Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
วชาอาหารสตว สวนประกอบอาหารสตว
การยอยอาหารของสตว
ความตองการอาหารสตว
อาหารทใชเลยงสตว
อาหารสตวและการใชประโยชนไดของอาหารสตว
บทนา
เปาหมายสาคญของการเลยงสตว คอ การทาใหสตว
สามารถใหผลตอบแทนสงสดแกผเลยงในดานตางๆ นกพนธศาสตรได
พยายามปรบปรงพนธสตวใหมความสามารถเจรญเตบโตรวดเรว และ
ใหผลผลตมากขน ดงนน จงเปนเรองสาคญทผเลยงจะตองจดการ
สภาพแวดลอมใหเหมาะสม เพอสตวสามารถตอบสนองตอศกยภาพ
ทางพนธกรรมทมอยไดอยางมประสทธภาพ เนองจากอาหารเปน
ปจจยทสาคญอยางหนงทสงผลโดยตรงตอการแสดงออกทาง
พนธกรรมของสตว เราจงควรใหความสนใจในเรองนเปนพเศษ
เปนแหลงทใหโภชนะอาหารตางๆ อยางครบถวนตามความตองการ
ของชนดสตว
เปนการใชประโยชนจากผลผลตทเหลอจากอตสาหกรรมการเกษตร
และอนๆ
การลดตนทนอาหารโดยผลตอาหารใหมประสทธภาพทาใหสตว
เจรญเตบโตไดด สขภาพแขงแรง สามารถใหผลผลตไดด จงเปนการ
ชวยลดตนทนการผลตสตวไดโดยตรงอกดวย
ชวยลดมลภาวะจากการสะสมของไนเตรท ฟอสเฟต และสารอนๆ
ในดนและแหลงนาอนเนองจากความสมดลของโภชนะตางๆ ในอาหาร
สวนประกอบของอาหารสตว
โภชนะ
CHO
-NFE
- Fiber
- Cellulose
- Hemicellulose
นา
Vitamin
CP
- True Protein
- NPN
Fat
Mineral
ในทางโภชนศาสตรแบงสวนประกอบของอาหารสตว
ออกเปน 6 หม ไดแก
นา (Water / Moisture)
คารโบไฮเดรท (Carbohydrate)
โปรตน (Protein)
ไขมน (Fat / Oil)
แรธาต (Mineral)
วตามน (Vitamins)
หนาทของนาทสาคญ
เปนสอกลางชวยใหเกดปฏกรยาเคม
เปนตวพาโภชนะ
ชวยปรบอณหภมของรางกายใหคงท
ชวยลดการกระทบกระเทอนของ cell ในรางกาย
สตวไดนามาจาก 3 ทาง คอ
การสลายของสารอาหารในรางกาย
จากอาหาร ดมโดยตรง
Carbohydrate (CHO)
แปงและนาตาล
Nitrogen - free extract)Crude fiber
Cellulose Hemicellulose
ประมาณ 1 ใน 4 ของอาหารสตวเปนพวกคารโบไฮเครท เปน
สารอาหารทใหพลงงานและความรอนในการทางานของรางกายสตว
คารโบไฮเดรท แบงเปน 2 พวก ตามลกษณะความยากงายของ
การยอย ดงน
1. แปงและนาตาล เรยกตามเคมวเคราะห Nitrogen-free extract หรอ
NFE ไดแก เมลดพช เปนตน
2. สารเยอใย (Crude fiber)ประกอบดวย celluloseและHemicellulose
ไดแก ตน และใบพช
โปรตนเปนโภชนะทสาคญเพราะเปนสวนทประกอบ
ของรางกายฮอรโมนและเอนไซม โปรตนจะประกอบดวย
กรดอะมโนหลายชนดรวมกนโปรตนแบงออกเปน 2 ชนด
1. กรดอะมโนทจาเปน รางกายสงเคราะหไมไดหรอไมพอ
จาเปนสาหรบสตวกระเพาะเดยว แตไมจาเปนสาหรบสตวเคยว
เออง
2. กรดอะมโนทไมจาเปน สตวสามารถสงเคราะหไดจากสารอน
ในรางกาย
Protein (C H O N P Fe S)
Crude Protein Non-Protein NitrogenAmino acids
Essentrial amino acids Non-Essentrial amino acids1.Methionine
2. Lysine
3.Tryptophan
4. Histidine
5. Phenylalanine
6. Leucine
7..Isoleuscine
8. Threonine
9. Valine
10.Arginine
1. Glutamic acid
2. Glycine
3. Alanine
4. Serine
5. Aspatic acid
6. Tyrisine
7. Proline
8. Hydroxy - proline
9. Citruline
10.Cystine
เปนโภชนะทใหพลงงานเหมอนคารโบไฮเดรท แตให
พลงงานมากกวา 2.25 เทาไขมนประกอบดวย คารบอน ไฮโดรเจน
และออกซเจน หนาทของไขมน คอ
1. ใหพลงงานและความรอนแกรางกาย
2. เปนฉนวนกนความหนาวเยนของอากาศภายนอก
3. ปองกนการกระแทกจากภายนอก
4. เปนตวละลายและชวยดดซมวตามนบางชนด
5. เปนแหลงพากรดไขมนบางชนด เชน กรดลโนเลนค
Vitamin
เปนอนทรยสาร มนอยในอาหาร แตจาเปนตอการเจรญเตบโตของเนอเยอ
ละลายในไขมน ละลายในนา
A - ตา ถนอม
คมครอง
เนอเยอผว
D - ดดซมการ
ใช Ca + P
E - สบพนธ
K - การแขงตว
ของเลอด
Vit.C (Ascobic acid)
จาเปนสาหรบ คน ลง
และหนตะเภา สตวอนๆ
สรางได ถาขาดจะเปน
โรคเลอดออกตามไรฟน
มมากในพชสเขยว
นาสม มะนาว
B รวม (B - C o m k p l e r)
B 1 - T h a i a m i n e โรคเหนบชา
B 2 R i b o f l a v i n -โรคอมพาตนวงอ
B 6 P y r i d o x i n e -ชกกระตก
N i a c i n - แคระแกรน
Pantothenic acid - เยอหมประสาทเสอม
B i o t i n - ผวหนงในไก + สกร
C h o l i n - ปองกนโรคเอนเลอน
I n o s i t a l - ตองการเฉพาะหน
Folic acid - ปองกนโรคโลหตจาง
B12 Cobalamine - สรางเมดเลอดแดง
Ca และ P เปนสวนสาคญของกระดกและฟน
Ca เปนตวทาใหเลอดแขงตว ควบคมการทางานของกลามเนอ และการเตนของหวใจ
รกษาดลยระหวางกรดและดางในรางกาย
P เปนสวนประกอบของสารททาใหเกดพลงงานในรางกายและ สวนประกอบของยน
ถาขาด Ca และ P สตวจะเปนโรคกระดกเปราะแตกหกงาย เปนโรคขาออนยนไมได ชงก
การเจรญเตบโต โคนม นมลด ไกไข เปลอกไขบาง ไขแตกงาย เปนไขนม
Ca และ P จะใชประโยชนไดเตมทสดสวนของ Ca : P ทเหมาะสมอยระหวาง1 : 1 - 1: 2
และตองไดรบวตามน D อยดวย
อาหารทม Ca และ P มาก ไดแก นานม ปลาปน เปลอกหอย หนปน ลาตนและใบถว
Mg ทาหนาทคลาย Ca คอ เปนสวนประกอบของกระดก
ควบคมการทางานของประสาทและกลามเนอ ชวยใน
การสรางโปรตน
ถาขาด เกดอาการผดปกตทางประสาท กลามเนอ
กระตก ถาอาการรนแรงสตวอาจตายได
แหลงทพบ ปกตจะมอยพอเพยงในธรรมชาต พบมากในใบ
พชสเขยว เยอหมเมลดพช และราขาว
Na K และ Cl ทาหนาทควบคมความเปนกรดเปนดางของ
ของเหลวในรางกาย ควบคมการทางานของกลามเนอ
และระบบประสาท
ถาขาด สตวแสดงอาการเบออาหาร โตชา นาหนกตวลด
ผลผลตลด ตาแหง ขนหยาบกระดาง
แหลงทพบ ในอาหารจะม Na และ Cl สตวทกนพชเปนหลก
เชน โค กระบอ แพะ แกะ ตองเสรมเกลอแร แต
K จะมอยเพยงพอในอาหารตามธรรมชาต
Fe Cu และ Co Fe เปนสวนประกอบของเมดเลอดแดง เปน
ตวพาออกซเจน Cu และ Co มหนาทสรางเมดเลอด
ถาขาด สตวแสดงอาการโรคโลหตจาง (Anemia) ถา
อาการรนแรงสตวอาจตายได
แหลงทพบ ปกตในอาหารจะมธาตทง 3 เพยงพอ นอกจาก
ในพนททขาด จะทาใหขาดธาตเหลาน
S เปนสวนประกอบของโปรตนบางอยางและวตามน ผม
ขน และเลบ ระยะสตวงอกขน เชน แกะ ไก เปดทกาลง
ผลดขน
Mn รางกายสตวตองการนอย และมเพยงพอในอาหาร นอก
จากไกและสตวปกทกชนดตองการมากกวาสตวอนๆ
ถาขาด เปนโรคเอนเลอน (Perosis) ไกไขจะฟกออก
นอยกวาปกต
Zn รางกายตองการในการสรางขน มกมพอเพยง ในสกร
ตองการมากในกรณทตองกนอาหารทม Ca สงกวา
ปกตเพอปองกนการเกดโรคผวหนงกระดาง
(Parakeratosis)
I เปนสวนประกอบของฮอรโมน Thyroxine ทาหนา
ทควบคมพลงงานในรางกาย
ถาขาด เปนโรคคอหอยพอก (Goiter) ถาสตวทองลก
จะออนแอและอาจตายขณะคลอด I มมากใน
เกลอทะเล
การทาใหอาหารละเอยดโดยกลวธ
การทาใหอาหารเปยกชนและออนนมโดยคลกเคลากบนาลาย
การยอยทางเคม (Chemical mean)
การยอย (Digestion) การเปลยนแปลงของ
อาหารทสตวกนเพอเตรยมทจะดดซมเขาไปในสายเลอด
การยอยอาหารมกรรมวธดงน
ปาก
หลอดคอ กระเพาะ
ลาไสเลก
ลาไสใหญ
Annus
ReninPepsin
DipeptidaseMaltaseSucraseLactase
Pepsin
Chymomotripsine
AmylaseLipase
Hydrolic acid
นาดจากตบ ตบออน
นายอยผนงลาไส
นายอย
นาลาย
นายอย Ptyalin
ลน
ฟนดดซม
ภาพแสดงระบบทางเดนอาหารของโค
A = ปาก
B = ลน
C = หลอดคอ (Esophagus)
D =
E =
F =
G =
H =
I =
J =
K =
L =
การเปลยนแปลงเพอใชประโยชนของอาหารในรางกาย
Metabolism เปนกรรมวธในการเปลยนแปลงของโภชนะใน
รางกายทงการสรางและการใชสนเปลอง
CHO Glucose
เยอใย Volatile fatty acid (acetic propionic และ butyric)
ไขมนในนานมGlucose
ตบ
Microb
ตบ
การเปลยนแปลงเพอใชประโยชนของอาหารในรางกาย
Metabolism เปนกรรมวธในการเปลยนแปลงของโภชนะใน
รางกายทงการสรางและการใชสนเปลอง
Glyceral
ไขมน
ไขมนเกบไวเปนพลงงานสารองตามอวยวะตางๆ
อาหารหรอการเปลยน CHO และ Protein
+
การเปลยนแปลงเพอใชประโยชนของอาหารในรางกาย
Metabolism เปนกรรมวธในการเปลยนแปลงของโภชนะใน
รางกายทงการสรางและการใชสนเปลอง
CP (amino) เตบโตหรอซอมแซมการสรางผลผลต
Urine ผานไตในรป
ของ Urea
เหลอ
Protein NPN
Protein Ammonia
Amino acids
Undigested dietary nitrogen
Metabolic fecal nitrogen
Urea
Urea
Ammonia
Amino acids
Tissue
metabolism
ProteinPeptides
Amino acidsAmmonia
Microbial protein
Urea
Endogenous
nitrogen
NPN
อาหาร
กระเพาะ
รเมน
กระเพาะ
จรงและ
ลาไสเลก
มล
นาลาย
ตบ
ปสสาวะ
เนอเยอ
ความตองการอาหารของสตว
ดารงชพ
- ทาความรอน
- ใชเปนพลงงาน
- ใชโปรตน
- ใชแรธาต
- ใชวตามน
การเตบโต
และการขน
- พลงงาน
- โปรตน
- ใชโปรตน
- แรธาต +
วตามน
ระยะสบพนธ
- การเตบโตของลก
- พลงงาน
- ใชแรธาต
- โปรตน
- วตามน +
วตามน
การขนใหอวน
- สะสมไขมน
- สตวกาลง
เตบโต
- สตวทโตเตมท
การใหนม
- พลงงาน
- โปรตน
- ไขมน
- แรธาต +
วตามน
ความตองการอาหารของสตว
ความตองการอาหารของสตว แยกออกตามประเภทการใชประโยชน
ไดดงน
1. เพอดารงชพ สาหรบสตวทกชนดทกตว
2. เพอการเจรญเตบโต สาหรบสตวตงแตเกดจนโตเตมวย
3. เพอการสบพนธ สาหรบสตวในระยะสบพนธ
4. เพอการขนใหอวน สาหรบสตวเนอในระยะกอนสงตลาด
5. เพอการใหนม สาหรบสตวกาลงใหนม
6. เพอการใหไข สาหรบไกไข เปดไข
7. เพอใชในการออกแรงทางาน สาหรบสตวใชงาน
1. ความตองการเพอการดารงชพ (Maintenance requirement)
โดยอาหารจะถกใชในการทางานดงน
ใหความรอนแกรางกาย
ใหวตามนในการเสรมสวนประกอบของสารในรางกายตางๆ
ใชเปนพลงงานในการทางานของอวยวะตางๆ เชน การหายใจ
ใชโปรตนสาหรบซอมแซมโปรตนของเนอเยอทเสยหาย
ใหแรธาตทดแทนสวนทสญหายขาดพรองไปจากรางกาย
1. เพศ
2. สายพนธ
3. การจดการฟารม
4. สภาวะอณหภม
5. คณภาพวตถดบ
6. ระดบสารพษทมอยในสตรอาหารสภาวะอณหภม
2. ความตองการอาหารเพอใชในการเตบโตและการขน
3. ความตองการอาหารของสตวในระยะสบพนธ
4. ความตองการอาหารในการขนสตวใหอวน
5. ความตองการอาหารในการใหนม
มาตรฐานอาหารสตว
มาตรฐานการใหอาหารสตว (Feeding Standard) หมายถงตารางแสดง
ปรมาณอาหารและโภชนะตางๆ ทสตวแตละชนดตองการใชในหนงวนใชเปน
เครองแนะนาการใหอาหารสตวแตละชนด
ในอเมรกาใชระบบ ยอดโภชนะยอยได (Tatal Digestible Nutrients)
ระบบพลงงานสทธ (Net Energy)
Caloric เปนหนวยวดพลงงานในอาหาร
ความรอน 1 cal . หมายถงปรมาณความรอนททาใหนา 1 กรม
มอณหภมเพมขน 1 0 หรอ 4.1855 จล
4.1855 Joules = 1 cal
1 kg Cal = 1,000 cal
1 M cal = 1,000 kg cal
หรอ 1,000,000 cal
พลงงานทงหมด (Gross energy) วดไดจากความรอนทเกดขนจากการเผาผลาญ
อาหารใน Bomb calorimeter โภชนะตางๆ จะใหพลงงาน ดงน
Kcal/g
Carbohydrate 4.10
Protein 5.65
Fat 9.45
การยอยไดของหญาแหงในโคนม
CHO
CP CF NFE EE
ปรมาณโภชนะทกนได
(กรม) 10,216 8,255 20,823 1,697
ปรมาณโภชนะทออกมา
กบมล (กรม) 2,559 2,158 4,042 783
โภชนะทยอยได (กรม) 7,657 6,097 16,781 914
% โภชนะทยอยได
(% ADC) 75 73.9 80.6 53.9
การคานวณ Total Digestible Nutrients
TDN = DCP + DCF + DNFF + 2.25 x DEE
โภชนะ โภชนะใน 100 กโลกรม % ADC โภชนะยอยได
โปรตน 20.11 75.0 15.08
เยอใย 13.25 73.9 12.01
NFE 40.99 80.6 33.03
EE 3.34 2.25 x 53.9 4.04
TDN - - 64.16
ADC = NI - TFN X 100
NI
TDN = NI - TFN + MFN X 100
NI
ADC = NI - TFN - TUN
Nitrogen Metabolism
GROSS ENERGY of FeedFecal Energy
1. Feed Origin
2. Metabolic Origin
APPARENT DIGESTIBLE ENERGY (DE)
METABOLIZABLE ENERGY (ME)
NET ENERGY (NEm+p)
Heat Increment
1. Heat of Fermentation
2. Heat of Nutrient Metabolism
A. Gaseous Products of Digestion
B. Urinary Energy
1. Feed Origin
2. Endogenous Origin
GE =
ME-HI =
GE-FE =
DE-NE-GPD =
Conventional scheme of energy utilization. From N.R.C.Publ. 1411.
NET ENERGY (NEm+p)
Production Energy (NEp)
1. Growth
2. Fattening
3. Milk
4. Wool
5. Reproductive Energy Storage
6. Work
Maintenance Energy (NEm)
1. Basal Metabolism
2. Voluntary Activity
3. Heat to keep body warm or cool
Conventional scheme of energy utilization. From N.R.C.Publ. 1411.
Energy Utilization
Gross Energy
(GE)
Fecal Energy
Metabolizable E
(ME)
Other energy losses
Net E (NE)
Heat Increment
Product E
(NEP)
Maintenance E
(NEM)
Digestible E
(DE)
Nitrogen Metabolism
Nitrogen
Intake
Endergeneous Uninary N
N - Balance
Exogenous Urinary NAbsorbed N
Feed Fecal NTotal Feed N
Metabolic Feed N
Nitrogen Used
Total Urinary N
วตถดบอาหารสตว
1. คณสมบตทางการสมผสตางๆ : รปราง ส ความหยาบ ละเอยด รสชาต
และ กลน ฯลฯ
2. ความสะดวกสะบายในการใช : หาไดงายในทองถน มตลอดป สะดวก
ในการจดเตรยม หรอแปรรปวตถดบ
3. มความคงทนถาวร เกบนาน ยงคงรกษาคณภาพไวเชนเดม
4. มคณคาทางอาหาร ทงองคประกอบและสวนประกอบ การใชประโยชน
และมคณสมบตคงทนตอกระบวนการออกซเดชน
5. มขอมลเกยวกบวตถดบนนๆ อยางเพยงพอ รายละเอยดดานโภชนะ
สารพษ ขอจากดในการประกอบสตรอาหาร
6. คณสมบตอนๆ : การดดซม ความชน การอดเมด การจบเกาะวตถดบอนๆ
7. ปราศจากสงเจอปน โดยธรรมชาตหรอโดยความตงใจ ตองปลอดภย
ในการใช
อาหารทใชเลยงสตว
อาหารหยาบ อาหารขน
สารเพมเตม
- ฮอรโมน
- ยาปฏชวนะ
เสรมวตามน
- นามนตบปลา
- วตามนสงเคราะห
เสรมแรธาต
- กระดก
- เกลอ
เสรมโปรตน
- พช
- สตว
อาหารฐาน
- เมลดธญพช
- ราก , หว
- ผลพลอยได
- รา
- ปลายขาว
แหง
- หญาแหง
- ฟางแหง
สด / อวบนา
- หญาสด
- หญาหมก
สวสดคะ