Journal of Integrated SciencesCollege of Interdisciplinary studies

Thammasat UniversityVolume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013)

วารสารสหวทยาการวทยาลยสหวทยาการ

มหาวทยาลยธรรมศาสตรปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556)

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences2 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 3

วารสารสหวทยาการJournal of Integrated Sciences

ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 – กนยายน 2556)Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013)

ISBN: 1685 - 2494

เจาของ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บรรณาธการ ดร.พทยา สวคนธ

คณะกรรมการกลนกรองและประกนคณภาพ

ผชวยศาสตราจารย ดร.พทยา สวคนธ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตรผชวยศาสตราจารย ดร.กนกวรรณ อทองทรพย วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตรผชวยศาสตราจารย ถรวฒน ตนทนส วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตรอาจารย ดร.มาลน คมสภา คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมอาจารย ดร.อษามาศ เสยมภกด คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมอาจารย ดร.เจอจนทร วงศพลกานนท คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง

ออกแบบปก อาจารย บษกร ฮวบแชม

ขอมลทางบรรณานกรม สหวทยาการ : พทยา สวคนธ, (บรรณาธการ) วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556

จ�านวนพมพ 400 เลม

พมพท : นตธรรมการพมพ 76/251-3 หม 15 ต.บางมวง จ.นนทบร 11140 โทร. 0-2403-4567-8, 0-2449-2525, 081-309-5215 E-mail: niti2512@hotmail.com, niti2512@yahoo.co.th

ตดตอกองบรรณาธการ นางสาววลตพร จโนทา นางสาวหฤทยรตน ศรจนทรขา กองบรรณาธการวารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร เลขท 2 ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร จงหวดกรงเทพฯ 10200 โทรศพท 02-613-2861 (ทาพระจนทร) E-mail : kmee2@hotmail.com โทรศพท 054-268-702 (ศนยลาปาง) E-mail : a_walit@hotmail.com

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences4 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 5

สารบญ

บทบรรณาธการ 7

พทยาสวคนธ

บทความวชาการ

การศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา กรณศกษา : 9

ดานสงขร ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

ภทรวดโอฬารวตร

รปแบบการคาของหลวงพระบางในครสตศตวรรษท 19 32

ศวรนเลศภษต

การศกษาเปรยบเทยบอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV 49

กบการพฒนาเศรษฐกจ

สภญญาวงสาโสม

ผบรหารกบความรบผดชอบตอสงคม 77

ดษฎวรธรรมดษฎ

กองทนพฒนาสตรแกไขปญหาความตองการของสตรจรงหรอ 94

เปรมจตตเนาวสยศร

บทความทศนะ ขอคดเหน ภาพทปรากฏ ในวารสาร

เลมน เปนความคดเหนสวนตวของผเขยน บรรณาธการ

และ กองบรรณาธการ ไมจ�าเปนตองเหนพองดวย และไมถอ

เปนความรบผดชอบ ลขสทธเปนของผเขยน และวทยาลย

สหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร การตพมพชอตอง

ไดรบอนญาตจากผเขยน และวทยาลยสหวทยาการโดยตรง

และเปนลายลกษณอกษร

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences6 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 7

บทบรรณาธการ

วารสารฉบบ ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 – กนยายน 2556) เลมน

มบทความทสะทอนแนวคดเชงสหวทยาการหลายชนดวยกน เรมตงแต งานของ

ภทรวด โอฬารวตร ศกษาเรอง การศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-

พมา กรณศกษา : ดานสงขร ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

และงานศกษาของ ศวรน เลศภษต เรอง รปแบบการคาของหลวงพระบางใน

ครสตศตวรรษท 19 สวนงานศกษาของ สภญญา วงสาโสม มการศกษาเรอง

การศกษาเปรยบเทยบอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบการ

พฒนาเศรษฐกจ และดษฎ วรธรรมดษฎ ศกษา ผบรหารกบความรบผดชอบตอ

สงคม และชนสดทาย เปรมจตต เนาวสยศร ไดเขยนงาน กองทนพฒนาสตรแกไข

ปญหาความตองการของสตรจรงหรอ

ทงน วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ถอไดวายงมพนธกจของการทาหนาทบทบาทในการรวบรวมขอมลบทความทาง

วชาการและงานวจย เพอการเผยแพรงานวชาการออกสสาธารณะชน รวมทงการ

สะทอนมมมองและแงคดทเกยวของกบประเดนสถานการณทางสงคมศาสตรใน

เชงสหวทยาการ ตอไป

พทยา สวคนธ

2556

พฒนาการประชาธปไตย

กรณศกษาบรบทการเมองไทยและเมยนมาร

Development of Democratization:

A case study of Thai and Myanmar

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences8 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 9

การศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมากรณศกษา : ดานสงขร

ต�าบลคลองวาฬ อ�าเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธThe effects of economic borders Thailand - Burma Case Study:

Singkorn Pass, Klongwan, Mueang, Prachuap Khiri Khan Province

ภทรวดโอฬารวตร1

บทคดยอ

การศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา กรณศกษา: ดาน

สงขร ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ มวตถประสงคเพอ

ศกษาพฒนาการความสมพนธทางการเมองและเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา ศกษา

ปจจยทกอใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา และศกษาผลกระทบ

ทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา ซงเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative

Research) จากการศกษาพบวา ดานสงขร ไดรบการประกาศเปนจดผอนปรน

ทางการคาเมอ พ.ศ. 2540 และไดเรมดาเนนการคาชายแดนมาจนกระทงปจจบน

รวมระยะเวลา 15 ป ในอดตการคาชายแดนบรเวณดงกลาวมมลคาไมสงนกเมอ

เทยบกบปจจบน ซงจดเปลยนสาคญททาใหเศรษฐกจชายแดนขยายตวเรมตงแต

พ.ศ. 2553 ทมการเสนอยกระดบ “ดานสงขร” เปนจดผานแดนถาวร สงผลให

1 บทความนเปนสวนหนงของภาคนพนธเรอง “การศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา กรณศกษา : ดานสงขร ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ” วทยาลย สหวทยาการ สาขาวชาสหวทยาการอนภมภาคลมแมนาโขงศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยลาปาง

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences10 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 11

มลคาการคาชายแดนเพมสงขนปละไมตากวา 30 ลานบาท สาหรบปจจยทกอให

เกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดน ประกอบดวย 2 ปจจยหลก (ปจจยภายใน

และปจจยภายนอก) โดยแสดงผานนโยบายทางการเมองและเศรษฐกจ รวมทง

แรงกระตนจากสถานการณภายนอก เปนตน จากการพฒนาอยางรวดเรวของ

เมองชายแดนแหงนกอใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนทงทางตรงและ

ทางออม โดยจะกอใหเกดการขยายตวทางการคา การลงทน การทองเทยว รวม

ทงจะเปนเสนทางขนสงสนคาเสนใหมจากแหลงผลตของไทยออกสพมา และเสรม

ระบบการขนสงและการกระจายสนคาในภมภาคตะนาวศรใหมความสมบรณมาก

ยงขน ทงนผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนทเกดขนนนมผลตอความสมพนธทาง

เศรษฐกจระหวางไทยและพมา โดยการศกษาครงนถอเปนแรงผลกสาคญในการ

เปดประตความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางไทยกบพมาในอนาคต

ค�าส�าคญ : ผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดน ไทย พมา

Abstract

The effects of economic borders Thailand-Burma Case Study: Singkorn Pass, Klongwan, Mueang, Prachuap Khiri Khan Province. The objectives were (1) to study the political and economic borders Thailand – Burma (2) to study factors that cause economic impact Thailand-Burma borders (3) to study the economic impact of the Thailand - Burma. A qualitative research was used in this study. The results of the study were as fllows: The Singkorn has been announced as the temporarily permitted area since 1997 and has begun to border trade until now totaling 15 years. In the past the border trade was not very high compared to the present. The turning point of economic growth beginning in 2010 made “Singkorn Pass” a cross border permanently. The value of border trade increased more than 30 million baht per year. The factors that contribute to the economic impact of the border comprise two main factors (internal and external factors) as the political and economic policies and the impulse from the outside. The rapid development of this border town causes economic impact of the border both directly and indirectly. It contributes to the expansion of trade, investment and tourism. Also it will be a freight line from the origin of Thailand to Burma and makes transportation and distribution system in the Tanintharyi Region more complete. The economic impact of the border has an impact on the economic relations between Thailand and Burma. This study is considered to be a major drive in opening the doors of economic relations between Thailand and Burma in the future.

Keywords: The effects of economic border, Thailand, Burma

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences12 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 13

บทน�า

กระแสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community:

AEC) ไดเขามามบทบาทและกาลงขยายอทธพลตอประเทศสมาชกอาเซยนในทก

ประเทศ รวมทงประเทศไทยและพมา การจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนใน

พ.ศ. 2558 จะนามาซงสทธประโยชนในหลายดานจากการกาหนดยทธศาสตร

ในการกาวไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 2 ซงหนงในยทธศาสตรทอาเซยนได

กาหนดไว คอ การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน โดยจะเกดการเคลอนยาย

อยางเสร 5 ดาน คอ การเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน เงนทน และแรงงาน

ฝมออยางเสร ปจจบนพมากาลงเปนประเทศทนาจบตามองในภมภาคอาเซยน

ภายหลงจากการเปดประเทศ 3 เนองดวยทรพยากรธรรมชาตอนอดมสมบรณ ท

สามารถดงดดประเทศตางๆ ใหเขามาทาการคาระหวางประเทศกบพมา และไทย

มภมประเทศทางดานตะวนตกตดตอกบพมาเปนระยะทางยาวประมาณ 2,401

กโลเมตร ครอบคลมพนท 10 จงหวด ไดแก แมฮองสอน เชยงราย เชยงใหม ตาก

กาญจนบร ราชบร เพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร และระนอง ทงนจงหวด

ประจวบครขนธมชายแดนตดตอกบภมภาคตะนาวศร ของพมา ประมาณ 212

กโลเมตร โดยมเทอกเขาตะนาวศรกนระหวางพรมแดนทงสอง ซงนบไดวาเปน

สทธประโยชนทเออตอการทาการคาชายแดนเปนอยางยง

จงหวดประจวบครขนธมดานพรมแดนทสามารถเชอมตอกบทางจงหวด

2 การกาหนดยทธศาสตรการกาวไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนม 4 ดาน คอ (1) การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน (2) การเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง (3) การเปนภมภาคทมการพฒนาทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน (4) การเปนภมภาคทมการบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก

3 กระทรวงการตางประเทศแจงขอมลการเปลยนชอประเทศเมยนมารใหเปนไปตามรฐธรรมนญ ฉบบ ค.ศ. 2008 (พ.ศ.2551) ภายหลงการประชมรฐสภาและจดตงรฐบาลชดใหมขนปกครองประเทศโดยเปลยนจากเดม คอ The Union of Myanmar (สหภาพพมา) เปน The Repub-lic of the Union of Myanmar (สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร) และใช เมยนมาร หรอ พมา เปนชอเรยกภาษาไทยโดยทวไปอยางไมเปนทางการ.

มะรด ภมภาคตะนาวศร 1 แหง คอ “ดานสงขร” ซงเปนชองทางทไทยและพมา

ใชเปนเสนทางผานตดตอกนมาตงแตสมยโบราณโดยเฉพาะในดานการคมนาคม

ตดตอคาขาย “ดานสงขร” มสถานะเปนจดผอนปรนท 14 บรเวณชายแดน

ไทย-พมา โดยเชอมตอระหวางบานไรเครา ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวด

ประจวบครขนธ กบบานมดอง ตาบลทรายขาว จงหวดมะรด ภมภาคตะนาวศร

พมา ตามประกาศฯ ลว.5 ก.ย. 2540 5 ก.พ. 2541 และ 16 ม.ย. 2541 และใน

พ.ศ. 2553 จงหวดประจวบครขนธไดดาเนนการยกระดบจดผอนปรนดานสงขร

ขนเปนจดผานแดนถาวร ซงคณะอนกรรมการพจารณาเปดจดผานแดนไดมมต

เหนชอบในหลกการยกระดบดานสงขรขนเปนจดผานแดนถาวรในการประชม

อนกรรมการเปดจดผานแดนถาวรครงท 1/2553 เมอวนพฤหสบดท 4 พฤศจกายน

25534

การยกฐานะ “ดานสงขร” จากจดผอนปรนทางการคาเปนจดผานแดน

ถาวร (ซงกาลงอยในระหวางการดาเนนการของหนวยงานราชการ) นบเปนปจจย

ทมความสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจชายแดนของจงหวดประจวบครขนธให

สามารถขยายตวและพฒนาเศรษฐกจการคาระหวางประเทศ ซงจะกอใหเกดการ

ขยายตวทางการคา การลงทน กอใหเกดเสนทางการทองเทยวใหม รวมทงจะเปน

เสนทางขนสงสนคาเสนทางใหมจากแหลงผลตของไทยออกสพมา และเสรมให

ระบบการขนสงและการกระจายสนคาในภมภาคตะนาวศร มความสมบรณมาก

ยงขน ทงนประจวบครขนธไดกาหนดใหการเปดดานสงขรเปนจดผานแดนถาวร

เปนยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและการคาชายแดนในชวง พ.ศ. 2554-2558

เพอใหรบตอการเกดขนของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทจะเกดขนใน พ.ศ.

2558

ปจจบน “ดานสงขร” ไดถกใหความสาคญเปนอยางมากจนกลายเปน

ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและการคาชายแดนของจงหวดประจวบครขนธ

4 ททาการปกครองจงหวดประจวบครขนธ, กลมงานความมนคง. (2555). เอกสารการยกระดบจดผอนปรนดานสงขรขนเปนจดผานแดนถาวรจงหวดประจวบครขนธ, พฤศจกายน.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences14 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 15

สงผลใหมลคาการคาชายแดนมแนวโนมปรบตวสงขนตามลาดบ ซงเหนไดชดจาก

มลคาการคารวมผานดานสงขรใน พ.ศ. 2553 โดยมมลคาการคา 3,191,550 บาท

ตอมาเมอมการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและการคาชายแดน กอปร

กบการผลกดนใหเกดการยกระดบดานสงขรเปนดานถาวร จงทาใหมลคาการคา

รวมใน พ.ศ. 2554 สงถง 40,455,752.27 บาท ซงนบวาการเตบโตปรบตวสงขน

อยางกาวกระโดด และใน พ.ศ. 2555 มลคาการคารวม 71,462,308.40 บาท

โดยเพมสงขนอยางตอเนอง และใน พ.ศ. 2556 มลคาการคารวมปรบตวสงขนถง

146,570,393.47 บาท ทงนดวยหลายปจจยททาใหมลคาการนาเขา-สงออกผาน

ดานสงขรโดยรวมเพมสงขนอยางรวดเรว (ดงตารางท 1)

ตารางท 1 แสดงมลคาการน�าเขาและสงออกสนคาผานจดผานแดนสงขร

พ.ศ.2553-2556

รายปมลคาการน�าเขาและสงออกสนคา มลคาการคารวม

(บาท)มลคาการน�าเขา (บาท) มลคาการสงออก (บาท)

2553 1,103,500 2,088,050.00 3,191,550

2554 21,784,849.47 18,670,902.80 40,455,752.27

2555 27,537,556.99 43,924,751.41 71,462,308.40

2556 46,282,924.57 100,287,468.90 146,570,393.47

ทมา : ศนยขอมลเศรษฐกจการคาจงหวด สานกงานพาณชยจงหวดประจวบครขนธ

ทงน “ดานสงขร” กาลงมสถานะเปนจดผานแดนถาวร ซงอาจกอใหเกด

ผลกระทบทางเศรษฐกจตอจงหวดประจวบครขนธในหลายดาน อาท การคา การ

ลงทน และการทองเทยว เปนตน ดงนนจงมการศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจ

ชายแดนไทย-พมา กรณศกษา : ดานสงขร ขนโดยพจารณาจากพฒนาการความ

สมพนธทางการเมองและเศรษฐกจชายแดน ตงแตในอดตถงปจจบน รวมทงปจจย

ทางเศรษฐกจและผลพวงจากนโยบายการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐและ

ความรวมมอของภาคเอกชนทมเปาประสงคเดยวกนในการมงพฒนาเศรษฐกจ

และการคาชายแดนบรเวณชายแดนไทย-พมาทง 5 แหง5 (ซงไมนบรวมทไดมการ

เปดเปนดานถาวรแลว) ทงนเพอพฒนาเศรษฐกจ การคา การลงทน และการทอง

เทยว อานวยความสะดวกในการเดนทางและการสงเสรมความสมพนธและความ

รวมมอระหวางกนมากขน โดยการศกษาครงนถอเปนแรงผลกใหมการเปดประต

ความสมพนธทางเศรษฐกจของไทยและพมาในอนาคต ดงนนคาถามทใชในการ

วจยครงน คอ ผลกระทบทางเศรษฐกจภายหลงการเปดจดผานแดนไทย-พมา สง

ผลตอการพฒนาเมองชายแดนหรอไม อยางไร

วตถประสงคของการศกษา

1. ศกษาพฒนาการความสมพนธทางการเมองและเศรษฐกจชายแดน

ไทย-พมา

2. ศกษาปจจยทกอใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา

3. ศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา

5 การพจารณาเปดจดผานแดนใหม จานวน 5 แหง ไดแก (1) พนารอน-ทก (2) สงขร-มดอง (3) เจดยสามองค-พญาตองซ (4) กวผาวอก-โปงปาจน (5) หวยตนนน-แมแจะ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences16 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 17

แนวคดทเกยวของ

แนวคดเกยวกบการคาชายแดน6

การคาชายแดนเปนการคาทเกดขนจากการไหลของสนคาและบรการขาม

ระหวางพรมแดนของประเทศ (อยางถกกฎหมาย) ซงการคาชายแดนจะเกดขน

จากความแตกตางของราคาระหวางสนคาของ 2 ประเทศทมพรมแดนตดตอกน

อนสบเนองมาจากอตราภาษทแตกตางกนตวอยางทเหนไดชดคอ กรณของสรา

และยาสบ ซงการซอขายจะมจานวนไมมากนก (ในระดบทสามารถแบกขนขาม

ผานแดนได) ดวยเหตนในดานหนงการคาชายแดนอาจจะมองไดวาเปนการแลก

เปลยนทเกดขนในลกษณะเหมอนเปนการสงออกและนาเขา ดงนนการสรางตลาด

การคาชายแดนจงเปนเสมอนการทาใหการคาตามแนวพรมแดนมการขยายตว

มากขน

การคาชายแดนม2ลกษณะ7คอการคาในระบบและการคานอกระบบ

1. การคาในระบบ คอ การคาทผานชองทางทถกตอง มการเสยภาษ เสย

คาผานดานของแตละประเทศตามกฎหมาย หรอมการยกเวนในบางสงบางอยาง

ทเปนการคาเลกๆนอยๆ

2. การคานอกระบบ คอ การคาทไมอยภายใตกฎหมาย หรอการคาทผด

กฎหมาย เชน การลกลอบขนสนคาขามแดน รวมทงการคาขายผานชองทางอนๆ

ทไมใชชองทางทมไวสาหรบผานอยางเปนทางการ โดยทชายแดนของประเทศนน

มระยะทางทยากลาบากตอการควบคมดแลตลอดแนว เพราะฉะนนการคานอก

ระบบนมกจะเกดขนไดเสมอๆ และกมมากกวาการคาในระบบ หรออาจเกดขน

จากความตงใจทจะหลกเลยงกฎหมายของผประกอบการหรอผคาขายทชายแดน

6 นพรตน วงศวทยาพาณชย จตรา โรจนประเสรฐกล และเสรมสทธ สรอยสอดศร. (2554). รายงานวจยฉบบสมบรณ “โครงการการพฒนาตลาดการคาชายแดนไทยกรณศกษาตลาดโรงเกลอ จงหวดสระแกว”, น.14-15.

7 ประสงค สนศร. (2535). ปาฐกถาพเศษ เรอง “นโยบายการคาชายแดน” ใน การคาชายแดน.จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สถาบนเอเชยศกษา, น.6.

แนวคดเกยวกบชายแดน8

ชายแดนหรอเขตแดน หมายถง บรเวณทรฐสามารถใชอานาจอธปไตย

ตามหลกกฎหมายระหวางประเทศ ซงไดมการแบงเขตแดนนน ปจจบนนยมใช

ภมประเทศทเหนเดนชดหรอภมประเทศทเปนอปสรรคธรรมชาตเปนเสนแบง

เขตแดนโดยเฉพาะภเขาและแมนาซงหลกการภเขาแบงเขตแดนนนนยมใชสนปน

นา (Watershed)9 โดยใชทศทางการไหลของนาเปนตวกาหนดความยตธรรมกรณ

ใชแมนาเปนเสนแบงเขตแดนนยมใชรองนาลก (Thalweg)10 เปนจดแบงเขตแดน

แนวคดความรวมมอการพฒนาตามแนวชายแดน11

ภมภาคขามพรมแดน (Cross border region: CBR) หมายถง หนวยของ

พนทซงประกอบดวยหนวยพนททระดบภมภาคทตดตอกนจาก 2 ประเทศหรอ

มากกวา ซงความใกลชดทางภมศาสตรและการพงพาซงกนและกนทาใหการคา

ขยายตวอยางตอเนองในชวงทผานมาทงในระดบภมภาคและระดบอนภมภาคเวน

แตประเทศสมาชกไดหามกจกรรมทางการคาขามพรมแดน เนองจากเหตผลดาน

การเมองความมนคงหรอเศรษฐกจภมภาคขามพรมแดน จะสรางความไดเปรยบ

เชงแขงขนโดยการใชประโยชนจากการพงพาซงกนและกนระหวางแหลงผลตตางๆ

เชน โครงการพฒนาสามเหลยมเศรษฐกจสงคโปร-ยะโฮร-เรยว (SIJORI Growth

Triangle)

การมปฏสมพนธขามพรมแดนออกไดเปน 4 ระดบคอ พนทชายแดนทไมร

จกกน (Alienated borderlands) ประเทศเพอนบานยอมรบวามพนทชายแดน

รวมกน (Co-existent borderlands) พนทชายแดนทมการพงพาซงกนและกน

8 ภาณรงส เดอนโฮง. (2550). “การศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวจงหวดมกดาหารใหเปนเมองทองเทยวชายแดน”, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, น.18.

9 สนปนนา (Watershed) คอ แนวสนเขาทแบงใหนาไหลลาดลงเขาทง 2 ฟากของแนวเขา.10 รองนาลก (Thalweg) คอ จดกงกลางทลกทสดของรองนา.11 เชญ ไกรนรา. (2555). “การศกษาการพฒนาและการบรหารจดการเขตเศรษฐกจพเศษชายแดน

ในตางประเทศ”, สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกพฒนาเศรษฐกจและสงคมภาคกลาง, น.1-2.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences18 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 19

(Interdependent borderlands) และพนทชายแดนทมการบรณาการจนเปน

พนทเดยวกน (Integrated borderlands)

พฒนาการความสมพนธทางการเมองและเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา

จากการศกษาถงพฒนาการความสมพนธทางการเมองและเศรษฐกจของ

ดานสงขร พบวา ภาพรวมสถานการณชายแดนไทย-พมา บรเวณดานสงขรเมอ

ประมาณ 15 ปทแลว คอ ตงแต พ.ศ. 2541-2556 ไทยและเพอนบาน (พมา) ไม

เคยมปญหากระทบกระทงกนมากอน (ทงปญหาภายในและภายนอก) เทาททราบ

กนดวารปแบบการปกครองของพมานน เปนแบบ 7 รฐ 7 ภาค กลาวคอ 7 รฐ (รฐ

คะฉน รฐคะยา รฐกระเหรยง รฐฉาน รฐชน รฐมอญ และรฐยะไข) ซงประชากร

สวนใหญเปนชนกลมนอย ซงในรฐเหลานจะเปนพนททมปญหาของความขดแยง

และ 7 ภาค (ภาคตะนาวศร ภาคหงสาวด ภาคมณฑะเลย ภาคมาเกว ภาคยางกง

ภาคสะกาย ภาคอระวด) ซงประชากรสวนใหญเปนกลมชาตพนธพมาหรอพมาแท

นนเอง และในพนทเหลานจะมรฐบาลกลางของทองถนทมอทธพลและควบคม

ปญหาตางๆอย จงไมพบวาเกดปญหากระทบกระทงกนขน แตลกๆแลวอาจม

ปญหาขดแยงกนเลกๆนอยๆ แตอยภายใตการควบคมดแลจากรฐบาลกลางของ

พมา ดงนนจงไมพบปญหาชนกลมนอยในภมภาคตะนาวศรของสหภาพพมา ซง

ถาแบงเมองในภมภาคตะนาวศรนนม 3 เมองหลก คอ ทวาย มะรด และเกาะ

สอง ซงเมองชายแดนเหลานลวนมพรมแดนทตดกบไทยทงสน โดยเมองทวาย

มพรมแดนตดกบจงหวดกาญจนบรของไทย ซงทวายถอเปนเมองเอกโดยถกใช

เปนเมองราชการ มศนยราชการจานวนมาก ในสวนของเมองมะรดถอเปนเมอง

ทาทางการคา มความสาคญทางเศรษฐกจในภมภาคตะนาวศรโดยมพรมแดนตด

กบจงหวดประจวบครขนธของไทย และเมองเกาะสองถอวาเปนเมองชายแดนของ

ภมภาคตะนาวศรซงมพรมแดนตดกบจงหวดระนองของไทย

ทงนจดผอนปรนทางการคาดานสงขรนนเปนดานพรมแดนทเชอมระหวาง

คมไรเครา บานดานสงขร ตาบลคลองวาฬ อาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

กบบานมดอง จงหวดมะรด ภาคตะนาวศร ของพมา อยางไรกตามในสวนของดาน

สงขรนนเปนดานชายแดนทไมเคยมปญหาเรองการสรบของชนกลมนอยและไมม

การกระทบทงกนระหวางสองรฐ (รฐไทยและพมา) มาตงแตอดตจนถงปจจบน ถง

แมวาอาจจะมปญหากนบางเลกๆนอยๆแตอยในระดบทสามารถเจรจากนได จง

ไมมการทาสงครามกนดงแนวชายแดนไทย-กมพชา (กรณเขาพระวหาร)

ดานสถานการณความมนคงในพนทถอวาสงบ เรยบรอย ไมปรากฏ

เหตคกคามดวยกาลงตออธปไตยและสถานการณการสรบตามแนวชายแดน

ประจวบครขนธ กองทพทหารรฐบาลพมาสามารถวางกาลงตามแนวชายแดนได

เกอบตลอด ตงแต พ.ศ. 2538 ไมมการสรบระหวางทหารพมากบกองกาลงชนก

ลมนอย โดยปกตมการควบคมการเขาออกรวมกนของหนวยความมนคงในพนททง

ฝายไทยและพมาอยางเขมงวด และจากปญหาเสนเขตแดนไมชดเจนนน ปรากฏ

วาในชวงเวลาทผานมาไมมการกระทบกระทงกนแตอยางใด12 ซงจากปญหาดง

กลาวกอปรกบความสมพนธในระดบทองถนเปนไปไดดวยดและมการดาเนนการ

ระหวางกนอยางตอเนอง ดงนนพนทชายแดนสงขรจดไดวาเปนพนทสงบ (พนท

สเขยว) ซงสงผลใหเกดการสรางความสมพนธอนดระหวางเมองชายแดนทงสอง

(สงขร-มะรด) จดอยในระดบด จงไมกระทบตอการเปดเปนจดผานแดนถาวรอยาง

แนนอน

จงหวดประจวบครขนธไดกาหนดใหมการยกระดบดานสงขรเปนจดผาน

แดนถาวร (ซงกาลงอยในระหวางการดาเนนการของหนวยงานราชการ) โดย

กาหนดเปนยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและการคาชายแดนชวง พ.ศ. 2554-

2558 เพอใหสอดรบตอการเกดขนของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทจะ

เกดขนใน พ.ศ. 2558 จะเหนไดวา ดานสงขรกาลงกลายเปน “ประตสพมา” และ

มการปรบปรงโครงสรางพนฐาน รวมทงการกอสราง ททาการของหนวยราชการ

ตางๆ อาท ททาการตรวจคนเขาเมองประจวบครขนธ และสานกงานศลกากร

12 ททาการปกครองจงหวดประจวบครขนธ, กลมงานความมนคง. (2555). “เอกสารการยกระดบจดผอนปรนทางการคาดานสงขรเปนจดผานแดนถาวร”, พฤศจกายน.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences20 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 21

บรเวณดานสงขรแหงใหม เพอรองรบตอการขยายตวของการคาชายแดนทเพม

ขนอยางรวดเรว

อยางไรกตามจดผอนปรนทางการคาดานสงขร เปนดานชายแดนไทย-พมา

เพยงแหงเดยวในจงหวดประจวบครขนธทสามารถเดนทางตดตอระหวางพรมแดน

ไดอยางสะดวก อกทงกอใหเกดกจกรรมทางเศรษฐกจชายแดน ผานการปฏสมพนธ

ขามพรมแดนของประชาชนทงสองรฐ โดยการคาชายแดนเมอ พ.ศ.2556 เรมขยาย

ตวมการซอขายกนยางตอเนองและมแนวโนมวาจะเพมสงขนตามลาดบ โดยสนคา

สวนใหญยงคงเฟอรนเจอรไม อญมณ กลวยไมและของปา เปนตน ทยงสรางราย

ไดและสรางชอเสยงใหแกดานสงขรเสมอมา สาหรบสนคาอปโภคบรโภคอนๆ สวน

ใหญจะจาหนายใหแกชาวพมาทมาจากเมองมะรด เพอซอไปจาหนายตอยงหมบาน

ของตนอกทอดหนง เนองจากวาความตองการซอของสนคาอปโภคบรโภคในพมา

นนสงมาก และพมาเองไมสามารถผลตไดเพยงพอตอความตองการ อกทงมความ

เชอมนในคณภาพสนคาไทย จงไดนาเขาสนคาจากไทย (ตามแนวชายแดน) อยาง

ตอเนอง ซงสรางมลคาการคาชายแดนใหแกจงหวดประจวบครขนธเรอยมา อกทง

กอใหเกดการจางงานในพนทมากขน ดวยเงนทนหมนเวยนทแพรสะพดเขามายง

ดานสงขรอยางตอเนอง สงผลใหคนในพนทมความเปนอยทดขนตามลาดบ กอให

เกดการพฒนาพนทการคาบรเวณดงกลาวใหเปนมาตรฐานเดยวกน ทงนเพอความ

เปนระเบยบเรยบรอยและอานวยความสะดวกแกนกทองเทยว

สถานการณการคาชายแดนไทย-พมา ณ จดผอนปรนทางการคาดานสงขร

การคาตามแนวชายแดน ณ ดานสงขร ไดดาเนนมาเปนระยะเวลายาวนาน

นบตงแตมการเปดจดผอนปรนทางการคาใน พ.ศ. 2540 จวบจนถงปจจบน ซง

ในชวงแรกนนซงมลคาการคายงไมชดเจนนก อยางไรกตามมลคาการคาชายแดน

ณ ดานสงขร มพฒนาการทดขนตามลาดบ จากการศกษาพบวา ภาพรวมการคา

ชายแดนไทย-พมา ณ ดานสงขร ในชวงแรก พ.ศ. 2553 มมลคารวม 3.19 ลาน

บาท และในปถดมามลคาการคาชายแดนไดเพมสงขน และมแนวโนมปรบตวสง

ขนตามลาดบ ซงแปรผนตามอปสงคและอปทานของพมาและไทย ทาใหการซอ

ขายโดยรวมถอวาคกคกมาก สงเกตไดจากมลคาสนคานาเขาและสงออกในชวง

พ.ศ. 2554-255613 ซงสนคานาเขาหลก ไดแก เศษไม ไมไผ ไมหวาย โค-กระบอ

และถานไม โดยมลคาการนาเขาของไทยเพมสงขนเรอยๆ ตลอดระยะเวลา 4 ป

ทผานมา สวนสนคาสงออกหลก ไดแก สงกอสรางตางๆ (ปนซเมนต ปลอกบอ

อฐ เฌอราบอรด กระเบอง) นามนเชอเพลง (นามนดเซล) และรถจกรยานยนต ม

แนวโนมเพมสงขน โดยพบวาไทยไดดลการคาจากพมาอยมาก สงเกตไดจากมลคา

สนคาสงออกของไทยทสามารถไตระดบขนเรอยๆ ซงสวนหนงมาจากการกาหนด

ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและการคาชายแดนในชวง พ.ศ. 2554-2558 ของ

จงหวดประจวบครขนธ ทหนมาใหความสาคญกบการคาชายแดนมากยงขน

ปจจยทกอใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา

มการพจารณาไดจากปจจยภายในและปจจยภายนอก อาท นโยบายการ

สนบสนนจากภาครฐและภาคสวนตางๆ รวมทงสถานการณแวดลอมภายในพนท

เปนตน จากการศกษาพบวา ผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา ทเกด

ขนลวนมมลเหตจากหลายปจจยเขามาเกยวของ ทงปจจยภายในและภายนอก

เองทเปนแรงกระตนใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนทงดานบวกและดาน

ลบ โดยปจจยภายใน นนแสดงอยในรปนโยบายทางการเมองและเศรษฐกจ ดง

จะเหนไดจากนโยบายทางเศรษฐกจตงแตปลายรฐบาลอภสทธ เวชชาชวะ (พ.ศ.

2553) ทใหความสาคญในการพฒนาความสมพนธกบประเทศเพอนบานในทก

มตและทกระดบ ภายใตกรอบนโยบายการตางประเทศและเศรษฐกจระหวาง

ประเทศ และในยครฐบาลยงลกษณ ชนวตร (พ.ศ.2554-2556) ทไดฟนฟความ

สมพนธและพฒนาความรวมมอกบประเทศเพอนบานและนานาประเทศ โดยเนน

การแกไขปญหากระทบกระทงตามแนวพรมแดนผานกระบวนการทางการทตบน

พนฐานของสนธสญญาและกฎหมายทเกยวของ ทงนไดใหความสาคญตอจงหวด

13 สานกงานพาณชยจงหวดประจวบครขนธ. (2555). ดานสงขร ประตสเมยนมาร.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences22 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 23

ชายแดน เพอสงเสรมการคาการตลาด การลงทน การจางงาน และการใชวตถดบ

จากประเทศเพอนบาน ซงเปนการใชประโยชนจากความเชอมโยงดานคมนาคม

ขนสงของภมภาคอาเซยน

นอกจากน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทง 2 ฉบบ (ฉบบท

10 และ11) ทใหความสาคญกบยทธศาสตรการสรางความเชอมโยงกบประเทศ

ในภมภาคเพอความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมภายใตเปาหมายสาคญในดาน

การคาและการลงทนในภมภาคบนพนฐานของผลประโยชนและความมนคงรวม

กน ทงนไดใหความสาคญกบการพฒนาเขตเศรษฐกจชายแดนและเมองชายแดน

ใหมบทบาทการเปนประตเชอมโยงเศรษฐกจกบประเทศเพอนบาน ทงในพนท

เศรษฐกจชายแดนทมการพฒนาอยางตอเนองและพนทใหม โดยเฉพาะการพฒนา

ระบบคมนาคมขนสง ระบบโลจสตกส ใหไดมาตรฐาน รวมทงการเพมมลคาการ

คาชายแดนและการลงทนโดยตรงของไทยในกลมประเทศเพอนบานใหขยายตว

เพมขนรอยละ15 และรอยละ10 ตอป

และในสวนของแผนยทธศาสตรกระทรวงมหาดไทยทง 2 แผน (พ.ศ. 2555-

2559 และ พ.ศ.2556-2561) ทสามารถนามาประยกตใชในดานความมนคงได และ

ยงมในประเดนกรอบความรวมมอตางๆ จากการมสวนรวมของภาครฐและภาค

เอกชน อาท ความรวมมอดานการคาการลงทน และการพฒนาโครงสรางพนฐาน

(Infrastructure) เปนตน ทงนประเทศไทยและสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

มความรวมมอภายใตกลไกทวภาค 6 กลไกสาคญ กลาวคอ คณะกรรมาธการรวม

ไทย-พมา (JC) คณะกรรมการเขตแดนไทย-พมา (JBC) คณะกรรมการสารวจรวม

ทางเทคนคไทย-พมา คณะกรรมการชายแดนสวนภมภาคไทย-พมา (RBC) คณะ

กรรมการชายแดนสวนทองถนไทย-พมา (TBC) และคณะกรรมาธการรวมทางการ

คาไทย-พมา (JTC) และในสวนของผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) นบวาเปน

ปจจยภายในทสาคญอกประเดนหนงทสามารถนามาพจารณาถงผลกระทบทาง

เศรษฐกจชายแดน ดานสงขร ทเกดขนนบตงแตมการเปดจดผอนปรนทางการ

คาขนสามารถใชเปนแนวทางประกอบการศกษาถงผลกระทบทางเศรษฐกจภาย

หลงการเปดจดผานแดนถาวรสงขร นอกจากนยงมประเดนดานความมนคง ดาน

เศรษฐกจ สถานการณทางการเมองของพมา รวมทงกฎระเบยบ/ขอบงคบตางๆ

ของทงสองประเทศดวย

ในสวนของความมนคงนนสวนใหญมกเกดจากปญหาเสนเขตแดนระหวาง

ประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน ซงไดสงผลกระทบตอการพฒนาพนทชายแดน

โดยเฉพาะจดผานแดน เปนตน นอกจากนยงมประเดนทางการเมองของพมาเขามา

เกยวของ ซงเปนเรองภายในของประเทศนน อยางการเปลยนแปลงทางการเมอง

ของพมาใน พ.ศ. 2555 ทนามาซงความนาเชอถอในสายตาของนานาประเทศถง

ความเจรญกาวหนาในการปฏรปตามแนวทางประชาธปไตย ทงยงมสวนผลกดน

การเตบโตทางเศรษฐกจของพมาดวย

ในดานเศรษฐกจนนสามารถพจารณาไดจากการดาเนนนโยบายเศรษฐกจ

ของการคาของพมา ทมการเปลยนมาใช “ระบบเศรษฐกจแบบกลไกตลาด” ทงน

ไดเปดประเทศใหมการคาเพมมากยงขน และอนญาตใหมการคาชายแดนสาหรบ

สนคาบางประเภทไดตามระเบยบขอบงคบทรฐบาลเปนผกาหนด อนญาตใหตาง

ชาตเขาไปสมปทานและรวมลงทนกบบรษทพมาได นอกจากนยงมการออกกฎ

ระเบยบ/ขอบงคบตางๆ ซงเปนอปสรรคตอการคา อาท กฎระเบยบทางการคา

มาตรการนาเขา-สงออก ขอจากดทางการคาของไทย (การนาเขาสนคาจากพมา

อาท นามนปาลมดบ ผลปาลมนามน ไมแปรรปและยางพารา)

นอกจากนการพจารณาถงปจจยภายนอกรวมดวย โดยปจจยภายนอกนน

มสวนสาคญในการกระตนการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจชายแดนโดยรอบดาน

สงขรใหเตบโตหรอชะงกได โดยในความรวมมอกรอบ ACMECS นนเกดขนภาย

ใตการพฒนาเศรษฐกจทกาวตามกนของกลมประเทศ CLMV ทยงมความแตกตาง

ในดานเศรษฐกจในดานตางๆ ทงนไทยและพมามความรวมมอกน 4 สาขา ไดแก

การทองเทยว อตสาหกรรม พลงงาน เกษตรกรรม เปนตน นอกจากนยงมประเดน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนและโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมทวาย

เขามาเกยวของอกดวย ซงในประเดนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนนเกดขนภาย

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences24 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 25

ใต 4 เปาหมายสาคญ กลาวคอ การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน การเปน

ภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง การเปนภมภาคทมการพฒนาทาง

เศรษฐกจทเทาเทยมกน และการเปนภมภาคทมการบรณาการเขากบเศรษฐกจ

โลก ซงการเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกนจะเกดการเคลอนยายอยางเสร 5

ดาน คอ การเคลอนยายของสนคา บรการ การลงทน เงนทน และแรงงานฝมอ

อยางเสร ซงการเคลอนยายอยางเสร 5 ดานนนมผลตอผลกระทบทางเศรษฐกจท

จะเกดขนกบดานสงขร โดยเฉพาะดานแรงงาน สนคา และการลงทน โดยจะเกด

ทงผลดและผลเสย

สาหรบโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมทวาย นนถอวาม

ผลกระทบตอดานสงขรทางออม โดยในบรเวณโครงการทาเรอนาลกทวาย มเขต

ตดตอทใกลกบดานถาวร พนารอน จงหวดกาญจนบร ซงอยตรงขามกบดานทก

จงหวดทวาย พมา โดยจะเออประโยชนใหเกดการคาการลงทน แตอยางไรกตาม

จะไมกระทบตอเศรษฐกจชายแดนฯดานสงขรมากนก ถงแมวาการเดนทางไปยง

โครงการทวายจะสามารถเดนทางผานชองสงขรและจงหวดมะรด สจงหวดทวาย

ซงอาจสงผลตอการคาชายแดนดานสงขรได แตดวยอปสรรคดานการเดนทางท

ตองใชเวลาทนานกวา เนองจากเสนทางดงกลาวยงไมสะดวกนกและมระยะทาง

ทไกลกวา ทงนปจจยภายในและภายนอกทไดกลาวถงนนลวนสงผลกระทบทาง

เศรษฐกจชายแดนไทย-พมา ทงสน ทงทางตรงและทางออม

ผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดนไทย-พมา กรณศกษา : ดานสงขร

ภาพรวมของผลกระทบทางเศรษฐกจทจะเกดขน พจารณาจากมมมอง 2

ดาน คอ ผลกระทบทางเศรษฐกจดานบวกและดานลบ ดงน

1. ผลกระทบทางเศรษฐกจดานบวก ไดแก การคา การลงทน การขนสง

และการทองเทยว เปนตน

ดานการคา เมอมการเปดดานถาวรใน พ.ศ. 2558 จะสงผลใหการคา

ชายแดนไทย-พมาขยายตวเพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงสนคาอปโภคบรโภค

เครองอานวยความสะดวกตางๆชาวพมายงมความตองการสง เนองจากจะเกด

การขยายตวของชมชน ตลอดจนการขยายตวทางการคาการลงทนจากจงหวด

ประจวบครขนธไปส เมองมะรด โดยเฉพาะอยางยงผลผลตทางการประมง

การเกษตร ซงคาดการณวา จะมมลคาไมตากวาเดอนละ 3,000 ลานบาท หรอป

ละ 36,000 ลานบาท นอกจากนในธรกจเฟอรนเจอรไมของกลมวสาหกจชมชนม

โอกาสทจะเตบโตขนและสามารถเพมมลคาสนคาไดมากยงขน ซงเออตอการคา

ชายแดน โดยทาใหมลคาการคาชายแดนเพมสงขนประมาณ 2-3 เทา

ดานการลงทน ผประกอบการในธรกจอตสาหกรรมหองเยน เรมมการเต

รยมการเพอเขามาลงทนในพนทโดยรอบดานสงขรแลว โดยมซอขายทดนบรเวณ

ดงกลาว เพอใชสรางหองเยนรองรบการนาเขาสนคาจาพวกอาหารทะเลจากเมอง

มะรดทมแนวโนมเพมสงขน ทงนธรกจทองถนจะไดรบประโยชนจากการเปดจด

ผานแดนถาวรมากทสด โดยสามารถสรางรายไดใหแกทองถนมากยงขน ทงจาก

การคาขายสนคา การเขามาลงทนในทองถน สงผลใหแรงงาน (ทงชาวไทยแทและ

ไทยพลดถน) ในทองถนมรายไดทเพมมากขนและมชวตความเปนอยทดขน เหนได

จาก GPP ทไดจากแรงงานทเคลอนยายเขามาทางานในโรงงานอตสาหกรรมตางๆ

ภายในจงหวดประจวบครขนธ โดยโครงสรางเศรษฐกจของจงหวดประจวบครขนธ

3 อนดบแรก ไดแก สาขาอตสาหกรรม สาขาการเกษตร และสาขาการคาสง-การ

คาปลก

ดานการขนสง ผประกอบการประมงในพมาสามารถใชเสนทางผานดาน

สงขรในการกระจายสนคาอาหารทะเลจากจงหวดมะรดสจงหวดประจวบครขนธ

หรอเขาสมหาชย จงหวดสมทรสาคร โดยจะชวยประหยดตนทนคาขนสงและลด

ระยะเวลาจากเดมลง 6 ชวโมงเทานน จงหวดมะรด พมา ไดสงออกอาหารทะเล

เขามาแปรรปในจงหวดประจวบครขนธจานวนมาก มการเชอมโยง 2 คาบสมทร

(อาวไทยและทะเลอนดามน) ดวยระยะทาง 220 กโลเมตร จะใชเวลาเดนทาง

3 ชวโมงเทานน ซงจะทาใหเกดการเชอมโยงระบบขนสงและโลจสตกสระหวาง

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences26 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 27

จงหวดประจวบครขนธและเมองมะรดเขาดวยกน14 ซงเออประโยชนตอการจดสง

สนคา การเกษตร และการประมง เปนตน

ดานการทองเทยว มการเชอมโยงการทองเทยวเสนทางหวหน-ประจวบฯ-

ดานสงขร-มดอง-มะรด ได ซงชองสงขรเปนชองทางประวตศาสตร เปนทนาสนใจ

ทองเทยวเชงประวตศาสตรและเปนการทองเทยวทสามารถเชอมโยงระหวางอาว

ไทยกบอนดามนไดโดยสะดวกและรวดเรว ทงนมะรดยงเปนเมองทมแหลงทอง

เทยวทางทะเลมากกวา 800 เกาะ ซงยงสวยงามและบรสทธ

2. ผลกระทบทางเศรษฐกจดานลบ เมอมการเปดดานถาวรนนจะนามา

ซงมปญหาตางๆจานวนมาก ดงน

ปญหาการเลยงภาษ ผประกอบการอาจหลกเลยงภาษโดยการอางวถชวต

ชายแดนและกลาวหาขาราชการเรยกรบผลประโยชน อกทงอาจเกดปญหาเรองผ

มอทธพลระดบพนทถงระดบชาต อดตขาราชการและนกการเมอง ดาเนนธรกจท

แทรกแซงกดดนการปฏบตงานของเจาหนาท นอกจากนอาจพบวามการดาเนนการ

ใดๆตามแนวชายแดนอาจถกประเทศเพอนบานขมขและใชมาตรการกดดน ทาให

เกดผลกระทบกบการลงทนและเศรษฐกจของไทย

การเคลอนยายแรงงานอยางเสร ใน พ.ศ. 2558 มการเปดประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) อยางเปนทางการ ซงหนงในกลไกขบเคลอนของ

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) คอ การเคลอนยายแรงงานอยางเสร ซงอาจเกด

ปญหาตางๆตามมาได อาท ปญหาอาชญากรรม ยาเสพตด รวมทงโรคตดตอตางๆ

(โรคเทาชาง) เปนตน ซงปญหาเหลานจะสงผลเสยตอพนทชายแดนและจงหวด

ประจวบครขนธได มแรงงานพมาเดนทางเขามาทางานในจงหวดประจวบครขนธ

โดยกระจายตวทวจงหวด ซงแรงงานเหลานไดกอปญหาขน เชน การสญจรทาง

บกทไมเปนระเบยบและไมเคารพกฎของไทย นามาซงอบตเหตทางถนนได ทงน

การเคลอนยายแรงงานอยางเสรนนจะทาใหประชากรในบรเวณดานสงขรรวมถง

14 ททาการปกครองจงหวดประจวบครขนธ, กลมงานความมนคง. (2555). “การยกระดบจดผอนปรนทางการคาดานสงขรเปนจดผานแดนถาวร”.

ภายในจงหวดเพมสงขน ซงอาจสงผลใหเกดการขาดแคลนสนคาประเภทอปโภค

บรโภคได เนองจากมความตองการซอทเพมขน

ทงนการพฒนาอยางรวดเรวของดานสงขรนน กอใหเกดผลกระทบตามมา

หลายดาน อาท ดานเศรษฐกจ ความมนคง และสงคม เปนตน โดยทเหนไดชดเจน

ทสดคอผลกระทบทางเศรษฐกจ ซงมทงสองดาน กลาวคอ การพฒนาอยางรวดเรว

ของดานสงขร ทจะทาใหคนไทยในชมชนมรายไดเพมขนจากการคาชายแดนและ

การจางงานทมากขน ขณะเดยวกนพบวามการแยงงานระหวางชาวไทยและพมา

ดวย หากมการเปดดานถาวรแลวจะทาใหผประกอบการเฟอรนเจอรไมตองรบ

ภาระคาแรงงานทเพมขน 1-2 เทา (คาแรงและคาขนสงไม) ซงการจางงานของ

กลมวสาหกจดานสงขรเฟอรนเจอรไมสวนใหญจะเปนแรงงานพมาถงรอยละ 70

จะมแรงงานไทยบางประปลาย นอกจากนอาจมการหลกเลยงการเสยภาษและ

ลกลอบขนสนคาผดกฎหมาย

จะเหนไดวาผลกระทบทอาจเกดขนไมไดมแตเพยงดานเศรษฐกจเพยงดาน

เดยว ทวายงมดานความมนคงและสงคมรวมดวย ซงผลกระทบในดานความมนคง

ไดแก ความปลอดภยตอชวต ทรพยสน การลกลอบกระทาสงผดกฎหมายและการ

จดระเบยบพนทชายแดน เปนตน เทาททราบกนดวาเมองชายแดนนนมทงสงเรา

และสงกระตนมากมายทนามาซงปญหาตางๆทควบคกบการพฒนาเศรษฐกจ

ของเมองชายแดน อาท ปญหายาเสพตด การลกลอบเขาเมองอยางผดกฎหมาย

อาชญากรรม เปนตน

แนวโนมการพฒนาเศรษฐกจชายแดน ดานสงขร

สาหรบแนวโนมการพฒนาเศรษฐกจชายแดน ดานสงขร มความสาคญ

ดานการลงทนในดานตางๆ เปนหลก อาท ดานการคา อตสาหกรรมประเภท

ตางๆ ดานการพฒนาสาธารณปโภค ในรปแบบรวมลงทน (Joint Venture) ทงน

ในอนาคตอาจมโครงการแลกเปลยนวฒนธรรมกบประเทศเพอนบาน ซงจะสงผล

ดตอความสมพนธระหวางประเทศและความมนคงตามแนวชายแดน นอกจากน

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences28 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 29

ยงมการพดคย เจรจา และรวมตกลงทาบนทกความเขาใจ (Memorandum Of

Understanding : MOU) ระหวางหนวยงานทเกยวของของไทยและพมา ซงสวน

จะเปนสวนของภาคเอกชน เชน ประธานหอการคาจงหวด ประธานอตสาหกรรม

จงหวด เปนตน และยงมผวาราชการจงหวดและมขมนตรเปนตวแทนทองถนของ

ทงสองฝาย ทงนมการสงเสรมและกระชบความสมพนธโดยการสถาปนาความ

สมพนธเมองพเมองนอง (Sister City) ระหวางมะรด-ประจวบครขนธ ภายใต

วตถประสงคหลกในการแสวงหาความรวมมอในสาขาตางๆทมความสนใจรวมกน

บทสรป

การศกษาพฒนาการความสมพนธทางการเมองและเศรษฐกจชายแดน

และปจจยทกอใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจชายแดน พบวา ดานสงขร เปนดาน

ชายแดนทไมเคยมปญหาเรองการสรบของชนกลมนอยและไมมการกระทบทงกน

ระหวางสองรฐ (รฐไทยและพมา) มาตงแตมการเปดจดผอนปรนทางการคาจนถง

ปจจบน (พ.ศ.2540-2556) รวมระยะเวลา 15 ป ถงแมวาอาจจะมปญหากนบาง

เลกๆนอยๆ (ปญหาภายในของพมา เชน ชนกลมนอย) แตอยในระดบทสามารถ

เจรจากนได โดยสถานการณความมนคงในพนทถอวาสงบ เรยบรอย ซงความ

สมพนธระหวางเมองชายแดนทงสอง(สงขร-มะรด) เปนไปดวยด ซงจะเหนไดวา

ลกษณะความสมพนธดงกลาวสอดคลองกบแนวคดเกยวกบชายแดนและแนวคด

ความรวมมอการพฒนาตามแนวชายแดน แมวารฐใดรฐหนงจะมปญหาความขด

แยงภายในแตรฐอนไมสามารถแทรกแซงเรองภายในรฐนนได ซงสอดคลองกบ

แนวคดเกยวกบชายแดน โดยรฐแตละรฐสามารถใชอานาจอธปไตยไดตามหลก

กฎหมายระหวางประเทศตามหลกเขตแดนทไดแบงไวชดเจน และไมสามารถกาว

ลวงอธปไตยของแตละรฐได ทงนดานสงขร เปนหนงในดานพรมแดนไทย-พมา ท

ชาวพมายงใชสญจรผานเขามาทางประเทศไทย โดยอาศยหลกความใกลชดทาง

ภมศาสตร นอกจากนยงมการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะการคา

ชายแดน โดยอาศยหลกการพงพาซงกนและกนและยดหลกแหงผลประโยชนรวม

กน ทาใหเกดปฏสมพนธกนระหวางชาวไทยและพมา ซงสอดคลองกบแนวคด

ความรวมมอการพฒนาตามแนวชายแดน โดยมการปฏสมพนธขามพรมแดน ใน

ระดบพนทชายแดนรวมกน (Co-existent borderlands) โดยอาศยความรวม

มอกนของหนวยงานราชการและภาคเอกชนของทงสองฝายในการเรงปรบปรง

โครงสรางพนฐานเพอรองรบการเปดเปนจดผานแดนถาวร ทงนจากความไดเปรยบ

ทางภมศาสตรทมเขตแดนตดตอกน และการปฏสมพนธขามพรมแดนของชาวไทย

และชาวพมา ในบรเวณดงกลาวจงเรมมการคาชายแดนเกดขนเรอยมา จากการคา

เลกๆในอดต จนมการขยายตวอยางเหนไดชดในปจจบน พจารณาไดจากมลคาการ

คาชายแดนทมแนวโนมสงขน ซงสอดคลองกบแนวคดการคาชายแดน ทระบวา

การคาชายแดนเปนการซอขายแลกเปลยนสนคาระหวางประชาชนทอยอาศยตาม

บรเวณชายแดนของทงสองฝายโดยมมลคาครงละไมมากนกสวนใหญเปนสนคาท

มความจาเปนตอชวตประจาวน เชน สนคาอปโภคบรโภค สนคาเกษตรบางชนด

และสนคาทหาไดจากธรรมชาตไดแก ของปา ซากสตว เปนตน จะเหนไดวาจาก

ขอมลดงกลาวนนลวนสงผลตอเมองชายแดน และนามาซงผลกระทบทางเศรษฐกจ

ชายแดนฯ ทงทางตรงและทางออม ในดานการคา การลงทน การทองเทยว เสน

ทางการขนสงสนคา เปนตน และสงผลตอความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางไทย

และพมาดวย ทงนการพฒนาเมองชายแดนนนอาจนามาซงโอกาสจากการคา การ

ลงทนมหาศาล ขณะเดยวกนตองแลกมาดวยผลกระทบทางดานลบอนอาจเกดขน

จากการพฒนาได

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences30 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 31

บรรณานกรม

หนงสอและวทยานพนธ

ททาการปกครองจงหวดประจวบครขนธ, กลมงานความมนคง. (2555). เอกสาร

การยกระดบจดผอนปรนดานสงขรขนเปนจดผานแดนถาวร จงหวด

ประจวบครขนธ, พฤศจกายน.

ประสงค สนศร. (2535). ปาฐกถาพเศษ เรอง “นโยบายการคาชายแดน”.

กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สถาบนเอเชยศกษา.

น.6, อางถงใน วทยา สจรตธนารกษและชปา จตตประทม. (2537).

การคาชายแดน. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สถาบน

เอเชยศกษา.

นพรตน วงศวทยาพาณชย, จตรา โรจนประเสรฐกล และ เสรมสทธ สรอยสอด

ศร. (2554). “โครงการการพฒนาตลาดการคาชายแดนไทยกรณศกษา

ตลาดโรงเกลอจงหวดสระแกว”. รายงานวจยฉบบสมบรณ ไดรบทน

สนบสนนโดยแผนงานสรางเสรมการเรยนรกบสถาบนอดมศกษาไทย

เพอการพฒนานโยบายสาธารณะทด (นสธ.) ภายใตการสนบสนนของ

สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.).

ภาณรงส เดอนโฮง. (2550).“การศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวจงหวด

มกดาหารใหเปนเมองทองเทยวชายแดน”. ปรญญาวทยาศาสตรมหา

บณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, สาขาวชาการ

วางแผนและการจดการการทองเทยวเพออนรกษสงแวดลอม.

สานกงานพาณชยจงหวดประจวบครขนธ. (2555).ดานสงขรประตสเมยนมาร.

สออเลกทรอนกส

กระทรวงการตางประเทศ, กรมเอเชยตะวนออก, กองเอเชยตะวนออก 2.

“ความสมพนธกบประเทศและภมภาคตางๆ : ความสมพนธทวภาค

ระหวางไทยกบเมยนมาร” สบคนเมอ 27 กมภาพนธ 2557,

จาก <http://www.mfa.go.th/main/th/world/70/10257-

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร*.html >

เชญ ไกรนรา, สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,

สานกพฒนาเศรษฐกจและสงคมภาคกลาง. (2555). “การศกษา

การพฒนาและการบรหารจดการเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนในตาง

ประเทศ”. สบคนเมอวนท 4 กนยายน 2556, จาก <http://www.

slideshare.net/choenkrainara/ss-15997860>

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences32 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 33

รปแบบการคาของหลวงพระบางในครสตศตวรรษท 19Luangprabang’s trading pattern in 19th century

ศวรนเลศภษต1

บทคดยอ

เมองหลวงพระบางนอกจากจะมฐานะเปนศนยกลางทางการเมองของ

อาณาจกรลานชางแลว ยงเปนศนยกลางทางการคาของภาคพนทวปทสาคญในชวง

ครสศตวรรษท 16-17 มการทาการคากบรฐจารตขางเคยง คอ อยธยาและกมพชา

หลวงพระบางอาศยสนคาของปาจากการคาภายในระหวางกลมลาวลม-ลาวเทง

และนาสนคาของปาสงขายตอไปยงรฐการคาอนๆ ตอมาชวงครสตศตวรรษท 19

เปนยคทเกดการเปลยนแปลงอยางมากในภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปน

ชวงตอระหวางรฐจารตกบรฐชาต ลทธการลาอาณานคมคอยๆขยายตวเขามา เกด

ความตองการสนคาและเสนทางการคาใหม อาท การเกดเมองมะละแหมง แมวา

เสนทางการคาและเมองศนยกลางการคาจะเปลยนแปลงตามบรบท แตหลวงพระ

บางกยงคงอาศยรปแบบการคาทเปนฐานรากสาคญ คอ การแลกเปลยนระหวาง

ลาวลม-ลาวเทง และสงผานสนคาผานพอคาววตาง ทงในเสนทางระยะยาว ไดแก

หลวงพระบาง-อตรดตถ-กรงเทพ หลวงพระบาง-นาน-ตาก-มะละแหมง หลวงพระ

บาง-เชยงแสน-เชยงรง และหลวงพระบาง-หนองคาย-พนมเปญ หรอเสนทางระยะ

สน ไดแก หลวงพระบาง-ทาอฐ หลวงพระบาง-เชยงใหม เปนตน รปแบบการคา

1 อาจารยประจาวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ของหลวงพระบางในครสศตวรรษท 19 อาจไมไดเปนศนยกลางทางการคาเหมอน

ดงในยคการคา (ครสตศตวรรษท 15-17) แตไดกลายสภาพไปเปนรฐกงเมองทา

ตามบรบทการเปลยนแปลงครงใหญในภาคพนทวป กอนทจะถกรวมเขาเปนสวน

หนงของรฐอาณานคมโดยฝรงเศสในทสด

ค�าส�าคญ – หลวงพระบาง การคา ครสตศตวรรษ 19

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences34 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 35

Abstract

In the 16th-17th century, Luangprabang was not just the

political center of Lanxang Kingdom but also the center of this

region’s trading activities. In that era, Luangprabang’s main products

were wild products from domestic trade between Laolum, those who

live on the river basin and lowland, and Laoteng, whose community

is on highland. Nevertheless, the arrival of colonial states had made

a major change and shifted this region from trading era to colonial

era. In this context, many cities were depreciated as the geopolitics

had changed. For instance, Luangprabang, which was previously

an important trading hub, turned to be a semi-trading port that

connected trade route with new trading hub such as Mawlamyine

and Bangkok. Notwithstanding, Luangprabang’s domestic trading

pattern was still the same that was the exchanging activities among

Lao’s tribes and transporting through pack-ox merchants. The main

trade routes were explained into 2 types: long-route and short-route.

For example, Luangprabang-Utaradit-Bangkok, Luangprabang-Nan-

Phrae-Sukothai-Mawlamyine, Luangprabang-Chiangsaen-Chiangrung

and Luangprabang-Nongkai-Phnom Penh. This trading pattern was

continuing till the formal occupation by France.

Key words : Luangprabang Trade 19th Century

รปแบบการคาของหลวงพระบางในครสตศตวรรษท 19

อาณาจกรลานชางซงมศนยกลางอยทเมองหลวงพระบาง เคยเปนอาณาจกรท

รงเรองทงในทางการเมองและเศรษฐกจการคาในชวงครสตศตวรรษท 16-17

หลวงพระบางเปนเมองศนยกลางการคาภาคพนและเปนจดเชอมตอสนคาไป

ยงทาเรอทางใต คอ อยธยาและกมพชา ความเฟองฟของเมองหลวงพระบางจง

แผขยายออกไปยงพนทรอบดาน แตเมอบรบทการคาในภมภาคเปลยนแปลง

ไป หลวงพระบางกไดรบผลกระทบจากสภาวะดงกลาวดวย กลาวคอ คอ การ

คาระหวางเอเชยตะวนออกเฉยงใตกบยโรปซบเซาลง ประกอบกบความขดแยง

ภายในอาณาจกรลานชางทแยกตวออกมาเปน 3 อาณาจกร กอนจะตกเปนหว

เมองขนของสยามใน ค.ศ.1779

ความเสอมถอยของอาณาจกรลานชางหลวงพระบางในชวงเวลาดงกลาว

ทาใหเกดคาถามขนมาวา ความสมพนธทางการคาระหวางเมองหลวงพระบาง

กบเมองรอบขางมการปรบเปลยนตามบรบทการเปลยนแปลงทางการเมองหรอ

ไม รปแบบและเครอขายการคาทเคยดารงอยถกกระทบจากความออนแอทางการ

เมองมากนอยเพยงใด และนอกจากปจจยการเมองภายในของหลวงพระบางแลว

มปจจยอนใดอกบางทสงผลตอเครอขายการคาของหลวงพระบางในยคครสต

ศตวรรษท 19

ศกยภาพการคาของหลวงพระบาง

หลวงพระบางมความสาคญตอการคาในภมภาคและรฐขางเคยงตงแตสมย

การคายคโบราณ เปนศนยรวมและกระจายสนคานานาชนดไปยงทองถนตางๆ โดย

มพอคาเปนเครอขายสาคญ หลวงพระบางมความไดเปรยบทสาคญคอ ภมศาสตร

ของหลวงพระบางทอยในจดเชอมโยงการคมนาคมในภมภาคและรฐรอบนอก

นอกจากน หลวงพระบางยงมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ เปนแหลงสนคา

ของปาและพชพนธหายากซงเปนสนคาทตลาดตองการ หลวงพระบางเปนจดเชอม

ตอเวยงจนทนทางทศใต ทศตะวนตกตดกบเมองนานซงเปนเมองการคาสาคญของ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences36 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 37

สยาม ทศตะวนตกเฉยงเหนอถงตะวนออกเฉยงเหนอตดกบรฐฉานและเชยงตงซง

เปนเมองทสงบรรณาการใหพมาและจน ทศตะวนออกเฉยงเหนอตดกบสบสองปน

นา และทศตะวนออกเฉยงเหนอถงตะวนออกเฉยงใตตดกบเวยดนาม (Tonkin)

(Louis de Carne, 1995)

หลวงพระบางเปนเมองทลอมรอบดวยภเขาโดยมแมนาสายสาคญ 2 สาย

คอแมนาคานทไหลมาจากภเขามาบรรจบกบแมนาโขงทเมองหลวงพระบาง แมนา

อและนาเซองกไหลลงแมนาโขงทเมองหลวงพระบางเชนกน แมนาอถกใชเปนเสน

ทางตดตอกบจนยนนานและเวยดนาม ขณะทแมนาโขงกเชอมโยงหลวงพระบางกบ

เมองสาคญหลายเมอง ตงแตเชยงแสน เชยงของถงปากลาย บอเตน เชยงคานและ

เวยงจนทน ภมศาสตรของแมนาเหลานทาใหเมองหลวงพระบางกลายเปนเมอง

ศนยกลางการคมนาคมทางนาในภมภาคแถบน

ดวยภมศาสตรทลอมรอบดวยภเขาและแมนาทาใหหลวงพระบางมผลตผล

ซงเปนทตองการของตลาดทงภายในและภายนอกอาณาจกร คอ ของปา ซงเปน

สนคาทมาจากการคาขายภายในผานตลาดซอขายแลกเปลยนระหวางชาวลาวลม

กบลาวเทงทมาจากเมองรอบนอก อาท เชยงขวาง ซาเหนอและหลวงนาทา กลม

ลาวเทงเหลานเดนทางลงมาจากพนทสงเพอมาคาขายผานเสนทางทางบก หลวง

พระบางจงกลายเปนศนยกลางการซอขายแลกเปลยนระหวางพอคาทางไกล และ

เปนแหลงรบซอสนคาทนาเขามาจากดนแดนอนๆเพอกระจายไปยงเมองและ

หมบานในอาณาจกรหลวงพระบาง ทมาของสนคาสาคญของหลวงพระบาง ไดแก

เมองพวนหรอเชยงขวาง2 เปนเมองเชอมโยงระหวางภาคเหนอของเวยดนามกบลม

นาโขงตอนกลางและเปนแหลงผลตโลหะประเภททอง ทองแดงและเหลก นอกจาก

นยงมของปาสาคญ ไดแก กฤษณา งาชาง และนอแรด เมองลา (ปจจบนอยตอน

เหนอของแขวงอดมไซย) เปนแหลงผลตเกลอโดยใชแนวหนตามแมนาเปนลาน

2 เชยงขวางหรอเมองพวนเดมเปนหวเมองขนของเวยงจนทน ตอมาภายหลงกบฎเจาอนวงศใน ค.ศ.1827 ทางกรงเทพฯไดทาลายเมองเวยงจนทนลงและยกเมองพวนใหอยภายใตการดแลของหลวงพระบางแทน

เกลอ สามารถทาเกลอไดเฉพาะชวงฤดแลงเทานน นอกจากนยงมบนทกวาเมอง

ลาสงเกลอจานวน 300 ปอนดใหแกหลวงพระบางทกปเพอเปนคาภาษในการ

ใชแนวหนรมแมนา (James McCarthy, 1994: 166) เมองไซ (ปจจบนคอเมอง

หลวงของแขวงอดมไชย) มการผลตและสงออกขาวเปลอก เกลอ ตะกวและเหลก

เปนสนคาสาคญ เปนตน

นอกจากแหลงผลตสนคาสาคญตางๆ หลวงพระบางยงเปนแหลงทม

ทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ดงมตานานกลาวถงความมงคงของหลวงพระ

บางวา “บานเมองชวา (เชยงทอง) ลานชาง อนนเปนหนกเปนใหญดาย เงนคา

เหลงทอง ทงตนไมและใบมรสหอม แกวเจดประการกมในพนแผนดนนนหนแล

เจาฤาษวาดงนน แถนฟาคนกลาววาผใดบญนอยลงไปเปนเจาแผนดนเมองนนบได

แล” (สลา วระวงศ, ตานานขนบรมราชาธราช, 1994) นอกจากนยงมเอกสารจน

บางฉบบสนบสนนขอมลดงกลาว เชน YI-yu-zhi (บนทกเรองตางประเทศ เรยบ

เรยงในครสตศตวรรษท 14) กลาววาในหลวงพระบางมแรด ชาง ทอง และเงนเปน

จานวนมาก (โยชยก มาซฮารา, 2545)

นอกจากทรพยากรธรรมชาต หลวงพระบางยงมภาคการผลตทสาคญ

ในชวงศตวรรษท 19 ไดแก การเกษตร การจบปลา-ลาสตว การหาของปาและ

หตถกรรม เปนตน ดานการเกษตรนนหลวงพระบางมพนทราบสาหรบทาเกษตร

เพยง 4-5 ไมลซงไมเพยงพอตอความตองการ ชาวลาวลมจงซอขาวไรจากชาวขา

พนและชาวเขาเผาตางๆ ในดานการทาประมง ปลาทพบมากและเปนทนยมของ

ชาวบานคอปลาเรมและปลาบกทนาหนงไปรมควนและตากแหง ขณะทไขปลาบก

จะถกสงไปเมองตางๆและนาไปทาเครองปรงรส นอกจากนยงมสนคาของปาทม

ราคา คอ แรด ชางปา เสอดาว นกยง นามนยางทนามาชนเรอ นาผง กายาน ขผง

ครง สเสยด กระวาน อบเชย ผลเรว ไมมะเกลอ คราม ตวนมและเขากวางทนยม

นาไปทายาจน สนนษฐานวาชาวเขาและขมนาลงมาขายโดยใชเสนทางแมนาคาน

กอนทสนคาเหลานจะถกสงผานไปยงประเทศแถบยโรป (อางถง H.Warington

Smyth ในยรรยง จระนคร, 2544: 145) การเลยงสตวกเปนอกอาชพทสาคญ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences38 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 39

โดยเฉพาะการเลยงควายทมกจะสงไปขายยงภาคเหนอของสยาม มการบนทกวา

ชวงปลายครสตศตวรรษท 19 ควายจากหลวงพระบางไดถกสงเขามาจาหนายใน

เชยงใหมปละประมาณ 5,000-6,000 ตว (อางถง Holt S.hallet ในชสทธ ชชาต,

2524)

การคาภายในของหลวงพระบาง

สนคาและผลตผลสวนใหญของหลวงพระบางถกสงมาจากเมองรอบนอก

โดยเฉพาะในพนทสงทหางไกลจากชมชนเมองซงเปนทอยของชาวลาวเทงหรอ

ชาวเขาและชนกลมนอยเผาตางๆ อาท เผาขม คนเหลานเปนสวนหนงของวงจร

การคา โดยเปนผเกบของปา แลวนามาแลกเปลยนกบสนคาบางประเภทในเมอง

เชน ผาฝาย ผาไหม เกลอและเครองปนดนเผาซงเปนผลตผลของชาวลาวลมหรอ

ชาวบานในทราบ โดยเปนการคาขายแลกเปลยนผานพอคา รปแบบการคาดงกลาว

ดารงอยมานานแลวแตมความสาคญมากขนเมอหลวงพระบางมการตดตอคาขาย

กบอาณาจกรรอบนอกมากขน เมอความตองการสนคาของปาจากตลาดภายนอก

ขยายตว การคาระหวางลาวเทงกบลาวลมกขยายตวมากขนตามไปดวย

ตวอยางของการคาระหวางแหลงผลตสนคากบแหลงรวบรวมสนคา ซง

P.Neis แพทยชาวฝรงเศสทเดนทางในทศวรรษ 1880 จากหลวงพระบางทวนนา

อขนไป ไดบนทกการคาระหวางลาวลมกบลาวเทงในเขตเมองงอยและเมองใกล

เคยง ดงน “พวกลาวจากเมองงอย เมองซนและหลวงพระบางไดจดตงตลาดขา

บนสนดอนรมแมนาในฤดแลง พวกเขานาผา เครองไถ เครองเขน เหลาททาจาก

ขาว โดยใชไมไผมาทาแพขนาดใหญเพอรอพวกขา (ลาวเทง) นาขาว ฝาย ไหม ใบ

ยาสบ เปลอกไมและครงมาแลกเปลยน เรานบแพไดสบแพ แตละแพมถงสนคา

สามถงสใบ (อางถง Neis, 1997 ในโยชยก มาซฮารา, 2545: 115)

พฒนาการทางการคากอนครสตศตวรรษท 19

“ยคการคา”3 ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอชวงครสตศตวรรษท 15-17

ซงการคาขยายตวอยางรวดเรวจากการเขามาในตลาดเอเชยของโปรตเกสและ

สเปน และการพฒนาการเดนเรอของจนทาใหรฐเมองทาทางใตเกดขนใหมเปน

จานวนมาก ไดแก อยธยาและกมพชา เมองทาเหลานตองการสนคาจากภาคพน

ทวปเพอปอนใหกบตลาดยโรป ขณะทญปนกเรมขยายการคาเขามาบรเวณนเชน

กน สงผลใหการคาในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความหลากหลาย ยโรปตองการ

เครองเทศ ของปาขณะทจนและญปนตองการไหมดบ ผาไหม หนงกวาง เปนตน

ในชวงเวลาดงกลาว ลานชางซงเปนแหลงผลตสนคาสาคญทเปนทตองการ

ของตลาดกไดขยายเครอขายทางเศรษฐกจออกไปสทศตะวนออกเฉยงใตเรอยๆ

จนถงเมองนครพนม กระทงเมอยายศนยกลางจากหลวงพระบางไปอยเวยงจนทน-

เวยงคก กทาใหลานชางตดตอกบภมภาคใกลเคยงไดสะดวกมากขน ไดแก ยนนาน

เมองปากลาย เมองดานซายและเมองหนองหนานอยซงเปนเสนทางตดตอกบ

อยธยา เมองนครพนมซงเปนเสนทางเชอมกมพชา และในชวงเวลาดงกลาวลาน

ชางกคอยๆเปลยนบทบาทของตนจาก “รฐการคาภาคพนทวป” ไปเปน “รฐกง

เมองทา” (โยชยก มาซฮารา, 2545)

รปแบบการเชอมโยงการคาในชวงเวลาดงกลาวนน เมอนาสนคามารวบรวม

ไวแลว ตองอาศยพอคาในการขนสงสนคาดงกลาวไปยงแหลงเชอมโยงการคาใน

เอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดแก อยธยาและกมพชา เพอสงสนคาไปยงประเทศแถบ

ยโรป ปจจยสาคญทลานชางตดตอกบอยธยาในฐานะเมองทา คอ เหตผลทางการ

เมองทความสมพนธระหวางสองรฐเปนไปในทศทางทด พบวามหลายครงทสอง

อาณาจกรรวมกนขบไลพมา อาท ชวงกลางครสตศตวรรษท 16 สมยพระเจาไชย

เชษฐาธราชของลานชางไดรวมมอกบอยธยาในการปราบปรามเมองพษณโลกทม

3 Anthony Reid กลาวถงชวงครสตศตวรรษท 15-17 วาเปนยคการคาของเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนชวงทการคาขยายตวอยางรวดเรว Anthony Reid, An’ Age of Commerce in South-east Asian History

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences40 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 41

สายสมพนธใกลชดกบพมา นอกจากนยงมปจจยเรองการคมนาคมขนสงทใชเสน

ทางหลวงพระบาง-ปากลาย-พษณโลก-อยธยา, หลวงพระบางและเวยงจนทน-

เชยงคาน-ดานซาย-เพชรบรณ-อยธยา และเวยงจนทน-หนองหาน-โคราช-อยธยา

ขณะทรฐเมองทาอกแหงอยางกมพชาซงลานชางสามารถสงมาทางแมนาโขงนน ได

ลดปรมาณการคาลงตงแตครงหลงครสตศตวรรษท 17 เนองจากทางออกสทะเล

ของกมพชาถกเวยดนามและจนอพยพเขามาและตงเมองไซงอนเปนศนยกลางการ

คาแหงใหม เปนผลใหพนมเปญกลายเปนเขตลาหลงทไมสามารถรองรบการซอขาย

ไดอกตอไป

แมวา ลานชางจะยายศนยกลางมาแลว แตหลวงพระบางกยงคงความ

สาคญภายใตสภาวะทางเศรษฐกจทเฟองฟ แตหลงศตวรรษท 17 ยคการคาของ

เอเชยตะวนออกเฉยงใตเรมเสอมลงเพราะการลดปรมาณการคากบยโรปซงประสบ

ปญหาเศรษฐกจซบเซา สถานการณดงกลาวสงผลตอหลวงพระบางเปนอยางมาก

เนองจากสนคาจากหลวงพระบางคอทอง กายานและครงทอาศยตลาดอนเดยและ

ยโรปเปนสาคญ อกปจจยคอลานชางไมมทางออกทะเลแตตองอาศยรฐขางเคยง

ดงนนลานชางจาเปนตองรกษาความสมพนธอนดกบอยธยาและกมพชา อยางไร

กตามตอมาอาณาจกรในลานชางเกดความแตกแยก ประกอบกบความเสอม

ถอยของการคาระหวางรฐ ทาใหเวยงจนทนหมดความสาคญในฐานะศนยกลาง

การคา ขณะเดยวกนหลวงพระบางและจาปาศกดกอาศยรฐขางเคยงอนๆในการ

เปนเสนทางขนสงสนคาไปยงพนทตางๆ เมออาณาจกรตางๆพงพาศนยกลาง

อยางเวยงจนทนนอยลงและเมอสบโอกาสจงทาการแขงเมองและแยกออกมาตง

อาณาจกรของตนเปนอาณาจกรลานชางรมขาวหลวงพระบาง

การคาในศตวรรษท 19

ครสตศตวรรษท 19 เปนยคทเกดการเปลยนแปลงอยางมากในเขตภาคพน

เอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนชวงตอระหวางรฐจารตกบรฐชาตแนวใหมทเกดจาก

การเขามามบทบาททางการเมองของประเทศตะวนตก คอ การลาอาณานคม ซง

การเขามาของชาตตะวนตกในยคนไมไดตองการเขามาซอสนคาเหมอนชวงยคการ

คา แตเปนความตองการระบายสนคาอตสาหกรรมจากการปฏรปอตสาหกรรมซง

ไมไดทาใหการคาเฟองฟขนมาเหมอนในอดต

การเขามาของชาตตะวนตกครงนทาใหเกดศนยกลางการคาแหงใหม คอ

เมองมะละแหมงทเกดจากการทาสนธสญญาคาขายกบพมาในป ค.ศ.1826 (อางถง

หมอง ทน ออง ในเพชร สมตร, กรงเทพฯ, 2519) เมองมะละแหมงกลายเปนแหลง

กระจายสนคาอตสาหกรรมขององกฤษไปยงทตางๆ เชน เชยงใหม ลาปาง อตรดตถ

และหลวงพระบาง ทาใหเสนทางการคากบสบสองปนนาคอยๆลดความสาคญลง

แตภายหลงเมอองกฤษทาสนธสญญาเบารงกบกรงเทพฯกทาใหกรงเทพฯกลาย

เปนแหลงกระจายสนคาจากองกฤษแทนมะละแหมง

ในชวงปลายศตวรรษ การลาอาณานคมทาใหแนวคดเรองรฐชาตและเรอง

พรมแดนเขามาแทนทรปแบบการคาระหวางรฐจารตสญสลายไป การคาขาย

ระหวางกนลดนอยลงเพราะสนคาสวนใหญถกสงไปขายยงประเทศแมของตน

มากกวาการคากบทองถนขางเคยง หลวงพระบางกไดรบผลกระทบจากสภาพ

แวดลอมดงกลาวดวยเชนกน

รปแบบการคาของหลวงพระบางในครสตศตวรรษท 19

กลไกลการซอขายแลกเปลยนระหวางลาวลม-ลาวเทงยงคงเปนกลไกสาคญ

ททาใหเศรษฐกจการคาของหลวงพระบางกบอาณาจกรรฐตางๆยงคงดาเนนตอ

ไป สนคาแลกเปลยนคอ ของปากบสนคาอปโภคบรโภคจากโรงงานอตสาหกรรม

ไดแก เสอผาสาเรจรป ผา ดาย นามนกาด ไมขดไฟ เครองใชโลหะ เชน มด หมอ

เขมเยบผา เปนตน เสนทางการคาทสาคญของหลวงพระบางแบงไดเปน 2 สวน

คอเสนทางระยะยาวกบเสนทางระยะสน

เสนทางระยะยาว ไดแก หลวงพระบาง-กรงเทพฯ โดยลองแมนาโขงมาท

ปากลาย ใชชางตอมาถงอตรดตถ เดนทางโดยเรอตอตามแมนานานผานพษณโลก

ปากนาโพ ชยนาท อางทอง อยธยาและกรงเทพฯ รวมระยะเวลาเดนทาง 26 วน

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences42 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 43

(สวทย ธรศาศวต, 2541: 166) สนคาจากหลวงพระบางคอยาง กายาน กระวาน

และครง ขณะทสนคาจากกรงเทพคอ ผาพมพ นามนกาดและชา เสนทางหลวง

พระบาง-มะละแหมง ลองเรอแมนาโขงลงมาถงเชยงคา-นาน-แพร-อตรดตถ จาก

นนเดนทางตอไปยงพษณโลก-สโขทย-ตากและมะละแหมง ซงพอคาทใชเสนทางน

มกเปนพอคาพมา พอคาเงยวหรอไทยใหญและจนฮอ เสนทางหลวงพระบาง-เชยง

รง ใชแมนาโขงลองขนจากเชยงทอง-เชยงของ-เชยงแสน-เชยงลบและเชยงรง (อาง

ถง U.K., Trade Report for the year 1886, F.O.69/117 ในยรรยง จระนคร,

2544: 141) และเสนทางหลวงพระบาง-พนมเปญ ใชแมนาโขงเปนหลกลงไปยง

เชยงคาน-หนองคาย-เขมราฐ-จาปาศกด-เชยงแตง-พนมเปญ ใชเวลาทงสน 42

วนและยงเปนเสนทางทมปญหาเกาะแกง นาเชยวกราก (อางถง อารเชอร ดบบ

ลว.เจ. ในสวทย ธรศาศวต, 2543: หนา 167) สวนเสนทางระยะสนไดแก หลวง

พระบาง-นาน-ทาอฐ (อตรดตถ) เสนทางหลวงพระบาง-เชยงแสน-เชยงใหม เสน

ทางหลวงพระบาง-นาน-แพร-ลาปาง-ลาพน-เชยงใหม เสนทางหลวงพระบาง-เมอง

ลา โดยใชแมนาอเปนเสนทางผาน และเสนทางหลวงพระบาง-คนหมงผานเดยน

เบยนฟ

คคาทส�าคญของหลวงพระบางในครสตศตวรรษท 19

กรงเทพฯ เปนเมองทาสาคญของภมภาคโดยเฉพาะอยางยงเมอมการทา

สนธสญญาเบารงในป ค.ศ.1855 ทกรงเทพกลายเปนแหลงกระจายสนคาไปยง

เมองตางๆ เชน เชยงใหม ลาพน ลาปางและหลวงพระบาง สนคาทสงไปยงหลวง

พระบาง ไดแก ผาสตางๆ ผานง ดายเยบผา นามนกาดและชาจน ขณะทสนคา

ของปาเปนสนคาสาคญทสงมายงกรงเทพเพอสงตอไปยงตะวนตก (อางถง อารเชอ

ร ดบบลว.เจ. ในสวทย ธรศาศวต, 2543: หนา 153-154) การคากบกรงเทพนน

มทงการคาทางตรงคอเดนทางคาขายโดยตรง กบการคาทางออม คอการคาผาน

เมองศนยรวมตางๆของกรงเทพ เชน เชยงใหม อตรดตถและนาน ซงการคาทาง

ออมโดยผานเมองศนยรวมดงกลาวทาใหพอคาทองถนสะดวกสบายมากขน

มะละแหมง เปนเมองทาทสาคญหลงจากองกฤษทาสญญาคาขายกบพมาในป

ค.ศ.1826 มะละแหมงกลายเปนศนยกลางสนคาสาเรจรปขององกฤษ ไดแก ผา

ขนสตว สยอมผา ดนทอง กระจก เขมและหบหมาก (อางถง U.K., Trade Report

for the year 1886, F.O.69/117 ในยรรยง จระนคร, 2544: 148) ชวงเวลาดง

กลาวพอคาจากจนฮอ พอคาเงยวตางเดนทางมาคาขายทมะละแหมงทงสน กระทง

กรงเทพขยายตวขนมาในชวงกลางครสตศตวรรษท 19 กทาใหการคาทมะละแห

มงเรมซบเซาลง ทงนกรงเทพยงไดเปรยบในเรองเสนทางการคาทางเรอประกอบ

กบเสนทางขนสงไมสกกเปลยนไป คอ จากเชยงใหมมาทางแมนาปงแลวลงแมนา

เจาพระยาสงมาททาเรอกรงเทพฯ ทาใหชวงครงหลงศตวรรษท 19 การคากบ

กรงเทพจงมความสาคญมากกวาเมองมะละแหมงมาก (สมมะโน ณ เชยงใหม,

2538: 77-78)

ยนนาน การคาระหวางสบสองปนนากบหลวงพระบางมเสนทางสาคญคอ

ผานแมนาโขง กบเสนทางทางบกผานเมองลาทมบอเกลอขนาดใหญ สนคาสาคญ

ในเสนทางน คอ เกลอ ใบชาจากเมองฮาย ฝนจากเมององอปงซงเปนสนคาทแพร

หลายมากในพมา รฐฉานและสยาม โดยไมปรากฏหลกฐานวาใครนาฝนเขามาคา

ในหลวงพระบาง แตมบนทกของเจาพระยาสรศกดมนตรกลาววา ในชวงกลาง

ศตวรรษท 19 นนมชาวลาวชอบเสพสราและฝนจานวนมาก เฉพาะฝนในหลวง

พระบางทสญเงนประมาณ 1 แสนบาทในการนาเขาฝน และประมาณการผสบ

ฝนไวท 10,000 คน (อางถง เสาวภา ภาระพฤต ในสวทย ธรศาศวต, 2543)

พอคา กลไกส�าคญของการคาในครสตศตวรรษท19

พอคาววตาง เปนบคคลทมบทบาทสาคญมากตอการคาในภมภาคน หนาท

หลกของพอคาคอการนาเขาสนคาจากทองถนหนงไปยงอกทองถนหนง หรอการ

เดนทางเปนคาราวานเพอคาขาย พอคาจะซอขายแลกเปลยนสนคาไปตลอดระยะ

การเดนทาง ไดแก พอคาฮอและพอคาพมาซงเปนกลมพอคาทเดนทางระยะไกล

เชน จากตาลถงเชยงใหม หลวงพระบางและมะละแหมง สวนพอคาลาวนนสวน

มากเดนทางในระยะใกล เชน หลวงพระบาง-เชยงใหม พลวงพระบาง-ทาอฐ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences44 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 45

พอคาจนฮอ เปนพอคาทเดนทางมาจากยนนานไปคาขายยงเมองสาคญๆ

เชน เชยงใหม เชยงแสน มะละแหมง เชยงตงและหลวงพระบาง เปนพอคาทเดน

ทางระยะไกลทสดจากตาลยนนาน โดยแวะเวยนตามเมองตางๆรายทาง สนคา

ทพอคาจนฮอขนมาไดแก ผาไหม ฝน ชา เครองเหลก ทองแดงตลอดจนสนคา

ประเภทเครองใชตางๆ ขณะทพอคาลาวมจานวนไมมากนกและเสนทางการเดน

ทางกไมไกลเทากบพอคาจนฮอและพอคาเงยว สวนมากตดตอคาขายกบเสนทาง

ลานนาเปนหลกโดยใชพาหนะคอววตางและเรอ

แมวาการคาของหลวงพระบางจะมกลไกสนบสนนใหดาเนนตอไปได แตก

มอปสรรคทางการคาหลายประการ ไมวาจะเปนเสนทางคมนาคมทไมสะดวกทง

ทางแมนาโขงทมเกาะแกงมาก ปรมาณนาในฤดแลงมนอยทาใหการเดนเรอเปนไป

ดวยความลาบาก ขณะทเสนทางทางบกกมนอยและอยในสภาพทไมด คาใชจายใน

การขนสงสง นอกจากอปสรรคดานเสนทางแลวยงมอปสรรคเรองไขปา โจรปา ดง

เชนปญหาเรองโจรครงสาคญของหลวงพระบาง คอ โจรฮอในทศวรรษ 1870 ซง

ออกปลนสดมภชาวบานในเขตเมองเวยนงจนทน หลวงพระบาง เชยงขวาง หวพน

อดมไชยซงเมองเหลานสวนใหญกเปนแหลงสนคาสงออกทสงเขามายงหลวงพระ

บางดวย แตอปสรรคเหลานกคอยๆหมดไปจากการเขามาของชาตตะวนตก การ

พฒนาทางการแพทย การคมนาคมซงทาใหปญหาเรองโจรปาลดนอยลงไปดวย

สรป

ในชวงครสตศตวรรษท 19 เปนยคแหงการเปลยนแปลงทงทางเศรษฐกจ

และการเมองของภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต การเขามาแสวงหาอาณานคม

ของชาตตะวนตกโดยเฉพาะองกฤษและฝรงเศส สงผลใหวถชวตแบบจารตของดน

แดนดงกลาวเปลยนแปลงไป การผลตเปลยนจากการผลตเพอบรโภคไปเปนการ

ผลตเพอคาขายและสงออกไปยงประเทศแม การคากบเมองรอบขางเชนในอดตลด

ปรมาณลง นอกจากนระบบการคาขายกเปลยนไปจากการพฒนาเสนทางคมนาคม

พอคาววตางคอยๆหมดบทบาทไปหลงจากการพฒนาเสนทางขนสง เชน ไทยมการ

สรางทางรถไฟไปยงภาคเหนอในป ค.ศ.1921 ศนยกลางการคาและเสนทางการคา

กถกปดกนดวยแนวคดรฐชาตของประเทศแม

กอนหนานในชวงครสตศตวรรษท 16-17 ชาตตะวนตกกเคยเดนทางเขามา

คาขายกบดนแดนนมากอน สงผลใหเกดยคการคา ความตองการสนคาของปาจง

กลายเปนสนคาสาคญของภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต กระตนใหคนพนเมอง

และพอคาเดนทางตดตอคาขายระหวางกนมากขน หลวงพระบางเพมบทบาทดาน

การคาของตนเองในชวงเวลาดงกลาวจนเปนรฐกงเมองทา ตอมาในครสตศตวรรษ

ท 19 บทบาทของหลวงพระบางคอยๆซบเซาลง เพราะความออนแอของลานชาง

และปจจยภายนอกอนๆ ตงแตการเกดศนยกลางการคาแหงใหมอยางมะละแหมง

และกรงเทพฯทมการตดตอคาขายกบเชยงใหมมากกวา หลวงพระบางจงลดความ

สาคญลงและกลายเปนเพยงเมองศนยรวมการคาจากเมองตางๆในอาณาจกรหลวง

พระบางเทานน

อยางไรกตาม แมสถานการณการคากบภายนอกจะเปลยนแปลงไปแตรป

แบบการคาภายในยงคงเปนกลไกสาคญตอการคาขาย ความสมพนธระหวางลาว

ลมกบลาวเทงซงเปนกลไกตามธรรมชาตทมมาตงแตในสมยโบราณ และมความ

สาคญมากขนจากความตองการสนคาประเภทของปาซงมมากบรเวณทอยอาศย

ของชาวลาวเทง นอกจากนยงมกลมบคคลอกกลมทเปนผขบเคลอนและเปนกลไก

ใหการคาดาเนนตอไปได คอ พอคา ไมวาจะเปนพอคาจนฮอ พอคาเงยวหรอแมแต

พอคาลาว รปแบบการคาเชนนไมไดเปลยนแปลงรปแบบไปมากนก ยงคงทาหนาท

ขนสงสนคา ซอขายแลกเปลยนสนคาหลากหลายประเภทในตลาดหรอเมองอนๆ

ทอยไกลออกไป

ในปลายครสตศตวรรษท 19 เครอขายและรปแบบการคาของหลวงพระ

บางเปลยนแปลงไปจากการเขามามอทธพลของฝรงเศสทนาไปสการเขาครอบ

ครองเปนรฐในอาณานคมในป ค.ศ.1893 การคาระหวางรฐขางเคยงถกกระทบจาก

การแบงเสนเขตแดนและประเทศ เชยงใหมถกรวมเขาเปนของไทย เชยงตงกลาย

เปนของพมาและสบสองปนนาถกครอบครองโดยจน สนคาทเคยนามาคาขายแลก

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences46 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 47

เปลยนกนกลายเปนกรรมสทธของรฐเจาของดนแดน ซงเปนผเดยวทไดประโยชน

จากทรพยากรนนๆไป ยคสมยการคาเปลยนแปลงจากรฐจารตไปสยคแหงทนนยม

ศกดนาทถกขดรดโดยผทไมใชเจาของประเทศ ซงชวงเวลานนเองกเปนชวงเวลา

ครงสาคญทพลกประวตศาสตรของภาคพนแผนดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต

บรรณานกรม

ชสทธ ชชาต. พอคาววตาง: ผบกเบกการคาขายในหมบานภาคเหนอของ

ประเทศไทย(พ.ศ2398-2503). กรงเทพฯ: กรมการฝกหดคร กระทรวง

ศกษาธการ, 2524.

ชสทธ ชชาต. ววฒนาการเศรษฐกจหมบานในภาคเหนอของประเทศไทย:พ.ศ.

2394-2475. กรงเทพฯ : ปรญญาการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ, 2523.

ณชชา เลาหศรนาถ. สบสองพนนา: รฐจารต. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2541.

ยรรยง จระนคร และรตนาพร เศรษฐกล. ประวตศาสตรสบสองปนนา. กรงเทพฯ

: สถาบนวถทรรศน, 2544.

โยชยก มาซฮารา. ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)ในสมยครสต

ศตวรรษท 16-17. เชยงใหม: ศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลย

เชยงใหม, 2545.

สมมะโน ณ เชยงใหม. ศนยกลางการคาและเสนทางการคาในอรณาจกรลานนา

ไทยชวงพ.ศ1839-2442. เชยงใหม: วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขา

วชาภมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2538.

สวทย ธรศาศวต. ประวตศาสตรลาว 1779-1975. ขอนแกน: ภาควชา

ประวตศาสตรและโบราณคด คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร,

2541.

Chiranan Prasertkul. Yunnan Trade in the nineteenth century:

SouthwestChina’sCross-BounderiesFuncctionalSystem.

Bangkok: Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University,

1990.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences48 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 49

David Jowl Steinberg, InSearchofSoutheastAsia:AModernHistory.

Singapore: Oxford University Press, 1985.

Holt S.Hallett. AThousandMilesonanElephantintheShanStates.

Bangkok: White Lotus, 2000.

James McCarthy. SurveyingandExploringinSiam:withdescriptions

ofLaoDependenciesandofBattlesagainsttheChinese

Haws. Bangkok: White Lotus, 1994.

Louis de Came. TravelsontheMekong:CambodiaLaosandYunnan.

Bangkok: White Lotus, 1995.

Martin Stuart-Fox. TheLaoKingdomofLanxang:RiceandDecline.

Bangkok: White Lotus, 1998.

การศกษาเปรยบเทยบอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบการพฒนาเศรษฐกจ

สภญญาวงสาโสม1

บทคดยอ

การศกษาเรอง “การศกษาเปรยบเทยบอดมการณทางการเมองของกลม

ประเทศ CLMV กบการพฒนาเศรษฐกจ” มวตถประสงคเพอศกษาอดมการณ

ทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบการพฒนาเศรษฐกจ และเพอศกษา

เปรยบเทยบอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV ซงเปนการศกษา

ถงอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV ทนาไปสการกาหนดนโยบาย

การพฒนาเศรษฐกจทแตกตางกน ขนอยกบหลกการและเปาหมายของอดมการณ

นนๆ เชน กมพชามอดมการณแบบประชาธปไตย ซงมการกาหนดนโยบายการ

พฒนาเศรษฐกจทสอดคลองไปตามอดมการณประชาธปไตย เวยดนามและลาวม

อดมการณแบบสงคมนยมไดมการกาหนดนโยบายการพฒนาเศรษฐกจทสอดคลอง

กบแนวทางของสงคมนยม พมามอดมการณแบบเผดจการทหารแตสามารถ

กาหนดนโยบายทงทนนยมและสงคมนยมขนอยกบการตดสนใจของรฐบาลทหาร

ถงแมวาอดมการณตางๆทงประชาธปไตย สงคมนยม และเผดจการทหารลวนม

หลกการและเปาหมายทแตกตางกนออกไป แตทายทสดแลวอดมการณทางการ

เมองของกลมประเทศ CLMV มจดรวมเดยวกนในการคานงถงผลประโยชนของ

รฐและการพฒนาประเทศ เพอใหเกดความอยดกนดของประชาชนและนาพา

ประเทศหลดพนจากการเปนประเทศดอยพฒนา

1 นกวชาการอสระ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences50 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 51

Abstract

The objectives of this research “A comparative study of the

political ideology in CLMV for economic development” were (1) to

study political ideology in CLMV (2) to compare political ideology

among CLMV in order to create a road map of different economic

development policy. For example, Cambodia, which has a democratic

ideology, proposes the road map of economic development policy

which is consistent with the democratic political ideology. Vietnam

and Laos which have socialism ideology set the road map of economic

development policy which is consistent with socialism ideology.

Myanmar has military dictatorship ideology, but Myanmar can set

a capitalism and socialism policies depending on the decision by

military government. Athough ideology as democracy, socialism

and military dictatorship has different principle and goals, political

ideology in CLMV has the same common thing that is state benefits

and national development for the well-being of the people and the

release from being underdeveloped country.

บทน�า

หากกลาวถงดนแดนทมประวตศาสตรอนยาวนาน ทงในดานพฒนาการ

ทางการเมองและประวตศาสตรของการพฒนาเศรษฐกจ โดยทดนแดนดงกลาว

ลวนเปนกลมประเทศทมความสาคญและนาสนใจตอการศกษาในแถบดนแดนท

ถกเรยกวา “อษาคเนย” กลมประเทศทถกกลาวถงมากทสดในฐานะทเปนพนท

Main Land ของดนแดนอษาคเนย คอ กลมประเทศ CLMV อนประกอบไปดวย

ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว สาธารณรฐแหง

สหภาพเมยนมาร และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม2 ทมประวตศาสตรรวมกน

มาอยางยาวนาน อกทงยงเปนกลมประเทศทมอดมการณทางการเมองทแตกตาง

กนอนเกดจากภมหลงทางประวตศาสตร สงททาใหเราสามารถเขาใจววฒนาการ

ทางเศรษฐกจ คอการศกษาประวตศาสตรเศรษฐกจของกลมประเทศ CLMV เพอ

ใหทราบวาแตละอดมการณมกอใหเกดความเปลยนแปลงทางการเมองและการ

พฒนาเศรษฐกจอยางไรบาง อกทงทศทางในอนาคตของกลมประเทศ CLMV

เปนสงทเราตองจบตามองเปนอยางมากเมอประเทศๆตางลวนมศกยภาพในดาน

ทรพยากรทสามารถดงดดการลงทนจากตางประเทศไดมากขนตงแตเปดประเทศ

จนถงปจจบน

บทความมประเดนการนาเสนอเกยวกบการศกษาเปรยบเทยบอดมการณ

ทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบการพฒนาเศรษฐกจ 3 ประเดน กลาว

คอ (1) อดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบพฒนาเศรษฐกจ โดย

การนาเสนอพฒนาการทางการเมองและประวตศาสตรการพฒนาเศรษฐกจของกลม

ประเทศ CLMV (2) บทวเคราะหอดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV กบ

การพฒนาเศรษฐกจ เปนการวเคราะหถงลกษณะทางอดมการณของแตละประเทศท

มความแตกตางกน และนาไปสเปาหมายในการพฒนาประเทศทแตกตางออกไป (3)

2 ธนาสฤษฎ สตะเวทน, “CLMV ในอาเซยน”, วารสารกระแสอาคเนย ปท 9 ฉบบท 100 เมษายน 2012 ศนยศกษาเอเชยอาคเนย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง กรงเทพฯ หนา 21-31.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences52 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 53

ทศทางการพฒนาเศรษฐกจของกลมประเทศ CLMV ในอนาคต

อดมการณทางการเมอง หมายถง “ความคด ความเชอ ทมแบบแผนเกยว

กบหลกการและคณคาทางการเมองทมแนวทางแนนอน มเหตผล มจดหมาย

ปลายทาง เปนเปาหมายทจะนาไปสการกาหนดกฎเกณฑทงในดานการเมอง

การปกครอง มผลใหเกดความศรทธา เชอฟงและปฏบตตาม อนมอทธพลในการ

ผลกดนใหมนษยเหนพองตองกนในหลกการ มจดมงหมายทจะนามาปฏบตอยาง

จรงจงในสงคม”ดงนน อดมการณจงเปนสงทจาเปนอยางยงตอการพฒนาประเทศ

ทงในทางการเมองและในการพฒนาเศรษฐกจ แตสงทเหนไดชดจากการศกษา

อดมการณทางการเมองและการพฒนาเศรษฐกจของกลมประเทศ CLMV คอ

ความสมพนธระหวางการเมองและเศรษฐกจ ทมความสมพนธกนอยางแยกไม

ออก เนองจากอดมการณ ทงประชาธปไตย สงคมนยม และเผดจการทหาร จะ

ตองมการกาหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจเพอใหสอดคลองไปกบอดมการณ

ทางการเมอง จะเหนไดวาความแตกตางของอดมการณทางการเมองของกลม

ประเทศ CLMV ทมความแตกตางกนนนไดมปจจยจากการเผชญกบสภาวะ

แวดลอมทางการเมองระหวางประเทศ เมอกลมประเทศ CLMV ไดกลายเปนพนท

เปาหมายททาใหมหาอานาจตางเขามาชวงชงทรพยากร และขยายอทธพลทางการ

เมองและเศรษฐกจ โดยเฉพาะการแขงขนทางอดมการณทมทงโลกสงคมนยม

และโลกเสรประชาธปไตย อนถอเปนปจจยภายนอก สวนปจจยภายใน ไดแก

ภมหลงทางประวตศาสตร การตกเปนอาณานคมของประเทศตะวนตก สภาพ

แวดลอมทางภมศาสตร และสภาพเศรษฐกจและสงคม ของประเทศตางๆ ลวน

มผลตอการตดสนใจทจะเลอกอดมการณทเหมาะสมสาหรบนามาเปนแนวทาง

และการปฏบตตาม ซงความแตกตางทางอดมการณ ทครอบคลมในเรอง ความ

หมายของตวอดมการณ หลกการสาคญของแตละอดมการณ ผใชอานาจอธปไตย

อานาจการตดสนใจและการกาหนดนโยบาย โครงสรางการบรหารประเทศ รวม

ทงแนวทางในการวางนโยบายการพฒนาเศรษฐกจทมความแตกตางกน แตสงท

ทาใหเราสามารถเขาใจพฒนาการทางการเมองและเศรษฐกจของแตละประเทศ

จาเปนอยางยงทเราจะตองศกษาประวตศาสตรทางการเมองและเศรษฐกจของ

ประเทศตางๆ โดยอาศยขอบเขตของระยะเวลาคอ ภายหลงจากทประเทศตางๆ

ไดรบเอกราชจากเจาอาณานคม เนองจาก ผลพวงในการเปนประเทศอาณานคม

ของกลมประเทศ CLMV ไดเกดความเปลยนแปลงในดานโครงสรางทางเศรษฐกจ

และสงคม และโดยเฉพาะอดมการณทางการเมองดวยเชนกน ยกตวอยางเชน

เวยดนามถกปกครองโดยฝรงเศส ความโหดรายของจกรวรรดนยมไดมสวนสาคญ

ใหอดมการณแบบสงคมนยมสามารถแทรกซมเขาไปในสงคมเวยดนาม สวนพมาซง

เคยตกอยภายใตอาณานคมอยางองกฤษกไดรบอทธพลทางความคดในการศกษา

แบบตะวนตก ในขณะเดยวกนกถกขดรดจากองกฤษดวย3 ทาใหเกดความตนตวจน

เกดการเคลอนไหวทางและชมนมทางการเมอง ซงสามารถอธบายไดดงตอไปน

พฒนาการทางการเมองและประวตศาสตรเศรษฐกจของกมพชา

ภายหลงจากทกมพชาไดรบเอกราชจากฝรงเศสใน ค.ศ.1953 รฐบาล

ของเจานโรดมสหนไดดาเนนการพฒนาเศรษฐกจ เพอใหสอดคลองไปตาม

นโยบายเปนกลาง ซงเปนนโยบายททาใหกมพชาสามารถดารงอยไดทามกลาง

ความตงเครยด แตผลจากการใชนโยบาย4 กลบทาใหกมพชามทาทสนบสนนฝาย

คอมมวนสตทาใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจของกมพชาทตองพงพาความชวย

เหลอจากสหรฐอเมรกาและประเทศโลกตะวนตกไดหยดชะงกลง

การรฐประหารโคนลมรฐบาลของเจานโรดมสหน เมอวนท 18 มนาคม

ค.ศ.1970 โดยคณะรฐประหารของเจาสสวสด สรก มาตก ตอมารฐบาลของนาย

พลลอน นอลไดดาเนนนโยบายทพงพาความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาในดาน

ตางๆมากเกนไป ความเสอมโทรมทางเศรษฐกจไดกอตวอยางรนแรงมากยงขน

จากการใชจายของรฐบาลทมงเนนในการพฒนาดานกจการทหารมากกวาทจะ

3 ชาญวทย เกษตรศร, “พมาประวตศาสตรและการเมอง”, มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ,กรงเทพฯ: 2544. หนา 67.

4 จรญ สภาพ, สมพงษ เกษมสน, “ลทธการเมองและเศรษฐกจเปรยบเทยบ”, กรงเทพฯ: 2520, หนา 10.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences54 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 55

ใหความสาคญในการพฒนาเศรษฐกจ ขบวนการคอมมวนสตกมพชาทรจกกนใน

ชอ “เขมรแดง” ไดใชสถานการณดงกลาวในการยดกรงพนมเปญ เมอ ค.ศ.1975

ภายใตผนาทชอวา ซาลอต ซาร หรอ พอลพต ไดนากมพชาเขาส สงคมนยม โดย

เรมตนจากการใชแนวทางการพฒนาเศรษฐกจแบบพงตวเอง โดยยดหลกการวา

ประชาชนตองมชวตอยภายใตระบบคอมมน และทาลายสญลกษณทแสดงถง

ความเปนทนนยมไปจนหมดสน ความลมเหลวจากอดมการณแบบสงคมนยมใน

ยคทเขมรแดงเรองอานาจไดกอใหเกดผลกระทบตอสงคมกมพชามาจนถงปจจบน5

นนคอ การสญเสยทรพยากรมนษยทจาเปนตอการพฒนาประเทศ จากการสงหาร

ประชาชนกมพชาเปนจานวนมากกวา 3 ลานคน

เมอ ค.ศ.1991 สมเดจฮนเซน ไดหนมาใหความสาคญกบการพฒนา

เศรษฐกจมาเปนปจจยเสรมความสาเรจทางการเมอง6 โดยอาศยขอไดเปรยบใน

ดานทรพยากรธรรมชาต ไดแก ปาไม อญมณ และแรธาต รวมทงการทาประมง

นาจดทถอวาเปนแหลงอาหารและสามารถสรางรายไดจานวนมหาศาลใหแก

กมพชา และยงไดรบเงนสนบสนนจากกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และ

ธนาคารโลก (World Bank)7 นอกจากนยงม UNTACT ทเขามาสรางเสถยรภาพ

ทางการเมองและการพฒนาเศรษฐกจแกกมพชา ทาใหชวงเวลาดงกลาวกมพชา

ตองพงพาความชวยเหลอจากตางประเทศเปนอยางมาก จนเกดการเปลยนแปลง

ระบอบการเมองการปกครองจากสงคมนยมกลายเปนระบอบประชาธปไตยอน

มพระมหากษตรยทรงเปนประมข และใชระบบเศรษฐกจแบบกลไกตลาด จาก

นโยบายพฒนาเศรษฐกจของสมเดจฮนเซน ตงแต ค.ศ.19938

5 เขยน ธระวทย, สนย ผาสข, “กมพชา ประวตศาสตร สงคมเศรษฐกจ ความมนคง การเมองและการตางประเทศ”, สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2000 หนา 73-74.

6 วชรนทร ยงศร, “วสยทศนทกวางไกลของฮน เซน : ในวนวารทผนเปลยน”, กรงเทพฯ: ศรบรณคอมพวเตอรการพมพ 2548, หนา 60.

7 กระทรวงการตางประเทศ, “กรอบความรวมมอ : องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO)”, สบคนเมอ 2 กนยายน 2557 จาก http://www.mfa.go.th/main/th/world/ WTO).html.

8 สดา สอนศร, “เอเชยตะวนออกเฉยงใต การเมอง เศรษฐกจและการตางประเทศหลงวกฤตเศรษฐกจ (1997-2006)”, คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2009 หนา 598.

เมอ ค.ศ.1999 กมพชาไดเขาเปนสมาชกอาเซยน ถงแมวาการตดสนใจ

ดงกลาวของสมเดจฮนเซนจะทาใหกมพชาตองเผชญกบอปสรรคทงดานการเมอง

และเศรษฐกจ9 จนกระทง ค.ศ. 2004 กมพชาไดเขาเปนสมาชกขององคการการ

คาโลก (WTO) และถกจดวาเปนประเทศทพฒนานอยทสด (Least Developed

Country: LDC)10 แรงผลกดนเหลานทาใหกมพชามเปาหมายหลกคอ การ

ขจดความยากจนและยกระดบความเปนอยของประชาชน โดยมนโยบาย คอ

“ยทธศาสตรสเหลยม” ทมเปาหมายสอดคลองไปกบการพฒนาเศรษฐกจ คอ

การลดความยากจนและการพฒนาอยางยงยน การพฒนาโครงสรางพนฐาน เพอ

สงเสรมการคา การลงทน การสงเสรมการเกษตร การพฒนาภาคเอกชน และการ

พฒนาทรพยากรมนษย ซงไดทาใหเศรษฐกจของกมพชามอตราการเจรญเตบโต

พฒนาการทางการเมองและประวตศาสตรเศรษฐกจของลาว

หลงจากทลาวไดรบเอกราชโดยสมบรณจากฝรงเศส เมอวนท 12 ตลาคม

ค.ศ.1953 และเขาเปนสมาชกขององคการสหประชาชาต ค.ศ.1955 ในชวงเรม

ตนของการไดรบเอกราชนนลาวยงคงมปญหาความขดแยงทางการเมองภายใน

ประเทศ เนองจากการจดตงเปนรฐบาลผสมถงแมวาเจาสวรรณพมา11 ตองการ

ใหลาวกลายมรปแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอ

ลาวตองเผชญกบการคกคามจากสหรฐอเมรกาทกาลงตอตานอทธพลของลทธ

9 Hun Sen, “The Future of Cambodia in ASEAN,” in Cambodia’s Future in ASEAN: Dy-namo or Dynamite? Eds. Kao Kin Hourn and Jeffrey A.Kapan (Cambodian Institute for Cooperation and Peace, 1998), p. 213.

10 สานกงานยทธศาสตรและการบรณาการส ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย, “การทบทวนนโยบายการคาของกมพชา”, (2012) สบคนเมอ 10 พฤษภาคม 2557. จาก http://www.dtn.go.th/filesupload/Cambodia_trade_policy.pdf.

11 นายกรฐมนตรของลาวหลายสมย เปนโอรสของเจามหาอปราชบญคงและยงเปนพระเชษฐาของเจาสพานวงอกดวย มบทบาททางการเมองของลาวในฐานะทเปนผกอตงแนวลาวอสระ ฝายเปน กลาง และจดตงตงรฐบาลผสมรวมกบรฐบาลของขบวนการปเทดลาว ฝายซาย จดตงรฐบาลและดารงตาแหนงนากยกรฐมนตรเมอ ค.ศ1951 หลงจากทลาวกลายเปนสาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เจาสวรรณพมาจงไดดารงตาแหนง ทปรกษารฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จนกระทงสนพระชนมในค.ศ.1984

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences56 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 57

คอมมวนสต โดยลาวมขบวนการทชอวาขบวนการปเทดลาวทมเจาสพานวง12 และ

ไกสอน พมวหาน เปนผสนบสนน และสามารถยดอานาจการปกครองไดสาเรจเมอ

วนท 2 ธนวาคม ค.ศ.1975 จงสถาปนาเปนสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว โดยมการดาเนนตามแนวทางของสงคมนยม มพรรคประชาชนปฎวต

ลาว ทมอานาจหนาทในการปกครองและการบรหารประเทศ มการใหอานาจ

หนาทแก พรรคประชาชนปฎวตลาว โดยมผนาสงสดทไดรบการแตงตง คอ เจา

สพานวง ทดารงตาแหนงประธานประเทศและประธานสภาประชาชนสงสด แต

ผทมอานาจแทจรง คอ ไกสอน พมวหาน เหตผลทแทจรงของการดารงตาแหนง

ประธานประเทศของเจาสวรรณพมานน คอ การรกษาภาพลกษณของพรรค

ประชาชนปฏวตลาวทตองการแสดงใหเหนวา ยงคงสนบสนนสถาบนกษตรยท

ถอเปนศนยกลางจตใจของประชาชน อกทงลบขอครหาทมตอรฐบาลในการลม

ลางสถาบนกษตรย

เมอพจารณาทบทบาทของพรรคประชาชนปฏวตลาว ซงถอวาเปนพรรค

เดยวทมอานาจในทางนตบญญต อานาจการบรหาร และอานาจตลาการ โดยม

โครงสรางการบรหารพรรคทประกอบไปดวย (1) กรมการเมอง ซงมอานาจสงสด

ในการปกครองและการตดสนใจเลอกผดารงตาแหนงตางๆ (2) คณะเลขาธการของ

คณะกรรมการบรหารศนยกลางพรรค โดยประกอบไปดวยสมาชกทงหมด 9 คน

มอานาจรองลงมาจากกรมการเมอง มอานาจในการตดสนใจและกาหนดแนวทาง

ของพรรค (3) สมาชกคณะกรรมการบรหารศนยกลางพรรคประชาชนปฏวตลาว

ประกอบดวยสมาชกพรรค ทไมมการกาหนดตายตว โดยคดเลอกจากผบรหาร

ของพรรค

บทบาทหลกของพรรคประชาชนปฏวตลาว คอ การกาหนดนโยบายการ

พฒนาประเทศเพอใหสอดคลองไปตามอดมการณของสงคมนยม ทยดเอาทฤษฎ

12 ประธานประเทศคนท 1 ของลาวหลงจากการเปลยนแปลงการปกครองของลาวในค.ศ.1975 มความสมพนธใกลชดกบเวยดนาม มสถานะเปน “เจาสภานวงศ: ผนาแหงการปฏวต” ในการตอสเรยกรองเอกราชจากฝรงเศส

ของมารกซ เลนน เปนแนวทางในการพฒนาประเทศ รฐบาลจงไดกาหนดนโยบาย

เพอใหสอดคลองตามอดมการณ กลาวคอ ในระยะเรมตนรฐบาลไดมงเนนทจะปลก

ฝงอดมการณแบบสงคมนยมใหกบประชาชน รวมไปถงการลมลางทาลายความ

คดเกาๆ การควบคมสทธเสรภาพของประชาชนในการรบรขอมลขาวสาร และ

การแตงกาย สงเหลานถอเปนขอควรปฏบตอยางเครงครด เมอรฐบาลตองดาเนน

การปฏรปเศรษฐกจเขาสสงคมนยม โดยเรมตนจากการนาเอาระบบสหกรณ และ

ระบบนารวมมาใช โดยการลดอานาจทางเศรษฐกจของพอคา การหามไมใหเกด

การคาระหวางแขวง การยดกจการตางๆเปนของรฐ แตสงทตามมาคอ รายไดทลด

ลงทาใหรฐตองพงพาเงนชวยเหลอจากตางประเทศเปนจานวนมาก ซงรายไดของ

ลาวสวนใหญมาจากการผลตภาคเกษตรกรรม ในขณะทภาคอตสาหกรรมมขนาด

เลก และไมไดมการนาเทคโนโลยใหมๆมาใชในการผลตทาใหไมสามารถพฒนาได

ตามเปาหมาย

ทงท ลาวมจดแขงในเรองทรพยากรธรรมชาต ทาใหรฐบาลมองเหน

ศกยภาพของการพฒนาเศรษฐกจ ผลจากการใชระบบนารวม ทขาดแรงจงใจใน

การทางานทาใหผลผลตทออกมาคณภาพตาประชาชนมรายไดลดลงและไมมแรง

จงใจในการทางานเมอทกคนไดรบการจดสรรทเทาเทยมกน ขอดของระบบนารวม

กลบไมใชผลประโยชนทางเศรษฐกจ แตกลบเปนผลดตอรฐบาลในการควบคมดแล

วถชวตของประชาชนอยางใกลชดและสามารถควบคมประชาชนไดงายขน การ

ขาดความรในเรองระบบนารวมทาใหเกดความเสยหายตอเศรษฐกจของลาวเปน

อยางมาก สงทพรรคประชาชนปฏวตลาวตองดาเนนการอยางเรงดวน คอ การหน

มาทบทวนความผดพลาดทเกดขนจากการใชนโยบายตามแนวทางของสงคมนยม

ซงอาจสงผลตอความมนคงของพรรค จนกระทงในวนท 14 กรกฎาคม ค.ศ.1979

เมอการปฏรปเศรษฐกจตามแนวทางของสงคมนยมเกดความลมเหลว รฐบาลจง

ประกาศยกเลกการจดตงระบบสหกรณและการจดตงระบบนารวม เมอลาวไดม

การใชแผนพฒนาเศรษฐกจโดยไดรบการชวยเหลอจากสหภาพโซเวยตในการเขา

มาวางแผน ทาใหเกดแผนพฒนาเศรษฐกจ 3 ป ตงแต ค.ศ.1978-1980 ถอเปน

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences58 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 59

แผนพฒนาเศรษฐกจฉบบแรกของลาว ตอมาในแผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบแรก

คอตงแต ค.ศ.1981-1985 หลงจากทรฐบาลไดทบทวนนโยบายทผานมาและหนมา

ดาเนนการในเรองเศรษฐกจใหม โดยเรมจากการชะลอการพฒนาเศรษฐกจโดยใช

ระบบสหกรณและกจกรรมทางเศรษฐกจตามแนวทางของสงคมนยม รฐบาลจงได

ดาเนนการใหเปนไปตามแนวทางของทนนยมมากยงขน โดยเรมจากการปรบปรง

ความสมพนธกบตางประเทศ โดยมการสงเสรมการคากบตางประเทศ การพงพา

เงนชวยเหลอจากตางประเทศซงสวนใหญเปนประเทศสงคมนยมอยางสหภาพ

โซเวยตและเวยดนาม

ภาพรวมของแผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบแรกของลาว พบวา ลาวยง

มการพฒนาอยในระดบทตา แตรฐบาลยงมความตองการทจะเดนหนาพฒนา

ประเทศ โดยการกาหนดนโยบายการพฒนาเศรษฐกจ จนกระทงใน ค.ศ.1986-

1990 ลาวไดเขาสแผนพฒนาเศรษฐกจ 5 ป ฉบบท 2 และมการกาหนดนโยบาย

ทชอวา “นโยบายจนตนาการใหม” (New Economic Mechanism: NEM) ท

ถกนาเสนอโดยนายไกสอน พมวหาน ทมหลกการวา ลาวจะตองปรบปรงระบบ

ระเบยบกฎหมายตางๆ เพอเออใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ มการเปดรบทนนยม

มากยงขน ถอเปนการวางรากฐานการพฒนาเศรษฐกจของลาว ทจะตองใหเกด

การพฒนาจากในประเทศและเปดรบการพฒนาจากภายนอกประเทศ สวนสาคญ

อยทการผอนคลายการควบคมจากสวนกลาง และใชกลไกตลาดททาใหเกดการ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การเปดรบใหประเทศตางๆเขามาวางรากฐานในการ

พฒนาเศรษฐกจโดยการจดตงสถาบนการเงน13 การอนญาตใหรฐวสาหกจเขามา

มบทบาทในการดาเนนงานของตน การสงเสรมใหเอกชนมกรรมสทธในทดนและ

ผลผลตทไดรบทางการเกษตร ผลของการดาเนนนโยบายดงกลาวทาใหลาวประสบ

ความสาเรจไดในระดบหนง นโยบายดงกลาวถอเปนจดเรมตนของการเปลยนแปลง

ทางเศรษฐกจแบบสงคมนยม แตยงคงใหความสาคญกบแนวทางของสงคมนยมใน

13 สปราณ คงนรนดรสข, “ลาว Land Link จนตนาการใหม”, ผจดการ 2012, หนา 22.

ฐานะทเปนอดมการณทางการเมอง

การประกาศใชนโยบายจนตนาการใหม ทาใหลาวมโอกาสในการสราง

ความรวมมอทางเศรษฐกจกบประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะประเทศในอนภมภาค

ลมแมนาโขง ซงสงผลดตอลาวในการเดนหนาพฒนาเศรษฐกจ ซงไดรบความชวย

เหลอจากการพฒนาในดานโครงสรางพนฐาน การยกระดบความรวมมอทางการ

คา การลงทน กบตางประเทศไดมากยงขน ซงลาวไดเลงเหนถงศกยภาพทมอยคอ

การมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ โดยเฉพาะพลงงานไฟฟา ทาใหรฐบาล

ไดกาหนดเปาหมายทสาคญ คอ การกาวสการเปนแบตเตอรแหงเอเชย (Batery

of Asia) ซงลาวมศกยภาพในการผลตกระแสไฟฟาใหกบประเทศเพอนบานทาให

มรายไดจากการขายกระแสไฟฟาเปนจานวนมาก14 เปาหมายดงกลาว ถอเปน

แนวทางในการผลกดนใหลาวสามารถพนจากความยากจนไดใน ค.ศ. 2020 ทาให

ลาวตองเตรยมพรอมในการผลตกระแสไฟฟาเพอใหเพยงพอตอความตองการให

ไดมากทสด สงทตามมาคอ การสรางเขอนในลาวทมากขน โดยมเขอนทสาคญ

เชน เขอนนาเทน 2 เขอนไซยะบร และเขอนอนๆอกเปนจานวนมาก ซงลาวได

รบเงนทนสนบสนนในการพฒนาดานโครงสรางพนฐานจาก ธนาคารเพอการ

พฒนาแหงเอเชย (ADB) IMF ธนาคารโลก รวมทงจากประเทศตางๆเชน ญปน

จน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย เกาหลใต และเวยดนาม15

นอกจากรายไดหลกจากการผลตกระแสไฟฟาแลว ลาวยงอดมไปดวยแร

ธาต ไดแก ทองคา ทองแดง เหลก ดบก และสงกะส ลาวสามาถรสรางรายไดเปน

จานวนมากจากทรพยากรเหลาน ผานการใหสมปทานตอบรษทตางชาต ซงไดรบ

การสนบสนนและเจรจารฐบาลตอรฐบาล16 ซงหลายฝายกาลงกงวลตอปรมาณของ

14 กระทรวงการตางประเทศ, “ขอมลดานพลงงานของประเทศลาว”, สบคนเมอ 2 กนยายน 2557 จาก www.mfa.go.th/business/.../news-document-2145.doc.

15 Carlyle A.Thayer, “Laos in 2002: Regime Maintaining Through Political Stability”, Asian Survey, 431: pp. 120-126.

16 ธรภทร เจรญสข, “เหมองแรในลาว: ทางสองแพรงระหวางความมงคงกบสงแวดลอม”, ประชาไท, สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 2557 จาก http://prachatai.com/journal/2012/10/42953.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences60 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 61

ทรพยากรทลดลง เนองจากรฐบาลใหสมปทานแกตางชาตมากเกนไป แตประชาชน

กลบไมไดมความเปนอยทดขน เนองจากรายไดทไดรบไมไดนามาพฒนาประเทศ

อยางจรงจงและจดสรรใหแกประชาชน ทาใหปญหาความโปรงใสของรฐบาลลาว

ยงคงเปนปญหา และกาลงจบตามองการพฒนาของลาวทกาลงเตบโตมากขน

ทามกลางทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศทถกทาลายไปจากการสรางเขอน

และการแสวงหาทรพยากรอนมคา

พฒนาการทางการเมองและประวตศาสตรเศรษฐกจของพมา

พมาถอเปนประเทศทมความยงใหญมาตงแตอดต แตตองสนสดลงเมอ

ตองตกเปนอาณานคมขององกฤษ หลงจากทไดรบเอกราชจากองกฤษ เมอ 4

มกราคม ค.ศ.1948 พมากตองประสบปญหาจากการทองกฤษเขามาเปลยน

โครงสรางทางการเมองและเศรษฐกจ โดยเฉพาะการสนสดของสถาบนกษตรยท

มมาอยางยาวนาน พมาตองประสบปญหาเศรษฐกจตกตา เนองจากพมาถกขดรด

เอาทรพยากรและผลประโยชนโดยอนเดยและองกฤษ นอกจากนยงมปญหาท

เกดจากความไมสงบภายในประเทศ คอ ความขดแยงระหวางรฐบาลและชนกลม

นอย ทาใหรฐบาลอนพยายามแกไขสถานการณทสงผลตอความมนคงของประเทศ

โดยการนากองทพเขามาชวยแกไขสถานการณดงกลาว ถอเปนจดเรมตนททาให

กองทพมอทธพลทางการเมองตอพมา จนกระทงนายพลเนวนไดทาการรฐประหาร

โคนลมรฐบาลอน และพยายามจดการปกครองของพมาใหเปนไปตามแนวทางของ

สงคมนยม โดยใชชอวา “สงคมนยมตามวถทางของชาวพมา (Burmese Way

to Socialism)” อนเปนการผสมผสานระหวางแนวทางของมารกซสมและพทธ

ศาสนาทฝากรากลกลงในสงคมพมา และกาหนดแนวทางการพฒนาเศรษฐกจ

โดยการสรางเศรษฐกจแบบสงคมนยม วางแผนเศรษฐกจทมงสรางสงคมใหมและ

มความเปนอยทดขน17

17 พนธสรย ลดาวลย, “การพฒนาเศรษฐกจและการเมองพมา : โครงการวจยชด การพฒนาเศรษฐกจและการเมองในเอเชยตะวนออกเฉยงใต”, สดา สอนศร (บรรณาธการ) คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพฯ 1999 หนา 15-36.

แตผลของการดาเนนนโยบายทผดพลาดของรฐบาลนายพลเนวน จากการจากด

สทธและเสรภาพของประชาชนและปญหาการคอรปชน ไดสรางความไมพอใจ

ใหกบนกศกษาทาใหเกดการชมนมประทวงทาใหรฐบาลไดใชกาลงเขาปราบ

ปรามอยางรนแรง จนเกดปญหาการละเมดสทธมนษยชนในรฐบาลของนายพล

เนวนอยบอยครง การพฒนาเศรษฐกจพบวา รฐบาลใหความสาคญกบการพฒนา

อตสาหกรรมมาเปนอนดบแรก ทงทสงคมพมาเปนสงคมเกษตรกรรม กอใหเกดการ

ขาดแคลนขาวและสนคาเกษตรกรรมอนๆ จนทาใหภาวะเศรษฐกจตกตา

รฐบาลนายพลเนวนไดนาแผนพฒนาเศรษฐกจ ค.ศ.1971 มาใชเพอกาหนด

นโยบายเศรษฐกจระยะสนระยะยาว โดยมวตถประสงคในการเปลยนแปลงพมา

ใหเปนอตสาหกรรมแบบคอยเปนคอยไป และหนมาพฒนาดานเกษตรกรรม การ

ประมง การทาปาไม และการทาเหมองแร อกทงพมายงพงพาเงนชวยเหลอจาก

ตางประเทศมากเกนไป สงผลใหรฐบาลขาดความนาเชอถอตอการแกไขปญหา

ดงกลาว ใน ค.ศ.1987 รฐบาลนายพลเนวนไดขอรองใหองคการสหประชาชาตจด

อนดบพมาเปนประเทศทพฒนานอยทสด (Least Developed Country: LDC)

เพอทจะไดรบความชวยเหลอจากประเทศตางๆมากขน เมอรฐบาลไมสามารถ

แกปญหาเหลานไดทาใหนายพลเนวนลาออกจากตาแหนงผนาประเทศในเดอน

กรกฏาคม ค.ศ.1988 นายพลซอหมองไดยบองคกรทางการเมองทงหมดและจด

ตง “สภาฟนฟกฎและระเบยบแหงรฐ” (State Law and Order Restoration

Council: SLORC) ตอมารฐบาล SLORC ไดจดใหมการเลอกตงในเดอนพฤษภาคม

ค.ศ.1990 ผลการเลอกตง คอพรรคฝายคานทเปนของประชาชนหรอทเรยกกนวา

พรรคสนนบาตแหงชาตเพอประชาธปไตย (National League for Democracy:

NLD) ของนางอองซาน ซจ ไดรบชยชนะ แตรฐบาลทหารกลบปฏเสธทจะมอบ

อานาจใหกบพรรคของนางอองซาน ซจ ทาใหประชาชนสวนใหญไมพอใจการกระ

ทาของรฐบาลจงเกดการประทวงขนในกลมนกศกษาและประชาชน แตรฐบาลได

พยายามปราบปรามบคคลเหลานดวยวธทรนแรง สถานการณของการละเมดสทธ

มนษยชนของรฐบาล SLORC ไดทวความรนแรงขน การกกบรเวณนางอองซาน ซ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences62 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 63

จ และสมาชกพรรค NLD ทาใหพมาถกกดดนจากประชาคมโลก และถกควาบาตร

จากนานาประเทศทงการเมองและเศรษฐกจ18 เมอนายพลซอหมองไดลาออกจาก

ตาแหนงเนองจากมปญหาสขภาพ พลเอกอาวโสตานฉวยไดเขาดารงตาแหนงและ

เปลยนแปลงโครงสรางการบรหารประเทศ ซงการเขามาดารงตาแหนงของพลเอก

อาวโสตานฉวยถอเปนการยดเวลาใหแกรฐบาลทหาร เพอใหสามารถมบทบาท

ทางการเมองใหนานมากขน ทาใหประชาคมโลกใชมาตรการควาบาตรแกพมาทง

ในดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะ สหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป ทนาหลกการเรอง

ประชาธปไตยและสทธมนษยชนในการโดดเดยวออกจากประชาคมโลก แตกลม

ประเทศทไมมทาทตอการควาบาตรพมา คอ อาเซยน เนองจากมความเหนตอ

พมาวา หากอาเซยนไมโดดเดยวพมาดงเชนประเทศอนๆ อาจทาใหพมามโอกาส

ในการเปลยนแปลงทางการเมองและเกดการพฒนาเศรษฐกจได อาเซยนจงนา

นโยบายความสมพนธเชงสรางสรรค (Constructive Engagement) มาใชแทน

การโดดเดยวพมา และถอหลกการไมเขาแทรกแซงกจการภายในของพมา อนเปน

หลกการรวมกนของพมาและอาเซยน

นโยบายดงกลาว ถอเปนโอกาสททาใหพมาและอาเซยนมการพฒนา

เศรษฐกจและการเมองรวมกน จนในทสดพมาไดเขาเปนสมาชกอาเซยนเมอ วนท

23 กรกฎาคม ค.ศ.1997 ทาใหพมาเขาสการพฒนาเศรษฐกจมากยงขน จากการ

ใชนโยบายเปดประเทศ แตโครงสรางทางเศรษฐกจของพมายงคงพงพาทงสนคา

ทางการเกษตรและภาคพลงงาน ภาคอตสาหกรรม การคาการลงทน อยางไร

กตาม การพฒนาเศรษฐกจของพมายงมขอจากดและไมอาจพฒนาใหอยในระดบ

ทนาพอใจได เนองจากพมายงถกจดลาดบใหเปนประเทศดอยพฒนามากทสด

(Least Developed Country: LDC) จากองคการสหประชาชาต แตสงทสราง

18 Josef Silbersteim, “Burma and the World” in Robert H.Taylor (editor), Burma: political Economy under Military Rule, (London: Hurst and company), p.138. (อางใน สดา สอนศร, “เอเชยตะวนอออกเฉยงใต การเมอง เศรษฐกจและการตางประเทศหลงวกฤตเศรษฐกจ (คศ.1997-2006)”, คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพ, 2009 หนา 881-906.

แรงจงใจใหกบนกลงทนทตองการเขามาลงทนในพมา คอ ทรพยากรของพมา

โดยเฉพาะนามนและกาซธรรมชาต ทพมาสามารถสรางรายไดหลกไดแตยงมขอ

จากดในเรองการขาดแคลนเทคโนโลยททนสมย ดงนนรฐบาลพมาจงเปดโอกาส

ใหนกลงทนตางชาตเขามาสารวจและผลตนามนรวมทงกาซธรรมชาต ทสามารถ

สรางรายไดใหกบพมาไดอกเชนกน สวนการคาการลงทนของพมา พบวา รฐบาล

มการสงเสรมใหภาคเอกชนภายในประเทศสามารถทาการคากบตางประเทศมาก

ยงขนทาใหมการจางงานเพมมากขน19 รฐบาลพมามทาทในการผอนปรนมาก

ขน เพอลดแรงกดดนจากนานาประเทศ20จนกระทงในวนท 3 พฤศจกายน ค.ศ.

2010 ถอเปนความเปลยนแปลงทางการเมองของพมาและเปนสญญาณอนดใน

การพฒนาเศรษฐกจดวยนนคอ การปลอยตวนางอองซาน ซจ สญลกษณแหง

การตอสของพมา21 เพอทประชาชนพมาจะไดใชชวตในระบบทเออตอความมงคง

ทางเศรษฐกจและเสรภาพทางการเมอง รฐบาลพลเรอนพมาไดประกาศใชแผน

พฒนาฉบบทหา (ค.ศ. 2011/12 - 2015/16) โดยวางเปาหมายใหเกดการเตบโต

ทางเศรษฐกจ รอยละ 10.5 ตอป พฒนาเศรษฐกจในระดบรฐ ยกระดบมาตรฐาน

สาธารณปโภคของรฐ ปรบปรงขอบงคบดานการเชาทดน ปรบเปลยนระบบการเงน

การธนาคาร รวมถงการแกกฎหมายการลงทนจากตางประเทศใหมความทนสมย

เออตอนกลงทนตางชาต และสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศอยาง

ยงยน เพอใหการพฒนาเศรษฐกจฉบบท 5 เปนรปธรรมมากยงขน รฐบาลพมาจง

ไดประกาศกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zone: SEZ) เมอ

เดอนมกราคม ค.ศ. 201122

19 โกสมภ สายจนทร, “พมาในความสมพนธทางการเมองระหวางประเทศ”, เชยงใหม: 2006 หนา 71.20 โพสตทเดย, “พมาดาวเดนของอาเซยน”, สบคนเมอ 3 กนยายน 2557 จาก http://www.post-

today.com.21 กรมอเมรกาและแปซฟกใต กระทรวงการตางประเทศ, “ทาทของรฐบาลสหรฐฯ ตอการเลอก

ตงในพมาและ การปลอยตวนางอองซาน ซจ”, ลบคนเมอ20 มนาคม ค.ศ. 2014 http://aspa.mfa.go.th/aspa/en/today_focus/detail.php?ID=490.

22 “กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย”, สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 2557 จาก http://daweide-velopment.com/index.php/th/why-invest-in-dawei/dsez-law.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences64 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 65

นอกจากนเขตเศรษฐกจพเศษแตละแหงยงจะมการพฒนาทาเรอนาลกขนาด

มาตรฐานเพอรองรบการสงออกและการคาระหวางประเทศ และการพฒนา

ดานการทองเทยวและบรการ โดยอาศยจดแขงของพมาในการเปนประเทศทม

ภมประเทศทสวยงามประกอบกบความหลากหลายทางวฒนธรรมทเปนสงทดงดด

ความสนใจจากนกทองเทยวไดเปนอยางดแตสงทเปนอปสรรคตอการพฒนาการ

ทองเทยวคอ นโยบายของรฐทอนญาตใหมการทองเทยวในบางพนทเนองจาก

เหตผลดานความมนคง ทอาจเกดปญหาการกอเหตจราจลและสรางความกงวล

ตอนกทองเทยว และมแนวโนมวาหากรฐบาลมการเตรยมความพรอม มนโยบาย

ทยดหยน และใหความสาคญตอการพฒนาดานเศรษฐกจมากอนการเมอง อาจ

ทาใหการทองเทยวของพมาสามารถเตบโตไดอยางรวดเรว ซงพมาถอเปนประเทศ

ทกาลงถกจบตามองในเรองความเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและ

วฒนธรรม ทจะตองมการปรบตวมากยงขน

พฒนาการทางการเมองและประวตศาสตรเศรษฐกจของเวยดนาม

เวยดนามถอเปนประเทศถกยดครองโดยจกรวรรดนยมมาเปนเวลานาน โดย

เรมแรกนนเวยดนามเคยอยภายใตการปกครองของจนมาเปนเวลานบพนป ทาให

เวยดนามไดรบอทธพลทางวฒนธรรมจน โดยเฉพาะระบบศกดนาทเขามามอทธพล

ตอสงคมเวยดนาม เมอเวยดนามไดกลายเปนอาณานคมของฝรงเศส ซงมความสนใจ

เวยดนามโดยมจดประสงคหลายประการ ไดแก การเผยแพรศาสนาครสต และการ

ใชเวยดนามเปนทางผานเขาสจนตอนใต ซงเวยดนามในขณะนนประสบปญหาความ

ออนแอจากภายในประเทศ ทาใหฝรงเศสสามารถถอเปนจดออนและยดเวยดนาม

เปนอาณานคมไดในทสด เมอฝรงเศสเขามาขดรดเอาผลประโยชนและไมไดพฒนา

เวยดนามเทาทควรทาใหเกดความตกตาทางเศรษฐกจ จนกระทงการกอตงพรรค

คอมมวนสตขนในกรงฮานอยในเดอนพฤษภาคม ค.ศ.192923 เพอตองการกาจด

23 คกเวยน, “เวยดนามประวตศาสตรฉบบพสดาร”, มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษย-ศาสตร, หนา 211.

อทธพลของจกรวรรดนยม

การตอสโดยม โฮจมนห หรอ เหวงยนไอกอก เปนผนาในการปฏวตม

การใชนโยบายในการรวมพลงในการตอสเพอใหไดเอกราชจงไดมการกอกาเนด

เวยดมนห หรอ แนวรวมสหพนธเวยดนามเพอเอกราช (Mat tran Viet Nam

doc lap dong minh) ขนเพอทาการขบไลญปนและฝรงเศสเพอนาเวยดนาม

ไปสเอกราชโดยสมบรณ หลงจากญปนพายแพในสงครามโลกครงท 2 โฮจมนห

จงถอโอกาสในการประกาศเอกราชใหแกคนเวยดนามในวนท 2 กนยายน ค.ศ.

194524 และจดตงสาธารณรฐประชาธปไตยเวยดนามขนอยางเปนทางการ แต

เวยดนามกตองเผชญกบอทธพลของสหรฐอเมรกาทมการจดตงรฐบาลโงดนเดยม

ทเวยดนามใต ทาใหเวยดนามถกแบงออกเปน 2 ประเทศ คอ เวยดนามเหนอม

การปกครองแบบสงคมนยมคอมมวนสตไดรบการสนบสนนจากสหภาพโซเวยต

และเวยดนามใตมการปกครองแบบเสรนยมประชาธปไตยไดรบการสนบสนน

จากสหรฐอเมรกา การตอสไดจบลงโดยชยชนะของเวยดนามเหนอภายใตการนา

ของโฮจมนห แตความสญเสยจากภาวะสงครามไดกอใหเกดความเสยหายกบ

สหรฐอเมรกามากเชนกน ทาใหกองทพของเวยดนามเหนอและเวยดกงไดโคนลม

รฐบาลของเวยดนามใต คอโงดนหเดยมไดสาเรจและสามารถรวมเวยดนามเปน

ประเทศเดยวกนเมอ 30 เมษายน ค.ศ.197525

การรวมประเทศของเวยดนาม ถอเปนการประกาศเอกราชทแทจรงของ

ชาวเวยดนาม การสถาปนาเปน สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม (The Socialist

Republic of Vietnam) สงทรฐบาลตองทาเปนอนดบแรก คอ การรวมระบบ

เศรษฐกจและการเมองของทงเวยดนามเหนอและเวยดนามใต ทมความแตก

ตางกนในทางอดมการณและในทางเศรษฐกจใหกลายเปนสงคมนยม ซงการ

24 ธนาสฤษฎ สตะเวทน, “ CLMV ในอาเซยน”, วารสารกระแสอาคเนย ปท 9 ฉบบท 100 เมษายน 2009 ศนยศกษาเอเชยอาคเนย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง กรงเทพฯ หนา 22.

25 ศรประภา เพชรมศร, “การเมองการปกครองของสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม”, บทความใน สดา สอนศร, เอเชยตะวนออกเฉยงใต การเมองการปกครองหลงสนสดสงครามเยน , คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (2003) หนา 332.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences66 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 67

ดาเนนนโยบายในชวง ค.ศ.1976-1980 มความผดพลาดในการวางโครงสราง

ทางเศรษฐกจ คอ (1) การทพรรคมงเนนในเรองอดมการณโดยไมไดคานงถง

ความเปนไปได การละเลยทจะพฒนาอตสาหกรรมทเกยวของกบการผลตเครอง

อปโภคบรโภคทาใหเกดการขาดแคลนอาหารจานวนมาก และ (2) ความเรงรบ

ในการรวมระบบเศรษฐกจสองระบบทแตกตางกนโดยไมคานงลกษณะเฉพาะของ

เวยดนามเหนอและเวยดนามใต ทาใหรฐบาลตองหนมากลบพจารณาจากความ

เปนจรงและทบทวนความผดพลาดจากนโยบายดงกลาว

การปฏรปเศรษฐกจ Doi Moi ถอเปนจดเรมตน เมอ ค.ศ.1986 สาระ

สาคญของการนโยบายปฏรปเศรษฐกจ Doi Moi ประกอบดวย 3 ประการ คอ

การปรบเปลยนระบบความสมพนธทางการผลต การปรบปรงทางดานวทยาศาสตร

และเทคโนโลย เพอเพมประสทธภาพในการผลต และการปรบปรงความคดและ

อดมการณของคนในสงคม เมอเวยดนามอยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ฉบบท 9 (ค.ศ.2011-2015) ซงนโยบายดงกลาวไดทาใหเวยดนามไดเขาสเศรษฐกจ

แบบตลาดตามแนวทางสงคมนยม26 การเขาเปนสมาชกอาเซยน เมอ ค.ศ. 1995

ทาใหเวยดนามเรงปรบปรงความสมพนธกบตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา การ

ดาเนนนโยบายปฏรปเศรษฐกจ Doi Moi ไดทาใหเวยดนามมการเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจสงขนตามลาดบ ทงในดานอตสาหกรรมและพลงงานทมผลผลตเพม

มากขน สวนภาคบรการเกดการตนตวมากยงขน มการหลงไหลของนกทองเทยว

และนกลงทนตางชาตทเขามาลงทน ไดแก การคาปลก การขนสง ภตตาคาร การ

ทองเทยว และโรงแรม ในขณะทการลงทนจากตางประเทศทกาลงเพมสงขนเชน

เดยวกน ค.ศ. 2005 เวยดนามสามารถประสบความสาเรจในการพฒนาเศรษฐกจ

เปนอนดบสอง ของเอเชยรองจากจน จนกระทง ค.ศ. 2007 เวยดนามมการเจรญ

26 “The tenth National Party Congress and awareness of the path towarda socialism in Vietnam”, 3 July 2006, http:// www.nhandan.com.vn/english/news/030706/do-mestic_tenth.htm.

เตบโตทางเศรษฐกจอยทรอยละ 8.1727 สวนเปาหมายในการพฒนาเศรษฐกจ

ค.ศ. 2014 พบวาเวยดนามตองการสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจมหภาค ดวย

การปฏวตรปแบบการพฒนาเศรษฐกจและปรบปรงโครงสรางเศรษฐกจและเพม

อตราการขยายตวทางเศรษฐกจของ GDP ใน ค.ศ. 2014 ไวถงรอยละ 5.8 และ

คาดการณวาเศรษฐกจของเวยดนามมแนวโนมทจะฟนตว28 ซงเปาหมายสาคญใน

การพฒนาเศรษฐกจใน ค.ศ. 2014 คอการผลกดนใหเกดการพฒนาทางเศรษฐกจ

ควบคกบการรกษาเสถยรภาพในระบบเศรษฐกจมหภาค รวมถงการปฏรป

โครงสรางทางเศรษฐกจใหมความมนคงและมงเนนการเพมอตราการขยายตวทาง

เศรษฐกจการดาเนนงานตามนโยบายทางการเงนอยางมประสทธภาพและควบคม

อตราเงนเฟอซงเปนปญหาของการพฒนาเศรษฐกจเวยดนามเพอรกษาเสถยรภาพ

ในระบบเศรษฐกจมากยงขน29

ตารางแสดง Growth Rate of GDP, 2000–2010 (%) ของกลมประเทศ CLMV

Country 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010Cambodia 8.77 8.04 6.69 8.51 10.34 13.25 10.77 10.21 6.69 0.09 5.96Lao PRR 6.32 4.62 6.87 6.21 7.02 6.77 8.64 5.88 7.80 7.57 7.95Myanmar 13.70 11.30 12.00 13.80 13.60 13.60 13.10 12.00 10.30 10.60 10.40Vietnam 6.80 6.90 7.10 7.30 7.80 8.40 8.20 8.50 6.30 5.30 6.80

ทมา: Fictitious data, for illustration purposes only (ADB. 2011)

จากตารางแสดงใหเหนวา กลมประเทศ CLMV นบแต ค.ศ. 2000 เปนตน

มานน พบวากมพชาม อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงทสดใน ค.ศ.2005 คอ

27 ธญทพย ศรพนา, “เวยดนาม : การเมอง เศรษฐกจและการตางประเทศหลงวกฤตเศรษฐกจ ค.ศ.1997-2006 เอเชยตะวนออกเฉยงใต : การเมอง เศรษฐกจและการตางประเทศหลงวกฤตเศรษฐกจ”, สดา สอนศร (บรรณาธการ) คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร หนา 547.

28 ประชาชาตธรกจ, “ลงทนในเวยดนามไมยาก หากรจรงและเขาถง”, สบคนเมอ 2 กนยายน 2557 จาก http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1408153947

29 ธนาคารแหงประเทศไทย, “สรปภาวะเศรษฐกจเวยดนามป 2555 และแนวโนมป 2556”, สบคนเมอ 21 มค. ค.ศ. 2014 จาก http://www.bot.or.th/Thai/EconomicConditions/Asian-Economies/Vietnam .

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences68 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 69

รอยละ13.25 และมอตราการเจรญเตบโตตาทสดใน ค.ศ. 2009 คอรอยละ 0.09

สวนลาว มอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงทสด ในค.ศ.2006 คอ รอยละ

6.77 และตาทสดใน ค.ศ. 2001 คอรอยละ 4.62 สวนพมานนมอตราการเจรญ

เตบโตสงสดทสดใน ค.ศ. 2003 คอรอยละ 13.80 และตาทสดใน ค.ศ. 2008 คอ

รอยละ 10.30 และสดทายคอ เวยดนามทมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

มากทสดในค.ศ.2007 คอรอยละ 8.50 และตาทสดในค.ศ.2009 คอรอยละ 5.30

บทวเคราะห อดมการณทางการเมองของกลมประเทศ CLMV

กบการพฒนาเศรษฐกจ

พฒนาการทางการเมองกบการพฒนาเศรษฐกจของกลมประเทศ CLMV

ทาใหสามารถเขาใจถงภมหลงทางประวตศาสตรทเปนตวกาหนดวา กมพชาม

อดมการณในรปแบบแบบประชาธปไตยหลงจากทประสบความลมเหลวจาก

การใชอดมการณแบบสงคมนยม ลาวมอดมการณแบบสงคมนยมจากการชวย

เหลอจากเวยดนาม โดยทผนาของลาวไดยดเอาเวยดนามเปนตนแบบ พมาม

อดมการณแบบเผดจการทหารหลงจากการเขามบทบาททางการเมองของทหาร

ตงแตรฐบาลของอนในการปราบปรามชนกลมนอย ทาใหทหารมบทบาททางการ

เมองมาจนถงปจจบน และเวยดนามมอดมการณแบบสงคมนยมเมอผนา คอ โฮจ

มนหไดเรยนรอดมการณแบบสงคมนยม อกทงสถานการณในประเทศทถกคกคาม

โดยอานาจจกรวรรดนยม ทาใหประชาชนเชอวาอดมการณแบบสงคมนยมจะ

สามารถชวยทาใหเวยดนามมอสรภาพ และตอตานอานาจจกรวรรดนยม จะเหน

ไดวาอดมการณของแตละประเทศมความแตกตางในเรองของทมาและการหลอ

หลอมทางอดมการณ รวมทงหลกการและความหมายของแตละอดมการณทาให

มเปาหมายของการพฒนาประเทศทแตกตางกนออกไป

เมอความแตกตางทางอดมการณของกลมประเทศ CLMV ไดทาใหแตละ

ประเทศตองเผชญกบเหตการณตางๆ ทงในเรองของความเปลยนแปลงทางการ

เมอง ความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การศกษาถงพฒนาทผานมาไดทาใหเขาใจ

วาเพราะเหตใดกมพชาจงเปนประชาธปไตย ลาวและเวยดนามเปนสงคมนยม และ

พมาเปนเผดจการทหาร อดมการณทหลากหลายเหลานไดกาหนดใหประเทศตางๆ

มนโยบายทแตกตางกนออกไปดวย เมอกลมประเทศ CLMV ตองเผชญกบความ

ทาทายกบการเกดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน สงทชดเจนทสด คอ อดมการณ

ทางการเมองทเปนแนวทางในการพฒนาแตละประเทศไดมการกาหนดนโยบาย

อยางไร เพอใหเกดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทตองควบคไปกบการเมอง จะ

เหนไดวา

กมพชา ไดมนโยบาย รฐบาลกมการปรบเปลยนสระบบเศรษฐกจแบบ

ตลาดเสร โดยเตรยมปฏรปทงโครงสรางและเศรษฐกจมหภาค ซงเศรษฐกจสวน

ใหญอยในภาคการเกษตรและภาคอตสาหกรรม โดยรฐบาลกมพชาไดมงขยาย

ปฏสมพนธทางเศรษฐกจระหวางภาคเกษตร และอตสาหกรรม รวมทงขอได

เปรยบในการแขงขนทงกบในภมภาคอาเซยนและระดบนานาประเทศ นอกจากน

ยงมงปรบสภาพแวดลอมในการลงทน เพมการถายทอดเทคโนโลย เพมการฝกฝน

ความเปนมออาชพ รวมทงการสรางเขตอตสาหกรรมและเขตสงออกทมโครงสราง

พนฐานและบรการทมประสทธภาพ และยงใหความสาคญกบนโยบายการสงเสรม

การลงทนจากตางประเทศ ควบคไปกบการรบความชวยเหลอจากนานาชาต30

ลาว ไดใชนโยบายจนตนาการใหมโดยมงเนนการสงเสรมความสมพนธ

ทางเศรษฐกจกบตางประเทศมากขน และในชวง ค.ศ. 2011-2015 อยในชวง

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 ทมงจะลดอตราความยากจน

การบรรลเปาหมายการพฒนาสหสวรรษ และเตรยมความพรอมสาหรบการเขา

ส AEC โดยมเปาหมายในการออกจากการเปนประเทศยากจนใหไดภายใน ค.ศ.

2020 พมาไดใชนโยบายเปดประเทศ มการแตงตงคณะกรรมาธการสงเสรมการ

ลงทนแหงสหภาพพมา ทาหนาทพจารณาอนมตโครงการลงทนจากตางชาต ซงรป

แบบการลงทนทไดรบอนญาตจากรฐบาลม 2 รปแบบคอ (1) การลงทนทชาวตาง

ชาตถอหน 100 เปอรเซนต (2) การรวมทน ซงแบงเปน การรวมทนกบรฐบาลพมา

30 ยทธวธ กมพชา-มาเลเซย ใน AEC จาก http://www.thai-aec.com/771.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences70 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 71

โดยนกลงทนตางชาตสามารถเจรจาขอรวมลงทนไดมากกวารอยละ 35 ของมลคา

เงนลงทนรวม และการรวมทนกบเอกชนพมา ซงนกลงทนตางชาตสามารถลงทน

ในสดสวนนอยกวารอยละ 35 โดยเปนการลงทนในธรกจโรงแรม อสงหารมทรพย

และดานการสารวจและขดเจาะทรพยากรธรรมชาต แตพมายงมขอจากดในเรอง

ของกฎระเบยบและนโยบายท

พมา มอดมการณแบบเผดจการทหาร ซงเปนอดมการณทถอวาเปนการ

ปกครองแบบเผดจการอานาจนยม โดยเชอวาทหารสามารถแกไขปญหาของ

ประเทศได การสรางความนาเชอถอใหกบประเทศวาทหารคอ ผทสามารถรกษา

อานาจอธปไตยของประเทศ สามารถปกครองประเทศไดเชนเดยวกบรฐบาล

พลเรอน ซงอดมการณแบบเผดจการทหารของพมานน ถอไดวาทหารมอานาจ

อยางสมบรณทางการเมองการปกครอง ในฐานะทรฐบาลทหารพมามอานาจตดสน

ใจในการกาหนดนโยบาย รฐบาลทหารพมาไดเปลยนชอเปน SPDC หรอ สภา

สนตภาพแหงรฐ เพอนาพมาเขาสการเปลยนแปลงยคใหม เมอรฐบาลทหารพมา

เหนวาตองเสรมสรางความเปนประชาธปไตยใหแกประชาชนพมาดวยการเลอกตง

เพอทจะทาใหประชาคมโลกยอมรบการปกครองของรฐบาลทหารมากยงขน การ

เปดรบพลงทางเศรษฐกจและทางสงคมททาใหพมากาวสความเปลยนแปลง แมวา

การเมองของพมาจะลมลกคลกคลานและถกตอตานจะภายนอกมาโดยตลอด แต

รฐบาลไดแสดงจดยนวาจะบรหารประเทศทจะนาสนตภาพและการพฒนามาส

สงคมพมาได

เวยดนาม มนโยบายเปดรบการลงทนจากตางประเทศ หลงจากทม

การใชนโยบายปฏรปทเรยกวา “Doi Moi” ถงแมวาเวยดนามจะมอดมการณ

แบบสงคมนยมคอมมวนสต ซงแตกตางจากประเทศสมาชกสวนใหญทเปน

ประชาธปไตย หลงจากทเวยดนามเขาเปนสมาชกอาเซยนในค.ศ.1995 ถอเปน

ประเทศแรกในกลม CLMV ทาใหเวยดนามตองการลดความตงเครยดกบอาเซยน

ทกอตงขนเพอขจดอทธพลของลทธคอมมวนสต เมอเวยดนามเขาเปนสมาชก

อาเซยนกลบทาใหมลคาการลงทนจากอาเซยนกเพมขนอยางรวดเรว และเฉพาะ

ชวง ค.ศ.2008-2009 เงนลงทนจากอาเซยนเพมขนจาก 11 พนลานเหรยญสหรฐ

เปน 46.4 พนลานเหรยญสหรฐฯ เวยดนามเปนประเทศใหญอนดบทสามใน

อาเซยน คอ มประชากรกวา 90 ลานคน รองจากอนโดนเซย และฟลปปนส ซง

ประชากรของเวยดนามสวนใหญไดกลายเปนแรงงานทมฝมอของอาเซยน การ

ประเมนความพรอมในการเขาส AEC พบวา เวยดนามมความพรอมมากทสดใน

บรรดาประเทศสมาชกทงหลาย คอ มความพรอมถงรอยละ 8531 และใน ค.ศ.

2015 ไดมเปาหมายการเปดเสรการลงทนและใหการปฏบตเยยงคนชาตแกกลม

ประเทศ CLMV การเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทกาลงจะมาถง จะชวยให

ความสาคญกบการลดชองวางของการพฒนาเศรษฐกจระหวางสมาชกอาเซยน

เกาทง 6 ประเทศ และสมาชกอาเซยนใหม หรอกลมประเทศ CLMV ได ผาน

ความรวมมอภายใตโครงการแผนงานกรอบความรเรมเพอการรวมตวของอาเซยน

(Initiative for ASEAN Integration: IAI)32

บทสรป

การศกษาอดมการณทางการเมองกบการพฒนาเศรษฐกจกลมประเทศ

CLMV กบการพฒนาเศรษฐกจ กลาวคอ การศกษาถงภมหลงทางประวตศาสตร

ทาใหเขาใจถงทมาของอดมการณทมความแตกตางกน กมพชามอดมการณ

ทางการเมองในระบอบประชาธปไตยมการพฒนาเศรษฐกจโดยใชระบบทนนยม

กลไกตลาด ลาวมอดมการณทางการเมองแบบสงคมนยมคอมมวนสตมการ

พฒนาเศรษฐกจแบบสงคมนยม พมามอดมการณแบบเผดจการทหารมการพฒนา

เศรษฐกจแบบทนนยมกลไกตลาด และเวยดนามมอดมการณแบบสงคมนยมไดม

การพฒนาเศรษฐกจแบบสงคมนยม ซงแตละอดมการณไดมการกาหนดนโยบาย

เพอใหสอดคลองกบอดมการณทางการเมอง เมออดมการณตองเผชญปญหา โดยม

31 ธระ นชเปยม ศนยเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (มตชน) http://www.thai-aec.com/478#ixzz3TXBvSc9p

32 รายงานการศกษาโอกาสและผลกระทบของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนตอกระทรวงมหาดไทย http://www.led.go.th/asean/pdf/5/5-7.pdf

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences72 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 73

สาเหตหลก คอ ความดอยพฒนาและการดาเนนนโยบายทผดพลาดทาใหประเทศ

ตางๆนาบทเรยนทเคยลมเหลวมาใชในการกาหนดนโยบายพฒนาเศรษฐกจ โดยม

เปาหมาย คอ การพฒนาประเทศเพอใหหลดพนจากความดอยพฒนา เชน กมพชา

ไดประกาศใชยทธศาสตรสเหลยม33 ลาวไดใชนโยบายจนตนาการใหม พมาได

กาหนดนโยบายเปดประเทศ และเวยดนามใชนโยบายปฏรป Doi Moi โดยท

ประเทศตางๆไดใชอดมการณเปนตวขบเคลอนและกาหนดนโยบายในการพฒนา

ทางเศรษฐกจ โดยนาเอาศกยภาพทมอย ไดแก ทตงและอาณาเขตทสามารถเชอม

โยงประเทศทงภายในภมภาคและนอกภมภาค ศกยภาพดานลงทน และศกยภาพ

ดานตลาด กลมประเทศ CLMV อยางพมา เวยดนาม มแรงงานราคาถกเปนจานวน

มาก และกาลงจะกลายเปนตลาดทสาคญ34 อกทงจดแขงของประเทศเหลานคอ

การมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและมาตรการจากรฐบาลของประเทศ

ตางๆ ทาใหกลมประเทศ CLMV สามารถดงดดการลงทนจากตางชาตไดมากยง

ขน โดยเฉพาะการสรางความรวมมอกบประเทศทงภายในภมภาคเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตทกาลงจะเกดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ถงแมวาอดมการณทางการ

เมองของทง 4 ประเทศนมความหลากหลายและแตกตางไปจากสมาชกอนๆของ

อาเซยน อยางอดมการณของเวยดนาม ลาวทมอดมการณแบบสงคมนยม และพมา

เปนเผดจการทหาร สวนในแงระดบของการพฒนาเศรษฐกจระหวางอาเซยนเกา

และกลมประเทศ CLMV กตาม และ อาจจะกลายเปนอปสรรคสาหรบการรวม

ตวภายใตประชาคมเศรษฐกจอาเซยน แตความเปลยนแปลงทเกดขนของโลกใน

ยคโลกาภวฒนไดทาใหเสนแบงทางอดมการณคอยๆจางหายไป แตการบรณาการ

ทางเศรษฐกจรวมกนกบประเทศสมาชกอาเซยนเกาและกลมประเทศ CLMV ภาย

ใตประชาคมเศรษฐกจอาเซยน มความใกลชดและแนบแนนมากยงขน

33 ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย, “ยทธศาสตรสเหลยม…แนวทางสการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของกมพชา (2006)”, จาก http://www.exim.go.th/doc/research/tar-geted_country/6577.pdf.

34 ผจดการออนไลน, “ชกลมประเทศ CLMV นาลงทน เผยกมพชาเนอหอมสด”, สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 2557 จาก http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx?NewsID=9550000151679 .

บรรณานกรม

กระทรวงการตางประเทศ, “กรอบความรวมมอ : องคการการคาโลก (World

Trade Organization: WTO)”, สบคนเมอ 2 กนยายน 2557 จาก

http://www.mfa.go.th/main/th/world/ WTO).html.

กระทรวงการตางประเทศ, “ขอมลดานพลงงานของประเทศลาว”, สบคนเมอ

2 กนยายน 2557 จาก www.mfa.go.th/business/.../news-

document-2145.doc.

กรมอเมรกาและแปซฟกใต กระทรวงการตางประเทศ, “ทาทของรฐบาลสหรฐฯ

ตอการเลอกตงในพมาและการปลอยตวนางอองซาน ซจ”, ลบคน

เมอ20 มนาคม ค.ศ. 2014 จาก http://aspa.mfa.go.th/aspa/en/

today_focus/detail.php?ID=490.

“กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย”, สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 2557 จาก

http://daweidevelopment.com/index.php/th/why-invest-

in-dawei/dsez-law.

โกสมภ สายจนทร, “พมาในความสมพนธทางการเมองระหวางประเทศ”,

เชยงใหม: 2006.

เขยน ธระวทย, สนย ผาสข, “กมพชาประวตศาสตรสงคมเศรษฐกจความมนคง

การเมองและการตางประเทศ”, สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย 2000.

คกเวยน, “เวยดนามประวตศาสตรฉบบพสดาร”, มลนธโครงการตาราสงคมศาสตร

และมนษยศาสตร, หนา 211.

ศรประภา เพชรมศร, “การเมองการปกครองของสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม”,

บทความใน สดา สอนศร, เอเชยตะวนออกเฉยงใต การเมองการ

ปกครองหลงสนสดสงครามเยน, คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร 2003.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences74 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 75

จรญ สภาพ, สมพงษ เกษมสน, “ลทธการเมองและเศรษฐกจเปรยบเทยบ”,

กรงเทพฯ: 2520.

ชาญวทย เกษตรศร, “พมาประวตศาสตรและการเมอง”, มลนธโครงการตารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร ,กรงเทพฯ: 2544.

ธนาสฤษฎ สตะเวทน, “CLMV ในอาเซยน”, วารสารกระแสอาคเนย ปท 9 ฉบบ

ท 100 เมษายน 2012 ศนยศกษาเอเชยอาคเนย คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยรามคาแหง กรงเทพฯ.

ธรภทร เจรญสข, “เหมองแรในลาว: ทางสองแพรงระหวางความมงคงกบสง

แวดลอม”, ประชาไท, สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 2557 จาก http://

prachatai.com/journal/2012/10/42953.

ธระ นชเปยม ศนยเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน มหาวทยาลยธรกจ

บณฑตย (มตชน) http://www.thai-aec.com/478#ixzz3TXBvSc9p

ธญทพย ศรพนา, “เวยดนาม : การเมอง เศรษฐกจและการตางประเทศหลง

วกฤตเศรษฐกจค.ศ.1997-2006 เอเชยตะวนออกเฉยงใต:การเมอง

เศรษฐกจและการตางประเทศหลงวกฤตเศรษฐกจ”, สดา สอนศร

(บรรณาธการ) คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย, “ยทธศาสตรสเหลยม…

แนวทางส การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของกมพชา (2006)”,

จาก < => http://www.exim.go.th/doc/research/targeted_

country/6577.pdf.

ธนาคารแหงประเทศไทย, “สรปภาวะเศรษฐกจเวยดนามป 2555 และแนวโนม

ป 2556”, สบคนเมอ 21 มค. ค.ศ. 2014 จาก http://www.bot.

or.th/Thai/EconomicConditions/AsianEconomies/Vietnam .

นภดล ชาตประเสรฐ, “เจานโรดมสหนกบนโยบายความเปนกลางของกมพชา”,

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, กรงเทพฯ : 2540.

ประชาชาตธรกจ, “ลงทนในเวยดนามไมยาก หากรจรงและเขาถง”, สบคนเมอ 2

กนยายน 2557 จาก http://www.prachachat.net/news_detail.

php?newsid=1408153947

ประชาชาตธรกจออนไลน, “โอกาสเชอมโยงมตรประเทศ CLMV...ไทยควรเรง

เดนยทธศาสตร

Thailand Plus 4”, ฉบบวนท 27 มนาคม 2556 จาก http://www.prachachat.

net/news_detail.php?newsid=1364379996.

โพสตทเดย, “พมาดาวเดนของอาเซยน”, สบคนเมอ 3 กนยายน 2557 จาก

http://www.posttoday.com.

พนธสรย ลดาวลย, “การพฒนาเศรษฐกจและการเมองพมา:โครงการวจยชดการ

พฒนาเศรษฐกจและการเมองในเอเชยตะวนออกเฉยงใต”, สดา สอน

ศร (บรรณาธการ) คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพฯ

1999 หนา 15-36.

ผจดการออนไลน, “ชกลมประเทศ CLMV นาลงทน เผยกมพชาเนอหอมสด”,

สบคนเมอ 24 พฤษภาคม 25577 จาก<=>http://www.manager.

co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx?NewsID=9550000151679 .

รายงานการศกษาโอกาสและผลกระทบของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนตอ

กระทรวงมหาดไทย http://www.led.go.th/asean/pdf/5/5-7.pdf

วชรนทร ยงศร, “วสยทศนทกวางไกลของฮน เซน : ในวนวารทผนเปลยน”,

กรงเทพฯ: ศรบรณคอมพวเตอรการพมพ 2548.

สดา สอนศร, “เอเชยตะวนออกเฉยงใตการเมองเศรษฐกจและการตางประเทศ

หลงวกฤตเศรษฐกจ (1997-2006)”, คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร 2009.

สานกงานยทธศาสตรและการบรณาการส ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน กรมเจรจา

การคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย, “การทบทวนนโยบายการ

คาของกมพชา”, (2012) สบคนเมอ 10 พฤษภาคม 2557. จาก http://

www.dtn.go.th/filesupload/Cambodia_trade_policy.pdf.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences76 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 77

สปราณ คงนรนดรสข, “ลาว Land Link จนตนาการใหม”, ผจดการ 2012,

หนา 22.

Carlyle A.Thayer, “Laos in 2002: Regime Maintaining Through Political

Stability”, Asian Survey, 431: pp. 120-126.

Hun Sen, “TheFutureofCambodiainASEAN,”inCambodia’sFuture

inASEAN:DynamoorDynamite? Eds. Kao Kin Hourn and

Jeffrey A.Kapan (Cambodian Institute for Cooperation and

Peace, 1998), p. 213.

“The tenth National Party Congress and awareness of the path

towarda socialism in Vietnam”,3 July 2006, <=>http:// www.

nhandan.com.vn/english/news/030706/domestic_tenth.

htm.

ผบรหารกบความรบผดชอบตอสงคมExecutive and Corporate Social

Responsibility

ดษฎวรธรรมดษฎ1

บทคดยอ

บทความนมจดประสงคเพอพเคราะหแนวคดของมลตน ฟรดแมนท

เกยวของกบมโนทศนเรองความรบผดชอบตอสงคมในฐานะทเปนพนฐานความ

เขาใจของมโนทศนดงกลาว โดยบทความไดแบงเนอหาเปน 3 สวน คอ (1) ฟรด

แมนกบทนนยมเสร ทแสดงใหเหนวา การใหความสาคญตอเสรภาพทางเศรษฐกจ

กอนการเมองนน สงผลดตอสงคมโดยเฉพาะตลาดเสร (2) ความรบผดชอบตอ

สงคมของภาคธรกจ ซงบทบาทของผบรหารดานความรบผดชอบตอสงคมของ

ภาคธรกจนน กเปนไปเพอการเพมผลกาไรตอผถอหน และ (3) นาประเดนจากขอ

ท 1 และ 2 มาสรางขอถกอภปรายปลายเปด ทวา ผบรหารจะสามารถมความรบ

ผดชอบตอสงคมไดอยางไร

ค�าส�าคญ ความรบผดชอบตอสงคม ผบรหาร ผถอหน และ ผมสวนไดเสย

1 อาจารยประจาคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยเจาพระยา

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences78 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 79

Abstract

The purpose of this article is to examine Milton Friedman’s

ideas as a foundation to understand the concept on corporate social

responsibility (CSR). This article is divided into three parts: the first

part is about Friedman and liberal capitalism; when the economic

freedom takes precedence over politics, it can provide good results

for society particularly free market. The second section is about the

social responsibility of business; clearly, the role of executive is to

merely increase profits to shareholders. Last but not least, this section

discusses on open-ended questions that shared assembly from the

first two on how executives could have social responsibility.

Keywords: Corporate Social Responsibility, Executives, Shareholders,

and Stakeholders

บทน�า

ในชวงกวาสองทศวรรษทผานมา แนวคดของภาคธรกจอนเปนทนยม

ไดแก แนวคดความรบผดชอบตอสงคม ทดเหมอนวาภาคธรกจจะตองเขามาม

บทบาทหลกในการดแลและรบผดชอบตอสงคม สบเนองมาจากปญหาสงคมและ

สงแวดลอมทเกดขนในสงคมรวมสมย การแสดงความรบผดชอบตอสงคมของภาค

ธรกจทมขอบเขตอยางกวางขวางนน ลวนถกทาใหเขาใจไดวา เปนกลยทธทางการ

ตลาดเพอประชาสมพนธบรษทเสยยงกวาการแสดงความรบผดชอบตอสงคมท

ออกมาจากใจจรง ในทางตรงกนขาม แนวคดทวาน ไมไดเกดขนอยางลอยๆ หรอ

เปนเพยงการโปรยยาหอมของภาคธรกจแตถายเดยว ขณะเดยวกน ผลพวงจาก

การหากาไรของภาคธรกจทกอปญหาสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมทงทาง

ตรงและทางออม ภาคสงคมจงไดเรยกรองถงความรบผดชอบจากภาคธรกจ โดย

เฉพาะความรบผดชอบจากผบรหารและคณะกรรมการบรหาร ทหาประโยชนจาก

ภาคสงคมมาเปนระยะเวลายาวนานดวยเชนกน ดงนน บทความนจงขอทาหนาท

เปนสวนหนงในการอธบายและคลคลายแนวคดดงกลาว ผานนกคดชอดงรางวล

โนเบลทแนวคดมอทธพลขามโลก เพอเขาใจถงทมา ความเปนไป และขอถกเถยง

ตงตนของแนวคดความรบผดชอบตอสงคมบนพนฐานของโลกเสรทนนยมรวมสมย

ของเรา

ฟรดแมนกบทนนยมเสร

มลตน ฟรดแมน (Milton Friedman) นกเศรษฐศาสตรชาวอเมรกน ผ

สนบสนนสงคมเสร ตลาดเสรและเจตจานงเสรสาหรบปจเจกชนนยม เปนบคคล

ผทรงอทธพลทางความคดตอวงการเศรษฐศาสตรโลกศตวรรษท 20 ผลงานทเปน

บทความ บนทกการบรรยาย หนงสอ เปนทไดรบความนยมอยางสง หนงสอของ

เขา อาท Capitalism and Freedom (1962) ทมอายกวา 50 ป กยงคงมสาระ

ในการอธบายสงคมทนนยมเสร ทไดรบชยชนะเกอบเบดเสรจของสงคมโลกรวม

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences80 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 81

สมยอนเปนอยทกวนน ถงแมไดมบางลทธคดเหนวา ทนนยมกาลงขดหลมฝงศพ

ตนเอง บางกเหนวาทนนยมปจจบนคอทนนยมขนกาวหนา จนกระทงถกมองวา

เปนทนนยมสามานย ฯลฯ อยางไรกด ขอถกเถยงของหนงสอเลมนถอไดวาเปน

จดทแสดงใหเหนถงทนนยมเสรทมคณปการตอสงคมสมยใหม อนควรนามาเชอม

โยงตอประเดนความรบผดชอบตอสงคม เพอทาความเขาใจบนฐานคตเศรษฐกจ

เสรนยม

ใน Capitalism and Freedom ฟรดแมนมองวา “เสรภาพทางเศรษฐกจ

เปนเปาหมายในตวของมนเองทมตอผเชอในเสรภาพ เสรภาพทางเศรษฐกจยงเปน

สงทขาดไมได เพอทจะไดมาซงความสาเรจของเสรภาพทางการเมอง” ซงเปน

แนวคดพนฐานอนเปนหลกสาคญของมมมองเศรษฐกจแบบเสรของเขานนเอง

หากยอนกลบไปพจารณาแนวคดเสรนยม (Liberalism) ทเนนไปทเสรภาพอน

เปนเปาหมายสงสดและปจเจกชนในฐานะแกนแททมอยจรงในสงคม ดวยมมมอง

แบบเสรนยม เสรภาพคอคณคาทเรามและกระทากบความสมพนธระหวางกนทาม

กลางผอน คณคาเปนเรองความสมพนธทเราเขาไปของเกยวกบผอน คณคาของ

คน “ด” หรอ “เลว” จงขนอยวาใครเปนคนตดสนโดยอยภายใตขอบเขตจรยธรรม

ของปจเจกชน เสรนยมสนบสนนหลกนโยบายเศรษฐกจเสรแบบ laissez faire

ทพยายามลดบทบาทของรฐในกจการดานเศรษฐกจและหลกเลยงการแทรกแซง

ปจเจกชน เสรนยมสนบสนนการคาเสรระหวางประเทศเพอเชอมโยงโลกดวย

ประชาธปไตยและสนตภาพ (Friedman, 1962: 18-19)

ประเดนกคอ ความสมพนธระหวางเสรภาพทางเศรษฐกจและเสรภาพ

ทางการเมอง สบเนองมาจาก สวสดการทางวตถเปนปญหาทางเศรษฐกจและ

เสรภาพของปจเจกชนคอปญหาทางการเมอง ถาปญหาทางเศรษฐกจไดรบการ

จดการ กจะนาไปสการสนบสนนสงคมเสร การจดการทางเศรษฐกจเปนสงสาคญ

เพราะมผลตอการรวมหรอกระจายอานาจ องคกรทางเศรษฐกจจะเปนตวนาสาคญ

ททาใหสงคมมเสรภาพ ขณะเดยวกน เสรภาพทางเศรษฐกจมบทบาทตอเสรภาพ

ทางการเมอง เมอบรรยากาศของตลาดเสร ทนนยมแบบแขงขน บรษทเอกชน

เปนองคกรทางเศรษฐกจทเกอหนนอานาจทางการเมอง จะเหนถงความสมพนธ

ระหวางเสรภาพทางเศรษฐกจและการเมองทไดปรากฏมาแลวในประวตศาสตร

สงคมนายทนตลาดเสรอปถมภเสรภาพ กลาวคอ เสรภาพทางเศรษฐกจเปนเงอนไข

สาคญสาหรบเสรภาพทางการเมอง ดงนน “เสรภาพทางเศรษฐกจ ในและของตว

มนเอง เปนสวนสาคญทสดของเสรภาพทงหมด” (Friedman, 1962: 21)

ยงไปกวานน ฟรดแมนกลาวไววา บรษทไมควรตองรบผดชอบตอสงคมไม

วาจะเปนสงคมหรอสาธารณะ เพราะวาบรษทตองสนใจในแตการเพมกาไรของ

บรษทเพอหนสวนของบรษท กลาวคอ บรษทมความรบผดชอบเพยงการหากาไรให

มากขนเทานน แลวตลาดเสรทนนยมจะเปนสวนเพมสวสดการสงคมเอง นกธรกจ

ไมใชนกศลธรรมหรอมความสามารถทจะรบผดชอบอะไรได หากแตกฎหมายหรอ

กฎเกณฑทกาหนดขนจะเปนขดจากดของธรกจในการแสวงผลกาไร การมองเชน

น จงไมตางจากขอจากดทางกฎหมายไดกลายเปนขอจากดของธรกจทมตอสงคม

ไปดวย โดยเฉพาะบท “Monopoly and Social Responsibility of Business

and Labor” ใน Capitalism and Freedom ฟรดแมนมองวา นายทนผกขาด

เปนผยกประเดน “ความรบผดชอบตอสงคม” เพราะวามอานาจในการรบผดชอบ

ตอธรกจและแรงงานอนเปนเปาหมายหลกของสงคม (Friedman, 1962: 102)

ในประเดนน จะเปนไปไดวา ทนนยมทมการแขงขนยอมมผลดตอความรบผดชอบ

ตอสงคมดวย เมอความรบผดชอบตอสงคมเปนเงอนไขและผลทไดจากภาวะการ

แขงขน ซงกลบกลายมาเปนผลดกบสงคม กลาวอกนยหนง การแขงขนของนายทน

ผกขาดพยายามทขยบขยายทนดวยภาวะการแขงขน เงอนไขสาคญทเปนจดเดน

กคอความรบผดชอบตอสงคมดวยการสรางระบบเศรษฐกจใหเขมแขง ซงกเปน

เรองทดตอสงคมนนเอง ฟรดแมนยนยนวา ความรบผดชอบดงกลาวเปนความรบ

ผดชอบของปจเจกชน รฐบาล หรอกลมตางๆ ทเปนรปแบบของความสมครใจตอ

การดแลใสใจความตองการของสงคม ผบรหารบรษทจะตองนากาไรและโสหยของ

บรษทไปดาเนนการ กลาวไดวา ผบรหารหรอหนสวนจะนากาไรของบรษทสวน

หนงเขาไปชวยเหลออนเปนปจจยทางสงคม การทผบรหารบรษทดาเนนการตาม

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences82 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 83

กฎหมายและศลธรรมจรรยาบรรณอนดของสงคม นนกคอการทบคคลเหลานนได

ทาตามหนาทของเขาและเธอตอสงคม

คาถามตอมาคอ ถานกธรกจใหความสาคญกบความรบผดชอบตอสงคม

มากกวาการสรางผลกาไรสงสดใหผถอหน เขาจะรหรอไมวามนคออะไร ในทางหนง

เขาสามารถควบคมราคาและคาจางโดยปราศจากเงนเฟอ คอการควบคมดงกลาว

เพอหลกเลยงเงนเฟอ ประเดนนดเหมอน นกธรกจจะมความสามารถในการรกษา

ผลประโยชนของตนและชวยเหลอสงคมดวยกลไกของเขาทมตอธรกจและสงคม

ฟรดแมนอธบายไววา “มแตเพยงภาคธรกจหนงเดยวเทานนทมความรบผดชอบ

ตอสงคมดวยการใชทรพยากรและกจกรรมของธรกจนน ภาคธรกจสามารถเพม

ผลกาไรตราบเทาทอยภายใตกฎเกณฑของเกม ซงเปนการแขงขนแบบเปดและ

เสร โดยปราศจากการลอลวงและฉอฉล” (Friedman, 1962: 112) เปนจดยน

หลกทางความคดของเขานนเอง

ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารภาคธรกจ

โดยพนฐานแลว ขอคดเหนทมตอแนวคดความรบผดชอบของธรกจทมตอ

สงคมของฟรดแมน ทกลายมาเปนขอถกเถยงเชงสาธารณะปรากฏขนใน “The

Social Responsibility of Business is to Increase its Profits” (1970) โดย

ชอบทความเปนประโยคนยตรงทตอบคาถามในตวของมนเอง ถงความรบผดชอบ

ตอสงคมของภาคธรกจทเปนไปเพอการเพมขนของผลกาไรแกธรกจนนเอง ฟรด

แมนไดนามาตรฐานทางจรยธรรมแบบอรรถประโยชนนยมและปจเจกนยมมาใช

อยางซอนเรนในขอถกเถยงของเขา โดยปราศจากหลกฐานหรอเหตผลสนบสนน

มาตรฐานทางจรยธรรมทเขาเองกลาวถง นอกจากตวอยางทเขาเลาไวในตอนตน

ของบทความ ถงความเขาใจผดของนกธรกจชาวฝรงเศสทเชอวา พวกเขาปกปอง

บรษทททาธรกจเสร โดยปฏเสธวาธรกจไมไดสนใจเพยงแตผลกาไรเทานน หาก

แตไดชวยสงเสรมความปรารถนาอนเปนเปาหมายของสงคม ซงทาใหธรกจม

“จตสานกทางสงคม”

กลาวอกนยหนง ถงแมฟรดแมนกลาวถงขอดของเศรษฐกจแบบเสรนยม

มาโดยตลอด แตความรบผดชอบตอสงคมกเปนสายลอฟาของการกาหนดกฎ

เกณฑ และผบรหารกจะใชกลยทธความรบผดชอบตอสงคมดกหนาการกาหนดกฎ

เกณฑจากภาครฐ (Aune, 2007: 210) ขณะเดยวกน ฟรดแมนเรมตนอภปรายถง

“ธรกจ” วาจะมความรบผดชอบไดหรอไมนน ตองเขาใจกอนวามนษยเทานนทม

ความรบผดชอบ บรษททเปนบคคลสมมต ในความเขาใจน จงมความรบผดชอบ

แบบเสมอน ดงนน “ธรกจในภาพรวมทงหมดไมสามารถกลาวไดวามความรบผด

ชอบ” (Friedman, 1970: 1)

ในทางตรงกนขาม ผบรหารบรษทมสถานะเปนบคคลตามสทธทเปน เขา

สามารถมความรบผดชอบตอจตสาธารณะ ศาสนา สมาคม ชมชน ประเทศชาต ซง

กเปนการอทศรายไดบางสวนเขาไปมสวนรวม หรอแมลาออกจากงานเพอไปรวม

ปกปองประเทศชาต ตรงนแสดงใหเหนถง การทผบรหารจายเงน หรอเวลา หรอ

แรงกาย ทไมใชเงน หรอเวลา หรอแรงงานของลกจางบรษท ประเดนน ผบรหาร

ไดทาการเพอเปนผอทศตอเปาประสงคของเขาเอง กลาวไดวาเปน “ความรบผด

ชอบตอสงคมของปจเจกชน ไมใชธรกจ” (Friedman, 1970: 2)

ยงไปกวานน ผบรหารตองเลนตามขอกาหนดพนฐานทงกฎหมายและทาง

สงคม หมายความไดวาผบรหารมความรบผดชอบตอสงคมในความสามารถของ

เขาในฐานะนกธรกจ ในเมอทกสงมราคาทตองจาย ไมมอะไรฟรในโลกการแขงขน

ทามกลางกลมผลประโยชนทใชอานาจใหลลวงผานการคานวณอยางมเหตมผล

(Aune, 2007: 211) บทบาทของผบรหารธรกจคอบรหารจดการเงนของผถอหน

หรอลกคา หรอลกจาง โดยจาแนกแจกจายเงนของพวกเขาเหลานนไปสการกระ

ทาเฉพาะเจาะจงตามประสงคของพวกเขา โดยผบรหารตองบรหารจดการความรบ

ผดชอบตอสงคมของแตละสวนอยางเหมาะสมชดเจนเสยมากกวาการเปนตวแทน

ของ ผถอหน หรอลกคา หรอลกจาง ดวยการจายเงนทางอนเสยแทนทพวกเขาจะ

ใชมน ซงบทบาทของผบรหารบรษทตรงนไดแสดงออกถงลกษณะของจดการธรกจ

ในรปแบบของภาษเพอใชในไปทางสงคม ซงสงผลไปยงลกจางภาครฐ ขาราชการ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences84 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 85

ภาษและคาใชจายจากภาคธรกจกเพอเลยงดสงคมนนเอง

ผลทสบเนองจากการทผบรหารบรษทดแลผลประโยชนของบรษท เขา

สรางสนคา ขาย และระบบการเงน แตใชวาเขาจะเชยวชาญในเรองเงนเฟอ เขา

อาจลดราคาสนคา หรอลดปรมาณการผลตเพอลดคาใชจาย คาถามทตามมากคอ

ราคาทเสยไปเทาไหร จงจะเหมาะสมตอระบบเศรษฐกจของสงคม ในเมอเขาตอง

ดแลผถอหน ลกคาและลกจาง กลาวอกนยหนง ฟรดแมนมองวาบทบาทผบรหาร

ในฐานะบคคลไดทาหนาทดแลกลมบคคลเหลานในภาคธรกจแลว แสดงถงความ

รบผดชอบของธรกจทมตอสงคมกคอการสรางกาไรใหบรษท จากนนปจเจกชน

ในฐานะพลเมองภายในระบบเศรษฐกจกจะแสดงความรบผดชอบตอสงคมดวย

ตวของเขาเองในกจการตางๆ นานาทเขาเหนชอบอยางเหมาะสม

ในทางหนง หนสวนไดคดสรรผบรหารเพอทาหนาทตอบสนองผลประโยชน

ตามหลกการของบรษท ซงกคอคณะกรรมการผถอหน โดยหนาทของผบรหารจง

ตองดแลผลประโยชนของบรษทตามกลไกตลาด ไมใชกลไกทางการเมอง ทตอง

ตอบสนองในเชงสงคม บรษทเอกชนเองทาการแขงขนในตลาด และตองรบผดชอบ

ตอการกระทาของตนในทกดานโดยปรยาย หากแตตองอยในเงอนไขของกลไกของ

ตลาดเทานน เราสามารถเขาใจไดวา ความสนใจหลกของธรกจควรจะเพอสรางผล

กาไร ถาปราศจากผลกาไรธรกจไมสามารถอยรอด ในขณะท การเพมขนของผล

กาไรเปนประโยชนตอเศรษฐกจของบรษท ซงกเปนประโยชนตอพลเมองเศรษฐกจ

ในทางตรงกนขาม รฐบาลไมควรบบบงคบหรอออกกฎบรษทใหเขามารบผดชอบ

สงคม (Coleman, 2013) เพราะบรษทมความรบผดชอบตอผมสวนไดสวนเสยไป

อยางคขนานไปพรอมกนกบการชวยเหลอใหชมชนเขมแขงอยแลว

เมอหลกการทางการเมองเนนความสาคญของกลไกตลาดเปนไปอยาง

เอกฉนท แนวคดตลาดเสรวางอยบนทรพยสนสวนบคคล ไมมปจเจกชนผใดบงคบ

ขเขญผอน ความรวมมอเปนไปดวยความเตมใจ โดยมคณคารวมกนและความรบ

ผดชอบของปจเจกชน สงคมจงเปนการรวมกนของปจเจกชนและกลมทหลาก

หลาย ทมความเตมใจตอบสนองผลประโยชนของสงคมทวไป ดงนน บทความ

“The Social Responsibility” ของฟรดแมนแสดงใหเหนถงความรบผดชอบ

ตอสงคมทเปนประเดนของภาคธรกจ แลวเศรษฐกจทเสรอยางเตมรปแบบ จะ

นาเสรภาพมาสการเมองสอดคลองตามแนวคดหลกทปรากฏใน Capitalism and

Freedom หากแตแนวคดความรบผดชอบตอสงคม ซงเปนการมองเชงสงคมหรอ

เปนประเดนทางสงคม ตรงนตองทาความเขาใจถง “สงคมและศลธรรม” วาอาจจะ

ยงไมไดเปนสงเดยวกนอยางการเมอง ทหมายความเชนน จงเปนการเนนยากลบ

ไปทความรบผดชอบของธรกจ ทตองทาหนาทของตนเพอเปนปอมปราการหลก

ของเสรภาพ ซงความรบผดชอบตอสงคมเปนประเดนทไมมการเมองมาเกยวของ

(Teivainen, 2013) หากแตเปนเรองของโครงสรางเศรษฐกจสงคมแตถายเดยว

จากทกลาวมาขางตนแสดงใหเหนวา ทศนะของฟรดแมนมขอคดเหนตอ

ความรบผดชอบตอสงคมวา ไมใชหนาทของภาคธรกจ จงเปนการยากทจะปฏเสธ

ไดวา แนวคดของของเขาประกาศชดแจงถงผลประโยชนหรอกาไรตองอยเหนอสง

อนใด จงเปน “ความรบผดชอบทบรษทมตอสงคม เพอใชทรพยากรและเขาไปของ

เกยวกบการกาหนดกจกรรมทเพมกาไรใหกบบรษท” (Friedman, 1970: 184

cited in Ferrero et al, 2012: 1) แนวคดหลกของฟรดแมนวางอยบนทรพยสน

สวนบคคลและการควบคมทงหมดของทรพยสนมอบไวกบคณธรรมของความ

เปนเจาของทรพยสน “บรษทเปนเครองมอในการแสวงผลประโยชนของคณะ

กรรมการผถอหนผเปนเจาของ ... ซงโดยทวไปแลวจะแสวงหาผลประโยชนเทาท

เปนไปได” (Friedman,1962: 135; 1970: 178 cited in Ferrero et al, 2012:

1) โดยทมผบรหารคอยกากบดแลใหไดมาซงผลประโยชนทงหลาย

อยางไรกด แมกระทง “ผบรหาร” กไมมความชอบธรรมทจะตดสนใจเกยว

กบ “สงคม” โดยปราศจากมตทประชมคณะกรรมการบรหาร งานกจกรรมเพอ

สงคมมคาใชจายไมทางตรงกทางออม ไมใชทรพยากรแหลงใดกแหลงหนงของ

บรษท กตองใชเงนในการดาเนนกจการ ซงขนอยกบการมองเหน “คณคา” ของ

กจกรรมมากนอยเพยงใด เมอใดทผบรหารเขาไปของเกยวกบความรบผดชอบตอ

สงคม นนหมายถงเขากาลงละเมดตอสทธในทรพยสนสวนบคคลและธรรมชาตของ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences86 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 87

การแลกเปลยนคาขายทเปนไปอยางเตมใจ “ในตลาดเสรไมมผใดบงคบใครไมทาง

ใดทางหนงได กลมคนเขามาเกยวของดวยความเตมใจ เพราะเขาเชอวาประโยชน

จากการตดสนใจของแตละคน วางอยบนขอมลทถกกาหนดดวยราคาทตงโดยเสร”

(Ferrero et al, 2012: 6)

ผบรหารควรมความรบผดชอบตอใคร?: ขอถกอภปรายปลายเปด

คาถามทวาผบรหารควรมความรบผดชอบตอใคร? ตามทศนะของฟรด

แมนโดยพนฐานแลว ในตลาดเสร การแลกเปลยนเปนไปดวยความเตมใจ ความ

นาเชอถอหรอไววางใจของบรษทในดานความรบผดชอบโดยปรกตวสยแลว ยอม

กระทาอยางเตมใจในการแลกเปลยนและผลทสบเนองตามมาของมน ซงเกอบทก

ครงทผบรหารมนโยบายในการรบผดชอบดวยวธจายสนไหมทดแทน อนเปนเพยง

ความรบผดชอบดวยการใชมลคาของเงนแทนความเสยหายทเกดขน (Ferrero

et al, 2012: 10) ในทานองเดยวกน บรษทยงคงมเสรภาพในการสรางมลภาวะ

(ดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม) ซงเปนมลภาวะทสามารถชดเชยดวย

ภาษทถกกาหนดโดยรฐบาล เพราะสามารถควบคมผลลพธอยางมประสทธผลได

(Friedman, 1973: 29 cited in Ferrero et al, 2012: 14) กลาวอกนยหนง

บคคลทเปนคกรณกบบรษทกจะไดรบคาชดเชยแทนการฟองรองคดความ หาก

แตสงทตองตระหนกกคอ ความเสยหายทเกดขนในรปแบบตางๆ นานา ทบรษท

สามารถลดทอนใหเปนเพยง “มลคา” ของสนไหมทดแทนหรอการจายคาชดเชย

ทมากพอกระทงยกฟอง ดงนน ผบรหารในฐานะทเปนผกาหนดนโยบายเพอการ

ขบเคลอนบรษท ซงหมายถงผบรหารมหนาทแสวงหาผลประโยชนสงสดใหกบหน

สวนเทานน ไมใชผมสวนไดสวนเสย

ในทางตรงกนขาม เมอระบบตลาดเสรเกอกลกบสงคมเสรทมกฎเกณฑ

ของเกมใหเลนโดยมรฐบาลเปนผกาหนดและกากบดแล จงเปนไปไดท ความรบ

ผดชอบขนพนฐานของผบรหารนนคอสรางคณคาใหไดมากทสดเทาทจะมากได

เพอผมสวนไดเสย เพราะเปนการสรางคณคาใหไดมากทสดเทาทจะมากไดเพอ

หนสวนดวยเชนกน กลาวไดวา อะไรทดตอหนสวนกไมจาเปนตองดตอผมสวนได

สวนเสย ในทางกลบกน อะไรทดตอผสวนไดเสยยอมดตอหนสวนเปนแนแท แต

จะมากหรอนอยจากความคาดหวงกเปนอกเรองหนง เพราะบรษทท “ใหญเกน

ทจะลม” กไดรบการโอบอมจากสงคมไมวาจะทางใดทางหนง ซงบอยครงการให

เงนเพอชวยเหลอใหพนจากปญหากลบกลายมาเปนความรบผดชอบของสงคมทม

ตอภาคธรกจ โดยขออางทวา ถาลมไปแลวจะสรางปญหาทตามมามากกวาทเปน

อยน ดงนน ผบรหารในฐานะผตดสนใจจงไมสามารถมความรบผดชอบตอสงทไม

ประสงคได แมกระทงการตดสนใจของเขาเอง

อยางไรกด เนอความตงแตสวนนเปนตนไป ผเขยนขอนาเสนอขอถกเถยง

สองประเดนเบองตนทมใจความสาคญหลกทสมพนธกบผบรหารกบความรบผด

ชอบตอสงคม อนเปนเครองมอเพอนาไปสการถกอภปรายและเสนอขอคดเหน

อยางกวางขวาง จากการสรางขอถกเถยงโดยสงเขปแนวคดของฟรดแมน ตาม

อยางทไดนาเสนอในหวขอฟรดแมนกบทนนยมเสรและความรบผดชอบตอสงคม

ของผบรหารภาคธรกจทผานมาขางตน ดงน

ประการแรก ฟรดแมนระบชดไวใน “The Relation between Economic

Freedom and Political Freedom” ใน Capitalism and Freedom (1962)

ดวยสายตาของเสรนยมวา เสรภาพของปจเจกชนหรอครอบครว เปนเปาหมาย

สงสดในการตดสนการจดการเชงสงคม เสรภาพเปนดงคณคาทเราตองมปฏสมพนธ

ระหวางกนทามกลางผอน เปนคณคาทเกยวของไปสความสมพนธทามกลางผอน

คณคาทเกยวของแสดงใหเหนถงเสรภาพในขอบเขตทางจรยธรรมของปจเจกชน

(Friedman, 1962: 12, 14) สบเนองตอมาจากเรองเสรภาพ ถาเราไมเชอในตลาด

เสร ซงหมายถงขาดความเชอในตวเสรภาพเอง เมอเสรภาพของปจเจกชนกบตว

เลอกในตลาดของสงคมเสรเปนสงหลกในการปรบเปลยนโครงสรางของสงคม

เราสามารถทจะพฒนาขอถกเถยงจากประเดนเสรนยมและตลาดเสรขางตนได

วา ถาเสรภาพทางเศรษฐกจหมายถงการแขงขนในตลาดและแสวงผลประโยชน

(อยาง) เสร ผบรหารทรบนโยบายจากหลกการของบรษททตองแสวงหาและ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences88 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 89

ปกปองผลประโยชนของบรษท เปนสงทกอใหเกดผลตามมา และสงทไดนน เปน

ผลกระทบตอโครงสรางสงคมทงทางตรงและทางออม เมอเราเชอในตลาดเสรและ

กลไกตลาดจะเปนตวกาหนดการขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมนาหนาการเมอง

เสรภาพทางเศรษฐกจตองมาเปนอยางแรก แลวจะนามาซงเสรภาพทางการเมอง

คาถามทเกดขนคอ

เราสามารถปลอยใหเสรภาพทางเศรษฐกจก�าหนดโครงสรางสงคมไดแต

เพยงถายเดยวหรอไม

แลวเสรภาพทวานน เปนเสรภาพทแทจรงหรอเปนเสรภาพทถกก�าหนด

โดยปจจยทางเศรษฐกจและกลไกตลาดเพยงเทานนเองดอกหรอและ

ผบรหารทมฐานะเปนสวนหนงในการขบเคลอนบรษทและเปนปจเจกชนใน

เวลาเดยวกนสามารถแบงขอบเขตบทบาทและสถานภาพตอกระบวนการด�าเนน

กจการตลอดทงการตดสนใจไดอยางไร

ขอคาถามทงสามขอทแตกยอยมาจากประเดนดงกลาว สะทอนใหเราเหน

แลววา เสรนยมอยางสดโตงมความสาคญโดยเปนวถทางหนงในการปรบเปลยน

โครงสรางสงคมทนาพงพอใจตราบเทาทเราสามารถอยในระบบเศรษฐกจสงคม

ดงกลาวได ดวยการแสวงผลประโยชนไดมากทสดภายใตขอกาหนดทางกฎหมาย

สมทบกบมอทมองไมเหนหรอกลไกตลาด จะทาใหเกดสมดลแลวขบเคลอนตลาด

จากนนตลาดจะไปขบเคลอนเศรษฐกจสงคมตอไป หากแตสงคมทดเหมอนจะเปน

ไปไดดวยดกลบไมไดเปนไปอยางทคาดหวงเสมอไป

ประการตอมาทปรากฏใน “The Social Responsibility of Business

is to Increase its Profits” (1970) ผบรหารมความรบผดชอบคอเพอการสราง

ผลกาไรใหบรษทเพมมากขน ดวยการแขงขนแบบเปดและเสรโดยปราศจากการ

หลอกลวงและฉอฉล ซงแนวคดนเปนการมองจากกรอบอรรถประโยชน เมอธรกจ

มงคงกจะสรางความมนคงใหกบสงคม ไมวาจะเปนการสรางงาน การบรการ สนคา

อปโภคบรโภคทด ผลตอบแทนตอหนสวน การเตบโตทางเศรษฐกจ ภาษ ซงก

เปนการสงเสรมสนบสนนสวสดการสงคมนนเอง หากแตคาถามทตามมากคอ กฎ

เกณฑพนฐานของสงคมทผนวกกบหลกศลธรรมนน มขอบเขตหรอขอจากดอยท

ใด ประโยคทวา “โดยปราศจากการหลอกลวงและฉอฉล” อนมนยเชงศลธรรม

รวมถง การกลาวความจรง การรกษาสญญา ความยตธรรมและเสมอภาพอยาง

เทาเทยม ซงจะตองเปนมาตรฐานทางจรยธรรมของธรกจ และมกฎหมายเปนขอ

กาหนดบงคบไมใหกระทาเกนเลยขอตกลง นนกคอความตองการททกคนตอง

เคารพกฎหมาย

อยางไรกด ฟรดแมนเชอวาผบรหารและบรษทตองรบผดชอบในการใช

เสรภาพและตองทนรบผลสบเนองทตามมาจากการกระทาของตวเขาเอง ผบรหาร

ตองรบผดชอบตอการกระทาของบรษทในระยะยาวเพอผลประโยชนทดทสดแก

บรษท ทงน ตองตระหนกอยเสมอวา ธรกจไมใชบคคลและเปนบคคลทมศลธรรม

ได กฎหมายมไวใชกบบคคล สวนความรบผดชอบกเปนเรองศลธรรมของบคคล

ดงทฟรดแมนเนนยาวา ไมมใครบงคบใครใหทาการคาขายแลกเปลยนในตลาด

เสร เมอเปนดงทกลาวมาขางตน ประเดนคาถามกคอ

ผบรหารรบผดชอบตอธรกจผลประโยชนตอหนสวนจะเปนการสวนคณคา

ตอสงคม แลวธรกจจะไปสงเสรมสนบสนนการเพมสวสดการสงคมเอง (ในกรณ

ภาษ)เปนแนวคดทภาคสงคมสามารถไววางใจไดเทาใด

ดวยกฎหมายขอบเขตและขอจ�ากดทมตอความรบผดชอบจะอยตรงทใด

ซงความเสยหายหลายสงอยาง ไมสามารถทจะประเมนเปนคาสนไหนทดแทนได

และกฎหมายกไมเคยครอบคลมปญหา กลาวอกนยหนง ชองวางกฎหมายบอย

ครงไมครอบคลมผมสวนไดเสย

ปญหาทมาจากผลทสบเนองมาจากความไมไดตงใจและคาดไมถง บรษท

จะสามารถรบผดชอบสงทเกดขนไดหรอไมดวยวธการอยางไรและ

ผบรหารใหความส�าคญตอหนสวนเทานน แลวผมสวนไดเสยในภาคสวน

อนจะเปนอยางไร

จากขอถกอภปรายสองประการทไดนาเสนอขางตน ไมไดเปนเพยงการ

สงเขปประเดนสาคญเพอตงคาถามกบปญหาทเผชญอยางกระชบเทานน แตยง

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences90 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 91

เผอแผไปสการถกแถลงเพอความชดเจนและลกซงอกดวย ผบรหารตองมวสยทศน

กวางไกลไปกวาการตอบแทนจากพนธะผกพนกบหนสวนขยายไปสผมสวนไดเสย

ทกภาคสวนตอไปดวยวธการทแยบยลยงขน กลาวเปนคาขวญของภาคธรกจไดวา

“ทาเกงกบบรษทและทาดตอสงคม” นนเอง

บทสงทาย

บทความผบรหารกบความรบผดชอบตอสงคมน ไดตงตนดวยแนวคดของ

ฟรดแมน ทวางอยบนฐานคตแบบเสรนยมและตลาดเสร โดยทสงเขปแนวฟรดแมน

เปนประโยคไดวา “ความรบผดชอบตอสงคมของภาคธรกจนน คอการแสวงหา

ผลกาไรใหมากทสดเทาทจะทาไดภายใตขอจากดของกฎหมาย โดยไมตมตนและ

ฉอโกง” หากแต “เทาทมากทสด” และ/หรอ “ขอจากดของกฎหมาย” และ/หรอ

“ไมตมตนและฉอโกง” ฯลฯ เปนสงทตองมาตความและวเคราะหกนอกนบครงไม

ถวนภายใตบรบทสงคมเศรษฐกจรวมสมย โดยเฉพาะคาถามถง “ผบรหาร” วาควร

วางบทบาทอยางไรตอประเดนความรบผดชอบตอสงคม แมกระทง “ฟรดแมน

เองกไมไดพฒนาขอถกเถยงทเขาตงขนอยางสมบรณ” (Salazar and Husted,

2009: 150) หากแตปลอยเปนหนาทของผสนใจทาการถกอภปรายกนตอมาจน

กระทงปจจบน

อยางไรกด ความสาคญของขอถกเถยงทฟรดแมนเรมไว “ประเดนความรบ

ผดชอบตอสงคมปะทะกบการแสวงผลกาไรสงสด โดยมผบรหารเปนตวแทนบรษท

ผถอหน ในการแสวงหาผลประโยชน” (Salazar and Husted, 2009: 138) นน

เปนจดเรมตนและบททบทวนวรรณกรรมทางวชาการดานความรบผดชอบตอ

สงคม ถงแมจะเปนสานวนซาซากนาเบอกตาม ซงกยากทจะปฏเสธไดวา เปนพน

ฐานความเขาใจในการใชแนวคดดงกลาวในเชงอรรถประโยชนกด ปฏบตนยมกด

หากเปนเรองทนาเสยดาย เมอความเขาใจแนวคดความรบผดชอบตอสงคมในการ

รบรและทาความเขาใจแบบไทย กลบถกลดทอนใหเขาใจไดไมไกลไปกวากจกรรม

เพอสงคมในการสรางภาพลกษณเชงประชาสมพนธของบรษทเพยงเทานน ทงท

ประเดนเชงจรยธรรมและความรบผดชอบเปนเรองลกซงละเอยดออน อกทง ไม

ไดเปนแคการคดบวกและมองโลกสวยเพยงเทานนทจะมความรบผดชอบตอสงคม

ได ดงนน สงทผบรหารในบรบทดงกลาวตองเผชญจงเปนเสมอนความรบผดชอบ

ทยงใหญเหลอคณานบ แตกใชวาเหนอบากวาแรงทสามารถจะทาได

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences92 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 93

บรรณานกรม

“คดใหมเรองความรบผดชอบของธรกจตอสงคม” แปลจาก Rethinking the

Social Responsibility of

Business: A Reason Debate บนเวบไซต http://www.reason.com/news/

show/32239.html โดย กอปรทพย อจฉรยโสภณ และ สฤณ อา

ชวานนทกล เผยแพรครงแรกบนเวบไซต “คนชายขอบ” – http://

www.fringer.org/

Aune, James Arnt. (2007) “HowtoReadMiltonFriedman:Corporate

SocialResponsibilityandToday’sCapitalisms”pp. 207-218.

in The Debate over Corporate Social Responsibility Steve

May, George Cheney and Juliet Roper eds. Oxford: Oxford

University Press.

Coleman, Thomas S. (2013) “Corporate Social Responsibility:

Friedman’s View” Posted: 8/15/13 https://bfi.uchicago.edu/

feature-story/corporate-social-responsibilty-friedmans-view

Dunn, Craig P. and Burton, Brian K. “Friedman’s “The Social

responsibilityofBusinessistoIncreaseitsProfits”:ACritique

for the Classroom.” http://faculty.wwu.edu/dunnc3/

present.friedman.pdf

Ferrero, Ignacio., Hoffman, W. Michael and McNulty, Robert E. (2012)

“Must Milton Friedman Embrace Stakeholder Theory?”

Working Paper No. 10/12 Universidad de Navarra. http://www.

unav.edu/documents/29056/1939939/WP_UNAV_10_12.pdf

Friedman, Milton. (1962) Capitalism and Freedom in http://www.

pdf-archive.com/2011/12/28/friedman-milton-capitalism-

and-freedom/friedman-milton-capitalism-and-freedom.pdf

Friedman, Milton. (1970) “The Social responsibility of Business is

to Increase its Profits” The New York Times Magazine

September 13.

Miller, Brandon. “Corporate Social Responsibility: Was Milton

Friedman Right?” http://voices.yahoo.com/corporate-social-

responsibility-was-milton-friedman-4990822.html

Salazar, Jose. and Husted, Bryan W. “Principals and Agents: Further

Thoughts on the Friendmanite Critique of Corporate Social

responsibility” pp. 137-155. in The oxford Handbook of

Corporate Social responsibility. Andrew Crane, Abagail

McWilliams, Dirk Matten, and Donald S. Siegel eds. Oxford:

Oxford University Press.

Teivainen, Teivo. (2013) “Milton Friedman’s Argument about Socialist

Implications of Corporate Social Responsibility” Posted:

3/9/13 http://teivo.net/2013/03/09/friedman/

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences94 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 95

กองทนพฒนาสตรแกไขปญหาความตองการของสตรจรงหรอ

Could the Women’s Development Fund Really Solve the Needs of Women?

เปรมจตตเนาวสยศร1

บทคดยอ

บทความวจยนมวตถประสงคเพอนาเสนอวานโยบายสาธารณะทรฐบาล

ตงขนมาเพอสตรเปนการเฉพาะสามารถตอบสนองความตองการและแกไขปญหา

สตรไดหรอไม เนองจากปจจบน สตรไดรบผลกระทบโดยตรงจากปญหาเศรษฐกจ

สงคม และสงแวดลอมรวมทงมคณภาพชวตทตากวาเกณฑมาตรฐานขององคการ

อนามยโลกกาหนด แตยงไมมการศกษาถงตนเหตของปญหา

ผลการศกษาพบวา (1) ผหญงตองเผชญกบปญหาหนนอกระบบ คนใน

ครอบครวตดยาเสพตด ปญหาของลกวยรน ความรนแรงในครอบครว การถกลวง

ละเมดทางเพศในททางาน ซงปญหาเหลานสงผลใหผหญงมคณภาพชวตตากวา

มาตรฐานขององคกรอนามยโลกและมภาระบทบาทหลายดาน (2) ปญหาทผหญง

เผชญอยเปนผลมาจากโครงสรางของสงคมไทยทมจารต ประเพณ และคานยมท

ถกกาหนดโดยผชาย ทาใหสรางปญหาใหแกผหญงและความตองการของผหญง

ไมไดรบการแกไข (3) กองทนพฒนาบทบาทสตรแกไขปญหาทางเศรษฐกจของ

1 นกศกษาปรญญาโท สาขาสตรศกษา วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สตรไดเพยงเฉพาะหนา (Practical Needs) แตไมสามารถแกไขปญหาในระดบ

ยทธศาสตรได (Strategic Needs) เนองจากผหญงยงขาดโอกาสในการกาวไปส

การมสถานภาพทเทาเทยมกบผชาย

ค�าส�าคญ : การเสรมสรางพลงอานาจสตร ความเสมอภาคหญงชาย ความตองการ

เชงปฏบตความตองการเชงยทธศาสตร

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences96 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 97

Abstract

The purpose of this research article was to discover whether the

public policy set forward by the government, specifically for women,

could meet their needs or not. Recently women are becoming more

affected by economic and social problems as well as their quality

of life being lower than the benchmark defined by World Health

Organization. But the cause of the problem has not been investigated

yet.

The findings were as follows: (1) Females were faced with

many problems such as loan sharks, family members’ drug addiction,

teenage children’s problems, domestic violence, sexual harassment

and discrimination in the workplace. All of these factors were related

to the substandard quality of life.(2) All of the problems faced by

the women could be traced back to the Thai Social Structure, Thai

traditions, culture and values which were founded by and beneficial

to men. This one-sidedness has led to problems for women that have

been ignored and unresolved. (3) The Women’s Development Fund

could solve some practical needs, but it could not solve strategic

needs because women have not gotten opportunities in gender

equality yet.

Keywords : Women’s Empowerment, Gender Equality, Practical

Needs, Strategic Needs.

บทน�า

กองทนพฒนาบทบาทสตรเปนนโยบายประชานยมทจดตงขนอยางเรงรบ

ในสมยรฐบาลพรรคเพอไทยซงมนางสาวยงลกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร

(ดารงตาแหนงระหวางวนท 5 สงหาคม 2554 ถงวนท 7 พฤษภาคม 2557) ทงน

เพอจดสรรงบประมาณในการแกไขปญหาสตรทางดานเศรษฐกจ สงคม และการ

พฒนาศกยภาพของสตร นอกจากนเปนกองทนทมจดมงหมายทางการเมองในการ

สรางฐานคะแนนเสยง ดงนนจงมการชวงชงความไดเปรยบในการรบสมครสมาชก

ซงเปนคณลกษณะเบองตนทจะไดรบการเลอกตงใหดารงตาแหนงกรรมการระดบ

ตาง ๆ เพอใหบรรลเปาหมายทางการเมองของพรรค

เนองจากกองทนนเปนกองทนเดยวทมงสรางประโยชนใหแกเพศหญง

เปนการเฉพาะ และมแนวทางการดาเนนงานคลายคลงกบนโยบายกองทนหมบาน

และชมชนเมอง หรอ กองทน SML ซงเปนกองทนทเกดขนในสมยรฐบาลพรรค

ไทยรกไทย (ชวง 2544-2549) รวมทงมสารตถะดานการพฒนาเปนไปในทศทาง

เดยวกนกบการพฒนาสตรในระดบประเทศตามแผนพฒนาสตรในชวงแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8-11 และสอดคลองกบการพฒนาสตรใน

ระดบสากลตามปฏญญาปกกงและแผนปฏบตการเพอความกาวหนาของสตร

(Beijing Declaration and Platform for Action - BPFA) ซงมประเดนและ

เปาหมายพฒนา 4 ดาน 12 ประเดนทไดใหความสาคญกบการพฒนาสตรในดาน

เศรษฐกจ การศกษาและการพฒนาศกยภาพความเปนผนา รวมไปถงการพทกษ

สทธสตรและสรางความเสมอภาคระหวางหญงชาย (สานกงานกจการสตรและ

ครอบครว.2552, น.26)

กองทนพฒนาบทบาทสตรมเปาประสงคหลกในการแกไขปญหาของสตร 3

ดาน ไดแก (1) ดานเศรษฐกจ เปนการแกไขปญหาความยากจนของสตร (2) ดาน

สงคม เปนการแกไขปญหาความรนแรงทสตรเผชญอย และ (3) ดานการพฒนา

ศกยภาพสตร เปนการสงเสรมใหสตรไดรบการพฒนาในดานตาง ๆ โดยเฉพาะ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences98 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 99

อยางยงในเรองของภาวะผนาและการสรางเครอขายสตร สาหรบยทธศาสตรการ

พฒนา ประกอบดวย (1) การสรางโอกาสในการเขาถงแหลงทนพฒนาสตร แบบ

ดอกเบยตาหรอปลอดดอกเบย (2) การพฒนาโอกาสในดานการงานและอาชพ การ

พฒนาศกยภาพรวมทงการเพมบทบาท และการสรางสภาวะผนาของสตร (3) การ

เฝาระวงและดแลปญหาของสตร การชวยเหลอเยยวยาสตรทถกทาราย ถกทารณ

กรรมและถกเอารดเอาเปรยบในสงคม (4) การรณรงคใหสงคมเขาใจปญหาสตรใน

ทกมต โดยมสดสวนเปนเงนทนหมนเวยนดอกเบยตาและปลอดดอกเบย รอยละ

80:20 ของกองทนทงหมด (สานกเลขาธการนายกรฐมนตร.2555., น.1)

วตถประสงค

เพอศกษาวานโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรสามารถตอบสนองตอ

ความตองการและการแกปญหาของสตรไดหรอไม รวมทงมการศกษาถงปญหา

ทเกดขนกบสตรและแนวทางแกไขทเปนรปธรรม

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

การศกษาครงนใชแนวคด/ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของมาเปนแนวทาง

ในการวเคราะหและอภปรายผล ไดแก แนวคดสตรนยม แนวคดมตหญงชายกบการ

พฒนา (Gender and Development-GAD) ระบบชายเปนใหญหรอปตาธปไตย

(Patriarchy) ความสมพนธ ระหวางบทบาทหญงชาย (Gender Relations) การ

แบงงานระหวางหญงชาย (Gender Division of Labor) แนวคดการเสรมสราง

พลงอานาจ (Empowerment Approach) และแนวคดเรองการมคณภาพชวตท

ดในมตขององคการอนามยโลก

วธการศกษาวเคราะหและวจย

การศกษาใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ในรป

แบบการจดสนทนากลม (Focus Group Discussion) และการเกบขอมลเชงบอก

เลา (Narrative Document) กลมเปาหมายในการศกษาเปนสตรกลมอาชพตางๆ

จานวน 5 กลม กลมละ 15 คนรวม 75 คน ซงเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรง

(Direct Stakeholder) กบนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรของรฐบาล โดย

จากดขอบเขตการศกษาเฉพาะกลมสตรทอยในเขตกรงเทพมหานคร ประกอบดวย

(1) กลมสตรทเปนแรงงานนอกระบบ (2) กลมสตรทมอาชพคาขาย (3) กลมสตร

ในภาคการเกษตร (4) กลมสตรทเปนแมบานหรอไมไดประกอบอาชพ (5) กลม

สตรททางานในภาคราชการ/รฐวสาหกจ ทงนผวจยไดกาหนดประเดนในการ

สนทนากลมไว 3 ประเดนดวยกน ซงประเดนสนทนาเหลานนามาจากวตถประสงค

ของกองทนพฒนาบทบาทสตร ดงน

ประเดนท 1 กองทนพฒนาบทบาทสตรจะตอบสนองตอปญหาเศรษฐกจ

ของสตรไดหรอไม อยางไร (สอดคลองกบวตถประสงคของนโยบายกองทนพฒนา

บทบาทสตรของรฐบาล ในขอ (1) คอ เปนแหลงเงนทนหมนเวยนดอกเบยตาหรอ

ปลอดดอกเบยในการสรางโอกาสใหสตรเขาถงแหลงเงนทนสาหรบการลงทน เพอ

พฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายได หรอสาหรบการสงเสรมและพฒนาไปสการ

สรางสวสดภาพหรอสวสดการใหแกสตร) (สานกเลขาธการนายกรฐมนตร.เพง

อาง.,น.1)

ประเดนท 2 กองทนพฒนาบทบาทสตร จะแกไขปญหาความรนแรงทม

ตอสตร ไดหรอไม อยางไร (สอดคลองกบวตถประสงคของนโยบายกองทนพฒนา

บทบาทสตรของรฐบาล ในขอ (2) คอ เปนแหลงเงนทนเพอการพฒนาศกยภาพ

สตรและเครอขายสตร การเฝาระวงและดแลปญหาของสตร ตลอดจนการชวย

เหลอเยยวยาสตรทประสบปญหาในทกรปแบบ การรณรงคใหสงคมเขาใจปญหา

สตรในทกมตและการคมครองและพทกษสทธสตร) (สานกเลขาธการนายก

รฐมนตร.อางแลว.,น.1)

ประเดนท 3 กองทนพฒนาบทบาทสตรจะเปนกลไกในการพฒนาศกยภาพ

สตรไปสความเปนผนาไดหรอไม อยางไร (สอดคลองกบวตถประสงคของนโยบาย

กองทนพฒนาบทบาทสตรของรฐบาล ในขอ (3) คอ เปนแหลงเงนทนเพอการสง

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences100 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 101

เสรม สนบสนนการจดกจกรรมในการพฒนาบทบาทสตร และแกไขปญหาสตรของ

องคกรตางๆ การสรางภาวะผนา การพฒนาองคความร คณภาพชวต รวมทงเสรม

สรางความเขมแขงทางดานเศรษฐกจและสงคมของสตร) (สานกเลขาธการนายก

รฐมนตร.อางแลว.,น.1)

รายงานผลการศกษาวเคราะหและอภปรายผล

ผวจยไดดาเนนการวเคราะหผลจากขอมลทไดจากสนทนากลมสตรในเขต

กรงเทพมหานคร จาก 5 กลมอาชพทกาหนดไว โดยนาขอมลตาง ๆ ทไดมาจด

แยกตามประเดนคาถามวจย และใชกรอบทฤษฏแนวคดทกลาวไวขางตนมาเปน

แนวทางการวเคราะหขอมลปรากฏผลการศกษาวเคราะหดงน

ผลการศกษา

1. กองทนพฒนาบทบาทสตรจะตอบสนองตอปญหาเศรษฐกจของสตร

ไดหรอไมอยางไร จากผลการศกษาพบวากองทนพฒนาบทบาทสตรตอบสนอง

ตอปญหาเศรษฐกจของสตรบางกลมในการเปนเงนลงทนดอกเบยตา สตรทไดรบ

ผลประโยชนสวนใหญเปนผทไมไดทางานหารายไดดวยตนเองและตองพงพงสาม

มปญหารายไดไมพอเพยงกบการดารงชพในครอบครว จงมความตองการเงนลงทน

ทาอาชพเสรมเพอเพมรายได สวนสตรทเปนหนทงในระบบและนอกระบบหวงพง

เงนกดอกเบยตาเพอลดภาระดอกเบยทสงกวา อยางไรกตามเงนทไดรบจากกอง

ทนฯ นเปนเพยงการตอบสนองความตองการของสตรเพยงเฉพาะหนาเทานน แต

ไมไดแกปญหาทางเศรษฐกจของสตรอยางถาวร รวมทงยงไมทาใหสถานการณทาง

เศรษฐกจของผหญงดขน แตกลบเพมภาระการเปนหนสนใหกบผหญง สงผลใหผ

หญงตองทางานหนกขน เพอหาเงนมาใชหน นอกจากนกองทน ฯ ยงไมสามารถ

เขาถงผหญงไดทกกลมโดยเฉพาะผหญงทดอยโอกาสทางสงคม ซงตองการความ

ชวยเหลอจากเงนกองทนเปนลาดบแรก แตในทางปฏบตพบวา ผหญงทไดรบ

ประโยชนจากกองทนสวนใหญมกจะเปนกลมพวกพองของคณะกรรมการกองทน

บทบาทสตร

2. กองทนพฒนาบทบาทสตรจะแกไขปญหาความรนแรงทมตอสตรได

หรอไม อยางไรจากผลการศกษาพบวา สตรกลมเปาหมายทง 5 กลมไดประสบ

ปญหาความรนแรงทงทางดานรางกาย จตใจ และความรนแรงทางเพศ โดยเฉพาะ

ความรนแรงทเกดขนภายในครอบครวมกมสาเหตมาจากสามตดสรา เลนการพนน

มภรรยานอย ผชายจะใชความรนแรงกบภรรยาและลก สงผลใหเกดปญหาของ

ลกวยรน ประกอบกบภายในชมชนเปนแหลงเสพยาเสพตดและแหลงขาย ทาให

ปญหาของลกวยรนทวความรนแรงขนโดยตดยาเสพตด ไมเรยนหนงสอ ตดเกม

วยรนทเปนผหญงมเพศสมพนธและตงครรภกอนวยอนควร ปญหาความรนแรง

ทเกดขนสงผลกระทบตอผหญงในฐานะทเปนแมและเปนภรรยาทงดานสขภาพ

กายและสขภาพจต นอกจากนยงพบปญหาการถกลวงละเมดทางเพศในททางาน

โดยผบงคบบญชาหรอเพอนรวมงานชายกระทาลวนลามตอลกนองและเพอนรวม

งานทเปนผหญง จะเหนวาปญหาความรนแรงเกดไดทงในพนทครอบครวและพนท

สาธารณะ ผกระทาความรนแรงสวนใหญเปนผชาย สรป คอ ปญหาความรนแรงตอ

สตรไมสามารถแกไขไดในระดบปจเจก แตจะตองกลบไปแกไขในระดบโครงสราง

ทงระบบ ซงกองทนพฒนาบทบาทสตรมงเฉพาะการพฒนาผหญงในบางดาน แต

ยงไมไดใหความสาคญกบการปรบโครงสรางทางสงคมใหมการเปลยนระบบความ

คดทเออตอการเคารพศกดศรความเปนมนษยและการสงเสรมใหเกดความเสมอ

ภาคระหวางหญงชายไปสสงคมในทกระดบ ดงนน กองทนพฒนาบทบาทสตรจง

ยงไมสามารถแกไขปญหาความรนแรงตอสตรได

3. กองทนพฒนาบทบาทสตรจะเปนกลไกในการพฒนาศกยภาพสตรไป

สความเปนผนาไดหรอไม อยางไร จากผลการศกษาพบวาสตรทหารายไดดวย

ตนเอง สามารถตดสนใจในเรองทเกยวกบครอบครว แตไมมบทบาทในการตดสน

ใจในชมชน บางกลมสามเปนผนาและตดสนใจเกอบทกเรอง ยกเวนงานบานซง

ผหญงในฐานะแมบานเปนคนจดการทงหมด สตรบางกลมสามารถตดสนใจใน

เรองตางๆ และเรองในครอบครวมากกวาสาม แตการตดสนใจเหลานสะทอนให

เหนวาสตรตองรบภาระหนาทในครอบครวอยฝายเดยว เชน การหารายไดเสรม

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences102 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 103

การดแลเรองการศกษาของลก เปนตน สาหรบประเดนการพฒนาศกยภาพสตร

ไปสความเปนผนาเปนงานทจาเปนตองอาศยกจกรรมหลากหลายรปแบบในการ

บมเพาะภาวะความเปนผนา รวมทงการฝกปฏบตในสถานการณทเปนจรง ซงจะ

ตองดาเนนการอยางตอเนอง ดงนนจงสรปไดวาการดาเนนงานของกองทนพฒนา

บทบาทสตรในชวงทผานมายงไมสามารถพฒนาศกยภาพสตรไปสความเปนผนา

ไดตามวตถประสงค

การอภปรายผล

กอนจะมการอภปรายผล ผวจยขอนาเสนอประเดนปญหารปธรรมทเกด

ขนกบสตรทกกลมทผวจยไดจากการเกบขอมล โดยแยกประเภทเปนกลมไดดงน

1) ปญหาความไมเทาเทยมทางดานเศรษฐกจ และการแบกรบภาระหน

สนของครอบครวทไมเปนธรรมตอสตร อนมสาเหตมาจากการเปนหนนอกระบบ

2) ปญหาการแบกรบภาระความรนแรงในครอบครว อนเปนผลมาจาก

คนในครอบครวตดยาเสพตด ปญหาของลกวยรน

3) ความรนแรงในครอบครว

4) การถกลวงละเมดทางเพศในททางาน และ

5) ปญหาคณภาพชวตของผหญง

แมจะแยกปญหาออกเปนแตละประเภท แตปญหาทงหลายเหลานเชอมโยง

สมพนธกนและสรปไดวาเปนปญหาเชงโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

และการเมองทผหญงเผชญอย และรากเหงาของปญหาเหลานลวนมาจากแนว

ความคดเรองชายเปนใหญหรอปตาธปไตย (Patriarchy) แนวคดนไดสรางความ

สมพนธเชงอานาจทไมเทาเทยมและไมเสมอภาคกนระหวางเพศหญงและเพศ

ชาย โดยเพศชายจะอยในสถานะทเปนใหญกวา/เหนอกวา ในขณะทเพศหญง

จะอยในสถานะทเปนรองหรอดอยกวา ระบบชายเปนใหญครอบคลมอยในทก

พนทและทกมตของสงคมไทย จนเกดพฤตกรรมการไมเคารพศกดศรความเปน

มนษยของผหญง และการไมใสใจตอประเดนความเสมอภาคระหวางเพศ ทงๆ ท

ประเดนนมการบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

และ พทธศกราช 2550

การอภปรายผลการศกษาใน3หวขอตามค�าถามวจยดงน

กองทนพฒนาบทบาทสตรไมสามารถตอบสนองตอปญหาเศรษฐกจของ

สตรได ปญหาความไมเทาเทยมทางดานเศรษฐกจ และการแบกรบภาระหนสนของ

ครอบครวทไมเปนธรรมตอสตร อนมสาเหตมาจากการเปนหนนอกระบบตามสภาพ

ความเปนจรงของการดารงชวต ทงเพศหญงและเพศชายตองทางาน ซงสามารถ

แบงงานออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก (1) งานเกยวกบการทามาหากนหรองานตาม

อาชพ (Productive Work) (2) งานผลตซา (Reproductive Work)และ (3) งาน

ชมชนและสงคม (Community Work) โดยในปจจบนผหญงมสวนรวมในการทามา

หากน ซงเปนงานประเภทท 1 นอกจากนผหญงตองทางานผลตซา อนเปนงานเชง

สรระซงเกยวกบเพศ (Sex) ไดแกการตงครรภ การคลอดลก และการใหนมลก ซงเปน

งานเกยวกบสรระตามธรรมชาตของเพศหญงโดยเฉพาะ งานผลตซาอกประเภทหนง

ไดแกงานบานซงไมเกยวกบสรระ ซงทงเพศหญงและเพศชายสามารถทาได แตระบบ

แนวคดในเรองการแบงงานกนทาระหวางหญงชายทไมเทาเทยม (Gender Division

of Labor) ไดกาหนดบทบาทใหผหญงมหนาทรบผดชอบโดยตรงในเรองงานบาน

ทงหมด งานในบานประเภทนคองานทเกดจากบทบาทและภาระของความเปนแม

ความเปนเมย ความเปนลกสาว ตลอดจนความเปนพสาวและนองสาว เพศหญง

ทงหลายทกลาวมานนอกจากจะมภาระในงานทเกยวกบสรระของเพศแหงตนแลว

ยงมหนาทเลยงดลกและดแลสมาชกในครอบครว ตองทางานบานอยางเปนกจวตร

ประจาวน เพศหญงถกคาดหวงวาตองทาหนาทนใหสมบรณทสด งานบานเปนงาน

ทไมมการตคาเปนตวเงน (Non-Monetary) แตสงคมและคนรอบขางตางเรยกรอง

ใหผหญงทาบทบาทดานนใหดทสด2

2 ดรายละเอยดในมาล พฤกษพงศาวล พลงผหญงกบการสรางบานแบงเมอง : กฎหมายและนโยบายของรฐทเกยวของ บททวาดวยกฎหมายและนโยบายของรฐเกยวกบความมนคงในการทางานและการประกน “การวางงาน” ของผหญง อยในระหวางการจดพมพ

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences104 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 105

นอกจากปจจยคาครองชพททาใหรายไดของครอบครวไมเพยงพอแลว

ยงมปจจยทเกดจากพฤตกรรมของฝายชาย ไดแก การดมสรา การสบบหร การ

เลนการพนน และการมภรรยานอย ซงสงคมมองวาพฤตกรรมเหลานเปนเรอง

ปกตของผชาย ดงนนจงสะทอนใหเหนภาพของครอบครวในสงคมไทยปจจบน

มกจะมลกษณะทเพศชายเปนศนยรวมอานาจในการกาหนดชะตาชวตของคนใน

ครอบครว โดยเฉพาะเรองการแบงงานตามเพศ ซงถกครอบงาดวยความคดทไมม

ความเทาเทยม คอเมอเสรจจากงานนอกบานผหญงตองกลบมาทางานบานสาหรบ

ผชายมองวางานในบานเปนงานหลกของผหญง ดงนนเมอเลกจากงานผชายมกจะ

ใชชวตอยางอสรเสร แมจะมครอบครวแลว (จราภา เจรญวฒ 2549. น.21)

พฤตกรรมของผชายทาใหรายไดในครวเรอนไมเพยงพอ ผหญงจงจาเปน

ตองกเงนมาเพอใชจายในครอบครว ในเชงหลกการหนนอกระบบควรจะเปนปญหา

ททงสามและภรรยาตองรบผดชอบรวมกน เนองจากเปนหนสนทเกดจากการใช

จายของคนในครอบครว แตในความเปนจรงแลวผหญงตองแบกภาระในเรองการ

เปนหนนอกระบบไวทงหมด ทงนเปนเพราะแนวคดเรองการแบงแยกงานตามเพศ

ทไดกลาวมาแลว

จากการศกษาพบวาผหญงในชมชนทผวจยศกษาเปนหนนอกระบบเกอบ

ทกครวเรอน หนนอกระบบเปนความรนแรงเชงโครงสรางทเกดขนกบผหญงทก

วน เมอมเงนกองทนหมนเวยนดอกเบยตา ตามเงอนไขของกองทนพฒนาบทบาท

สตรกาหนดใหผหญงทเปนสมาชก 5 คน เขยนโครงการขอกเงน เมอไดรบเงน

แลวผหญงสวนใหญจะนาเงนสวนหนงไปใชหนนอกระบบซงมดอกเบยสงถงรอย

ละ 20 ตอเดอนเปนอนดบแรก เงนสวนทเหลอถงจะนามาตอยอดอาชพ ในชวต

ความเปนจรงของผหญงจะเปนหนนอกระบบอยางไมสนสด โดยการกเงนจากราย

นไปใชหนรายอน แมนโยบายกองทนจะเพมจานวนเงนทนหมนเวยนใหกบผหญง

กเพมขนอกมากเพยงใดกตามแตไมสามารถชวยใหผหญงหลดพนจากการเปนหน

ได แตกลบเปนการสรางภาระในการเปนหนใหแกผหญงมากยงขน ขอคนพบน

สอดคลองกบงานวจยเรอง นโยบายกองทนหมบานกบผลกระทบตอผหญงของ

วณ บางประภา(2553.,น.91) ซงกลาววา “ผหญงสวนใหญเปนผรบภาระหนสน

ทพอกพนขน” และ “หมนเวยนไมสนสด” นอกจากนสตรทมฐานะยากจนสวน

ใหญทตองการเงนทนไปเพมอาชพและเพมรายไดจรงๆ กยงเขาไมถงเงนกองทน

ทงนเนองมาจากขอจากดของนโยบายกองทนและปญหาการบรหารจดการกองทน

ตามทกลาวไปแลว

ผลการศกษาของผวจยสอดคลองกบสภาพปญหาของผหญงทกลาวไวใน

แผนพฒนาสตรในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท11(พทธศกราช

2554–2559)ซงระบถงปญหาความยากจนของสตรวา

“ปญหาความยากจนของสตร ประกอบดวย รายไดไมเทาเทยมกน สภาวะ

การจางงาน การทางานทไมกอใหเกดรายไดและภาระหนสน โดยเรมปรากฏวา

สตรทตองรบภาระหนสนของครอบครวมจานวนเพมขน รวมถงการเปนหนจาก

การดาเนนโครงการของภาครฐในชวงทผานมา เชน การกยมเงนจากกองทนตางๆ

เปนตน นอกจากนกระแสโลกาภวตนและพฒนาการดานการเงนยงสงผลใหสตร

จานวนไมนอยทประสบปญหาการเปนหนบตรเครดต รวมทงการเปนหวหนาครว

เรอนและมภาระในการเลยงดครอบครว”

สรปไดวา การเปนหนนอกระบบไดกลายเปนความรนแรงอยางยงทแฝงอย

ในครอบครวและเปนภาระอนหนกองของผหญง ถงแมหนนอกระบบซงเปนเรอง

เศรษฐกจในครอบครวจะไมไดเกดจากการกระทาของผหญง แตครอบครวกลบ

ปลอยใหผหญงตองเขามารบผดชอบแกไขปญหาโดยลาพง จงสะทอนใหเหนถง

ระบบความคดซงไมเหนวาหญงและชายเทาเทยมกน ชายเหนอกวาและหญงดอย

กวา แตตองรบภาระหนสนมากกวา เปนเจตคตทครอบงาและมอทธพลอยางมาก

ในสงคม (จากการศกษาทางมานษยวทยาเกยวกบผหญงในอษาคเนยพบวาผหญง/

แมบานมหนาทควบคมกระเปาเงน (purse string) หรอการใชจายในครวเรอนอย

แลว ไมนาจะเปนเจตคตทไมดตอผหญง)

กองทนพฒนาบทบาทสตรไมสามารถแกไขปญหาความรนแรงทมตอ

สตรได

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences106 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 107

ปญหาความรนแรงตอสตรกลมเปาหมายทง 5 กลม มไดจากดอยเฉพาะ

ความรนแรงทางดานรางกาย จตใจ และความรนแรงทางเพศ ซงเปนความ

หมายของ “ความรนแรงอนเนองมาจากภาวะความเปนหญง” (Gender-based

Violence) ในความหมายดงเดม ซงโนมเอยงไปในทางรางกายและจตใจทเกยว

กบเรองเพศของผหญงเทานน3 แตสตรยงตองประสบปญหาการตดยาเสพตด

ของคนในครอบครว นอกจากนผหญงยงตองเผชญกบปญหาของลกวยรน ซงสาม

ละเลยทอดทง ปลอยใหเปนภาระและความรบผดชอบของผหญงแตฝายเดยว

ผวจยจะขยายความปญหาความรนแรงทง2ประการรวมทงปญหาเจตคต

ของผชายตอความรนแรงทางเพศในครอบครวและทสาธารณะดงน

ปญหาคนในครอบครวตดยาเสพตด จากการศกษาพบวา มหลายครอบครว

ในชมชนทประสบกบปญหาคนในครอบครวตดยาเสพตด ซงมผลกระทบกบตวผ

หญงในฐานะทเปนภรรยาและแมเปนอยางมาก ผหญงตองแบกรบปญหาและ

ภาระทเกดขน รวมทงตองรบผดชอบในเรองเศรษฐกจครอบครวเพยงฝายเดยว

แทนทจะเปนการชวยกน ขณะเดยวกนตองตามแกไขปญหาสามและลกวยรนตด

ยาเสพตดไปดวย4ปญหาคนในครอบครวตดยาเสพตดซงเปนความรนแรงทปจเจก

ชนผหญงตองเผชญอยเปนรายวน แททจรงเปนปญหาเชงโครงสรางทางเศรษฐกจ

สงคม วฒนธรรม และการเมองทไมเสมอภาคในกลมประชาชน รวมทงความไม

เสมอภาคทางเพศ (มขอมลสนบสนนไหมจากงานวจยหรอแหลงขอมลอน ๆ)

3 ตามความหมายของ Gender- based Violence. ใน “สทธความเปนคนของผหญง”, ความรนแรงทางเพศ หมายถง ความรนแรงทกระทาตอผหญงโดยตรง และเปนความรนแรงทเกดขนเนองจากความเปนหญง หรอเปนความรนแรงทสงผลกระทบตอผหญงอยางรนแรงเปนทเหนไดชดเจน ความรนแรงหมายถง การกระทาตอรางกาย จตใจ การทาราย หรอการทารณกรรมทางเพศ การขมขจะกระทาการดงกลาว การบงคบขเขญหรอการกระทาใดๆ ททาใหเสอมเสยอสรภาพ.

4 ปจจบนมปญหาผตองขงหญงในขอหาทเกยวของกบยาเสพตดลนคก ปญหานนาไปสการจดสมมนาทางวชาการของกระทรวงยตธรรมในวนท 30 มถนายน 2557 ในหวขอ “ผหญง อสรภาพทถกจากด ภายใตวาทกรรมยาเสพตด ครงท 1” คาบอกเลาทรบฟงกนตอๆ มาคอการทผหญงยอมรบสารภาพวาตนเองเกยวของกบยาเสพตด โดยยอมถกจาคกแทนผชายในครอบครว ประเดนนสะทอนใหเหนความรนแรงอนเนองมาจากปญหายาเสพตดตอผหญง

ปญหาของลกวยรน คอความรนแรงตอเพศหญงอกลกษณะหนงทผหญง

ตองรบมอตามลาพง โดยผชายมบทบาทนอยในการปองกนและแกไขปญหา ผหญง

ตองรบผดชอบในการเลยงดลก ดแลพฤตกรรมของลกวยรน กลาวไดวาสถาบน

ครอบครวยคโลกาภวตนไดลมสลายลงอยางสนเชง แมวาครอบครวจะเปนหนวย

สงคมทเลกทสด ซงนาจะมการดแลและพฒนาสมาชกครอบครวไดเปนอยางด

แตกลบกลายเปนวาครอบครวในปจจบนนมความออนแอทสด ขาดสมพนธภาพ

ระหวางสมาชกในครอบครว พอแมตองออกไปทามาหากนนอกบานตงแตเชาจรดคา

ไมมเวลาใกลชดและอบรมสงสอนลกวยรน ประกอบกบภายในครอบครวยงมการ

ใชความรนแรงตอกน ทงการดาวา ทบตลก หรอพอแมทะเลาะกน ทาใหเกดผลกระ

ทบตอสขภาพกายและสขภาพจตของคนในครอบครวโดยเฉพาะผหญง นอกจากน

ผเปนพอยงแกไขปญหาโดยใชความรนแรงกบลก ซงผรบภาระตอปญหาและคอย

แกปญหาดงกลาวคอ ผเปนแม

สงเหลานไดกลายเปนปจจยสาคญททาใหเดกวยรนเกดปญหา เกดความ

กดดน ขณะเดยวกนระบบโรงเรยนกไมสามารถเปนทพงใหกบเดกได ทาใหเดก

วยรนมกแกไขปญหาตางๆ ดวยตนเอง หรอปรกษาเพอนซงยงขาดวฒภาวะเชน

เดยวกน จงสงผลใหปญหาวยรนซบซอนและแกไขยากยงขน

จะเหนวาการทจะใหลกเตบโตมาเปนคนทมคณภาพ จาเปนทครอบครว

ตองอบอน ทงผหญงและผชายในฐานะทเปนพอและแมจะตองปรบเปลยนเจตคต

ในการดแลครอบครว และปรบเปลยนบทบาทระหวางหญงชายใหเกดความเสมอ

ภาคมากขน โดยผชายและผหญงทางานนอกบานเหมอนกน สาหรบงานในบาน

ผชายสามารถแบงเบาภาระจากผหญงได โดยใชเวลาหลงเลกงานและเวลาในวน

หยดมาชวยเลยงดอบรมสงสอนลก และชวยทางานในบาน (สานกงานกจการสตร

และสถาบนครอบครว, อางแลว, 2555, น.111) จะสงผลใหครอบครวมความใกล

ชดกนมากขน และไดใชเวลาอยรวมกน เมอบรรยากาศในครอบครวมความสขและ

อบอน ลกวยรนกจะไมออกไปใชชวตอยนอกบานซงเสยงตอปญหาตางๆ

นอกจากน หากครอบครวไทยมการเลยงดลกหญงและลกชายโดยไมมอคต

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences108 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 109

ทางเพศ ซงหมายถงการใหคณคาตอลกชายและลกสาวไมตางกน ไมใชเพศเปนตว

ตดสนคณคา(สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว,อางแลว,2555, น.119)

เรมเลยงดลกชายใหชวยทางานทกอยางในบานเชนเดยวกบลกสาว อบรมใหมจตใจ

เมตตา ออนโยน รจกใหคณคา ใหเกยรต และเคารพศกดศรความเปนมนษยของ

ทกคน การเลยงดลกเชนนเปนกระบวนการขดเกลา (Socialization) ใหเดกได

เรยนรในเรองความเสมอภาคและการแบงงานกนทาระหวางเพศ ซงเปนจดเรม

ตนการปรบเปลยนบทบาทหญงชายใหมความเสมอภาค หลดพนจากการกดขผ

หญง เมอเดกเตบโตขนกจะไมกระทาความรนแรงและทารายรางกายและจตใจผ

หญง ความรนแรงทเกดจากปญหาดงกลาวกจะลดนอยลง

ปญหาการกระทาความรนแรงในครอบครวและในททางาน จากการศกษา

ของจราภา เจรญวฒ (2549.,น. 21) พบวา ความรนแรงในครอบครวเกดขนจาก

หลายปจจย ไดแกปจจยทางสงคม วฒนธรรม และความเชอ ทปลกฝงถายทอด

กนตอมาจนถงปจจบน อนมพนฐานมาจากระบบวธคดแบบชายเปนใหญความ

ไมเสมอภาคทางเพศ รวมทงการไมเคารพศกดศรความเปนมนษย มการตคณคา

ของผหญงตากวาผชาย ความสมพนธหญงชายทปรากฏในครอบครวเปนความ

สมพนธเชงอานาจ (Power Relation) ทมความเหลอมลากนนอกจากนยงมปจจย

ทางเศรษฐกจ ทางกฎหมาย และการเมอง อกดวยสวนใหญผทถกกระทารนแรง

จะเปนผหญงและเดก ซงเกดขนไดกบผหญงทกชนชนในสงคม ในทกสถานทไมวา

จะเปนในครอบครว ททางาน ทสาธารณะ ระดบความรนแรงทเกดขนของแตละ

ชนชนไมแตกตางกน รปแบบของความรนแรงทางเพศ ไดแก การกระทาทารณ

กรรมทางรางกาย การลวงเกนทางเพศ การทารายดวยวาจา รวมทงการขมเหง

ทางดานจตใจ

ถงแมวาในปจจบนมกฎหมายออกมาคมครองผถกกระทาความรนแรงใน

ครอบครว (พระราชบญญตคมครองผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครว

พทธศกราช 2550) แตขนตอนตางๆในกระบวนการยตธรรม ยงไมเออตอการใช

สทธและขาดความเปนธรรมตอผทถกกระทารนแรงซงเปนผหญง ทงนจากระบบ

ความคดความเชอของคนในสงคมวา”ความรนแรงในครอบครวเปนเรองสวนตว

ในพนทครอบครว (Private Sphere) ผชายมสทธตบตภรรยาและลกโดยถอวา

ไมมความผด5 หลกกฎหมายโบราณซงใชมาถงตนสมยรตนโกสนทร ไดกาหนด

ใหลกและเมยอยภายใตอานาจของผชาย มลกษณะเปนเหมอนสงของทอาจถก

ขายหรอยกใหแกใครกได โดยไมตองสอบถามถงความสมครใจยนยอม สภาพดง

กลาวพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ทรงมพระราชดารสใน

ฎการองทกขของผหญงทถกผวขายใหเปนทาสวา กฎหมายโบราณกอใหเกดความ

เหลอมลาระหวางชายและหญง เพราะทาเสมอนวา “ผหญงเปนควาย ผชายเปน

คน” แมวากฎหมายเหลานจะถกยกเลกไปแลว แตหลกกฎหมายดงกลาวไดเปลยน

สถานภาพเปนวฒนธรรมในรปความเชอและคานยมซงไดรบการสบทอดกนตอมา

(สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว. 2552, น. 90)

เนองจากความรนแรงทเกดขนในความสมพนธหญงชาย มรากฐานมาจาก

ความรนแรงเชงโครงสราง ซงหมายถง โครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง

และกฎหมายทวางบทบาทความเปนผหญงใหมลกษณะดอยกวา มคณคาตากวา

บทบาทความเปนชาย รวมถงความรนแรงเชงวฒนธรรม ทฝงรากยดตดแนนอยกบ

แนวคด ความเชอ คานยมในรปแบบเดมๆ ปลกฝงถายทอดจากรนสรนตอๆ กนมา

(จราภา เจรญวฒ. อางแลว, น.25) ซงการอบรมสงสอนหลอหลอมความเปนหญง

ความเปนชายเหลาน ทาใหผหญงยอมรบสถานะทดอยกวาโดยไมตงคาถาม และ

ยอมรบวาปญหาความรนแรงทเกดขนกบตนเปนปญหาในพนทสวนตว (Private

sphere) ในขณะทผชาย มองวาผหญงเปนเพศทออนแอ ไมกลาตดสนใจ ตองอย

ภายใตการปกปองคมครองดแลของผชายทแขงแรงกวาทาใหผชายใชรางกายของ

ผหญงเปนพนทของการกระทาความรนแรงได แมวาจะมกฎหมายออกมาคมครอง

ผหญงจากการกระทาความรนแรง แตปรากฏวาความรนแรงในครอบครวกลบม

จานวนมากขน และยงพบวาผถกกระทาความรนแรงมอายนอยลงเรอยๆ เชนกน

5 ผสนใจรายละเอยดเพมเตม โปรดด มาล พฤกษพงศาวล. ยอนรอยสทธความเปนคนของผหญง. อางแลว

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences110 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 111

ซงแสดงใหเหนวาแมรฐจะมมาตรการใดๆ ออกมาเพอปองกนและยตความรนแรง

ในครอบครว กยงไมสามารถแกไขปญหาไดและกลายเปนเรองปกตธรรมดาของ

สงคมไทย โดยไมมใครกลาเขาไปยงเกยวเพราะถอเปนเรองของครอบครว แมแต

เจาหนาทตารวจทดแลรกษากฎหมายกไมประสงคจะรบแจงความ สวนใหญจะ

เกลยกลอมใหประนประนอมกน เมอสามภรรยากลบบานไปกมการกระทาความ

รนแรงเกดขนซาอก ดงนนการทาใหปญหาความรนแรงลดนอยลงจะตองกลบไป

แกไขในระดบโครงสรางทงระบบ

จากการศกษาสตรทง 5 กลม ในประเดนปญหาความรนแรงในครอบครว

พบวาผตอบปญหาสวนใหญมกไมเปดเผยในเรองน เมอเปรยบเทยบกบการพด

ถงปญหายาเสพตดหรอปญหาลกวยรน ผหญงเพยงยอมรบวามการทะเลาะ ถก

เถยงกนบางเปนธรรมดา โดยไมพดถงการทารายรางกาย แตเมอไดพดคยนอกวง

สนทนากลมยอยทาใหผวจยรบทราบวามความรนแรงทเกดขนในชมชนมากกวาท

มการเปดเผยในวงสนทนา ดงนนผวจยจงใชวธสมภาษณเชงลกกบผหญงบางคน

รวมทงการหาขอมลจากเวบไซตของสถานตารวจใกลเคยงทชมชนนตงอย ปรากฏ

วามการแจงความและลงบนทกประจาวนในเรองการตบต ขมขน และกระทาชาเรา

เปนตน

สาหรบปญหาการถกลวงละเมดทางเพศในททางานมสาเหตของปญหา

เชนเดยวกบการกระทาความรนแรงในครอบครว การลวงละเมดทางเพศหรอการ

คกคามทางเพศในสถานททางานแสดงใหเหนถงการไมเคารพศกดศรความเปน

มนษย และการใชความสมพนธเชงอานาจกระทาตอผหญงทเปนผใตบงคบบญชา

หรอผทมตาแหนงตากวา โดยผชายทกระทามองวาเปนเรองปกตธรรมดา ผหญง

สวนใหญไมกลาขดขนเพราะกลวอานาจและรสกอบอาย การกระทาดงกลาวสง

ผลกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของผหญง เสยเกยรตยศชอเสยง เสยสขภาพ

จต และสญเสยความเปนตวของตวเองและความภาคภมใจในตวเอง

ปจจบนทงภาครฐและภาคเอกชนไดมการออกกฎระเบยบตางๆ เพอ

คมครองผทถกลวงละเมดทางเพศซงสวนใหญเปนผหญงแมวากฎหมายจะใหการ

คมครอง แตกระบวนการยตธรรมทไมเปนมตร(Unfriendly) ตอผตกเปนเหยอ สง

ผลใหคดไมไปถงศาล ขณะเดยวกนกฎหมายยงมบทลงโทษตอคดละเมดศกดศร

ความเปนมนษยของผหญงเลกนอยมาก ตวอยางเชน การลงโทษขาราชการของ

หนวยงานตางๆ ในกรณชสาว การจดทะเบยนสมรสซอน การทาอนาจารผหญง

และลวงละเมดทางเพศ ซงการลงโทษใชพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน พทธศกราช 2535 มาตรา 98 วรรคหนง ตดเงนเดอนรอยละ 5 ซงการ

ลงโทษเชนนเปนการลงโทษทเลกนอยถาเทยบกบศกดศรความเปนมนษยของผ

หญงทถกทาลายไป และเมอเปรยบเทยบกบการลงโทษในคดเบกสวสดการเปนเทจ

กคอ ปลดออกจากราชการ ดลพนจการลงโทษทแตกตางกนในการกระทาความ

ผด 2 เรองน ทาใหเขาใจวาการทาลายศกดศรความเปนมนษยของผหญงเปนเรอง

ทไมรายแรงเทากบการฉอราษฎรบงหลวง การลงโทษทเบาบางทาใหผกระทาผด

ไมมความเกรงกลวตอพฤตกรรมดงกลาว จงทาใหการลวงละเมดศกดศรความเปน

มนษยของผหญงยงคงมอยตอไป (สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว. อาง

แลว, น.48)

ผลจากการประชมกลมยอย (Focus Group) ของผวจยกบกลมขาราชการ

(และพนกงานรฐวสาหกจ) ไดพบปญหาการถกลวงละเมดทางเพศในททางาน โดย

ผบงคบบญชาหรอเพอนรวมงานชายกระทาลวนลามลกนอง และเพอนรวมงานท

เปนผหญง บางคนถกสามทารายรางกายและถกดาวาจากสามเปนประจา

จากประเดนปญหาความรนแรงในครอบครวและททางานทพบจากกลม

สตรเปาหมาย พบวาการแกไขปญหาเรองความรนแรงตอสตรเปนปญหาทไม

สามารถแกไดในระดบปจเจก และสตรทง 5 กลม ยงไมเขาใจวากองทนพฒนา

บทบาทสตรจะมาชวยแกปญหาในเรองความรนแรงทสตรไดรบในลกษณะไหน

และอยางไร ดงนนจงสรปไดวากองทนพฒนาบทบาทสตรไมสามารถแกปญหา

ความรนแรงตอสตรไดในระดบปจเจก

แนวทางการดาเนนงานของกองทนพฒนาบทบาทสตรทเปนอยในปจจบน

ไมสามารถพฒนาศกยภาพความเปนผนาของสตรได

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences112 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 113

ผนาทดและมความสขจะตองเปนผทมคณภาพชวตทดองคการอนามยโลก

ไดกาหนดวาคนทจะมคณภาพชวตทดจะตองมปจจยแวดลอมทดอยางนอย 6 มต

ไดแก (1) มตดานเศรษฐกจ (2) มตดานครอบครว (3) มตดานการทางาน (4) มต

ดานสงคมและการมสวนรวม (5) มตดานสขภาพและการดแลสขภาพ และ (6) มต

ดานการพฒนาตนเอง ซงการศกษาเรองคณภาพชวตมกจะนาปจจยเรองความสข

เขามาใชรวมกนเสมอ การทคนมคณภาพชวตทดสะทอนใหเหนวาคนนนเปนคนท

มความสข

สาหรบสงคมไทย พบวาผหญงสวนใหญยงไมสามารถหลดจากวงจรชวตท

ตองแบกภาระงานไวมากมายตามบทบาททสงคมกาหนด จงทาใหขาดคณภาพชวต

ทดและขาดความสขในการดาเนนชวตทควรจะเปน เนองจากผหญงยงตองรบผด

ชอบภาระงานมากและไมมเวลาในการพฒนาคณภาพชวตของตวเอง รวมทงขาด

โอกาสในการเขารวมกจกรรมทางสงคมและการพฒนาตวเองตามทองคการอนามย

โลกกาหนด ในขณะเดยวกนแผนพฒนาทผานมากไมไดทาใหผหญงมคณภาพชวต

ทดขน จะเหนวาผหญงไทยสวนใหญยงขาดการพฒนาในทกมตตามทองคการ

อนามยโลกไดกาหนดไวทงมตดานเศรษฐกจ ดานครอบครว ดานการทางาน ดาน

สงคมและการมสวนรวม ดานการดแลสขภาพ และดานการพฒนาตนเอง

การมคณภาพชวตทดเปนสงสาคญและเปนจดหมายปลายทางของบคคล

ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ดงนนเพอใหสตรมคณภาพชวตทด

จาเปนทสตรจะตองมการดาเนนชวตทสมดลทงในดานครอบครวและดานการ

ทางาน เพอจะไดมเวลามากขนในการรวมกจกรรมทางดานสงคม มเวลาในการ

ดแลสขภาพและพฒนาตนเอง โดยบทบาทสามดานของผหญง (Women’s Triple

Roles ในมมมองของ Moser อางใน มณวอน หลวงสมบต., น.17) คอ งานในบาน

งานนอกบาน และงานชมชนสงคม จะตองมความสมดลกน กคอการสรางบทบาท

ความสมพนธระหวางหญงชายทเสมอภาค เปนธรรม ไมเลอกปฏบตและไมมอคต

ทางเพศ

การทจะทาใหผหญงและผชายมบทบาทเปนผนาและพรอมทจะพฒนา

ตนเอง พฒนาสภาพแวดลอมตางๆ รวมทงรวมกนพฒนาประเทศใหมความ

กาวหนา จาเปนจะตองสรางภาวะผนาใหกบทงผหญงและผชาย/คนทงสองเพศใน

มมมองทถกตอง โดยทาทงในระดบปจเจก ระดบครอบครว ระดบโรงเรยน ระดบ

ชมชน สงคม และประเทศ

การสรางภาวะผนาในระดบปจเจก จะตองชใหทงเพศหญงและเพศชายเหน

ถงศกยภาพของตนเอง เหนมมมองของหญงและชายทแตกตางกนและทเหมอน

กน รวมทงการแบงบทบาทหนาทระหวางหญงชายทจะชวยสงเสรมกนได ขณะ

เดยวกนความคดพนฐานดงกลาวจะปรบเจตคตของผหญงใหมความเชอมนใน

ศกยภาพของตนเอง และเขาไปมสวนรวมในการพฒนาดานตางๆ รวมกบผชาย

อยางมนใจ

นอกจากนการเสรมสรางพลงสตร (Women’s Empowerment) จงเปน

กญแจปรบความเปลยนความสมพนธระหวางเพศทไมเทาเทยมในดานการตอบ

สนองปญหาและความตองการทผหญงเผชญอย จะตองแยกแยะระหวางการตอบ

สนอง “ความตองการในชวตประจาวน(Practical Needs) ทเปนปญหาความ

จาเปนเฉพาะหนาทผหญงจะตองฝาขามไป เนองจากชายเปนผละเลยทอดทงให

หญงเผชญปญหาโดยลาพง ปญหาประเภท ไมมเงนซออาหาร ไมมเงนจายคาเชา

บาน ไมมเงนพาลกทเจบปวยไปพบแพทยเพอรบการรกษาพยาบาล กอนโรงเรยน

เปดภาคเรยน ตองใชจายเงนเพอซอเสอผา และหนงสอเรยนใหลก ฯลฯ กองทนก

ยม ฯ อาจมาแบงเบาปญหาภาระเฉพาะหนาของผหญง แตในขณะเดยวกนกสราง

ปญหาใหมๆ ใหแกผหญงดวย เปนเชนนชวนาตาป ไมมการเปลยนแปลง ดงนน ผ

วางแผนและกาหนดนโยบาย รวมทงตวผหญงเองจะตองคานงถง “ความจาเปน

หรอความตองการเชงยทธศาสตร (Strategic Needs)” ทจะนาไปสการวเคราะห

สาเหตรากเหงาของปญหาทจะนาไปสการปรบเปลยนสถานภาพทมความเทาเทยม

เสมอภาคระหวางหญงและชายมากขน ดงทฉลาดชาย รมตานนท กลาววา

“การตอบสนองความจาเปนทเปนจรงในชวตประจาวน (Practical Needs)

กตามเทานนยงไมพอ ยงตองตอบสนองความจาเปนเชงยทธศาสตร (Strategic

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences114 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 115

Needs)ตางๆของผหญงดวย เชน การแกกฎหมาย เปลยนกฎหมาย การปรบ

เปลยนโครงสรางทางการเมอง แตทสาคญทสดจะตองมกระบวนการ ‘รอถอน’

ภาพลกษณประจาเพศภาวะ (Gender Stereotyping) หรอบางครงเรยกวา “ภาพ

ประทบตราทางเพศภาวะ” เพอจะนาไปสการ ‘รอถอน’ อคตการแบงงานกนทา

ทมลกษณะการเลอกปฏบต ความไมเสมอภาคและการกดขบนฐานของเพศภาวะ

และปญหาอนๆ อยางเปนลกโซดวย”(ฉลาดชาย รมตานนท.(ม.ป.พ.). น.8)

สรปผลการวจย

จากผลการศกษาพบวาในดานเศรษฐกจกองทนพฒนาบทบาทสตรตอบ

สนองตอปญหาเศรษฐกจของสตรบางกลมในการเปนเงนลงทนดอกเบยตากองทน

นเปนเพยงการตอบสนองความตองการของสตรเพยงเฉพาะหนาเทานน แตไมได

แกปญหาทางเศรษฐกจของสตรอยางถาวร นอกจากนกองทนยงไมสามารถเขา

ถงผหญงไดทกกลมโดยเฉพาะผหญงทดอยโอกาสทางสงคม ซงตองการความชวย

เหลอจากเงนกองทนเปนลาดบแรก

ในดานสงคม พบวาปญหาความรนแรงตอสตรไมสามารถแกไขไดใน

ระดบปจเจก แตจะตองกลบไปแกไขในระดบโครงสรางทงระบบ ซงกองทนพฒนา

บทบาทสตรมงเฉพาะการพฒนาผหญงในบางดาน แตยงไมไดใหความสาคญกบ

การปรบโครงสรางทางสงคมใหมการเปลยนระบบความคดทเออตอการเคารพ

ศกดศรความเปนมนษยและการสงเสรมใหเกดความเสมอภาคระหวางหญงชายไป

สสงคมในทกระดบ ดงนน กองทนพฒนาบทบาทสตรจงยงไมสามารถแกไขปญหา

ความรนแรงตอสตรได

ในดานการพฒนาศกยภาพพบวาการดาเนนงานของกองทนพฒนาบทบาท

สตรในชวงทผานมายงไมสามารถพฒนาศกยภาพสตรไปสความเปนผนาไดตาม

วตถประสงค

ขอเสนอแนะ

ผวจยเหนวา นโยบายการจดตงกองทนพฒนาสตรเปนกองทนทใหเงนทน

ในเชงพฒนาตอสตรและเออประโยชนตอสตรเปนการเฉพาะ โดยรฐบาลจดตง

กองทนนขนมาเพอเปนการชดเชยความเสยเปรยบของสตรในสงคมใหมแตมตอ

ในการขยบสถานภาพของตนเองใหกาวทนบรษ เพอใหกองทนพฒนาบทบาทสตร

สามารถตอบสนองตอการปองกนและแกไขทสตรประสบอยอยางแทจรง ผวจยจง

มขอเสนอแนะในการปรบปรงเปน 3 ระยะ ดงน

ระยะสนใหด�าเนนการทบทวนกองทนพฒนาบทบาทสตรดงน

1. ประมวลปญหาและความตองการทแทจรงของสตร วเคราะหแยกแยะ

วาปญหาและความตองการใดเปนปญหาระดบปฏบต (Practical Needs)6 ซง

ความจาเปนและความตองการระดบน จะตองมการตอบสนองดวยวธการและ

อาศยทรพยากรจากแหลงตางๆ มใชจะหวงพงทรพยากรจากกองทนเทานน

2. กองทนพฒนาบทบาทสตรควรใหความสาคญกบตอบสนองตอความ

จาเปน ความตองการในระดบยทธศาสตร (Strategic Needs)7 คอการปรบใน

ระดบโครงสรางและการเสรมพลงอานาจ (Empowerment)อยางยงยนใหแกสตร

3. ปรบสดสวนเงนกองทนใหเหมาะสมระหวางการแกไขปญหาเศรษฐกจ

และสงคมของสตร ซงปจจบนมงใหกยมไปลงทนเสรมอาชพรายไดมากกวานาไป

การแกไขปญหาทผหญงตองเผชญ

4. เปดกวางใหสตรทกกลมเขาถงกองทนไดโดยไมตองสมครเปนสมาชก

กองทน

6 Practical Needs หรอ ความจาเปนเชงปฏบตตางๆ ของผหญงทจาเปนตองไดรบการเอาใจใสอยางเรงดวน (เชน การมงานทา หรอ ไดรบการจางงาน บรการตาง ๆ ทางดานสขภาพ และแหลงนา เปนตน)

7 Strategic Needs ความตองการเชงยทธศาสตร ทจาเปนตองไดรบการตอบสนอง เพอทจะสามารถเปลยนแปลงสถานภาพทเปนผอยภายใต หรอสถานภาพทตาในสงคมได (ตวอยางเชน สทธทางกฎหมาย การแบงงานกนทบนฐานของเพศภาวะ และความรนแรงในครวเรอน เปนตน)

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences116 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 117

5. ใหมการจดรบฟงความคดเหนของผมสวนไดสวนเสยโดยตรง ในการ

จดทา (ราง) ยทธศาสตรกองทนพฒนาบทบาทสตร (พทธศกราช 2556-2559) ท

อยระหวางดาเนนการเพอมงไปทการแกไขปญหาเชงโครงสรางทงระบบ โดยเนน

การหลอหลอมและสอดแทรกหลกการวเคราะหบทบาทความสมพนธระหวางหญง

ชาย ความเสมอภาคทางเพศ และการเคารพศกดศรความเปนมนษยไปสโครงสราง

สงคมทกระดบ โดยทาอยางครอบคลมและตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงจะตองสง

เสรมการสรางพลงอานาจใหกบสตรเปนพเศษ

6. ขอเสนอตอคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรในระดบพนทม

ดงน

(1) ดาเนนงานดวยความโปรงใส เปนธรรม ไมเลนพรรคเลนพวก

(2) เปดโอกาสใหองคกรสตรและผมประสบการณในการทางานดาน

สตรไดรบเงนงบประมาณจากกองทน เพอนาไปจดทาโครงการปองกนและแกไข

ปญหาสตรในระดบโครงสราง

(3) ชแจงและประชาสมพนธเกยวกบการดาเนนงานกองทนใหชาว

บานและผมสวนเกยวของในระดบพนทไดมความรความเขาใจอยางตอเนอง และ

มการรายงานผลการอนมตใชเงนกองทนอยางโปรงใส

7. จดอบรมความรอยางเปนระบบและตอเนองในเรองสตรและความ

เสมอภาคระหวางหญงชายใหกบคณะกรรมการระดบจงหวดเพอใหเกดความร

ความเขาใจเกยวกบการสงเสรมสถานภาพสตรเพอใหบรรลถงความเสมอภาคทาง

เพศอยางเปนระบบ ทงนเพอใหเกดประโยชนตอการพจารณาอนมตเงนทน

ระยะกลาง ดาเนนการพฒนาศกยภาพของผทมสวนเกยวของ (Stakeholder)

ทกระดบ และใหความสาคญกบการเสรมพลงอานาจใหกบผหญงซงเปนวธการท

จะทาใหผหญงเกดความเชอมนในศกยภาพของตวเอง เปลยนโลกทศน (Attitude)

และมมมอง สรางอานาจความเขมแขงจากภายในตวผหญง บนพนฐานของการ

เคารพตนเองและยอมรบความสามารถของตนเอง เมอผหญงเขาใจถงอานาจและ

ศกยภาพทมอยในตวเองแลวจะสามารถดาเนนชวตดวยการมอานาจตดสนใจของ

ตวเอง ผหญงจะไดรบประโยชนจากกระบวนการพฒนาอยางเตมทและสามารถ

เขาไปเปนกลไกในการขบเคลอนการพฒนารวมกบผชายในฐานะหนสวนของการ

พฒนา (Partnership) ทไมใชเปนผคอยรบประโยชนจากการพฒนาอกตอไป

ระยะยาวดาเนนการแกปญหาในเชงโครงสรางทงระบบทงสวนทเปนตน

เหตของความออนดอยของผหญงในสงคมและทาใหผหญงตองเผชญกบปญหา

ตางๆ โดยลาพง โครงสรางสงคมประกอบดวย 2 สวน ไดแก โครงสรางทเปน

นามธรรม คอสถานภาพและบทบาทของหญงชายในสงคม และโครงสรางทเปนรป

ธรรม คอสถาบนทางสงคม ซงไดแก สถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบน

ศาสนา สถาบนทางเศรษฐกจ สถาบนทางการเมองและการปกครอง กลไกภาครฐ

รวมถงนโยบาย แผนงาน โครงการ และกฎหมายตางๆ เปนตนโดยจะตองบรณา

การมมมองมตทางเพศ (Gender Perspective)และการเคารพศกดศรความเปน

มนษยทเทาเทยมระหวางหญงชายเขาสโครงสรางแตละสวน รวมทงตอง”รอถอน

ความคดความเชอและคานยมดงเดมทเจอปนดวยอคตทางเพศออกไปและใหความ

สาคญเปนพเศษกบการหลอหลอมความคดเรองความเสมอภาคในศกดศรความ

เปนมนษยทเทาเทยมกนระหวางเพศเขาไปใหม ดงน

(1) สถาบนครอบครวหญงและชายในครอบครวทาหนาทของพอและแม

อยางสมบรณ เลยงลกแบบไมมอคตทางเพศ รวมกนดแลครอบครว ดแลบาน และ

รบผดชอบเศรษฐกจครอบครวรวมกน

(2) สถาบนการศกษา สามารถเปนทพงและใหคาปรกษากบเดกนกเรยน

นสต นกศกษาได ปองกนและแกไขปญหาเชงรกในวยรน ปรบปรงหลกสตรท

ปราศจากอคตทางเพศ สอดแทรกความรเรองความเสมอภาคระหวางหญงชาย

และการเคารพศกดศรความเปนมนษยเพอหลอหลอมเจตคตตงแตวยเดก

(3) สถาบนการเมองการปกครอง ตงแตระดบชาตจนถงระดบทองถน ตอง

เปดโอกาสใหผหญงไดเขาไปมสวนรวมทางการเมอง และการบรหารกจการบาน

เมองในระดบของการรวมวางแผน และรวมตดสนใจ โดยมการกาหนดสดสวนให

เกดความสมดลและยงยน

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences118 ปท 10 ฉบบท 2 (เมษายน 2556 - กนยายน 2556) ❃ Volume 10, Issue 2 (Apr. 2013 - Sep. 2013) 119

(4) กลไกภาครฐ เมอจะดาเนนการพฒนาใดๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม

การเมอง จะตองไมแยกผหญงออกมาจากกจกรรมการพฒนา แตตองบรณาการ

ประเดนผหญงเขาไปในแผนการพฒนาทกดาน รวมทงคานงถงความไมเทาเทยม

กนระหวางเพศทมอยในสงคม และวฒนธรรมสรางความสมดลระหวางการพฒนา

เศรษฐกจและการพฒนาสงคมในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

บรรณานกรม

กรวภา บญซอ (วลลาส).(2538). แนวคดการพฒนาสตร :มมมองการวเคราะห

เชงหญงชาย (Women’s DevelopmentModels and Gender

Analysis: A Review). แปลโดย มารยาท อนทรทศน. กรงเทพฯ:

โครงการสตรและเยาวชนศกษา.มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จราภา เจรญวฒ. (2548). ความรนแรงทเกดขนกบฝายหญงในความสมพนธแบบ

ครก. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสตรศกษา, สานก

บณฑตอาสาสมคร.มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ฉลาดชาย รมตานนท. (ม.ป.พ.). ผหญงเพศภาวะและการพฒนา. เอกสารประกอบ

การเรยนวชาสตรศกษา,ศนยสตรศกษา, คณะสงคมสงเคราะห,

มหาวทยาลยเชยงใหม.

เพญประภา ภทรานกรม. (2548). มตหญงชายกบกระบวนการเรยนรในการสราง

พลงอ�านาจในตนเองของผหญง: กรณศกษาผหญงในพนทท�างานใน

องคกรพฒนาเอกชนดานผหญง. วทยานพนธครศาสตรดษฏบณฑต,

สาขาพฒนาศกษา, ภาควชานโยบายการจดการและความเปนผนา

ทางการศกษา, คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มาล พฤกษพงศาวล. (2541). บทบาทองคกรพฒนาเอกชนกบการศกษา.

กรงเทพฯ: สานกคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายก

รฐมนตร.

มาล พฤกษพงศาวล. (อยในระหวางการจดพมพ). พลงผหญงกบการสรางบาน

แปงเมอง: กฎหมายและนโยบายรฐทเกยวของบททวาดวยกฎหมาย

และนโยบายของรฐเกยวกบความมนคงในการท�างานและการประกน

“การวางงาน”ของผหญง.

วารสารสหวทยาการ ❃ JOURNAL of Integrated Sciences120

มณวอน หลวงสมบต. (2554). ผลกระทบของโครงการกองทนพฒนาบทบาทสตร

ทมตอ ความสมพนธหญง-ชาย: กรณศกษากองทนพฒนาบานนาคน

เหนอสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว. (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). มหาวทยาลยเชยงใหม. บณฑตวทยาลย. สาขาสตรศกษา.

วณ บางประภา ธตประเสรฐ. (2553). นโยบายกองทนหมบานกบผลกระทบตอผ

หญง. วารสารสตรและเยาวชนศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ฉบบ

ฉลอง 25 ป, สตรและเยาวชนศกษา ปท 2.

สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษย และโครงการสตรและเยาวชนศกษามหาวทยาลย

ธรรมศาสตร. (2552). มาตรฐานและตวชวดความเสมอภาคระหวาง

หญงชาย.

สานกงานกจการสตรและครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง

ของมนษย. แผนพฒนาสตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาตฉบบท11(พ.ศ.2555-2559).

สานกงานเลขาธการนายกรฐมนตร. (2555). คมอการด�าเนนงานกองทนพฒนา

บทบาทสตร. กรงเทพฯ : ม.ป.พ.

สานกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย. (2555).ความเหนและขอเสนอแนะเกยว

กบระเบยบส�านกนายกวาดวยกองทนพฒนาบทบาทสตรพ.ศ.2555.

กรงเทพฯ : ม.ป.พ.