་ད་ཞས་པའ། །མཁན་པ་དང་བར་བ་དག་རལ་ག་ཇ་ལར་ཡན་

ཞ་ན། མང་དང་གཟགས་ཀས་བསས་པའ་ཟག་བཅས་ཀ་ཕང་པ་ལ་ན་སག་

བསལ་ཡན་ལ་ད་ཉད་འབས་བར་མངན་པར་གབ་པས་ན་མ་ག་ཡན་ཅང་ད་

82 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གཅད་པར་མཛད་པས་རལ་ག་ལ་བ་ས་དཔར་ན་རལ་པ་ཟ་འད་ཀ་རལ་ག་

ཟ་བའ་འད་ཟར་གས་སང་པ་འབད་རལ་མད་པར་གཅད་པ་ལ་བའ། །ཡང་

ད་དག་ཇ་ལར་ར་ར་ཡན་ཞ་ན་ཕང་པ་ལ་བདག་དང་བདག་གར་འཛན་པའ་

འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བ་སན་ད་འག་བའ་མཐར་འཛན་པ་དང་། ལག་པར་

ལ་བ་དང་། ལ་བ་མཆག་ཏ་འཛན་པ་དང་། ཚལ་ཁམས་དང་བརལ་ཞགས་

མཆག་ཏ་འཛན་པ་ས་ལ་བ་ས་ཚགས་པའ་ནགས་ཐབས་པ་རམས་ཀས་

ཡངས་ས་བསར་བའ་ལས་འབས་དང་བདན་པ་ལ་ཡད་གཉས་ཟ་བའ་ཐ་

ཚམ་ག་རག་པ་འཇག་པར་མཛད་པས་ར་ར་ལ་བ་ས། དཔར་ན་ལའ་དབང་

པ་བར་བན་ག་ར་རས་ནགས་ཐབས་པས་བསར་བའ་ལ་མ་ཡན་ག་རག་

པ་འཇག་པ་ལ་བའ། །ལ་བ་དང་ཐ་ཚམ་ན་འདར་མཐང་སང་ཡན་ཞང་དས་

ན་འདད་ཆགས་ལ་སགས་པ་ཉན་མངས་གཞན་ཡང་མཚན་ལ་ད་དག་ན་

ནགས་ཐབས་པས་བསར་བའ་རག་པ་དང་འད་ས། ད་དག་འཇག་རན་པའ་

ཤས་རབ་ཀས་འཕགས་པ་དང་རགས་པར་དཀའ་བའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་

ཐ་སད་གདགས་པ་ན། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་ས་ད་འདས་བས་

ཀ་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀས་དབན་པས་ན་འདས་མ་བས་པ་དང་རམ་པར་རག་

དང་སས་པ་ཉ་བར་ཞ་བས་ན་ལན་གས་གབ་པ་དང་ས་དང་རགས་ལས་མ་

རགས་པས་གཞན་ག་རན་གས་རགས་པ་མན་པ་གསམ་ན་རང་དན་ཡན་

ལ། ཤས་བ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པའ་གནས་ལགས་མ་ལས་པ་མཁན་པའ་

ཡ་ཤས་དང་། སག་བསལ་ར་དང་བཅས་པ་སལ་བའ་བར་བའ་ཐགས་

83རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ར་དང་། ད་གཉས་ཀ་བདག་རན་ལ་བརན་ནས་སག་བསལ་རར་བཅས་

སལ་བར་ནས་པའ་འཕན་ལས་དང་གསམ་ན་གཞན་དན་ཡན་ཅང་ད་ལར་

དན་གཉས་ཕན་སམ་ཚགས་པ་དང་ལན་པ་ན་སངས་རས་དཀན་མཆག་

ཉད་ཡན་ན། །གསམ་པ་དན་དང་ཐ་སད་སར་བ་ན། ད་བཞན་གཤགས་

པའ་ཆས་ཀ་ས་ན་འདས་མ་བས་པ་ཡན་ཏ་འདས་བས་ཀ་ཆས་ཐག་མར་

ས་བ་དང་དབས་ས་གནས་པ་དང་མཐར་འགགས་པ་མད་པའ་རང་བཞན་

ཡན་པའ་ཕར་ར། །འཕགས་པ་སངས་རས་ཐམས་ཅད་ཀ་ཡལ་འཇག་པ་

ཡ་ཤས་སང་བ་རན་ལས། འཇམ་དཔལ་ས་བ་མད་ཅང་འགགས་པ་མད་

པ་ཞས་བ་བ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་བཅམ་པ་ཡང་དག་པར་

རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཚག་བ་དགས་ཏ་ཞས་ས། །མཛད་པ་ཕན་ལས་

ཐམས་ཅད་ལན་གས་གབ་པ་ས་འབད་རལ་མད་པ་ཞས་བ་བར་བརད་ད་

སས་པ་དང་རམ་པར་རག་པ་ཐམས་ཅད་ཉ་བར་ཞ་བའ་ཕར་ར། །ཆས་

ཀ་ས་ཅན་ཞས་པ་ན་ཁད་པར་ག་གཞ་ངས་བཟང་བའ། །ད་ཉད་ལས། བ་

ཌར་ཡ་ས་གཞ་ད་མ་མད་པའ་བར་བན་ག་གཟགས་བརན་དཔ་བཀད་

ད། འཇམ་དཔལ་ད་བཞན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་བཅམ་པ་ཡང་དག་

པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀང་གཡ་བར་མ་མཛད། སམས་པར་མ་

མཛད། ས་བར་མ་མཛད། རག་པར་མ་མཛད། རམ་པར་རག་པར་མ་མཛད་

ཅས་པ་ལ་སགས་པ་གསངས་ས། །ཡང་ད་ཉད་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་

སགས་པའ་རན་གས་རགས་པར་བ་བ་མ་ཡན་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པ་

84 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཉད་ཀས་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་ས་ས་རང་ག་རག་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་འགའ་

ཡང་གཟགས་པ་མད་པའ་ཚལ་གས་རགས་པར་བ་བ་ཙམ་ཡན་ག་ད་ལས་

གཞན་གས་ཇ་ལ་བ་བཞན་མ་རགས་པའ་ཕར་ར། །ད་ཉད་ལས། བལར་

མད་པ། མཉན་ད་མད་པ། བསམ་ད་མད་པ། མང་ད་མད་པ། རག་ཏ་མད་

པ། མཚན་མ་མད་པ། རམ་པར་རག་པ་མད་པ། རམ་པར་རག་པར་བ་བ་མ་

ཡན་པ་ཞས་པ་དང་། ད་བཞན་ཉད་ཅས་བ་བ་ན་ད་ཁ་ནའ་ཚག་བ་དགས་

ས། །ད་བཞན་ཉད་དང་བདག་མད་ད་ན་གཉས་ས་མད་ད། །གཉས་ས་མད་

པའ་དན་གང་ཡན་པ་ད་ན་བང་ཆབ་ས་བང་ཆབ་ན་དན་རགས་པའ་ཞས་པ་

ལ་སགས་པ་གསངས་ལ། མད་གཞན་ལས་ཀང་། སངས་རས་རམས་ན་

ཆས་ཀ་ས། །འདན་པ་རམས་ན་ཆས་ཉད་བལ། །ཆས་ཉད་ཤས་བ་མ་ཡན་

ཏ། །ད་ན་ཤས་པར་ཡངས་མ་ནས། །ཞས་ས། །གཉས་པ་གཟགས་ཀ་ས་

ན་ད་ལར་རང་ཉད་ཆས་ཀ་སར་སངས་རས་ནས་འདས་མ་བས་ལ་སགས་

པའ་ཆས་རམ་པ་གསམ་དང་ལན་པའ་ཆས་ཀ་དབངས་ད་ངས་པ་དང་མ་

ངས་པ་དང་། ལག་པ་ཉད་ད་ངས་པའ་སམས་ཅན་རམས་ལ་ཁད་མད་ད་

རགས་པའ་ཕར་ན་མཁན་པ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ། །ད་ལར་རང་གས་

མཁན་ནས་ག་བར་ག་ད་མས་རབ་ཏ་བསབས་པས་ཆས་ཀ་ས་མ་རགས་

པའ་སམས་ཅན་རམས་ལ་ད་རགས་པར་བད་པའ་ལམ་ཕན་ཅ་མ་ལག་པ་

སན་པའ་ཕར་ན་ཐགས་བར་བ་ཆན་པ་དང་ལན་པའ། །མད་ལས། གང་

ཡང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་བང་ཆབ་རམ་པ་བཅ་དག་བསན་ནས་མཐར་

85རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

འད་སད་ད། འཇམ་དཔལ་ད་ལ་ཆས་ཐམས་ཅད་ད་ལ་བའ་རང་བཞན་ད་

མངན་པར་རགས་པར་བང་བ་ས། སམས་ཅན་རམས་ལ་ཡང་མ་དག་པའ་

ད་མ་དང་མ་བལ་བའ་སན་དང་བཅས་པའ་ཆས་ཀ་དབངས་གཟགས་ནས་

སམས་ཅན་རམས་ལ་རམ་པར་བར་བ་ཞས་བ་བའ་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་ཐགས་ར་ཆན་པ་རབ་ཏ་འཇག་ག། ཞས་ས། །ད་ལ་བའ་ཡ་ཤས་དང་

ཐགས་ར་ཡས་བདག་པའ་རན་བས་ནས་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་མཚངས་པ་

མད་པ་བསར་བས་སམས་ཅན་རམས་ཀ་སག་བསལ་དང་ཉན་མངས་པ་ས་

སབ་པ་མཐའ་དག་སང་བའ་ཕར་ནས་པ་ས་འཕན་ལས་ཕན་སམ་ཚགས་

པའ། །ད་ལར་དན་དག་ལས་དང་པ་འདས་མ་བས་ལ་སགས་པ་ཆས་སའ་

ཡན་ཏན་གསམ་གས་ན་རང་ག་དན་མཐར་ཐག་པ་བསན་པ་ཡན་ཏ། རང་

ཉད་ཟག་བཅས་ཀ་རད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བལ་བའ་ཟག་མད་ཀ་དབངས་

མངན་ད་གར་པས་བད་བ་དམ་པ་ལན་གས་གབ་པའ་ཕར་ར། །མཁན་པ་

ལ་སགས་པ་ཕ་མ་གཟགས་སའ་ཡན་ཏན་གསམ་གས་གཞན་དན་ཕན་

སམ་ཚགས་པ་ཡན་ཞས་པ་ན་དན་བས་བའ། །ཡང་ན་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་

ཀས་ཆས་ཀ་ས་མངན་སམ་ད་གར་པ་ན་རང་ཉད་ཟབ་མ་མངན་པར་བང་

ཆབ་པ་ཡན་པས་རང་ག་དན་ཡན་ལ། ཐགས་ར་དང་ནས་པ་གཉས་ཀས་

ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བ་ན་མད་པ་བསར་བར་མཛད་པས་གཞན་ག་དན་ཡན་

ན། །ཆས་ཀ་ས་ན་ད་གཉས་ཀའ་རན་ཡན་ཏ། རན་ལས། ས་གསམ་དག་

གས་སངས་རས་ཀ། །ས་བསས་པ་ན་ཤས་བ་ས། །ས་གསམ་དག་གས་

86 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རང་གཞན་ག། །དན་འད་རན་དང་བཅས་པར་བསན། །ཞས་ས། །

གཉས་པ་ཆས་དཀན་མཆག་ལའང་གསམ་ས། དན་ག་དངས་པ་

དགད། ད་ལ་ཐ་སད་གདགས། དན་དང་ཐ་སད་སར་བའ། །དང་པ་ལ་གཉས་

ཏ། འགག་པ་དང་། ལམ་ག་བདན་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། རང་བཞན་

རམ་དག་དང་། ག་བར་ད་བལ་ལ། །དང་པ་ལའང་གསམ་ལས། རག་གས་

དཔད་པར་མ་ནས་པ་ན་གང་ཞག་ཅས་པས་ཆས་ཀ་དབངས་ད་བཞན་

ཉད་ན་ཡང་དག་པར་ན་དངས་པ་མད་པར་གབ་པ་མ་ཡན་ཏ། དགག་བ་

དངས་པ་མ་གབ་པའ་ཕར། བདན་གཉས་ལས། དགག་བ་ཡད་པ་མ་ཡན་

པས། །ཡང་དག་ཏ་ན་དགག་མད་གསལ། །ཞས་པ་དང་། དབ་མ་ར་བ་ལས་

ཀང་། དངས་པ་ཡད་པར་མ་གར་པར། །དངས་མད་གང་ག་ཡན་པར་

འགར། །དངས་པ་ཞག་པར་འགར་བ་ལ། །དངས་མད་ཅས་ན་ས་བ་ས། །

ཞས་ས། །གལ་ཏ་དགག་བ་དངས་པ་ཡད་ན་རགས་མ་འགབ་ལ། མད་ན་ད་

ཉད་དངས་མད་ཡན་པས་དམ་བཅའ་ལ་གནད་པར་འགར་ར་ཞ་ན། དངས་

པ་མ་གབ་པས་རགས་གབ་ལ། དངས་པ་མ་གབ་པས་ཐ་སད་ད་དངས་མད་

ཡན་ཡང་ད་ཁ་ནར་དངས་མད་ད་མ་འགར་བས་དམ་བཅའ་ལ་གནད་པ་

མད་ད། །གལ་ཏ་དགག་བ་དངས་པ་བས་ས་བཏགས་ནས་ཡད་ད་ཞ་ན། ད་

ལ་ན་ད་དགག་པའང་བཏགས་པ་ཙམ་ད་འགར་ཏ། ར་ལམ་ག་བམ་པ་ཆག་

པ་བཞན་ན། །སད་འཇག་ལས། བཏགས་པའ་དངས་ལ་མ་རག་པར། །ད་

ཡ་དངས་མད་འཛན་མ་ཡན། །ད་ཕར་བརན་པའ་དངས་གང་ཡན། །ད་ཡ་

87རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དངས་མད་གསལ་བར་བརན། །ཞས་ས། །ཡང་ཆས་ཀ་དབངས་ད་དངས་

པར་ཡད་པ་མ་ཡན་ཏ། དངས་པའ་ཆས་ས་བ་ལ་སགས་དང་བལ་བའ་

ཕར་ནམ་མཁའ་བཞན་ན། །རགས་ན་ས་བ་ལ་སགས་པ་ན་ཀན་རབ་ཀ་

ཆས་མ་ཡན་པས་གབ་ལ། ཁབ་པ་ན་དངས་པ་ས་སགས་དང་བཅས་པར་

ཐ་སད་པའ་བས་མཐང་བས་གབ་བ། །འཕགས་པ་ས་གཅན་འཛན་བཟང་

པས་ཡམ་ལ་བསད་པ་ལས། ས་བསམ་བརད་མད་ཤས་རབ་ཕ་རལ་ཕན། །

མ་སས་མ་འགགས་ནམ་མཁའ་ང་བ་ཉད། །ས་ས་རང་རག་ཡ་ཤས་སད་

ཡལ་བ། །དས་གསམ་རལ་བའ་ཡམ་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །ཞས་ས། །གལ་

ཏ་ཐ་སད་པའ་བ་འཁལ་ན་ཁབ་པ་སབ་བད་ཀ་ཚད་མར་མ་རང་ལ། མ་

འཁལ་ན་ས་སགས་བདན་པར་གབ་པར་འགར་ཏ། བ་མ་འཁལ་བའ་ཡལ་

ཡན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན། ས་སགས་བདན་པར་རག་པའ་བ་འཁལ་པ་ཡང་

ཁབ་པ་ངས་བད་ཀ་ཚད་མར་མ་འདད་ལ། ཐ་སད་པ་འཇལ་བད་ཀ་བ་མ་

འཁལ་བ་ཡང་དའ་ཡལ་བདན་པར་མ་འགར་ཏ། དཔད་མ་བཟད་པའ་ཕར་

ཐབ་པའ་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡལ་བཞན་ན། །ཡང་ཡད་མད་གཉས་ཀར་

ཡང་མ་ཡན་ཏ་ཡ་གལ་ར་ར་ནས་ཁགས་པའ་ཕར་དང་། ཡད་མད་ཕན་

ཚན་འགལ་བའ་ཕར་ར། །ཡང་ཡད་མད་གཉས་ལས་གཞན་དའང་གབ་པ་

མད་ད་ལས་ས་ཡད་མད་གཉས་མ་གབ་པའ་ཕར་དང་། དགག་སབ་གཉས་

ལ་བཟག་ཕགས་ཀ་ཕང་པ་གསམ་པ་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་རགས་

བསབས་ནས་སར་བ་དགད་པ་ན། རང་བཞན་གས་དག་པའ་འགག་པ་རག་

88 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གའ་བས་རང་བཞན་འདའ་ཞས་དཔད་པར་མ་ནས་ཏ། མད་པ་ལ་སགས་

པའ་མ་བཞ་གང་དའང་བརག་པར་མ་ནས་པའ་ཕར། རན་ལས། རག་གས་

རན་ཅང་མ་ངས་ལ། །མ་ཁབ་ཀན་རབ་ས་བ་ཅན། །བས་པ་ལ་ན་བརན་

པར་བརད། །ད་ཕར་ད་ཉད་ད་ཡལ་མན། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་ད་ལར་ན་ད་

བཞན་ཉད་ད་རག་ཤས་རས་དཔག་གས་ཀང་མ་རགས་པར་འགར་བས་

སས་པ་འགག་པའ་གཏན་ཚགས་རམས་དན་མད་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

རས་དཔག་གས་རང་བཞན་ཇ་ལ་བ་བཞན་རགས་པར་མ་ནས་ཀང་བཟག་

ཕགས་ས་ཞན་པའ་ས་འདགས་སལ་ནས་པའ་ཕར་རགས་དན་ཡད་ད།

དབ་མའ་སང་པ་ལས། དས་ན་རས་ས་དཔག་པའ་ཡལ། །ད་ཉད་ཡན་པར་

མ་འགབ་ཀང་། །ད་ཉད་ཤས་པའ་མ་མཐན་ཕགས། །གང་ཡན་ད་ན་དས་

སལ་བད། །ཅས་ས། །དས་ན་ཚ་རལ་མཐང་བ་རམས་ཀས་བད་བར་

གཤགས་པའ་ངས་པའ་གསང་རབ་ལ་ཡད་ཆས་པའ་དད་པས་སའ་རམ་པར་

རགས་པ་བ་བ་ཡན་ཏ། འད་ཉད་ལས། རང་བང་རམས་ཀ་དན་དམ་ན། །

དད་པ་ཉད་ཀས་རགས་བ་ཡན། །ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་འད་འབར་བ། །མག་

མད་པས་ན་མཐང་བ་མད། །ཅས་འཆད་པར་འགར་ར། །གཉས་པ་སའ་

བརད་བ་མ་ཡན་པ་ན། ད་མ་རང་བཞན་གས་དག་པའ་འགག་པ་ན་ས་

འཇག་པའ་ར་མཚན་ཅན་ག་ངས་པའ་ཚག་དང་བལ་བ་ཡན་ཏ། སའ་

བརད་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ཏ། རམ་པར་རག་པའ་ཡལ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། གང་ཕར་འད་དན་བརད་པ་ཡས། །གཞན་

89རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལ་སན་ད་མད་པ་དང་། །ཞས་པ་དང་། ར་བ་ལས། བརད་པར་བ་བ་ལག་པ་

ས། །སམས་ཀ་སད་ཡལ་ལག་པས་ས། །མ་སས་པ་དང་མ་འགགས་པ། །

ཆས་ཉད་མ་ངན་འདས་དང་མཚངས། །ཞས་ས། །ད་ལར་ན་གསང་རབ་ཀ་

བརད་བར་བས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན་ར་མའ་གཟགས་བརན་ལ།

འད་ན་ཚངས་པའ། །འད་ན་བར་བན་ན། །ཞས་པ་ལར་བཏགས་ནས་

བཤད་པ་ཡན་ཏ། མད་ལས། ཡ་ག་མད་པའ་ཆས་རམས་ལ། །ཉན་པ་གང་

དང་སན་པ་གང་། །འགར་བ་མད་ལ་ས་བཏགས་ནས། །ཉན་ཅང་སན་པར་

བད་པ་ཡན། །ཞས་ས། །གསམ་པ་འཕགས་པའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཡལ་ཡན་པ་

ན། དན་ད་ཐག་ཆན་འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་ཡ་

ཤས་ན་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་མ་ལས་པའ་ཕར་ས་ས་རང་ག་རག་པ་

ཡན་ལ་དས་འགའ་ཡང་མཐང་བ་མད་པའ་ཚལ་གས་རགས་པར་བ་བ་

ཡན་ཏ། འད་ཉད་ལས། ཆས་དབངས་རང་བཞན་གང་ཡན་ད་རགས་པ། །

མཉམ་པར་བཞག་པའ་རལ་འབར་པ་ཡས་མཐང་། །ཞས་པ་དང་། མད་

ལས། འགའ་ཡང་མཐང་བ་མད་པ་ན་ད་ཁ་ན་ཉད་མཐང་བའ། །ཞས་ས། །ད་

ཡང་ས་དང་པར་དབངས་ད་བཞན་ཉད་མཐང་སང་གས་དག་པ་མངན་སམ་

ད་མཐང་ལ་གཉས་པར་སམ་སང་ཆན་པའ་ཆན་པས་དག་པ་མངན་སམ་ད་

མཐང་བ་ནས། བཅ་པར་ཆང་ངའ་ཆང་ངས་དག་པ་མངན་སམ་ད་མཐང་ལ་

སབ་པའ་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཀས་དག་པ་ན་མ་ཡན་པས་སངས་རས་

ཀ་ཡ་ཤས་དང་ཁད་པར་མད་པ་ན་མ་ཡན་ན། །ཡང་དག་པར་རགས་པའ་

90 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སངས་རས་ཀས་ན་སབ་གཉས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པས་དག་པའ་

ཆས་ས་མངན་ད་མཁན་ཏ། ཆས་ཀ་དབངས་ས་བསད་པ་ལས། ཇ་ལར་

ཚས་པའ་ཟ་བ་ལ། །སད་ཅག་སད་ཅག་རས་པར་མཐང་། །ད་བཞན་ས་ལ་

ཞགས་རམས་ཀང་། །རམ་གས་རམ་གས་འཕལ་བར་མཐང་། །ཇ་ལར་

ཡར་ངའ་བཅ་ལ་ལ། །ཟ་བ་རགས་པར་གར་པ་ལར། །ད་བཞན་ས་ཡ་

མཐར་ཐག་ན། །ཆས་ཀ་ས་ཡང་རགས་པར་གསལ། །ཞས་པ་དང་། འད་

ཉད་ལས་ཀང་། བཙས་པའ་ཁམ་ནས་བ་ཆང་གས། །ཉ་མའ་གཟགས་

བཞན་འཕགས་པས་ཀང་། །ཞས་འཆད་པར་འགར་ལ། མད་ལས་ཀང་།

སན་མཐང་མཁའ་ལ་ཉ་བཞན་འདར་ཁད་ཕགས་གཅག་བ་གས་ཅན། །བ་

མག་དག་པའ་འཕགས་རམས་ཀས་ཀང་རམ་པ་ཐམས་ཅད་མཐང་མ་

ལགས། །བཅམ་ལན་འདས་ཁད་ཆས་ས་གང་དག་བ་གས་མཐའ་ཡས་པ། །

ཤས་བ་མཐའ་མད་མཁའ་དབངས་ཁབ་པ་ད་དག་གས་ཀན་མཐང་། །ཞས་

གསངས་ས། །གཉས་པ་ག་བར་ད་བལ་ལ་འཁར་བའ་ར་བ་ལས་དང་ཉན་

མངས་པ་ཞ་བས་གཉས་ས་མད་པ་དང་། ད་དག་གས་ཞ་ཚལ་ཚལ་བཞན་

མ་ཡན་པའ་ཡད་ལ་བད་པ་མད་པས་རག་པ་མད་པའ། །གཉས་པ་ལམ་

ག་བདན་པ་ལ་གཉས་ཏ། སའ་དན་དང་། གཞང་ག་དན་ན། །དང་པ་ལ་

བཞ་ས། ལམ་ག་མཚན་ཉད། མཚན་བ་ས་དན། མཚན་གཞའ་དབ་བ། ས་

བའ་རན་བསམ་པའ། །དང་པ་ལ་ཐར་པའ་ལམ་ཙམ་ག་མཚན་ཉད། བདག་

མད་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཐར་པར་བགད་པའ་རན་བད་པའ། །ད་ལ་

91རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བདག་མད་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཉད་ཐར་པར་བགད་པའ་རན་བད་པའ་ཆ་

ནས་ལམ་ད་བཞག་ཅང་། ཡན་ཏན་ག་རན་བད་པའ་ཆ་ནས་ས་དང་། སང་

བ་སང་བའ་ཆ་ནས་གཉན་པར་བཞག་ག །བ་བག་ཏ་ཉན་ཐས་དང་། རང་

རལ་དང་། ཐག་ཆན་ག་ལམ་ག་མཚན་ཉད་ན་རམ་པ་ལར་གང་ཟག་ག་

བདག་མད་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་རང་ཉད་ཞ་བདའ་ཐར་པར་བགད་

པའ་རན་བད་པ་དང་། བདག་ཕད་དང་གཉས་ཀས་སང་པར་རགས་པའ་

ཤས་རབ་རན་ལས་རང་བང་ག་ཐར་པར་བགད་པའ་རན་བད་པ་དང་།

བདག་མཐའ་དག་གས་སང་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་སད་ཞ་ལ་མ་གནས་

པའ་ཐར་པར་བགད་པའ་རན་བད་པའ། །འད་ལར་བདག་ཅག་ག་བ་མའ་

གསང་ལས། ད་ལར་ན་མཐང་ལམ་པའ་ཟག་མད་ཀ་ཚལ་ཁམས་ལ་སགས་

པའ་ཡན་ཏན་གཞན་རམས་ལམ་མ་ཡན་པར་འགར་ཏ། ཤས་རབ་མ་ཡན་

པའ་ཕར། འདད་པར་མ་ནས་ཏ། ཟག་མད་ཡན་པས་སག་བསལ་ཀན་

འབང་མ་ཡན་ལ། འདས་བས་ཡན་པས་འགག་བདན་མ་ཡན་པའ་ཕར་

ལམ་ཡན་དགས་ཏ། འཁར་འདས་ཀ་ཆས་ཐམས་ཅད་བདན་བཞས་བསས་

པའ་ཕར་ར། །དས་ན་ཤས་རབ་མཚངས་པར་ལན་པ་དང་བཅས་པ་ཞས་

སས་ན་ལང་དང་མཐན་ཞས་འབང་བ་ན། ད་དག་ལམ་ཉད་མ་ཡན་པ་འདད་

ཅང་ལམ་ག་གགས་སམ་ཡན་ལག་མ་ཡན་པར་ཐལ་བ་ཁབ་པ་མད་ད། །ད་

དག་ལམ་ག་བདན་པས་བསས་པ་ཡན་ཡང་ལམ་ཉད་མ་ཡན་ཏ་སངས་

རས་ཀ་དག་པའ་ཞང་དང་ས་ལ་སགས་པ་བཞན་ན། །གལ་ཏ་ད་དག་ལམ་

92 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ནའང་། མཚན་ཉད་དས་ལམ་ག་གགས་ས་སན་ནས་ཀ་ལམ་ཉད་ད་

མཚན་མ་ནས་ཏ། ཇ་ལར་སམས་བསད་ཀ་མཚན་ཉད་གཞན་དན་དང་

བང་ཆབ་ལ་དམགས་པའ་སམས་ད་དག་དན་གཉར་ག་འདན་པ་དང་

མཚངས་ལན་ཞས་བཀད་པས་འདན་པ་སམས་བསད་ད་མཚན་མ་ནས་པ་

བཞན་ན། །གཉས་པ་ཐར་པར་བགད་པའ་རན་བད་པའ་ཕར་ན་ལམ་ཞས་

མཚན་ཉད་དང་གཞ་མཐན་པ་ས་འཇག་རན་ལ་གགས་པའ་ལམ་བཞན་ན། །

གཉས་པ་ལའང་གཉས་ཏ། ལམ་ལ་ཡ་དབ་བ། དབ་བ་གཞན་བསན་པའ། །

དང་པ་ལ་དབ་བའ་ཆས་ལ་ལས། དབ་བའ་གཞ་ན་དགས་པ་དང་ར་མཚན་

ག་ཐར་པའ་ལམ་ག་ས་འཇག་པ་ཙམ་མ། །དགས་པ་ན་ཚགས་ཀ་ལམ་ལ་

སགས་པ་ལའ། །འབད་པའ་ར་མཚན་ལ་ང་བ་ཐས་བསམ་དང་སམ་བང་

ག་ཤས་རབ་གཉས་ལས། དང་པ་ཚགས་ལམ། གཉས་པ་ལམ་འཇག་རན་

པ་དང་། ད་ལས་འདས་པ་གཉས་ལས་དང་པ་སར་ལམ། གཉས་པ་ལའང་

གསར་ད་ཐབ་པ་དང་། ད་གམས་པ་གཉས་ལས་དང་པ་མཐང་ལམ་ཡན་ལ།

གཉས་པ་ལའང་གཉས་ལས། དང་པ་གམས་པ་མ་རགས་པ་སམ་ལམ་དང་།

ད་རགས་པ་མཐར་ཕན་པའ་ལམ་མ། །དབ་དན་ན་ང་བ་མ་གཅག་ས། ས་

ཕ་རམ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ལ་པ་གངས་ངས་པ་ན། འབད་པའ་ར་

མཚན་ལར་ར། །གཉས་པ་དབ་བ་གཞན་བསན་པ་ལ་བཞ་ས། ང་བ་དང་།

ར་འབས་དང་། ཤས་བ་དང་། མཚན་ཉད་ཀ་ས་ནས་དབ་བའ། །དང་པ་ན་

ཐས་བསམ་སམ་གསམ་ལས་བང་བའ་ཤས་རབ་གསམ་ཡན་ཏ། རན་

93རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལས། ཐས་ལ་སགས་པའ་ཤས་གསམ་གས། །ཆས་ཀ་དམགས་པ་རད་

པར་འགར། །ཞས་པ་དང་། དབས་མཐའ་ལས། ཐག་པ་ཆན་པར་ཇ་ལ་བར། །

ཆས་རམས་བཏགས་པར་མཛད་པ་དག །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རག་པར་

ཡང་། །ཤས་རབ་གསམ་གས་ཡད་བད་པའ། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཐས་པ་

ལས་བང་བ་ན་རད་བད་ཀ་ས་ལ་བརན་ནས་དན་རམ་པར་འབད་པ་ཡན་

ཞང་། བསམ་བང་ན་ས་དང་དན་གཉས་ཀ་ལ་བརན་ནས་དན་ངས་པ་ཡན་

ལ། སམ་བང་ན་ས་ལ་མ་ལས་པར་གམས་པའ་མཐས་དན་རགས་པ་ས།

མཛད་ལས། ཐས་སགས་ལས་བང་བ་རམས་ན། །མང་དང་གཉས་ཀ་དན་

ཡལ་ཅན། །ཞས་ས། །ད་དག་ག་བད་ལས་ན། དག་བའ་ས་བན་བཞག་པས་

ཁམས་རས་པར་བད་པ་དང་། རགས་པའ་སབས་ཀས་བསམ་པ་ཐག་པ་

ནས་འཇག་པར་བད་པ་དང་། ད་ཁ་ན་ཉད་མཐང་ན་སང་བ་ལས་གལ་བར་

བད་པ་ས། རན་ལས། ད་ན་བག་ཆགས་རགས་དང་ཞ་བ་དང་། །རབ་ཏ་

རགས་དང་རམ་པར་གལ་བར་བད། །ཅས་པ་དང་། དབས་མཐའ་ལས།

ཁམས་བརས་བད་དང་འཇག་བད་དང་། །ད་ན་དན་རམས་འགབ་པར་

འགར། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཚགས་ལམ་ན་ཐས་བསམ་ག་ཤས་རབ་ཡན་ཅང་

ལག་མ་བཞ་ན་སམ་བང་ག་ཤས་རབ་ཡན་ན། །ཁ་ཅག་ཚགས་ལམ་ན་

སམ་བང་ག་ཤས་རབ་ཡད་པར་འདད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། བདག་མད་པའ་

ཆས་ཉད་ལ་གསལ་སང་དང་པར་ཐབ་པ་ཡད་པར་འགར་ཏ་སམ་བང་ག་

ཤས་རབ་དང་པར་ཐབ་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་སར་ལམ་དད་ཡན་

94 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པར་འགར་ཏ། སབ་དཔན་སང་བཟང་པས། རམ་པར་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་

ཀ་མའ་ས་ལས་ཡན་པའ་ཕར་ད་བར་འགར་བ་ཞས་གསངས་པས་ཁབ་པ་

ཡད་ད། །དས་ན་ཚགས་ལམ་ཆན་པ་ན་ཏང་ང་འཛན་ལ་གནས་ནས་ཤས་

རབ་བསམ་པ་ཡད་ཀང་བསམས་པའ་སབས་ཀས་སས་པའ་ཤས་རབ་

མད་ད། ཡད་ན་སར་ལམ་དང་ཁད་པར་མ་འགབ་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་

ར་འབས་ཀ་ས་ནས་དབ་ན་གང་ཟག་སབ་པའ་རད་ལ་ཡད་པ་སབ་པའ་

ལམ་དང་། དག་བཅམ་པའ་རད་ལ་ཡད་པ་མ་སབ་པའ་ལམ་ས་གཉས་ས། །

ད་ལ་ཚགས་ལམ་ལ་སགས་པ་བཞ་ན་དང་པ་ཡན་ལ། ལ་པ་ན་གཉས་པ་

ཡན་ན། །གསམ་པ་ཤས་བའ་ས་ནས་དབ་ན། ལམ་དང་པ་གཉས་ན་ད་ཁ་

ན་ཉད་མ་མཐང་བས་མས་པས་ཡད་ལ་བད་པ་ཞས་བ་ལ་ཕ་མ་གསམ་ན་

ད་ཁ་ན་ཉད་མཐང་བས་ད་ཁ་ན་ཉད་ཡད་ལ་བད་པ་ཞས་བའ། །བཞ་པ་

མཚན་ཉད་ཀ་ས་ནས་དབ་བ་ལ་གསམ་ལས། དང་པ་གཞན་ལགས་དགག་

པ་ན། ཁ་ཅག་ན་ར། ཚགས་སར་ལ་སགས་པ་ལ་ཆར་ལམ་བདན་མཚན་

ཉད་པ་ཡན་ཞས་ཟར་བ་མ་འཐད་ད། ཚགས་སར་གཉས་ཟག་མད་ཡན་

པར་འགར་ཏ། ལམ་བདན་མཚན་ཉད་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཁབ་པ་ན་

མཛད་ལས། ལམ་མ་གཏགས་པའ་འདས་བས་རམས། །ཟག་བཅས་གང་ཕར་

ད་དག་ལ། །ཟག་རམས་ཀན་ཏ་རས་པར་འགར། །ཟག་མད་ལམ་ག་བདན་

པ་དང་། །ཞས་རས་ས་འག་ལག་གཉས་ཀ་གསངས་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་

ཟ་བ་སང་པས་ཞས་པའ་མད་ལས། ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ན་རམ་

95རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་གཉས་ཏ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དང་། ཟག་པ་མད་པའ། །རགས་ཀ་བ་ད་

ལ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ན་མས་པས་སད་

པའ་གནས་སབས་ན་གཟང་བར་རག་པ་དང་འཛན་པར་རག་པ་ས་ད་སང་

བར་བད་པ་ན་ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པའ་

ཞས་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ། །གཞན་ཡང་ད་དག་སང་བའ་ས་བན་ནམ་

དས་བཞག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་གཉན་པ་བད་པར་འགར་ཏ། སབ་པའ་

ལམ་མཚན་ཉད་པ་ཡན་པའ་ཕར་མཐང་སམ་བཞན་ན། །ལམ་ད་དག་ལན་

པའ་གང་ཟག་དས་རགས་པའ་ཆས་ཐབ་པར་འགར་ལ། འདད་པར་མ་འས་

ཏ་ས་ས་ས་བའ་རགས་པ་ལང་ག་ཆས་ཀས་བསས་པར་གསངས་པ་དང་།

ཆས་དཀན་མཆག་མཚན་ཉད་པ་ཐབ་པས་སབས་གནས་དཀན་མཆག་ཏ་

ཐལ་བའ་ཕར་ར། །ལམ་ད་དག་རང་རགས་ཀ་ལམ་ག་སང་བ་མ་ཡན་པར་

ཡང་འགར་ཏ། ལམ་མཚན་ཉད་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་འཕགས་

པའ་ལམ་སས་པ་ན་སང་བར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ། །གཞན་དག་

མཐར་ཕན་པའ་ལམ་ཡང་ལམ་བདན་ག་མཚན་ཉད་མ་ཚང་བས་ད་མཚན་

ཉད་པ་མ་ཡན་ཞས་ཟར་བའང་མ་འཐད་ད། སངས་རས་ཀ་མངན་པར་

རགས་པ་རམས་བདན་པ་བཞའ་ཁད་པར་གང་རང་གཅག་གས་མ་བསས་

པར་འགར་ཏ། ལམ་བདན་གས་མ་བསས་ཤང་ཟག་མད་ཡན་པས་སག་

བསལ་དང་ཀན་འབང་གས་མ་བསས་ལ། འདས་བས་ཡན་པས་འགག་

བདན་གས་ཀང་མ་བསས་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་ཕང་པ་ལའ་ཁད་པར་མ་

96 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་པར་འགར་ཏ་བདན་བཞའ་ཁད་པར་གས་མ་བསས་ལ་ད་དག་ག་

ཚགས་པའང་མ་ཡན་པའ་ཕར། བས་བ་རམ་པར་གཏན་ལ་དབབ་པ་ལས།

བདན་པ་གསམ་གས་ཕང་པ་ལ་བསས་སམ་ཕང་པ་ལས་བདན་པ་གསམ་

བསས་ཞ་ན། ཕན་ཚན་གཅག་གས་གཅག་བསས་ས། །འགག་པ་དང་ཕང་

པ་ན་གང་གས་ཀང་གང་ཡང་མ་བསས་ཏ་འགག་པ་ན་ཕང་པ་བལ་ཙམ་

གས་རབ་ཏ་ཕ་བའ་ཕར་ར། །ཞས་གསངས་པས་ཁབ་པ་ཡད་ལ། ཟག་

མད་ཀ་ཕང་པ་ཡན་པས་འདད་པར་མ་ནས་ས། །གཉས་པ་རང་ལགས་

དགད་པ་ན། ཚགས་སར་གཉས་ར་དང་ལམ་ལ་དངས་ས་སར་བ་ཡན་

པས་དར་བཏགས་པ་ཡན་ག་ལམ་མཚན་ཉད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། རད་བ་མ་

ལས། བསམ་མད་གཉས་མད་རག་མད་པ། །དག་གསལ་གཉན་པའ་

ཕགས་ཉད་ཀས། །གང་ཞག་གང་གས་ཆགས་བལ་བ། །བདན་གཉས་

མཚན་ཉད་ཅན་ད་ཆས། །ཞས་པའ་ལམ་བདན་ག་མཚན་ཉད་དག་པ་དང་

གསལ་བ་དང་གཉན་པ་བད་པའ་ཆས་གསམ་མ་ཚང་བའ་ཕར་ར། །མད་

ལས། བས་པ་ས་སའ་ས་བ་རམས་ལ་ལམ་མད་ལམ་སམ་པ་ཡང་མད་པར་

འབས་བ་རམ་པར་དགད་པར་ལ་ག་ལ་ཡད་ཅས་གསངས་ས། །ཕ་མ་གསམ་

ན་ལམ་བདན་མཚན་ཉད་པ་ཡན་ཏ་དའ་མཚན་ཉད་ཚང་བའ་ཕར་ར། །

གསམ་པ་རད་པ་སང་བ་ན་གལ་ཏ་ཚགས་སར་གཉས་ལམ་མ་ཡན་ན།

ཆས་མངན་པ་ལས། ལམ་རམ་པ་ལ་ས་ཚགས་ཀ་ལམ་དང་སར་བའ་ལམ་

དང་ཞས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན། རས་དཔག་རམ་གཉས་རང་དན་ན། །

97རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཚལ་གསམ་རགས་ལས་དན་མཐང་ཡན། །ཞས་པ་ལར་ར་ལ་འབས་བའ་

སས་བཏགས་པ་ཡན་ལ། དགས་པ་ན་ལམ་ལ་འཇག་པས་ར་ད་དག་ལ་

སབ་དགས་པར་ཤས་པ་ཡན་ཞང་། དངས་ལ་གནད་བད་ན་སར་བརད་པ་

ཉད་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ད་དག་ཟག་བཅས་ཡན་ན་ཟག་མད་ཀ་དངས་ར་མ་

བད་པར་འགར་ར་ཞ་ན། མ་ངས་ཏ་ཐབ་པས་ཟག་བཅས་མཁན་པའ་ཡལ་

བཞན་ན། །ཟག་མད་ཀ་དངས་ཀ་ཉར་ལན་མ་བད་པར་འགར་ར་ཞ་ན།

དའང་མ་ངས་ཏ་ཟག་མད་ཀ་སད་ཅག་དང་པའ་ཉར་ལན་བཞན་ན། །གལ་

ཏ་སངས་རས་ཀ་ས་ན་ལམ་བདན་ཡད་ན། མད་ལས། སངས་རས་བཅམ་

ལན་འདས་རམས་ན་ལམ་ཆད་པ་འཇག་པ་ཆད་པ་སས་པ་དང་སད་པར་

འདན་པ་ཆད་པ་ཞས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན་གང་ནས་གང་ད་བགད་

པའ་རན་ད་གར་པའ་སབ་པའ་ལམ་རན་ཆད་པ་ཡན་ཏ་ད་ལས་གང་ད་

བགད་ད་མད་པའ་ཕར། བས་བ་ལས། གང་ག་ཚ་འཇག་རན་ལས་འདས་

པའ་ཕང་པ་ལ་པ་ཐམས་ཅད་ལམ་གས་བསས་པ་ཡན་པ་དའ་ཚ། ཅའ་

ཕར་འཕགས་པའ་ལམ་ཡན་ལག་བརད་པ་ལ་ལམ་ག་བདན་པ་ཞས་བ་ཞ་

ན། བསབ་པ་གསམ་ག་དབང་ད་བས་པའ་ཕར་ར་ཞས་གསངས་ས། །བཞ་

པ་ས་བའ་རན་བསམ་པ་ལ་གཉས་ལས། དང་པ་ལས་ཀ་རན་ལ་ཐག་ཆན་

ག་ཚགས་ལམ་དང་པར་ས་བ་ན་གང་གསམ་ད་སས་པའ་སས་པ་དང་བད་

མད་ཀ་མ་དང་། འདད་པའ་ལ་རགས་དག་ལ་ས་བ་ཡན་ཏ། མད་ལས།

གང་ཚ་རང་གཉས་གཙ་བ་ཡས། །ཆས་ཀ་དམ་པ་འད་བཤད་པ། །ད་ཚ་ལ་

98 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

མ་སང་ཕག་བར། །བང་ཆབ་ཏ་ན་སམས་བསད་ད། ། ཞས་ས། །ད་དག་

ལའང་མའ་རན་མཆག་ཏ་གར་པ་ས། སབ་དཔན་ཙན་ག་མའ་སངས་ཡག་

ལས། བད་གཤགས་ལམ་བརན་འག་བའ་འདན་པར་ཆས་གར་ཅང་། །

སམས་ཀ་སབས་ཆན་མ་ཡས་རད་པ་གང་ཡན་པའ། །ལམ་ད་ལ་དང་ཀ་

ཡས་མ་རད་ལ་མན་དང་། །མཁའ་ལང་རག་འཛན་མའམ་ཅ་དང་ལ་འཕས་

མན། །ཞས་ས། །ཐག་པ་ཆང་ངའ་ཚགས་ལམ་ན་མའ་རན་ཁ་ན་ལ་ས་བར་

འདད་ད། མཛད་ལས། འགག་པ་དང་པར་མ་ནང་ད། །མ་ཡ་ནང་ནས་འཕན་

པར་བད། །ཅས་ས། །སར་ལམ་ག་དང་པ་དང་མཐང་ལམ་ཡང་རན་ད་དག་

ལ་ས་ཡ། གང་མ་གཉས་ཀ་རན་ལ་མཐང་ལམ་མ་ས་ས། འད་ས་བ་ལ་རད་

ལ་ས་ཤས་ཆ་བ་དང་ལན་དགས་པ་ལས་གང་མ་ལ་ད་མད་པའ་ཕར་ར། །

སམ་ལམ་དང་པ་ས་བའ་རན་ཡང་ད་ཉད་ཡན་ཏ། མཐང་ལམ་ག་རས་ཐག་

ལ་ས་བའ་ཕར་ཞས་གང་མ་དག་གསངས་ས། །ལམ་དང་པ་གཉས་དང་

སམ་ལམ་ག་རན་དང་མཐར་ཕན་པའ་ལམ་ན་མ་ཁམ་པའ་གནས་མ་

གཏགས་པ་ཁམས་གསམ་ཀའ་རན་ལ་སའ། །འདད་པར་གསམ་ཐབ་ཐ་མ་

ན། །གསམ་ད་གང་ན་མཐང་ལམ་མད། །མ་ས་ལང་ལས་འདར་རམ་ཞང་། །

ད་མཐར་ཕན་ཞས་འབང་ཕར་ར། །ཞས་ས། །གཉས་པ་སམས་ཀ་རན་ན་

ཚགས་ལམ་ན་གང་མའ་སམས་ཡད་ཀང་དའ་རགས་པ་ད་ད་ལས་སས་པ་

མ་ཡན་ཏ། ཐས་བསམ་ག་ཤས་རབ་ཡན་པས་ཏང་ང་འཛན་ལ་མ་བརན་

པའ་ཕར་ར། །དས་ན་འདད་པའ་སམས་ལ་བརན་ན། །སར་མཐང་ན་

99རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བསམ་གཏན་དང་པའ ་ཉར་བསགས་དང་། དངས་གཞ་དང་། དངས་

གཞ་ཁད་པར་ཅན་དང་། གཉས་པ་དང། གསམ་པ་དང། བཞ་པའ་དངས་

གཞ་ས་བསམ་གཏན་ས་དག་གང་ཡང་རང་བ་ལས་ས་ས། སམ་བང་མ་

ལགས་མད་པ་དང་། །ཁད་པར་བསམ་གཏན་ས་པའ། །ཞས་ས། །ད་དག་

ལས་གཞན་པ་མ་ཡན་ཏ་འདད་པའ་སམས་གཡངས་པ་དང་ཕ་མ་གསམ་

ག་ཉར་བསགས་ལ་བརན་པ་བས་དངས་གཞ་ལ་བརན་པ་ས་བ་དང་།

གཟགས་མད་ཞ་གནས་ཤས་ཆ་བས་མ་གསལ་བའ་ཕར་ར། །ཚལ་འད་

ཡང་ཉན་ཐས་པའ་རམ་པར་བཞག་པ་ཡན་ཏ་དའ་ལགས་ལ་དང་པའ་ཉར་

བསགས་རབ་ཏ་དབན་པ་ལ་བརན་ནས་ལམ་བགད་ད། དག་བཅམ་པ་ཐབ་

པ་ན་ཉན་སབ་ཐམས་ཅད་སངས་ཀང་སམས་འཇག་ག་སབ་པ་མ་སང་བས་

ཤས་རབ་ཀ་ཆ་ལས་རམ་པར་གལ་བ་ཞས་བ་བ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །ཐག་

པ་ཆན་པའ་ཚལ་ན། རན་ལས། བསམ་གཏན་ལ་ཐབ་མངན་པར་ཤས། །

མངན་པར་བསབ་པའ་ས་ནས་ད། །ཞས་འབང་བས་ཚགས་ལམ་ཆན་པའ་

དས་ནས་བསམ་གཏན་ག་དངས་གཞ་ཐབ་པས་ད་ལ་བརན་ག་ཉར་

བསགས་ལ་མ་བརན་ན། །ཁད་པར་དའང་མཐང་ལམ་ན་བཞ་པའ་དངས་

གཞ་དག་པ་བ་ལ་བརན་ནས་བསད་ད། ད་བསམ་གཏན་ག་མཆག་ཡན་

པས་ཡན་ཏན་ཁད་པར་ཅན་ས་བའ་རན་བད་པའ་ཕར། བསམ་གཏན་བཞ་

པ་ཤན་ཏ་དག་ཐབ་ནས། །མ་རག་ཡ་ཤས་ཆ་ངས་བཟང་བ་དང་། །ཇ་ལར་

རམ་གནས་ཡད་ལ་བད་པ་ལས། །མཐ་གབ་པ་ཡ་དམ་པ་ཐབ་པར་འགར། །

100 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཞས་ས། །ལམ་ཕ་མ་གཉས་ན་བསམ་གཏན་ས་དག་དང་གཟགས་མད་

དང་པ་གསམ་ས་ས་དག་ལ་བརན་ན། །མཛད་ལས། བང་ཆབ་དང་ན་ལམ་

ཡན་ལག །མ་གཏགས་འདད་ཁམས་སད་ར་ན། །ཞས་ས། །ཐག་པ་ཆན་པ་

ན་ཐབས་ལ་མཁས་པའ་སབས་ཀས་འདད་པ་དང་སད་རའ་སམས་ལ་

བརན་པར་འདད་ད། སབ་དཔན་སང་བཟང་པས། འདད་པ་ལ་སགས་པའ་

ས་དག་དག་ཏ་རམ་པ་དག་རན་ཆགས་ས་འབང་བའ་ཕར་བསམ་པའ་

ལམ་ཡན་ན་ཞས་གསངས་ས། །འད་ཡང་སམ་ལམ་ག་ཡན་ཏན་ག་ཆས་

འགའ་ཞག་བརན་པ་ལ་དགངས་ཀ་སམ་ལམ་ཉད་ན་ད་དག་ལ་བརན་པ་མ་

ཡན་ཏ། བསམས་པ་ལས་བང་བའ་ལག་མཐང་ག་ཤས་རབ་ཡན་པའ་ཕར་

ར། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ལས། དག་པ་ན་ད་མད་ཅས་པ་ས་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་མཐང་སམ་ག་མཉམ་གཞག་མ་རག་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ང་བ་

ལ་མཐང་སང་དང་སམ་སང་ག་ད་མ་གཏན་མད་པ་ས། ད་མ་ད་དག་ས་བན་

དང་བཅས་པའ་གཉན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་ན་སངས་རས་ཀ་ཡ་

ཤས་ས་འགར་ར་ཞ་ན། མ་འགར་ཏ་གང་ཟག་དའ་རད་ལ་སབ་པ་ཡད་

པའ་ཕར་ར། །གང་མ་དག་མཉམ་གཞག་ག་ང་ན་ད་མ་མད་པའ་ཞས་

གསངས་པ་ན་མ་འཐད་ད། ད་རང་ག་ང་བ་ད་མ་མད་པར་མ་དགངས་པའ་

ཕར་དང་། བ་ང་ན་ད་མ་ཡད་མད་ཀས་མ་དག་པ་དང་དག་པར་འཇག་མ་

ནས་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་མཉམ་གཞག་དའ་བའ་ང་བ་ལ་ད་མ་མད་ན་ད་

ལ་ད་མའ་ས་བན་ཡང་མད་དམ་ཞ་ན། ད་ཡང་ཀན་གཞ་ལ་ཡད་ཀ་མཉམ་

101རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གཞག་ལ་མད་ད་ས་བན་ག་རན་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་རང་ག་ང་བ་

ད་མས་དག་པ་ལ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་དང་ཁད་པར་མད་ད། །གལ་ཏ་

རང་ག་ང་བ་ལ་སབ་པ་མད་ན་དས་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་མཁན་པར་འགར་

ཏ་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ལས་ནས་རང་ག་ང་བ་སབ་པས་དག་པའ་ཡ་ཤས་

ཡན་པའ་ཕར། སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་བཞན་ན། །འདད་ན་ཐམས་ཅད་

མཁན་པར་འགར་ར་ཞ་ན་མ་འགར་ཏ། རང་ག་ང་བ་ད་མས་དག་ཀང་

སམས་ཀ་རད་ད་མས་མ་དག་པའ་ཕར། དཔར་ན་མག་ག་དབང་པ་སབ་

བད་ཀས་མ་རག་ཀང་རག་པ་ལ་སགས་པས་ཆད་པས་གཟགས་མ་མཐང་

བ་བཞན་ན། །གཉས་པ་གསལ་བ་ན་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་

ཤས་ཀས་ཤས་བ་བདན་པ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ཇ་ལར་གནས་པ་བཞན་

མངན་སམ་ད་མཁན་པའ་འད་ཟར་ག་སང་བ་དང་ལན་པ་ས་གསལ་བར་

རགས་ཞས་པའ། །རམ་ངས་ལས། འཇག་སགས་བཞན་ད་བསམས་པ་ཡ། །

སབས་ཀས་གསལ་བར་སང་གར་པའ། །ཤས་གང་བས་བ་ཅན་མན་པ། །

རག་མད་ད་ན་མངན་སམ་མ། །ཞས་ས། །དན་འད་ལ་ཁ་ཅག་ན་ར། ཐག་

ཆན་འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་ག་ཆས་ཅན་ཏ་སང་བ་ཡལ་ད་གཏན་མ་

བད་ད། མད་ལས། སང་མད་གནས་པའ་རལ་འབར་པ། །ད་ཡས་ཐག་པ་

ཆན་པ་མཐང་། །ཞས་གསངས་ས། །དས་ན་སང་བ་མད་པའ་ཆས་ཉད་ནམ་

མཁའ་ལ་བར་རགས་པ་ཡན་ན། །ཞས་ས། །འད་ན་བ་ཡ་འཇག་པའ་ཚལ་

ཁང་ད་མ་ཆད་པར་ཟད་ད། འད་ལར་མཐང་བའ་ལམ་ག་མཉམ་གཞག་དས་

102 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡལ་ཆས་ཉད་ད་བཞན་ཉད་ད་དངས་ས་རགས་སམ་ཤགས་ལ་རགས།

དང་པ་ལར་ན་ཡལ་ད་ཡངས་གཅད་ད་གབ་པར་འགར་ཏ་མངན་སམ་ག་

དངས་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལར་ན་ཤགས་རགས་འཕན་བད་

ཀ་དངས་རགས་གང་ཞག་ཡན། བརན་པ་ས་མ་ལ་བར་མངན་སམ་ད་

རགས་པ་ཡན་ན་ཞ་ན། ད་གཉས་བ་ང་བ་མ་གཅག་ན་དངས་རགས་དང་

དའ་ཤགས་རགས་ས་འགལ་ལ། གཅག་ན་དས་སང་བ་ཡལ་ད་མ་བད་པ་

ཉམས་ས། །དངས་ཤགས་གང་ལ་ཡང་མ་རགས་ན་ཆས་ཉད་རགས་པར་མ་

འཐད་ད། །གལ་ཏ་ས་མ་ལ་བར་རགས་པ་སང་བ་ཡལ་ད་བད་པས་རས་

ཐབ་ཡན་ན་ཞ་ན། ཅ་ཐབ་པའ་ཇ་སད་པ་མཐའ་དག་རས་ཐབ་ཏ་འགར་ར། །

ད་ལར་ན་མཉམ་པར་མ་བཞག་པའ་བ་མངའ་བར་འགར་ན་འད་ཉད་ལས།

མཉམ་པར་མ་བཞག་ཐགས་མ་མངའ། །ཞས་པ་དང་འགལ་ལ། །ཁ་ཅག་ན་

ར། མཐང་སམ་མཉམ་གཞག་ལ་སགས་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་རལ་འབར་

མངན་སམ་གས་ཆས་ཅན་ཡལ་ད་མ་བད་ཅང་ཆས་ཉད་ཤས་བ་མ་ཡན་

པས་ཡལ་རགས་པ་མད་ལ། ད་ཉད་ཀས་ན་བ་ཡང་མ་ཡན་ཏ་ཡལ་དང་

ཡལ་ཅན་ག་སས་པ་ཉ་བར་ཞ་བའ་ཕར་ར་ཞས་ས་བ་ན་བ་གས་རམ་པར་

འཁམས་པ་ཡན་ཏ། མཐང་སམ་མཉམ་པར་བཞག་པའ་གང་ཟག་ད་ལ་ཡད་

ཤས་ཡད་དམ་མད། དང་པ་ལར་ན་དས་ཡལ་བདག་མད་མ་རགས་ན་མཐང་

སམ་མཉམ་གཞག་ག་ཡད་ཤས་ས་འགལ་ལ་རགས་ན་ད་ཉད་བ་ཡན་པས་

ཁས་བངས་ཉམས་ས། །གཉས་པ་ལར་ན་གང་ཟག་ལ་ཡད་ཤས་མད་པའ་

103རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གནས་སབས་འགག་པའ་སམས་འཇག་ལ་སགས་ལར་ངས་པ་མ་ཡན་

པར་འགར་ཏ། ལ་པ་ད་དག་མ་ཡན་པའ་མཐང་སམ་མཉམ་གཞག་ནའང་

ཡད་ཤས་མད་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་སམ་ཅ་པ་ལས། ཡད་ཀ་རམ་ཤས་

འབང་བ་ན། །རག་ཏ་འད་ཤས་མད་པ་དང་། །སམས་པར་འཇག་པ་རམ་

གཉས་དང་། །སམས་མད་གཉད་དང་བརལ་མ་གཏགས། །ཞས་པ་དང་

འགལ་ལ། །གཞན་ཡང་བ་མ་ཡན་ན་ཏང་ང་འཛན་མ་ཡན་པས་མཉམ་གཞག་

ཏ་མ་འཐད་པ་དང་། བདག་མད་མ་རགས་པས་བདག་གཉས་ས་འཛན་པའ་

ས་འདགས་མ་ཆད་པ་དང་། ཤས་རབ་མ་ཡན་པས་སང་བའ་ས་བན་ག་

གཉན་པ་མ་བད་པར་འགར་ཏ་སབ་པ་གཉས་ལས་གལ་བའ་ར་ན་ཡ་ཤས་

གཉས་ཡན་ཏ། མ་རག་པ་དང་རས་འག་དང་། །ཤས་རབ་ལས་གཞན་འད་

དག་ག །སང་ར་གཞན་མད་ད་ཡ་ཕར། །ཞས་ལག་པ་གསངས་པའ་ཕར་

ར། །ད་བཞན་ད་ཤས་བཟད་སད་ཅག་མ་གཅག་དང་བཅ་དག་ལ་སགས་

པའ་རམ་གཞག་མ་རང་བ་དང་། བད་པ་པ་མད་པས་ཆས་ཉད་མངན་སམ་

ད་གསར་ད་རགས་པ་དང་རགས་ཟན་གམས་པ་དང་། དའ་སབས་ཀས་

ཡལ་གསལ་བར་རགས་པ་ལ་སགས་ཐག་པ་ཆན་པའ་ལམ་ག་རམ་པར་

བཞག་པ་ཐམས་ཅད་ནབ་པར་འགར་ན། ཀ་མ་ལ་བ་ངན་པའ་གདན་ཆན་པ་

འད་སལ་བ་དམན་པ་ས་ཞག་ག་བར་ད་འགར། དས་ན་ཐག་པ་མཆག་ག་

ལམ་ལ་གཅས་པར་འཛན་པ་རམས་ཀས་ད་ང་བའ་འདམ་རབ་ལར་རང་

རང་ད་སང་བར་བའ། །ད་ལ་བས་ན་གནས་ལགས་ན་འད་ཡན་ཏ་ཚགས་

104 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལམ་ད་ཐས་བསམ་ག་ཤས་རབ་ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་སང་ཞང་བདག་

མད་པའ་གནས་ལགས་བདན་པ་གཉས་ཀ་དན་ལགས་པར་རགས་ཏ་

འཇག་རན་ཆས་མཆག་མན་ཆད་ད་བསམ་གཏན་ག་སམས་ལ་བརན་ནས་

བསམས་པས་མཐང་ལམ་ད་གམས་ཡལ་གསལ་བར་རགས་པའ་རལ་

འབར་མངན་སམ་འགར་ཏ། སབ་དཔན་དཔལ་སས་ཀས། འགའ་ཞག་

བསམ་པ་གམས་པ་ཡ། །མཐ་ཡས་ཆས་ཀན་བདག་མད་པར། །མཐང་བ་

ད་བཞན་བདག་ཉད་ད། །འགར་ཏ་དངས་པ་མཐང་བ་བཞན། །ཞས་ས། །ད་

ཡང་རན་འབལ་ག་སང་བ་འད་བརན་པ་ས་མ་ལ་བར་དངས་ས་རགས་པས་

ཆས་ཀ་དབངས་སས་པ་དང་བལ་བ་ནམ་མཁའ་ལ་བར་ཤགས་ལ་རགས་

ཏ་སས་པའ་མཚན་མར་འཛན་པའ་ས་འདགས་བསལ་བའ་ཕར་ར། །རམ་

ངས་ལས། རང་བཞན་ཁད་པར་ཅན་མང་བས། །གཞན་གསལ་བ་ན་གཞན་

མ་ཡན། །ད་ཕར་ད་མ་དམགས་པ་ཡང་། །ད་ལས་ཁད་པར་ཅན་དམགས་

ཉད། །ཅས་པ་བཞན་ན། །ད་ལ་དངས་ཡལ་སང་བ་བརན་པ་ལ་ཇ་སད་པ་

མཁན་པ་དང་། ཤགས་ལ་སས་པའ་ས་འདགས་ཆད་པའ་ཆ་ལ་ཇ་ལ་བ་

མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཡན་ཞང་། ད་གཉས་ཀ་ཞ་གནས་ལ་བརན་ནས་སམས་

ར་གཅག་ཏ་གནས་པ་ན་མཉམ་གཞག་དང་ཏང་ང་འཛན་གས་མ་ཟན་པར་

ཡལ་ལ་འཕ་ཞང་གཡངས་པ་ན་རས་ཐབ་ཡན་ན། །ད་ལ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་

སད་པའ་མངན་སམ་གཉས་ན་ང་བ་གཅག་པ་ཡན་ཏ། དའ་དངས་རགས་

དང་ཤགས་རགས་ཡན་པའ་ཕར་ར། །མཉམ་གཞག་དང་རས་ཐབ་གཉས་

105རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ན་ང་བ་མ་གཅག་ས། ས་ཕ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འད་ཉད་ལས། ཤས་རབ་ཡ་

ཤས་རམ་གལ་རམས། །གསལ་དང་འཕ་དང་དག་ཕར་དང་། །ཐ་དད་མད་

ཕར་འད་དང་ཟར། །ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་རམས་དང་མཚངས། །ཞས་པ་

དང་། མ་རག་པ་དང་ད་ཡ་ན། །རས་ཐབ་ད་ན་ཡ་ཤས་འདད། །ཅས་ས། །

གང་དག་མཉམ་གཞག་དང་རས་ཐབ་ཀ་དན་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་རགས་

པ་ལ་བད་ཅང་གཞན་དག་ད་གཉས་ཀང་ང་བ་མ་གཅག་པར་འདད་པ་ན་

གསང་རབ་ཀ་དན་ལ་བ་གས་རབ་ཀས་ཕགས་པར་ཟད་ད། མ་སག་པ་

དང་རལ་བའ་ས་ལ་ར་གཅག་ཏ་མཉམ་པར་བཞག་པ་ལ་སགས་མཉམ་

གཞག་མ་ཡན་པར་འགར་ན། བསབ་བཏས་ལས། མཉམ་པར་བཞག་ལ་

བརན་བ་ཞང་། །མ་སག་ལ་སགས་བསམ་པར་བ། །ཞས་པ་དང་། མད་

ལས། གསར་ག་ཁ་དག་ལ་བའ་ས་ལས་ཀས། །འཇག་རན་མགན་པ་ཀན་

ནས་མཛས་པ་ས། །དམགས་པ་ད་ལ་གང་ག་སམས་འཇག་པ། །བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་ད་མཉམ་གཞག་ཅས་བ། །ཞས་པ་དང་ཇ་ལར་མ་འགལ། རན་

ལས་ཀང་། དཀར་པའ་ཆས་ཀན་རམ་པར་གཡངས་པ་དང་། །མཉམ་པར་

བཞག་དང་གཉས་ཀར་ཤས་པར་བ། །ཕ་རལ་ཕན་པ་གཉས་དང་གཉས། །

གཉས་ཀས་ཡངས་ས་བསས་པ་ཡན། །ཞས་བསམ་གཏན་དང་སམ་བང་

ག་ཤས་རབ་གཉས་ཀ་མཉམ་པར་བཞག་པའ་སས་བསས་པར་གསངས་

ས། །གཞན་ཡང་བདག་མད་རགས་པའ་ཐས་བསམ་ག་ཤས་རབ་མཉམ་

གཞག་ཏ་ཐལ་བའ་ཕར་དང་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་མངན་སམ་

106 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ང་བ་མ་གཅག་པ་ལ་སར་ག་རགས་པས་གནད་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་ཐག་

ཆན་འཕགས་པའ་མཐང་སམ་མཉམ་གཞག་ཏ་ཀན་རབ་བརན་པ་ཡལ་ད་

བད་ན་འཁལ་པར་འག་ས་བརན་པའ་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར། ར་ལམ་ག་ཤས་

པ་བཞན་ན་ཞ་ན། མ་འགར་ཏ། བརན་པ་ལ་བརན་པར་རགས་པས་བ་དན་

མཐན་པར་འཇག་པའ་ཕར་སངས་རས་ཀ་ཇ་སད་པ་མཁན་པ་བཞན་ན། །

ད་ལར་མ་ཡན་ན་རན་འབལ་ག་སང་བ་འད་ཀན་རབ་ཏ་བརན་པ་མ་ཡན་

པར་འགར་ཏ། ཀན་རབ་ཏ་བརན་པར་རགས་པ་འཁལ་པའ་ཕར་ར། །

འདད་ན་མད་ལས། འད་བད་ཐམས་ཅད་ན་བརན་པ་བས་བའ་ཆས་ཅན་ན་

ཞས་པ་དང་། དབ་མ་ར་བ་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་ཆས་གང་དག །

བས་བ་ད་ན་བརན་ཞས་གསངས། །འད་བད་ཐམས་ཅད་བས་བས་ན། །

དས་ན་ད་ཀན་རན་པ་ཡན། །ཞས་གསངས་ས། །དས་ན་བརན་པ་ལ་བདན་

པར་འཛན་པ་ན་ད་མ་ཡན་པ་ལ་དར་འཛན་པའ་ཕར་འཁལ་པ་ཡན་ཡང་

བརན་པ་ལ་དར་རགས་པ་ན་འཁལ་པར་མ་འགར་ཏ། ཡལ་ལ་གནད་པ་

མད་ཅང་བ་དན་མཐན་པར་འཇག་པའ་ཕར་ར། །མད་ལས། ཀན་རབ་རག་

པས་བཏགས་པ་ས། །ད་ཆད་འཕགས་པའ་སད་ཡལ་ལ། །ཞས་ཀན་རབ་

ཡལ་ད་མ་བད་པར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན་ཀན་རབ་ཀ་རང་

ག་ང་བ་བདན་པ་མད་པ་ལ་རག་པས་བདན་པར་ས་བཏགས་པ་ཡན་ལ་

ད་འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་གས་མད་པར་རགས་པ་ལ་དགངས་པ་ཡན་

ན། །སད་པ་ལས། གཟགས་རམས་མ་མཐང་ཚར་བ་དག་ཀང་མ་མཐང་

107རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞང་། །འད་ཤས་མཐང་བ་མད་ཅང་སམས་དཔའ་མཐང་མད་པ། །གང་ལ་

རམ་པར་ཤས་དང་སམས་ཡད་མཐང་མད་པ། །ད་ན་ཆས་མཐང་ཡན་ཞས་

བད་བར་གཤགས་པས་བསན། །ཞས་ཕང་པ་ལ་མ་དམགས་པར་གསངས་

པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་སད་ད་གསངས་པ་ན་གཟགས་མད་ཅས་པའང་

གཟགས་ཀ་རང་ག་ང་བ་མད་པ་ཡན་ག་དར་སང་བ་འགག་པ་མ་ཡན་པ་

ལར་བས་རང་ག་ང་བ་མ་མཐང་བ་ལ་དགངས་པ་ཡན་ཏ། མད་ལས། འགའ་

ཡང་མཐང་བ་མད་པ་ན་ད་ཁ་ན་ཉད་མཐང་བའ་ཞས་པ་དང་། འགལ་པ་

ལས། གང་ག་ཚ་ར་མཚན་ནམ་དམགས་པ་མ་མཐང་བ་དའ་ཚ་ཡང་དག་

པར་མཐང་བ་ཡན་ན་ཞས་ས། །སང་མད་གནས་པའ་རལ་འབར་པ། །ད་

ཡས་ཐག་པ་ཆན་པ་མཐང་། །ཞས་སང་བ་ཡལ་ད་མ་བད་པར་གསངས་པ་

དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ཡང་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་རང་ལག་ལ་དགངས་པས་

ཉས་པ་མད་ད། དས་ན་ཡལ་ག་གནས་ལགས་བདན་གཉས་ཟང་འཇག་

ཡན་པ་ལར་བས་ཀང་ད་ལར་རགས་པ་མ་འགལ་ཏ། ཡལ་ག་ཡན་ལགས་

ཇ་ལ་བ་བཞན་རགས་པའ་ཕར་ར། །མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། འད་

ལ་བསལ་བ་ཅ་ཡང་མད། །བཞག་པར་བ་བ་ཅང་ཟད་མད། །ཡང་དག་ཉད་

ལ་ཡང་དག་བལ། །ཡང་དག་མཐང་ནས་རམ་པར་གལ། །ཞས་ས། །གསམ་

པ་གཉན་པ་ན། དམགས་པ་ས་ཡལ་ཀན་ལ་ཡད་ད་འང་བ་ལ་སག་པའ་རམ་

པར་འཛན་པའ་ཆགས་པ་དང་། ཡད་ད་མ་འང་བ་ལ་སམས་འཁག་པའ་

སང་བ་དང་། བར་མ་ལ་རངས་པའ་རབ་རབ་ས་གཏ་མག་རམས་རམ་པར་

108 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འཇམས་པར་མཛད་ཅས་པས་མཚན་པས་སབ་པ་གཉས་ས་བན་དང་

བཅས་པ་སལ་བའ། །དམ་ཆས་ཉ་མ་ད་ལ་འདད་ཅས་པ་ན། ལམ་ག་བདན་

པའ་ཆས་གསམ་པ་ད་དག་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་ག་ང་བ་དག་པ་དང་།

གཟགས་གསལ་བ་དང་། མན་པ་སལ་བ་གསམ་དང་ཆས་མཐན་པས་དར་

བཀད་པའ། །

དན་འད་ལ་ཡང་སང་བ་དང་། གཉན་པ་དང་། སང་ཚལ་གསམ་

གས་ངས་པར་བ་བ་ལས། དང་པ་ལ་ང་བ་དང་། དབ་བ་གཉས་ས། །དང་པ་

ལ་གཉས་ཏ། ཐར་པའ་གགས་ཉན་སབ་དང་། ཀན་མཁན་ག་གགས་ཤས་

སབ་བ། །དང་པ་ན་གང་ཟག་ག་བདག་ཏ་རངས་པའམ། དའ་དབང་གས་

སམས་བང་རབ་ཏ་མ་ཞ་བ་མ་རག་པ་ལ་སགས་པའ། །གཉས་པ་ན་ཆས་

ཀ་བདག་ཏ་རངས་པའམ་དའ་དབང་གས་ཆས་ཙམ་ལ་བདན་པའ་མཚན་

མར་འཛན་པ་ཐམས་ཅད་ད། འད་ཉད་ལས། འཁར་གསམ་རམ་པར་རག་པ་

གང་། །ད་ན་ཤས་བའ་སབ་པར་འདད། །སར་ས་ལ་སགས་རམ་རག་གང་། །

ཉན་མངས་པ་ཡ་སབ་པར་འདད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་དབ་བ་ལ། ཉན་

མངས་པ་དང་། ཤས་སབ་ཀ་དབ་བའ། །དང་པ་ལ་ང་བ་ར་བའ་ཉན་མངས་

པ་དག་གམ་ལ་བ་ལར་ཕ་ནས་བཅ་ཡན་ལ། ད་ལས་ཀང་ལ་བ་ལ་ལས་

འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བ་ན་ཉར་ལན་ག་ཕང་པ་ལ་རག་པ་གཅག་པའ་བདག་

དང་བདག་གར་ལ་བ་ས་ལ་བ་ཐམས་ཅད་ཀ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །

མཐར་འཛན་ལ་བ་ན་ཕང་པ་ལ་རག་པའམ་ཆད་པར་མཐའ་གཅག་ཏ་ལ་བ་

109རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས་ངས་པར་འབང་བའ་བར་ད་གཅད་པའ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ལག་

པར་ལ་བ་ན་ར་དང་འབས་བའ་བ་བ་ལ་སགས་པ་མ་མཐང་བའ་དན་ལ་

སར་པ་འདབས་པ་ས་དག་བའ་ར་བ་གཅད་ཅང་མ་དག་བ་ལ་འཇག་པའ་

རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ལ་བ་མཆག་ཏ་འཛན་པ་ན་ལ་བ་དང་དའ་གནས་

ཕང་པ་ལ་མཆག་དང་གཙ་བ་དང་དམ་པར་ལ་བ་ས་ལ་བ་ངན་པ་ལ་མངན་

པར་ཞན་པའ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ཚལ་ཁམས་དང་བརལ་ཞགས་

མཆག་ཏ་འཛན་པའ་ལ་བ་ན་ཚལ་ཁམས་དང་བརལ་ཞགས་དམན་པ་དག་

དང་དའ་གནས་ཕང་པ་ལ་དག་གལ་ག་ར་དང་ངས་འབན་ད་ལ་བ་ས་ངལ་

བ་འབས་བ་མད་པར་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ལ་བ་མ་ཡན་པ་ལ་ལས།

འདད་ཆགས་ན་ཡང་དག་པ་མ་ཡན་པའ་ཡན་ཏན་ལ་མངན་པར་དགའ་བ་

ས། སད་པའ་དབང་གས་ཕང་པ་འགབ་པ་དང་སག་བསལ་བསད་པའ་ལས་

ཅན་ན། །ཁང་ཁ་བ་ན་མ་འདད་པའ་ཡལ་ལ་ཀན་ནས་མནར་སམས་པ་ས་

སག་བསལ་དང་ཉས་སད་ཀ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །མ་རག་པ་ན་

གནས་ལགས་ཀ་དན་ལ་རངས་པ་ས་ཉན་མངས་པ་རམས་འབང་བའ་རན་

བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ང་རལ་ན་བདག་ལ་ལ་བརན་ནས་སམས་ཁངས་པ་

ས་མ་གས་པ་དང་སག་བསལ་འབང་བའ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ཐ་

ཚམ་ན་བདན་པ་དང་ལས་འབས་ལ་ཡད་གཉས་ཟ་བ་ས། དག་བའ་ཕགས་

ལ་མ་འཇག་པའ་རན་བད་པའ་ལས་ཅན་ན། །ད་དག་ལ་ལག་པའ་བསན་

བཅས་ཉན་པ་ལ་སགས་པས་འཕལ་ད་རད་པ་རམས་ན་ཀན་བཏགས་པ་

110 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་པས་མཐང་སང་ཡན་ལ། ད་ལ་བ་ལ་མ་ལས་པར་ཡད་པ་རམས་ན་ལན་

སས་ཡན་པས་སམ་སང་ཡན་ན། །འད་ལར་གབ་པའ་མཐའ་ལ་བརན་ནས་

བདག་མཚན་ཉད་ལ་དང་ལན་པར་འཛན་པའ་འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བ་ན་

ཀན་བཏགས་ཡན་ལ། གབ་མཐའ་ལ་མ་ལས་པར་བདག་ཏ་རམ་པའ་འཇག་

ཚགས་ལ་ལ་བ་ན་ལན་སས་ཡན་པ་བཞན་ན། །ད་ལ་མཐང་སང་ན་ཉན་

མངས་པ་བཅ་ཆར་ཡན་ལ། ད་དག་ཀང་ཁམས་གསམ་ད་བདན་པ་བཞ་ལ་

ལག་པར་འཇག་ཚལ་ག་ས་ནས་ཕ་ན་བར་དང་བཅ་གཉས་ས་འགར་ར། །

སམ་སང་ན་ལ་བ་ཕ་མ་གསམ་དང་ཐ་ཚམ་མཐང་སང་ཁ་ན་ཡན་པས་

གཞན་རམ་པ་དག་ལས། འདད་པ་ན་དག་ཆར་དང་། གང་མ་གཉས་ན་ཁང་

ཁ་མ་གཏགས་པ་ལ་ལ་ས་ཁམས་གསམ་ན་ཉན་མངས་པ་བཅ་དག་ཡད་ལ།

ད་དག་ས་དང་ཆ་འབང་གས་ཕ་ན་ཁམས་གསམ་ག་ས་དག་ལ་ས་ར་ར་ལ་

ཡང་ཁང་ཁ་མ་གཏགས་པ་ལ་ཆང་ངའ་ཆང་ང་ལ་སགས་པ་དག་དག་ས་

བརད་ཅ་ག་གཅག་ར་ཡད་ཅང་། འདད་པའ་ཁང་ཁ་ཆ་འབང་དག་ས་ཐམས་

ཅད་བསམས་ན་བཞ་བར་དང་བཅ་བཞའ། །ཉན་ཐས་ས་པ་ན་ལ་བ་ལ་ཆར་

དང་ཐ་ཚམ་ད་མཐང་སང་ཁ་ནར་འདད་པས་སམ་སང་ག་ང་བ་དག་གསམ་

དང་ང་རལ་ཏ་བཞ་དང་ཁམས་ཀ་ས་ནས་ཕ་ན་བཅ་དང་། མཐང་སང་བརད་

ཅ་ར་བརད་བསམས་པས་དག་བཅ་ར་བརད་དང་། ཐམས་ཅད་སམ་སང་

ད་དལ་ཏ་ས་དང་ཆ་འབང་གས་ཕ་ན་བརད་ཅ་ར་གཅག་དང་། ས་སར་ཕ་

ནས་ཁམས་དང་ཆ་འབང་གས་ཕ་ན་དག་བཅ་ཐམ་པ་དང་། ས་དང་ཆ་འབང་

111རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གས་ཕ་ན་ཉས་བར་ལ་བཅ་ར་གཉས་ས་འགར་ར། །མཛད་ལས། ད་དག་

བཅ་དང་བདན་བདན་བརད། །ལ་བ་གཉས་གསམ་མ་གཏགས་པ། །འདད་

ན་སག་བསལ་ལ་སགས་པ། །མཐང་བས་རམ་བཞན་སང་བར་བད། །ཅས་

དང་། མཐང་སང་བརད་ཅ་ར་བརད་དང་། །བཞ་ན་བསམ་པས་སང་བ་

ཡན། །ཁང་ཁ་མ་གཏགས་ད་དག་ན། །གཟགས་ཁམས་གཟགས་མད་ད་

དང་འད། །ད་ལར་དག་བཅ་བརད་ད་འདད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་ཤས་སབ་

ཀ་ས་ནས་དབ་བ་ན་སང་བ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་དང་གཉན་པ་རམ་བང་

ག་ཆས་རམས་ལ་བང་དར་བ་དང་བར་རག་པའ་གཟང་རག་དང་། ད་དག་

ལ་དངས་པ་རས་ཡད་ཀ་བད་པ་པ་དང་། བཏགས་པ་ཙམ་ག་བད་པ་པར་

རག་པའ་འཛན་རག་གཉས་དང་། གཟང་རག་ལ་ལག་པ་ཕགས་དང་འཇག་

པ་ཕགས་ཀ་ཡལ་ཅན་གཉས་དང་། འཛན་རག་ལ་རས་ཡད་དང་བཏགས་

ཡད་ཀ་ཡལ་ཅན་གཉས་ཏ་བཞ་དང་། ཡང་ད་དག་ར་ར་ལ་དག་དག་ས་

སམ་ཅ་ར་དག་དང་། ད་ཁམས་གསམ་ག་ས་ནས་བར་ར་བརད་ད་གསངས་

ས། །ད་དག་ལ་གཉན་པ་མཐང་བའ་ལམ་ག་ས་བན་དང་བཅས་པ་གཞམ་

པར་བ་བ་ན་མཐང་སང་ཡན་ལ། གཉན་པ་སམ་པའ་ལམ་ག་ས་བན་དང་

བཅས་པ་གཞམ་པར་བ་བ་ན་སམ་སང་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ལས་དང་ས་བའ་

སབ་པ་ལ་སགས་མང་ད་བཤད་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། ད་དག་ཀང་གཉས་

པ་འདར་འདས་པ་ཡན་ཏ་ད་གཉས་སངས་ན་ད་དག་ལས་ཀང་གལ་བར་

འགར་བའ་ཕར། དབས་མཐའ་ལས། ཉན་མངས་པ་ཡ་སབ་པ་དང་། །ཤས་

112 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བའ་སབ་པ་ཉད་ད་བསན། །དར་ན་སབ་པ་ཐམས་ཅད་ད། །ད་ཟད་ནས་ན་

གལ་བར་འདད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་སང་བད་གཉན་པ་ལ་སར་གཉན་པ་

རམ་པ་བཞར་གསངས་ཏ། སན་འབན་པའ་གཉན་པ་དང་། རན་ག་གཉན་

པ་དང་། སང་བའ་གཉན་པ་དང་། རམ་པར་དག་པའམ་ཐག་བསངས་པའ་

གཉན་པའ། །དང་པ་ན་སང་བ་ལ་ཉས་དམགས་ས་ལ་བ་གང་ཡན་པའ། །

གཉས་པ་ན་བར་ཆད་མད་ལམ་ག་སར་བའ་ལམ་གང་ཡན་པའ། །གསམ་

པ་ན་བར་ཆད་མད་པའ་ལམ་མ། །བཞ་པ་ན་རམ་གལ་ག་ལམ་དང་། དའ་

གང་མའ་ལམ་གང་ཡན་པའ། །ཡང་ན་གཉས་ལས་མངན་འགར་མག་གནན་

པ་ན། འཕགས་པ་དཔང་བཟང་གས་ཞས་པ་ལས། འདད་ཆགས་ཤས་ཆ་མ་

གཙང་ཤ་ཚལ་སགས། །པགས་པ་རང་རས་ལ་བས་རམ་པར་བཟག །ཞ་

སང་ལ་ན་སང་རའ་ཆ་ཡས་ས། །གཏ་མག་ལ་ན་རན་འབལ་ལམ་གས་ས། །

ཞས་དག་གསམ་ས་སའ་གཉན་པ་དང་། ད་བཞན་ད་ང་རལ་ཤས་ཆ་བ་

ལ་ཁམས་ཀ་རབ་ཏ་དབ་བ་བསམ་ས། མད་ལས། རལ་པ་ཆན་པ་སས་བ་

གང་ཟག་འད་ན་ཁམས་དག་དང་རག་པའ་ས་མཆད་དག་དང་། ཡད་ཀ་ཉ་

བར་ལངས་སད་པ་བཅ་བརད་ད། །ཞས་གསངས་པ་ལ་བ་ས་ཆས་ད་མར་

ཤས་ན་གཅག་པའ་བདག་མད་པར་ཤས་ཏ་བདག་ལ་ལ་བརན་ནས་སམས་

ཁངས་པའ་ང་རལ་ལག་པར་འགར་ར། །རམ་རག་ཤས་ཆ་བ་ལ་རང་ག་

དམགས་པ་ཡད་ལ་བད་པར་གསངས་ཏ། མཛད་ལས། དབགས་རབ་

དབགས་འབང་དན་པ་འད། །བགང་དང་རས་འག་འཇག་པ་དང་། །རག་པ་

113རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་ན་བསར་བ་དང་། །ཡངས་དག་རམ་པ་དག་ཏ་འདད། །ཅས་ས། །ད་

དག་ཀང་ཕགས་རའ་མག་གནན་པ་ཙམ་བད་ཀ་མཐའ་དག་དང་ནས་

འབན་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། ར་བ་བདག་ཏ་རངས་པ་དང་མ་འགལ་བའ་ཕར་ར། །

རམ་འགལ་ལས། བམས་སགས་རངས་དང་མ་འགལ་ཕར། །ཉས་པ་ཤན་

ཏ་ཚར་གཅད་མན། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ས་བན་དང་ནས་འབན་པའ་

གཉན་པ་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་བདག་མད་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཡན་ཏ།

འད་ཉད་ལས། སབ་པ་གཉས་ལས་གལ་བའ་ར་ན་ཡ་ཤས་གཉས་ཡན་ཏ།

ཞས་པ་དང་། ཤས་རབ་ཉན་མངས་ཤས་བ་ཀན་སངས་ད་ཡ་ཕར། །འད་

མཆག་ཉད་ད་ད་ཡ་ར་ན་འད་ཐས་ཡན། །ཞས་ས། །ད་ཡང་ས་བན་དངས་

ས་སང་བད་ཀ་གཉན་པ་ན་མཐང་སམ་གཉས་ཡན་ག་ད་དག་ལས་གཞན་

མ་ཡན་ཏ། སང་བ་ལ་མཐང་སང་སམ་སང་གཉས་ལས་གཞན་མད་པའ་

ཕར་ར། །མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། མཐང་དང་སམ་པའ་ལམ་དག་

ལ། །གཟང་དང་འཛན་པའ་རམ་རག་རམས། །ཉ་བར་ཞ་བར་བ་བའ་ཕར། །

གཉན་པ་རམ་པ་བརད་ཅས་བ། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཡང་གང་ཟག་ག་བདག་

མད་པར་རགས་པས་ཉན་སབ་སང་ས། འཕགས་པ་ལས། ཡལ་ལ་བདག་

མད་མཐང་ནས་ན། །སད་པའ་ས་བན་ལག་པར་འགར། །ཞས་པ་དང་། རམ་

འགལ་ལས། བདག་དང་བདག་གར་འཛན་བས་ལ། །འདས་བས་སད་ཡལ་

ཅན་ཆགས་ན། །ར་ཡན་ད་ཡ་གནད་བད་ན། །བདག་མད་མཐང་བ་འགལ་

བ་ཡན། །ཞས་ས། །ཤས་སབ་ན་ཆས་ཀ་བདག་མད་པར་རགས་པས་སང་

114 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ས། དབ་མ་ར་བ་ལས། སས་པ་ན་སང་པ་ཉད་ཀས་འགགས་པར་འགར།

ཞས་པ་དང་། སད་འཇག་ལས། སང་ཉད་བག་ཆགས་གམས་པས་ན། །

དངས་པའ་བག་ཆགས་སང་འགར་ཞང་། །ཅ་ཡང་མད་ཅས་གམས་པས་

ན། །ད་ཡང་ཕ་ནས་སང་བར་འགར། །ཞས་ས། །ཆས་ཐམས་ཅད་སང་པ་

ཉད་ད་རགས་པས་གང་ཟག་ག་བདག་ཏ་འཛན་པའང་ཁགས་པས་ཉན་སབ་

ཀ་གཉན་པའང་བད་ད། ད་ཉད་ལས། ཉན་མངས་ཤས་བའ་སབ་པ་ཡ། །

མན་པའ་གཉན་པ་སང་པ་ཉད། །མར་ད་ཐམས་ཅད་མཁན་འདད་པས། །

སང་པ་ཉད་ན་ཅས་མ་བསམ། །ཞས་ས། །གང་དག་སང་པ་ཉད་ཤས་བ་མ་

ཡན་པ་ལ་ན་ད་རགས་པ་མད་པས་ཤས་སབ་སངས་པ་མ་འཐད་ད། སམས་

ན་དམགས་དང་བཅས་རམས་ཀས། །མ་ངན་འདས་པའང་དཀའ་བར་

གནས། །ཞས་པ་ལར་ར། །གལ་ཏ་སབ་པའ་ས་བན་ག་གཉན་པ་བདག་མད་

རགས་པའ་ཤས་རབ་ཁ་ན་ཡན་ན་ལམ་གཞན་གམས་པ་དན་མད་པར་

འགར་ར་ཞ་ན། ད་དག་གས་མངན་གར་ཟལ་གས་མནན་ནས་ཤས་རབ་

སབས་བསད་པའ་ཕར་དན་ཡད་ད། ཟས་ཀས་ལས་སབས་བསད་ནས་

སན་གས་ནད་འཇམས་པ་བཞན་ན། །ཡན་ལག་འད་དག་ཐམས་ཅད་ན། །

ཐབ་པས་ཤས་རབ་དན་ད་གསངས། །ཞས་པ་དང་། རམ་འགལ་ལས། སང་

ཉད་ལ་བས་གལ་འགར་ག། །བསམ་པ་ལག་མ་ད་དན་ཡན། །ཞས་ས། །

གསམ་པ་ཇ་ལར་སང་བའ་ཚལ་ན་སར་འཇག་རན་པའ་ཤས་རབ་ཀས་སང་

བ་མངན་གར་སང་བར་བད་ཀ་ས་བན་སང་མ་ནས་ཏ་བདག་མད་མངན་

115རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སམ་ད་མ་རགས་པའ་ཕར། ཁ་ཅག་གཉན་པ་གཏན་མ་བད་ཅས་ཟར་བ་ན།

མད་ལས། ད་ལ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ན།

མས་པས་སད་པའ་གནས་སབས་ན་གཟང་བ་དང་འཛན་པར་རམ་པར་

རག་པ་ས་ད་སང་བར་བད་པ་ན་ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་

རལ་ཏ་ཕན་པའ། །ཞས་པ་དང་། མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། དམགས་

པ་མ་རག་ལ་སགས་པ། །བདན་པའ་རན་ཅན་ད་ཡས་ན། །རམ་པ་མངན་

ཞན་ལ་སགས་འགག །ཅས་པ་དང་འགལ་ལ། ས་བན་མ་སང་བའ་གཉན་

པ་མ་ཡན་ན་ཚ་རལ་མཐང་བའ་ཚད་མ་ས་འདགས་ཀ་གཉན་པ་མ་ཡན་

པར་འགར་བ་ལས། རམ་ངས་ལས། ཚད་མས་ཚད་མ་མ་ཡན་པ་ལ་གནད་

པའ་ཕར་ར་ཞས་པ་དང་། དས་ན་གཉན་པ་དང་བཅས་པ་སད་པ་སལ་བར་

བད་ད་ཞས་པས་གནད་ད། །དས་ན་ས་བན་ག་གཉན་པ་ན་འཇག་རན་ལས་

འདས་པའ་ཤས་རབ་ཡན་ཏ་སང་བའ་ར་བ་བདག་འཛན་གཉས་ཀ་ཡལ་མ་

གབ་པར་མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཕར་ར། །ད་ལ་མཐང་སང་དང་། སམ་

སང་སང་ཚལ་གཉས་ལས། དང་པ་ལ་ཁ་ཅག་ན་ར། རང་ག་རད་ལ་དང་

པར་མཐང་སང་ནས་ལན་དང་ཆས་མཆག་འབང་པའ་ཡ་ཤས་ཕད་ཅང་ད་

དག་གས་ར་དང་རན་བས་ནས་དས་གཉས་པར་སང་བ་ནས་ལན་ནས་

མད་ད་གར། ཆས་མཆག་འབང་པ་ཆན་པར་གར་ལ། གསམ་པར་སང་བ་

རང་ཉད་སད་ཅག་མ་ཡན་ཅང་རགས་འད་ཕ་མ་སད་མ་ནས་པས་རན་

འགག་ལ། ཆས་མཆག་ཆན་པའ་ཡ་ཤས་མཐང་ལམ་ད་འགར་བས་རམ་

116 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གལ་ག་ལམ་ད་ས་བ་ཡན་ཞས་གསངས་ས། །ད་མ་འཐད་ད་སར་ལམ་ག་

ཡ་ཤས་ད་ལམ་བདན་མཚན་ཉད་པར་འགར་ཏ། སང་བའ་ས་བན་དངས་

ས་སང་བད་ཀ་གཉན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཡང་མཐང་སང་ག་ས་བན་དང་

བལ་བའ་འགག་པ་ད་ལམ་བདན་ག་འབས་བ་མ་ཡན་པར་འགར་ཏ་དའ་ས་

རལ་ན་ལམ་བདན་མད་པའ་ཕར། རགས་ལང་གས་གབ་ཅང་། འདད་ན་

སབ་དཔན་སང་བཟང་པས། ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་དང་གཅག་ཤས་རམ་

པར་བང་བ་ཉད་ཀ་ཕགས་ལ་བརན་ནས། ཀན་འབང་བ་དང་། ལམ་ག་

བདན་པ་དག་ན་ར་ཡན་ལ། སག་བསལ་དང་འགག་པའ་བདན་པ་དག་ན་

འབས་བ་ཡན་པར་དན་ག་ས་ནས་བསན་ཏ་ཞས་གསངས་པ་དང་འགལ་

ལ། །མཐང་ལམ་ད་མཐང་སང་ག་ས་བན་སང་བད་ཀ་གཉན་པ་མ་ཡན་པར་

འགར་ཏ། དའ་ས་བན་ལ་གནད་པ་ཅ་ཡང་མ་བས་པའ་ཕར་ར། ། དས་ན་

གནད་པ་ན་འད་ཡན་ཏ་འདར་ཉན་ཐས་པ་ལར་སང་བ་བདན་པ་བཅམ་པ་

ཅ་ཡང་མད་ཀ་འན་ཀང་བརན་པ་ག་བར་བ་ས་མ་ལ་བ་སངས་པ་ཡན་ཏ།

རན་ལས། ས་མའ་རལ་པ་ས་མ་ཡ། །རལ་པ་གཞན་གས་ཕམ་པ་ལར། །

གང་དག་གས་ན་ཆས་མཐང་བའ། །རལ་སས་ད་དག་ང་རལ་མད། །ཅས་

ས། །ད་ལ་སར་ལམ་ད་གཉན་པ་བདག་མད་རགས་པའ་ཤས་རབ་གམས་

པས་སང་བ་མངན་གར་ཟལ་གས་མནན་ཅང་ས་བན་ཉམས་དམས་པར་

བས་ནས་མཐང་ལམ་སས་སབས་ཀས་སང་བའ་ས་བན་ལག་པར་འགར་

ཏ། ཞ་བད་ཀ་སན་གས་ནད་ཀ་ནས་པ་བཅམ་ནས་འཁགས་པའ་སན་གས་

117རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ནད་འདན་པ་བཞན་ན། །ཡང་དག་ཉད་ལ་ཡང་དག་ལ། །ཡང་དག་མཐང་ན་

རམ་པར་གལ། །ཞས་ས། །ཚལ་འད་ན་ཉན་ཐས་ས་པའང་འདད་པ་ཉད་ད།

མཛད་ལས། འགག་པར་འགར་བའ་ལམ་གས་ན། །ད་ཡ་སབ་པ་རབ་ཏ་

སང་། །ཞས་ས། །དས་ན་བར་ཆད་མད་ལམ་གས་སང་བའ་ས་བན་དངས་

ས་སང་ལ་རམ་གལ་ལམ་གས་བག་ཆགས་སམ་གནས་ངན་སང་བར་བད་

ད། །བར་ཆད་མད་ལམ་དང་རམ་གལ་ག་ལམ་གང་ཞ་ན། སབ་དཔན་

ཐགས་མད་ཀས་ན་བདན་པ་བཞ་ལ་ཆས་ཤས་པའ་བཟད་པ་རམས་བར་

ཆད་མད་ལམ་དང་ཆས་ཤས་པའ་ཡ་ཤས་རམ་གལ་ག་ལམ་ད་གསངས་

ལ་རས་ས་ཤས་པའ་བཟད་པ་དང་ཤས་པ་རམས་ན་ཡ་ཤས་ཀ་ཡལ་ཅན་ད་

གསངས་ཀ་བར་ཆད་མད་ལམ་དང་རམ་གལ་ལམ་ད་གསལ་ཁ་མ་མཛད་

ཀང་རམ་གལ་ག་ལམ་ད་མངན་ཏ་རང་རང་ག་སང་བ་ལས་རམ་པར་གལ་

བའ་ཡ་ཤས་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཉན་ཐས་ས་པ་ན། བཟད་པ་ཐམས་ཅད་

བར་ཆད་མད་ལམ་དང་ཤས་པ་ཐམས་ཅད་རམ་གལ་ག་ལམ་ད་འདད་ད།

བཟད་དང་ཤས་པ་ག་རམ་བཞན། །བར་ཆད་མད་དང་རམ་གལ་ལམ། །

ཞས་ས། །ད་ཡང་ཆས་ཤས་པའ་བཟད་པས་འདད་ཁམས་ཀ་སང་བ་སང་

ལ། རས་ས་ཤས་པའ་བཟད་པས་གང་མ་གཉས་ཀ་སང་བ་སང་ས། ཆས་

ཤས་བ་བའ་སད་ཡལ་ན། །འདད་སག་ལ་སགས་རས་ཤས་པའ། །སད་

ཡལ་གང་མའ་སག་བསལ་སགས། །ཞས་ས། །ཐག་པ་ཆན་པ་བ་ན་འད་མ་

འདད་ད་ཁམས་གསམ་གསམ་ཆར་ག་མཐང་སང་ཅག་ཆར་སང་བའ་ཕར་

118 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ར། །ད་ལ་ན་མཐང་ལམ་བར་ཆད་མད་ལམ་རམས་ཅག་ཆར་ས་བར་འགར་

ར་ཞ་ན། མ་འགར་ཏ་བདན་པ་བཞའ་ཆས་ཉད་རམ་གས་རགས་ཤང་སང་

བ་རམ་གས་སང་བའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་མཐང་ལམ་ག་སང་བ་བར་ཆད་

མད་ལམ་གས་སང་ན། མད་ལས། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གང་ཞག་རན་

ཅང་འབལ་འབང་བ། །ས་མད་ཟད་པ་མད་པས་ཤས་རབ་འད་ཤས་ནས། །

ཉ་མ་སན་མད་འད་ཟར་འཕ་བའ་མན་སལ་ལར། །མ་རག་འཐབ་པ་བཅམ་

ནས་རང་བང་ཐབ་པར་འགར། །ཞས་སགས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན་

སང་བའ་ས་བན་མངན་གར་ལས་གལ་བ་ལ་དགངས་པ་ཡན་ལ་འདར་ས་

བན་སང་ཚལ་ཡན་པས་མ་འགལ་ལ། །གལ་ཏ་མཐང་སང་གས་ཆས་ཉད་

མཐང་བ་ལ་མ་སབ་པ་དང་གགས་མ་བད་པར་འགར་ཏ། ད་མ་སངས་ཀང་

ཆས་ཉད་མངན་སམ་ད་མཐང་བས་ལམ་ས་བའ་ཕར། འདད་ན་སབ་དཔན་

སང་བཟང་པས། འཛན་པའ་རམ་པར་རག་པ་གགས་བད་པ་ཡན་པའ་ཕར་

མ་མཐན་པའ་ཕགས་ས་གར་པ་ཞས་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་སང་

བ་མངན་གར་ལ་དགངས་པ་ཡན་ཏ། དས་ཡལ་ལ་བསབ་ཅང་ས་བ་ལ་

གགས་བད་ད། །དས་ན་སང་བ་མངན་གར་དང་གཉན་པ་གཉས་གནད་པ་

བད་པ་ལ་ས་བན་དང་རང་ག་ང་བས་གནད་པ་བད་པར་རགས་ཏ། གཉན་

པ་སས་དས་ན་རང་ག་སང་བ་མངན་འགར་ཡད་པ་མ་འཐད་ཅང་། ས་བན་

ཡད་པ་མ་འགལ་བའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་སམ་སང་སང་བའ་ཚལ་ན་ད་

ཡང་ཐག་ཆན་འཕགས་པའ་ལམ་ད་ཤས་སབ་ཀ་གཉན་པ་ཆད་ད་གཉར་

119རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ནས་སམ་པར་བད་ཀ་ཉན་མངས་པ་ན་ཆད་ད་གཉར་ནས་མ་སང་ས། ཐག་

དམན་ག་ལམ་སན་ད་སང་བ་འགའ་ཞག་ལ་སང་ད་མད་པ་ཡང་སད་པ་དང་།

ཡད་ཀང་དས་ཉས་པ་མ་བསད་པས་སང་བའ་གཙ་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

ཀན་ལས་བཏས་ལས། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ན་བདན་པ་རམས་

མངན་པར་རགས་པར་བས་ནས་ས་བཅ་རམས་ས་ཤས་བའ་སབ་པའ་

གཉན་པའ་ལམ་སམ་པར་བད་ཀ་ཉན་མངས་པའ་གཉན་པའ་ལམ་ན་མ་

ཡན་ན། །ད་ན་མ་སངས་ཀང་སངས་པ་བཞན་ཏ་སགས་ཀས་བཅམ་པའ་

དག་དང་སངས་པའ་དག་བཅམ་པ་ལར་ས་ཐམས་ཅད་ད་ཉན་མངས་པའ་

ཉས་པ་མ་བསད་ད། །ཞས་གསངས་ས། །ད་ལར་ན་ར་བ་ལས། དམགས་

པ་ཀན་ལ་ཆགས་པ་དང་། སང་དང་རབ་རབ་རམ་པར་འཇམས། །ཞས་པ་

དང་། འགལ་པ་ལས་ཀང་། དག་གསམ་སང་བར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ་

ཞ་ན། སང་བ་རམ་པར་གསལ་བ་དཔར་བརད་པ་ཡན་ག་གཙ་བ་བརད་པ་

ན་མ་ཡན་ན། །དས་ན་ཉན་མངས་པ་བཞ་བར་དང་བཅ་བཞ་དང་། ཤས་

སབ་རམ་རག་བར་ར་བརད་ད་ཁམས་གསམ་ག་སམ་སང་ཐམས་ཅད་

གཅག་ཏ་བསམས་ནས་ཆན་པའ ་ཆན་པ་ནས་ཆང་ངའ་ཆང་ངའ་བར་

དགར་ཕ་ས། ད་དག་ག་གཉན་པ་སམ་ལམ་ཆ་འབང་དག་རམ་གས་བསད་

ནས་སང་ས། མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། ད་ན་རན་ཆགས་ཡན་པའ་

ཕར། །ཆང་དང་འབང་དང་ཆན་པ་རམས། །ཆང་ངའ་ཆང་སགས་དབ་བ་

ཡ། །རམ་པས་རམ་པ་དགར་བཞད་ད། །ཞས་ས། །ད་ཡང་གཉན་པ་ཆང་

120 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རམ་ནས་ས་ཞང་སང་བ་ཆ་རམ་ནས་སང་བ་ཡན་ཏ། ད་ཉད་ལས། ས་དག་

ལ་ན་ཆན་པ་ཡ། །ཆན་པ་ལ་སགས་ད་མ་ཡ། །གཉན་པ་ཆང་ངའ་ཆང་ང་

ལ། །སགས་པའ་ལམ་ན་དག་པ་ཡན། །ཞས་ས། །འད་ལར་ས་དང་པར་

མཐང་བའ་ལམ་ཐབ་པས་དའ་བར་ཆད་མད་ལམ་གས་མཐང་སང་ག་ས་

བན་སང་ཞང་། རམ་གལ་ག་ལམ་གས་དའ་བག་ཆགས་རམས་སང་ལ།

རས་ཐབ་ཏ་སའ་ཡངས་སང་རམས་རགས་པར་བས་པས་ས་གཉས་པར་

སམ་ལམ་ཆང་ངའ་ཆང་ངའ་བར་ཆད་མད་ལམ་གས་སམ་སང་ཆན་པའ་

ཆན་པའ་ས་བན་དངས་ས་སང་ཞང་སད་ཅག་གཉས་པ་ནས་རམ་གལ་ག་

ལམ་ད་འགར་ར། །ཚལ་འད་ན་ཕ་མ་རམས་ལའང་མཚངས་པས་ས་གཉས་

པ་ལ་སགས་པ་དག་ལ་སམ་ལམ་དག་རམ་པ་བཞན་བཞག་ག། རན་ལས།

ད་འདའ་གནས་ཡངས་པར་འགར་ཏ། །ས་ན་དང་པ་ཡན་པར་འདད། །འད་ད་

བསལ་པ་དཔག་མད་ཀས། །ཤན་ཏ་རམ་པར་དག་པར་འགར། །ཞས་མཐང་

ལམ་ས་དང་པ་ལ་བཞག་ཅང་། ད་ནས་ད་ཡ་ལག་མ་ཡ། །ས་རམས་སམ་

པའ་ལམ་འད་ལ། །ཡ་ཤས་རམ་པ་གཉས་པ་དག །བསམ་ཕར་རབ་ཏ་སར་

བར་བད། །ཅས་སམ་ལམ་ས་གཉས་པ་ལ་སགས་ལ་བཞག་པའ་ཕར་ར། །

དས་ན་སམ་ལམ་དགའ་གངས་དས་ན་རས་སད་ཅག་དགར་ངས་པ་ཡན་

ག་ལག་པ་ན་ར་ར་ལའང་གངས་མད་ལ་སགས་གསངས་པའ་ཕར་ར། །

མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། གངས་མད་ལ་སགས་བསན་པ་རམས། །

དམ་པའ་དན་ད་བཟད་མ་ཡན། །ཀན་རབ་ཏ་ན་ཐགས་བར་བའ། །ར་

121རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མཐན་ད་དག་ཐབ་པ་བཞད། །ཅས་ས། །དའ་དབ་གཞ་ཡང་བར་ཆད་མད་

ལམ་ཡན་ག་སམ་ལམ་ཙམ་ན་མ་ཡན་ཏ། ཆང་ངའ་ཆང་ང་ལ་བ་གཅག་ག་

རན་ལའང་རས་གངས་མད་པའ་ཕར་ར། །གང་ཡང་མཛད་ལས། ས་དང་

ས་ན་ཉས་རམས་དག། །ད་བཞན་ད་ན་གཉན་པ་ཡན། །ཞས་ཁམས་གསམ་

ས་དག་ལ་ར་ར་ཞང་སམ་སང་ཆ་འབང་དག་དག་ས་བརད་ཅ་ར་གཅག་

དང་། གཉན་པ་ཡང་བརད་ཅ་ར་གཅག་རམ་གས་བསམས་པས་སང་བར་

བད་པ་ན་ཉན་ཐས་དབང་པ་རལ་པའ་ཚལ་ཡན་པའ་ཕར་རམ་པར་བཞག་

པ་གཞན་ཡན་ན། །གཉས་པ་ད་ལ་ཐ་སད་གདགས་པ་ན། རང་བཞན་གས་

དག་པའ་འགག་པ་བསམ་ད་མད་པ་དང་ག་བར་ད་བལ་གཉས་ས་མད་པ་

དང་རག་པ་མད་པ་དང་། ལམ་ག་དག་པ་དང་། གསལ་བ་དང་གཉན་པའ་

ཕགས་ཉད་དང་། གང་ཞག་ཆགས་པ་དང་བལ་བ་འགག་པ་དང་། གང་གས་

ཆགས་པ་དང་བལ་བ་ལམ་ག་བདན་པ་གཉས་ཀ་མཚན་ཉད་ཅན་ག་དན་

བརད་པ་ད་ཆས་དཀན་མཆག་ཡན་ན། །ད་དག་ཀང་རམ་བང་ག་བདན་པ་

གཉས་ཀས་བསས་པ་ན་འདད་ཆགས་དང་བལ་བའ་ཆས་དཀན་མཆག་

ཉད་ན་འབས་བ་འགག་པ་དང་ར་ལམ་ག་བདན་པ་དག་གས་བསས་ཤང་།

ད་དག་ཀང་ག་རམ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་ཡན་ཏན་དང་པ་གསམ་ས་ཕ་མ་

གསམ་གས་རག་པར་བའ། །གཉས་པ་དན་དང་ཐ་སད་སར་བ་ལ་རང་བཞན་

རམ་དག་ག་འགག་པ་ན་བས་རང་བཞན་འདའ་ཞས་བསམ་ད་མད་པ་ཉད་

ད་མད་པ་དང་ཡད་པ་དང་གཉས་ཀ་མ་ཡན་པ་ས་མ་བཞ་གང་ད་ཡང་མ་

122 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གབ་པར་རག་གས་བརག་པའ་ཡལ་མ་ཡན་ཕར། སས་ཀང་བརད་པར་བ་

བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་དང་། ཐག་ཆན་འཕགས་པའ་མཉམ་གཞག་མ་རག་ཡ་

ཤས་ཀས་འགའ་ཡང་མཐང་བ་མད་པའ་ཚལ་གས་མཁན་པ་ཡན་ག་

གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་བརན་ནས་རག་བཅས་ཀ་བས་རགས་པར་མ་

ནས་པའ་ཕར་ར། །ག་བར་ག་ད་མ་ཞ་བ་ཉད་ན་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་

གཉས་མད་པ་དང་ད་དག་འབང་བའ་ར་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་

པའ་རག་པ་མད་པའ། །མད་ལས། ཤ་རའ་བ་འགག་པ་ཞས་བ་བ་འད་ན་

ཆས་ཀ་ས་ས་གཉས་ས་མད་པའ་ཆས་ཅན་དན་རམ་པར་མ་རག་པའ་ཆས་

ས། །ཞས་ས། །ད་ཡང་སང་བ་ད་དག་རང་བཞན་གས་འགགས་པར་ས་ས་

རང་གས་རག་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་མངན་སམ་ད་མཁན་པའ་ཕར་རམ་པར་

རག་པ་དང་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་མ་ས་བར་བས་པའ་འབས་བ་སག་

བསལ་གཏན་མ་འབང་བ་ན་སག་བསལ་འགག་པའ་བདན་པ་ཞས་བ་ས།

མད་ལས། འཇམ་དཔལ་ས་བ་མད་ཅང་འགགས་པ་མད་པ་ལ་ན་སམས་

དང་ཡད་དང་རམ་པར་ཤས་པ་མ་འཇག་ག། གང་ལ་སམས་དང་ཡད་དང་

རམ་པར་ཤས་པ་མ་འཇག་པ་ད་ལ་ན། ཀན་ཏ་རག་པ་གང་གས་ཚལ་བཞན་

མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པར་འགར་བ་ཀན་ཏ་རག་པ་འགའ་ཡང་མད་ད། །

ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པ་ལ་རབ་ཏ་སར་བ་ད་ན་མ་རག་པས་ཀན་ནས་

སང་བར་མ་བད་ད། །མ་རག་པ་ཀན་ནས་ལང་བ་མད་པ་གང་ཡན་པ་ད་ན་

སད་པའ་ཡན་ལག་བཅ་གཉས་ཀན་ནས་ལང་བར་མ་བད་ད། །ད་ན་མ་ས་

123རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞས་བ་བ་ལ་སགས་པ་གསངས་ས། །ཉན་ཐས་ས་པའ་ལར་སང་བ་བདན་པ་

སར་ཡད་འགའ་ཞག་བཅམ་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་

ཆས་འཇག་པ་ན། །སག་བསལ་འགག་པ་མ་ལགས་ས། །ཞས་པ་དང་། མན་

ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། འགག་པ་མད་པའ་རང་བཞན་ལ། ། མཐང་ཞས་

བ་བའ་ལམ་གས་ན། །རམ་པར་རག་རགས་ཅ་ཞག་ཟད། །ས་མད་རམ་པ་

ཅ་ཞག་འཐབ། །ཅས་པ་དང་། དབ་མ་ར་བ་ལས་ཀང་། གལ་ཏ་སང་པ་ཡད་

མན་ན། །མ་ཐབ་ཐབ་པར་བ་བ་དང་། །སག་བསལ་ཐར་བད་ལས་དང་ན། །

ཉན་མངས་ཐམས་ཅད་སང་བའང་མད། །ཅས་ས། །ལམ་ག་བདན་པའ་དག་

པ་དང་གསལ་བ་གཉན་པ་བད་པ་གསམ་ན་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་ག་ང་བ་

དག་པ་དང་། གཟགས་གསལ་བ་དང་། མན་པ་སལ་བ་བཞན་ན། །འགལ་

པ་ལས། སག་བསལ་འགག་པའ་མང་ཅན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་

ས་འད་ཐབ་པའ་ར་རམ་པར་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་མཐང་བ་དང་སམ་པའ་

ལམ་ན་ཆས་མཐན་པ་རམ་པ་གསམ་གས་ཉ་མ་དང་འད་བར་རག་པར་བ་

ས། དཀལ་འཁར་རམ་པར་དག་པར་ཆས་མཐན་པས་ན་ཉ་བའ་ཉན་མངས་

པའ་ད་མ་ཐམས་ཅད་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །གཟགས་གསལ་བར་བད་

པའ་ཕར་ར། །མན་པའ་གཉན་པར་ཆས་མཐན་པས་ན་ད་ཁ་ན་མཐང་བའ་

གགས་ཀ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་གཉན་པར་གར་པའ་ཕར་ར། །ཞས་ས། །

གསམ་པ་དག་འདན་དཀན་མཆག་ལ་གསམ་ས། དན་ག་དངས་པ་དགད།

ད་ལ་ཐ་སད་གདགས། དན་དང་ཐ་སད་སར་བའ། །དང་པ་ན་ཐག་པ་ཆན་

124 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་སབས་གནས་དག་འདན་ད་ལ་འདད་ཅས་པའ། །དའ་ཡན་ཏན་དན་པ་

གཉས་ཏ། རག་པ་དང་གལ་བའ། །དང་པ་ལ་ཇ་ལ་བ་རག་པ་ན་ཡང་དག་

རགས་ནས་ཞས་པའ། །གང་གས་རགས་ཞ་ན། གང་དག་ཅས་པ་སར་

བརད་ཀང་སབས་ཀས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པས་ས། །གང་

རགས་ཞ་ན་འག་བ་ཀན་ག་གནས་ལགས་གང་ཟག་དང་ཆས་ཀ་བདག་

མད་པའ་མཐའ་སས་པའ་མཚན་མ་ཉ་བར་ཞ་བའ། །ད་ལ་གང་ཟག་ག་

བདག་ན་འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བའ་རམ་ཡལ་རག་པ་གཅག་པ་རང་དབང་

བའ་དངས་པ་བད་སག་ལ་སགས་པ་ལ་ལངས་སད་པ་པར་གར་པ་ཡན་

ལ། ད་ལ་ཡང་འཇག་ཚགས་ལ་བ་ལན་སས་ཀ་ཡལ་དང་ཀན་བཏགས་ཀ་

ཡལ་གཉས་ཡན་ཅང་ཕ་མ་ལའང་ཉན་ཐས་ཀ་ས་པས་བཏགས་པ་བརད་ད་

མད་པའ་བདག་དང་། མ་སགས་པས་བཏགས་པའ་མཚན་ཉད་ལ་ལན་ལ་

སགས་པའ། ། ཆས་ཀ་བདག་ན་ཡད་པ་དང་མད་པ་དང་ར་དང་འབས་བ་

ལ་སགས་པ་ཆས་ཙམ་ལ་བདན་པའ་མཚན་མར་རམ་པའ་ཡལ་གང་ཡན་

པའ། །ད་ལ་གང་ཟག་དང་ཆས་ན་ཀན་རབ་ཙམ་ད་ཡད་ཀ་བདག་གཉས་ན་

ཀན་རབ་ཙམ་དའང་མ་གབ་པའ། །ད་དག་ཇ་ལར་རགས་ན་རང་ག་སམས་

ད་ད་མ་རམས་གདད་མ་ནས་དག་པས་རང་བཞན་ག་འད་གསལ་བ་དང་ད་

ཉད་ཀས་ན་ག་བར་ག་ཉན་མངས་པ་ས་སབ་པ་རམས་ང་བ་ཉད་མད་ཅང་

འགག་པར་མངན་སམ་གས་གཟགས་པས་ས། །ཇ་སད་པ་རག་པ་ན་རས་

ས་ཞགས་པ་ས་ཁབ་བད་ད་ཡད་པར་གཟགས་པ་ཞས་པའ། །གང་རས་ས་

125རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞགས་ན་རགས་པའ་སངས་རས་ཞས་པ་ས་ད་མ་གདད་མ་ནས་དག་ཅང་

ཡན་ཏན་དབར་མད་ད་ཡད་པའ་ཆས་ཀ་སའམ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་

སང་པའ། །གང་ལ་ཞགས་ན་ཐ་ན་དད་འགའ་ས་གནས་ས་གཏགས་པ་ཡན་

ཆད་ལས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཡད་ད་དག་ཀང་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་མ་

ལས་པར་ས་ས་རང་གས་རག་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་རགས་པའ་ནང་རག་པར་

ཡང་དན་གས་བལའ། །གཉས་པ་གལ་བ་ན། ཇ་ལ་བ་རག་པས་ཆགས་པ་

དང་ཇ་སད་པ་རག་པས་ཐགས་པའ་སབ་པ་ལས་གལ་བས་ད་དག་མད་

པའ་བ་མངའ་བའ། །

ད་དག་བསས་ཏ་བསན་པ་ན་སམས་ཅན་ག་རད་རང་བཞན་གས་

རམ་པར་དག་པ་དང་། ད་སམས་ཅན་མཐའ་ཡས་པ་ལ་ཡད་པའ་ཡལ་ཅན་

ཡ་ཤས་ཀ་གཟགས་པ་མངའ་བའ། ཡན་ཏན་ད་དག་ཡན་ཏན་གཞན་ལས་

མཆག་ཏ་གར་པས་དམན་པའ་སབ་པ་ལས་གལ་བ་ཡང་དན་གས་བལའ། །

གཉས་པ་ད་ལ་ཐ་སད་གདགས་པ་ན། རག་པའ་ཡན་ཏན་ལ་སམས་ཀ་

བདག་མད་པའ་གནས་ལགས་ཇ་ལ་བ་བཞན་རག་པ་དང་། ད་ཐམས་ཅད་

ལ་ཁབ་པའ་ཇ་སད་པ་རག་པ་དང་ས་ས་རང་གས་རག་པའ་ནང་རག་པའ་

ཡ་ཤས་ས། །གལ་བའ་ཡན་ཏན་ག་ཡ་ཤས་ཀ་གཟགས་པས་སབ་པ་གསམ་

དག་པའ་ཕར་ར། །བ་ན་མད་པའ་ཡན་ཏན་ད་དག་དང་ལན་པ་ཉད་ན་བ་

ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པ་ཕར་མ་ལག་པའ་དག་འདན་ག་

ཚགས་ཡན་ན། །གསམ་པ་དན་དང་ཐ་སད་སར་བ་ལ། རག་པ་དང་། གལ་

126 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བའ་ཡན་ཏན་ན། །དང་པ་ལ་གསམ་ལས། ཇ་ལ་བ་རག་པ་ན། འག་བ་

བདག་གཉས་ཀ་སས་པ་ཉ་བར་ཞ་བའ་བདག་མད་པའ་ཆས་ཉད་ད་མངན་

སམ་གས་རགས་པའ་ཕར་ཡན་ལ། ཡལ་ཇ་ལ་བ་ཉད་ད་ཡང་ར་གཉས་

ཀས་ཡན་ཏ། སམས་རང་བཞན་ག་ད་མས་ཡངས་ས་དག་པའ་ཕར་འད་

གསལ་བར་རགས་པ་དང་། ག་བར་ག་ཉན་མངས་པ་ལ་སགས་པའ་ད་

མ་རམས་གདད་ནས་ཟད་ཅང་འགགས་པར་མཐང་བའ་ཕར་ར། །ད་ལ་

སམས་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བ་ན་རང་བཞན་གས་གནས་པའ་ཡ་

ཤས་ཡན་ལ་ཉན་མངས་པ་གདད་མ་ནས་ཟད་པ་དང་ག་བར་འགགས་པ་

ན་ཆས་ཀ་ས་ཡན་ན། །ད་ལར་ཡང་སམས་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བ་

ཡན་པ་དང་ག་བར་ག་ད་མས་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པའང་ཡན་པ་ན་འགལ་

བར་སང་ཡང་མ་འགལ་བ་ན་རགས་པར་དཀའ་བ་ལས་འདར་ན་མ་འགལ་

བར་རགས་པ་ཡན་ན། །དཔལ་འཕང་ག་མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ད་ལ་

ལགས་མད་ཀ་རང་བཞན་གས་ཡངས་ས་དག་པའ་སམས་ཀ་ཉ་བར་ཉན་

མངས་པའ་དན་ན་རགས་པར་དཀའ་ཞས་ས། །གཉས་པ་ཇ་སད་པ་རག་

པ་ན། ཡད་པ་མཐང་བའ་ཕར་ཇ་སད་ཡད་པ་ཉད་རག་པ་ཡན་ན་ཞས་ས། །

གང་ལ་ཡད་པར་མཐང་ཞ་ན་ཐ་ན་དད་འགའ་ས་གནས་ས་གཏགས་པའ་

སག་ཆགས་ཕ་མ་ཡན་ཆད་ཀ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལའ། །གང་ཡད་

པར་མཐང་ན་ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཆས་ཉད་ཡན་ཏན་དང་

དབར་མད་པའ་ཆས་ཀ་ས་ན་ཞས་པའ། །བ་གང་གས་མཐང་ན་ཤས་བའ་

127རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དངས་པའ་རགས་ཐམས་ཅད་ཀ་ཆས་ཀ་དབངས་མཐར་ཐག་པར་རགས་

པའ་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་བས་ཞས་པའ། །དས་ནམ་

ག་ཚ་མཐང་ན་ས་དང་པར་ཆས་ཅན་མཐའ་དག་ག་ཆས་ཉད་མངན་སམ་ད་

རགས་པའ་ཚ་ཡན་ཏ། འགལ་པ་ལས། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་མཐང་བ་ད་

ཡང་བང་ཆབ་སམས་པའ་ས་དང་པ་ཉད་ལ་ས་ས། ཆས་ཀ་དབངས་ཀན་ཏ་

འག་བའ་དན་ད་རགས་པའ་ཕར་ར། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་ས་དང་པར་སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སམས་མངན་སམ་ད་རགས་སམ་མ་རགས། དང་པ་

ལར་ན་ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ས་འགར་ཏ་ཤས་བ་གཞན་རམས་

ལའང་ར་མཚན་མཚངས་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལར་ན་རན་ཆས་ཅན་མ་

རགས་པས་ད་ལ་བརན་པའ་ཆས་ཉད་མ་རགས་པར་འགར་ལ། འདད་ན་

ཆས་ཉད་དས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཁབ་པར་རགས་པ་ཉམས་ས་ཞ་ན།

ཕགས་ས་མ་ཁས་མ་ལན་པའ་ཉས་པ་དང་པ་མད་ལ། ཉས་པ་གཉས་པའང་

མད་ད་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སམས་མངན་སམ་ད་མ་རགས་ཀང་རང་

ག་སམས་ཀ་གནས་ལགས་ད་མ་གདད་མ་ནས་དག་ཅང་ཡན་ཏན་དབར་

མད་ད་གནས་པའ་ཆས་ཀ་སར་མངན་སམ་ད་རགས་པས་རང་ག་སམས་

དང་རག་ཙམ་ད་ཁད་པར་མད་པའ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སམས་ཀ་

གནས་ལགས་ཀང་ད་ལར་མ་ཡན་པའ་དགས་པ་ཆད་པའ་ཕར་ར། །དཔར་

ན་ར་མཚ་ཆན་པའ་ཆའ་ཕགས་གཅག་ག་ར་རགས་པས་ཆ་ཐམས་ཅད་

ཀ་ར་ལ་དགས་པ་ཆད་པ་བཞན་ན། །སབ་དཔན་འཕགས་པ་ལས། གང་

128 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གས་དངས་གཅག་ད་བཞན་ཉད་མཐང་བ། །ད་ཡས་དངས་ཀན་ད་བཞན་

ཉད་ད་མཐང་། །ཞས་པ་དང་། མད་ལས་ཀང། གཟགས་ཀ་ད་བཞན་ཉད་

ཤས་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་མད་དང་རས་པ་ཤས་པར་འགར་ར། །ཞས་

གསངས་ས། །གསམ་པ་ནང་རག་པ་ན། ད་ལར་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་

རགས་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཡང་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལས་དན་སའ་ཚལ་

ད་རགས་པ་ཙམ་མ་ཡན་ག་འཕགས་པ་རམས་ཀ་ས་ས་རང་ག་རག་པའ་

ཡ་ཤས་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཤས་རབ་ཀས་མཐང་བ་ཉད་ཡན་པའ་

ཕར་ནང་ག་ཡ་ཤས་ཀ་རག་པ་ཉད་ད། །གཉས་པ་གལ་བའ་ཡན་ཏན་ལ་

གསམ་ལས། དག་པའ་གཞ་ད་མ་མད་པའ་སམས་ཀ་ཆས་དབངས་ལ་ཇ་

ལ་བ་རགས་པས་ཆགས་པ་ཉན་མངས་པའ་སབ་པ་མད་པ་དང་ཇ་སད་པ་

རགས་པས་ཤས་བ་ལ་ཐགས་པར་བད་པ་ཤས་བའ་སབ་པ་མད་པའ་ཕར་

ཡ་ཤས་ད་ས་ས་ས་བ་དང་ཉན་ཐས་དང་རང་རལ་བའ་ཉ་ཚ་བའ་ཡལ་ཅན་

ག་ཡ་ཤས་ལ་ལས་ནས་ཤན་ཏ་རམ་པར་དག་པ་ཡན་ན། །ས་དང་པ་ཡན་

ཆད་ཀ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པ་ཕར་མ་ལག་པའ་ཡ་ཤས་ད་ན་

ད་ལས་གཞན་ད་གར་པའ་ཚལ་ཁམས་དང་ཏང་ང་འཛན་ལ་སགས་པའ་

ཡན་ཏན་རམས་ལས་མཆག་ཏ་བ་ན་མད་པ་ཉད་ཡན་ལ། དས་ན་དམན་

པའ་སབ་པ་ལས་ཀང་གལ་བ་ཡན་ན། །ད་དག་ག་ཡ་ཤས་ན་ཡང་དག་

པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་བ་ན་མད་པ་དང་ཉ་བར་གནས་

པའང་ད་དང་རས་ས་མཐན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་ཅ་ས་ན་ཡ་ཤས་

129རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གཟགས་པ་དག་པས་ཏ་ཆས་ཀ་ས་ཇ་ལ་བ་བཞན་མངན་སམ་ད་རགས་

པའ་ཕར་ར། །ཡང་ར་མཚན་གཉས་པ་ན་ཡ་ཤས་ད་དང་ལན་པས་ཕར་མ་

ལག་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ལས་ཅན་ཀན་ག་སབས་གནས་

ས་གར་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འདར་ཐག་པ་དམན་པའ་དག་འདན་མ་སས་

པ་ན་ད་མཆད་པར་འས་པ་ཙམ་ཡན་ག། ཐག་པ་ཆན་པའ་སབས་གནས་

མ་ཡན་པའ་ཕར་ཏ་རང་ཉད་འཁར་བའ་འཇགས་པས་སག་པས་གཞན་ད་

ལས་སབ་པར་མ་ནས་པའ་ཕར་ར། །འགལ་པ་ལས། བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་དག་འདན་ག་རས་ཐགས་ས་ཉན་ཐས་ཀ་དག་འདན་དཀན་མཆག་

ན་མ་སས་ཏ་ད་མཆད་པར་འས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཞས་ས། །ཁ་

ཅག་ན་ར། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དག་འདན་ད་མཆད་པར་འས་པ་ཡན་

ག་ཉན་ཐས་ཏ་མཆད་པར་མ་འས་པའ་ཕར་ར་ཞས་འཆད་པ་ན་གཞང་ག་

དན་མ་ཡན་ཏ། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་ཉན་ཐས་ན་ཕག་བ་བའ་ལགས་

པར་ཞགས་པ་ཕག་བ་བའ་འས་ས་གར་པ་ཞས་པ་དང་། སད་འཇག་ལས།

བད་གཤགས་ཆས་ཀ་ས་མངའ་སས་བཅས་དང་། །ཕག་འས་ཀན་ལ་གས་

པར་ཕག་འཚལ་ཏ། །ཞས་ཕག་ག་གནས་ས་བཤད་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་

འགལ་པ་ལས། ཕག་ག་ཡལ་མ་ཡན་པར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་

ན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དར་ནས་ཉན་ཐས་ལ་སབས་ས་བཟང་ནས་ཕག་

བད་པ་བཀག་པ་ཡན་ཏ། ཕག་བད་པ་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གཞན་

ལ་ཕན་པའ་བསམ་པ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཇ་སད་ད། བང་ཆབ་སམས་

130 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དཔའ་ཟ་བ་ཚས་པ་དར་ནས་ཉ་ཚ་བའ་ཡ་ཤས་ཀ་མཐར་ཐག་པ་སར་མའ་

གཟགས་ལར་རང་ག་རད་སང་བར་ཉ་བར་གནས་པའ་ཉན་ཐས་ལ་ཕག་

བད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། གཞན་ལ་ཕན་པར་བད་པའ་བསམ་པ་རམ་དག་པའ་

ཕར་ར། །ཞས་ས། །གཉས་པ་སབས་ས་འཇག་པའ་ར་མཚན་ལ་གཉས་

ཏ། ཐག་པ་གསམ་ག་སབས་གནས་སར་བསན། འབས་བའ་སབས་གནས་

མཐར་ཐག་ངས་བཟང་བའ། །དང་པ་ན། གལ་ཏ་དགས་པ་གང་ག་དན་ད་

གང་ཟག་གང་དབང་ད་མཛད་ནས་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་སབས་གསམ་ད་

རམ་པར་བཞག་ཅ་ན། སན་པ་སངས་རས་དང་། བསན་པ་དམ་པའ་ཆས་

དང་། སབ་མ་དག་འདན་ག་ཡན་ཏན་བསན་པའ་ས་ནས་ཐག་པ་གསམ་ག་

འབས་བ་ས་ས་ལ་སབས་གནས་ས་མས་པ་རམས་ཀ་དབང་ད་བས་ནས་

འབས་བའ་སབས་གནས་གསམ་ད་རམ་པར་བཞག་པ་ཡན་ལ། ཐག་པ་

གསམ་ཆར་ག་གང་ཟག་ལ་ལས་ནས་དཀན་མཆག་གསམ་ག་བད་པ་ཐ་

དད་ལ་མས་པ་རམས་ཀ་དབང་ད་བས་ནས་རའ་སབས་གནས་གསམ་ད་

རམ་པར་བཞག་པ་ཡན་ཏ། སར་སབས་ས་འག་བ་ཙམ་ན་རང་ངམ་གཞན་

འཇགས་པ་དང་བལ་བར་འདད་པའ་བསམ་པས་འགའ་ཞག་ལ་འཇགས་པ་

ལས་སབ་བད་ཀ་སབས་གནས་ས་བསམ་པ་ཐག་པས་ཁས་ལན་པའ། །

བ་བག་ཏ་དམན་པའ་སབས་འག་ན་རང་ཉད་འཁར་བའ་འཇགས་

པ་ཐམས་ཅད་དང་བལ་བར་འདད་པའ་བསམ་པས་དཀན་མཆག་གསམ་ལ་

ར་དང་འབས་བའ་སབས་གནས་ས་ཁས་ལན་པའ། །ཆན་པའ་སབས་འག་

131རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ན་རང་དང་གཞན་འཁར་བ་དང་ཐག་པ་དམན་པའ་འཇགས་པ་མན་ཆད་

ལས་ཐར་བར་འདད་པས་དཀན་མཆག་གསམ་ཁད་པར་ཅན་ལ་ར་དང་

འབས་བ་སབས་གནས་ས་ཁས་ལན་པའ། །ད་ལ་མས་པ་གསམ་གས་

སབས་གསམ་ད་རམ་པར་བཞག་པ་ན། རན་ལས། འཚ་བ་དག་ན་ཐམས་

ཅད་དང་། །ངན་སང་དང་ན་ཐབས་མན་དང་། །འཇག་ཚགས་ཐག་པ་དམན་

དག་ལས། །སབ་ཕར་སབས་ཀ་དམ་པའ། །ཞས་པ་དང་། འཇག་རན་ཇ་

སད་སམས་ཅན་ག། །གནད་དང་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ཀན། །བཟག་ཅང་

འབར་པར་བ་བའ་ཕར། །སངས་རས་སབས་ཆན་ཉད་ད་འདད། །ཅས་པ་

ལར་ཐག་པ་ཆན་པ་པ་ན་དམན་པའ་འཇགས་པ་དང་སབ་པ་ཕ་ཞང་ཕ་བའ་

འཇགས་པ་ལས་ཀང་སབ་པར་བད་པ་ན་རང་གས་འཐབ་པར་འགར་བའ་

སངས་རས་ཆས་ཀ་ས་ཅན་ཁ་ན་ཡན་པར་ཡད་ཆས་པའ་མས་པས་ད་

འཇགས་པ་ལས་སབ་བད་ད་ཁས་ལན་པའ་ཕར་སངས་རས་སབས་

གནས་ས་བཞག་ག། རང་རལ་ག་ཐག་པ་པས་མ་འངས་པ་ན་རང་ག་རད་

ལ་རགས་པ་རང་བང་ད་ས་བའ་ཆས་དཀན་མཆག་འཇགས་པ་ལས་སབ་

བད་ད་ཁས་ལན་པ་ད་སབས་གནས་ས་བཞག་ག། ཉན་ཐས་ཀ་ཐག་པ་

པས་རང་ལ་མ་འངས་པ་ན་འབང་བའ་དག་བཅམ་པའ་དག་འདན་དཀན་

མཆག་འཇགས་པ་ལས་སབ་བད་ད་ཁས་ལན་པ་ད་སབས་གནས་ས་

བཞག་ག། ད་ལར་ན་ཐག་པ་གསམ་ས་ས་ལ་འབས་བའ་སབས་གནས་ན་

ར་ར་ཡན་ན། །བད་པ་གསམ་ལ་སབས་གསམ་ད་རམ་པར་བཞག་པ་ན།

132 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སངས་རས་ཀས་འཇགས་པ་སབ་པའ་ལམ་སན་པས་སན་པའ་བ་བ་བད་

པ་དང་། ཆས་ཀས་འཇགས་པ་མད་པའ་སར་བགད་པའ་ལམ་ག་བ་བ་

བད་པ་དང་། དག་འདན་གས་འཇགས་པ་ལས་སལ་བའ་གགས་ཀ་བ་བ་

བད་པ་ཡན་ཏ། སངས་རས་ཀས་བསན་པའ་ཆས་ད་དག་འདན་དང་

འགགས་ནས་ཉམས་ས་བངས་པས་འཇགས་པ་ལས་ཐར་བའ་ཕར་ར། །

དས་ན་རའ་སབས་གནས་ན་ཐག་པ་གསམ་ཀ་ལ་དཀན་མཆག་གསམ་

ཆར་དགས་པར་བལའ། །གང་ལ་རའ་སབས་འག་མད་ན་ཡང་འཇགས་པ་

ལས་མ་ཐར་ཏ། དཔར་ན་དབལ་བ་ལས་ཐར་པར་འདད་པའ་ཚང་པ་དག་

དད་དཔན་དང་གཟངས་དང་ཚང་གགས་མད་ན་ནར་བའ་གང་ད་མ་ཕན་པ་

བཞན་ན། །འབས་བའ་སབས་འག་མད་ན་ཡང་འཇགས་པ་ལས་གལ་མ་

ནས་ཏ་ཚང་པ་ར་མཚ་ལས་བརལ་ཡང་ནར་བའ་གང་ད་མ་ཕན་ན་དབལ་

བ་སལ་མ་ནས་པ་བཞན་ན། །དས་ན་གཉས་ཀ་དགས་པར་བལའ། །དན་

འད་ལ་སན་ག་སབ་དཔན་ཁ་ཅག་ན་ར། སབས་ས་འག་བའ་རང་བཞན་ན་

ར་དང་འབས་བའ་སབས་གནས་ཀ་མཚན་ཉད་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་གང་

ཟག་ས་སར་ངས་པ་དང་ཐབ་པ་གཅག་གས་བསན་པར་བའ་ཞས་དམ་

འཆའ་བ་ས། ཐག་པ་ཆན་པ་པས་མ་འངས་པ་ན་རང་ལས་འབང་བའ་སངས་

རས་ཐབ་པར་བའ་ཞས་དམ་འཆའ་བ་དང་། ད་བཞན་ད་རང་རལ་བས་

རང་ལ་འབང་བའ་རགས་པའ་ཆས་ཐབ་པར་བའ་ཞས་དམ་འཆའ་ལ། ཉན་

ཐས་པས་རང་ལ་འབང་བའ་དག་འདན་ཐབ་པར་བའ་ཞས་དམ་འཆའ་བར་

133རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

འབས་བའ་སབས་འག་དང་། ད་དག་ག་ཐབས་ས་གཞན་ག་རད་ལ་བན་

ཟན་པའ་དཀན་མཆག་གསམ་ལ་སན་པ་དང་ལམ་དང་གགས་ས་བསན་

པར་བའ་ཞས་རར་དམ་འཆའ་བ་རའ་སབས་འག་ཡན་ན་ཞས་པ་ན་མ་

འཐད་ད། འབས་བ་ད་དག་ཐབ་པར་དམ་འཆའ་ན་ཐག་པ་གསམ་ག་སམས་

བསད་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཁ་ཅག་དམ་བཅའ་ལགས་ཀ་ས་ཕའ་ཁད་པར་

ཡད་གསངས་པའང་རང་ལག་ཁད་པར་མད་ན་དམ་བཅའ་ས་ཕ་ཙམ་གས་

ཐ་དད་ད་བད་མ་ནས་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་རན་ལས། གང་ཞག་དཀའ་བ་

མང་པས་བང་ཆབ་མཆག་དན་གཉར་དང་ཞས་པ་དང་། འད་ན་ད་དངས་

འདད་པས་ཁས་ལན་ཞས་གསངས་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། ད་ན་ཐག་པ་

གསམ་ག་སབས་འག་ལ་སངས་རས་འདད་པ་གགས་ས་དགས་ཞས་

བསན་པ་ཡན་ག་དའ་རང་ལག་ཏ་བསན་པ་མ་ཡན་ཏ། དཔར་ན། སམས་

བསད་པ་ན་གཞན་དན་ཕར། །ཡང་དག་རགས་པའ་བང་ཆབ་འདད། །ཅས་

པའ་འདན་པ་སམས་བསད་མ་ཡན་པ་བཞན་ན། །ཁ་ཅག་འབས་བའ་སབས་

འག་མད་ད། རང་ལ་རང་སབས་ས་མ་འག་བའ་ཕར་ཞས་ས་བའང་གཞང་

ལགས་ཟབ་མའ་དན་ལ་བ་ཁ་མ་ཕགས་པ་ཡན་ཏ། མཐར་ཐག་ག་སབས་

གནས་ངས་འཛན་པ་ན་འབས་བའ་སབས་འག་ལ་དགངས་པ་ཡན་པའ་

ཕར་ཏ་རའ་སབས་འག་ལ་དཀན་མཆག་གསམ་ཀ་ཡང་སབས་གནས་ས་

དགས་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་འབས་བའ་སབས་འགའ་ཡལ་བང་ཆབ་རང་

གས་ཐབ་ཟན་ན་སབས་ས་མ་དགས་ལ་མ་ཐབ་ན་སབ་བད་མད་པས་ད་ལ་

134 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སབས་ས་འག་བ་མ་འཐད་ད་ཞ་ན། སམས་བསད་པ་གཞན་དན་ད་རང་

གས་བང་ཆབ་ཐབ་པར་འདད་པ་ཡན་ན་ད་ཡང་རང་གས་ཐབ་ཟན་ན་ཐབ་

པར་བ་མ་དགས་ལ་མ་ཐབ་ན་འདད་པས་ཡལ་ད་བད་པ་མ་འཐད་ད། ཐབ་

བ་མ་གབ་པའ་ཕར་ར་ཞས་བརད་ན་ཅ་ཞག་ས། ད་ས་རང་གས་མ་ཐབ་

ཀང་གཞན་གས་ཐབ་པ་མཐང་བའ་ད་དང་རགས་མཐན་པ་ཐབ་བའ་ཡལ་

ད་བད་པ་མ་འགལ་ལ་སམ་ན། ཚལ་འད་ན་ཁ་བ་ཅག་ལ་ཡང་ཇ་ལར་

འགལ། དས་ན་རན་ལས། གང་ཞག་དགའ་བ་མང་པས་བང་ཆབ་མཆག་

དན་གཉར། །གང་ཞག་ས་བ་མད་པར་དཀའ་བ་ཡང་དག་སད། །གང་ཞག་

རམ་སངས་རས་ནས་སངས་རས་ཀན་མཉམ་འགར། །བ་ལན་ད་ན་ཁས་

ལན་མཆག་ཏ་ཤས་པར་བ། །ཞས་གསངས་པའ་ཕར་རག་ག་ངན་པའ་རང་

གས་གསང་རབ་ཟབ་མའ་དན་དཀག་པར་མ་བའ། །གཉས་པ་འབས་བའ་

སབས་གནས་མཐར་ཐག་ངས་བཟང་བ་ལ་གཉས་ཏ། ཆས་དང་དག་འདན་

སབས་གནས་མ་ཡན་པར་བསན། སངས་རས་ཁ་ན་སབས་གནས་ཡན་

པར་བསན་པའ། །དང་པ་ན་ལང་དང་རགས་པའ་ཆས་རམ་པ་གཉས་དང་

ཐག་པ་གསམ་ག་འཕགས་པའ་ཚགས་ཞས་པ་དག་འདན་དཀན་མཆག་ན་

གནས་སབས་ཀ་སབས་གནས་ཡན་ཡང་གཏན་ག་ཞས་པ་མཐར་ཐག་ག་

འབས་བའ་སབས་གནས་མཆག་མ་ཡན་ན་ཞས་པའ། །ཇ་ལར་མ་ཡན་ཞ་

ན། འད་ལར་ཆས་ན་རམ་པ་གཉས་ཏ། བསན་པའ་ཆས་དང་། རགས་པའ་

ཆས་ས། །གབ་པའ་མཐའ་ལས། སན་པའ་དམ་ཆས་རམ་གཉས་ཏ། །ལང་

135རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་རགས་པའ་བདག་ཉད་ད། །ཞས་ས། །ད་ལ་དང་པ་ན། ས་སད་གསམ་

མམ་གསང་རབ་ཡན་ལག་བཅ་གཉས་ས། །ད་ཡང་། ཆས་ཀ་ཕང་པ་བརད་

ཁ་དག །གང་རམས་ཐབ་པས་གསངས་ད་དག །ཚག་གམ་མང་ཡན་ད་དག་

ན། །གཟགས་སམ་འད་བད་དག་ཏ་འད། །ཞས་པ་ལར་ས་རང་མཚན་པའང་

མ་ལན་པའ་འད་བད་ཅས་པ་སམས་ལས་དན་གཞན་ད་གར་པ་མ་ཡན་ག་

མང་ཚག་ག་ཡ་གའ་རམ་པར་སང་བ་ཅན་ག་ཡད་ཀ་རམ་པར་ཤས་པ་

བརད་བའ་དན་ལ་ཞན་པར་བད་པ་ཡན་ལ། ད་ཡང་ཆའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་

པའ་གཟངས་ལར་རགས་པའ་ཆས་མཐང་ལམ་ལ་སགས་ཐབ་པ་ན་སང་

བར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །རགས་པའ་ཆས་ལ་ཡང་གང་གས་རགས་པ་

ལམ་ག་བདན་པ་དང་། གང་རགས་པ་འགག་པའ་བདན་པ་ས་རམ་པ་གཉས་

ས། །དང་པ་ལ། སབ་པའ་ལམ་བདན་ན་འབད་པས་བསབས་ཤང་བགས་

དབང་ད་མད་པ་མ་ཡན་པས་གནས་སབས་ས་འགར་ཞང་མ་རག་པ་བས་

བའ་ཆས་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་དང་། རགས་པའ་འགག་པ་ལ་ཡང་ཉན་རང་ག་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་མཐར་ཐག་པ་ན་སག་བསལ་ཀན་འབང་ཉ་བར་ཞ་བ་

ཙམ་ག་མད་པ་དགག་པ་ཡན་ག་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་ཆས་ས་མ་ཡན་

ལ་མད་པ་དགག་པ་ན་སབས་གནས་ས་འས་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཐག་

པ་གསམ་ག་དག་འདན་ལ་ཡང་རང་ཉད་འཇགས་པ་དང་བཅས་པས་ད་

བཞན་གཤགས་པ་ལ་སབས་ས་སང་བའ་ཕར་ར། །འད་ལར་ཉན་ཐས་དག་

བཅམ་པ་ཡང་མ་རག་པ་བག་ཆགས་ཀ་ས་མ་སངས་ཤང་འཁར་བ་རང་

136 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཞན་མད་པར་མ་རགས་པས་སད་པ་ལ་འཇགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡན་ཏ་

རལ་ག་གདངས་པའ་གཤད་མ་ལ་སག་པ་བཞན་ན། །བང་ཆབ་དམ་པ་

གཉས་ཐབ་ནས། །སད་པས་སག་ཡད་ད་དག་ན། །ཚ་ཟད་ལ་དགའ་མ་ངན་

ལས། །འདས་ཐབ་འད་ཤས་ཅན་ད་འགར། །ཞས་ས། །བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ལའང་ས་བདན་པ་མན་ཆད་ད་ན་ཐག་པ་དམན་པའ་འཇགས་པ་དང་

བཅས་ཏ། ལང་ཀར་གཤགས་པ་ལས། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ས་ཐབ་

ཀང། །བ་བརན་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། །ཇ་སད་ས་བརད་མ་ཐབ་བར། །ད་སད་

ཐག་པ་དམན་གས་འཇགས། །ཞས་ས། །ས་བརད་པ་ཡན་ཆད་ད་མ་རག་

བག་ཆགས་ཀ་ས་དང་། ཟག་མད་ཀ་ལས་དང་། ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་

ལས་དང་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་འཆ་འཕ་བ་དང་བཅས་པས་འཇགས་པ་

དང་བཅས་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ། སངས་རས་ད་ཁ་ན་སབས་གནས་

ཡན་པར་བསན་པ་ན་དམ་པའ་དན་ད་ཞས་པ་ན་འཇགས་པ་ཐམས་ཅད་

ལས་ཐར་བའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡན་ལ་དར་སབས་ས་འག་བའ་སབས་

གནས་མཐར་ཐག་པ་ན་སངས་རས་ཉག་ཅག་ད་ཁ་ན་ཡན་ན། །ཅ་ས་ན་

ཐབ་པའ་དབང་པ་དབངས་རང་བཞན་གས་རམ་པར་དག་པ་ལ་སང་བ་ག་

བར་ག་ད་མ་མཐའ་དག་གས་དག་པའ་འགག་བདན་མཐར་ཐག་པའ་ཆས་

ཀ་ས་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་ཚད་མད་པའ་ལམ་བདན་མཐར་ཐག་པའ་

བདག་ཉད་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་དང་། ཐག་པ་གསམ་ག་དག་འདན་ག་ཚགས་

ཀ་སངས་རགས་ཀང་སངས་རས་ཀ་ཆས་ས་རམ་པར་དག་པ་དའ་མཐར་

137རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཐག་པ་ཐབ་པ་ན་མཐར་ཕན་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་སའ་དན་ན། ལགས་

པར་སར་བའ་ས་ལས་རཏ་ཞས་པ་རན་པ་ཆའམ་དཀན་མཆག་ལ་འཇག་

པ་ལས་ད་དག་ཆས་དག་གས་ཆས་མཐན་པ་ཡན་ཏ། འབང་བར་དཀན་

པར་ཆས་མཐན་པ་ན་བསལ་པ་མང་པར་དག་བ་མ་བསན་ན་ད་དང་ཕད་པ་

ཙམ་ཡང་མ་ཐབ་པའ་ཕར་ར། །ད་མ་མད་པ་ན་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་ད་མ་

དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །མཐ་དང་ལན་པ་ན་མངན་པར་ཤས་པ་ལ་སགས་པའ་

ཡན་ཏན་ག་མཐ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །འཇག་རན་ག་རན་ད་

གར་པ་ན་འག་བ་ཐམས་ཅད་ཀ་བསམ་པ་དག་བའ་ར་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

བཅས་མ་ལས་མཆག་ཉད་ད་གར་པ་ན་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཕར་ར། །

བསད་པ་དང་སད་པས་འགར་བ་མད་པ་ན་འདས་མ་བས་པའ་ག་འཕང་

བརས་པའ་ཕར་དཀན་མཆག་ཉད་ད། །གཉས་པ་སབ་བད་ཀ་རགས་ངས་

བཟང་བ་ལ་གཉས་ཏ། སའ་རམ་གཞག་དང་གཞང་ག་དན་ཏ། །དང་པ་ལ་

གཉས་ཏ། ཐན་མང་དང་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་རམ་གཞག་ག། དང་པ་ལ་

གསམ་ས། རགས་ད་མ་ཡད་པའ་སབ་བད། འཕགས་པའ་རགས་ཀ་རང་

བཞན། རགས་དང་བལ་བའ་རམ་དབའ། །དང་པ་ལ་སམས་ཅན་ལ་རགས་

ཐ་དད་པ་ད་མ་ཡད་པའ་སབ་བད་ན། ལང་གཅག་དང་རགས་པ་གསམ་

ལས། ལང་ན་བ་ར་རའ་ཕང་པའ་མད་ལས། དག་སང་དག་དཔར་ན། བ་ར་

རའ་ཕང་པ་འཕང་ད་ཡང་དཔག་ཚད་ཙམ་ཡད་ལ་རར་ཡང་དཔག་ཚད་

ཙམ་ཡད་པར་གར་ལ། ད་ལ་ལ་བར་བར་ཞག་ན་བ་ར་རའ་འབས་བ་ར་ར་

138 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བངས་ཏ་འད་ན་ཁམས་ཆ་ག་མ་ཞག་ཏ་དར་ར། །འད་ན་ཁམས་ཆ་ག་མ་

ཞག་ཏ་དར་ར་ཞས་བརད་ན་བ་ར་རའ་ཕང་པ་ད་ཟད་ཅང་གཏགས་པར་

འགར་ག་ཁམས་ན་ད་ལར་མ་ཡན་ན་ཞས་གསངས་ས། །རགས་པའ་སབ་

བད་གསམ་ན། ས་བ་ལམ་ལ་མ་ཞགས་པ་རམས་ལ་ཐག་པ་གསམ་ག་

ཁམས་ཐ་དད་པ་གསམ་ཡད་ད་ལམ་ལ་གཏན་མ་ཞགས་པ་ནས་ཐག་པ་ས་

ས་ལ་མས་པ་ཐ་དད་པའ་ཕར་ར། །ཡང་ལམ་ལ་ཞགས་པ་རམས་ལ་རགས་

ངས་པ་གསམ་ཡད་ད། རན་གཞན་གས་ལམ་གཞན་ད་དཀ་བར་མ་ནས་

པའ་བསབ་པ་ས་སར་ངས་པ་གསམ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །མ་ངས་པའང་

ཡད་ད་ལམ་གཞན་ལ་མས་པ་བསད་ནས་རང་ག་ལམ་ལས་ལག་ནས་ལམ་

གཞན་བསབ་པ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །ཡང་འབས་བ་ཐབ་པ་རམས་ལ་རགས་

ཐ་དད་གསམ་སན་ད་སང་ས་འབས་བ་བང་ཆབ་གསམ་ཐ་དད་ད་དམགས་

པའ་ཕར་ར། ། རགས་ད་དག་ཀང་དན་གཞན་ས་མ་རགས་མད་ན་མ་འབང་

བའ་ཕར་དའ་འབས་བ་ཡན་པས་འབས་བའ་རགས་ས། །རན་ལས། ཁམས་

རམས་དང་ན་མས་པ་དང་། །བསབ་པ་ཐ་དད་དབ་བ་དང་། །འབས་བ་ཐ་དད་

དམགས་པའ་ཕར། །རགས་ཡད་ཉད་ད་ངས་པར་བརད། །ཅས་ས། །གཉས་

པ་འཕགས་པའ་རགས་ཀ་རང་བཞན་ལ། མཚན་གཞ་ན་རང་བཞན་ད་གནས་

པ་དང་བསབས་པ་ལས་བང་བའ་རགས་ཏ་གཉས་ཡན་ལ། དང་པ་ན་འཕགས་

པའ་རགས་རན་གས་མ་བསབས་ཤང་གདད་མ་ནས་གནས་པའ། ། ད་ཡང་

བ་བག་ཏ་ས་བ་ན་མ་ཆགས་པའ་དག་བ་ལ་འདད་ཅང་། མད་ས་པས་ན་

139རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སམས་ལ་ཡད་པའ་ས་བན་བང་ཆབ་གསམ་འགབ་པའ་ནས་པ་ལ་འདད་

ལ། རམ་རག་པ་དག་ས་མཆད་དག་ག་ཆས་ཉད་ཟག་མད་ཀ་ས་བན་དང་

སབ་པ་སང་རང་གསམ་ལ་འདད་པ་དང་། དབ་མ་པ་ན་ཆས་ཀ་དབངས་ད་

བཞན་ཉད་ལ་འདད་ཅས་ཟར་ར། །བསབས་པ་ལས་བང་བ་ན་འཕགས་པའ་

རགས་ཐ་དད་པ་ལ་སགས་པའ་རན་གས་གསར་ད་བསབས་པའ། །ད་ལ་

རང་བཞན་ད་གནས་པ་ན་རན་ཡན་ཅང་བསབས་པ་ལས་བང་བ་ན་བརན་

པ་ཡན་ན། །རགས་ཀ་མཚན་ཉད་ན། ད་མ་དང་བཅས་པའ་གནས་སབས་

ཀ་ཆས་གང་ཞག་འཕགས་པའ་སངས་རགས་འབང་ད་རང་བའ། །ས་དན་

ན་ག་ཏ་ཞས་པ་ལ་གའ་བར་ནས་ག་བང་ས། ག་ན་ཞས་པ་ཡན་ཏན་ཡན་ལ་

ཏ་དང་ར་ཕལ་བས་ཏ་ར་ཞས་པ་སལ་བ་ས་ག་ན་ཏ་ར་ཞས་པ་ཡན་ཏན་

སལ་ཞང་འབང་བས་ན་རགས་ས། །རང་བཞན་དང་ན་རས་པ་དང་། །ད་ན་

རན་དང་བརན་པ་དང་། །ཡད་མད་ཉད་དང་ཡན་ཏན་ན། །སལ་བའ་དན་ད་

ཤས་པར་བ། །ཞས་ས། །གསམ་པ་རགས་དང་བལ་བའ་དབ་བ་ལ་གཉས་

ཏ། ར་ཞག་རགས་ཆད་པ་དང་། གཏན་ད་རགས་ཆད་པའ། །དང་པ་ལ་

འགལ་རན་སག་ཏས་ཟན་པ་དང་། མཐན་རན་དག་བ་ལ་མ་ཞགས་པའ། །

དང་པ་ལ་སག་ཏའ་སད་པ་དང་ལན་པ་ན། ལས་བད་པར་ངས་པས་རང་

བཞན་གས་ཕ་མ་གསད་པ་ལ་སགས་པ་ལ་ཞགས་པ་ལ་བའ། །སག་ཏའ་

ལ་བ་དང་ལན་པ་ན། ལག་ལ་ཆ་འབང་དག་དང་ལན་པའ། །ད་གཉས་ཀས་

གགས་བས་པས་ཐར་པ་ཆ་མཐན་ག་དག་བ་རད་ལ་སར་མ་སར་བའ། །

140 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དག་བ་ལ་མ་ཞགས་པ་ལ་གཏན་མ་ཞགས་པ་ན། འཁར་བ་འབའ་ཞག་དན་

ད་གཉར་ག་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་བསམ་པ་མད་པས་ཐར་པ་ཆ་མཐན་

ག་དག་བ་མད་པའ། །ཞགས་ཀང་ནས་པ་མ་རགས་པ་ན། མ་ངན་ལས་

འདས་པ་དན་ད་གཉར་ཡང་དག་བ་བསབ་པ་ལ་སམ་ལས་ཀས་ཟན་པའ། །

གཉས་པ་གཏན་ད་རགས་ཆད་པ་ན། འཕགས་པའ་སངས་རགས་འབང་ད་

རང་བའ་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་གཏན་མད་པའ། །ད་ཡང་རམ་

རག་པའ་ཚལ་ཡན་ག་དབ་མ་པ་ན་མ་འདད་ད། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་མཚངས་པའ་ཕར་ར། །ལ་ལ་གཅག་ཏ་

ཉས་པར་སད་ངས་ཡད། །ལ་ལ་དཀར་པའ་ཆས་རམས་ཀན་ཏ་བཅམ། །ལ་

ལ་ཐར་པ་ཆ་མཐན་དག་བ་མད། །དཀར་པ་དམན་པ་ཡད་པའང་ར་དང་

བལ། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་རམ་གཞག་ལ་གསམ་

ལས། དང་པ་གཞན་ལགས་དགག་པ་ན། བ་མ་གང་མ་རམས་གསང་མཐན་

པར། རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ན་ད་མ་དང་བཅས་པའ་སམས་ཀ་

ཆས་དབངས་ཁ་ན་ཡན་ཏ། ད་བཅས་ད་བཞན་ཉད་དང་ཞས་འབང་བའ་

ཕར་ཞས་གསངས་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། ཐག་མ་མད་པའ་དས་ཅན་ག་སམས་

རག་པ་ཙམ་པ་ད་སངས་རས་ཀ་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་མ་ཡན་

པར་འགར་ཏ། སམས་ཀ་ཆས་དབངས་མ་ཡན་པའ་ཕར་ཏ་ཆས་ཅན་རག་

པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འདད་ན་རང་ག་རད་ལ་འབས་བ་སངས་རས་འབང་

བའ་ཉར་ལན་རའ་ཁད་པར་མ་ཡན་པར་འགར་ཏ། སངས་རས་ཀ་རང་

141རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་དང་རས་འགར་ག་རགས་གང་ཡང་མ་ཡན་

པའ་ཕར། རགས་ཕ་མ་མ་གབ་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་བད་ད་

གནས་པ་མ་ཡན་པར་འགར་ར། །འདད་ན་སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས། སམས་

ཀ་ར་ར་བསད་པ་ལས། ཁམས་བསད་ལས་ན་སམས་ཀས་བཅངས། །

སམས་མད་ཁམས་ན་མད་པར་འཇག །ད་ཕར་སམས་ན་ཀན་ཏ་བསང། །

བད་ལགས་སམས་ལས་སངས་རས་འབང་། །ཞས་པ་དང་། སབ་དཔན་

ག་བ་མའ་ཞལ་ས་ནས་ཀང་། སམས་ཉད་གཅག་པ་ཀན་ག་ས་བན་ཏ། །

གང་ལ་སད་དང་མ་ངན་འདས་འཕ་བ། །འདད་པའ་འབས་བ་སར་བར་བད་

པ་ཡ། །ཡད་བཞན་ནར་འདའ་སམས་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །ཞས་པ་དང་

འགལ་ལ། །ཡང་ཁ་ཅག་ན་ར། ཆས་ཅན་རག་པ་ཙམ་པ་ཁ་ན་རང་བཞན་ད་

གནས་པའ་རགས་ཡན་ཞས་ཟར་བ་ཡང་མ་འཐད་ད། ཆས་ཀ་དབངས་ད་

འཁར་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་གཞ་མ་ཡན་པར་འགར་

ཏ། ད་མ་དང་བཅས་པའ་གནས་སབས་ན་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་

མ་ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན་ཆས་ཀ་དབངས་ས་བསད་པ་ལས། གང་ཞག་

འཁར་བའ་རར་གར་པ། །ད་ཉད་སང་བར་བས་པ་ལས། །དག་པ་ད་ཉད་མ་

ངན་འདས། །ཆས་ཀ་ས་ཡང་ད་ཉད་ད། །ཞས་པ་དང་འགལ་ལ། །

གཉས་པ་རང་ག་ལགས་ན་གསམ་ལས། དབངས་ཀ་ཆ་ན་བད་

བར་གཤགས་པའ་ཁམས་དང་། སང་པ་ན་དབངས་ཀ་ཆ་ནས་ངས་བཟང་

ན་ད་མ་དང་བཅས་པའ་སམས་ཀ་ཆས་ཉད་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་

142 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་རམས་དང་དབར་མད་པ། གདད་མ་ནས་གབ་པའ་

ཆས་ས་ཡན་ཏ། མད་ལས། རབ་འབར་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སམས་

དཔའ་ཆན་པའ་ཚག་ག་དན་ན་དན་མད་པའ། །ཞས་པ་དང་། དའ་དན་

ན་མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། བསབ་པ་ཡ་ན་རན་གར་པ། །ཆས་ཀ་

དབངས་ཀ་རང་བཞན་དང་། །ཞས་བ་བ་གསངས་ས། །ཆས་ཅན་རག་

པའ་ཆ་ནས་ངས་བཟང་ན་ཆས་ས་ད་དང་དབར་མད་ད་གནས་པའ་རག་

པ་ག་བར་ག་ད་མ་དང་བཅས་ཀང་རང་བཞན་གས་དག་པའ་ཡ་ཤས་

གདད་མ་ནས་གབ་པ་ས། བསད་པ་ལས། ཉན་མངས་པ་ཡས་གཡགས་

པས་ན། །སམས་ཞས་བརད་པར་བ་བ་ཡན། །ད་ཉད་ཉན་མངས་བལ་གར་

ན། །སངས་རས་ཞས་ན་བརད་པར་བ། །ཞས་པ་དང་། ས་ཡ་དཀལ་ན་

ཡད་པའ་ཆ། །ད་མ་མད་པར་གནས་པ་ལར། །ཉན་མངས་ནང་ན་ཡ་ཤས་

ཀང་། །ད་བཞན་ད་མ་མད་པར་གནས། །ཞས་པ་དང་། སང་པ་བཀད་པ་

ལས། འཇག་རན་ཁམས་མང་ལ་ལ་དག །བསམ་གས་མ་ཁབ་ཚག་གར་

ཀང་། །ནམ་མཁའ་ཚག་པར་མ་འགར་ལར། །རང་བང་ཡ་ཤས་ད་བཞན་

ན། །ཞས་ས། །ད་བཞན་ཉད་ཀ་དན་ན་ད་ལར་དབངས་དང་ཡ་ཤས་དབར་

མད་པ་ད། དག་པ་མ་དག་པའ་གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ད་མ་འགར་བ་

ལ་ད་བཞན་ཉད་ཅས་བ་ས། འད་ཉད་ལས། ཉས་པ་ག་བར་དང་ལན་དང་། །

ཡན་ཏན་རང་བཞན་ཉད་ལན་ཕར། །ཇ་ལར་སར་བཞན་ཕས་ད་བཞན། །

འགར་བ་མད་པའ་ཆས་ཉད་ད། །ཞས་པ་དང་། རང་བཞན་འགར་བ་མད་པ་

143རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་། །དག་དང་རམ་པར་དག་པའ་ཕར། །ད་བཞན་འད་ཉད་གསར་ག་ན། །

གཟགས་དང་མཚངས་པར་བརད་པ་ཡན། །ཞས་ས། །ད་ལ་དབངས་དང་

ཡ་ཤས་གདད་མ་ནས་གབ་པ་ན་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ཡན་ལ་

སངས་རས་ཀ་རར་རང་བའ་དག་བ་རན་གས་གསར་ད་བསབས་པ་ན་

རས་འགར་ག་རགས་ཡན་ཏ། གཏར་དང་ལན་པའ་ཤང་བཞན་ད། །རགས་

ད་རམ་གཉས་ཤས་བས་ཏ། །ཞས་འཆད་པར་འགར་ར། །རས་འགར་ག་

རགས་འཇག་པ་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་ལ་དད་པས་མཆད་པ་ལ་སགས་པ་

དག་བ་ཅང་ཟད་ཙམ་གས་ཀང་ནས་ཏ། ཆད་ད་བརད་པ་ལས། གང་དག་སན་

པ་བད་གཤགས་ལ། །མཆད་པ་ཆང་ང་བད་པ་ཡང་། །ལ་མའ་བད་བ་ཀན་

བགད་ནས། །འཆ་མད་བདད་ར་ཐབ་པར་འགར། །ཞས་ས། །འཕལ་བའ་

རན་ན་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པའ་དག་བ་ས། བསད་པ་ལས། དཀའ་སད་ས་ཚགས་

སན་པ་དང་། །ཚལ་ཁམས་སམས་ཅན་དན་སད་དང་། །སམས་ཅན་གནད་

བད་བཟད་པ་ས། །གསམ་པ་དས་ན་ཁམས་རས་འགར། །ཆས་རམས་

ཀན་ལ་བརན་འགས་དང་། །བསམ་གཏན་ལ་སམས་འཇག་པ་དང་། །རག་

ཏ་ཤས་རབ་བསན་པ་ས། །འད་ཡང་བང་ཆབ་རལ་བད་ཡན། ། ཐབས་དང་

བཅས་པའ་ཤས་རབ་དང་། །སན་ལམ་རམ་པར་སངས་པ་དང་། །སབས་

ལས་ད་གནས་ཡ་ཤས་ཏ། །ཁམས་སངས་རས་བད་ཆས་བཞ་འ། །ཞས་

ས། །གསམ་པ་རད་པ་སང་བ་ལ། ཆས་ཀ་དབངས་ད་དངས་པར་འགར་

ཏ། སངས་རས་ཀ་ར་ཡན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན། དག་པ་གཉས་ལན་ག་ཆས་

144 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ས་ལ་ལས་ནས་གནས་གར་ག་ར་ཡན་ཞང་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་

ཚགས་པ་ལ་ལས་ནས་ཡད་ན་འབང་ད་རང་ལ་མད་ན་འབང་ད་མ་རང་

བས་ཕས་བང་ག་རས་ས་འག་ལག་བས་པར་གར་པའ་ར་ཡན་ཡང་བསད་

བ་ལ་ནས་པ་ཉ་བར་སར་བའ་སད་བད་ཀ་ར་མ་ཡན་པས་དངས་པར་

ཐལ་བར་མ་འགར་ར། །སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་གདད་མ་ནས་གབ་ན་ལམ་

ལ་འབད་པ་དན་མད་པར་འགར་ར་ཞ་ན། མ་འགར་ཏ། ད་མ་ག་བར་བས་

བསབས་པས་ད་སལ་དགས་པའ་ཕར་ར། །རད་ལས། སམས་ཅན་རམས་

ན་སངས་རས་ཉད། །འན་ཀང་ག་བར་ད་མས་བསབས། །ཞས་ས། །ར་ལ་

འབས་བ་གནས་པར་འགར་ར་ཞ་ན། མ་འགར་ཏ་ད་མ་ཐམས་ཅད་ཀས་

རམ་པར་དག་པའ་ཡ་ཤས་འབས་བ་ཡན་ཡང་སམས་ཅན་ལ་མད་ཅང་ད་

མ་དང་བཅས་པའ་ཡ་ཤས་སམས་ཅན་ག་རད་ལ་ཡད་ཀང་ད་འབས་བ་

མ་ཡན་ན། །སམས་ཅན་ག་རད་ལ་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་ཡད་ན་མ་

རགས་པར་མ་རགས་ས་ཞ་ན། ཡད་ཀང་རགས་པར་མ་འགར་ཏ་ད་མས་

བསབས་པའ་ཕར་ས་འག་ག་གཏར་བཞན་ན། །

གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་གསམ་ས། ཐན་མང་ག་རམ་གཞག་

སར་བསན། ས་སའ་རང་བཞན་རས་པར་བཤད། རགས་ལ་མས་པའ་ཕན་

ཡན་ན། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། ས་སའ་ང་བ་ངས་བཟང་། ད་དག་བསམ་

གས་མ་ཁབ་པའ་ཚལ། ར་དང་རན་ད་རམ་པར་བཞག་པའ། །དང་པ་ན་

གང་ཞག་ཡད་ན་འབས་བ་དཀན་མཆག་གསམ་པ་ད་ས་བར་འགར་བའ་

145རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ར་དང་རན་ལ་བཞ་ལས། ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་ཐག་མ་

མད་པའ་དས་ཅན་ད་མ་ག་བར་བ་དང་བཅས་པའ་སམས་ཀ་ཆས་དབངས་

སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་དབར་མད་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་

སང་པའ། །ད་མ་མད་པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་ཁམས་ད་ཉད་སངས་རས་ཀ་

སར་ད་མ་ག་བར་བ་དང་བལ་བས་རམ་པར་གནས་གར་པའ་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་སའ། །ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་ན་

རམ་པར་དག་པའ་ཆས་ས་ད་ཉད་ལ་ཡད་པའ་སབས་སགས་སངས་རས་

ཀ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་རམས་ས། །རལ་བའ་མཛད་པ་ན་སབས་ལ་སགས་

པའ་བདག་རན་ལས་སངས་རས་ཀ་འཕན་ལས་འཁར་བ་མ་སངས་ཀ་

བར་ད་རན་མ་འཆད་ཅང་ལན་གས་གབ་པར་འབང་བའ། །དན་བཞ་པ་

གང་ལས་འབས་བ་གང་ད་བཤད་པའ་དཀན་མཆག་དག་བ་གསམ་འབང་

བས་ན་དཀན་མཆག་གསམ་ག་སབ་བད་ཀ་རགས་ཡན་ན། །ད་དག་དན་

དམ་པའ་གནས་ལགས་མངན་སམ་ད་གཟགས་པའ་ཐག་པ་ཆན་པའ ་

འཕགས་པ་རམས་ཀ་ཡལ་ཉད་ཡན་ག་ད་ལས་གཞན་ག་བསམ་གས་མ་

ཁབ་བ། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། དན་དགད་པ་དང་། ར་མཚན་དགད་པའ། །

དང་པ་ན་འབས་བ་གང་ད་བསན་པའ་དཀན་མཆག་གསམ་པ་འད་ཡ་སབ་

པར་བད་པའ་རགས་ར་དང་རན་བཞ་པ་འད་ཇ་ལ་བ་བཞན་ཡངས་ས་

རགས་པ་ན་ཐམས་ཅད་གཟགས་པ་རམས་ཀ་ཡལ་ཡན་ག་རམ་པ་བཞ་པ་

ད་ཡང་ག་རམ་བཞན་ད་ར་མཚན་བཞ་ཡས་ན་གང་ཟག་གཞན་གས་

146 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བསམ་གས་མ་ཁབ་ཅང་རགས་དཀའ་བའ། །གཉས་པ་ན་ད་ལ་ད་མ་དང་

བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་དས་གཅག་ག་ཚ་རང་བཞན་གས་དག་པས་

རམ་པར་དག་པ་ཡང་ཡན་པ་དང་ད་མ་ག་བར་བ་དང་བཅས་པས་ཀན་ནས་

ཉན་མངས་པ་དང་ལན་པ་ཡང་ཡན་པ་ན་འགལ་བ་ལར་སང་ཡང་དན་ལ་མ་

འགལ་བ་ན་རགས་པར་དཀའ་བའ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་ཡན་ཏ། ཟབ་

མའ་ཚལ་ལ་མས་པ་རང་སངས་རས་རམས་ཀ་ཡང་སད་ཡལ་ད་མ་གར་

པའ་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །དཔལ་འཕང་ག་མད་ལས། ལ་མ་ཆས་འད་

གཉས་ན་རགས་པར་དཀའ་བ་ས། སམས་རང་བཞན་གས་རམ་པར་དག་པ་

རགས་པར་དཀའ་བ་དང་། སམས་ད་ཉད་ཉ་བར་ཉན་མངས་པ་རགས་པར་

དཀའ་བའ། །ལ་མ་ཆས་འད་གཉས་ཉན་པར་བད་པ་ན་ཁད་དམ་ཡང་ན་

ཆས་ཆན་པ་དང་ལན་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཡན་ན། །ལ་མ་

ལག་མ་ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་རམས་ཀས་ན་ཆས་འད་གཉས་ད་

བཞན་གཤགས་པ་ལ་དད་པས་རགས་པར་བད་པ་ཉད་ད་ཞས་ས། །ད་མ་

མད་པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་རང་བཞན་གས་དག་པས་སར་ཀན་ནས་ཉན་

མངས་པར་གར་པ་མད་པ་ཡན་ལ་ད་མ་ག་བར་བ་དང་བལ་བས་ཕས་ད་

མས་རམ་པར་དག་པ་ཡང་ཡན་པའ་ཕར་ས་མ་བཞན་བསམ་གས་མ་ཁབ་

བ། །མད་ལས། གང་ག་ཕར་སམས་ན་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བ་ས་

ད་ན་ད་ཁ་ན་བཞན་ཤས་ས། །དས་ན་སད་ཅག་གཅག་དང་ལན་པའ་ཤས་

རབ་ཀས་བ་ན་མད་པར་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་བང་ཆབ་མངན་པར་

147རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རགས་པར་སངས་རས་ས་ཞས་ས། །ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡན་

ཏན་ན་ཉན་མངས་མཐའ་དག་དང་བཅས་པའ་ས་ས་ས་བ་མཐའ་དག་ལའང་

རམ་པར་དབ་བ་མད་པར་ཡད་པའ་ཆས་ཡན་པས་སན་འཁར་བ་དང་ཕས་

མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དས་ཁད་པར་མད་པ་ཡན་ལ་གཉན་པས་ད་མ་

བསལ་བས་ཐབ་པ་ཡང་ཡན་པའ་ཕར་ས་མ་བཞན་ད་བསམ་གས་མ་ཁབ་

བ། །མད་ལས། གང་ལ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡ་ཤས་མཐའ་དག་རས་ས་

མ་ཞགས་པའ་སམས་ཅན་ད་ན་སམས་ཅན་ག་རས་ན་འགའ་ཡང་མད་ད། །

འན་ཀང་འད་ཤས་ཀ་འཛན་པས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡ་ཤས་མ་མངན་

ན། །འད་ཤས་ཀ་འཛན་པ་དང་བལ་བ་ལས་ན་ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་

ཤས་རང་བང་ག་ཡ་ཤས་ཐགས་པ་མད་པར་རབ་ཏ་བང་ང་ཞས་པ་དང་།

ཡང་དར་ཡག་ཆན་པ་ལ་སང་གསམ་ག་བཀད་པ་བས་པ་རལ་ཕ་རབ་ཏ་

བཅག་པ་དཔར་བཀད་ད། ཀ་རལ་བའ་སས་དག་ད་བཞན་ད་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཡ་ཤས་ཚད་མད་པའ་ཡ་ཤས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་ཉ་

བར་འཚ་བའ་ཡ་ཤས་ཀང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སམས་ཀ་རད་ལ་མ་

ཚང་བ་མད་པར་ཤས་ས་ཞགས་ཏ་སམས་ཅན་ག་སམས་ཀ་རད་ད་དག་

ཀང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡ་ཤས་དང་འད་བར་ཚད་མད་ད་ཞས་པ་ལ་

སགས་པ་རས་པར་གསངས་ས། །རལ་བའ་མཛད་པ་ན་ལན་གས་གབ་

ཅང་རམ་པར་མ་རག་པར་གདལ་བའ་ཁམས་དང་དབང་པ་དང་བསམ་པ་ཇ་

ལ་བར་མ་ཚང་བ་མད་པར་འཇག་པའ་ཕར་ས་མ་བཞན་ད་བསམ་གས་མ་

148 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཁབ་བ། །མད་ལས། སམས་ཅན་རམས་ཞགས་པའ་དན་ད་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཡ་ཤས་ཚད་མད་པ་ཡན་ཡང་ཚད་དང་ལན་པར་བསན་མད་

ཀ། རགས་ཀ་བ་འན་ཀང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཕན་ལས་གང་ཡན་པ་ད་

དག་ན་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་ཚད་མད་པ་འཇག་རན་ཐམས་ཅད་ཀས་

ཤས་པར་བ་བ་མ་ཡན་པ། ཡ་གས་བརད་ད་མད་པ། གཞན་གས་བསབ་

པར་དཀའ་བ་ཞས་པ་ནས། རགས་ཀ་བ་རམ་གངས་འདས་འད་ལར་རག་

པར་བ་ས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཕན་ལས་ན་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་

མཉམ་པ་ཉད་རས་ས་ཐབ་པ་ཐམས་ཅད་ད་ཁ་ན་མ་ཐ་བ་མད་པའ་དས་

གསམ་ད་རས་ས་འབལ་བ། དཀན་མཆག་གསམ་ག་གདང་མ་འཆད་པར་

བད་པའ། །ཞས་ས། །འཕན་ལས་མཛད་པ་པའ་སངས་རས་ད་ཡང་། ད་

ཉད་ལས། བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཕན་ལས་གང་

ལ་རབ་ཏ་ཞགས་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན་ས་ནམ་མཁའ་རང་བཞན་མ་

འདར་ལ་སངས་རས་ཀ་ཞང་ཁམས་ཐམས་ཅད་ད་ཡང་ཀན་ཏ་སན་ཏ། །

གསང་བརད་ད་མད་པའ་ཆས་ཉད་ཀང་མ་འདར་ལ་ས་རམ་པར་རག་པ་ཇ་

ལ་བ་བཞན་ད་སམས་ཅན་རམས་ལ་ཆས་ཀང་སན་ཏ། །སམས་དམགས་

པ་ཐམས་ཅད་དང་ཡང་བལ་བ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སམས་ཀ་སད་

པ་དང་བསམ་པ་ཡང་རབ་ཏ་ཤས་ས། །ཞས་གསངས་ས། །གསམ་པ་ར་

དང་རན་ད་རམ་པར་བཞག་པ་ན། རགས་བ་ཞས་པ་ད་མ་དང་བཅས་པའ་

ད་བཞན་ཉད་ཡན་ཏ། ཁམས་རང་བཞན་གས་དག་པ་འབས་བ་དཀན་

149རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མཆག་འདད་པས་ཤས་པར་བ་དགས་ཤང་སང་མད་ཀ་ཤས་རབ་ཀ་

དམགས་པ་ཡང་ཡན་པའ་ཕར་ར། །རགས་པ་ན་ད་མ་མད་པའ་ད་བཞན་

ཉད་ད། སང་མད་ཀ་ཤས་རབ་ཀས་རགས་ཤང་ཐབ་པའ་དན་ཡན་པའ་

ཕར་ར། །རགས་པ་དའ་ན་ཡན་ལག་ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡན་

ཏན་ཏ། བང་ཆབ་ལ་དབར་མད་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ཡན་ཞང་གཞན་ག་

ཁམས་རགས་པའ་ཕན་ལས་ཀ་བདག་རན་བད་པའ་ཕར་ར། །རགས་པར་

བད་པ་ན་སངས་རས་ཀ་མཛད་པ་འཕན་ལས་ཏ། ཡན་ཏན་ག་བདག་རན་

ལས་འཕན་ལས་ཀས་གཞན་ག་ཁམས་རགས་པར་བད་པའ་ཕར་ར། །དན་

བཞ་པ་ད་ལ་ག་རམ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་གནས་ཤག་ཅས་པ་ད་མ་དང་བཅས་

པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་ད་མ་དག་པའ་དཀན་མཆག་གསམ་ག་ཉར་ལན་ག་

ར་ཡན་ཏ། འགལ་པ་ལས། ད་ལ་གནས་བཞ་པ་འད་དག་ལས་དང་པ་ན་

འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཆས་ཀ་ས་བན་ཡན་པའ་ཕར་ས་ས་རང་ཉད་

ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པའ་གནས་ཀས་ད་རམ་པར་དག་པ་ལ་བརན་ནས།

དཀན་མཆག་གསམ་ག་རར་རགས་པར་བ་ས་ད་ལར་ན་གནས་གཅག་ན་

ར་ཡན་ན་ཞས་ས། །འད་དག་ལ་རགས་པའ་དབང་ཕག་ཕ་པའ་ཞལ་ནས།

འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཆས་ཀ་ས་བན་ཡན་པའ་ཕར་ཞས་པ་ན་ཐར་

པ་ཆ་མཐན་ག་དག་བའ་བག་ཆགས་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་དག་བའ་

ཆས་ས་བའ་ར་ཡན་པས་ས། །རང་ཉད་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པའ་

གནས་ན་ཡལ་ཅན་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པ་སང་བ་མད་པའ་ཤས་རབ་

150 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཀ་ར་ཡན་པས་ཡལ་ད་བཞན་ཉད་ཀང་རར་བཏགས་པ་ཡན་ལ། དས་ན་

རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ན་ར་བཏགས་པ་བ་དང་བསབས་པ་ལས་

བང་བའ་རགས་ར་མཚན་ཉད་པ་ཡན་པས་ད་ལར་གཅག་ན་ར་ཡན་ན་

ཞས་གསངས་ས། །ད་ན་མ་འཐད་ད་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ལས་

འབས་བ་དཀན་མཆག་གསམ་མ་འབང་བར་འགར་ཏ་ད་དག་ག་ར་མ་

ཡན་པའ་ཕར། འདད་ན། གང་ལས་དཀན་མཆག་དག་བ་གསམ་འབང་བ། །

ཞས་པ་དང་འགལ་ལ། །གཞན་ཡང་དཀན་མཆག་གསམ་འབང་བའ་ར་ལ་

ཐག་མ་ཡད་པར་འགར་ཏ། རས་འགར་ག་རགས་ལ་ཐག་མ་ཡད་པའ་

ཕར་ར། །ཁབ་པ་མ་གབ་ན་ར་གཉས་ལས་རང་བཞན་གས་གནས་པ་ར་

མཚན་ཉད་པ་མ་ཡན་ལ། རས་འགར་ཉད་ར་མཚན་ཉད་པ་ཡན་པ་ཉམས་

ས། །འདད་ན། ཆས་མངན་པའ་མད་ལས། ཐག་མ་མད་པའ་དས་ཀ་ཁམས། །

ཆས་རམས་ཀན་ག་གནས་ཡན་ཏ། །ད་ཡད་པས་ན་འག་ཀན་དང་། །མ་

ངན་འདས་པ་ཐབ་པ་ཡན། །ཞས་པ་དང་འགལ་ལ། །དས་ན་འཇག་རན་

འདས་པའ་ཆས་ཀ་ས་བན་ཡན་པ་ན་ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་ལ་

ད་མ་མད་པའ་དཀན་མཆག་གསམ་འབང་ད་རང་བའ་ཕར་ར། །ས་ས་རང་

ཉད་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པའ་གནས་ན་ཁམས་ད་ཉད་ཡལ་ཅན་ཤས་

རབ་ཀས་རགས་ནས་སམ་པ་པའ་ཡལ་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ལས་

འབས་བ་འབང་བའ་ཚལ་ན་ད་རམ་པར་དག་པ་ལ་བརན་ནས་ཞས་པ་ས་

ཤས་རབ་ཀས་ཁམས་ཀ་ད་མ་སང་བ་ལ་བརན་ནས་ད་མ་མད་པའ་དཀན་

151རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མཆག་གསམ་འབང་ད་རང་བའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་རང་བཞན་ད་གནས་

པའ་རགས་ར་མཚན་ཉད་པ་ཡན་ན་དངས་པར་འགར་ར་ཞ་ན། ད་ལ་རང་

བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ན་ཐག་མ་མད་པའ་དས་ཅན་ག་ད་མ་དང་

བཅས་པའ་ཆས་ཉད་སང་པ་ཉད་ཡན་ཏན་ཚད་མད་པ་དབར་མད་ད་

གནས་པ་ཡན་ཅང་། ད་ལ་ཆས་ཉད་སང་པ་ཉད་ཀ་ཆ་ན་ད་མ་མད་པའ་

ཆས་ཀ་སའ་གནས་གར་པའ་ར་ཡན་ཡང་སད་བད་ཀ་ར་མ་ཡན་པས་

དངས་པར་མ་འགར་ར། །ཡ་ཤས་ཀ་ཆ་ན། རགས་འད་ཕ་མ་སངས་རས་

ཀ་སབས་སགས་སད་པར་བད་པའ་ར་ཡན་པས་དངས་པ་ཡན་པ་ལ་

གནད་པ་མད་ད། །གཉས་ཀའ་ཚགས་པ་ན་ད་དག་ཡད་ན་ད་མ་ག་བར་

བས་དག་པའ་སངས་རགས་འབང་ད་རང་ལ། མད་ན་འབང་ད་མ་རང་བས་

ཕས་འབང་ག་རས་ས་འག་ལག་བས་པའ་ར་ཡན་ཡང་དངས་པར་ངས་པ་

མད་ད། ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་རང་ལ་སགས་པའ་རན་བད་ཀང་དངས་པར་

མད་པ་བཞན་ན། །ཡམ་ལས། མཁའ་ལ་རང་བརན་ད་ལ་ཆའ་ཕང་པ་བརན། །

ད་ལ་ས་ཆན་འད་བརན་ད་ལ་འག་བ་བརན། །ཞས་ས། །ད་མ་མད་པའ་བང་

ཆབ་དང་དའ་ཡན་ཏན་དང་འཕན་ལས་གསམ་ན་ཁམས་ལས་དཀན་

མཆག་གསམ་འབང་བའ་རན་ཡན་ཏ། བང་ཆབ་ཀ་ཡན་ཏན་སབས་སགས་

ཀ་བདག་རན་ལས་འཕན་ལས་སམ་ཅ་ར་གཉས་མཛད་པ་ན་ར་ཆ་བའ་

སན་པའ་གསང་རབ་ཀ་བདག་རན་ལ་བརན་ནས་གདལ་བ་རམས་ཀ་

ཁམས་ཀ་གནས་ལགས་རགས་ཏ་བསམ་པས་ཁམས་ཀ་ད་མ་སངས་ནས་

152 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རམ་པར་དག་པའ་དཀན་མཆག་གསམ་འབང་བའ་ཕར་ར། །འགལ་པ་

ལས། ད་བཞན་གཤགས་པ་བ་ན་མད་པ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་བང་

ཆབ་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་ནས་སབས་བཅ་ལ་སགས་པ་

སངས་རས་ཀ་ཆས་རམས་ཀས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་འཕན་ལས་སམ་

ཅ་ར་གཉས་མཛད་པ་ན་གཞན་ག་ས་དང་རགས་ལ་བརན་པས་ད་རམ་པར་

དག་པ་ལ་བརན་ནས་དཀན་མཆག་གསམ་འབང་བས་རན་ད་རགས་པར་

བ་ས། ད་ལར་གསམ་པ་འད་ན་རན་ཡན་ན་ཞས་ས། །གཉས་པ་ས་སའ་

རང་བཞན་རས་པར་བཤད་པ་ལ་བཞ་ས། ཁམས་དང་། བང་ཆབ་དང་།

ཡན་ཏན་དང་། འཕན་ལས་ས། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། རགས་བ་ཁམས་ཀ་

རང་བཞན། ཁམས་ངས་བད་ཀ་ཚད་མ། ཁམས་ད་བསན་པའ་དགས་པའ། །

དང་པ་ལ་གསམ་ས། ལས་ཅན་ཀན་ལ་ཁམས་ཀས་ཁབ་པར་བསན། ཁབ་

བད་ཁམས་ཀ་རང་བཞན་གཏན་ལ་དབབ། གནས་སབས་མ་དག་པ་དཔས་

ཉ་བར་མཚན་པའ། །དང་པ་ལ། རགས་སངས་ས་ན་ཡ་ཤས་དང་དབར་

མད་པའ་ཆས་ཀ་ས་ཡན་ལ། འཕ་ཕར་ཞས་པ་ན་དས་སམས་ཅན་ཐམས་

ཅད་ལ་ཁབ་པའ། །ད་བཞན་ཉད་ན་དབངས་དང་ཡ་ཤས་ད་དག་ནམ་ཡང་

གཞན་ད་མ་འགར་བ་ཡན་ལ། དབར་མད་ཕར་ཅས་པ་ན་སམས་ཅན་དང་

སངས་རས་ཐམས་ཅད་ལ་ཁད་མད་ད་གནས་པའ། །རགས་ན་རམ་པར་

དག་པའ་ས་གསམ་འབང་ད་རང་བ་ཡན་ཅང་ཡད་པའ་ཕར་ན་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ། །ར་མཚན་གསམ་པ་དའ་ཕར་ན་ལས་ཅན་ཀན་

153རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དས་རག་ཏ་སངས་རས་ཀ་སང་པ་ཅན་ཡན་ན། །མད་ལས། སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ན། །ཞས་ས། །འདར་

སབ་དཔན་འགའ་ཞག་ན་ར། ད་ལ་ཁམས་ན་རམ་པར་དག་པའ་འབས་བ་

ཐབ་པའ་ལག་པ་ནས་ཆས་ཀ་ས་ཞས་བ་ལ། ད་ཐབ་ཏ་རང་བའ་ནས་པའ་

ཆ་ནས་ར་རགས་ཞས་བ་ཞང་། ད་གཉས་ལ་ཁབ་པ་ཆས་ཅན་གས་ཁད་

པར་ད་མ་བས་པའ་ད་བཞན་ཉད་ཙམ་ག་ལག་པ་ནས་ད་བཞན་ཉད་ད། །ད་

ལ་འབས་བའ་སང་པ་ན་རགས་སངས་ས་ན་རམ་པར་དག་པའ་གནས་

སབས་ཀ་འབས་བ་ཆས་ས་ཡན་ལ། ད་ལ་འཕ་བ་ན་ཁབ་པ་ས་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ཀས་ཐབ་ཏ་རང་བའ་ཕར་ཁབ་པ་ཡན་ན། །འད་ལ་ད་བཞན་

གཤགས་པ་ན་དངས་ཡན་ལ་སམས་ཅན་ག་སང་པ་ན་བཏགས་པ་ས་ཐབ་

པའ་སལ་བ་ཡད་པ་ལ་དས་ཁབ་པར་བཏགས་པའ་ཕར་ར། །ད་བཞན་ཉད་

དབར་མད་ཕར་ཞས་པ་ན་སང་པ་ཉད་ལ་ཐ་དད་མད་པའ་རང་བཞན་ཉད་

ཀ་སང་པ་ས་ད་བཞན་གཤགས་པ་དང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་སང་པ་

གཉས་ཀ་དངས་ས་ཡན་ཏ། ད་བཞན་ཉད་ད་མས་དབན་པ་ན་ག་བར་ག་ད་

མ་དང་བཅས་པའ་ཚའང་སངས་རས་ཀ་རང་བཞན་ཡན་པ་དང་སམས་

ཅན་ག་རད་ལ་ངས་པའ་ཕར་ར། །རགས་ཡད་ཕར་ན་ཞས་པ་ན་ད་བཞན་

ཉད་ཐབ་པས་ར་དག་བའ་བག་ཆགས་ཤས་རབ་དང་སང་རའ་ས་བན་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ར་ཡན་པས་ད་བཞན་གཤགས་པར་བཏགས་པ་ཡན་

ལ། སམས་ཅན་ག་སང་པ་ན་དངས་ཁ་ནར་ཡན་ན་ཞས་གསངས་ས། །ད་

154 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ན་མ་འཐད་ད། ཆས་ཀ་ས་ན་ཡན་ཏན་དང་དབར་མད་པའ་ཆས་ཀ་དབངས་

ཡན་ལ་ད་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་བདག་གཅག་ཏ་ཁབ་བད་ད་ཡད་པའ་

དངས་ཡན་པ་ལ་གནད་བད་མད་པའ་ཕར་བཏགས་པ་བར་འཇག་པ་ད་མ་

འཐད་པ་དང་། ཆས་ས་འཕ་བའ་དན་ད་ཐབ་ཏ་རང་བ་ཡན་ན་རགས་ཡད་

པ་ལས་ལགས་ས་མད་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་རགས་ཡད་པ་བསབས་པ་

ལས་བང་བ་ཡན་ན་ཞ་ན། འ་ན་ད་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་བད་ད་

ཡད་པར་འགར་ཏ། ད་ཁབ་བད་ད་ཡད་པའ་ར་མཚན་གས་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་བསབས་ནས་པའ་ཕར་

ར། །འག་ནས་ཀང་། གཏར་དང་ལན་པའ་ཤང་བཞན་ད། །རགས་ད་རམ་

གཉས་ཤས་བ་ས། །ཐག་མད་རང་བཞན་གནས་པ་དང་། །ཡང་དག་བངས་

པ་མཆག་ཉད་ད། །ཞས་གསངས་ལ། ད་གཉས་ལས་སམས་ཅན་ལ་ཁབ་པ་

ན་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ཡན་ན། །དས་ན་དངས་ས་གསངས་

པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་བར་ནས་སམས་ཅན་ག་སང་པ་འཆད་

པ་ན་ངས་པའ་དན་ག་གསང་རབ་ཀ་དགངས་པ་མ་ཡན་ན། །གཉས་པ་

ཁབ་བད་ཁམས་ཀ་རང་བཞན་གཏན་ལ་དབབ་པ་ལ་གསམ་ས། ང་བ་

མདར་བསན། དབ་བ་རས་པར་བཤད། ད་དག་ག་དན་བས་བའ། །དང་པ་

ལ་སམ་ན་ང་བ་ཞས་པ་ལ་སགས་པ་ས་ཆས་ས་དང་ད་བཞན་ཉད་དང་

རགས་ཏ་རང་བཞན་གསམ་ག་བདག་ཉད་ཁམས་ན་ང་བའ། །ཁམས་ལ་

ཡད་པའ་ག་བར་ག་སབ་པ་སལ་བར་བད་པ་ན་རའ། །ག་བར་ག་ད་མ་

155རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བསལ་བའ་སངས་རས་ཀ་སའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་བཞ་ན་འབས་བའ། །

སད་པའ་སག་བསལ་ག་སན་མཐང་ནས་ཡད་འབང་བ་དང་ཞ་བ་མ་ངན་

ལས་འདས་པའ་ཡན་ཏན་མཐང་ནས་ད་ཐབ་པར་འདད་པ་ལ་སགས་པ་ན་

ལས་ས། །རའ་ཡན་ཏན་མས་པ་ལ་སགས་པ་དང་འབས་བའ་ཡན་ཏན་

མངན་ཤས་ལ་སགས་ཡད་པ་ན་ལན་པའ། །རན་གང་ཟག་གསམ་གས་དབ་

བའ་བརན་པ་ཁམས་གསམ་ག་དབ་བ་ན་འཇག་པའ། །གནས་སབས་ལ་

སགས་པ་ན་འཇག་པའ་དན་ད་ཉད་གཏན་ལ་འབབས་པ་ས། རང་བཞན་

ཐ་དད་མད་ཀང་ད་མ་ག་བར་བས་མ་དག་པ་དང་། དག་མ་དག་གཉས་ཀ་

དང་ཤན་ཏ་དག་པའ་ས་ནས་ཕ་བ་ན་གནས་སབས་ས། །གནས་སབས་

གསམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་ཁམས་ཀས་ཁབ་པ་ན་ཀན་ཏ་འག་བའ་དན་ཏ། །

གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ཁམས་སངས་པ་དང་རགས་པ་དབར་མད་ད་

ཡད་པ་ན་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ། །ད་ལར་ན་དན་དམ་པའ་དབངས་

ཁམས་རང་བཞན་གས་དག་པའ་དགངས་པ་ན་དན་བཅ་ཡན་པར་ཤས་

པར་བའ། །གཉས་པ་དབ་བ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་བཞ་ས། ང་བ་དང་ར།

འབས་བ་དང་ལས། ལན་པ། འཇག་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། ཐན་མང་ད་

བསན། ས་སར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། ང་བ་ན་ཆས་ས་དང་

ད་བཞན་ཉད་དང་རགས་གསམ་ན་འདད་པའ་དན་བསབ་པ་དང་། རང་

བཞན་ད་མ་འགར་བ་དང་སང་རའ་རན་དང་བཅས་པའ་ཕར་རང་ག་མཚན་

ཉད་ན་ག་རམ་བཞན་ད་རན་པ་ཆ་དང་ནམ་མཁའ་དང་ཆ་དག་པ་བཞན་ན། །

156 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ད་དག་ཐམས་ཅད་ཀང་སའ་མཚན་ཉད་དས་རག་ཏ་རང་བཞན་ག་ཉན་

མངས་པ་མད་པ་ན་དཔ་གསམ་ཀ་དང་ཆས་མཐན་ན། །གཉས་པ་ར་ན་

ཆས་ལ་སང་བའ་གཉན་པ་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་མས་པ་དང་བདག་

ལའ་གཉན་པ་བདག་མད་རགས་པའ་ལག་པའ་ཤས་རབ་དང་འཁར་བའ་

སག་བསལ་གས་འཇགས་པའ་གཉན་པ་ཏང་ང་འཛན་ཚད་མད་པ། རང་

སམས་ཅན་ག་དན་ལ་མ་ལས་པའ་གཉན་པ་སང་ར་ཚད་མད་པ་ས་བཞ་ན་

ཁམས་ཀ་ད་མ་དང་བལ་བའ་ར་ཡན་ལ་ད་རམས་ལས་བང་བ་ན་བལ་བའ་

འབས་བ་ཡན་ན། །གཉས་པ་ས་སར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ལས། ང་བ་ལ་

ཆས་ཀ་ས་ན་བསམ་པའ་དན་ཐམས་ཅད་འགབ་པའ་ཕར་མཐ་ཕན་སམ་

ཚགས་པ་དང་། ད་བཞན་ཉད་ན་གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ད་རང་བཞན་

གཞན་ད་མ་འགར་བ་དང་། རགས་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ་

སང་རས་བརན་པའ་ང་བའ ་རང་བཞན་ཡན་པའ་ཕར་འད་དག་རང་ག་

མཚན་ཉད་ཀ་ས་ནས་རམ་པ་བཞན་ད་ཡད་བཞན་ག་ནར་བ་འདད་པའ་

དན་བསབ་པ་དང་ནམ་མཁའ་གཞན་ད་མ་འགར་བ་དང་། ཆ་རན་པའ་

བདག་ཉད་ད་གནས་པ་དང་ཡན་ཏན་ཆས་མཐན་པ་ཉད་ཡན་ལ། ཐམས་

ཅད་ཀང་སའ་མཚན་ཉད་ད་མ་རང་བཞན་གས་དག་པའ་ས་ནས་དཔ་

གསམ་དང་ཆས་མཐན་པ་ཉད་ད། །གཉས་པ་ར་ལ་གཉས་ཏ། དག་བ་སབ་

པ། དག་བད་གཉན་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། སབ་པའ་དབ་བ་ན་ཐག་

པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་ཞ་སང་བའ་ཁང་ཁ་དང་ཕང་པ་ལ་ལ་རག་པ་གཅག་པ་

157རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལ་སགས་བདག་ཏ་ལ་བ་དང་རང་ཉད་འཁར་བའ་སག་བསལ་རམས་ཀས་

འཇགས་ཤང་སག་པ་དང་སམས་ཅན་རམས་ཀ་དན་ལ་ལས་པ་མད་པར་

རང་གཞན་དན་ཡལ་བར་འདར་བ་ཉད་ད་ཁམས་རམ་པར་དག་པ་ལ་སབ་

པར་བད་པའ་ད་མ་བཞའ། །གཉས་པ། ད་དང་ལན་པའ་གང་ཟག་ན་སར་

སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རགས་བས་ན་གསམ་ད་འདས་ཏ། སད་པ་འདད་པ་

དང་། སད་པ་དང་བལ་བར་འདད་པ་དང་། ད་གཉས་ཀ་མ་འདད་པའ། །དང་

པ་ལ་གཉས་ཏ། ཐར་པའ་ལམ་དང་ཞ་འགས་པ་གཏན་ད་ཡངས་ས་མ་ངན་

ལས་མ་འདའ་བའ་རགས་ཅན་འཁར་བ་འབའ་ཞག་དན་ད་གཉར་བར་བད་

ཀ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་དན་ད་མ་གཉར་བའ་འདད་ཆན་པ་དང་། ད་དང་

རས་ས་མཐན་པའ་ཆས་འད་པ་ལས་ཀང་སན་ད་བ་ལ་སགས་པའ་ཉན་

ཐས་ས་པ་ཁ་ཅག་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་སང་བས་བཀའ་མ་ཡན་ཞས་

སང་བར་བད་པ་ས། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་ཀང་། ང་ན་ད་དག་ག་སན་པ་

མ་ཡན་ལ་ད་དག་ཀང་ང་ཡ་ཉན་ཐས་མ་ཡན་ན། །ཤ་རའ་བ། ད་དག་ན་

མན་པ་བས་ཀང་ཆས་མན་པ། མན་པ་ནས་མན་པ་ཆན་པར་འག་བ་མན་

པ་ཆན་པ་དང་ལན་པ་ཞས་ང་སའ་ཞས་གསངས་ས། །གལ་ཏ་འདད་ཆན་

པ་གཏན་ད་ཡངས་ས་མ་ངན་ལས་མ་འདའ་བ་ཡན་ན། སམས་ཅན་ཐམས་

ཅད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་རགས་ཅན་ད་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན།

རགས་ཡད་པ་ན་རང་བཞན་ད་གནས་པ་ཡན་ལ་འདར་རས་འགར་ག་

རགས་མད་པས་དས་ནམ་ཡང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་ཐབ་པ་ཡན་ཏ་

158 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འཁར་བ་ལ་མཐའ་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་ལ་ཡང་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་

སང་བ་ན་ཆས་སང་ག་ལས་ཀས་གགས་བས་པས་ཐར་པ་ཐབ་པ་ལ་དས་

རང་ད་ཐགས་པའ་དས་ལ་དགངས་པ་ཡན་ག་གཏན་མ་འཐབ་པ་ན་མ་

ཡན་ཏ། དད་པས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་བསན་པ་ལ་རབ་ཏ་བང་བ་ལ་

སགས་པའ་རས་འགར་ག་རགས་ཀས་བསས་པའ་དག་བའ་ས་བན་ཅང་

ཟད་ཡད་པའ་ཕར་ར། །འགལ་པ་ལས། ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་སང་བ་

ལག་སད་ཅན་ཉད་ཀ་ར་ཡན་པའ་ཕར་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་སང་བ་

བཟག་པའ་དན་ད་དས་གཞན་ལ་དགངས་ནས་གསངས་པ་ཡན་ན། །ཞས་

ས། །སད་པ་དང་བལ་བར་འདད་པ་ལ་རམ་པ་གཉས་ཏ། ཐབས་མ་ཡན་པ་

ལ་ཞགས་པ་དང་། ཐབས་ལ་ཞགས་པའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། ཆས་འད་

ལས་ཕ་རལ་ད་གར་པའ་ཙ་ར་ཀ་པ་ལ་སགས་པའ་མ་སགས་བད་རམས་

དང་། ད་དང་ལ་བ་རས་ས་མཐན་པ་དཀན་མཆག་གསམ་སབས་ས་འཛན་

པས་ཆས་འད་པར་གཏགས་ཀང་བདག་མད་པའ་གནས་ལགས་ལ་རངས་

པའ་བརད་ད་མད་པའ་གང་ཟག་ག་བདག་ཏ་ལ་བ་དང་། ད་ལ་དགངས་ནས་

སང་པ་ཉད་ལ་མས་པ་མད་པ་ན་མ་སགས་པ་དག་དང་ཁད་པར་མད་པ་

ཡན་ན་ཞས་གསངས་པ་དང་། ཡང་མངན་པའ་ང་རལ་ཅན་སང་པ་ཉད་ལ་

མཚན་མར་ལ་བ་ས། གང་དག་སང་བའ་ཆས་སར་ཡད་གཉན་པས་བཅམ་

པས་མད་པར་གར་པ་ལ་རགས་པ་ཉད་ད་བལ་བའ། །ད་ལ་དགངས་ནས་

དཀན་མཆག་བརགས་པ་ལས། འད་སངས་གང་ཟག་ཏ་ལ་བ་ར་རབ་ཙམ་

159རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ན་བ་ཡ། མངན་པའ་ང་རལ་ཅན་སང་པ་ཉད་ད་ལ་བ་ན་ད་ལར་མ་ཡན་ན། །

ཞས་ས། །ད་གཉས་ཀ་ཡང་གབ་མཐའ་འཛན་པའ་ཉན་ཐས་ཡན་ག་ལམ་ལ་

ལགས་པར་ཞགས་པ་ན་མ་ཡན་ན། །ཐབས་ལ་ཞགས་པ་ལ་གཉས་ཏ། ཉན་

ཐས་དང་རང་སངས་རས་ཀ་ཐག་པ་ལ་ངས་པ་ཉད་ད་ཡང་དག་པར་ཞགས་

པའ། །ད་གཉས་ཀ་མངན་པར་མ་འདད་པ་ན་ཐག་པ་ཆན་པ་ལ་ཡང་དག་

པར་གནས་པ་མཆག་ཏ་དབང་པ་རན་པའ་གང་ཟག་ས། འདད་ཆན་པ་བཞན་

ད་འཁར་བ་འབའ་ཞག་ཀང་མ་འདད་པ་ལ་མ་སགས་པ་ལར་འཁར་བ་སང་

བར་འདད་ཀང་ཐབས་མ་ཡན་པ་ལ་ཞགས་པ་མ་ཡན་ཞང་། ཉན་ཐས་དང་

རང་རལ་ལར་ཐབས་དང་ལན་པར་རགས་པ་ཙམ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། འན་ཀང་

འཁར་འདས་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་ལམ་ད་ཞགས་པ་ས་ཤས་རབ་

ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་རགས་པས་བསམ་པ་མ་གནས་

པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བརན་པ་ཅན་ཡན་ཞང་། སང་ར་ཆན་པས་

སམས་ཅན་བསལ་བར་བཞད་པས་སར་བ་ཉན་མངས་པས་མ་གས་པར་

འཁར་བ་ལ་བརན་པ་ཅན་ཡན་ན། །ད་ལར་ན་གང་ཟག་བརད་ལས་དང་པ་

གཉས་ན་ལག་པ་ཉད་ད་ངས་པས་སམས་ཅན་ག་ཕང་པའ། །བར་པ་གསམ་

ན་མ་ངས་པའ་སམས་ཅན་ག་ཕང་པའ། །ཕ་མ་གསམ་ན་ཡང་དག་པ་ཉད་

ད་ངས་པའ་སམས་ཅན་ག་ཕང་པའ། །ཞས་བའ། །ད་དག་ལས་ཐ་མ་

གཏགས་པ་རམས་ཀ་རད་ལ་རང་བཞན་གསམ་གས་བསས་པའ་ཁམས་

རགས་ཤང་མངན་ད་བད་པའ་གགས་སབ་པ་རམ་པ་བཞ་ཡད་ད་འད་ལར་

160 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སད་པ་འདད་པའ་འདད་ཆན་པ་ལ་ཆས་ལ་ཁང་ཁ་བ་དང་མ་སགས་པ་ལ་

སགས་པ་ཐབས་མ་ཡན་པ་ལ་ཞགས་པ་བདག་ཏ་ལ་བ་དང་། ཐབས་ལ་

ཞགས་པའ་ཉན་ཐས་པ་ལ་འཁར་བའ་སག་བསལ་གས་འཇགས་པ་དང་།

རགས་པ་རང་བང་ད་ས་བའ་རང་སངས་རས་རམས་ལ་སམས་ཅན་ག་

དན་ལ་མ་ལས་པའ། །ཐ་མ་གཉས་ཀ་དང་མ་འདད་པ་ན་གཉན་པ་དང་ལན་

པའ་རན་ཡན་ན། །གཉས་པ་དག་བད་གཉན་པ་ལ་དངས་དང་། དའ་འབས་

བའ། །དང་པ་ན། སབ་པ་ད་དག་གས་དག་པའ་ར་གཉན་པའ་ཆས་ན་རམ་

པ་བཞ་ཉད་ད། །གང་ཞ་ན་ཆས་ལ་ཁང་ཁ་བ་ལ་སགས་པའ་གཉན་པ་ཐག་

ཆན་ག་ཆས་ལ་ལག་པར་མས་པ་དང་ལ་སགས་པའ་བདག་མད་རགས་

པའ་ཤས་རབ་དང་ནམ་མཁའ་མཛད་ལ་སགས་པའ་ཏང་ང་འཛན་དང་སང་

ར་ཆན་པའ། །གཉས་པ། གཉན་པ་བཞ་བསམས་པས་གནས་སབས་ཀ་

འབས་བ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ད་དག་ཐབ་པ་སངས་རས་ཀ་རས་ས་

སས་པའ་སས་འཕགས་པའ་གང་ཟག་ཏ་འགར་ར། །འད་ལར་འཁར་ལས་

སར་བའ་རལ་པའ་སས་ན་ཕའ་ས་བན་དང་། ས་བན་འཛན་པའ་མ་དང་ས་

བན་མ་ཉམས་ཤང་འཕལ་བར་བད་པ་མའ་མངལ་དང་། སས་ནས་སད་

བསང་བའ་མ་མ་ལས་ས་བ་ལར་འདར་ཡང་ཐག་པ་མཆག་ག་ཆས་ལ་མས་

པའ་ས་བན་དང་། ཆས་ཐམས་ཅད་བདག་གཉས་ཀས་སང་པར་རགས་པའ་

ཤས་རབ་ན་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཐམས་ཅད་བསད་པའ་མ་དང་། ནམ་

མཁའ་མཛད་ལ་སགས་པའ་ཏང་ང་འཛན་ག་བསམ་གཏན་ག་བད་བའ་

161རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མངལ་ན་གནས་པ་དང་། སང་ར་ཆན་པའ་མ་མས་བསད་ཅང་བསང་བ་ཅན་

གང་ཡན་པའ། །གཉས་པ་འབས་བ་དང་ལས་ཀ་དན་ལ་གཉས་ཏ། ཐན་

མང་ད་བསན། ས་སར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། འབས་བ་ན་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ས་ལ་ཡད་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་

བཞ་ན་སབ་པ་ད་དག་གཉན་པས་བསལ་བའ་ཁམས་ཀ་བལ་བའ་འབས་བ་

ཡན་ན། །བཞ་གང་ཞ་ན་གཙང་བ་དང་བདག་དང་བད་བ་དང་རག་པ་ཉད་ད། །

གཉས་པ་ལས་ན་འཁར་བའ་སག་བསལ་ལ་ཡད་འབང་བ་དང་ཞ་བ་མ་ངན་

འདས་པ་ཐབ་པར་དན་ད་གཉར་བའ་འདན་པ་དང་སན་པའ་ལས་ཅན་ན། །

ཞས་པའ། །གཉས་པ་ས་སར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། འབས་བ་དང་བད་

ལས་ས། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། ར་ལ་འབས་བ་འགབ་པའ་ཚལ། འབས་

བའ་རང་བཞན་ངས་བཟང་། རའ་གཙ་བའ་བད་ལས་ས། །དང་པ་ན་མས་པ་

ལ་སགས་པ་གང་ད་བཤད་པ་འད་དག་ག་འབས་བ་ན་མདར་བསས་ཏ་

བསན་ན་ཆས་ཀ་ས་ལ་མ་གཙང་བ་ལ་སགས་པ་ཕན་ཅ་ལག་རམ་པ་བཞ་

ལས་བཟག་པ་གཉན་པ་གཙང་བ་ལ་སགས་པར་རགས་པས་རབ་ཏ་ཕ་བ་

ཡ་ཡན་ཏན་ག་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་བཞ་ཉད་ཡན་ན། །ད་ལ་སང་བ་ཕན་ཅ་

ལག་ལ་གཉས་ལས། ཆས་ཀན་རབ་པ་ལས་ཕན་ཅ་ལག་པ་ན་སམས་ཅན་

ཐ་མལ་པ་རམས་ཀས་ཕང་པ་ལ་སགས་པ་ལ་དམགས་ཏ་འདས་བས་མ་

རག་པ་ལ་རག་པ་དང་ཚར་བ་སག་བསལ་བ་ལ་བད་བ་དང་། ཆས་བདག་

མད་པ་ལ་བདག ལས་མ་གཙང་བ་ལ་གཙང་བར་འཛན་པའ། །དཔལ་འཕང་

162 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ག་མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་སམས་ཅན་རམས་ན་ཟན་པའ་ཉ་བར་ལན་

པའ་ཕང་པ་ལ་པ་རམས་ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པ་ས། ད་དག་ན་མ་རག་པ་

ལ་རག་པར་འད་ཤས་པ་དང་། སག་བསལ་བ་ལ་བད་བར་འད་ཤས་པ་དང་།

བདག་མད་པ་ལ་བདག་ཏ་འད་ཤས་པ་དང་། མ་གཙང་བ་ལ་གཙང་བར་འད་

ཤས་པའ། །ཞས་ས། །ད་དག་ལས་བཟག་པའ་གཉན་པ་ན་ཉན་ཐས་དང་

རང་སངས་རས་ཀ་དན་པ་ཉ་བར་བཞག་པ་བཞ་ས། སམས་ན་མ་རག་པ་དང་།

ཚར་བ་སག་བསལ་བ་དང་། ཆས་ཐམས་ཅད་བདག་མད་པ་དང་། ལས་མ་

གཙང་བར་རགས་པའ། །ད་དག་ཀང་ཆས་ཀ་ས་ཡན་ཏན་ག་ཕ་རལ་ཏ་

ཕན་པ་བཞ་ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པ་ཡན་ན། ། མད་ད་ཉད་ལས། བཅམ་

ལན་འདས་ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་ཐམས་ཅད་ཀ་སང་པ་ཉད་ཀས་

སར་མ་མཐང་བ། ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཡལ་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་ཆས་ཀ་ས་ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པའ། ། ཞས་ས། །ད་དག་ག་གཉན་

པ་ན་ཆས་ཀ་ས་རག་པ་ལ་སགས་པར་རགས་པ་ས། ད་ཉད་ལས། བཅམ་

ལན་འདས་རག་པར་འད་ཤས་པ། བད་བར་འད་ཤས་པ། བདག་ཏ་འད་ཤས་

པ། གཙང་བར་འད་ཤས་པའ་སམས་ཅན་ད་དང་། ད་དག་ན་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཐགས་ལས་སས་པའ་སས་ལགས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་

སམས་ཅན་ད་དག་ན་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པ་མ་ལགས་ས་ས། བཅམ་ལན་

འདས་སམས་ཅན་ད་དག་ན་ཡང་དག་པར་མཐང་བ་ལགས་ས། །ད་ཅའ་

སད་ད་ཞ་ན། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་ས་ན་རག་

163རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ། བད་བའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ། བདག་ག་ཕ་རལ་ཏ་

ཕན་པ། གཙང་བའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པའ། །ཞས་ས། །ད་ལ་ར་གང་གས་

འབས་བ་གང་ཐབ་ཅ་ན། ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་སང་བ་འདད་ཆན་པ་

རམས་ཀས་མ་གཙང་བའ་འཁར་བ་ལ་མངན་པར་དགའ་བ་བཟག་ནས་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀས་ཐག་པ་ཆན་པའ ་ཆས་ལ་མས་པ་

བསམས་པས་འབས་བ་གཙང་བའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དང་། མ་སགས་

ཅན་ག་བདག་ཏ་ལ་བའ་གཉན་པར་བདག་མད་རགས་པའ་ཤས་རབ་

བསམས་པས་བདག་ག་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དང་། ཉན་ཐས་ཀ་འཁར་བའ་

སག་བསལ་ལ་འཇགས་པའ་གཉན་པར་ནམ་མཁའ་མཛད་ལ་སགས་པའ་

ཏང་ང་འཛན་བསམས་པས་བད་བ་དམ་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དང་། རང་

སངས་རས་ཀ་སམས་ཅན་ག་དན་ལ་མ་ལས་པའ་གཉན་པར་སང་ར་ཆན་

པ་བསམས་པས་རག་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ཐབ་པའ། །གལ་ཏ་ཉན་རང་

དག་བཅམ་པ་དང་དབང་ཐབ་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀས་

འབས་བའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་བཞ་མངན་སམ་ད་བས་སམ་ཞ་ན། མ་བས་

ཏ་ད་དག་ལ་འབས་བ་བཞ་པ་མངན་ད་བད་པའ་གགས་མ་རག་བག་

ཆགས་ཀ་ས་དང་། ཟག་པ་མད་པའ་ལས་དང་། ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་

དང་། བསམ་གས་མ་ཁབ་པར་ཡངས་ས་བསར་བའ་འཆ་འཕ་བ་དང་བཅས་

པའ་ཕར་ར། །ད་ཉད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་དཔར་ན་ལན་པའ་རན་གས་

ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ལས་ཀ་ར་ལས་བང་བ་སད་པ་གསམ་འབང་བ་ད་

164 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཞན་ད། བཅམ་ལན་འདས་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་སའ་རན་ཅན་ཟག་

པ་མད་པའ་ལས་ཀ་ར་ལས་བང་བ་དག་བཅམ་པ་དང་རང་སངས་རས་

དང་དབང་ཐབ་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀ་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་

ལས་གསམ་འབང་ས། བཅམ་ལན་འདས་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ན་ས་

གསམ་པ་འད་དག་ཏ་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་གསམ་པ་འད་དག་འབང་

བ་དང་། ཟག་པ་མད་པའ་ལས་མངན་པར་འགབ་པའ་རན་ལགས་ས། །

ཞས་གསངས་ས། །ད་ལ་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་ས་ན་ཆས་ཀ་བདག་

ཏ་རངས་པའ་མ་རག་པ་ཡན་ལ། ཟག་མད་ཀ་ལས་ན་མ་རག་བག་ཆགས་

ཀ་ས་ད་དང་ད་ལ་བརན་ནས་མཚན་མའ་སས་པ་ཀན་ཏ་སད་པ་ཕ་མ་ཀན་

བསང་བའ་ཟག་མད་ཀ་དག་བ་ས། ཇ་ལར་ཟག་མད་ཀ་ལས་བརད་བཤད་

པ་ལ་བའ། །ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ན་ད་དག་གས་བསད་པའ་འབས་

བ་ཟག་མད་ཀ་ཀན་གཞ་ཉད་ལས་ས་སང་བའམ་ཡང་ན་ཡད་ཀ་ཤས་པའ་

ཡལ་ན་ལས་ས་སང་ག་དབང་ཤས་ཀ་ང་ན་ཐགས་བཅས་ཀ་ལས་སང་བ་མ་

ཡན་པས་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ཞས་བའ། །བསམ་གས་མ་ཁབ་པར་

ཡངས་ས་བསར་བའ་འཆ་འཕ་བ་ན་ཟག་བཅས་ཀ་ལས་ཀས་མ་འཕངས་

པས་ཟག་བཅས་ཀ་ས་འཆ་ལས་གལ་བ་ཡང་ཟག་མད་ཀ་ལས་ཀས་འདས་

བས་པས་རག་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་མ་ཐབ་པའ་ཕར་བསམ་བཞན་ད་

ལས་ས་སང་བ་གཞན་འདར་ཞང་གཞན་ལན་པའ། །གལ་ཏ་དག་པའ་ས་ལ་

གནས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ལ་ཆས་ཀ་བདག་ཏ་རངས་པའ་

165རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མ་རག་པ་དང་དས་ཀན་ནས་བསང་བའ་མཚན་མར་འཛན་པ་ཡད་པ་མ་

འཐད་ད་མ་རག་ཡ་ཤས་རན་མ་འཆད་པ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །ད་ཉད་ཀས་

ན་ཟག་མད་ཀ་ལས་དང་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ལ་སགས་པའང་མ་

འཐད་ད་ཞ་ན། སན་འད་མད་ད་སར་ས་བཅ་ལ་སང་བ་ཉན་མངས་པ་ཅན་

མ་ཡན་པའ་མ་རག་པ་བཅ་ཡད་ད། དབས་མཐའ་ལས། ཆས་ཀ་དབངས་

ལ་མ་རག་པ། །ཉན་མངས་ཅན་མན་སབ་པ་བཅ། །ས་བཅའ་མ་མཐན་

ཕགས་རམས་ཀ། །གཉན་པ་དག་ན་ས་ཡན་ན། །ཞས་ས། །ད་དག་ལས་ས་

གཉས་པ་ལ་སགས་པ་དག་ལ་སམ་སང་ཆ་འབང་དག་ཡད་པའ་དང་པ་

དག་མད་ཀང་ཕ་མ་རམས་ཡད་ད་སམ་སང་ཆང་གསམ་གས་བསས་པའ་

ཤས་སབ་རམ་རག་རམས་ཡད་པའ་ཕར་ར། །ཇ་ལར་ཉན་མངས་པ་ཆགས་

སགས་ཀ་རན་ད་གང་ཟག་ག་བདག་ཏ་རངས་པའ་མ་རག་པ་དགས་པ་ལར་

ཤས་སབ་མཚན་མར་འཛན་པའ་རན་དའང་ཆས་ཀ་བདག་ཏ་རངས་པའ་

མ་རག་པ་དགས་པས་ཁབ་པ་ཡད་ད། །རགས་ན་དགངས་འགལ་ལས།

གསང་བ་ཕ་མ་ལ་རས་ས་འཇག་པ་དང་། མངན་པར་ཤས་པ་ཆན་པ་ལ་

གགས་བད་པའ་ཀན་ཏ་རངས་པ་དག་དང་། དའ་ས་བན་ན་ས་བཅ་པ་ལ་

སང་ང་ཞས་ས། །ད་ཡང་མཉམ་གཞག་མ་རག་ཡ་ཤས་ཀ་འཁར་ན་མད་ཀ།

རས་ཐབ་ཀ་འཁར་ན་ཡད་ད། །དས་ན་སངས་རས་པའ་ཚ་མཚན་མར་

འཛན་པ་མད་ད་རས་ཐབ་མད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་འབས་བའ་རང་

བཞན་ངས་གཟང་བ་ལ། ཡང་དག་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཀ་ས་

166 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ད་ན་གཙང་བ་དམ་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ཡན་ཏ། སའ་མཚན་ཉད་སབ་པ་

རང་བཞན་གས་དག་པའ་ཕར་དང་། ཁད་པར་ག་མཚན་ཉད་ད་མ་ག་བར་

བ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་སངས་པའ་ཕར་ར། །ཡང་ད་ན་བདག་དམ་

པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ཡན་ཏ་མ་སགས་པས་བཏགས་པའ་བདག་དང་ཉན་

ཐས་པས་བཏགས་པའ་བདག་མད་པའ་སས་པ་མཐའ་དག་ཉ་བར་ཞ་བའ་

ཕར་ར། །ད་ལ་མ་སགས་བད་ཀས་བཏགས་པའ་བདག་ན་བས་བཟང་བ་

ལར་དན་ལ་མ་གནས་པས་གནད་བད་ཀས་ཡལ་ཅན་ག་བ་ལག་པའ་ཕར་

བདག་ཏ་གབ་པ་མད་ད། །ད་བཞན་གཤགས་པས་བདག་མད་པའ་གནས་

ལགས་ཇ་ལ་བ་བཞན་གཟགས་པ་ན་གནད་བད་ཀས་མ་ལག་པའ་མ་བས་

བའ་ཕར་བདག་མད་པ་ཉད་ལ་བདག་ཏ་བས་པ་ས་མ་གནས་པའ་ཚལ་

གས་གནས་པ་ཞས་པ་ལ་བའ། །ད་ན་བད་བ་དམ་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་

ཡན་ཏ། སག་བསལ་མཐའ་དག་འགགས་པའ་འགག་པ་མངན་སམ་ད་

མཛད་པས་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ཀ་ཕང་པ་དང་ཀན་འབང་མཐའ་

དག་སངས་པས་ཡད་ལས་དའ་ར་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་མཚམས་

སར་བ་དང་། ཟག་མད་ཀ་ལས་ལག་ཅང་སངས་པའ་ཕར་ར། །ད་ན་རག་པ་

དམ་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ཡན་ཏ། འཁར་བ་དང་ན་མ་ངན་ལས་འདས་པ་

གཉས་ཆས་ཀ་དབངས་ས་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པ་མཐར་ཐག་པའ་

འཁར་བ་མ་རག་པ་ལ་དར་བར་མ་འཛན་ཅང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་རག་པ་

ལ་བང་བའ་མཚན་མར་མ་འཛན་པའ་ཕར་ར། །འཁར་འདས་ལ་བང་དར་

167རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ད་འཛན་ན་རག་ཆད་ཀ་ལ་བར་འགར་བ་ཡན་ཏ། མད་ལས། བཅམ་ལན་

འདས་གལ་ཏ་འད་བད་མ་རག་ག་ཞས་བག་བར་ལ་ན་ད་ན་ཆད་པའ་ལ་

བར་འགར། ད་ན་དའ་ཡང་དག་པ་མ་ལགས་པའ་ལ་བར་འགར་ར། །བཅམ་

ལན་འདས་གལ་ཏ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་རག་པ་ཞས་བག་བར་ལ་ན་ད་ན་

དའ་རག་པར་བལ་བར་འགར། ད་ན་དའ་ཡང་དག་པ་མ་ལགས་པའ་ལ་བར་

འགར་ར་ཞས་གསངས་ས། །གསམ་པ་རའ་གཙ་བ་བད་ལས་ན་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་འཕགས་པ་ན་འཁར་བའམ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་མཐར་

ལང་བར་མ་འགར་ར། །ཅ་ས་ན་ད་ལར་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་བཞའ་བདག་ཉད་

བ་ན་མད་པའ་བང་ཆབ་ཐབ་པར་བད་པའ་ཐབས་བཞ་ལས་གཙ་བར་ན་

ཆས་ཐམས་ཅད་བདག་མཐའ་དག་གས་སང་པར་རགས་པའ་བ་ས་ཤས་

རབ་དང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ་སང་བར་བ་ཆན་པ་ལ་བརན་

ནས་གནས་པའ་ཕར་ར། །ད་དག་ག་ཁབ་པ་ན་འད་ལར་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་རམས་ཡངས་ས་མ་ངན་ལས་མ་འདའ་བའ་རགས་ཅན་བཞན་ད་

འཁར་བ་ལ་ཆགས་པས་གནས་པ་མ་ཡན། ད་བད་བ་ལ་སད་པ་མ་ལས་པ་

ཤས་རབ་ཀས་བཅད་པའ་ཕར་ར། །ཞ་བ་བགད་པའ་རགས་ཅན་བཞན་ད་

རང་ཉད་ཞ་བ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་ཐབ་བར་གནས་པ་མ་ཡན་ཏ་བར་

བ་ཆན་པར་ལན་པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སད་པ་ས་མ་འདར་བར་

བསམ་པས་རས་ས་འཛན་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ཁམས་ཀ་བད་པ་ལ་

གཉས་ཏ། ལག་པའ་ས་ནས་བསན། རས་འགའ་ས་ནས་བསན་པའ། །དང་

168 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པ་ན། སངས་རས་ཀ་ཁམས་རང་བཞན་གས་རམ་པར་དག་པའ་ན་ཐ་ན་

ལག་པ་ཉད་ད་ངས་པའ་སམས་ཅན་རམས་ལ་ཡང་ལས་རམ་པ་གཉས་བད་

ད་འཁར་བ་ལ་སག་བསལ་ག་ཉས་པ་མཐང་ནས་ས་བ་སད་པར་བད་པ་

དང་། མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བད་བའ་ཕན་ཡན་ཡད་པར་མཐང་ནས་དན་

ད་མངན་པར་འདད་པའ་འདན་པ་དང་། དན་ཐབ་པ་ལ་ཕགས་པའ་འདད་པ་

དང་། འདད་པའ་དན་ཐབ་པའ་ཐབས་འཚལ་བའ་དན་ད་གཉར་བ་དང་།

འདད་པའ་དན་ལ་སམས་མངན་པར་འད་བད་པའ་སན་པ་སད་པར་བད་

ད། །ཅ་ས་ན་གལ་ཏ་སངས་རས་ཀ་ཁམས་རང་བཞན་གས་དག་པ་མད་ན་

ཐར་པའ་རར་རང་བའ་དག་བ་གཏན་མ་ས་བའ་འཁར་བའ་སག་བསལ་ས་

ལའང་མཐང་ནས་ས་བ་ས་བར་མ་འགར་ཞང་། མ་ངན་ལས་འདས་པའ་

ཡན་ཏན་ལ་འདད་པ་དང་དན་ད་གཉར་བ་དང་སན་པ་མད་པར་འགར་ར། །

མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་གལ་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་མ་

མཆས་ན་ན་སག་བསལ་ལའང་ས་བར་མ་འགར་ལ། མ་ངན་ལས་འདས་པ་

ལ་འདད་པ་དང་དན་ད་གཉར་བ་དང་སན་པ་ཡང་མད་པར་འགར་ར། །ཞས་

ས། །གཉས་པ་ན་སད་པ་ས་འཁར་བ་ལ་སག་བསལ་ག་སན་མཐང་ནས་ས་

བ་དང་། མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་དའ་བད་བའ་ཡན་ཏན་མཐང་ནས་འདད་

པ་ལ་སགས་པ་ས་བ་གང་ཡན་པ་འད་དག་ཐག་པ་ཆན་པའ་རགས་ཡད་

པའ་བད་ལས་ཡན་ཏ་གང་ག་ཕར་ན་ད་དག་ཐག་པ་ཆན་པའ་རགས་མད་

པ་རམས་ལ་མད་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་རགས་ཀ་བད་ལས་ད་གཉས་རང་

169རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་ཡན་ནམ་འན་ཏ་རས་འགར་ག་ཡན་ཞ་ན།

རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་མད་ན་རས་འགར་ག་རགས་ཉད་ཀང་

མད་པའ་ཕར་རད་ནས་ས་མའ་བད་ལས་ཀང་ཡན་མད་ཀ། འན་ཀང་དངས་

ས་ཕ་མའ་བད་ལས་ཡན་ཏ་འཁར་ལ་བཞ་འབར་པའ་ཚལ་གས་ཐག་པ་

གསམ་གང་རང་བ་ལ་མས་པར་མ་གར་ག་བར་ད་མ་འགར་བའ་ཕར་ར། །

འགལ་པ་ལས། གལ་ཏ་སག་ཏ་སལ་བའ་ཚལ་གས་ར་མད་རན་མད་པར་

དར་འགར་ན་ན་ལག་སད་ཅན་ཡངས་ས་མ་ངན་ལས་མ་འདའ་བའ་རགས་

ཅན་རམས་ལ་ཡང་དར་འགར་ན། ཇ་སད་ག་བར་ག་ད་མ་རམ་པར་དག་

པའ་རགས་སས་བ་དམ་པ་ལ་བརན་པ་ལ་སགས་པ་འཁར་ལ་བཞ་ཡང་

དག་པར་འབར་པའ་ཚལ་གས་གསམ་ལས་གང་ཡང་རང་བའ་ཆས་ལ་

མས་པ་སད་པར་བད་པ་མ་ཡན་པ་ད་སད་ད་ན་འགར་བ་ཡང་མ་ཡན་ན། །

ཞས་ས། །ད་ལ་འཁར་ལ་ཆན་པ་བཞ་ན་སབ་དཔན་ག་སངས་ཡག་ལས།

མཐན་པར་གར་པའ་ཡལ་ད་གནས་པ་དང་། །སས་བ་དམ་པ་ལ་ན་བརན་

པ་དང་། །བདག་གས་ལགས་སན་སན་ཡང་བསད་ནམས་བགས། །འཁར་

ལ་ཆན་པ་བཞ་ན་ཁད་ལ་མངའ། །ཞས་གསངས་པའ། །གལ་ཏ་སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་རགས་དང་ལན་པའ་ཕར་འཁར་བའ་སག་བསལ་ལ་ས་བ་

དང་མ་ངན་འདས་པའ་ཡན་ཏན་ལ་འདན་པ་ལ་སགས་པ་འགར་ལ་དས་ན་

མཐར་ཐམས་ཅད་མ་ངན་ལས་འདའ་བར་འགར་ཏ། ཐག་པ་གསམ་ག་གང་

ཟག་བཞན་ན་ཞ་ན། ཅ་ས་བན་ལ་མ་ག་བསད་པའ་ནས་པ་ཡད་ན་ཐམས་

170 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཅད་ཀས་ད་ལར་འགར་རམ། དས་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རགས་དང་

ལན་པས་རམ་པར་དག་པའ་སལ་བ་ཅན་ཡན་ཡང་ཐར་པ་ཐབ་པ་རན་ལ་

ལས་པའ་ཕར་རན་དང་ཕད་ན་ཐར་པར་འགར་ག་མ་འཕད་ན་མ་འགར་ར། །

མད་ལས། ཐག་མད་གར་ཀང་ཐ་མ་དང་ལན་པ། །རང་བཞན་གས་དག་རག་

པའ་ཆས་ཅན་ན། །ཐག་མད་སབས་ཀས་བསབས་ཕར་མ་མཐང་ས། །ཇ་

ལར་གསར་ག་གཟགས་ན་བསབས་པ་བཞན། །ཞས་ས། །གསམ་པ་ལན་

པའ་དན་ལ་གཉས་ཏ། ཐན་མང་ད་བསན། ས་སར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་

རའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པ་ན། ཇ་ལར་ར་མཚ་ཆན་པ་སད་ཡངས་ཤང་ར་

ཆ་བར་རན་པ་ཆ་དང་ཆ་དཔག་ཏ་མད་པ་འད་བ་བཞན་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་ཁམས་ཀང་མས་པའ་སད་ད་ཤས་རབ་དང་ཏང་ང་འཛན་དཔག་ཏ་མད་

པའ་ཡན་ཏན་ག་རན་པ་ཆ་དང་ཐགས་རའ་ཆ་མ་ཟད་པའ་གནས་ས་གར་

པའ། །འབས་བའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པ་ན། མངན་པར་ཤས་པ་དང་པ་ལ་

དང་ཟག་པ་ཟད་པའ་ཡ་ཤས་དང་ཟག་པ་ཟད་པའ་སངས་པ་རམས་དབར་

མད་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ་ང་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར། ཇ་ལར་མར་མ་

ལ་སང་བ་དང་ད་བ་དང་མདག་དབར་མད་ད་ཡད་པ་བཞན་ན། །གཉས་པ་

ལ་གཉས་ཏ། ར་དང་འབས་བའ་ཡན་ཏན་ལན་པའ། །དང་པ་ན། ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཆས་ས་ཐབ་པའ་ར་མས་པ་དང་རལ་བའ་ཡ་ཤས་འཐབ་

པའ་ར་ཤས་རབ་དང་ཏང་ང་འཛན་གཉས་དང་ཐགས་ར་ཆན་པ་འཇག་

པའ་ར་སང་ར་ཆན་པས་སངས་རས་ཀ་ཁམས་ན་བསས་པའ་ཕར་འད་

171རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དག་ར་མཚ་ཆན་པ་དང་ན་མཚངས་པར་བསན་ཏ། །འད་ལར་ཐག་པ་ཆན་

པ་ལ་མས་པ་བསམ་པ་ན་སད་དང་མཚངས་ཏ་ཤས་རབ་དང་ཏང་ང་འཛན་

ག་རན་པ་ཆ་དཔག་ཏ་མད་པ་དར་འད་བའ་ཕར་ར། །ཤས་རབ་དང་ཏང་ང་

འཛན་བསམ་པ་ན་རན་པ་ཆ་དང་མཚངས་ཏ་རམ་པར་རག་པ་མད་པར་

འདད་པའ་དན་བསབ་པའ་མཐ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །སང་ར་

ཆན་པ་བསམ་པ་ན་ཆ་དང་མཚངས་ཏ་འག་བ་ཐམས་ཅད་སག་བསལ་དང་

བལ་བར་འདད་པའ་རན་པའ་རང་བཞན་ད་ར་གཅག་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་

ན་ཁམས་རང་བཞན་གས་དག་པ་ལ་འབས་བ་སངས་རས་ཀ་ཆས་ས་ལ་

སགས་པ་གསམ་ག་ར་མས་པ་ལ་སགས་པ་དང་ལན་པས་ལན་པ་ཞས་

བརད་ད། །གཉས་པ་ན། ད་མད་པའ་གནས་ཞས་པ་ཁམས་ལ་ར་འཕལ་

དང་ལའ་ར་བ་དང་གཞན་ག་སམས་ཤས་པ་དང་། སན་ག་གནས་རས་ས་

དན་པ་དང་འཆ་འཕ་བ་དང་ས་བ་ཤས་པ་ས་མངན་པར་ཤས་པ་ལ་དང་།

ཟག་པ་ཟད་པའ་ཡ་ཤས་དང་། ད་མད་ད་ཉད་ཅས་པ་ཟག་པ་ཟད་པའ་སངས་

པ་ས་ད་རམས་རམ་པར་དབར་མད་པའ་ཕར་མར་མ་དང་ཆས་མཚངས་པ་

ཅན་ཡན་ན། །འད་ལར་མངན་པར་ཤས་པ་ལ་ན་སང་བ་དང་མཚངས་ཏ་

རང་རང་ག་ཡལ་ཉམས་ས་མང་བའ་མ་མཐན་ཕགས་ཀ་མན་པ་འཇམས་

པའ་ཕར་ར། །ཟག་པ་ཟད་པའ་ཡ་ཤས་ན་ད་བ་དང་མཚངས་ཏ་ལས་དང་

ཉན་མངས་པའ་བད་ཤང་མ་ལས་པ་བསགས་པའ་ཕར་ར། །གནས་ཡངས་

ས་གར་པ་ཟག་པ་ཟད་པའ་སངས་པ་ན་མདག་དང་མཚངས་ཏ། ཉན་མངས་

172 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པ་དང་ཤས་བའ་སབ་པ་གཉས་མད་པའ་ཤན་ཏ་ད་མ་མད་ཅང་རམ་པར་

དག་པ་ལ་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བའ་ཕར་ར། །འབས་བ་མ་སབ་པའ་

རད་ཀ་ཆས་བདན་པ་འད་དག་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ལ་དབར་མད་པ་

ན་ལན་པའ། །མད་ལས། ཤ་རའ་བ། དཔར་ན་མར་མ་ན་འད་ལ་ས། སང་བ་

དང་ད་བ་དང་མདག་དག་གས་སམ། ནར་བའ་སང་བ་དང་མདག་དང་

དབབས་དག་གས་རམ་པར་དབར་མད་པའ་ཆས་ཅན་མ་བལ་བའ་ཡན་

ཏན་ཅན་ན། །ཤ་རའ་བ། ད་བཞན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པས་བསན་པའ་

ཆས་ཀ་ས་ན་འད་ལ་ས། གང་གའ་ཀང་ག་བ་མ་ལས་འདས་པའ་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཆས་རམས་ཀས་རམ་པར་དབར་མད་པའ་ཆས་ཅན་མ་བལ་

བའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཡན་ཏན་ཅན་ན་ཞས་གསངས་ས། །བཞ་པ་འཇག་པ་ལ་ལ་

ས་རན་ག་ས་ནས་དབ་བ། གནས་སབས་ཀ་ས་ནས་དབ་བ། ཀན་ཏ་འག་

བའ་དན་གཞན་ད་མ་འགར་བའ་དན། ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་དན་ཏ། །

དང་པ་ལ་གཉས་ལས། བསན་པ་ན། བསན་ཏ་ཅས་དང་ང། །གང་གས་ན་ད་

ཁ་ན་ཉད་གཟགས་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པས་ས། །གང་ལ་ན་སམས་ཅན་

རམས་ལའ། །གང་ན་རལ་བའ་སང་པ་ཏ་ཁམས་ད་བཞན་ཉད་འདའ། །ཇ་

ལར་ན་རན་འཕགས་པའ་ལམ་མ་ཐབ་པའ་ས་ས་ས་བ་དང་། བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་འཕགས་པ་དང་། ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་

དབ་བས་ད་དག་ལ་ཡད་པའ་བརན་པ་ད་བཞན་ཉད་གསམ་ག་དབ་བའ་

འཇག་པ་ཐ་དད་པ་ལས་ས། །གཉས་པ་བཤད་པ་ན་རན་གང་ཟག་གསམ་པ་

173རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ད་ལ་ས་ས་ས་བ་ན་ད་བཞན་ཉད་ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པ་ཡན་ཏ་ད་ལ་

འད་ཤས་དང་སམས་དང་ལ་བ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་གར་པའ་ཕར་ར། །བདན་

པའ་ཆས་ཉད་མངན་སམ་ད་མཐང་བའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ན་ཕན་ཅ་

ལག་ལས་བཟག་པ་ཕན་ཅ་མ་ལག་པ་ས་ཕན་ཅ་ལག་གསམ་པ་ད་སངས་

པའ་ཕར་ར། །ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཁམས་ཇ་ལ་བ་བཞན་མངན་སམ་ད་

གཟགས་པ་ན་ཕན་ཅ་མ་ལག་ཅང་སས་པ་མད་པ་ཉད་ཡན་ཏ་ཉན་མངས་

པ་དང་ཤས་བའ་སབ་པ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་བཅམ་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་གནས་སབས་ཀ་ས་ནས་དབ་བ་ལ་གཉས་ལས། བསན་པ་ན།

ཟག་པ་མད་པའ་ཁམས་ན་རང་བཞན་གས་ཐ་དད་མད་ཀང་གནས་སབས་

ཀ་ས་ནས་གསམ་ད་བརད་ད། །འད་ལར་མཐང་སང་ག་ད་མ་མཐའ་དག་

གས་མ་དག་པའ་ཚ་ན་ག་རམ་བཞན་ད་སམས་ཅན་ག་ཁམས་དང་། ད་མ་

ཕགས་གཅག་གས་མ་དག་ཅང་ཕགས་གཅག་གས་དག་པའ་གནས་

སབས་ན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡ་ཁམས་དང་། ད་མ་བག་ཆགས་དང་

བཅས་པས་ཤན་ཏ་རམ་པར་དག་པའ་གནས་སབས་ན་ད་བཞན་གཤགས་

པ་ཞས་བརད་ད། །གཉས་པ་བཤད་པ་ན། གང་ད་བསན་པའ་ང་བ་ཉད་དང་

ལ་སགས་པ་ར་དང་འཇག་པའ་བར་ག་དན་འད་དག་གས་ན་བསས་པའ་

ཁམས་ན་མ་དག་པ་ལ་སགས་པའ་གནས་སབས་གསམ་པ་དག་ཏ་སམས་

ཅན་ག་ཁམས་ལ་སགས་པའ་མང་གསམ་གས་ན་ཐ་དད་ད་བསན་པ་ཉད་

ཡན་ན། །མད་ལས། ཤ་རའ་བ། ཆས་ཀ་ས་ད་ཉད་ཉན་མངས་པའ་སབས་

174 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བ་བ་མཐའ་ཡས་པས་བཏམས་པ། འཁར་བའ་སག་བསལ་ག་རན་གས་

ཁར་བ། ཐག་མ་དང་ཐ་མ་མད་པའ་འཁར་བའ་འག་བར་འཆ་བ་དང་ས་བ་

དག་ཏ་འཁར་བ་ན་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཞས་བརད་ད། །ཤ་རའ་བ། ཆས་

ཀ་ས་ད་ཉད་འཁར་བའ་རན་ག་སག་བསལ་ལ་ས་བར་གར་པ། འདད་པའ་

ཡལ་ཐམས་ཅད་ལ་ཆགས་པ་དང་བལ་བ། ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་བཅའ་ཁངས་

ས་གཏགས་པ། ཆས་ཀ་ཕང་པ་བརད་ཁ་བཞ་སང་གས་བང་ཆབ་ཀ་དན་

ད་སད་པ་སད་པ་ན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཞས་བརད་ད། །ཤ་རའ་བ།

ཆས་ཀ་ས་ད་ཉད་ཉན་མངས་པའ་སབས་ཐམས་ཅད་ལས་གལ་བ། སག་

བསལ་ཐམས་ཅད་ལས་འདས་པ། ཉ་བའ་ཉན་མངས་པའ་ད་མ་མཐའ་དག་

དང་བལ་བ་ཞས་པ་ནས། ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་དབང་ཕག་ག་སབས་ཐགས་

པ་མད་པ་ཐབ་པ་ན། ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་བཅམ་པ་ཡང་དག་པར་

རགས་པའ་སངས་རས་ཞས་བརད་ད་ཞས་ས། །གསམ་པ་ཀན་ཏ་འག་

བའ་དན་ལ་གཉས་ལས། བསན་པ་ན། དཔ་ཇ་ལར་རག་པ་མད་ཅང་སབ་པ་

མད་པའ་བདག་ཉད་ཅན་ག་ནམ་མཁའ་ས་དང་ཟངས་དང་གསར་ག་སད་

ཀན་ཏ་ཁབ་པར་རས་ས་སང་བ་ལར་སམས་ཅན་ག་རང་བཞན་ད་མ་

གདད་མ་ནས་དག་པའ་ཟག་མད་ཀ་དབངས་ཀང་ནམ་མཁའ་ད་བཞན་ད་

ས་ས་ས་བ་དང་། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་། ད་བཞན་གཤགས་པའ་

གནས་སབས་ཀན་ཏ་ཁབ་པར་རས་ས་འག་བ་ཉད་ད། །བཤད་པ་ན། ཟག་

མད་ཀ་ཁམས་ད་ཉས་པ་དང་བཅས་པ་ས་ས་ས་བ་དང་ཡན་ཏན་ཅ་རགས་

175རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་དང་བཅས་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་། ཡན་ཏན་མཐར་ཐག་པ་རགས་

པའ་སངས་རས་རམས་ཀ་སའ་མཚན་ཉད་ཡན་པའ་ཕར་ཐམས་ཅད་ལ་

ཁབ་པ་ས། དཔར་ན་གཟགས་ཀ་རམ་པ་དམན་པ་ས་དང་བར་མ་ཟངས་དང་

མཆག་གསར་ག་སད་ལ་ནམ་མཁའ་ཁབ་པར་ཡད་པ་བཞན་ན། །མད་

ལས། ཤ་རའ་བ། དའ་ཕར་ན་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཀང་གཞན་ལ་ཆས་

ཀ་ས་ཡང་གཞན་མ་ལགས་ཏ་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཉད་ཆས་ཀ་སའ། །

ཆས་ཀ་ས་ཉད་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཏ་འད་ན་དན་གས་གཉས་ས་མད་ད་

ཡ་ག་ཙམ་ཐ་དད་པ་ཡན་ན་ཞས་ས། །བཞ་པ་གཞན་ད་མ་འགར་བའ་དན་

ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན་པ། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། སངས་

རས་ཀ་ཁམས་ན་མ་དག་པ་ས་ས་ས་བའ་གནས་སབས་དང་། དག་མ་དག་

འདས་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གནས་སབས་དང་། རམ་པར་དག་པ་

སངས་རས་ཀ་གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ད་རང་ག་ང་བ་འགར་བ་མད་པའ་

ཆས་ཉད་ད། །ཇ་ལར་ན་སར་ཡད་པ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་ཕས་ཀང་ད་བཞན་

ད་གནས་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་སར་མ་དག་པའ་ཚ་ན་ཉས་པ་དང་བཅས་

པ་དང་། ཕས་དག་པའ་ཚ་ན་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ་ཕར་འགར་བ་མད་པར་

མ་འཐད་ད་ཞ་ན། སར་ཉས་པ་ཡད་ཀང་ག་བར་བ་དང་ལན་པ་ཡན་ག་རང་

བཞན་གས་དག་པ་དང་། སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་རམས་རང་བཞན་

གས་གདད་མ་ཉད་ནས་ལན་པའ་ཕར་ད་མ་སར་ཡད་གསར་ད་སངས་པ་

དང་། ཡན་ཏན་སར་མད་གསར་ད་བསབས་པ་མད་པས་ད་དག་ཡད་མད་

176 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཀ་ཁམས་གཞན་ད་འགར་བ་མད་ད། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། མ་དག་པའ་

གནས་སབས་དང་། གཉས་ཀའ་གནས་སབས་དང་། དག་པའ་གནས་

སབས་ན་འགར་བ་མད་པའ། །དང་པ་ལ་བཞ་ས། ཉན་མངས་པས་མ་གས།

ས་འཇག་གས་མ་གས་པ། ད་དག་ག་དན་བས། ཕང་པ་འཇག་པའ་རའ། །

དང་པ་ན། ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་སད་ཀ་བ་བག་ཀན་ཏ་ཁབ་པར་སང་ཡང་

སད་ཐ་དད་པ་ལ་བརན་པའ་ར་ཐ་དད་པའ་ཉས་པས་ཉ་བར་གས་པ་མད་ད་

ཕ་བ་ས་ལས་ཅན་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །དཔ་ད་བཞན་ད་གནས་ཞས་པ་

ཁམས་འད་ཡང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་སང་ཡང་སམས་ཅན་

ག་ཉས་པས་ཉ་བར་གས་པ་མད་ད་རང་བཞན་གས་དག་པ་ཡན་པའ་ཕར་

ར། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ལས། མདར་བསན་པ་ན། དཔ་ཇ་ལར་ཕ་རལ་ག་

སད་ཀ་འཇག་རན་ཆགས་པ་དང་འཇག་པ་ན་ཐམས་ཅད་ད་ནམ་མཁའ་ལ་

ན་དང་པར་ས་ཞང་མཐར་འཇག་པ་ད་བཞན་ད་ར་དང་རན་གས་འདས་མ་

བས་པའ་ཆས་ཀ་དབངས་ལ་ཡང་ནང་སམས་ཅན་ག་དབང་པ་རམས་ན་

དང་པར་ས་ཞང་མཐར་འཇག་པར་བད་ཀང་ཆས་ཀ་དབངས་ན་ནམ་

མཁའ་བཞན་ད་ས་འཇག་མད་ད། །གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་

ཏ། འཇག་པ་མད་པ་དང་ས་བ་མད་པ་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། ཇ་ལར་སད་

ཀ་འཇག་རན་མས་འཇག་ཀང་ནམ་མཁའ་ཐ་མལ་དང་དམལ་བའ་དང་དས་

མཐའ་མ་རམས་ཀས་སན་ཆད་དས་ནམ་ཡང་ཚག་པ་མད་པ་ད་བཞན་ད་

ནང་སམས་ཅན་རམས་འཇག་ཀང་ཁམས་འད་ན་འཆ་བ་དང་ན་བ་དང་རས་

177རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་མས་དས་ནམ་ཡང་མ་ཚག་ག །གཉས་པ་ལ་བཞ་ས། དཔ་དགད། དན་

དགད། དཔ་དན་སར། ཆས་མཐན་བསན་པའ། །དང་པ་ན། མད་ལས།

མཁའ་ལ་རང་བརན་ད་ལ་ཆའ་ཕང་པ་བརན། །ད་ལ་ས་ཆན་འད་བརན་ད་

ལ་འག་བ་བརན། །ཞས་པ་ལར་སད་ཀ་འཇག་རན་ཐག་མར་ཆགས་པ་ན་

ནམ་མཁའ་ལ་སམས་ཅན་རམས་ཀ་ཐན་མང་བའ་ལས་ལས་གབ་པའ་རང་

ག་དཀལ་འཁར་རམས་ས་དཔག་ཚད་ས་ཡ་ཕག་གཅག་དང་འབམ་ཕག་

དག་ཡད་པ་ས་རར་ན་གངས་མད་པ་ཆགས་ཏ། ཆས་མངན་པ་མཛད་

ལས། ད་ལ་སད་ཀ་འཇག་རན་ལས། །གནས་པར་འདད་པའ་འག་དག་ག །

རང་ག་དཀལ་འཁར་རམས་ས་ན། །ས་ཡ་དག་འབམ་གངས་མད་ད། །ཞས་

ས། །དའ་སང་ད་སམས་ཅན་རམས་ཀ་ལས་ཀ་མཐས་སན་གསར་ག་སང་

པ་ཅན་འདས་ཏ་ཆར་ག་རན་གཉའ་ཤང་ཙམ་ལ་སགས་པ་བབ་པས། ཆའ་

དཀལ་འཁར་རམས་ས་འབམ་ཕག་བཅ་གཅག་དང་སང་ཕག་གཉས་ས་

ཡད་པ་ཆགས་ལ་སམས་ཅན་ག་ལས་ཀ་མཐའ་རང་གས་འཛན་པས་ཐད་

ཀར་མ་འབ་ཞང་ཐར་ད་ལང་བར་ཡང་མ་འགར་ར། །ཆ་ད་རང་གས་བསབས་

པ་ལས་འ་མ་བསབས་པ་ལས་མར་འབང་བ་ལར། གསར་ག་ས་གཞ་ཆགས་

ཏ་ཆ་རམས་འབམ་ཕག་བརད་ད་འགར་ལ་གསར་ག་རམས་སམ་འབམ་

ཉ་ཁར་འགར་ར། །ཆ་རམས་འབམ་ཕག་བཅ་གཅག་དང་། །སང་ཕག་དག་

ན་ཉ་ཤའ། །ཕས་ན་རམས་ས་འབམ་ཕག་བརད། །ལག་མ་དག་ན་གསར་

ད་འགར། །ཞས་ས། །ད་དག་ག་ཞང་ན་ཐད་ཀར་འབམ་ཕག་བཅ་གཉས་

178 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་སང་ཕག་གསམ་དང་བར་ཕག་ཕད་དང་ལའ། །ཁར་ཡག་ཏ་འབམ་

ཕག་སམ་ཅ་ར་དག་དང་ཁ་ཕག་གཅག་དང་བར་ཕག་ཕད་བཞའ། ། ཆ་དང་

གསར་ག་དཀལ་འཁར་ག། །ཐད་ཀར་འབམ་ཕག་བཅ་གཉས་དང་། །སང་

ཕག་གསམ་དང་བར་ཕག་ན། །ཕད་དང་ལ་རམས་ཁ་ནའ། །ཁར་ཡག་ཏ་ན་

གསམ་གསམ་འགར། །ཞས་ས། །དའ་སང་ད་ཡང་སམས་ཅན་རམས་ཀ་

ལས་ཀ་མཐས་ཁམས་ས་ཚགས་པ་ཅན་ཀ་སན་ག་ཕང་པ་ལས་ཆར་ཆན་

པ་བབས་པས་ཆའ་ཕང་པ་ཆན་པ་ཆགས་ཤང་ད་ལས་ཀ་རང་གས་

བསབས་པ་ལས་ར་རབ་དང་། གསར་ག་ར་བདན་དང་། གང་རམས་དང་།

ཁར་ཡག་ག་ར་ལགས་ཀ་རང་བཞན་ཅན་འགབ་ས། ད་ལ་ལན་པ་གཉའ་

ཤང་འཛན། །གཤལ་མདའ་འཛན་དང་སང་ལང་ཅན། །ད་བཞན་ལ་ན་སག་

ར་དང་། །ར་ར་དང་ན་རམ་འདད་དང་། །མ་ཁད་འཛན་རའ་ད་ནས་ན། །གང་

རམས་ཡན་ན་ད་དག་ག །ཕ་རལ་ན་ན་ཁར་ཡག་ས། །བདན་ན་གསར་

ཡན་ད་ལགས་ས། །ཞས་ས། །ད་ལ་ལན་པ་ཆན་པ་ན་རན་པ་ཆ་བཞ་ལས་

གབ་པ་དའ་འད་ཀས་ར་མཚ་དང་ནམ་མཁའ་ཡང་ཁ་དག་བཞར་གནས་

ཞས་འདད་ད། །ཚད་ན་ཐམས་ཅད་ཀང་ཆའ་ནང་ད་དཔག་ཚད་བརད་ཁ་

ནབ་ཅང་སང་ད་ར་རབ་ལ་བརད་ཁ་དང་ར་གཞན་བརད་ལ་བཞ་ཁ་ལ་

སགས་པ་ཕད་ཕད་བ་བ་འཕགས་ས། །ད་དག་ག་རམས་ས་ཡང་འཕང་དང་

མཉམ་པར་བརད་ཁ་ལ་སགས་པའ། །ལན་པ་རན་ཆན་བཞ་རང་བཞན། །

ཆ་ཡ་ནང་ད་བརད་ཁ་དག །ནབ་བ་ཆའ་སང་ད་ཡང་། །དཔག་ཚད་དག་ན་

179རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བརད་ཁའ། །བརད་པ་འཕང་ད་ཕད་ཕད་དབ། །ད་དག་རམས་ས་འཕང་

དང་མཉམ། །ཞས་ས། །ར་བརད་པ་ད་དག་ག་བར་ན་ཀ་ཆན་པ་བརད་

རལ་ཞང་ར་བའ་གནས། བསལ་དང་ཞམ་དང་ཡང་དང་འཇམ། །དངས་པ་

དང་ན་ད་མ་མད། །འཐང་ན་མགན་དང་ལ་བ་ལ། །མ་གནད་ཡན་ལག་

བརད་ལན་ཆ། །ཞས་པའ་ཆ་ཡན་ལག་བརད་དང་ལན་པས་གང་བའ་མཚ་

དང་། མ་ཁད་འཛན་ནས་ཁར་ཡག་ག་བར་ན་བ་ཚ་ཅན་གས་གང་བའ་ཕའ་

ར་མཚའ། །ད་དག་བར་བདན་རལ་མཚ་ཡན། །དང་པ་སང་ཕག་བརད་

ཅའ། །ད་ན་ནང་ག་མཚ་ཆན་ཡན། །ད་ཡ་ངས་ལ་སམ་འགར་ར། །རལ་

མཚ་གཞན་ན་ཕད་ཕད་ད། །ལག་མ་ཕ་ཡ་མཚ་ཆན་ཡན། །ཞས་ས། །དའ་

བར་ན་གང་རམས་གནས་ས། །འཇག་པ་ན་བསམ་གཏན་དང་པ་མན་ཆད་

མ་དང་། གཉས་པ་མན་ཆད་ཆ་དང་། གསམ་པ་མན་ཆད་རང་གས་འཇག་

ས་རམ་པ་བཞན་ནང་ག་སན་རག་དཔད་མ་དང་འད་བ་དང་། དགའ་བད་ཆ་

དང་འད་བ་དང་། དབགས་འབང་རབ་རང་དང་འད་བ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །

བཞ་པ་ན་ཕ་རལ་ག་སད་འཇག་པ་མད་ད་ཏང་ང་འཛན་ག་སན་བརད་

ལས་གལ་བས་མ་གཡ་བའ་ཕར་ར། །རན་གས་རག་པར་འགར་རམ་ཞ་ན།

མ་ཡན་ཏ་ས་བ་དང་འཇག་པ་ན་གཞལ་མད་ཁང་དང་བཅས་པ་འབང་ཞང་

འཇག་པའ་ཕར་ར། །མ་དང་ཆ་དང་རང་དག་གས། །འཇག་པ་དག་ན་ཡང་

གསམ་ཡན། །བསམ་གཏན་གཉས་སགས་གསམ་པ་ན། །ད་དག་ག་ར་ག་

རམ་བཞན། །ད་ཡ་སན་དང་ཆས་མཐན་ཕར། །བཞ་པ་ན་མད་མ་གཡའ་

180 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཕར། །མ་རག་ད་ཡ་གཞལ་མད་ཁང་། །སམས་ཅན་བཅས་ཏ་འབང་འཇག་

ཕར། །ཞས་ས། །འཇག་པའ་ག་རམ་ན་མའ་བསལ་པ་བདན་བཏད་མར་

འཇག་ལ་བསལ་ཆན་བརད་འདས་ནས་འད་གསལ་མན་ཆད་ཆ་ཡས་

འཇག་པ་ལན་གཅག་འབང་ལ་མས་འཇག་པ་བདན་གས་ཐལ་ཏ་ལ་བཅ་ར་

དག་སང་ནས་མས་ལན་བདན་འཇག་ལ། མཇག་ཏ་དག་ཅ་ར་བཞ་པ་ལ་

རང་གས་འཇག་པར་བད་ད། །མ་ཡས་བདན་ན་ཆ་ཡས་གཅག །ད་ལར་ཆ་

བདན་ཐལ་ནས་ཀང་། །མ་ཡས་བདན་ན་ད་ནས་ན། །མཇག་ཏ་རང་གས་

འཇག་པ་ཡན། །ཞས་ས། །འདར་ད་དག་དཔར་བཀད་པ་ན་སའ་དཀལ་

འཁར་ན་ཆའ་ཕང་པ་ལ་བརན་ཅང་ཆ་ན་རང་ག་དཀལ་འཁར་ལ་རང་ན་

ནམ་མཁའ་ལ་རབ་ཏ་གནས་པ་ཡན་ག་ད་ལས་གཞན་པའ་རན་མད་ད། །

ནམ་མཁའ་ན་རང་དང་ཆ་དག་དང་སའ་ཁམས་ལ་སགས་པ་གང་ལའང་

བརན་ནས་གནས་པ་མ་ཡན་ཏ་ར་དང་རན་ལ་མ་བརན་པས་ཕར་ར། །

གཉས་པ་དན་དགད་པ་ན། ད་བཞན་ད་ཟག་བཅས་ཀ་ཕང་པ་ལ་

དང་། ཁམས་བཅ་བརད་དང་། དབང་པ་ས་ས་མཆད་བཅ་གཉས་རམས་

ན་སད་བད་ཀ་ར་ཟག་བཅས་ཀ་ལས་གསམ་དང་དས་ཀན་ནས་བསང་

བའ་ཉན་མངས་པ་དག་ལ་བརན་ནས་གནས་ཤང་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་

ད་དག་ན་ལས་མ་གཙང་བ་ལ་གཙང་བར་འཛན་པ་ལ་སགས་པའ་ཚལ་

བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་ལ་རག་ཏ་བརན་ནས་གནས་ལ། ཚལ་

བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་ན་སམས་ཀ་ཆས་དབངས་རང་བཞན་

181རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གས་དག་པ་ལ་བརན་ནས་རབ་ཏ་གནས་ས། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ཁམས་

རམ་པར་དག་པ་ན་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་ལ་སགས་ཀན་

རབ་པའ་ཆས་རམས་ན་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་བརན་ནས་གནས་པ་མད་ད་

ར་དང་རན་ལ་མ་ལས་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་དཔ་དན་སར་བ་ན། ཟག་

བཅས་ཀ་ཕང་པ་དང་ས་མཆད་དང་ཁམས་རམས་ན་ལས་དང་ཉན་མངས་

པའ་རམ་པར་སན་པའ་འབས་བ་ཡན་པའ་ཕར་སའ་དཀལ་འཁར་དང་འད་

བར་ཤས་པར་བའ། །ལས་ཅན་རམས་ཀ་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་ན་ཕང་པ་

ལ་སགས་པ་འགབ་པའ་ར་ཡན་པའ་ཕར་སའ་དཀལ་འཁར་ཆགས་པའ་

ར་ཆའ་ཁམས་དང་འད་བར་ཤས་པར་བའ། །ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་

ལ་བད་པ་ན་ལས་དང་ཉན་མངས་པས་ཀན་ནས་བསང་བའ་ཕར་རང་ག་

ཁམས་དང་འད་བར་ལ་བར་བའ། །སམས་ཀ་རང་བཞན་ན་ཚལ་བཞན་མ་

ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པའ་རན་བད་པའ་ཕར་ནམ་མཁའ་ཁམས་བཞན་ད་ད་

ན་རང་ཉད་གཞ་འགའ་ཞག་ལ་བརན་པ་ཅན་མན་ཞང་གང་ལ་ཡང་གནས་

པ་མད་ད། །བཞ་པ་ཆས་མཐན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་ལ་བརན་པའ་

རང་གས་ཆའ་ཕང་པ་བསབས་པ་ལས་སའ་དཀལ་འཁར་ཆགས་པ་ལར་

ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་ན་སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ལ་རབ་ཏ་གནས་ལ་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་

བད་པས་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་རབ་ཏ་ཕ་བ་སམས་བསད་ད། །ལས་དང་

ཉན་མངས་པ་ཆ་དང་འད་བ་ལས་ན་ས་དང་འད་བའ་ཕང་པ་དང་ས་མཆད་

182 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་ཁམས་རམས་འབང་ང། །ཕ་སད་ཀ་འཇག་རན་ད་འཇག་པ་དང་ཆགས་

པ་ལར་ན་སམས་ཅན་ཡང་ས་བ་དང་འཇག་པར་འགར་བ་ཡན་ན། །མད་

ལས། སད་ཀ་འཇག་རན་ད་ཐམས་ཅད་ཀ་རན་ནམ་མཁའ་ཁམས་ན་ས་བ་

དང་འཇག་པ་མད་པ་ལར་ནང་སམས་ཅན་ག་རན་སམས་ཀ་རང་བཞན་

ཁམས་ལའང་ཉར་ལན་ག་ར་མད་ཅང་ལན་ཅག་བད་པའ་རན་མད་ད་དས་

ན་ར་རན་གཉས་ཚགས་པ་མད་ཅང་དས་ན་དང་པར་ས་བ་དང་བར་ད་

གནས་པ་དང་མཐར་འཇག་པ་ཡད་པ་མ་ཡན་ན། །མད་ལས། ནམ་མཁའ་

ཁམས་ཇ་ལ་བ་ད་ལར་ན་རང་བཞན་ན། །རང་ག་ཁམས་ཇ་ལ་བ་ད་ལར་ན་

ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པའ། །ཆའ་ཁམས་ཇ་ལ་བ་ད་ལར་ན་

ལས་དང་ཉན་མངས་པའ། །སའ་ཁམས་ཇ་ལ་བ་ད་ལར་ན་ཕང་པ་དང་ས་

མཆད་དང་ཁམས་རམས་ས། །དས་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་ན་ར་བ་ཡངས་ས་

ཆད་པ་ས་སང་པ་མད་པའ་ར་བ་ཅན། མ་གནས་པའ་ར་བ་ཅན། དག་པའ་

ར་བ་ཅན། ར་བ་མད་པའ་ར་བ་ཅན་ཞས་བརད་ད། །ཞས་གསངས་ས། །

གསམ་པ་ད་དག་ག་དན་བས་བ་ལ་གཉས་ལས། ཉན་མངས་པས་

མ་གས་པའ་དན་བས་བ་ན། སམས་ཀ་རང་བཞན་གདད་མ་ནས་འད་གསལ་

བ་གང་ཡན་པའ་ཁམས་ད་ན་སབ་པ་ཡད་མད་ཀས་རང་ག་ང་བ་བཟང་ངན་

ལ་སགས་པ་གཞན་ད་འགར་བ་མད་ད་ཡང་དག་པ་མ་ཡན་པ་ཚལ་བཞན་

མ་ཡན་པའ་རག་པ་ལས་བང་བའ་འདད་ཆགས་ལ་སགས་པ་ག་བར་ག་ད་

མས་ཁམས་ད་ཉན་མངས་པར་མ་འགར་བའ་ཕར་ར། །དཔར་ན་ནམ་མཁའ་

183རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སན་དང་ཁག་ར་ལ་སགས་པའ་ཉས་པས་མ་འགར་བ་བཞན་ན། །གཉས་པ་

ས་འཇག་མད་པའ་དན་བས་བ་ན། ནམ་མཁའ་ས་བ་མད་པ་ལར་ལས་དང་

ཉན་མངས་པའ་ཆའ་ཚགས་ཀས་ཁམས་འད་ན་མངན་པར་འགབ་པ་ས་ས་

བ་མན་ཏ་འདས་མ་བས་པའ་ཕར་ར། །ནམ་མཁའ་འཇག་པ་མད་པ་ལར་

ཁམས་ཀང་འཆ་བ་དང་ན་བ་དང་རས་པའ་མ་མ་ཟད་པས་ཀང་ཚག་པ་ས་

འཇག་པར་མ་འགར་ཏ་རང་བཞན་གཞན་ད་མ་འགར་བའ་ཕར་ར། །བཞ་

པ་ཕང་པ་འཇག་པའ་ར་ན། ཕང་པའ་རན་འཇག་པའ་ར་འཆ་བའ་མ་ན་

རམ་པ་བཞན་ད་དས་མཐའ་མས་འཇག་པར་བད་པ་དང་འད་བར་ཤས་

པར་བ་ས་ཕང་པའ་རན་འཇག་པར་བད་པའ་ཕར་ར། །ན་བའ་མ་ན་དམལ་

བའ་མས་སག་བསལ་བསད་པ་ད་དང་འད་བར་ཤས་པར་བ་ས། ཕང་པ་ལ་

སག་བསལ་ས་ཚགས་མང་བར་བད་པའ་ཕར་ར། །ར་བའ་མ་ན་ཐ་མལ་ག་

མས་འབང་བ་སན་པར་བད་པ་དང་འད་བར་ཤས་པར་བ་ས་འད་བད་ཀ་

ཕང་པ་སན་པར་བད་པའ་ཕར་ར། །ཁམས་ན་མ་གསམ་པ་ད་དག་གས་

འཇག་པ་མ་ཡན་ཏ། དཔལ་འཕང་ག་མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་འཆ་བ་

ཞས་བག་བ་དང་ས་བ་ཞས་བ་བ་ན་འཇག་རན་ག་ཐ་སད་ད། །བཅམ་ལན་

འདས་འཆ་བ་ཞས་བག་བ་འད་ན་དབང་པ་འགགས་པའ། །བཅམ་ལན་

འདས་ས་བ་ཞས་བག་བ་འད་ན་དབང་པ་གསར་པ་རམས་ཐབ་པའ། །བཅམ་

ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་ས་བའམ། འཆ་བའམ། འཆ་

འཕ་དང་ས་བ་མ་ལགས་ས། །ད་ཅའ་སད་ད་ཞ་ན། བཅམ་ལན་འདས་ད་

184 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་འདས་བས་ཀ་མཚན་ཉད་ཀ་ཡལ་ལས་

འདས་པ་ཏ། རག་པ་བརན་པ་ཞ་བ་གཡང་དང་ང། །ཞས་ས། །གཉས་པ་

གཉས་ཀའ་གནས་སབས་ན་འགར་བ་མད་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། བ་ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་

པ་རམས་ཟག་བཅས་ཀ་ལས་ཀས་འཕངས་པའ་ས་བ་དང་སགས་པ་འཆ་

བ་དང་ན་བ་དང་ར་བའ་སག་བསལ་གས་ཕངས་པ་དང་བལ་བས་དག་པ་

ཡན་ཏ་ཁམས་འདའ་རང་བཞན་ན་གནས་ལགས་ཇ་ལ་བ་བཞན་ཉད་

མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཕར་ར། །ཁམས་ཀ་རང་བཞན་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

ཕང་པ་གསར་ད་འགབ་པའ་ས་བ་དང་ཕང་པའ་རན་འགགས་པའ་འཆ་བ་

དང་བད་བ་འཇམས་པའ་ན་བ་དང་རན་འགར་བའ་ར་བ་ལས་གལ་བའ། །

ད་ལར་ན་ཡང་ས་བ་ལ་སགས་པའ་ཚལ་གས་འཁར་བར་བརན་པར་བད་

ད། །ར་གང་ལས་ཞ་ན་འག་བ་ཐམས་ཅད་ལ་སག་བསལ་མཐའ་དག་ལས་

བསལ་བར་འདད་པའ་སང་བར་བ་ཆན་པ་བསད་པའ་ཕར་དའ་ར་ལས་ས། །

ད་ཉད་ཀང་ར་གང་ལས་ཞ་ན་ཁམས་ཀ་གནས་ལགས་མངན་སམ་ད་རག་

པ་དའ་ར་ལས་ད་ལར་མ་རགས་པ་རམས་ལ་ཐགས་ར་འཁངས་པའ། །བང་

ཆབ་སམས་འགལ་ལས། ད་ལར་སང་པ་ཉད་འད་ན། །རལ་འབར་པ་ཡས་

གམས་བས་ན། །གཞན་ག་དན་ལ་ཆགས་པའ་བ། །འབང་བར་འགར་བར་

ཐ་ཚམ་མད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། ཤས་རབ་ཀ་སབས་ཀས་

དག་པའ་ཚལ། སང་རའ་དབང་གས་མ་དག་པའ་ཚལ། ད་དག་ལས་སད་པ་

185རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཉམས་ས་ལན་པའ་ཚལ་ལ། །དང་པ་ན། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་

པ་རམས་ཀས་ཟག་བཅས་ཀ་འཁར་བའ་སག་བསལ་ལ་རང་དབང་མད་

པར་འཆ་བ་དང་ན་བ་དང་ར་བའ་སག་བསལ་མ་ལས་པ་ར་བ་ནས་སངས་

པས་དག་པ་ཡན་ཏ་ཟག་བཅས་ཀ་ལས་ཀ་དབང་གས་རང་དབང་མད་པར་

ས་བ་ད་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་ཅ་ས་ན་ད་དག་ལ་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་

པའ་ཡད་ལ་བད་པ་སན་ད་བཏང་བའ་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་ད་མད་པའ་

ཕར་ར། །ད་དག་ག་ཁབ་པ་ན། ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་སན་

ད་བཏང་བའ་ལས་དང་ཉན་མངས་པའ་དབང་གས་ཟག་བཅས་ཀ་ས་བ་

ལན་ཞང་ད་ལ་འཆ་བ་ལ་སགས་པ་འབང་བའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ན། བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པ་རམས་ཤས་རབ་ཀས་ཁམས་ཇ་ལ་བ་བཞན་

ཡང་དག་པར་མངན་སམ་ད་མཐང་བའ་ཕར་རང་ཉད་ཟག་བཅས་ཀ་ས་བ་

ལ་སགས་པའ་རད་པ་རམས་ལས་འདས་པར་གར་ཀང་ཁམས་ཇ་ལ་བ་

བཞན་མ་རགས་པའ་སམས་ཅན་རམས་ལ་ཚད་མད་པའ་སང་ར་ཆན་པའ་

བདག་ཉད་ད་གར་པས་བསམ་བཞན་ད་སད་པར་ཉང་མཚམས་སར་ཏ་ས་

བ་དང་འཆ་བ་དང་ར་བ་དང་ན་བར་ཀན་ཏ་སན་པར་བད་ད་སམས་ཅན་

སན་པར་བད་པའ་ཕར་ར། །རལ་བའ་ཡམ་ལས། དཔའ་བ་གར་སད་ཤས་

རབ་ཕ་རལ་ཕན་པ་ཡས། །ཁམས་གསམ་ཡང་དག་འདས་ལས་རམ་པར་

གལ་བའང་མན། །ཉན་མངས་ཟད་པར་གར་ཀང་ས་བ་སན་པར་བད། །ར་

དང་ན་དང་འཆ་བ་མད་ཀང་འཆ་འཕ་སན། །ཞས་ས། །ད་ལ་ས་བ་འགབ་

186 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་ར་ན་ཟག་མད་ཀ་ལས་ཡན་ཏ། བ་གས་རས་མཚས་ཞས་པ་ལས། ད་

དག་ག་འཁར་བའ་ར་དག་བའ་ར་བ་དང་མཚངས་པར་ལན་པའ་ཉན་

མངས་པ་གང་ཞ་ན་འད་ལ་ས། བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ཡངས་ས་འཚལ་

བས་མ་ངམས་པ་དང་། བསམ་བཞན་ད་སད་པར་ས་བ་ཡངས་ས་འཛན་པ་

དང་། སངས་རས་དང་ཕད་པ་དན་ད་གཉར་བ་དང་། སམས་ཅན་ཡངས་ས་

སན་པའ་ཕར་མ་ས་བ་དང་། དམ་པའ་ཆས་འཛན་པ་ལ་བརན་པ་དང་།

སམས་ཅན་ག་བ་བ་ཅ་ཡད་པ་ལ་འགས་པ་དང་། ཆས་ལ་ཆགས་པའ་

བསམ་པ་དང་མ་བལ་བ་དང་། ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པའ་ཀན་ཏ་སར་བ་རམས་མ་

འདར་བ་ས། བ་གས་ར་མཚ། གང་གས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཀན་ཏ་

སར་བར་བད་ཀང་ཉས་པའ་སན་གས་མ་གས་པ་དག་བའ་ར་བ་དང་

མཚངས་པར་ལན་པའ་ཉན་མངས་པ་ན་འད་དག་ག་ཞས་གསངས་ས། །མ་

རག་བག་ཆགས་ཀ་ས་ལ་བརན་ནས་ཟག་མད་ཀ་ལས་ད་དག་གས་ཁམས་

གསམ་ད་ཉང་མཚམས་སར་བར་བད་པས། ཉན་མངས་པ་དང་འད་བའ་

དར་བཏགས་པ་ཡན་ག་ཉན་མངས་པ་དངས་ན་མ་ཡན་ཏ། ད་ཉད་ལས།

བ་གས་ར་མཚ། འད་ལར་འད་ལ་བའ་རང་བཞན་ག་ཉན་མངས་པ་ད་དག་

གས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཁམས་གསམ་པར་ཀན་ཏ་སར་བ་ཁམས་

གསམ་པ་ཡང་ཉན་མངས་པ་ལས་བང་བ་ཡན་ན། །ད་ལ་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ན་ཐབས་མཁས་པ་དང་དག་བའ་ར་བའ་སབས་སད་པས་བསམ་

བཞན་ད་ཁམས་གསམ་ད་ཀན་ཏ་སར་ཏ། དས་ན་དག་བའ་ར་བ་དང་

187རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མཚངས་པར་ལན་པའ་ཉན་མངས་པ་ཞས་བའ། །ཇ་སད་ཁམས་གསམ་

པར་སར་བ་ཡན་ག་སམས་ཉ་བར་ཉན་མངས་པ་མ་ཡན་ན། །ཞས་ས། །

འཁར་བའ་ས་བ་ན་འདར་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ན་ཁམས་གསམ་པའ་

གཟགས་བརན་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ཡན་ཅང་ད་ཉད་ཟག་པ་དང་

བཅས་པའ་ལས་ཀས་མ་བསད་པས་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡན་ཡང་ཟག་

མད་ཀ་ལས་ཀས་འདས་བས་པའ་ཕར་འཁར་བ་ཡང་ཡན་པའ་དག་པ་དང་

མ་དག་པ་འདས་པའ་གནས་སབས་ཞས་བ་ས། འགལ་པ་ལས། འཁར་བ་

ན་འདར་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ན་ཁམས་གསམ་པའ་གཟགས་བརན་

ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་གསམ་ཡན་པར་འདད་ད། །ད་ན་ཟག་པ་མད་

པའ་དག་བའ་ར་བས་མངན་པར་འདས་བས་པའ་ཕར་འཁར་བ་ཡན་ལ།

ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ལས་དང་ཉན་མངས་པས་མངན་པར་འདས་བས་པ་

མ་ཡན་པའ་ཕར་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་ད་ཉད་ད་ཞས་པ་དང་། མད་

ལས། བཅམ་ལན་འདས་དའ་སད་ད་འདས་བས་དང་འདས་མ་བས་པའ་

འཁར་བ་ཡང་མཆས་ལ། འདས་བས་དང་འདས་མ་བས་པའ་མ་ངན་ལས་

འདས་པ་ཡང་མཆས་ས། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཤས་རབ་ཀ་སབས་ཀས་སད་

པ་ལས་གལ་ཡང་སང་རའ་དབང་གས་འཁར་བར་ས་བ་འཛན་པ་ན་ས་

ཐམས་ཅད་ན་ཡང་ཡད་མད་ཀ། འན་ཀང་གཙ་ཆར་ས་དག་པ་ལ་རམ་པར་

བཞག་ས། འགལ་པ་ལས། ད་ཡང་ཐག་མ་མད་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་

ཕན་པ་བསམས་པ་དང་། སང་ར་ཆན་པ་བསམས་པས་ཟག་པ་ཟད་པའ་

188 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

མངན་པར་ཤས་པ་ལ་མངན་ད་ཕགས་པ་དང་། སམས་ཅན་ག་ཁམས་

ཐམས་ཅད་ཡངས་ས་སབས་པའ་སམས་ཅན་ད་མངན་ད་མ་བད་པའ་ཕར་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་མངན་ད་གར་པ་ལ་གཙ་བར་རམ་པར་བཞག་པ་

ཡན་ན་ཞས་པ་དང་། རན་ལས། ཤས་རབ་ཕ་རལ་ཕན་བརན་ནས། །འཁར་

བ་དང་ན་མ་ངན་འདས། །གཉས་འདར་མངན་ད་གར་པའ་ཕར། །མངན་ད་

གར་པའ་ས་ཞས་བ། །ཞས་ས། །ས་ད་ལ་རན་འབལ་ལགས་འབང་ཤས་

པས་བསམ་བཞན་ད་སད་པར་ས་བ་འཛན་ཡང་ལགས་ལག་ཤས་པས་

ཀན་ནས་ཉན་མངས་པས་གས་པར་མ་འགར་ཏ། ད་ཉད་ལས། ཆད་ད་

བསམས་ཏ་ས་བས་ན། །ཀན་ནས་ཉན་མངས་རས་ས་བསང་། །ཞས་ས། །

གསམ་པ་ད་དག་ལ་སད་པ་སད་པའ་ཚལ་ལ་བཞ་ས། དན་དམ་པའ་སམས་

དང་པ་བསད་པ་དང་། མ་གས་པའ་སད་པ་ལ་ཞགས་པ་དང་། རམ་པ་

ཐམས་ཅད་ད་ཕར་མ་ལག་པ་དང་། ས་བ་གཅག་གས་ཐགས་པའ་རལ་

སས་ཀ་སད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། འཕགས་པའ་སད་པ་ང་མཚར་བ།

ད་སང་རས་བད་པར་བསན་པའ། །དང་པ་ན། ས་དང་པ་པའ་རལ་བའ་སས་

ཀ་སད་པ་གང་ཡན་པ་ད་རད་ད་བང་ཞང་ང་མཚར་བ་ཉད་སད་པ་ཇ་ལ་བ་

ཞ་ན་ས་བ་ལ་སགས་པས་སམ། འགར་བ་མད་པའ་ཁམས་ཀ་ཆས་ཉད་

འད་མངན་སམ་ད་རགས་ནས་རང་ཉད་ས་འཆ་ལས་གལ་ཡང་གདལ་བ་

བདག་གཉས་ས་རངས་པའ་མ་རག་པས་མག་ལང་པའ་སམས་ཅན་རམས་

ཀས་ས་བ་དང་འཆ་བ་ལ་སགས་པ་དག་ཏ་མཐང་ནས་སམས་ཅན་སན་

189རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པར་བད་པའ། །གཉས་པ་ན། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ད་འཕགས་པའ་སད་

ཡལ་ས་འཆ་ལས་གལ་བའ་ག་འཕང་ཐབ་པ་གང་ཡན་པ་ད་སང་རའ་དབང་

གས་ས་འཆ་ལ་གནས་པའ་བས་པའ་སམས་ཅན་ག་སང་ངར་ས་བ་ལ་

སགས་པའ་སད་ཡལ་ཅན་ད་སན་ཏ། ད་ཉད་ཀ་ཕར་ན་འག་བའ་གཉན་ད་

གར་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀས་གཞན་དན་བད་པའ་ཐབས་དང་

དའ་ཀན་སང་སང་ར་ཆན་པ་ན་མཆག་ཏ་གར་པའ། །རན་ལས། སང་ར་

དང་ན་བཟད་དང་སམས་དཔའ་དང་། །སན་ལམ་ས་བ་སམས་ཅན་ཡངས་

སན་བད། །དང་པ་ར་བ་ཐ་མ་འབས་མཆག་ལན། །ད་ན་སང་ར་ཆན་པའ་

ལན་ཤང་ཡན། །ཞས་གསངས་པ་བཞན་ན། །གཉས་པ་མ་གས་པའ་སད་

པ་ལ་ཞགས་པའ་སད་པ་ན། ས་གཉས་པ་ནས་བདན་པའ་བར་ལ་གནས་

པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ད་ན་ཤས་རབ་ཀ་སབས་ཀས་རང་ཉད་འཇག་

རན་ག་སད་པ་ཐམས་ཅད་ལས་འདས་ཀང་སང་རའ་དབང་གས་འཇག་རན་

ལས་མ་གཡས་ཏ་མ་ངན་འདས་པ་མངན་ད་མ་མཛད་ལ། སང་རས་གདལ་

བའ་འཇག་རན་ག་དན་ད་འཇག་རན་ན་ས་བ་ལ་སགས་པའ་ཚལ་བཟང་

ནས་སད་ཀང་ཤས་རབ་ཀས་འཇག་རན་ག་ཉས་པའ་ད་མས་མ་གས་པར་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་སད་པར་བད་ད། །དས་དཔ་མཚན་པ་ན་ཇ་

ལར་པད་ཆའ་ནང་སས་ཀང་ཆ་ཡས་གས་པ་མད་པ་ད་བཞན་ད་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་འད་ན་གཞན་དན་ད་འཇག་རན་ད་སས་ཀང་འཇག་རན་ག་

ཆས་ཀས་མ་གས་ས། །གསམ་པ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་ཕར་མ་ལག་པའ་

190 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སད་པ་ན། ས་བརད་པ་ཐབ་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རས་ཐབ་ཏ་སང་

རས་གཞན་དན་ག་བ་བ་བས་བའ་དངས་པ་བཞ་བསབ་པ་ལ་དས་རག་ཏ་

བ་འབད་རལ་ལ་མ་ལས་པར་ལན་གས་གབ་པར་འབར་བ་ས། དཔར་ན་

བད་ཤང་སམ་པ་ལ་མ་སབས་ས་གར་པ་དང་མ་ཐར་གས་འབར་བ་བཞན་

དའ། །རན་ལས། ཕལ་ཆར་དན་མད་དན་ཡད་དང་། །རམ་ཀན་དན་ཡད་

ཤས་བས་ཏ། །ཞས་གཞན་དན་ག་བ་བ་ཐམས་ཅད་དན་ཡད་པར་གསངས་

པའ་ཕར་ར། །མཉམ་གཞག་ཇ་ལ་བ་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཀས་སས་པའ་

མཚན་མ་ཉ་བར་ཞ་བའ་བསམ་གཏན་ལ་སམས་པར་འཇག་པ་ལ་ཡང་དས་

རག་ཏ་སམས་པར་ཞགས་ཤང་མཉམ་པར་བཞག་པ་ཡན་ན། །ད་ལ་ས་

བདན་པ་མན་ཆད་ད་ན་མཚན་མ་མད་པའ་མཉམ་གཞག་དང་། རས་ཐབ་

ཀས་གཞན་དན་ལ་འབད་རལ་དང་བཅས་པའ་ཕར་རད་གཅག་ལ་དས་

ཅག་ཆར་མཉམ་ད་མ་འཇག་པས་རས་འཇག་ཡན་ཅང་ད་སད་ད་དས་རག་

ཏ་ཆས་ཉད་ལ་མཉམ་པར་འཇག་པ་ཡང་དཀའ་བ་ཡན་ཏ། རལ་བའ་ཡམ་

ལས། སན་ལམ་ཡངས་ས་རགས་པར་མ་བས་པ་དང་། སམས་ཅན་རམས་

ཡངས་ས་སན་པར་མ་བས་པ་དང་། སངས་རས་ཀ་ཞང་ཡངས་ས་མ་

སངས་པར་ད་དག་གས་ཡང་དག་པའ་མཐའ་མངན་སམ་ད་ན་མ་བའ་ཞས་

ས། །ས་བརད་པ་ཡན་ཆད་ད་ན་མ་རག་ཡ་ཤས་དང་རས་ཐབ་ཀས་གཞན་

དན་གཉས་ཀ་ལན་གས་གབ་པའ་ཕར་དས་ཅག་ཆར་མཉམ་ད་འཇག་པ་

ཡན་ཏ། རན་ལས། མཚན་མ་མད་པ་ལན་གས་གབ། །ཞང་ཡང་རམ་པར་

191རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སང་བ་ས། །ཞས་ས། །དས་ན་ས་དག་པ་མན་ཆད་ཀ་མཚན་མའ་འད་ཤས་

དང་བདན་པའ་མཚན་མ་མད་པ་ལ་རལ་བའ་འད་ཤས་གཉས་ཀས་མ་

གཡ་བ་ཞས་བ་ས། ད་ཉད་ལས། འད་ཤས་གཉས་ཀས་མ་གཡའ་ཕར། །

མ་གཡ་བ་ཞས་ངས་པར་བརད། །ཅས་ས། །ད་ཡང་བའ་ང་བ་གཅག་ཏ་ས་

བ་ན་མ་ཡན་ཏ་མ་རག་ཡ་ཤས་ཀ་ང་བ་ལ་མཚན་མར་འཛན་པ་མད་ཅང་

རས་ཐབ་ཀ་འཁར་ན་མཚན་མར་འཛན་པ་ཡད་པའ་ཕར་ར། །བཞ་པ་ས་བ་

གཅག་གས་ཐགས་པའ་རལ་སས་ཀ་སད་པ་ལ་ལ་ས། འཕན་ལས་འབད་

པ་ལ་མ་ལས་པའ་ར། འཕན་ལས་ས་ཚགས་པའ་ཚལ། ཕན་ལས་ལན་

གས་གབ་པའ་ཚལ། གཞན་དན་སངས་རས་དང་མཚངས་པ། རང་དན་

སངས་རས་དང་མ་མཚངས་པའ། །དང་པ་ན། ས་བཅ་པའ་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་ད་ན་གདལ་བ་ལས་ཅན་རམས་སན་པར་བ་བའ་དན་ད་

འབད་པ་དང་རལ་བ་བད་པ་མ་ཡན་ན། །ཅ་ས་ན་ཀན་སང་ག་རམ་རག་

ཐམས་ཅད་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །འ་ན་གཞན་དན་ར་གང་ལས་བད་ཅ་ན།

ས་དག་པ་མན་ཆད་ད་གཞན་དན་ལན་གས་གབ་པར་གར་ཅག་ཅས་པའ་

སན་ག་སན་ལམ་གས་འཕན་པའ་དབང་ས་མཐ་དང་ན་ཞས་པས་དའ་ར་

ལས་ས། །གཉས་པ་ན། གདལ་བ་གང་ཞག་ཐབས་གང་གས་ཚལ་ཇ་ལར་

འདལ་བའ་ཐབས་གསང་ག་འཕན་ལས་ཆས་བསན་པ་དང་། གཟགས་སའ་

འཕན་ལས་སལ་པའ་སས་མཛད་པ་བཅ་གཉས་ཀ་སང་བ་སན་པ་དག་དང་།

ཆགས་ཅན་འདལ་བའ་དན་ད་འདད་ཆགས་ལ་སད་པ་ལར་སན་པ་དང་།

192 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འག་འཆག་ལ་སགས་པའམ་ར་འཕལ་ལ་སགས་པའ་སད་ལམ་གས་

འདལ་བ་ཡན་ཀང་རང་ས་མཛད་པ་པ་ལ་རལ་བ་དང་རག་པ་མད་ཀང་དས་

ཐབས་ད་ཚལ་ད་ལ་བ་ཉད་ད་ཤས་ས། །གསམ་པ་ན། ད་ལར་ན་ཡལ་ར་ཆ་

བ་ནམ་མཁའ་མཐའ་ཀས་པར་གདལ་བའ་འག་བ་རམས་ལ་དས་རག་ཏ་བ་

ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ད་དག་གས་སམས་ཅན་ག་དན་ལ་ཡང་དག་

པར་འཇག་ག། ཚལ་ཇ་ལར་ན་ལན་གས་གབ་པར་འཕན་ལས་ཐམས་ཅད་

དན་ཡད་པའ་ཐགས་པ་མད་པར་ར། །བཞ་པ་ན། ས་བཅ་པའ་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་རས་ཐབ་ཏ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་སག་བསལ་ལས་སལ་

བའ་འཕན་ལས་འཇག་པའ་ཚལ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་རམས་དང་

འཇག་རན་ན་ན་མཉམ་པ་ཉད་ད། །ད་ཡང་ལན་གས་གབ་པ་དང་རན་མ་

འཆད་པ་དང་ས་ཚགས་པར་འབང་བ་ཙམ་ད་མཉམ་པ་ཡན་ག་གཏན་ནས་

ཁད་པར་མད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པས་ས་བཅ་པའ་བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་ལ་འད་ཟར་ཆན་པའ་དབང་བསར་བར་མཛད་ལ། བང་

ཆབ་ད་ལ་བ་མཛད་པར་མ་གསངས་པའ་ཕར་ར། །ལ་པ་ན། གཞན་དན་ད་

བཞན་གཤགས་པ་དང་མཚངས་པ་ད་ལ་མད་ཀ་རང་དན་སངས་པ་དང་

རགས་པའ་ཡན་ཏན་ལ་ཁད་པར་ཤན་ཏ་ཆ་ས་ཇ་ལར་ས་ཆན་པའ་དཀལ་

འཁར་དང་རལ་ཕན་ནམ་ར་མཚ་ཆན་པ་དང་བ་གང་ག་རག་རས་ཀ་ཆའ་

ཁད་པར་གང་ཡན་པ་ལར་སངས་རས་དང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཁད་

པར་ཡང་ད་ཙམ་ཉད་ད། །གསམ་པ་དག་པའ་གནས་སབས་ན་འགར་བ་

193རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མད་པའ་དན་ལ་གསམ་ས། རག་པ་ལ་སགས་པའ་དན་དགད། དན་རགས་

སགས་ཀས་བསབ་བ་བསབས། དན་དང་ཐ་སད་སར་བའ། །དང་པ་ལ།

རག་པའ་དན་ན་ཟག་པ་མད་པའ་ཁམས་ད་ཤན་ཏ་རམ་པར་དག་པའ་

གནས་སབས་ན་ལས་ས་མ་དར་ནས་གཞན་ཕ་མར་འགར་བ་མན་པའ་

བདག་ཉད་ཡན་ཏ་ཕང་པ་ལག་མ་མད་པའ་གནས་སབས་ན་ཡང་མ་ཟད་

པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་དང་ལན་པའ་ཕར་ར། །བརན་པའ་དན་ན་འག་བ་

རམས་ཀ་མ་བས་བའ་གཏན་ག་སབས་ཡན་ཏ་ཕ་མའ་མཐའ་མད་པའ་མར་

ཐག་པ་ས་འཁར་བ་མ་སངས་ཀ་བར་ད་མ་འགར་བའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་

པའ་ཕར་ར། །ཞ་བའ་དན་ན་ཁམས་ད་ན་དས་རག་ཏ་ས་འདགས་སར་

འདབས་ཀ་མཐའ་གཉས་ས་འཁལ་པ་མད་ད་རམ་པར་མ་རག་པའ་ཕར་ར། །

གཡང་དང་ག་དན་ན་ཟག་བཅས་ཟག་མད་ཀ་ལས་ཀས་མངན་པར་འདས་

བས་པས་གནས་སབས་གཞན་ད་འགར་བའ་འཇག་པ་མད་པའ་ཆས་ཀང་

ཡན་ཏ། ལས་ཀས་འདས་མ་བས་པའ་རང་བཞན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་བསན་པ་དང་། བཤད་པ་གཉས་ལས། དང་པ་ན། རམ་པར་དག་

པའ་ཟག་མད་ཀ་ཁམས་ད་ན་ཞས་པ་གཞ་ཆས་ཅན་ཡན་ལ། དང་པར་ས་

བ་མད་ཅང་མཐར་འཆ་བ་མད་ལ་བར་ད་ན་བས་གནད་པ་མད་པ་དང་ར་

བས་གཞན་ད་འགར་བ་མད་པ་ས་ཞས་པ་ན་བསབ་བ་ཡན་ཅང་རག་པའ་

ཕར་དང་བརན་པའ་ཕར་དང་ཞ་བའ་ཕར་དང་གཡང་དང་ཡན་པའ་ཕར་

ཞས་པ་རམས་ན་རམ་པ་ལར་གཏན་ཚགས་ཡན་ན། །གཉས་པ་ན། དག་

194 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་གནས་སབས་ཀ་ཁམས་ད་དག་ན་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ཀས་

ཕང་པ་ས་བ་མད་ད་རག་པའ་ཕར་ར། །ཁམས་ད་བསམ་གས་མ་ཁབ་པར་

བསར་བ་ཡད་འཆ་འཕ་བས་མ་འཆ་ས་བརན་པའ་ཕར་ར། །ཉན་མངས་པ་

དང་ཤས་སབ་ཀ་བག་ཆགས་ཕ་མ་ཙམ་ག་ནད་རམས་ཀས་ཀང་གནད་པ་

མད་ད་ཞ་བ་ཉད་ཀ་ཕར་ར། །ཟག་པ་མད་པའ་ལས་ཀས་མངན་པར་འད་

བད་པའ་འབས་བ་སན་པའ་ར་བ་མད་ད་གཡང་དང་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

གསམ་པ་ལའང་བསན་པ་དང་བཤད་པ་གཉས་ལས། དང་པ་ན། རག་པ་ལ་

སགས་པ་ས་བ་མད་པ་ལ་སགས་པས་བསབས་པ་ད་ལ་གཞན་གར་མན་

བདག་ཅས་པ་དང་། ད་ན་ཡད་ཀ་ཞས་པའ་བསན་བཤད་ཀ་ཚག་གཉས་

དང་ད་བཞན་ད་འག་སབས་ཞས་བསན་པ་དང་བསམ་གས་མ་ཁབ་ཅས་

བཤད་པའ་ཚག་གཉས་དང་ད་ན་རག་ཏ་ཞས་བསན་པ་དང་བག་ཆགས་ཕ་

མའ་ཞས་བཤད་པའ་ཚག་གཉས་དང་འཇག་མད་ཅས་བསན་པ་དང་ཟག་

མད་ཅས་བཤད་པའ་ཚག་གཉས་ཀས་ག་རམ་བཞན་ད་གཞ་འདས་མ་

བས་ཀ་དབངས་ལ་ས་བ་མད་པ་ལ་སགས་པ་བསབ་པའ་རགས་ལ་

སགས་པའ་དན་མད་ལས་གསངས་པ་བཞན་ད་ཤས་པར་བའ། །གཉས་པ་

ན། ཕང་པ་ལག་མད་ཀ་གནས་སབས་ན་མ་ཟད་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ་

ཕར་གཞན་ད་འགར་བ་མན་པའ་བདག་ཉད་ན་ཁམས་ཀ་རག་པའ་དན་

ཡན་ན། །ཕ་མའ་མཐའ་མ་དང་མཚངས་པར་རན་མ་འཆད་པའ་ཕར་

སབས་ཀ་བདག་ཉད་ན་བརན་པའ་དན་ཡན་ན། །རམ་པར་མ་རག་པའ་རང་

195རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཞན་ཡན་པའ་ཕར་མཐའ་གཉས་མད་པའ་ཆས་ཉད་ན་ཞ་བའ་དན་ཡན་

ན། །འད་བད་ཀ་ལས་ཀས་མ་བཅས་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པ་ཉད་ཀ་ཕར་

ན་འཇག་པ་མད་པའ་དན་ན་གཡང་དང་ཉད་ཀ་དན་ཡན་ན། །མད་ལས།

ཤ་རའ་བ། མ་ཟད་པའ་ཆས་ཉད་ཀས་གཞན་ད་མ་འགར་བའ་ཆས་ཀ་ས་

འད་ན་རག་པའ། །ཤ་རའ་བ། ཕ་མའ་མཐའ་མ་དང་མཚངས་པ་ཉད་ཀས་

བསན་པའ་སབས་ས་གར་པའ་ཆས་ཀ་ས་འད་ན་བརན་པའ། །ཤ་རའ་བ།

རམ་པར་རག་པ་ཉད་ཀས་གཉས་ས་མད་པའ་ཆས་ཀ་ས་འད་ན་ཞ་བའ། །

ཤ་རའ་བ། མ་བཅས་པའ་ཆས་ཉད་ཀས་འཇག་པ་མད་པའ་ཆས་ཀ་ས་

འད་ན་གཡང་དང་ང། །ཞས་གསངས་ས། །

ལ་པ་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་དན་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། ཡང་དག་རགས་པའ་སངས་རས་ཉད་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡན་ག་གཉས་ལས་མ་གཏགས་པའ་མ་ངན་ལས་

འདས་པ་གཞན་མད་ད། །ཅ་ས་ན་ཇ་ལར་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་དང་ད་ལས་

འད་ཟར་འཕ་བ་ཐ་དད་མད་པ་བཞན་ད་སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་བཞ་དང་

སངས་པ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་གཉས་ཟག་མད་ཀ་ཁམས་ལ་རང་བཞན་

དབར་མད་པས་ས། །ད་ཡང་གང་ག་ཕར་ན་ཁམས་ད་ན་ཆས་ཀ་ས་ཡང་

ཡན་ལ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཡང་ཡན་ཞང་ད་ཉད་ན་འཕགས་པའ་དན་

དམ་པའ་བདན་པ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཡན་པ་དའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། ཁམས་ཀ་ཐ་སད་ཀ་རམ་གངས་སངས་རགས་ཀ་

196 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ཏན་དབར་མད་པ། དས་ན་མང་འདས་གཅག་ཏ་གབ་པའ། །དང་པ་ན།

མདར་ན་སངས་རས་ཀ་ཁམས་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ལ་ན་ཆས་ཀ་ས་

དང་ད་བཞན་གཤགས་པ་ལ་སགས་པའ་ཐ་སད་ཀ་རམ་གངས་བཞར་ན་

རག་པར་བའ། །ཐ་སད་ཀ་ར་མཚན་ན་དན་གས་རབ་ཏ་ཕ་བ་བཞས་ས། །

དན་བཞ་པ་གང་ཡན་ཟར་ན། ད་ལ་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ན་སངས་

རས་ཀ་ཆས་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་དབར་མད་པའ་ཆ་ནས་ཆས་

ཀ་ས་ཞས་བ་ས། མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་

སང་པ་ན་རམ་པར་དབ་བ་མད་པ་བལ་མ་ཤས་པ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་

སངས་རས་ཀ་ཆས་གང་གའ་ཀང་ག་བ་མ་ལས་འདས་པས་མ་སངས་པའ། །

ཞས་ས། །ད་བཞན་གཤགས་པའ་དའ་རགས་ཁམས་ད་ཇ་ལ་བ་བཞན་

ཐབ་པ་ས་རགས་པའ་ཡ་ཤས་ཀ་ཆ་ནས་རད་ནས་འངས་པ་ཐག་མ་མད་

པའ་ཆས་ཉད་ཀས་ཐབ་པ་ད་ན་ས་མཆད་དག་ག་ཁད་པར་ཏ་ད་འད་བ་

ཡན་ན། །ཞས་ས། །ཁམས་ད་ཉད་བརན་པའ་ཆས་ས་མད་ཅང་གཞན་ད་

མ་འགར་བས་བས་བ་མད་པའ་ཆས་ཉད་ད་གནས་པའ་ཆ་ནས་དན་དམ་

པའ་བདན་པ་ཞས་བ་ས། ད་ལ་དན་དམ་པའ་བདན་པ་ན་མ་བས་བའ་ཆས་

ཅན་ག་མ་ངན་ལས་འདས་པ་གང་ཡན་པ་ས། ད་ཅའ་ཕར་ཞ་ན། རགས་ད་

ན་གཏན་ད་བའ་ཆས་ཉད་ཀས་ན་རག་པའ། །ཞས་ས། །ད་ཉད་སང་བ་སབ་

གཉས་གདད་མ་ནས་རང་བཞན་གས་ཞ་བ་དང་ག་བར་བས་ཀང་དག་པ་

ཉད་ལ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཞས་བ་ས། ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་བཅམ་

197རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་ཡང་དག་པ་རགས་པའ་སངས་རས་ན་གདད་མ་ནས་ཡངས་ས་མ་ངན་

འདས་པ་ཉད་ད་ས་བ་མད་ཅང་འགགས་པ་མད་པའ། །ཞས་ས། །ད་ལར་ན་

ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་དན་གཅག་ཉད་ལག་པའ་ཆ་ཐ་དད་ལས་

ཐ་སད་ཀ་རམ་གངས་བཞར་བསན་པ་ཡན་ག་ད་དག་དན་ག་རང་བཞན་ཐ་

དད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། དཔར་ན་ལ་ལར་ཞབས་ཞམ་ག་དངས་པ་གཅག་ཉད་

ར་དང་རན་ལས་བང་བའ་ཆ་ནས་བས་པ་དང་དས་གཉས་པར་མ་གནས་

པས་མ་རག་པ་དང་འབས་བ་འབན་པས་དངས་པ་དང་བའ་ཡལ་ད་རང་

བས་ཤས་བའ་ཐ་སད་ད་བས་པ་བཞན་ན། །མད་ལས། ཤ་རའ་བ། ད་

བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཞས་བ་བ་འད་ན་ཆས་ཀ་སའ་ཚག་བ་དགས་

ས། །ཞས་པ་དང་། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཡང་གཞན་ལ་

ཆས་ཀ་ས་ཡང་གཞན་པ་ན་མ་ལགས་ཀས། བཅམ་ལན་འདས་ཆས་ཀ་ས་

ཉད་ད་བཞན་གཤགས་པ་ལགས་ས་ཞས་པ་དང་། བཅམ་ལན་འདས་སག་

བསལ་འགག་པ་ཞས་བག་བ་ཡན་ཏན་ད་ལ་བ་དང་ལན་པ་ན་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་སར་བསན་ཏ་ཞས་པ་དང་། བཅམ་ལན་འདས་མ་

ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ཞས་བག་བ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་

ཆས་ཀ་སའ་ཚག་བ་དགས་ས། །ཞས་གསངས་ས། །གཉས་པ་སངས་

རགས་ཀ་ཡན་ཏན་དབར་མད་པ་ལ་བཞ་ས། སངས་རགས་ཀ་ཡན་ཏན་

དབར་མད་ད་བསན། ཐར་པའ་དན་ངས་གཟང་། ཡན་ཏན་འགབ་པའ་ར།

ད་དག་དབར་མད་པའ་དཔའ། །དང་པ་ན། ཤས་བ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་

198 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་རམ་པ་ཀན་མངན་པར་བང་ཆབ་པ་ས་མངན་སམ་ད་མཁན་པའ་

རགས་པ་སངས་རས་དང་སབ་པ་གཉས་ཀ་ད་མ་བག་ཆགས་དང་བཅས་

པ་སངས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་གཉས་ཐ་སད་པ་ཙམ་ད་ཟད་ཀ་དམ་

པའ་དན་ཞས་པ་རང་བཞན་གཉས་ས་དབར་མད་པ་ཉད་ད། །གཉས་པ་ན།

ཡན་ཏན་ག་རགས་མ་ཚང་བ་མད་པས་རམ་པ་ཐམས་ཅད་དང་། གསལ་

བའ་བ་བག་མཐའ་ཡས་པའ་ཕར་གངས་མད་པས་ར་ཆ་བ་དང་། གངས་

དང་མཐ་རགས་པར་དཀའ་བའ་ཕར་བསམ་ད་མད་པས་ཟབ་པ་དང་། མ་

མཐན་པའ་ཕགས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་སངས་པའ་ཕར་ད་མ་མད་

པས་རམ་པར་དག་པའ་ཡན་ཏན་དང་དབར་མད་པའ་མཚན་ཉད་ཅན་ག་

ཟག་མད་ཀ་དབངས་ཆས་ཀ་ས་མངན་སམ་ད་གར་པ་ན་ཐར་པ་མ་ངན་

ལས་འདས་པ་ས་ཆས་ཀ་སའ་བདག་ཉད་ཀ་ཐར་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཉད་ད་

མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཡན་ཏན་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཡང་ཡན་པས་ད་

དག་དབར་མད་པ་ཡན་ན། །དས་ན་ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་ཀ་མ་

ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་ལམ་རང་པས་དབ་པའ་མགན་པ་དབགས་དབང་

བའ་ཕར་འབག་དགན་པར་གང་ཁར་སལ་པ་ལར་གདལ་བ་ཐར་པ་ལ་རམ་

གས་གཞག་པའ་ཕར་ར་ཞག་ངལ་བ་གས་བའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡན་

ག་ཐར་པ་རལ་མ་ཐབ་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་མ་

ངན་ལས་འདས་པ་ཞས་བག་བ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་རམས་ཀ་

ཐབས་ལགས་ས། །ཞས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་

199རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཅམ་པ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་རམས་ན་མ་ངན་ལས་

འདས་པ་ཐབ་པའ་ཕར་ཐམས་ཅད་པ། གཞལ་ད་མད་པ། བསམ་གས་མ་

ཁབ་པ། རམ་པར་དག་པའ་མཐར་ཕན་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ། །ཞས་

ས། །གསམ་པ་ན། ཐར་པ་དང་དབར་མད་པའ་ཡན་ཏན་བཞ་འགབ་པ་ན་

ཐབས་ཀ་རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་དང་ལན་པའ་སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཤས་

རབ་ཡན་ལ་ད་འགབ་པའ་ར་དཔ་མཚན་པ་ན་ཇ་ལར་ར་མ་བ་བར་བད་པ་

ཡ་མཁན་པས་མག་དང་ལག་པ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ལག་གཞན་དང་།

གཞན་ལ་བ་བག་ཏ་མཁས་པ་དག་ག་ར་མ་མཁན་གང་ཞག་མག་བ་ལ་བའ་

ཡན་ལག་གང་དང་གང་ཤས་པ་ད་ལག་པ་ལ་སགས་གཞན་ངས་ཟན་མད་

པ་ས་མ་ཤས་པར་གར་ལ་ད་ནས་སའ་མངའ་བདག་རལ་པས་ད་དག་ལ་ར་

མའ་བ་གཞ་རས་ན་བན་ཅང་གཏད་ནས་བཀའ་ཡས་འད་སད་ཅས། ཀ་

རས་འད་ལ་ར་མ་མཁན་ཁད་ཀན་ཞས་པ་ཐམས་ཅད་ཀས་རལ་པ་ངའ་

གཟགས་རགས་པ་ཞག་གས་ཤག་ཅས་བས་ལ་ད་ནས་ར་མ་མཁན་ད་

དག་གས་ཚག་ད་ན་ཐས་པར་གར་ཏ། རང་རང་ག་ཤས་པའ་ར་མ་བ་བའ་

ལས་ལ་རབ་ཏ་སར་ར། །ར་མ་ད་ལ་མངན་པར་སར་བ་ས་བ་བ་པ་རམས་

ལས་མག་བ་ཤས་པ་ལ་བ་གཅག་གཅག་ར་མ་བ་བའ་གནས་ད་ལས་ཡལ་

གཞན་ད་སང་བར་གར་པ་ན་ད་ན་ཡལ་གཞན་ད་སང་བར་གར་པས་ན་ད་

ན་ཡལ་གཞན་ད་སང་བས་ན་དས་བ་བར་བ་བའ་ཡན་ལག་ད་མ་ཚང་བའ་

ཕར། རལ་པའ་གཟགས་ཀ་ར་མ་ད་ཡན་ལག་ཐམས་ཅད་ཡངས་ས་

200 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རགས་པར་མ་འགར་བ་བཞན་ཞས་དན་འད་ཉ་བར་མཚན་པས་དཔར་

བས་ས། །ཡན་ལག་ད་རམས་འབ་བར་བད་པའ་ར་མ་མཁན་གས་མཚན་

པའ་དན་གང་དག་ཡན་ན་བདག་ག་ཡ་བད་གཞན་ལ་མ་ཆགས་པའ་བསམ་

པས་གཏང་བའ་སན་པ་དང་ཉས་པར་སད་པ་ལས་ལག་པའ་ཚལ་ཁམས་

དང་གནད་པ་དང་སག་བསལ་གས་སམས་མ་འཁགས་པའ་བཟད་པ་དང་

སགས་པ་དག་བ་ལ་ཡང་དག་པར་ས་བའ་བརན་འགས་དང་དག་བའ་

དམགས་པ་ལ་སམས་ར་གཅག་པའ་བསམ་གཏན་དང་། ཆས་རབ་ཏ་རམ་

པར་འབད་པའ་ཤས་རབ་ལ་སགས་པ་རགས་པའ་སངས་རས་འགབ་པའ་

ཐབས་གང་ཇ་སད་པ་རམས་ས། །སན་པ་ལ་སགས་པ་ཐབས་ཀ་རམ་པ་

ཀན་ག་མཆག་དང་ལན་པའ་སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཡན་ཏན་ན་གཟགས་

ས་བརད་ད། །ད་ལ་སན་པ་ལ་སགས་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ན་ར་ར་ལ་

རབ་ཏ་དབ་བ་མཐའ་ཡས་པའ་ཕར་ཚད་མད་པ་དང་གངས་དང་མཐ་དཔག་

པར་མ་ནས་པའ་ཕར་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་དང་། སར་ས་ལ་སགས་པའ་

མ་མཐན་ཕགས་བསལ་བའ་ཕར་རམ་པར་དག་པ་ཡན་ན། །ད་ལར་ཕ་རལ་

ཏ་ཕན་པ་དག་ཡངས་ས་རགས་པའ་ཕར་རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་དང་ལན་

པའ་སང་པ་ཉད་ཀ་ཏང་ང་འཛན་བསམ་པས་ས་བརད་པ་ལ་མ་རག་པའ་ཡ་

ཤས་རན་མ་འཆད་པར་རང་ག་ངང་གས་འཇག་པའ་ལམ་ཤས་ལ་བརན་

པས་སབས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་ཐམས་ཅད་པ་ཉད་ཡང་དག་པར་

འགབ་བ། །ས་དག་པ་ལ་ཏང་ང་འཛན་དང་གཟངས་ཀ་ས་ར་མཚ་ལ་བ་

201རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གངས་མད་པས་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཚད་མད་པ་འཛན་པའ་ཕར་ཡན་ཏན་

ཚད་མད་པ་ཉད་ཡང་དག་པར་འགབ་བ། །ས་བཅ་པ་ལ་ད་བཞན་གཤགས་

པ་ཐམས་ཅད་ཀ་གསང་བའ་གནས་ལ་ལག་ཏ་མ་གར་པའ་ཡ་ཤས་ལ་

བརན་པས་ཡན་ཏན་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་ཉད་ཡང་དག་པར་འགབ་བ། །

སངས་རས་ཀ་ས་ལ་སབ་གཉས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལས་གལ་བའ་

ཡ་ཤས་ལ་བརན་པས་རམ་པར་དག་པ་མཐར་ཕན་པའ་ཡན་ཏན་ཡང་དག་

པར་འགབ་བ། །ད་ནས་ར་མ་མཁན་མ་ཚང་ན་ར་མའ་གཟགས་རགས་

པར་མ་འགར་བ་ལར་ཐབས་ཀ་ཆ་མ་ཚང་ན་རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་དང་

ལན་པའ་སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཡན་ཏན་བཞ་རགས་པར་མ་འགབ་ལ་ད་

མ་གབ་ན་ན་ད་དང་དབར་མད་པའ་ཐར་པ་མ་འགབ་པས་ཉན་ཐས་དང་རང་

སངས་རས་ལ་ཐབས་ཀ་ཆ་མ་ཚང་བས་རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་དང་ལན་

པའ་སང་པ་ཉད་རགས་པའང་མད་ལ་ད་མད་པས་མ་ངན་ལས་འདས་པ་

ལས་ཀང་རང་བ་ཡན་ན། །བཞ་པ་ན། ད་ལར་ཡན་ཏན་བཞ་ཐབ་པ་དང་

དབར་མད་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ན་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་

ཤས་རབ་ལ་ཇ་ལ་བའ་གནས་ལགས་གསལ་བ་དང་། ཇ་སད་པ་མཁན་

པའ་ཡ་ཤས་ཤས་བ་ཇ་སད་པ་ལ་འཕ་བ་དང་ད་གཉས་ཀ་སང་བ་ལས་རམ་

པར་གལ་བ་སབ་པས་དག་པའ་ཕར་དང་། ད་གསམ་ཀ་ཡང་རང་བཞན་ཐ་

དད་མད་པའ་ཕར་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་ག་འད་གསལ་དང་གཞན་གསལ་

བར་བད་པའ་ཟར་ས་བ་དང་། མན་པས་དག་པ་དང་ད་གསམ་ཀ་ཡང་ཐ་

202 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དད་མད་པ་དང་ཆས་མཚངས་པ་ཡན་ན། །འགལ་པ་ལས། དའ་རས་ལ་

ཐབ་པ་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ཀ་ཡ་ཤས་ན་ཞས་གསངས་ཀང་ཇ་སད་པ་

མཁན་པ་ལ་བཏགས་པ་ཡན་ག་སངས་རས་ལ་རས་ཐབ་དངས་མད་ད་

མཉམ་པར་མ་བཞག་པའ་ཐགས་མ་མངའ་བའ་ཕར་ར། །གསམ་པ། དས་

ན་མང་འདས་གཅག་ཏ་གབ་པ་ན་ཐག་མ་མད་པ་ནས་ཉ་བར་གནས་པའ་

ཁམས་ལ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཡན་ཏན་རམས་དབར་མད་པ་དས་ན་

འབས་བ་ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་རགས་པའ་ཡན་ཏན་མ་ཐབ་པར་

སབ་པ་ཐམས་ཅད་ལས་གལ་བའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་འཐབ་ས།

དཔར་ན་འད་དང་འད་ཟར་སངས་ནས་ན་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་མག་གས་

བལ་བར་མ་ནས་པ་བཞན་ན། །དའ་ཕར་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐབ་པར་

འདད་པས་སངས་རས་ཀ་ཐག་པ་བཙལ་བར་བའ། །པད་དཀར་པ་ལས།

འད་ལར་མ་ངན་འདས་པར་གང་བརད་པ། །འཁར་བའ་སག་བསལ་དག་

ལས་ཁད་ཐར་ཡང་། །ཁད་ན་ད་དང་མ་ངན་ཡངས་མ་འདས། །སངས་རས་

ཐག་པ་འད་ན་བཙལ་བར་གས། །ཞས་ས། །དཔལ་འཕང་ག་མད་ལས་ཀང་།

བཅམ་ལན་འདས་དམན་པ་དང་ག་ནམ་པའ་ཆས་ལ་ན་མ་ངན་ལས་འདས་

པར་རགས་པ་མ་མཆས་ལགས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་མ་ངན་ལས་འདས་

པ་རགས་པ་ན་མཚངས་པའ་ཆས་རམས་ཀ་ལགས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་

མ་ངན་འདས་པ་ན་ཡ་ཤས་མཚངས་པ་དང་རམ་པར་གལ་བ་མཚངས་པ་

དང་རམ་པར་གལ་བའ་ཡ་ཤས་མཐང་བ་མཚངས་པ་རམས་ཀ་ལགས་ས། །

203རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཅམ་ལན་འདས་དའ་སད་ད་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ན་ར་གཅག་

པ་ར་མཚངས་པ་ཞས་བརད་ད། །འད་ལ་ས། རག་པ་དང་རམ་པར་གལ་

བའ་རས་ས། །ཞས་ས། །གསམ་པ་ད་དག་ག་དན་བས་བ་ན། གང་ད་

བཤད་པ་ད་ལར་ན་རལ་བ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཁམས་རང་

བཞན་གས་རམ་པར་དག་པ་ན་ང་བ་ནས་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་བར་ག་

རམ་པར་བཞག་པ་རམ་པ་བཅ་ཞས་བརད་པར་ཤས་པར་བའ། །གསམ་པ་

གནས་སབས་མ་དག་པ་དཔས་མཚན་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན། རས་

པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། སར་བསན། ཐན་མང་ག་དཔ། ས་

སའ་དཔའ། །དང་པ་ན། རང་བཞན་གས་དག་ཀང་ཉན་མངས་པ་ག་བར་

བའ་སབས་ཀ་ནང་ན་གནས་པའ་ཁམས་ད་མད་ལས་འབང་བ་ལར་དཔ་

དག་གས་ན་མཚན་ནས་ཤས་པར་བའ། །གཉས་པ་ན། ཁམས་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་འད། ཁབ་པར་གནས་ཞས་བའ། །གང་ལ་ཞ་ན་ནམ་

མཁའ་མཐའ་ཀས་པའ་སམས་ཅན་རམས་ལའ། །སམས་ཅན་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན་

ཁམས་ཡད་ཀང་ད་ག་བར་ག་ཉན་མངས་པ་ལ་སགས་པའ་ད་མས་

བསབས་པའ། །ཁམས་ཇ་ལར་གནས་ཞ་ན་པད་ངན་པ་ས་ཁ་ཟམ་པའ་ནང་

ན་མཚན་གས་བརན་པའ་སངས་རས་ཀ་ས་གཟགས་དང་། སང་མས་

བསངས་པའ་ཚང་ལ་སང་ར་དང་། སན་པའ་ནང་ན་འབས་བའ་སང་པ་དང་།

མ་གཙང་བའ་ལན་ལན་ག་ནང་ན་གསར་ག་སམ་དང་། ས་ལ་ཡད་པའ་

གཏར་དང་ཨ་མ་ལ་སགས་པའ་ཤང་ག་འབས་ཤན་ཞས་པ་ས་བན་ག་

204 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སབས་ན་ཡད་པའ་མ་ག་དང་། གས་རལ་པའ་ནང་ན་བཏམས་པའ་རན་པ་

ཆའ་རལ་བའ་ས་རང་བང་དང་། བད་མད་མདག་དང་ཆ་ལགས་ངན་པའ་

ལ་ན་གནས་པའ་མའ་བདག་པ་འཁར་ལས་སར་བའ་རལ་པ་དང་། སའ་

འདམ་ལ་རན་ཆན་གསར་ལས་བས་པའ་གཟགས་ཡད་པ་ཇ་ལ་བ་ད་

བཞན་དའ། །གསམ་པ་ལ། སབ་བད་ཀ་ད་མ་ན་པད་དང་། སག་ཆགས་

སང་མ་དང་། སན་པ་དང་། མ་གཙང་བ་དང་། ས་དང་། འབས་ཤན་དང་།

གས་རལ་དང་། སག་བསལ་འབར་བས་མངན་པར་གདངས་པའ་བད་མད་

དང་། ས་འདམ་ག་ཁམས་དང་མཚངས་ཤང་། བསབ་བ་ད་མ་མད་པའ་

ཁམས་མཆག་ན་སངས་རས་དང་སང་ར་དང་། འབས་བའ་སང་པ་དང་།

གསར་དང་། གཏར་དང་། ན་ག་ཏའ་ཤང་དང་། རན་པ་ཆའ་ས་གཟགས་

དང་། གང་བཞའ་བདག་མཆག་དང་། རན་ཆན་གསར་ག་གཟགས་དང་

མཚངས་པ་ཉད་ད། །

གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། བསབ་བ་སབ་བད་

ཐན་མང་། ས་སའ་དཔ། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། དཔ་

དག་ས་སར་བཤད། ད་དག་ག་དན་བས་བའ། །དང་པ་ལ་དཔ་དག་ལས་

ར་ར་ཞང་དཔ་དང་དན་དང་དཔ་དན་སར་བ་གསམ་གསམ་གས་འཆད་

པ་ལ། དང་པ་དཔ་ན། ཇ་ལར་མདག་ངན་པའ་པདའ་ཁང་ན་གནས་པའ་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ས་ལས་མཚན་སང་ག་གཟ་བརད་འབར་བ་ན་ད་མ་

མད་པའ་ལའ་མག་དང་ལན་པའ་མས་མཐང་ནས་ཆ་ལས་སས་པའ་པདའ་

205རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སབས་ནས་ས་ད་འབན་པར་བད་པ་ད་བཞན་ད་དན་ན་གཟགས་ཏ་ཞས་

པའ། །གང་གས་ཞ་ན། བད་བར་གཤགས་པའ་སངས་རས་ཀ་སན་གས་

ས། །གང་ན་རང་ག་ཆས་ཉད་ཆས་ཀ་སའ། །གང་ལ་ན་ཐ་ན་མནར་མད་

པའ་སམས་ཅན་དམལ་བ་ན་གནས་པས་མཚན་ཏ་སམས་ཅན་རམས་

ལའ། །དའ་བད་ལས་ན་གདལ་བ་རམས་ཀ་ཁམས་ཀ་ག་བར་ག་སབ་པ་

ལས་ན་གལ་བར་བད་ཅས་པའ། །གང་གས་ན་ཐགས་རའ་བདག་ཉད་ཅན་

བད་བར་གཤགས་པས་ས། །ད་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ལ་སབ་

པ་མད་ཅང་དས་ཕ་མའ་མར་གནས་པ་ས་འཁར་བ་ཇ་སད་པར་བཞགས་

པའ། །དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་ཁ་དག་མ་སག་པའ་པད་མ་ཁ་ཟམ་པ་

ལ་བད་བར་གཤགས་པའ་ས་པད་མའ་ཁང་ན་གནས་པ་ན་ལའ་མག་གས་

མཐང་ནས་ས་གསལ་བར་བ་བའ་ཕར་སབ་བད་པདའ་འདབ་མ་གཅད་

ཅང་གསལ་བར་བད་པ་ལར་སབ་བད་ཆགས་སང་ལ་སགས་པའ་ད་མའ་

སབས་ཀས་བསབས་པའ་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་སང་པའ ་ཁམས་

འག་བ་ལ་ཡད་པར་གཟགས་ཏ། སབ་པ་དང་བལ་བར་བཞད་པའ་ཐགས་

རས་ཐབ་པ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་སའ་སབ་བད་པད་

སལ་བ་ད་བཞན་ད་ག་བར་ག་སབ་པ་ད་དག་ན་འཇམས་པའ་འཕན་ལས་

མཛད་ད། །དཔ་གཉས་པ་ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་སག་ཆགས་སང་མའ་ཚགས་

ཀས་བསར་བའ་སང་ར་མཐང་ནས་སས་བ་མཁས་པ་སང་ར་ད་དན་ད་

གཉར་བ་ཡས་ད་བ་གཏང་བ་ལ་སགས་པ་ཐབས་ཀས་སང་ར་ད་དང་སག་

206 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཆགས་སང་མའ་ཚགས་ཀན་ནས་བལ་བར་རབ་ཏ་བད་པ་བཞན་ད་དན་ན་

འད་གཟགས་ནས་ཞས་པའ། །གང་གས་ན་དང་སང་ཆན་པ་ཡང་དག་པར་

རགས་པའ་སངས་རས་ཀས་ཤས་བ་ཀན་མཁན་པའ་སན་གས་ས། །གང་

ན་རག་པའ་ཆས་ཉད་ཁམས་འདའ། །ད་ཅ་འད་ན་སང་ར་ར་གཅག་པ་དང་

འད་བའ། །གཟགས་པའ་བད་ལས་ན་ཁམས་དའ་སབ་པ་ག་བར་བ་སང་

མ་དང་འད་བ་ད་ས་བན་དང་བཅས་པ་གཏན་ནས་རབ་ཏ་སང་བར་མཛད་

པ་ཡན་ན། །དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་སང་ར་ལ་སག་ཆགས་སང་མ་བ་

བ་ཁག་ཁག་སང་གས་བསབས་པ་མཐང་ནས་ནང་ག་སང་ར་དན་ད་གཉར་

བའ་མས་ཕའ་སང་མ་ད་དག་བསལ་ཏ་རང་ཇ་ལར་འདད་པ་བཞན་ད་སང་

རའ་བ་བ་སབ་པར་བད་པ་ད་བཞན་ད་ལས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་

ཡད་པའ་ཟག་པ་མད་པ་ས་ད་མ་རང་བཞན་གས་དག་པའ་ཤས་པ་ན་སང་

མའ་ར་དང་འད་བ་ས། བསབ་བ་ཡན་ལ་ཉན་མངས་པ་ས་ག་བར་ག་ད་མ་

ན་སང་མ་དང་འད་བ་དཔ་ས་བན་དང་བཅས་པ་སབ་བད་ཡན་ཅང་། སབ་པ་

ད་འཇམས་པ་ལ་མཁས་པའ་རལ་བ་ན་སས་བ་བཞན་ད་སབ་པ་སལ་བར་

མཛད་པ་པ་ཡན་ན། །དཔ་གསམ་པ་ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་འབས་ལ་སགས་

པ་ཕའ་སན་པ་དང་ལན་པའ་ནང་ག་འབས་བའ་སང་པ་ན་སན་པ་མ་བསལ་

ག་བར་ད་མ་རམས་ཀས་ན་ཡངས་ས་ལངས་སད་པའ་བཟའ་བའ་དངས་

པར་མ་འགར་བས། ཟས་ལ་སགས་པ་དན་ད་གཉར་བའ་མ་གང་ཡན་པ་ད་

དག་གས་ན་སན་པའ་ནང་ནས་སང་པ་ད་འབན་པ་ལར་དན་ན་ད་བཞན་ད་

207རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སམས་ཅན་ལ་གདད་མ་ནས་ཡད་པའ་རལ་བའ་སང་པ་དའང་ག་བར་ག་

ཉན་མངས་པའ་ད་མ་དང་འདས་པ་ཇ་སད་ད་གགས་ཉན་མངས་པའ་ད་མ་

དང་འདས་པ་ལས་མ་གལ་བ་ད་སད་ད་རལ་བའ་མཛད་པ་འཕན་ལས་མ་

བད་ད། །གནས་གང་ད་ན་འདད་པ་དང་གཟགས་དང་གཟགས་མད་པའ་

སད་པ་གསམ་དའ། །ཡང་ན་ས་འག་ས་སང་ས་བའ་སད་པ་གསམ་ད་འདད།

དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་ས་ལ་དང་བ་བ་དང་ནས་ལ་སགས་པའ་བཟང་

ངན་བར་མའ་འབས་བའ་སང་པ་ས་ཚགས་པ་སན་པ་ལས་མ་བང་ཞང་

ག་མ་ཅན་ལངས་ས་སད་རང་ད་ལགས་པར་མ་བསབས་པ་དག་ན་མ་

རམས་ཀས་ན་ལངས་སད་བའ་བཟའ་བ་ར་ཞམ་པར་མ་འགར་བ་ལར། ད་

བཞན་ད་སམས་ཅན་ལ་ཁབ་པར་ཡད་པའ་ཆས་ཀ་དབང་ཕག་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ཡང་། ཉན་མངས་པའ་སབས་ལས་མ་གལ་བའ་ལས་

ཅན་ལ་ཡད་པས་འདད་ཆགས་ལ་སགས་པའ་ཉན་མངས་པའ་བ་བས་ཉན་

པ་ས་བཀས་པས་གདངས་པའ་འག་བ་ལ་གསང་རབ་ཡན་ལག་བཅ་གཉས་

ཀ་ཆས་ཀས་དགའ་བའ་ར་ར་ཆན་པ་སར་བར་འགར་བ་མན་ན། །དཔ་

བཞ་པ་ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་གསར་དང་བཅས་པའ་མ་རབ་ཏ་ར་བའ་ཚ་

མའ་གསར་ད་མ་གཙང་བའ་ལན་ལན་རལ་པས་གང་བའ་གནས་ས་ལང་

བར་གར་ལ་མ་གཙང་བའ་འདམ་ད་ལང་བ་ཙམ་གས་མ་འཇག་པའ་ཆས་

ཅན་ག་གསར་ད་ན་གནས་དར་ལ་བར་ཕག་མང་པ་དག་ཏ་གནས་པ་ད་

ཕས་ལའ་མག་དག་པ་དང་ལན་པའ་ལ་ཡས་གནས་དར་གསར་ད་ན་ཡད་

208 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པར་མཐང་ནས་གསར་སར་བའ་མ་ད་ལ་འད་སད་ཅས་གནས་འད་ན་ཁད་

ཉད་ཀས་གསར་རན་པ་ཆ་མཆག་ཡད་པ་འད་ལང་ལ་འདམ་རབ་རམས་

ལགས་པར་སངས་ཏ་རན་ཆན་གས་བསབ་པར་བ་བ་རན་ལ་སགས་

པ་གས་ཤག་ཅས་སས་པ་ལར། ད་བཞན་ད་དན་ན་མ་གཙང་བ་དང་འད་

བའ་འདད་ཆགས་ལ་སགས་ཉན་མངས་པའ་ཚགས་ས་བང་བའ་སམས་

ཅན་ག་ཡན་ཏན་ཁམས་ད་བཞན་ཉད་ན་ཐབ་པས་མངན་ད་གཟགས་ནས་

སབ་བད་ཉན་མངས་པའ་འདམ་ད་དག་པར་བ་བའ་ཕར་ས་དག་རམས་

ལ་དམ་པའ་ཆས་ཀ་ཆ་དང་ཆར་འབབས་པར་མཛད་ད། །དཔ་དན་སར་

བ་ན། ཇ་ལར་མ་གཙང་བའ་ལན་ལན་རལ་པའ་གནས་ས་ལང་བ་ས་སར་

བར་གར་པའ་གསར་ན་ཕས་ལ་ཡས་མཐང་བར་གར་ནས་མ་གཙང་བའ་

ལན་ལན་ཀན་ཏ་དག་པར་བ་བའ་ཕར་མཆག་ཏ་མཛས་པ་ས་རང་བཞན་

གས་བཟང་བའ་གསར་མ་ལ་ནན་ཏན་གས་སན་པ་ལར། ད་བཞན་ད་རལ་

བས་ཀང་ཉན་མངས་པའ་མ་གཙང་བའ་འདམ་རབ་ཆན་པར་ལང་བར་གར་

པའ་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཁམས་རན་པ་ཆ་སམས་ཅན་རམས་ལ་

ཁད་པར་མད་པར་ཡད་པར་གཟགས་ནས་ཁམས་དའ་ད་མ་དག་པར་བ་

བའ་ཕར་གདལ་བ་ལས་ཅན་རམས་ལ་ལམ་ག་ཆས་སན་ཏ། །དཔ་ལ་པ་

ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་མ་དབལ་པའ་ཁམ་ག་ནང་ག་སའ་འག་ན་ལངས་སད་

པས་མ་ཟད་པའ་གཏར་ཆན་པ་ན་ཡད་པར་གར་ཏ། འན་ཀང་མ་དབལ་

པ་དས་ཀང་སའ་བསབས་པས་གཏར་ད་རང་ག་ཁང་པ་ན་ཡད་པར་མ་

209རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཤས་ཤང་གཏར་དས་ཀང་མ་ད་ལ་ང་སའ་འག་འདར་ཡད་པས་ལངས་

ལ་སད་ཅག་ཅས་མ་ས་བ་ལར། དན་ན་ད་བཞན་ད་འག་བ་རམས་ཀ་ཡད་

ཀ་ནང་ད་ཆད་པའ་རན་ཆན་ག་གཏར་དང་འད་བའ་རང་བཞན་གས་དག་

པས་ད་མ་མད་པའ་ཡན་ཏན་གདད་མ་ནས་གབ་པས་སར་མད་གསར་ད་

བཞག་པ་མད་ཅང་སབ་པ་སར་ཡད་བདན་པ་བསལ་ད་མད་པའ་ཆས་ཉད་

ཆས་ཀ་ས་ཡང་རང་ག་སམས་ལ་ཡད་ཀང་ད་མ་ག་བར་བས་བསབས་

པའ་ཕར་མ་རགས་པས་ན་ས་དག་འདས་ཡན་ཏན་ག་འབར་པས་དབལ་

བའ་སད་པའ་སག་བསལ་ན་རམ་པ་མང་པ་དས་རན་ད་ཉམས་ས་མང་ང། །

དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་དབལ་པའ་ཁམ་ག་ནང་ད་རན་པ་ཆ་མང་པའ་

གཏར་ཆད་པར་གར་ཀང་ཁམ་བདག་ག་མ་ད་ལ་ན་རང་རན་པ་ཆ་གཏར་

གས་བདག་འད་ན་ཡད་ཅས་བརད་པར་མ་བད་ལ་གཏར་ད་ན་མ་ད་ཡས་

ཀང་ཡད་པར་ཤས་པ་མན་པས་དབལ་བ་ལས་མ་ཐར་བ་ལར། ད་བཞན་

ད་ཆས་ཀ་སའ་གཏར་རང་ག་ཡད་ཀ་ཁམ་ན་གནས་པའ་སམས་ཅན་

དག་ན་ད་མས་བསབས་པས་གཏར་མ་རད་པ་ན་ཁམ་ན་གཏར་ཡད་ཀང་

མ་རད་པའ་དབལ་པ་ལ་བ་ས་སམས་ཅན་ད་དག་རམས་ཀས་ཁམས་ཀ་

གཏར་ད་ཐབ་པ་ས་མངན་སམ་ད་རགས་པར་བ་བའ་ཕར། འཇག་རན་

ད་དང་སང་ཆན་པ་རགས་པའ་སངས་རས་ཡང་དག་པར་བལམས་ནས་

སབ་པ་སལ་བའ་ཐབས་སན་པར་མཛད་ད། །དཔ་དག་པའ་དཔ་ན། ཇ་

ལར་ཨ་མ་དང་ན་ག་ཏ་ལ་སགས་པའ་ཤང་ག་འབས་བ་ལ་ཡད་པའ་ས་

210 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བན་རན་དང་ཕད་ནས་མ་ག་བསད་ནས་ས་ཡད་པ་འཇག་མད་ཆས་

ཅན་ཏ་གཞན་ད་མ་འགར་བ་ན་ས་ལ་བཏབ་ནས་རས་ཏ་ཆ་དང་ལད་ལ་

སགས་པ་དང་ལན་པ་ལས་ནས་པ་ཇ་ཆར་འཕལ་བ་ལས་རམ་གས་ཨ་

མ་ལ་སགས་པའ་ལན་ཤང་ག་རལ་པའ་དངས་པར་འཇག་པ་ལར་དན་

ན་སམས་ཅན་རམས་ཀ་མ་རག་པ་དང་འདད་ཆགས་ལ་སགས་འབས་

བའ་ལགས་པའ་སབས་དང་འད་བའ་ནང་ད་ཆད་པའ་ཆས་ཁམས་དག་བ་

ཐར་པའ་རར་གར་པ་ཡང་། ལན་ཤང་ས་བ་ད་བཞན་ད་བསབས་པ་ལས་

བང་བའ་དག་བ་ད་དང་ད་ལ་བརན་ནས་ས་དང་ལམ་རམ་གས་བསད་ད། །

ཐབ་པའ་རལ་པ་སངས་རས་བཅམ་ལན་འདས་ཀ་དངས་པར་འགར་ར། །

དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་རན་རན་པར་བད་པའ་ཆ་དང་སན་པར་བད་

པའ་ཉ་མའ་འད་དང་འཕལ་བར་བད་པའ་རང་དང་འཛན་པའ་ས་དང་འབས་

བ་ས་བའ་དས་དང་ག་སབས་འབད་པའ་ནམ་མཁའ་རན་རམས་ཀས་

འབས་བ་ཏ་ལ་དང་ན་ཨ་མའ་འབས་བའ་ས་བན་ག་སབས་ཀ་གསབ་ནས་

འབས་བ་ལན་ཤང་ག་དངས་པ་ས་བ་ཇ་ལ་བར་སམས་ཅན་རམས་ཀ་ཉན་

མངས་པ་ག་བར་བའ་འབས་བའ་ལགས་པའ་སབས་ཀ་ནང་ད་ཆད་པའ་

རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ས་བན་ག་མ་ག་ཡང་ད་བཞན་ད་ཐར་པའ་

རར་གར་པའ་དག་བའ་རན་ད་དང་ད་ཡས་འབས་བའ་ཆས་མཐང་ལམ་

ད་མངན་སམ་ད་མཐང་བས་མཐང་བ་དང་སམ་པའ་ལམ་ད་འཕལ་བ་དང་

མཐར་ཕན་པའ་ལམ་ད་རགས་པར་འགར་བ་ཡན་ན། །དཔ་བདན་པ་ལ་

211རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དཔ་ན། ཇ་ལར་རན་པ་ཆ་ལས་བས་པའ་རལ་བའ་ས་གཟགས་གས་རལ་

བ་ད་མ་ངན་པ་ཅན་གས་བཏམས་པར་གར་པ་ལ་ལམ་ལ་གནས་པའ་ལ་

ཡས་དན་ད་མཐང་ནས་སབ་གཡགས་ངན་པ་ད་ལས་གལ་བར་བ་བའ་

ཕར་ལམ་ན་གནས་པའ་ལས་དན་ད་མ་ད་ལ་ས་བར་བད་པ་ལར་། དན་ན་ད་

བཞན་ད་གཟགས་ནས་ཞས་པའ། །གང་ན་བད་བར་གཤགས་པའ་དངས་

པ་ཉད་ཡད་པའ། །གང་ལ་ཞ་ན། ཐ་ན་དད་འག་ལ་ཡང་ཞས་པས་གཞན་ལ་

ལ་ཅ་སས་ཏ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལའ། །གལ་ཏ་ཡད་ན་ཅ་ས་མ་མཐང་

ཞ་ན་ག་བར་ག་སབ་པ་རམ་པ་ས་ཚགས་ཀ་ཉན་མངས་ཀས་བཏམས་

པའ་ཕར་ར། །གང་གས་གཟགས་ན་ཡལ་དང་དས་ལ་ཐགས་པ་མད་པའ་

སན་མངའ་བའ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་ཀས་ས། །གཟགས་པར་བད་པ་ན་

ཁམས་ད་སབ་པ་ལས་ཐར་བ་ས་གལ་བར་བ་བའ་དན་ད་སབ་པ་སལ་བའ་

ཐབས་སན་པར་མཛད་ད། །དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་རན་ཆན་ག་རང་

བཞན་ལས་གབ་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ས་གཟགས་སབ་གཡགས་

དམན་པ་ད་ངན་པ་ཅན་ག་གས་ཀས་བཏམས་པ་དག་ལམ་ན་གནས་པའ་

ལའ་མག་གས་མཐང་ནས་སབ་གཡགས་ད་ལས་ཐར་བར་བ་བའ་ཕར་མ་

ལ་དན་ད་སན་པ་ལར། ད་བཞན་ད་ཉན་མངས་པའ་གས་རལ་བ་ལ་བའ་

སབ་པས་བཏམས་པའ་འཁར་བའ་ལམ་ལ་གནས་པའ་སམས་ཅན་ཐ་ན་

དད་འགའ་ས་གནས་ས་གཏགས་པ་རམས་ལ་ཡང་ཆས་སའ་བདག་ཉད་ཀ་

ཁམས་འད་ཡད་པར་གཟགས་ནས་ད་ག་བར་ག་སབ་པ་ལས་ཐར་བར་བ་

212 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བའ་ཕར་རལ་བ་སངས་རས་རམས་ཀས་སབ་པ་སལ་བའ་ཐབས་ཆས་

སན་ཏ། །དཔ་བརད་པ་ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་མ་མ་ས་བད་མད་གཟགས་

ངན་ཞང་མགན་སབས་མད་པ་འགའ་ཞག་མགན་སབས་མད་པའ་ཁམ་ག་

འདག་གནས་ས་ན་འདག་པར་གར་ལ་རང་ག་མངལ་གས་མཚན་དང་ལན་

པའ་འཁར་ལས་སར་བའ་རལ་པའ་དཔལ་ན་འཛན་པར་བད་ཀང་མངལ་

གས་བསབས་པས་རང་ག་ལ་ན་ཡད་པའ་སམས་ཅན་མའ་བདག་པ་ཡན་

པ་མ་ཤས་པས་འཇགས་པ་དང་བཅས་པར་གནས་པ་ལར་དན་ན་སད་པར་

ས་བའ་འཁར་བ་ན་མགན་སབས་མད་པའ་ཁམ་བཞན་ད་འཇགས་པ་དང་

བཅས་པའ་ཕར་ར། །ད་མས་མ་དག་པའ་སམས་ཅན་རམས་ན་མངལ་དང་

ལན་པའ་བད་མད་བཞན་ད་མགན་དང་བཅས་ཀང་མ་རགས་པས་འཇགས་

པ་དང་བཅས་པའ་ཕར་ར། །སམས་ཅན་ད་ལ་གང་ཞག་ཡད་པས་མགན་

དང་བཅས་པ་ད་མ་མད་པའ་ཁམས་ན་བད་མད་དའ་མངལ་ན་གནས་པའ་

རལ་པ་བཞན་ཏ་ད་མ་བལ་ན་འཇགས་པ་ཐམས་ཅད་ལས་སབ་པའ་ཕར་

ར། །དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་བད་མད་ལས་ལ་དམན་པ་ད་མ་དང་

བཅས་པའ་གས་གན་ཅང་མ་སག་པའ་གཟགས་དང་ལན་པ་སའ་བདག་

པ་མངལ་ག་ནང་ན་གནས་ཀང་མ་རགས་པས་མགན་སབས་མད་པའ་ཁང་

པར་གཞན་གས་བརས་པ་ལ་སགས་པའ་སག་བསལ་མཆག་མང་བ་ལར་

ད་བཞན་ད་བདག་རང་ག་ནང་ན་རང་བཞན་གས་གནས་པའ་སངས་རས་

ཀ་མགན་ཡད་པར་གར་ཀང་མ་རགས་པའ་རན་གས་མགན་མད་པའ་བ་

213རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་ལན་པའ་འག་བ་ཉན་མངས་པ་ག་བར་བའ་དབང་གས་ཡད་མ་ཞ་བ་

འཇགས་པ་དང་བཅས་པའ་སག་བསལ་ག་གཞ་ལ་གནས་ས། །དཔ་དག་པ་

ལ་དཔ་ན། ཇ་ལར་ས་འདམ་ནང་ག་གསར་ཞན་མ་ལས་བས་པའ་གཟགས་

རས་པ་ས་མཛས་པ། ཞ་བ་ས་རང་བཞན་ད་མ་མད་ཀང་ཕ་རལ་ག་སབ་

གཡགས་སའ་རང་བཞན་དག་ཅན་མཐང་ནས་གསར་ད་ཤས་པའ་སས་བ་

དག་ནང་ག་གསར་ད་སབ་པའ་ས་སངས་པའ་ཕར་ཕ་རལ་ག་སབ་པ་ད་

སལ་བའ་ཐབས་བད་པ་ལར། དན་ན་རམ་པར་གཟགས་ནས་ཞས་པའ། །

གང་ན་སམས་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བའ་ཁམས་དང་འདད་ཆགས་

ལ་སགས་པའ་ད་མ་རམས་ཀང་ག་བར་བར་ན་གཟགས་ས། །གང་གས་ན་

བང་ཆབ་མཆག་ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ཀས་ས། ། གཟགས་པའ་བད་

པ་ན་རན་ཆན་ག་འབང་ཁངས་ཀ་གནས་བཟང་པ་ནས་རན་པ་ཆ་བཟང་པ་

འབང་བ་ལ་བའ་འག་བ་རམས་ལ་ག་བར་ག་སབ་པ་ལས་སང་བའ་འཕན་

ལས་མཛད་ད། །དཔ་དན་སར་བ་ན། ཇ་ལར་རང་བཞན་ག་ད་མ་མད་

པའ་གསར་འད་འབར་བ་ལས་བས་པའ་གཟགས་སའ་འདམ་ག་ནང་ད་

ཆད་པར་གར་པ་ཞ་བ་ས། ད་མ་མད་པའ་གསར་དའ་རང་བཞན་སས་བ་

མཁས་པས་རག་ནས་ཕ་རལ་ག་ས་དག་སལ་བར་བད་པ་ལར་ད་བཞན་

ད་ཀན་མཁན་ག་ཡ་ཤས་ཀ་ད་མས་དག་པའ་གསར་དང་འད་བའ་ད་མ་

རང་བཞན་གས་ཞ་བའ་ཡད་ཀ་ཁམས་ད་ན་མཁན་པར་གར་ནས་གསར་

ག་ད་མ་སལ་བའ་རག་དཔད་བད་པ་དང་འད་བར་ཆས་འཆད་པའ་ཚལ་

214 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བསབས་པས་ཡད་ལ་ཡད་པའ་ག་བར་ག་སབ་པ་དག་ན་སལ་བར་མཛད་

ད། །

གསམ་པ་ད་དག་ག་དན་བས་བ་ན། པད་སག་ཆགས་བང་བ་དང་། །

སན་པ་དང་ན་མ་གཙང་བ། །འབས་བ་གས་རལ་བད་མད་ཀ། །

མངལ་དང་སའ་སབས་ན་ཡང་། །ཞས་པ་ན་སབ་བད་ཀ་དཔའ། །

སངས་རས་སང་ར་སང་པ་བཞན། །གསར་བཞན་གཏར་བཞན་ལན་པ་

བཞན། །རན་ཆན་ས་དང་འཁར་ལ་ཡས། །སར་བ་བཞན་དང་གསར་

ཟངས་བཞན། །ཞས་པ་ན་བསབ་བའ་དཔ་ཡན་ལ། ད་དག་ག་ཚག་དན་

ན་ག་བར་སའ། །ད་དག་ག་དན་ན་སམས་ཅན་རམས་ཀ་ཁམས་ལ་སབ་

པར་བད་པའ་ཉན་མངས་སབས་ན་ག་བར་བ་ཡན་ག་དས་ཐག་མ་མད་

པ་ནས་སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་མ་འབལ་ལ། །རང་བཞན་གས་ད་མ་མད་

པའ་དབངས་དང་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་ཐག་མ་མད་པ་ནས་སམས་ཀ་

དབར་མད་ཅང་ལན་པ་གཅག་ཏ་འགབ་པའ་རང་བཞན་ཡན་པར་བརད་

ད། །དས་ན་མད་ལས། སམས་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པའ་ཕར་སམས་

ཅན་རམས་ཀན་ནས་ཉན་མངས་ལ། སམས་ཅན་རམ་པར་བང་བའ་ཕར་

རམ་པར་བང་བ་ཡན་ན། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ས་སའ་རང་བཞན་རས་

པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། སབ་བད་ཀ་དབ་བ། བསབ་བའ་རང་བཞན་

ན། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། སབ་པའ་ང་བ་ངས་བཟང་། ད་དང་ལན་པའ་

གང་ཟག དཔ་དང་ཆས་མཐན་སར་བའ། །དང་པ་ན་སམས་ཅན་ལ་ཡད་

215རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཁམས་ལ་སབ་པར་བད་པའ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་ད་དག་གང་ཡན་

ཞ་ན། འདད་ཆགས་དང་ཞ་སང་དང་རངས་པའ་གཏ་མག་གསམ་ག་བག་

ལ་ཉལ་གསམ་དང་། གསམ་པ་དའ་ཀན་ནས་ལང་བ་དག་པ་དང་མ་རག་

པའ་བག་ཆགས་ཀ་སས་བསས་པ་དང་། མཐང་བའ་ལམ་ག་སང་བ་དང་།

སམ་པའ་ལམ་ག་སང་བ་དང་། མ་དག་པའ་ས་བདན་ལ་བརན་པ་དང་།

དག་པའ་ས་གསམ་ལ་བརན་པའ། །ད་ལ་བག་ལ་ཉལ་གསམ་ན་ཁམས་

གང་མའ་སམས་ལ་ཡད་པ་མ་གཡ་བའ་ལས་གསག་པའ་རའ་ཉན་མངས་

པ་ས། འདད་པའ་ཆགས་སང་མངན་འགར་བ་ཡན་ལ་ད་དག་དང་རས་ས་

མཐན་པའམ་ད་དག་ག་ས་བན་ན། །ཀན་ནས་ལང་བ་དག་པ་ན་འདད་པ་

ཁམས་པའ་རད་ལ་ཡད་པ་བསད་ནམས་དང་བསད་ནམས་མ་ཡན་པའ་

ལས་གསག་པའ་ར་ཆགས་སང་མངན་འགར་བ་ས་གཉན་པ་མ་སག་པ་

བསམ་པ་ལ་སགས་པས་སང་བར་བ་བའ། །མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་ས་

ན་བཤད་ཟན་ལ་མཐང་སང་གཉས་ན་འདར་ཐག་པ་དམན་པའ་ལམ་ག་སང་

བ་ཉན་མངས་པའ་སབ་པ་ཡན་པར་གསལ་ཏ་ཐག་པ་ཆན་པ་ཡ་ན་མ་དག་

པ་དང་དག་པའ་ས་ལ་བརན་པའ་ནང་ད་འད་བའ་ཕར་ར། །ད་དག་ཀང་

བཤད་ཟན་ཏ། །མ་དག་པའ་ས་བདན་ལ་བརན་པ་ན་ས་བདན་པ་མན་ཆད་

ཀ་མཐང་སང་དང་སམ་སང་གཉས་ཀ་ཡན་ལ་གཉན་པ་ན་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་མཐང་ལམ་དང་སམ་ལམ་དང་པ་དག་ཡན་ན། །འགལ་པ་ལས།

བརད་པ་ལ་སགས་པ་གསམ་སམ་པའ་ཤས་པས་གཞམ་པར་བ་ཞས་

216 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གསངས་པ་ན་ཐག་བསང་བ་ཙམ་ལ་དགངས་པ་ཡན་ག་དངས་ས་གནད་

བད་ན་མ་ཡན་ཏ། ཡ་ཤས་ཀ་ས་རམ་པ་བདན་ག་མ་མཐན་པའ་ཕགས་

ཞས་གསངས་པའ་ཕར་ར། །དག་པའ་ས་ལ་བརན་པ་ན་དག་པ་ས་གསམ་

ན་ཡད་པའ་སམ་སང་ཆང་ང་གསམ་ས་སམ་ལམ་ཆན་པ་གསམ་གས་སང་

བར་བ་བའ། །ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་གཉན་པ་སབས་ཆ་བ་བསན་པ་

ཡན་ག་ད་ཁ་ན་གཉན་པར་བསན་པ་མ་ཡན་ཏ་བརད་པ་ལ་སགས་པ་ས་

གསམ་བསམས་པའ་ཤས་པའ་མ་མཐན་ཕགས་ཞས་གསངས་པའ་ཕར་

ར། །ད་ལར་ད་མ་རམ་པ་དག་ན་པདའ་སབས་ལ་སགས་དཔས་ན་མཚན་

ནས་རབ་ཏ་བསན་ཏ་དཔས་ཉ་བར་མཚན་ན་རགས་པར་ས་བའ་ཕར་ར། །

གལ་ཏ་ད་ལར་དགར་ངས་པ་ཡན་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཉན་

མངས་པའ་སབས་བ་བ་མཐའ་ཡས་པས་གཡགས་པ་ཞས་བརད་པ་དང་

འགལ་ལ་ཞ་ན། དག་ན་སར་རགས་ཀས་ཕ་བ་ཡན་ལ་ནང་ཚན་ག་བ་བག་

ཏ་ཉ་བའ་ཉན་མངས་པའ་སབས་ཀས་དབ་བས་བརད་ཁ་བཞ་སང་ངམ་བ་

བ་མཐའ་ལས་འདས་པར་འགར་ར། །གཞང་འགའ་ཞག་ལས། ཆགས་

སགས་ཉན་མངས་དག་པ་འད། །མདར་བསས་ནས་ན་ག་རམ་བཞན། །

པདའ་སབས་ལ་སགས་པ་ཡ། །དཔ་དག་དག་གས་ཡང་དག་བསན། །ཞས་

པ་ན། ད་མ་རམ་དག་པད་ཡ། །སབས་སགས་དཔས་ན་རབ་བསན་ཏ། །

ཞས་པའ་འགལ་པར་གསལ་བས་མ་བཀལ་ལ། །གཉས་པ། སབ་པ་དང་

ལན་པའ་གང་ཟག་ན་ད་མ་དག་པ་འད་དག་གས་མ་དག་པ་ཉད་ད། །ཞས་

217རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ། །གང་ཟག་གང་ན་ལམ་ལ་མ་ཞགས་པའ་བས་པ་ས་སའ་ས་བ་རམས་

དང་ཉན་ཐས་དག་བཅམ་པ་དང་། དའ་ལམ་ལ་སབ་པ་དང་། བ་ལན་བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པ་རམས་ས། །ཇ་ལར་མ་དག་ཞ་ན་ག་རམ་

བཞན་ད་དང་པ་བཞ་དང་ད་ནས་གཉས་དང་ད་ནས་གཅག་དང་ད་ནས་

གཉས་ཀས་ས། །ད་ལ་བས་པ་ལ་ཡང་ཁམས་གང་མ་གཉས་ཀ་རད་ལ་

དག་གསམ་ག་བག་ལ་ཉལ་གསམ་ཡད་པ་ལ་འདད་པ་ལ་འདད་པའ་རན་

ལ་ད་དག་ག་ཀན་ནས་ལང་བ་དག་པའ། །ཉན་རང་ག་དག་བཅམ་པའ་རད་

ལ་ལ་པའ། །སབ་པ་ལ་རམ་པ་གཉས་ཏ། ས་ས་ས་བ་དང་། འཕགས་པའ། །

དང་པ་ལ་དག་པ་དང་། གཉས་པ་ལ་བདན་པ་ས་འད་དག་ན་དམན་པའ་གང་

ཟག་ག། མཐར་མ་ཐག་པ་དང་མཐར་ཐག་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ལ་

བརད་པ་དང་དག་པའ། །ཅ་སབ་པ་འད་དག་རན་འད་དག་ཁ་ན་ལ་ཡད་ཀ་

གཞན་ལ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། མ་ཡན་ཏ་རན་འད་ལ་སབ་པ་ད་དང་ད་དག་

ཡད་ཅས་མ་ལན་རམ་གཅད་ད་ཡན་ག་འད་དག་ཁ་ན་ལ་ཡད་ཅས་གཞ་

གཞན་ལན་རམ་གཅད་ད་དང་ད་དག་ཁ་ན་ལ་ཡད་ཅས་ཆས་གཞན་ལན་

རམ་གཅད་ན་མ་ཡན་ན། །གསམ་པ་དཔ་དང་ཆས་མཐན་སར་བ་ལ་གཉས་

ཏ། དཔ་ས་སའ་ཆས་མཐན། སའ་དན་བས་བའ། །དང་པ་ན་གལ་ཏ་སབ་

པ་དང་བསབ་བ་ད་དག་དཔ་དང་གང་ག་ས་ནས་ཆས་མཐན་ཞ་ན། ཇ་ལར་

པད་མ་གཙང་བའ་འདམ་ལས་སས་ཤང་གསར་པའ་ཚ་མདན་ད་གར་ན་

ཡད་དགའ་བ་དང་ཕ་ནས་རང་པ་ན་དགའ་བ་མད་པར་འགར་བ་ལར།

218 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འདད་ཆགས་བག་ལ་ཉལ་ཡང་ར་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་

ལས་སས་ཤང་འབས་བ་འདད་པ་མངན་ད་ར་བའ་དས་ན་དགའ་བ་དང་

ཕས་མ་དགའ་བ་པད་ད་བཞན་ན། །ཇ་ལར་སང་ར་ལ་ཆགས་པའ་སག་

ཆགས་སང་མ་ན་ཤན་ཏ་འཁགས་ཏ་མདང་གཞན་ལ་རག་ཅང་སག་བསལ་

བསད་པ་ལར་ད་བཞན་ད་ཞ་སང་བག་ལ་ཉལ་ལས་ཀང་ཞ་སང་མངན་ད་

ར་ས་བ་ན་རང་གཞན་ག་སང་ལ་སག་བསལ་སད་པར་བད་ད། །ཇ་ལར་

འབས་ལ་སགས་པའ་ནང་ག་སང་པ་ན་ཕ་རལ་ག་སན་པས་བསབས་པས་

མ་མཐང་བ་ལར། ད་བཞན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པའ་དན་མཐང་

བ་ལ། མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་ས་ངའ་སབས་ཀས་ཀང་བསབས་ས། །

ཇ་ལར་མ་གཙང་བས་ལས་ལ་གས་ན་ད་ང་བར་བད་པའ་མ་མཐན་པ་ས་

ཡད་ད་མ་འང་བ་ད་བཞན་ད་ཀན་ནས་ལང་བ་དག་པས་ཀང་ཆགས་པ་དང་

བཅས་པ་རམས་ཀ་འདད་པ་བསན་པའ་ར་ཡན་པ་ས་ཉས་སད་ལ་སར་

བའ་ཕར་མ་གཙང་བ་དང་འདའ། །ཇ་ལར་གཏར་ད་སས་པའ་ནར་ན་སས་

བསབས་པས་ད་ཡད་པར་མ་ཤས་པའ་མས་གཏར་མ་འཐབ་པ་ལར། ད་

བཞན་ད་ས་དག་རམས་ལ་ཡད་པའ་རང་བང་ཉད་ཀ་ཁམས་ཀང་མ་རག་པའ་

བག་ཆགས་ཀ་ས་ཡས་བསབས་པས་མ་མཐང་ང། །ཇ་ལར་ཨ་མ་ལ་སགས་

པའ་ས་བན་ལས་མ་ག་ལ་སགས་པ་རམ་གས་སས་པས་ས་བན་ག་ཤན་

པ་རམ་གས་གཅད་པ་ལར། ད་བཞན་ད་བདག་མད་པའ་ད་ཁ་ན་ཉད་མངན་

སམ་ད་མཐང་བའ་མཐང་ལམ་རམ་གས་སས་པ་ཡས་ཀང་མཐང་སང་ག་

219རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཉན་མངས་པ་རམས་ན་རམ་གས་ལག་པར་འགར་ར། །འཕགས་པའ་ལམ་

ཞས་པ་མཐང་ལམ་དང་འབལ་བ་ལས་འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བས་མཚན་པ་

ཉན་མངས་པ་རམས་ཀ་སང་པ་ས་རགས་པ་མཐང་སང་རམས་བཅམ་པ་

རམས་ཀ་ལག་མ་སམ་ལམ་ག་ཡ་ཤས་ཀ་སང་བ་སམ་སང་ག་ཉན་མངས་

པ་ན་ཇ་ལར་གས་རལ་ཞང་རང་པ་དག་དང་མཚངས་པར་བསན་ཏ་རགས་

པ་ཟད་པའ་ལག་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །མ་དག་ས་བདན་ལ་བརན་པའ་ད་མ་

རམས་ན་རང་ལ་ཡད་པའ་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་ལ་བསབས་པས་བད་མད་

ཀ་མངལ་སབས་ཀ་ད ་མས་ད་ན་ཡད་པའ་ས་བདག་ལ་སབ་པ་དང་

མཚངས་ལ་མངལ་ག་ད་མ་བལ་བ་དང་འད་བར་ད་མ་ད་དག་ལས་གལ་བ་

ན་ས་བརད་པ་ལ་སགས་ས་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་རམ་པར་སན་པ་ས་རན་

མ་འཆད་པ་ན་ལས་ལ་མ་སས་པ་བཞན་ན། །དག་པ་ས་གསམ་དང་རས་

ས་འབལ་བའ་ད་མ་རམས་ན་འབད་རལ་མད་པར་སང་ནས་པས་གསར་ལ་

ས་འདམ་ཅང་ཟད་ཀས་གས་པ་བཞན་ད་ཤས་པར་བ་ས་གཉན་པ་ན་བདག་

ཉད་ཆན་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སམ་པའ་ལམ་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་

འཛན་གས་ན་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་གཞམ་ཞང་སང་བར་བ་བ་ཡན་ན། །

ད་ལ་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་ན་འདར་སམ་ལམ་ཆན་པའ་ཆན་པ་ཡན་

ཅང་དའ་བར་ཆད་མད་ལམ་གས་སམ་སང་ཆང་ངའ་ཆང་ངའ་ས་བན་སང་

ལ་རམ་གལ་ག་ལམ་གས་བག་ཆགས་སམ་གནས་ངན་ལན་སང་བར་བད་

ད། །ཁ་ཅག་གཉན་པ་བཏགས་པ་བ་བཞན་ཞས་གསངས་པ་ན་མ་འཐད་ད།

220 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འད་ཡ་སམ་སང་དག་པ་ལ་གཉན་པ་མད་པར་ཐལ། ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་

འཛན་ན་གཉན་པ་མ་ཡན་ལ་ད་ལས་གཉན་པ་གཞན་མད་པའ་ཕར་ར། །

ཡང་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་ད་སབ་པའ་ལམ་མཚན་ཉད་པ་མ་ཡན་པར་

འགར་ཏ། སང་བའ་གཉན་པ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཁབ་པ་ན་དག་གསལ་

གཉན་པའ་ཕགས་ཉད་ཀ་ཅས་པས་གབ་བ། །གང་དག་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་

འཛན་ན་རན་མཐའ་ཡ་ཤས་ཁ་ན་ཡན་པར་སམས་པ་ན་བ་གས་དམན་པ་

ཡན་ཏ། གབ་པའ་མཐའ་ལས། སད་རའ་བར་ཆད་བརད་ཟད་པ། །དག་

བཅམ་ཉད་ལ་ཞགས་པ་ཡན། །དག་པའ་བར་ཆད་མད་ལམ་ཡང་། །ད་ན་ར་

ར་ལ་བ་ཡན། །ཞས་པ་ལར། སམ་ལམ་ཆན་པའ་ཆན་པ་ཐམས་ཅད་ར་ར་

ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་ཡན་པ་མ་རགས་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་སའ་དན་

བས་བ་ན་ད་ལར་འདད་ཆགས་ལ་སགས་པའ་སབ་པའ་ད་མ་དག་ན་པད་

ལ་སགས་པའ་དཔ་དག་དང་མཚངས་ས། །ཞས་པའ། །གལ་ཏ་ད་དག་

བསབ་བ་སབ་བད་ས་སར་ངས་པ་ཡན་ནམ་འན་ཏ་ཐམས་ཅད་ལ་ཐམས་

ཅད་ཀས་སབ་པ་ཡན། དང་པ་ལར་ན་འདད་ཆགས་བག་ལ་ཉལ་གས་ཆས་

ས་ལ་སབ་ཀ་གཞན་ལ་མ་སབ་པའ་ངས་པ་ཅ་ཞག་ཡད། གཉས་པ་ལར་ན་

དཔ་ལ་བསབ་བ་སབ་བད་ངས་པ་ཡད་ལ་དན་ལ་མད་པས་དཔ་དན་མ་

མཚངས་པར་འགར་ར་ཞ་ན། ཐམས་ཅད་ཀས་ཐམས་ཅད་ལ་སབ་པས་

ཉས་པ་དང་པ་མད་ལ་དཔ་དན་མ་མཚངས་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། ས་སར་

ངས་པའ་ཆ་ནས་དཔར་མ་ལན་ག་མངན་ད་གར་ན། ཡད་དགའ་བ་ལ་

221རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སགས་པ་སབ་བད་ཀ་དཔ་དང་། འཇག་རན་ན་དཔ་ཟ་མད་པ་ལ་སགས་

པའ་བསབ་བའ་དཔར་བཀད་པ་ཡན་ཏ། ཇ་ལར་བམ་པ་དང་ས་ལས་ཅན་

དང་ད་མ་ཡན་པ་མ་འད་ཡང་བས་པ་དང་མ་རག་པར་འད་བས་དཔར་བས་

པ་བཞན་ན། །དཔ་དང་དན་བདག་ཉད་ཐམས་ཅད་ཀས་འད་བ་ན་གང་ནའང་

མད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་བསབ་བའ་རང་བཞན་ལ་གསམ་ས། དན་ག་

དངས་པ་དགད། ད་དག་དཔ་དང་སར། དཔ་དང་དན་ག་ཆས་མཐན་ན། །

དང་པ་ན། རང་བཞན་རམ་པ་གསམ་གས་བསས་པའ་ཁམས་ན་སངས་

རས་ལ་སགས་པའ་དཔ་དག་དང་ཆས་མཚངས་པར་རགས་པར་བའ། །

རང་བཞན་གསམ་པ་གང་ཞ་ན། ཁམས་འདའ་རང་བཞན་གསམ་ན་ཆས་

ཀ་ས་དང་ད་བཞན་ཉད་དང་རགས་ཀང་ས་ད་ལར་གསམ་མ། །གཉས་པ་ན།

གསམ་པ་ད་དག་ན་དཔ་དང་པ་གསམ་དང་ད་ནས་གཅག་དང་ཕ་མ་ལ་

རམས་ཀས་ན་རམ་པ་ལར་ཤས་པར་བའ། །གསམ་པ་ལ་གསམ་ས། ཆས་

ས་དང་། ད་བཞན་ཉད་དང་། རགས་ཀ་ཆས་མཐན་ན། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ།

ཆས་ས་ངས་གཟང་། དའ་ཆས་མཐན་ན། །དང་པ་ན། ཆས་ཀ་ས་ན་རགས་

པ་དང་། བསན་པ་རམ་པ་གཉས་ས་ཤས་པར་བ་ས་ཞས་པའ། །ད་ལ་དང་པ་

ན་སམས་ཀ་རང་བཞན་གས་སང་པའ་ཆས་དབངས་ཤན་ཏ་ས་གདད་མ་

ནས་ད་མ་མད་པའ་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་དབར་མད་པའ། །ད་

ཡང་ད་བཞན་གཤགས་པ་རམས་ཀ་ས་ས་རང་ག་རག་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་

རགས་པར་བ་བ་ཡན་པའ་ཕར་རགས་པའ་ཆས་སའ། །ཆས་ས་ད་རགས་

222 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་ར་མཚན་ར་མཐན་པ་ན་བསན་པའ་ཆས་ས་ས་ད་ལ་ཡང་ཟབ་པ་སང་

པ་ཉད་ཀ་ཚལ་སན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ས་སད་དང་ཀན་རབ་ཀ་བདན་

པའ་དབང་ད་བས་ནས་མད་དང་དབངས་ཀས་བསད་པའ་ས་ལ་སགས་པ་

གསང་རབ་ཡན་ལག་བཅ་གཉས་ཀས་བརད་བ་ར་ཆ་བ་རམ་པ་ས་ཚགས་

ཀ་ཚལ་སན་པ་ས་གཉས་ས། །གསང་རབ་ཡན་ལག་བཅ་གཉས་ན་བརད་

སང་པའ་འགལ་པ་ལས། མད་ས་དབངས་བསད་ལང་བསན་དང་། །ཚགས་

བཅད་ཆད་བརད་རགས་པ་བརད། །ད་ལར་བང་དང་གང་གཞ་དང་། །ཤན་

ཏ་རས་པ་སས་རབས་བཅས། །གཏན་ལ་ཕབ་དང་རད་བང་ཆས། །ད་ལར་

ཡན་ལག་བཅ་གཉས་གསངས། །ཞས་འབང་ང། །ད་ལ་མདར་བསན་པའ་

ཚལ་གས་རང་པར་གསངས་པ་ན་མདའ་སའ། །ད་ཉད་དབ་དང་མཐར་

ཚགས་ས་བཅད་པས་གསངས་པའམ་དང་དན་སན་པ་ན་དབངས་ཀས་

བསད་པའ། །ཉན་ཐས་འདས་པ་དང་འབང་བ་ལང་སན་པའམ་ཡང་ན་ངས་

དན་སན་པ་ན་ལང་བསན་པའ། །ར་བ་གཉས་པ་ནས་དག་པའ་བར་ག་

ཚགས་ས་བཅད་པར་སར་ནས་གསངས་པ་ན་ཚགས་ས་བཅད་པའ། །གང་

ཡ་རངས་ནས་བརད་པ་ན་ཆད་ད་བརད་པའ། །བང་བ་དང་བཅས་པའ་

བསབ་པ་བཅས་པའ་གསངས་པ་ན་གང་གཞའ་སའ། །དཔ་དང་བཅས་པར་

གསངས་པ་ན་རགས་པ་བརད་པའ། །སན་ག་སར་བ་དང་ལན་པ་ན་ད་ལ་

བ་བང་བའ། །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་དང་ལན་པ་ན་སས་པའ་

རབས་ཀ་སའ། །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ས་སད་དང་ལན་པ་ན་ཤན་ཏ་རས་

223རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ། །རམ་པར་འཐག་པ་དང་མཚངས་བལ་ཡང་ད་ཡན་ན། །ཉན་ཐས་དང་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་སངས་རས་རམས་ཀ་ང་མཚར་རད་ད་བང་

བའ་ཆས་བསན་པ་ན་རད་ད་བང་བའ། །གང་ད་ཆས་ཀ་མཚན་ཉད་ཕན་ཅ་

མ་ལག་པར་བསན་པ་ན་གཏན་ལ་ཕབ་པ་བསན་པའ་སའ། །ད་དག་ས་སད་

གསམ་གས་བསས་པའ་ཚལ་ན་མད་དང་དབངས་ཀས་བསད་པ་དང་ལང་

ད་བསན་པ་དང་ཚགས་ས་བཅད་པ་དང་ཆད་ད་བརད་པ་དང་ལ་ན་ཉན་

ཐས་ཀ་མད་ས་ཡན་ལ། ཤན་ཏ་རས་པ་དང་རད་ད་བང་བ་ན་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་ས་སད་ཡན་ལ་མད་ས་ཡན་ན། །གཏན་ལ་ཕབ་པར་བསན་པ་

ན་གཉས་ཀའ་མངན་པའ་ས་སད་ད། །གང་གཞ་དང་རགས་པ་བརད་པ་དང་

ད་ལ་བ་བང་བ་དང་སས་པའ་རབ་དང་བཞ་ན་གཉས་ཀའ་འདལ་བ་ཡན་ལ།

དའང་ས་མ་གཉས་ཉན་ཐས་དང་ཕ་མ་གཉས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འདལ་

བའ་ས་སད་ཡན་ཞས་གསངས་ས། །གཉས་པ་དའ་ཆས་མཐན་ན། རགས་

པའ་ཆས་ས་འད་ལ་འཇག་རན་ན་དཔ་གཞན་ན་འགའ་ཡང་མ་དམགས་

ཤང་མད་པས་ཁམས་ཆས་ཀ་ས་ན་པདའ་ནང་ག་ད་བཞན་གཤགས་པ་

ཉད་དང་འད་བ་ཉད་ད་བསན་པ་ཡན་ཏ་གཉས་ཀ་ཡང་འཇག་རན་ལས་

འདས་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །བརད་བ་ཕ་མ་ཟབ་མའ་ཚལ་བསན་པ་ན་སང་

ར་མངར་བར་ར་གཅག་པ་བཞན་ཏ་སང་པ་ཉད་ད་ར་གཅག་པར་སན་པའ་

ཕར་ར། །ར་ཆ་བ་སད་པ་རམ་པ་ས་ཚགས་པའ་ཚལ་བསན་པ་ན་འབས་བ་

ས་ཚགས་པའ་སན་པའ་སབས་ནས་སང་པ་ནས་དང་འབས་ལ་སགས་པ་

224 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བང་བ་བཞན་ད་བརད་བ་ཀན་རབ་ས་ཚགས་པ་སན་པར་ཤས་པར་བའ། །

ད་ལར་དཔ་རམ་པ་གསམ་གས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཁམས་སམས་

ཅན་མཐའ་དག་ལ་ཁབ་པར་ཡད་པའ་ཕར། མད་ལས། སམས་ཅན་འད་

དག་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ན་ཞས་གསངས་ཏ། སམས་

ཅན་ག་ཁམས་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ས་ལས་ཕ་རལ་ད་གར་པ་

ན་འགའ་ཡང་མད་ད་ནམ་མཁའ་ཁམས་ལས་གཟགས་བཞན་ན། །རན་

ལས། ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་རག་ཏ་ཀན་སང་འདད། །ད་བཞན་འད་ན་རག་ཏ་

ཀན་སང་འདད། །ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་གཟགས་རམས་ཀན་སང་བ། །ད་

བཞན་འད་ཡང་སམས་ཅན་ཚགས་ཀན་སང་། །ཞས་ས། །གཉས་པ། ད་

བཞན་ཉད་ཀ་ཆས་མཐན་ན་ད་བཞན་ཉད་འད་མ་དག་པ་དང་དག་མ་དག་

གཉས་ཀ་དང་ཤན་ཏ་དག་པའ་གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ད་རང་བཞན་

གཞན་ད་འགར་བ་མད་པ་དང་རང་བཞན་གས་བཟང་ཞང་དག་བ་དང་ད་མ་

གདད་མ་ནས་རམ་པར་དག་པའ་ཕར་གསར་ག་གཟགས་རང་བཞན་

གཞན་ད་མ་འགར་ཞང་ང་བ་བཟང་ལ་ད་མས་དག་པ་དང་མཚངས་པར་

བརད་པ་ཡན་ན། །དས་ན་གསར་ག་དཔ་ན་འགར་བ་མད་པའ་ད་བཞན་

ཉད་ད། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་དབར་མད་པའ་ཕར་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་སང་པ་ཅན་ད་བསན་པ་ཡན་ཏ། འཇམ་དཔལ། ད་ལ་ད་བཞན་

གཤགས་པ་ན་བདག་ག་ཉ་བར་ལན་པའ་གཞ་ར་ཡངས་ས་མཁན་པ་

བསང་བ་མཛད་ད། བདག་རམ་པར་དག་པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རམ་

225རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པར་དག་པར་རགས་ས། །བདག་རམ་པར་དག་པ་གང་ཡན་པ་དང་སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་རམ་པར་དག་པ་གང་ཡན་པ་འད་ན་གཉས་ས་མད་ད་

གཉས་ས་བར་མད་ད། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་ད་བཞན་ཉད་དབར་མད་ད་ཡད་

པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ཡན་ན།

སམས་ཅན་དང་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཉད་ལ་ཁད་པར་ཅ་ཡད་ཅ་ན་ད་དག་

ག་རང་བཞན་དབངས་དང་ཡན་ཏན་དབར་མད་པའ་ད་བཞན་ཉད་ལ་ཁད་

མད་ཀང་ག་བར་ག་སབ་པས་མ་དག་པ་དང་དག་པ་ལ་སམས་ཅན་དང་ད་

བཞན་གཤགས་པ་ཞས་ཐ་སད་བས་ཏ་ད་མ་མ་དག་པ་ན་ད་བཞན་ཉད་མ་

རགས་ལ་དག་པ་ན་མངན་སམ་ད་རགས་པའ་ཕར་ཏ། རམ་འགལ་ལས།

གཤགས་པ་རགས་པའ་དན་ཕར་ར་ཞས་བཤད་པ་ལར་ར། །རན་ལས། ད་

བཞན་ཉད་འད་ཐམས་ཅད་ལ། །ཁད་པར་མད་ཀང་དག་གར་པས། །ད་

བཞན་གཤགས་ཉད་ད་ཡ་ཕར། །འག་ཀན་ད་ཡ་སང་པ་ཅན། །ཞས་པ་

དང་། སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས་ཀང་། བང་ཆབ་རང་མན་ཉ་བའང་མན། །

འག་མན་འང་བའང་མ་ཡན་ཞང་། །ཉན་མངས་གཟབ་གར་འད་ཉད་ལ། །

མཐང་བ་དང་ན་མ་མཐང་ཡན། །ཞས་ས།། གསམ་པ་རགས་ཀ་ཆས་

མཐན་ལ་གཉས་ཏ། རགས་གཉས་ཀ་ང་བའ་ཆས་མཐན། འབས་བ་ས་

གསམ་ག་ཆས་མཐན་ན། །དང་པ་ན། འབས་བ་རམ་པར་དག་པའ་ས་

གསམ་འབང་ད་རང་བའ་སངས་རས་ཀ་རགས་ད་ཡང་རམ་པ་གཉས་ས་

ཤས་པར་བ་ས། ཇ་ལར་ན་ས་འག་ག་གཏར་རལ་བས་མ་བསབས་པ་རང་

226 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཞན་གས་གནས་པ་བཞན་ད་ཐག་མ་མད་པའ་དས་ནས་འབད་རལ་གས་

གསར་ད་མ་བསབས་པར་རང་བཞན་གས་གནས་པ་དང་འབས་བ་དང་

བཅས་པའ་ཤང་སས་བའ་རལ་བས་གསར་ད་བསད་པ་བཞན་ད་ཐར་པའ་

རར་གར་པའ་དག་བ་སས་བའ་རལ་བས་གསར་ད་ཡང་དག་པར་བངས་

པ་ས་ས་མ་ནས་པ་ཙམ་པ་ལས་ཕ་མ་ནས་པ་མཐ་ཅན་ད་བས་པས་མཆག་

ཉད་ད། །མད་ལས་ཀང་། ཐག་མ་མད་པའ་དས་ཀ་ཁམས། །ཆས་རམས་

ཀན་ག་གནས་ཡན་ཏ། །ད་ཡད་པས་ན་འག་ཀན་དང་། །མ་ངན་འདས་པ་

ཐབ་པ་ཡན། །ད་ལ་ཐག་མ་མད་དས་ཞས་པ་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་

སང་པ་ལ་ཐག་མའ་མཐའ་མད་པ་ས་སན་ག་མཐའ་མ་དམགས་ས། །ཞས་

ས། །ཁམས་ཞས་པ་ན་སམས་ཅན་ལ་ཡད་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་

པ་ས། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་གང་ལགས་པ་འད་

ན་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཆས་ཀ་སང་པ་རང་བཞན་གས་ཡངས་ས་

དག་པའ་སང་པའ། །ཞས་ས། །ཆས་རམས་ཀན་ག་གནས་ཡན་ཏ་ཞས་པ་

ན་འཁར་འདས་ཀ་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་རན་ད་གར་པ་ས། བཅམ་ལན་འདས་

དའ་སད་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་འབལ་བ་རམ་པར་དབ་བ་

མད་པ་བལ་མ་ཤས་པ་འདས་མ་བས་ཀ་ཆས་རམས་ཀ་གནས་དང་གཞ་

དང་རན་ལགས་ལ། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་

འབལ་བ་རམ་པར་དབ་བ་མད་པ་དང་བཅས་པའ་ཆས་བལ་མ་ཤས་པ།

འདས་བས་ཀ་ཆས་རམས་ཀའང་གནས་དང་གཞ་དང་རན་ལགས་ས། །

227རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཞས་ས། །ད་ཡད་ན་ན་འག་ཀན་དང་ཞས་པ་ན་ད་ཉད་ལ་ད་མ་ག་བར་བ་

བརན་ཞང་དས་འཁར་བར་འཁར་བའ་ཕར་ར། ། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་མཆས་ན་ད་ལ་འཁར་བ་ཞས་ཚག་གས་བཏགས་པ་

ལགས་ས། །ཞས་ས། །མ་ངན་འདས་པའང་ཐབ་པར་འགར་ཞས་པ་ན་ད་

ཉད་ཡད་ན་འཁར་བའ་སག་བསལ་ལ་ས་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་

ཡན་ཏན་འདད་པ་ལ་སགས་པ་བང་ལ། ད་ལས་དའ་ཐབས་ལ་ཞགས་ནས་

ད་མ་ག་བར་བ་སངས་པ་ན་རམ་པར་དག་པར་འགར་བའ་ཕར་ཏ། བཅམ་

ལན་འདས་གལ་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་མ་མཆས་ན་སག་

བསལ་ལའང་ཡད་འབང་བར་མ་འགར་ཞང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་འདད་

པ་དང་དན་ད་གཉར་བ་དང་སན་པར་ཡང་མ་འགར་ར། །ཞས་ལག་པའ་ས་

ནས་གསངས་ས། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། ར་དང་འབས་བའ་ངས་པ་དང་།

དཔ་དང་ཆས་མཐན་སར་བའ། །དང་པ་ན། རང་བཞན་ད་གནས་པ་དང་

སབ་པ་ལས་བང་བའ་རགས་འད་གཉས་ལས་འབས་བ་རགས་པའ་སངས་

རས་ཀ་རམ་པར་དག་པའ་ས་གསམ་ཐབ་པར་འགར་བས་ད་དག་ག་ར་

ཡན་པར་འདད་པ་ཡན། དས་ན་ཁམས་སམ་རགས་ན་ར་ཡན་ན། །རགས་

གང་ལས་འབས་བ་ས་གང་ཐབ་ཅ་ན་དང་པ་རང་བཞན་ད་གནས་པས་ས་ན་

དངས་པ་ང་བ་ཉད་ཀ་ས་ཐབ་ས་སར་ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་

ཡད་ན་དའ་ད་མ་སངས་པས་རམ་པར་དག་པར་གར་པའ་ཆས་ཀ་སར་

གནས་གར་པ་འཐབ་པའ་ཕར་ར། །བ་གས་ཆན་པ་ཁ་ཅག་ན་ར། སང་པ་

228 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཉད་ལ་དམགས་པའ་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པ་ལ་གམས་པས་རམ་པར་

མ་རག་པའ་ཤས་རབ་ས་བས་ཡ་ཤས་ཀ་རར་བཏགས་པ་ཡན་ཞས་

གསངས་པ་ན་མ་འཐད་ད། འགལ་པ་ལས། ད་བཞན་གཤགས་པས་ན་

སངས་རས་ཀ་ས་རམ་པ་གསམ་རབ་ཏ་ཕ་བ་ཡན་ཏ། དས་ན་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཁམས་ན་ད་ཐབ་པའ་ར་ཡན་པས་འདར་ཁམས་ཀ་དན་ན་

རའམ་དན་ཏ་ཞས་རར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ། སར་རང་བཞན་ད་

གནས་པའ་རགས་ཡད་ན་ཕས་རམ་པར་དག་པའ་ཆས་ས་འབང་ད་རང་ལ་

སར་རགས་མད་ན་ཕས་སངས་རས་ཀ་ས་ད་འབང་ད་མ་རང་བས་ཕ་མ་

ས་དའ་རས་ས་འག་ལག་བས་པར་འདག་པའ་ཕར་ར། །རགས་པའ་དབང་

ཕག་གས། གང་ཞག་ཡད་ན་གང་གར་པ། །ད་ལས་གཞན་པ་ད་ཡ་རར། །

རག་པ་ཡན་ན་ཐམས་ཅད་ལ། །ར་རམས་ཐག་པ་མད་པར་འགར། ། ཞས་

དས་ན་གནས་འགར་ག་ར་ཡན་ན། །གཉས་པ་རས་འགར་ག་རགས་ཀས་

ན་ཕ་མ་གཟགས་ཀ་ས་གཉས་ཐབ་པ་ས་ཐར་པའ་རར་གར་པའ་དག་བ་

བསབས་ཤང་སན་ལམ་བཏབ་པས་སངས་རས་པའ་ཚ་གདལ་བ་ཉ་བ་དང་

རང་བ་ལ་གཟགས་ས་གཉས་ས་སང་བའ་ཕར་ར། །སད་འཇག་ལས། ཡད་

བཞན་ནར་བ་དཔག་བསམ་ཤང་། །ཇ་ལར་ར་བ་ཡངས་སང་བ། །ད་བཞན་

གདལ་བའ་སན་ལམ་ག། །དབང་གས་རལ་བའ་སར་སང་ང་། །ཞས་ས། །

གཉས་པ་ལ། འབས་བ་དང་ང་བ་ཉད་ཀ་ས་ཡན་ཏན་གས་མཛས་པ་ན་རན་

ཆན་ག་ས་རང་བང་དང་འད་བར་ཤས་པར་བ་ས་གདད་མ་ནས་རང་བཞན་

229རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གས་གབ་པའ་རན་གས་གསར་ད་བས་པ་མན་པའ་ཕར་དང་། སབས་ལ་

སགས་པའ་ཡན་ཏན་རན་པ་ཆ་ལ་བ་རམས་ཀ་རན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །

ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་རགས་པར་ལངས་སད་པའ་ལངས་སད་རགས་

པའ་ས་ན་ཆས་ཆན་པ་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ཀ་རལ་སད་ཆ་བ་ལ་ལངས་

སད་པ་དང་ལན་པའ་ཕར། འཁར་ལས་སར་བའ་རལ་པ་གང་བཞའ་འབར་

པ་ལ་ལངས་སད་པ་བཞན་ན། །སལ་པའ་ས་ན་ལངས་སད་རགས་པའ་

སའ་དབང་གས་གདལ་བའ་བ་ངར་དའ་གཟགས་བརན་ཤར་བའ་ཚལ་

གས་ན་རང་བཞན་ཡན་པའ་ཕར། གསར་ལས་བས་པའ་བཅས་མའ་

གཟགས་ལ་བའ། །ད་ལར་ན་དཔ་ལག་མ་ལས་སངས་རས་ཀ་ས་རམ་པ་

གསམ་ས་བའ་རགས་ཡད་པའ་ཕར་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་བསན་པ་ཡན་ཏ། འགལ་པ་ལས། ཆས་ཀ་ས་

ལར་ར་ཆ་བ་ད་ས་དང་དབར་མད་པའ་མཚན་ཉད་ངས་པའ་རགས་ཀ་རང་

བཞན་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ད་ཡང་ཐམས་ཅད་ཀ་ཚ་ཐམས་

ཅད་ལ་ཁད་པར་མད་པའ་ཚལ་ད་ཡད་ད་ཞས་བ་བར་ན་ཆས་ཉད་ཚད་

མར་བས་ནས་ལ་བར་བ་ས། ཇ་སད་ད། རགས་ཀ་བ་འད་ན་ཆས་རམས་

ཀ་ཆས་ཉད་ད། ད་བཞན་གཤགས་པ་རམས་བང་ཡང་རང་མ་བང་ཡང་

རང་ས་སམས་ཅན་འད་དག་ན་རག་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་

ན་ཞས་ཤས་བད་དང་བཅས་པ་གསངས་པ་བཞན་ན། །ད་ལར་ན་རང་

བཞན་གསམ་གས་བསས་པའ་དན་དག་ལས་ཆས་ཀ་ས་དང་ད་བཞན་

230 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཉད་དང་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་རགས་གསམ་ན་ས་ཇ་བཞན་ད་སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་ཡད་ལ་ཆས་ཀ་སའ་ར་མཐན་པར་ཟབ་པ་དང་

ར་ཆ་བར་སན་པ་གཉས་དང་རགས་ཀ་འབས་བ་ས་གསམ་ན་འབས་བའ་

ས་ན་ཡད་པ་བསན་པ་ཡན་ལ། ད་དག་སམས་ཅན་ལ་ཡད་པ་དང་ཡད་ཀང་

སབ་པས་བསབས་པ་ན་གསང་རབ་གཉས་ཀ་བདག་རན་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་

སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་གཉས་དང་། ས་གཉས་འབང་བའ་བདག་པ་ཡ་

ཤས་བཞ་ཡད་པས་ད་ལར་གསངས་ཏ་ཡ་ཤས་ད་དག་ད་མ་ག་བར་བས་

དག་པ་ན་དའ་དབང་གས་གདལ་བ་ལ་གསང་རབ་གཉས་དང་ས་གཉས་ས་

སང་བ་འབང་བའ་ཕར་ར། །ང་བ་ཉད་ཀ་ས་ན་ཆས་ཀ་ས་དང་དན་གཅག་

ཡན་ཅང་རས་འགར་ག་རགས་ན་རན་གས་རགས་གསར་ད་བསབས་པ་

ཡན་པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་བད་ད་མད་ད། །གཉས་པ་ཁམས་

ཇ་ལར་རགས་པའ་ཚལ་ལ་གཉས་ཏ། གང་ཟག་གཞན་གས་རགས་པའ་

ཚལ། ཐག་ཆན་འཕགས་པས་རགས་པའ་ཚལ་ལ། །དང་པ་ལ་ཐ་དད་པས་

སའ་ཚལ་ད་རགས་པ་ན་རང་བང་ཞས་པ་སངས་རས་ཏ་ད་ཡང་གཞའ་

དས་ས་རན་གས་གསར་ད་མ་བསབས་པར་གདད་མ་ནས་ཡད་པ་ཡན་ལ་

འབས་བའ་དས་ས་སབ་དཔན་གཞན་ག་གདམས་ངག་ལ་མ་ལས་པར་

རགས་པ་རང་བང་ད་ས་བའ་ཕར་རང་བང་ས། ལང་ལས། ང་ལ་སབ་དཔན་

འགའ་མད་ད། །ང་ན་རང་བང་སངས་རས་ཡན། །ཞས་ས། ། ད་རམས་ཀ་

དན་དམ་ས་ཞས་པ་ཁམས་ད་ས་སའ་ས་བ་དང་ཉན་རང་འཕགས་པས་ཇ་

231རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལར་རགས་པར་བ་ཞ་ན། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ངས་པའ་དན་ཅན་ག་

གསང་རབ་ལ་ཡད་ཆས་པའ་དད་པ་ཉད་ཀས་ས་ཙམ་ད་རགས་པར་བ་བ་

ཡན་ན། །མད་ལས། ཤ་རའ་བ། དན་འད་ན་ར་ཞག་ཉན་ཐས་དང་རང་

སངས་རས་རམས་ཀས་ཀང་རང་རང་ག་ཤས་རབ་ཀས་ཡང་དག་པར་

ཤས་པའམ་ལ་བའམ་བརག་པར་མ་ནས་ན། བས་པ་ས་སའ་ས་བ་དག་

གས་ལ་ཅ་སས་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ལ་དད་པས་རགས་པ་ན་མ་

གཏགས་ས། །ཤ་རའ་བ་དན་དམ་པ་ན་དད་པས་རགས་པར་བ་བ་ཡན་ན། །

ཤ་རའ་བ་དན་དམ་པ་ཞས་བ་བ་འད་ན་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ཀ་ཚག་བ་

དགས་ས། །ཞས་ས། །མང་བས་མངན་ད་མ་རགས་པ་ན་ས་ས་ས་བ་དང་

ཉན་རང་འཕགས་པ་དང་ཐག་པ་ལ་གསར་ད་ཞགས་པའ་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་རམས་ཀས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཁམས་བསལ་བཞག་ལས་

འདས་པ་མངན་སམ་ད་མ་རགས་ཏ་ད་ལ་ལས་ནས་བའ་མག་དང་མ་ལན་

པའ་ཕར་ར། །དཔར་ན། ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་འད་ཟར་རབ་ཏ་འབར་བ་

མག་མད་པས་ན་མངན་སམ་ད་མཐང་བ་མད་པ་བཞན་ན། །འགལ་པ་ལས།

མདར་བས་ན་གང་ཟག་བཞ་པ་འད་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་

མཐང་བ་ལ་མག་དང་མ་ལན་པར་རམ་པར་བཞག་པ་ཡན་ཏ། འད་ལ་ས། ས་

སའ་ས་བ་དང་། ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་དང་ཐག་པ་ལ་གསར་ད་

ཞགས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ས། ཞས་ས། །ད་ལ་ས་ས་ས་བ་རམས་

ན་བདག་དང་བདག་གར་འཛན་པའ་འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བ་དང་བཅས་པ་

232 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་། ཉན་ཐས་དང་རང་སངས་རས་ན་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་

གཙང་བ་དང་། བདག་དང་བད་བ་དང་། རག་པར་བསམ་པར་བ་བ་ཡན་པ་

ལས་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་མ་གཙང་བ་ལ་སགས་པར་བསམ་པ་དང་། ཐག་པ་ལ་

གསར་ད་ཞགས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ན་སང་པ་ཉད་ལ་སམས་

གཡངས་པའ་ཕར་ད་དག་གས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་མ་རགས་

ཏ། མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་འད་ན་

འཇག་ཚགས་ལ་ལ་བར་ལང་བ་རམས་དང་། ཕན་ཅ་ལག་ལ་མངན་པར་

དགའ་བ་རམས་དང་། སང་པ་ཉད་ལ་སམས་རམ་པར་གཡངས་པ་རམས་

ཀ་སད་ཡལ་མ་ལགས་ས། །ཞས་གསངས་ས། །སང་པ་ཉད་ལ་སམས་

རམ་པར་གཡངས་པ་ཡང་གང་དག་སར་ཡད་པའ་ཆས་དས་ཕས་རན་ཆད་

ཅང་ཞག་པ་ལ་མ་ངན་ལས་འདས་པར་འཛན་པ་དང་། གང་དག་གང་ཞག་

རགས་པར་བ་བ་དང་བསམ་པར་བ་བའ་སང་པ་ཉད་ན་གཟགས་ལ་སགས་

པའ་ཆས་ཅན་ལས་ཐ་དད་པའ་ཆས་ས་དམགས་པ་ས། ཟ་བ་སན་མ་ལས།

རལ་བའ་སས་པ་དངས་པ་རམ་པར་འཇག །སད་པ་ཐམས་ཅད་ཡང་ཡ་

སང་པ་ས། །ཉ་ཚའ་སང་པ་མ་སགས་ཅན་རམས་ཀས། །མཁས་པ་བས་པ་

དག་དང་རད་མ་བད། །ཅས་པའ་དན་ཁང་ད་མ་ཆད་པའ། །གཉས་པ་ཐག་

ཆན་འཕགས་པའ་རགས་པའ་ཚལ་ལ་གསམ་ས། རགས་བ་ཁམས་ཀ་

གནས་ལགས། རགས་པ་བ་ཡ་འཇག་ཚལ། མཐའ་དང་བལ་བའ་ར་མཚན་

ན། །དང་པ་ན། ཁམས་ད་བཞན་ཉད་འད་ལ་བསལ་བར་བ་བའ་སབ་པ་རང་

233རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཞན་པ་སར་ཡད་སང་ར་ཅ་ཡང་མད་ཅང་བཞག་པར་བ་བའ་སབས་

སགས་ཀ་ཡན་ཏན་སར་མད་གསར་ད་བསབ་བ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པས་

བསལ་བཞག་ག་མཐའ་ལས་འདས་པའ། །འདར་སབ་དཔན་ཆན་པ་དག་

འད་ལ་བསལ་བ་ཅ་ཡང་མད་ཅས་པ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པའ་ར་བ་གང་

ཟག་དང་ཆས་ས་འཛན་པ་ཡན་ལ་དའ་དམགས་པ་གང་ཟག་དང་ཆས་དན་

དམ་པར་བསལ་བར་བ་བ་སར་ཡད་ཕས་བསལ་བ་ཅ་ཡང་མད་ཅས་པ་དང་།

གཞག་པར་བ་བ་ཅང་ཟད་མད་ཅས་པ་སབས་ལ་སགས་པ་དག་པ་འཇག་

རན་པའ་རས་ཤས་ཀ་དམགས་པ་ས་མ་ལ་བ་ད་ཕས་བསད་མ་དགས་པར་

ཡ་ནས་ཡད་པའ་ཞས་གསངས་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། ག་བར་དག་གས་ཁམས་

སང་ཞས་པ་དང་། བ་མད་ཆས་ཀས་སང་མ་ཡན་ཞས་སབ་པས་སང་པ་

དང་ཡན་ཏན་གས་མ་སང་བར་བཤད་ལ། མད་ལས་ཀང་ད་ལར་བཤད་པ་

དང་མ་འགལ་བའ་ཕར་ར། །ཡང་ཁ་ཅག་ན་ར། བསལ་བ་ཅ་ཡང་མད་ཅས་

པ་སབ་པ་བདན་པའ་སང་པས་སང་ད་མད་པའ་ཕར་ས་འདགས་དང་བལ་

བའ་ཞས་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། སབ་པ་བདན་པས་སང་པ་བཞན་ད་ཡན་ཏན་

ཡང་བདན་པས་སང་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ན། ཡལ་མཐའ་གཉས་དང་

བལ་བའ་ཡང་དག་པ་ཉད་ལ་ཡལ་ཅན་མཉམ་པར་བཞག་པའ་ཤས་རབ་

ཀས་ཡང་དག་པར་ལ་ས་ཕན་ཅ་མ་ལག་པར་མངན་སམ་ད་མཐང་བའ། །ད་

ལ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་

ཀས་ལས་ཅན་མཐའ་དག་ག་ཆས་ཀ་ས་མངན་སམ་ད་མཁན་པའ་ཕར་

234 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ནམ་མཁའ་ལར་ར་ཆ་ཞང་ད་ལ་ལས་ནས་ས་བཅ་པའ་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཆས་ས་རགས་པ་ཡང་ཉ་ཚ་བའ་སམས་ཅན་ག་ཆས་ས་རགས་པ་

ཡན་པའ་ཕར་སན་ག་བར་ལ་ཤར་བའ་ཉ་མའ་འད་ལར་ར་ཆང་ས། མད་

ལས། སན་མཐང་མཁའ་ལ་ཉ་བཞན་འདར་ཁད་ཕགས་གཅག་བ་གས་ཅན། །

བ་མག་དག་པའ་འཕགས་རམས་ཀས་ཀང་རམ་པ་ཐམས་ཅད་མཐང་མ་

ལགས། །བཅམ་ལན་འདས་ཁད་ཆས་ས་གང་དག་བ་གས་མཐའ་ཡས་པ། །

ཤས་བ་མཐའ་མད་མཁའ་དབངས་ཁབ་པ་ད་དག་གས་ཀན་མཐང་། །ཞས་

ས། །འག་ནས་ཀང་། བཙས་པའ་ཁམ་ན་བ་ཆང་གས། །ཉ་མའ་གཟགས་

བཞན་འཕགས་པས་ཀང་། །ཞས་འཆད་པར་འགར་ར། །ད་ལར་རགས་པའ་

བད་ལས་ན་སམས་ཀ་ཡང་དག་པའ་དན་བསལ་བཞག་ག་མཐའ་ལས་

འདས་པ་མངན་སམ་ད་མཐང་ནས་ཁམས་ལ་སབ་པར་བད་པའ་ད་མ་ག་

བར་བ་ལས་རམ་པར་གལ་བར་འགར་ར། །ད་ཡང་མཐང་ལམ་ད་མཐང་

སང་དང་སམ་ལམ་ད་སམ་སང་དང་མཐར་ཕན་པའ་ལམ་ད་སབ་གཉས་

བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལས་གལ་བར་འགར་ར། །གསམ་པ་ན། སམས་

ཅན་ག་རད་ཀ་ཁམས་ད་ལ་ད་མ་སར་ཡད་པའ་རང་བཞན་བསལ་ད་མད་

ད་རམ་པར་དབ་བ་དང་བཅས་པ་ས་འབལ་ད་རང་བའ་མཚན་ཉད་ཅན་ག་

ག་བར་ག་ད་མ་དག་གས་གདད་མ་ནས་རང་བཞན་གས་སང་པའ་ཕར་ར། །

ཡང་སབས་སགས་ཡན་ཏན་སར་མད་བཞག་པར་བར་མད་ད་རམ་པར་

དབ་བ་མད་པ་ས་འབལ་ད་མ་རང་བའ་མཚན་ཉད་ཅན་བ་ན་མད་པའ་ཡན་

235རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཏན་ག་ཆས་ཀས་སང་པ་མན་ཞས་པ་གདད་མ་ནས་དབར་མད་ད་ཡད་

པའ་ཕར་ར། །མད་ལས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ན་རམ་པར་

དབར་ཡད་པ་བལ་ཤས་པ་ཉན་མངས་པའ་སབས་ཐམས་ཅད་ཀས་ན་སང་

པ་ཡན་ལ་རམ་པར་དབར་མད་པ་བལ་མ་ཤས་པ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་

སངས་རས་ཀ་ཆས་གངའ་ཀང་ག་བ་མ་ལས་འདས་པས་ན་མ་སང་ང། །

ཞས་གསངས་ས། །གཉས་པ་ཁམས་བསན་པའ་དགངས་པ་ལ་གཉས་ཏ།

མདར་བསན། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས་ད་བ་ན།

བཅམ་ལན་འདས་ཀ་རལ་བའ་ཡམ་ད་དང་དར་ཤས་བའ་ཆས་ཐམས་ཅད་

ཀན་རབ་ཏ་སན་དང་ར་ལམ་དང་ས་མ་བཞན་ད་རན་པ་དང་། དན་དམ་

པར་ས་འགགས་ལ་སགས་པའ་རམ་པ་ཀན་གས་སང་པ་ཞས་གསངས་པ་

མ་ཡན་ནམ་ད་ལར་གསངས་ནས་ཡང་རད་བ་མའ་མད་དང་བསན་བཅས་

འདར་རལ་བ་རམས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སངས་རས་ཀ་སང་པ་

ཁབ་པར་ཡད་ཅས་ཅ་ས་གསངས་ཞས་པ་ད་དག་ས་ཕ་འགལ་བར་འགར་

ར་སམ་ད་བསམ་པའ། །གཉས་པ་དའ་ལན་ལ་ཉས་པའ་སན་ལ་ཡད་པའ་

གང་ཟག་ད་དག་ག་ཉས་པ་ད་སང་བའ་དན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་

པ་ཡད་པར་གསངས་ས། །ཞས་ས། །སན་ལ་པ་གང་ལ་ཡད་ཅ་ན་གང་དག་

ལ་ཞས་སར་བསན་པ་ས་གང་ཟག་གང་ཡང་རང་བ་ལའ། །སན་ལ་གང་ཞ་

ན། སངས་རས་ཀ་སང་པ་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་མ་ཤས་ན་

སམས་བསད་ས་བའ་གགས་བདག་ལ་བས་བང་ཆབ་ཐབ་པར་མ་ནས་

236 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སམ་ད་སམས་ཞམ་པ་དང་། སད་པ་ཉམས་ས་ལན་པའ་གགས་སམས་མ་

བསད་པའ་སམས་ཅན་དམན་པ་ལ་བརས་པ་དང་། ད་ཁ་ན་ཉད་ཡད་ལ་

བད་པའ་གགས་སབ་པ་ག་བར་བ་ལ་ཡང་དག་པ་མ་ཡན་པར་འཛན་ཏ་

སམས་ཅན་ག་རང་བཞན་ད་བདན་པར་ས་འདགས་པ་དང་། སབས་ལ་

སགས་པ་ཡང་དག་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ལ་སམས་ཅན་ག་རད་ལ་མད་

ཅས་སར་པ་འདབས་པ་དང་། ཕན་སམས་ས་བའ་གགས་བདག་ལ་ལག་

པར་ཆགས་པའ། །གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། གཞན་ད་

བདན་གཉས་གསངས་པའ་ཚལ་འདར་ཁམས་བསན་པའ་དགས་པའ། །

དང་པ་ན། རལ་བའ་ཡམ་ད་ཡང་དག་པའ་མཐའ་ས་དན་དམ་པའ་བདན་པ་

ན་འདས་བས་ཀ་ཆས་ས་བ་དང་འགགས་པ་དང་གནས་པ་ལ་སགས་པའ་

རམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་རང་བཞན་གས་དབན་ཞང་སང་པ་ས་ང་བ་གང་

དའང་མ་གབ་ལ། ཀན་རབ་ཏ་འདད་ཆགས་ལ་སགས་པའ་ཉན་མངས་པ་

དང་མ་དག་བ་ལ་སགས་པའ་ལས་དང་ད་དག་ག་རམ་པར་སན་པའ་འབས་

བའ་དན་རམ་སན་ག་ཕང་པ་ན་སན་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་བརད་ད། །ད་

དག་བཤད་པ་ཉན་མངས་པ་ན་ག་བར་ད་འབང་ཞང་སམས་ལ་ཁབ་པར་

བད་ལ་རང་བཞན་མ་གབ་པས་སན་དང་འདའ། །བ་བའ་ལས་ན་ཕན་ཅ་

ལག་ག་བས་བསད་ཅང་འཁལ་པའ་ཡལ་ཡན་པས་ར་ལམ་ག་ལངས་སད་

བཞན་ན། །ཉན་མངས་དང་ལས་གཉས་ཀ་རམ་པར་སན་པའ་འབས་བའ་

དན་ཟག་བཅས་ཀ་ཕང་པ་ན་རན་ལ་ལས་ཤང་ཡང་དག་པར་མད་པས་ས་

237རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མ་སལ་པ་བཞན་ད་བརན་པར་གསངས་ས། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས།

དགས་པ་སར་བསན། རམ་གཅད་དང་། ཡངས་གཅད་ཀ་དགས་པའ། །དང་

པ་ན། སར་རལ་བའ་ཡམ་རས་འབང་བསས་པ་གསམ་ད་ན། ད་ལར་ཆས་

ཐམས་ཅད་བདན་པ་གཉས་ཀ་ཚལ་ད་རམ་པར་བཞག་ནས་སར་ཡང་བ་

མའ་རད་ཀ་མད་དང་བསན་བཅས་འདར་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ཁམས་ཁབ་བད་ད་ཡད་པ་ཉད་ཅས་བསན་པ་ཡན་ན། །

དགས་པ་ཅའ་དན་ད་ཞ་ན། རམ་གཅད་ལ་ཉས་པ་ལ་དག་སངས་ནས་ཡངས་

གཅད་ལ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ལ་བསད་པའ་ཕར་ར། །རལ་བའ་ཡམ་དང་

འགལ་བར་མ་འགར་ཏ་ད་ལས་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་གས་སང་པར་

གསངས་པ་ན་འདར་བསན་པའ་ཆས་ཀ་ས་ཉད་ཡན་ལ། ཀན་རབ་ཏ་ཉན་

མངས་པ་དང་ལས་དང་ཕང་པ་རམས་སན་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་གསངས་

པ་ན་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པའ་ཆས་རམས་ག་བར་བ་ཡན་ག། སམས་ཀ་

རང་བཞན་མ་ཡན་པར་བསན་ལ་ད་ཉད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་

ཡན་ཏ། སམས་སབ་པ་དང་རང་བཞན་གས་བལ་བ་ན་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་ཡན་ཏན་གདད་མ་ནས་གབ་པའ་ཕར་ར། །ཡམ་ལས། སམས་ལ་

སམས་མ་མཆས་ཏ། སམས་ཀ་རང་བཞན་ན་འད་གསལ་བ་ལགས་ས་

ཞས་པའ་དན་ཡང་ད་ཉད་ཡན་ན། །དས་ན་མད་དན་ས་ཕ་མ་འགལ་ཞང་

དགངས་པ་མཐན་པ་ཉད་ཡན་ཏ་གཉས་ཀ་ངས་དན་ག་གསང་རབ་ཡན་

པའ་ཕར་ར། །འདར་བ་གས་ཀ་སལ་བ་མ་དམན་པའ་སས་བ་འགའ་ཞག་

238 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གཞན་ནས་སང་པར་བསན་པ་ན་ས་ཇ་བཞན་པ་མ་ཡན་ལ། འདར་ཁམས་

སངས་རས་ཀ་རར་ཡད་པར་བསན་པ་ཡང་དགངས་པ་ཅན་ཡན་པས་མ་

འགལ་ཏ། འད་ས་ཇ་བཞན་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འ་ན་དགངས་ཏ་གསངས་

པའ་དགངས་གཞ་གང་ཡན་ཞ་ན། ཡལ་སང་པ་ཉད་རར་མ་རང་ཡང་ཡལ་

ཅན་ཚལ་བཞན་ཡད་ལ་བད་པ་སངས་རས་ཀ་ར་ཡན་པ་ལ་དགངས་པས་

དགངས་གཞ་ད་ཡན་ན། །དགས་པ་ན་ཉས་པ་ལ་སང་བ་ཡན་ཞས་དགས་

པ་བརད་པའ་ཚལ་གས་ས་ཇ་བཞན་པ་བཀག་པས་དགངས་གཞ་ཟབ་མ་

དང་མདའ་དན་གཞན་མ་འགལ་བར་བསན་པའ་ཕར་དགངས་ཏ་གསངས་

པ་ཡན་ན་ཞས་སག་པར་མཛད་ད། །ད་ན་མ་འཐད་ད་དགས་པ་བརད་པས་

ས་ཇ་བཞན་པ་མ་ཡན་པར་འགར་ན་བད་བར་གཤགས་པའ་གསང་རབ་ལ་

དགས་པ་མད་པ་གང་ཞག་ཡད། རལ་བའ་ཡམ་ལས་ཀང་། བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་ཉད་ཡད་བཞན་ད་ཡང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡང་དག་པར་

རས་ས་མ་མཐང་ང་ཞས་གསངས་ན་ཇ་ལར་ས་ཇ་བཞན་པ་མ་ཡན། ཆས་

ཐམས་ཅད་སང་ཙམ་ད་ཡད་པ་ན་ཡམ་ལས་ཀང་མ་བཀག་ལ་རང་བཞན་

གས་སང་པར་གསངས་པ་ས་ཇ་བཞན་མ་ཡན་རང་བཞན་གས་མ་སང་པ་

འགའ་ཞག་ཡད་དགས་ན་ད་ཡང་བསན་པར་ནས་པ་མ་ཡན་ན། །ཡལ་སང་

པ་ཉད་བསད་བའ་འབས་བ་ལ་སད་བད་ཀ་ནས་པ་སར་བའ་ར་མ་ཡན་

ཡང་སར་སམས་ཀ་ཆས་ཉད་སང་པ་ཉད་ཡད་ན་ཕས་རམ་པར་དག་པའ་

ཆས་ས་འབང་ད་རང་བས་གནས་གར་ག་ར་ཡན་ཏ། མད་ལས། འདད་

239རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཁམས་ད་བཞན་ཉད་ཅས་པ་ནས་རག་ཅང་བརན་ལ་ཐར་ཟག་མ་

འགར་བའ་ཆས་ཅན་ག་དངས་པ་ཞག་ཡན་ག་དངས་པ་མད་པ་མ་ཡན་ན་

ན་ཐག་པ་ཆན་པ་འདས་ཀང་ལ་དང་མ་དང་ལ་མ་ཡན་ད་བཅས་པའ་འཇག་

རན་ཟལ་གས་མནན་ཅང་ངས་པར་མ་འབང་བ་ཞག་ན་ཞས་པ་དང་། དབ་

མ་ར་བ་ལས། གང་ལ་སང་པ་ཉད་རང་བ། །ད་ལ་ཐམས་ཅད་རང་བར་

འགར། །གང་ལ་སང་ཉད་མ་རང་བ། །ད་ལ་ཐམས་ཅད་རང་མ་འགར། །

ཞས་ས། །སར་ཡང་གསང་རབ་ནང་འགལ་བར་སང་ན་གང་ཡང་རང་བ་

གཅག་དགངས་པ་ཅན་ད་བཤད་པར་བ་བ་ཡན་ག་གཉས་ཀ་དགངས་པ་

ཅན་ད་བཤད་པས་ཅ་ཞག་བ། དས་ན་འད་དག་ན་དགངས་པ་ཅན་མ་ཡན་

ཏ། དངས་ཀ་དན་ལ་གནད་བད་མད་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་མད་གཞན་

ལས། ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་བསན་པ་དགངས་པ་ཅན་ད་གསངས་

པ་དང་དབ་མ་འཇག་པ་ལས་ཀང་ད་ལར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་

ལར་བཤད་པ་ན་རགས་པས་དཔད་བཟད་པའ་དན་མད་པ་ལ་དགངས་

ནས་བདན་པའ་རང་བཞན་ད་རག་པ་འགག་པའ་ཕར་གསངས་པས་ད་ཉད་

དགངས་པ་ཅན་ཡན་ཏ། ཇ་ལར་ཐག་པ་གཅག་ཏ་གསངས་པ་དང་བའ་དན་

ད་བསན་པ་བཞན་ན། །གཉས་པ་རམ་གཅད་ཀ་དགས་པ་ན། འད་ལར་ད་མ་

ག་བར་བ་ཡན་པ་དང་ཡན་ཏན་ཐག་མ་ནས་ཡད་པའ་ཁམས་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ལ་ཡད་པའ་ཚལ་ད་ན་མ་ཐས་པས་བདག་ཉད་ལ་སབ་པ་ཡད་

ཅང་ཡན་ཏན་མད་པའ་དམན་པ་ཡན་སམ་པའ་བརས་པའ་ཉས་པ་ཡས་

240 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སབ་པ་སང་བར་མ་ནས་ཤང་ཡན་ཏན་ཐབ་པར་མ་ནས་སམ་སམ་ད་

སམས་ན་ཞམ་པར་གར་པའ་གང་ཟག་འགའ་ཞག་ལ་སངས་རགས་ཕན་

སམ་ཚགས་པའ་སངས་རས་ཐབ་པར་འདད་པའ་བང་ཆབ་ཀ་སམས་ན་

ས་བར་མ་འགར་ར། །ཡང་གང་ཟག་གང་ལ་བང་ཆབ་ཀ་སམས་ད་སས་

པས་སམས་ཅན་གཞན་རམས་ལས་བདག་སངས་རས་ཐབ་ཏ་རང་བས་

ཡན་པས་མཆག་ཡན་ཞས་རམ་ཞང་ཁངས་པ་ན་བང་ཆབ་ཀ་སམས་མ་

སས་པ་རམས་ལ་སངས་རས་ཐབ་རང་ག་ཁམས་མད་སམ་ད་དམན་པའ་

འད་ཤས་རབ་ཏ་འཇག་པས་བརས་ཤང་བདག་བང་ཆབ་ལ་དགད་པའ་

སད་པ་ཉམས་ས་མ་ལན་ཏ། །ཡང་ད་ལར་སངས་རས་ཐབ་རང་ག་ཁམས་

མད་པར་སམས་པའ་གང་ཟག་ད་ལ་ན་ཁམས་ཀ་གནས་ལགས་ཇ་ལ་བ་

བཞན་རགས་པའ་ཡང་དག་པའ་ཤས་པ་ན་ས་ལ་དས་ན་ཡང་དག་མན་པ་

ས་ད་མ་རམས་སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་ཡད་པར་འཛན་ཅང་ཡང་དག་པའ་

དན་ཡན་ཏན་ཡ་ཤས་རམས་སམས་ཀ་ཆས་དབངས་ལ་གདད་མ་ནས་

དབར་མད་ད་ཡད་པ་ན་རག་པར་མ་འགར་ར། །གལ་ཏ་ཉས་པ་མད་པ་

དང་ཡན་ཏན་ཡད་པའ་ར་མཚན་ཇ་ལར་ཡན་ཞ་ན། སམས་ཅན་ག་ཉན་

མངས་པ་ལ་སགས་པའ་སན་ད་ཡང་དག་པ་ས་སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་

གནས་པ་མ་ཡན་ཏ། ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པ་ཡད་ལ་བད་པ་དང་སང་བ་

ཡལ་ད་གར་པ་ལ་སགས་པའ་རན་གས་བཅས་མ་ཡན་ཞང་ག་བར་ད་

སམས་ལ་རས་འགའ་འབང་བ་ཉད་ཡན་པའ་ཕར་ར། །འདར་ག་བར་བའ་

241རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དན་ར་མད་ལ་མ་བརད་ཀ་རགས་འད་ས་མའ་ཉར་ལན་ལས་ཕ་མ་ས་བ་

མ་ཡན་པར་བག་ཆགས་དང་རན་ག་དབང་གས་རས་འགའ་འབང་བ་ལ་

བརད་ད། །དཔར་ན་ནམ་མཁའ་ལ་སན་ག་བར་ད་བང་བ་བཞན་ན། །ཡང་

སབས་སགས་སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་རམས་རང་བཞན་གས་དག་པ་ས་

དང་པ་ནས་ཡད་པ་ཡན་ཏ་སམས་ཀ་སབ་པའ་ཉས་པ་ད་དག་ཡང་དག་

པའ་བདག་མད་པའ་ཞས་པ་སམས་ད་མ་དང་རང་བཞན་གས་བལ་བའ་

ཕར་ར། །ད་ལར་ན་ཡང་དག་པ་མན་པའ་ཉས་པ་སམས་ཀ་རང་བཞན་ད་

འཛན་ཅང་ཡང་དག་པའ་ཡན་ཏན་ལ་མད་ཅས་སར་པ་འདབས་པས་ཤས་

རབ་དང་ཡ་ཤས་མ་སས་པའ་བ་ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་བདག་དང་

སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་མཚངས་

པར་མཐང་བ་ལ་བརན་ནས་བདག་དང་ཆས་མཚངས་པ་ལ་དགའ་བས་ཕན་

པ་བསབ་པར་འདད་པའ་བམས་པ་ཆན་པ་ཐབ་པར་མ་འགར་ར། །དས་ན་

བང་ཆབ་ཐབ་པའ་གགས་ཉས་པ་ཆན་པ་ལ་ཡད་པས་ད་རམས་སང་བའ་

དན་ད་ཁམས་གསངས་པ་ཡན་ན། །གསམ་པ་ཡངས་གཅད་ཀ་དགས་པ་

ན། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པ་ཡད་པར་

བཤད་པ་འད་ལ་བཤད་པ་ད་ན་ཐས་པ་ལས་ཕན་ཡན་ལ་ས་བར་འགར་ཏ།

རང་ལ་ཁམས་ཡད་པར་ཤས་ནས་ད་ད་མས་དག་པའ་སངས་རས་ཐབ་

པར་ས་བས་བང་ཆབ་ཏ་སམས་བསད་པ་དང་། གཞན་ལ་སངས་རས་ཀ་

སང་པ་ཡད་པར་ཤས་པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སན་པ་སངས་རས་

242 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཞན་ད་གས་པར་འགར་བ་དང་། སབ་པ་རང་བཞན་གས་དག་པ་རགས་

པའ་ཤས་རབ་དང་ཡན་ཏན་དབར་མད་ད་ཡད་པར་རགས་པའ་ཡ་ཤས་

དང་། བདག་དང་ཆས་མཚངས་པ་ལ་ཕན་པར་འདད་པའ་བམས་པ་ཆན་པ་

སའ། །ད་ལར་ཆས་ལ་པ་ད་དག་སས་པའ་ཕར་ད་ལས་ན་རང་དང་གཞན་

ལ་བརས་པའ་ཁ་ན་མ་ཐ་བ་མད་ཅང་བདག་གཞན་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་མཚངས་པར་ལ་བ་དང་། སམས་ཀ་གནས་

ལགས་སན་རང་བཞན་གས་མད་པ་དང་ཡན་ཏན་གདད་མ་ནས་ལན་པ་དང་།

བདག་དང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བསལ་བཞག་ག་མཐའ་གཉས་ལས་འདས་

པར་མཚངས་པར་རགས་ནས་བམས་པ་ཆན་པ་གམས་པར་བས་ཏ་བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་སད་པ་ཉམས་ས་བངས་པས་འབས་བ་རམ་པར་དག་པའ་

སངས་རས་ཉད་ན་མར་ད་འཐབ་པར་འགར་ར། །གལ་ཏ་འགལ་པ་ལས།

ཁམས་ད་ལར་འཕགས་པས་ཀང་རགས་པར་དཀའ་བ་ཡན་ན་བས་པ་ལ་

བསན་པ་དན་མད་ད། །ཞས་རད་པའ་ལན་མ་བཏབ་བ་ཞ་ན། བས་པས་

ཁམས་མངན་སམ་ད་མ་རགས་ཀང་དན་སའ་ཚལ་ད་རགས་ལ། ཉས་པ་ལ་

སང་བའ་དགས་པ་ཡང་བས་པ་ལ་ལས་ནས་ཡན་ག་འཕགས་པ་ཁམས་ཀ་

གནས་ལགས་མངན་སམ་ད་རགས་པ་ལ་མ་ཡན་པའ་ཕར་འགལ་པར་རལ་

བའ་ལན་ད་ཤན་ཏ་ཡང་འབལ་བའ། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་

བཅས་དཀན་མཆག་གསམ་ག་རགས་ཞས་པ་ཁམས་ཀ་རམ་པར་དབ་བ་

ལས་ད་བཞན་གཤགས་པའ་སང་པའ་སབས་ཏ་དང་པའ་བཤད་པའ། །

243རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གཉས་པ་བང་ཆབ་ལ་གཉས་ཏ། སའ་དན་དང་། གཞང་ག་དན་ཏ། ། དང་པ་

ལ་གཉས་ཏ། ཐག་པ་དམན་པ་དང་། མཆག་ག་རམ་གཞག་ག། དང་པ་ལ་

གཉས་ཏ། འདད་པའ་དན་དགད་པ་ན་ཉན་ཐས་ས་པ་དག་སངས་རས་ཐབ་

པའ་ཚལ་ན་བདག་ཅག་ག་སན་པ་ལ་མཚན་ན། ཇ་སད་སད་པ་ཐ་མ་པའ་

རན་དན་ཐམས་ཅད་གབ་པར་གར་པའ་བར་ད་ན་ས་ས་ས་བ་ཚགས་ལམ་

ལ་གནས་པར་འདད་ཀ་འཕགས་པ་མ་ཡན་ཏ་དའ་ལམ་མ་ཐབ་པའ་ཕར་

ར། །གབ་པའ་མཐའ་ལས། འཕགས་པ་མན་ཡང་ཕ་མ་དང་། །ནད་པ་དང་ན་

ཆས་ས་དང་། །ས་མཐའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ལ། །ཡན་ན་གཞལ་ད་མད་

པའ། །ཞས་པ་དང་ལམ་མ་ཐབ་པ་ས་ས་ས་བར་འདད་ཅས་ས། ། དས་ལམ་

མངན་ད་བད་པའ་ཚལ་ན་ར་རའ་གདན་ད་སང་ནས་བང་ཆབ་ཀ་ཤང་དང་

ད་ར་བངས་པའ་སན་ལ་སལ་མ་ཀང་བཅས་ཏ་རབ་ཀ་མཐའ་བསམ་གཏན་

བཞ་པ་ལ་མཉམ་པར་བཞག་པས་སར་ལམ་དད་ནས་མཐར་ཕན་པའ་ལམ་

ག་བར་ཏང་ང་འཛན་གཅག་ག་ངང་ལས་བསད་ད་མངན་པར་རགས་པར་

སངས་རས་པར་འདད་ད། །ད་ཉད་ལས། སན་དང་བས་ར་བང་ཆབ་པ། །

བསམ་གཏན་མཐའ་རན་གཅག་ལ་ཀན། །ཞས་ས། །ད་ནས་བཟང་ས་ཇ་

སད་གང་ཁར་ར་མཆག་ཏ་མ་ངན་ལས་མ་འདས་ཀ་བར་ད་སད་ད་ཕང་

པའ་ལག་མ་དང་བཅས་པ་ཡན་ཞང་དའ་བར་ད་སག་བསལ་དང་བཅས་

པའང་ཡན་ཏ་ཞབས་ལ་སང་ལང་ག་ཚལ་པ་ཟག་པ་ལ་སགས་པ་སན་ག་

མ་དག་བའ་རམ་པར་སན་པ་མང་བར་གསངས་པའ་ཕར་ར། ། གང་ག་ཚ་

244 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཤང་ས་ལ་ཟང་ག་ཚལ་ད་མ་ངན་ལས་འདས་པ་དའ་ཚ་ལག་མ་མད་པའ་

དབངས་ས་ཞགས་པ་ཡན་པས་ད་ལ་ན་སག་བསལ་ཀན་འབང་མད་ད་

ཕང་པ་ཐམས་ཅད་འགགས་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་རལ་པ་ཟས་གཙང་མའ་

སས་ཤཀ་ཐབ་པ་ན་སངས་རས་དངས་ཡན་ལ་ད་ཟའ་རལ་པ་རབ་དགའ་

དན་ད་ད་ཟའ་ཆ་བད་ད་མཛད་པ་དང་། གསར་སའ་རལ་པ་ཀ་པ་ན་ད་

འདལ་བའ་དན་ད་འཁར་ལས་སར་བའ་རལ་པའ་ཆ་ལགས་ས་མཛད་པ་

ལ་བ་ན་སལ་པ་ཡན་ན། །ཐག་པ་ཆན་པ་པ་ལར་ས་གསམ་ད་རམ་པར་

བཞག་པ་ན་ཡད་པ་མ་ཡན་ན་ཞས་ཟར་ར། །གཉས་པ་ད་ངས་དན་མ་ཡན་

པར་བསན་པ་ན། འཛམ་བའ་གང་ད་སངས་རས་པ་ན་སལ་པའ་ས་ཡན་ལ་

ད་ཡང་ཁད་འདད་པའ་དན་ལར་ཚགས་ལམ་པའ་རན་ལས་སངས་རས་པ་

མ་ཡན་ཏ་ཐབས་ལ་མཁས་པའ་མད་དང་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ལའ་

ལས། འད་ན་གནས་མ་ཡན་ཞང་སབས་མད་ད་ཇ་སད་སའ་ར་མས་བཟང་

བའ་ཚད་ཀས་བསན་པ་ཙམ་གས་མ་དག་བའ་ར་བ་དང་ལན་པར་གར་པའ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡང་བང་ཆབ་ཀ་ཤང་དང་ད་འདག་པ་ན་གནས་མ་

ཡན་པར་ཤས་ཏ་ཞས་གསངས་པས། ས་ས་ས་བ་འཆང་བ་མཐའ་དག་དང་

མ་བལ་བས་བང་ཆབ་ཀ་སང་པར་སང་ས་བདད་ཀ་ས་ཕམ་པར་མཛད་

ནས་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་པ་མ་སད་པའ་ཕར་ར། །སངས་

རས་ནས་ས་ལ་སང་ལང་ག་ཚལ་པ་ཟག་པ་ལ་སགས་སག་བསལ་སན་

པར་གསངས་པ་ཡང་ཐབས་མཁས་པས་གདལ་བ་འདལ་བའ་ཕར་ཀན་ཏ་

245རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བསན་པ་ཡན་ཏ། མད་ད་དག་ལས། རགས་ཀ་བ། ད་བཞན་གཤགས་པའ་

ལས་ཀ་རམ་པར་སན་པ་བཅ་བསན་པ་འད་དག་ན་ཐབས་མཁས་པ་དང་

ལམ་དགངས་ཀ་བཀའ་ཡན་པར་རགས་པར་བའ་ཞས་པ་དང་། འཇག་རན་

མཐན་འཇག་ག་མད་ལས། སག་པ་ཐམས་ཅད་ཡངས་ཟད་དང་། །བསད་

ནམས་ཀན་གས་མངན་འཕགས་ཀང། །ལས་ཀ་རད་ན་སན་མཛད་པ། །

འད་ན་འཇག་རན་མཐན་འཇག་ཡན། །ཞས་པ་དང་། དཔ་མད་པར་བསད་

པ་ལས་ཀང་། ལས་ཀ་སབ་པའ་སན་རམས་ན། །སག་མད་ཁད་ཀས་ཀན་

སངས་ཀང་། །ཁད་ཀས་སམས་ཅན་རས་བཟང་ཕར། །ལས་སངས་པ་ཡང་

རབ་ཏ་བསན། །ཅས་ས། །ད་ལ་མ་ཡན་ན་ཡང་སང་བ་མ་ལས་པ་མ་སངས་

པའ་ཕར་སངས་རས་ས་མ་འགར་ཏ། ལང་ལས། ཡངས་ས་ཤས་བ་ཡངས་

ཤས་ཤང་། །སང་བ་སངས་ཤང་མངན་སམ་བས། །བསམ་བ་དག་ན་

བསམས་པས་ན། །ད་ཕར་བཟད་ལན་ང་སངས་རས། །ཞས་ས། །ཡང་མ་

ངན་ལས་འདས་པར་བསན་པ་ཡང་གདལ་བ་སད་པ་ལ་ས་བ་བསད་ཅང་

རག་པར་འཛན་པ་བཟག་པའ་དན་ད་སལ་པ་མཛད་པ་ཡན་ཏ། དཔར་ན་

འཕགས་པ་ལགས་འངས་སང་པར་གར་པ་ཞམ་པ་བསལ་བའ་ཕར་སང་

པའ་རམ་པར་བསན་པ་ཡང་ད་བཞན་གཤགས་པ་ལ་ད་ལ་བ་མ་མངའ་བ་

བཞན་ན། །མད་ད་དང་ད་ལས། སངས་རས་མ་ངན་ཡངས་མ་འདའ། །ཆས་

ཀང་ནབ་པར་མ་འགར་ཞང་། །ད་ན་གདལ་བའ་སང་བ་ལ། །སངས་རས་

མ་ངན་འདས་པར་སན། །ཞས་པ་དང་། སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས་ཀང་། རག་

246 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཅང་བརན་ལ་ཞ་བ་ཡ། །ཆས་ཀ་རང་བཞན་ཁད་ཀ་ས། །རལ་བས་གདལ་

བའ་འག་བའ་ཕར། །ཁད་ཉད་མ་ངན་འདས་པར་བསན། །ཞས་ས། །ཡང་

དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ལ་ཕང་པ་མཐའ་དག་རན་མ་འཆད་པའ་

ལག་མད་ན་མ་སད་ཅང་སང་བའ་ལག་མ་མ་ལས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་

པ་ན་སངས་རས་པའ་དས་ད་ཉད་ད་ཐབ་པ་ཡན་ན། །གང་ཡང་འཛམ་བའ་

གང་ད་མངན་པར་སངས་རས་པ་ཉད་སངས་རས་དངས་ཡན་ཞས་པ་ལ་

ཡང་དཔད་པར་བ་ས། ཐབ་པའ་ཞང་ཁམས་མ་མཇད་འདར་གང་བཞ་པའ་

འཇག་རན་བ་བ་ཕག་བར་ན་འཛམ་བའ་གང་ཡང་ད་སད་ཡད་པ་དག་ལས་

བདག་ཅག་གནས་པའ་གང་འདར་ཐབ་པའ་དབང་པ་སངས་རས་པ་ལར་

འཛམ་བ་གང་གཞན་ད་ཡན་ནམ་མ་ཡན། དང་པ་ལར་ན་ད་དག་རད་གཅག་

ན་གང་ཟག་གཅག་སངས་རས་པའ་ཚ་སངས་རས་ད་མ་འབང་བར་འགར་

བ་ལས། སན་ག་ལས་རས་འབང་བའ་ཕར། །གཅག་མན་མང་པ་ཉད་མ་

ཡན། །ཞས་འབང་བས་རགས་པ་མ་ཡན་ན། །རད་ཐ་དད་ན། ཞང་ཁམས་

གཅག་ཏ་དས་གཅག་ག་ཚ་སངས་རས་ད་མ་འབང་བར་འགར་ན། འཇག་

རན་ག་ཁམས་གཅག་ཏ་སངས་རས་མང་པ་འབང་བ་ན་གནས་མད་ཅང་།

སབས་མད་ད་ཞས་འདད་པ་ད་ཡང་འཐད་པ་མ་ཡན་ན། །གཉས་པ་ཡང་མ་

རགས་ཏ། གང་འདར་འབན་ལ་གཞན་ད་མ་འབན་པའ་ར་མཚན་མད་པའ་

ཕར་ར། །གལ་ཏ་གཞན་དའང་སངས་རས་འབང་མད་ཀ་ད་དག་སལ་པ་

ཡན་ན་ཞས་ཀང་བརད་པར་མ་ནས་ཏ་འདར་བན་པ་དང་རམ་དབ་མ་རད་

247རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ཐག་པ་མཆག་ག་རམ་པར་བཞག་པ་ལ་དས་དང་།

གནས་དང་། མངན་ད་མཛད་པའ་ཁད་པར་གསམ་ལས། དང་པ་ལ་སབ་

དཔན་ཤཀ་བཤས་གཉན་ཞས་བ་བ་ན་རལ་པ་ཟས་གཙང་མའ་སས་པ་

དན་ཐམས་ཅད་གབ་པས་དཀའ་ཐབ་མཛད་པ་ཡན་ཆད་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཡན་ལ། ད་ནས་ཡད་ཀ་ལས་འག་མན་ད་སངས་རས་ནས་དའ་རས་

ས་སལ་པས་འདར་སངས་རས་པར་བསན་པའ། །ཞས་འདད་ལ། གཞན་

དག་ད་ན་ཡང་དག་པ་མ་ཡན་ཏ། མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ན་བསལ་པ་

བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་སན་ད་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་ནས་

ཤཀའ་རགས་ས་ས་བ་སན་པར་མཛད་ད། །ཞས་གསངས་པ་དང་འགལ་

བའ་ཕར་ར་ཞས་སན་འབན་པར་མཛད་ད། །དས་ཀ་ས་ཕའ་ཁད་པར་བསམ་

གས་མ་ཁབ་ཀང་འཚང་ར་བའ་ཚལ་ན་ད་ལ་མ་ཡན་ཏ། དཀའ་བ་སད་

པའ་དས་ན་ར་བའ་ས་འག་མན་ན་མད་ན་དར་འཚང་ར་བར་མ་ནས་ལ།

ཡད་ན་འདར་དཀའ་བ་སད་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡང་སལ་པ་ཡན་

ག་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རང་རད་པ་མ་ཡན་ཏ་ཇ་ལར་ད་སངས་རས་པ་

ད་སལ་པ་ཡན་པ་བཞན་ན། །དས་ན་སལ་པའ་ས་ན་མཛད་པ་དགའ་ལན་ག་

གནས་ན་བཞགས་པ་ལ་སགས་ཐམས་ཅད་སལ་པ་ཡན་པར་མངན་ན། །

ཡང་སབ་དཔན་ཟ་བ་གགས་པ་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་འད་སན་བསལ་པ་

དཔག་ཏ་མད་པའ་གང་རལ་ད་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་ནས་

སལ་པའ་སངས་རས་ཤཀ་ཐབ་པ་ན་བསལ་པ་བཟང་པ་འད་ལ་སངས་

248 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རས་འཚང་ར་བའ་ཚལ་བསན་པར་བཞད་ད། དབ་མ་འཇག་པ་ལས། བད་

བར་གཤགས་པ་མ་ལས་ཕགས་ཞང་སངས་རས་ཡལ་དག་ན། །ཕ་རབ་

རལ་ག་རལ་རམས་བདག་པར་གར་པ་ཇ་སད་པ། །བང་ཆབ་མཆག་རབ་

དམ་པར་གཤགས་པའ་བསལ་པ་ད་སད་ད། །འན་ཀང་ཁད་ཀ་གསང་བ་

འད་ན་བསད་བག་མ་ལགས་ས། །ཞས་གསངས་ས། །ཁ་བ་ན་འད་སམ་ད་

སམས་ཏ། གང་ག་ཚ་ས་བཅ་པ་ལ་འག་མན་ད་ལའ་བ་དབང་ཕག་ཆན་

པར་གར་ཏ་ཕགས་བཅའ་ད་བཞན་གཤགས་པ་རམས་ཀས་འད་ཟར་ཆན་

པའ་དབང་བསར་བའ་རས་ས་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་གས་སང་བ་ཕ་

ཞང་ཕ་བ་ཡང་མ་ལས་པར་སངས་པ་དའ་ཚ་ཐག་མར་སངས་རས་པ་ཞས་

བརད་ཀ། ད་ལས་གཞན་ད་མཐའ་གཅག་ཏ་ངས་པར་མ་ནས་ཏ་བསམ་

གས་མ་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །རལ་བའ་ཡམ་སང་ཕག་བར་པ་ལས། བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་ཤས་རབ་ཀ་སབས་ན་དབང་ཕག་ཆན་པའ་ལའ་འཇག་

རན་ད་སས་ཤང་གནས་པ་མངན་པར་རགས་པར་འཚང་ར་བའ། །ཤས་

རབ་ཀ་ཁད་པར་བང་ཆབ་ཀ་སང་པར་འག་བ་ཉད་ད། །ཞས་པ་དང་། ཐག་

བསས་ལས་ཀང་། ཡང་ཇ་ལར་ཆས་ཀ་སའ་རག་པས་ཐག་མ་ཉད་ད་ཐབ་

ཅ་ན། ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་འདས་པ་ལ་དམགས་པ་རམ་པར་མ་རག་པ་

དང་དའ་རས་ལ་ཐབ་པ་ལ་བསམས་པས་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་ཚགས་

ལགས་པར་བསགས་པ་དང་། སབ་པ་ཕ་མ་ཞག་པར་དཀའ་བ་བཤག་པའ་

ཕར་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་དའ་མཇག་ཐགས་ས་སབ་པ་ཐམས་ཅད་

249རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་བལ་བའ་ཕར་ད་དག་གས་ས་དའ་གནས་ས་གར་པ་ཐབ་བ་ཞས་

གསངས་ས། །གཉས་པ་གནས་ཀ་ཁད་པར་ན། འག་མན་སག་པ་བཀད་

པའ་གནས་ས་ཡན་ཏ། ར་ར་ར་མ་ལས། འག་མན་སག་པ་ཉམས་དགའ་

འད། །སག་པའ་ཞང་ཁམས་འཇག་མད་པ། །ད་ནས་སངས་རས་རམས་ཀ་

ཆས། །རགས་པར་ལངས་སད་ཚལ་འད་འབང་། །ཞས་པ་དང་། སབ་

དཔན་འཕགས་པ་ཀ་སབ་ཀ་བསམ་པའ་རམ་པ་ལས། གནད་པ་ཐམས་ཅད་

རམ་སངས་པའ། །འག་མན་གནས་ན་བཟང་པ་ར། །རག་པ་དང་བལ་རག་ཏ་

སར། །སམས་དང་སམས་བང་རམ་པར་སངས། །སབས་དང་མངན་ཤས་

དབང་ཐབ་ཅང་། །ད་ཡ་ཏང་འཛན་གར་པ་ཡ། །ཡང་དག་སངས་རས་དར་

སངས་རས། །སལ་པ་པ་ན་འདར་སངས་རས། །ཞས་པ་དང་། ངག་ག་

དབང་ཕག་གགས་པས་འཆ་བསའ་ཤས་བརད་ལས། དཔལ་ལན་སག་པ་

བཀད་པ་ཉད་ད་དན་དམ་ཐགས་ཆད་ཅང་། །དགའ་ལན་ས་བའ་གནས་ས་

དན་མཛད་ངར་ན་དམ་པ་ཏག་དཀར་གར། །ད་ནས་འདར་ན་འག་བའ་དན་

ད་ཤཀའ་ཏག་གར་གང་། །འཆ་བདག་ལས་རལ་ས་མའ་སར་སན་ད་ན་

རལ་གར་ཅག ། ཅས་ས། །ད་ལ་མད་ཀ་འག་མན་ག་གནས་ད་ཉད་གང་ན་

ཡད་ཅ་ན། ཁ་ཅག་ན་ར། གནས་གཙང་མའ་སང་མ་ན་འག་མན་ཞས་བ་བ་

ཡན་ལ། ད་དག་སངས་པའ་སང་ན་དབང་ཕག་ཆན་པའ་གནས་གཞན་ཡང་

འག་མན་ཆན་པ་ཞས་བ་བ་ཡད་ཅས་ཟར་ར། །གཞན་དག་ན་ར། ད་ན་མ་

ཡན་ཏ་ད་ལར་བཤད་པའ་གཞང་མ་མཐང་ལ་དའ་སང་ན་གནས་གཞན་

250 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡད་ཀང་ས་བཅ་པ་རམས་ཀ་གནས་ས་བཤད་ཀ་ལངས་སད་རགས་པའ་

གནས་ས་མ་བཤད་ད། །དས་ན་ད་དག་ཐམས་ཅད་འཇག་རན་ག་ཁམས་

ཆང་ང་ཡན་ཞང་འཇག་པ་ལ་བརན་པས་འཇག་རན་ག་ཁམས་ཞས་བ་བ་

མ་རག་པ་ཡན་ལ་སག་པ་བཀད་པ་ན་མ་འཇག་པ་ཡན་ན་ཞས་སན་འབན་

བརད་ད། །དས་ན་སངས་རས་ཕལ་པ་ཆ་ལས་འབང་བ་ལར་འཇག་རན་ག་

ཁམས་མ་མཇད་ལ་སགས་པ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་ནང་ད་ཆད་པ་ན་

གཞ་དང་སང་པ་མ་ཏག་གས་བརན་པ་ཞས་བ་བ་ལ། ད་ལ་བ་བསམ་གས་

མ་ཁབ་པ་ནང་ད་ཆད་པ་ན་འཇག་རན་ག་ཁམས་ར་མཚ་ཞས་བ་བ་ས་ད་

ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་རམ་པར་སང་མཛད་ཡ་ཤས་གངས་ཆན་མཚའ་

ཕག་ག་མཐལ་ན་གནས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་འཁར་དང་བཅས་པ་གང་

ན་བཞགས་ད་ན་སག་པ་བཀད་པའ་ཞང་ཁམས་ཞས་བ་བ་ལངས་སད་

རགས་པའ་སའ་གནས་ཡན་ལ། དའ་ནང་ན་གནས་པའ་དམ་བ་ཐམས་ཅད་

ན་སལ་པའ་སའ་སངས་རས་ཀ་གནས་ཡན་ན། །ཞས་ས། །ད་ལ་གནས་

གཙང་མའ་འག་མན་ག་གང་ན་འག་མན་གཉས་པ་ཡད་པ་ལ་ན་ཤས་བད་

མད་ལ། གལ་ཏ་ཡད་ན་ས་བཅ་པ་རམས་ཀ་གནས་ས་བཤད་ཀ་ལངས་

སད་རགས་པའ་གནས་མ་ཡན་ཞས་སན་འབན་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། ས་བཅ་

པ་བ་རང་ག་གནས་ད་ཉད་ད་འཚང་ར་བར་འགར་ག་གནས་གཞན་ད་འཕས་

ནས་འཚང་ར་བ་ལ་ཤས་བད་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་དག་འཇག་པ་ལ་བརན་

པས་མ་རག་ཅས་པའང་སད་ཅག་གས་འཇག་པ་ན་ཞང་ཁམས་ཐམས་ཅད་

251རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཡན་ཏ་ར་དང་རན་ལས་སས་པའ་ཕར་ར། །མ་དང་ཆ་དང་རང་གས་

འཇག་པ་ན་ད་དག་ལ་བཤད་པ་མད་པའ་ཕར་ངས་པར་དཀའ། །ད་བས་ན་

ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ས་དང་ཞང་དང་འཕན་ལས་ཀ་

ཚད་འད་ཁ་ན་ཡན་ན་ཞས་མཐའ་གཅག་ཏ་ངས་མ་ནས་ཤང་བསམ་གས་

མ་ཁབ་ས། མད་ལས། ནམ་མཁས་ཇ་སད་ཁབ་གར་པ། །ས་ཡས་ཀང་ན་ད་

སད་ཁབ། །ས་ཡས་ཇ་སད་ཁབ་གར་པ། །འད་ཀས་ཀང་ན་ད་སད་ཁབ། །

ཅས་པ་དང་། དབ་མ་འཇག་པ་ལས། དག་པ་འད་ན་བཞད་པར་འཇག་པ་

ཡས། །རལ་གཅག་ཡལ་ལ་མཁས་གཏགས་འཇག་རན་དང་། །འཇག་རན་

མཐའ་ཡས་ཕགས་ཁབ་རལ་སན་མད། །རལ་རགས་མ་འགར་འཇག་རན་ཕ་

མ་འགར། །ཞས་པ་ལར་ར། །འན་ཀང་མ་མཇད་ཀ་ཞང་འདར་སངས་རས་

པའ་གནས་ན་གཟགས་ཁམས་ཀ་འག་མན་ཡན་པར་མངན་ཏ། འདད་པའ་

ཁམས་དང་གཟགས་མད་ད། །སངས་རས་མངན་པར་འཚང་མ་ར། །

གཟགས་ཀ་ཁམས་ཀ་འག་མན་ད། །འདད་ཆགས་བལ་ཁད་དར་འཚང་

ར། །གཙང་མའ་གནས་གཞན་སངས་ནས་ས། །འག་མན་ཞས་བ་ཉམས་

དགའ་བར། །ཡང་དག་སངས་རས་དར་སངས་རས། །སལ་པ་པ་གཅག་

འདར་སངས་རས། །ཞས་གསངས་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་མ་ཡན་ན་འདད་

པ་དང་གཟགས་མད་པ་ལས་དམགས་ཀས་བཀར་བ་དན་མད་པའ་ཕར་

ར། །དར་ས་བཅ་པའ་དབང་ཕག་རམས་ཀ་འཁར་ག་དཀལ་འཁར་ད་ལངས་

སད་རགས་པའ་སས་ཆས་ཀ་ས་མངན་ད་མཛད་ད། སངས་རས་པ་ན་

252 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འཛམ་བའ་གང་བ་བ་ཕག་བརར་གཟགས་བརན་ག་ཚལ་ད་སལ་པའ་ས་

བ་བ་ཕག་བར་འབང་བར་འགར་ཏ། སན་མད་པའ་ནམ་མཁའ་ལ་ཟ་བའ་

དཀལ་འཁར་ད་མ་མད་པ་མངན་པར་ཤར་བ་ན་ཆ་དང་བཅས་པའ་སད་

ཐམས་ཅད་ད་གཟགས་བརན་འཆར་བ་བཞན་ན། །འད་ཉད་ལས། དག་

ལས་རང་དང་ཉ་རམས་ལ། །འཇག་རན་རལ་བའ་དཀལ་འཁར་ད། །ཆ་དང་

ནམ་མཁའ་ཟ་གཟགས་བཞན། །ད་མཐང་བ་ན་རམ་པ་གཉས། །ཞས་ས། །

དན་ད་ན་གང་ད་ད་མའ་ཚགས་ཐམས་ཅད་དང་བལ་བས་དབངས་དང་ཡ་

ཤས་དབར་མད་ཅང་ཤས་བ་དང་ཤས་པ་མཉམ་པ་ཉད་ད་ཐགས་ས་ཆད་

པའ་གནས་ད་ཉད་ལ་འག་མན་ཞས་བརད་ཀ་གནས་ཀ་བཀད་པ་ཐ་དད་པ་

ན་གདལ་བའ་སང་བ་ཙམ་ད་ཟད། ཆས་ཀ་དབངས་ལ་བསད་པ་ལས།

དབང་ཕག་ཆན་པའ་གནས་མཆག་དང་། །འག་མན་ད་ཉད་རམ་མཛས་

པ། །ཤས་པ་གསམ་པ་གཅག་ཉད་ད། །འདས་པར་གར་ལ་བདག་ས་འ། །

ཞས་པ་དང་། ཐག་པ་ཆན་པ་བསས་པ་ལས། བདག་ཏ་འཛན་པ་མད་པའ་

ཕར། །གནས་ལ་ཐ་དད་ཡད་མ་ཡན། །སན་ག་རས་ས་འབང་བས་ན། ། ད་

ལ་གདགས་པ་ཐ་དད་འབད། །ཅས་ས། །གསམ་པ་བང་ཆབ་མངན་ད་

མཛད་པའ་ཁད་པར་ན། གང་ད་བཤད་པ་ལར་ས་བཅ་པར་སད་ཅག་མའ་

སར་བ་བསམས་པས་སང་བ་ད་མའ་ཚགས་ཐམས་ཅད་རམ་པར་དག་ནས་

ད་མ་མད་པའ་ད་བཞན་ཉད་དག་པ་མཐར་ཐག་པར་གནས་གར་པ་ཡན་ཏ།

རན་ལས། གང་ལ་ཉན་མངས་ཤས་བའ་སབ་པ་ས་བན་དས་རང་རག་ལན་

253རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ། །སང་བ་ཤན་ཏ་ར་ཆ་རམ་པ་ཀན་གས་རབ་ཏ་བཅམ་གར་ཅང་། །

གནས་གར་ཆས་དཀར་ཡན་ཏན་མཆག་རབ་ལན་པ་ཐབ་པ་སངས་རས་

ཉད། །ད་ན་མ་རག་ཤན་ཏ་རབ་དག་ཡལ་ཅན་ཡ་ཤས་ལམ་གས་འཐབ། །

ཅས་པ་དང་། བསད་པ་ལས། སངས་རས་རམས་ཀ་ཆས་ཀ་གནས། །སད་

པའ་འབས་བ་ཡངས་འཛན་པ། །གནས་ན་ཡངས་ས་གར་པ་ད། །ཆས་ཀ་

ས་ཞས་བརད་པ་ཡན། །ཞས་ས། །ད་ཡང་དབངས་དང་ཡ་ཤས་དབར་མད་

པའ་ད་བཞན་ཉད་གདད་མ་ནས་གབ་པ་ད་མ་ག་བར་བ་ཡད་མད་ཙམ་

གས་སམས་ཅན་དང་སངས་རས་ས་བསད་ཀ་སང་བ་སར་ཡད་རང་

བཞན་པ་གསར་ད་བསབ་པ་ན་ཅ་ཡང་མད་ད། །རན་ལས། ས་མ་ཕ་མར་

ཁད་མད་ཀང་། །སབ་པ་ཀན་ག་ད་མད་པ། །ད་བཞན་ཉད་ན་སངས་རས་

འདད། །དག་པ་མ་ཡན་མ་དག་མན། །ཞས་པ་དང་། བསད་པ་ལས། ཤས་

དང་མ་ཤས་པ་དག་ལས། །ལས་འད་ཉད་ལ་ཐམས་ཅད་ད། །རང་ག་རམ་

པར་རག་པས་བཅངས། །བདག་ཉད་ཤས་ན་གལ་བར་འགར། །བང་ཆབ་

རང་མན་ཉ་བའང་མན། །འང་མན་འག་བ་མ་ཡན་ཞང་། །ཉན་མངས་གཟབ་

གར་འད་ཉད་ལ། །མཐང་བ་དང་ན་མ་མཐང་ཡན། །ཞས་པ་དང་། འདར་ན་

མ་ངན་འདས་པ་ཉད། །ད་མ་མད་པར་སམས་གར་པའ། །ཞས་ས། །ད་ཉད་

ལངས་སད་རགས་པའ་སས་མངན་ད་མཛད་པ་ན་སངས་རས་ཀ་ཆས་ས་

བརས་ཞས་བརད་ད། འཇག་པ་ལས། ཤས་བའ་བད་ཤང་སམ་པ་མ་ལས་

པ། བསགས་པས་ཞ་ད་རལ་རམས་ཆས་ས་ས། །ད་ཚ་ས་བ་མད་ཅང་

254 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འགགས་པ་མད། །སམས་འགག་པ་ད་ས་ཡས་མངན་སམ་མཛད། །ཅས་

ས། །ད་ཉད་མ་རག་པའ་གཉད་མཐའ་དག་སངས་པ་དང་ཤས་བ་ཐམས་

ཅད་མ་དམགས་པའ་ཚལ་གས་རགས་པ་སངས་རས་ཞས་བརད་ད། དབ་

མའ་སང་པ་ལས། མ་རག་ཕར་ན་གང་ཞག་ལ། །བ་ས་མད་པ་སངས་རས་

དངས། །རམ་རག་ཉད་ན་སངས་ཕར་དང་། །རག་པ་མད་པས་རས་ཕར་

ར། །ཞས་ས། །དབངས་དང་ཡ་ཤས་དབར་མད་པའ་ད་བཞན་བསལ་

བཞག་མད་པ་མངན་སམ་ད་མཁན་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཞས་བ་ས།

ད་ཉད་ལས། ཆས་རམས་བསལ་དང་བཞག་མད་ཕར། །ཆས་ཉད་ཇ་ལ་ད་

བཞན་ད། །གང་ཕར་ད་ན་གཤགས་གར་པ། །ད་ཕར་ད་ན་ད་བཞན་

གཤགས། །ཞས་ས། །དར་ཤས་བ་ཇ་ལ་བ་རགས་པས་མཛས་པར་རགས།

ཇ་སད་རགས་པས་མ་ལས་པར་རགས་ཤང་རགས་པ་མཐར་ཐག་པས་སར་

མ་ལག་པ་དང་། ཉན་མངས་པ་སངས་པས་མཛས་པ་དང་། ཤས་སབ་སངས་

པས་མ་ལས་པ་དང་། བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་སངས་པས་སར་མ་ལག་

པའ་ཕར་བད་བར་གཤགས་པ་ས། རགས་བ་བརན་དང་མ་ལས་དང་། །

མཐར་ལང་རམ་པར་སངས་པ་དང་། །རག་མད་ཚལ་གས་རགས་པ་ཡས། །

བད་གཤགས་ཕར་ན་བད་བར་གཤགས། །ཞས་ས། །ཉན་མངས་པ་དང་ས་

བའ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་ས་མ་མཐན་པའ་ཕགས་ཐམས་ཅད་བཅམ་

པའང་། དབང་ཕག་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་དག་དང་ལན་པས་ན་བཅམ་

ལན་འདས་ཞས་བརད་ད། །རམ་བཤད་རགས་པ་ལས། ཉན་མངས་ལས་

255རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་ད་བཞན་ས། །ཉན་མངས་ཤས་བའ་སབ་ད་བཞན། །གང་ཡང་མ་

མཐན་ཕགས་ཆས་བཅམ། །ད་ཕར་བཅམ་ལན་འདས་ས་བཤད། །ཅས་པ་

དང་། དཔལ་དང་གགས་དང་ཡ་ཤས་དང་། །དབང་ཕག་དང་ན་གཟགས་

བཟང་དང་། །བརན་འགས་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ས། །དག་པ་རམས་ལ་སལ་

ཞས་བ། །ཞས་ས། །གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན་པ་

དང་། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། དན་ག་དངས་པ་དགད།

ད་དག་སམ་ད་བསན་པའ། །དང་པ་ན། ཉར་ལན་ག་ར་ད་མ་དང་བཅས་ད་

བཞན་ཉད་ཀ་ད་མ་ག་བར་བར་རམ་པར་སང་བར་བད་པའ་རན་ད་མ་མད་

པའ་ད་བཞན་ཉད་ན་སངས་རས་རམས་ཀ་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་ལ་ག་

བར་ག་ད་མ་དང་བལ་བས་རམ་པར་དག་པར་གནས་གར་པ་ས། ད་ཡང་

དན་བརད་ཀས་རགས་པར་བའ། །འད་ལར་གང་ད་བསན་པའ་ཁམས་ད་

མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་ད་མ་ག་བར་བས་ཀང་དག་པ་ན་ང་བ་ཡན་

ཏ། ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་དང་རང་བཞན་ཐ་དད་མད་ཀང་ད་མ་

དང་བལ་བས་ཁད་པར་ད་བས་པའ། །མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་གང་

ཞག་ཉན་མངས་པའ་སབས་བ་བ་མཐའ་དག་གས་གཡགས་པ་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ལ་འགས་པ་མཆས་པ་ད་ན་ཉན་མངས་པ་བ་བ་

མཐའ་དག་ག་སབས་ལས་གལ་བ། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་ས་ལ་

ཡང་འགས་པ་མ་མཆས་པ་ལགས་ས་ཞས་པ་དང་། འགལ་པ་ལས་ཀང་།

ད་ལ་ཁམས་གང་ཞག་ཉན་མངས་པའ་སབས་ལས་མ་གལ་བ་ད་བཞན་

256 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གཤགས་པའ་སང་པ་ཞས་བརད་པ་ད་རམ་པར་དག་པ་ན་གནས་ཡངས་

ས་གར་པའ་ང་བ་ཉད་ད་རག་པར་བའ། །ཞས་ས། །ཐབ་པ་ན་ར་ཡན་ཏ་

མཐང་སམ་ག་མཉམ་གཞག་རས་ཐབ་ཀ་ཡ་ཤས་གཉས་ལས་རམ་པར་

དག་པ་འབང་བས་ར་འདས་ཐབ་པས་ན་ཐབ་པའ། །ཉན་མངས་པ་དང་

ཤས་བའ་སབ་པ་གཉས་དང་བལ་བ་ན་འབས་བའ། །ཉན་མངས་པའ་སབ་

པ་སངས་པས་རང་ཉད་ཟག་བཅས་ཀ་རད་པ་ཐམས་ཅད་ལས་འདས་ཤང་

ཟག་མད་ཀ་བད་བ་ཐབ་པ་ན་རང་ག་དན་དང་། ཤས་བའ་སབ་པ་སངས་

པས་ཐགས་པ་མད་པར་འཇག་པའ་གཞན་དན་གཉས་ན་བད་ལས་ས། །

རང་གཞན་ག་དན་བསབ་པའ་ཡན་ཏན་ག་དའ་རན་བད་པ་ན་ལན་པའ། །

ཟབ་པ་ཆས་ཀ་ས་དང་ར་ཆ་བ་ལངས་སད་རགས་པའ་ས་དང་བདག་ཉད་

ཆན་པ་སལ་པའ་ས་གསམ་ན་རབ་ཏ་དབ་བ་འཇག་པའ་བདག་ཉད་ད། །

གསམ་པ་ད་ཡང་འཁར་བ་ཇ་སད་ཀ་དས་ས་འབང་བ་ན་རག་པའ། །ད་ཉད་

ས་བཅའ་དབང་ཕག་རམས་ཀས་ཀང་ཇ་ལ་བ་བཞན་ཉད་མ་རགས་པ་ན་

བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ། །གཉས་པ་ན། སམ་ལ་ང་བ་དག་པ་འཐབ་པའ་ར་

དང་ར་དའ་བལ་བའ་འབས་བ་དང་རང་གཞན་ག་དན་བད་པའ་ལས་དང་

ཡན་ཏན་ག་རན་བད་པའ་ལན་པ་དང་། ས་གསམ་ད་དབ་བའ་འཇག་པ་དང་

ད་དག་རན་མ་འཆད་པའ་རག་པ་དང་རགས་པར་དཀའ་བའ་བསམ་གས་

མ་ཁབ་པ་ཉད་ཀས་འབས་བ་སངས་རས་ཀ་ས་ན་རམ་པར་བཞག་པ་རམ་

པར་གནས་ཞས་པའ། །གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་བརད་ལས། དང་

257རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་ང་བ་དང་ར་གཉས་ལན་ཅག་ཏ་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། ང་བ་ལ་རང་བཞན་གས་

དག་པའ་སངས་རས་ན་རང་བཞན་གས་འད་གསལ་བ་ཞས་བརད་པའ་

སངས་རས་གང་ཡན་པ་ན་ཉ་མ་བཞན་ད་ཤས་བའ་ད་ཁ་ན་ཉད་གསལ་

བའ་རགས་པ་དང་ནམ་མཁའ་བཞན་ད་རང་བཞན་གས་དག་པའ་སངས་པ་

གཉས་དང་ལན་པའ། །གལ་ཏ་མངན་སམ་ད་མ་རགས་པ་ཇ་ལར་ཡན་ཞ་ན།

ཉན་མངས་པ་དང་། ཤས་བའ་སབ་པ་སན་ག་ཚགས་དང་འད་བ་སག་པའ་

སབ་པ་ཡས་ན་བསབས་པར་གར་པ་ཞས་པའ། །སབ་པ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

རང་བཞན་པ་མད་པས་ག་བར་ག་ཞས་པའ། ། ག་བར་རམ་དག་ན་ད་མ་

ཐམས་ཅད་མད་པར་གར་པའ་སངས་པ་དང་སབས་སགས་སངས་རས་ཀ་

རགས་པའ་ཡན་ཏན་ཀན་དང་དབར་མད་ད་ལན་པ་ན་སངས་རས་ཉད་ད། །

ཞས་པའ། །སངས་རས་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན་ས་བ་དང་འཆ་བ་དང་རས་པ་དང་

བལ་བས་རག་ཅང་བརན་ལ་གཡང་དང་ཉད་ད་ཞས་པའ། །གཉས་པ་ར་ན་

ད་མ་ག་བར་བ་རམ་པར་དག་པའ་སངས་རས་ད་ན་མཐང་སམ་མཉམ་

གཞག་ཏ་ཆས་ཐམས་ཅད་ལ་སས་པའ་མཚན་མ་གང་དའང་མ་རག་པའ་ཡ་

ཤས་དང་། རས་ཐབ་ཏ་ཤས་བ་ཇ་སད་པ་རམ་པར་འབད་པའ་ཡ་ཤས་དག་

ལ་བརན་ནས་འཐབ་ཅས་མངན་སམ་ད་གར་ཅས་པའ། །

རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ལས། ང་བ་ན་འབས་བ་རམ་པར་དག་

པའ་སངས་རས་ཉད་ན་ཆས་ཀ་དབངས་ས་དབར་མད་པའ་ཉ་མ་བཞན་ད་

258 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཤས་བའ་གནས་ལགས་གསལ་བའ་ཡ་ཤས་ཀ་རགས་པ་དང་ནམ་མཁའ་

བཞན་ད་སབ་པས་དག་པའ་ཆས་ཀས་རབ་ཏ་ཕ་བའ་སངས་པ་གཉས་ཀ་

མཚན་ཉད་ད། །ཞས་པའ། །ད་དག་བཤད་པ་ན་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་

ད་སབ་པ་རང་བཞན་གས་དག་པས་འད་གསལ་བ་ཡན་ལ་ཡན་ཏན་གདད་

མ་ནས་གབ་པས་རན་གས་གསར་ད་བས་པ་མན་ཞང་དབར་མད་པར་

འཇག་པ་ཅན་གངས་གངའ་ཀང་ག་ན་རལ་ག་གངས་ལས་འདས་ཤང་ཚད་

མད་པའ་སངས་རས་ཀ་སབས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་རམས་

ཀན་དང་ལན་པ་ཉད་ཡན་ན། །གང་ཞག་མ་སངས་པ་དང་སངས་པ་ལས་མ་

དག་པ་དང་དག་པའ་སངས་རས་ས་འཇག་པ་ཉན་མངས་པ་དང་ཤས་བའ་

སབ་པ་གཉས་ན་ཟག་པ་མད་པའ་དབངས་དར་སན་དང་འད་བར་བརད་པ་

ཡན་ན། །ཆས་མཐན་པ་གང་གས་འཇག་ན་རང་བཞན་གས་དང་པ་ནས་མ་

གབ་པ་དང་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་བད་པ་དང་། རན་འགའ་ཞག་ལས་ག་

བར་ད་འབང་བ་ཉད་ཀས་ས། །གཉས་པ། ར་ལ་སབ་པ་ད་གཉས་དང་བལ་

བར་བད་པའ་ར་ན་མཐང་སམ་ན་ཡད་པའ་ཡ་ཤས་རམ་པ་གཉས་ཡན་ཏ་

འད་ལར་བསམ་གཏན་ལ་བརན་ནས་ཆས་ཀ་དབངས་ད་བཞན་ཉད་ནམ་

མཁའ་ལ་བ་ལ་མཉམ་པར་བཞག་པའ་མ་རག་པའ་ཡ་ཤས་དང་དའ་རས་

ལ་ཐབ་པའ་ཤས་བ་ཇ་སད་པ་རགས་པ་ད་ན་ཡ་ཤས་ཡན་པར་འདད་ལ་

ད་ལར་ན་རམ་པ་གཉས་ས། །འབས་བའ་དན་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལའང་གཉས་ལས། ཉན་མངས་པའ་སབ་པ་

259རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལས་གལ་བ་ན་ད་མ་མད་པའ་ཆ་དང་ལན་ཞང་རམ་གས་རས་པའ་པདས་

ཁབས་པའ་མཚ་བཞན་ད་འདད་ཆགས་ལས་གལ་བ་དང་། ས་གཅན་ག་ཁ་

ནས་ཐར་བའ་ཟ་བ་ཉ་བ་ལ་བར་ཞ་སང་ལས་གལ་བ་དང་། སན་ག་ཚགས་

ལས་གལ་བའ་ཉ་མ་ལ་བར་ན་གཏ་མག་ག་ཉན་མངས་པ་དག་ལས་གལ་

བའ་ག་བར་ག་ད་མ་མད་པའ་སངས་རགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ་ཕར་

འད་ཟར་ག་སང་བ་དང་ལན་པ་འབས་བའ་སངས་རས་ད་ཉད་ད། །གཉས་

པ་ཤས་བའ་སབ་པ་དང་བལ་བ་ན། དཔར་ན་པདའ་སབས་ལས་ཐན་པའ་

ཐབ་པ་ཁ་མཆག་ཅས་པ་ད་བཞན་གཤགས་པ་དང་། སང་མ་དང་བལ་

བའ་སང་ར་དང་། སན་པ་ལས་བང་བའ་འབས་བའ་སང་པ་དང་། ས་འདམ་

དང་བལ་བའ་རན་ཆན་གསར་དང་། ས་འག་ནས་ཕང་པའ་གཏར་དང་། ས་

བན་ལས་སས་པའ་ལན་པའ་ཤང་བཞན་དང་། གས་རལ་པ་དང་བལ་བའ་

ད་མ་མད་པའ་རན་ཆན་ལས་གབ་པའ་བད་བར་གཤགས་པའ་ས་དང་ན།

མངལ་ནས་བཙས་པའ་སའ་བདག་པ་འཁར་ལས་སར་བའ་རལ་པ་དང་།

ལན་ལན་དང་བལ་བའ་གསར་ག་གཟགས་དང་འད་བར་ཤས་སབ་དང་

བལ་བའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པའ་འབས་བའ་རལ་བ་སངས་རས་ཉད་ད་

ཞས་པའ། །གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གསམ་ས། ར་དང་འབལ་བ་

བསམ། ཉན་སབ་ལས་གལ་བ། ཤས་སབ་ལས་གལ་བའ། །དང་པ་ན། ཆ་

དང་ལན་པའ་མཚ་དང་ས་གཅན་ལས་ཐར་བའ་ཟ་བ་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་

འདད་ཆགས་དང་ཞ་སང་ལ་སགས་པའ་བ་བར་ག་ཉན་མངས་པས་དག་

260 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པ་ན་མདར་ན་མཉམ་གཞག་མ་རག་ཡ་ཤས་ཀ་བལ་བའ་འབས་བ་ཡན་

པར་རབ་ཏ་བརད་ད། །ཡན་ཏན་ག་རམ་པ་ཀན་ག་མཆག་དང་ལན་པའ་

སངས་རས་ཀ་ཆས་ཀ་ས་ན་ངས་པར་ཐབ་པ་ད་ན་རས་ལ་ཐབ་པའ་ཡ་

ཤས་ཀས་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་ཆས་ཐབ་པ་ལ་སགས་གམས་པར་བས་

པས་ཤས་བའ་སབ་པ་བསལ་བའ་འབས་བ་ཡན་པར་བསན་ཏ། །གཉས་

པ་ན། མཉམ་པར་བཞག་པ་ན་འདད་པའ་འདད་ཆགས་རལ་དང་འད་བ་ན་

སངས་པའ་ཕར་དང་གདལ་བའ་ན་རད་པད་དང་འད་བ་ལ་བསམ་གཏན་

ག་ཆ་ན་འབབ་ཅས་ཏང་ང་འཛན་ལས་མ་གཡས་པར་ར་འཕལ་གས་

གཞན་ལ་ཕན་འདགས་པའ་ཕར་འདད་ཆགས་ལས་གལ་བའ་སངས་རས་

ད་པདས་ཁབས་པའ་ཆ་དག་པའ་རང་དང་མཚངས་པ་ཡན་ན། །ཞ་སང་ས་

གཅན་ལ་བ་ལས་གལ་བས་སང་ར་དང་བམས་པ་ཆན་པའ་འད་ཟར་གས་

འག་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ་ཕར་ན་ཞ་སང་ལས་གལ་བའ་སངས་རས་

ད་ད་མ་མད་པའ་ཟ་བ་ཉ་བ་གཟའ་ལས་ཐར་བ་བཞན་ན། །གཏ་མག་ག་

སབ་པ་སན་ག་ཚགས་ལ་བ་ལས་གལ་བས་གདལ་བའ་འག་བ་ཡ་ཤས་ཀ་

འད་ཟར་གས་བའ་མན་པ་སལ་བའ་ཕར་གཏ་མག་ལས་གལ་བའ་སངས་

རས་ཉད་ད་ན་ད་མ་མད་པའ་ཉ་མ་སན་ལས་གལ་བ་བཞན་ན། །གསམ་པ་

ན། ཤས་བའ་སབ་པ་ལས་གལ་བའ་སངས་རས་ད་འཇག་རན་ན་གཞན་

གང་དང་ཡང་མ་མཉམ་པའ་སངས་རས་ཉད་དང་མཉམ་པའ་ཡན་ཏན་ག་

ཆས་དང་ལན་པའ་ཕར་དང་། གདལ་བ་རམས་ལ་དམ་པའ་ཆས་ཟབ་མའ་

261རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ར་ན་སན་པར་མཛད་པའ་ཕར་དང་། སབ་པའ་ཤན་པ་དང་ན་བལ་བའ་

ཕར་སངས་རས་ད་ག་རམ་བཞན་ད་བད་བར་གཤགས་པ་དང་སང་ར་

དང་འབའ་སང་པ་བཞན་ན། །ད་མ་རང་བཞན་དང་བ་བར་བ་གཉས་ཀས་

དག་པའ་ཕར་དང་། ཡན་ཏན་ག་རས་ཀས་གདལ་བའ་དབལ་བ་སལ་བར་

བད་པའ་ཕར་དང་། གདལ་བ་རམས་ལ་རམ་པར་གལ་བའ་ཡན་ཏན་ག་

འབས་བ་སན་པར་བད་པའ་ཕར་རམ་པ་ལར་སངས་རས་ད་གསར་དང་

གཏར་དང་ལན་པའ་ཤང་བཞན་ན། །རན་ཆན་ལ་བའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་

ཀ་ས་ཡན་པའ་ཕར་དང་གདལ་བ་རང་གཉས་རམས་ཀ་བདག་པ་མཆག་

ཡན་པའ་ཕར་དང་། རན་པ་ཆ་ལས་གབ་པའ་གཟགས་ཀ་རམ་པ་ཡན་

པའ་ཕར་ག་རམ་བཞན་ད་སངས་རས་ད་ན་རན་ཆན་ག་ས་དང་འཁར་

ལས་སར་བའ་རལ་པ་དང་གསར་ལས་བས་པའ་གཟགས་བཞན་ན། །

ལས་ཀ་དན་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་

གཉས་ལས། རང་དན་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ན། སབ་གཉས་བག་ཆགས་དང་

བཅས་པ་སངས་པའ་ཆས་ཀ་ས་ཐབ་པ་ས་ད་ལ་ཟག་པ་མད་པ་ན་སངས་

པའ། །ཁབ་པ་ན་རགས་པ་ས་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་མཁན་པས་ཤས་བ་ལ་

ཁབ་པའ། །ད་གཉས་ཀ་ཡང་ར་དང་རན་གས་གསར་ད་འདས་མ་བས་

པས་འཇག་པ་མད་པའ་ཆས་ཅན་ཡན་ཏ་རས་པ་ལ་སགས་པ་ལས་གལ་

བས་བརན་ཞང་རག་པ་འཕ་བ་མད་པའ། །གཉས་པ་གཞན་ག་དན་ན། ཆས་

ཀ་ས་བརས་པ་ལ་བརན་ནས་འཁར་བ་ཇ་སད་ལན་གས་གབ་པའ་ཚལ་

262 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གས་གཟགས་ས་གཉས་ཀ་སང་བ་དང་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་གསང་རབ་

ཀ་སང་བ་སན་པས་ཏ། ད་ལ་གཟགས་ས་གཉས་ན་གཞན་དན་འབང་བའ་

རན་ནམ་གནས་ཡན་ན། །ཞས་པའ། །ཇ་ལར་ན་ནམ་མཁའ་ག་སབས་ཡད་

ན་གཟགས་མཐང་བ་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ས་

གཉས་ཀང་དམ་པ་ས་མཆག་ཏ་གར་པའ་དབང་པ་དག་ག་དན་ཞས་པ་

ཡལ་ཉམས་ས་མང་བའ་ར་ཡན་ན། །ད་བཤད་པ་འད་ལར་མག་གས་འབང་

བ་ལས་གར་པ་མད་པའ་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གཟགས་ཀ་སའ་དན་ལ་

བ་དང་། ར་བས་དམ་པའ་ཆས་ཀ་གཏམ་བཟང་པ་འཇག་རན་ག་ཆས་མ་

འདས་པས་གཙང་མ་ཉན་པ་དང་། སས་བད་བར་གཤགས་པའ་ཚལ་ཁམས་

ཀ་ད་འཆལ་བའ་ད་མས་མ་གས་པ་གཙང་མ་སམ་པ་དང་། ལས་འཕགས་

པ་ཆན་པ་རམས་ཀ་ལངས་སད་དམ་པའ་ཆས་བདད་རའ་ར་མང་བ་དང་།

ལས་ཀས་ཏང་ང་འཛན་ལ་བརན་པའ་ཤན་ཏ་སངས་པའ་རག་པའ་བད་བ་

ཉམས་ས་མང་བ་དང་། ཡད་ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་གནས་ལགས་རང་

ག་ང་བ་ཉད་ཀས་ཟབ་པའ་སང་པ་ཉད་ཀ་ཚལ་རགས་པའ་རར་གར་པ་

ཡན་ལ། ཡང་དག་པར་ན་རམ་པར་གཅད་པའ་ཤས་རབ་ཀས་ཞབ་མར་

བསམ་པས་ན་ད་བཞན་གཤགས་པ་ན་རང་བཞན་ག་ར་མཚན་རམས་དང་

བལ་བའ་ཕར་ནམ་མཁའ་བཞན་ད་རང་བཞན་གང་ད་ཡང་མ་གབ་པས་དན་

དམ་པའ་བད་བ་ཉམས་ས་མང་བར་མཛད་ད། །ཞས་པའ། །གཉས་པ་རས་

པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ལས། རང་དན་ན། མདར་ན་སབ་ལམ་ག་མཉམ་

263རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རས་ཀ་ཡ་ཤས་གཉས་པའ་ལས་ས་བ་བའ་འབས་བ་འད་ན་གཉས་ས་ཤས་

པར་བ་ས། ག་བར་ག་ད་མ་ལས་གལ་བའ་ས་ན་ཞས་པ་སངས་པ་ཡངས་ས་

རགས་པ་ཐབ་པ་དང་། སབས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ཀ་ས་ན་ད་

མ་ཡངས་ས་སང་བ་ས་རགས་པ་ཡངས་ས་རགས་པའ། །ད་ལ་འབས་བ་

རམ་གལ་ག་ས་དང་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ཀ་ས་དག་ན་ཆས་རམ་པ་གཉས་

ལས་ར་ར་དང་ཐན་མང་ད་རམ་པ་གཅག་དང་ལན་པར་ཤས་པར་བ་ས། ཇ་

ལར་ན་རམ་གལ་ག་ས་ན་ཟག་པ་མད་པའ་ཕར་དང་ཆས་ཀ་ས་ན་མཁན་

པས་ཤས་བ་ལ་ཁབ་པའ་ཕར་དང་གཉས་ཀ་ཡང་རན་གས་གསར་ད་

འདས་མ་བས་ཀ་གནས་ཉད་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་དག་བཤད་པ་རམ་གལ་

ག་ས་ན་ཟག་པ་མད་ད་ད་ཉད་ཉན་མངས་པ་ས་ག་བར་ག་ད་མ་རམས་ན་

བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་འགགས་པའ་ཕར་ར། །ཆས་ཀ་ས་ན་ཡ་ཤས་

ཀས་ཤས་བ་ལ་ཁབ་པ་ཉད་ད་འདད་པ་ཡན་ཏ། ཇ་ལ་བ་མཁན་པ་ཤས་བ་

ལ་ཕན་ཅ་ལག་ཟད་པས་ཆགས་པ་མད་པའ་ཕར་དང་ཇ་སད་པ་མཁན་

པའ་ཡལ་དང་དས་ལ་ཐགས་པ་མད་པའ་ཕར་ར། །ད་གཉས་ཀ་ཡང་འདས་

མ་བས་པ་ཡན་ཏ། གཏན་ད་འཇག་པ་མད་པའ་རང་བཞན་ཡན་པའ་ཕར་

ར། །ད་ཉད་བཤད་པ་ན། འཇག་པ་མད་པ་ཉད་ན་མདར་བསན་པ་ས་བརན་

པ་ལ་སགས་པ་རམས་ཀས་ད་རས་པར་བཤད་ད། །འད་ལར་དགག་བ་

འཇག་པ་ན་ཚལ་རམ་པ་བཞར་ཤས་པར་བ་ས། ད་དག་བརན་པ་ལ་སགས་

པ་དག་ལས་བཟག་པའ་ཕར་ར། །བཞ་གང་ཞ་ན། མགས་པ་ས་རས་པ་དང་

264 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རམ་པར་འགར་བ་ས་ན་བ་དང་ཆད་པ་ས་ས་བ་དང་བསམ་གས་མ་ཁབ་

པར་འགར་བའ་འཆ་འཕ་བ་ས་ད་ལར་བཞའ། །ས་རམ་པ་གཉས་ལ་ད་དག་

མད་པའ་ཕར་བརན་པ་དང་། ཞ་བ་དང་རག་པ་དང་འཕ་བ་མད་པར་ཤས་

པར་བའ། །གཉས་པ་གཞན་དན་ལ་སར་བསན་པ་ན། ད་མ་མད་པའ་ཡ་

ཤས་ད་ཉད་གདལ་བའ་བ་ངར་གཟགས་ས་གཉས་ས་སང་བ་ལ་བརན་

ནས་དཀར་པ་དག་བའ་ཆས་ས་བའ་རན་ཡན་པའ་ཕར་ན་གཞན་དན་ག་

གནས་ཡན་ན། །བ་བག་ཏ་བཤད་པ་ན། ཇ་ལར་སད་བད་ཀ་ར་མན་ཡང་

ནམ་མཁའ་ཡད་ན་གཟགས་མཐང་བ་དང་ས་ཐས་པ་དང་ལ་སགས་པ་ད་

ཚར་བ་དང་། ར་མང་བ་དང་རག་བ་ལ་རག་པ་དང་ཆས་རམས་ན་རགས་ལ་

ནམ་མཁའ་མད་ན་ད་དག་མ་རགས་པས་ར་ཡན་འཇག་པ་ལར། ད་བཞན་

ད་སངས་རས་ཀ་གཟགས་ས་གཉས་ཀང་ཟག་པ་མད་པའ་ཡན་ཏན་

སབས་ལ་སགས་པ་དག་ས་བ་ཡ་ན་ར་དང་རན་ཡན་ན། །ཚལ་ཇ་ལར་

རན་བད་ན་འབད་རལ་ག་སབ་པ་མད་པར་ལན་གས་གབ་པའ་སར་བས་

ས། །གང་ག་རད་ལ་བསད་ན་ཉར་ལན་ག་ར་ཁམས་དང་ལན་པའ་བརན་པ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དབང་པ་དག་ག་དན་ཞས་པ་ཡལ་ལའ། །ལན་པའ་

དན་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ། བང་

ཆབ་ལ་བལ་བའ་ཡན་ཏན་དང་སན་པའ་ཡན་ཏན་གཉས་དང་ལན་པ་ལས།

དང་པ་ན། ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཡན་ཏན་ཡན་ཏ་ཡ་ཤས་སང་བ་རན་ག་

མད་ལས། སངས་རས་ནམ་མཁའ་མཚན་ཉད་ད། །ནམ་མཁའ་ལ་ན་མཚན་

265རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཉད་མད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་ན། ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཡན་ཏན་མ་ཡན་

ཏ། ཧ་ཅང་ཐལ་བའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་སས་བ་ཆན་པའ་མཚན་སམ་ཅ་ར་

གཉས་ཀས་ད་བཞན་གཤགས་པ་བལ་བར་འགར་ན་ན་ད་ན་འཁར་ལས་

སར་བའ་རལ་པ་ཡང་ད་བཞན་གཤགས་པར་འགར་ར། །ཞས་ས། །ད་ལ་

ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པ་ན་ཐས་པ་ལ་སགས་པའ་ཡལ་

མ་ཡན་པས་བསམ་ད་མད་པ་དང་། ས་བ་མད་པས་རག་པ་དང་ར་བ་མད་

པས་བརན་པ་དང་ན་བ་མད་པས་ཞ་བ་དང་འཆ་བ་མད་པས་གཡང་དང་

ཉད་དང་། སག་བསལ་མད་པས་རབ་ཏ་ཞ་བ་དང་། ཇ་སད་པ་མཁན་པས་

ཤས་བ་ལ་ཁབ་པ་དང་། ཇ་ལ་བ་མཁན་པས་རག་པ་དང་བལ་བ་དང་། ཉན་

སབ་སངས་པས་ནམ་མཁའ་བཞན་ད་ཆགས་པ་མད་པ་དང་། ཤས་བའ་

སབ་པ་སངས་པས་ཡལ་དས་ཀན་ཏ་ཤས་བ་ལ་ཐགས་པ་མད་པ་དང་།

བང་རད་ལ་སགས་པ་སམས་པར་འཇག་པའ་སབ་པ་སངས་པས་བང་

རད་ཀ་རབ་པའ་རག་པ་སངས་པ་དང་། ཡང་དག་པར་ན་མངན་སམ་ད་

བར་མད་པས་བལར་མད་པ་དང་རགས་ལས་དཔག་པར་མ་ནས་པས་

བཟང་ད་མད་པ་དང་རང་བཞན་གས་དག་པས་དག་བ་དང་། ག་བར་ག་ད་

མ་མད་པས་སངས་རས་ད་མ་མད་པའ། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། སར་

བརད་པ་དང་། གཉན་པས་ཐབ་པ་དང་། རང་བཞན་ད་གནས་པའ་ཡན་ཏན་

ན། །དང་པ་ན། རམ་གལ་ག་ས་དག་གས་རང་ག་དན་བསན་ཏ། རང་ཉད་

འཆང་བ་ཐམས་ཅད་ལས་གལ་བའ་ཕར་ར། །ཡན་ཏན་ག་ཆས་ཀ་ས་དག་

266 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གས་གཞན་ག་ས་བསན་ཏ་ཡན་ཏན་ལས་འཕན་ལས་འབང་བའ་ཕར་ར། །

རང་དང་གཞན་ག་དན་ག་རན་ད་གར་པའ་ས་ད་ལ་ན་བསམ་གས་མ་ཁབ་

པ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་ན། །གཉས་པ་ལ་ལ་ས། ཟབ་པ་དང་།

རག་པ། བད་བ། ཡ་ཤས། སངས་པའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ལས། སར་བསན་

པ་ན། ད་མ་མད་པའ་སངས་རས་ད་རགས་པར་བའ། །ཞས་ས། །ཇ་ལར་ན་

བསམ་གས་མ་ཁབ་པར་ར། །གང་གས་ཞ་ན། ཡ་ཤས་ཀ་ལས་ཅན་ས་བཅ་

ལ་གནས་པ་རམས་ཀས་ན་ཞས་པ་ས་དས་མཚན་པ་སངས་རས་ལས་

གཞན་པའ་གང་ཟག་རམས་ཀས་ས། །དའ་ར་མཚན་ན་སང་རས་ལས་

གཞན་པའ་ཐས་པ་ལ་སགས་པའ་ཤས་རབ་གསམ་གས་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་

རགས་པར་རགས་པའ་ཡལ་མན་པའ་ཕར་ར། །འ་ན་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་

རགས་པར་གང་གས་རགས་ཞ་ན། ཐམས་ཅད་མཁན་པ་ཁ་ནའ་ཡ་ཤས་ཀ་

ཡལ་ད་གར་པ་ཡན་ཞས་པའ། །བས་པས་གཏན་ནས་མ་རགས་པ་ན་སངས་

རས་ཀ་ཡན་ཏན་ད་ས་ལ་བརན་ནས་དན་རགས་པའ་ཐས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་

ཡལ་མ་ཡན་ཏ་ཤན་ཏ་ཕ་བའ་དན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །རགས་ཀ་རས་ས་

འབང་བའ་བསམ་པ་ལས་བང་བའ་ཤས་རབ་ཀས་ཇ་ལ་བ་བཞན་རགས་

པའ་ཡལ་མན་ཏ་དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཆས་ཉད་ད་

འཇག་རན་པའ་བསམ་པ་ལ་སགས་པའ་བ་ཐམས་ཅད་ཀ་ཡལ་མ་ཡན་ཏ་

ཟབ་པའ་ཕར་ར། །སངས་རས་ད་བས་པ་ས་སའ་ས་བས་སན་མངན་སམ་

ད་མཐང་མ་མང་ས། གང་ག་ཕར་ན་བས་པའ་མངན་སམ་ག་ཡལ་མ་ཡན་

267རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཕར། དཔར་ན་གཟགས་ལ་དམས་ལང་བཞན་ན། །འཕགས་པས་རང་

མཚན་རགས་པའ་ཚལ་ན་ས་བཅ་ལ་གནས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་

འཕགས་པས་ཀང་རང་མཚན་ཅང་ཟད་ཙམ་རགས་ཀ་ཡངས་ས་རགས་

པར་མ་རགས་ཏ་དཔར་ན་བཙས་མ་ཐག་པའ་ཁམ་ན་གནས་པའ་བ་ཆང་

གས་ཉ་མའ་འད་ཀ་གཟགས་ཅང་ཟད་མཐང་ག་ར་ཆན་པ་མ་མཐང་བ་

བཞན་ན། །གཉས་པ་རག་པ་ན། སངས་རས་ད་རག་པ་ས་ས་བ་དང་བལ་

བའ་ཕར་ར། །རན་འགགས་པ་མད་པའ་ཕར་ཅང་ཟད་ན་བརན་པ་ཡན་ལ་

ས་འགགས་གཉས་མད་པའ་ཕར་སངས་རས་ད་ཞ་བའ། །འགར་བ་མད་

པའ་གཡང་དང་ཡན་ཏ་འདས་མ་བས་པའ་ཆས་ཉད་ད་གནས་པའ་ཕར་ར། །

གསམ་པ་བད་བ་ན། སག་བསལ་རབ་ཏ་ཞ་བ་ཡན་ཏ་སང་བ་ཐམས་ཅད་

སངས་པའ་འགག་པའ་བདན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །བཞ་པ་ཡ་ཤས་ན། ཇ་

སད་པ་མཁན་པས་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་རགས་པའ་ཕར་ཤས་བ་ལ་ཁབ་པ་

ཉད་ཡན་ཅང་། ཇ་ལ་བ་མཁན་པ་ལ་ཆས་ཅན་ག་མཚན་མ་གང་ཡང་བ་

ཡལ་ད་གནས་པ་མད་པའ་ཕར་རགས་པ་མད་པ་ཡན་ན། །ལ་པ་སངས་པ་

ན། སངས་རས་ད་ཉན་མངས་པའ་སབ་པ་སངས་པའ་ཕར་ཤས་བ་ཇ་ལ་བ་

ལ་ཆགས་པ་མད་ལ་ཤས་བའ་སབ་པ་ཀན་དག་པའ་ཕར་ཇ་སད་པའ་ཡལ་

དས་ཐམས་ཅད་ད་ན་ཐགས་པ་མད་ཅང་སམས་འཇག་ག་སབ་པ་བང་རད་

གཉས་མད་པས་ཏང་ང་འཛན་ལ་ལས་ས་རང་བའ་ཕར་རབ་པའ་རག་པ་

དང་བལ་བ་ཡན་ན། །གསམ་པ་རང་བཞན་ད་གནས་པའ་ཡན་ཏན་ན།

268 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སངས་རས་ད་ཡང་དག་པར་ན་མངན་སམ་གས་བལར་མད་ད་གཟགས་

ལ་སགས་པའ་རང་བཞན་གང་ད་ཡང་གབ་པ་མད་པའ་ཕར་ར། །རགས་ལ་

བརན་པའ་བས་རང་བཞན་གང་དའང་གཟང་ད་མད་ད་ར་མཚན་ག་མཚན་

མ་མད་པའ་ཕར་ར། །ང་བ་དག་བ་ཡན་ཏ་ཉས་པ་རང་བཞན་གས་དག་པ་

ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་མ་མད་པ་ཡན་ཏ་ག་བར་ག་ད་མ་སངས་པའ་ཕར་

ར། །འཇག་པའ་དན་ལ་གཉས་ཏ། སའ་དན་དང་། གཞང་ག་དན་ན། །དང་

པ་ལ་གསམ་ས། སའ་རམ་དབ་བསན་པ། ངས་པའ་དན་ངས་བཟང་བ། ད་

ལ་རད་པ་སང་བའ། །དང་པ་ལ་གཉས་དང་། གསམ་དང་། བཞ་དང་། ལར་

དབ་བའ། །དང་པ་ན། སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས་ས་རམ་པ་གཉས་ས་མཛད་

ད། རང་དན་དན་དམ་བདན་པའ་ཆས་ས་དང་། གཞན་དན་ཀན་རབ་པ་

གཟགས་ཀ་སའ། །རགས་པ་དག་ཅ་པ་ལས། དག་བ་འད་ཡས་ས་བ་ཀན། །

བསད་ནམས་ཡ་ཤས་ཚགས་བསགས་ཏ། །བསད་ནམས་ཡ་ཤས་ལས་

བང་བའ། །དམ་པ་གཉས་ན་ཐབ་པར་ཤག །ཅས་ས། །ད་ལ་ཆས་ཀ་ས་ན་

སངས་རས་ཀ་སར་དག་པ་གཉས་ལན་ག་ཆས་ཀ་དབངས་ཏ། བསད་པ་

ལས། གང་ཞག་འཁར་བའ་རར་གར་པ། །ད་ཉད་སང་བ་བས་པ་ལས། །

དག་པ་ད་ཉད་མ་ངན་འདས། །ཆས་ཀ་ས་ཡང་ད་ཉད་ད། །ཞས་ས། །ད་ཉད་

སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་ཚད་མད་པའ་རན་བད་ཅང་ད་དག་ལ་བརན་

ནས་གཟགས་ཀ་སས་འཁར་བ་ཇ་སད་བར་སམས་ཅན་ག་དན་བསབ་

པར་མཛད་ད། ད་མ་མད་པའ་ཆས་ས་ལ། །ཡ་ཤས་ར་མཚ་རམ་པར་

269རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གནས། །ས་ཚགས་ནར་བ་ཇ་བཞན་ད། །ད་ལས་སམས་ཅན་དན་རམས་

མཛད། །ཅས་ས། །གཟགས་ཀ་ས་ན་ལངས་སད་རགས་པའ་ས་དང་སལ་

པའ་སའ་དབ་བས་རམ་པ་གཉས་ས་གནས་ཏ། ས་ཚགས་ནར་བ་ཇ་བཞན་

ད། །ཞས་པས་ཤས་ས། །གཉས་པ་ན། དབ་མ་པ་ཁ་ཅག་རག་པ་མ་རག་

པའ་ཁབ་བ་ཡན་པས་ར་ར་ལ་བའ་ཏང་ང་འཛན་ག་རས་ཐགས་ས་ཁབ་

བད་མ་རག་པ་ལག་པས་དའ་ཁབ་བ་མ་རག་པ་ཙམ་ཡང་ལག་པའ་ཕར་

ཤས་པ་དང་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ཉ་བར་ཞ་བ་ན་ཆས་ཀ་ས་ཡན་ཏ། འཇག་

པ་ལས། ཤས་བའ་བད་ཤང་སམ་པ་བསགས་པའ་མས། །ཞ་ད་ཚལ་ག་

རལ་རམས་ཆས་ས་ས། །ད་ཚ་ས་བ་མད་ཅང་འགགས་པ་མད། །སམས་

འགགས་པ་ད་ས་ཡས་མངན་སམ་མཛད། །ཅས་ས། །ཡ་ཤས་མད་ཀང་

གཟགས་ས་གཉས་ན་སན་ག་སན་ལམ་དང་གདལ་བའ་དབང་གས་འབང་

བ་ཡན་ཏ། སད་འཇག་ལས། ཡད་བཞན་ནར་བ་དཔག་བསམ་ཤང་། །ཇ་

ལར་ར་བ་ཡངས་སང་བ་། །ད་བཞན་གདལ་བའ་སན་ལམ་ག། །དབང་གས་

རལ་བའ་སར་སང་ང་། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་ད་ན་དཔ་དང་མ་མཚངས་ཏ།

ནར་བ་ལ་སགས་པ་ན་ད་ལ་ཡད་པས་དན་བད་ལ་འདར་ན་གཟགས་ཀ་ས་

ལ་ཡ་ཤས་མད་ཅང་། སན་ལམ་འདབས་པ་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འདས་

ནས་མད་པའ་ཕར་ར། །བད་པ་པ་འདས་ཀང་དའ་མཐས་གཞན་དན་བད་པ་

མ་འགལ་ཏ། དཔར་ན་བམ་ཟ་ཤམ་ཀས་ནམ་མཁའ་ལང་ག་མཆད་སང་

བསབས་པ་བཞན་ན། །ད་ཉད་ལས། དཔར་ན་ནམ་མཁའ་ལང་ག་ན། །

270 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

མཆད་སང་བསབས་ནས་འདས་གར་པ། །ད་འདས་ཡན་རང་ལན་ཡང་ད། །

དག་ལ་སགས་པ་ཞ་བད་བཞན། །བང་ཆབ་སད་དང་རས་མཐན་པས། །

རལ་བའ་མཆད་སང་བསབས་པ་ཡང་། །བང་ཆབ་སམས་དཔའ་མ་ངན་

ལས། །འདས་ཀང་དན་རམས་ཐམས་ཅད་མཛད། །ཅས་ཟར་ར། །གསམ་པ་

ན། སབ་དཔན་སང་བཟང་པ་ལ་སགས་པ་དག་ས་རམ་པ་བཞ་ས་ང་བ་ཉད་

ཀ་ས་ན་ཟག་མད་ཀ་ཡ་ཤས་དང་སབ་པ་ཐམས་ཅད་ཀས་དག་པའ་སངས་

པ་གཉས་ཀ་རང་བཞན་ཆས་ཉད་ད་བཞན་ཉད་ཡན་ཏ། མན་ངག་ག་བསན་

བཅས་ལས། ཐབ་པའ་ང་བ་ཉད་ས་ན། །ཟག་པ་མད་པའ་ཆ་གང་དག །ཐབ་

གར་རམ་ཀན་རམ་དག་པ། །ད་དག་རང་བཞན་མཚན་ཉད་ཅན། །ཞས་ས། །

ཆས་ཀ་ས་ན་ཟག་པ་མད་པའ་ཡ་ཤས་ས་ཚན་ཉ་ཤ་ར་གཅག་ཡད་པ་

རམས་ཡན་ལ། ལངས་སད་རགས་པ་དང་སལ་པའ་ས་གཉས་ན་གཞན་

དང་འདའ། །བཞར་ངས་པའ་ཤས་བད་ཀང་། ང་བ་ཉད་ལངས་རགས་

བཅས་དང་། །ད་བཞན་གཞན་པ་སལ་པ་ན། །ཆས་ས་མཛད་པ་དང་བཅས་

པ། །རམ་པ་བཞར་ན་ཡང་དག་བརད། །ཅས་གསངས་པའ་ཕར་ཞས་བཞད་

ད། །བཞ་པ་ན། མཚན་ཡང་དག་པར་བརད་པ་ལས། །སངས་རས་ས་ལའ་

བདག་ཉད་ཅན། །ཞས་གསངས་པས་ད་ལ་སབ་དཔན་འཇམ་དཔལ་གགས་

པ་ན་ང་བ་ཉད་ལ་སགས་པ་སར་ག་བཞ་པ་དང་བ་བ་ཐམས་ཅད་ཐགས་ས་

ཆད་ཅང་སམས་ཅན་ག་དན་མཛད་པའ་བ་བ་གབ་པའ་ཡ་ཤས་ལ་ཡ་ཤས་

ཀ་ས་ཞས་བ་ས་ལར་བཞད་ད། །གཉས་པ་ངས་པའ་དན་ངས་གཟང་བ་ལ་

271རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས་གཉས་ས་རམ་པར་བཞག་པ་ན། གཟགས་ས་གཅག་ཏ་བསས་པར་ཟད་

ཀ་དན་ལ་འཕགས་པ་མ་ཕམ་པས་གསམ་ད་མཛད་པ་དང་མཐན་ན། །

གསམ་ད་བཞག་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། སབ་དཔན་དག་ག་དགངས་པ་མ་ཡན་

ཞང་ལང་དང་རགས་པས་གནད་པའ་ཕར་ར། །འད་ལར་སབ་དཔན་ད་དག་

ས་གསམ་ད་བཞད་པ་ཡན་མད་ཀ། ཡ་ཤས་མད་པར་མ་བཞད་ལ། ཤས་

བའ་བད་ཤང་སམ་པ་མ་ལས་པ། །བསགས་པས་ཞ་ད་རལ་རམས་ཆས་

ས་ས། །ཞས་པའང་ཡ་ཤས་མད་པར་སན་པ་མ་ཡན་ཏ། ད་ཉད་ཀ་འགལ་པ་

ལས། ཡ་ཤས་ཀ་རང་བཞན་ག་སས་ཤས་བའ་བད་ཤང་སམ་པ་མ་ལས་པ་

བསགས་པ་ལས་ཤས་བ་ས་བ་མད་པས། ས་བ་མད་པ་དང་ལན་པར་གར་

པ་གང་ཡན་པ་འད་ན་སངས་རས་རམས་ཀ་ཆས་ཀ་སའ། །ཞས་པའ། །ད་

ལར་ན་ཡ་ཤས་ཀ་ཡལ་ད་ཁ་ན་ཉད་ལ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་དའ་ཡལ་ཅན་

སམས་དང་སམས་ལས་བང་བ་རམས་མ་འཇག་པས་ཞས་ཡ་ཤས་ཀ་

ཡལ་ཆས་ས་སང་པ་ཉད་ལ་ས་འགགས་ལ་སགས་པའ་མཚན་མར་འཛན་

པ་མ་འཇག་ཅས་ཆས་ས་ད་མ་དང་བལ་བར་བསན་པ་ཡན་ལ། སད་འཇག་

ལས། གང་ཚ་དངས་དང་དངས་མད་དག །བ་ཡ་མདན་ན་མ་གནས་པ། །ད་

ཚ་རམ་པ་གཞན་མད་པས། །དམགས་པ་མད་པར་རབ་ཏ་ཞ། །ཞས་པའ་

དན་ཡང་ད་ཡན་ན། །ནར་བ་ལ་སགས་པའང་ཡ་ཤས་མད་པའ་དཔ་མ་

ཡན་ག་རམ་རག་དང་རལ་བ་མད་ཀང་གཞན་དན་མཛད་པའ་དཔར་བརད་

པ་ཡན་ཏ། རན་ལས། ཇ་ལར་ནར་བ་འབད་མད་པར། །རང་ག་འད་ན་སན་

272 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པ་ལར། །སངས་རས་རམས་ཀང་བཟ་མད་པར། །ད་བཞན་མཛད་པ་ངས་

པར་སན། །ཞས་པ་དང་། འད་ཉད་ལས་ཀང་། ཇ་ལར་ཡད་བཞན་ནར་བ་

ན། །རག་པ་མད་ཀང་ཅག་ཅར་ད། །སད་པ་ཡལ་གནས་རམས་ཀ་ན། །

བསམ་ཀན་ས་སར་རགས་བད་ལར། །ད་བཞན་སངས་རས་ཡད་བཞན་

ལ། །བརན་ནས་བསམ་པ་ཐ་དད་རམས། །ས་ཚགས་ཆས་ན་ཐས་གར་

ཀང་། །ད་ན་ད་ལ་རམ་མ་རག །ཅས་གསངས་པ་ལར་ར། །ས་བཞར་རམ་

པར་བཞག་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། ད་དབ་ཟབ་དང་ར་ཆ་དང་། །བདག་ཉད་

ཆན་པའ་ཡན་ཏན་ག། །ཆས་ཀས་རབ་ཕར་རང་བཞན་ལ། །སགས་པའ་

ས་གསམ་དག་གས་འཇག །ཅས་དབ་བ་གསམ་ད་གསངས་པ་དང་། རན་

ལས་ཀང། སངས་རས་རམས་ཀ་ས་ཕ་བ། །རང་བཞན་ལངས་སད་རགས་

པ་དང་། །གཞན་ན་སལ་པའ་ས་ཡན་ཏ། །དང་པ་གཉས་པའ་རན་ཡན་ན། །

ཞས་ས་གསམ་ད་གསངས་པ་དང་འགལ་བའ་ཕར་ར། །ས་རམ་པ་ལར་

གསངས་པ་ཡང་སས་པ་ལ་དགའ་བའ་ངར་རམ་པར་ཕ་བར་ཟད་ཀ་ས་

གསམ་ད་མ་འདས་པ་ཡད་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། འད་ལར་བ་བ་གབ་པའ་ཡ་

ཤས་ཀང་ཆས་སའ་ཡན་ཏན་ཡན་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་ཡང་དག་པར་

རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ས་ན་གསམ་ཉད་ཡན་ཏ། རང་དང་གཞན་ག་

དན་བསབ་པ་ལ་ད་དག་ལས་ཉང་ན་ན་མ་ནས་ཤང་མང་བ་མ་དགས་པའ་

ཕར་ར། །འད་ལར་སངས་རས་ཀ་འཕན་ལས་འཇག་པའ་སལ་བ་མད་པའ་

འག་བ་རམས་ལ་ན་ས་གསམ་གང་ཡང་མ་སང་ས། རན་ལས། ཇ་ལར་ཆ་ཡ་

273རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སད་ཆག་ལ། །ཟ་བའ་གཟགས་བརན་མ་སང་ལར། །ད་བཞན་སམས་ཅན་

ངན་པ་ལ། །སངས་རས་གཟགས་ཀང་མ་སང་ང། །ཞས་ས། །འཕན་ལས་

འཇག་པ་ལའང་རང་གཞན་གཉས་ལས་རང་ག་དན་བསབ་པ་ན་ཆས་ས་

ཡན་ཏ། བདག་ཉད་ཟག་བཅས་ཀ་རད་པ་སངས་ནས་ཟག་མད་ཀ་འབར་པ་

ཐབ་པའ་ཕར་ར། །གཞན་ག་དན་བསབ་པ་ན་གཟགས་ཀ་ས་ཡན་ཏ། འད་

ཉད་ལས། བདག་ཉད་ཀ་ན་འབར་བའ་གནས། །དམ་པའ་དན་ག་ས་ཡན་

ཏ། །དང་སང་རམས་ཀ་བར་ཡ་ས། །ཕ་རལ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གནས། །

ཞས་ས། །གཟགས་སའ་གདལ་བ་ལ་ཡང་ཉ་བ་དང་རང་བ་གཉས་ལས་ཉ་

བ་ས་བཅའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ལ་ལངས་སད་རགས་པའ་ས་

སང་ལ་རང་བ་ཉན་རང་དང་ས་སའ་ས་བ་ལ་སལ་པའ་ས་སང་ས། དག་ལས་

ཉ་དང་རང་རམས་ལ། །འཇག་རན་རལ་བའ་དཀལ་འཁར་ད། །ཆ་དང་ནམ་

མཁའ་ཟ་གཟགས་བཞན། །ད་མཐང་བ་ན་རམ་པ་གཉས། །ཞས་ས། །ཡང་

ན་ལངས་སད་རགས་པའ་སས་རང་ཉད་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བའ་ཆས་ལ་

རགས་པར་ལངས་སད་པར་བད་པའ་ཕར་རང་ག་དན་བད་ལ། སལ་པའ་

ས་ན་གཞན་ལ་ཟབ་པ་ར་ཆ་བའ་ཆས་སན་པར་བད་པའ་ཕར། གཞན་ག་

དན་ཡན་ཅང་ཆས་ཀ་ས་ན་ད་གཉས་ཀའ་རན་ཡན་ཏ། རན་ལས། ས་

གསམ་དག་གས་སངས་རས་ཀ། །ས་བསས་པར་ན་ཤས་བས་ཏ། །ས་

གསམ་དག་ག་རང་བཞན་གས། །དན་འད་རན་དང་བཅས་པར་བསན། །

ཞས་ས། །གསམ་པ་ད་ལ་རད་པ་སང་བ་ལ། གལ་ཏ་ས་བཞ་མ་ཡན་གསམ་

274 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ད་གནས་ན་སངས་རས་ཀ་སབས་སགས་ཟག་མད་ཀ་ཡན་ཏན་རམས་

སངས་རས་ལ་མད་པར་འགར་ཏ། ཁད་འདད་པའ་ས་གསམ་གས་མ་

བསས་པའ་ཕར། འདད་ན་ཡད་པར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་ན་

རགས་མ་གབ་ས། ཆས་ཀ་སའ་ཡན་ཏན་ཡན་པས་དར་འདས་པའ་ཕར་ར། །

ད་ལ་མ་ཡན་ན་མཚན་དང་དཔ་བད་རམས་སངས་རས་ལ་མད་པར་འགར་

ཏ། ཁད་འདད་པའ་ས་བཞར་མ་འདས་པའ་ཕར་ཞས་སས་ན་ལན་ཅ་ཞག་

ཡད། ད་དག་གཟགས་ཀ་སའ་ཡན་ཏན་ཡན་པས་དར་འདའ་ཞ་ན། ས་མ་

ཡང་ཆས་ཀ་སའ་ཡན་ཏན་ཡན་པས་དར་འད་བར་ར་མཚན་མཚངས་ཏ།

འད་ཉད་ལས། དང་པའ་ས་ན་སབས་ལ་སགས། །བལ་བའ་ཡན་ཏན་རམས་

དང་ལན། །གཉས་པ་སས་བ་ཆན་པའ་མཚན། །རམ་སན་ཡན་ཏན་དག་དང་

ལན། །ཞས་ས། །ཆས་ས་མཛད་པ་དང་བཅས་པ། །རམ་པ་བཞར་ན་ཡང་

དག་བརད། །ཅས་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། མ་འགལ་ཏ། ཆས་ས་

ཞས་པ་ན། སའ་མཇག་བས་བ་ཡན་ལ། རམ་པ་བཞ་ཞས་པ་ན། མཛད་པ་

འཕན་ལས་དང་བཅས་པའ་ཆས་བཞ་ཡན་ན་ཞས་གསངས་པ་ཡན་ན། །ད་

བཞན་ད་གསང་སགས་ལ་སགས་པ་ལས་ས་བཞར་གསངས་པ་ཡང་སས་

པ་ལ་དགའ་བའ་ངར་ནང་ཚན་ལས་ཕ་བར་ཟད་ཀ་གསམ་ད་མ་འདས་པའ་

བཞ་པ་ཡད་པ་ན་མ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་གསམ་ས། མདར་བསན། རས་པར་

དབ། མཇག་བས་བའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། ཆས་ཀ་ས་དང་། ལངས་

275རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སད་རགས་པའ་ས། སལ་པའ་སའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། མཚན་ཉད་

ངས་བཟང་བ་ན། རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཀ་ས་ན་ཁད་པར་ལ་

དང་ལན་པ་ས། འདས་མ་བས་པ་ན། འདས་བས་ཀ་ཆས་ཐག་མར་ས་བ་

དང་དབས་ས་གནས་པ་དང་མཐར་འགགས་པ་རམས་མད་ཅང་ཞས་པའ། །

ཐ་དད་མད་པ་ན། སངས་རས་ཀ་ཆས་ཀ་དབངས་ལ་གཅག་དང་ཐ་དད་

ད་རམ་པར་དབར་མད་པའ། །ཕན་ཅ་མ་ལག་པ་ན། བདག་དང་བདག་

མད་པའ་སས་པའ་མཐའ་གཉས་ས་ས་འདགས་པ་དང་སར་པ་འདབས་

པ་གཉས་མད་པའ། །རམ་པར་དག་པ་ན། ཉན་མངས་པ་དང་ཤས་བ་དང་

སམས་འཇག་ག་སབ་པ་གསམ་དང་བལ་བའ། །རང་བཞན་གས་འད་གསལ་

བ་ན། རང་བཞན་གས་དག་པས་ད་མ་མད་པ་དང་རག་གའ་ཡལ་ལས་

འདས་པས་རམ་པར་རག་པ་མད་པ་དང་སང་བ་མད་པའ་ཤས་རབ་ཀས་ས་

ས་རང་གས་རག་པར་བ་བ་ཡན་པས་ཆས་ཀ་དབངས་ཀ་རང་བཞན་གང་

ཡན་པའ་ཆས་ས་ད་རགས་པ་ན་སམ་བང་ག་ཤས་རབ་ཏང་ང་འཛན་ལ་

མཉམ་པར་བཞག་པའ་རལ་འབར་པ་ཡས་མངན་སམ་ད་མཐང་བར་འགར་

ར། །གཉས་པ་དའ་ཡན་ཏན་ལ་རགས་པའ་ཡན་ཏན་ན། ར་ཆ་བ་ཚད་

ལས་གཞལ་བར་དཀའ་བས་གཞལ་ད་མད་པ་དང་། གཅག་དང་གཉས་ལ་

སགས་པའ་གངས་ལས་འདས་པས་གང་གའ་བ་མའ་གངས་ལས་འདས་

པ་དང་། རག་གའ་ཡལ་མ་ཡན་པས་བསམ་ད་མད་པ་དང་། གཞན་དང་

ཐན་མང་མ་ཡན་པས་མཉམ་པ་མད་པའ་ཡན་ཏན་རམས་དང་ལན་ཞས་

276 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ། །སངས་པའ་ཡན་ཏན་ན། ད་བཞན་གཤགས་པའ་ད་མ་མད་པའ་

ཆས་ཀ་དབངས་ད་ན་བག་ཆགས་དང་བཅས་པའ་ཉས་པ་མཐའ་དག་རམ་

པར་སངས་ཞས་པའ། །གཉས་པ་ལངས་སད་རགས་པའ་ས་ཡང་ཁད་

པར་ལ་དང་ལན་པ་ས། གསང་བརད་པ་རན་མ་འཆད་པ་དང་། སའ་སང་

བ་རན་མ་འཆད་པ་གཉས་ན་ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་བ་ས་ཚགས་པའ་དམ་པའ་

ཆས་ཀ་འད་ཟར་མངའ་བའ་སས་ཞས་པས་གསང་ག་སང་བ་མཛད་པ་པ་

ས་ཡན་པར་བསན་ན། །ཐགས་ཀ་མཛད་པ་རན་མ་འཆད་པ་ན་གདལ་

བའ་འག་བ་རམས་ཀ་རམ་པར་གལ་བའ་དན་གབ་པར་མཛད་པ་ལ་བརན་

པ་ཞས་པའ། །ད་དག་ལ་རག་པ་མད་ཅང་ལན་གས་གབ་པ་ན་མཛད་པ་

འཕན་ལས་བསབ་པ་ལ་འབད་རལ་དང་བལ་བས་ཡད་བཞན་ག་ནར་བའ་

རལ་པ་བཞན་ཏ། ཞས་པའ། །གདལ་བ་ལ་ས་ཚགས་ས་སང་ཡང་དའ་ང་

བ་དང་བལ་བ་ན་ཁ་དག་དང་ཚད་ལ་སགས་པ་གདལ་བའ་དབང་གས་ས་

ཚགས་པའ་དངས་པར་སང་བ་དང་། སང་ཡང་དན་ལ་ས་ཚགས་དའ་རང་

བཞན་མ་ཡན་ཏ་གཅག་ཉད་ད་མར་སང་བའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་སལ་པའ་

ས་ན། ལམ་ལ་མ་ཞགས་པའ་འཇག་རན་པ་རམས་ཞ་བ་མ་ངན་ལས་འདས་

པའ་ལམ་ལ་འཇག་པ་དང་། ཐར་པའ་ལམ་ལ་ཞགས་པ་རམས་ཐག་པ་ཆན་

པ་ལ་བཀད་ནས་རབ་ཏ་སན་པར་མཛད་པ་དང་། ཐག་ཆན་པ་རམས་ས་

བརད་པ་ལ་སགས་པ་ལ་བཀད་ནས་ལང་སན་པར་མཛད་ལ། ད་ལ་བའ་

འཕན་ལས་ཀ་རའ་གཟགས་ས་གང་ཡན་པ་ད་ཡང་འཇག་རན་འདར་ན་

277རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

འཁར་བ་ཇ་སད་ད་རག་པར་གནས་ཏ། དཔར་ན་ནམ་མཁའ་ཁམས་ས་ཟ་

བའ་གཟགས་ཀ་ཁམས་གནས་པ་བཞན་ན། །མན་ངག་ག་བསན་བཅས་

ལས། གང་ག་སད་པ་ཇ་སད་བར། །འག་ལ་ཕན་པ་ས་ཚགས་དག །མཉམ་

ད་མཛད་པའ་ས་ད་ན། །ཐབ་པའ་སལ་ས་རན་མ་འཆད། །ཅས་ས། །གཉས་

པ་རས་པར་དབ་བ་ལ་གསམ་ས། ཐན་མང་ག་དབ་བ། ས་སའ་རང་

བཞན། མཇག་བས་བའ། །དང་པ་ལ་དབ་བའ་གཞ་ན། གཞན་ལ་མ་ལས་

པར་རང་ཉད་ཀས་རགས་པའ་རང་བང་རམས་ཀ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་

ཐམས་ཅད་མཁན་ཅང་མ་རག་པའ་གཉད་ལས་སངས་པས་སངས་རས་

ཉད་ཅས་བརད་པ་གང་ཡན་པ་སང་བ་ཐམས་ཅད་སངས་པས་མཆག་ཏ་

མཐར་ཐག་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་གཞན་ག་བའ་ཡལ་ལས་འདས་པ་

བསམ་ད་མད་པ་འཁར་བའ་གཡལ་ལས་རལ་བས་དག་བཅམ་པ་གཞན་

གས་རགས་པར་མ་ནས་པས་ས་ས་རང་གས་རག་པའ་བདག་ཉད་ད་གར་

པའ། །དབ་བའ་དངས་པ་ན་སངས་རས་དའ་དབ་བ་ན་རང་བཞན་ཆས་ཀ་

ས་དང་ལ་སགས་པ་ལངས་སད་རགས་པ་དང་སལ་པ་ས་ས་གསམ་དག་

གས་འཇག་ཅས་པའ། །འབད་པའ་ར་མཚན་ན་རགས་པར་དཀའ་བས་

ཟབ་པ་དང་མཐ་དང་ལན་པས་ར་ཆ་བ་དང་གཞན་དན་ཕན་སམ་ཚགས་

པས་བདག་ཉད་ཆན་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཆས་ཀས་རབ་ཏ་ཕ་ཞས་པའ། །

གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། ཆས་ཀ་ས། ལངས་སད་རགས་པའ་ས། སལ་པའ་

སའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། བསན་པ། བཤད་པའ། །དང་པ་ན། ས་གསམ་

278 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡད་པ་ད་ལ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་རམས་ཀ་ན་ང་བ་ཉད་

ཀ་ས་ན་རང་ལག་མཚན་ཉད་ཅས་པ་ཆས་ལ་དང་ལན་པ་དང་། མདར་ན་

ཡན་ཏན་ལ་དང་དབར་མད་ད་ལན་པ་ཉད་ད་རག་པར་བའ། །གཉས་པ་

ལ་གཉས་ལས། མཚན་ཉད་ན་ས་བ་ལ་སགས་པ་དང་བལ་བས་འདས་མ་

བས་ཤང་ཆས་ཀ་དབངས་ལ་གཅག་དང་ཐ་དད་ད་རམ་པར་དབར་མད་

པ་དང་། བདག་དང་བདག་མད་པའ་སས་པའ་མཐའ་གཉས་དག་ན་རམ་

པར་སངས་པ་དང་། ཉན་མངས་པ་དང་། ཤས་བ་དང་། སམས་པར་འཇག་

པའ་སབ་པ་གསམ་ལས་ངས་པར་གལ་བས་རམ་པར་དག་པ་དང་། ད་མ་

གདད་མ་ནས་མད་པ་དང་འབད་རལ་ག་རམ་པར་རག་པ་མད་པ་དང་རལ་

འབར་ག་དབང་ཕག་སངས་རས་རམས་ཀ་མཉམ་གཞག་ཇ་ལ་བ་མཁན་

པའ་ཡལ་ཡན་པའ་ཕར་དང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ཆས་ཀ་དབངས་འད་

གསལ་བ་ཡན་ཏ་ང་བ་ཉད་ཀས་དག་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ཡན་

ཏན་ན་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ང་བ་ཉད་ཀ་ས་ལ་སབས་ལ་སགས་

པའ་ཡན་ཏན་རམས་དང་དབར་མད་ད་ཡང་དག་པར་ལན་ཏ་ཞས་པའ། །

ཡན་ཏན་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། ཚད་གཞལ་ད་མད་པ་དང་ནང་ཚན་གས་དབ་བ་

གངས་ཀ་གནས་གཞན་རམས་ཀས་བགང་ད་མད་པ་དང་ར་མཚན་ལ་

བརན་ནས་བསམ་ད་མད་པ་དང་། ཉན་ཐས་ལ་སགས་པ་དང་ཐན་མང་མ་

ཡན་པས་མཉམ་པ་མད་པ་དང་། སབ་པ་ཐམས་ཅད་སངས་པས་རམ་པར་

དག་པའ་མཐར་ཐག་པའ། །ད་དག་ག་ར་མཚན་ན་ཚད་ར་ཆ་བའ་ཕར་

279རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་གངས་ཡངས་ས་ཆད་པ་མད་པའ་ཕར་དང་། རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་

རག་གའ་ཡལ་མ་ཡན་པའ་ཕར་དང་སངས་རས་འབའ་ཞག་ག་ཡན་ཏན་

ཡན་པའ་ཕར། སབ་གཉས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་སངས་པའ་ཕར་ག་

རམ་བཞན་ད་གཞལ་ད་མད་པ་དང་གངས་མད་པ་ལ་སགས་པ་ཡན་ན། །

གཉས་པ་ལངས་སད་རགས་པའ་ས་ལ་གསམ་ས། མཚན་ཉད་ལ་ངས་

གཟང་། ད་དག་བསས་ཏ་བསན། སང་བ་དངས་མཚན་པའ། །དང་པ་ན།

གསང་ག་བརད་པ་ཟབ་པ་དང་ས་ཚགས་པ་ར་ཆ་བའ་ཐག་པ་ཆན་པའ་

ཆས་ཀ་འབར་པ་ལ་རགས་པར་ལངས་སད་པ་དང་། ས་སན་པ་མ་ལང་ལ་

བའ་ཡ་ཤས་ལ་དའ་རང་བཞན་ག་ཆས་མཚན་དང་དཔ་བད་ཀས་བརན་

པའ་སར་སང་བའ་ཕར་ཞས་པ་ས། མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། མཚན་

ན་སམ་ཅ་ར་གཉས་དང་། །དཔ་བད་བརད་ཅའ་བདག་ཉད་འད། །ཐག་

ཆན་ཉ་བར་ལངས་སད་ཕར། །ཐབ་པའ་ལངས་སད་རགས་སར་བཞད། །

ཅས་ས། །ཐགས་ཀ་མཛད་པ་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་སག་བསལ་ལས་

བསལ་བར་བཞད་པའ་ཐགས་ར་ཆན་པ་རམ་པར་དག་པས་དའ་ར་མཐན་

པའ་འབས་བ་འག་བའ་དན་རན་མ་འཆད་པའ་ཕར་དང་། འབད་པ་མད་

པ་ན་རམ་པར་རག་པ་མད་ཅང་རལ་བ་ལ་མ་ལས་པས་ལན་གས་གབ་པར་

གདལ་བའ་འདད་པ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་ར་བ་ཡངས་ས་སང་བ་དང་། རས་

ཀ་ཁ་དག་ག་དབང་གས་ཡད་བཞན་ག་ནར་བའ་མཐའ་ཞས་པ་ཁ་དག་ས་

ཚགས་ས་སང་ཡང་ད་དང་བལ་བ་ལར་གདལ་བའ་མས་པའ་དབང་གས་ར་

280 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འཕལ་ས་ཚགས་པའ་རམ་པར་སང་ཡང་དའ་རང་བཞན་དང་བལ་བ་རམས་

ཀས་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་རགས་པར་ལངས་སད་པའ་སའ་ཚལ་རམ་

པར་གནས་ས། །གཉས་པ་ན། གསང་བརད་པ་དང་ས་སན་པ་དང་ཐགས་

ཀ་མཛད་པ་རན་མ་འཆད་པ་དང་འབད་རལ་གས་མངན་པར་འད་བད་པ་

མད་པ་དང་། ས་ཚགས་པ་དའ་ང་བ་མན་ཡང་དར་སན་པར་མཛད་པས་ན་

འདར་ན་ས་ཚགས་ས་སང་བ་དང་རམ་པ་ལར་བརད་ད། །གསམ་པ་ན། དཔ་

ཇ་ལར་རས་ཀ་ཚན་ཁ་དག་ས་ཚགས་པའ་རན་གས་ནར་བ་རན་པ་ཆ་ཁ་

དག་ས་ཚགས་པའ་དའ་དངས་པ་མན་ཡང་ས་ཚགས་པར་སང་བ་ལར། ད་

བཞན་ད་གདལ་བའ་འག་བ་རམས་ཀ་ཁམས་དང་མས་པའ་རན་ས་ཚགས་

པས་ཁབ་བདག་ཅས་པས་སངས་རས་ཀང་ས་ཚགས་པ་དའ་དངས་པ་

མན་ཡང་ས་ཚགས་དའ་ང་བར་སང་ཞས་པའ། །གསམ་པ་སལ་པའ་ས་ལ་

གཉས་ཏ། སའ་རམ་གཞག་དང་། གཞང་ག་དན་ཏ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས།

མཚན་ཉད། དབ་བ། རམ་འཕལ་ལ། །དང་པ་ན་ཐབ་པའ་ས་གང་གས་དག་

པ་དང་མ་དག་པའ་ཞང་ས་ཚགས་ས་གདལ་བ་ས་ས་ས་འཕགས་ལ་ཆས་

ས་ཚགས་གསངས་པའ། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། ད་ཟའ་རལ་པ་རབ་

དགའ་དན་ད་པ་ཝང་ལན་པའ་རམ་པར་མཛད་པ་ལ་བ་བཟ། ར་དགས་ར་

རར་ས་བ་བསན་པ་ལ་བ་ས་བ་དང་། ཤཀ་ཐབ་པ་ལ་བ་མཆག་ག་སལ་པའ་

སའ། །རན་ལས། བཟ་དང་ས་དང་བང་ཆབ་ཆ། །མ་ངན་འདས་པར་རག་

སན་པ། །སངས་རས་སལ་པའ་ས་འད་ན། །རམ་པར་གལ་བའ་ཐབས་ཆན་

281རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ། །ཞས་ས། །གསམ་པ་ལ་གསམ་ས། ཞང་འདར་མཆག་ག་སལ་པའ་རམ་

འཕལ། ཞང་ཁམས་གཞན་ད་རམ་པར་འཕལ་པ་མཛད་ཚལ། ད་དག་གང་

ག་མཛད་པ་ཡན་བསམ་པའ། །དང་པ་ན། མཆག་ག་སལ་པ་སའ་མཛད་

པ་བཅ་གཉས་ཀ་རམ་འཕལ་གས་སམས་ཅན་ག་དན་མཛད་ལ་ད་དག་ན་

གཞང་ལས་སན་ཏ། །གཉས་པ་ན། ཇ་ལར་བདག་ཅག་ག་སན་པས་གང་

འདར་འཕན་ལས་རད་ད་བང་བས་གདལ་བའ་དན་མཛད་པ་ལར་གང་བཞ་

པའ་འཇག་རན་ག་ཁམས་བ་བ་ཕག་བརའ་འཛམ་བའ་གང་རམས་སའང་

མཛད་པ་ཕན་ལས་བསབས་ལ། ཕགས་བཅའ་འཇག་རན་ག་ཁམས་མཐའ་

ཡས་པ་རམས་ནའང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་མཚན་ཐ་དད་པ་རམས་ཀས་

གདལ་བའ་དན་མཛད་པར་གསངས་ཏ། འཕགས་པ་དཀན་མཆག་འབང་

གནས་ལས། འད་ནས་ཤར་ཕགས་ས་སངས་རས་ཀ་ཞང་བརད་ད་མད་

པ་བཞ་བཅའ་རལ་སད་ཀ་ཞང་འདས་པ་ན་ཟལ་གས་གནན་པ་ཞས་བ་

བའ་འཇག་རན་ཁམས་ཤན་ཏ་རམ་པར་དག་པ་ཡད་ད། །ད་ན་ང་ལ་སམས་

ཅན་རམས་ཀས་ད་བཞན་གཤགས་པ་དན་ཐམས་ཅད་གབ་པ་ཞས་བ་བར་

ཤས་ས། །ཞས་བ་བ་ནས་ད་བཞན་གཤགས་པ་བཞ་བཅའ་མཚན་ཞང་

དང་བཅས་པ་དངས་ས་སས་ཤང་ད་བཞན་ད་སངས་རས་ཀ་ཞང་ཐ་དད་པ་

རམས་ས་སངས་རས་ཀ་བ་བ་བད་པའ་ཚ་ང་ལ་སམས་ཅན་རམས་ཀས་

མང་ཐ་དད་པར་ཤས་པ་ན་བརད་ད་མད་པའ་བསལ་པར་སས་ཀང་ཤར་

ཕགས་ཀ་སངས་རས་ཀ་ཞང་ག་མཐའ་རགས་པར་མ་ནས་ས། །ཞས་བ་

282 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བ་ལ་སགས་པ་གསངས་པ་ལ་བའ། །ད་ལ་བའ་མཛད་པ་ཡང་ནམ་མཁའ་

མཐར་ཐག་པའ་འཇག་རན་ག་ཁམས་རམས་ས་གདལ་བ་གང་ན་གནས་པ་

དར་འབང་ག་གཞན་ད་མ་འབང་ས་དན་མད་པའ་ཕར་ར། །རན་ལས། ཇ་

ལར་མ་ན་གཞན་ད་འབར། །གཞན་ད་ཞ་བར་གར་པ་ལར། །ད་བཞན་སངས་

རས་རམས་ལ་ཡང་། །སང་དང་མ་སང་ཤས་པར་བ། །ཞས་ས། །ད་ཡང་

གདལ་བའ་བ་ལ་འཚམས་པར་སང་ནས་མཛད་ཀ་མ་འཚམས་པས་མ་

ཡན་ཏ་དན་ད་མ་འགར་བའ་ཕར་ར། །འད་ཉད་ལས། རག་ཏ་ཐམས་ཅད་ལ་

ཁབ་པ། །ཆས་དབངས་ནམ་མཁའ་དཀལ་ད་ན། །སངས་རས་ཉ་མ་གདལ་

བ་ཡ། །ར་ལ་ཇ་ལར་འས་བཞན་འབབ། །ཅས་ས། །གསམ་པ་ན། མཛད་པ་

བཅ་གཉས་པ་འད་དག་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་མཛད་པ་ཡན་ནམ་སངས་

རས་ཀ་མཛད་པ་ཡན་ཞ་ན། ཉན་ཐས་ས་པ་དག་ན་དང་པ་དགའམ་བཅ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡན་ལ་ད་ཡང་ས་ས་ས་བ་སད་པ་ཐ་མ་པའ་ཡན་

པར་འདད་ད། །ཐ་མ་གསམ་མམ་གཉས་ན་སངས་རས་ཀ་ཡན་པར་འདད་

ད། །སབ་དཔན་ཀན་དགའ་སང་པ་ལ་སགས་པ་འགའ་ཞག་ན་དང་པ་བཅ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡན་ལ་ཐ་མ་གཉས་སངས་རས་ཉད་ཡན་པར་

བཞད་ད། །སབ་དཔན་ཤཀ་བཤས་གཉན་ན་དཀའ་བ་སད་པའ་ཚ་རམ་

པར་སན་པའ་ས་ད་ཉད་ད་བཞག་ནས་སལ་པའ་སས་འག་མན་ད་སང་ས་

དར་སངས་རས་ནས་སར་ཡང་སར་ག་ས་ལ་ཞགས་ཏ། བང་ཆབ་ཀ་སང་

པར་གཤགས་པ་ལ་སགས་པ་མཛད་པས་དང་པ་བདན་བང་ཆབ་སམས་

283རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དཔའ་ཡན་ལ་ཕ་མ་ལ་སངས་རས་ཀ་ཡན་པར་འདད་ད། ཐག་པ་ཆན་པ་

བ་ཕལ་ཆར་གས་ཐམས་ཅད་སངས་རས་ཀ་ཡན་པར་བཞད་ད། །འག་

མན་ད་ལངས་སད་རགས་པའ་སར་སངས་རས་ནས་ཞང་ད་མར་སལ་

སའ་མཛད་པ་སན་པའ་ཕར་ར། །ཞས་བཞད་ད། །འད་དག་ག་དན་དཔད་

པ་ན་གང་ད་བརད་པས་ཡང་ཟས་པར་མ་བའ། །གང་ག་ལར་ཡང་མངན་

པར་བང་ཆབ་པས་ན་མངན་ད་མཛད་པ་ལ་ལས་ནས་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཡན་ལ་བང་ཆབ་པ་ཉད་ལ་ལས་ནས་སངས་རས་ཀ་ཡན་ན། །

འཕགས་པ་མ་ཕམ་པའ་དགངས་པས་རགས་གསམ་ད་གནས་ཏ། ས་དག་

པ་དང་བཅ་པར་ཡང་མཛད་པ་བཅ་གཉས་སན་པར་གསངས་པས་ཐམས་

ཅད་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཡན་པ་དང་། མངན་པར་རགས་པར་སངས་

རས་ནས་ཀང་འཁར་བ་མ་སངས་ཀ་བར་ད་མཛད་པ་བཅ་གཉས་ཡང་ཡང་

སན་པས་ཐམས་ཅད་སངས་རས་ཀ་ཡན་པ་དང་། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་

གཅག་མངན་པར་བང་ཆབ་པའ་དས་ཉད་ད་ས་གསམ་ཅག་ཆར་བརས་

པས་དང་པ་བཅ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་ཐ་མ་གཉས་སངས་རས་ཀ་

ཡན་པར་མ་འགལ་ལ། །འན་ཀང་འད་ན་གདལ་བ་ལ་ཇ་ལར་སང་བ་བཞན་

བཞག་པར་བ་ལ་ད་ལས་ན་བཅ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་གཉས་སངས་

རས་ཀ་མཛད་པར་སང་ང་། །གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་གཉས་ཏ། མཛད་

པ་དངས་དང་། དའ་འཕན་ལས་ས། །དང་པ་ན། མཛད་པ་སན་པར་མཛད་ད་

ཞས་བགང་ང་། ར་གང་ལས་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ་ཐགས་

284 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ར་ཆན་པས་ས། །ཇ་ལར་ན་འཇག་རན་པའ་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་

ཀས་གདལ་བའ་འཇག་རན་ཀན་ལ་གཟགས་ནས་ན་ཇ་ལ་བ་མཁན་པའ་ཡ་

ཤས་ཆས་ཀ་ས་ལ་མཉམ་པར་བཞག་པ་མ་གཡས་པར་ར། །གནས་གང་ད་

ན་ཡངས་ས་མ་དག་པའ་ཞང་ཁམས་རམས་སའ། །དས་ཇ་སད་ད་ན་སད་

པ་ཇ་སད་གནས་ཀ་བར་དའ། །གང་སན་ན་སལ་པའ་རང་བཞན་ས་ཚགས་

ཀ་མཛད་པ་རམས་ས། །ད་དག་ཀང་གང་ཞ་ན། དགའ་ལན་ག་གནས་ས་ས་

བ་མངན་པར་ས་བ་དང་། དགའ་ལན་གནས་ནས་འཛམ་བའ་གང་ད་འཕ་བ་

དང་། ཡམ་ག་ལམས་ས་འཇག་པ་དང་། ཟ་བ་བཅ་ཚང་ནས་ས་བལམས་པ་

དང་། ཡ་ག་ལ་སགས་པ་བཟ་ཡ་གནས་རམས་ལ་མཁས་པར་བསན་པ་དང་།

བཙན་མ་བརད་ཁ་ལ་སགས་པའ་འཁར་ག་ནང་ད་དགས་པར་རལ་པའ་

ཚལ་བསན་པ་དང་། ཁབ་ཀ་གནས་ནས་ངས་པར་རབ་ཏ་འབང་བ་དང་། ཆ་

ཀང་ན་རཉ་ནའ་དང་ད་དཀའ་བ་སད་པ་དང་། ར་རའ་གདན་ད་བང་ཆབ་ཀ་

སང་པར་གཤགས་པ་དང་། བང་ཆབ་ཀ་ཤང་དང་ད་ར་བཏང་བའ་སན་ལ་

བཞགས་ནས་བདད་ཀ་ས་དཔང་དང་བཅས་པ་འཇམས་པ་དང་། དའ་རས་

ས་ཡངས་ས་མ་དག་པའ་བསམ་གཏན་བཞ་རགས་པར་མཛད་ད་སད་ཅག་

མ་གཅག་དང་ལན་པའ་ཤས་རབ་ཀས་མངན་པར་རགས་པར་སངས་རས་

པའ་རགས་པར་བང་ཆབ་པ་དང་། ལ་ས་བཟང་པ་དག་སང་ད་གར་པ་ལ་

བས་ཏ། དག་སང་དག་མཐའ་གཉས་པ་འད་དག་ན་རབ་ཏ་བང་བའ་འཇག་

པར་བ་བ་མན་ཏ་འདད་པ་བསད་སམས་ལ་སར་བའ་མཐའ་དང་ངལ་ཞང་

285རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དབ་པར་གར་པའ་མཐའ་ས་མཐའ་འད་དག་སངས་ནས་དབ་མའ་ལམ་ཉད་

ཀས་ཆས་སན་ཏ། ཡང་དག་པའ་ལ་བ་དང་། རག་པ་དང་། ངག་དང་། ལས་

ཀ་མཐའ་དང་། འཚ་བ་དང་། རལ་བ་དང་། དན་པ་དང་། ཏང་ང་འཛན་

ཏ། །བཞ་པ་འད་དག་ན་འཕགས་པའ་བདན་པ་དག་ས། སག་བསལ་དང་།

ཀན་འབང་བ་དང་། སག་བསལ་འགག་པར་འག་བའ་ལམ་མ་ཞས་བ་བ་ལ་

སགས་པ་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་བ་དང་། ར་མཆག་ག་གང་ཤང་ས་ལ་

ཟང་ག་དང་ད་བན་ནས་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་ཚལ་བསན་པར་གཤགས་

པར་མཛད་པ་རམས་ས། །གཉས་པ་དའ་འཕན་ལས་ལ་གསམ་ལས། ལམ་

ལ་མ་ཞགས་པ་ཐར་པ་ལ་དགད་པ་ན་རབ་ཏ་འཇག་པར་མཛད་ཅས་པའ། །

གང་ལ་ན་ཞ་བ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལའ། །གང་གས་ན་གདལ་བ་འདལ་

བའ་ཐབས་མཁན་པའ་སངས་རས་ཀས་ས། །གང་ན་ལམ་ལ་མ་ཞགས་

པའ་སམས་ཅན་རམས་ས། །ཇ་ལར་ན་སད་པ་གསམ་ལ་ས་བ་བསད་ནས་

ས། །གང་ག་ས་ནས་ས་བ་བསད་ན་འདས་བས་ཐམས་ཅད་མ་རག་པ་དང་།

ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་སག་བསལ་བ་དང་། ཆས་ཐམས་ཅད་

བདག་མད་པ་དང་། མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཞ་བར་བསན་པའ་ས་ཡས་ས། །

གཉས་པ་དམན་པ་ཐག་ཆན་ལ་དགད་པ་ལ་གཉས་ཏ། སའ་རམ་

གཞག གཞང་ག་དན་ཏ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། གང་འཇག་པའ་གང་ཟག

གང་ནས་འཇག་པའ་ས་མཚམས། ཇ་ལར་འཇག་པའ་ཚལ་ལ། །དང་པ་ལ།

ཐས་སག་པ་ན་སར་ལམ་དད་པ་དང་ར་མ་ལ་གནས་པ་ད་ལས་ལག་ནས་

286 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཐག་ཆན་ད་འཇག་ལ། རང་སངས་རས་ཀ་ལམ་ད་ན་བཟད་པ་འབང་ལ་

གནས་པའང་འཇག་པར་འདད་ད། གབ་པའ་མཐའ་ལས། གཉས་སབ་

རགས་ལས་བཟག་ནས་ན། །སངས་རས་ས་འགར་གཞན་གསམ་ཡང་། །

ཞས་ས། །ད་དག་ག་གང་མ་རམས་མ་འཇག་ས། འད་ལར། བཟད་ཐབ་ངན་

སང་ཡངས་མ་ལང་། །ཞས་པས་བཟད་པ་ཐབ་ནས་ངན་སང་ད་ས་བ་མ་

ལན་ལ། བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ན་གཞན་དན་ད་ངན་སང་ད་ས་བ་ཚད་

མད་པ་ལན་དགས་པའ་ཕར་ར། །བཟད་པ་ཆན་པ་ཐབ་པ་ན་རང་རལ་ག་

ཐག་པར་ཡང་མ་འཇག་ས། ཆན་པ་འདད་རགས་སག་བསལ་ཡལ། །ད་ན་

སད་ཅག་གཅག་ར་བཞན། །ཆས་མཆག་ཅས་པས་ད་དག་ལ་སད་ཅག་ར་

ར་ལས་མད་ལ་དའ་རས་ཐག་ལ་མཐང་ལམ་ས་ཞང་འཕགས་པ་ན་ཐག་པ་

ས་སར་ངས་པའ་ཕར་ར། །རམ་རག་པ་ན་ཕང་པ་ལག་བཅས་ཀ་དག་བཅམ་

པ་མན་ཆད་འཇག་པར་འདད་ད། རན་ལས། ཉན་ཐས་མ་ངས་རམ་གཉས་

ཏ། །ཐག་དན་མཐང་དང་མ་མཐང་བའ། །དན་མཐང་འདད་ཆགས་བལ་བ་

དང་། །འདད་ཆགས་བལ་མན་འད་དམན་པའ། །ཞས་ཕར་མ་འངས་མན་

ཆད་འཇག་པ་དང་། བས་བ་རམ་པར་གཏན་ལ་དབབ་པ་ལས། ཉན་ཐས་

བང་ཆབ་ཏ་ཡངས་ས་གར་པ་ད་ཅ་ཕང་པའ་ལག་མ་མད་པའ་མ་ངན་ལས་

འདས་པའ་དབངས་ལ་གནས་ཤང་བ་ན་མད་པའ་བང་ཆབ་མངན་པར་སབ་

པར་བད་དམ། འན་ཏ་ཕང་པའ་ལག་མ་དང་བཅས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་

པའ་དབངས་ལ་གནས་ཤང་བད་ཅ་ན། སས་པ། ཕང་པའ་ལག་མ་དང་

287རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བཅས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ལ་གནས་ཤང་བད་ད། འད་

ལར་ཕང་པ་ལག་མ་མད་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་དབངས་ལ་གནས་པ་

ན་རམ་པ་ཐམས་ཅད་དང་བལ་ཞང་འབད་པ་ཐམས་ཅད་རན་བཅད་པ་ཡན་

པའ་ཕར་ར། །ཞས་གསངས་པས་ལག་བཅས་འཇག་པར་བད་ཀ་ལག་མད་

ན་མ་ཡན་ཏ། མཐར་ཐག་ཐག་པ་གསམ་ད་འདད་པའ་ཕར་ར། །དབ་མ་པ་

ན་ཕང་པ་ལག་མད་ད་ཞགས་ཀང་སན་ག་དག་བའ་བག་ཆགས་ཀ་ནས་པ་

བརས་པ་ན་རན་སངས་རས་ཀ་ཐགས་རའ་འད་ཟར་གས་བསལ་ནས་

ཐག་པ་ཆན་པར་འཇག་པར་བཞད་ད། བང་ཆབ་སམས་འགལ་ལས། ཇ་

སད་སངས་རས་ཀས་མ་བསལ། །ད་སད་ཡ་ཤས་ལས་དངས་ཅན། །ཏང་

འཛན་མས་པས་བརལ་གར་པའ། །ཉན་ཐས་པ་དག་གནས་པར་འགར། །

བསལ་ནས་ས་ཚགས་གཟགས་ཀས་ན། །སམས་ཅན་དན་ལ་རབ་ཆགས་

ཤང་། །བསད་ནམས་ཡ་ཤས་ཚགས་བསགས་ནས། །སངས་རས་བང་

ཆབ་ཐབ་པར་འགར། །ཞས་པ་དང་། ལང་ཀར་གཤགས་པ་ལས་ཀང་། ཏང་

ང་འཛན་ག་ལས་ཐབ་ནས། །བསལ་པའ་བར་ད་མ་སད་ད། །དཔར་ན་སས་

བ་མས་པ་ན། །མས་འགར་མད་ནས་འཚང་པ་ལར། །ད་ན་ད་དག་པ་ཡ་ས། །

སངས་རས་ཆས་ཞས་བ་བ་ཐབ། །ཅས་ས། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ལས།

གཞན་ལགས་དགག་པ་ན། ཁ་ཅག་ན་ར། ཉན་རང་དག་བཅམ་པ་ཐག་ཆན་

ག་ལམ་ད་འཇག་པ་ན་དང་པ་མཐང་ལམ་ད་འཇག་དགས་ཀ་ལམ་དང་པ་

གཉས་ས་མ་འཇག་ས། འཕགས་པ་ས་ས་ས་བར་ལང་བར་ཐལ་བར་འགར་

288 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བའ་ཕར་ར་ཞས་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། འད་ལར་དག་བཅམ་ཐག་ཆན་ལམ་ད་

འཇག་ཀ་མ་ད་ལ་ལམ་ཤས་ཀ་མཐང་ལམ་དངས་ས་མ་ས་བར་འགར་ཏ།

བང་ཆབ་མཆག་ཏ་སམས་བསད་སས་ལ་མ་ཉམས་པ་མད་པའ་ཕར། ཁབ་

པ་ན། རལ་བའ་ཡམ་ལས། ལའ་བ་གང་དག་གས་བ་ན་མད་པའ་བང་ཆབ་

ཏ་སམས་མ་བསད་པ་ད་དག་གས་ཀང་བ་ན་མད་པར་ཡང་དག་པར་

རགས་པའ་བང་ཆབ་ཏ་སམས་བསད་པར་བའ། །ཞས་གསངས་ལ། དའ་

དན་མན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། ཡལ་ངས་པ་དང་ཞས་འབང་ལ། དའ་

འགལ་པར། ད་ཡང་བང་ཆབ་ཏ་སམས་བསད་པ་ཁ་ན་ཡན་པས་ཡལ་ས་

སར་ངས་པ་ཡན་ན་ཞས་པས་གབ་བ། །རགས་མ་གབ་ན། བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཡན་པར་འགར་ཏ། སད་འཇག་ལས། བང་ཆབ་སམས་སས་འགར་

ན་སད་ཅག་གས། །འཁར་བའ་བཙན་རར་བསམས་པའ་ཉམ་ཐག་རམས། །

བད་གཤགས་རམས་ཀ་སས་ཞས་བརད་བ་ཞང་། །འཇག་རན་ལ་མར་

བཅས་པས་ཕག་བར་འགར། །ཞས་གསངས་པས་ས། །དས་ན་ས་ས་ས་

བའ་བང་ཆབ་སམས་དཔར་འགར་ཏ། རལ་སས་གང་ཞག་དའ་འཕགས་

པའ་ལམ་མ་ཐབ་པའ་ཕར་ར། །གཞན་ཡང་ཐག་ཆན་ག་སར་ལམ་ཐག་པ་

གསམ་ཆར་ག་རགས་པ་ཚང་བའ་མཐང་ལམ་ག་ཐག་ཆན་ག་རད་མ་ཡན་

པར་འགར་བས། ཐག་པ་གསམ་ཆར་འཐབ་པའ་ར། །ཞས་པ་དང་འགལ་བ་

དང་། གང་ཟག་དའ་མཐང་ལམ་ད་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཐབས་དང་ཤས་རབ་

གམས་པ་སན་ད་མ་སང་བར་སས་པའ་ཐག་ཆན་ག་སམ་བང་ག་ཤས་

289རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རབ་ཡན་པ་ལ་སགས་སན་ད་མ་ཡད་ཀང་ཧ་ཅང་མ་སས་ས། །གཉས་པ་

རང་ག་ལགས་ན། ཐག་ཆན་ཚགས་ལམ་ནས་འཇག་དགས་ཏ། སང་ར་

བསད་ནས་གཞན་དན་ད་སངས་རས་ཐབ་པར་འདད་པའ་འདན་ལན་པའ་

སམས་བསད་དང་པ་གསམ་ཐབ་པར་བ་དགས་པའ་ཕར་ཐག་ཆན་ག་

ཚགས་ལམ་གས་བསས་པའ་ཆས་བཞ་གསམ་བཅ་གཉས་རགས་པར་བ་

དགས་པའ་ཕར། སབ་དཔན་སང་བཟང་པས། ད་ལ་དང་པ་གསམ་ན་ཆང་

ང་དང་། འབང་དང་། ཆན་པ་ཉད་ཀས་ལས་དང་པ་པའ་སས་བསས་ས། །

ཞས་ས། །གསམ་པ་རད་པ་སང་བ་ལ། ད་ལར་ན་འཕགས་པ་ས་ས་ས་བར་

ལང་བ་སད་པར་འགར་ན། མཛད་ལས། བཞ་ན་རགས་ལས་ལ་འབས་ལ། །

ཉམས་འགར་དང་པ་ལས་མ་ཡན། །ཞས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ཅ་

དམངས་ཀ་ཚག་གས་རལ་པའ་བཀའ་འགག་པར་བད་དམ། ད་ལ་མད་ཀ་

ཁད་ཀ་ལགས་ལ་དག་བཅམ་མ་གཡ་བའ་ཆས་ཅན་མཐང་ལམ་ད་འཇག་

པ་ན་དག་བཅམ་ག་འབས་བ་ལས་ཉམས་པར་འགར་ན། མ་གཡའ་ཆས་

ཅན་མ་གཡ་བ། །ཞས་པ་དང་འགལ་བར་འགར་ར། །འན་ཏ་དག་བཅམ་ག་

སངས་རགས་ལས་ཉམས་ནས་མཐང་ལམ་ད་འཇག་ན་དར་འགར་ཡང་།

འདར་སར་ག་སངས་རགས་ཐབ་ཟན་མ་ཉམས་པར་ད་དག་ཁད་པར་ད་

གར་པའ་ཕར་འག་ཏ་ལང་བར་ག་ལ་འགར་ཞ་ན། ཚལ་ད་ན་ཁ་བ་ཅག་ལ་

ཡང་མཚངས་ས། །གལ་ཏ་ཉན་རང་འཕགས་པ་ཐག་ཆན་ཚགས་ལམ་ད་

ཞགས་པ་ད་འཕགས་པ་གཏན་ནས་མ་ཡན་པར་འགར་ཏ། ཐག་དམན་དང་

290 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཐག་ཆན་ག་འཕགས་པ་གང་ཡང་མ་ཡན་པའ་ཕར་ཞ་ན། དག་བཅམ་ལམ་

ད་ཞགས་པ་ད་དག་བཅམ་གཏན་ནས་མ་ཡན་པར་འགར་བ་ཡང་མཚངས་

ས། །གསམ་པ་ཇ་ལར་འཇག་པའ་ཚལ་ལ་ས་ས་ས་བའ་འཇག་ཚལ་ན་

ལས་དང་པ་བ་དང་མཚངས་པས་ལགས་ས་མ་བཤད་ད། །འཕགས་པ་ལ་

ཡང་སབ་པ་དང་མ་སབ་པ་གཉས་ལས། དང་པ་ལ་ཡང་འདད་པ་ལ་འདད་

ཆགས་དང་མ་བལ་བ་དང་བལ་བ་གཉས་ས། །དང་པ་ན་རན་ཞགས་དང་།

ལན་གཅག་ཕར་མ་འང་གཉས་ས། །ད་གཉས་ཀ་ཡང་བང་ཆབ་ཏ་སམས་

བསད་ད་ཐབས་དང་སབ་ལམ་ག་མཐས་འཕགས་པའ་ལམ་ག་དག་བ་

འཁར་བའ་རར་བསས་ནས་ས་བ་ལན་པས་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་

བསར་བ་དང་ལན་པ་ཡན་ཏ། རན་ལས། ད་གཉས་འཕགས་པའ་ལམ་ཐབ་

པས། །སད་པ་དག་ཏ་བསར་བའ་ཕར། །བསམ་གས་མ་ཁབ་བསར་བ་ཡ། །

ས་བ་དང་ན་ཡང་དག་ལན། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཡང་འདད་པ་ལ་འདད་ཆགས་

དང་མ་བལ་བ་ལ་ན་འདད་པའ་སམ་སང་ག་སད་ལན་ཅན་ག་སན་ལམ་

གས་དག་བ་འད་ས་བ་འད་ཡ་རར་གར་ཅག་ཅས་སན་ལམ་བཏབ་ནས་

འདད་པའ་ཁམས་ས་ཟག་བཅས་ཀ་ས་བ་མཚན་ཉད་པ་ལན་པར་བད་ལ།

གཞན་ན་འདད་པའ་སམ་སང་ཟད་པས་སལ་པའ་ས་བ་ལན་པར་བད་ཀ་

མཚན་ཉད་པ་མ་ལན་ན། །གཅག་ན་སན་ལམ་དབང་གས་ན། །ས་བ་རབ་ཏ་

བསར་བར་བད། །གཅག་ཤས་ཕར་མ་འང་བ་དང་། །ལན་ཕར་སལ་པས་

རབ་ཏ་བསབ། །ཅས་ས། །ད་དག་ཀང་སན་ཉན་ཐས་ཀ་རན་ལ་སད་པ་ལ་

291རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐབ་འདད་ཡང་ཡང་གམས་པར་བས་པའ་

ར་མཐན་གས་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ལམ་དའང་ད་འབང་བའ་དང་པ་

ནས་ཐག་ཆན་ག་ལམ་ད་ཞགས་པ་བས་ལམ་བལ་བར་འགར་ར། །ད་གཉས་

ཡང་དང་ཡང་ད་ན། །རང་སམས་ཀན་ཏ་འབང་ལན་ཡང་། །མ་ངན་འདས་

ལ་མངན་དགའ་ཕར། །རགས་པ་བལ་བ་ཡན་པར་འདད། །ཅས་ས། ། མ་

སབ་པ་འཇག་ཚལ་ལ་གཉས་ལས། རམ་རག་པའ་ལགས་ན་དག་བཅམ་པ་

ལག་བཅས་ཐག་ཆན་ད་འཇག་པ་ཡང་ས་བ་བརད་པས་མ་ཡན་ཏ་དག་

བཅམ་ཡང་སད་ལན་ན་ཐག་པ་གསམ་ད་ངས་པ་མ་འཐད་པའ་ཕར་ར། །འ་

ན་ཇ་ལར་ཞ་ན། ས་ཚ་ད་ཉད་རང་ད་བསང་བ་ས་ར་བའ་ལས་ད་ཉད་མ་

ཉམས་པར་བན་གས་བརབས་ནས་གཞན་གས་མ་མཐང་བ་དབན་པའ་

གནས་ས་བཞགས་ཏ། སལ་པའ་ལས་ཀས་འགའ་ཞག་ལ་མ་ངན་ལས་

འདས་པར་ཡང་སན་ལ་ཚགས་རམས་ཀང་སབ་པར་བད་ད། །བས་བ་ལས།

ཇ་ལར་ས་བ་གཅག་གས་བ་ན་མད་པར་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་བང་

ཆབ་བསབ་ཏ་རང་ས། དག་བཅམ་པ་ལ་ན་ར་ཞག་ས་བ་གཅག་ཀང་མད་ན་

ས་བའ་རན་ལ་སས་ཀང་ཅ་དགས་ཞ་ན། སས་པ། ཚའ་འད་བད་བསངས་

ནས་མངན་པར་སབ་པར་བད་ད། །ཞས་ས། །ཚའ་འད་བད་བསང་བ་ཡང་

ར་འཕལ་ག་རང་པའ་ཏང་ང་འཛན་ལ་བརན་པ་ཡན་ཏ། ད་ཉད་ལས། བཅམ་

ལན་འདས་ཀས་ཀང་ཉན་ཐས་བང་ཆབ་ཏ་འགར་བ་ལ་ཤས་ཆར་དགངས་

ནས། རགས་ཀ་བ་ནར་ག་རང་བཞན་ཅན་ན་ར་འཕལ་ག་རང་པ་བཞ་

292 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བསམས་ནས་བསལ་པའམ་བསལ་པ་ལས་ལག་པར་གནས་པར་འགར་ར་

ཞས་གསངས་ཏ། བསལ་པ་བས་ལག་པ་ཞས་བ་བ་ན་འདར་བསལ་པ་བས་

ཕ་རལ་ཡན་པར་དགངས་ས། །ཞས་ས། །དབ་མ་པའ་ཚལ་ན་ཕང་པ་ལག་

མ་མད་པའ་དབངས་ས་བཞགས་པ་ན་ཡང་མ་རག་བག་ཆགས་ཀ་ས་དང་

ཟག་མད་ཀ་ལས་ཀ་ས་བན་མ་སངས་པར་ཡད་པའ་ཕར། སངས་རས་ཀ་

ཐགས་རས་བསལ་ཏ་བང་ཆབ་ཆན་པར་སམས་བསད་ཅང་མ་རག་པའ་

བག་ཆགས་ཀ་ས་དང་། ད་ལ་བརན་པའ་མཚན་མར་འཛན་པ་ཕ་མས་ཀན་

ནས་བསངས་ཏ་ཟག་མད་ཀ་ལས་བསགས་པས་ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་

ལས་ཅན་ཟག་མད་ཀ་ས་བ་བངས་ནས་ཚགས་གཉས་སབ་པར་བད་ད། །

འཕགས་པ་དཔལ་ཕང་ག་མད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་དཔར་ན་ལན་པའ་

རན་གས་ཟག་པ་དང་བཅས་པའ་ལས་ཀ་ར་ལས་བང་བའ་སད་པ་གསམ་

འབང་བ་ད་བཞན་ད། །བཅམ་ལན་འདས་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་སའ་

རན་གས་ཟག་པ་མད་པའ་ལས་ཀ་ར་ལས་བང་བ་དག་བཅམ་པ་དང་།

རང་སངས་རས་དང་། དབང་ཐབ་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀ་

ཡད་ཀ་རང་བཞན་ག་ལས་ན་གསམ་འབང་ས། །ཞས་ས། །གལ་ཏ་ད་ལ་ན་

གང་ཡང་ད་དག་ག་ས་བ་ཟད་ད། །སད་པ་གཞན་མ་ཤས་ས། །ཞས་པ་དང་།

སད་པ་ཀན་ཏ་སར་བ་ཡངས་ས་ཟད་པ་ཞས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། ད་

ཟག་བཅས་ཀ་ཡང་སད་མ་ལན་པ་ལ་དགངས་པ་ཡན་ན། །ད་ཉད་ལས།

འཆ་འཕ་བ་ན་རམ་པ་གཉས་ལགས་ཏ། རམ་པར་ཆད་པའ་འཆ་འཕ་བ་དང་།

293རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བསམ་གས་མ་ཁབ་པར་བསར་བའ་འཆ་འཕ་བའ། །ད་ལ་བཅམ་ལན་

འདས་རམ་པར་ཆད་པའ་འཆ་འཕ་བ་ན་སམས་ཅན་ཉང་མཚམས་སར་བ་

དང་བཅས་པ་རམས་ཀ་ལགས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་དག་བཅམ་པ་དང་

རང་སངས་རས་དང་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དབང་ཐབ་པའ་ཡད་ཀ་ལས་

ཅན་རམས་ཀ་འཆ་འཕ་བ་ན་བང་ཆབ་ཀ་སང་པ་ལ་ཐག་ག་བར་ད་བསམ་

གས་མ་ཁབ་པའ་ཡངས་ས་བསར་བ་ལགས་ས། །བཅམ་ལན་འདས་འཆ་

འཕ་བ་འད་གཉས་ལས་རམ་པར་ཆད་པའ་འཆ་འཕ་བའ་དབང་ད་བགས་ཏ་

དག་བཅམ་པ་དང་རང་སངས་རས་རམས་བདག་ག་ས་བ་ཟད་ད་སམ་པའ་

ཤས་པ་འབང་ལགས་ས། །ཞས་ས། །ས་བ་གཏན་མ་ལན་པ་ན་མ་ཡན་ཏ།

ད་ཉད་ལས། བཅམ་ལན་འདས་ད་ལར་ལགས་པས། ཉན་ཐས་དག་བཅམ་

པ་དང་རང་སངས་རས་རམས་ཀང་ས་བའ་ལག་མ་དང་བཅས་པའ་ཆས་

ཅན་ལགས་ཏ། བཅམ་ལན་འདས་ད་དག་ག་ས་བ་ཟད་པ་མ་ལགས་ཏ་མཆས་

ལགས་ས། །ཞས་ས། །གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་སན་པར་མཛད་ད་ཞས་

དང་ང་། །གང་ན། རང་ཉད་ཀ་སད་པའ་སག་བསལ་ཉ་བར་ཞ་བར་བད་པའ་

ཉན་ཐས་དང་རང་རལ་ག་ལམ་ལ་རབ་ཏ་ཞགས་པ་རམས་ས། ། ད་དག་ཇ་

ལ་བ་ཞ་ན། དག་བཅམ་པ་ཐབ་པ་ནའང་སང་བ་མ་ལས་པ་སངས་པའ་མ་ངན་

ལས་འདས་པ་མ་ཐབ་ཀང་ཐབ་པའ་འད་ཤས་ཅན་ན། །དམ་ཆས་པད་དཀར་

ལས། ད་བཞན་ཉན་ཐས་ཐམས་ཅད་ཀང་། །མ་ངན་འདས་ཐབ་འད་ཤས་

ཅན། །རལ་བས་བཤད་པ་ད་དག་ལ། །མ་ངན་མ་འདས་ད་ངལ་གས། །

294 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཞས་ས། །གང་ལ་ན། ཐག་པ་མཆག་ག་ལམ་ལའ། །ཐབས་གང་གས་ན།

དམ་པའ་ཆས་པད་དཀར་པ་དང་དཔལ་འཕང་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་

མད་ལ་སགས་པར་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་ད་ཁ་ན་ཉད་ཐག་པ་གཅག་ཏ་ངས་

པའ་ཚལ་བསན་པ་ཡས་ཞས་པའ། །ད་ཉད་ལས། ཤ་རའ་བ་ང་ལ་དད་པར་

གས་ཤག ཡད་ཆས་པར་གས་ཤག རགས་པར་གས་ཤག ཤ་རའ་བ་ད་

བཞན་གཤགས་པ་རམས་ལ་བརན་ད་ས་བ་མད་ད། ཤ་རའ་བ་ཐག་པ་འད་

ན་གཅག་ཏ་ཟད་ད་འད་ལ་ས། སངས་རས་ཀ་ཐག་པའ། །ཞས་ས། །ཚལ་

ཇ་ལར་ན་འགལ་རན་བསལ་བ་ན། ཇ་ལར་མ་ངན་འདས་པར་གང་བརད་

པ། །འཁར་བའ་སག་བསལ་དག་ལས་ཁད་ཐར་ཡང་། །ཁད་ན་ད་རང་མ་

ངན་ཡངས་མ་འདས། །སངས་རས་ཐག་པ་འད་ན་རལ་བར་གས། །ཞས་

བསན་པས་དམན་པའ་གང་ཟག་ད་དག་སར་རང་ཉད་ཀས་སང་བ་ཐམས་

ཅད་ཟད་པའ་ཐར་པ་ཐབ་པར་འཛན་པའ་འད་ཤས་ལས་བཟག་ཏ་ཞས་པའ། །

ད་ཉད་ལས། གང་ཡང་ཚལ་འད་གསངས་པ་ན། །སངས་རས་རམས་ཀ་

ཐབས་འད་ས། །ཐམས་ཅད་མཁན་པ་མ་གཏགས་པར། །མ་ངན་འདས་མད་

འད་རམས་ཤག །ཅས་ས། །མཐན་རན་ཐམས་ཅད་བསབ་པ་ན། ཐག་པ་

ཆན་པའ་ཐབས་སང་ར་དང་བང་ཆབ་ཀ་སམས་ལ་སགས་པ་དང་ཤས་

རབ་ཆས་ཐམས་ཅད་རང་བཞན་མད་པར་རགས་པ་ཡངས་ས་བཟང་བ་ལ་

བཀད་ནས་ས། །ད་ཉད་ལས། དས་གསམ་ཡ་ཤས་མཐའ་ཡས་དང་། ཕ་

རལ་ཕན་དག་དག་བ་དང་། །སང་པ་ཉད་དང་མཚན་མ་མད། །སན་པ་རམ་

295རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པར་སངས་པ་དང་། །བང་ཆབ་སམས་དང་གཞན་གང་ཡང་། །མ་ངན་འདའ་

བར་འག་བའ་ཆས། །ཚངས་པའ་གནས་པ་རམ་བཞ་དང་། །བས་བ་རམས་

ས་གང་བརད་པ། །སམས་ཅན་རམས་ན་འདལ་བའ་ཕར། །དང་སང་མཆག་

གས་རབ་ཏ་བརད། །ཅས་ས། །གསམ་པ་རལ་སས་བང་ཆབ་ཏ་ལང་སན་

པ་ན། ལང་སན་ཏ་ཞས་དང་ང། །གང་ད་ན་མཆག་བ་ན་མད་པའ་བང་ཆབ་

ཏ་གང་ན་ཐག་པ་ཆན་པའ་ལམ་ད་ཞགས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ཞས་

དན་གས་གནས་ས། །འད་ལའང་གང་ཟག་ག་ས་ནས་ཕ་ན་འད་ཞས་མངན་

སམ་ད་ལང་སན་པ་དང་ག་ག་མ་ཞག་ན་ཡད་པ་ཞས་ལག་ཏ་ལང་བསན་

པའ། །དས་ཀ་ས་ནས་དབ་ན་དས་འད་སད་གཅག་ན་ཞས་ཡངས་ས་འཆད་

པ་དང་། ནམ་ཞག་ན་ཞས་ཡངས་ས་མ་འཆད་པར་ལང་སན་པའ། །རམ་

པའ་ས་ནས་དབ་ན་མར་མ་མཛད་ཀས་བམ་ཟའ་ཁའ་གཞན་ན་སན་ལང་

བསན་པ་ལར་བང་ཆབ་ཏ་ལང་སན་པ་དང་། ཀའ་རལ་པ་ཨ་ལའ་འདབ་

ལང་བསན་པ་ལར་སངས་རས་འདས་ལང་སན་པར་འགར་ར་ཞས་ལང་

སན་པའ། །ལང་བསན་ཆན་པ་ན་ས་བརད་པ་ཐབ་པའ་ཚ་བདག་སངས་

རས་ས་འགར་ར་སམ་པའ་ང་རལ་དང་མཚན་མའ་རལ་བ་ཐམས་ཅད་

སངས་པ་ན་ལང་སན་པའ། །ཞང་ལ་སགས་པས་ལང་སན་པ་ན་དས་འད་

ཙམ་ཞག་ན་བསལ་པ་འད་ཞས་བ་བ་ལ་ཞང་འད་ཞས་བ་བར་མཚན་འད་

ཞས་བ། འཁར་འད་སད་གཅག་དམ་པའ་ཆས་འད་སད་ད་གནས་པར་

འགར་ར་ཞས་ལང་སན་པའ། །རན་ལས། གང་ཟག་དས་ཀ་བ་བག་གས། །

296 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བ་ལན་ལང་བསན་རམ་པ་གཉས། །བང་ཆབ་དང་ན་ལང་སན་པ། །གཞན་

ཡང་ཆན་པར་བརད་པ་ན། །མ་ས་བཟད་པ་ཐབ་པ་ཡ། །ང་རལ་རལ་བ་

སངས་པ་དང་། །སངས་རས་སས་རམས་ཐམས་ཅད་དང་། །ང་བ་གཅག་ཏ་

གར་པ་ལས། །ཡང་ད་ཞང་དང་མང་དང་ན། །དས་དང་བསལ་པའ་མང་དང་

ན། །འཁར་དང་དམ་པའ་ཆས་དག་ཀང་། །གནས་པའ་ས་ནས་དར་འདད་

ད། །ཞས་ས། །

གསམ་པ་མཇག་བས་བ་ལ་སའ་དན་ན། ས་གསམ་པ་འད་དག་ལ་

ཆས་ཀ་ས་ན་ཟབ་ཅང་རགས་པར་དཀའ་བས་གངས་རམ་པ་བཞན་ད་ཟབ་

པའ་ས་དང་། ལངས་སད་རགས་པའ་ས། གཞན་དན་ག་མཐ་ཕན་སམ་

ཚགས་པས་ར་ཆ་བའ་ས་དང་། སལ་པའ་ས་ན་གདལ་བ་བས་པའ་ས་བ་

ལས་དག་པ་ཡན་ཆད་ཀ་བསམ་པའ་དན་དང་མཐན་པར་ལས་ཅན་རམས་

རབ་ཏ་འདན་པའ་ཕར་བདག་ཉད་ཆན་པའ་སར་ཤས་པར་བའ། །རན་དང་

བརན་པའ་ཚལ་ན་སའ་དབ་བ་འཆད་པའ་སབས་འདར་ན་དང་པ་ཟབ་པའ་

ས་ན་ཆས་ཀ་ས་ཡན་ཅང་ཕ་མ་དག་ན་གཟགས་ཀ་ས་ཡན་པ་ཇ་ལར་ནམ་

མཁའ་ལ་གཟགས་གནས་པ་བཞན་ད་དང་པ་ཆས་ཀ་ས་ལ་ཐ་མ་གཟགས་

ཀ་ས་ལ་བརན་ནས་གནས་ཞས་པའ། །རག་པའ་དན་ལ་གསམ་ས། མདར་

བསན་པ། རས་པར་བཤད་པ། མཇག་བས་བའ། །དང་པ་ན། ར་རམ་པ་

བཅས་ད་བཞན་གཤགས་པ་རག་པ་ཡན་ན། །བཅ་པ་གང་ཞ་ན། བསལ་པ་

གངས་མད་པ་གསམ་ད་ར་ཚགས་མཐའ་ཡས་པ་བསགས་པ་དང་གདལ་

297རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བའ་སམས་ཅན་ཟད་པ་མད་པའ་བཞགས་པ་དན་ཡད་པ་དང་། སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་བར་བའ་གཞན་དབང་ད་གར་པ་དང་། ར་འཕལ་ག་རང་

པ་བརས་པས་ས་ཚ་ལ་མངའ་བརས་པ་དང་། མཁན་པས་འཁར་འདས་

གཉས་ས་མད་པར་ཐགས་ས་ཆད་པ་དང་། ཏང་ང་འཛན་ག་བད་བ་ཕན་

སམ་ཚགས་པ་དང་ལན་པས་སད་པར་ཞགས་ཀང་གནད་པ་མད་པ་དང་།

ཆས་ཀ་དབང་ཕག་ཅས་པ་འཇག་རན་ད་བཞགས་ཀང་དའ་ཉས་པས་མ་

གས་པ་དང་བདན་གས་གཟགས་ཀ་ས་རག་པ་དང་། སག་འཕག་པའ་འཆ་

བའ་བདད་ཐམས་ཅད་བཅམ་པ་དང་། རང་བཞན་ནམ་ང་བ་ཅར་ཡང་གབ་

པ་མད་པའ་ཕར་དང་། ཕ་མའ་མཐར་ཐག་པར་འཇག་རན་ག་མགན་པ་

ས་སབས་ས་གར་པ་གསམ་གས་ཆས་ཀ་ས་རག་པའ། །རག་པའ་ཚལ་ན་

ཆས་ཀ་ས་ནམ་མཁའ་ལར་སད་ཅག་གས་འཇག་པ་མད་པས་རང་བཞན་

གས་རག་པ་དང་། ལངས་སད་རགས་པའ་ས་སད་ཅག་མ་ཡན་ཡང་ལན་

པ་ལར་རན་ཆགས་པས་རག་པ་དང་། སལ་པའ་ས་ཉ་མ་ལར་རས་འགའ་

ལ་ལར་མ་སང་ཡང་གདལ་བའ་དབང་གས་ཡང་དང་ཡང་ད་འབང་བས་

རག་པ་ས། རན་ལས། ད་དག་རན་དང་དགངས་པ་དང་། །འཕན་ལས་ཀང་

ན་མཉམ་པ་ཉད། །རང་བཞན་དང་ན་རན་མ་འཆད། །རན་གས་ད་དག་

རག་པ་ཉད། །ཅས་ས། །རག་པ་ན་དས་ན་ཇ་སད་འཁར་བ་མ་སངས་ཀ་

བར་ད་ཡན་ཏ། འཇག་པ་ལས། རལ་བ་ཇ་སད་འཇག་རན་མཐའ་དག་

མཆག་ཏ་རབ་ཞ་བར། །འག་བ་མན་ཞང་ནམ་མཁའ་རམ་འཇག་འགར་

298 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

མན་ད་སད་ད། །ཤས་རབ་ཡམ་གས་བསད་པ་ཁད་ལ་ཐགས་བར་མ་མ་

ཡས། །ཚལ་ལགས་བད་པས་རབ་ཏ་ཞ་བར་འགར་བ་གང་ལ་མངའ། །ཞས་

ས། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། གཟགས་ས་དང་ཆས་ས་རག་པ་རའ། །དང་

པ་ལའང་གཉས་ཏ། འཇག་རན་ཡངས་ས་འཛན་པ་དང་། མ་འདར་བའ་

རའ། །དང་པ་ལ་བཞ་ལས། ར་ཚང་བ་ན་སབ་པ་ལམ་ག་གནས་སབས་

ན་རང་ག་ལས་དང་སག་དང་ལངས་སད་རམས་ཕངས་པ་མད་པར་བཏང་

ནས་དམ་པའ་ཆས་ཡངས་ས་འཛན་པའ་ཕར་ར། །དགངས་པ་མ་ལག་

པ་ན། གདལ་བ་སམས་ཅན་ཀན་ལ་ཕན་པའ་ཕར་དང་པར་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་བསལ་བར་བའ་ཞས་དམ་བཅས་པའ་དན་མཐར་ཕན་པའ་ཕར་

ར། །བཞད་པ་མངའ་བ་ན། རགས་པའ་སངས་རས་ཉད་ན་སམས་ཅན་

ཐམས་ཅད་ལ་གཙང་བ་དང་དག་པའ་ཐགས་རས་རབ་ཏ་འཇག་པའ་ཕར་

ར། །ནས་པ་མངའ་བ་ན། ར་འཕལ་ག་རང་པ་སན་པ་ས་ཐབ་པ་ན་སམས་

ཅན་ག་དན་དའ་འཇག་རན་ན་གནས་པར་སད་པ་ས་ནས་པའ་ཕར་ར། །

བཅམ་ལན་འདས་ཀས། རགས་ཀ་བ་ནར་ག་རང་བཞན་ཅན་ན་ར་འཕལ་

ག་རང་པ་བཞ་བསམས་ནས་བསལ་པའམ་བསལ་པ་བས་ལག་པར་གནས་

པར་འགར་ར། །ཞས་གསངས་ས། །ཞས་ས། །གཉས་པ་མ་འདར་བའ་ར་

ལ་གསམ་ལས། བང་དར་ག་ཡལ་མ་དམགས་པ་ན། མཁན་པའ་ཤས་རབ་

ཀས་འཁར་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་དམགས་པར་གཟགས་པས་ད་

དག་ལ་བང་དར་གཉས་ས་འཛན་པ་ལས་གལ་བའ་ཕར་ར། །སག་བསལ་

299རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གས་མ་གནད་པ་ན། དས་རག་ཏ་བསམ་ཡས་ཏང་ང་འཛན་ག་བད་བ་ཕན་

སམ་ཚགས་པ་དང་ལན་པའ་ཕར་ར། །ཉས་པས་མ་གས་པ་ན། འཇག་རན་

ན་ན་བཞགས་ཤང་སད་པ་ན་འཇག་རན་པའ་སན་ག་ཆས་ཀས་གས་པ་མད་

པའ་ཕར་ར།། གཉས་པ་ཆས་ཀ་ས་རག་པའ་ར་ལ་གསམ་ལས། གཉན་པས་

ཐབ་པ་ན། འཆ་བ་མད་པ་ན་ར་ཟག་བཅས་དང་ཟག་མད་ཀ་ལས་དང་། ས་

བ་བཅམ་པས་འབས་བ་ཚ་གཏགས་པའ་འཆ་འཕ་བ་དང་། བསམ་གས་

མ་ཁབ་པར་བསར་བའ་འཆ་འཕ་བ་ཉ་བར་ཞ་བའ་གནས་ཐབ་པ་ལ་འཆ་

བའ་བདད་ར་བ་མད་པའ་ཕར་ར། །རང་བཞན་གས་གབ་པ་ན། འདས་མ་

བས་པའ་རང་བཞན་ག་ཐབ་པ་གདད་མ་ནས་རབ་ཏ་ཞ་བའ་ཕར་ར། །ད་

གཉས་མ་བས་བའ་སབས་ཡན་པ་ན། སབས་མད་པའ་སམས་ཅན་རམས་

ཀ་རག་པ་ས་གཏན་ག་སབས་དང་མགན་ལ་སགས་པར་འཐད་པའ་ཕར་

ར། །གསམ་པ་མཇག་བས་བ་ན། དང་པ་ཡ་ན་ར་བདན་གས་གཟགས་ཀ་

སའ་རག་པ་ཉད་ད། ཕ་མ་གསམ་གས་སན་པ་སངས་རས་ན་ཆས་ཀ་ས་

ཡས་རག་པ་ཉད་ད་ཞས་པའ། །བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་དན་ལ་གསམ་ས་

མདར་བསན། རས་པར་བཤད། མཇག་བས་བའ། །དང་པ་ན། རལ་བའ་

ཡལ་ད་གར་པའ་སངས་རས་ཀ་ས་གསམ་པ་འད་ས་བཅ་ལ་གནས་པའ་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་འཕགས་པ་རམས་ཀས་ཀང་བསམ་གས་མ་ཁབ་

ས། ངག་ག་ཡལ་མན་ཞས་པ་སའ་བརད་བ་ལས་འདས་པའ་ཕར་ར། །ད་

ཡང་ཅ་ས་ན་དན་དམ་ག་བདན་པས་བསས་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་ཅ་ས་ན་

300 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རམ་པར་རག་པས་བརག་པར་བ་བའ་གནས་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་

ཅ་ས་ན་རགས་དང་དཔ་ལས་འདས་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་ཅ་ས་ན་བ་ན་མད་

པ་ས་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་ཅ་ས་ན་སད་པ་དང་ཞ་

བས་མ་བསས་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། བསམ་གས་མ་ཁབ་

པའ་ར་མཚན། རགས་དང་རགས་ཅན་སར་བའ། །དང་པ་ན། རགས་པའ་

སངས་རས་ཀ་ས་གསམ་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀས་ཀང་ཇ་ལ་བ་

བཞན་བསམ་ད་མད་ད་སས་བརད་ད་མད་པའ་ཕར་ར། །སས་བརད་ད་མད་

པ་ཡན་ཏ། དན་དམ་པའ་བདན་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །དན་དམ་པ་ཡན་ཏ།

རག་པས་བརག་པར་བ་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །རག་པས་བརག་པར་བ་བ་མ་

ཡན་ཏ། རགས་ལས་རས་ས་དཔག་པར་བ་བ་མན་པའ་ཕར་ར། །རས་ས་

དཔག་པ་མ་ཡན་ཏ། བ་ན་མད་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །བ་ན་མད་པ་ཡན་ཏ།

སད་པ་དང་ཞ་བར་སང་ཡང་ད་གཉས་ཀས་མ་བསས་པའ་ཕར་ར། །སད་

ཞས་མ་བསས་པ་ཡན་ཏ། སད་ཞ་གཉས་ལ་གནས་པ་མད་པའ་ཕར་ཏ་ཞ་

བ་ལ་ཡན་ཏན་དང་སད་པ་ལ་སན་ད་རག་པ་མད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་

ན། བརད་ད་མད་པ་ལ་སགས་པའ་མཚན་དང་པ་ལ་པ་དག་གས་ཤན་ཏ་ཕ་

བའ་ཕར་ཆས་ཀ་ས་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ར་མཚན་ན། །དག་པ་སད་

ཞས་མ་བསས་པའ་ཕར་ཞས་པའ་རགས་ཀས་གཟགས་ཀ་ས་བསམ་གས་

མ་ཁབ་པ་ཡན་ཏ་སད་པའ་ཆས་ས་འགག་ཏ་སང་ཡང་སད་པ་དའ་དངས་

པ་མན་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་མཇག་བས་བ་ན། རལ་བ་ཡང་དག་པར་

301རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རགས་པའ་སངས་རས་ན་བསམ་གས་མ་ཁབ་བ། །ར་མཚན་གང་གས་

ན་ཡན་ཏན་ག་ཕ་རལ་ཏ་བན་པ་ས་ཕལ་ད་ཕན་པའ་ཕར་ར། །ཡན་ཏན་ཇ་

ལ་བ་ཞ་ན། བ་ན་མད་པའ་ཡ་ཤས་དང་ཐགས་ར་ཆན་པ་ལ་སགས་པའ་

ཡན་ཏན་གས་ཞས་པའ། །དས་ན་རང་བང་སངས་རས་རམས་ཀ་རམ་

གཞག་རམ་པ་བརད་ཀ་ཐ་མ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཚལ་འད་ན་དང་

སང་ཆན་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དབང་ཐབ་པ་ས་བརད་པ་ཡན་ཆད་པ་

རམས་ཀས་ཀང་ཇ་ལ་བ་བཞན་རག་པ་མན་ཞས་པའ། ། ཐག་པ་ཆན་པ་

རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས་

བང་ཆབ་ཀ་སབས་ཏ་ལའ་གཉས་པའ་བཤད་པའ།། །།

གསམ་པ་ཡན་ཏན་ལ་གསམ་ས། མདར་བསན། རས་པར་བཤད།

དཔ་དང་ཆས་མཐན་སར་བའ། །དང་པ་ལའང་བསན་བཤད་གཉས་ལས།

དང་པ་རན་ས་ན། རང་དན་དན་དམ་པའ་ས་དང་ན་ད་ལ་བརན་པའ་གཞན་

དན་ཀན་རབ་པའ་ས་ཉད་ད་རམ་པ་གཉས་ས། །བརན་པ་ཡན་ཏན་ན་བལ་

བའ་འབས་བ་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་སམ་ཅ་ར་གཉས་དང་། རམ་པར་

སན་པའ་འབས་བ་མཚན་བཟང་པ་སམ་ཅ་ར་གཉས་ཏ། དབ་བ་དག་ཅ་ར་

བཞ་པ་འད་དག་ག་ཞས་པའ། །གཉས་པ་ལའང་རན་ས་ན། བདག་ཉད་ཀ་ན་

དན་ཕན་སམ་ཚགས་པ་འབར་པའ་གནས་དང་གཞ་ན་དམ་པའ་དན་ཞས་

པ་སངས་རས་རམས་ཀ་བརའ་དང་ཐ་སད་པའ་གཟགས་ཀ་ས་ན་ཕ་རལ་

པ་གདལ་བ་རམས་ཀ་དན་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གནས་ཡན་ན། །བརན་པ་

302 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ཏན་ན། དང་པ་ཆས་ཀ་ན་སང་བ་དང་བལ་བ་ཙམ་གས་རབ་ཏ་ཕ་བ་

ན་སབས་བཅ་ལ་སགས་པ་བལ་བའ་ཡན་ཏན་རམས་དང་ལན་ན། །གཉས་

པ་གཟགས་ཀ་ས་ན། དག་བའ་འབས་བ་སན་པས་ན་སས་བ་ཆན་པའ་

མཚན་རམ་པར་སན་པའ་ཡན་ཏན་རམས་དང་ལན་ན། །རས་པར་བཤད་པ་

ལ་གཉས་ཏ། སམ་ད་བསན་པ་དང་། ས་སའ་རང་བཞན་ན། །དང་པ་སམ་ན་

སབས་བཅ་པ་ཉད་ན་མ་རག་པ་ལ་སགས་པའ་སབ་པ་འཇམས་པ་ལ་ལའ་

དབང་པའ་ར་ར་བཞན་ན། །མ་འཇགས་པ་བཞ་ཉད་ན་འཁར་ག་ནང་ད་

བག་ཚ་བ་མད་པས་སང་བཞན་ན། །ད་བཞན་གཤགས་པའ་མ་འདས་པ་

བཅ་བརད་ན་གཞན་དང་ཐན་མང་མ་ཡན་པས་ནམ་མཁའ་བཞན་ཏ། ཐབ་

པའ་གཟགས་ཀ་སའ་བསན་པ་རམ་པ་གཉས་ན་གདལ་བ་རད་དག་པ་ལ་

སང་བའ་ཆ་དང་ནམ་མཁའ་ལ་ཤར་བའ་ཟ་བ་བཞན་ན། །གཉས་པ་ལ་

གསམ་ས། བལ་བའ་ཡན་ཏན། སན་པའ་ཡན་ཏན། ལང་དང་སར་བའ། །

དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། སའ་རམ་གཞག གཞང་ག་དན་ཏ། །དང་པ་ལ་གསམ་

ས། གཞན་གས་བརག་པ་དགག འཐད་པས་གབ་པ་དགད། ད་ལ་ཀན་ཀ་

སང་བའ། །དང་པ་ལ་ཁས་བང་བརད་པ་ན། དབ་མ་པར་ཁས་འཆ་བ་ཁ་

ཅག་ན་ར། སངས་རས་པའ་ཚ་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་མ་

འཐད་ད། རག་པ་མ་རག་པའ་ཁབ་བ་ཡན་པས་ཁབ་བད་མ་རག་པ་ལག་

པ་ན་རག་པ་ལག་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་སངས་རས་པའ་ཚ་ཡལ་དང་ཡལ་

ཅན་ཐམས་ཅད་ཉ་བར་ཞ་བ་ཡན་ཏ། སབ་དཔན་དག་གས། ད་ཚ་རམ་པ་

303རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གཞན་མད་པས། །དམགས་པ་མད་པར་རབ་ཏ་ཞ། །ཞས་པ་དང། སམས་

འགགས་པ་ད་ས་ཡས་མངན་སམ་མཛད། །ཅས་གསངས་ས། །ཞས་ཟར་

ར། །འད་ན་སབ་དཔན་དག་ག་དགངས་པ་མ་ཡན་ཞང་བད་བར་གཤགས་

པའ་གསང་རབ་ཀ་ཚལ་དང་འགལ་བས་མ་འཐད་ད། སབ་དཔན་ད་དག་

སངས་རས་ལ་ཡ་ཤས་མད་པར་མ་བཞད་ད། །སད་འཇག་ལས་ཀང་།

མར་ད་ཐམས་ཅད་མཁན་འདད་པས། །སང་པ་ཉད་ན་ཅས་མ་བསམ། །

ཞས་པ་དང་། འཇག་པ་ལས་ཀང་། ཇ་ལར་སད་ཀ་དབ་བས་མཁའ་ལ་དབ་

བ་མད་ད་ལར། །དངས་བས་དབ་བ་འགའ་ཡང་ད་ཉད་ལ་མད་ད་ཡ་ཕར། །

ར་མཉམ་ཉད་ད་ཡང་དག་ཐགས་ས་ཆད་པར་མཛད་གར་ནས། །མཁན་

བཟང་ཁད་ཀས་སད་ཅག་གས་ན་ཤས་བ་ཐགས་ས་ཆད། །ཅས་ཇ་ལ་བ་

དང་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་གཉས་ཀ་གསངས་པའ་ཕར་ར། །ད་ལ་

མ་ཡན་ན་གང་ག་དན་ད་འབད་པ་འད་མཛད་པ་བ་ན་མད་པའ་ཡ་ཤས་ད་

ཡང་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་འག་མན་ག་གནས་ཁ་ནར་བརས་པར་མཛད་

ད་ཞས་པ་དང་། གནས་དང་གནས་མན་མཁན་སབས་དང་། །ཞས་སབས་

བཅ་ལ་སགས་པའ་རམ་པར་བཞག་པ་རམས་རང་ག་རམ་གཞག་ཡན་ན་

ཕན་ཚན་འགལ་བར་འགར་ལ་གཞན་ག་རམ་གཞག་ཡན་ན་ཡང་ཀན་རབ་

ཏ་འདད་ན་ཅ་ས་སང་། མ་འཐད་ན་ཅའ་ཕར་འགག་པར་མ་བད། ཡང་རན་

མཐའ་དས་གཉས་པར་མ་རག་པ་ལག་ཀང་རག་པ་ཙམ་དང་ཡ་ཤས་ལག་

པར་མ་འགར་ཏ། འད་ལར་མ་རག་པ་ན་རག་པ་ཙམ་ག་བདག་གཅག་པའ་

304 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཁབ་བད་མ་ཡན་ཏ་བག་ཆགས་དང་རན་ག་སབས་ཀས་ཉན་མངས་པ་

ཐམས་ཅད་གནས་སབས་ག་བར་བ་ཡན་པའ་ཕར་དང་། རག་པ་ན་རང་

བཞན་གས་སབ་པ་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །རལ་བའ་ཡམ་ལས། སམས་

ལ་སམས་མ་མཆས་ཏ་སམས་ཀ་རང་བཞན་ན་འད་གསལ་བ་ལགས་ས་

ཞས་པ་དང་། འད་ཉད་ལས་ཀང་མང་ད་གསངས་ལ། རམ་འགལ་ལས་ཀང་།

སམས་དའ་རང་བཞན་འད་གསལ་ཏ། །ཉན་མངས་རམས་ན་ག་བར་བ། །

ཞས་ས། །ཟག་བཅས་ཀ་ཕང་པ་ལར་ར་ལག་པས་བཟག་པ་ཡང་མ་ཡན་

ཏ། ར་ཡ་ཤས་ས་མ་ཡན་ལ་ད་ན་རན་མཐའ་ནའང་མ་ཚང་བ་མད་པར་

ཡད་པའ་ཕར་ར། །མ་ཚང་མད་ར་ད་ལས་ན། །འབས་བ་གང་གས་བཟག་

པར་ནས། །ཞས་ས། །གཉན་པ་སས་པས་བཟག་པ་ཡང་མ་ཡན་ཏ། སམས་

ཀ་རང་བཞན་གནས་ལགས་ཡན་པས་སང་བད་ཀ་གཉན་པ་མད་པའ་ཕར་

ར། །གང་དག་ས་བཅའ་མཉམ་གཞག་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་གཉན་པར་

འདད་པ་ན་འཇག་རན་ག་སང་གཉན་ག་ཚལ་ཡང་ཁང་ད་མ་ཆད་པར་ཟད་

ན་འཕགས་པའ་ལམ་ག་སང་གཉན་ཇ་ལར་རགས། འད་ལར་འཇག་རན་

ལའང་གཉན་པ་སབས་ཆས་ཆར་འཕལ་བ་ན་སང་བའ་ཕགས་འགབ་པར་

སང་ག་འཕལ་བ་ན་གང་ན་ཡང་མ་སང་བའ་ཕར་ར། །གཞན་ཡང་རགས་

པའ་སངས་རས་ཀས་གདལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་རམས་ལ། གང་ལ་གང་

འཚམས་ཀ་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་བར་མ་འཐད་པར་འགར་ཏ། བདག་

རན་ཡ་ཤས་མད་པའ་ཕར་ར། །ཁབ་པ་ན་མད་ལས། ད་བཞན་གཤགས་

305རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་ཆས་བསན་པ་ན་རམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་ཉད་ལ་བརན་པ་ཡན་ཏ་

ཞས་པ་དང་། རམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་ཉད་ཐབ་པར་མ་བགས་བར་ན་

ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་བར་མ་ནས་ཞས་གསངས་པས་གབ་བ། །གལ་ཏ་

སངས་རས་ལ་ཡ་ཤས་མད་ཀང་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་བ་ན་གདལ་བ་

རམས་ཀ་བསད་ནམས་ཀ་མཐས་བ་ངར་སང་བ་ཙམ་ཡན་ན་ཞ་ན། ད་ལ་

ན་བད་བར་གཤགས་པའ་གསང་རབ་ལ་གདལ་བ་རམས་ཐན་མང་ད་ཡད་

ཆས་པའ་སབ་བད་དང་གནད་བད་ཀ་ལང་ད་མ་འགར་ཏ། རང་ག་བའ་

སང་བ་ཙམ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཇ་ལར་རང་ག་རམ་པར་རག་པས་བཀད་

པའ་ཚག་བཞན་ན། །ཡང་རམ་རག་པ་འགའ་ཞག་ན་ར། ཐམས་ཅད་མཁན་

པའ་ཡ་ཤས་ཡད་ཀང་དས་ཕ་རལ་ག་དན་མཁན་པ་མ་འཐད་ད། རམ་པ་

དང་བཅས་པར་མཁན་ན་གཟང་འཛན་དང་བཅས་པར་འགར་ལ། རམ་པ་མ་

ཤར་ཡང་མཁན་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བའ་ཕར་ར། །ཞས་ཟར་ར། །ད་ན་མ་ཡན་

ཏ། རམ་པ་ཤར་ཡང་གཟང་འཛན་དང་བཅས་པར་མ་འགར། དན་བདན་

པའ་རམ་པར་མ་སང་ག་ཀན་རབ་ཏ་ཇ་ལར་གནས་པའ་རམ་པར་འཆར་

བའ་ཕར་ར། །རམ་པ་མ་ཤར་ཡང་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་མ་འགར་ཏ། གགས་

སབ་པ་དང་བལ་བས་ཤས་བ་ལ་ཡད་ཙམ་གས་མཁན་པའ་ཕར་ར། །བདན་

པ་གཉས་ལས། བརགས་པའ་དངས་པས་དབན་པ་ཡ། །ཇ་ལར་སང་བ་འད་

ཁ་ན། །བརན་ནས་སས་པ་ཐམས་ཅད་ན། །ཐམས་ཅད་མཁན་པས་མངན་

སམ་གཟགས། །ཞས་ས། །མཐའ་གཅག་ཏ་ངས་པར་མ་ནས་ཏ། །བསམ་

306 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གས་མ་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །རམ་འགལ་ལས་ཀང། གཟགས་སགས་དང་ན་

སམས་ད་ལར། །གཟང་བའ་མཚན་ཉད་སད་པ་ན། །མ་དག་བ་ཅན་མ་ཡན་

ཏ། །རལ་འབར་རགས་པ་བསམ་མ་ཁབ། །ཅས་ས། །ད་ལར་མ་ཡན་ན་ཁད་

ཀ་ཕགས་ལ་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་མད་པར་འགར་ཏ། ཕ་རལ་ག་དན་ད་

སང་བ་མ་མཁན་ལ་ཤས་པ་ལའང་རམ་པ་ཡད་མད་ཀ་རགས་མཚངས་པའ་

ཕར་ར། །བདན་གཉས་ལས། གང་ལ་དན་གཞན་ཡངས་སད་པའ། །ཤས་

པ་ཅང་ཟད་ཀང་མད་པ། །ད་ཡ་ཀན་མཁན་རག་པར་འགར། ། འདར་ན་ཅང་

ཟད་འགལ་བ་མད། །ཅས་ས། །ཡང་འགའ་ཞག་ན་ར། སངས་རས་ཀ་ཇ་

སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་དག་པའ་སད་བཅད་མཁན་ད་ཆག་ཀང་

མ་དག་པའ་སད་བཅད་མཁན་པ་མ་འཐད་ད། ད་དག་སམས་ཅན་ག་ཉན་

མངས་པ་དང་ལས་ཀས་བསད་པ་ཡན་པའ་ཕར་དང་། མ་དག་པའ་སང་བ་

ཐམས་ཅད་དག་པར་གནས་གར་པར་གསངས་པའ་ཕར་ར། །ཞས་ཟར་ར། །

ད་ཡང་མ་ཡན་ཏ། མ་དག་པའ་སད་བཅད་ཤས་བ་ལ་ཡད་དམ་མད། དང་

པ་ལར་ན་ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་མ་མཁན་པ་མ་འཐད་ད་

ཤས་བ་ཡན་པའ་ཕར། རན་ལས། ད་བཞན་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ལ། །

སངས་རས་ཡ་ཤས་ཅག་ཆར་སང་། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ལར་ན་འཁར་བ་

མད་པའ་ཕར་མ་ངན་ལས་འདས་པའང་མད་པར་འགར་ཏ། ད་གཉས་ཕན་

ཚན་ལས་པའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་ཤས་བ་ལ་ཡད་ཀང་མ་མཁན་ན་སངས་

རས་ཀས་མ་མཁན་པའ་ར་མཚན་གས་ཡད་པ་འགག་མ་ནས་པར་འགར་

307རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཏ། ཡད་ཀང་མ་མཁན་པའ་ཕར་དམས་ལང་ག་གཟགས་བཞན་ན། །འདད་

ན་མ་ཕམ་པས། ཅ་ཕར་ཞ་ན་སངས་རས་ཀས། །མཁན་ནས་ཆས་རམས་

མ་གཟགས་ཕར། །ཞས་པ་དང་། སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས་ཀང་། བཅམ་ལན་

དངས་དང་དངས་མད་པ། །མཁན་པས་ཀ་ཏ་ཡ་ན་ཡ། །མན་ངག་ནས་ན་

ཡད་པ་དང་། །མད་པ་གཉས་ཀ་དགག་པ་མཛད། །ཅས་པ་དང་། རགས་

པའ་དབང་ཕག་གས་ཀང་། ཐམས་ཅད་གཟགས་པའ་གཟགས་པ་ལག་པས་

ན་ཐམས་ཅད་ན་མད་པ་ག་བར་བད་ད་ཞས་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ། །

དས་ན་གང་དག་བད་བར་གཤགས་པ་ལ་སད་པའ་སག་བསལ་མངའ་བར་

འདད་པ་དང་། གང་དག་མ་དག་པའ་སང་བ་མ་མཁན་པར་འདད་པ་གཉས་

ཀ་ཡང་བ་གས་རམ་པར་འཁམས་པ་ཡན་ན། །གཉས་པ་འཐད་པས་གབ་

པའ་དན་དགད་པ་ལ་གསམ་ས། ཡ་ཤས་ཀ་དབ་བ། ཤས་བ་མཁན་ཚལ།

འཐབ་པའ་རའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་

ཡ་ཤས་ས། །དང་པ་ན། ཤས་བའ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ཆས་ཀ་དབངས་ནམ་

མཁའ་ལ་བར་འགའ་ཡང་གཟགས་པ་མད་པའ་ཚལ་གས་མངན་སམ་ད་

མཁན་པ་ས། མད་ལས། ཆས་གཅག་མཁན་པས་རམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁན་

པ་ཉད་ཅས་བ་ས་ཆས་ཉད་ཞ་བའ་རམ་པས་ས། །ཞས་པ་དང་། དཔ་མད་

པར་བསད་པ་ལས། གང་ཞག་ཁད་ཀས་ཅང་ཟད་ཀང་། །སངས་རས་སན་

གས་མ་གཟགས་པ། །ཁད་ཀ་གཟགས་པ་བ་མད་ད། །ད་ཉད་དན་ན་རག་

པ་ལགས། །དན་དམ་པ་ཡ་ཡད་པ་ཉད། །རགས་དང་རགས་བ་མ་མངའ་

308 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཞང་། །ཨ་མ་ཧ། མཆག་ཏ་རགས་པར་དཀའ་བ་ཡ། ། ཆས་ཉད་སངས་

རས་རམས་ཀས་རགས། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ལའང་གསམ་ས། སའ་

མཚན་ཉད། ཐན་མང་ག་དབ་བ། ས་སའ་རང་བཞན་ན། ། དང་པ་ན། ང་བ་

ར་འབས་ལ་སགས་པའ་ཤས་བའ་རམ་པ་ཐམས་ཅད་མ་ལས་པ་ས་མ་ལ་

བར་མངན་སམ་ད་མཁན་པ་ས། མད་ལས། རམ་པ་གང་དག་དང་རགས་

གང་དག་དང་མཚན་མ་གང་དག་གས་ཆས་རམས་རབ་ཏ་བརད་པའ་རམ་

པ་ད་དག་དང་རགས་ད་དག་དང་མཚན་མ་ད་དག་ད་བཞན་གཤགས་པས་

ཐགས་ས་ཆད་ད་ཞས་པ་དང་། ད་བཞན་གཤགས་པ་དག་བཅམ་པ་ཡང་

དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ད་དག་གས་གང་ཅ་ཡང་མ་མཁན་པའམ་

མ་གཟགས་པའམ་ཐགས་ས་མ་ཆད་པའམ་མངན་སམ་ད་མ་མཛད་པའམ།

མངན་པར་རགས་པར་སངས་མ་རས་པ་ན་གང་ཡང་མད་ད། །ཞས་པ་

དང། ཆས་ཚལ་འད་དག་ས་མ་སག་རདང་། །ཆ་ཟ་འད་བར་གང་གས་

རགས་གར་པ། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ན། ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ལ་

བཞ་ས། མ་ལང་ལ་བ་དང་། མཉམ་པ་ཉད་དང་། ས་སར་རག་པ་དང་། བ་བ་

གབ་པའ་ཡ་ཤས་ས། །ད་ལ་དང་པ་ན་ཕ་མ་གསམ་ག་རན་ཡན་ཅང་སད་

ཅག་བར་མ་ཆད་པར་འཇག་པའ་མ་གཡ་བའ། །ཕ་མ་གསམ་ན་ད་ལ་བརན་

པ་དང་། རས་འགའ་བ་ཡན་པས་གཡ་བའ། །རན་ལས། མ་ལང་ཡ་ཤས་མ་

གཡ་ས། །ཡ་ཤས་གཞན་ན་ད་ལ་བརན། །མཉམ་པ་ཉད་དང་ས་སར་རག །

བ་བ་བསབ་པ་ཁ་ན་འ། །ཞས་ས། །ཡ་ཤས་འད་དག་ཉན་མངས་པ་དང་།

309རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ལས་དང་ས་བའ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་ལས་གལ་བ་ཙམ་ད་ཉན་རང་ག་

ཡ་ཤས་དང་འད་ཡང་སན་ལམ་ལ་སགས་པའ་ཐབས་ཀ་ཁད་པར་བསམ་

གས་མ་ཁབ་པ་ཡན་རང་ད་གམས་པ་ལས་བང་བས་ད་དག་ག་ཡ་ཤས་

ལས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པ་ཡན་ཏ། ད་ཉད་ལས། ཇ་ལར་མདད་པའ་

དབང་གས་ན། །གས་ལ་ཚན་བཀ་མ་བཀ་བ། །ད་བཞན་འཕན་པའ་དབང་

གས་ན། །གལ་བའ་ཡ་ཤས་བཀ་མ་བཀ། །ཞས་པ་དང་། རམ་འགལ་ལས།

རམ་པ་ད་མར་ཐབས་མང་པ། །ཡན་རང་དས་ས་གམས་པ་ལས། །ད་ལས་

སན་དང་ཡན་ཏན་དག །རབ་ཏ་གསལ་བ་ཉད་ད་འགར། །ཐགས་ཀང་རབ་

ཏ་གསལ་བའ་ཕར། །ར་ཡ་བག་ཆགས་སངས་པ་ཡན། །ཞས་ས། །གསམ་

པ་ལ་བཞ་ལས། དང་པ་མ་ལང་ལ་བའ་ཡ་ཤས་ན་ཆས་ལ་དང་ལན་པ་ས།

སངས་རས་རམས་སང་བཅད་ཀ་བའ་རན་མ་འདས་ཀང་ངར་འཛན་ག་

རས་ས་བཅད་པ་མད་པས་རད་ཡངས་ས་མ་ཆད་པ་དང་། ཡལ་ད་ན་ཡད་

ན་ཤས་ལ་གཞན་ད་ཕན་ན་མ་ཤས་པ་མད་པས་ཡལ་མ་ཆད་པ་དང་། སད་

ཅག་བར་མ་ཆད་ཅང་མཐར་ཐག་པ་མད་པས་དས་མ་ཆད་པ་དང་། གཟགས་

ནས་རམ་མཁན་ག་བར་མ་ལས་པ་མཁན་པས་དམགས་པ་མ་ཆད་པ་དང་།

དན་གས་ཤས་པ་ལ་རམ་པ་འཇག་པ་ལ་མ་ལས་པར་ཤས་བ་ལ་ཡད་ཙམ་

གས་མཁན་པས་རམ་པ་ས་སར་མ་ཆད་པའ། །རན་ལས། མ་ལང་ཡ་ཤས་

ང་ཡ་མད། །ཡངས་ས་མ་ཆད་རག་ཏ་ལན། །ཤས་བ་ཀན་ལ་མ་རངས་པ། །

རག་ཏ་ད་ལ་མངན་ཕགས་མན། །ཞས་ས། །རན་པ་ཆའ་འབང་གནས་ནས་

310 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རན་པ་ཆ་ཐམས་ཅད་འབང་བ་ལར་ཡ་ཤས་གཞན་གསམ་ཡང་འད་ལ་

བརན་ནས་འབང་བས་ཡ་ཤས་གཞན་ག་རན་བད་པ་དང་། རང་གས་ར་

ཆན་པ་མངན་པར་བང་ཆབ་པ་ཡན་པས་རང་དན་ག་ལངས་སད་རགས་

པ་དངས་ཡན་ལ་དས་བདག་རན་བས་ཏ་གདལ་བ་ལ་མཚན་དཔས་

བརན་པའ་སས་ཆས་སན་པར་སང་བ་འབང་བ་ལར་གཞན་ལ་ལངས་སད་

རགས་པའ་སར་སང་བའ་ར་ཡན་ཅང་། ཇ་ལར་མ་ལང་གཡའ་དག་པ་ལ་

བཞན་དང་ཕད་ན་གཟགས་བརན་འབང་བ་ལར། ཡ་ཤས་རམ་པར་དག་པ་

འད་ལའང་གདལ་བ་དང་ཕད་ན་ཡ་ཤས་གཞན་གསམ་གཟགས་བརན་ག་

ཚལ་ད་འབང་བས་མ་ལང་ལ་བ་ཞས་བའ། །ཡ་ཤས་ཀན་ག་ར་མཚན་

ཕར། །ཡ་ཤས་འབང་གནས་ཆན་པ་འད། །ལངས་སད་རགས་པའ་སངས་

རས་ཉད། །ཡ་ཤས་གཟགས་བརན་འབང་ཕར་ཏ། །ཞས་ས། །གཉས་པ་

མཉམ་པ་ཉད་ཀ་ཡ་ཤས་ན། ར་སབ་པའ་ལམ་ད་བདག་གཞན་མཉམ་པ་

ཉད་ཀ་ཐགས་ར་གམས་པར་བས་པས་སངས་རས་པའ་ཚ་འཁར་འདས་

ཀ་མཐའ་གཉས་ལ་མ་གནས་པའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐབ་ས། མཉམ་ཉད་

ཡ་ཤས་སམས་ཅན་ལ། །བསམ་པ་དག་པ་ལ་འདད་ད། །མ་གནས་ཞ་བར་

ཞགས་པ་ན། མཉམ་ཉད་ཡ་ཤས་ཡན་པར་འདད། །ཅས་ས། །དས་ཐམས་

ཅད་ད་བམས་པ་དང་ཐགས་རའ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པས་གདལ་བའ་

བསམ་པ་དང་མཐན་པར་གཟགས་སའ་སང་བ་སན་པའ་མཛད་པ་ཅན་ན། །

དས་རམས་ཀན་ཏ་བམས་པ་དང་། །ཐགས་ར་ཆན་པ་དག་དང་ལན། །

311རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སམས་ཅན་རམས་ལ་མས་པ་བཞན། །སངས་རས་ས་ན་ངས་པར་སན། །

ཞས་ས། །གསམ་པ་ས་སར་རག་པའ་ཡ་ཤས་ན། ཤས་བ་ཀན་ལ་ཐགས་

པ་མད་པའ་ཡ་ཤས་གདལ་བ་དང་ཕད་ད་ཆས་སན་པ་ན། དན་དང་། ཆས་

དང་། ངས་པའ་ཚག་དང་། སབས་པ་ཐགས་པ་མད་པ་ས་ལག་པའ་ཆ་ད་ལ་

བའ་གཞན་ད་ན་མ་ལང་ལ་བ་དང་ཐ་དད་མད་པར་འགར་ར། །ས་སར་རག་

པའ་ཡ་ཤས་ན། །ཤས་བ་ཀན་ལ་རག་མ་ཐགས། །ཞས་ས། །ཏང་ང་འཛན་

དང་གཟངས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་དཔག་ཏ་མད་པ་དང་ལན་པ་ས། ཏང་

ང་འཛན་དང་གཟངས་རམས་ཀ་གཏར་དང་འད་བ་ཁ་ན་ཡན་ཞས་ས། །

མཛད་པ་ན། ས་བཅའ་འཁར་ག་དཀལ་འཁར་ད་སའ་འབར་པ་ཕན་སམ་

ཚགས་པ་སན་པ་དང་། ཐ་ཚམ་ཐམས་ཅད་གཅད་པའ་ཆས་ཀ་ཆར་ཆན་པ་

འབབས་པ་ས། འཁར་ག་དཀལ་འཁར་རམས་ས་ན། །འབར་པ་ཐམས་ཅད་

སན་མཛད་པའ། །ཐ་ཚམ་ཐམས་ཅད་གཅད་མཛད་པ། །ཆས་ཆན་ཆར་ན་

རབ་ཏ་འབབས། །ཞས་ས། །བཞ་པ་བ་བ་གབ་པའ་ཡ་ཤས་ལ་ང་བ་ན། ཡ་

ཤས་གང་གས་འཇག་རན་ག་ཁམས་ས་ཚགས་ས་སལ་པ་དཔག་ཏ་མད་པ་

སལ་ཏ་སམས་ཅན་ག་དན་ས་ཚགས་བསབས་པའ། །བ་བ་གབ་པའ་ཡ་ཤས་

ན། །ཁམས་རམས་ཀན་ཏ་ས་ཚགས་ཤང་། །དཔག་མད་བསམ་ཡས་སལ་

པ་ཡས། །སམས་ཅན་དན་ཀན་བསབ་པའ། །ཞས་ས། །མཛད་པ་ན། གདལ་

བའ་དན་བ་བའ་བ་བག་བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་དང་། ད་ར་ར་ལ་ཡང་གངས་

བསམ་གས་མ་ཁབ་པ་དང་། འཕན་ལས་མཛད་པས་ཞང་བསམ་གས་མ་

312 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཁབ་པའ། །སངས་རས་སལ་པ་ད་རག་ཏ། །མཛད་པ་གབ་པའ་བ་བག་དང་། །

གངས་དང་ཞང་གས་རམ་ཀན་ཏ། །བསམ་མ་ཁབ་པར་ཤས་པར་བ། །ཞས་

ས། །གཉས་པ་ཤས་བ་མཁན་པའ་ཚལ་ལ་གཉས་ཏ། གཞན་ལགས་དགག

རང་ལགས་དགད་པའ། །དང་པ་ལ། ཉན་ཐས་ས་པ་དག་གབ་པའ་མཐའ་

ལས། རན་གས་འཇག་པའ་ཕར་ན་དཔར། །མ་ཡས་ཐམས་ཅད་བསག་

འདད་ལར། །ད་བཞན་ཐམས་ཅད་མཁན་པར་འདད། །ཐམས་ཅད་ཅག་ཆར་

རག་ཕར་མན། །ཞས་ཡ་ཤས་སད་ཅག་མ་གཅག་གས་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་

མཁན་པ་མ་ཡན་གས་རན་རམ་གས་འཇག་པ་ཡན་ཏ། དཔར་ན་མས་

ནགས་ཐམས་ཅད་སག་པར་བརད་པ་བཞན་ན། །ཞས་ཟར་ར། །ད་ན་མ་

ཡན་ཏ། ཡ་ཤས་སད་ཅག་གཅག་པ་ད་གང་ལ་མཁན་པའ་ཤས་བ་ད་ལ་

ལས་ཏ་སབ་པ་དང་བཅས་པར་འགར་ཏ། ཤས་བ་ད་མ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་

ཡན་པའ་ཕར། སབ་པའ་ཡ་ཤས་བཞན་ན། །འདད་ན། རན་ལས། ཐབ་

པས་སབ་ཀན་ངས་པར་གལ། །འཇག་རན་ཐམས་ཅད་ཟལ་གས་གནན། །

ཁད་ཀ་མཁན་པས་ཤས་བ་ཁབ། །ཐགས་གལ་ཁད་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །

ཞས་པ་དང་འགལ་ལ། །ཁ་ཅག་ན་ར། ད་ལ་བ་དངས་ས་མཁན་པས་འདས་

མ་འངས་ཤགས་ལ་མཁན་ཅས་གསངས་པ་ཡང་ངས་པར་དཀའ་ས།

བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་

སད་པ་མཁན་ཚལ་ལ། །དང་པ་ན། ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་

ཀ་ཡ་ཤས་ཀས་མཉམ་པར་བཞག་པ་ལས་མ་གཡས་བཞན་ད་ཤས་བའ་

313རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རམ་པ་ཐམས་ཅད་སང་ལ་རང་བཞན་མད་པ་བརན་པ་ས་མ་ལ་བར་མངན་

སམ་ད་དངས་ས་མཁན་པས་ས་བ་དང་། འགག་པ་ལ་སགས་པ་མཚན་

མར་འཛན་པའ་ས་འདགས་ཐམས་ཅད་ཆད་པས་ས་བ་མད་པའ་ཆས་ཉད་

རགས་པར་བརད་ད་ཡལ་ས་བ་མད་པ་དང་བའང་ས་བ་མད་པའ་རམ་པར་

ཞགས་པས་ཡལ་དང་བ་རམ་པ་མཐན་པའ་ཕར་ར། །དཔར་ན་ཡལ་སན་

པར་གནས་པ་ལ་བའང་སན་པའ་རམ་པ་ཅན་ད་བང་བས་སན་པ་རགས་

ཞས་ཐ་སད་བརད་པ་བཞན་ན། །ད་ལས་གཞན་ད་རགས་པ་འགའ་ཡང་

མད་ད། སས་པ་ཉ་བར་ཞ་བའ་ཕར་ར། །འཇག་པ་ལས། གང་ཚ་ས་མད་ད་

ཉད་ཡན་ཞང་བ་ཡང་ས་བ་དང་བལ་བ། །ད་ཚ་ད་རམ་བརན་ལས་ད་ཡས་

ད་ཉད་རགས་པ་ལ་བ་ས། །ཇ་ལར་སམས་ཅན་གང་ག་རམ་པ་ཅན་ད་གར་

པ་ད་ཡ་ཡལ། །ད་ཡངས་ཤས་པ་ད་བཞན་ཐ་སད་ཉ་བར་བརན་ནས་རག་པ་

ཡན། །ཞས་ས། །གཉས་པ་ཇ་སད་པ་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ན་གཅག་སས་པ་

ན་ཐམས་ཅད་འབང་བ་ཡན་ཏ། རན་ལས། དཔར་ན་ཉ་མའ་འད་ཟར་གཅག །

བང་ན་འད་ཟར་ཀན་འབང་བ། །ད་བཞན་སངས་རས་རམས་ཀ་ཡང་། །ཡ་

ཤས་འབང་བར་ཤས་པར་བ། །ཞས་ས། །ད་ཡང་དས་གསམ་ག་ཤས་བ་

རམས་དབང་ཤས་ལར་ས་ཕ་རམ་ཅན་ད་མཁན་པ་མ་ཡན་ག་དས་ཅག་

ཆར་མཁན་པ་ཡན་ཏ། དས་གསམ་ག་སབ་པ་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །ཉ་

མའ་འད་ཟར་གཅག་བཏང་བའ། །འག་བ་སང་བར་བད་པ་ལར། །ད་བཞན་

ཤས་བ་ཐམས་ཅད་ལ། །སངས་རས་ཡ་ཤས་ཅག་ཅར་སང་། །ཞས་ས། །ད་

314 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡང་དབང་ཤས་ལར་ཤས་པ་ར་རས་ཡལ་ས་སར་ངས་པ་འཛན་པ་མ་ཡན་

ག་ཡ་ཤས་ང་བ་གཅག་གས་ཀང་ཤས་བ་མ་ལས་པར་མཁན་པ་ཡན་ཏ།

ཤས་བ་གང་ལ་ལས་ནས་ཀང་སབ་པ་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །བདན་གཉས་

ལས། མཁན་པའ་སད་ཅག་གཅག་གས་ན། །ཤས་བའ་དཀལ་འཁར་ཀན་

ཁབ་ཅན། །ཞས་ས། །ད་དག་ཀང་ཏང་ང་འཛན་ལ་མཉམ་པར་བཞག་པ་

ལས་མ་གཡས་པའ་ངང་ལས་གཟགས་པ་ཡན་ག་རས་ལ་ཐབ་པའ་ཡ་

ཤས་ཀས་ན་མ་ཡན་ཏ། མཚན་མའ་རམ་གཡངས་བག་ཆགས་དང་བཅས་

པ་སངས་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་ཇ་སད་རས་ཐབ་ཡད་པ་ད་སད་ད་མཚན་

མར་འཛན་པའ་བག་ཆགས་མ་སངས་པ་ཡན་ན། །ད་ཉད་ལས། གང་ཚ་

ཤས་དང་ཤས་བ་དག །བདག་ཉད་རས་ས་མ་མཐང་བ། །ད་ཚ་མཚན་མ་

མ་འབང་ཕར། །གནས་པ་བརན་ཕར་མ་བཞངས་ས། །ཞས་པ་དང་། མད་

ལས། གང་ཆན་བཞགས་ཀང་མཉམ་པར་བཞག །གང་ཆན་བཞད་ཀང་

མཉམ་པར་བཞག །གང་ཆན་གཟམས་ཀང་མཉམ་པར་བཞག །མནལ་ནའང་

མཉམ་པར་བཞག་པ་ཡན། །ཞས་ས། །གསམ་པ་ད་དག་ག་ར་ལ་གནས་

གར་ག་ར་ན་མ་དག་པའ་དས་ཀ་རམ་ཤས་བརད་རན་དང་བཅས་པ་ཡ་

ཤས་བཞ་འཁར་དང་བཅས་པར་གནས་གར་པ་ཡན་ཏ། ས་གསམ་ལ་འཇག་

པའ་མད་ལས། ཀན་གཞའ་རམ་པར་ཤས་པ་གནས་གར་པ་ན་མ་ལང་ལ་

བའ་ཡ་ཤས་ས། །ཉན་མངས་པ་ཅན་ག་ཡད་གནས་གར་པ་ན་མཉམ་པ་

ཉད་ཀ་ཡ་ཤས་ས། །ཡད་ཀ་རམ་པར་ཤས་པ་གནས་གར་པ་ན་ས་སར་

315རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

རག་པའ་ཡ་ཤས་ས། །ས་ལའ་རམ་པར་ཤས་པ་གནས་གར་པ་ན་བ་བ་གབ་

པའ་ཡ་ཤས་ས། །ཞས་ས། །ད་ཡང་ཤས་པ་ད་དག་ག་རང་བཞན་དབངས་

དང་ཡ་ཤས་དབར་མད་པའ་ད་བཅས་ཀ་ད་བཞན་ཉད་ད་མ་མད་པའ་ད་

བཞན་ཉད་ད་གནས་གར་པ་ཡན་ག། ཤས་པ་ད་དག་ཉད་གནས་གར་པ་མ་

ཡན་ཏ། ད་དག་དག་བ་ད་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །གནས་གར་པ་ན་གསར་

ག་གར་བ་ལས་གསར་ག་རན་ལར་རགས་མ་ལག་ཅང་། གནས་སབས་ཐ་

དད་པ་ལ་བ་ས། ཇ་ལར་སར་བཞན་ཕས་ད་བཞན། །འགར་བ་མད་པའ་

ཆས་ཉད་ད། །ཞས་པ་ལར་ར། །རམ་པར་ཤས་པ་ད་དག་གནས་གར་པར་

གསངས་པ་ན་ད་དག་མཚན་པ་ཡན་ཏ། དཔར་ན་སན་ག་ནས་པས་ནད་

སལ་བ་ལ་སན་གས་ནད་སལ་ཞས་བསད་པ་བཞན་ན། །སབ་བད་ཀ་ར་ན་

སབ་ལམ་ད་ཐག་པ་ཆན་པའ་མད་ས་འབམ་ཕག་ད་མ་ཐས་ནས་འཛན་པ་

དང་། བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉད་ད་བསམས་པ་དང་། རང་གས་ཐས་པའ་

ཆས་གདལ་བ་ལ་དཔ་མཁད་མད་པར་སན་པ་དང་། གཞན་ག་དན་བསབ་

པའ་གགས་བས་པས་རམ་པ་བཞན་ད་མ་ལང་ལ་བ་ལ་སགས་པའ་ཡ་

ཤས་བཞ་འབང་ས། འཛན་པའ་ཕར་དང་སམས་མཉམ་ཕར། །ཡང་དག་

ཆས་རབ་སན་ཕར་དང་། །བ་བ་གབ་པ་ཉད་ཀ་ཕར། །ཡ་ཤས་བཞ་པ་ཡང་

དག་འབང་། །ཞས་ས། །གསམ་པ་རད་པ་སང་བ་ལ་གཉས་ལས། དང་པ་ཇ་

ལ་བ་རགས་པ་ལ་རད་པ་སང་བ་ན། གལ་ཏ་ཇ་ལ་བ་རགས་པས་ཆས་ཉད་

ཡལ་ད་བད་པ་མ་འཐད་ད། ཆས་ཉད་ད་གང་དའང་མ་གབ་པའ་ཕར་ར་ཞ་

316 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ན། རང་གཞན་གང་ད་ཡང་མ་གབ་པས་ཡངས་གཅད་ད་མ་རགས་ཀང་རམ་

བཅད་ལ་སས་པའ་ས་འདགས་བསལ་བའ་ཚལ་གས་རགས་པ་ཡན་ན་

ཞས་བཤད་ཟན་ན། །ད་ལར་ན་ཆས་ཉད་ཤས་བ་ཡན་པར་འགར་ཏ། བའ་

ཡལ་ད་བ་རང་བའ་ཕར། འདད་ན་མད་ལས། ཆས་ཉད་ཤས་བ་མ་ཡན་ཏ། །

ད་ན་ཤས་པར་ཡང་མ་ནས། །ཞས་པ་དང་འགལ་ཞ་ན། ཐ་སད་པའ་བས་

ཡངས་གཅད་ད་གབ་པའ་ཤས་བར་ཐལ་བ་ན་ཁབ་པ་མད་ལ། དན་དམ་

པའ་བས་འགའ་ཡང་མཐང་བ་མད་པའ་ཚལ་གས་རགས་པའ་ཤས་བར་

ཐལ་བ་ན་འདད་པ་ཡན་ཏ་དའ་ཤས་བ་ད་ཡན་པའ་ཕར་ར། །མད་ལས།

ཆས་ཉད་ཤས་བ་མ་ཡན་ཞས་གསངས་པ་ན་སངས་རས་ཀ་ཆས་ས་ད་

གཞན་གས་ཇ་ལ་བ་བཞན་མ་རགས་ཞས་པ་ཡན་ཏ་འད་ཉད་ལས་ར་ཆར་

བཤད་པ་བཞན་ན། །གལ་ཏ་སབ་དཔན་ཟ་བ་གགས་པས། བ་ཡང་ས་བ་

དང་བལ་བ་ཞས་བ་མ་སས་པར་བཤད་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། བ་ཀན་རབ་

ཏ་ས་བ་དང་བལ་བར་བརད་པ་མ་ཡན་ག་ཡང་དག་པར་ས་བའ་རམ་པ་

ཡལ་ད་བད་པ་དང་བལ་བར་བརད་པ་ཡན་ལ་དས་ས་བ་སང་ཙམ་པ་མ་

ཁགས་ས། །གཉས་པ་ཇ་སད་པ་མཁན་པ་ལ་རད་པ་སང་བ་ལ། གལ་ཏ་ཇ་

སད་པ་མཁན་པའ་ཡལ་བདན་པར་གབ་པ་མ་འཐད་ལ། རན་པ་ཡན་ན་

འཁལ་པར་འགར་ར་ཞ་ན། བ་གས་རམ་པར་བསད་པའ་རད་པ་འད་ལ་ལན་

སར་བརད་ཟན་ཏ། །གལ་ཏ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་ཀས་ཤས་བ་ཐམས་

ཅད་མཁན་པ་མ་འཐད་ད། ཤས་བའ་མཐའ་དང་སམས་ཅན་ག་གངས་མ་

317རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མཁན་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན། ད་དག་ཤས་བ་ལ་སད་ནས་མ་མཁན་པ་མ་ཡན་

ག་མ་སད་ནས་མ་མཁན་པ་ཡན་ཏ་ར་བང་ག་ར་བཞན་ན། །གལ་ཏ་ཡ་

ཤས་གཅག་གས་ཤས་བ་ཐམས་ཅད་མཁན་ན་ཤས་བ་རམས་ལ་གངས་

ཡངས་ས་ཆད་པ་ཡད་པར་འགར་ཏ། ཤས་པ་རས་གཅག་ག་ཡལ་ད་གར་

པ་ལས་གཞན་མད་ད་ཞས་ངས་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན། སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་

གཅག་གས་ཤས་བ་འད་དང་འད་ན་མ་མཁན་ན་ཞས་རམ་པར་དབ་བར་

མ་ནས་པས་ཡལ་ཅན་ཡ་ཤས་ལ་ཚད་མད་པའ་ཕར་དའ་ཤས་བ་ལའང་

ཚད་དང་བཅས་པར་ག་ལ་འགར། ཡལ་དང་ཡལ་ཅན་རས་གངས་མཉམ་པ་

མ་ཡན་ན། །གལ་ཏ་ཡ་ཤས་ད་འགལ་བར་འགར་ཏ་ཡལ་དས་རམ་པ་འགལ་

བའ་ཤས་བ་རམས་བ་གཅག་གས་རགས་པས་ས་ཞ་ན། ཐ་དད་ད་རམས་

གཅག་ཏ་བཟང་ན་ད་ལར་འགར་ཡང་ཐ་དད་རམས་ཇ་ལར་གནས་པ་བཞན་

ད་མ་འདས་པར་མཁན་པས་འཁལ་པར་མ་འགར་ཏ། ཁ་བ་འཛན་པའ་མག་

ཤས་གཅག་ལ་ཁ་དག་ས་ཚགས་སང་བ་བཞན་ན། །གལ་ཏ་མ་དག་པའ་

སང་བ་ཡལ་ད་བད་པ་ཡད་ན་སབ་པ་མ་སངས་པར་ཐལ་བ་དང་མ་དག་པའ་

སང་བ་ཐམས་ཅད་གནས་གར་པར་གསངས་པ་དང་འགལ་ལ་ཞ་ན། མ་དག་

པའ་སང་བ་ཡལ་ད་བད་ཀང་སབ་པ་དང་བཅས་པར་མ་འགར་ཏ། དར་རང་

ག་ལས་ཀ་སང་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ཇ་ལར་དངས་པའ་ཆ་ནང་ད་དད་

འག་ཡ་གཟགས་བརན་ཤར་བ་མ་ལ་སང་ཡང་མ་དད་འགར་མ་འགར་བ་

བཞན་ན། །མ་དག་པའ་སང་བ་གནས་གར་པ་དང་ཡང་མ་འགལ་ཏ། རང་ག་

318 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གནས་དང་དན་དང་ལས་ས་སང་བ་གནས་གར་ཀང་ད་དག་གནས་གར་པ་

མ་ཡན་ཏ་འདད་པའ་ལ་ལ་དམལ་བའ་གནས་དན་ལས་ས་སང་བ་ཡལ་ད་

བད་པ་མ་འགལ་བ་བཞན་ན། །གཉས་པ་གཞང་ག་དན་ལ་གསམ་ས། སབས་

བཅ། མ་འཇགས་པ་བཞ། མ་འདས་པ་བཅ་བརད་ད། །དང་པ་ལ་གཉས་

ལས། ང་བ་ན། སབས་ཞས་པ་དབ་གཞ་ཡན་ལ་རམ་པ་བཅ་ཞས་པ་གངས་

ཀ་དབ་བའ། །བཅ་པའ་ང་བ་ན་གནས་དང་བཅས་པའ་ས་ད་ལ་གནས་དང་

གནས་མ་ཡན་པ་ན་སད་པ་དང་མ་སད་པ་ས་རང་བང་གཉས་དང་འཁར་

ལས་སར་བ་སས་པའ་རན་ལ་སད་ལ་བད་མད་ཀ་རན་ལ་མ་སད་པ་ལ་

བའ། །ལས་རམས་ཀ་རམ་པར་སན་པ་ས་ས་ངས་པ་ན་ར་འབས་ས་སར་

ངས་པ་ས། དག་བ་སད་པས་བད་བ་འབང་ལ་མ་དག་བ་སད་པས་སག་

བསལ་འབང་བ་ལ་བའ། །དབང་པ་ན་ཤས་རབ་ཀ་ཁད་པར་ཏ་ཐག་པ་ཆན་

པ་པ་དབང་པ་མཆག་དང་དམན་པ་དབང་པ་མཆག་མ་ཡན་པ་ལ་བའ། །

ཁམས་ས་ཚགས་པ་རམས་ན་རགས་ད་མ་ས་ཐག་པ་གསམ་ག་རགས་ཐ་

དད་པ་ལ་བའ། །མས་པ་ས་ཚགས་པ་ན་བསམ་པའ་བ་བག་གས་མས་པ་ཐ་

དད་པ་ས་ཐག་པ་གསམ་ལ་མས་པ་ཐ་དད་པ་ལ་བའ། །འབས་བ་བང་ཆབ་

གསམ་ཀན་ཏ་འག་བའ་ལམ་ན་ཐག་པ་གསམ་ག་ལམ་ཐ་དད་པ་ལ་བའ། །

བསམ་གཏན་དང་གཟགས་མད་ལ་སགས་པའ་སམས་པར་འཇག་པ་ཉན་

མངས་པ་ཅན་ན་བསམ་གཏན་གཟགས་མད་ཀ་སམས་གང་ལ་བརན་ནས་

སད་པ་དང་ལ་བ་དང་ང་རལ་དང་མ་རག་པ་དང་ཐ་ཚམ་ཤས་ཆར་གར་པ་

319རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས། ག་རམ་བཞན་ད་ཏང་ང་འཛན་ག་བད་བ་ལ་ར་མང་བ་དང་ལ་བ་ངན་

པའ་གནས་སམ་རན་ད་གར་པ་དང་། དའ་ཡན་ཏན་གས་སམས་ཁངས་པ་

དང་། ད་ཁ་ན་ཉད་མ་རགས་པ་དང་། ཐར་པའ་ལམ་ལ་ཐ་ཚམ་ད་གར་པའ། །

ད་མ་མད་པ་བ་ན་བསམ་གཏན་གཟགས་མད་ཀ་དངས་གཞ་གང་དག་

འཇག་རན་པ་ཡན་ད་ཟན་ཀང་ཀན་ནས་དཀས་པའ་ད་མ་དང་བལ་ཞང་

ཡན་ཏན་ཁད་པར་ཅན་བསབ་པའ་དན་ད་ཏང་ང་འཛན་ལས་ས་རང་བར་

གར་པའ། །སན་ག་གནས་རས་ས་དན་པ་ན་རང་དང་གཞན་ག་ཚ་རབས་

ས་མ་རམས་དན་པའ་མངན་པར་ཤས་པའ། །ལའ་མག་ན་འཆ་འཕ་བ་དང་

ས་བ་ཤས་པའ་མངན་པར་ཤས་པའ། །ཞ་བ་དག་མཁན་པ་ན་ཟག་པ་ཟད་

པའ་མངན་པར་ཤས་པའ། །ཡལ་ད་དག་མངན་སམ་ད་མཁན་པ་ན་གནས་

དང་གནས་མ་ཡན་པ་མཁན་པའ་སབས་ལ་སགས་པའ། །གཉས་པ་དཔ་

དང་སར་བ་ན་གནས་དང་གནས་མ་ཡན་པ་དང་ལས་ཀ་རམ་པར་སན་པ་

དང་། ཁམས་ད་མ་དང་། གདལ་བའ་འག་བའ་མས་པ་ཐ་དད་པ་དང་། ཐར་

པའ་ལམ་ས་ཚགས་པ་དང་། བསམ་གཏན་ལ་སགས་ཉན་མངས་པ་ཅན་

དང་རམ་པར་བང་བ་ས་དག་པ་བ་མཁན་པའ་སབས་གང་ཡན་པ་ད་མ་ཤས་

པ་ས་ཤས་བའ་སབ་པའ་ག་ཆ་ས་བ་འབགས་པའ་ཕར། ལ་མ་ཡན་ག་ག་

ཆ་འབགས་པའ་ར་ར་བཞན་ན། །དབང་པ་ར་རལ་ག་ཚགས་དང་སན་ག་

གནས་རས་ས་དན་པ་དང་ལའ་མག་ག་སབས་ཀས་སམས་པར་འཇག་

པའ་སབ་པའ་རག་པ་བརན་པ་འཇག་པའ་ཕར་ལ་མ་ཡན་ག་རག་པ་འཇག་

320 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་ར་ར་བཞན་ན། །ཟག་པ་ཟད་པའ་ཚལ་མཁན་པའ་སབས་ཀས་ཉན་

མངས་པའ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པའ་ཤང་རམས་གཅད་པའ་ཕར་ལ་མ་

ཡན་ག་ནགས་ཐབས་པ་གཅད་པའ་ར་ར་བཞན་ན། །གཉས་པ་མ་འཇགས་

པ་ལ་གསམ་ལས། དང་པ་རང་ག་ང་བ་ན། མ་འཇགས་པ་ན་ཞས་པ་དབ་

གཞ་ཡན་ཅང་རམ་པ་བཞ་ཞས་པ་གངས་ས། །བཞ་པའ་ང་བ་ལ་རང་དན་

ག་རགས་པ་ལ་དམ་འཆའ་བ་ན། རང་ཉད་ཀས་ཤས་བའ་ཆས་ཀན་རགས་

པར་ཏ་མ་ལས་པར་བང་ཆབ་ས་ཐགས་ས་ཆད་ཅས་པ་དང་། གཞན་དན་ད་

སང་བ་བར་ད་གཅད་པའ་ཆས་ལང་སན་པ་ན། ཐར་པའ་གགས་འདད་

ཆགས་ལ་སགས་པ་ན་ལམ་འགག་པར་བད་པའ་ས་མ་མཐན་ཕགས་ཡན་

ན་ཞས་སན་པ་ན། དག་སང་དག་འདད་ཆགས་ཀས་ན་ཚངས་པའ་འཇག་

རན་ལའང་བར་ད་གཅད་ན་བ་ན་མད་པ་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་བང་

ཆབ་ལ་ལ་ཅ་སས་ཞས་པ་ལ་བའ། །གཉན་པ་ལང་སན་པ་ན། མཁན་པ་

གསམ་སང་བ་ལས་ངས་པར་འབང་བའ་ལམ་ད་ལང་སན་པའ། །རང་དན་

ག་སངས་པ་ལ་དམ་འཆའ་བ་ན། འགག་པ་སན་པ་ས་ང་ན་སང་བ་ཐམས་

ཅད་སངས་པའ་ཞས་ས། །ད་ལར་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་ཁ་མཆག་རབས་

པ་ཆའ་གནས་ས་དམ་བཅས། འཁར་ག་ནང་ད་སངའ་ས་སག་པ་ལ་འག་

བས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པ་ལ་དང་། དབང་ཕག་གས་ཁད་པར་ད་འཕགས་

པ་བདད་དང་། རམ་པར་དག་པས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པ་ཚངས་པ་དང་།

རག་གས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པ་དག་སང་དང་བམ་ཟ་གང་གས་ཀང་ཤས་

321རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བ་འད་མ་མཁན་ཞས་པ་དང་། ཉན་མངས་པ་འདས་བར་ད་མ་གཅད་ཅས་

པ་དང་། མཁན་པ་འདས་སང་བ་སང་མ་ནས་ཞས་པ་དང་། སང་བ་འད་མ་

སངས་ཞས་ཆས་མཐན་པར་དངས་ས་རལ་བ་མད་ཅང་བརད་ནས་རལ་

བའ་མཚན་མ་ཙམ་ཡང་མད་པས་སམས་མ་འཇགས་པ་དང་ངག་བག་ཚ་

བ་མད་པ་ཐབ་པའ། །གཉས་པ་བད་པ་ན། དང་སང་ཞས་པ་རགས་པའ་

སངས་རས་ཀ་འཁར་ག་དཀལ་འཁར་གང་དའང་ཐགས་པ་ས་འཇགས་

ཤང་བག་ཚ་བ་མད་ཅས་པའ། །གང་ག་ཚ་ན་རང་དང་གཞན་ག་དན་ད་

བདན་པ་བཞ་གསངས་པའ་ཕར་ཞས་པ་དའ་ཚ་ནའ། །བདག་དང་གཞན་

ག་དན་གང་ཞ་ན། ཤས་པར་བ་བའ་དངས་པ་ཉད་སག་བསལ་ག་བདན་

པའ་རམ་པ་ཀན་རང་གས་མངན་སམ་ད་ཤས་པ་དང་གཞན་གས་ཤས་པར་

མཛད་པའ་ཕར་དང་སང་བ་ཀན་འབང་ག་དངས་པ་ཀན་རང་གས་སང་བ་

དང་གཞན་གས་སང་བར་མཛད་པའ་ཕར་རད་ལ་བརན་པར་བ་བའ་ལམ་

ག་དངས་པ་རང་གས་བརན་ཅང་གཞན་གས་བརན་པར་བད་པའ་ཕར་དང་།

ཐབ་བ་བ་ན་མད་པ་ཤན་ཏ་ད་མ་མད་པའ་འགག་པ་རང་གས་ཐབ་པ་དང་

གཞན་གས་ཐབ་པར་མཛད་པའ་ཕར་ཞས་པའ། །གསམ་པ་དཔ་དང་སར་

བ་ན། ཇ་ལར་ར་དགས་ཀ་དབང་པ་སང་ནགས་ཀ་མཐར་དས་རག་ཏ་ར་

དགས་རམས་ལ་འཇགས་པ་མད་ཅང་སག་པ་མད་པར་ར་ཞང་གནས་པ་

ལར། ད་བཞན་ད་ཐབ་པའ་དབང་པ་སང་ཡང་དག་འདན་ག་ཚགས་ཀ་

ནང་ན་འཇགས་པ་མད་པས་ལགས་པར་གནས་པ་དང་། གཞན་ལ་རག་མ་

322 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལས་པས་ལས་པ་མད་པ་དང་། ཏང་ང་འཛན་ལ་གནས་པས་བརན་པ་དང་།

སང་བ་ཤན་ཏ་སང་དཀའ་བའང་བཅམ་པའ་ཕར་རལ་ཕན་སམ་ཚགས་པ་

དང་ལན་པའ་སང་ལར་གནས་ས། །

གསམ་པ་མ་འདས་པ་ལ་གསམ་ས། རང་ག་ང་བ། དའ་བད་པ།

དཔ་དང་སར་བའ། །དང་པ་ལ་སད་པའ་བསས་པ་དག་ན། ས་ལ་གང་པ་

ཆ་དང་ཤང་ར་ལ་སགས་དང་གདང་ཐག་བད་པ་ལ་སགས་པའ་འཁལ་པ་

མད་པ་དང་། གསང་ལ་ལང་སང་ད་ས་ཆན་པ་འབན་པ་ལ་སགས་པའ་ཅ་

ཅ་མ་མངའ་བ་དང་། སན་པའ་ཐགས་ལ་འདས་པའ་དན་བརད་པའ་དན་པ་

ཉམས་པ་མ་མངའ་བ་དང་། དས་རག་པར་མཉམ་པར་མ་བཞག་པའ་རས་

ཐབ་རམ་པར་གཡངས་པའ་ཐགས་མ་མངའ་བ་དང་། འཁར་འདས་ཐ་དད་

ད་འཛན་པའ་འད་ཤས་ས་ཚགས་ཀང་མ་མངའ་བ་དང་། གདལ་བའ་རད་

ལ་འདལ་བའ་དས་ལ་བབ་མ་བབ་མ་བརགས་པར་གདལ་བ་སན་རང་

ཡལ་བར་འདར་བའ་བཏང་སམས་མ་མངའ་བ་ས། མད་ལས། ར་མཚ་ཆ་

སན་གནས་ཀ་རབས། །དས་ལས་ཡལ་བར་འགར་ཡང་སད། །གདལ་

བར་བ་བའ་སས་རམས་ལ། །སངས་རས་དས་ལས་ཡལ་བ་མད། །ཅས་

པ་ལར་ར། །རགས་པས་བསས་པ་དག་ན། དན་ད་གཉར་བའ་འདན་པ་

དང་། དག་བ་ལ་ས་བའ་བརན་འགས་དང་། འདས་པའ་དན་མ་བརད་

པའ་དན་པ་དང་། རབ་ཏ་རམ་པར་འབད་པའ་ཤས་རབ་དང་། །སབ་པ་དང་

བལ་བའ་རམ་པར་གལ་བ་དང་། །དག་པའ་མཁན་པ་རམ་པར་གལ་བའ་ཡ་

323རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཤས་གཟགས་པ་ཉམས་པ་མ་མངའ་བའ། །འདར་ཏང་ང་འཛན་ཉམས་པ་

མད་པ་མ་བགངས་པ་ན་མཉམ་པར་མ་བཞག་པ་མ་མངའ་བར་འདས་པར་

དགངས་པའ། །མད་ལས། ཏང་ང་འཛན་བགངས་པ་ལར་ན་འདན་པ་དང་

བརན་འགས་གཅག་ཏ་བར་བའ། །ཡང་ཁ་ཅག་ཏ་ད་གཉས་ས་སར་བགངས་

ནས་དན་པ་མ་བར་བ་ན་བསལ་བ་མ་མངའ་བར་འདས་པར་དགངས་

པའ། །མད་ས་རན་ལས། དན་པ་དང་། ཏང་ང་འཛན་དང་། འདན་པ་དང་།

བརན་འགས་རམས་བགངས་ཏ་རམ་པར་གལ་བའ་ཡ་ཤས་མ་བརས་པ་

ན་རམ་པར་གལ་བ་ཉམས་པ་མད་པར་འདས་པར་དགངས་པའ། །འཕན་

ལས་ཀས་བསས་པ་གསམ་ན། ས་ཡས་ར་འཕལ་སན་པ་དང། གསང་

གས་ཆས་སན་པ་དང་། ཐགས་ཀས་ཏང་ང་འཛན་ལ་མཉམ་པར་འཇག་པ་

ལ་སགས་པའ་འཕན་ལས་རམས་ཐམས་ཅད་ཀ་དང་པར་ཡ་ཤས་མངན་ད་

འག་ཞང་ཕ་ནས་ཡ་ཤས་རས་ས་འཇག་པས་ཐམས་ཅད་ད་ཡ་ཤས་ཀས་

ཟན་པའ། །ཡ་ཤས་ཀས་བསས་པ་གསམ་ན། འདས་པའ་དས་ཐག་པ་མད་

པ་དང་། མ་འངས་པའ་དས་མ་མཐའ་མད་པ་དང་། ད་ལར་ག་དས་ཀ་ཤས་

བ་མཐའ་ཡས་པ་ལ་ཡ་ཤས་སབ་པ་མད་པར་འཇག་པའ། །སའ་དན་བས་

བ་ན། ད་ལར་ན་བཅ་བརད་པ་འད་དག་ན་སན་པ་སངས་རས་ཀ་གང་ཟག་

གཞན་དང་མ་འདས་པ་ས། ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཡན་ཏན་ཡན་ན། །གཉས་

པ་བད་པ་ན། རལ་བ་ཉད་ཅས་དང་ང་། །ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། དམ་པའ་ཆས་ཀ་

འཁར་ལ་ཆན་པ་རབ་ཏ་བསར་བ་དང་། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་

324 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པའ་ཐགས་ར་ཆན་པ་དང་ལན་པའ། །གང་ད་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་བསར་

ན། འག་བ་ཞས་པ་གདལ་བའ་འཁར་དའ། །ཇ་ལར་ན་འཇགས་པ་ས་བག་

ཚ་བ་མད་པར་ར། །ར་གང་ལས་ན་མ་འདས་པའ་ཡན་ཏན་གང་རགས་པ་

ལ་བརན་ནས་ས། །ད་དག་གང་ཞ་ན། གང་ད་སའ་འཁལ་པ་དང་། གསང་

ག་ཅ་ཅ་དང་འདས་པ་བསལ་བ་དང་ཐགས་གཡ་བ་ས་མཉམ་པར་མ་བཞག་

པ་དང་། འཁར་འདས་ཐ་དད་ཀ་འད་ཤས་དང་གདལ་བ་ལ་ངང་གས་མ་

བརགས་པའ་བཏང་སམས་རམས་དང་སང་ལ་མད་ལ། འདན་པ་དང་བརན་

འགས་དང་དན་པ་རམ་པར་དག་པ་དང་། ད་མ་མད་པའ་ཤས་རབ་དང་། རག་

ཏ་ཞས་པ་གཏན་ད་སང་བ་ལས་རམ་པར་གལ་བ་དང་། ཤས་བའ་དན་ཀན་

མངན་སམ་ད་གཟགས་པ་གལ་བའ་ཡ་ཤས་ལས་ན་ཉམས་པ་མ་མངའ་

ཞང་། གང་གས་ས་གསང་ཐགས་ཀ་འཕན་ལས་གསམ་པ་ཐམས་ཅད་ལ་

དང་པར་ཡ་ཤས་སན་ད་འག་ཞང་ཕ་ནས་རས་ས་འཇག་པ་དང་། འདས་པ་

ལ་སགས་པའ་དས་གསམ་པ་དག་ཏ་ཡ་ཤས་ཐགས་པ་མད་པར་ངས་པར་

མཁན་པ་ར་ཆན་པ་ཤས་བ་ལ་ཁབ་པར་འཇག་པས་ཏ་ཞས་པའ། །ཡན་

ཏན་ད་དག་གང་གས་ཐབ་ཅ་ན། སངས་རས་རམས་ཀས་བརས་ཞས་པའ། །

གསམ་པ་དཔ་དང་སར་བ་ན། ས་ལ་སགས་པའ་འབང་བ་བཞ་ལ་ཡད་པའ་

ཆས་ཉད་ས་བ་དང་། གཤར་བ་དང་། གཡ་བ་དང་། ཚ་བ་གང་ཡན་པ་ད་ན་

ནམ་མཁའ་ཆས་ཉད་མ་ཡན་ལ། ཡང་ནམ་མཁའ་མཚན་ཉད་སབ་པ་མད་པ་

དང་། ཐགས་པ་མད་པ་དང་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་གང་ཡན་པ་ད་འབང་

325རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བ་བཞའ་གཟགས་ལ་མད་ད། །ད་བཞན་ད་གང་ཟག་གཞན་ལ་ཡད་པའ་

ཆས་རམས་ན་སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་ལ་མད་ཅང་། སངས་རས་ཀ་ཡན་

ཏན་ག་ཆས་རམས་ན་གང་ཟག་གཞན་ལ་མད་ད། །དཔ་བས་ཀང་ཁད་པར་

ད་འཕགས་ཏ་ས་དང་མ་དང་ཆ་དང་རང་དང་ནམ་མཁའ་ན་འབང་བ་ཙམ་མམ་

ཤས་པ་མ་ཡན་པར་མཚངས་པ་ན་འཇག་རན་ན་ཐན་མང་བ་ས། སངས་

རས་ཀ་ཡན་ཏན་མ་འདས་པ་ཉད་ན་འཇག་རན་ན་རལ་ཕན་ཙམ་ཡང་ཐན་

མང་བ་མ་ཡན་ན། །གཉས་པ་སན་པའ་ཡན་ཏན་ལ་གཉས་ཏ། ས་སའ་ང་

བ་དང་། དཔའ་ཆས་མཐན་ན། །དང་པ་ལ། ཞབས་ལགས་པར་གནས་པ་

ས་རས་སལ་ག་ལ་བ་ལར་མཉམ་པ་དང་། ཕག་དང་ཞབས་ཀ་མཐལ་ལ་

འཁར་ལའ་མཚན་པ་དང་། ཞབས་ཀ་རང་པ་ཡང་བ་དང་། ཞབས་ཀ་ལང་

བ་འབར་ད་མ་མངན་པ་དང་། ཕག་དང་ཞབས་ཀ་སར་མ་རམས་རང་བ་

དང་། མཐ་བང་ལས་གཞན་པའ་སར་མའ་བར་རན་པ་ཆའ་ད་བ་ཡས་ན་

འབལ་བ་དང་། ལགས་པ་ཤན་ཏ་འཇམ་ཞང་བས་པ་གཞན་ན་ལར་གཞན་ཤ་

ཅན་ད་ལགས་པ་ཉད་དང་། ས་ན་ཕག་དང་ཞབས་ཀ་བལ་བཞ་དང་། མགལ་

ག་ལན་གཉས་དང་། ལག་པའ་ཕགས་ཏ་བདན་མཐ་བ་དང་། བན་པ་ར་

དགས་ཨ་ན་ཡ་དང་འད་བར་རམ་གས་ཕ་བ་དང་། གསང་བའ་གནས་གང་

པ་ཆའམ་ར་ཅང་ཤས་བཞན་ད་སབས་ས་ནབ་པ་དང་། སའ་ར་སད་སང་

དང་འད་བར་རས་ཤང་འཕལ་ཀ་ཆ་བ་དང་། ཕག་པའ་ཐལ་གང་བར་ན་

སག་རས་ཀང་མ་མད་པར་རས་པ་དང་། དཔང་པའ་མག་བ་ཟམ་ཞང་

326 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཕག་པའ་ལན་མཛས་པ་དང་། ཕག་གཉས་རག་པ་འཇམ་ལ་དབབས་ཟམ་

ཞང་ཚད་མཐ་དམན་དང་རང་ཐང་མད་པའ་ཕག་རང་བ་ས་མ་བཏད་པར་

ཡང་པས་མར་སབས་པ་དང་། ཉས་པ་ཡངས་ས་དག་པའ་ས་ལ་འད་ཀ་

དཀལ་འཁར་འདམ་གང་བ་དང་ལན་པ་དང་། མགན་པ་ད་མ་མད་པའ་དང་

དང་འད་བ་ས་རམ་པ་གསམ་དང་ལན་པ་དང་། འད་ན་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་

ལས་མ་འབང་ང་། །འགམ་པ་ར་དགས་ཀ་རལ་པ་སང་དང་འད་བར་རས་

པ་དང་། ཚམས་ན་ཡས་ཉ་ཤ་མས་ཉ་ཤ་ས་བཞ་བཅ་ཐམ་པ་ཚང་ཞང་

བ་འག་གངས་མཉམ་པ་དང་། བར་མཚམས་མད་པས་རབ་དག ཚམས་

ཐག་བཟང་བ་དང་། རམ་པར་དག་པའ་ཚམས་མཉམ་པ་ས། རང་ཐང་དང་

སམ་ཕ་མད་པ་དང་། མཆ་བ་རབ་མཆག་དཀར་བ་ས་དང་ག་བཅག་འཕ་

ལ་བ་དང་། ལགས་རང་བ་ས་རང་ག་ཞལ་ག་དཀལ་འཁར་ཁབས་པ་དང་།

མཐའ་མད་ཚད་མད་ཅང་གཞན་གས་བསམ་ད་མད་པའ་ར ་བ ་བའ་

མཆག་མཁན་པ་ཉད་ད་ཁ་ཟས་ར་མ་ཞམ་པ་ཡང་ར་བར་དང་ལན་པར་

སང་བ་དང་། རང་བང་སངས་རས་ཀ་ཀ་ལ་པང་ཀའ་ས་ལར་གཏང་མ་

བ་ཞང་་་་(ཤར་ཕན་ས་དན་ད་་་་གདངས་མ་ཕ་་་་ཞས་གསལ། ཞ་སག་པའ་མཆན)

ཚངས་པའ་དབངས་ལར་སན་ཅང་རང་ད་གགས་པ་དང་། སན་བཟང་པ་

དཀར་ནག་འབས་པ་དང་། ཨཏལ་ལའ་འདབ་མ་ལར་དཀས་རང་བ་དང་།

ཁ་མཆག་ག་ར་མ་དང་འད་བར་སག་ཅང་གནག་ལ་མ་འཛངས་པ་དང་

ཞལ་ག་དཀལ་འཁར་མཛས་ཤང་ད་མ་མད་ལ། སན་མཚམས་ན་མཛད་ས་

327རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དཀར་པ་འཐན་ན་ཁ་གང་ཡད་པ་བཞག་ན་སལ་སང་ལར་གཡས་ཕགས་

ས་འཁལ་ཏ་གནས་པ་དང་ལན་པ་དང་། དབ་ལ་བང་པ་ལས་རང་ག་སར་

བཞས་མཐ་བའ་གཙག་ཏར་དང་ལན་པས་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀས་ས་

གཙག་ལར་མ་མཐང་བ་དང་། ལགས་པ་ལ་ས་རལ་ལ་སགས་པ་མད་པས་

དག་ཅང་མ་ཁབས་པས་སབ་པ་དང་། ཁ་དག་ཤན་ཏ་དངས་པས་གསར་

ག་མདག་དང་འད་བ་དང་། སམས་ཅན་མཆག་ཅས་པ་རགས་པའ་སངས་

རས་ཀ་བ་ས་རམས་ལགས་པར་ཕ་བ་འཇམ་ཞང་ར་ར་ནས་སའ་གན་ད་

ཕགས་ཤང་གཡས་ཕགས་ས་འཁལ་བ་དང་། དབ་ས་ད་མ་མད་ཅང་རན་

པ་ཆ་མཐན་མཐང་ག་མདག་བཞན་ད་ནག་པ་དང་། ས་ན་ག་ཏའ་ལན་ཤང་

ཡངས་ས་རགས་པའ་དཀལ་འཁར་དང་འད་བར་ཆ་ཞང་ཡངས་ས་གབ་པ་

དང་། ཀན་ཏ་བཟང་པ་དཔ་མད་དང་སང་ཆན་པ་རགས་པའ་སངས་རས་

ལ་སད་མད་ཀ་བའ་སབས་མངའ་ཞང་ཤན་ཏ་མཁགས་པའ་ས་ཞས་པ་ན་

སས་བ་ཆན་པ་མཚན་མཐ་བ་ཆའ་ས་ཀན་ནས་མཛས་པའ། །འད་ལ་ས་ཆ་

ཞང་དང་བ་ཞས་ཀང་འབང་ས་ས་ཁ་བདན་ད་འཕགས་ཤང་དང་བའ། །ཡང་

མད་ཁ་ཅག་ལས་སའ་བདན་མཐ་བ་ཞས་པ་མད་པར་ལགས་པ་དག་ཅང་

སབ་པ་དང་། གསར་མདག་འད་བ་ལ་གཉས་ས་ཕ་ས་སམ་ཅ་ར་གཉས་ས་

བརད་ད། །བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་གཟ་བརད་ཀ་དཔལ་འབར་བའ་ཡན་

ཏན་སམ་ཅ་ར་གཉས་པ་འད་དག་སན་པ་སངས་རས་ཀས་མ་དབང་ཞས་

པ་སས་བ་ཆན་པར་མཚན་པའ་མཚན་ད་གསངས་ས། །དཔ་བད་བཟང་པ་

328 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བརད་ཅ་ན་མཚན་རམས་ཀ་འཁར་རམ་ཡན་ལག་ཡན་པའ་ཕར་གཙ་བ་

སས་པས་ག་ས་བའ་ཕར་མ་གསངས་ས། །གཉས་པ་དཔ་ཡ་ཆས་མཐན་

ན་ཇ་ལར་སན་མད་པའ་ནམ་མཁའ་ཟ་བའ་གཟགས་དང་དའ་གཟགས་

བརན་སན་ག་ཆ་སན་པའ་མཚར་ན་མཐང་བ་ལར། ད་བཞན་ད་རལ་བའ་

སས་ཀ་ཚགས་ས་བཅ་ལ་གནས་པ་དང་། མས་སད་ལ་གནས་པ་རམས་

ཀས་ཁབ་བདག་ཆན་པ་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ལངས་སད་རགས་པ་

དང་། སལ་པའ་སའ་གཟགས་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་འཁར་ག་དཀལ་

འཁར་ག་ནང་ད་མཐང་བར་འགར་ར། །གསམ་པ་ལང་དང་སར་བ་ན། ད་

ལར་ན་བལ་བའ་ཡན་ཏན་སམ་ཅ་ར་གཉས་དང་སན་པའ་ཡན་ཏན་སམ་

ཅ་ར་གཉས་ཏ་ཡན་ཏན་དག་ཅ་ར་བཞ་པ་འད་དག་ས་སར་ར་ར་ཞང་ར་

དང་བཅས་ཏ་ག་རམ་ཇ་ལ་བ་བཞན་ད་བ་མ་རན་ཆན་གས་ཞས་པའ་མད་

ཡ་རས་ས་འབངས་ནས་རས་པར་ཤས་པར་བའ། །གསམ་པ་དཔ་དང་

ཆས་མཐན་སར་བ་ལ་གཉས་ཏ། སར་བསན། ས་སར་བཤད་པའ། །དང་

པ་ལ་སབས་བཅ་ན། མ་ཕད་པས་ར་ར་བཞན་ན། །མ་འཇགས་པ་བཞ་

ན། སབས་པ་མ་ཞན་པས་སང་བཞན་ན། །མ་འདས་པ་བཅ་བརད་ན་ཉན་

ཐས་ལ་སགས་པ་དང་མཚངས་པ་མད་པས་ནམ་མཁའ་དག་པ་བཞན་ན། །

མཚན་དང་ལན་པས་གཟགས་ས་གཉས་ཆས་ཀ་ས་ལས་གཡ་བ་མད་པའ་

ཕར་ཆའ་ནང་ག་ཟ་བའ་དཔས་བསན་ཏ། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། བལ་བའ་

ཡན་ཏན་དང་། སན་པའ་ཡན་ཏན་དཔ་དང་སར་བའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ།

329རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས་སའ་ཆས་མཐན། ཐན་མང་ག་རན་ན། །དང་པ་ལ་གསམ་ལས། དང་པ་

སབས་ཀ་ཆས་མཐན་སར་བ་ན། སབས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་རམས་

ལས་གནས་དང་གནས་མ་ཡན་པ་མཁན་པ་ལ་སགས་པའ་སབས་དང་པ་

དག་གས་རམ་པ་བཞན་ད་ཤས་བའ་སབ་པ་ཀན་བསལ་བས་ག་ཆ་བཞན་

ད་ཕག་པའ་ཕར་ར་ར་དང་འདའ། །བསམ་གཏན་དང་སམས་པར་འཇག་

པ་ལ་སགས་མཁན་པའ་སབས་ལ་སགས་པ་གསམ་གས་སམས་པར་

འཇག་པའ་སབ་པ་ཀན་སལ་བས་རག་པ་དང་འད་བ་བཤག་པའ་ཕར་ར་ར་

དང་འདའ། །ཟག་པ་ཟད་པ་མཁན་པའ་སབས་གཅག་གས་ཉན་མངས་པའ་

སབ་པ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་ཀན་བསལ་བའ་ཤང་དང་འད་བ་བཅད་

པའ་ཕར་ར་ར་དང་འདའ། །ད་དག་ག་ར་མཚན་ན་དང་སང་ཆན་པ་རགས་

པའ་སངས་རས་ཀ་སབས་ན་ར་ར་འདའ། །ཅ་ས་ན་རང་བ་དང་སང་པ་

དང་བརན་པ་དང་མ་ཕད་པ་ཡན་པས་ས། །ད་བཤད་པ་ན་གང་ག་ཕར་ན་

རང་བ་ཡན་ཏ་སང་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །ད་ཡང་གང་ག་ཕར་ན་བརན་པ་

ཡན་ཏ་མ་ཕད་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་སབས་ཀས་སང་བ་འཇམས་ལ་སང་

བས་སབས་བར་བར་མ་ནས་པས་མ་ཕད་པའ་ཕར་ན་ར་ར་བཞན་ན། །

མ་འཇགས་པའ་ཆས་མཐན་ན་འཁར་ལ་འཇགས་པ་མད་པའ་ཕར་དང་།

གཞན་ལ་ལས་པ་མད་པའ་ཕར་དང་། ཏང་ང་འཛན་བརན་པའ་ཕར་དང་།

སབ་པ་ཕ་མ་ཡང་འཇམས་པས་རལ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ཕར་ཐབ་པའ་

སང་ར་དགས་ཀ་རལ་པ་སང་བཞན་ད་འཁར་ག་ཚགས་ས་འཇགས་པ་

330 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་བག་ཚ་བ་མ་མངའ། ད་དག་བཤད་པ་ན། ཤས་བའ་རམ་པ་ཀན་མངན་

སམ་ད་མཁན་པ་ད་བ་ཐམས་ཅད་ལང་སན་ནས་པའ་ཕར་གང་ཟག་གང་

ལ་ཡང་འཇགས་པ་མད་པར་ན་རམ་པར་གནས་ས། །ཉན་མངས་པ་དག་

པའ་སམས་ཅན་ཉན་ཐས་ལ་སགས་པ་དང་ཡང་བདག་ཉད་མ་མཉམ་ཞང་

ལག་པར་གཟགས་པའ་ཕར་གཞན་ལ་ལས་པ་མད་ད། །ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་

སད་པ་མཁན་པའ་ཐགས་ན་ཤས་བའ་ཆས་རམས་ཐམས་ཅད་ལ་རམ་པ་

ར་གཅག་ཏ་གནས་པའ་ཕར་བརན་པ་ཉད་ད། །མཆག་ཏ་སང་བར་དཀའ་

བ་མ་རག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་ས་ལས་ཀང་བརལ་བའ་ཕར་རལ་དང་ལན་

པའ། །མ་འདས་པའ་ཆས་མཐན་ན་འཇག་རན་ས་ས་ས་བ་དང་ཉན་ཐས་

འཕགས་པ་དང་མཐའ་གཅག་ཏ་སད་པ་རང་སངས་རས་དང་བ་ལན་བང་

ཆབ་སམས་དཔའ་དང་རང་བང་ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་

རམས་གང་ནས་གང་ད་བ་དག་ཕ་བ་ཡན་ཏ། རམ་པ་བཞན་ད་གང་ཟག་ཏ་

འཛན་པ་དང་། གང་ཟག་མད་པ་དང་། གཟང་བ་མད་པ་དང་། འཛན་པ་མད་

པ་དང་། ཤས་བ་ཐམས་ཅད་སང་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་ཕར་ར། །དས་ན་ད་

དག་དཔ་ན་ས་ཆ་མ་རང་ནམ་མཁའ་ས་རམ་པ་ལ་ས་མ་ས་མ་བས་ཕ་མ་ཕ་

མ་མཚན་ཉད་ཕ་བ་དང་ཆས་མཚངས་ལ། ཡང་སངས་རས་ཀང་འཇག་རན་

ཀན་ག་ཉ་བར་འཚ་བའ་གཞ་ཡན་པའ་ཕར། ས་ཆ་མ་རང་རམས་འཇག་རན་

ག་ཉར་འཚ་ཡན་པས་ཆས་མཚངས་ས། །ཡང་ན་རགས་པའ་སངས་རས་

འཇག་རན་ས་སའ་ས་བ་དང་འཇག་རན་ལས་འདས་པ་ཉན་ཐས་ལ་སགས་

331རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་མཚན་ཉད་ལས་འདས་པའ་ཕར། ནམ་མཁའ་འབང་བ་བཞའ་མཚན་

ཉད་ལས་འདས་པ་བཞན་ན། །གཉས་པ་ཐན་མང་ག་རན་ན། ད་ལར་ན་

སབས་སགས་བལ་བའ་ཡན་ཏན་སམ་ཅ་ར་གཉས་པ་འད་རམས་རན་ཆས་

ཀ་སས་རབ་ཏ་ཕ་བའ་ཡན་ཏན་ཡན་ཏ། ད་ཡང་གཟགས་ལ་རན་བཏགས་

པ་ལར་ཐ་དད་པ་མ་ཡན་ཏ། ཇ་ལར་ན་ནར་བ་རན་པ་ཆའ་འད་དང་མདག་

དང་དབབས་བཞན་ད་རང་བཞན་དབ་བ་མད་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་སན་

པའ་ཡན་ཏན་དཔ་དང་སར་བ་ལ་གཉས་ལས། གནས་པའ་རན་ན་མཐང་

བར་གར་ན་གདལ་བའ་ཡད་ཚམ་པར་བད་པ་ན་མཚན་ག་བད་ལས་ཡན་

ཏ། རན་ལས། ལས་ཅན་ཀན་གས་ཁད་མཐང་ན། །སས་བ་དམ་པ་ལགས་

པར་འཚལ། །མཐང་བ་ཙམ་གས་རབ་དད་པར། །མཛད་པ་ཁད་ལ་ཕག་

འཚལ་ལ། །ཞས་ས། །ད་ལ་བའ་ཡན་ཏན་གང་ཡན་པ་མཚན་བཟང་པ་

སམ་ཅ་ར་གཉས་ཞས་བ་བ་ན་རན་སལ་པའ་ས་དང་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་

ལ་རགས་པར་ལངས་སད་པ་ས། གཟགས་ཀ་ས་གཉས་ལ་བརན་པའ་ཡན་

ཏན་ཡན་ན། །དཔ་དང་ཆས་མཐན་སར་བ་ན། ཆས་ཀ་ས་དག་པའ་བདག་

པ་ལས་གཟགས་ཀ་ས་ད་མཐང་བའ་ཚལ་རམ་པ་གཉས་ས། །གདལ་བ་

རང་བ་ས་སའ་ས་བ་དང་། ཉན་ཐས་ལ་སགས་པ་ལ་འཇག་རན་ད་སལ་

པའ་སར་སང་ལ་གདལ་བ་ཉ་བ་ས་བཅ་ལ་གནས་པའ་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་རམས་ལ་རལ་བའ་འཁར་ག་དཀལ་འཁར་ད་ལངས་སད་རགས་

པའ་སར་མཐང་ས། དཔར་ན་ཆའ་ནང་ད་ཟ་བའ་གཟགས་བརན་ཤར་བ་

332 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དང་ནམ་མཁའ་ཟ་བའ་གཟགས་མཐང་བ་བཞན་ན། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་

བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས་ཡན་

ཏན་བཤད་པའ་སབས་ཏ་ལའ་གསམ་པའ་བཤད་པའ།། །།

ལས་མཛད་པ་འཕན་ལས་ལ་གསམ་ས། མདར་བསན། རས་པར་

བཤད། དཔ་བསབ་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། ལན་གས་གབ་པ་ན།

རགས་པའ་སངས་རས་ཀས་གདལ་བ་ལ་འཕན་ལས་སབ་པ་ན་གདལ་

བའ་ཁམས་ན་རགས་ཐ་དད་པ་ད་མ་དང་གདལ་བ་ད་དག་འདལ་བའ་

ཐབས་ན་འདལ་བའ་རམ་པ་ས་ཞ་བ་དང་དག་པ་ལ་སགས་པའ་སར་བའམ།

ཆ་ལགས་དང་སད་ལམ་ལ་སགས་པའ་རམ་པའ། །གདལ་བའ་ཁམས་ཐ་

དད་པ་རམས་ཀ་གང་དང་གང་གས་འདལ་བའ་བ་བའམ་ལས་དང་། གདལ་

བ་ད་གང་ན་གནས་པའ་ཡལ་དང་གང་ག་མཚན་ཉད་འདལ་བའ་དས་ས་

བབ་པ་ན་འདལ་བའ་ཕར་གཤགས་པ་ན་ཁབ་བདག་རག་ཏ་འབད་རལ་ལ་

མ་ལས་པར་ལན་གས་གབ་པར་འཇག་ག། གཉས་པ་རན་མ་འཆད་པ་ན།

ཡན་ཏན་རན་པ་ཆའ་མཆག་ཏ་གར་པའ་ཚགས་དང་ལན་པའ་ས་བཅའ་ཡ་

ཤས་ཆས་གང་བའ་མཚ་ལ་བ་ན་ངས་པར་འབན་པའ་རའ། །བསད་ནམས་

དང་ཡ་ཤས་ཀ་ཚགས་རམ་པ་གཉས་ཉ་མའ་འད་ལ་བ་ཅན་ན་སན་པའ་

རའ། །ད་ལར་ན་ས་བཅ་དང་ཚགས་གཉས་ཀས་འདས་འག་བ་ན་ཐག་པ་

ས་ལམ་ག་ཐག་པ་མ་ལས་པ་ངས་པར་བསབ་ས་ཞས་པའ། །ད་དག་ག་

འབས་བ་ན་མཐའ་དང་དབས་མད་ཅང་ར་ཆ་བ་ནམ་མཁའ་ཐམས་ཅད་ལ་

333རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཁབ་པའ་བང་ཆབ་བ། །ཡངས་ས་འཛན་པ་ན་སངས་རས་ཉད་ཅས་པ་

ཁམས་ན་ཡན་ཏན་ད་མ་མད་པ་དང་པ་ནས་ཡད་པ་གཏར་དང་འད་ལ་ད་

སམས་ཅན་ཀན་ལ་ཁད་པར་མད་པར་ཡད་པ་རམ་པར་གཟགས་ཏ་ཞས་

པའ། །དའ་སབ་པ་ན་ཉན་མངས་པ་དང་ཤས་བའ་སབ་པ་སན་ག་ད་བ་དང་

འད་བའ། །ད་སལ་བའ་རན་ན་སབ་པ་ད་དག་སངས་རས་རམས་ཀ་ཐགས་

ར་རང་དང་འད་བས་རམ་པར་གཏར་ཞས་པའ། །རས་པར་བཤད་པ་ལ་

གཉས། ལན་གས་གབ་པ། རན་མ་འཆད་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས།

བསན་པ་ན། གདལ་བ་གང་ག་ཐབས་གང་གས་འདལ་བའ་བ་བ་གང་དང་

ཡལ་གང་ད་དས་གང་ག་ཚ་འཕན་ལས་འཇག་པ་ལ་གདལ་བ་ལ་སགས་

པ་དའ་རམ་པར་རག་པ་ས་བ་མད་པའ་ཕར། ཐབ་པ་རག་ཏ་འཕན་ལས་

ལན་གས་གབ་པར་འཇག་ག། བཤད་པ་ན། འཕན་ལས་འཇག་པའ་ཡལ་

གདལ་བའ་ཁམས་ན་གང་ཞག་ག་འདལ་བའ་ཚལ་ན་ཐབས་མང་པ་གང་

དང་གང་དག་གས་འདལ་བའ་བ་བ་ས་དགས་པ་གང་དང་གང་ད་འཇག་

པའ་ཡལ་དང་གང་ག་ཚ་འཇག་པའ་དས་ད་དག་ལ་རག་པ་མད་ཅང་ལན་

གས་གབ་པའ། །གཉས་པ་རན་མ་འཆད་པ་ལ་བཞ་ས། བསན་པ་དང་།

བཤད་པ་དང་། དཔ་སར་བ་དང་། དན་བས་བའ། །དང་པ་ན། འཕན་ལས་

འབང་བའ་ངས་པར་འབན་པའ་ར་དང་། དའ་སན་པ་ས་རན་དང་དའ་འབས་

བ་དང་འཕན་ལས་དའ་འཇག་པའ་ཡལ་ག་ར་ཡངས་ས་འཛན་པ་དང་

ཡལ་དའ་སབ་པ་དང་སབ་པ་ད་གཅད་པའ་རན་དང་ཆས་དག་པ་རམས་ལ་

334 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ན་རམ་པར་རག་པ་མད་པའ་ཕར་རན་མ་འཆད་ད། །གཉས་པ་ན། འཕན་

ལས་ར་གང་ལ་བརན་ནས་རན་མ་འཆད་ཅ་ན་འབས་བའ་སར་ངས་པར་

འབན་པའ་ར་ན་ས་བཅ་ས་བསད་ནམས་དང་ཡ་ཤས་ཀ་ཚགས་གཉས་

དག་ན་འཕན་ལས་ད་འགབ་པའ་ར་ཡན་ན། །འབས་བ་གང་ཐབ་པས་རན་

མ་འཆད་ཅ་ན། འཕན་ལས་དའ་འབས་བ་ན་བང་ཆབ་མཆག་བ་ན་མད་

པའ་བང་ཆབ་ཡན་ཏ། ཞས་པའ། །བང་ཆབ་རང་གས་ཐབ་ཀང་གཞན་ལ་

འཕན་ལས་འཇག་པའ་ར་མད་པས་བང་ཆབ་ཐབ་པར་བད་མ་ནས་ས་

སམ་ན། བང་ཆབ་ཀ་བདག་ཉད་ཁམས་ད་བཞན་ཉད་སམས་ཅན་ཐམས་

ཅད་ཀས་ཡངས་ས་འཛན་པས། འཕན་ལས་འཇག་ཏ་རང་ང་ཞས་པའ། །

ད་ལར་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་བང་ཆབ་ཡད་པས་སངས་རས་ཀ་

འཕན་ལས་དན་མད་ད་སམ་ན་བང་ཆབ་ད་ལ་སབ་པར་བད་པ་ན་མཐའ་

ཡས་པའ་ཉན་མངས་པ་དང་ཉ་བའ་ཉན་མངས་པ་བག་ཆགས་དང་བཅས་

པ་རམས་ས་ཞས་པས། འཕན་ལས་དན་ཡད་ད་ཞས་པའ། །གལ་ཏ་སབ་པ་

ད་སལ་བའ་ཐབས་མད་པས་སལ་བར་མ་ནས་ས་སམ་ན། སབ་པ་ད་

འཇམས་པའ་རན་ན་དས་ཀན་ཏ་འཇག་པའ་རན་ན་ཐགས་ར་ཆན་པ་ཡན་

ན། །ཞས་པའ། །གསམ་པ་ན། ངས་པར་འབན་པ་ལ་སགས་པའ་དན་ག་

གནས་དག་པ་འད་དག་རམས་ག་རམ་བཞན་ད་ར་མཚ་དང་ཉ་མ་དང་ནམ་

མཁའ་དང་། གཏར་དང་སན་དང་རང་བཞན་ད་ཤས་པར་བའ། །ཇ་ལར་ན་

ད་མ་དག་པར་བད་པའ་ཤས་རབ་ཀ་ཆ་དང་གཟངས་དང་ཏང་ང་འཛན་དང་

335རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

མངན་པར་ཤས་པ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་རན་པ་ཆ་དང་ལན་པའ་ཕར་

ས་བཅ་རམས་ན་ར་མཚ་ཆན་པ་བཞན་ན། །སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་ཉ་

བར་འཚ་བ་ས་ཕན་པར་བད་པའ་ཕར་ཚགས་གཉས་པ་དག་ན་ཉ་མ་བཞན་

ན། །ར་ཆན་པ་མཐའ་དང་དབས་མད་པ་ཡན་པའ་ཕར། འབས་བ་བང་ཆབ་

ན་ནམ་མཁའ་ཁམས་བཞན་ན། །ཡང་དག་པར་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་

ཆས་ཉད་ད་དང་པ་ནས་ཡད་པའ་ཕར་སམས་ཅན་ག་ཁམས་ན་གཏར་དང་

འདའ། །ག་བར་ད་འབང་བ་དང་སམས་ལ་ཁབ་པར་བད་པ་དང་། ར་བ་མ་

གབ་པའ་ཕར་ཁམས་དའ་སབ་བད་ཉན་མངས་པ་ན་སན་ག་ཚགས་བཞན་

ན། །སབ་པའ་སན་ད་འཐར་བར་བད་པ་ན་ཉ་བར་གནས་པའ་ཕར་ཐགས་

ར་མ་ཟད་པ་ས་ཆན་པ་ན་སན་གཏར་བར་བད་པའ་ཕར་རང་དང་འདའ། །

བཞ་པ་ན། དས་འཁར་བ་ཇ་སད་ད་མཛད་པ་འཕན་ལས་རན་མ་འཆད་ད་

ཞས་བ་བའ། །ར་མཚན་གང་ལས་ཞ་ན། དང་པ་ཐགས་བསད་པ་ན་གཞན་

དན་ད་འཚང་ར་བར་དམ་བཅས་ལ་དའ་ཐབས་ས་ས་བཅ་དང་ཚགས་

གཉས་བསབས་པས་ར་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གཞན་ག་དབང་གས་ངས་

པར་འབང་བ་དང་། མཁན་པས་བདག་དང་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་སང་པ་ཅན་ད་མཚངས་པར་གཟགས་པས། གདལ་བ་ལ་

འཕན་ལས་འཇག་པའ་ར་ཡད་པའ་ཕར་ཞགས་པ་དན་ཡད་པ་དང་།

ཐགས་རའ་མཛད་པ་སབ་པ་སན་ལ་བ་སལ་བའ་འཕན་ལས་ཡངས་ས་

རགས་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་དཔ་བསབ་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

336 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། སའ་ང་བ་བར་བན་དང་འད་བ་དང་།

གསང་ག་ང་བ་ལའ་ར་དང་འད་བ་དང་། ཐགས་ཀ་ང་བ་སན་དང་འད་བ་

དང་། སའ་མཛད་པ་ཚངས་པ་དང་འད་བ་དང་། ཐགས་ཀ་མཛད་པ་ཉ་མ་

དང་འད་བ་དང་། ཐགས་ཀ་གསང་བ་ནར་བ་རན་ཆན་བཞན་དང་། ད་

བཞན་གཤགས་པའ་གསང་ག་གསང་བ་ས་བརན་བཞན་དང་། སའ་གསང་

བ་ནམ་མཁའ་དང་འད་བ་དང་། དག་བ་བསད་པ་ས་གཞ་བཞན་ན། །གཉས་

པ་ལ་གསམ་ས། དཔ་ས་སའ་རང་བཞན། དཔས་བསན་པའ་དགས་པ།

དཔའ་ག་རམ་ངས་པའ། །དང་པ་ལ་དཔ་དག་ལས། དང་པ་སའ་ང་བ་བར་

བན་དང་འད་བ་ལ་གཉས་ཏ། རམ་རག་མད་པ། ས་འགགས་མད་པའ། །དང་

པ་ལ་གཉས་ཏ། དཔ་དང་དན་ན། །དང་པ་ལ་བཞ་ལས། གཞ་ལ་གཟགས་

བརན་སང་བའ་ཚལ་ན་དཔ་ཇ་ལར་འཛམ་བའ་གང་ག་སའ་སང་འད་རན་

པ་ཆ་བ་ཌར་དག་པའ་རང་བཞན་ད་གར་ཏ་གཞ་ཤན་ཏ་དག་པའ་ཕར་

དར་སམ་ཅ་ར་གསམ་ག་གནས་ན་ལའ་དབང་པ་བར་བན་ལའ་བ་མའ་

འཁར་ག་ཚགས་དང་བཅས་པ་དང་། གཙ་བའ་གནས་རམ་པར་རལ་བའ་

ཁང་བཟང་དང་། ད་ལས་གཞན་ཉ་དབང་རམས་ཀ་ལ་གནས་དག་དང་། ཉ་

དབང་དའ་གཞལ་ཡས་ཁང་ས་ཚགས་རམས་དང་། ད་དག་ག་ལངས་སད་

ད་གར་པ་ལ་རས་ཀ་དངས་པ་རམ་པ་མང་པ་ད་དག་འཛམ་བ་གང་པའ་མ་

རམས་ཀས་མཐང་ང་ཞས་པའ། །རན་དས་ཕན་པ་ལ་འཇག་པ་ན་གཟགས་

བརན་ད་རམས་མཐང་བ་ད་ནས་འཛམ་བ་གང་ག་སའ་སང་ན་གནས་པའ་

337རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སས་པ་དང་བད་མད་ཀ་ཚགས་རམས་བསམ་པ་སན་ལམ་འདབས་པར་

བད་ཅང་སར་བའ་བར་བན་ད་ཐབ་པའ་དན་ད་ཚལ་ཁམས་ལ་སགས་

པའ་དག་བ་ན་ཡང་དག་པར་བངས་ཏ་གནས་པར་འགར་ར། །རན་གང་ལ་

ན་གཟགས་བརན་སང་བ་ད་ན་མཐང་བར་གར་ཏ་དའ་རན་ལས་ས། །སན་

ལམ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། ངད་ཀང་དས་རང་པ་མ་ཐགས་པར་ལའ་དབང་པ་འད་

འད་བར་གར་ཅག་ཅས་ད་འད་བའ་སན་ལམ་མ། །ཕན་པ་ལ་ཞགས་པའ་

འབས་བ་ན་གང་ཟག་ད་དག་ལའ་དབང་པའ་གཟགས་བརན་འད་སང་བ་

ཙམ་ཡན་ག་ལ་དབང་ཉད་སང་བ་མ་ཡན་ཞས་ད་ལ་བར་ཤས་པ་མད་ཀང་

སའ་སང་འད་ནས་ཤ་འཕས་ཏ་ལའ་དབང་པར་ས་བར་འགར་ར། །ར་གང་

ལས་ན་གཟགས་བརན་སང་བའ་ཚལ་རན་ལས་སན་ལམ་བཏབ་ཅང་དག་

བའ་ལས་བསབས་ས། །ཞས་པའ། །སང་བ་ལ་རམ་རག་མད་པ་ན་གཟགས་

བརན་སང་བ་ད་ན་འཛམ་བའ་གང་པ་རམས་དག་བ་ལ་གཞག་པར་བ་སམ་

པའ་ཀན་སང་ག་རག་པ་མད་ཅང་འབད་རལ་ག་གཡ་བ་མད་པ་ད་ལ་མད་

ཀ་འན་ཀང་གང་ད་བཤད་པ་ལར་སའ་སང་ན་དན་ཆན་གས་ན་ཉ་བར་

གནས་ས། །གཉས་པ་དན་ལ་ཡང་བཞ་ལས། སམས་ལ་སངས་རས་སང་

བའ་ཚལ་ན། ད་བཞན་ད་དཔ་རགས་པའ་སངས་རས་མཐང་བར་འགར་

ར་ཞས་པའ། །ཇ་ལར་ན། དད་པ་དང་མས་པ་ལ་སགས་པའ་ད་མ་མ་དད་པ་

ལ་སགས་པ་མད་པ་ཅན་ག་རང་ག་སམས་ལ་སང་བའ། །ད་གང་ལས་བང་

ན། དད་པ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་བསམས་པའ་ར་ལས་བང་བའ། །

338 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སངས་རས་ཇ་ལ་བ་ཞག་མཐང་ཞ་ན། སའ་ང་བ་མཚན་དང་དཔ་བད་

བཟང་པ་བརད་ཅ་དང་ལན་པ་སད་ལམ་འཆག་པ་དང་ན་བཞངས་པ་དང་

བཞགས་པ་དང་ན་མནལ་གཟམ་པ་དང་གཞན་ཡང་ཕག་རང་བ་ལ་སགས་

པའ་སད་ལམ་ས་ཚགས་མཛད་པ་ཅན་ན། །གདལ་བ་ལ་ཞ་བ་མ་ངན་ལས་

འདས་པའ་ཆས་ན་གསང་བ་དང་རས་འགའ་ཆས་མ་གསང་བར་ནང་ད་

ཡང་དག་འཇག་ལ་མཉམ་པར་བཞག་པར་གར་པ་དང་། ར་འཕལ་ལ་སགས་

པའ་ཆ་འཕལ་རམ་པ་ས་ཚགས་དག་མཛད་པ་གཟ་མདངས་ཅན་ན། །གང་

གས་མཐང་ན་ལས་དག་པའ་སམས་ཅན་རམས་ཀས་ས། །ར་ད་ཡས་ཕན་

པ་ལ་འཇག་པའ་འབས་བ་འདད་པས་ཡལ་ད་བས་པའ་སངས་རས་ཀ་ག་

འཕང་འཐབ་པར་བད་ད་ཞས་པའ། །ར་གང་ལས་ཞ་ན། སངས་རས་དའ་

ར་ཡང་དག་པར་བངས་ནས་ན་ཞས་པའ། །ད་ཉད་གང་ཡན་ཞ་ན། བསམ་

པ་སངས་རས་ད་ཐབ་པར་འདད་པ་དང་ལན་པའ་སན་ལམ་དང་སར་བ་

སངས་རས་ཉད་ཐབ་པར་བ་བའ་ཕར་དག་བ་ལ་རབ་ཏ་སར་ཏ་ཞས་པའ། །

རན་གང་ལས་ན་སངས་རས་ཀ་གཟགས་ས་ད་མཐང་བས་ཀང་དའ་རན་

ལས་ས། །སང་བ་ལ་རག་པ་མད་པ་ན་སངས་རས་ཀ་གཟགས་ས་སང་བ་ད་

ན་ཤན་ཏ་ཡང་གདལ་བ་ལ་སའ་སང་བ་ཡང་སན་པ་དང་ཆས་གསངས་པ་

ལ་སགས་པ་ཀན་སང་ག་རག་པ་མད་ཅང་འབད་རལ་གས་ཆས་ས་ལས་

གཡ་བ་མད་ལ་ད་ལ་ན་ཡང་གདལ་བའ་འཇག་རན་ན་དན་ཆན་པ་ཉ་བར་

གནས་ས། །ཕན་པའ་འབས་བ་ལ་ཞགས་པའ་འབས་བ་གཟགས་ཀ་སའ་

339རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སང་བ་འད་ན་རང་ག་སམས་ལ་སང་བའ་རམ་པ་ཙམ་ཡན་ག་རགས་པའ་

སངས་རས་ཉད་ན་མ་ཡན་ན། །ཞས་ས་ས་ས་བས་མ་ཤས་མད་ད་ལ་ན་

ཡང་གཟགས་ས་མཐང་བ་ད་གདལ་བ་ད་དག་ལ་ན་དན་ཆན་པར་ཡད་

པར་འགར་ཏ། ཇ་ལར་ན་གཟགས་ས་ད་མཐང་བ་ལ་བརན་ནས་ཐག་པ་

ཆན་པ་འད་ལ་གནས་པའ་གང་ཟག་རམས་ཀས་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དག་ལ་

བསབས་པས་ས་དང་པ་ཡན་ཆད་ད་རམ་གས་རང་ག་ནང་སམས་ཀ་དམ་

པའ་ཆས་ས་ན་ཡ་ཤས་ཀ་མག་གས་མངན་སམ་ད་མཐང་བར་འགར་ར། །

ཞས་པའ། །

གཉས་པ་ས་འགགས་མད་པ་ལ་གཉས་ཏ། དཔ་དང་། དན་ཏ། །དང་

པ་ན་གཉས་ལས། ས་འགགས་ས་སང་བའ་ཚལ་ན། དཔ་ཇ་ལར་འཛམ་བ་

གང་ག་ས་གཞ་ཀན་ནས་གཡང་སའམ་ངམ་གག་ལ་སགས་པ་ཉམ་ང་བའ་

གནས་གཞན་དང་བལ་ནས་ད་མ་མད་པའ་རན་པ་ཆ་བ་ཌར་འད་གསལ་

ཞང་མཛས་པ་ལས་གབ་པའ་སའ་སང་ན་ལག་མཐལ་ལར་མཉམ་པར་

གར་ཏ། དར་བརན་པའ་ཁད་པར་ན་ད་མ་དང་བལ་བའ་ནར་བ་རན་པ་ཆ་

བཀད་པའ་ཡན་ཏན་ག་དཔལ་དང་ལན་པའ། །དར་གཟགས་འཆར་བའ་

ཚལ་ན་གང་ག་ཕར་ཅས་པ་གཞ་དག་པ་དའ་ཕར་གཞ་ད་ན་ལའ་བདག་པ་

གནས་རམ་པར་རལ་བའ་ཁང་བཟང་ག་ཚགས་དང་བཅས་པ་ལའ་དབང་པ་

དང་ལ་གཞན་ག་གཟགས་ཤར་ཏ་ཞས་པའ། །འགགས་པའ་ཚལ་ན་ཕས་

རམ་གས་སའ་ཡན་ཏན་དག་པ་དང་བལ་བའ་ཕར་གཟགས་བརན་ད་ན་

340 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སར་ཡང་མ་སང་བར་འགར་ར་ཞས་པའ། །སང་བའ་བད་པ་ན། བར་བན་

དའ་དངས་པ་ཐབ་པར་བ་བའ་ཕར་བསན་གནས་དང་ད་ལས་གཞན་པའ་

བརལ་ཞགས་དང་སན་པ་ལ་སགས་པའ་དག་བ་ལ་ངས་པར་ཕགས་པའ་

བད་མད་དང་སས་པའ་ཚགས་རམས་བར་བན་ལ་སན་པའ་སམས་ཀས་

མ་ཏག་ལ་སགས་འཐར་བར་བད་པ་ལར་ར། །ཞས་པའ། །གཉས་པ་དན་

ལ་གསམ་ལས། གཟགས་ས་སང་བའ་བད་པ་ན། ད་མས་དག་པའ་བ་ཌར་

དང་འད་བའ་རང་ག་སམས་དག་པ་ལ་སང་བའ་ཐབ་པའ་དབང་པ་ད་ཐབ་

པར་བ་བའ་ཕར་བསམ་པ་རབ་ཏ་དགའ་བའ་སམས་དང་ལན་པའ་རལ་

བའ་སས་པ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་སས་པ་དང་བད་མད་དང་བར་

བན་ལ་སན་ལམ་འདབས་པ་ད་བཞན་ད་བང་ཆབ་སམས་རབ་ཏ་བསད་

པར་བད་ད། །རན་གཟགས་བརན་སང་བའ་ཚལ་ན། དཔ་ཇ་ལར་བ་ཌརའ་

ས་གཞ་གཙང་མ་ལ་ལའ་དབང་པའ་ལས་ཀ་གཟགས་བརན་སང་བ་ལར་

ད་བཞན་ད་གདལ་བའ་འག་བའ་དད་པའ་སམས་ཀ་ས་གཞ་གཙང་བ་ལ་

ཐབ་པའ་དབང་པའ་ལངས་སད་རགས་པའ་སའ་གཟགས་བརན་སལ་པའ་

སའ་སང་བ་འཆར་ར་ཞས་པའ། །སམས་དབང་གས་ས་འགགས་ས་སང་

བ་ན་གདལ་བའ་འག་བར་ཐབ་པའ་སའ་གཟགས་བརན་འཆར་བ་ན་མ་

དད་པའ་རག་པ་མད་པའ་དད་པའ་རང་ག་སམས་ཀ་དབང་གས་འཇག་ཅང་།

ཡང་གཟགས་བརན་ནབ་ས་མ་ངན་འདས་པར་སང་བ་ཡང་མ་དད་པ་ལ་

སགས་པ་སབ་པའ་རག་པ་དང་བཅས་པའ་རང་ག་སམས་རབ་ཏ་འཇག་

341རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པའ་དབང་གས་འཇག་ག །ཇ་ལར་འཇག་རན་དག་ན་འཛམ་བ་གང་ད་བར་

བན་ག་གཟགས་བརན་ཤར་བར་སང་བ་དང་ནབ་པར་སང་ཡང་བར་

བན་འཕས་པ་མད་པ་ལར་ད་བཞན་ད་གདལ་བའ་སམས་ལ་གཟགས་

ས་ས་བ་དང་འགགས་པར་སང་ཡང་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཉད་ལ་ཡད་པ་

ས་ས་བ་དང་ཞག་པ་ས་འཆ་འཕ་བ་ཞས་ད་ལར་མ་ལ་ས་མ་བསམ་མ། །

གཉས་པ་གསང་ག་ང་བ་ལའ་ར་དང་འད་བ་ལ་གསམ་ས། ཕན་འདགས་

པའ་རམ་པ། ཁད་པར་ད་འཕགས་པའ་ཆས། ད་དམགས་པའ་ར་མཚན་

ན། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། བག་ཡད་པ་ལ་སར་བ། འཚ་བ་ལས་སབ་པའ། །

དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། ཆས་སན་པ་དང་། དའ་བད་ལས་ས། །དང་པ་དཔ་

ན། ཇ་ལར་ལའ་ནང་ད་ཆས་ཀ་རས་ན་སལ་བར་བད་པ་ལར་ཞས་པའ། །ར་

ད་ར་གང་ལས་བང་ན། ལ་རམས་ཀ་སན་ག་དཀར་པ་དག་བའ་ལས་ཀ་

མཐ་ཡས་ན་བང་བའ། །ཇ་ལར་སལ་བར་བད་ན། འབད་རལ་དང་གནས་

དང་ཡད་དང་བཅས་པའ་གཟགས་དང་ཀན་སང་ག་རམ་པར་རག་པ་མད་

བཞན་དའ། །གང་གས་བསལ་ན་འདས་བས་ཐམས་ཅད་མ་རག་པ་དང་།

ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་སག་བསལ། ཆས་ཐམས་ཅད་བདག་

མད་པ་དང་། མ་ངན་ལས་འདས་པ་ན་ཞ་བའ་ས་ཡས་ས། །གང་བསལ་

ན། འདད་པའ་ཡན་ཏན་ལ་གཡངས་པས་བག་མད་པའ་ལ་རམས་ཐམས་

ཅད་ད། །དས་ནམ་ན། ཡང་དང་ཡང་དའ། །དན་ན་ད་བཞན་ད་ཁབ་བདག་

རགས་པའ་སངས་རས་རམས་ཀས་ཀང་ཆས་སན་ཏ། །ཇ་ལར་ན། འབད་

342 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

རལ་ལ་སགས་པ་དང་བལ་ཡང་འག་བ་མ་ལས་པ་ལ་སངས་རས་གསང་

གས་ཁབ་པར་མཛད་ད་སན་ཏ། །གང་ལ་ན། གདལ་བ་གསང་ག་འཕན་

ལས་འཇག་པའ་སལ་བ་དང་ལན་པ་རམས་ལའ། །གཉས་པ་ན་དཔ་ཇ་ལར་

ལའ་གནས་ན་ལ་རམས་སལ་བར་བད་པའ་ར་ས་ད་རང་ག་སན་ག་དག་

བའ་ལས་ལས་བང་བ་ད་བཞན་ད་འཇག་རན་ན་ཐབ་པའ་ཆས་གསང་

བའང་གདལ་བ་རམས་ཀ་རང་ག་དག་བའ་ལས་བསགས་པ་ལས་བང་བ་

ཡན་ན། །ཡང་ཇ་ལར་འབད་རལ་དང་། གནས་དང་། ལས་དང་། སམས་

དང་བལ་བའ་རའ་ས་ད་ལ་རམས་ལ་ཞ་བ་སབ་པ་ལར། ད་བཞན་ད་འབད་

རལ་ལ་སགས་ད་དག་དང་བལ་བའ་སངས་རས་ཀ་ཆས་གསང་བ་

འདས་གདལ་བ་ལ་ཞ་བ་སབ་པར་བད་ད། །གཉས་པ་འཚ་བ་ལས་སབ་

པ་ལ་གཉས་ལས། དས་ན་ཇ་ལར་སལ་བར་བད་པ་བཞན་ན་ཞས་པའ། །

གནས་ན། ལའ་གང་ཁར་ལ་ན་སག་ལ་སགས་པ་ནའ། །ར་གང་གས་ན། ར་

སའ་ར་ལས་བང་བའ་མ་འཇགས་པ་སན་པ་ན་ཞས་པའ། །དས་གང་ག་ཚ་

སལ་ན། ཉན་མངས་ཞས་རབ་འགར་ག་ཚལ་ད་ལ་མ་ཡན་དང་འཐབ་མའ་

གཡལ་ད་འཇག་པའ་ཚ་ནའ། །གང་སལ་ན། ལ་མན་ག་དཔང་རལ་ཏ་ལ་

རམས་སག་པའ་འཇགས་པ་དང་ཞར་ལ་འངས་པ་བག་ཡད་པ་ལ་སར་བ་

ལ་བག་མད་པའ་རད་མའ། ། (རང་སན་འགལ་པར་་་་་་ཇ་ལར་ལའ་གང་ན་ཆས་

ཀ་ར་སའ་ར་ལས་བང་བའ་ལ་ལ་མ་འཇགས་པ་སན་པ་ན། ལ་མ་ཡན་ག་

དཔང་ལས་རལ་བར་བད་ཅང་རད་མ་ས་འཐབ་མ་སལ་ལ། །ནམ་སལ་ཞ་

343རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ན། ལ་རམས་ཀས་རབ་འགར་ག་ཚལ་ད་ཉན་མངས་བསད་ནས་གཡལ་ད་

འཇག་པའ་ཚ་ལ།་་་་་་ཞས་གསལ། ཞ་སག་པའ་མཆན།) གཉས་པ་དན་ན། ད་

བཞན་ད་གནས་འཇག་རན་དག་ན་ར་བསམ་གཏན་དང་གཟགས་མད་ལ་

སགས་པའ་དག་བའ་ར་ལས་བང་བའ་འབས་བ་སམས་ཅན་ག་ཉན་

མངས་པ་དང་སག་བསལ་རབ་ཏ་འཇམས་པར་བད་པའ་རང་ག་ང་བ་ཞ་བ་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་བ་ན་མད་པའ་ལམ་ག་ཚལ་བརད་ད་ཞས་པའ། །

གཉས་པ་ཁད་པར་ད་འཕགས་པའ་ཆས་ན་གཉས་ཏ། མདར་བསན། རས་

པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ། གལ་ཏ་ལའ་ར་ས་དཔར་བད་ཀ་སལ་སན་

གཞན་དཔར་མ་བད་པའ་ར་མཚན་ཅ་ཡན་ཞ་ན། ཐབ་པའ་གསང་དབངས་

ལ་རས་ཀ་སལ་སན་རམས་ལས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པའ། །ར་མཚན་

གང་ག་ཕར་ན་ས་བ་ཀན་ལ་ཁབ་པ་ཉད་དང་། མ་འངས་པ་ན་ཕན་པ་དང་ཚ་

འདར་བད་བ་དང་། ར་འཕལ་ག་ཆ་འཕལ་དང་། ཀན་བརད་པའ་ཆ་འཕལ་

དང་། རས་ས་སན་པའ་ཆ་འཕལ་ཏ་ཆ་འཕལ་རམ་པ་གསམ་དང་ལན་པའ་

སག་བསལ་ངས་པར་འབན་པའ་ཕར་ར། །ལའ་སལ་སན་རམས་ན་ཉ་ཚ་བ་

དང་ཕན་པ་མ་ཡན་པ་དང་། ངས་པར་འབན་པ་མ་ཡན་པས་དཔར་མ་རང་

ང། །ལའ་ར་ས་ན་བག་མད་པ་ཐམས་ཅད་བག་ཡད་པ་ལ་བསལ་བ་དང་།

དས་ལས་མ་འདའ་བས་ཉ་ཚ་མ་ཡན་པ་དང་། ལ་མ་ཡན་ལ་སགས་པའ་ཉ་

བར་འཚ་བའ་འཇགས་པ་ལས་སབ་པ་དང་། བག་ཡད་པ་ལ་སར་བས་ཕན་

པ་དང་། འདད་པའ་བད་བ་ལ་ཆགས་པ་སང་ཞང་ཆས་ཀ་དགའ་བད་ཉ་བར་

344 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སབ་པས་ན་བད་བ་དང་། མ་རག་པ་ལ་སགས་པ་སགས་ཤང་འཕངས་པ་ཉ་

བར་ཞ་བར་བད་པའ་ངས་པར་འབན་པ་ཡན་པའ་ཕར་སངས་རས་གསང་

ག་དཔར་མ་རང་ང། །རས་པར་བཤད་པ་ལ། ལའ་སལ་སན་ལས་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་གསང་ཁད་པར་བཞས་ཁད་པར་ད་འཕགས་ཏ་ལའ་ནང་ག་

རའ་ས་ཆན་པ་ཞས་འབང་ཡང་སལ་སན་རམས་ན་ས་ལ་གནས་པའ་ལ་

རམས་ཀ་ར་བར་མ་འག་བས་ཁབ་པ་མ་ཡན་ལ། སངས་རས་ཀ་གསང་ར་

ས་ན་དས་ལ་བབས་པའ་གདལ་བ་ལ་འཁར་བའ་ས་འག་ག་འཇག་རན་དག་

ཏའང་ཁབ་པར་འག་བའ་ཁབ་པ་དང་། ལར་ན་ལའ་སལ་སན་བ་བ་མང་པ་

ཡང་འདད་ཆགས་ཀ་མ་མངན་པར་འཕལ་བའ་དན་ད་སག་པས་ཕན་པ་མ་

ཡན་པ་ལ་ཐགས་རའ་བདག་ཉད་སངས་རས་རམས་ཀ་གསང་དབངས་

གཅག་ཀང་སག་བསལ་ག་མ་ར་དང་བཅས་པ་རབ་ཏ་ཞ་བའ་དན་ད་

འཇག་པས་མ་འངས་པ་ན་ཕན་པ་དང་། ལར་ན་མཛས་ཤང་ཡད་ད་འང་

བའ་སལ་སན་ག་ས་ན་སམས་ཀ་རད་པ་དང་རམ་གཡང་འཕལ་བར་བད་

པའ་ར་ཡན་པས་བད་བ་ཡན་ལ། ཐགས་རའ་བདག་ཉད་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་གསང་ན་གདལ་བ་ཏང་ང་འཛན་ལ་སམས་གཏད་པའ་བསམ་པ་སལ་

བར་བད་པ་ཉད་ཡན་པས་བསམ་གཏན་ག་བད་བ་སད་པར་བད་པ་དང་།

མདར་ན་མ་ལས་འཇག་རན་ག་ཁམས་རམས་སའང་ལ་དང་སའ་སང་ན་

གནས་པའ་མ་ལ་སགས་པའ་སག་བསལ་རར་བཅས་ཟད་ནས་ཟག་པ་

མད་པའ་བད་བའ་ར་གང་ཡན་པ་ད་ན་མ་ལས་པའ་འཇག་རན་ག་ཁམས་

345རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ས་ཁབ་པར་སང་བའ་ཐབ་པའ་གསང་དབངས་ཉད་ལ་ན་རབ་ཏ་བརན་པར་

བརད་ད། །ཞས་པའ་སག་བསལ་ངས་པར་འབན་པས་ཁད་པར་འཕགས་

ས། །གསམ་པ་མ་དམགས་པའ་ར་མཚན་ན་གལ་ཏ་ད་བཞན་གཤགས་

པའ་གསང་འཇག་རན་ག་ཁམས་ཐམས་ཅད་ད་ཁབ་པ་ཡན་ན་འགའ་ཞག་

གས་མ་ཐས་པ་ཇ་ལར་ཡན་ཞ་ན། ད་ན་སངས་རས་ཀ་གསང་ག་ཉས་པ་

མ་ཡན་ག་སམས་ཅན་ཉད་ཀ་ཉས་པ་ཡན་ཏ་ཇ་ལར་ར་བ་འད་དབང་པ་

དང་བལ་བས་ཕ་མའ་ས་ན་ཡད་ཀང་མ་མང་བཞན་མ་ཐས་པ་བཞན་ནམ་

ས་ཐམས་ཅད་མ་ལས་པ་ལའ་ར་བར་ཡང་ར་ལམ་ད་ན་མ་འག་ཡང་སའ་

ཉས་པ་མ་ཡན་པ་བཞན་ན། །ད་བཞན་ད་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཤན་ཏ་ཕ་

ཞང་ཟབ་པ་བ་མཆག་ཏ་ཞབ་མའ་ཡ་ཤས་ཀ་སད་ཡལ་ད་གར་པ་ཡང་

གདལ་བ་ཉན་མངས་པ་མད་པའ་ཡད་ཅན་འགའ་ཞག་ག་ར་བའ་ལམ་ད་

འགར་བ་ཡན་ག་ཡད་ཀང་ཐམས་ཅད་ཀས་ཐས་པར་མ་འགར་ར། །ཐགས་

ཀ་ང་བ་སན་དང་འད་བ་ལ་བཞ་ས། ཡངས་ས་སན་པར་བད་པ། སད་ཀ་

དབང་གས་ཐ་དད་ད་སང་བ། ཕན་པ་དང་གནད་པ་ལ་ལས་མད་ད་འཇག་པ།

སག་བསལ་གས་མ་འཇལ་བའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ལས། བསན་པ་ན་ཇ་

ལར་དབར་ག་དས་ན་སན་ག་ཕང་པ་ལས་ས་གཞ་ལ་ལ་ཏག་ཕན་སམ་

ཚགས་པ་ས་བའ་ར་ཆའ་ཕང་པ་ཆན་པ་འབད་རལ་མད་པར་མངན་པར་

འབབས་པ་ལར། ད་བཞན་ད་རལ་བའ་དམ་པའ་ཆས་ཀ་ཆའ་ཆར་འབབས་

ས། །ཞས་པའ། །ར་གང་ལས་ན། ཚད་མད་པའ་ཐགས་ར་ཆན་པའ་སན་

346 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལས་ན་ཞས་པའ། །དགས་པ་གང་ག་དན་ད་ན། གདལ་བའ་འག་བའ་རད་

ལ་དག་བའ་ལ་ཏག་སད་པའ་ར་ཞས་པ་དའ་དན་དའ། །ཚལ་ཇ་ལར་ན།

ཀན་སང་ག་རམ་པར་རག་པ་དང་འབད་རལ་མད་པར་ལན་གས་གབ་པའ། །

བཤད་པ་ན། ཇ་ལར་འཇག་རན་པའ་ས་བ་རམས་དག་བའ་ལམ་ད་འཇག་

ཅང་བརན་པ་ན་ལ་རམས་ཀས་རང་གས་བསབས་པ་ལས་སས་པའ་ཆའ་

ཆར་པ་སན་ག་ཚགས་ལས་འབབས་པ་ལར་ད་ན་ཐགས་བར་བའ་རང་

གས་བསད་པའ་སངས་རས་ཀ་སན་ལས་དམ་པའ་ཆས་ཀ་ཆར་པ་

འབབས་ས། །དགས་པ་གང་ག་ཕར་ན་གདལ་བའ་འག་བའ་རད་ལ་དག་

བའ་ལ་ཏག་མངན་པར་སལ་བའ་ཕར་ར། །དའ་ཚལ་བཤད་པ་སད་པ་ན་

གནས་པའ་སམས་ཅན་ལ་དག་བའ་ལ་ཏག་བསན་པའ་ར་ཡན་ན་ཞས་

པའ། །གང་ན་ཐབ་པའ་དབང་པའ་ཐགས་ཀ་སན་ན་ཞས་པའ། །ད་ཇ་ལ་བ་

ཞ་ན། ད་མ་མད་པའ་ཏང་ང་འཛན་དང་གཟངས་ཀ་ཆའ་སང་པ་ཅན་ན། །ད་

གནས་གང་ལ་གནས་ཞ་ན། མཁན་པ་དང་བར་བ་ཆན་པའ་ནམ་མཁའ་

དཀལ་ན་གནས་པའ། །ནམ་མཁའ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། ཤས་རབ་ཀས་འགར་བ་

དང་བཅས་པའ་འཁར་བའ་ཉས་པ་དང་སང་རས་མ་འགར་བ་ཞ་བ་མ་ངན་

ལས་འདས་པའ་སས་པས་མ་གས་པའ། ། གཉས་པ་སད་ཀ་དབང་གས་ཐ་

དད་ད་འགར་བ་ན། ཇ་ལར་ནམ་མཁའ་ལ་ཆར་འབབ་པ་ན་ཐག་མར་སན་ད་

ལས་བསལ་ཞང་ར་མངར་བ་དང་ལས་ལ་མ་གནད་པས་འཇམ་པ་དང་རག་

པ་ཡང་བ་ལ་སགས་པའ་ཡན་ལག་བརད་དང་ལན་པའ་ཆ་ན་ར་གཅག་པ་

347རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཐན་ཞང་འབབ་པར་གར་ན་ཡང་ཕས་ས་ལ་བབ་པ་ན་བ་ཚ་ཅན་ལ་སགས་

པའ་གནས་ས་ས་དང་འབལ་བ་ལས་བ་ཚ་དང་ཁ་བ་ལ་སགས་པ་ཤན་ཏ་

མང་པའ་རར་ན་འགར་བ་ལར། ད་བཞན་ད་སངས་རས་ཀ་ཆས་གསང་བ་

ན་ཐག་མར་རབ་ཏ་ཡངས་ཤང་ར་ཆ་བའ་བར་བའ་སན་ག་སང་པ་ལས་

འཕགས་པའ་ལམ་ག་ཡན་ལག་བརད་དང་ལན་པའ་ཆ་ཟབ་མ་སང་པ་ཉད་

ད་ར་གཅག་པའ་ཆས་ཀ་ཆར་ཐན་ཞང་ཕབ་ཀང་གདལ་བའ་འག་བ་རམས་

ཀ་སམས་ཀ་རད་ཀ་ཁམས་ཐ་དད་པའ་གནས་ཀས་དབང་པ་ར་རལ་ལ་

སགས་པའ་དབ་བ་ལས་ཐག་པ་ལ་སགས་པའ་རམ་པ་མང་པའ་ར་དང་

ལན་པར་འགར་ཏ། དཔར་ན་སན་པས་འདས་བས་ཐམས་ཅད་མ་རག་ཅས་

གསངས་པ་ལ་ཉན་ཐས་པ་དག་གས་མ་རག་པའ་ཆས་བདན་པར་ག་ལ།

དབ་མ་པས། བང་ཆབ་སམས་འགལ་ལས། མདར་ན་སངས་རས་རམས་

ཀ་ན། །སམས་ཀ་མ་རག་ཉད་བཞད་ན། །ད་དག་སམས་ན་སང་ཉད་ད། །ཅ་

ཡ་ཕར་ན་མ་བཞད་འགར། །ཞས་སང་པ་ཉད་ད་ག་བ་ལ་བ་དང་། ད་བཞན་

ད་སན་པས། ལས་ཅན་དག་ག་ལས་རམས་ན། །བསལ་པ་བརར་ཡང་ཆད་

མ་ཟ། །ཚགས་ཤང་དས་ལ་བབ་པ་ན། །འབས་བ་ཉད་ད་སན་པར་འགར། །

ཞས་གསངས་པ་ལ་ཉན་ཐས་པས་ལས་འབས་བདན་པའ་རང་བཞན་ད་

ཡད་ཅང་ལས་བད་པ་པས་འབས་བ་ཉམས་ས་མང་བའ་བདག་ཡད་པར་

རགས་པའ་བར་ད་འགར་ལ། དབ་མ་པས་ན་ར་བ་ལས། སང་པ་ཉད་དང་

ཚད་མད་དང་། །འཁར་བ་དང་ན་རག་པ་མའ། །ལས་རམས་ཆད་མ་ཟ་བའ་

348 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཆས། །སངས་རས་ཀས་ན་བསན་པ་ཡན། །གང་ཕར་ལས་ན་ས་བ་མད། །

འད་ལར་རང་བཞན་མད་དའ་ཕར། །གང་ཕར་ད་ན་མ་སས་པ། །ད་ཕར་

ཆད་ཟར་མ་འགར་ར། །ཞས་ལས་རང་བཞན་མད་པར་ག་བ་བཞན་ན། །

སབ་དཔན་དཔའ་བས་བསད་པ་ལས། མས་པ་ད་མ་དང་ལན་པ། །མང་པ་

འཁད་པར་གར་པ་ལ། །གསང་གཅག་བཀའ་ན་སལ་བ་ལས། །ད་མ་ལ་བར་

སང་གར་ཏ། །ཞས་ས། །གསམ་པ་ཕན་གནད་ལ་ལས་མད་ད་འཇག་པ་ལ་

གསམ་ལས། སད་ཀ་དབ་བ་དཔས་བསན་པ་ན། ཆས་སན་པའ་ཚ་གདལ་

བ་ཐག་པ་མཆག་ལ་དང་བ་དང་བར་མ་སང་བའ་(ཐགས་མད་འགལ་པར་་་་་ཐག་

པ་མཆག་ཐག་ཆན་ལ་དང་བ་ས་དད་པ་དང་། བར་མ་འདད་སང་གཉས་ཀ་

མད་པ་དང་། སང་བ་ས་སམས་ཅན་ག་ཕང་པ་གསམ་པ་ན་རམ་པ་ལར།་་་་་

ཞས་གསལ། ཞ་སག་པའ་མཆན།) སམས་ཅན་ག་ཕང་པ་གསམ་ན་རམ་པ་

བཞན་མ་དག་དང་ར་བ་དང་ཡ་དགས་དང་འདའ། །ད་དག་ག་ཆས་མཐན་

པ་ན་དཔད་ཀ་མཐར་ཞས་པ་སས་ཀའ་དས་ས་སན་མད་པའ་ཆར་མ་

འབབ་པ་ན་མ་རམས་མ་དགའ་ཞང་ཡ་དགས་རམས་དགའ་ལ། དབར་ག་

དས་ཀ་ཚ་ས་ལ་ཆར་འབབ་པ་ན་ཡ་དགས་དག་ན་བ་ཚན་ག་ཆར་ད་

འབབ་པས་སག་ཅང་མ་རམས་དགའ་ལ་མཁའ་ལ་མ་ར་བའ་བ་ན་ར་བ་ས་

བཏང་སམས་ས་གནས་པ་ལར་ཞས་པའ། །ཡང་ན་ར་བ་ལ་ཆར་གས་ཕན་

པས་དགའ་ལ་མ་ལ་ཕན་གནད་གང་ཡང་མད་པས་བཏང་སམས་ཞས་ས་ཕ་

ག་རམ་བསལ་བར་བ་ས། སན་ངག་ག་བསན་བཅས་ལས། སན་ཀ་འཕང་

349རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བ་ལན་དས་ས། །སན་པར་སག་པའ་ས་ལན་པའ། །ར་བ་ཡ་ན་མཇག་མ་

དག །ཟམ་པར་བས་ནས་གར་བད་ད། །ཞས་འབང་བས་ས། །དན་ན་

རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་སང་ར་ཆན་པའ་སན་ག་ཚགས་དག་ལས་ཐག་

པ་ཆན་པའ་ཆས་ཀ་ཆའ་ཆར་བང་བ་ལས་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་འདད་

པའ་གང་ཟག་རམས་དགའ་ཞང་ཐག་ཆན་ག་ཆས་ལ་སང་བའ་གང་ཟག་

རམས་མ་དགའ་བ་དང་། ཡང་ཆས་ཀ་ཆར་མ་བང་བ་ལས་ཀང་ཆས་འདད་

པ་མ་དགའ་ཞང་ཆས་ལ་སང་བ་དགའ་བ་དང་། བར་མ་ཉན་ཐས་ལ་སགས་

པ་རམས་གཉས་ཀ་ལ་བཏང་སམས་ས་གནས་པ་འཇག་རན་ལ་ན་དཔ་གང་

ད་བསན་པ་ད་ཉད་ཀས་མཚན་ན། །ཉས་པའ་དབང་གས་མ་ལག་པ་ན་ཇ་

ལར་སན་ག་ཚགས་ཆའ་ཐགས་པ་རགས་པ་འབབས་པ་ར་ཚན་དང་ར་རའ་

མ་ཞས་པ་ཐག་འབབས་པ་དང་ཆར་བསལ་བ་འབབས་པའ་སག་ཆགས་ཕ་

མ་ལ་གནད་པ་དང་ར་སལ་ད་སང་བའ་ར་བ་དག་ལ་ཕན་པ་ལ་ལས་པ་མད་

པ་ལར། ད་བཞན་གཤགས་པའ་མཁན་པ་དང་ན་བར་བའ་སན་ཡང་ཕ་བ་

ཟབ་མ་སང་པ་ཉད་ར་ཆན་པའ་ཆས་ཀ་ཐགས་པ་ས་ཆར་ག་ཐབས་ཚལ་

གས་ཐག་པ་མཆག་ལ་མས་པའ་གདལ་བ་རམས་ཀ་ཉན་མངས་པ་དག་

པར་འགར་བ་དང་། ཆས་ལ་སང་བའ་བདག་ལའ་བག་ལ་ཉལ་ལས་ཉན་

མངས་པ་འཕལ་བར་འགར་ཡང་ད་དག་ལ་རམ་པ་ཀན་ཏ་ལས་པ་མད་ད་

ཉས་པ་ལག་པར་མ་འགར་ར། །བཞ་པ་སག་བསལ་གས་མ་འཇལ་བ་ན་

བཞ་ས། ཐགས་རའ་དམགས་པ་སག་བསལ་ག་རང་བཞན། ད་སལ་བའ་

350 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཐབས་སན་པའ་ཁད་པར། བསན་པ་ལས་ཡངས་ས་ཤས་པའ་ཁད་པར།

ཤས་པ་ད་རས་ས་བསབ་པའ་ཁད་པར་ར། །དང་པ་ན། འཁར་བ་དར་འག་

བའ་ལམ་ན་རམ་པ་ལ་ས་ངན་སང་གསམ་དང་མ་དང་ལ་རམས་ས། །ལ་མ་

ཡན་རམས་ན་དད་འགར་འད་བའམ་ཡང་ན་ལར་གཏགས་པ་ཡན་ཡང་ཆང་

འཐང་བས་ལ་གཞན་གས་ལ་མ་ཡན་ཞས་སད་པའ། །མད་ལས། སད་སད་

མ་རག་དབང་གས་ས་བ་རམས། །མ་དང་ལ་གནས་ངན་སང་ལམ་གསམ་

པ། །འག་བ་ལ་པ་དག་ཏ་མ་མཁས་འཁར། །དཔར་ན་ར་མཁན་འཁར་ལ་

འཁར་བ་བཞན། ། ཞས་ས། །འཁར་བ་ཅ་འད་ཞ་ན། ས་བ་དང་འཆ་བའ་

སག་བསལ་ལ་ཐག་མ་དང་ཐ་མའ་མཐའ་མད་པའ། །ལམ་ལ་པ་ཅ་འད་ཞ་ན།

ད་དག་ན་བད་བ་མད་ད་སག་བསལ་གསམ་ལས་མ་འདས་ས། །དཔར་ན་

མ་གཙང་བ་ལ་ད་ཞམ་པ་མད་པ་བཞན་ན། །སག་བསལ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན།

ལམ་ལ་པ་དའ་སག་བསལ་གསམ་ལས་ཚར་བ་སག་བསལ་རག་ཏ་མས་

བསགས་པ་དང་། མཚན་གས་ཕག་པ་དང་། ཁ་བས་འཁགས་པ་དང་། ར་

ལ་ར་ཚ་ལ་སགས་པའ་འགར་བད་ཀ་སན་གས་བཏབ་པའ་སག་བསལ་

རག་པའ་སག་བསལ་སས་པ་བཞན་ད་ཤན་ཏ་བཟད་པར་དཀའ་ལ། འགར་

བ་དང་འད་བད་ཀ་སག་བསལ་གཉས་ཀང་དའ་རར་གར་པའ། །གཉས་པ་

ན་རབ་ཏ་འབབས་ཞས་པའ། །གང་ལས་ན། ཐགས་རའ་སན་ལས་ས། །

གང་ན། དམ་པའ་ཆས་ཀ་ཆར་ཆན་པའ། །གང་ག་ཕར་ན། སག་བསལ་ད་

མཐའ་དག་རབ་ཏ་ཞ་བར་བད་པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་ན། ལ་དང་མའ་

351རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དབང་ཕག་མཆག་རལ་པའ་དཔལ་ལ་ཡང་མངན་པར་འདད་པ་མད་ད་

གཞན་ལ་ལ་ཅ་སས་ཞས་པའ། །གང་ཟག་གང་ཞ་ན། བདན་བཞ་རགས་པའ་

ཤས་རབ་དང་ལན་པའ། །ར་མཚན་གང་ལས་ན་ལ་ལ་འཆ་འཕ་བའ་ལས་

རམ་པ་ལ་འབང་ས། བཤས་སང་ལས། མཐ་རས་དག་ནའང་བད་ཆ་ད་དག་

ག །འཆ་འཕའ་སག་བསལ་ཉད་ན་ད་བས་ཆ། །ཞས་པ་དང་། ལས་ཀ་ཁ་

དག་མ་སག་འགར་བ་དང་། །སན་ལ་མ་དགའ་མ་ཏག་འཕང་རང་དང་། །

གས་ལ་ད་མ་ཆགས་དང་ལས་ལ་ན། །སན་ཆད་མད་པའ་རལ་དག་འབང་

ཞས་བག། །མཐ་རས་འཆ་འཕ་སན་བགད་ས་ལས་ལ། །ལ་ཡལ་གནས་

པའ་ལ་རམས་ལ་འབང་ས། །ཞས་པ་བཞན་ན། ། སག་བསལ་ག་ཁད་པར་

ཡང་། དན་པ་ཉར་བཞག་ལས། ལའ་གནས་ནས་ལང་བ་ན། །སག་བསལ་

རབ་ཏ་ས་བ་ན། །དའ་ཁད་པར་སམས་ཅན་དམལ། །བཅ་དག་ཆར་ཡང་མ་

ཕད་ད། །ཞས་ས། །ད་བཞན་ད་མ་ལ་ཡང་འདད་པའ་ཡན་ཏན་ཡངས་ས་

འཚལ་བ་ན་ངལ་དབ་དང་འཐབ་རད་ལ་སགས་པའ་སག་བསལ་དང་ལན་

པ་ཞས་བར་རགས་པའ་ཕར་ཏ། མད་ལས། འདད་པའ་རན་རམས་མཐའ་

ཡས་བདག་གས་རག །འཐབ་མ་འཁན་བཅས་མ་ངན་སག་བསལ་ར། །

འཛན་བད་དག་ག་ལ་མ་འད་བ་ས། །མ་དང་འད་ཞང་རལ་གའ་ས་དང་འད། །

ཞས་ས། །ད་དག་ན་ཉ་བར་མཚན་པ་ས་མཐ་རས་ཀ་རན་ལ་ཡང་ད་ལར་

སག་བསལ་ན་ངན་སང་ལ་ལ་ཅ་སས་ཞས་པའ། །གང་ལས་རགས་ཞ་ན།

ཐས་བསམ་ག་ཤས་རབ་དང་ད་བཞན་གཤགས་པའ་གསང་རབ་ལ་ཡད་

352 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཆས་པའ་དད་པའ་རས་ས་འབངས་ནས་བདན་པ་བཞ་ལ་ཟག་པ་དང་

བཅས་པའ་ཕང་པ་འབས་བར་གར་པའམ་སམས་ཅན་ས་བ་དང་ས་བའ་

གནས་ཀས་བསས་པ་འད་ན་སག་བསལ་ལ་ཞས་པ་དང་། ཟག་པ་དང་

བཅས་པའ་ཕང་པ་རར་གར་པའམ་ལས་དང་ཉན་མངས་པ་འད་ན་སག་

བསལ་ག་ཀན་འབང་ང་ཞས་པ་དང་། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་འགགས་པ་འད་

ན་སག་བསལ་འགག་པའ་ཞས་པ་དང་བདག་མད་པར་རགས་པའ་ཤས་

རབ་འད་ན་སག་བསལ་འགག་པར་འག་བའ་ལམ་མ་ཞས་ཤས་པས་མཐང་

ཞང་རགས་པའ་ཕར་ར། །བཞ་པ་ན། ད་ལར་བདན་པ་ཤས་ནས་རས་ས་

བསབ་པའ་ཚལ་ན་ཇ་ལར་སན་པ་མཁས་པས་ཐག་མར་ནད་ཀ་ང་བ་ན་

ཤས་པར་བ་ཞང་ནད་ཀ་ར་ན་སང་བར་བ་ལ་ནད་མད་པའ་བད་བར་

གནས་པ་ན་ཐབ་པར་བ་བ་དང་། དའ་ར་སན་ན་རད་ལ་བརན་པར་བ་བར་

ཡལ་ད་བད་པ་ལར། ད་བཞན་ད་ལམ་ལ་མཁས་པས་ཀང་ཟག་པ་དང་བཅས་

པ་ཐམས་ཅད་སག་བསལ་བར་ཤས་པར་བ་ལ་དའ་ར་ཀན་འབང་ཐམས་

ཅད་སང་བར་བ་ཞང་ཟག་བཅས་ད་སངས་པའ་འགག་པ་ར་བཅས་རག་

ཅང་ཐབ་པར་བ་ཞང་དའ་ལམ་ན་རད་ལ་བརན་པར་བའ། །ཞས་པའ། །

མཛད་པ་འབད་མད་ད་འབང་བ་ཚངས་པ་དང་འད་བ་ལ་གཉས་ཏ། འབད་

པ་མད་ཀང་སང་བ་འབང་བའ་ཚལ། གདལ་བ་མད་ན་སང་བ་ལག་པའ་

ཚལ་ལ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། གདལ་བ་ལ་སང་བའ་ཚལ། སང་བའ་འཕན་

ལས་མཛད་པའ་ཚལ། ད་ལར་སང་བའ་རའ། །དང་པ་ན། དཔ་ཇ་ལར་

353རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གཟགས་ཁམས་ཀ་གནས་ན་ལའ་དབང་པ་ཚངས་པ་བསམ་གཏན་དང་

པའ ་ཚངས་པའ་གནས་ནས་གཞན་ད་འཕ་བ་མད་བཞན་ད་འདད་པ་ན་

སད་པའ་ལའ་གནས་ན་དག་པ་ཐམས་ཅད་ད་ལས་ཀ་སང་བ་འབད་པ་མད་

པར་སན་པ་ལར། ད་བཞན་ད་ཐབ་པ་ཡང་སང་བ་སན་པར་མཛད་ཅས་པའ། །

ཇ་ལར་ན་ཆས་ཀ་ས་ལས་བསད་པ་མད་པར་ར། །གནས་གང་ད་ན། གདལ་

བ་གནས་པའ་འཇག་རན་ག་ཁམས་རབ་འབམས་ཀན་ཏའ། །གང་ཟག་གང་

ལ་ན། སལ་བ་དང་ལན་པའ་གདལ་བ་རམས་ལའ། །གང་གས་སན་ན།

འབད་རལ་མད་པར་སལ་པའ་ས་དག་གས་ས། །གཉས་པ་ན། ཇ་ལར་ལ་

ཚངས་པ་ན་དས་རག་ཏ་རང་ག་གཞལ་ཡས་ཁང་ནས་མ་གཡ་བར་གནས་

གཞན་ད་སལ་པའ་ལས་ཀས་འདད་པའ་ཁམས་ཀ་ལའ་གནས་རམས་ས་

ཁབ་པར་བཞགས་པར་གར་ཅང་ད་འདད་པའ་ལ་རམས་ཀས་མཐང་ལ་ད་

མཐང་བའ་ལ་ད་ཡང་འདད་པའ་ཡལ་ལ་དགའ་བའ་ཆགས་པ་སང་བར་

བད་པ་ལར། ད་བཞན་ད་བད་བར་གཤགས་པ་ཡང་ཆས་ཀ་ས་ལས་མ་

བསད་པར་བཞགས་བཞན་ད་སལ་པའ་སས་འཇག་རན་ཀན་ཏ་ཁབ་པར་

ཡད་ལ། ད་ཡང་སལ་བ་དང་ལན་པའ་གདལ་བ་རམས་ཀས་མཐང་ཞང་ད་

མཐང་བའ་གདལ་བ་ད་ཡང་རག་ཏ་སབ་པའ་ད་མ་ཀན་སལ་བར་བད་ད། །

གསམ་པ་ན། ཚངས་པ་རང་ཉད་ཀ་སན་ག་སན་ལམ་དང་ལ་རམས་ཀ་ན་

སན་ག་དག་བའ་མཐས་ཇ་ལར་ཚངས་པ་འབད་པ་མད་པར་སང་བ་སན་པ་

ལར། རང་བང་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་སལ་པའ་ས་ཡང་སན་ག་སན་

354 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལམ་དང་གདལ་བའ་བསད་རམས་ཀ་མཐ་ལས་སང་བའ་ཚངས་པ་ད་

བཞན་ན། །སད་འཇག་ལས། ཡད་བཞན་ནར་བ་དཔག་བསམ་ཤང་། །ཇ་

ལར་ར་བ་ཡངས་སང་བ། །ད་བཞན་གདལ་བའ་སན་ལམ་ག། །དབང་གས་

རལ་བའ་སར་སང་ང་། །ཞས་ས། །གཉས་པ་གདལ་བ་མད་ན་སང་བ་ལག་

པའ་ཚལ་ན། སལ་བ་དང་ལན་པའ་གདལ་བ་ལ་དགའ་ལན་ནས་འཛམ་བའ་

གང་ད་འཕ་བ་དང་། ཡམ་ག་ལམས་ས་འཇག་པ་དང་། ལམ་བ་ནའ་ཚལ་ད་

ས་བལམས་པ་དང་། ཚལ་ནས་ཡབ་ཀ་ཁབ་སར་སའ་གང་ད་གཤགས་པ་

དང་། བཙན་མའ་འཁར་ད་དགས་པར་རལ་པའ་ཚལ་དང་། རབ་ཏ་བང་

ནས་དབན་པར་དཀའ་བ་སད་པ་དང་། བང་ཆབ་ཀ་སང་པར་གཤགས་

ནས་བདད་ཀ་ས་བཅམ་པ་དང་། བང་ཆབ་ཆན་པའ་ག་འཕང་བརས་པ་དང་།

ཞ་བ་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་གང་ཁར་ད་འག་བའ་ལམ་སན་པའ་ཆས་ཀ་

འཁར་ལ་བསར་བའ་བར་དག་བསན་ནས་མཐར་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་

ཚལ་བསན་པའ་ཐབ་པའ་དབང་པ་སམས་ཅན་སལ་བ་མད་པ་རམས་ཀ་

མག་ག་ལམ་ད་སང་བར་མ་འགར་ཏ་ར་མཚན་མ་ཚང་བའ་ཕར་ར། །རན་

ལས། ཇ་ལར་ཆ་ཡ་སད་ཆག་ལ། །ཟ་བའ་གཟགས་བརན་མ་སང་ལར། །ད་

བཞན་སམས་ཅན་ངན་པ་ལ། །སངས་རས་གཟགས་བརན་མ་སང་ང། །

ཞས་ས། །ཐགས་ཀ་མཛད་པ་ཉ་མ་དང་འད་བ་ལ་ལ་ལས། དང་པ་ཕན་

གནད་ལ་རམ་རག་མད་པ་ན། ཇ་ལར་ཉ་མའ་འད་ཀས་གདངས་པས་དས་

སད་ཅག་ག་ཚ་ཉད་ལ་པད་མ་ལ་སགས་རས་པ་དང་ཀ་མ་ཏ་ན་རབ་ཏ་

355རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཟམ་པར་གར་ཀང་ཆ་སས་ཁ་བ་བའ་ཡན་ཏན་དང་ཀ་མ་ཏ་ཁ་ཟམ་པའ་

རན་དག་ལ་ཉ་མ་རམ་པར་རག་པ་མད་པ་ད་བཞན་ད་འདར་ཡང་འཕགས་

པའ་ཉ་མ་གདལ་བ་ལ་ཕན་པ་དང་གདལ་བ་མ་ཡན་པ་ལ་མ་ཕན་ཡང་ད་ལ་

རམ་པར་རག་པ་མད་ད། །ད་ཉད་བཤད་པ་ཇ་ལར་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་

རག་པ་མད་པ་རང་ག་འད་དས་ཅག་ཅར་སས་པ་ཡས་པད་འདབ་མ་རས་

པར་བད་པ་དང་། གཞན་ལ་ཏག་དག་སན་པར་བད་པ་ལར། ད་བཞན་ད་ད་

བཞན་གཤགས་པའ་ཉ་མའ་དཀལ་འཁར་ཀང་དམ་པའ་ཆས་ཀ་འད་ཟར་

དག་གདལ་བའ་ས་བའ་པད་ལ་ཕན་པར་བད་ཀང་ད་ལ་རམ་པར་རག་པ་

མད་པར་འཇག་ག། མན་པ་སལ་བའ་འད་འགད་པ་ན་འད་ཟར་ས་མཛད་

ཅས་པའ། །གང་གས་ན། ཀན་མཁན་ག་ཉ་མ་ཡས་ས། །ད་གང་ད་ཤར་ན།

བང་ཆབ་ཀ་སང་པའ་ནམ་མཁར་ཤར་བའ། །ད་ཉད་གང་ཞ་ན། ཆས་ཀ་ས་

དང་གཟགས་ཀ་ས་དག་གས་ཞས་པ་ས་གསམ་ག་བདག་ཉད་ཅན་ན། །

གང་ལ་འད་ཟར་ས་ན། གདལ་བའ་འག་བར་ན་ཞས་པའ། །གང་གས་འད་

ཟར་ས་ན། ཡ་ཤས་ཀས་ཞས་པའ། །སད་ཀ་རས་ས་བད་པ་ན་གང་ག་ཕར་

གདལ་བ་རད་དག་པའ་ཆའ་སད་ན་ཐམས་ཅད་ལ། བད་བར་གཤགས་

པའ་ཉ་མའ་གཟགས་བརན་ན་གངས་དཔག་ཏ་མད་པ་དས་ན་ཅག་ཅར་ད་

འཆར་ར། །འས་པར་འཆར་བ་ན་འབབ་ཅང་འཆར་ར་ཞས་པའ། །གང་ན།

རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཉ་མའ། །ད་གང་ད་འཆར་ན། ཆས་ཀ་དབངས་

ཀ་ནམ་མཁའ་དཀལ་ད་ན་འཆར་ར། །ད་ཉད་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། དས་རག་ཏ་

356 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཆས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པའ། །གང་ལ་འཆར་ན། གདལ་བའ་ར་ལའ། །

ཇ་ལར་འཆར་ན། ཇ་ལར་འས་པར་སལ་བ་དང་འཚམས་པར་འཆར་ཞས་

པའ། །ད་ཉད་དཔ་ས་སར་ཕ་ན། ཇ་ལར་ར་ཆན་པའ་འད་ཟར་སང་དང་

ལན་པའ་ཉ་མ་མཁའ་ལ་ཤར་བ་ནམ་མཁའ་ཁངས་ས་འད་ཟར་འཇག་རན་

ཀན་ཏ་སང་བར་བས་ནས་རམ་གས་ན་ཐག་མར་འཛམ་བ་གང་ག་ར་

མཆག་དང་དའ་རས་ས་ར་བར་མ་དང་མཐར་དམན་པའ་ར་ལ་འབབ་པ་ད་

བཞན་ད་རལ་བ་སངས་རས་ཀ་ཉ་མ་ཡང་གདལ་བ་ཐ་དད་པ་ལ་སགས་

པ་དག་བའ་ར་བ་རབ་དང་བར་མ་དང་ཐ་མ་དང་ལན་པ་དང་ཐ་ན་ལག་པར་

ངས་པའ་སམས་ཅན་ག་ཚགས་ལ་ཡང་རམ་གས་འབབ་ཅང་འཕན་ལས་

འཇག་པར་བད་ད། །ལ་པ་ཉ་མ་ལས་ཁད་པར་ད་འཕགས་པ་ན། ཉ་མའ་

དཀལ་འཁར་བས་སངས་རས་ཁད་པར་ད་འཕགས་ཏ་སངས་རས་ཀ་ཞང་

ཀན་ཏ་ནམ་མཁའ་དཀལ་ཅས་པ་མཐར་ཐག་པར་འད་ཟར་ས་བའ་ནས་པ་

ཉ་མ་ལ་མད་པས་ཁབ་པ་མ་ཡན་ལ། མ་ཤས་པའ་གཏ་མག་ག་མན་པས་

བཀབ་པ་བསལ་ནས་ཤས་བའ་གནས་ལགས་ཀ་དན་གསལ་བར་སན་པ་

ཡང་ཡད་པ་མ་ཡན་པས་དན་ཆ་བ་མ་ཡན་ན། །ཐགས་རའ་བདག་ཉད་

སངས་རས་ཀ་ཉ་མ་ལས་བརད་བ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པ་ས་ཚགས་སན་

པའ་མདག་བཀ་བའ་གསང་རབ་ཀ་འད་ཀ་ཚགས་ཀ་གསལ་བ་དག་ན་

ཞང་ཐམས་ཅད་ད་གདལ་བའ་འག་བ་མཐའ་དག་ལ་འཇག་པས་ཁབ་པ་

ཡན་ལ་ཤས་བ་ཇ་ལ་བ་དང་ཇ་སད་པའ་དན་སན་པར་མཛད་པས་དན་ཆ་

357རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བ་ཡང་ཡན་ན། །སག་བསལ་སལ་བ་ན། སངས་རས་གང་ཁར་ད་

གཤགས་པའ་ཚ་མག་དང་མ་ལན་པའ་ས་བ་ལང་བ་རམས་ཀས་གཟགས་

མཐང་ཞང་ད་བཞན་ད་འན་པས་ས་ཐས་པ་ལ་སགས་པས་མཐ་རས་ཀ་ཉ་

བར་འཚ་བ་སལ་བ་དང་། དན་མད་པ་ངན་སང་ག་ཚགས་དང་བལ་ཞང་

སངས་རས་ཀ་དན་ད་མཐང་བ་ལས་ན་བད་བ་ཉམས་ས་མང་ནས་ངན་

སང་ལས་སབས་པ་དང་། ད་དག་ག་མཇག་བས་བ་ན། གང་ཟག་དང་ཆས་

ཀ་བདག་ཏ་རངས་པའ་གཏ་མག་གས་བ་མག་ལངས་པར་གར་ཏ་སད་

པའ་ར་མཚར་ལང་བས་སག་བསལ་ག་རབས་ཀས་གཙས་པར་གར་ཅང་

ལ་བ་ངན་པའ་མན་པས་སབ་པའ་འག་བ་རམས་ཀ་བ་ས་ཤས་རབ་ཀ་སང་

བས་སར་མ་མཐང་བའ་ཤས་བའ་གནས་གང་ཟག་དང་ཆས་ཀ་བདག་མད་

པ་མངན་སམ་ད་མཐང་བར་འགར་ར། །ར་གང་ལ་བརན་ནས་མཐང་ན།

སངས་རས་ཀ་ཉ་མའ་འད་ཀས་ཤས་བ་གསལ་བར་བས་པ་ལས་ས། །

ཐགས་ཀ་གསང་བ་ནར་བ་དང་འད་བ་ལ་གསམ་ལས། དང་པ་རག་པ་མད་

པས་རང་དན་བད་པ་ན། ཇ་ལར་ཡད་བཞན་ག་ནར་བ་རན་པ་ཆ་ན་ཀན་

སང་ག་རམ་པར་རག་པ་མད་ཀང་དས་ཅག་ཅར་ད་ཉ་འཁར་ག་སད་ཡལ་

ན་གནས་པ་མཆད་པ་ལ་སགས་པ་བད་པའ་སས་བ་རམས་ཀ་ན་ཟས་

གས་ལ་སགས་པ་ཇ་ལར་འདད་པའ་བསམ་པ་ཀན་ས་སར་རགས་པར་

བད་པ་ལར། ད་བཞན་ད་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡད་བཞན་ག་ནར་བ་

རན་པ་ཆ་ལ་བརན་ནས་ཀང་སལ་བ་དང་ལན་པའ་གདལ་བ་ཁམས་དང་

358 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

མས་པའ་བསམ་པ་ཐ་དད་པ་རམས་རང་རང་ག་བསམ་པ་དང་མཐན་པའ་

ཐག་པ་ས་ཚགས་པའ་ཆས་ན་ཐས་པར་འགར་ཡང་སངས་རས་ད་ན་ཆས་

གསང་བ་ད་ལ་ཀན་སང་མད་པས་རམ་པར་མ་རག་ཅས་པའ། །འབད་པ་

མད་པ་ན་ཇ་ལར་ནར་བ་རན་པ་ཆ་རག་པ་མད་པར་འདད་པའ་ནར་རམས་

གཞན་པ་དག་ལ་རབ་ཏ་སར་བ་ན་འབད་པ་དང་རལ་བ་མད་པ་ལར། ད་

བཞན་ད་ཐབ་པའ་དབང་པ་ཡང་འབད་པ་དང་རལ་བ་མད་པར་གདལ་བ་

ལ་ཇ་ལར་འས་ཤང་འཚམས་པར་ན་གཞན་ག་དན་བསབ་པའ་ཆད་ད་

བཞགས་ས། །དས་ཇ་ཙམ་ཞ་ན། སད་པ་ཇ་སད་གནས་ཀ་བར་དག་ཏའ། །

རད་པར་དཀའ་བ་ན་རབ་ཏ་རད་པར་དཀའ་ཞས་པའ། །གང་རད་པར་དཀའ་

ན། ཇ་ལར་ནར་བ་བཟང་པ་བསམ་པ་སང་བ་དའ། །གང་གས་རད་པར་

དཀའ་ན། ནར་བ་ད་ལ་ཐབ་པར་འདད་པ་ས་དན་ད་གཉར་བའ་འག་བ་མ་ལ་

སགས་པ་འདར་ར། །གང་གས་རད་དཀའ་ན། ར་མཚ་བར་མ་ལངས་སད་

ལན་ན་ས་འག་ན་གནས་པའ་ཕར་ར། །ད་བཞན་ད་མཐང་བ་རད་དཀའ་

བར་ཤས་པར་བ་ཞས་པའ། །གང་ན་བད་བར་གཤགས་པ་མཐང་བའ། །

གང་གས་ན་འག་བ་ཤན་ཏ་སལ་བ་ངན་པའ་ཡད་འདར་ར། །གང་ག་ཕར་ན་

སབ་བད་ཉན་མངས་པ་ད་མས་ཟན་པའ་ཕར་ཞས་པའ། །གསང་ག་གསང་

བ་ས་སན་དང་འད་བ་ན། ཇ་ལར་བག་དང་སའ་རན་ལས་ས་སན་ག་ས་གཞན་

ག་རམ་རག་ལས་བང་བ་ས་ད་ལ་སང་བ་རམ་པར་རག་པ་མད་ཅང་བརད་

པར་བཟ་བའ་རལ་མད་ཅང་རང་ག་ང་བ་ད་ཁ་ནར་ཕའ་དན་དང་། ནང་ན་

359རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སམས་ཀ་བདག་ཉད་ད་གནས་པ་མ་ཡན་ན། །སའ་གསང་བ་ནམ་མཁའ་

དང་འད་བ་ལ་དཔ་ཇ་ལར་མཁའ་ལ་མཐ་དང་དམའ་བའ་རམ་པར་མཐང་

ཡང་ནམ་མཁའ་ད་ན་ད་ལར་མཐ་དམན་ཡད་པ་མ་ཡན་ན། །ནམ་མཁའ་ཇ་

ལ་བ་ཞ་ན། མཚན་ཉད་དམ་ང་བ་ཅང་ཟད་ཀང་གབ་པ་མད་ཅང་བ་ལ་སང་

བ་མད་ལ་བའ་དམགས་པའ་ཡལ་ད་གར་པ་མད་ཅང་རན་གཞན་ཡང་མད་

ལ། མག་ག་ལམ་ལས་རབ་ཏ་འདས་ཤང་ཐགས་བཅས་ཀ་གཟགས་མད་པ་

གཞན་ལ་བསན་ད་མད་པའ། །དན་ན་ད་བཞན་ད་རགས་པའ་སངས་རས་

ལ་ས་བལམས་པ་དང་མ་ངན་འདས་པ་དང་དམན་མཆག་ལ་སགས་པ་

ཐམས་ཅད་མཐང་ཡང་སངས་རས་ད་ན་ས་འགགས་ལ་སགས་ད་ལར་

ཡད་པ་མ་ཡན་ན། །དག་བའ་རན་ད་གར་པ་ས་དང་འད་བ་ན། ཇ་ལར་རག་

པ་མད་པའ་ས་ལ་བརན་ནས་ན་ས་ལ་སས་པའ་ར་ཤང་དང་ལ་ཏག་ལ་

སགས་པ་ཀན་དང་པར་ས་ཞང་བར་ད་གང་ནས་གང་ད་རས་པའ་འཕལ་

བ་དང་། རན་མ་ཉམས་པའ་བརན་པ་དང་། མཐར་ཡངས་ས་སན་པའ་

གནས་སབས་ཀ་ཡངས་པར་འགར་བ་ལར་ད་བཞན་ད་རགས་པའ་སངས་

རས་ཀས་རམ་པར་རག་པ་མད་པ་ལ་བརན་ནས་ཀང་འག་བའ་དག་བའ་ར་

བ་ན། མ་ལས་པར་ན་ས་ཞང་འཕལ་བར་འགར་ར། ། གཉས་པ་དཔས་

བསན་པའ་དགས་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན། རས་པར་བཤད་པའ། །

དང་པ་ལ་ལ་ལས། དང་པ་དགས་པ་དངས་ན། ད་བཞན་གཤགས་པའ་

མཛད་པ་འཕན་ལས་ཉ་བར་མཚན་པའ་དཔ་རམ་པ་དགས་ན་བསན་པ་

360 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ཞས་པའ། །དགས་པ་གང་ག་ཕར་ན། མཛད་པ་འཕན་ལས་ལ་གདལ་

བའ་ཐ་ཚམ་བཅད་པའ་ཕར་ར། །ར་མཚན་གང་ལས་ཐ་ཚམ་སས་ན།

འབད་རལ་དང་ཀན་སང་མད་པར་མཛད་པ་འཕན་ལས་ཀ་བ་བ་འགའ་བད་

པར་མཐང་བས་ད་དག་འགལ་སམ་ད་དགས་པ་ད་བས་ན་ཞས་ད་འཕན་

པའ་ལགས་ན་མད་གང་ད་དཔ་རམ་པ་དག་པ་འད་དག་རས་པར་རབ་ཏ་

བསན་པར་གར་པ་འད་མད་ས་འདའ་ན་མང་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཐམས་

ཅད་ཀ་ཡལ་ལ་འཇག་པ་ཡ་ཤས་སང་བ་རན་ཅས་བ་བ། ད་ཉད་ཀས་དཔ་

བསན་པ་དའ་དགས་པ་བསན་པ་ཉད་ད། །ད་བཤད་པ་ན། འད་ལར་དཔ་

དགས་བསན་པ་ཐས་པ་ལས་བང་བའ་ཤས་པའ་སང་བ་ར་ཆན་པའ་ཤས་

རབ་ཀས་བརན་པའ་བ་ལན་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་ན་མར་ད་སངས་

རས་ཀ་སད་ཡལ་ཀན་ཞས་པ་འབད་རལ་ལ་མ་ལས་པར་འཕན་ལས་ལ་

འཇག་པ་རགས་པ་ལ་འཇག་པར་འགར་ཞས་པའ། །དཔ་དན་བཤད་པ་ན།

མཛད་པ་ཕན་ལས་དའ་དན་རགས་པར་བ་བའ་ཕར་བ་ཌརའ་ས་གཞ་དག་

པ་ལ་བར་བན་ག་གཟགས་བརན་ཤར་བ་ལ་སགས་པ་དཔ་དག་ན་རམ་པ་

དག་བརད་པ་ད་ལ་ན་དཔ་བསན་པའ་དན་ད་བཞན་བསས་པའ་དན་ངས་

པར་བཟང་ཞས་པའ། །ད་དག་གང་ཞ་ན་ས་བསན་པ་དང་གསང་བརད་པ་

དང་ཐགས་ཁབ་པ་དང་ས་དང་གསང་ག་མཛད་པ་སལ་པ་དང་ཡ་ཤས་ཀ་

འད་ཟར་ས་བ་དང་། ཐགས་དང་གསང་དང་སའ་གསང་བ་དང་ད་སམས་

ཅན་ཐམས་ཅད་ཀ་རན་ཐགས་རས་བདག་ཉད་སངས་རས་ཀ་སར་གནས་

361རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གར་པ་ཐབ་པ་ཉད་ད། དན་ད་སབ་པའ་རགས་ན་རགས་པའ་སངས་རས་

ཆས་ཅན་ལངས་སད་རན་ཀན་འབད་རལ་དང་ས་འགགས་ལ་སགས་པ་

རབ་ཏ་ཞ་བ་ཡན་ཏ། ཀན་སང་ག་རམ་པར་རག་པ་མད་པའ་ཐགས་མངའ་

བའ་ཕར། འབད་རལ་མད་ཀང་དན་བད་པ་དཔར་ན་ད་མ་མད་པའ་བ་

ཌརའ་ས་གཞ་ལ་བར་བན་ག་གཟགས་བརན་ཤར་བ་ལ་སགས་པ་བཞན་

ན། །ད་ལ་དམགས་བཅས་ཀ་ལངས་སད་པ་ས་འབད་རལ་ཞ་བ་ན་དམ་

བཅས་ཏ་རག་པ་མད་པའ་ཐགས་མངའ་བ་ན་སབ་བད་ཀ་གཏན་ཚགས་

ས། །འབད་རལ་ལ་སགས་མད་ཀང་འཕན་ལས་འཇག་པའ་རང་བཞན་ག་

དན་ན་བ་ངར་གབ་པའ་དན་ད་དཔར་ན་བར་བན་ག་གཟགས་སགས་

བཀད་པ་ཡན་ན། །དན་གང་ཡན་ཞ་ན། འདར་ན་སབས་ཀ་དན་འད་ཡན་ཏ་

ས་སན་པ་ལ་སགས་པའ་དན་རམ་པ་དག་ན་སན་པ་རགས་པའ་སངས་

རས་ས་འཆ་དང་བལ་ཞང་། འབད་པ་མད་པར་འཕན་ལས་རབ་ཏ་འཇག་

ག་ཞས་བསན་པའ། །གཉས་པ་རས་པར་བཤད་པ་ལ་གསམ་ལས། དཔ་

བསན་པ་ན་སངས་རས་གང་ཞག་སའ་ང་བ་བར་བན་བཞན་དང་། གསང་

ག་ང་བ་ལའ་ར་དང་། ཐགས་ཀ་ང་བ་སན་བཞན་ན། །ས་དང་གསང་ག་

མཛད་པ་ཚངས་པ་དང་ཐགས་ཀ་མཛད་པ་ཉ་མ་དང་། ཐགས་ཀ་གསང་བ་

རན་པ་ཆ་ཡད་བཞན་ག་ནར་བའ་རལ་པ་བཞན་ན། །གསང་ག་གསང་བ་

ས་བརན་དང་། སའ་གསང་བ་ནམ་མཁའ་དང་། གནས་གར་པའ་ང་བ་ས་

བཞན་ད་འབད་རལ་དང་རམ་རག་མད་པར་སད་པ་གནས་ཀ་བར་ད་གཞན་

362 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ག་དན་བད་པ་ད་གང་གས་རགས་ན་ཐས་པའ་ཤས་རབ་ཀ་སང་བས་

བརན་པའ་རལ་འབར་པ་ཡས་རག་ཅས་པའ། །དན་དང་སར་བ་ན། རན་

པ་ཆ་བ་ཌརའ་ས་གཞ་ལ་ལའ་དབང་པའ་གཟགས་བརན་སང་བ་བཞན་ད་

སའ་སང་བ་སན་པ་དང་། གསང་གས་ལགས་པར་འདམས་པར་མཛད་པ་

ན་ལའ་ར་དང་འད་བ་དང་། ཐགས་ཤས་བ་ལ་ཁབ་པའ་བདག་ཉད་མཁན་པ་

དང་བར་བ་ཆན་པའ ་སན་ག་ཚགས་དང་འད་བ་ན་གདལ་བའ་འག་བ་

མཐའ་ཡས་པ་ལ་སད་རའ་བར་ད་ཁབ་པར་འཇག་པའ། །ས་དང་གསང་ག་

མཛད་པ་ན་ཚངས་པའ་སལ་པ་བཞན་ད་ཟག་པ་མད་པའ་གནས་ཆས་ཀ་

ས་ལས་མ་བསད་པར་གདལ་བའ་བསམ་པ་བཞན་ད་སལ་པ་རམ་པ་ད་མ་

རབ་ཏ་སན་པ་དང་། ཐགས་ཀ་མཛད་པ་ཉ་མ་བཞན་ད་ཡ་ཤས་ཀ་སང་བ་

རབ་ཏ་ས་བ་གང་ཡན་པ་དང་། ཐགས་ཀ་གསང་བ་རམ་པར་དག་པ་རན་པ་

ཆ་ཡད་བཞན་ག་ནར་བ་དང་འད་བའ་ཐགས་དང་། རལ་བ་རམས་ཀ་

གསང་ག་གསང་བ་དང་བག་ཆ་བཞན་ད་བརད་པར་སང་ཡང་བརད་པའ་

ཡ་ག་མད་པ་དང་། སའ་གསང་བ་ན་ནམ་མཁའ་ལ་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་

པར་སང་ཡང་གཟགས་མད་ཀ་རག་པ་ཉད་དང་། ས་བཞན་གནས་གར་པ་

སངས་རས་ཀ་ས་ན་འག་བའ་དཀར་པ་དག་བའ་ཆས་ཀ་སན་རམས་མ་

ལས་པ་བསད་པ་དང་འཕལ་བ་ལ་སགས་པའ་རམ་པ་ཀན་ཏ་གཞར་གར་པ་

ཡན་ན། །དཔ་དན་ག་ཆས་མཐན་ལ་གལ་ཏ་རགས་པའ་སངས་རས་ལ་ས་

འགགས་ས་མཐང་བ་ར་གང་ལས་ཡན་ཞ་ན་བ་ཌརའ་ས་གཞ་ལ་བར་

363རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

བན་ག་གཟགས་བརན་འཆར་བ་དང་འད་བའ་དག་བའ་སམས་ལ་འབས་

བ་སངས་རས་མཐང་བའ་ར་སམས་ད་དག་པ་ན་གཞན་གས་མ་བཟག་

པའ་དད་པའ་དབང་པ་བརས་པ་ཉད་ད། །ཇ་ལར་གཞ་དག་པ་དང་མ་དག་

པའ་དབང་གས་བར་བན་ག་གཟགས་བརན་འཆར་བ་དང་ནབ་པ་ལར་

དད་པའ་དབང་པ་བརས་པའ་དག་བའ་སམས་ས་བ་དང་འཇག་པས་ན་

སངས་རས་ཀ་གཟགས་ཀ་ས་ན་ས་བ་དང་འཇག་པར་སང་ང། །ཡང་བར་

བན་སམ་ཅ་ར་གསམ་ག་གནས་ནས་མ་འཕས་པ་བཞན་ད་ཐབ་པ་ན་ཆས་

ཀ་ས་ཡས་ས་བ་དང་འཇག་པ་མད་ད། །གལ་ཏ་སངས་རས་ལ་འབད་རལ་

མད་ན་འཕན་ལས་ཇ་ལར་སན་ཞ་ན། བར་བན་ལ་འཛམ་གང་ད་གཟགས་

བརན་སན་པའ་ཀན་སང་དང་འབད་རལ་མད་ཀང་གཟགས་བརན་འཆར་བ་

ད་བཞན་ད་ན་སངས་རས་ཀང་འབད་རལ་མད་པར་ཆས་ས་ས་བ་མད་

ཅང་འགགས་པ་མད་པ་ལས་མ་གཡས་པར་དས་སད་པ་ཇ་སད་གནས་ཀ་

བར་ད་ས་སན་པ་ལ་སགས་པ་མཛད་པ་འཕན་ལས་འཇག་ག་ཞས་ས། །

གསམ་པ་དཔ་རམས་ཀ་ག་རམ་ན་གཉས་ལས། མདར་བསན་པ་ན། དཔ་

རམས་ཀ་ན་མཇག་བས་བའ་དན་ན་འག་ནས་འབང་བ་འད་ཡན་ཞང་།

རམ་པར་ཡང་བརད་པ་ཡན་ན། །ཇ་ལར་ན་དང་པ་ཆས་འགའ་ཞག་ག་ས་

ནས་དཔར་བརད་ན་ཕས་ས་མ་རམས་ཕ་མ་ཕ་མས་ཆས་མཐན་པར་

བསན་པས་དཔ་ཡན་པ་སངས་པའ་ས་ནས་ས། །རས་པར་བཤད་པ་ལ།

སངས་རས་ཀ་ས་སན་པ་ན་བར་བན་ག་གཟགས་བརན་ལ་བ་ས་ཐམས་

364 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཅད་ད་མཚངས་སམ་ཞ་ན། གཟགས་བརན་ལ་ཆས་སན་པའ་ས་དབངས་

དང་མ་ལན་པའ་ཕར་ད་དང་འད་བ་མ་ཡན་ན། །དས་ན་གསང་གས་ཆས་

སན་པས་ལའ་ར་བཞན་ན། །ད་ཡང་སའ་སང་ཐམས་ཅད་ད་ཁབ་པར་དན་

བད་པ་མན་པས་ད་དང་འད་བ་མ་ཡན་ལ། ཐགས་ཐམས་ཅད་ད་ཁབ་པར་

འཇག་པའ་སན་ཆན་པ་དང་མཚངས་ས། །ད་ཡང་ཚ་རབས་གཞན་ལ་ཕན་

པའ་དན་མད་པའ་ས་བན་འདད་ཡན་ལ་ཆགས་པ་སང་བ་མ་ཡན་པའ་ཕར་

ད་དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །དས་ན་སངས་རས་ཀ་འདད་ཆགས་སང་

བར་བད་པའ་ཚངས་པ་ཆན་པ་བཞན་ཏ་ཞས་པའ། །ད་ཡང་ལན་གཅག་

ཆགས་པ་དང་བལ་བར་བད་པ་ཙམ་ཡན་ག་གཏན་ད་རད་སན་པར་བད་

པ་མན་པས་ད་དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །གཏན་ད་སན་པར་བད་པས་ཉ་

མའ་གཟགས་བཞན་ན། །ད་ཡང་རས་འགའ་སང་བ་ཡན་ག་གཏན་ད་ཞས་

པ་རག་པར་མན་པ་འཇམས་པ་མ་ཡན་པས་ད་དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །

དས་ན་རག་པར་མན་པ་འཇམས་པ་ཡད་བཞན་ག་ནར་བ་དང་འདའ། །

དའང་ཀ་ལ་སགས་པ་དད་འག་ལའང་ཡད་པས་འབང་བས་ན་རད་པར་མ་

དཀའ་བའ་ཕར་ད་དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །དས་ན་ལས་ཅན་མ་ཡན་པ་

སས་ཀང་ཐབ་པར་མ་ནས་ཕར་ས་བརན་བཞན་ན། །ད་ཡང་རན་ལས་ན་

འབང་བ་ཡན་པས་ད་དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །དས་ན་དབངས་འདས་མ་

བས་པས་ན་ནམ་མཁའ་དང་འདའ། །ད་ཡང་དག་བའ་གཞ་མ་ཡན་པས་ད་

དང་འད་བའང་མ་ཡན་ན། །དས་ན་རགས་པའ་སངས་རས་ན་འཇག་རན་

365རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

དང་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་འག་བའ་ཕན་སམ་ཚགས་པ་མ་ལས་པ་ད་

དག་གནས་པའ་རན་ཡན་པའ་ཕར་སའ་དཀལ་འཁར་དག་དང་འདའ། །ཇ་

ལར་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་རན་ཡན་ཞ་ན།

སངས་རས་ཀ་བང་ཆབ་ལ་བརན་ནས་འཇག་རན་ལས་འདས་པའ་བང་

ཆབ་གསམ་ག་ལམ་འབང་བའ་ཕར་ར། །ཇ་ལར་འཇག་རན་པའ་ཕན་སམ་

ཚགས་པའ་རན་ཡན་ཞ་ན། སངས་རས་ཀ་བང་ཆབ་ལ་བརན་ནས་འདད་

པའ་ཁམས་ཀ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ར་དག་བའ་ལས་ཀ་ལམ་བཅ་དང་

གཟགས་ཁམས་ཀ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ར་བསམ་གཏན་བཞ་དང་ཚད་

མད་པ་བཞ་དང་། གཟགས་མད་ཀ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ར་གཟགས་

མད་ཀ་ཏང་ང་འཛན་བཞ་འབང་བའ་ཕར་ར། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་

བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་དབ་བ་ལས་ད་བཞན་

གཤགས་པའ་ཕན་ལས་མཛད་པའ་སབས་ཏ་ལའ་བཞ་པའ་བཤད་པའ།། །།

གསམ་པ་རགས་ལ་ལག་པར་མས་པའ་ཕན་ཡན་ལ་གཉས་ཏ།

མདར་བསན་པ་དང་། རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ་ལ་གསམ་ས། ཕན་

ཡན་སར་བརད། བ་བག་ཏ་བཤད། དའ་འཐད་པའ། །དང་པ་ལ་མས་པའ་

ཡལ་ན་སངས་རས་ཀ་ཁམས་ད་མ་དང་བཅས་པའ་ད་བཞན་ཉད་དང་

སངས་རས་ཀ་བང་ཆབ་ད་མ་མད་པའ་ད་བཞན་ཉད་དང་། སངས་རས་ཀ་

ཆས་སབས་ལ་སགས་པའ་ཡན་ཏན་དང་། སངས་རས་ཀ་མཛད་པ་འཕན་

ལས་ཏ་བཞ་པ་སངས་རས་ཀ་ར་རན་ཚགས་པ་ཡན་པས་མས་པའ་ཡལ་

366 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཡན་ན། །ད་དག་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་ཚལ་ན། གནས་བཞ་པ་འད་དག་

པའ་སམས་ཅན་ས་བཅ་ལ་གནས་པའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་རམས་ཀས་

ཀང་ཇ་ལ་བ་བཞན་བསམ་བ་མན་ཞས་པ་བསམ་གས་མ་ཁབ་བ། །འ་ན་

སས་རགས་པར་ནས་ཞ་ན། དཀན་མཆག་གསམ་ག་ར་དང་རན་འད་ན་

རང་ག་མཚན་ཉད་ཇ་ལ་བ་བཞན་འདན་པ་སངས་རས་རམས་ཀ་སད་ཡལ་

ཡན་ན། །མས་པའ་ཕན་ཡན་ལ་ཡན་ཏན་ག་སད་ད་འགར་བ་ན་བ་ལན་

བང་ཆབ་སམས་དཔའ་གང་ཞག་རལ་བའ་ཡལ་ཁམས་ལ་སགས་པ་བཞ་

པ་འད་ལ་ཡད་ཆས་པས་མས་པ་ཐབ་ནས་ཐག་པ་ཆན་པའ་རགས་སད་

པས་སངས་རས་ཀ་ཆས་ཀ་ཡན་ཏན་ག་ཚགས་ས་བར་གར་པའ་ཕར།

དའ་སད་ད་འགར་ཏ་ཞས་པའ། །བསད་རམས་གཞན་ཟལ་གས་གནན་པ་

ན། གཞན་གས་བསམ་ད་མད་པའ་ཡན་ཏན་ག་ཚགས་ལ་མངན་པར་དགའ་

ཞང་མས་པས་ད་ལས་གཞན་པ་ད་དང་མ་འབལ་བའ་སམས་ཅན་ཀན་ག་

བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ཐམས་ཅད་ཟལ་གས་གནན་པར་འགར་ར། །

འདར་གང་མ་དག་ཟལ་གས་གནན་པར་བ་བའ་དག་བ་ཐར་པ་ཆ་མཐན་མ་

ཡན་པར་བསད་ནམས་ཆ་མཐན་ད་འཆད་པ་ན་མ་ཡན་ཏ། གང་ཞག་བང་

ཆབ་དན་ད་གཉར་བའ་ཞས་པ་ལ་སགས་པ་གསངས་ལ་ད་ན་ཐར་པའ་

རར་གར་པ་ཡན་ཏ། སམས་བསད་ཀས་ཀན་ནས་བསངས་པའ་དག་བ་

ཡན་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ལ་གསམ་ས། སན་པ་ལས་བང་བ་དང་། ཚལ་

ཁམས་ལས་བང་བ་དང་། བསམས་པ་ལས་བང་བའ་བསད་ནམས་ཟལ་

367རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

གས་གནན་པའ། །དང་པ་ལ་སན་པའ་རང་བཞན་ན་གཏང་བ་པ་གང་ཞག་

འབལ་བ་བད་ད་ཞས་པའ། །ཀན་སང་ག་བསམ་པ་གང་གས་ཞ་ན། གཏམ་

སན་དང་ལངས་སད་ལ་སགས་པ་ཟང་ཟང་དང་བཅས་པའ་མ་ཡན་ཏ་བ་ན་

མད་པའ་བང་ཆབ་དན་ད་གཉར་བས་ས། །དངས་པ་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན། ཁ་ཟས་

ལ་སགས་པ་དམན་པ་མ་ཡན་ཏ་གསར་ལས་གབ་པའ་གཞང་པ་ནང་ད་ནར་

བས་སས་པའ། །གངས་ཇ་སད་ཅག་ཅ་ན། ཉང་ཟད་མ་ཡན་ཏ་སངས་རས་

ཀ་ཞང་ག་རལ་གངས་དང་མཉམ་པའ། །དས་ནམ་ཞ་ན། རས་འགའ་འམ་

ལན་གཅག་ཙམ་མ་ཡན་ཏ་ཉན་ར་བཞན་ད་རག་པར་ར། །ཡལ་གང་ལ་ན་

ཆས་ཀ་རལ་པ་སངས་རས་བཅམ་ལན་འདས་རམས་ལའ། །གལ་ཏ་ད་ལས་

ཁད་པར་ད་འཕགས་པའ་བསད་ནམས་ཡད་དམ་ཞ་ན། གང་ཟག་གཞན་

གང་རད་བ་མ་འད་ལས་ཁམས་ལ་སགས་པའ་དན་ཇ་ལ་བ་བཞན་མ་

རགས་ནའང་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་ཀང་ན་ཡད་ཆས་པའ་དད་པས་

མས་ན་ན་གང་ད་བཤད་པའ་གང་ཟག་འད་སན་པ་ལས་བང་བའ་དག་བ་ད་

ལས་བསད་ནམས་ཆས་མང་པ་ཐབ་པར་འགར་ར། །གཉས་པ་ལ། ཚལ་

ཁམས་ཀ་རང་བཞན་བ་ལན་གང་ཞག་ཚལ་ཁམས་ད་མ་མད་པ་སང་བར་

བད་ད་ཞས་པའ། །ཀན་སང་ག་བསམ་པ་ན་བ་མད་བང་ཆབ་འདད་པས་

ས། །དས་ཀ་ཁད་པར་ན། བསལ་པ་ད་མར་ཡང་ང། །རང་བཞན་ན་ལས་

ངག་ཡད་ཀས་ཏ་ས་གསམ་གས་ས། །སར་བའ་ཁད་པར་ན། འབད་པ་མད་

པར་རང་ག་ངང་གས་འཇག་པའ། །ད་ལ་བའ་ཚལ་ཁམས་ལས་བང་བའ་

368 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

དག་བ་ཤན་ཏ་མང་མད་ཀས་ད་ལས་ཀང་བསད་ནམས་ཆས་མང་བ་ཐབ་

པར་འགར་ར། །གང་གས་ར་གང་ལས་ན་གང་ཟག་གཞན་གང་རད་བ་མ་

འད་ལས་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་ཀང་ན་མས་ན་ར་ད་ལས་མས་པ་

དང་ལན་པའ་གང་ཟག་འད་ཞས་པའ། །གསམ་པ་ན། གང་ཟག་གང་ཞག་

བསམ་གཏན་ན་སམ་པར་བད་ལ་ཞས་པའ། །འབས་བའམ་བད་ལས་ན་

སད་པ་གསམ་ག་ཉན་མངས་པའ་མ་འཇལ་བ་ས་ཞ་བར་བད་པའ། །རང་

བཞན་ལའ་གནས་ས་བསམ་གཏན་བཞ་དང་ཚངས་པའ་གནས་ས་ཚད་

མད་པའ་མཐར་སན་པ་ན་ཕལ་ད་བང་བའ། །བསམ་པ་ན་རགས་པའ་བང་

ཆབ་འཕ་བ་མད་པའ་ཐབས་ས་གར་པའ། །ད་ལ་བའ་བསམ་གཏན་ལས་

བང་བའ་དག་བ་ད་ལས་ཆས་མང་བའ་བསད་ནམས་ཐབ་པར་འགར་ར། །

གང་གས་གང་ལས་ན་རད་བ་མ་འད་ལས་ཚག་ཙམ་ཐས་ཤང་ཐས་ནས་

ཀང་ན་མས་ན་འད་ཞས་པའ། །གསམ་པ་དའ་འཐད་པ་ན། གང་གས་ཕར་

ན་སན་པ་བཏང་བ་བས་འབས་བ་ལངས་སད་དག་ན་སབ་པར་བད་ཅང་

ཚལ་ཁམས་ཀས་ན་འབས་བ་མཐ་རས་ཀ་ག་འཕང་ཐབ་པར་བད་ལ་

བསན་བཅས་བསམས་པས་འབས་བ་ཁམས་གསམ་པའ་ཉན་མངས་པ་

སང་བར་བད་པ་ཡན་ལ་རད་བ་མ་ལ་བརན་ནས་ཁམས་ལ་སགས་པའ་

གནས་ལགས་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཀས་ཉན་མངས་པ་དང་། ཤས་བའ་

སབ་པ་ཀན་སང་བར་བད་ད་དའ་ཕར་ན་ཤས་རབ་འད་སན་སགས་བསད་

ནམས་ཀ་ཚགས་ལས་མཆག་ཉད་ད་ཤས་རབ་དའ་ར་ན་རད་བ་མ་འད་

369རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཐས་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །རས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉས་ཏ། མདར་བསན།

རས་པར་བཤད་པའ། །དང་པ། མས་པའ་ཡལ་གདད་མ་ནས་གནས་པའ་

ཁམས་དང་ཁམས་ད་ཉད་ན་ད་མ་མད་པར་གནས་གར་པ་ན་བང་ཆབ་དང་

བང་ཆབ་དའ་ཡན་ཏན་སབས་ལ་སགས་པ་དང་། ད་ལས་གདལ་བའ་དན་

བསབ་པའ་ཕན་ལས་ཏ་རལ་བ་ཡ་ན་མཁན་པའ་ཡལ་ད་གར་པ་རམ་པ་

བཞ་ཇ་སད་བརད་པ་འད་ལའ། །མས་པའ་རམ་པ་ན་བ་ལན་བང་ཆབ་

སམས་དཔའ་ཁམས་ད་བཞན་ཉད་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁབ་པར་

ཡད་པ་དང་བདག་ཉད་ཀས་ད་ཐབ་པར་ནས་པ་ཉད་དང་། རང་ཉད་ལ་ཡན་

ཏན་གདད་མ་ནས་ལན་པར་ཡད་ཆས་པའ་མས་པས་ན་ཞས་པའ། །དའ་

ཕན་ཡན་ན་མར་ད་ད་བཞན་གཤགས་པའ་ག་འཕང་ཐབ་པའ་སལ་བ་དང་

ལན་པར་འགར་ར། །ཞས་པའ། །གཉས་པ་ལ་གཉས་ཏ། བསམ་པ་སམས་

བསད་ས་བ་དང་། སར་བས་སན་སགས་བསབ་པའ། །དང་པ་ན། བསམ་

གས་མ་ཁབ་པའ་ཡལ་ཁམས་འད་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཡད་པ་

དང་གནས་གར་པའ་བང་ཆབ་ན་ད་མ་ག་བར་བ་ཡན་པས་ད་བསལ་ན་

བདག་འད་བས་ཀང་ཐབ་པར་ནས་པ་དང་། ཐབ་པར་གར་ན་འད་འད་བའ་

སབས་སགས་དང་ཕན་ལས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་ལན་ཞས་ཡད་ཆས་པའ་དད་

པས་མས་པའ་ཕར་ད་དག་ལ་རག་ཏ་གཞན་དན་ད་བང་ཆབ་ཐབ་པར་

འདད་པའ་བང་ཆབ་ཀ་སམས་ན་ཉ་བར་གནས་པར་འགར་ཞས་པའ། །

སམས་ད་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན་ཡན་ཏན་ག་སད་ད་གར་པའ། །ཡན་ཏན་གང་ཡན་

370 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཞ་ན་དག་བའ་ཆས་ལ་འདན་པ་དང་། ས་བའ་བརན་འགས་དང་། ད་མ་

བརད་པའ་དན་པ་དང་། ད་ལ་ར་གཅག་པའ་བསམ་གཏན་དང་། རམ་པར་

འབད་པའ་ཤས་རབ་ལ་སགས་པའ། །གཉས་པ་ལ་བཞ་ས། སར་བསན་པ།

ད་བཤད་པ། རགས་བས་བ། དག་པའ་རའ། །དང་པ་ན། བསམ་པ་བང་

ཆབ་ཀ་སམས་ད་ན་རག་ཏ་ཉ་བར་གནས་པས་རལ་བའ་སས་པ་ད་འབས་

བ་བང་ཆབ་ལས་ཕར་མ་ལག་ལ། དའ་ར་བསད་ནམས་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་

པ་རགས་པ་དང་། ད་དག་ཡངས་ས་དག་པ་ཉད་ད་འགར་ར། །གཉས་པ་ན།

བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ན་སན་པ་ལ་སགས་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་དང་པ་

ལ་ཡན་ལ་ལ་པ་ད་ལ་སན་པ་བ་བ་ལ་སགས་པའ་འཁར་རམ་པ་གསམ་

རག་པ་མད་པས་བསད་ནམས་ད་རགས་པར་འགར་ལ། ད་དག་ཡངས་ས་

དག་པའ་སན་སགས་དའ་མ་མཐན་པའ་ཕགས་སར་ས་ལ་སགས་སངས་

པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་ན། བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ན། སན་པ་ལས་བང་

བ་དང་། ཚལ་ཁམས་ལས་བང་བ་དང་། བསམས་པ་ལས་བང་བ་དང་

གསམ་ཡན་ཏ། དབ་མ་འཇག་པ་ལས། སན་སགས་ཆས་གསམ་འད་དག་

ཕལ་མ་ཆ། །བད་བར་གཤགས་པས་ཁམ་པ་རམས་ལ་གསངས། །བསད་

ནམས་ཞས་བའ་ཚགས་ཀང་ད་ཉད་ད། །སངས་རས་གཟགས་ཀ་བདག་

ཉད་ས་ཡ་ར། །ཞས་ས། །ད་ལ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ལ་ལ་སན་པ་ལས་བང་

བའ་བསད་ནམས་ན་སན་པའ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པ་ས། ཚལ་ཁམས་ལས་བང་

བའ་བསད་ནམས་ན་ཚལ་ཁམས་ཀ་ཕ་རལ་ཏ་ཕན་པའ། །ཆས་ལ་ངས་

371རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པར་སམས་པའ་བཟད་པ་དང་བསམ་གཏན་གཉས་ན་བསམས་པ་ལས་

བང་བ་ཡན་ལ། བརན་འགས་ན་ཀན་ག་གགས་ས་འག་བའ། །བཞ་པ་ལ།

སང་བའ་ན་བ་བའ་ཡལ་དང་བད་པ་པ་དང་བ་བ་ལ་སགས་པའ་འཁར་

གསམ་ག་མཚན་མར་རམ་པར་རག་པ་གང་ཡན་པ་ད་ན་ཤས་བའ་སབ་

པར་འདད་ལ། ལངས་སད་ལ་ཆགས་པའ་སར་ས་ལ་སགས་པའ་རམ་པར་

རག་པ་གང་ཡན་པ་ད་ན་ཉན་མངས་པའ་སབ་པར་འདད་ད། །གཉན་པ་ན་

སབ་པ་འད་དག་ག་ས་བན་ན་སང་བའ་ར་གཉན་པ་ན་ཆས་ཐམས་ཅད་

བདག་མད་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཡན་ག་ད་ལས་གཞན་པའ་གཉན་པ་

མད་ད། །དའ་ཕར་སན་སགས་བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ལས་ཀང་ཤས་

རབ་ཡ་ཤས་ཀ་ཚགས་མཆག་ཡན་ཞང་དའ་གཞའམ་ར་ན་རད་བ་མ་

ཐས་པ་ཡན་ལ་དའ་ཕར་སན་སགས་བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ལས་ཐས་

པ་མཆག་ཡན་ཏ། བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་ཀ་འབས་བ་མཐར་ཐག་པ་

གཟགས་ས་ཡན་ལ། ཁམས་སགས་ཐས་པའ་འབས་བ་ན་ཆས་ཀ་ས་ཡན་

པའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་བསན་བཅས་ཡངས་ས་རགས་པའ་བ་བ་ལ་གཉས་

ཏ། རགས་པའ་བ་བ་ཉད་བརད་པ། ད་དག་ག་བསས་དན་ན། །དང་པ་ལ་

གསམ་ས། གསང་རབ་ཇ་ལར་བཤད་པའ་ཚལ། ཆས་སང་ག་ལས་ལ་བག་

བ་བ། གསང་རབ་བཤད་པའ་བསད་ནམས་བས་བའ། །དང་པ་ལ་གསམ་

ས། ར་གང་ལ་དགས་པ་གང་ག་ཕར་བཤད་པ་དང་། ཚལ་ཇ་ལར་བཤད་པ།

དན་གང་བཤད་པའ། །དང་པ་ན། ད་ལར་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་འད་

372 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཤད་ད་ཞས་པའ། །ར་གང་ལས་ན་ཤན་ཏ་ལག་ཏ་གར་པའ་དན་ལ་ཡད་

ཆས་པའ་ངས་པའ་དན་ག་མད་ས་ད་མའ་ལང་དང་། འགལ་བ་དང་འབལ་

བ་ལ་སགས་འཐད་པའ་རགས་པ་ལ་བརན་ནས་ས། །ཁ་ཅག་སས་པའ་

རས་དཔག་ལའང་བརན་པར་འཆད་པ་ན་བསན་བཅས་མཛད་པ་པ་ས་

བཅའ་དབང་ཕག་ཡན་པས་རས་དཔག་མ་སད་པའ་ཕར་མ་འཐད་ད། །

དགས་པ་གང་ག་ཕར་ན་རང་དན་ན་དངས་ས་བདག་ཉད་འབའ་ཞག་སབ་

པ་ཕ་ཞང་ཕ་བའང་དག་པར་བ་བའ་ཕར་དང་། གཞན་དན་ན་རད་ནས་ཀང་

གདལ་བ་གང་དག་གང་ད་བཤད་པ་ལར་ཟབ་མའ་དན་ལ་མས་པ་དང་། ད་

ལ་བརན་པའ་དག་བ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་བ་ཅན་ད་དག་ལ་ཐག་པ་ཆན་

པའ་རས་འགར་ག་དག་བ་བསན་པས་རས་ས་བཟང་བའ་ཕར། གཉས་པ་

ན་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་འད་ན་རབ་ཏ་བཤད་ཅས་པའ། །ཚལ་ཇ་ལར་

ན་ཕའ་རན་སན་མ་དང་གག་དང་ནར་བ་དང་ཉ་ཟའ་འད་ལ་བརན་ནས་ནང་

ག་རན་མག་དང་ལན་པས་གཟགས་ལ་ལ་བ་བཞན་དའ། །གང་ལ་བརན་

ནས་བཤད་ན་ད་བཞན་ད་བརད་བ་འབས་བ་དན་ཆན་པ་དང་ལན་པའ་རད་

བད་གསང་རབ་ཀས་ཆས་ཀ་སབས་པའ་འད་མཛད་པའ་ཐབ་པ་ལ་བརན་

ནས་ཞས་པ་ས་རང་དགར་བས་པ་མ་ཡན་ཞས་པའ་དན་ན། །གསམ་པ་ལ་

གཉས་ལས། བཤད་བ་དངས་ན། གལ་ཏ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་ཀས་

བད་བར་གཤགས་པའ་གསང་རབ་བཤད་ན་གསང་རབ་འད་ཇ་ལ་བ་ཞ་ན་

གསང་རབ་གང་ཞག་བང་བ་དང་དར་བའ་དན་ལ་རགས་པས་བསབས་

373རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ནས་གབ་པའ་དན་དང་ལན་པའ་བརད་བ་རམ་པར་དག་པ་དང་། རད་བད་

ངག་ཚག་ད་མ་མད་པའ་ཆས་དང་ཉ་བར་འབལ་ཞང་སང་བ་ཁམས་གསམ་

པ་ལ་ཀན་ནས་ཉན་མངས་པ་སང་བར་བད་ལ་འབས་བ་ཞ་བ་མ་ངན་ལས་

འདས་པའ་ཕན་ཡན་སན་པས་ད་ལ་སར་བར་མཛད་པའ་གསང་རབ་གང་

ཡན་པ་ད་ན་དང་སང་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་གསང་རབ་ཡན་ལ་ད་

དག་ལས་བཟག་པ་གཞན་ཞས་པ་གསང་རབ་མ་ཡན་ན། །གཉས་པ་དའ་

ར་མཐན་པ་ན། ད་ལས་གཞན་མ་འཆད་དམ་ཞ་ན། བསན་བཅས་གང་ཞག་

རལ་བ་འབའ་ཞག་ལ་སན་པར་གཟང་བའ་དབང་ད་བས་ཏ། དའ་གསང་ག་

རས་ས་ཞགས་ཤང་རམ་པར་གཡང་བ་ས་ཕན་ཅ་ལག་ག་བ་མད་པའ་ཡད་

ཅན་གས་བཤད་པའ་འབས་བ་ཐར་པ་ཐབ་པའ་ལམ་སན་པས་བརད་བ་ད་

དང་རས་ས་མཐན་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཡང་དང་སང་རགས་པའ་སངས་རས་

ཀ་བཀའ་བཞན་ད་ས་བས་བང་ཞས་པ་ཡད་ཆས་པའ་གནས་ས་གཟང་ང། །

གཉས་པ་ཆས་སང་བའ་ལས་ལ་བག་བ་བ་ལ་གསམ་ས། ཆས་སང་ག་

ལས་སང་བར་གདམས་པ། ལས་ཀ་ར་ངས་གཟང་། ལས་ཀ་འབས་བ་

བསན་པའ། །དང་པ་ལ་གཉས་ཏ། ལས་ཀ་ང་བ་ཡང་། ར་ཞན་ལ་ཡང་བའ། །

དང་པ་ན། དང་སང་རང་ཉད་ཀས་རམ་པར་བཞག་པའ་ངས་པའ་དན་ག་

མད་ས་གང་ཡན་པ་ད་དང་དན་ག་མད་ས་དང་ལང་དང་རང་ག་རག་ག་ལ་

བརན་ནས་མ་དཀག་ཅས་པ་ལང་ག་དན་གཞན་ད་བཅས་པར་མ་བའ། །ར་

མཚན་གང་ག་ཕར་ན་རལ་བ་སངས་རས་ལས་ཆས་མཁས་པའ་གང་ཟག་

374 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

འགའ་ཡང་འཇག་རན་འད་ན་ཡད་པ་མན་པའ་ཕར་ཏ། ཤས་བ་ཇ་སད་པ་

མ་ལས་པ་དང་ཇ་ལ་བའ་ད་ཉད་མཆག་ན་ཚལ་བཞན་ད་ཀན་མཁན་

ཐམས་ཅད་མཁན་པའ་ཡ་ཤས་ཀས་མཁན་ག་ད་ལས་གཞན་གས་མཁན་

པ་མན་པ་དའ་ཕར་ར། །གལ་ཏ་དཀགས་ན་ཉས་པ་ཅ་ཡད་ཅ་ན། ད་ཡང་

དམ་པའ་ཆས་ལ་ན་གནད་པ་བད་ཅང་སང་བར་འགར་ཏ་ཐབ་པའ་གསང་

རབ་ཀ་ཚལ་བཤག་པ་ཡན་པའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ན། རང་ག་ལ་བ་ངན་པ་

ལ་མཐའ་གཅག་ཏ་ཞན་པའ་ལ་བའ་ད་མ་ཅན་ད་ལ་བ་མ་སར་ར་ཞས་པའ། །

ཞན་ལ་ལ་ཉས་པ་ཅ་ཡད་ཅ་ན་ཉས་པ་གཉས་ལས། ཉས་སད་ལ་འཇག་པ་

ན། ཉན་མངས་པའ་མ་རག་པས་རངས་པའ་བདག་ཉད་ཀ་གང་ཟག་རམས་

ཀས་འཕགས་པ་རམས་ལ་སར་པ་འདབས་པ་དང་དས་གསངས་པའ་ཆས་

ལ་བརས་ཤང་སངས་པ་གང་ཡན་པ་ད་ཀན་ལ་བ་ངན་པ་ལ་མཐའ་གཅག་ཏ་

བདན་པར་ཞན་པས་བས་ཏ་དས་ན་ཞས་པའ། །ཡན་ཏན་ག་རགས་པ་སར་

མ་རང་བ་ན། དཔར་ན་གས་གཙང་མ་ད་མ་མད་པ་ཚན་གས་ཁ་དག་རམ་

པར་བསར་བར་ནས་ཀ་སམ་གས་གས་པ་ན་ད་མ་ཅན་བསར་བར་ནས་པ་

མན་པ་བཞན་ད་ལ་བ་ངན་པ་ལ་མངན་པར་ཞན་པའ་ད་མ་ཅན་ལ་ཡང་དག་

པའ་ལ་བ་མ་ས་བའ་ཕར་ར། །གཉས་པ་ར་ངས་གཟང་བ་ན། རམ་པ་བཅས་

དག་བཅམ་རགས་པའ་སངས་རས་རམས་ཀ་གསང་རབ་དམ་པའ་ཆས་

སང་བར་བད་ད། །བཅ་གང་ཞ་ན། ལན་ཅག་སས་པའ་ཤས་རབ་ཞན་པའ་

བ་དམན་པ་དང་། དད་པ་གསམ་དང་མ་ལན་པའ་དཀར་པའ་ཆས་ལ་མས་

375རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་དང་བལ་བ་དང་། དམན་པའ་དན་ལ་མཆག་ཏ་འཛན་པས་ལག་པའ་ང་

རལ་ལ་བརན་པ་དང་། ཚ་རབས་གཞན་ད་དམ་པའ་ཆས་ཀས་འཕངས་

པའ་ལས་ཀ་སབ་པ་བསགས་པའ་བདག་ཉད་དང་། དང་དན་དགངས་པ་

ཅན་ག་གསང་རབ་ལ་ས་ཇ་ལ་བ་ད་ཉད་ད་འཛན་པ་དང་། ཟང་ཟང་ག་རད་

པ་ལ་བརམ་ཞང་ཆགས་པ་དང་། རང་ག་ལ་བ་ལ་ལག་པར་ཞན་པའ་དབང་

ད་གར་པ་དང་། དམ་པའ་ཆས་སན་འབན་ཅང་སང་བའ་སག་པའ་གགས་

པ་བསན་པ་དང་། དམ་པའ་ཆས་འཛན་པའ་དག་བའ་བཤས་གཉན་རང་ད་

བསངས་ཏ་དས་ཡངས་ས་འཛན་པ་དང་བལ་བ་དང་། ཟབ་པ་དང་ར་ཆ་

བའ་དན་ལ་མས་པ་དམན་པ་དང་བཅའ། །རལ་བའ་ཡམ་ལ་ར་བཞར་

གསངས་ཏ། སས་བ་གན་པ་ད་དག་ར་རམ་པ་བཞས་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་

ཏ་ཕན་པ་སང་བར་འགར་ར་ཞས་གསངས་ལ། ད་ཉད་མན་ངག་ག་བསན་

བཅས་ས་བཀད་པ། ཆས་ཀས་འཕངས་པའ་ར་དག་ན། །བདད་ཀས་

ཐབས་ཀས་ནན་པ་དང་། །ཟབ་མའ་ཆས་ལ་མ་མས་དང། །ཕང་པ་ལ་

སགས་མངན་ཞན་དང་། །སག་པའ་གགས་པས་ཟན་པའ། །ཞས་པ་དང་།

རན་ལས་ཀང་། རགས་མད་གགས་ངན་སན་དག་མ་བསགས་བ་མ་

སངས། །ཆས་འདས་སག་འགར་འད་ན་དན་ཆན་འད་ལས་ལང་། །ཞས་ས། །

གསམ་པ་ཆས་སང་ག་ལས་ཀ་འབས་བ་ལ་གཉས་ཏ། གནས་

སབས་ངན་འགར་ས་བ་དང་། གཏན་ད་ཐར་པ་ལ་སབ་པའ། །དང་པ་ན།

བང་དར་ལ་མཁས་པའ་སས་བ་རམས་ཀས་ཇ་ལར་ཟབ་མའ་ཆས་ལས་

376 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ཉམས་ཤང་སངས་པ་ལ་འཇགས་པའ་བག་བ་བ་ད་བཞན་འཇག་རན་ལ་

གནད་པ་ཆན་པ་མ་དང་ན་མ་བཟད་པའ་སལ་གདག་པ་དང་གསད་པའ་

གཤད་མ་དང་ཐག་ལའང་ད་ཙམ་ད་ཤན་ཏ་འཇགས་པར་མ་བའ། །ཅ་ས་

ན་མ་དང་སལ་དང་ས་དང་ར་རའ་མ་ན་གནད་པ་ཤན་ཏ་ཆ་ནའང་ཚ་འདའ་

སག་དང་བལ་བ་ཙམ་བད་ཀ་ད་དག་ལས་ཕ་མར་མནར་མད་པའ་དམལ་

བ་རམས་ཀ་འག་བ་ཤན་ཏ་འཇགས་པར་འག་བར་མ་འགར་ལ། ཆས་སངས་

པས་ན་མནར་མད་པའ་དམལ་བར་ས་བར་འགར་བའ་ཕར་ར། །ཡམ་ལས།

སན་སད་ཚ་ན་སངས་རས་ཁག་ཁག་བཀར་བས་ཀང་། །རལ་བའ་ཤས་

རབ་ཕ་རལ་ཕན་ལ་མ་དད་ན། །ཐས་ནས་བ་ཆང་ད་ཡས་འད་ན་སང་

བད་ད། །སངས་ནས་སབས་མད་གར་པ་ད་ན་མནར་མད་འག། །ཞས་

ས། །གཉས་པ་ན། མ་སས་དག་ལ་བ་གང་ཞག་ལས་སན་ལ་བའ་སག་

པའ་གགས་པ་ཡང་ནས་ཡང་ད་བསན་པས་སངས་རས་ལ་ངན་སམས་

དང་ལན་པར་གར་ཏ་བཀངས་པར་བརམས་པ་དང་། ཕ་དང་མ་དང་དག་

བཅམ་པ་གསད་པ། བ་བ་མ་ཡན་པ་བད་པ། མཆག་ག་ཚགས་དག་འདན་

འབད་པའ་དབན་བད་པའ་མ་ད་ཡང་གཉན་པ་ཆས་ཐམས་ཅད་ཀ་ཆས་

ཉད་སང་པ་ཉད་ངས་པར་བསམས་ཤང་བསམ་ན་མར་ད་མཚམས་མད་

པའ་སག་པ་ད་ལས་ཐར་བར་འགར་ཏ། མད་ལས། དང་པར་འདག་ལ་ཡང་

དག་ལས། །འད་ན་འགད་ཚངས་མཆག་ཡན་ན། །ཞས་ས། །གང་ཟག་གང་

ཞག་ཡད་ན་ཐག་པ་ཆན་པའ་ཆས་ལ་སང་བ་ད་ལ་ཐར་པ་ག་ལ་ཡད་ད་ཞས་

377རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

པ་མད་ད་ཉས་པའ་གཉན་པ་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །གསམ་པ་བཤད་པའ་

བསད་ནམས་བས་བ་ལ། བས་རའ་དག་བ་ན། འབས་བ་དཀན་མཆག་

གསམ་དང་ར་རམ་པར་བང་བའ་ཁམས་དང་རན་ད་མ་མད་པའ་བང་ཆབ་

དང་སབས་སགས་ཀ་ཡན་ཏན་དང་མཛད་པ་ཕན་ལས་ཏ་ར་ར་ལ་བའ་དན་

གནས་རམ་པ་བདན་ངས་པའ་དན་ག་གསང་རབ་ཀ་ཚལ་ཇ་ལ་བ་བཞན་

ད་བཤད་པ་ལས་འཆད་པ་པ་བདག་གས་དག་བ་གང་ཐབ་པ་དས་ན་ཞས་

པའ། །ཆད་ད་བ་བ་ན་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའ་འག་བ་འད་ཞས་པའ། །

བས་བའ་འབས་བ་ལ་གནས་སབས་ཀ་འབས་བ་ན། མཐའ་ཡས་པའ་འད་

མངའ་བའ་དང་སང་མགན་པ་ས་ཚ་དཔག་ཏ་མད་པ་མངན་སམ་ད་མཐང་

ཞང་ད་མཐང་ནས་ཀང་ན་འབས་བ་ཆས་ཀ་མག་ད་མ་མད་པའ་མཐང་ལམ་

སས་ཏ་ཞས་པའ། །མཐར་ཐག་ག་འབས་བ་ན་བང་ཆབ་མཆག་བ་ན་མད་

པའ་བང་ཆབ་ཐབ་པར་ཤག བས་བའ་རང་བཞན་ན། རན་ལས། བསན་པ་

རམས་ཀ་སན་ལམ་ན། །སམས་པ་འདན་དང་བཅས་པ་ཡན། །ཞས་འབང་

བས་ཀན་རབ་ཏ་ར་འདས་གཞན་དན་ད་བང་ཆབ་ཐབ་པར་གར་ཅག་སམ་

པའ་སམས་པ་འདན་པ་དང་བཅས་པའ། །དན་དམ་པར་བས་ར་དག་བ་དང་།

ཆད་ད་བ་བ་དང་། བས་བ་འབས་བ་དང་། བས་བའ་སམས་རམས་མ་

དམགས་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཀས་ཟན་པར་བས་བ་ས། སད་པ་ལས།

གང་གས་ཡངས་ས་བས་བ་ད་ཡང་ཟད་པ་དང་། །གང་ད་ཡངས་ས་བས་བ་

ད་ཡང་ཟད་པ་དང་། །ཆས་ཀ་ཆས་ལ་ནམ་ཡང་མ་བས་ཤས་གར་ན། །ད་

378 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

ལར་རབ་ཏ་ཤས་པས་ཡངས་ས་བསས་པ་ཡན། །ཞས་ས། །ད་ལར་བས་

བའ་བད་པ་ན། དག་བའ་ར་བ་ད་བར་མ་དར་ཟད་པར་མ་འགར་ཏ། བ་

གས་མ་ཟད་པའ་མད་ལས། ཇ་ལར་ཆ་ཐགས་ར་མཚ་ཆ་ན་ལང་། །ར་

མཚ་མ་སམས་བར་ད་ད་མ་ཟད། །ད་བཞན་བང་ཆབ་ཡངས་བསའ་དག་བ་

ཡང་། །བང་ཆབ་མ་ཐབ་བར་ད་ད་མ་ཟད། །ཅས་ས། །གཉས་པ་ད་དག་ག་

བསས་དན་ལ། ད་ལར་ཡད་ཆས་ཞས་པའ་ཚགས་ས་བཅད་པ་ན་གང་ལས་

ར་མཚན་ནམ་དགས་པ་གང་ག་ཕར་བཤད་པ་དང་། ཇ་ལར་སན་གག་ཅས་

པ་ཚལ་ཇ་ལ་བར་ན་བཤད་པ་དང་། གང་ཞག་དན་ལན་ཞས་པས་དན་གང་

ཞག་བརད་པ་དང་། གང་ཞག་རལ་བས་ཞས་པ་བཤད་བ་དའ་ར་མཐན་པ་

ན་གང་ཡན་པ་ད་རད་ད་ད་དག་ཚགས་ས་བཅད་པ་བཞས་བསན་ཏ། གང་

ཕར་རལ་ལས་ཞས་པ་ནས་ཚགས་ས་བཅད་པ་གཉས་ཀས་ཆས་སང་བའ་

ལས་སང་བར་བསན་པས་བདག་ཉད་དག་པའ་ཐབས་དང་། བ་དམན་ཞས་

པའ་ཚགས་ས་བཅད་པ་གང་གས་ཆས་སང་ག་ལས་ཀས་ཉམས་པའ་ར་དང་།

ད་ནས་ཇ་ལར་ཟབ་མའ་ཞས་པ་ནས་ཚགས་ས་བཅད་པ་ན་གཉས་ཀས་

ཉམས་པའ་འབས་བ་བསན་པ་ཡན་ཏ། དཀན་མཆག་རམ་པར་བང་ཁམས་

ཞས་པའ་ཚགས་ས་བཅད་པ་ཐ་མ་ཡས་ན་གནས་སབས་ཀ་འབས་བ་འད་

དཔག་མད་ཀ་འཁར་ག་དཀལ་འཁར་ད་བཟད་པ་ཐབ་པ་དང་། མཐར་ཐག་

ག་འབས་བ་བང་ཆབ་མཆག་ཐབ་པའ་ཆས་བརད་པས་མདར་ན་བསན་

བཅས་བཤད་པའ་བས་བའ་འབས་བ་རམ་པ་གཉས་ན་བསན་པ་ཡན་ན། །

379རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་མའ་བསན་བཅས་དཀན་མཆག་ག་རགས་རམ་པར་

དབ་བ་ལས་ཕན་ཡན་ག་ལའ་ས་ལའ་ལ་པའ་བཤད་པའ།། །།

འགར་མཐར་ཕན་པའ་བ་བ་ན་གང་ཁར་ཆན་པ་དཔ་མད་ཀ་ཞས་

པའ། །གང་ག་ཐགས་ན་དཔག་ཡས་བསལ་པར་གཞན་དན་དཀའ་སད་

རད་བང་དང་། །ཇ་སད་ཆས་ཀན་ཇ་བཞན་ཐགས་ཆས་མཁན་རབ་ཕལ་

བང་གམས་པའ་མཐས། །ག་བར་སབ་ཀན་མཁའ་ལ་སན་ལར་ཟག་མད་

དབངས་ས་ཉར་ཞ་ནས། །དབངས་དང་ཡ་ཤས་ར་གཅག་ཐགས་ཆད་

ས་གསམ་ཡངས་རགས་སངས་རས་གར།༡ །གང་དས་འག་ཀན་གདད་

ནས་རང་བཞན་འད་གསལ་ཡང་། །ག་བར་ཉས་པས་སད་པའ་ར་མཚར་

འཁམས་གར་ཏ། །རབ་དག་སག་བསལ་ར་རབས་ཕང་བས་གཙས་གར་

པར། །རམ་པར་གཟགས་ནས་ཐགས་རའ་དབང་གས་སད་མཐར་རལ།༢ །

གང་ཞག་གདད་ནས་རམ་སངས་རས་ཀང་སབ་ཀན་བཅམ་ནས་བང་ཆབ་

བརས། །གཅག་དང་ཐ་དད་མཚན་མ་མད་ཀང་མ་འདས་དངས་ཀན་གཅག་

ཏ་མཁན། །རང་བཞན་མཆག་ལར་འབད་པ་མད་ཀང་རམ་སལ་ད་མས་འག་

བ་འདལ། །ཆས་ཀན་བརད་ད་མད་པར་གཟགས་ཀང་གདལ་བའ་བསམ་

བཞན་ཆས་ས་སག༣ །ད་ཡས་རབ་བརན་ལན་པའ་ལ་ཕགས་འདར། །རམ་

འཕལ་ད་མས་བང་ཆབ་ཚལ་བསན་ཏ། །ཐགས་རའ་སན་ལས་དམ་ཆས་

ཆར་ཕབ་པས། །སལ་བ་ཇ་བཞན་བང་ཆབ་ལ་ཐག་བསན།༤ །ད་ཚ་གདང་

བཞ་པད་དཀར་མག་ཅན་མག་སང་པ་དང་བད་འབང་སགས། །རག་བད་

380 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

སག་པའ་ངལ་བ་བཏང་ནས་ཐབ་པའ་གསང་རབ་གཙག་གས་ལན། །སར་

ས་ལ་དད་ནམ་མཁའ་གས་ཅན་ལ་ཡ་བ་མའ་རས་འབང་བཅས། །ལམ་ངན་

ཆགས་པའ་འབད་པ་སངས་ནས་རལ་བའ་བསན་ལ་དད་པར་གར།༥ །འན་

ཀང་གསང་ག་གསང་བ་ན། །རལ་བལ་དག་བཅམ་ཚགས་ཀས་ཀང་། །ཇ་

བཞན་རགས་པར་རབ་དཀའ་ན། །བས་པའ་ས་བས་ཇ་ལར་འཚལ།༦ །ད་

སད་འཕགས་པ་མ་ཕམ་མགན་པ་ས་བཅའ་ས་ལ་རམ་མཛས་ཤང་། །རན་

ཆན་ད་ཤལ་ཅད་པན་གཡ་བའ་སབས་གསམ་ས་བས་གས་མཆད་པས། །

སལ་བཟང་འག་ལ་ཐག་མཆག་གསང་རབ་བདད་རའ་དགའ་སན་སལ་སད་

ད། །ར་བརའ་བཅད་ལན་ངས་དན་འབས་སར་དཔག་བསམ་རང་འཐང་

གཞང་འད་བསན།༧ །གང་ད་རལ་བའ་བསན་པ་ལ། །བ་གས་སབས་པ་

ཐགས་མད་པས། །ཐབ་པའ་གསང་བཞན་རབ་ཕ་བས། །བ་ལན་ལངས་

སད་མཆག་ཏ་འགར།༨ །སར་ཡང་གངས་རའ་འཕང་ལན་འདར། །སས་

ཆན་དག་གས་ལགས་བསར་ཅང་། །བ་མཆག་རམས་ཀས་གསལ་མཛད་

པ། །ཟབ་མའ་གཏམ་འད་ཡན་རང་གནས།༩ །ད་སད་བདག་གས་སན་

རབས་ཀ། །སས་མཆག་རམས་ཀས་མ་བགད་པའ། །སན་མད་ཚག་དང་

དན་ག་ལམ། །ཅང་ཟད་དང་འདར་བགད་ད་མད།༡༠ །འན་ཀང་གང་ད་དམ་

པའ་ས་བ་རམས། །བགད་པའ་ལམ་འདར་འཇག་ལ་མ་རགས་མད། །ད་

སད་གཞང་འདར་ངས་དན་གསང་རབ་བཞན། །རམ་པར་དཀལ་བའ་ངལ་

འད་བདག་གས་ས།༡༡ །ཚལ་འད་མཁན་རབ་མཐ་སབས་མཆག་གས་ཤཀ་

381རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སངའ་བསན་པའ་ཁར། །གཞན་ནའ་དས་ནས་ཡན་རང་འཛན་ཡང་བསལ་

མད་ཐགས་མངའ་ཐགས་ར་ཅན། །གང་དའ་དན་ལས་ལང་རགས་དན་ལ་

བ་གས་སབས་པ་མར་འཇག་ཅང་། །མཁས་པའ་བ་བས་མཁས་རམས་

དགའ་ས་མཚངས་མད་བ་ཅན་ད་ཡས་བཀད།༡༢ །བདག་བའ་རམ་དཔད་

ཁང་བཟངས་ས། །ལང་རགས་ལགས་བཤད་རན་ཆན་ཚགས། །འཇག་

རན་མས་པའ་བཀའ་མད་པར། །མཐའ་དག་གཅག་ཏ་བསས་པ་བཞན།༡༣ །

ད་ཡ་བ་བས་ཡད་འཕགས་པས། །ཕག་དག་བསམ་པས་ལངས་སད་ཀ། །

འབར་པ་བཀག་པས་དས་མཐའ་ཡ། །ས་བ་ཡས་ཀང་སངས་པ་སམ།༡༤ །

ད་ཚ་ད་ཡད་མ་གཡ་བར། །སང་པ་མད་པའ་ལངས་སད་དང་། །དས་

མཐའ་ས་བས་སངས་ཀང་ས། །ལགས་བཤད་འབར་པ་ཐབ་པས་ཚམ།༡༥ །

གང་དག་སན་རབས་ལགས་བས་གམས་པ་དམན་གར་པ། །ལག་པའ་

རན་ཕགས་དམ་པ་རང་སངས་ས་བ་ཡས། །རད་བང་གཏམ་འད་ར་བའ་

ལམ་ད་འཇག་དཀའ་ན། །ཟབ་མའ་དན་རམས་འད་ཞས་རམ་འབད་ག་ལ་

ནས།༡༦།མཁས་པའ་ཉ་མས་ལགས་བཤད་འད་ཟར་སང་འཕ་བས། །བསན་

པའ་པད་ཚལ་ཀན་ནས་རས་བད་ཤར་བའ་ཚ། །བན་པའ་རས་ཕགས་

མན་སལ་ཚག་ལ་མངན་དགའ་བའ། །ས་བ་ཕལ་ཆར་མཚན་རའ་གཉས་

སས་བརལ་ཞགས་འཛན།༡༧།བ་གས་ལས་ལན་དད་པའ་གཤག་རལ་རབ་

བསད་ད། །གསང་རབ་ག་དབངས་དར་དར་སག་སད་ལགས་བཤད་ཀ། །

སང་ར་དན་གཉར་མཁས་པའ་སད་ཚལ་ར་བ་ན། །ལས་ཀ་རང་གས་མ་

382 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

གཙང་ཁད་ད་བདས་པ་མཚར།༡༨ །སལ་བཟང་རམ་དཔད་བ་ལན་པ། །ཐག་

མཆག་ད་ཉད་འཚལ་འདད་རམས། །གསང་རབ་ངས་དན་གསལ་བད་

པའ། །རན་ཆན་སན་འད་གས་པར་ཟངས།༡༩ །ད་ལར་རལ་དང་རལ་སས་

མཆག་ག་གསང་ག་གསང་བ་བ་ན་མད། །མཆག་ཏ་རགས་དཀའ་ཕལ་བང་

དན་འད་གསང་རབ་ཇ་བཞན་གསལ་བས་པའ། །ལགས་བས་གང་དས་

ནམ་མཁའ་རས་འག་ལས་ཅན་ཀན་ག་སད་ཞ་ཡ། །རད་པ་མཐའ་དག་ཉ་

བར་ཞ་ནས་ཀན་མཁན་ག་འཕང་ཐབ་པར་ཤག༢༠ །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བ་

མའ་བསན་བཅས་ཀ་ངས་པའ་དན་གསལ་བར་བད་པ་རན་པ་ཆའ་སན་

མ་ཞས་བ་བ་ཡལ་དབས་ཀ་གཡ་ར་གའ་ཆ་སད་གང་ཞས་པར་ས་འཁངས་ཆར་

བང་བ། རགས་པར་ས་བ་བ་གས་མཚངས་མད་ཀས། སས་བ་མཁས་པའ་

ཚགས་ཀས་བརན་པའ་བས་གནས་དཔལ་གསང་ཕ་ནའ་ཐག་ག་ཆས་ག་

ཆན་པར་སར་བའ། །

ཨ་སས། མཐའ་ཀས་འག་ལ་མ་མ་སག་ག་ལར། །མ་འདས་མཛའ་བཤས་

སད་གསམ་མགན་གཅག་པ། །ཚད་མད་མཁན་བར་ནས་པའ་དཔལ་ཡན་ཅན། །སན་

པ་མཚངས་མད་ཤཀ་སངར་འདད། །གང་ག་གསང་རབ་བདད་རའ་ར་མཚ་ལས། །

འཁར་ལ་དང་པས་འཁར་འདས་བང་དར་དང་། །བར་པས་གནས་ལགས་ང་བ་སས་

བལ་དང་། །ཐ་མས་རང་བཞན་འད་གསལ་རས་པར་བསན། །ད་ཡང་འཁར་ལ་ཐ་མའ་

ངས་དན་མད། །ལག་བསམ་བསན་མད་ད་བཞན་གཤགས་སང་མད། །དཔལ་ཕང་

383རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སངའ་ང་རའ་མད་ས་དང་། །འཕལ་འགབ་མད་པར་བསན་པའ་མད་ས་དང་། །ར་བ་

ཆ་མད་ཡ་ཤས་སང་རན་མད། །སར་ཕང་མད་དང་གཙག་ན་རན་ཆན་མད། །མ་ངན་

ལས་མད་ཕལ་པ་ཆ་སགས་གསངས། །ཟབ་མ་ལ་བའ་ཤང་ར་ཀ་སབ་རས། །ཐག་

ཆན་ངས་དན་འཁར་ལ་ཐ་མའ་མད། །སམས་ཅན་རམས་ལ་གཤགས་སང་ཡད་པའ་

ཚལ། །དབ་མ་ཆས་དབངས་བསད་པའ་གཞང་ཆན་ནང་། །འ་མར་མར་དང་བམ་ནང་

མར་མ་དང་། །ར་སང་བ་ཌར་དང་གསར་ར་དང་། །སན་སང་འབ་དང་ཆ་ཤང་འབས་

བ་དག །གཞ་ལམ་འབས་བར་གཉས་ར་སར་ནས་གསངས། །ར་ཆན་སད་པའ་

ཤང་ར་ཐགས་མད་རས། །རལ་ཚབ་བམས་པའ་མན་ངག་ལ་བརན་ནས། །གཤགས་

སང་སམས་ཅན་ཀན་ལ་ཡད་པའ་ཚལ། །ཐག་པ་ཆན་པ་རད་བའ་བསན་བཅས་ནང་།།

པད་ནང་སངས་རས་སང་མའ་སང་ར་དང་། །སན་ནང་སང་པ་མ་གཙང་འདམ་ད་

གསར། །ས་འག་གཏར་དང་པགས་སབས་ལན་ཤང་དང་། །གས་རལ་ནང་བསམས་

རན་ཆན་ས་གཟགས་དང་། །བད་མད་ངན་མའ་ལ་ན་མ་བདག་དང་། །ས་འདམ་ཁད་

ནང་གསར་བཟང་གཟགས་མཛས་དག། །ལམ་ལ་ཞགས་པའ་སམས་ཅན་ལ་དགངས་

ནས། །དག་གསམ་ཆ་མཉམ་དང་པས་དཔ་བཞས་བསན། །མ་རག་བག་ཆགས་ཉན་

རང་དག་བཅམ་ལ། །ལ་པས་བསན་ཅང་བང་སམས་ས་འཕགས་རད། །མཐང་སམ་

སང་བ་དག་དང་བདན་པ་དང་། །ས་བདན་ས་གསམ་བརད་དང་དག་དཔས་བསན། །

གངས་ར་ཕང་བས་བསར་བའ་ཡལ་ལངས་ས། །རལ་ཀན་ས་གསང་ཐགས་ཀ་རམ་

པར་འཕལ། །མས་དབན་གསམ་དང་མཁན་སབ་ཆས་གསམ་ག། །དན་ལས་དམ་

ཆས་ཉ་འད་ཐང་མར་བརལ། །ད་ཕར་ཁད་ཆས་དག་ལན་ས་འགར་བའ། །རལ་བསན་

384 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

བཤད་སབ་སལ་ཆན་ལས་འངས་པའ། །བད་ཡལ་གསར་རང་མཁས་པ་ས་ས་ཡས། །

མ་ཕམ་མགན་ག་དགངས་དན་ས་སར་བཀལ། །གང་འདར་རལ་གསང་གཏང་ཟབ་

ར་མཚ་ཆར། །གཟངས་སབས་བ་གས་མཚངས་མད་དད་དཔན་ཆས། །བངས་པའ་

ཐག་ཆན་རད་བའ་བསན་བཅས་ཀ། །ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ་ཡན། །

འགལ་འད་རལ་དབང་ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་པས། །མཛད་ཚལ་རང་ནས་ལ་རས་

མ་ལང་ངགས། །མཁས་རམས་མགན་དབངས་གཅག་གཟགས་བཀ་ན་ཡང་། །ཁར་

ཡནནནནག་གངས་ཅན་སག་མའ་དབག་འཛན་ཐད། །མ་ལ་དག་བར་ལག་ཙམ་ཉར་

བརལ་བའ། །མ་སང་རས་བཏབ་གཟམས་པའ་ཟབ་གཏར་གང། །ཕ་མའ་དས་འདར་

མཁན་སབ་ཆས་གསམ་དང་། །ཀན་མཁན་ཆས་ཀ་རལ་པའ་ཐགས་བསད་ལས། །

འབར་རས་ཨ་མ་ར་ཀའ་རལ་ཁབ་ནས། །སངས་རས་པདའ་ཐགས་རས་ཉར་འཚ་

མཁན། །དཔལ་ལན་ཤས་རབ་གང་གས་སར་ཡང་བཏན། །ད་ཡང་རལ་དབང་ཀང་ཆན་

རབ་འབམས་ལ། །མཚན་ག་རམ་གངས་བ་གས་མཚངས་མད་གགས། །རགས་ཆན་

ཐལ་འགར་ར་བའ་རད་ལས་ཀང་། །ད་འག་བ་གས་མཆག་གས་འཛན་ཅས་གསངས། །

སན་གང་གཏར་ཆན་འགར་མད་ར་རས་ཀང་། །ཀན་མཁན་ཆན་པའ་མཚན་བསད་

ནང་ད་ཡང་། །བ་གས་མཚངས་མད་ཅས་པས་བསད་ཕར་དང་། །མཆག་དང་མཚངས་

མད་ས་དན་མཉམ་ཕར་ར། །མ་ཟད་བད་ཡལ་མཁས་རན་ཞལ་རན་ལས། །བམས་

ཆས་ས་ལར་ས་དན་ཤར་མད་དང་། །རད་བར་འགལ་པ་རན་ཆན་སན་མ་དང་། །རན་

ཆན་ཐམ་སས་ཞས་སགས་ཡད་སད་གསངས། །མདར་ན་འགལ་འད་འཁངས་ཡལ་

ཆས་ག་དང་། །གསང་ག་སས་དང་བརད་བའ་བཞད་དན་དང་། །སབ་དཔན་མཚན་

385རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ།

སགས་གཏན་ཚགས་ཡང་དག་ལས། །ཀན་མཁན་ཆན་པའ་མཛད་བསབས་བས་བ་

མད། །གཞན་ཡང་ཀན་མཁན་ཆན་པའ་དབ་འཇག་འགལ། །ཀང་པར་ཁམ་ཚང་ཞག་

ནང་མཆས་པ་ཉད། །ཕས་ས་མཐང་ཡང་ཅ་བ་བལ་སང་ཞས། །ས་ལ་མཁན་པ་ར་

རས་བདག་ལ་གསངས། །ད་སགས་བད་ཡལ་ཐབ་བསན་སལ་འབད་པའ། །ས་འགར་

མཁས་གབ་རམས་ཀ་ལགས་བཤད་ཀན། །ཕས་ས་རང་མའ་བསན་འཛན་རམས་

ཀས་ན། །ཕ་ཆས་བདག་བཟང་མ་ནས་ཆས་མང་མཆས། །བད་ཡལ་གཞན་ཕགས་

གསར་མ་པ་ཕལ་ཆར། །རང་ཕགས་གཙགས་འཛན་ས་འགར་བསན་པ་དང་། །བསན་

པ་འཛན་ལ་སང་མག་ཆར་བགད་ནས། །ས་སར་ཀ་ཅ་སག་ལ་རམ་ཀན་བལ། །འད་

དང་འད་འདའ་ཟབ་རས་གཞང་ཆན་རམས། །དར་ནས་ཉང་ངའ་མན་ངག་གཙགས་ཆ་

ཚལ། །ཤབ་བར་ཟ་བཞན་རང་བསན་འཛན་རམ་རམས། །ས་འགར་གསང་ཆན་ཀང་

ད་བསལ་ལ་བལ། །ད་སད་ལ་འར་བ་གསལ་ཐར་འདད་རམས། །ཐས་བསམ་ཕགས་

རས་བ་མག་མ་ཚམ་པར། །ཡངས་རགས་ད་མད་འད་ཟར་གསང་རབ་ལ། །བརན་

ནས་ཟབ་དན་དགངས་པ་ཚལ་མཛད་ཀ། །ད་ལར་རལ་དབང་གཉས་པ་བསམ་ཡས་

པའ། །འཆས་སབ་གཉས་ལན་བསན་བཅས་ཡད་བཞན་ནར། །ང་སད་ཚད་མ་གཉས་

ལན་གས་མཚན་དགས། །འག་ཀན་སངས་རས་ས་གཉས་མར་ཐབ་ཤག །འཛམ་གང་

རལ་བསན་ཡངས་ཀ་སང་པའ་བཅད། །མད་སགས་ཟང་འབལ་བད་ཡལ་ཐབ་པའ་

བསན། །བཤད་སབ་ཟང་འབལ་དག་འདན་ས་གཉས་ཀས། །ཡངས་པའ་ནར་འཛན་

ཁན་ཀན་འགངས་གར་ཅག །ད་སད་ནབ་གང་ར་མཚའ་ཕ་རལ་མཐར། །གང་ཁར་

ཆན་པའ་ནའ་ཡར་ཀ་ར། །ཆས་སའ་མཁན་མང་འཛན་པ་རལ་ཁམས་པ། །ཤ་མན་

386 མས་པའ་ཤལ་བཞག་ལས། ཀན་མཁན་ཀང་ཆན་གསང་།

པཛས་བས་པ་དག་ལགས་འཕལ། ། དགའ། ། དགའ། །དགའ། །སར་མང་ལ།།

༈ ཡད་འཕག་ཚགས་ས་བཅད་པའ་ཨན་རལ། །

སབ་སར་གསར་ག་རན་ཐག་ལ་བརས་ཏ། །

དཔད་ལན་སག་མའ་རན་ད་སལ་མཁས་པའ། །

བ་གས་མཚ ངས་མད་ཞབས་ལ་ཕག་འཚལ་ལ། །

ཞས་སན་གང་གཏར་ཆན་འགར་མད་ར་རས་གསངས་པའ།།

རད་བའ་འགལ་པ། ངས་དན་གསལ་བད་རན་ཆན་སན་མ། 387

《པར་བང་སན་ཚག》

༆ །རལ་དང་རལ་སས་མཁས་གབ་ར་མཚ་ཡས། །ལགས་

སལ་སག་ཀན་འཇམས་པའ་སན་ཆན་མཆག །བསལ་མང་

རད་དཀའ་གསང་རབ་རན་པ་ཆ། །དད་མས་པར་ད་བསན་

པའ་དག་ཚགས་ཀས། །ཐབ་བསན་དར་རས་ད་འཛན་སས་

ཆན་རམས། །ཞབས་པད་རག་བརན་དག་འདན་ས་གཉས་

འཕལ། །གང་འདར་ནད་མག་འཁགས་རད་རད་པ་ཞ། །

རགས་ལན་བཞན་ད་བད་དགའ་དཔལ་རལ་ཤག །མཐའ་

ཡས་འག་རམས་མ་འབད་བཞན་ད་ཡང་། །ཚགས་གཉས་

རགས་ཤང་སབ་པ་ཀན་བང་ཞང་། །ས་གསམ་མངན་

གར་གདད་མའ་རལ་ས་ཟན། །མཚན་དཔའ་བརན་པས་

འཇག་རན་གང་བར་ཤག །ཅས་ནམ་སང་བདན་པ་བསན་པའ་རལ་

མཚན་གས་ས།། །།

388

༈ ཡ་ག་ཉ་ཤ་ར་དག་འད་དཔ་ཆ་ཅ་དང་ཅའ་ནང་ད་བཞགས་ན་དཔ་ཆ་ན་ཇ་ལར་

འགམས་ཀང་ཉས་པ་མ་འབང་བར་འཇམ་དཔལ་ར་རད་ལས་གསངས་ས།།

書書書書 號號號號：：：： TI1160

詳細書詳細書詳細書詳細書名名名名：：：：《《《《藏文藏文藏文藏文(寧瑪巴寧瑪巴寧瑪巴寧瑪巴):

大乘寶性論之了義明釋寶燈大乘寶性論之了義明釋寶燈大乘寶性論之了義明釋寶燈大乘寶性論之了義明釋寶燈》》》》

作作作作 者者者者：：：：彌勒菩薩彌勒菩薩彌勒菩薩彌勒菩薩 造論造論造論造論,

遍智龍欽饒絳遍智龍欽饒絳遍智龍欽饒絳遍智龍欽饒絳 (龍欽巴尊者龍欽巴尊者龍欽巴尊者龍欽巴尊者) 註釋註釋註釋註釋

傳傳傳傳 承承承承：：：：藏傳藏傳藏傳藏傳寧瑪巴寧瑪巴寧瑪巴寧瑪巴

提供單提供單提供單提供單位位位位：：：：不丹不丹不丹不丹洛札卡秋洛札卡秋洛札卡秋洛札卡秋寺寺寺寺

NGAGYUR NYINGMA

COLLEGE RESEARCH

DEPARTMENT,

LHODRAK KHARCHHU

DUDJOMLING MONASTERY

提供日提供日提供日提供日期期期期：：：：2015 年年年年 8 月月月月

DEDICATION OF MERIT

May the merit and virtue accrued from this work

adorn Amitabha Buddha’s Pure Land, repay the four great kindnesses above,

and relieve the suffering of those on the three paths below.

May those who see or hear of these efforts generate Bodhi-mind,

spend their lives devoted to the Buddha Dharma, and finally be reborn together in

the Land of Ultimate Bliss. Homage to Amita Buddha!

NAMO AMITABHA

南無阿彌陀佛 《藏文(寧瑪巴)：大乘寶性論之了義明釋寶燈》

財團法人佛陀教育基金會 印贈 台北市杭州南路一段五十五號十一樓

Printed and donated for free distribution by

The Corporate Body of the Buddha Educational Foundation

11F., 55 Hang Chow South Road Sec 1, Taipei, Taiwan, R.O.C.

Tel: 886-2-23951198 , Fax: 886-2-23913415

Email: overseas@budaedu.org Website: http://www.budaedu.org

Mobile Web: m.budaedu.org This book is strictly for free distribution, it is not to be sold.

K$- .0J- :.A- (R?-.A /- .- :2=- o- =?,�5S%- 2+<- 3A- (R$- 0- .$R%?- :)$?- 8,

Printed in Taiwan

5,000 copies; October 2015

TI1160 - 13581