สาขาอาหารสัตว์กระเพาะรวมOral... · 2017-06-29 · of DM in diets of Brahman steers. Keywords: crude glycerin, ... ปริมาณอาหารที่เหลือ

การประชมวชาการสตวศาสตรแหงชาต ครงท 6 The 6th National Animal Science Annual Conference of Thailand 2017 (ASAC 2017)

Agricultural Sci. J. 2017 วารสารวทยาศาสตรเกษตร Vol. 48 (2) (Suppl) May-August ปท 48 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม – สงหาคม 2560

สาขาอาหารสตวกระเพาะรวมสาขาอาหารสตวกระเพาะรวม

((ภาคบรรยายภาคบรรยาย))



91

ผลของการใชกลเซอรนดบเพอเปนแหลงพลงงานในอาหารตอสมรรถภาพ การผลต คาความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมน และคาชวเคมในกระแสเลอด

ของโคเนอสายพนธบราหมน Effects of Crude Glycerin as Energy Source in Diets on Production

Performance, Ruminal pH and Blood Metabolites of Brahman Steers

นรนดร หนกแดง1* เลอชาต บญเอก1 ศรรตน บวผน1 ทวพร เรองพรม1 และวสตร ไมตรจตร1 Nirandorn Nakdaeng*, Lerchat Boon-ek, Sirirat Buaphan, Taweeporn Raungprim

and Wisut Maitreejet 1

1ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน นครปฐม 73140 1Department of Animal Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus , Nakhon Pathom 73140, Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของระดบกลเซอรนดบในอาหารตอปรมาณการกนได สมรรถภาพการเจรญเตบโต คาความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมนและคาชวเคมในกระแสเลอดของโคเนอสายพนธบราหมนเพศผ โดยใชโคทมอาย 18 เดอน จ านวน 12 ตว และมน าหนกเรมตนเฉลย 257± 20 กโลกรม วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (completely randomized design, CRD) เปนเวลา 6 เดอน โดยโคไดรบอาหารผสมส าเรจ (ฟางขาว 10 % และ อาหารขน 90 %) ทมระดบกลเซอรนดบ 0, 4, 8 และ 12 เปอรเซนตในรปวตถแหง โคไดรบอาหารวนละ 2 ครง และมน าดมใหกนตลอดเวลา ท าการชงน าหนกทกๆ เดอน และในวนสดทายของการทดลองท าการเกบตวอยางของเหลวในกระเพาะรเมนและเลอด ผลการทดลองพบวา ปรมาณการกนไดของวตถแหงและอตราการเจรญเตบโตของโคมคาทแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต คาความเปนกรด-ดาง ในกระเพาะรเมน คากลโคสและยเรย-ไนโตรเจนในกระแสเลอด มคาทไมแตกตางระหวางทรทเมนต อยางไรกตาม น าหนกเมอสนสดการทดลองของโคมคาเพมขนแบบเสนตรง (p<0.02) เมอระดบกลเซอรนทเพมขนในอาหาร จากการทดลองครงนสามารถสรปไดวากลเซอรนดบสามารถใชเปนแหลงพลงงานในสตรอาหารโคเนอสายพนธบราหมนเพอทดแทนมนส าปะหลงไดถง 12 %

ค าส าคญ: กลเซอรนดบ, สมรรถภาพการผลต, ความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมน คาชวเคมในกระแสเลอด



92

ABSTRACT The objective of this study was to determine effects of varying levels of crude

glycerin (CG) in diets on feed intake, growth performance, ruminal pH and blood metabolite of Brahman steers. Twelve steers with 257 ± 20 kg of initial BW and 18 months of age were randomly assigned to one of 4 experimental diets using completely randomized design with feeding period of 6 months. The steers individually received dietary treatments (10% rice straw and 90% concentrate) comprised 0, 4, 8 and 12% CG in the diets on dry matter basis. Feed was offered twice daily and water was provided at all times. The Brahman steers were weighed monthly. Blood samples and ruminal pH were collected at the end of the experiment. No significant effect of different levels of CG inclusion were observed on dry matter feed intake and ADG. Moreover, there were no significant differences in ruminal pH among treatments. Blood urea nitrogen and glucose concentrations were not significant different. However, final body weight increased linearly (p<0.02) with the increase in CG level. The results suggested that CG could be used as an alternative feedstuff for energy sources to replaced cassava chips up to 12% of DM in diets of Brahman steers.

Keywords: crude glycerin, production performance, ruminal pH, blood metabolite

บทน า ปจจบนความตองการใชน ามนเชอเพลงมปรมาณสงขน แตแหลงพลงงานพลงงานเชอเพลงจาก

แหลงธรรมชาตนนจ านวนนอยลง สงผลใหราคาน ามนดบสงขน การมองหาพลงงานทางเลอกเพอทดแทนจงเปนแนวทางทส าคญ ซงน ามนไบโอดเซลเปนน ามนทางเลอกใหมทผลตจากพช หรอไขมนสตว ไบโอดเซล คอ เชอเพลงทดแทนประเภทดเซลจากธรรมชาต โดยการน าเอาน ามนจากพชหรอสตว ซงเปนสารประกอบอนทรยประเภทไตรกลเซอไรด มาผานกระบวนการทางเคมทเรยกวา ทรานสเอสเตอรฟเคชน (Transesterifcation) โดยท าปฏกรยากบแอลกอฮอล (EthanolหรอMethanol) และมดางเปนตวเรงปฏกรยา เชน โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) จะไดผลตผลเปนเอสเตอร (Ester) และผลตภณฑผลพลอยไดกลเซอรนดบ (Crude glycerin) กลเซอรนดบคอผลพลอยไดจากอตสาหกรรมการผลตไบโอดเซล ในการผลตไบโอดเซล 1 ลตร จะไดกลเซอรนประมาณ 80 กรม (Thompson and He, 2006) กลเซอรนดบประกอบไปดวยกลเซอรอล 80-90 เปอรเซนต และสวนของ น า แรธาต (เกลอ) กรดไขมน เมทานอล และ



93

โปรตน มคาเทากบ 10 เปอรเซนต (Kerr et al., 2009) กลเซอรนดบทไดจากกระบวนการผลตไบโอดเซลสามารถใชเปนแหลงพลงงานส าหรบปศสตว ทงนในสตวกระเพาะรวมกลเซอรนดบสามารถเปลยนเปนกลโคสในตบโคและสามารถใชเปนแหลงพลงงานในเซลล (Goff and Horst, 2001) ดงนน การศกษาในครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชกลเซอรนดบในอาหารทระดบแตกตางกนตอปรมาณการกนได ประสทธภาพการเจรญเตบโตของโคเนอ คาความเปนกรด -ดางในกระเพาะรเมน และคาชวเคมในกระแสเลอดของโคเนอสายพนธบราหมน

อปกรณและวธการ สตวทดลอง และการเตรยมอาหารทดลอง

ด าเนนการวจย ณ ฟารมโคเนอสายพนธก าแพงแสน ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทายลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน โดยมใบอนญาตใชสตวทดลองเลขท ACKU 60-AGK-001 ใชโคลกผสมบราหมนxพนเมอง เพศผ และท าการตอน อายประมาณ 1 ป 6 เดอน น าหนกประมาณ 257 กโลกรม จ านวน 12 ตว ใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design, CRD) โดยสมโคออกเปน 4 กลม ๆ ละ 3 ซ า เพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง 4 กลมการทดลอง เลยงในคอกเลยงเดยวขนาด กวาง 3 เมตร ยาว 4 เมตร สง 2.5 เมตร หลงคากระเบอง และพนคอนกรต มรางอาหารหยาบ และอางน าซเมนตอยดานหลงคอก มอาหารและน าสะอาดใหโคกนตลอดเวลา ท าวคซนปากและเทาเปอย และถายพยาธ ท าการชงน าหนกกอนการทดลอง และชงน าหนกทกๆ 30 วน โดยท าการทดลองเปนเวลา 180 วน อาหารทใชทดลองเปนอาหารผสมส าเรจ มกลเซอรนดบ 4 ระดบคอ 0, 4, 8 และ 12 เปอรเซนตวตถแหง ตามล าดบ (Table 1) กลเซอรนดบทใชในการทดลองไดจากบรษท วระสวรรณ จ ากด จงหวดสมทรสาคร มองคประกอบของกลเซอรนดบ 88.2% วตถแหง 96.89 % เกลอ 3.87% และ เมทานอล 0.42%

การเกบขอมลและวเคราะหตวอยาง เกบตวอยางอาหารทดลองวเคราะหปรมาณวตถแหง (Dry Matter) โปรตนรวม (Crude Protein) อนทรยวตถ และเถา (Ash) ในตวอยางอาหารทดลองตามวธของ A.O.A.C. (1990) และวเคราะหองคประกอบโครงสรางพชในอาหารซงไดแก ผนงเซลล (Neutral Detergent Fiber), ลกโนเซลลโลส (Acid Detergent Fiber) ตามวธของ Van Soest et al. (1991) ชงน าหนกโคครงแรกกอนเรมการทดลองชวงเชากอนใหอาหาร (07.30 น) และชงน าหนกทกๆ 30 วน จนสนสดการทดลอง เพอค านวณการเปลยนแปลงของน าหนกตว และน าคาน าหนกตวทไดมา



94

ค านวณหา ปรมาณการกนไดในหนวยกโลกรมตอวน (kg/d) เปอรเซนตน าหนก (% BW) บนทกปรมาณการใหอาหารทกวน ดวยการชงน าหนกอาหารกอนให และปรมาณทเหลอทกครงในแตละวน จดบนทกปรมาณอาหารทเหลอ และค านวณปรมาณอาหารทกนไดในแตละวน ในวนสดทายของการทดลองท าการดดองเหลวในกระเพาะรเมนท0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ภายหลงการใหอาหารในตอนเชา เพอวดคาความเปนกรด-ดาง (pH) ในกระเพาะรเมน ดวยเครอง pH meter และเจาะเลอดเพอวเคราะหสภาวะโภชนะทสตวไดรบตามวธของ Blowey et al. (1973) สมเกบตวอยางเลอดจากเสนเลอดด าทคอ (jugular vein) ของโคทดลองแตละตวทเวลา 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ภายหลงการใหอาหารในตอนเชา ปรมาณ 10 มลลลตร เพอวเคราะหหายเรย-ไนโตรเจนในกระแสเลอด (Blood urea nitrogen, BUN) ดวยวธของ Tiffany et al., (1972) และวเคราะหหากลโคสในกระแสเลอด (Blood glucose, BG) ดวยวธของ Slein (1963) การวเคราะหขอมล

ขอมลทไดจากการทดลองน ามาวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) และเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมการทดลองโดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test

ผลการทดลองและวจารณ องคประกอบทางเคมของอาหารทดลอง วตถดบและองคประกอบทางเคมของอาหารทดลองแสดงใน Table 1 อาหารทดลองในแตละสตรมคณคาทางโภชนะ เชน วตถแหง โปรตน เถา ไขมน ผนงเซลล และเฮมเซลลโลสทใกลเคยงกน โดยมระดบพลงงานอยในชวง 4,260-4,393 kcal/kg ปรมาณการกนไดและสมรรถภาพการเจรญเตบโต

ผลของการใชกลเซอรนดบในอาหารทระดบ 0, 4, 8 และ 12 % ตอปรมาณการกนไดในรปวตถแหงและสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคทดลอง แสดงใน Table 2 โดยโคทดลองในแตละกลมการทดลองมคาน าหนกเรมตนการทดลอง น าหนกตวทเพมขน และน าหนกตวทเพมขนเฉลยตอวน ปรมาณการกนไดของวตถแหง ปรมาณการกนไดของโภชนะ ทแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05) ในท านองเดยวกน การทดลองของ Mach et al. (2009) รายงานวาไมมความแตกตางกนของปรมาณการกนไดในรปของวตถแหง เมอใชกลเซอรนในระดบ 0-12 % ทดแทนขาวบารเลยในสตรอาหารโคนมเพศผขนระยะสดทาย แตอยางไรกตามน าหนกตวเมอสนสดการทดลองมคาเพมขนเมอระดบกลเซอรนดบในสตรอาหารเพมขน (linearly = 0.02) ทงนเมอกลเซอรอลเขาสกระเพาะรเมนแลวจะถกดดซมผานทาง



95

เยอบกระเพาะรเมน ถง 43 % กลเซอรอลทถกดดซมจะเปลยนไปเปนกลโคสทตบ (Krehbiel, 2008) สวนทไมดดซมกจะถกหมกยอยโดยจลนทรยในกระเพาะรเมนไดผลผลตสดทายคอโพรพโอนก (Ferraro et al., 2009)

Table 1 Ingredients and Chemical composition of the concentrates and rice straw (dry matter)

Item Level of crude glycerin (%)

Rice straw 0 4 8 12

Ingredient, % Crude glycerin1 0 4 8 12

Cassava chips 55.5 51.5 47.5 43.5 Soybean meal, (44 %CP) 4 4.4 4.8 5.2 Palm kernel meal (Extract) 7 7 7 7 Palm kernel meal (Solvent) 24.1 23.7 23.3 22.9 Molasses 5 5 5 5 Urea 2 2 2 2 Sulfur 0.1 0.1 0.1 0.1 Salt 0.5 0.5 0.5 0.5 Dicalcium phosphate 0.8 0.8 0.8 0.8 Mineral premix 0.5 0.5 0.5 0.5 Sodium bicarbonate 0.5 0.5 0.5 0.5 Analyzed content (% of DM)

Dry matter, DM 89.52 88.99 90.12 89.8 90.99 Crude protein, CP 13.13 13.23 13.29 13.44 4.39 Neutral detergent fiber, NDF 24.63 24.52 24.5 24.45 64.39 Acid detergent fiber, ADF 18.75 17.71 18.29 18.28 41.31 Gross energy, GE (kcal kg-1) 4260 4277 4330 4393 4024

1 crude glycerin contained 96.89% dry matter, 88.2% crude glycerin, 3.1% water, 3.87% salt and 0.42% methanol (Biodiesel Producers, Verasuwan CO., LTD, Samutsakorn Province, Thailand.)



96

Table 2 Effect of crude glycerin on growth performance and feed intake of Brahman steers

Item Crude glycerin (%DM)

SEM P-value1

0 4 8 12 T L Q Initial BW, kg 252.3 256.7 257.3 256.7 3.38 0.99 0.87 0.88 Final BW, kg 403.3 413.0 424.3 438.7 2.21 0.06 0.01 0.69 Weight gain , kg 151.0 156.3 157.0 181.9 3.15 0.58 0.29 0.51 ADG, kg/d 0.84 0.87 0.87 1.01 0.24 0.60 0.30 0.53 Dry matter intake, kg/d 5.59 6.59 5.82 5.84 0.48 0.39 0.89 0.17 Dry matter intake ,%BW 1.80 2.08 1.62 1.81 0.08 0.25 0.57 0.31 G:F, Kg/kg 0.15 0.13 0.16 0.17 0.66 0.47 0.32 0.26

1 Treatment and contrast P-values; P-value for L = Linear effect, Q = Quadratic effect

คาความเปนกรด-ดาง ของเหลวในกระเพาะรเมน (pH)

จากการทดลอง พบวาการใชกลเซอรนดบทระดบ 0, 4, 8 และ 12 % ในอาหาร ท าใหคา pH ในชวโมงท 0, 2, 4 และ 6 หลงจากใหอาหาร มคาทแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05) โดยมคาเฉลยของแตละกลมการทดลองมคาเทากบ 6.66, 6.48, 6.53 และ 6.66 ตามล าดบ ทงนในสวนผสมอาหารทดลองมการใชโซเดยมไบคารบอเนตซงเปนบฟเฟอรทชวยปองกนการลดลงของคา pH ในกระเพาะรเมน (Le Ruyet and Tucker, 1992) โดยคา pH ในกระเพาะรเมนของโคทไดรบอาหารหยาบเปนหลกจะมคาอยระหวาง 6.2-7.0 และถาโคไดรบอาหารขนในระดบสง คา pH จะอยในชวง 5.5-6.5 (Kolver and De Veth, 2002)

คาชวเคมในกระแสเลอด

ระดบกลโคสและยเรย-ในโตรเจนในกระแสเลอดของโคทไดรบอาหารทมกลเซอรนดบทระดบ 0, 4, 8 และ 12 เปอรเซนต ในชวโมงท 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง หลงจากการใหอาหาร มคาแตกตางอยางไมม

นยส าคญทางสถต (p 0.05) ระดบความเขมขนของกลโคสในกระแสเลอดมเฉลยอยในชวงระหวาง 72.92-83.83 mg/dl ซงอยในชวงปกตของกลโคสในกระแสเลอดคอ 45-75 mg/dl (Keneko et al., 2008) โดยระดบ ยเรย-ไนโตรเจน ในกระแสเลอดเฉลยอยชวงระหวาง 8.29-9.41 มลลกรม/เดซลตร โคเนอมคาความเขมขนของยเรย-ไนโตรเจนในกระแสเลอดเฉลย 7-14 มลลกรม/เดซลลตร (González and Silva, 2006)



97

Table 3 Effects of crude glycerin on ruminal pH and blood metabolites of Brahman steers

Item Dietary crude glycerin (%DM) SEM P-value1

0 4 8 12 T L Q Ruminal pH 0 hr- before feeding 6.68 6.57 6.66 6.60 0.23 0.81 0.71 0.81 2 hr- post feeding 6.52 6.55 6.51 6.58 0.24 0.94 0.73 0.87 4 hr- post feeding 6.69 6.30 6.50 6.62 0.30 0.31 0.99 0.14 6 hr- post feeding 6.75 6.50 6.47 6.85 0.25 0.19 0.67 0.04 Average 6.66 6.48 6.53 6.66 0.22 0.38 0.88 0.71 Blood Glucose, mg/dl 0 hr- before feeding 80.33 69.00 64.00 57.33 2.02 0.21 0.05 0.75 2 hr- post feeding 86.67 70.67 75.50 75.33 1.97 0.43 0.35 0.26 4 hr- post feeding 86.67 87.33 74.67 81.00 1.65 0.28 0.20 0.57 6 hr- post feeding 81.67 83.67 78.00 81.00 2.11 0.96 0.83 0.95 Average 83.83 77.67 72.92 73.67 1.77 0.51 0.19 0.54 BUN, mg/dl 0 hr- before feeding 8.57 9.73 9.10 7.47 1.00 0.81 0.62 0.44 2 hr- post feeding 9.07 10.27 10.07 8.77 1.06 0.93 0.90 0.54 4 hr- post feeding 8.50 8.47 8.47 8.57 0.95 1.00 0.98 0.97 6 hr- post feeding 8.40 9.17 8.57 8.33 0.76 0.93 0.86 0.63 Average 8.64 9.41 9.05 8.29 0.92 0.95 0.83 0.61

1 Treatment and contrast P-values; P-value for L = Linear effect, Q = Quadratic effect

สรป กลเซอรนดบสามารถใชเปนแหลงพลงงานในสตรอาหารไดถง 12 เปอรเซนต เพอทดแทนมนส าปะหลง มผลท าใหคาน าหนกเมอสนสดการทดลองเพมขน โดยไมมผลในทางลบตอปรมาณการกนได คา pH ในกระเพาะรเมน และคาชวเคมในกระแสเลอด

เอกสารอางอง AOAC. 1995. Official Methods of Analysis. 16th ed. Assoc. Off. Anal. Chem., Arlington, VA.



98

Blowey, R.W., D.W. Wood and J.R. Davies. 1973. A national monitoring system for dairy herds based on blood glucose, urea and albumin levels. Veterinary Record 92:691-696.

Goff, J. P. and R. L. Horst. 2001. Oral glycerol as an aid in the treatment of ketosis/fatty liver complex. J. Dairy Sci. 84(Suppl. 1):153.

González, F. H. D. and S. C. Silva. 2006.Introdução à bioquímica clínica veterinária. 2. ed. Porto Alegre :UFRGS,. 37 p.

Le Ruyet P. and W.B. Tucker. 1992. Ruminal buffers: Temporal effects on buffering capacity and pH of ruminal fluid from cows fed a high concentrate diet. J. Dairy Sci.75:1069-77.

Kaneko, J. J., W. Harvey and M. L. Bruss. 2008. Clinical Biochemistry of Domestic Animals. 6th edition Academic Press, San Diego London Boston New York Sydney Tokyo Toronto

Kerr, B. J., T. E. Weber, W. A. Dozier, III, and M. T. Kidd. 2009. Digestible and metabolizable energy content of crude glycerin originating from different sources in nursery pigs. J. Anim. Sci. 87:4042–4049.

Kolver, E. S. and M. J. de Veth. 2002. Prediction of ruminal pH from pasture based diets. J. Dairy Sci. 85:1255–1266.

Krehbiel, C. R. 2008. Ruminal and physiological metabolism of glycerin. J. Anim. Sci. 86 (E-Suppl.): 392 (Abstr.)

Mach, N., A. Bach, and M. Devant. 2009. Effects of crude glycerin supplementation on performance and meat quality of Holstein bulls fed high-concentrate diets. J. Anim. Sci. 87:632–638.

Parsons, G. L., Shelor, M. K. and J. S. Drouillard. 2009. Performance and carcass traits of finishing heifers fed crude glycerin. J. Anim. Sci. 87:653-657.

Slein, M.W. 1963. Methods of Enzymatic Analysis. Academic Press: New York. Thompson, J.C. and B. He. 2006. Characterization of crude glycerol from biodiesel

production from multiple feedstocks. Appl. Eng. Agric. 22: 261–265.



99

Tiffany, T.O., J.M. Jansen, C.A. Burtis, J.B. Overton and C.D. Scott. 1972. Enzymatic kinetic rate and end point analyses of substrate by the use of a GeMSAEC fast analyser. Clinical Chemistry 18:829-840.

Van Soest, P. J., J. B. Robertson and B. A. Lewis. 1991. Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber and non starch polysaccharides in relation to animal nutrition. J. Dairy Sci.74:3583–3597.



100

ผลการใชโมลาสยสต (เบตา คาว®) เปนแหลงโปรตนในอาหารขนตอ การยอยไดของโภชนะและการเจรญเตบโตในโคเนอรน

Effect of molasses yeast (Beta Cow®) as protein sources in concentrate feed on nutrients digestibility and growth rate in

yearling beef cattle

ธระวตร ศรนกล1 ช านาญวทย พรมโคตร2* และ พทกษพล พรเอนก,2 Teerawat Srinukool1, Chamnanwit Promkot2*, and Pitakpol Porn-aneke2

1นกศกษาระดบปรญญาโท สาขาเทคโนโลยการผลตสตว, คณะทรพยากรธรรมชาต, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร สกลนคร 47160. 2สาขาสตวศาสตร, คณะทรพยากรธรรมชาต, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร สกลนคร 47160 1Master degree student in Animal Production Technology, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon Campus, Sakon Nakhon, 47160, Thailand 2Animal Science, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon Campus, Sakon Nakhon, 47160, Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ

การวจยมวตถประสงคเพอศกษาผลของระดบการใชโมลาสยสต (Beta Cow ®) ในอาหารขนตอปรมาณการกนไดของวตถแหง การยอยไดของโภชนะและการเจรญเตบโตในโคเนอรน โดยใชโคเนอรน 16 ตว อาย 2 ป (น าหนกเฉลย 276 กโลกรม) จดการสมใหโคไดรบอาหารขน 4 สตร ทมยสตในอาหารขน 4 ระดบ คอ 0, 5, 10 และ 15 เปอรเซนต ในแผนการทดลองแบบ RCBD ใชเวลาเลยงโค 6 สปดาห (ระยะปรบ 2 สปดาหและระยะทดลอง 4 สปดาห) จดใหอยในคอกขงเดยว ใหหญาสดกนเตมท และใหอาหารขนวนละ 2 ครง เชา-เยน ในปรมาณตวละ 1.3 เปอรเซนตน าหนกตวตอวน และใหแรธาตกอนใหสตวไดเลย และดมน าสะอาดอยางอสระ ผลการศกษาพบวา ระดบยสตในสตรอาหารขนไมมผลตอการกนไดของวตถแหง แตพบวาเมอใชยสตในอาหารขน ทระดบ 10 เปอรเซนตท าใหการยอยไดของวตถแหง (DM), โปรตน (CP) เยอใย NDF และเยอใย ADF เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ในขณะทเมอใชยสตในอาหารขนในระดบสงกวา10 เปอรเซนตไมมผลเพมการยอยไดของโภชนะ สวนผลการเสรม



101

โมลาสยสตตออตราการเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหารพบวาไมมผลในทางสถต (P>0.05) จากผลการทดลองสรปไดวา การใชโมลาสยสต (Beta Cow ®) ในอาหารขนเพอเลยงโคเนอสามารถใชไดในระดบ 10 เปอรเซนต โดยมผลดท าใหการยอยไดของโภชนะเพมขน ค าส าคญ: ยสตผง, โมลาสยสต, ยสตแหง,ยสต Saccharomyces cerevisiae

ABSTRACT The objective of this study was to determine the effect of levels of molasses yeast (Beta Cow ®) in concentrate diet on dry matter intake, nutrients digestibility and growth rate in yearling beef cattle. The 16 yearling beef cattle with 12 male and 4 female average body weight of 276 kg, were randomly assigned to receive four concentrate diets containing of four different levels of molasses yeast (BETA COW® in concentrate at 0, 5, 10, and 15 % of DM). The experimental design was randomized complete block designs (RCBD). The experiment lasted for 6 weeks (first 2 weeks were adaptation period and other 4 weeks were experimental period). Animals were kept in individual pen, mineral block and fresh water were offer as a free choice. Concentrate was given in two equal part per day (06.00 h and 16.00 h, 1.3 % BW per head per day). Roughage was natural grass and was offered ad libitum. The results showed that DMI was not significantly different among the dietary treatments. The digestibility of dry matter (DM), crude protein (CP), neutral detergent fiber (NDF) and acid detergent fiber (ADF) were increase with increasing of molasses yeast in concentrate diet up to 10 %. There were no effects on the growth rate and feed efficiency by feeding of different level of molasses yeast. Based on this result conclusions can be made that feeding yearling cattle by molasses yeast in concentrate feed at 10 % was beneficial in term of improve nutrient digestibility in cattle. Keywords: Yeast powder, molasses yeast, inactive dry yeast, Saccharomyces cerevisiae

บทน า การเลอกใชวตถดบอาหารสตวเคยวเอองโดยใชสงเศษเหลอจากโรงงานเปนแนวทางหนงในการ

ลดตนทน โรงงานผลตแอลกอฮอลเอทานอลจากกากน าตาล นนมผลพลอยไดทเกดขนคอ เศษเซลลยสต



102

บรษทยสต ไดน าเอาเศษเซลลยสต มาท าเปนผลตภณฑโมลาสยสต เรยกวา Beta Cow@ เพอเปนวตถดบอาหารสตว คณคาทางโภชนะของเซลลยสตมสวนประกอบของโปรตนหยาบ (crude protein, CP) คอนขางสง คอประมาณ 30 เปอรเซนต Beta cow@ เปน ผลตภณฑทไดจากกระบวนการหมกยสต (Saccharomyces cerevisiae) น ามาผานการท าใหแหง มลกษณะเปนผงสด าขนาดเลกคลายเมดทรายละเอยด ใชเปนสวนผสมในอาหารสตว มคณสมบตเปนพรไบโอตก (Prebiotics) ซงเปนสวนของอาหารทสตวกระเพาะเดยวไมสามารถยอยใชประโยชนได แตจลนทรยในกระเพาะรเมนของสตวเคยวเออง สามารถน าไปใชเปนแหลงอาหารได มงานวจยทใช Beta Cow® เลยงโคในปรมาณ 0.5 และ 1 เปอรเซนตในอาหารขน พบวา ท าใหเพมประสทธภาพของระบบการหมก การยอย และการดดซม ของอาหาร ท าใหมผลในการเพมผลผลต (Kan-Ngam et al,2013) นอกจากน ยงมงานวจยในตางประเทศทมการใชเศษยสตจากโรงงานผลตเอทานอลเลยงแพะ ในปรมาณ 0, 9.78 แล 22.41เปอรเซนตในอาหารTMR พบวา การใชยสตในอาหารชวยใหการยอยไดของ วตถแหง (DM), อนทรยวตถ (OM),โปรตน (CP) และคารโบไฮเดรตทงหมด (TC) การเพมขน (Lima et al,2011)

จะเหนไดวาในงานวจยตางประเทศสามารถใช เศษเซลลยสตจากโรงงานผลตเอทานอลเลยงสตวเคยวเอองไดในระดบทสง (9-27เปอรเซนต ในอาหารขน) แตงานวจยการใช Beta Cow®เลยงโค ในประเทศไทยยงมการใชในปรมาณทต ามาก (Uriyapongson and Wachirapakorn, 2012) อยางไรกตามจากการวจยเมอเรว ๆ น พบวา การใช Beta Cow® เลยงโคเนอเจาะกระเพาะในระดบ 10 เปอรเซนตในอาหารขน สามารถชวยเพมการยอยไดของโภชนะ (Srinukool et al, 2016) ยงไมมงานวจยการใช Beta Cow® ในระดบทสงเลยงโครน ตอการเจรญเตบโต ดงนนงานวจยนจงมวตถประสงค เพอศกษาผลของระดบการใชโมลาสยสต (Beta Cow ®) ในอาหารขนตอปรมาณการกนไดวตถแหง การยอยไดของโภชนะและการเจรญเตบโตในโคเนอรน

อปกรณและวธการ สตวทดลอง

โคเนอรนจ านวน 16 ตว โดยมโคเนอรนเพศผ 12 ตว และโคเนอรนเพศเมย 4 ตว น าหนกโคประมาณ 276 กโลกรม หมายเลขขออนญาต สงทดลอง (Treatment) และแผนการทดลอง

สงทดลองคออาหารขนทมสวนประกอบของ โมลาสยสต (Beta Cow ®) ในระดบตาง ๆ ดงน 0, 5, 10 และ 15 เปอรเซนต สวนประกอบและองคประกอบทางเคมของอาหารขน และอาหารหยาบ



103

แสดงดง Table 1 ใชแผนการทดลอง คอ Randomizing completely block designs (RCBD) โดยใชปจจยในสวนของเพศโคในการจด Block

Table 1 Chemical compositions of Beta Cow ® level (0, 5, 10 and 15 %DM) in concentrate diet and grass. Item T1 T2 T3 T4 Grass Beta Cow Cassava chip 73.0 72.7 72.5 72.3 - - Molasses yeast 0.0 5.9 11.8 17.7 - - Soybean meal 17.7 11.9 5.9 0.0 - - Urea 2.1 2.3 2.6 2.8 - - Salt 1.1 1.1 1.1 1.1 - - Molasses 3.9 3.9 3.9 3.9 - - Sulphur 1.1 1.1 1.1 1.1 - - Mineral mix1 1.1 1.1 1.1 1.1 - - Total 100 100 100 100 - - Dry matter (%) 88.2 88.4 88.6 88.8 31.0 90.1 Crude protein (%) 15.0 15.1 15.2 15.2 7.1 30 Neutral-detergent fiber (%) 11.8 10.5 9.1 7.9 71.3 -

Acid-detergent fiber (%) 7.5 6.4 5.3 4.2 42.0 - Ash (%) 5.2 6.0 6.6 7.4 7.8 17.1

อาหารและการจดการ

จดใหโคทดลองอยในคอกขงเดยว มน า และแรธาตกอนใหสตวไดดมและเลยกนไดอยางอสระ ใหอาหารขนในระดบ ทเพยงพอตามความตองการของโคคอประมาณ 1.3 เปอรเซนตน าหนกตว ตอตวตอวน แบงให เชา (06.00 นาฬกา) และ บาย (16.00 นาฬกา) ปรมาณเทา ๆ กน และไดรบอาหารหยาบเปนหญาสด (หญาธรรมชาต CP 7%) ใหกนเตมท ใชเวลาเลยงโค 6 สปดาห (ระยะปรบ 2 สปดาหและระยะทดลอง 4 สปดาห)

การเกบขอมลและการเกบตวอยาง บนทกการเปลยนแปลงน าหนกของโค โดยท าการชงน าหนกกอนเขาชวงการทดลอง และในทกๆ

สปดาหของการทดลอง เพอใชในการค านวณการเปลยนแปลงน าหนกตว และการเจรญเตบโต



104

บนทกปรมาณการใหอาหาร โดยชงน าหนกอาหารกอนให และท าการชงอาหารทเหลอ (feed refusal) ออกในตอนเชาของวนถดไป และค านวณปรมาณการกนไดในแตละวน

สมเกบตวอยางอาหารทให และตวอยางอาหารทเหลอ ทกๆ สปดาหของการทดลอง โดยเกบเปนสองสวนในปรมาณสวนละประมาณ 500 กรม สวนทหนงน าไปอบทอณหภม 100 องศาเซลเซยส เปนเวลา 48 ชวโมง จากนนชงน าหนกหลงอบเพอน ามาหาคาเปอรเซนตของวตถแหง (% DM) และสวนท 2 น าไปอบทอณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 72 ชวโมง แลวน าไปบดผานตะแกรงขนาด 1 มลลเมตร เพอน าไปวเคราะหหาองคประกอบทางเคม ไดแก เถา (ash) และโปรตนหยาบ (crude protein, CP) ตามวธมาตรฐานของ AOAC (1990) วเคราะหหา acid-detergent fiber (ADF) และ neutral-detergent fiber (NDF) ตามวธการของ Goering and Van Soest (1970) วเคราะหหา acid insoluble ash (AIA) ตามวธของ Van Keulen and Young (1977)

เกบตวอยางมลทกๆ สปดาหของการทดลอง โดยวธการลวงเกบทางทวารหนก (rectal sampling) ในปรมาณ 500 กรมตอวน น าไปอบท 60 องศาเซลเซยส นาน 72 ชวโมง จากนนบดผานตะแกรงขนาด 1 มลลลตร เพอน าไปวเคราะหหาองคประกอบทางเคมของมล เชนเดยวกบในอาหาร

การค านวณปรมาณการยอยไดของโภชนะ ใช AIA เปน Internal marker ตามวธของ Van Keulen and Young (1977)

การวเคราะหขอมลทางสถต

น าขอมลทไดจากการทดลองมาท าการวเคราะหความแปรปรวนแบบ Analysis of variance (ANOVA) ตามแผนการทดลอง โดยใช Proc GLM เปรยบเทยบคาเฉลยของทรตเมนตดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test

ผลและวจารณผลการทดลอง

ผลของการใช Beta Cow ® เลยงโคเนอรนตอปรมาณการกนไดของวตถแหงและปรมาณการยอยไดของโภชนะของอาหารท แสดงใน Table 2 โดยพบวา การกนไดของวตถแหงไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.05) และพบวา การใช Beta Cow ® ในอาหารขนทระดบ 10 เปอรเซนต มผลชวยใหการยอยไดของ วตถแหง (DM), โปรตน (CP) เยอใยทละลายในสารซกฟอกทเปนกลาง (NDF) และเยอใยละลายในสารซกฟอกทเปนกรด (ADF) เพมขน ซงผลทไดจากการทดลองครงนมความสอดคลองกบงานวจยของ Lima et al. (2011) ทไดทดลองเสรมยสตแหง (inactive dry yeast) ในอาหารขนเลยงแพะ ทระดบ 0, 9.78 แล 22.41 % พบวา การเสรมยสตแหงในอาหารขนจะชวยใหการยอยไดของ วตถแหง



105

(DM), อนทรยวตถ (OM),โปรตน (CP) และคารโบไฮเดรตทงหมด (TC) เพมขน นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของคณะผวจยเอง (Srinukool et al, 2016) ทไดท าการทดลองการยอยได (digestibility trial) โดยใช Beta cow® ในอาหารขน 4 ระดบ (0, 5, 10 และ 15 เปอรเซนต) เลยงโคเนอเจาะกระเพาะ พบวา การใช Beta Cow ®ในอาหารขนสามารถใชได 10 เปอรเซนตในสตรอาหารโดยมผลดท าใหการยอยไดของโภชนะเพมขน ทงน อาจเนองมาจาก สภาพแวดลอมในกระเพาะหมกเหมาะสม เชน จ านวนจลนทรยยอยเยอใยเพมขน pH และระดบของกรดไขมนระเหยได (Volatile Fatty acid, VFA) ตลอดจนจลนทรยโปรตน เพมขนเมอสตวไดรบยสต (Sommart, 1992) สงผลใหการยอยไดของโภชนะเพมขนโดยเฉพาะเยอใย อยางไรกตามการใช Beta Cow ®ในอาหารขนมากกวา 10 เปอรเซนต ท าใหการยอยไดของโภชนะไมแตกตางกบกลมทไมเสรม นน อาจเปนไปไดวาการเสรม ยสตผงชวยใหการยอยไดของโภชนะดขน แตเมอเสรมในระดบทสงขนนน ยสตจะเปนปญหาเสยเองในเรองการยอยไดของผนงเซลลยสต (Srinukool et al, 2016) Table 2 Effect of Beta Cow ® level (0, 5, 10 and 15 %DM) in concentrate diet on dry matter intake, nutrient digestibility and growth rate in yearling beef cattle. Item T1 T2 T3 T4 SEM P-value Dry matter intake, (% BW)

concentrate 1.2 1.2 1.2 1.2 0.1 NS grass 1.3 1.3 1.4 1.4 0.1 NS Total intake 2.6 2.6 2.6 2.7 0.1 NS Digestion coefficients (%)

Dry matter (%) 63.9a 68.3a 74.0b 65.9a 3.2 ** Crude protein (%) 61.9a 69.3b 75.7c 65.4ab 1.5 *** Neutral-detergent fiber (%) 55.6ab 63.0c 63.7c 50.7b 3.1 * Acid-detergent fiber (%) 33.6a 38.9a 52.2b 32.8a 3.4 ** Average growth rate (kg./d) 1.1 1.1 1.2 1.0 0.1 NS Feed efficiency (Feed/gain) 3.8 3.6 3.7 3.6 0.5 NS

abcd Mean in the same row with different superscript differs significantly (P<0.05) NS= not significant (P>0.05), * = p<0.05, ** = p<0.01, ***=p<0.001



106

สรปผลการทดลองและขอเสนอแนะ การเสรม Beta Cow ® ในสตรอาหารโคเนอ ไมไดปรบเปลยนการกนไดของวตถแหง และในสวน

ของการยอยไดของโภชนะการเสรมยสตผงในอาหารขนทระดบ 10% จะชวยใหประสทธภาพการยอยไดเพมขน การเสรม Beta Cow® ในอาหารขนทระดบสงกวา 10% กไมไดชวยใหประสทธภาพของการยอยไดเพมขน และการเสรม Beta Cow® ในอาหารขนกไมไดมผลตออตราการเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหาร ดงนน การเสรม Beta Cow® ในอาหารขนท ใหรวมกบอาหารหยาบทเปนหญาสดในการเลยงโคเนอ ควรเสรมทระดบ 10% ในอาหารขน จงจะเหมาะสมและสามารถน าไปใชในระบบการใหอาหารโคเนอได

เอกสารอางอง AOAC, 1990. In: Official Methods of Analysis16th ed. Association of Official Analytical

Chemists, Gaithersburg, MD. Goering, H.K. and P.J., Van Soest. 1970. Forage Fiber Analysis. Agriculture Handbook no.

379. United State Department of Agriculture, Washington, DC. Kan-Ngam, I., J. Kantanamalakul and S.Nakthong. 2013. Effect of Yeast Supplementation

on MilkProduction and Milk Composition in Dairy Cows. The 3rd STOU Graduate Research Conference. Sukhothai Thammathirat Open University. 3-4 September 2013. (in Thai)

Lima, L.S.; Alcalde, C.R.; Freitas, H.S. et al. 2011. Sugar cane dry yeast in feeding for growing and finishing goat kids. Rev. Bras. Zootec., v.40, p.168-173.

Robinson, P.H. and L.J. Erasmus, 2009. Effects of analyzable diet components on responses of lactating dairy cows to Saccharomyces cerevisiae based yeast products: A systematic review of the literature. Anim. Feed Sci. Technol., 149: 185-198.

Sommart, K. 1992. Effect of supplemental yeast culture (Saccharomyces cerevisiae) on protein utilization and pattern of rumen fermentation in ruminants fed straw-based diets. MS Thesis, (Animal Science) Khon Kaen University. Khon Kaen (in Thai)



107

Srinukool, T., C. Promkot and P. pornanek. 2016. Effect of yeast powder supplementation on dry matter intake and nutrient digestibility in beef cattle. Khon Kaen Agriculture Journal. vol.44. Supplenent. 2:17-24.(in Thai)

Uriyapongson, S. and C. Wachirapakorn. 2012. “Study on the digestion volatile fetty acid production Ammonia and amount of microorganisms in the rumen of beef cattle and dairy cattle When using yeast supplements in foods” (ITAB) Khon Kaen University Network and Yeast Master Co., Ltd.

Van Keulen, J. and B.A., Young. 1977. Evalution of acid insoluble ash as natural marker in ruminant digestibility studies. J. Anim. Sci. 44: 282–290



108

การยอยสลายของหญาเนเปยรปากชอง 1 หมกเสรม Lactobacillus plantarum BCC 65951 ทอายการหมกตางๆ ในกระเพาะรเมนของโคเนอพนเมอง

Ruminal Degradability of Napier Pakchong 1 Silage Inoculated with Lactobacillus plantarum BCC 65951 at Different Ensiling Time in Thai

Native Beef Cattle

นรสรา คงสข1, เสาวลกษณ แยมหมนอาจ1* และ ศวช สงขศรทวงษ2 Narissara Kongsuk1, Saowaluck Yammuen-art1 and Siwat Sangsritavong2

1ภาควชาสตวศาสตรและสตวน าคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม 50200 Department of Animal and Aquatic Science Faculty of Agriculture, Chiang Mai University, Chiang Mai, 50200 2ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาตอทยานวทยาศาสตรประเทศไทย 12120 National center for genetic engineering and biotechnology, Thailand Science Park, 12120 *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ วตถประสงคในการศกษาครงนคอเพอการศกษาองคประกอบทางเคมและคาการยอยสลายใน

กระเพาะรเมนของโคพนเมองของหญาเนเปยรปากชอง 1 ทเสรม Lactobacillus plantarum BCC 65951 ในอายการหมกตางๆ โดยท าการหมกหญาเนเปยรปากชอง 1 จ านวน 2 สตร ดงน สตรท 1 หญาเนเปยรปากชอง 1 หมกโดยเตมน าเกลอ 0.85% NaCl (Control) สตรท 2 หญาเนเปยรปากชอง 1 หมกดวยเชอ L. plantarum BCC 65951 ในปรมาณ 107 CFU 10 มล.ตอหญาสด 1 กโลกรม (LAB) เกบตวอยางสด และหญาหมก 30 และ 90 วน วเคราะหองคประกอบทางเคมโดยวธ Proximate analysis และวเคราะหการยอยสลายในกระเพาะรเมนโดยวธ Nylon bag technique โดยใชโคพนเมองเพศผเจาะกระเพาะจ านวน 4 ตว บมตวอยางอาหารในกระเพาะรเมนเปนเวลา 4, 8, 12, 24 และ 48 ชวโมง จากการศกษาองคประกอบทางเคมพบวา ปรมาณ DM CF และ EE ทอายการหมก 90 วน สงกวาอายหมกอน (P<0.01) และปรมาณ NFE และ CP ทอายการหมก 0 วน สงกวาอายหมกอน (P<0.01) ปรมาณ OM ทอายการหมก 30 สงกวาอายหมกอน (P<0.01) ปรมาณ DM และ CP ของกลม LAB สงกวากลม Control ทอายการหมก 90 และ 30 วน (P<0.01) ถงแมวาคาการยอยสลายในชวโมงท 8 ของกลม LAB จะไมแตกตางกนแต ในกลม Control คาการยอยสลายทอายการหมก 0 สงกวาอายหมกอน (P<0.05) สวนท



109

ละลายได (Washing loss) ทอายการหมก 0 วน สงกวา 30 และ 90 วน (P<0.05) ในการหมกหญา เนเปยรปากชอง 1 เปนระยะเวลา 30 วน ดทสดในแงขององคประกอบทางเคมและการยอยได

ค าส าคญ: L. plantarum BCC 65951, หญาเนเปยรปากชอง 1 หมก, เทคนคถงไนลอน, โคเนอพนเมอง, อายการหมก

ABSTRACT The aims of this study were to evaluate chemical compositions and ruminal degradability of Napier Pakchong 1 ensiled with L. plantarum BCC 65951. The silages were divided into 2 groups, control group (Control) and adding L. plantarum BCC 65951 to supply 107 cfu/g fresh grass (LAB). Samples were corrected days 0, 30 and 90 day of fermentation, silage compositions were analyzed by proximate analysis. DM degradability was determined using nylon bag technique in four fistulated Thai native cattle at 4, 8, 12, 24 and 48 hr. The control and LAB group at 90 days of fermentation had significantly higher DM, CF and EE contents when compared to 0 and 30 days (P<0.01). While NFE and CP at day 0 of control and LAB group were higher than those of 30 and 90 days (P<0.01). OM content at 30 days was higher than different fermented times (P<0.01). LAB group had significantly higher DM and CP contents when compared to control group at 90 and 30 days of fermentation (P<0.01). Even though the degradability at 8 hr among LAB groups were not significantly different but control group at 0 day, the degradability was significantly greater than different fermented times (P<0.01). Control group and LAB group at 0 day had significantly highest washing loss content when compared to different fermented times (P<0.05). The fermentation period of 30 days improved chemical composition and ruminal degradability.

Keywords: L. plantarum BCC 65951, Napier Pakchong1 grass silage, Nylon bag technique, Ensiling times

บทน า ประเทศไทยในปจจบนมการใหความสนใจในการเลยงสตวเคยวเอองเพมมากขน จงท าใหมความ

ตองการพชอาหารสตวเพมขนตามมาดวย และพชอาหารสตวเปนอาหารหยาบทมการผนแปรไปตาม



110

ฤดกาล โดยจะมปรมาณมากเกนความตองการในชวงฤดฝน สวนในฤดแลงมปรมาณไมเพยงพอกบการเลยงสตว จงมการจดการพชอาหารสตวเพอใหเพยงพอกบความตองการของสตวตลอดทงป โดยน ามาเกบถนอมรกษาคณภาพพชอาหารสตวในชวงทมปรมาณมาก เพอเกบไวใชเปนอาหารสตวในยามทขาดแคลนพชอาหารสตวสด แตคณสมบตหญาเขตรอนไมเออตอการท าหญาหมก เชน พชมความชนสง ปรมาณ คารโบเดรตละลายได (WSC) ต า รวมถงปรมาณแบคทเรยกรดแลคตคทตดมากบพชมนอย อาจไมประสบความส าเรจเทาทควร ซงในกระบวนการหมกนนจะเกดขนชาหรอเรวขนอยกบแบคทเรยทผลตกรดแลคตค จงตองมการเสรมแบคทเรยทผลตกรดแลคตคลงไปในกระบวนการหมกเพอชวยใหการหมกเกดเรวขนและท าใหกระบวนการหมกเขาสสภาวะคงทเรว สามารถเกบรกษาไดนานขน (Weinberg et al., 1993) โดยการใชตนเชอบรสทธจะมสวนชวยเพมประสทธภาพกระบวนการหมกใหเกดเรวขน ซงเปนการลดการสญเสยโภชนะทเปนประโยชน Lactobacilus plantarum เปน Lactic acid bacteria (LAB) ทนยมเสรมในพชหมก เนองจากท าใหหญาหมกมคณภาพดขน การเสรม L. plantarum DSM 19457 ทความเขมขน 105CFU/g ในขาวโพดหมก มผลท าใหคา pH และกรดบวทรกของกลมทเสรม L. plantarum DSM 19457 ต ากวากลมไมเสรม คอ 3.71 เทยบกบ 3.89% และ 0.1 เทยบกบ 0.4% ในขณะทกรดแลคตคและกรดอะซตกสงกวากลมไมเสรม คอ 6.14 เทยบกบ 5.03 % และ 3.15 เทยบกบ 2.90% (Aragon et al., 2012) การวจยนมจงมวตถประสงคเพอศกษาองคประกอบทางเคมของหญาเนเปยรปากชอง 1 ทเสรม L. plantarum BCC 65951 ในอายการหมกตางๆ และศกษาอทธพลของการเสรม L. plantarum BCC 65951 ในหญาเนเปยรปากชอง 1 ในอายการหมกตางๆ ตอคาการยอยสลายในกระเพาะรเมนของโคเนอพนเมอง

อปกรณและวธการ การเตรยมเชอ

น าเชอแบคทเรยทผลตกรดแลคตค Lactobacillus plantarum BCC 65951 ทคดเลอกจากออยอาหารสตวหมก โดยศนยพนธวศวกรรม และเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ท าการเลยงเชอในอาหารเลยงเชอ MRS plate แลวบมท 30°C เปนเวลา 2 วน หลงจากนนท าการวดความเขมขนเชอโดย plate count และปรบความเขมขนเปน 109CFU/ml เตมเชอ 10 มลลลตรตอหญาสด 1 กโลกรม เพอใหไดความเขมขนเชอทใชเทากบ 107CFU ตอหญาสด 1 กโลกรม (Mayr-Harting et al. 1972)

การเตรยมหญาหมก

ใชหญาเนเปยรปากชอง 1 อาย 45 วน ตดขนาดชนละ 2-3 เซนตเมตร น าไปหมกใสถง 2 ชน ชนในเปนถงพลาสตกใสขนาด 200 ไมครอนและชนนอกเปนถงกระสอบ บรรจหญาลงในถงละ 25 กโลกรม



111

กดอดใหแนน จากนนดดอากาศออกใหหมด เพอใหมสภาพไรออกซเจน มดถงใหแนน วางแผนการทดลองแบบ Completely Randomized Design (CRD) เปรยบเทยบระหวางอาหาร 2 กลม คอ

ตวอยางท 1 : หญาเนเปยรปากชอง1 หมกธรรมชาต (เตม0.85% NaCl) (Control) ตวอยางท 2 : หญาเนเปยรปากชอง1 หมกดวยตนเชอเดยว จ านวน 107 CFU ตอกรมหญาสด

เสรมเชอปรมาตร 10 มลลลตรตอหญา 1 กโลกรม (LAB) ในแตละกลมประกอบไปดวย 3 ซ า สมตวอยางหญาหมกทอายการหมก 0, 30, 90 วน น าไปอบ

ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 48 ชวโมงเพอใชในการวเคราะหองคประกอบทางเคม

การยอยสลายในกระเพาะรเมนโดยวธ Nylon bag technique ศกษาโดยใชถงไนลอนทมอาหาร 3 กรม ใสบมในกระเพาะรเมนของโคพนเมองเจาะกระเพาะ

จ านวน 4 ตว (หมายเลขอนญาตการใชสตวทดลองจากศนยสตวทดลอง มหาวทยาล ยเชยงใหม : Ag001/2559(02/2559-03-18) ทไดรบหญาหมกแบบเตมท (ad libitum) เปนเวลา 4, 8, 12, 24 และ 48 ชวโมง จากนนน าถงออกมาลางน าดวยน าสะอาดเปนเวลา 15 นาท แลวน ามาอบทอณหภม 600C เปนเวลา 48 ชวโมง น าถงไนลอนไปชงน าหนกตวอยางอาหารท เหลอ และค านวณคาการยอยสลายโดยใชโปรแกรมส าเรจ NEWAY (Ørskov and McDonald, 1979) ดงสมการ P = A+B (1-e-ct)

การวเคราะหทางสถต

วเคราะหความแปรปรวนของขอมล )Analysis of Variance, ANOVA (ตามแผนการทดลองแบบ CRD และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางดวยวธ Least Significant Difference (LSD)

ผลการศกษาและวจารณ ปรมาณวตถแหง (DM) ของกลม control และกลม LAB ทอายการหมก 90 วน สงกวา 30 และ

0 วน (P<0.01) ปรมาณเยอใย (CF) ของกลม control และกลม LAB ทอายการหมก 90 วน สงกวา 30 และ 0 วน (P<0.01) และปรมาณคารโบไฮเดรตทละลายน า (NFE) ของกลม Control และกลม LAB ทอายการหมก 0 วน สงกวา 30 และ 90 วน (P<0.01) เนองจากในกระบวนการหมกมการผลตกรดตางๆทเกดขน และแบคทเรยผลตกรดแลคตกท าการยอยสลาย NFE ไดเปนกรดแลคตค จงท าให NFE มคาลดลง จะท าใหสดสวนของเยอใยเพมขน (Seglar, 2003) ปรมาณโปรตน (CP) ของกลม Control และกลม LAB ทอายการหมก 0 วน สงกวา 90 และ 30 วน (P<0.01) เนองจากในกระบวนการหมกมการสญเสยโปรตน



112

แตกตวไปเปน NH3N จงท าใหสารอนทรยวตถเพมขน (Acosta et al., 1991) ปรมาณ DM OM และ CP ของกลม Control สงกวากลม LAB ของหญาเนเปยรปากชอง 1 สด ทอายการหมก 0, 30 และ 90 วน ปรมาณ DM ของกลม LAB สงกวากลม Control ทอายการหมก 90 และ 30 วน (P<0.01) ปรมาณ CP ของกลม LAB สงกวากลม control ทอายการหมก 90 และ 30 วน (P<0.01) คอ 6.22±0.46% เทยบกบ 6.00±0.12% และ 5.52±0.11% เทยบกบ 5.24±0.14% ตามล าดบ เนองจาก L. plantarum จะลดชวยการยอยสลายโปรตน (Guo et al., 2013) ท าใหปรมาณโปรตนในกลม LAB สงกวากลม Control

Table 1 Chemical composition of Napier Pakchong 1 grass silage with or without L. plantarum BCC 65951 inoculation in different ensiling times.

Item Treatment Ensiling times (day)

P value 0 day 30 day 90 day

DM (%) Control 13.93±0.88 c,x 14.98±0.78 b,y 15.75±0.51 a,y 0.001 LAB 13.16±0.78 b,y 16.04±0.44 a,x 16.12±0.45 a,x 0.001 P value 0.010 0.001 0.029

OM Control 87.94±0.40 b,x 89.36±0.60 a,x 88.06± 0.08 b,y 0.001 LAB 87.27±0.59 c,y 89.27±0.96 a,y 88.30±0.21 b,x 0.001 P value 0.042 0.042 0.027

CP Control 7.49±0.74 a,x 5.24±0.14 c,y 6.00±0.12 b 0.001 LAB 6.27±0.52 a,y 5.52±0.11 b,x 6.22±0.46 a 0.010 P value 0.008 0.002 0.280

EE Control 3.41±0.23 a,b 3.08±0.33 b 3.51±0.32 a 0.054 LAB 3.41±0.32 a 3.03± 0.29 b 3.59±0.16 a 0.008 P value 0.968 0.827 0.615

CF Control 34.59±0.62 b 39.10±1.30 a 41.27±0.51 a 0.001 LAB 35.03±0.80 b 38.53±1.06 a 39.24±0.67 a 0.017 P value 0.730 0.594 0.192

NFE Control 42.46±0.72 a 41.95±1.02 a 38.44±0.35 b 0.001 LAB 42.56±1.06 a 42.15±0.62 a 38.43±0.52 b 0.013 P value 0.923 0.831 0.990

a,b,c Means along rows among ensiling times with different superscripts are significantly different at P < 0.05 x,y Means along column among treatments with different superscripts are significantly different at P < 0.05



113

Table 2 DM disappearance (%) of Napier Pakchong 1 grass silage with or without L.plantarum BCC 65951 inoculation at different ensiling times.

Incubation time Treatment Ensiling times (day) P

value 0 day 30 day 90 day 4 hr Control 12.43±2.09 8.96±0.91 8.22±1.03 0.114

LAB 10.64±1.19 8.07±1.10 7.56±0.01 0.086 P value 0.403 0.471 0.462

8 hr Control 17.46±1.99a 11.97±0.16b 11.67±0.17b 0.049 LAB 13.69±4.00 13.22±2.11 11.04±3.97 0.741 P value 0.355 0.575 0.842

12 hr Control 21.07±6.59 19.38±0.18 17.78±4.24 0.781 LAB 17.44±6.06 20.48±1.75 20.50±3.25 0.718 P value 0.622 0.471 0.546



Washing loss (A) Control 9.80±0.00 a 7.40±0.00 b 5.20±0.00 c 0.001 LAB 10.00±0.00a 5.90±0.00 b 5.30±0.00 c 0.001 P value 0.001 0.001 0.001 Degradability of water insoluble (B)

Control 62.05±18.74 69.05±5.16 63.65±0.00 0.930 LAB 63.15±18.74 59.20±26.66 53.30±0.01 0.792

P value 0.957 0.472 0.652

Rate of degradability (c, fraction/h)

Control 0.018±0.00 0.012±14.99 0.013±0.01 0.807 LAB 0.015±0.00 0.016±8.06 0.017±0.00 0.914

P value 0.802 0.556 0.564 a,b,c Means along rows among ensiling times with different superscripts are significantly different at P < 0.05



114

คาการยอยสลายในชวโมงท 8 ของกลม Control ทอายการหมก 0 สงกวา 30 และ 90 วน (P<0.01) ทงนเนองมาจากกลม Control มสวนทยอยสลายไดทงทเปน NFE ซงประกอบไปดวยแปงและน าตาล ซงเปนสวนทยอยสลายไดงาย จงเกดการยอยสลายอยางรวดเรว (Bureenok, 2011) สวนคาการยอยสลายในชวโมงท 12, 24 และ 48 ของหญาทอายการหมก 0, 30 และ 90 วน ไมมความแตกตางกนในทางสถต สวนทละลายได (Washing loss) ของกลม Control และกลม LAB ทอายการหมก 0 วน สงกวา 30 และ 90 วน (P<0.001) ทงนเนองมาจากหญาเนเปยรปากชอง 1 สด มปรมาณ NFE ทสง (42.46% และ 42.56%) ซงสามารถละลายไดในน า หรอมความสามารถในการสลายไดสงเมอสมผสกบตวท าละลาย จงสามารถเกดการยอยไดอยางรวดเรว (Bureenok, 2011)

สรป การหมกหญาเนเปยรปากชอง 1 เปนระยะเวลา 30 วน มปรมาณอนทรยวตถและโปรตนสง

ขณะทระยะเวลาการหมกหญาทนานขน ท าใหมปรมาณวตถแหงเพมขน โดยมการใชคารโบไฮเดรตทละลายไดสงขน ท าใหเยอใยสงตามไปดวย การเสรม L. plantarum BCC 65951ในหญาเนเปยรปากชอง 1 หมก ท าใหมการสญเสยโปรตนลดลง นอกจากนการศกษาการยอยสลายในรเมน อยางไรกตามการเตรยม L. plantarum BCC 65951 ยงคงตองเตรยมในหองปฏบตการ ซงอาจจะเปนขอจ ากดส าหรบเกษตรกรทจะใชในการผลตพชหมก ดงนนควรท าการศกษาแนวทางในการผลต L. plantarum BCC 65951 ทเหมาะสมในระดบฟารมตอไป

เอกสารอางอง

Acosta, Y. M., C. C. Stallings, C. E. Polan and C. N. Miller. 1991. Evaluation of barley silage harvested at boot and soft dough stages. J. Dairy Sci. 74:167.

Aragon, Y. A., J. Jatkauskas and V. Vrotniakiene. 2012. The Effect of a Silage Inoculanton Silage Quality, Aerobic Stability, and Meat Production on Farm Scale. ISRN Vet. Sci.

Bureenok, S. 2011. Applying fermented juice of epiphytic lactic acid bacteria (FJLB) as a new additive in tropical crop silages. Khon Kaen Agriculture Journal (KAEN KASET). 85-98. (in Thai)

Guo, X. S., D. J. Undersander and D. K. Combs. 2013. Effect of Lactobacillus inoculants and forage dry matter on the fermentation and aerobic stability of ensiled mixed-crob tall fescue and meadow fescue. J. Dairy. Sci. 96: 1735-1744.



115

Mayr-Harting, A., A.J. Hedges and R.C.W. Berkeley. 1972. Method for studying bacteriocins, Vol. 7A, pp. 315-422. In T. Bergen and J.R. Norris, eds. Methods in Microbiology. Academic Press, Inc., London

Ørskov, E. R. and I. McDonald 1979. The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Anim. Sci. 92: 499-503.

Seglar, B. 2003. Fermentation Analysis and Silage Quality Testing. 2nd Ave. Global Agronomy and Nutritional Sciences Pioneer Hi-Bred International, USA.

Weinberg, Z.G., G. Ashbell, A. Azrieli and I. Brukental.1993. Ensiling peas, ryegrass and wheat with additives of lactic acid bacteria and cell wall degrading enzymes. Grass Forage Sci. 48: 70-78.



116

ผลของระดบโปรตนและปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกนตอสมรรถภาพ การเจรญเตบโตของโคนมเพศผตอนระยะรน

Effects of Different Concentrate Intake and Crude Protein Levels on Growth Performance of Growing Dairy Steers

มรกต เหลกด1 ปตญญา จอยรอย1 ศรวจน ปณฑะดษ1 ภมพงศ บญแสน1 และ สรยะ สะวานนท1,*

Morakot Lekdee1, Patinya Joiroi, Sirawat Pintadis1, Phoompong Boonsaen1 and Suriya Sawanon1,*

1ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นครปฐม 73140 1Department of Animal Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Nakhon Pathom, 73140 *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาผลของระดบโปรตนและปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกนตอ

สมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคนมเพศผตอนระยะรน จ านวน 40 ตว ท าการสมโคเขากลมทดลอง 4 กลมๆ ละ 5 หนวยทดลอง (2 ตวตอหนวยทดลอง) วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ และจดกลมการทดสอบแบบ 2 x 2 แฟคทอเรยล (อาหารขนโปรตน 16 และ 18 % และปรมาณอาหารขนทให 1.0 และ 1.5 % BW) โดยใหหญาเนเปยรสดเปนแหลงของอาหารหยาบ พบวาระดบของโปรตน (16 และ 18%) และปรมาณอาหารขนทโคไดรบ (1.0 และ 1.5%BW) ไมมผลตอการเพมขนของน าหนกตว อตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนและประสทธภาพการใชอาหาร โดยกลมทไดรบอาหารขน 1.5%BW มปรมาณการกนไดของอาหารในรปวตถแหงสงกวากลมทไดรบอาหารขนปรมาณ 1.0%BW (P<0.05) แตมการกนไดของหญาเนเปยรในรปวตถแหงต ากวาอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ตามล าดบ และไมปรากฏอนตรกรยาระหวางระดบโปรตนและการกนอาหารขน (P>0.05) จากผลการทดลองสรปวา การใหอาหารขนทระดบโปรตนหยาบ 16 และ 18% ในปรมาณ 1.0 และ 1.5%BW รวมกบการใหหญาเนเปยรสดกนอยางเตมทสงผลใหโคนมเพศผตอนในระยะรนมสมรรถภาพการเจรญเตบโตไมแตกตางกน โดยทระดบโปรตน 16% และอาหารขน 1.0%BW มตนทนการผลตต าทสด

ค าส าคญ: ระดบโปรตนหยาบ, ปรมาณอาหารขนทกนได, โคนมเพศผตอน



117

ABSTRACT An objective of this study was to evaluate effects of different concentrate intake and crude protein levels on growth performance of growing dairy steers. Forty crossbred Holstein-Friesian steers were used in 2 x 2 factorial in complete randomize design (concentrate containing 16 and 18%CP and concentrate intake at 1.0 and 1.5%BW) with Napier grass as a roughage source. Dairy steers were randomly assigned to one of the four groups (5 experimental units). Crude protein and concentrate levels had no effect on weight gain, average daily gain and feed conversion ratio. Dairy steers fed 1.5%BW of concentrate had higher total dry matter intake but lower (P<0.05) Napier grass intake than those fed 1.0%BW of concentrate. No interaction between levels of crude protein and concentrate was found (P>0.05). These results shown that different crude protein and concentrate levels with Napier grass ad libitum were not significant different on growth performance of growing dairy steer. However, dairy steers fed with 16%CP with 1.0%BW had lowest production cost.

Keywords: Crude protein level, Concentrate intake level, Dairy steer

บทน า

ปจจบนราคาโคเนอมชวตและเนอโคไดปรบตวสงขน เนองจากโคเนอทน ามาเลยงขนไมเพยงพอตอความตองการ สาเหตมาจากเกษตรกรสวนหนงเลกเลยงโคเนอและไปประกอบอาชพอยางอนแทน สงผลใหโคเนอและเนอโคไมเพยงพอตอความตองการทเพมมากขน โคนมเพศผเปนอกทางเลอกหนงทสามารถน ามาผลตเพอเพมปรมาณเนอโคเขาสตลาดใหมากขนได ปจจบนการน าโคนมเพศผมาเลยงขนเพอผลตเนอโคคณภาพยงไมแพรหลาย เนองจากการน าโคนมผมาเลยงขนมประสทธภาพการผลตดอยกวาโคเนอ (Sawanon, 2012) จงจ าเปนตองมการศกษาถงวธการเลยง การจดการ และการใหอาหารทเหมาะสม เพอใหสามารถผลตเนอโคจากโคนมเพศผไดอยางมประสทธภาพ

การเลยงโคนมเพศผหากจะใหผลผลตทดโคจะตองไดรบอาหารขนและอาหารหยาบใหเพยงพอกบความตองการ ซงการเจรญเตบโตในชวงระยะโครนกอนขนทดจะสงผลใหโคนมเพศผพรอมเขาสระยะขนไดอยางมประสทธภาพ ในการทดลองครงนไดศกษาผลของระดบโปรตนและปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกนตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตและตนทนการผลต เพอเปนแนวทางในน าไปใชเลยงโคนม เพศผตอนระยะรนตอไป



118


โคนมลกผสมโฮลสไตน-ฟรเชยน ระยะรน เพศผตอน น าหนกเฉลย 302.5 กโลกรม อายเฉลย 15 เดอน จ านวน 40 ตว เลยงโคในโรงเรอนแบบเปด คอกขนาด 2.5 x 4.5 เมตร พนคอนกรต มแผนยางปส าหรบนอน โดยจดโคทดลอง 2 ตวตอคอก (1 หนวยทดลอง) ในการทดลองนมหนวยทดลองทงหมด 20 หนวย (หมายเลข approved number จากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยและสตวของสถาบน : ACKU60-AGK-004)

อาหารทดลอง

อาหารทดลองม 2 สตร คอ อาหารขนทมโปรตน 16 และ 18%CP (Table 1) และใหอาหารขน 2 ระดบ คอ ใหปรมาณ 1.0 และ 1.5 %BW สามารถจดกลมทดลองไดดงน

กลมท 1 ไดรบอาหารขนโปรตน 16%CP ปรมาณ 1.0%BW กลมท 2 ไดรบอาหารขนโปรตน 18%CP ปรมาณ 1.0%BW กลมท 3 ไดรบอาหารขนโปรตน 16%CP ปรมาณ 1.5%BW กลมท 4 ไดรบอาหารขนโปรตน 18%CP ปรมาณ 1.5%BW โคทกตวไดรบหญาเนเปยรสดเปนแหลงอาหารหยาบกนอยางเตมท โดยใชหญาจากศนยการเรยนร

วชาการดานสตวศาสตร ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน และไดรบน าสะอาดดมกนอยางเตมท

การเลยงและการจดการ ท าการใหอาหาร 2 ชวง คอ ชวงเชาเวลา 07.30 น. และชวงเยนเวลา 16.30 น. กอนน าโคเขา

ทดลองท าการตอน ถายพยาธและฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย และเลยงปรบสภาพโคกอนเขาทดลองเปนระยะเวลา 30 วน จากนนท าการทดลองเปนระยะเวลา 4 เดอน

การเกบขอมล

ชงอาหารทใหโคกนทกมอและชงอาหารเหลอในเชาวนถดไป เพอค านวณปรมาณการกนไดตอวน และวเคราะหประสทธภาพการผลต ชงน าหนกโคในวนแรกของการทดลองเพอเกบขอมลเรมตนและน าหนกโคทกหนงเดอนจนสนสดการทดสอบ เพอน ามาหาอตราการเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหาร และท าการบนทกขอมลตนทนการผลต เพอน ามาวเคราะหตนทนการผลต



119

การวเคราะหขอมล วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design; CRD) โดยวาง

รปแบบของกลมทดลองแบบ 2x2 แฟคทอเรยล วเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance; ANOVA) และเปรยบเทยบความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมการทดลอง โดยวธ Orthogonal contrast โดยโปรแกรมส าเรจรป R version 3.3.3 (2017)

Table 1 Feed ingredients and nutrient composition of concentrate diets and Napier grass

Ingredients Concentrate Napier

grass 16%CP 18%CP Cassava chip 30.0 30.0 Ground corn 20.0 28.5 Solvent extracted palm kernel meal 26.0 10.0 Soy bean meal (44% CP) 12.5 22.0 Molasses 8.0 6.0 Urea (46-0-0) 1.5 1.5 Premix1/ 0.5 0.5 Salt 0.4 0.4 Di-calcium phosphate (P-18) 1.0 1.0 Sulphur 0.1 0.1 Chemical composition (dry matter basis) Dry matter 85.8 85.5 22.8 Crude protein 16.0 18.3 5.6 Crude fat 1.6 1.9 1.9 Ca 0.4 0.4 0.6 P 0.3 0.3 0.3 ME (Mcal/kg) 3.2 3.3 2.0 Natural detergent fiber, NDF 24.6 17.6 72.2 1/Agromix beef No. 46: vitamin A = 2,160,000 IU, vitamin B3 = 100,000 IU, vitamin E = 5,000 IU, Mn = 8.5 g, Zn = 6.4 g, Cu = 1.6 g, Mg = 16 g, Co = 320 mg, I = 800 mg, Se = 32 mg.



120

ผลการทดลองและวจารณ สมรรถภาพการเจรญเตบโต จากขอมลใน Table 2 พบวาระดบของโปรตนและปรมาณอาหารขนทไดรบ ไมมความสมพนธตอการสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคนมเพศผตอน แตโคทไดรบอาหารขน 1.5%BW มปรมาณการกนไดของวตถแหงโดยรวมสงกวาโคทไดรบอาหารขน 1.0%BW (P<0.05) โคทไดรบอาหารขนในปรมาณมาก (1.5%BW) มปรมาณการกนไดของวตถแหงโดยรวมสงขน เนองจากอาหารขนมความหนาแนนมากท าใหปรมาณความจในกระเพาะรเมนเพมมากขนแตโคจะลดปรมาณการกนไดของอาหารหยาบลง ในลกษณะทดแทนกน (substitution effect) ท าใหการยอยไดของอาหารดและรวดเรวขน สงผลดตอสภาพแวดลอมและจลนทรยในกระเพาะรเมน (da Silva et al., 2015) ทงนปรมาณการกนไดรวมของทกกลมการทดลองมคาสอดคลองกบ Pojun (2008) และ Rust et al. (2005) ทรายงานวาโคนมเพศผทน าหนก 300-400 กโลกรม มปรมาณการกนไดของวตถแหงอยในชวง 8.3-9.3 กโลกรม

Table 2 Growth performance of dairy steers fed different concentrate intake and crude protein levels feeding Napier grass as a roughage source

Crud protein

(%) Concentrate intake (%BW)

SEM1

/ P-value

16 18 1.0 1.5 CP CL CP x CL Initial weight (kg) 302.9 302.0 296.8 308.1 5.62 - - - Weight gain (kg) 85.2 88.8 85.0 88.9 5.05 0.74 0.71 0.27 Final weight (kg) 388.0 389.6 380.7 397.0 6.73 0.91 0.25 0.37 DMI (kg) 8.9 9.2 8.7b 9.4a 0.15 0.50 <0.01 0.72 Napier intake (kgDM)

4.4 4.6 5.2a 3.8b 0.16 0.42 <0.01 0.16

CP intake (g/day) 905.6b 1001.6a 829.9b 1077.3a 72.90 <0.01 <0.01 0.38 ME intake (mcal/day)

22.3 22.9 20.7b 24.6a 1.60 0.41 <0.01 0.52

ADG (kg) 0.7 0.8 0.7 0.8 0.04 0.74 0.72 0.27 1/Standard error of mean a-b Means within the same row with the different superscripts are significantly (P<0.05)



121

การเจรญเตบโตพบวา ระดบโปรตนในอาหารขน และปรมาณอาหารขนทโคไดรบทแตกตางกน ไมมผลตอการเพมขนของน าหนกตวและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวน (P>0.05) เปนผลมาจากปรมาณโภชนะโดยรวม (โปรตนและพลงงานทอยในอาหารขนและหญา) ทโคกนไดในทกกลมการทดลองมมากเพยงพอกบความตองการของโคนมเพศผในระยะนแลว โดยพจารณาจากความตองการพลงงาน 19.7 Mcal และโปรตน 874 กรมตอวน ส าหรบการเจรญเตบโต 0.75 กโลกรม (Pojun, 2008) ดงนนจงไมมความจ าเปนทตองเพมระดบโปรตนหรอปรมาณอาหารขนใหมากเกนไป สอดคลองกบ Sawanon (2012) ทรายงานวา การเลยงโคนมเพศผระยะรนกอนขน ควรเสรมอาหารขน ทมระดบโปรตน 16 เปอรเซนตในปรมาณ 1.0 เปอรเซนตของน าหนกตว

ตนทนการผลต

การศกษาครงนพบวาตนทนการผลตของโคทไดรบอาหารขนโปรตน 18% ปรมาณ 1.5%BW มคาสงทสด ในทางตรงกนขามโคทไดรบอาหารขนโปรตน 16% ปรมาณ 1.0%BW หรอ 1.5%BW มตนทนคาอาหารตอการเพมน าหนกตวหนงกโลกรมต ากวาโคทไดรบอาหารขนโปรตน 18% ปรมาณ 1.0%BW หรอ 1.5%BW (Table 3) ทงนสวนหนงมาจากตนทนคาหญาเนเปยรเปนราคาตลาดเฉลย 6.6 บาทตอกโลกรมน าหนกแหง และราคาอาหารขนเฉลย 12.4 (16%CP) และ 14.7 (18%CP) บาทตอกโลกรมน าหนกแหงตามล าดบ สงผลใหตนทนคาอาหารคอนขางสง

Table 3 Production cost of growing dairy steers different concentrate intake and crude protein levels feeding Napier grass as a roughage source

Parameters (Baht/head) 16%CP & 1.0%BW

18%CP & 1.0%BW

16%CP & 1.5%BW

18%CP & 1.5%BW

Steer price1/ 26,694.0 26,739.0 27,828.0 27,630.0 Roughage cost 3,807.8 3,743.3 3,047.7 3,291.5 Concentrate cost 4,216.9 5016.2 6568.8 7,749.4 Total feed cost 8,024.7 8,759.5 9,616.5 11,040.9 Variable cost 1,141.0 1,141.0 1,141.0 1,141.0 Fixed costs 746.6 746.6 746.6 746.6 Total cost 36,606.3 37,386.1 39,332.1 40,558.5 Feed cost per kilogram of gain 104.2 115.2 103.1 130.5 Production cost per kilogram of gain 128.7 140.1 123.3 152.8 Feed : production cost ratio 80.9 82.2 83.6 85.4 Gain in gram per feed in baht (g/baht) 10.6 10.0 8.8 8.1 1/ calculated by initial weight x 90 baht



122

สรป

การใหอาหารขนทระดบโปรตน 16 และ 18% ในปรมาณ 1.0 และ 1.5%BW รวมกบการใหหญาเนเปยรสดกนอยางเตมท สงผลใหโคนมเพศผตอนในระยะโครนมสมรรถภาพการเจรญเตบโตไมแตกตางกน โดยกลมทไดรบอาหารขนโปรตน 16% ในปรมาณ 1.0%BW มตนทนการเปลยนอาหารเปนน าหนกตวต าทสด

เอกสารอางอง AOAC. 1980. Official Methods of Analysis. 13th ed., The Association of Official Analytical

Chemists, Arlington, Virginia. AOAC. 2012. Official Methods of Analysis. 19th ed., The Association of Official Analytical

Chemists, Arlington, Virginia. da Silva, G.S., A.S. Chaves Véras, M. de Andrade Ferreira, W. Moreira Dutra, M.L. Menezes

Wanderley Neves, E.J. Oliveira Souza, F.F. Ramos de Carvalho and D.M. de Lima. 2015. Performance and Carcass Yield of Crossbred Dairy Steers Fed Diets with Different Levels of Concentrate. Tropical Animal Health and Production 47 (7):

1307 – 1312.

Georing, H. K. and P. J. Van Soest. 1970. Forage fiber analysis. USDA, Agricultural Research Service. Agricultural Handbook No.379. Washington, DC.

Gunha, T., I. Powpaisa and K. Sommart. 2015. Influences of Napier grass (Pennisetum purpureumx Pennisetum glaucum ‘Pakchong 1’) cutting aged on chemical composition, digestibility, metabolizable energy and enteric methane emissions

in beef cattle. Khon Kaen Agr. J. 43(3): 565 – 572.

R Core Team. 2017. R: A Language and Environment for Statistical Computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria URL http://www.R-project.org/.

Rust, S. R. and C. S. Abney. 2005. Comparison of Dairy Versus Beef Steers. Available Source: http://www.extension.umn.edu/agriculture/dairy/beef/comparison-of-dairy-versus-beef-steers.pdf, January 10, 2017.

http://www.extension.umn.edu/agriculture/dairy/beef/comparison-of-dairy-versus-beef-steers.pdf

http://www.extension.umn.edu/agriculture/dairy/beef/comparison-of-dairy-versus-beef-steers.pdf



123

Pojun, S. 2008. Feeding dairy male for meat production. Available Source: http://ag-ebook.lib.ku.ac.th/ebooks/2011/2011-013-0064/index.html, January 10, 2017 (in Thai)

Sawanon, S. 2012. Dairy male: Feasibility of producing quality beef. Kasetsart livestock 39 (153): 32 – 40. (in Thai)

http://ag-ebook.lib.ku.ac.th/ebooks/2011/2011-013-0064/index.html

http://ag-ebook.lib.ku.ac.th/ebooks/2011/2011-013-0064/index.html



124

ผลของระดบโปรตนและปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกน ตอสมรรถภาพการผลตของโคนมเพศผตอนระยะรนทไดรบฟางขาวเปนแหลง

อาหารหยาบ Effects of Different Concentrate Intake and Crude Protein Levels

Feeding Rice Straw as a Roughage Source on Production Performance of Growing Dairy Steers

อญชล คงประดษฐ, วาณ ชยวฒนสน, ภมพงศ บญแสน และสรยะ สะวานนท*

Anchalee Khongpradit, Wanee Chaiwatanasin, Phoompong Boonsaen and Suriya Sawanon*

ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นครปฐม 73140 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Nakhon Pathom 73140 *Corresponding author; e-mail address: [email protected]

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอผลของระดบโปรตน และปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกน ตอ

สมรรถภาพการผลตของโคนมเพศผตอนลกผสมสายพนธโฮสไตนฟรเชยน (>75%HF) ทไดรบฟางขาวเปนแหลงอาหารหยาบ อยางเตมท จ านวน 40 ตว น าหนกเรมตน 168 ± 0.68 กโลกรม จดกลมการทดลองแบบ 2 × 2 Factorial โดยม ปจจยท A คอ ระดบโปรตนในอาหารขน และปจจยท B คอ ปรมาณอาหารขนทไดรบ แบงโคออกเปน 4 กลมๆ ละ 10 ตว แบงออกเปน 2 ระยะ คอระยะท 1 โคมน าหนก <200 กโลกรม ระยะท 2 โคมน าหนก >200 กโลกรม) ระยะท 1 โคกลมท 1 และ 2 ไดรบอาหารขน (19%CP) ทระดบ 1.0 และ 1.5%BW ตามล าดบ โคกลมท 3 และ 4 ไดรบอาหารขน (21%CP) ทระดบ 1.0 และ 1.5%BW ตามล าดบ ระยะท 2 โคกลมท 1 และ 2 ไดรบอาหารขน (17%CP) ทระดบ 1.0 และ 1.5%BW ตามล าดบ โคกลมท 3 และ 4 ไดรบอาหารขน (19%CP) ทระดบ 1.0 และ 1.5%BW ตามล าดบ ท าการทดสอบเปนเวลา 8 เดอน ตลอดชวงการทดลองพบวาระดบของโปรตนทแตกตางกนในอาหารขนไมสงผลตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคนมเพศผตอนระยะรน แตโคทไดรบอาหารขนทระดบ 1.5%BW มอตราการเจรญเตบโตสง (P<0.05) กวาโคทไดรบอาหารขนทระดบ 1.0%BW และระดบของโปรตนในอาหารกบปรมาณอาหารขนไมมปฏกรยารวมกนตอสมรรถภาพการขน

ค าส าคญ : ระดบโปรตน, ปรมาณอาหารทไดรบ, ฟางขาว, โคนมเพศผตอน



125

ABSTRACT The objective of this study was to evaluate effects of protein levels and

concentrate intake on growth performance of growing dairy steers fed ad libitum rice straw as a roughage source. Forty Holstein-Friesians crossbred dairy steers (>75%HF) with initial weight of 168 ± 0.68 kg were used. The experiment was allotted into a 2 × 2 factorial arrangement, which factor A was protein levels and factor B was concentrate intake. The dairy steers were divided into four groups. The experiment was done with 2 phases: phase 1 dairy steers had <200 kg BW and phase 2 dairy steers had >200 kg BW. In phase 1, group 1 and 2 were fed concentrate (19%CP) at 1.0%BW and 1.5%BW, respectively and group 3 and 4 were fed concentrate (21%CP) at 1.0%BW and 1.5%BW, respectively. In phase 2, group 1 and 2 were fed concentrate (17%CP) at 1.0%BW and 1.5%BW, respectively and group 3 and 4 were fed concentrate (19%CP) at 1.0%BW and 1.5%BW, respectively. The animals were offered rice straw ad libitum, for 8 months. The protein levels were not affected growth performance. Daily gain average (ADG) of dairy steers were fed concentrate at 1.5%BW was higher (P<0.05) than dairy steers fed concentrate at 1.0%BW. Protein levels × Concentrate intake interactions were not observed for production performance.

Keyword: protein level, feed intake, rice straw, dairy steers

บทน า การบรโภคเนอโคในประเทศไทยมอตราการเพมขนอยางตอเนองทกป ในขณะทจ านวนโคเนอม

ปรมาณลดลงสงผลใหปรมาณโคเนอทผลตไดลดลงตามไปดวย (Office of Agricultural Economics, 2015) ตรงขามกบจ านวนโคนมทมปรมาณเพมขนอยางตอเนอง และจ านวนลกโคนมแรกเกดเพมขนตามไปดวย ในขณะทลกโคนมเพศผทเกดมาไมเปนทตองการของเกษตรกรผเลยงโคนม แตลกโคนมเพศผยงมศกยภาพทจะน ามาเลยงขน เพอผลตเนอโคใหเพยงพอกบความตองการผบรโภค การเลยงโคนมเพศผจะประสบผลส าเรจไดนน ปจจยส าคญไดแกอาหารและการใหอาหารทเหมาะสมมผลตอการเจรญเตบโตของโคตงแตหยานมจนถงโตเตมวย (NRC, 2001) โดยเฉพาะอยางยงโปรตนและพลงงาน การใหอาหารขนจงเปนสงทจ าเปนในการเลยงโคนมเพศผ โดยเฉพาะในระยะโครนเพราะเปนชวงทโคก าลงเจรญเตบโต การใชประโยชนไดของโปรตนและพลงงานในสตวเคยวเอองนนขนกบการหมกยอยของจลนทรยในกระเพาะหมกและแหลงทมาของโปรตนและพลงงาน (Wilkerson et al., 1993) ในขณะทฟางขาวเปนผลพลอยไดจากการปลกขาว สามารถน ามาใชเลยงสตวเคยวเอองได เพอลดการขาดแคลนอาหารหยาบทใชเลยงสตวใน



126

บางฤดกาล หรอสามารถน ามาใชเลยงสตวเคยวเอองไดตลอดทงป แตฟางขาวมคณคาทางโภชนะ โดยเฉพาะอยางยงปรมาณโปรตนในระดบทต า ประกอบกบมเยอใยและลกนนสง (Wanapat et al.,1996) การน าฟางขาวมาใชเปนอาหารโคนมเพศผจ าเปนอยางยงทจะตองไดรบอาหารขนทมคณภาพด และมความเขมขนของโภชนะสงดวย เพอใหเพยงพอกบความตองการในการเจรญเตบโต ดงนนการทดลองครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาผลของระดบโปรตน และปรมาณอาหารขนทไดรบแตกตางกน ตอสมรรถภาพเจรญเตบโตของโคนมเพศผตอนระยะรนทไดรบฟางขาวเปนแหลงของอาหารหยาบ


โคนมลกผสมสายพนธโฮสไตนฟรเชยน เพศผตอน (>75%HF) โดยแบงโคออกเปน 4 กลม กลมละ 10 ตว (จ านวน 5 คอก คอกละ 2 ตว) น าหนกโคเรมตนเฉลย 168 ± 0.68 กโลกรม กอนเรมการทดลอง ท าการตอนโค ฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย ถายพยาธทงภายในและภายนอกโคทกตวตามโปรแกรม ภายใตมาตรฐานการเลยงสตวทดลองของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (ACKU60-AGK-004)

อาหารทดลองและการจดการ การทดลองไดแบงการใหอาหารออกเปน 2 ระยะ (63 และ 185 วน ตามล าดบ) คอ ระยะท 1

โคมน าหนกตวนอยกวา 200 กโลกรม โคไดรบอาหารขนทมระดบของโปรตน 2 ระดบ (19 และ 21%) และระยะท 2 โคมน าหนกตวมากกวา 200 กโลกรม โคไดรบอาหารขนทมระดบของโปรตน 2 ระดบ (17 และ 19%) (Table 1) และปรมาณอาหารขนทให 2 ระดบ (1.0 หรอ 1.5 %BW) รวมกบการใหฟางขาวกนอยางเตมท ประกอบดวย 4 กลมทดลอง ดงน

กลมท 1 ระยะท 1 ใหอาหารขน (19%CP) ปรมาณ 1.0%BW และระยะท 2 ใหอาหารขน (17%CP) ปรมาณ 1.0%BW




โดยมน าสะอาดใหโคกนตลอดเวลา ท าการใหอาหารโควนละ 2 ครง (มอเชาเวลา 7.30 น. และมอเยนเวลา 16.00 น.) และท าการชงน าหนกอาหารทใหโคกนและอาหารทเหลอจากการกนของโคทกวน



127

การเกบขอมล ชงน าหนกโคทกๆ เดอน บนทกขอมลการกนไดของอาหารขนและฟางขาว ท าการเกบตวอยาง

อาหารทใหและอาหารทเหลอจากการกนของโคเพอน ามาวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหาร

การวเคราะหขอมล วางแผนการทดลองแบบ 2 × 2 Factorial in Complete Randomized Design และ

เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยโดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป

Table 1 Feed ingredients and chemical compositions of concentrate diets and rice straw. Items 21%CP 19%CP 17%CP Rice straw Ingredient composition (%) Cassava ship 29.00 29.00 30.00 Soybean meal 27.00 21.50 12.50 Solvent extracted palm meal 9.60 9.70 26.00 Ground corn 25.00 29.30 20.00 Urea 1.50 1.50 1.50 NaCl 0.50 0.50 0.40 Premix1/ 0.50 0.50 0.50 Sulfur 0.10 0.10 0.10 Di-calcium phosphate 2.00 2.00 1.00 Chemical compositions (% dry matter) Moisture 10.90 11.10 11.36 9.22 Crude protein 21.48 19.19 17.14 5.50 Crude fat 2.51 3.91 3.66 0.85 Crude fiber 6.13 6.30 8.02 34.00 Ash 6.70 6.55 6.05 13.59 Ca 1.11 0.99 1.03 0.61 P 0.49 0.46 0.46 0.10 NDF – – – 76.62 ADF – – – 50.49 NFE 57.54 62.00 63.24 42.19 TDN 79.82 80.51 74.59 45.22 1/Agromix beef No. 46: vitamin A = 2,160,000 IU, vitamin B3 = 100,000 IU, vitamin E = 5,000 IU, Mn = 8.5 g, Zn = 6.4 g, Cu = 1.6 g, Mg = 16 g, Co = 320 mg, I = 800 mg, Se = 32 mg.



128

ผลการทดลองและวจารณ สมรรถภาพการผลต ระยะท 1

ระดบโปรตนในอาหารขน (19 และ 21%CP) ไมมผลตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตและปรมาณอาหารหยาบทโคกนได (P>0.05) แตโคทไดรบอาหารขนปรมาณ 1.5%BW มน าหนกตวทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนสงกวาโคในกลมทไดรบอาหารขนปรมาณ 1.0%BW (P<0.05) (Table 2)

Table 2 Dry matter intake (kg/d) and average daily gain (ADG) of dairy steers fed different concentrate intake and crude protein levels feeding rice straw as a roughage source (phase 1).

Item Protein (A)

Dry matter intake (B)

P-value

19% 21%

1.0%BW 1.5%BW

A B A*B

Initial weight (kg) 167.70 168.60

167.40 168.80

– – – Final weight (kg) 200.60 203.15

197.55 206.20

0.62 0.03 0.24

Concentrate intake (kgDM/d) 2.14 2.09

1.68 2.54

0.32 <0.01 0.86 Roughage intake (kgDM/d) 2.36 2.69

2.66 2.40

0.11 0.18 0.83

Total intake (kgDM/d) 4.50 4.47

4.34 4.94

0.22 <0.01 0.81 Protein intake (kgDM/d) 0.54 0.59

0.48 0.65

0.02 <0.01 0.60

Weight gain (kg) 32.95 34.60

30.15 37.40

0.62 0.03 0.24

ADG (kg/d) 0.52 0.55

0.48 0.59

0.59 0.04

0.24

FCR 8.79 9.04

9.48 8.35

0.75 0.16

0.27

สมรรถภาพการผลต ระยะท 2

โคทไดรบอาหารขนปรมาณ 1.5%BW มน าหนกตวทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตตอวนสงกวาโคทไดรบอาหารขนทปรมาณ 1.0%BW (P<0.05) และพบวาระดบของโปรตนในอาหารขนไมมผลตออตราการเจรญเตบโต (Table 3) เนองจากการใหอาหารขนทมโปรตนในระดบ 19%CP (ระยะท 1) และ 17%CP (ระยะท 2) รวมกบใหฟางขาวอยางเตมทนน โคไดรบปรมาณโปรตนรวมเพยงพอส าหรบการเจรญเตบโตของโคนมในระยะรน (NRC, 2001) สอดคลองกบ Pojun et al. (1998) รายงานวาการเลยงโคลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยนเพศผ (75%HF) ในชวงน าหนก 100 – 200 กโลกรม ไดรบอาหารขนทแตกตางกน 3 ระดบ คอ 0.9, 1.5 และ 2.1%BW (ชวงแรก) และในชวงน าหนก 200 – 350 กโลกรม (ชวง



129

หลง) โคไดรบอาหารขนในปรมาณ 2.1 %BW พบวาตลอดชวงของการทดลองโคในกลมทไดรบอาหารขน 1.5 และ 2.1 %BW มอตราการเจรญเตบโตทดกวา และมระยะเวลาการเลยงสนกวาโคในกลมทใหอาหารขนปรมาณ 0.9 %BW (P<0.05) ปรมาณอาหารขนทระดบ 1.5%BW โคมอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวน ปรมาณอาหารทกนได และประสทธภาพการเปลยนอาหารเปนน าหนกตว (Table 2, Table 3) สงกวาโคทไดรบอาหารขนทระดบ 1.0%BW แสดงใหเหนวาระดบของอาหารขนทเพมขนท าใหปรมาณโปรตนทโคไดรบเพมขนดวย (P<0.05) (Table 2, Table 3) ซงมอทธพลโดยตรงตอการเจรญเตบโตของโค เนองจากโคไดรบโภชนะ (พลงงานและโปรตน) เพมมากขน สอดคลองกบรายงานของ Ruangprim et al. (2003) รายงานวาอตราการเจรญเตบโต ปรมาณการกนไดและประสทธภาพการใชประโยชนของอาหารในโคนมเพศผในระยะโครน ทไดรบอาหาร 1.75%BW มอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนดกวาโคทรบอาหารขน 1.00%BW สอดคลองกบ Keawpila (2009) รายงานวาการกนไดของวตถแหง โภชนะ และพลงงานการใชประโยชนได และอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนเพมขนตามระดบอาหารขนทโคไดรบ แตไมมผลกระทบตอการยอยได เนองจากปรมาณอาหารขนทโคกนไดเพมมากขนนน สงผลใหปรมาณโภชนะทไดรบเพมขน โคสามารถน าไปใชในการเจรญเตบโตในสดสวนทเพมขน (WTSR, 2007) Table 3 Dry matter intake (kg/d) and average daily gain (ADG) of dairy steers fed different concentrate intake and crude protein levels feeding rice straw as a roughage source (phase 2).

Item Protein (A) Dry matter intake (B) P-value

17.14% 19.19% 1.0%BW 1.5%BW A B A*B

Initial weight (kg) 200.60 203.20 197.55 206.20 Final weight (kg) 314.15 320.25 291.35 343.05 0.61 <0.01 0.07 Concentrate intake (kgDM/d) 2.89 2.95 2.21 3.64 0.68 <0.01 0.44 Roughage intake (kgDM/d) 2.45 2.64 2.83 2.26 0.28 <0.01 0.60 Total intake (kgDM/d) 5.34 5.59 5.04 5.90 0.22 <0.01 0.39 Protein intake (kgDM/d) 0.63 0.71 0.56 0.79 <0.01 <0.01 0.05 Weight gain (kg) 113.55 117.10 93.80 136.85 0.61 <0.01 0.07 ADG (kg/d) 0.62 0.63 0.51 0.74 0.62 <0.01 0.06 FCR 8.85 9.22 10.07 8.00 0.59 <0.01 0.17

ระดบของโปรตนทแตกตางกนในอาหารขนไมสงผลตออตราการเจรญเตบโตของโค เนองจากโคกลมทไดรบอาหารขนโปรตนต า (17%CP) มปรมาณการกนไดของวตถแหงใกลเคยงกบโคทไดรบอาหาร



130

ขนโปรตนสง (19%CP) และปรมาณโปรตนรวมมมากพอตอการเจรญเตบโตของโคนมเพศผในระยะนยแลว ดงนนถาใหอาหารขนทมโปรตนสงขน (19%CP) จงไมท าใหโคมสมรรถภาพการเจรญเตบโตทดขนได (Table 2 and 3) เพราะโคจะมสมรรถภาพการเจรญเตบโตทดไดจะตองไดรบพลงงานและโปรตนอยางเพยงพอ ถาโคไดรบเพยงอยางใดอยางหนงในปรมาณทมากเพยงพอ เชน ไดรบโปรตนมากแตไดรบพลงงานไมเพยงพอ โคกไมสามารถแสดงสมรรถภาพทดได แตตรงกนขามโคตองพยายามก าจด โภชนะสวนเกน คอ โปรตนออกจากรางกาย ท าใหเปนการสญเสยโปรตนจากอาหารและเปนการเพมปรมาณสารไนโตรเจนในสงขบถายและสงผลเสยตอสภาพแวดลอมตอไปได

เมอน าคาทไดจากการทดลองมาสรางสมการเพอหาความสมพนธระหวางโปรตนทสตวไดรบกบอตราการเจรญเตบโตตามชวงของน าหนกตว สามารถสรางตารางแนะน าความตองการโปรตนตออตราการเจรญเตบโตซงใชฐานขอมลจากงานทดลองน (Table 4) สมการทไดแบงเปน 2 ระยะดงน

1. โคน าหนก 200 – 250 กโลกรม y = 559.8x + 216.43 (R2 = 0.74) 2. โคน าหนก 250 – 300 กโลกรม y = 689.68x + 184.84 (R2 = 0.95) โดยก าหนดให x = อตราการเจรญเตบโตตวตอวน และ y = ปรมาณโปรตนทสตวไดรบ

Table 4 Comparison of the National Research Council-2001 Model (NRC) with experimental in the prediction of protein requirements for gain (g/day) to crossbred Holstein Friesian steers with different body weights and average daily gains

Weight grain, kg/day

Body weight, kg

250 300 This experiment NRC This experiment NRC

Protein requirement for gain, g/day 0.5 496 665 530 726 0.6 552 712 599 875 0.7 608 759 668 822 0.8 664 804 737 868 0.9 720 849 806 912 1.0 770 892 875 956

ความตองการโปรตนของโคนมลกผสมเพศผเพอการด ารงชพ และการเจรญเตบโตทเลยงใน

สภาพอากาศแบบรอนชน (ประเทศไทย) โคมความตองการโปรตนในปรมาณทนอยกวาท NRC (2001)



131

แนะน า แตอยางไรกตามแมโคในเขตรอนชนตองการโปรตนในปรมาณต าแตโคจะมขอจ ากดในปรมาณการกนได ดงนนการเลยงและการจดการโคนมเพศผในเขตรอนชนเพอใหโคเจรญเตบโตไดด ไมใชการเพมปรมาณโปรตนในอาหารขนเทานน ตองเพมปรมาณการกนไดของโค เชน ลดอณหภมในโรงเรอนและใหมการระบายอากาศทด การดแลความสะอาดภายในโรงเรอน หรอการใหอาหารวนละหลายครง และสงทส าคญมาก คอ การใหอาหารหยาบ (หญา) ทมคณภาพด เพราะจะท าใหโคกนอาหารไดมากขน และโคสามารถยอยและดดซมเอาโภชนะจากอาหารหยาบไปใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

สรป โคนมเพศผตอนในระยะรน (น าหนกตวนอยกวา 200 กโลกรม) ควรไดรบอาหารขนปรมาณ

โปรตนรวม 19.19 เปอรเซนต และในชวงน าหนกตวมากกวา 200 กโลกรม อาหารขนมโปรตนรวม 17 เปอรเซนต กเพยงพอตอความตองการของโคนมเพศผตอนทไดรบฟางขาวเปนแหลงของอาหารหยาบ และการใหอาหารขนปรมาณ 1.5 เปอรเซนตของน าหนกตวตอวน จะท าใหโคนมเพศผมน าหนกตวทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนดกวาการใหอาหารขนปรมาณ 1.0 เปอรเซนตของน าหนกตวตอวน


Keawpila, S. 2009. Effect of Energy Intake Levels on Digestibility, Ruminal Fermentation, Blood Metabolite and Growth Performance in Thai Native Cattle. Master of Science Thesis, Khon Kean University. (in Thai)

National Research Council (NRC). 2001. Nutrient requirements of dairy cattle. 7threv. ed. National Academy Press, Washington, DC.

Office of Agricultural Economics. 2015. The agricultural situation and trade in 2016. Kasetsart University. Bangkok. (in Thai)

Pojun, S., P. Pojun and P. Thammasam. 1998. Economic return from different feeding systems of male dairy calves raising for beef purpose. Animal nutrition division annual research report 1998. Bangkok. p 33 – 49. (in Thai)

Ruangprim, T., C. Chantalakhana, P. Skunmun and M. Wanapat. 2003. Comparison fattening performance of male dairy, beef cattle and buffalo. In Proc. The 41th Kasetsart University Annual Conference: Animals, Veterinary Medicine, 3 – 7 February 2003. (in Thai)



132

The working committee of Thai feeding standard for ruminant (WTSR). 2007. Nutrient Requirements of Beef Cattle in Thailand.Klungnana Vitthaya Press. 1st edition.193 pp. (in Thai)

Wanapat, M., M. Chenost, F. Munoz and C. Kayoii. 1996. Methods to improving the nutritive value of fibrous feed: treatment and supplement. Ann. Xootech. 45:69 – 103.

Wilkerson, V.A., T.J. Klopfenstein, R.A. Britton, R.A. Stock and P.S. Miller. 1993. Metabolizable protein and amino acid requirements of growing cattle. J. Anim. Sci. 71: 2777 – 2784.



133

ผลของการเสรมเบตา-แคโรทนในอาหารตอความเขมขนของเบตา-แคโรทนในเลอดและการท างานของเอนไซมในระบบการตานอนมลอสระในโคสาว Effect of Dietary β-carotene Supplementation on Plasma β-carotene Concentration and Enzymes Related Antioxidants

Activities in Dairy Heifers

โสภารกษ เขมราช1, ศวช สงขศรทวงษ2, ทศพล มลมณ1, ธวชชย แถวถาท า3, กรองแกว บรสทธสวสด4 และ เสาวลกษณ แยมหมนอาจ1*

Soparak Khemarach1, Siwat Sangsritavong2, Tossapol Moonmanee1, Tawatchai Teltathum3, Krongkaew Borisutsawat4 and Saowaluck Yammuen-art1*

1 ภาควชาสตวศาสตรและสตวน า คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม ประเทศไทย 50200 1 Department of Animal and Aquatic Sciences, Faculty of Agriculture, Chiang Mai University, Thailand, 50200. 2 ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ประเทศไทย 12120 2 National Center for Genetic Engineering and Biotechnology, Thailand Science Park, Thailand, 12120. 3 ศนยวจยและบ ารงรกษาพนธสตวเชยงใหม สนปาตอง เชยงใหม ประเทศไทย 50120 3 Chiang Mai Livestock Research and Breeding Center, Sanpatong, Chiang Mai, Thailand, 50120. 4 ส านกพฒนาพนธสตว กรมปศสตว เมอง ปทมธาน ประเทศไทย 12000 4 Bureau of Animal Husbandry and Genetic Improvement, Mueang, Pathum Thani, Thailand, 12000. * Corresponding author.Email: [email protected]

บทคดยอ วตถประสงคของการศกษาครงนคอเพอเปรยบเทยบผลของการเสรมเบตา -แคโรทนตอความ

เขมขนของเบตา-แคโรทนในเลอด และการท างานของเอนไซมในระบบการตานอนมลอสระในโคสาว โดยใชโคสาวจ านวน 14 ตว วางแผนการทดลองแบบสมบลอกสมบรณ (RCBD) แบงเปนกลมควบคลม (C) และกลมทไดรบการเสรมเบตา-แคโรทน 400 มลลกรม/ตว/วน (B) เรมใหอาหารทดลองตงแตโคสาวอาย 13.42±1.01 ไปจนถง 17.42±1.01 เดอน ท าการทดลองเปนเวลา 120 วน เกบตวอยางเลอดกอนใหอาหารเชาและหลงใหอาหารเชา 4 ชวโมง ทก ๆ 10 วน จากนนน าตวอยางเลอดมาท าการวเคราะหความเขมขนของเบตา-แคโรทนในพลาสมาและการท างานของเอนไซมซปเปอรออกไซดดสมวเทส (SOD) และแคตาเลท (CAT) เมอเปรยบเทยบตวอยางเลอดกอนการใหอาหาร พบวาความเขมขนของเบตา -แคโร

mailto:[email protected]



134

ทนในพลาสมาท 40 และ 70-120 วน ในกลม B มคาสงกวากลม C (p<0.05) ในขณะเมอเปรยบเทยบทตวอยางเลอดหลงจากใหอาหาร 4 ชวโมง พบวาความเขมขนของเบตา-แคโรทนในพลาสมาท 30, 50 และ 70-120 วน ของกลม B มคาสงกวากลม C (p<0.05) การท างานของ SOD ของกลม B มคามากกวากลม C ในขณะทการท างานของ CAT ของกลม B มคาสงกวากลม C อยางมนยส าคญทางสถตท 80 วน สรปไดวาการเสรมเบตา-แคโรทนท 400 มลลกรม/ตว/วน ท าใหความเขมขนของเบตา-แคโรทนในพลาสมาสงขนอยางตอเนองท 70-120 วน การเสรมเบตา-แคโรทนท าให SOD เพมขน ท 100-120 วน

ค าส าคญ: เบตา-แคโรทน, การท างานของเอนไซม, ซปเปอรออกไซดดสมวเทส, แคตาเลท, โคสาว

ABSTRACT The purpose of this experiment was to determine effects of β-carotene

supplementation on blood β -carotene concentration and enzymes related antioxidants activities in a dairy heifer. Fourteen dairy heifers were divided into control group (C) and 400 mg/cow/day β-carotene supplementation group (B). The experiment was conducted with a Randomized Completed Block Design (RCBD). The experiment diet was fed since the average age of 13.42±1.01 until 17.42±1.01 month old (120 days). Blood samples were collected at 0 h prior feeding and 4 h after feeding in morning every 10 days. The samples were analyzed for plasma β-carotene concentration, superoxide dismutase (SOD) and catalase (CAT) activity. Before feeding, β -carotene concentration in plasma at day 40 and 70-120 in B group were higher than C group (p<0.05). When bled 4 h after feeding, β-carotene concentration in plasma at day 30, 50 and 70-120 in B group was higher than C group (p<0.05). SOD activity of B group was became significant greater at day 100-120. Whereas, the activity of CAT in B group was significantly higher than C group at day 80. Thus, the supplementation of β-carotene at 400 mg/day could significant raise plasma β-carotene concentrations when the animals were continuously fed for 70-120 days. Moreover, β-carotene supplementation increased SOD activity after continuously fed to the heifers for 100-120 days.

Keyword: β-carotene, Enzyme activity, Superoxide dismutase, Catalase, Dairy heifers



135

INTRODUCTION β-carotene is recognized as the major precursor synthesis of vitamin A. Beef and dairy cattle require of 8-6 ml of β–carotene per cow per day (1 ml of β-carotene able synthesizes 333-418 IU of vitamin A). Moreover, β-carotene is important to animal body function such as an antioxidant and can directly enhance immunity with possible reproductive and mammary benefit. The supplementation of 5 mg/kg body weight/rat β-carotene for 7 consecutive days before whole body gamma irradiation with 7 Gy (single dose) significant protection expressed as increased activity of the SOD (319 VS 500 U/g Hb) and CAT (19.11 VS 16.60 U/g Hb) (EI-Habit et al., 2000). In dairy cow, supplementation with β-carotene at 2000 mg per cow per day from day 21 before expected calving date to parturition significant supply during the close-up dry period may support the onset of luteal activity during early lactation in dairy cows (9/12; 75.0% VS 4/12; 28.6%) (Kawashima et al., 2010). However, the result of β-carotene supplementation on enzymes related antioxidants activities in dairy heifer is rarely. Therefore, the objective of this experiment was to determine effects of β-carotene supplementation on blood β-carotene concentration and enzymes related antioxidants activities in a dairy heifer.

METERIALS AND METHODS Animal for experiment The experiment was carried out at Chiang Mai Livestock Research and Breeding Center. Fourteen Crossbred Holstein-Friesian (>75 Holstein-Friesian) (237.42±20.1 kg and the average age of 13.43±1.01 month) were used in the experiment. The experiment was conducted with a Randomized Completed Block Design (RCBD). At the beginning of the experiment, the dairy heifers were blocked according to their age into four blocks. Dairy heifers were divided into two groups: a control diet (Ruzi grass silage and concentrate 16% CP; C group) or 400 mg per day β-carotene supplemented in Ruzi grass silage and concentrate 16% CP (B group). The experiment diet was feeding since the average age of 13 months to 17 months (120 days).

Nutritional values evaluation The chemical composition of experimental feed was determined by AOAC methods (AOAC, 2000). The fiber was determined according to the methods of Van Soest



136

et al, (1991) and measure the amount of β-carotene by concurrent liquid-chromatographic assay (Lamchoun, 1998). Enzyme activity analyses Blood samples were collected into heparinized vessels from a jugular vein. Blood collection in the 0 h before feeding 4 h after feeding in morning. Blood samples were collected one time at 10 days. The Catalase and Superoxide dismutase activity were analyzed by Spectrophotometric assay (Ozmen et al., 2000) and the β-carotene calculation was analyzed by concurrent liquid-chromatographic assay (Thumham et al., 1988). Statistical analysis This experiment was subjected to analyses of variance (ANOVA) in Randomized Complete Block Design (RCBD). The significance of the difference between treatments mean was tested by using: Duncan’s Multiple Range Test, with significance, declared at p<0.05 (Steel and Torrie, 1980).

Table 1 Beta-carotene concentration and chemical analysis of experimental diet Item Ruzi grass silage Concentrate Bata-carotene (mg/kg DM) 18.62 0.85 DM (%) 33.50 92.43 Chemical composition (% DM basis) OM 79.64 87.89 CP 4.94 18.57 EE 3.80 4.20 CF 27.45 19.69 WSC 43.45 45.41 NDF 72.94 - ADF 42.68 - ADL 13.33 - Cellulose 30.26 - Hemi-cellulose 29.35 -



137

RESULT AND DISCUSSION The chemical composition of the experimental diet was presented in Table 1.

The NDF ADF ADL and beta-carotene of Ruzi grass silage as 72.94, 42.68, 13.33% and 18.62 mg/kg. While crude protein and β-carotene of concentration were 18.57% and 0.85 mg/kg DM.

Plasma β-carotene concentration The comparison of β-carotene concentration in plasma between C and B group

were shown in Table 2. β-carotene concentration in plasma before feeding at day 40 and 70-120 of B group was significantly higher than C group (p<0.05).

Table 2 Comparison of β-carotene concentration in plasma (μg/ml) on supplementation between control (C) and β-carotene (B) group. 1 Before feeding SEM p-value After feeding SEM p-value

C B

C B

10 3.00 3.19 0.150 0.490 3.24 3.39 0.141 0.571 20 2.80 2.65 0.106 0.933 2.91 3.40 0.175 0.148 30 2.65 2.42 0.123 0.332 2.58y 4.5x 0.197 <0.001 40 3.25b 4.14a 0.197 0.033 3.36 3.32 0.351 0.105 50 4.12 4.48 0.250 0.437 4.02y 5.13x 0.201 0.013 60 4.03 4.71 0.209 0.107 4.78 5.39 0.307 0.133 70 3.24b 4.54a 0.251 0.018 3.97y 5.53x 0.416 0.030 80 3.01b 4.10a 0.181 0.009 3.36y 5.44x 0.096 <0.001 90 2.63b 4.41a 0.239 0.004 2.93y 5.10x 0.131 <0.001 100 2.97b 4.48a 0.197 0.002 3.12y 5.49x 0.195 <0.001 110 3.29b 5.52a 0.192 <0.001 3.54y 5.69x 0.120 <0.001 120 3.33b 5.92a 0.247 <0.001 3.10y 5.97x 0.311 0.001 a-bMeans within a row with different between C and B of before feeding superscripts differ (p<0.05)., x-yMeans within a row with different between C and B of after feeding superscripts differ (p<0.05).



138

The result indicated that dairy heifer of this experiment has capability for storing β-carotene in their plasma and β-carotene also can be stored in other tissues (Jin et al., 2015). The result agrees with Knight et al, (2010) which reported that the heifers fed pellets and containing either pellets with 500 mg added carotene/kg given for 27 days followed by those with 250 mg added carotene/kg for 21 days, and 0 added carotene/kg for 70 days. On changing the β-carotene content of the pellets from 250 mg/kg to 0 added carotene/kg there was an exponential decrease. Thus, plasma β-carotene values decreased delays. Whereas, β-carotene concentration in plasma after feeding on day 30, 50 and 70-120 after feeding in B group was significantly higher than C group (p<0.05).

Plasma enzyme activity Plasma superoxide dismutase activity on day 100-120 of B group was significantly higher than C group (p<0.05) (Table 3).

Table 3 Comparison of superoxide dismutase (SOD; g/ml) and catalase in plasma (CAT; g/ml) between control (C) and beta-carotene supplement (B) group.

SOD

CAT

Day

Treatment SEM

p-value

Treatment SEM p-value C B C B

10 186.28 189.50 2.313 0.459 191.38 234.90 12.504 0.085 20 190.57 193.21 1.921 0.463 136.20 146.46 7.659 0.467 30 199.21 205.42 3.704 0.375 213.83 218.24 10.137 0.814 40 203.85 209.71 4.406 0.478 134.00 153.12 8.594 0.270 50 204.14 207.00 3.994 0.700 181.09 214.84 19.674 0.364 60 208.64 213.85 1.661 0.114 170.17 193.98 14.447 0.383 70 209.57 212.71 1.568 0.293 168.52 165.49 8.520 0.848 80 211.50 219.57 2.671 0.127 135.36y 192.92x 8.700 0.005 90 214.85 220.28 2.126 0.189 205.27 205.35 7.332 0.995 100 213.142b 223.35a 2.267 0.033 138.56 136.20 4.591 0.781 110 212.78b 227.14a 2.252 0.008 202.85 203.46 12.572 0.979 120 217.35b 236.42a 1.305 <0.001 152.01 157.66 12.058 0.800

a-bMeans within a row with different between C and B of before feeding superscripts differ (p<0.05)., x-

yMeans within a row with different between C and B of after feeding superscripts differ (p<0.05).



139

This may be explained beta-carotene offered significant protection expressed as increased activity of CAT and SOD. Beta-carotene that may play a role in trapping peroxy free radicals. Its ability to act as an antioxidant is due to the stabilization of organic peroxide free radicals within its conjugated alkyl structure (EI-Habit et al., 2000). Comparison of catalase in plasma (μg/ml) between C and B group shows that table 3. Supplementation with B group at day 80 was significantly higher than C group.

CONCLUSION The -carotene supplementation can increase the level of blood -carotene

when supplementing since 70 days. Moreover, beta-carotene supplementation was increased SOD since 100 days and CAT trend to increase since at 10 days.

ACKNOWLEDGMENTS

The authors would like to thank the National Science and Technology Development agency, Chiang Mai Livestock Research and Breeding Center, Sanpatong (60(2)-0206-015) Thailand BASF (Thai) Ltd., for supplying beta-carotene in this.

REFERENCE A. O. A. C. 2000. Official methods of analysis. 18th ed. Association of Official Analytical

Chemists: Gaithersburg. MD. USA EI-Habit, O. H. M., H. N. Saada, Kh. Sh. Azab, M. Abdel-Rahman and D. F. EI-Malah. 2000.

The modifying effect of β-carotene on gamma radiation-induced elevation of oxidative reaction and genotoxicity in meal rats. Mutation Reseach 466: 179 - 186.

Jin, Q., H. Cheng, F. Wan, Y. Bi, G. Liu, X. Liu, H. Zhao, W. You, Y. Liu and X. Tan. 2015.

Effect of feeding β-carotene on levels of β-carotene and vitamin A in blood and tissues of beef cattle the effects on quality. Meat. Sci. 110: 293 - 301.



140

Kawashima, C., S. Nagashima, K. Sawada, F. J. Schweigert, A. Miyamoto and K. Kida. 2010.

Effect of β-carotene supply during close close-up dry period on the onset of first postpartum luteal activity in dairy cows. Reprod. Dom. Anim. 45: 282 - 287.

Knight, T. W., T. K. Wyeth, M. Ridland and A. F. Death. 1994. Effects of dietary carotene content on mean values and rankings of heifers for plasma carotene concentrations. New. Zeal. J. Agr. Res. 37: 159 - 165.

Lamchoun W. 1998. Seasonal variation and effect of sources of beta-carotene on plasma beta-carotene concentration of dairy cow. MS thesis, Chiang Mai University. Chiang Mai. (in Thai)

Ozmen, B., D.Ozmen, E. Erkin, I. Guner, S. Habif and O. Bayindir. 2000. Lens superoxide dismutase and catalase activities in diabetic cataract. Clin. Biochem. 35: 69 - 82.

Steel R. G. D and Torrie J. H. 1980. Principles and procedures of statistics. McGraw Hill Book Co, New York, NY.

Thumham, D. I, E. Smith and P. S. Flora. 1988. Concurrent liquid-chromatographic assay of

retinol, α-tocopherol, β-carotene, α-carotene, lycopene, and β-cryotoxanthin in plasma, with tocopherol acetate as internal standard. Clin. Chem. 34: 377 - 381.

Van Soest, P. V., J. Robertson and B. Lewis. 1991. Methods of dietary fiber, neutral detergent fiber, and nonstrach polysacchsrides in relation to animal nutrition. J. Dairy. Sci. 74: 3583 - 97.



141

อทธพลของน ามนถวเหลอง น ามนทานตะวนและไขสตวในอาหารผสม ครบสวนตอกระบวนการหมกในกระเพาะรเมนและจ านวนจลนทรย

ในกระเพาะรเมนของโคนม Influence of Soybean oil, Sunflower oil and tallow in total mixed ration (TMR) on Rumen Fermentation and Microbial population

of dairy cows

ไพวลย ปญญาแกว1* ศศพนธ วงศสทธาวาส2 เฉลมพล เยองกลาง2 ไกรสทธ วสเพญ2 เสมอใจ บรนอก2 สหส นชนารถ3

Paiwan Panyakaew1* Sasiphan Wongsutthavas2 halermpon Yuangklang2 Kraisit Vasupen2 Smerjai Bureenok2 Sahat nuchanart3

1 สาขาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร จงหวดสกลนคร 47160, 2สาขาเทคโนโลยการเกษตรและสงแวดลอม, คณะวทยาศาสตรและศลปะศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน นครราชสมา 30000, 3สาขาสตวศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ศนยพระนครศรอยธยา หนตรา, จงหวดพระนครศรอยธยา 13000. 1Department of Animal Science, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon-Nakhon Campus, Sakon Nakhon 47160 Thailand, 2 Department of Agricultural Technology and Environment, Faculty of Science and Liberal Arts, Rajamangala University of Technology-Isan, Nakhon Ratchasima, 3000 Thailand. 3Department of Animal Science, Faculty of Agricultural Technology and Agro-Industry, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, 13000 Thailand. *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การทดลองในครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของแหลงไขมนในอาหารผสมครบสวนตอกระ

บวนการหมกของจลนทรยและจ านวนประชากรของจลนทรยในกระเพาะรเมนในโคนม โดยการศกษาแหลงของชนดไขมน 3 ชนด คอ ไขสตว น ามนทานตะวน และน ามนถวเหลอง ในอตราสวน 4 เปอรเซนตในสตรอาหารขน โดยใชโคนมเจาะกระเพาะเพศเมย จ านวน 6 ตว โดยใชแผนการทดลอง 3 x 3 Latin square design พบวาไขมนทงสามชนดไมมผลตอกรดไขมนทระเหยไดในกระเพาะรเมน (P>0.05) โดยคา



142

ของกรดอะซตก โพพออนกและกรดบวทรก ในการทดลองนมคาระหวาง 62.41-77.84, 14.99-27.15, 7.16-19.79 เปอรเซนตตามล าดบ นอกจากนยงพบวาจ านวนประชากรกลมทยอยเยอใยเซลลโลส กลมทยอยโปรตนและกลมทยอยแปง ไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.05) เมอไดรบไขมนทงสามชนด โดยคาของจลนทรยกลมทยอยเยอใยเซลลโลส กลมทยอยโปรตนและกลมทยอยแปง มคาระหวาง 0.99-1.76 x 107 CFU/ml, 2.08-4.30 x 106 CFU/ml, 2.01-4.57 x 106 CFU/ml. การศกษาในครงนสรปไดวาไขสตว น ามนทานตะวนและน ามนถวเหลองไมมผลตอกระบวนการหมกและจ านวนประชากรจลนทรยทยอยเซลลโลส โปรตนและแปงในกระเพาะรเมน ดงนนเราสามารถเลอกใชไขสตวเสรมในอาหารในโคนม เนองจากเปนแหลงไขมนทมราคาถก

ค าส าคญ: อาหารผสมครบสวน, น ามนถวเหลอง, น ามนทานตะวน, ไขสตว, โคนม

ABSTRACT This study was to study the influence of fat sources in total mixed ration on rumen fermentation and microbial population in dairy cows. This experiment was study effect of tallow, sunflower oil and soybean oil supplement at 4 % in concentrate. Six fistulated dairy cows were used. The experimental treatments were subjected to 3 x 3 Latin square designs. The results showed that no effect of fat sources on volatile fatty acid, acetic acid (62-77%), propionic acid (14-27%) and butyric acid (7-19%) (P>0.05). Moreover, no effect of fat sources on cellulolytic bacteria (0.99-1.76 x 107 CFU/ml), proteolysis bacteria (2.08-4.30 x 106 CFU/ml) and amylolytic bacteria (2.01-4.57 x 106 CFU/ml) (P>0.05). This study concluded that no effect of tallow, sunflower oil and soybean oil on rumen fermentation, cellulolytic bacteria, proteolytic bacteria and amylolytic bacteria in the rumen. Therefore, tallow can supplement in the diet of dairy cows, which are cheap sources of fat.

Keywords: Total mixed ration, soybean oil, sunflower oil, tallow, dairy cow.

บทน า ไขมนยงถอวาเปนแหลงพลงงานทมความส าคญของโคนม โดยไขมนจะใหพลงงานมากกวาคารโบไฮเดรต 2.25 เทาหรอประมาณ 9.2 กโลแคลอรกรม ประสทธภาพของการใชพลงงานกรดไขมน



143

สายยาว (long chain fatty acids) เพอใหไดพลงงาน ATP จะสงกวา acitic acid ซง Bergner (1996)

ไดค านวณใหพลงงานของ acitic acid (G’º / H x 100) ได 36.8 เปอรเซนต และจากกรดปาลมมตก (palmitic acid; C16:0) และกรดสเตยรก (stearic acid; C18:0) ได 41.6 เปอรเซนต สวนใหญจะมการเสรมไขมนในอาหารโคนมทอยในชวงหลงคลอดและโคทใหน านมสง โคนมในชวงนรางกายจะมความตองการพลงงานมากเพอน ามาใชในการด ารงชพและการผลตน านม ถาหากโคนมไดรบพลงงานไมเพยงพอโคจะตองมการสลายไขมนทสะสมไว (adipose tissues) และโปรตนมาใชเปนแหลงพลงงานส ารองซงไขมนทถกสลายออกมาประมาณ 20-70 กโลกรม ( Andrew et al., 1991) โดย 1 กโลกรมของไขมนจะใหพลงงานสทธในการผลตน านม 14.4 – 26.9 เมกะจล (MJ NEL) (NRC, 2001) ในการผลตน านม 6 กโลกรม จะใชพลงงาน 20 MJ NEL ถาหากโคไดรบพลงงานไมเพยงพอจะท าใหสมดลของพลงงานเปนลบ (negative energy balance) ท าใหการผลตน านมลดลง รวมทงเสยงตอการเกดโรคตางๆ ไดงาย เชน คโตซส (ketosis), เตานมอกเสบ (mastitis), มดลกอกเสบ (endometritis) และท าใหสมรรถนะทางการสบพนธลดลง (Butler, 2000; Reist et al., 2000; Staples et al., 1998) ปกตในอาหารขนของโครดนมจะมไขมนประมาณ 4-5 เปอรเซนต สามารถเพมระดบไขมนใหสงขนจากการเสรมไขมนเขาไปในอาหาร ทงไขมนสตวและไขมนพช แตอยางไรกตามถาหากมไขมนในอาหารสงเกนไป อาจจะรบกวนการท างานของจลนทรยในกระเพาะรเมนและมผลตอกระบวนการหมกได โดยทวไปเปอรเซนตไขมนทงหมดในอาหารไมควรเกน 6-7 เปอรเซนตน าหนกแหง (Jenkin, 1993; Doreau and Chilliard, 1997; NRC, 2001) การเสรมไขมนในอาหารโคนมสามารถเพมระดบของไขมนสายยาวในไขมนน านมได ชวยลดความตองการกลโคสเพอสงเคราะหน าตาลแลกโตสในน านมใหสงได (Palmquist and Jenkins, 1980; Baldwin and smith, 1971) ดงนน วตถประสงคของการศกษาในครงนเพอศกษาผลของน ามนถ วเหลอง น ามนทานตะวนและไขสตวในอาหารผสมครบสวนตอกระบวนการหมกในกระเพาะรเมนและจ านวนประชากรของจลนทรยในกระเพาะรเมนของโคนม


ใชโคนมเจาะกระเพาะเพศเมย จ านวน 6 ตว โดยแบงกลมทดลองเปน 3 กลม กลมละ 2 ตว โดยสตวทกตวไดรบการฉดวตามนเอ ด 3 และอ ในชวงกอนเขางานทดลองและโคถกขงเดยวทคอกขนาด 2.0 x 5.0 เมตร มรางอาหารและน าสะอาดกนอยางเตมทตลอดเวลา ใชแผนการทดลองแบบ 3 x 3 Latin square design (LSD) โดยมปจจยการศกษา คอ ชนดของไขมน 3 ชนด T1 = ไขสตว, T2 = น ามนถวเหลอง, T3 = น ามนทานตะวน 4 %ในสตรอาหารขน โดยท าการปรบอาหารใหโคทดลองกอน 14 วน



144

กอนเขางานทดลอง โดยแบงการทดลองเปน 3 Period ระยะเวลา 28 วนตอ periods ท าการใหอาหารผสมครบสวน (TMR) (ในอตราสวนอาหารหยาบ ฟางขาวบดขนาดยาว 5-10 cm. ปรมาณ 40 ตอ อาหารขน 60) โดยใหกนเตมทวนละ 2 ครง คอ เชาเวลาประมาณ 07.00 น. และบายเวลาประมาณ 17.00 น. โดยท าการสมเกบของเหลวในกระเพาะรเมนในวนท 28 ของแตละชวงการทดลอง

การเกบขอมล

การวดและสมเกบของเหลวจากกระเพาะรเมน (rumen fluid) เพอท าการวเคราะห วเคราะหกรดไขมนอสระของของเหลวในกระเพาะรเมนของโคนม เพอหากรดไขมนทละเหยได ทส าคญไดแก กรดอะซตก (Acitic acid, C2), กรดโพพโอนก (Propionic acid, C3), กรดบวทรก (Butryric acid, C4) โดยใชเครอง HPLC นอกจากนยงศกษาชนดของแบคทเรยทส าคญไดแก Cellulolytic bacteria, Proteolytic bacteria และ Amylolytic bacteria โดยใช roll tube technique (Hungate, 1969)

ขอมลจากงานทดลอง น ามาวเคราะหความแตกตางของกรดไขมนทละเหยไดและจ านวนประชากรแบคทเรยในกระเพาะรเมน เปรยบเทยบความแตกตางในกลมอาหารทดลองและชวงเวลา โดยใช General linear model procedure (univariate) Yijk =µ+ Ti = 1−3 + Pj = 1−3 + Ti ×Pj + µijk, เมอ Yij คอ คาสงเกตจากปจจย, µ คอ overall mean; Ti1-3 คอ อทธพลเนองจากปจจย treatment ทศกษา (ชนดของน ามนน ามนถวเหลอง น ามนทานตะวนและไขสตว) (fixed factor), Pj1−3 คอ อทธพลเนองจากปจจย time ทชวงเวลาทเกบตวอยาง 0, 2, 4 ชวโมงหลงใหอาหาร (fixed factor) Ti ×Pj คอ อทธพลรวมเนองจากปจจย treatment และเวลา, µijk คอ Error โดยใช SPSS (SPSS software for Windows, release 23.0, SPSS Inc., USA).

ผลการทดลองและวจารณ สวนประกอบของโภชนะตางๆ ในอาหารทดลอง ในสตรอาหารพนฐานมองคประกอบทางเคม

เฉลย ดงน มวตถแหง (DM) 75 เปอรเซนต โปรตนหยาบ (CP) 15.1 เปอรเซนต มอนทรยวตถ (OM) 90.3 เปอรเซนต เยอใย NDF 38.1 เปอรเซนต และเยอใย ADF 23.7 เปอรเซนต เถา (Ash) 9.65 เปอรเซนต และไดรบไขมน 4 เปอรเซนตในสตรอาหารขน จากผลการทดลองพบวาความเขมขนของกรดไขมนทระเหยไดทงหมด กรดอะซตก กรดโพรพออนก กรดบวทรก ในการทดลองนมคาระหวาง 62-77%., 14-27%, 7-19% ของกรดไขมนทระเหยไดงายทงหมดตามล าดบ และยงพบวาในเวลา 2 และ 4 ชวโมงหลงจากใหอาหาร มความเขมขนของกรดไขมนทระเหยไดรวมของกรดอะซตกทงหมดในกระเพาะรเมนมการตอบสนองตอไขมนทง 3 ทรทเมนต เพมขนจากกอนใหอาหารอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) แตอยางไรกตามคาเฉลยของกรดไขมนทระเหยไดทงหมดไมแตกตางกนระหวางทรทเมนต (P> 0.05) ดงแสดง



145

ในตารางท 1 ซงกรดไขมนทไดจากการทดลองสอดคลองกบการศกษาของเมธา (2533) ทไดระบสดสวนของกรดอะซตกและกรดโพรพออนกในกระเพาะรเมนทเหมาะสมควรอยในชวง 65-70 เปอรเซนตของกรดไขมนทระเหยไดงายทงหมด แตสดสวนของกรดโพรพโอนกและกรดบวทรคต ากวารายงงานของ เมธา (2533) ทรายงานไวท 20-22 และ 10-15 เปอรเซนตของกรดไขมนทระเหยไดงายทงหมด แตจากผลการทดลองครงนพบวาคาความเขมขนของกรดอะซตก กรดโพพออนกและกรดบวทรก ในกระเพาะรเมนต ากวารายงานการทดลองของ Hungate (1969) ทรายงานคาความเขมขนของกรดอะซตก กรดโพพออนกและกรดบวทรก ในกระเพาะรเมนควรอยท 62, 22 และ 16 เปอรเซนตของกรดไขมนทระเหยไดงายทงหมด

Table 1 Effect of fat sources on ruminal acitic acid, propionic acid and butyric acid.

Item Treatments

SEM Significant P

T1 T2 T3 Trt time Trt*Time Acetic acid, (%) hour, post-feeding

0 (before feeding) 69.79 73.67 62.39 6.884 0.688 * NS 2 74.91 75.47 70.69 2.957 0.595 ** NS 4 77.84 70.52 72.28 2.679 0.363 ** NS Propionic acid, (%) 0 19.76 27.15 17.81 5.127 0.419 NS NS 2 17.67 19.94 20.26 2.018 0.617 NS NS 4 14.99(b) 16.79(ab) 19.42(a) 1.693 0.098 NS NS Butyric acid, (%) 0 (before feeding) 10.42 10.43 19.79 6.233 0.489 NS NS 2 7.42 8.39 9.04 1.141 0.608 NS NS 4 7.16 7.72 8.29 1.214 0.809 NS NS

(a, ab, b) มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01), NS = ไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.05) *,** = มความแตกตางกนทางสถต (P<0.05) ระหวางเวลา ท 0, 2, 4 ชวโมงหลงใหอาหาร T1 = ไขสตว, T2 = น ามนถวเหลอง, T3 = น ามนทานตะวน Trt = อทธพลเนองจาก Treatment, Time = อทธพลเนองจากเวลา, Trt*time = ปฏสมพนธเนองจาก treatmentกบเวลา



146

Table 2 Effect of fat sources on ruminal cellulolytic, proteolytic and amylolytic bacteria concentration.

Item Treatments

SEM Significant P

T1 T2 T3 Trt Time Trt*Time Cellulolytic bacteria, × 107 CFU/ml hour, post-feeding

0 (before feeding) 1.68 1.50 1.48 0.716 0.976 NS NS 2 1.50 1.04 1.95 0.670 0.637 NS NS 4 0.99 1.76 1.06 0.584 0.601 NS NS Proteolytic bacteria, × 106 CFU/ml hour, post-feeding

0 (before feeding) 3.86 1.98 2.05 0.962 0.319 NS NS 2 2.27 4.30 3.58 1.462 0.472 NS NS 4 2.08 2.58 2.51 0.772 0.925 NS NS Amylolytic bacteria, × 106 CFU/ml hour, post-feeding

0 (before feeding) 2.01 4.57 3.25 1.152 0.319 NS NS 2 2.64 3.67 2.68 0.934 0.681 NS NS 4 2.85 4.18 2.10 0.957 0.327 NS NS

NS = ไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.05) T1 = ไขสตว, T2 = น ามนถวเหลอง, T3 = น ามนทานตะวน Trt = อทธพลเนองจาก Treatment, Time = อทธพลเนองจากเวลา, Trt*time = ปฏสมพนธเนองจาก treatmentกบเวลา

สรป จากการศกษาผลของแหลงไขมนทง 3 แหลง ไดแก ไขสตว น ามนทานตะวน และน ามนถว

เหลองพบวาไมมผลตอกระบวนการหมกในกระเพาะรเมนและจ านวนจลนทรยในกระเพาะรเมน ดงนนเราสามารถเลอกใชไขสตวเสรมในอาหารในโคนม เนองจากเปนแหลงไขมนทมราคาถกทสด



147

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนไดท าการทดลองทสาขาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร และไดรบทนสนบสนนการท าวจยจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

เอกสารอางอง Andrew, S. w., F. H. Tyrrell, K. C. Reynolds and R. A. Erdman. 1991. Net energy for

lactation of calcium salts of long-chain fatty acids for cows fed silage-based diets. J. Dairy Sci. 74:2588-2600.Keonouchanh, S. 2002. Genetic Analysis of Sows Longevity and Lifetime Productivity in Two Purebred Swine Herds. MS Thesis, Chulalongkorn University, Bangkok. (in Thai)

Baldwin, R.L. and N.E.Smith. 1979. In advances in nutritional trsearch, Ed.H.H. Draper. New York;Plenum press. 2:1.

Bergner, H. 1996. Bioenergetik des intermediate nahrstoffumsatzes. Bionergetik and Stoffproduktion Landwirtschaftlicher Nutztiere. Amsterdam: OPA Amsterda. 51-188.

Butler, W. R. 2000. Nutritional interaction with reproductive performance in dairy cattle. Anim. Reprod. Sci. 60- 61: 449-57.

Doreau, M. and Y. Chilliard. 1997. Digestion and metabolism of dietary fat in farm animals. Br. J. Nutr. 78: 15-35.

Hungate, R. E. 1969. The Rumen and IT Microbes. Academic press, New York, NY. Jenkins, T. C. 1993. Lipid metabolism in the rumen. J. Dairy Sci. 76:3851–3863. Metha Wanapat. 2533. Ruminal Nutrition. Bangkok: Funny publishing. 473 page. National Research Council. 2001. Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 7 th Revised

edition, National Academic Press,U. S. A. : Washington. D. C. National Research Council. 1988. Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 6 th Revised

edition, National Academic Press,U. S. A. : Washington. D. C. Palmquist,D.L and T.C.Jenkins.1980. J. Dairy Sci.,63,1. Russel, J. B. 1985. Fermentation of cellodextrin by cellulolytic and noncellulolytic rumen

bacteria. Appl. Environ. Microbiol. 49:572.



148

Russel, J. B. and R. B. Hespell. 1981. Microbial rumen fermentation. J. Dairy. Sci. 64:1250. Reist, M., A. Koller, A. Busato, U. Kruepfer and W. Blum. 2000. First ovulation and ketone

body status in the early postpartum period of dairy cows. Theriogenology. 54:685-701.

Staples, C. R., J.M. Burke and W. W. Thatcher. 1998. Influence of supplemental fats on reproductive tissues and performance of lactating cows. J. Dairy Sci. 81: 856-871



149

อทธพลของการใชอาหารทเอมเอฟ (Total Mixed Fiber; TMF) ตอประสทธภาพการเจรญเตบโตและผลตอบแทนทางเศรษฐกจในโคนมสาว Effect of Total Mixed Fiber (TMF) on Growth Performance in

Dairy Heifer

กนกอร นนทศร1 และ ศรเทพ ธมวาสร1* Kanokorn Nonsiri1 and Sornthep Tumwarorn1*

1ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพ 10900 1Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkhen Campus, Bangkok 10900 *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษาในครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชอาหารทเอมเอฟ (TMF) แบบไมจ ากด

การกนตออตราการเจรญเตบโตและผลตอบแทนทางเศรษฐกจในการเลยงโคนมสาว วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณโดยใชโคนมสาวพนธโฮลสไตนฟรเชยน 87.5% จ านวน 48 ตว แบงเปน 2 กลม กลมละ 4 ซ า ซ าละ 6 ตว น าหนกตวเรมตนเฉลย 258.54±5.25 กโลกรม อายเฉลย 452±157.48 วน ใชเวลาในการทดลอง 214 วน โดยมปจจยอาหารทดลอง 2 กลม กลมท 1 ไดรบอาหารขนตวละ 4.5 กก/ตว/วน รวมกบเศษขาวโพดหวานหมกแบบไมจ ากด และกลมท 2 ไดรบอาหารขน 2 กก/ตว/วน รวมกบอาหาร TMF แบบไมจ ากด ผลการวจยพบวาอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนและปรมาณโปรตนทไดรบตอตวตอวนของกลมท 2 สงกวากลมท 1 (P<0.01) พบวาการเปลยนแปลงน าหนกตวเฉลยของกลมท 1 และกลมท 2 คอ 109.78±6.18 และ 142.73±6.32 กโลกรม อตราการเจรญเตบโตตอตวเฉลยเทากบ 513.00±28.87 และ 666.95±29.57 กรมตอวน ปรมาณโปรตนทไดรบมคาเทากบ 0.86±0.01 และ 1.17±0.03 กโลกรมวตถแหง/ตว/วน กลมท 2 มตนทนคาอาหาร/ตว/วนสงกวากลมท 1 (P<0.01) แตมตนทนคาอาหารในการเปลยนแปลงน าหนกตว 1 กโลกรม ต ากวากลมท 2 อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) จงสรปไดวาอาหาร TMF สามารถใชเปนอาหารเพอเพมประสทธภาพการเจรญเตบโตในโคนมสาวและสามารถลดตนทนการผลตได

ค าส าคญ: อาหารทเอมเอฟ, การเจรญเตบโต, โคนมสาว



150

ABSTRACT This study aimed to investigate the effect of ad libitum feeding of total mixed fiber (TMF) on growth performance and economic return in dairy heifer. The completely randomized design was employed On 48 replacement dairy heifers of 87.5% Holstein Friesian blood. These heifers were divided into 2 groups each of 24 animals. The initial body weights of all heifers averaged 258.54±5.25 kilograms. With an average age of 452±157 days where the feeding trial lasted for 214 days. There were 2 feeding regimes: concentrate at 4.5 kg/head/day and sweet corn silage ad libitum (T1) feeding: concentrate at 2 kg/head/day and TMF at libitum (T2). The result showed that an average daily gain in T2 (666.95±29.57 g/head/day) was higher than that in T1 (P<0.01) (513.00±28.87 g/hed/day). Total dry mater intake of protein of T1 and T2 were found to be 0.86±0.01 and 1.17±0.03 kg/head/ day, respectively (P<0.01). Feed cost per head per day on T2 was higher than than T1 (P<0.01) but feed cost per weight change was lower. It can be concluded that TMF can be used in feeding dairy heifers to increase the growth efficiency and reduce production cost which eventually result in higher economic return. Keywords: TMF, ADG, dairy heifer

บทน า ปจจบนการผลตโคนมสาวในฝงโคนมเปนปจจยทส าคญในการชวยผลผลตภายในฟารม การเลยงโคนมสาวใหมอตราการเจรญเตบโต 500–800 กรมตอวน (Mourits et al., 1999) หรอมน าหนกทสามารถผสมพนธและคลอดลกตวแรกไดตามชวงเวลาทเหมาะสม ปญหาสวนใหญทพบเกดเนองมาจากการขาดความรความเขาใจของเกษตรกรในการเลยง และขาดแคลนอาหารหยาบทมคณภาพ ท าใหลกโคนมแคระแกรน มผลท าใหตนทนการผลตโคนมสาวเพมขน จงไดการน าผลพลอยไดจากโรงงานอตสากรรมทางการเกษตรมาเพมคณคาทางอาหารโดยผลตเปนอาหารทเอมเอฟ (Total Mixed Fiber; TMF) ทประกอบจากการน าอาหารหยาบหลายชนดมาผสมกนเพอใหโคกนไดตลอดป ดงนนการศกษานจงเปนการศกษาผลของการใชอาหารทเอมเอฟแบบไมจ ากดตอประสทธภาพการเจรญเตบโตในโคนมสาว และผลตอบแทนทางเศรษฐกจ เพอเปนทางเลอกส าหรบเกษตรกรในการใชเปนอาหารเลยงโคนมสาวตอไป



151

อปกรณและวธการ สตวทดลองและอาหารทดลอง

ใชโคนมสาวทดแทนลกผสมโฮลสไตนฟรเชยน จ านวน 48 ตว น าหนกเฉลย 258.54±5.25 กโลกรม อายเฉลย 452±157.48 วน แบงกลมการทดลองออกเปน 2 กลม กลมละ 4 ซ า ซ าละ 6 ตว วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ โดยมปจจยอาหารทดลอง คอกลมท 1 (T1) ใชเศษขาวโพดหวานหมกแบบไมจ ากด รวมกบอาหารขนโปรตน 16 % ปรมาณ 4.5 กก/ตว/วน และ กลมท 2 (T2) ใชอาหารทเอมเอฟแบบไมจ ากด รวมกบอาหารขนโปรตน 16 % ปรมาณ 2 กก/ตว/วน ใชเวลาในการทดลอง 214 วน ทดลองทสหกรณโคนมไทย–เดนมารค อาวนอย จ ากด จงหวดประจวบครขนธ ภายในคอกทมน าสะอาด และแรธาตกอนใหกนตลอดเวลา ชงน าหนกตวทกเดอน บนทกปรมาณอาหารขน และอาหารหยาบทไดรบในแตละวน เพอค านวณหาอตราการเจรญเตบโต และตนทนคาอาหาร ซงอาหาร TMF ราคา 3.16 บาท/กก เศษขาวโพดหมก ราคา 2.28 บาท/กก อาหารขนโปรตน 16 % ราคา 8.33 บาท/กก

การเกบตวอยางและการวเคราะหทางเคม ท าการสมเกบตวอยางอาหารขน เศษขาวโพดหวาน และอาหารทเอมเอฟ ส าหรบน าไปวเคราะหองคประกอบทางเคมน าหนกประมาณ 1 กโลกรม เพอน าไปวเคราะหหาความชน วตถแหง โปรตน และเถาดวยวธการ Proximate Analysis (AOAC, 1990) วเคราะหหา NDF และ ADF ดวยวธ Detergent Method (Goering and Van Soest, 1991) วเคราะหหาพลงงานรวม (AOAC, 1990) การวเคราะหขอมลทางสถต ขอมลทไดน ามาวเคราะหเพอเปรยบเทยบคาเฉลยของแตละกลม ตามแผนการทดลองแบบ t–test จ านวน 4 ซ า ดวยใชน าหนกโคนมสาวทดแทนเรมตน (initial weight) เปนตวแปรรวม และเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมทดลองแบบ General linear models (GLM) ดวยโปรแกรมส าเรจรป SAS (SAS, 1999)

ผลการทดลองและวจารณ สวนประกอบทางเคมของอาหารทดลอง

องคประกอบทางเคมของอาหารขนทใชในการทดลอง มวตถแหง โปรตนรวม ไขมน เถา และพลงงานรวม เทากบ 93.91 13.38 8.40 % และ 3,860.29 แคลอรตอกรม ตามล าดบ (Table 1) พบวาโปรตนรวมในอาหารขนต ากวาทระบในฉลาก (โปรตนรวม 16 %) แตมคาใกลเคยงกบระดบโปรตนใน



152

อาหารทแนะน าโดย NRC (2001) ซงแนะน าวาโคนมสาวควรไดรบโปรตนรวมทระดบ 14 % จากผลการวเคราะหพบวาอาหาร TMF มวตถแหงและโปรตนรวมสงกวาเศษขาวโพดหวานหมก ทงนเนองจากในสวนของอาหาร TMF ทใชทดลองในครงนมกากเบยรเพมเขาไปจงท าใหระดบของโปรตนสงขนโดยมระดบโปรตนทเพยงพอตอความตองการของโคนมสาวทควรมระดบโปรตนในอาหาร 8–10 % และไมควรต าวา 7 %เนองจากอาจสงผลใหปรมาณการกนไดของสตวลดลง (Walton, 1984) Table 1 Chemical composition of concentrate, sweet corn silage and Total Mixed Fiber in the experimental (% of dry matter)

Items Concentrate Sweet corn silage TMF Dry Matter 93.91 19.24 25.36 Crude Protein 13.38 7.97 15.28 Ether Extract 8.40 2.76 3.15 Ash 7.11 3.17 5.16 Crude fiber 14.51 25.60 21.28 NFE 56.60 60.50 58.28 NDF – 69.60 64.92 ADF – 35.07 33.71 Gross Energy (cal/g) 3,860.29 4,477.62 4,485.60 TMF = total mixed fiber, NDF = nutral detergent fiber, ADF = acid detergent fiber NFE = nitrogen free extract

ประสทธภาพการเจรญเตบโต เมอเปรยบเทยบอตราการเจรญเตบโตพบวาโคในกลมท 2 มอตราการเจรญเตบโตสงกวา กลมท 1 (P<0.01) โดยอตราการเจรญเตบโตของกลมท 1 และกลมท 2 มคาเทากบ 513.00±28.87 และ 666.95±29.57 กรม/วน ตามล าดบ การทกลมท 2 มอตราการเจรญเตบโตสงกวากลมท 1 เปนผลจากกลมนไดรบอาหาร TMF ซงมปรมาณของโปรตนสงถง 15.28 % แสดงใหเหนวาการเจรญเตบโตของสตวรวดเรวขนเมอมการใชประโยชนของโปรตนในรางกายเพมขน นอกจากนนการศกษาครงนเปนการใหอาหารหยาบแบบไมจ ากด จงท าใหอตราการเจรญเตบโตของกลมทกนอาหาร TMF สงกวาการศกษาของ การศกษาของ Panyasak (2014) และ Cheamprasuite (2016) ทใหกนอาหารหยาบแบบจ ากด 2%



153

ของน าหนกตว ซงมผลท าใหอตราการเจรญเตบโตในรายงานการทดลองทงสองเทากบ 345.48±34.44 และ 456.04±39.22 กรม/วน ตามล าดบ Table 2 Effect of concentrate, sweet corn silage and Total Mixed Fiber on growth performance of dairy heifer (LS–means±SE)

Items T1 T2 P–value Number of dairy heifer 24 24 – Raising period (day) 214 214 – Age (day) 445.73±145.64 458.57±172.39 ns Initial body weight (kg) 258.13±5.25 258.96±5.25 ns Final body weight (kg) 366.52±6.18 399.46±6.32 ** Body weight gain (kg) 109.78±6.18 142.73±6.32 ** Averaged dairy gain (g/h/d) 513.00±28.87 666.95±29.51 ** Dry matter intake (kg/h/d) Concentrate 4.23 1.88 – Roughage 3.70±0.13 6.00±0.43 ** Total DMI (kg/h/d) 7.92±0.07 7.88±0.22 ns DMI (%BW) 2.16±0.04 1.97±0.06 ns Protein intake (Kg/h/d) 0.86±0.01 1.17±0.03 ** Energy intake (Mcal/kgDM) 3.29±0.06 3.43±0.20 ns Feed cost per day (Baht/head) 80.83±1.11 91.44±5.38 ** Feed cost per weight gain (Baht/kg) 158.51±9.66 137.78±9.59 * SE=standard error of least square means; ns=non–significant; *=P<0.05; **=P<0.01; T1=group was fed with concentrate and sweet corn silage; T2=group was fed with concentrate and TMF

ตนทนทางเศรษฐกจ กลมท 1 และกลมท 2 มตนทนคาอาหาร/ตว/วน และตนทนคาอาหารตอการเพมน าหนกตว 1 กโลกรม เทากบ 0.83±1.11 158.51±9.66 และ 91.44±5.38 137.78±9.59 บาท/ตว ดงแสดงในตารางท 2 จากผลการวเคราะหตนทนดงกลาวพบวาตนทนคาอาหารตอตวตอวนของกลมท 1 ต าวากลมท 2



154

อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.01) แตกลมท 1 มตนทนคาอาหารตอการเพมน าหนกตว 1 กโลกรมสงกวากลมท 2 อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05)

สรป

อาหารทเอมเอฟสามารถใชเปนอาหารหยาบเพอเพมประสทธภาพการเจรญเตบโตในโคนมสาวได มตนทนคาอาหารตอตวตอวนสงกวาการกนอาหารทวไปแตมตนทนคาอาหารตอการเพมน าหนกตว 1 กโลกรมต ากวาสามารถใชตนทนการผลตโคนมสาวได

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณ สหกรณโคนมไทย–เดนมารค อาวนอย จ ากด จงหวดประจวบครขนธ ท

สนบสนนสตวทดลองและสถานทวจย บรษทรช แอนด กรน จ ากด ทสนบสนนงบประมาณวจยในครงน

เอกสารอางอง Cheamprasuite, N. 2016. Effects of Restricted Feeding of Total Mixed Fiber on Growth

Performance and Feed Cost in Dairy Replacement Heifers. MS Thesis Kasetsart University, Bangkok. (in Thai)

Goering, H.R. and P.J. Van Soest. 1970. Forage fiber analysis. Agricultural Handbook, Agricultural Research Council. Washington, D.C. USDA.

Mourits, M.C.M., R.B.M. Huime, A.A. Dijkhuizen and D.T. Galligan. 1999. Impact of individual rearing factors on optimal heifer management. Livest Prod. Sci. 60: 45–58

National Research Council (NRC). 2001. Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 7th rev. ed. National Academy Press, Washington, D.C.,USA.

Panyasak, A. 2014. Effect of Restricted Feeding of Total Mixed Fiber (TMF) on Dairy Replacement Production. MS Thesis Kasetsart University, Bangkok. (in Thai)

SAS. 1999. SAS/STAT User’5 Guide: Statistic. SAS Institute Inc. North Carolina, USA. Walton, P.D. 1984. Production and management of cultivated forage. Reston Publishing

Company, Inc. Virginia. USA.



155

ผลของการใชหญาเนเปยรหรอตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกเปนแหลงอาหารหยาบในสตรอาหารผสมส าเรจโคนมลกผสมโฮสไตลฟรเชยน

Effect of Napier Grass or Corn Stover Silage as Roughage Source in Total Mixed Ration for Holstein Friesian Crossbred

ภทยา นาปะเสรฐ1*, Viengsakoun Napasirth2, วนเฉลม สาระบญ1,

พฒนวทย บณฑตกล1, อดลยฤทธ เจยวกก1 และอาทตย สรนทร1 Pattaya Napasirth1*, Viengsakoun Napasirth2 Wanchalerm Sarabun1,

Pattanavit Banditkun1, Adulyarit Cheawkok1 and Artit Surin1 1สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จงหวดอดรธาน 41000 1Program in Animal Production Technology, Faculty of Technology, Udon Thani Rajabhat University, Udon Thani, 41000, Thailand

2Department of Livestock and Fisheries, Faculty of Agriculture, National University of Laos, Lao PDR. *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ วตถประสงคของงานวจยครงนเพอประเมนผลการปรบเปลยนแหลงอาหารหยาบเพอหาแนวทาง

ทดแทนหญาเนเปยรหมกดวยอาหารหยาบคณภาพต าอยางเชน ตนขาวโพดหวานหลงเกบฝกในอาหารผสมส าเรจตอปรมาณการกนได, การยอยไดของโภชนะ, คาความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมน และคายเรยในกระแสเลอด โดยใชโคนมลกผสมโฮสไตลฟรเชยนเพศผน าหนกเฉลย 135.75±26.74 กโลกรม ตามแผนการทดลองแบบ 2x2 Factorial in 4x4 Latin square design โดยโคจะไดรบอาหารผสมส าเรจทมสดสวนหญาเนเปยรหมก หรอตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกตออาหารขนทระดบ 60:40 และ 50:50 ของน าหนกแหง โดยสตวจะไดรบอาหารผสมส าเรจทระดบ 3 เปอรเซนตของน าหนกตว พบวาแหลงอาหารหยาบสงผลตอการกนได การยอยไดของวตถแหง ความเปนกรด-ดาง และความเขมขนของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอด (P<0.05) ค าส าคญ: โคลกผสมโฮสไตลฟรเชยน, หญาเนเปยรหมก, ตนขาวโพดหลงจากฝกหมก, อาหารผสมส าเรจ



156

ABSTRACT The objective of this experiment was to evaluate the effects of manipulating dietary roughage by replacing Napier silage with lower quality roughage as corn stover in total mixed ration (TMR) on voluntary feed intake, nutrient digestibility, ruminal pH and blood urea nitrogen in Holstein Friesian crossbred. Four crossbred Holstein Friesian with initial weight 135.75±26.74 kg were randomly allotted according to a 2x2 Factorial in 4x4 Latin square design (21 day/period). The cattle were fed TMR 3% body weight in which Napier silage and corn stover silage were used as roughage sources mixed with concentrate at 60:40 and 50:50 ratio (DM basis), respectively. It was found that responses in feed intake, dry matter digestibility, ruminal pH and blood urea nitrogen were consistent between roughage sources (P<0.05).

Keywords: Holstein Friesian crossbred, Napier silage, Corn stover silage, Total mixed ration

บทน า หญาเนเปยรใหผลผลตตอไรสง และมองคประกอบทางเคมไดแก โปรตน , อนทรยวตถ และคารโบไฮเดรตทละลายในน าสงประมาณ 10, 88 และ 5.56 เปอรเซนตของวตถแหง ตามล าดบ นยมปลกท าหญาหมก (Lounglawan et al., 2014) แตเกษตรกรบางฟารมยงไมมพนทเพาะปลก ตองใชเศษเหลอทางการเกษตรเปนแหลงอาหารส าหรบสตวเคยวเออง จงหวดอดรธานมการเพาะปลกขาวโพดหวานกนอยางกวางขวาง ทงนตนขาวโพดหลงเกบฝกมโปรตน, อนทรยวตถ และคารโบไฮเดรตทละลายในน าประมาณ 4-10, 93 และ 8.5 เปอรเซนตของวตถแหง แตโภชนะจะผนแปรตามอาย และจ านวนใบ (Sun et al., 2009) ดงนนวตถประสงคของงานทดลองนเพอศกษาผลของการทดแทนเนเปยรหมกโดยใชตนขาวโพดหลงเกบฟกภายใตการจดการอาหารขนทแตกตางกนในอาหารผสมส าเรจส าหรบโคนม

อปกรณและวธการ

สตวทดลอง ใชโคนมเพศผลกผสมโฮสไตนฟรเชยน จ านวน 4 ตว อายประมาณ 9 เดอน น าหนกตวประมาณ

135.75±26.74 กโลกรม โคทกตวถกฉด Ivermac และ AD3E กอนเขาการทดลอง โดยโคทกตวจะไดรบอาหารผสมส าเรจทระดบ 3 เปอรเซนตของน าหนกตว



157

การเตรยมหญาเนเปยรและตนขาวโพดหลงเกบฝกหมก ตดตนขาวโพดหวานหลงเกบฝกอายประมาณ 75-90 วน และหญาเนเปยรทอาย 45 วน สบใหม

ขนาดประมาณ 3-4 เซนตเมตร จากนนผสมกบกากน าตาล 4 เปอรเซนต จากนนท าการหมกในถงขนาดบรรจ 1 ตน และดดอากาศออกเพอใหหญาหมกอยในสภาวะไรออกซเจนเปนระยะเวลานาน 3 เดอน

แผนการทดลอง

วางแผนการทดลองแบบ 2x2 Factorial in 4x4 Latin square design โดยมปจจยทดลองดงน TMR 1 = อาหารทมสดสวนอาหารขน 60 ตอหญาเปยรหมก 40 เปอรเซนต (Table 1) TMR 2 = อาหารทมสดสวนอาหารขน 50 ตอหญาเปยรหมก 50 เปอรเซนต TMR 3 = อาหารทมสดสวนอาหารขน 60 ตอตนขาวโพดหลงเกบฝกหมก 40 เปอรเซนต

TMR 4 = อาหารทมสดสวนอาหารขน 50 ตอตนขาวโพดหลงเกบฝกหมก 50 เปอรเซนต

Table 1 Ingredients in total mixes rations Feedstuff TMR 1 TMR 2 TMR 3 TMR 4 Soybean meal 15.8 15.6 15.8 15.6 Cassava chip 10.0 10.0 10.0 10.0 Palm kernel cake 10.0 10.0 10.0 10.0 Coconut meal 6.0 4.0 6.0 4.0 Rice bran 4.0 2.0 4.0 2.0 Corn meal 10.0 5.0 10.0 5.0 Molasses 2.0 1.0 2.0 1.0 Urea 0.80 1.0 0.80 1.0 Sulfur 0.4 0.4 0.4 0.4 Di-calcium phosphate 0.4 0.4 0.4 0.4 Premix 0.4 0.4 0.4 0.4 Salt 0.2 0.2 0.2 0.2 Napier silage 40 50 40 50 Corn stover silage - - 40 50 Chemical composition, % Dry matter basis Crude protein 14.50 14.57 14.65 14.37 Neutral detergent fiber 42.27 44.89 44.77 44.56



158

การเกบขอมล บนทกปรมาณการกนไดทกวน และในชวง 7 วนสดทายของแตละชวงการทดลอง ท าการเกบมล

ทงหมด (Total collection) เพอวเคราะหการยอยไดของโภชนะ และในวนท 21 ของแตละชวงการทดลองท าการสมเกบเลอดเพอวเคราะหยเรยในเลอด และสมของเหลวจากกระเพาะรเมนโดยวชาสอดทอผานหลอดอาหาร เพอศกษาคาความเปนกรด-ดาง ในกระเพาะรเมนในชวโมงท 0, 2 และ 4 ชวโมงหลงกนอาหาร สมพชอาหารสตวหมกเพอวดคา pH และวดสโดยใชเครอง Hunter Labminiscan EZ

การวเคราะหทางสถต วเคราะหความแตกตางของหญาเนเปยรและตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกตามวธการของ T-Test

และวเคราะหความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ 2x2 Factorial in 4x4 Latin square design เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test

ผลการทดลองและวจารณ คณภาพพชอาหารสตวหมก จากการศกษาพบวาหญาเนปยรหมกมคาความเปนกรด-ดางประมาณ 3.74 ต ากวาตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.01) แตอยางไรกตามพบวาความแดง และความสวางของหญาเนเปยร และตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกไมมความแตกตางกน แตคาความเหลองของตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกมคาความเหลองทระดบ 42.52 สงกวาหญาเนเปยรหมกอยางมนยทางสถต (P<0.05) เนองจากเปนตนขาวโพดแก ใบสวนใหญมเหลอง และแหง มากกวาหญาเนเปยร (Table 2)

Table 2 Evaluating silage quality by color, pH, and dry matter content Dry matter pH Redness Yellowness Lightness

Corn stover silage 30.50 3.91 15.48 42.52 27.80 Napier silage 25.33 3.74 13.19 27.50 15.77 P-value 0.11 0.01 0.29 0.02 0.06 ผลการใชหญาเนเปยรหมกและตนขาวโพดหลงเกบฝกหมก ตอปรมาณการกนได และการยอยได โคนมเพศผทไดรบหญาเนเปยรหมกมปรมาณการกนได และความสามารถในการยอยไดของวตถแหงสงกวาโคทไดรบตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ดงแสดงใน Table 3 เนองจากตนขาโพดหลงเกบฝกทมอายมากจะมการสะสมลกนนเพมขน เปนสาเหตท าใหความสามารถในการยอยอาหารลดลง อาหารคางในกระเพาะนานเปนอกสาเหตทท าใหโคมปรมาณการกนไดตอวนลดลง (Guerreiro et al., 2016)



159

Table 3 Effect of roughage source in TMR on dry matter intake and nutrient digestibility Factor A Napier silage Corn stover silage SEM P-value Factor B 60:40 50:50 60:40 50:50 A B A*B

Voluntary dry matter intake Kg/d 16.11 14.15 10.30 10.99 0.90 0.03 0.46 0.72 BW, % 2.93 3.16 2.76 2.80 0.09 0.04 0.23 0.38 g/BW0.75 96.31 103.34 89.21 89.05 2.82 0.02 0.38 0.36 Digestion coefficient, % DMD 79.76 74.81 70.98 69.47 1.64 0.02 0.24 0.51 OMD 76.93 80.19 73.36 73.60 1.35 0.07 0.54 0.48 NDF 70.73 69.74 68.12 68.70 1.69 0.17 0.52 0.35 ผลการใชหญาเนเปยรหมกและตนขาวโพดหลงเกบฝกหมก ตอคายเรยไนโตรเจนในเลอด และความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมน โคนมเพศผทไดรบหญาเนเปยรหมกมความเปนกรด-ดาง ในกระเพาะรเมนประมาณ 6.32-6.98 และมระดบยเรยไนโตรเจนในเลอด กอนและหลงกนอาหาร 2 ชวโมงประมาณ 14.45-17.57 มลลกรมเปอรเซนตต ากวากลมทไดรบตนขาวโพดหลงเกบฝก (P<0.05) (Table 4) เนองจากตนขาวโพดอายมากมลกษณะแขงกระตนการเคยวเออง ท าใหมการหลงน าลายเขาสงกระเพาะรเมนเพมขน

Table 4 Effect of roughage source in TMR on ruminal pH and blood urea nitrogen Factor A Napier silage Corn stover silage SEM P-value Factor B 60:40 50:50 60:40 50:50 A B A*B

Ruminal pH 0 hr. 6.86 6.98 7.14 7.09 0.07 0.42 0.79 0.74 2 hr. 6.65 6.39 6.82 6.84 0.04 0.03 0.34 0.26 4 hr. 6.32 6.51 6.41 6.61 0.09 0.53 0.29 0.78 Blood urea nitrogen, mg% 0 hr. 14.45 14.62 16.67 16.35 0.43 0.04 0.92 0.75 2 hr. 16.75 17.57 19.75 20.25 0.60 0.04 0.50 0.82 4 hr. 16.83 18.25 20.50 20.41 0.67 0.08 0.64 0.51

สรป



160

แหลงอาหารหยาบในอาหารผสมส าเรจสงผลตอการกนได , การยอยไดของวตถแหง, ความเปนกรด-ดาง และระดบยเรยไนโตรเจนในเลอด (P<0.05) โคนมเพศผทไดรบหญาเนเปยรหมกมปรมาณการกนได และความสามารถในการยอยไดของวตถแหงสงกวาโคทไดรบตนขาวโพดหลงเกบฝกหมกอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05)

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยใครขอขอบพระคณสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

และคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยแหงชาตลาว ทสนบสนนทนวจยและวสดอปกรณในการท าวจย


Guerreiro, O., M. T. P. Dentinho, O. C. Moreira, A. R. Guerra, P. A. B. Ramos, R. J. B. Bessa, M. F. Duarte, and E. Jeronimo. 2016. Potential of Cistus ladanifer L. (rockrose) in

small ruminant diets - effect of season and plant age on chemical composition, in vitro digestibility and antioxidant activity. Grass Forage Sci. 71:437–447.

Lounglawan, P., W. Lounglawan, and W. Suksombat. 2014. Effect of cutting interval and

cutting height on yield and chemical composition of King Napier grass (Pennisetum purpureum x Pennisetum americanum). APCBEE Procedia. 8: 27 – 31.

Sun, Z. H., S. M. Liu, G. O. Tayo, S. X. Tang, Z. L. Tan, B. Lin, Z. X. He, X. F. Hang, Z. S. Zhou, and M. Wang. 2009. Effects of cellulase or lactic acid bacteria on silage fermentation and in vitro gas production of several morphological fractions of maize stover. Anim. Feed Sci. Technol. 152:219–231.



161

ผลของทางใบปาลมน ามนหมกดวยยเรยและแคลเซยมไฮดรอกไซดตอปรมาณการกนได และเมแทบอไลทในกระแสเลอดของแพะ

Effect of urea-calcium hydroxide treated oil palm frond (UCOPF) on feedศ intake and blood metabolite of goats

สรเดช เพชรอาวธ1 ปน จนจฬา 1*และอนสรณ เชดทอง2 Suradech phetarwut1, Pin Chanjula1*, Anusorn Cherdthong2

1ภาควชาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร จ. สงขลา 90110 2ศนยวจยและพฒนาทรพยากรอาหารสตวเขตรอน, ภาควชาสตวศาสตร, คณะเกษตรศาสตร, มหาวทยาลยขอนแกน, จ. ขอนแกน 40002 1Department of Animal Science, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110 Thailand 2Tropical Feed Resource Research and Development Center (TROFREC), Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University, Khon Kaen 40002 Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของทางใบปาลมน ามนหมกดวยยเรยและแคลเซยมไฮดรอกไซด (urea-calcium hydroxide treated oil palm frond, UCOPF) ในอาหารผสมเสรจ (TMR) ตอปรมาณการกนได และเมแทบอไลทในกระแสเลอดแพะ โดยศกษาในแพะน าหนกเฉลย 30.0±1.00 kg ใชแผนการทดลองแบบ 4×4 Latin square design แพะทกตวไดรบอาหารผสมเสรจทมทางใบปาลมน ามน FOPF, UOPF 5%, COPF 5% และ UCOPF 2.5% ตามล าดบ ในอตราอาหารหยาบ:อาหารขน 40:60 จากการศกษาพบวา ระดบของทางใบปาลมน ามนหมกดวยยเรยและแคลเซยมไฮดรอกไซดทง 4 กลม ไมมผล (P>0.05) ตอปรมาณการกนไดทงหมดของวตถแหง คา blood glucose และคา PCV สวนความเปนกรด-ดางมคาใกลเคยงกน ยกเวนกลมทไดรบ FOPF มคาต ากวากลมอน (P<0.05) ขณะท คา NH3-N และ BUN พบวากลมทไดรบ UOPF 5% มคาสงทสด (P<0.05) จากผลการทดลองนสามารถสรปไดวา สามารถใช UCOPF ในอาหาร TMR ไมมผลกระทบตอปรมาณการกนได และเมแทบอไลทในเลอดแพะ

ค าส าคญ: ทางใบปาลมน ามน, ยเรย, แคลเซยมไฮดรอกไซด, แพะ



162

ABSTRACT This study was aimed to study the effects of urea-calcium hydroxide treated oil palm frond (UCOPF) in total mixed ration (TMR) on feed intake and blood metabolites of goats. Four male goats with an average initial body weight of 30.0±1.00 kg were randomly assigned according to a 4×4 Latin square design. Four dietary treatments containing 40% of oil palm fronds fermented oil palm frond (FTOPF), urea treated oil palm frond (UOPF 5%), calcium hydroxide treated oil palm frond (COPF 5%) and urea-calcium hydroxide treated oil palm frond (UCOPF 2.5%) were offered ad libitum as TMR and consisted of 40:60 ratio of roughage to concentrates (DM basis). The result revealed that voluntary feed intake, blood glucose and PCV of each goat were not significantly different among treatments. Ruminal pH was unchanged by dietary treatments, except FOPF was lower (P<0.05) than other treatments. Whereas NH3-N and BUN were found highest (P<0.05) in UOPF 5%. Based on this study, UCOPF at 40% in TMR diet did not affect feed intake and blood metabolites of goats.

Keywords: Oil palm frond, Urea, Calcium hydroxide, Goats

บทน า อาหารหยาบมความจ าเปนตอการเลยงสตวเคยวเออง จากสถานการณในปจจบนพบวา พนทปลกพชอาหารสตว และแหลงอาหารหยาบตามธรรมชาตมปรมาณลดลง ท าใหมการศกษาหาแหลงอาหารหยาบจากผลอนๆ หรอผลพลอยไดทางการเกษตรมาทดแทน โดยเฉพาะทางใบปาลมน ามน (oil palm frond, OPF) (Elaeis guineensis Jacq.) พบวา สามารถใชทดแทนอาหารหยาบ และสตวเคยวเอองสามารถใชประโยชนไดด แตการใชทางใบปาลมน ามนยงมขอจ ากด เนองจากมสวนประกอบของผนงเซลล (cell wall) และลกโนเซลลโลส (lignocellulose) สง แตมปรมาณโปรตนรวมต า และการยอยไดในสตวเคยวเอองต า (Ishida and Abu Hassan, 1997) ปจจบนมหลากหลายวธในการลด หรอสลายพนธะ lingocellulosis ทงทางกายภาพ เคม และชวภาพ เพอท าใหพนธะ lingocellulosis สลายตวท าใหสามารถเพมการยอยไดของโภชนะเพมขน ซงไดมการน ามาใชปรบปรงผลพลอยไดทางการเกษตรกนอยางแพรหลาย เชน ฟางขาว และฟางขาวสาล เปนตน (Hamed and Eliman, 2010) การปรบปรงคณภาพอาหารหยาบดวยสารเคม เชน ยเรยถอเปนทางเลอกหนงทนาสนใจ จากการศกษาพบวา ชวยการเพมปรมาณการกนได การยอยได และเพมคณคาทางโภชนะโดยเฉพาะอยางยงโปรตนหยาบ (Zaman and Owen, 1990) แตเนองจากการหมกยเรยมตนทนคอนขางสง Wanapat et al. (2009) แนะน าวาการลดปรมาณยเรยลง โดยการหมกรวมกบแคลเซยม หรอลาม (lime) สามารถเพมการยอยไดของฟางขาวใน



163

กระเพาะรเมนเชนเดยวกบการหมกดวยยเรย อยางไรกตาม การเพมคณคาทางโภชนะของทางปาลมน ามนหมกดวยยเรย และแคลเซยมไฮดรอกไซดในประเทศไทยยงมจ ากด ดงนนการทดลองน จงมวตถประสงคเพอศกษาผลของทางปาลมน ามนหมกดวยยเรย และแคลเซยมไฮดรอกไซดในอาหารผสมเสรจ (total mixed rations, TMR) ตอปรมาณการกนได กระบวนการหมกในรเมน และเมแทบอไลทในกระแสเลอดแพะ

อปกรณและวธการ 1. การเตรยมทางใบปาลมน ามนหมก

การเตรยมทางใบปาลมน ามน (OPF) ใชทางใบปาลมน ามนพนธทรพย ม.อ. 1 ทตดออกระหวางเกบเกยวทะลายปาลมน ามน จากตนปาลมน ามนทมอายประมาณ 8-9 ป ของสถานวจยและฝกภาคสนามคลองหอยโขง มหาวทยาลยสงขลานครนทร โดยน า OPF สดมาสบดวยเครองสบยอยใหมขนาดประมาณ 1-1.5 cm หลงจากนนท าการหมกดวยยเรย และแคลเซยมไฮดรอกไซด โดยมสดสวนตามปจจยทศกษา คอ ยเรย หรอแคลเซยมไฮดรอกไซด : น า: ทางใบปาลมน ามนสด = 5: 100: 100 แลวน ามาใสในถงพลาสตกขนาด 50 ลตร อดใหแนน และปดฝาใหสนท ใชระยะเวลาในการหมกประมาณ 30 วน

2. สตวทดลอง อาหารทดลอง และแผนการทดลอง ใชแพะลกผสมพนเมอง–แองโกลนเบยน 50 % เพศผ จ านวน 4 ตว อายประมาณ 24-30 เดอน น าหนกเฉลย 30.00±1.00 kg ท าการสมใหไดรบทรทเมนตตามแผนการทดลองแบบ 4x4 จตรสลาตน (4x4 Latin square design) โดยไดรบอาหารผสมเสรจ (TMR) อตราสวนอาหารขน:อาหารหยาบ 60:40 อาหารหยาบประกอบดวยตามสตรอาหาร ดงน 1. ทางใบปาลมน ามนหมก (Fermented oil palm frond, FOPF) 2. ทางใบปาลมน ามนหมกยเรย 5% (Urea treated oil palm frond, UOPF 5%) 3. ทางใบปาลมน ามนหมกแคลเซยมไฮดรอกไซด 5% (Calcium hydroxide treated oil palm frond, COPF 5%) และ 4. ทางใบปาลมน ามนหมกยเรยและแคลเซยมไฮดรอกไซด 2.5% (Urea-calcium hydroxide treated oil palm frond, UCOPF 2.5%) ตามล าดบ อาหารขนทใชในการทดลองประกอบดวยขาวโพดบด กากถวเหลอง ปลาปน กระถนปน กากเนอในเมลดปาลมน ามน กากน าตาล DCP เกลอ และแรธาตรวม โดยค านวณอาหารขนใหมระดบโปรตนรวม 15 % โภชนะยอยไดรวม 78 % โภชนะตามความตองการของแพะ ตามค าแนะน าของ NRC (1981) แพะแตละตวถกเลยงในคอกศกษาการยอยได (metabolism crate) ขงเดยวยกพน จ านวน 4 คอก มรางอาหาร อาหาร และทใหน าอยดานหนา ท าการทดลอง 4 ชวงๆ ละ 21 วน ซงประกอบดวย ระยะปรบตว (adaptation period) 14 วน และระยะทดลอง (experimental period) 7 วน โดยในระยะปรบตวใหแพะไดรบอาหารผสมเสรจแบบเตมท โดยใหวนละ 2 ครง ในเวลา 07.00 น. และ 16.00 น. ท าการวดปรมาณอาหารทให และอาหารทเหลอทงในชวงเชา และชวงเยนของทกวนเพอหาปรมาณการกนได สวนในระยะทดลอง ใหแพะไดรบอาหารตาม



164

กลมทดลองเหมอนระยะปรบตว แตลดปรมาณอาหารหยาบทใหเหลอเพยง 90 เปอรเซนตของปรมาณทกนไดในชวงระยะปรบตว

3. การเกบตวอยาง การวเคราะหองคประกอบทางเคม และการวเคราะหขอมลทางสถต บนทกการเปลยนแปลงน าหนกของแพะ โดยชงน าหนกกอนเขาชวงการทดลอง และในวนสดทายของแตละชวงการทดลอง สมเกบตวอยางอาหารทดลองไปอบทอณหภม 100 ºC เปนเวลา 24 ชวโมง เพอน ามาหาคาเฉลยของวตถแหง โดยน ามาปรบหาปรมาณการกนไดของสตวในแตละวน อกสวนหนงสมเกบจากแตละชวงของการทดลอง อบทอณหภม 60 ºC เปนเวลา 72 ชวโมง แลวบดผานตะแกรงขนาด 1 mm เพอวเคราะหหาองคประกอบทางเคม (DM, ash, CP และ EE) ตามวธการของ AOAC (1995) ท าการสมเกบตวอยางของเหลวในกระเพาะหมกของสตวทดลองแตละกลม ในวนสดทายของแตละระยะทดลอง ทเวลา 0 และ 4 ชวโมงของการใหอาหาร โดยวธการใช stomach tube รวมกบ vacuum pump ในวนสดทายของแตละระยะทดลองปรมาณ 100 มล. น ามาวดคาความเปนกรด-ดางทนทโดยใช pH meter (HANNA instruments HI 98153 microcomputer pH meter) หลงจากนน แบงของเหลวจากกระเพาะหมกสมเกบประมาณ 20 มลลลตร เตม 1M H2SO4 จ านวน 1 มลลลตรตอของเหลวจากรเมน 10 มลลลตร เพอหยดการท างานของจลนทรย น าไปปนเหวยง (centrifuge) ดวยความเรว 3,000 รอบตอนาท เปนเวลา 15 นาท เกบเอาเฉพาะสวนใส (supernatant) ไวประมาณ 10-15 มลลลตร น าไปแชแขงทอณหภมประมาณ –20 องศาเซลเซยส เพอรอการวเคราะหแอมโมเนย-ไนโตรเจน (ammonia-nitrogen, NH3-N) ดวยวธการกลน (Bremner and Keeney, 1965) โดยใชเครอง KJELTEC AUTO 2200 Analyzer (Foss, TECATOR) และเกบตวอยางเลอดจากเสนเลอดด าใหญบรเวณคอ (jugular vein) ปรมาณ 5 มล. หลงจากนนน ามาปนเหวยง (centrifuge) ทความเรวรอบ 3,000 รอบตอนาท ใชเวลา 10 นาท ทอณหภมประมาณ 4 oC และเกบสวน plasma ใสตเยนแชแขงทอณหภม –20oC เพอน ามาวเคราะหหาระดบยเรยในเลอด (blood urea-nitrogen, BUN) (Crocker, 1967) กลโคสในเลอด (GOD-PAP method, Glucose Liquicolor®, Germany) และปรมาตรเมดโลหตแดงอดแนน (pack cell volume, PCV) น าขอมลทไดจากการทดลองทงหมดมาวเคราะหหาความแปรปรวน (ANOVA) โดยใช Proc GLM (SAS Inst. Inc., Cary, NC)

ผลการทดลองและวจารณ ปรมาณการกนวตถแหงไดอยางอสระของอาหาร ผลการใชสตรอาหารผสมเสรจทมแหลงอาหารหยาบแตกตางกน ตอปรมาณการกนไดทงหมดทงทคดเปนปรมาณเฉลย (kg/d) และคดเปนเปอรเซนตของน าหนกตว (%BW) หรอกรมตอกโลกรมน าหนกแมแทบอลก (g/kg W0.75) ของทกกลม (Table 1) พบวาไมมความแตกตางกน (P>0.05) โดย



165

ปรมาณการกนไดทงหมดมคาอยในชวง 1.05-1.13 kg/d (Table 1) แตกตางกบการศกษาของ Wanapat et al. (2009) ทไดท าการศกษาเปรยบเทยบผลของการใชฟางขาว ฟางขาวหมกยเรย 5.5% และฟางขาวหมกยเรยรวมแคลเซยมไฮดรอกไซด 2.2% ในโคนม พบวาโคนมทไดรบฟางขาวหมกยเรยและฟางขาวหมกยเรยรวมแคลเซยมไฮดรอกไซด มปรมาณการกนไดอยางอสระ และการยอยไดของโภชนะสงกวาฟางขาว (P< 0.05) ปรมาณการกนไดทแตกตางอาจเนองจากของชนดสตว ระยะของสตว และลกษณะของฟางขาวหมกยเรยมความนากนมากกวา UOPF 5% อยางไรกตาม แพะกลมทไดรบ COPF 5% และ UCOPF 2.5% มแนวโนมปรมาณการกนไดเพมขน (P<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลม UOPF 5% อาจเนองมาจากกลน รสชาด และความนากนของทางใบปาลมน ามนหมกยเรย สอดคลองกบรายงานของ Paengkoum et al. (2006) ทท าการศกษาการใชทางใบปาลมน ามนหมกยเรยทระดบ 10-50 g/kg OPF ในแพะ พบวาเมอแพะไดรบทางใบปาลมน ามนหมกยเรยทระดบ 10-30 g /kg มปรมาณการกนอยางอสระเพมขน แตเมอเพมของระดบยเรยมากกวา 30 g/kg แพะมปรมาณการกนไดอยางอสระลดลง (P<0.05) เนองจากความนากนลดลง และกลนของยเรย Table 1 Effect of urea-calcium hydroxide treated oil palm frond (UCOPF) on feed intake in goat ITEM Type of treatment2 SEM1

FOPF UOPF 5.0% COPF 5.0% UCOPF 2.5% Total DMI, kg/d 1.10 1.05 1.13 1.11 0.04 DMI, %BW 2.98 2.81 3.16 2.99 0.16 DMI, g/kg W0.75 73.52 69.39 77.09 73.08 3.69 1SEM = Standard error of the mean (n=4), DMI = Dry matter intake. 2Treatment= FOPF=Fermented oil palm frond, UOPF= Urea treated oil palm frond, COPF= calcium

hydroxide treated oil palm frond, UCOPF= Urea-calcium hydroxide treated oil palm frond.

นเวศวทยาในกระเพาะรเมน และคาเมแทบอไลทในกระแสเลอด คาความเปนกรด-ดางในกระเพาะรเมน (ruminal pH) คาแอมโมเนย-ไนโตรเจนของของเหลวกระเพาะรเมน (NH3-N) และคาเมแทบอไลทของเลอด (blood metabolite) ของแพะลกผสมพนเมองไทย แสดงดง Table 2 พบวาคา pH ในกระเพาะรเมนท 0 ชวโมง และคาเฉลยของแพะทไดรบ UCOPF 2.5% มคาสงกวาแพะกลมทไดรบ FTOPF (P<0.05) แตไมมความแตกตางเมอเปรยบเทยบกบแพะกลมทไดรบ UOPF 5% และ COPF 5% (P>0.05) ตามล าดบ สอดคลองกบรายงานของ Polyorach



166

and Wanapat (2014) พบวา การใชยเรยและยเรยรวมกบแคลเซยมไฮดรอกไซดหมกฟางขาวท าใหคา pH ในกระเพาะรเมนสงกวาโคเนอทไดรบฟางขาว (P< 0.05)

Table 2 Effect of urea-calcium hydroxide treated oil palm frond (UCOPF) on ruminal pH, NH3-N and blood metabolites in goats ITEM Type of treatment2 SEM1 FOPF UOPF 5.0% COPF 5.0% UCOPF 2.5% Ruminal pH 0 h-post feeding 6.59b 6.69ab 6.73ab 6.94a 0.08 4 h-post feeding 6.38 6.53 6.51 6.50 0.08 Mean 6.49b 6.61ab 6.62ab 6.72a 0.04 NH3-N mg/dL 0 h-post feeding 12.14b 17.50a 11.43b 13.57b 0.91 4 h-post feeding 12.86c 22.86a 13.21c 16.43b 0.64 Mean 12.50c 20.18a 12.32c 15.00b 0.60 BUN, mg/dL 0 h-post feeding 14.74b 27.04a 14.00b 24.92b 0.96 4 h-post feeding 14.81b 28.01a 14.79b 25.31a 0.92 Mean 14.78b 27.53a 14.39b 25.12a 0.90 Glucose, mg/dL 0 h-post feeding 62.25 64.75 60.00 63.00 1.28 4 h-post feeding 61.50b 64.25ab 62.50ab 65.00a 0.91 Mean 61.88 64.50 61.25 64.00 0.92 PCV, % 0 h-post feeding 29.00a 27.00b 27.75ab 26.50b 0.40 4 h-post feeding 26.00 26.25 27.00 25.75 1.21 Mean 27.50 26.62 25.37 26.12 0.76 a-cMeans within a row were compared which were significantly (P<0.05) different. 1SEM = Standard error of the mean (n=4), NH3-N = ammonia nitrogen; BUN = blood urea nitrogen; PCV = packed cell volume. 2Treatment= FOPF=Fermented oil palm frond, UOPF= Urea treated oil palm frond, COPF= calcium hydroxide treated oil palm frond, UCOPF= Urea-calcium hydroxide treated oil palm frond.



167

จากการศกษาครงน พบวาคาเฉลย pH คอนขางคงท (6.49-6.72) ซงเปนระดบทเหมาะสมตอการท างานของกลมจลนทรยทยอยสลายเยอใย (cellulolytic bacteria) และการยอยของโปรตน (6.0-7.0) ขณะทคา NH3-N ของแพะกลมทไดรบ UOPF 5% มคาสงกวาแพะทกกลม (P<0.05) รองลงมาคอกลม UCOPF 2.5%, FOPF และ COPF ตามล าดบ อาจเนองจากปรมาณของยเรยในสตรอาหารทสงกวากลมอนๆ สอดคลองกบการศกษาของ Wanapat et al. (2013) พบวา ปรมาณของ NH3-N ในกระเพาะรเมนของโคนมทไดรบฟางขาวหมกยเรยและฟางขาวหมกยเรยรวมกบแคลเซยมไฮดรอกไซดสงกวาโคนมกลมทไดรบฟางขาว (P<0.05) และคาเมแทบอไลทตางๆ ในกระแสเลอดของแพะ พบวาคา BUN อยในชวง 14.39-29.34 mg/dL ซงแพะกลมทไดรบ UOPF 5% และ UCOPF 2.5% มคา BUN สงกวาแพะกลมทไดรบ FOPF และ COPF 5% (P<0.05) สอดคลองกบรายงานของ Wanapat et al. (2009) พบวาคา BUN ของโคนมทไดรบฟางขาวหมกยเรย และฟางขาวหมกยเรยรวมกบแคลเซยมไฮดรอกไซดมคาสงกวาโคนมกลมทไดรบฟางขาว (P< 0.05) อยางไรกตาม ในการศกษาครงน BUN มคาอยในเกณฑทปกตในแพะ ซงเปนชวงทเหมาะสมในแพะอยในชวง 11.2-27.7 mg/dL (Lloyd, 1982) ซงคาความเขมขนของ BUN ปกตจะผนแปรขนอยกบหลายปจจย เชน อาย อาหาร ปรมาณโปรตนทกนได และโดยเฉพาะระดบของ NH3-N ในกระเพาะรเมน ขณะท คาเฉลยของ blood glucose และคา PCV มคาอยในชวง 61.25-64.50 mg/dL และ 25.37-27.50% ตามล าดบ พบวาไมมความแตกตางกน (P>0.05) ซงมคาอยในเกณฑทปกตในแพะ คอ 50-75 mg/dL และ 22-38% ตามล าดบ (Jain, 1993)

สรป จากผลการทดลองนสรปไดวา การใช FTOPF, UOPF 5%, COPF 5% และ UCOPF 2.5% ใน

อาหารผสมเสรจระดบ 40% เปนแหลงอาหารแพะไมมผลกระทบตอปรมาณการกนได แตการใช UOPF 5% และ UCOPF 2.5% ท าใหคา pH, NH3-N และคา BUN ในกระแสเลอดของแพะสงกวากลมอนๆ เนองจากคา pH และ NH3-N ทสงท าใหจลนทรยในกระเพาะรเมนสามารถยอยเยอใยไดด และมความสามารถในการสงเคราะหโปรตนจลนทรย (microbial crude protein, MCP) ในรเมนไดด อยางไรกตาม ควรมการศกษาในแพะขน หรอแพะรดนมในระยะตางๆ รวมทงวเคราะหผลตอบแทนทางเศรษฐกจทเกดขนในสภาพฟารม หรอการเลยงของเกษตรกรตอไป

เอกสารอางอง AOAC. 1995. Official Methods of Analysis. 16Th ed. Assoc. Off. Anal. Chem., Arlington, VA.



168

Bremner, J.M. and D.R. Keeney. 1965. Steam distillation methods of determination of ammonium nitrate and nitrite. Anal. Chem. Acta. 32:485-493.

Crocker, C.L. 1967. Rapid determination of urea-nitrogen in serum or plasma without deproteinization. Am. J. Med. Technol. 33: 361–365.

Hamed, A.H.M. and M.E. Elimam. 2010. Performance and digestibility in Nubian goats fed stream treated sorghum stover. Pak. J. Nutr. 9: 298–301.

Ishida, M. and O. Abu Hassan. 1997. Utilization of oil palm frond as cattle feed. Japan Agric. Res. Quart 13:41–47.

Jain, N.C. 1993. Essentials of Veterinary Hematology. 1st ed. Philadelphia, USA: Lea & Febiger; pp. 295–306.

Lloyd, S. 1982. Blood characteristics and the nutrition of ruminants. Br. Vet. J. 138:70-85. NRC. 1981. Nutrient Requirements of Goats: Angora, Dairy and Meat Goats in Temperate

and Tropical Countries. Washington, D.C.: National Academy Press. Paengkoum, P., J.B. Liang, Z.A. Jelan and M. Basery. 2006. Utilization of steam-treated oil

palm frond in growing goat: I Supplementation with dietary urea. Asian-Australas. J. Anim. Sci. 19:1305–1313.

Polyorach, S. and M. Wanapat. 2014. Improving the quality of rice straw by urea and calcium hydroxide on rumen ecology, microbial protein synthesis in beef cattle. J. Anim. Physio. Anim. Nutri. 99: 449–456.

Wanapat, M., S. Kang, N. Hankla and K. Phesatcha. 2013. Effect of rice straw treatment on feed intake, rumen fermentation and milk production in lactating dairy cows. Afr. J. Agric. Res. 8: 1677–1687.

Wanapat, M., S. Polyorach, K. Boonnop, C. Mapato and A. Cherdthong. 2009. Effect of treating rice straw with urea or urea and calcium hydroxide upon intake, digestibility, rumen fermentation and milk yield of dairy cows. Livest. Sci. 125: 238–243.

Zaman, M.S. and F. Owen. 1990. Effect of calcium hydroxide or urea treatment of barley straw on intake and digestibility in sheep. Small Rumin. Res. 3: 237–248.



169

ผลของสารยบยงเอนไซมยรเอสในอาหารโคนมตอผลผลตแกส และการยอยไดในหลอดทดลอง

Effects of a urease inhibitor in dairy cow diets on in vitro gas production and digestibility

ศมนพร วงศเรยน, ศรรตน บวผน และ เลอชาต บญเอก*

Samonporn Wongrian, Sirirat Buaphan and Lerchart Boonek*

ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Nakhon Pathom 73140 * Corresponding author; e-mail address: [email protected]

บทคดยอ ศกษาการยอยไดในหองปฏบตการเพอประเมนอทธพลของสารยบยงเอนไซมยรเอส ในอาหารตอคาการผลตแกส และการยอยไดของอาหารโดยใชเทคนคการผลตแกสในหลอดทดลอง (in vitro) ท าการศกษาในอาหารผสมรวมส าหรบโครดนม ทเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอส courit® 5 ระดบ ไดแก 0, 0.1, 0.3 0.5 และ 0.7% ตามล าดบ การเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอส พบวาปรมาณแกสสะสมทผลตไดของอาหารสวนทละลายไดงาย (a), ปรมาณแกสสะสมของอาหารสวนทหมกยอยได (b) อตราการผลตแกส (c) ของอาหารทดลองทกกลมไมแตกตางกน(P>0.05) สวนคาการยอยไดของอาหารท 48 ชวโมง พบวากลมทเสรม courit® ทกกลมมแนวโนมสงกวากลมทไมเสรม (P<0.10) นอกจากนยงพบวาคาแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ในชวโมงท 4 ในกลมทเสรม courit® ยงคงมคาสงกวากลมทไมเสรมอยางชดเจน (P<0.01) ในขณะทคากรดไขมนสายสน ในกลมทมการเสรม courit® 0.1% มคาสงสดเมอเทยบกบกลมอนๆ (P<0.01) ผลการศกษานแสดงใหเหนวาสารยบยงเอนไซมยรเอสท าใหการยอยสลายยเรยมแนวโนมชาลงและอาจท าใหแอมโมเนยไนโตรเจนทสม าเสมอส าหรบจลนทรย สงผลใหคาการยอยไดวตถแหงของอาหารมแนวโนมเพมขน ค าส าคญ: สารยบยงเอนไซมยรเอส, จลศาสตรการผลตแกส, การยอยได



170

ABSTRACT An In vitro digestion study was conducted to evaluate the influence of urease inhibitor (courit®) in diet on gas production, DM digestion and fermentation using in vitro gas production technique. Five experimental total mixed rations for dairy cow were supplemented with courit® at the level of 0, 0.1, 0.3 0.5 and 0.7%, respectively. The results revealed that courit® supplementation did not effect on cumulative gas production from soluble fraction (a), gas production from the insoluble fraction (b), gas production rate (c) (P>0.05). However, diets with courit® supplementation tend to higher in DM disappearance (P<0.10) at 48 h of incubation. Moreover, at 4 h of incubation ammonia nitrogen value of diets with urease inhibitor was higher (P<0.01) than unsupplemented group. While, total short chain fatty acids of 0.1% courit® groups were higher than others (P<0.01). The results indicated that the urease inhibitor slowed urea degradability and might supply constant ammonia nitrogen for microorganism which resulted in improvement of dry matter digestibility of diet.

Keywords: urease inhibitor, Kinetics of gas production, digestibility

บทน า จลนทรยในกระเพาะหมกของสตวเคยวเอองสามารถสงเคราะหโปรตนไดโดยใชแอมโมเนยเปนแหลงของไนโตรเจน จงมการน าแหลงไนโตรเจนทไมใชโปรตน (non protein nitrogen, NPN) มาใชทดแทนในสวนโปรตนแทในอาหาร เชน ยเรย ซงเมอเขาสกระเพาะหมกจะถก hydrolysis โดยเอนไซมยรเอส จากจลนทรย ไดแอมโมเนยและคารบอนไดออกไซด แตเนองจากยเรยมคณสมบตทสามารถละลายน าไดดหากสตวไดรบในปรมาณทมากเกนไปการยอยสลายทเกดขนอยางรวดเรวจะท าใหเกดการสะสมแอมโมเนยทใชไมหมด สงผลกระทบตอประสทธภาพการหมกยอยโดยรวมในกระเพาะหมก และอาจเกดเปนพษตอตวสตวได Houpt (1970) และ Ludden (2000a; 2000b) สารยบยงเอนไซมยรเอส (urease inhibitor) เชน acetohydroxamic acid, phenylphosphorodiamidate และ N-(n-butyl) thiophosphoric triamide เปนกลมสารทยบยงการท างานของเอนไซมยรเอส โดยการปรบเปลยนระบบการท างานของจลนทรยทหลงเอนไซม สงผลใหการใชประโยชนไดของยเรยในกร ะเพาะหมกมประสทธภาพมากขน Bremner (1995) จากรายงานของ Ludden (2000a) ศกษาในหองปฏบตการ พบวาการเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอส ในปรมาณทนอยมสวนชวยลดอตราการยอยสลายของยเรย และชวยใหการใชประโยชนไดของไนโตรเจนในอาหารทมยเรยเปนองคประกอบไดอยางเตมท โดยสารยบยง



171

เอนไซมยรเอส ไมมผลตอการยอยไดของอาหาร นอกจากน (Brent et al. 1971) ไดรายงานไววา การใช acetohydroxamic acid ในอาหารแกะ ชวยลดการขบทงของยเรย ดงนนการศกษานจงมวตถประสงคเพอประเมนผลของสารยบยงเอนไซมยร เอส (courit®) ในระดบตางๆตอการผลตแกส การยอยไดของอาหารในหลอดทดลอง (in vitro)

อปกรณและวธการทดลอง

วธการ 1. การเตรยมหนวยการยอย

ท าการเตรยมอาหารผสมรวม (Total mixed rations, TMR) ทมโปรตนระดบ 16% และ ยเรยระดบ 2 % น ามาอบใหแหงทอณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 48 ชวโมง แลวบดใหมขนาด 1 มม. และผสมกบสารยบยงเอนไซมยรเอส courit® ซงเปนผลตภณฑทชวยชะลอการท างานของเอนไซมยรเอส และชะลอการเปลยนย เรยไปเปนแอมโมเนย ให ชาลงและยาวนานขน มองคประกอบของ acetohydroxamic acid ผสมในอาหารผสมรวม ระดบ 0, 0.1, 0.3, 0.5 และ 0.7% จากนนน าอาหารผสมรวมทมสารยบยงเอนไซมยรเอสแตละระดบ ใสในขวดแกวขนาด 50 มลลลตร ขวดละ 0.5 กรม กลมทดลองละ 10 ขวด (10 ซ า) แลวปดฝาใหสนทดวยจกยาง รอการบรรจสารละลายผสม ทงนอาหารทดลอง เปนอาหาร TMR มสดสวนของอาหารหยาบตออาหารขนเทากบ 30 : 70 ส าหรบวตถดบตางๆทใชในสตรอาหารผสมรวมประกอบดวย มนเสน 30%, ร าขาวสาล 5.2%, กากปาลม 5%, ผวถวเหลอง 8%, กากน าตาล 5%, กากถวเหลอง 13%, ยเรย 2%, ไดแคลเซยมฟอสเฟต 0.8%, แรธาตรวม 0.5%, เกลอ 0.5% และหญาเนเปยรแหง 30% อาหารผสมรวมทใชทดลองมองคประกอบทางเคมคดในรปวตถแหง ไดแก โภชนะยอยไดรวม 62.1%, ไขมน 1.56%, โปรตน 16.4%, เยอใยในรปลกโนเซลลโลส 16.6%, เยอใยในรปผนงเซลล 39%, แคลเซยม 0.56% และ ฟอสฟอรส 0.33%

2. การเตรยมสารละลายบฟเฟอรและแรธาต

การเตรยมสารละลายผสมประกอบดวย น ากลน 1,095 มลลลตร, สารละลายบฟเฟอร 730 มลลลตร, แรธาตหลก (macro mineral) 365 มลลลตร, แรธาตปลกยอย (micro mineral) 0.23 มลลลตร, รซาซรน 1 มลลลตร และ reduction solution 60 มลลลตร แลวน าสารละลายผสมปรมาณ 660 มลลลตร มาผสมใหละลายเขากนดตามวธการของ Makkar and Becker. (1997) ท าการไลออกซเจนดวยกาซคารบอนไดออกไซด และปรบอณหภมสารละลายผสม ใหอยระดบ 39±1 องศาเซลเซยส ภายใตสภาวะไร O2 แลวบรรจลงในขวดแกว ทมตวอยางวตถดบทดลองท 40 มลลลตรดวย



172

กระบอกฉดยา ขนาด 50 มลลลตร ปดดวยจกยางและฝาครอบอลมเนยมใหสนท น าเขาบมในตอบทปรบ อณหภม 39 ±1 องศาเซลเซยส

3. การเตรยมของเหลวจากกระเพาะหมก

เกบของเหลวจากกระเพาะหมก (rumen fluid) ของโคนมเพศผ จ านวน 2 ตว ทเจาะกระเพาะหมกแบบถาวร ในชวงกอนใหอาหารเชา และน ามากรองผานผาขาวบาง 3 ชน แลวตวงปรมาตรทตองใช น าไปผสมรวมกบสารละลายบฟเฟอรและแรธาต ภายใตสภาวะไร O2

4. การวดปรมาณแกส/เกบขอมล บนทกน าหนกและความชนในวตถดบและอาหารทดลอง ทใสในขวดแกว จดบนทกปรมาณแกสทเกดขนท 0, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 18, 21 24, 30, 36, 42 และ 48 ชวโมงหลงการหมกบม น าคาผลผลตแกสทไดมาหาคาคงท a, b และ c ของการผลตแกส โดยใช nonlinear regression เพออธบายจลนศาสตรของการผลตแกส (kinetics of gas production) ตามแบบจ าลองสมการของ Ørskov and McDonald (1979)

y = a + b [1-Exp (- ct)] เมอ y = ผลผลตแกสทเกดขน ณ เวลา t, a = จดตดแกน y ซงเปนคาคงท ทบงบอกปรมาณแกสจากสวนทละลายได, b = คาปรมาณแกสจากสวนทหมกยอยได, c = อตราการผลตแกส และT = เวลาการเกดแกส เกบตวอยางของเหลว (supernatant) จากขวดแกวทใชหมกยอย เพอวเคราะหปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ทผลตไดในแตละกลม ณ เวลา 1, 2, และ 4 ชวโมงหลงการหมกบม เพอศกษาการเปลยนแปลงของระดบของแอมโมเนยไนโตรเจน เกบตวอยางท 48 ชวโมงเพอหาคาการยอยได (In vitro true digestibility) ค านวณหาปรมาณ short chain fatty acid (SCFA) จากการสมการ SCFA, mol = 0.0239Gv - 0.0601; เมอ Gv เทากบปรมาณแกส (ml/200 mg, DM) ท 24 ชวโมงหลงการหมกบม (Blummel and Ørskov, 1993)

การวเคราะหขอมล น าขอมลทไดจากการศกษา มาวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ตามแผนการทดลองแบบสม

ตลอด และเปรยบเทยบความแตกตางของ คาเฉลยดวย Duncan’s New Multiple Range Test โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป



173

ผลการทดลองและวจารณ จลนพลศาสตรของการผลตแกสและการยอยได

จากการทดสอบผลการใชสารยบยงเอนไซมยรเอส (courit®) ตอการผลตแกส พบวาคาปรมาณแกสสะสมจากสวนทละลายไดงาย (a), สวนทหมกยอยได (b) และ อตราการผลตแกส (c) ของทกกลมการทดลองมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (P>0.05) เชนเดยวกบการรายงานของ Ludden (2000a) ปรมาณแกสทผลตไดนนไมแตกตางกนในทางสถต

คาการยอยไดของอาหาร TMR ท 48 ชวโมงของการหมกบม อาหารทเสรม courit® มแนวโนมสงกวากลมทไมเสรม (P<0.10) ซงคาการยอยไดมความสมพนธกบปรมาณแกสสะสมเนองจากปรมาณแกสสะสมเปนคาสะสมรวมของแกสคารบอนไดออกไซดและแกสมเทนทเปนผลมาจากการยอยไดของอาหาร คาแกสคารบอนไดออกไซดและมเทนทต าจะเปนดชนบงบอกถงคาการยอยไดของอาหารทต า การเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอสทมผลตอแบคทเรย ทหลงเอนไซมยรเอสออกมา ท าใหการยอยสลายของยเรยเปนไปอยางชาๆ และปลดปลอยแอมโมเนยไนโตรเจนออกมาอยางชาๆและสม าเสมอ มการใชไนโตรเจนของกลมจลนทรยเกดขนอยางมประสทธภาพ ซงสงผลใหประสทธภาพการยอยอาหารของแบคทเรยดขนไปดวย สอดคลองกบการรายงานของ Whitelaw et al (1991) ทไดท าการทดลองในแกะ การใชไนโตรเจนอยางสม าเสมอของกลมจลนทรย จะท าใหการยอยไดมประสทธภาพเพมขน และสอดคลองกบการรายงานของ Ludden (2000a) ทท าการเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอส พวก N-(n-butyl) thiophosphoric - triamide (NBPT) ทระดบ 26 และ 52 มลลกรม ในระบบ in vitro การสลายของยเรยลดนอยลงเพราะเอนไซมยรเอสถกยบยง แตการยอยไดของอาหารเมอเสรม NBPT มแนวโนมทลดลง ปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน และกรดไขมนสายสน

คาปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน (Table 1) ในชวโมงท 2 ของการบม ในทกกลมการทดลองมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญในทางสถต (P>0.05) โดยธรรมชาตของยเรยเมอเขาสกระเพาะหมกจะถกยอยสลายอยางรวดเรวโดยจลนทรยสงผลใหปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจนทไดมาจากการสลายของยเรยมมากในชวงตนและจะลดนอยลงภายในระยะเวลารวดเรวภายหลง 2 ชวโมง ซงเหนไดชดจากการทดลองนในชวโมงท 4 ของการบม พบวาคาปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจนนนลดลงมากในกลมควบคมและมคาต ากวาทกกลมทเสรม courit® ในทกระดบ (P<0.01) เชนเดยวกบการรายงานของ Ludden (2000a) ปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจนลดนอย เมอมการเสรมสารยบยงเอนไซมยรเอส NBPT ทระดบเพมขน เทยบกบกลมควบคมในชวโมงเรมตน เมอเขาสชวโมงท 2 ถงชวโมงท 6 การเสรมทระดบ 26 และ 52 มลลกรม ในกลมควบคมปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจนไดลดนอยลง และการทดลองของ (Mahadevan et al.



174

1976) และ (Streeter et al.1969) ทท าการศกษาสารยบยงเอนไซมยรเอส ประเภท acetohydroxamic acid (AHA) ลดการท างานของเอนไซมยรเอส มากสดถง 12% เทยบกบกลมควบคม เชนเดยวกบ Brent et al. (1971) ทเสรม AHA ทระดบ 5-10 µg/mL มสวนชวยลดการสลายตวอยางรวดเรวในชวงเรมตนไดถง 50% เมอท าการทดสอบในหองปฏบตการ คาปรมาณกรดไขมนสายสน (short chain fatty acid, SCFA) ทไดจากการค านวณ กลมการทดลองมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.01; Table 1) โดยกลมทมการเสรมในระดบต าท 0.1% มคาสงสด ซง SCFA เปนผลรวมของ อะซเตท (acetate) โพรพโอเนท (propionate) และ บวทเรท (butyrate) ทไดจากการหมกยอยอาหารโดยจลนทรยในกระเพาะหมกของสตวเคยวเออง SCFA เหลานจะถกดดซมผานผนงกระเพาะหมกเขาสกระแสเลอดทบรเวณผนงกระเพาะรเมนเพอใชเปนแหลงพลงงาน ปรมาณทเพมขนของ SCFA บอกถงการยอยอาหารทดขนสงผลตอผลผลต เชน ปรมาณน านม Table 1 Effect of different levels of urease inhibitor on NH3-N and short chain fatty acid at different times of incubation.

Incubation Time (hr)

Urease inhibitor SEM p-value

0% 0.1% 0.3% 0.5% 0.7%

NH3-N (mg/dl) 1h 26.1a 24.6a 25.9a 24.3ab 21.1b 1.04 0.04 2h 20.3 22.1 22.2 22.7 22.1 0.77 0.31 4h 15.8b 25.4a 23.5a 25.8a 23.1a 1.58 <0.01

SCFA (mol) 24 h 0.74c 0.84a 0.76bc 0.79b 0.72c 0.01 <0.01

a-c Means within the same row with the different superscripts are significantly (P<0.05)

สรป

จากการศกษา สารยบยงเอนไซมยรเอส courit® ซงเปนผลตภณฑมองคประกอบของ acetohydroxamic acid ทชวยชะลอการท างานของเอนไซมยรเอส และชะลอการเปลยนยเรยไปเปนแอมโมเนยออกมาอยางชาๆและสม าเสมอ ท าใหมการใชไนโตรเจนของจลนทรยเกดขนอยางมประสทธภาพซงสงผลใหประสทธภาพการยอยอาหารของแบคทเรยดขน จะเหนไดจากคาการยอยไดวตถแหงของอาหารมแนวโนมทเพมขน



175


Blummel M., E.R. Orskov. 1993 Comparison of in vitro gas production and nylon bag degradability of roughages in predicting of food intake in cattle. Anim. Feed. Sci. Technol. 40: 109 - 119.

Bremmer, J.M. 1995. Recent research on problems in the use of urea as a nitrogen fertilizer. Fertilizer res. 42: 321 – 329.

Brent, B. E., A. Adepoju, and F. Portela. 1971. Inhibition of rumen urease with acetohydroxamic acid. J. Anim. Sci. 32.4: 794 - 798.

Houpt, T. R. 1970. Transfer of urea and ammonia to the rumen. In: A. T. Phillipson (Ed.) Physiology of Digestion and Metabolism in the Ruminant. Oriel Press, Newcastle-upon-Tyne, U.K.

Ludden, P. A. 2000a. Influence of the novel urease inhibitor N-(n-butyl) thiophosphoric triamide on ruminant nitrogen metabolism: I. In vitro urea kinetics and substrate digestion. J. Anim. Sci. 78.1: 181 - 187.

Ludden, P. A. 2000b. Influence of the novel urease inhibitor N-(n-butyl) thiophosphorictriamide on ruminant nitrogen metabolism: II. Ruminal nitrogen metabolism, diet digestibility, and nitrogen balance in lambs. J. Anim. Sci. 78.1: 188 - 198.

Mahadevan, S., F. Sauer, and J. D. Erfle. 1976. Studies on bovine rumen bacterial urease. J. Anim. Sci. 42: 745 – 753.

Makkar, H. P. S and K. Becker. 1997. In vitro gas production: a technique revisited. J. Anim. Phys. and Anim. Nutr. 77.1‐5: 24 - 34.

Orskov, E R and Mc Donald. 1979. The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Agri. Sci. Cambridge 92: 499 - 503.

Streeter, C. L., R. R. Oltjen, L. L. Slyter, and W. N. Fishbein. 1969. Urea utilization in wethers receiving the urease inhibitor,acetohydroxamic acid. J. Anim. Sci. 29: 88 – 93.

Whitelaw, F. G., J. S. Milne, and S. A. Wright. 1991. Urease (EC 3.5. 1.5) inhibition in the sheep rumen and its effect on urea and nitrogen metabolism. British. J. Nutr. 66.02: 209 - 225.



176

การทดสอบอทธพลของตอซงตนขาวโพดเลยงสตวรวมกบการหมกดวยยเรยตอความสามารถในการยอยไดของวตถแหง และจลนศาสตรกระบวน

การหมกยอยโดยใชเทคนคการวดแกส Investigation of Influence of Maize stover Components and Urea Treatment on Dry matter Digestibility and Fermentation Kinetics

using In vitro Gas Techniques

อานนท ปะเสระกง1*, เฉลมพล มวงเยน1 สบรรณ ฝอยกลาง1 และ ญาณน โอภาสพฒนกจ1 Anon Paserakung1*, Chaloemphon Muangyen1, Subun Foiklang1 and Yanin Opatpatanakit1

1คณะสตวศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม 50290 1Faculty of Animal Science and Technology, Maejo University, Chiang Mai 50290, Thailand *Corresponding author: e-mail: [email protected]

บทคดยอ การทดลองนใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณทจดปจจยการทดลองแบบ 2 x 3 แฟคทอเรยล เพอทดสอบอทธพลของตอซงตนขาวโพดเลยงสตว (ใชทงตน หรอใชเฉพาะสวนบน โดยตดเหนอขอตาท 5) รวมกบการหมกดวยยเรย (0, 3, และ 6%) ตอคาการยอยไดของวตถแหง (IVDMD) และจลนศาสตรกระบวนการหมกยอยโดยใชเทคนคการวดแกส ผลการทดลองพบวาสวนของตอซงตนขาวโพดและการหมกรวมกบยเรยเปนเวลา 21 วน ไมมอทธพลรวมกนตอความสามารถในการยอยไดของวตถแหงท 48 ชวโมง โดยสวนของตอซงตนขาวโพดไมมอทธพลตอการยอยไดของวตถแหง ซงมคาเฉลยเทากบ 55% DM (P>0.05) อยางไรกตามตอซงสวนบนจะมผลผลตแกสสะสมและคาจลนศาสตรการผลตแกสสงกวาการใชตอซงทงตน (P<0.05) ส าหรบการหมกตอซงตนขาวโพดรวมกบยเรย (0, 3, และ 6%) พบวา การยอยไดของวตถแหง (42.6% เทยบกบ 53.9% และ 65.1%) ผลผลตแกสสะสมท 96 ชวโมง และคาจลนศาสตรการผลตแกสเพมขนเปนเสนตรง เมอความเขมขนของสารละลายยเรยเพมจาก 0 ถง 6% ตามล าดบ (P<0.05) ยกเวนคาผลผลตแกสจากสวนทละลายไดงาย (a) ทไมไดรบผลกระทบจากความเขมขนของยเรยทเพมขน (P>0.05) จากการทดลองเหนไดวา การหมกตอซงตนขาวโพดดวยสารละลายยเรย 6% สามารถเพมการยอยไดของวตถแหง และจลนศาสตรการผลตแกสในหลอดทดลอง ซงเปนแนวทางเพมการใชประโยชนจากตอซงตนขาวโพดเพอเปนอาหารสตวเคยวเอองได

ค าส าคญ: ตอซงตนขาวโพด, การหมกดวยยเรย, อาหารสตวเคยวเออง, การผลตแกส



177

ABSTRACT The experimental design of the present study, completely randomized design with a 2x3 factorial arrangement of treatments was conducted to investigate effects of maize stover components (whole and upper stover; cut above 5th node) and treated with urea (0, 3, and 6%) on in vitro dry matter digestibility (IVDMD) and fermentation kinetics of maize stover using in vitro gas production. After 21 days of urea treatment, results illustrated that there was no interaction between maize stover components and urea treatment on 48h IVDMD. IVDMD was unaffected by maize stover components (P > 0.05), averaging 55% DM. However, using upper maize stover gave higher cumulative gas and gas kinetic parameters than those of whole stover (P<0.05). Treating maize stover by ensiling with urea resulted in a significant linear increase in IVDMD (P<0.05). IVDMD increased from 42.6% to 53.9% when increased urea concentration from 0 to 3% and maximum IVDMD (65.1%) was observed when maize stover was ensiled with 6% urea. Maize stover treated with urea at levels of 0, 3, and 6% linearly increased cumulative gas production at 96h and all gas kinetic parameters excepted the gas production from the immediately soluble fraction (P<0.50). The results indicated that maize stover treated with 6% urea enhances in vitro dry matter digestibility and fermentation kinetics. This study provides practical approach to increasing utilization of maize stover in feeding ruminant animals.

Keywords: maize stover, urea treatment, ruminant feed, gas production.

บทน า ขาวโพดเลยงสตวเปนวตถดบหลกทใชเปนแหลงพลงงานในอาหารสตว ในป พ.ศ. 2558 มพนทปลกขาวโพดเลยงสตวรวมประมาณ 7.15 ลานไร (BAER, 2015) โดยพนทเพาะปลกขาวโพดสวนใหญอยในเขตพนทภาคเหนอมากกวารอยละ 60 ของพนทเพาะปลกทงประเทศไทย อยางไรกตามหลงจากการเกบเกยวเกษตรกรสวนใหญมกนยมเผาซงและตอซงตนขาวโพดเนองจากเปนวธงายและสะดวก ซงเปนสวนหนงของสาเหตมลพษหมอกควนในภาคเหนอ (Ponpanumas et al., 2014) ชวงระหวางป พ.ศ. 2551 - 2554 ปรมาณฝนละอองทมขนาดเลกกวา 10 ไมโครกรม (PM10) มปรมาณเพมขนอยางรวดเรวในชวงเดอนมกราคมถงมนาคม โดยเฉพาะอยางยงในเดอนมนาคมทคา PM10 มคาสงถง 141 µg/m3 เกนกวาคามาตรฐาน PM10 ของประเทศทมคาเทากบ 120 µg/m3 (Sirimongkonlertkun, 2012) โดยคาฝนละออง PM10 เปนผลมาจากการเผาเศษเหลอทางการเกษตรเพอเตรยมการเพาะปลกใหมในฤดกาลใหม



178

(Sirimongkonlertkun, 2014) จากขอมลดงกลาวเหนไดวา หากไมหาแนวทางในการใชเศษเหลอจากการปลกขาวโพดเลยงสตวใหมประสทธภาพ ปญหามลพษหมอกควนในภาคเหนอกจะเกดอยางไมสนสด

การใชประโยชนจากตอซงตนขาวโพดสามารถท าไดหลายวธ ทงการท าปยหมก การผลตชวมวล และการใชเปนแหลงอาหารหยาบส าหรบสตวเคยวเออง (Ponpanumas et al., 2014) อยางไรกตามการใชตอซงตนขาวโพดเลยงสตวมขอจ ากดคอ มคณคาทางโภชนะต า โดยมโปรตน 4.1% เยอใย NDF ADF และลกนน (lignin) เทากบ 71.9, 41.4, และ 6.3 % DM ตามล าดบ มความสามารถในการยอยไดของวตถแหง 51.5% (Li et al., 2014) อยางไรกตามการยอยไดจะแตกตางกนในแตละสวน เชน สวนใบมการยอยไดประมาณ 63.1% DM สงกวาล าตนสวนบนและสวนลางทมการยอยไดอยท 49.8 และ 43.7% DM ตามล าดบ (Lynch et al., 2014) ดงนนการหาแนวทางในการปรบปรงคณภาพของตอซงตนขาวโพดจะชวยใหสามารถใชตอซงตนขาวโพดไดเพมมากขน ยเรย (urea) เปนสารในกลมไนโตรเจนทไมใชโปรตน (non – protein nitrogen, NPN) มรายงานวาการหมกตนขาวโพดหลงเกบเกยว และฟางตนงาดวยยเรย 5% ชวยใหการยอยไดของอนทรยวตถเพมขน (Bostami et al., 2009; Shoryabi, 2014) เหนไดวาการเลอกสวนทน ามาใชประโยชนรวมกบการหมกรวมกบยเรยเปนแนวทางหนงทเพมการใชประโยชนของตอซงตนขาวโพด ดงนนวตถประสงคของงานวจยครงนเพอศกษาผลของสวนตอซงตนขาวโพดรวมกบระดบการหมกยเรยทเหมาะสมตอความสามารถในการยอยไดของวตถแหง และจลนศาสตรการผลตแกส

อปกรณและวธการ แผนการทดลองและปจจยการทดลอง (Experimental design and treatments) วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomize Design, CRD) ทจดปจจยทดลอง 2 x 3 แฟคทอเรยล ปจจยการทดลองประกอบดวย 1) สวนของตนขาวโพดหลงเกบฝกเพอน าเมลดมาเปนอาหารสตวอายประมาณ 140 วน 2 ระดบคอ การใชตนขาวโพดทงตน (Whole stover, WS) และใชเฉพาะสวนใบรวมล าตนสวนบน (Upper stover, US) รวมกบ 2) ระดบการเสรมยเรย 3 ระดบคอ 0, 3, และ 6 % ตามล าดบ เตรยมตวอยางโดยสมเกบตอซงตนขาวโพดและแบงเปน กลมท 1 เกบทงตนโดยตดสงจากพน 5 เซนตเมตร สวนกลมท 2 ตดเหนอต าแหนงขอตาท 5 สบตวอยางตนขาวโพดใหมขนาดประมาณ 1 – 2 เซนตเมตร เตรยมสารละลายยเรยตามความเขมขนของแตละสตร น ามาพนใหทวโดยใชตนขาวโพด 1 สวนตอสารละลายยเรย 1 สวน หมกในถงพลาสตกหนาปดสนทเปนเวลา 21 วน การยอยในหลอดทดลองและการวดแกส (in vitro digestion and gas production)

การยอยไดในหลอดทดลองและการวดแกสดดแปลงตามวธการของ Tilley and Terry (1963) น าตวอยางตอซงตนขาวโพดหมกทง 6 สตร อบทอณหภม 60 ๐C 48 ชวโมง บดผานตะแกรงขนาด 1



179

มลลเมตร ชงตวอยางปรมาณ 0.4 กรม ตวอยางละ 3 ซ า ลงในขวดวคซนขนาด 50 มลลลตร เตมสารลาย McDougall’s saliva buffer ปรมาตร 27 มลลลตร จากนนเตมของเหลวจากกระเพราะรเมน (rumen fluid) จากโคเจาะกระเพาะ 13 มลลลตร ไลออกซเจนดวยคารบอนไดออกไซดประมาณ 30 วนาท ปดดวยจกยางและฝาครอบอะลมเนยมใหสนท หลงจากนนน าตวอยางเขาบมในตบมทอณหภม 39 องศาเซลเซยส การวดคาการยอยสลายของวตถแหงในหลอดทดลอง (in vitro dry matter degradability, IVDMD) หลงจากบมท 48 ชวโมง โดยน าขวดยอยแชแขงทอณหภม – 20 °C เพอหยดกจกรรมของจลนทรย และน ามาวเคราะหการยอยได โดยกรองเอาเศษเหลอจากการยอยไปอบทอณหภม 100 °C นาน 6 ชวโมงหรอจนกวาน าหนกคงท ท าการบนทกขอมลและค านวณคาวตถแหงทเหลอจากการยอย ท าการวดคาผลผลตแกส ณ ชวโมง 2, 4, 8, 12, 24, 48, 72 และ 96 และจดบนทกปรมาณแกสทเกดขน น าคาผลผลตแกสทไดมาหาคาคงท a, b c และ d เพออธบายรปแบบจลศาสตรการผลตแกสตามแบบจ าลองสมการของ Ørskov and McDonald (1979) ดงน Y = a + b [1-e(-ct)] เมอ y คอ ผลผลตแกสทเกดขน ณ เวลา t สวน a คอ สวนทละลายไดงาย (มลลลตร) b เปนคาทบงบอกถงศกยภาพในการยอยสลายอาหาร c คอ อตราการเกดแกส มหนวยเปน % ตอชวโมง คา e คอ exponential และ t คอ เวลาการเกดแกส

การวเคราะหขอมลทางสถต น าขอมลมาวเคราะหความแปรปรวนแบบ Analysis of variance (ANOVA) ตามแผนการทดลองสมแบบสมบรณทจดปจจยทดลอง 2 x 3 แฟคทอเรยล โดยใช proc GLM เปรยบเทยบคาเฉลยโดยใชวธของฟชเชอร และวเคราะหแนวโนมดวยวธ Orthogonal polynomial โดยใชโปรแกรมส าเรจรป SAS University edition (2015)

ผลการทดลองและวจารณ ความสามารถในการยอยไดของวตถแหง (in vitro dry matter digestibility, IVDMD) จากการทดลอง (Table 1) พบวา สวนของตอซงตนขาวโพดและการหมกรวมกบยเรยไมมอทธพลรวมกนตอความสามารถในการยอยไดของวตถแหงท 48 ชวโมง (P>0.05) คาความสามารถในการยอยไดของวตถแหง (IVDMD) จะไมไดรบอทธพลจากสวนของตอซงตนขาวโพดทน ามาใช โดยมคาเฉลยท 55% DM (P>0.05) ขณะทการหมกตอซงตนขาวโพดรวมกบสารละลายยเรยพบวา ความสามารถในการยอยไดของวตถแหงมแนวโนมเพมขนเปนเสนตรง (linear, P<0.05) โดยการยอยไดของวตถแหงจะเพมขนถง 25.9% และ 52.5% เมอเพมความเขมขนของสารละลายยเรยจาก 0 เปน 3 และ 6% ตามล าดบ สอดคลองกบการทดลองของ Bostami et al. (2009) พบวาการหมกตนขาวโพดหลงเกบเกยวดวยยเรย 5% ท าใหความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถเพมขนจาก 29.1% เปน 52.5%



180

Table 1 In vitro dry matter digestibility, cumulative gas production and gas kinetics of corn stover components ensiled with or without urea treatments

Item Components

SEM Urea treatment (%)

SEM Urea effect4

WS US 0 3 6 L Q IVDMD1,% 51.1 56.7 2.32 42.7c 53.8b 65.1a 2.84 <0.01 0.97 Cumulative gas2, ml 37.8b 56.0a 3.02 31.1b 50.5a 59.1a 3.7 <0.01 0.25 Gas kinetics3

a -4.28b -5.24a 0.27 -4.39 -4.83 -5.06 0.33 0.18 0.81 b 71.1b 88.2a 3.53 67.3b 84.0a 87.6a 4.33 0.02 0.04 c 0.018b 0.021a 0.0006 0.016b 0.017b 0.025a 0.0007 <0.01 <0.01 (a+b) 75.3b 93.5a 3.78 71.7b 89.1a 92.5a 4.63 0.02 0.06 1IVDMD = In vitro dry matter digestibility; 296h cumulative gas produced from 0.4 g DM of substrate; 3a = the gas production from the immediately soluble fraction, b = the gas production from the insoluble fraction, c = the gas production rate constant from the insoluble fraction, (a + b) = the gas potential extent of gas production. 4L = linear effect; Q = quadratic effect. a, b, cLeast square means within the row with different superscripts among treatments significantly differ at P<0.05.

จลนศาสตรการผลตแกส (Kinetics of gas production) การเปรยบเทยบระหวางตอซงทงตนและการใชเฉพาะสวนบน (Table 1) พบวา การหมกยอยตอซงขาวโพดสวนบนจะมผลผลตแกสสะสม และคาจลนศาสตรการผลตแกสทงในสวนของคาผลผลตแกสทผลตไดทบงบอกประสทธภาพการยอยสลาย (b) อตราการผลตแกส (c) และศกยภาพในการผลตแกส (a + b) สงกวาการใชตอซงทงตนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ส าหรบการหมกตอซงตนขาวโพดดวยยเรย (Table 1) พบวา ปรมาณผลผลตแกสสะสม ผลผลตแกสทผลตไดทบงบอกประสทธภาพการยอยสลาย (b) อตราการผลตแกส (c) และศกยภาพในการผลตแกส (a + b) มการตอบสนองเพมขนเปนเสนตรง (linear, p<0.05) เมอระดบความเขมขนของสารละลายยเรยเพมขนจาก 0 เปน 3 และ 6% ตามล าดบ โดยการหมกตอซงตนขาวโพดดวยยเรย 3 และ 6% สงผลใหผลผลตแกสสะสมเพมขน 62.4 และ 89.8% รวมถงผลผลตแกสทผลตไดทบงบอกประสทธภาพการยอยสลาย (b) เพมขน 24.8 และ 30.2% ตามล าดบ ซงปรมาณผลผลตแกสทเพมขนนจะสอดคลองกบความสามารถในการยอยไดของวตถแหงทเพมสงขนเมอหมกตอซงตนขาวโพดดวยสารละลายยเรย นอกจากนจาก Figure 1 จะเหน



181

ไดวาการหมกตอซงตนขาวโพดไมวาจะใชประโยชนจากทงตนหรอเฉพาะสวนบน การหมกดวยสารละลายยเรย 6% ชวยเพมความสามารถในการยอยได โดยเหนไดจากการผลตแกสจากกระบวนการหมกยอยในหลอดทดลองทเพมมากขน

Figure 1 Influence of maize stover components and urea treatment on in vitro cumulative gas production. T1 = whole stover without urea; T2 = whole stover with 3% urea; T3 = whole stover with 6% urea; T4 = upper stover without urea; T5 = upper stover with 3% urea; T6 = upper stover with 6% urea.

สรป การหมกตอซงตนขาวโพดดวยสารละลายยเรย 6% จะชวยเพมการยอยไดของวตถแหง รวมถงจลนศาสตรของกระบวนการหมกยอยอาหารโดยจลนทรยในกระเพาะหมก โดยเฉพาะอยางยงการหมกตอซงตนขาวโพดสวนบนจะสงผลใหจลนศาสตรของกระบวนการหมกในหลอดทดลองสงสด

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยใครขอขอบพระคณ ส านกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจท

สนบสนนงบประมาณในการวจย และขอขอบพระคณ คณะสตวศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยแมโจทเออเฟอหองปฏบตการในการด าเนนงานวจยในครงน



182

เอกสารอางอง Bostami, A.B.M.R., R.I. Khan, M.M. Rahman, A. Mondal, N.R. Sarker, and M.R. Hasan. 2009.

Study on the effect of ensiling with or without urea on physical quality, chemical composition and in-vitro digestibility of maize stover. J. Agrofor. Environ. 3 (1): 167-171.

Bureau of Agricultural Economic Research (BAER). 2015. Important Agricultural Commodities and the 2016 Outlook . Office of Agricultural Economics, Ministry of

Agriculture and Cooperatives. (in Thai) Li, H. Y., L. Xu, W. J. Liu, M. Q. Fang, and N. Wang. 2014. Assessment of nutritive value of

whole corn stover and its morphological fractions. Asian Australas. J. Anim Sci. 27:194 – 200.

Lynch, J.P., P. O’Kiely, and E.M. Doyle. 2014. A note on the chemical composition and in vitro digestibility of contrasting stover components of maize grown in climatically marginal conditions and harvested at differing maturities. Ir. J. Agric. Food Res. 53: 205 – 211.

Ørskov, E. R., and I. McDonald, 1979. The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Agric. Sci. 92: 499–503.

Ponpanumas, V., R. Sirisunyaluck, and S. Yammuen-art. 2014. Maize planting in the North of Thailand and air pollution from haze. Thai J. Anim Sci. 1(2): 20 – 36.

SAS. 2015. SAS University edition: Statistics, Version 6 ed. SAS Inst., Inc., Cary, NC. Shoryabi, Z. 2014. Study of chemical composition and nutritive value of treated sesame

straw by using in vitro gas production method. J. Nov. Appl Sci. 3(9): 978-983. Sirimongkonlertkun, N. 2014. Smoke haze problem and open burning behavior of local

people in chiang rai province. Environ. Nat. Resour. 12:29 – 34. Sirimongkonlertkun, N. 2012. Effect from open burning at Greater Mekong Sub – Region

nations to the PM10 concentration in Northern Thailand: A case study of backword trajectories in March 2012 at Chiang Rai province. In proceedings of the 1st Mae FahLuang University International Conference. 2012, 29 November-1 December 2012, Chiang Rai, Thailand.



183

Tilley, J. M. A., and R. A. Terry. 1963. A two – stage technique for the in vitro digestion of forage crops. Bri. Grassland Soc. 18: 104-111.



184

การศกษาเปรยบเทยบประชากรจลนทรยของกระเพาะรเมนในกระบอปลก โคเนอ และแพะ โดยใชเทคนค Quantitative PCR

A comparative study on Rumen Microorganisms Population in Swamp Buffalo, Beef and Goat by Using Quantitative PCR

ณฏฐนนท เลยมกระจาง1 สมเกยรต ประสานพานช1 และพงศธร คงมน1* Nuttanun Leamkrajang1, Somkiert Prasanpanich1 and Phongthorn Kongmun1*

1ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ 10900 1Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok, 10900 *Corresponding author; e-mail address: [email protected]

บทคดยอ

การทดลองครงนเปนการศกษาเปรยบเทยบประชากรจลนทรยในกระเพาะรเมนของกระบอปลก โคเนอ และแพะ โดยใชเทคนค Quantitative PCR ผลการทดลองพบวากระบอปลก โคเนอ และแพะมประชากรจลนทรยในกระเพาะรเมนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) โดยพบวากระบอปลกมประชากรของ Total Bacteria, Total fungi, R. albus, S. bovis, P. bryantii และ M. elsdenii ในกระเพาะรเมนมากกวาทพบในโคเนอและแพะอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) ประชากรของ Total Protozoa, General Methanogens, R. flavefaciens, F. succinogenes ในกระเพาะรเมนของโคเนอมมากกวาในกระบอปลกและแพะอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) อยางไรกตาม พบวาแพะมประชากรของ Total Bacteria, Total fungi, F. succinogenes, S. bovis, P. bryantii, General Methanogens ในกระเพาะรเมนนอยทสดเมอเปรยบเทยบกบกระบอปลกและโค นอกจากนเมอพจารณาทอยของจลนทรยในกระเพาะรเมน พบวา จลนทรยทงหมดจะเกาะตดอยทชนอาหารมากกวาของเหลวในกระเพาะรเมนของกระบอปลก โคเนอ และแพะ

ค าส าคญ: กระบอปลก, โคเนอ, แพะ, จลนทรย และ Quantitative PCR

ABSTRACT This experiment was a comparative study of rumen microorganisms population

in swamp buffaloes, beef and goat by using qPCR. The results showed that the swamp buffalo, beef and goats had significant difference in rumen microorganisms population (P



185

<0.05). Swamp buffaloes exhibited a highest population of Total Bacteria, Total fungi, R. albus, S. bovis, P. bryantii and M. elsdenii. Beef showed a higher population of Total Protozoa, General Methanogens, R. flavefaciens, and F. succinogenes in the rumen than in swamp buffaloes and goats. However, it was found that the population of Total Bacteria, Total fungi, F. succinogenes, S. bovis, P.bryantii and General Methanogens in the rumen of goat were the smallest compared to swamp buffalo and beef. In Addition, when considering the source of the microbial in the rumen it was found that all of the microorganisms were attached to the rumen digesta more than rumen fluids.

Keywords: Swamp buffalo, Beef, Goat, Microbial and Quantitative PCR

บทน า ปจจบนกระบอปลก โคเนอ และแพะถอวาเปนสตวเศรษฐกจทส าคญในระบบปศสตวไทย ทม

ความสามารถในการใชประโยชนจากอาหารหยาบไดเปนหลก โดยอาศยจลนทรยในกระเพาะรเมนเปนตวส าคญในการยอยและหมกเยอใย เพอใหสตวเคยวเอองน าไปใชประโยชนตอไป อยางไรกตามพบวาสตวเคยวเอองมความสามารถในการใชประโยชนจากอาหารไดตางกน ซงเปนผลจากประชากรจลนทรยในกระเพาะรเมนของสตวเคยวเอองทตางกน (Chanthakhoun et al., 2012) อกทงยงพบวาแหลงทอยของจลนทรยในกระเพาะรเมนทตางกน สงผลใหความสามารถในการยอยไดตางกน ดงนนการทดลองในครงนเปนการศกษาเปรยบเทยบประชากรจลนทรยในกระเพาะรเมนของกระบอปลก โคเนอ และแพะ โดยใชเทคนคทางชวโมเลกล Quantitative PCR (qPCR) เพอเปนพนฐานทจะเขาถงระบบเมทาบอลซมของสตวเคยวเออง และน าไปสการตอบสนองตอการน าไปใชประโยชนในทางดานอาหารสตวเคยวเออง เพอเปนการลดตนทนการผลตและใหผลผลตทสงสดตอไป

อปกรณและวธการ ท าการเกบของเหลวและเศษอาหารในกระเพาะรเมนของกระบอปลก โคเนอ และแพะ ทไดรบ

อาหารตามสภาพการเลยงของเกษตรกรทวไป จ านวนอยางละ 10 ตว จากนนท าการสกดดเอนเอ โดยวธ Repeated Bead Beating Plus Colum (Yu and Morrison, 2004) โดยน าตวอยางใสใน cell lysis buffer ทม 4% (w/v) sodium dodecyl sulfate (SDS), 500 mM NaCl, และ 50 mM EDTA จากนนใชเครอง homogenizer พรอมเมดบทในการท าใหผนงเซลลแตก และท าการช าระลาง SDS โดยการตกตะกอนดวย 10 M ammonium acetate สดทายท าการตกตะกอนกรดนวคลอกดวย Isopropanol



186

จนได Genomic DNA และน าไปศกษาปรมาณจ านวนประชากรจลนทรย โดยใชเทคนค qPCR ซงจะใช Primer ดงน Total Bacteria 1114f/1275r, Total Fungi GAF1/GAF2, General Methanogens qmcrA-F/qmcrA-R, R.albus Ra1281f/Ra1439r, R. flavefaciens RF96-f/RF220-r, F. succinogenes FS586-f FS706-r (Kongmun et al., 2011), Total Protozoa 316f/539r (Sylvester et al., 2010), P. bryantii, S. bovis, M. elsdenii (Fernando et al., 2010) การทดลองนใชแผนการทดลองเปนแบบ 3×2 factorial in Completely Randomized Design ซงม 2 ปจจย ไดแก ชนดของสตวเคยวเออง คอ กระบอปลก โคเนอ และ แพะ ปจจยทสอง คอทอยของจลนทรยในกระเพาะรเมน ไดแก ชนอาหารและของเหลวในกระเพาะรเมน โดยมจ านวนซ า 10 ซ า และมการทดสอบขอมลทางสถตดงตารางท 1 โดยใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ โดยใชชนดของสตวเปนทรตเมนต จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหและเปรยบเทยบความแตกตางระหวางทรตเมนตโดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test โดยใชโปรแกรม SAS (1996)

ผลและวจารณผลการทดลอง จากตารางท 1 พบวา กระบอปลก โคเนอ และแพะมประชากรจลนทรยในชนอาหารและ

ของเหลวในกระเพาะรเมนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) โดยพบวากระบอปลกมประชากรของ Total bacteria, Total fungi, R. albus, S. bovis, P. bryantii และ M. elsdenii ในกระเพาะรเมนมากกวาในโคเนอและแพะอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) เมอพจารณาทโคเนอพบวา ประชากรของ Total Protozoa, General Methanogens, R. flavefaciens, F. succinogenes ในกระเพาะรเมนของโคเนอมมากกวาในกระบอปลกและแพะอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) อยางไรกตาม พบวาแพะมประชากรของ Total Bacteria, Total fungi, F. succinogenes, S. bovis, P. bryantii และ General Methanogens นอยทสดเมอเปรยบเทยบกบกระบอปลกและโคเนอ (Table 1)

เมอเปรยบเทยบของแหลงทอยของจลนทรยในกระเพาะรเมนระหวางของเหลวและชนอาหารในกระเพาะรเมนพบวา กระบอปลก โคเนอ และแพะมประชากรจลนทรยในกระเพาะรเมนทพบในชนอาหารมากกวาทพบในของเหลวในกระเพาะรเมนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) สอดคลองกบ Wanapat et al. (2009) ทพบวาแบคทเรยสวนใหญในกระเพาะรเมนจะเกาะอยทชนอาหารในกระเพาะรเมนของสตวเคยวเออง โดยเฉพาะอยางยงกลมแบคทเรยทท าหนาทยอยเยอใย (Table 2)



187

Table 1 Quantitative analysis of microorganism populations in rumen content of swamp buffalo, beef and goat using Quantitative PCR technique

target gene (log10 Copies/g rumen content)

Buffalo Beef Goat P-value SEM

Total Bacteria 12.53A 11.55B 9.99C <0.0001 0.200 Total Fungi 6.96A 6.70B 6.31C <0.0001 0.500 Total Protozoa 6.82C 8.00A 7.42B <0.0001 0.900 General Methanogens 6.56B 6.82A 6.23C <0.0001 0.500 R. albus 7.26A 6.70B 6.68B <0.0001 0.500 R. flavefaciens 5.97C 6.81A 6.61B <0.0001 0.700 F. succinogenes 7.26B 7.81A 6.83C <0.0001 0.800 S. bovis 6.56A 4.89B 4.71C <0.0001 1.700 P. bryantii 7.62A 6.60B 6.10C <0.0001 1.300 M. elsdenii 6.87A 6.61B 6.85A <0.0001 0.300 A-DMeans in the same row with different superscripts differ (P<0.05), SEM = standard error of the means.

อยางไรกตามพบวาประชากร Total bacteria, Total fungi, R. albus, S. bovis P. bryantii และ M. elsdenii ในชนอาหารของกระเพาะรเมนกระบอปลกมประชากรทมากทสด และพบวาของเหลวในกระเพาะรเมนของแพะมประชากรของ Total bacteria, Total fungi, R. albus, S. bovis และP. Bryantii นอยทสดเมอเปรยบเทยบกบกระบอปลกและโคเนอ

นอกจากนยงมรายงานของ Chanthakhoun et al. (2012) ทพบวา กระบอปลกมประชากร Total Bacteria, Total fungi และ R. albus ในกระเพาะรเมนมากกวาโคเนอ แตพบวาในโคเนอมประชากร Total Protozoa, General Methanogens, R. flavefacient และ F. succinogenes ในกระเพาะรเมนมากกวาในกระบอปลก และพบวากระบอปลกมความสามารถในการใชประโยชนจากแปง น าตาล และแหลงไนโตรเจนมากกวาในโคเนอ เนองจากกระบอปลกมแบคทเรยกลมทใชประโยชนจากแปง น าตาล และโปรตนมากกวาในโคเนอ (Wora-anu et al., 2000)

188

Agricultural Sci. J. 2017 วารสารวทยาศาสตรเกษตร

Vol. 48 (2) (Suppl) May-August ปท 48 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม – สงหาคม 2560

การประชมวชาการสตวศาสตรแหงชาต ครงท 6 The 6th National Anim

al Science Annual Conference of Thailand 2017 (ASAC 2017)

Table 2 Quantitative analysis of microorganism population in rumen digesta and fluid of swamp buffalo, beef and goat using Quantitative PCR technique.

A-DMeans in the same row with different superscripts differ (P<0.05), SEM = standard error of the mean.

Target gene (log10 Copies/g rumen

content)

Buffaloes Beef Goat Factor A

Factor B

Factor A*B

SEM Digesta Fluid Digesta Fluid Digesta Fluid

Total Bacteria 12.94A 12.1B 11.77C 11.34D 10.4E 9.57F 0.001 0.001 0.001 0.049

Total Fungi 7.06A 6.86B 6.88B 6.52C 6.61C 6.02D 0.001 0.001 0.001 0.034

Total Protozoa 7.04 6.60 8.19 7.80 7.64 7.20 0.001 0.001 0.722 0.070

General Methanogens 6.84 6.30 7.08 6.56 6.49 5.97 0.001 0.001 0.916 0.049

R. albus 7.68A 6.85B 6.82B 6.58C 6.81B 6.54C 0.001 0.001 0.001 0.051

R. flavefaciens 6.13 5.80 7.07 6.56 6.70 6.53 0.001 0.001 0.051 0.059

F. succinogenes 7.71 6.82 8.33 7.29 7.36 6.30 0.001 0.001 0.145 0.087

S. bovis 6.70A 6.43B 4.96C 4.82D 4.83D 4.56E 0.001 0.001 0.003 0.115

P. bryantii 7.77A 7.47B 6.71C 6.49D 6.35E 5.87F 0.001 0.001 0.010 0.090

M. elsdenii 6.97A 6.77B 6.76B 6.46C 6.94A 6.76B 0.001 0.001 0.031 0.024



189

สรป จากการศกษาในครงนสามารถสรปไดวากระบอปลกมประชากรเชอรา และแบคทเรยในกระเพาะรเมนมากทสด โดยเฉพาะแบคทเรยกลมทยอยเยอใยอยาง R. albus และพบวากระบอปลกมประชากรแบคทเรยกลมใชประโยชนจากโปรตน แปงและน าตาลอยาง S. bovis, P. bryantii และ M. elsdenii มากกว าทพบในโคเน อและแพะ อย างไรกตามพบวา โคเนอ มประชากรโปรต วซ ว Methanogens Bacteria, R. flavefaciens และ F. succinogenes มากกวาในกระบอปลกและแพะ และเมอพจารณาถงทอยของจลนทรยในกระเพาะรเมนพบวา จลนทรยสวนใหญจะเกาะตดอยทชนอาหารมากกวาลอยอยในของเหลวในกระเพาะรเมน ซงจากขอมลดงกลาว สามารถน าไปศกษาตอเกยวกบความสมพนธของจลนทรยกบความสามารถในการยอยไดของสตวเคยวเอองในอนาคตตอไป


Chanthakhoun, V., M. Wanapat, P. Kongmun and A. Cherdthong. 2012. Comparison of ruminal fermentation characteristics and microbial population in swamp buffalo and cattle. Livestock Science. 143: 172-176.

Fernando, S. C., H. Purvis, F. Najar, L. Sukharnikov, C. Krehbiel, T. Nagaraja, B. Roe and U. Desilva. 2010. Rumen microbial population dynamics during adaptation to a high-grain diet. Applied and Environmental Microbiology. 76: 7482-7490.

Kongmun, P., M. Wanapat, P. Pakdee, C. Navanukraw and Z. Yu. 2011. Manipulation of rumen fermentation and ecology of swamp buffalo by coconut oil and garlic powder supplementation. Livestock Science. 135: 84-92.

SAS. 1996. SAS Procedures Guide, Release 6.3 Edition. SAS Institute Inc., Cary, NC. 441. Sylvester, J. T., S. K. Karnati, Z. Yu, M. Morrison and J. L. Firkins. 2004. Development of an

assay to quantify rumen ciliate protozoal biomass in cows using real-time PCR. The Journal of Nutrition. 134: 3378-3384.

Wanapat, M. and A. Cherdthong. 2009. Use of real-time PCR technique in studying rumen cellulolytic bacteria population as affected by level of roughage in swamp buffalo. Current microbiology. 58: 294

Wora-anu, S., Wanapat, M., Wachirapakorn, C., and Nontaso, N. 2000. Effect of roughage to concentrate ratio on ruminal ecology and voluntary feed intake in cattle and



190

swamp buffaloes fed on urea-treated rice straw. Asian-Australasian Journal of Animal Science. 13(Suppl.): 236.

Yu, Z., and M. Morrison. 2004. Improved extraction of PCR-quality community DNA from digesta and fecal samples. Biotechniques. 36:808-812.

Documents

สาขาอาหารสัตว์กระเพาะรวมOral... · 2017-06-29 · of DM in diets of Brahman steers. Keywords: crude glycerin, ... ปริมาณอาหารที่เหลือ