รองศาสตราจารย์ศักดิ์ชัย เลิศ ...journal.innovtalk.com/upload_files/contents/topic_id_33... · 2018. 10. 19. · กฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง

Journal of Social Work Vol. 26 No.1

63

การรบทรพยสนของผกระท าผดในคดยาเสพตดกบความเปนธรรมและมนษยธรรม A Study on Fairness and Humanity of Assets Forfeiture in Drug Cases

รองศาสตราจารยศกดชย เลศพานชพนธ1และ อาจารย ดร.นฤมน รตนะรต2

Assoc. Prof. Sakchai Lertpanichpun3 and Nirumon Rattanarat, Ph.D.4

บทคดยอ โครงการศกษาเรอง “การรบทรพยสนของผกระท าผดในคดยาเสพตดกบความเปนธรรมและมนษยธรรม (Fairness and Humanity of Assets Forfeiture in Drug Cases)” มวตถประสงคหลก เพอศกษาแนวคดทมาของพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 เพอศกษาวาการรบทรพยสนตามาตรา 27 แหง พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 เมอเปนทรพยสนทไมอยในขายแหงการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 285 ศาลสามารถรบไดหรอไม และรบไดมากนอยเพยงใด รวมทงเพอเสนอแนวทางการรบทรพยสนตามาตรา 27 แหง พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ทค านงถงหลกความเปนธรรมและมนษยธรรม โดยเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ ผลการศกษา พบวา จากแนวคดทฤษฎเกยวกบการรบทรพย สามารถกลาวไดวาในการรบทรพยนน ทรพยทจะตองถกรบนนม 4 ประเภท ไดแก 1) สงตองหาม สนคาตองหาม (ของเถอน) 2) ทรพยทไดจากการกระท าผดทางอาญา ซงหมายถง ประโยชน รายได ทรพยสนทงหลายทเกดจากการประกอบการผดกฎหมายทงทางตรงและทางออม 3) ทรพยทใชในการประกอบอาชญากรรม และ 4) ทรพยทเกยวของสมพนธกบองคกร

1 อาจารยประจ าคณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2 อาจารยประจ าคณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 3 Lecture at Faculty of Social Administration, Thammasat University, Thailand 4 Lecture at Faculty of Social Administration, Thammasat University, Thailand E–mail : [email protected], [email protected]

วารสารสงคมสงเคราะหศาสตร ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2561

64

หรอบรษทของผกระท าผด โดยในการรบทรพยสนของผกระท าความผดในปจจบนนนมการใชกนอย 3 มาตรการ ไดแก 1) มาตรการรบทรพยสนทางแพง 2) การรบทรพยสนทางอาญา และ 3) มาตรการรบทรพยสนทางบรหาร เปนกระบวนการทางแพงผสมกบกระบวนการทางการปกครองหรอบรหาร ขอเสนอแนะจากการศกษา มดงน เชงนโยบายและกฎหมาย 1) ควรมการแกไขเพมเตมกฎหมายโดยใหมการจ ากดขอบเขต เชน ค าวา “ทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด” 2) ควรแกไขเพมเตมระยะเวลาทเจาของทรพยสนทแทจรงหรอผมสวนไดเสยทสามารถรองขอคนทรพยสน ในมาตรา 30 3) ควรปรบปรงกฎหมายเพมระดบมาตรฐานของภาระการพสจนและหนาทน าสบของโจทกหรอพนกงานอยการ 4) ควรแกไขเพมเตมกฎหมายโดยการจ ากดอ านาจของเจาหนาทในการยดอายดทรพยสนของผกระท าความผดเกยวกบ ยาเสพตด กรณตาม ป.ว.พ. มาตรา 285 และมาตรา 286 (เรองทรพยสนทไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด) เชงการบรหารจดการ 5) หนวยงานบงคบใชกฎหมายตาม พระราชบญญตมาตรการปราบปรามฯ ควรก าหนดแผนงานเชงบรหารจดการ โดยมองสทธและความเปนธรรมของประชาชนเปนตวตง 6) ในกรณทเปนททราบอยางแนชดวาทรพยสนทพนกงานอยการรองขอใหศาลสงรบนนเปนของบคคลภายนอกซงไมม โอกาสทราบวาจะมการกระท าความผด พนกงานอยการไมควรยนค ารองขอใหศาลสงรบทรพยสนดงกลาว 7) พนกงานเจาหนาทควรทจะปฏบตตามกฎหมายในเรองการประกาศแจงการรบทรพยสนในหนงสอพมพรายวนทจ าหนายในทองถน 8) ควรขยายระยะเวลาการขอคนทรพยสนและแจงประกาศในสอทหลากหลายใหทายาททราบ กรณผตองหา จ าเลยตายระหวางด าเนนคดเชงการปฏบตงาน 9) ควรมงเนนการฝกอบรมเสรมสรางความตระหนกใหพนกงานเจาหนาทเขาใจถงความส าคญของสทธในทรพยสนของบคคล มจรยธรรมของการท างาน 10) ควรวางระเบยบหรอขอก าหนดกรอบระยะเวลาทชดเจนในการสงมอบทรพยสนทยดมาไดแกพนกงานสอบสวน/พนกงานเจาหนาททเกยวของ 11) ควรพฒนาเครองมอดานเทคโนโลยทใชในการตรวจสอบทรพยสนใหมประสทธภาพยงขน


65

12) ควรมการจ าแนกผคาในคดยาเสพตด เปนรายเลกและรายใหญ มการตรวจสอบถวงดลอ านาจของเจาหนาทในการยดอายดทรพย ค าส าคญ : รบทรพยสน, คดยาเสพตด

Abstract A Study on “Fairness and Humanity of Assets Forfeiture (Confiscation) in Drug Cases" has 3 main purposes. First, to study the concept of the measure for the suppression of offenders in an offense relating to narcotics Act, B.E. 2534. Second, to determine whether section 27 of the Act include the property that is not in the condition of execution (exempt from executions) under the Code of Civil Procedure Section 285, the court can forfeit (or confiscate) it or not. And, Third, to propose guidelines in accordance with the confiscation in Section 27 of the Act, which base on the principle of fairness and humane. Research method is Qualitative Research. The results showed that, from the concept of the theory of forfeiture and confiscation. It can be said that in the forfeiture or confiscation. There are four types of property that must be forfeiture or confiscated: 1) prohibited goods (illegal goods); 2) property obtained from criminal offenses, which means the benefits, income, assets generated by illegal enterprises directly and indirectly; 3) property used in the commission of the crime, and 4) property related to the organization or company of the offender. At present, in the forfeiture or confiscation of property of the offender, there are three main measures: 1) civil measure; 2) criminal measure; and 3) administrative measure.


66

The recommendations from the study are as follows. In aspect of Policy and Law: 1) The Measure for the Suppression of Offenders in an Offense relating to Narcotics B.E. 2534 Act, should be amended to limit the scope of some terms such as "assets related to the offense on drugs" 2) The Act should be amended the time period for property owners or real stakeholders who request the return of assets (section 30) 3) The Act should be revised to increase the standard of burden of proof as the duty of prosecutor. 4) The Act should be limiting the power of the authorities to seize the assets of criminals on drug cases, according to the Civil Procedure Law, Section 285 and Section 286 (a property that is not in the condition of execution) In aspect of Management: 5) Law enforcement agencies under the Act should set a management plan focusing on civil rights. 6) In case of the property requested by the prosecutor for confiscating, if the third party (owner) does not have any knowledge of the offense. The prosecutor should not file a petition for the court to order the confiscation of the property. 7) The authorities should abide by the law on the declaration of property confiscation in local newspapers. 8) Time expansion should be provided to the accused or defendant’s heirs who request the return of assets in case of the accused or the defendant dies during prosecution or trial. In aspect of Operation: 9) The related law enforcement agencies should focus on training, strengthen awareness, educate their staffs regarding the importance of property rights of individuals. 10) Timing framework, clear rules and regulations for the delivery of the property to the investigating officer/related competent authority should be set up. 11) The technology tools used to monitor and investigate the property should be developed


67

more effectively. 12) Drug traffickers should be classified in narcotics cases, such as they are small or large drug dealers. Moreover, check and balance on the power of the authorities must be concerned. Keywords : Assets Forfeiture (Confiscation), Drug Cases

บทน า ปญหายาเสพตดเปนปญหาส าคญประการหนงทนบวนจะทวความรนแรงขน แมวารฐบาลและหนวยงานทเกยวของจะพยายามเรงรด แกไขอยางจรงจงและตอเนองมาโดยตลอด แตเนองจากการกระท าผดเกยวกบยาเสพตดมมลเหตจงใจสงมากในดานรายไดหรอผลตอบแทน จงท าใหมผยอมเสยงตอโทษทจะไดรบ อยางไรกตามการปราบปรามยาเสพตดกยงเปนมาตรการหนงของการแกไขปญหายาเสพตดของประเทศโดยเฉพาะอยางยงการลดอปสงคของยาเสพตดหรอการท าใหยาเสพตดหมดลงหรอมนอยทสด แตเนองจากยาเสพตดเปนปญหาอาชญากรรมทมความซบซอน มผลประโยชนเขามาเกยวของ มผอยเบองหลงทเปนองคกรขนาดใหญ มการแบงงาน แบงหนาทกนอยางเปนระบบ ในทกขนตอน มตวตายตวแทนในการท างาน และทส าคญมเรองของทรพยสนและเงนเขามาเกยวของอยางมหาศาล ซงสงเหลานท าใหการด าเนนการซอ ขาย แลกเปลยน ใหยาเสพตด อาจกลาวไดวาเปนธรกจประการหนง ดงนนการปราบปรามธรกจนใหหมดไปคงไมสามารถใชมาตรการทางกฎหมายทมอยแบบปกตได แตตองมการใชมาตรการพเศษซงปรากฏวามกฎหมายหลายฉบบทเปนเสมอนอาวธในการจดการกบธรกจน โดยเฉพาะอยางยงพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ซงมงเนนปราบปรามผกระท าผดในคดยาเสพตด รวมถงมาตรการรบทรพยสนของผกระท าผด เพอเปนการตดวงจรการคายาเสพตด มงเอาผดตอผคายาเสพตดระดบนายทนและตวการส าคญผอย เบองหลงการคายาเสพตด โดยกฎหมายฉบบดงกลาวไดมการประกาศใชเมอวนท 27 กนยายน พ.ศ.2534 ซงมมาตรการทางกฎหมายทส าคญ 3 ประการ ไดแก


68

1. การขยายขอบเขตอ านาจของศาลไทย เนองจากการค ายาเสพตดเปนอาชญากรรมขามชาต มผรวมงานและขอบขายในหลายประเทศ จงบญญตใหกฎหมายนแมการกระท าผดเกดนอกราชอาณาจกรไทย กตองมารบโทษในราชอาณาจกรไทยโดยค าพพากษาของศาลไทย 2. ความผดฐานสมคบ กฎหมายฉบบนบญญตใหการกระท าในลกษณะตกลงกนเปนความผดฐานสมคบ เพอใหมโอกาสสาวไปถงตนตอทเปนนายทนหรอตวการส าคญมาลงโทษ 3. มาตรการรบทรพยสน โดยทผานมามงเนนการจบกมบคคลและยดตวยาแตในขณะทเงนซงเปนปจจยส าคญมไดถกท าลาย ดงนน จงเปนเสมอนทอน าเลยงใหมการคาขายยาเสพตดเกดขนอยางตอเนอง รวมทงเกดรปแบบและเครอขายทกวางขวางขน และนอกจากนอทธพลทางการเงนยงมสวนท าให มอาจตองรบโทษ หรอแมถกจบกมและลงโทษแตเงนทสะสมไวกยงคงเปนทนรองรบเพอเลยงครอบครว และเปนทนกรณทพนโทษไปกยงคงมอยในลกษณะเชนน ดงนนกฎหมายฉบบนจงมหลกการส าคญโดยมงเนนทมาตรการรบทรพยสนทเกยวเนองหรอไดมาของผกระท าความผดทเกยวกบยาเสพตด การด าเนนการรบทรพยสน ตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 แบงเปน 2 สวนคอ การรบทรพยสนทใช มไวเพอใชหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด หรอทเรยกวาเปน "ทรพยสนของกลาง" ในคดยาเสพตดตามมาตรา 30 และการรบทรพยสนทเกยวเนอง ไดมาจากการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดตามมาตรา 29 ซงจากการศกษาพบวายงมปญหาในทางปฏบต และกอใหเกดความไมเปนธรรมกบผกระท าผดหลายกรณ เชน ในบางกรณททรพยสนทมอยอาจเปนของบตร ของภรรยา รวมทงเปนทรพยทหามาไดจากการประกอบอาชพโดยสจรต แตตอมาไดมธรกจเกยวกบยาเสพตดและถกจบกมด าเนนคด และถกด าเนนการตามมาตรการรบทรพยสนน ดวยเหตนจงไดมการศกษาวาจะมเสนแบงอยางไรทจะบงชและแยกความแตกตางระหวางทรพยสนทไดมาโดยสจรตหรอเปนทรพยสนของบคคลอนทมไดรเหนเปนใจดวยในการกระท าความผด และทรพยสนใดเปนทรพยสนทใช มไวเพอใช หรอ


69

เกยวเนองไดมาจากการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดซงจะตองท าการรบซงหากท าการรบทรพยสนของผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดทงหมด จะท าใหเกดความไมเปนธรรมทงตอตวผกระท าความผดเองและตอบคคลอนทมไดรเหนเปนใจดวยในการกระท าความผดรวมทงอาจกอใหเกดปญหาดานอนๆ ตามมาได และเมอพจารณาจากขอเทจจรงจะเหนวา การใชมาตรการรบทรพยสนในขณะนสามารถด าเนนการไดกบผกระท าผดทเปนรายเลกหรอรายยอย แตผกระท าผดรายส าคญทเปนรายใหญ หรอในรปแบบขององคกรอาชญากรรมกลบไมสามารถจดการรบทรพยสนไดเทาทควร จงท าใหเกดปญหากบผกระท าผดรายเลกหรอรายยอย ทแมจะไดกระท าผดแตกควรไดรบความเปนธรรมดวยเชนเดยวกน นอกจากนแลวในการด าเนนการรบทรพยสนนน ควรจ าเปนอยางยงทเจาหนาทผมอ านาจในการรบทรพยสนจะตองท าการพจารณาอยางละเอยดรอบคอบ และจะตองมการก าหนดหลกเกณฑทชดเจนในการรบทรพยสนวาทรพยสนของผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดชนดใดทสามารถรบไดและรบไมได โดยยดหลกความเปนธรรมและมนษยธรรม มากกวาการยดตามอ านาจหนาทแตเพยงอยางเดยว

วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาแนวคด ทมาของพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 2. เพอศกษาวาการรบทรพยสนตามมาตรา 27 แหง พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 เมอเปนทรพยสนทไมอยในขายแหงการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 285 ศาลสามารถรบไดหรอไม และรบไดมากนอยเพยงใด 3. เพอเสนอแนวทางการรบทรพยสนตามมาตรา 27 แหง พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ทค านงถงหลกความเปนธรรมและมนษยธรรม


70

แนวคด ทฤษฎทเกยวของ จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของในเบองตน มขอมลทนาสนใจเกยวกบการรบทรพย โดยสามารถแยกเปน 4 ประเดนดงน ไดแก 1.แนวคดทฤษฎเกยวกบการลงโทษและการปองกนอาชญากรรม 2.ความหมายและ แนวคดทฤษฎเกยวกบการรบทรพย 3.การรบทรพยคดยาเสพตดในตางประเทศและ 4.การรบทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 1. แนวคดทฤษฎเกยวกบการลงโทษและการปองกนอาชญากรรม จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของพบวา ในกฎหมายอาญาหรอกฎหมายทมโทษทางอาญา มวตถประสงคหลกคอ การลงโทษ (Punishment) และการขมขยบยง (Deterrence) ในสวนของการลงโทษสมยกอน มกจะเปนไปในเชงแกแคนทดแทน ซงผกระท าผดตองชดใชแกผเสยหายอนเนองมาจากการกระท าผดของตนอยางสาสม แตตอมา ไดมการปรบเปลยนการลงโทษใหเหมาะสมมากขน ดงใน รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา แกไข ฉบบท 8 บญญตตองหามการลงโทษทโหดรายทารณหรอผดวสย อกทงการลงโทษทงหลายนนจะตองเปนไปตามหลกแหงมนษยธรรม ส าหรบการขมขยบย งนน จดประสงคหลก คอ การปองกนมใหเกดอาชญากรรม โดยท าใหเกดความกลวทจะถกลงโทษการขมขยบยงมอย 2 แบบดวยกนคอ แบบแรกไดแก การขมขยบยงเฉพาะราย (Individual Deterrence) เพอมใหบคคลนนไปกระท าผดอก (เชน การจ าคก) แบบทสอง การขมขยบยงแบบทวไป (General Deterrence) เปนการสรางความกลวใหกบคนทคดจะกระท าผด (เชนการประหารชวตคนกระท าผดใหเหนเปนตวอยาง หรอการบญญตกฎหมายทมโทษหนกมาก) (Abadinsky, 1987 , p.8-10) ในสวนของการปองกนอาชญากรรม หมายถง การลดโอกาสในการเกดอาชญากรรม โดยการควบคมอาชญากรรม (Crime control) ทงทางตรงและทางออม การควบคมอาชญากรรมทางตรง (Direct Crime Control) ไดแก การลดโอกาสการกออาชญากรรมโดยการจดการสภาพแวดลอมโดยตรง (environmental


71

opportunities) (เชน การสรางบานเรอนทมการออกแบบส าหรบปองกนอาชญากรรม เชน ทางเขาออก การใชเครองเตอนภย การวางผงเมอง เปนตน) การควบคมอาชญากรรมทางออม (Indirect Crime Control) ไดแก มาตรการตางๆ ในการปองกนทางออม เชน การฝกอาชพ การใหการศกษา การตรวจตรา จบกมผกระท าผดของเจาหนาทต ารวจ การท างานของศาล การจ าคก การคมความประพฤตและการพกการลงโทษ เปนตน ในการปองกนอาชญากรรม สงทควรค านงถงไดแก การลดชองโอกาสของผกระท าผด โดย 1) การลดแรงจงใจทอยากจะกระท าความผดนน เพราะมความเสยงทจะถกจบได และเสยงทจะเขาคกสงมาก 2) การมสวนรวมของชมชน 3) สรางวธการปองกนแบบหลากหลาย เชน ในภาคเอกชนมการใชเทคนคการบรหารความเสยง (crime risk management techniques) เพอคมครองปองกนอาคารสถานทและทรพยสนมคา การบงคบใชกฎหมายของทางเจาหนาทโดยองคกรปองกนอาชญากรรม ประกอบดวยการวางแผนการน าไปใช และการบรหารจดการ และ 4) นกปฏบตทเชยวชาญทางดานการปองกนอาญากรรม เชน นกวางแผน ผบรหารและอาจารย ดวยการปองกนอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม (National Crime Prevention Institute,1986, p.2-7) ดงนน มาตรการรบทรพยจงเปนเครองมอหนงในการปองกนยบยงการกระท าผดของอาชญากร เนองจากเปนการท าลายฐานการเงนของกลมผกระท าผด จดการยบยงตวบคคลผตองใชเงนเพอเออตอการกออาชญากรรม และน าเงนนนกลบคนมาเพอท าประโยชนแกสงคม (Abadinsky, 1987, p.8-10) 2. ความหมายและแนวคดทฤษฎเกยวกบการรบทรพย การรบทรพย (Asset ForfeitureหรอAsset Seizure) คอ การยดไวซงทรพยสนทไดจากการกระท าผด หรอทเกยวของกบการกระท าผด หรอทรพยสนซงท าใหสามารถกออาชญากรรมไดงาย (เชน อาวธ) หรอทรพยสนซงท าใหอาชญากรรมทกระท าขน ยากตอการถกตรวจพบ เชน ทอาศยหลบซอน (Dery, Alice W., 2012) เปนรปแบบหนงของการยดทรพยโดยรฐหรอประเทศมกจะใชกบทรพยสนทถกกลาวหา (alleged proceeds) หรอเครองมอในการกระท าความผด ทงนใชรวมถงแตไมจ ากดเพยงธรกรรมกอการราย


72

อาชญากรรมทเกยวของกบยาเสพตดและความผดทางอาญาและทางแพงอนๆ ในเขตอ านาจศาล บางครงอาจใชค าวา “ยด” (Confiscation) แทนค าวา “รบ” (forfeiture) จดประสงคของการรบทรพยนนเพอทจะขดขวางการกระท าอาชญากรรมโดยการรบทรพยสนทอาจกอใหเกดประโยชนตอบคคลหรอองคกร สวนความหมายในพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 27 และมาตรา 29 ไดใหความหมายวา การรบทรพย หมายถงการท าใหเจาของทรพยตองสญเสยทรพยนนอนเนองมาจากค าสงศาลโดยเปนบรรดาทรพยสนซงพนกงานอยการไดยนค ารองตอศาลใหศาลไตสวนหากคดมมลวาเปนทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดใหศาลสงรบทรพยสนนน เวนแตบคคลซงอางวาเปนเจาของทรพยสนไดยนค ารองขอคนกอนคดถงทสดและแสดงใหศาลเหนวา (1) ตนเปนเจาของทแทจรงและทรพยสนนนไมไดเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอ (2) ตนเปนผรบโอนหรอผรบประโยชนและไดทรพยสนนนมาโดยสจรตและมคาตอบแทนหรอไดมาตามสมควรในทางศลธรรมอนดหรอในทางกศลสาธารณะ ส าหรบแนวคดทฤษฎเกยวกบการรบทรพยนน John L. Worrall (2016) กลาวถงแนวคดของการรบทรพย วางหลกไววา ทรพยทจะตองถกรบไดแก 1. สงตองหาม สนคาตองหาม (ของเถอน) เพราะยอมเปนการครอบครองทไมชอบดวยกฎหมาย จงไมมผใดไดรบประโยชนทางกฎหมายในสงตองหามดงกลาว 2. ทรพยทไดจากการกระท าผดทางอาญา ซงหมายถง ประโยชน รายได ทรพยสนทงหลายทเกดจากการประกอบการผดกฎหมายทงทางตรงและทางออม เชน คายาเสพตดไดเงนสด เงนสดนนน าไปซอรถยนต ขายรถยนตน าไปซอบาน บานยงเปนทรพยทไดการกระท าผดทางอาญา อยางไรกตาม ทรพยทจะถกรบ รฐตองพสจนไดวาเกยวของสมพนธกบการกระท าอยางเปนรปธรรมหรออยางชดเจน (substantial connection) 3. ทรพยทใชในการประกอบอาชญากรรม ในแนวคดนเปนกรณทรพยนนกอใหเกดความสะดวกในการประกอบอาชญากรรม หรอท าใหอาชญากรรมนนส าเรจผลไมวาจะเปนการกอใหเกดความสะดวกจะเออประโยชนทงหมดหรอเพยงบางสวน บางครง


73

อาจเรยกวาเปน “การรบเครองมอ/อปกรณทใชกระท าความผด ( instrumentality forfeiture)” เชน รถยนตทใชในการขนสงยาเสพตด 4. ทรพยทเกยวของสมพนธกบองคกรหรอบรษทของผกระท าผด เปนการรบเอาประโยชนใดใดของผกระท าผดทมอยในบรษท หางราน เชน รบหนของบรษททงหมดเนองจากกระท าผดกฎหมายเรองการคายาเสพตด สวนจฬา อนอว (2557) เหนวา ปจจบนมาตรการรบทรพยสนของผกระท าความผดทใชกนอยสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก 1. มาตรการรบทรพยสนทางแพงเปนกระบวนการรบทรพยสนทกระท าตอตวทรพย ทมชอบดวยกฎหมายมใชกระท าตอตวเจาของทรพย โดยทถอกนวาตวทรพยสนนนตกเปนของรฐตงแตกระท าความผดการโอนตอๆ มาจงไมมผล ไมจ าเปนตองพสจนหลกฐานจนปราศจากขอสงสยเหมอนในคดอาญาทวไป ผรบโอนจะอางวาตนไดร บทรพยสนมาโดยสจรตไมได ซงเมอพจารณาแลวจะเหนไดวาการรบทรพยสนของกลางทใช มไวเพอใช หรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดตามมาตรา 30 แหงพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. 2534 จดอยในประเภทน เนองจากวาศาลสามารถสงรบทรพยสนกรณนได แมวาจ าเลยจะไมไดถกลงโทษตามค าพพากษากตาม 2. มาตรการรบทรพยสนทางอาญาเปนกระบวนการรบทรพยสน ซงกระท าตอบคคล โดยเปนสวนหนงของการฟองคดอาญา เชน คดยาเสพตดเปนคดอาญาประเภทหนงเมอยนค าฟองหากมทรพยสนใดทไดมาจากการกระท าผดเกยวกบยาเสพตดทสมควรจะรบพนกงานอยการกตองระบไวในค าฟองดวย เพอขอใหศาลสงรบทรพย ดงนน เนองจากการรบทรพยทางอาญาเปนการด าเนนคดตอบคคลถอเปนการลงโทษทางอาญา ดงนน จงจ าเปนตองยดถอค าพพากษาวาจ าเลยกระท าความผดเปนหลก โดยศาลจะตองท าการพสจนจนปราศจากขอสงสยแลววาจ าเลยไดกระท าความผดจรงศาลจงจะสามารถสงรบทรพยสนได ซงเมอพจารณาแลวจะเหนไดวา การรบทรพยสนทเกยวเนอง หรอไดมาเกยวกบการกระท าความผดตามมาตรา 29 แหงพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 จดอย ในประเภทน


74

เนองจากวาศาลจะสามารถสงรบทรพยสนของจ าเลยกรณนได จะตองมค าพพากษาวาจ าเลยเปนผกระท าความผดและถกลงโทษตามค าพพากษานแลว 3. มาตรการรบทรพยสนทางบรหารเปนกระบวนการทางแพงผสมกบกระบวนการทางการปกครองหรอบรหารเปนกระบวนการทยกเวนขนตอนการพจารณาในชนศาลในบางกรณทคดรบทรพยสนนนๆ ไมสามารถด าเนนคดไปถงชนศาลไดเชน การรบทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 32 วรรคสองซงก าหนดวาในกรณทไมอาจด าเนนคดไดภายใน 2 ปนบแตวนทการกระท าความผดเกดและไมอาจจบตวผตองหาหรอจ าเลยไดใหทรพยทยดหรออายดไวเนองจากการกระท าความผดของผตองหาหรอจ าเลยรายนนตกเปนกองทนปองกนและปราบปรามยาเสพตด เปนตน นอกจากนแลวในเรองสทธในทรพยสนของบคคลและการลงโทษรบทรพยสนนนตามรฐธรรมนญไดก าหนดหลกการทวไปไววาบคคลยอมสามารถเปนเจาของทรพยสนตาง ๆ ได และสามารถแสวงหา ประโยชนจากทรพยสนนน รวมทงสามารถใชสอยทรพยสนนนได ซงโดยหลกแลวรฐจะไมเขาไปยงเกยวกบทรพยสนทเปนของปจเจกชน เวนแต รฐเหนวามความจ าเปนทจะตองเขาไปแทรกแซงโดยวธการตางๆ เพอคมครองความสงบเรยบรอยในสงคมหรอเพอคงไวซงศลธรรมอนดของประชาชน ซงสอดคลองกบความเหนของรองศาสตราจารยมานตย จมปาซงไดใหความเหนวา สทธเสรภาพในทรพยสนของบคคลถอวาเปนสทธสมพทธ ทประชาชนมสทธตามทรฐธรรมนญรบรองไว แตในขณะเดยวกนกเปดโอกาสใหมการจ ากดเสรภาพนนได โดยตองมการก าหนดเงอนไขและขอบเขตทชดเจนไว อนง กอนทจะท าการรบทรพยสนของผกระท าความผดไดนน จะตองท าการพจารณาในเรองภาระการพสจนและหนาทน าสบพยานหลกฐานของฝายโจทกและฝายจ าเลยดวย กลาวคอหากกฎหมายไดก าหนดใหฝายโจทกหรอฝายจ าเลยมภาระการพสจนหรอหนาทน าสบในดานใดแลว ฝายโจทกหรอฝายจ าเลยจะมหนาทน าสบพยานหลกฐานใหศาลเหนใหไดตามนน มฉะนนแลวกอาจจะตกเปนผแพคดได ซงในคดอาญาทวไปของไทยกฎหมายไดก าหนดใหภาระการพสจนและหนาทน าสบตกแกฝายโจทก โดยโจทกจะม


75

หนาทน าสบใหศาลเหนโดยปราศจากขอสงสยตามสมควรวาจ าเลยเปนผกระท าความผดจรง ซงเมอโจทกน าพยานหลกฐานมาสบไดเชนนนศาลจงจะพพากษาลงโทษจ าเลยได แตหากโจทกสบไมไดตามนนโจทกกจะตกเปนผแพคด ศาลกจะพพากษายกฟองและปลอยตวจ าเลยไป ทงน ตามหลกกฎหมายทวไปทใชกนในทางสากลนนไดมการก าหนดเรองมาตรฐานการพสจน หรอภาระการพสจน (Standard of Proof) ทเปนภาระทใหโจทกหรอจ าเลยตองพยายามพสจนใหศาลเหนและเชอในขอเทจจรงทตนเองไดกลาวอางหรอโตแยงนน โดยสามารถแบงออกได 5 ระดบไดแก (1) การพสจนใหเหนถงเหตอนมพยานหลกฐานเพยงพอหรอมลเหตทนาจะเปน หรอเปนการน าสบเขาขอสนนษฐานของกฎหมาย (probable cause) (2) การพสจนใหเหนถงมลคด (prima facie case) (3) การพสจนใหเหนถงพยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา (preponderance of evidence) (4) การพสจนใหเหนวาพยานหลกฐานนนมความชดเจนและนาเชอถอ (clear and convincing evidence) (5) การพสจนใหไดความชดแจงโดยปราศจากขอสงสยตามสมควรหรอปราศจากเหตอนควรสงสย (beyond reasonable doubt) โดยในประเทศตางๆ ทวโลกไดก าหนดเรองมาตรฐานการพสจนหรอภาระการพสจนในการด าเนนคดไวแตกตางกน 3. การรบทรพยคดยาเสพตดในตางประเทศ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวกบการรบทรพยคดยาเสพตดในตางประเทศนน ในการศกษาวจยนจะขอน าเสนอขอมลเกยวกบการรบทรพยของตางประเทศเฉพาะประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษ โดยสรปดงน 3.1 การรบทรพยสนในประเทศสหรฐอเมรกา ในการรบทรพยสนขององคกรอาชญากรรมยาเสพตดในสหรฐอเมรกาแบงออกเปน2 ลกษณะคอ


76

3.1.1 การรบทรพยสนดวยกระบวนการทางอาญาเปนกระบวนการรบทรพยสนทกระท าตอบคคลโดยฟองเจาของทรพยสนเปนจ าเลยในคด ประเดนแหงคดทจะตองพจารณาคอเจาของทรพยสนนนกระท าความผดหรอบรสทธ การรบทรพยสนทางอาญานเปนสวนหนงของการฟองคดอาญาตอบคคลพนกงานอยการมหนาทระบทรพยสนทจะขอใหศาลรบไวอยางชดแจงและดวยเหตทการรบทรพยสนนเปนการด าเนนคดตอตวบคคลจงตองยดถอค าพพากษาวาจ าเลยกระท าผดเปนหลก ในการวนจฉยการกระท าความผดอาญารฐมภาระในการพสจนความผดของจ าเลยโดยใชหลกการพสจนโดยปราศจากขอสงสย ซงเปนกระบวนการรบทรพยสนทกระท าตอบคคลโดยฟองเจาของทรพยสนเปนจ าเลยในคด ประเดนแหงคดทจะตองพจารณาคอเจาของทรพยสนน นกระท าความผดหรอบรสทธ การรบทรพยสนทางอาญานเปนสวนหนงของการฟองคดอาญาตอบคคล พนกงานอยการมหนาทระบทรพยสนทจะขอใหศาลรบไวอยางชดแจงและดวยเหตทการรบทรพยสนนเปนการด าเนนคดตอตวบคคลจงตองยดถอค าพพากษาวาจ าเลยกระท าผดเปนหลก ในการวนจฉยการกระท าความผดอาญารฐมภาระในการพสจนความผดของจ าเลยโดยใชหลกการพสจนโดยปราศจากขอสงสย ซงการวนจฉยความผดจ าเลยและการลงโทษรบทรพยสนอยในกระบวนการเดยวกนแตบางศาลกใชหลก Bifurcated Proceeding ซงแยกการวนจฉยความผดและโทษออกจากกน 3.1.2 การรบทรพยดวยกระบวนการทางแพงเปนกระบวนการรบทรพยทกระท าตอตวทรพยสนทผกระท าความผดทางอาญาไดใชหรอมไวเพอใชหรอไดทรพยสนนนมาจากการกระท าความผดไมวาจะไดทรพยสนนนมาโดยตรงหรอโดยออม การฟองทรพยสนโดยตรงนประเดนในการพจารณาคดคอทรพยสนมความผดหรอบรสทธ ศาลจะไมพจารณาความผดของเจาของทรพยสนทรพยสนทรบไดนอาจเปนทรพยสนของผกระท าความผดหรอของบคคลอนทเกยวของ ดงนนการรบทรพยสนดวยกระบวนการทางแพงจงแยกการด าเนนการทางกฎหมายในการน าตวบคคลมาด าเนนคดอาญาและการรบทรพยสนออกจากกนโดยการรบทรพยสนดวยกระบวนการทางแพงไมเปนเงอนไขในการลงโทษทางอาญา อยางไรกดการรบทรพยสนดวยกระบวนการทางแพงนตองเรมตนโดยการยดทรพยสนทอยในเขตอ านาจศาลโดยเจาหนาทของรฐเมอมเหตอนควรสงสยวา


77

เปนทรพยสนโดยมชอบซงรฐมภาระการพสจนใหเหนถงเหตอนควรสงสยวาทรพยสนนนเกยวกบการกระท าความผดโดยผมสวนไดเสยในทรพยสนทถกยดตองแสดงใหศาลเหนวาเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนและมภาระในการพสจนหกลางขออางของรฐ ในการรบฟงพยานหลกฐานของศาลกจะใชหลกการชงน าหนกพยานถาฝายใดน าพยานหลกฐานเขามาสบใหศาลเหนวาพยานหลกฐานของฝายตนนนนาเชอถอวาฝายนนเปนฝายชนะคด หากศาลพพากษาใหรบทรพยสนกรรมสทธในทรพยสนนนตกเปนของรฐนบแตเวลาททรพยสนนนไดใชหรอไดมาจากการกระท าความผดส าหรบมาตรการรบทรพยสนทางอาญาและทางแพงนไดมการน าไปบญญตไวในกฎหมาย RICO และ CCE (บญญวจกษณ เหลากอท, 2547, น.1:40-1:41) ในบรรดาคดเกยวกบการรบทรพยทปฏบตกนอยในสหรฐอเมรกาทกวนนครงหนงของคดทงหมดเปนคดแพง แมวาจะมคดทางแพงหลายคดทยนฟองขนานกนไปทงทางแพงและทางอาญาในกรณคดรบทรพยทางแพงรฐบาลสหรฐอเมรกายนฟองรายการของทรพยสนไมไดยนฟองบคคลเจาของเปนผเรยกรองทเปนบคคลภายนอกบคคลทสาม (third-party claimant) ภาระตกอยกบรฐบาลทจะจดตงวาทรพยสนนนอยภายใตบงคบแหงการรบทรพยโดย “พยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา” ถาประสบความส าเรจเจาของอาจใชแนวทางการตอสในลกษณะ “เจาของโดยบรสทธ” นกวจารณเหนพองกนวาปญหาหลกของกฎหมายการรบทรพยทางแพงกอนทจะมการปฏรปคอการรบทรพยนนมภาระการน าสบต า (Low Burden of Proof) การรบทรพยสนนนอาจกระท าบนพนฐานของความสงสยเทานนทเรยกวา “มลเหตทนาจะเปน” (probable cause) ททรพยสนนนเกยวของกบอาชญากรรมซงมหลกฐานไมมากกวาทตองการเพอไดรบหมายคนไมตองเอยถงการพพากษาลงโทษไมจ าเปนตองมการจบกม ดงนนจงสดแตเจาของทรพยสนทจะพสจนโดยใช “พยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา” (a preponderance of the evidence) ทวาเงนหรอรถยนตหรอบานไมไดหาซอมาดวยเงนจากการคายาเสพตดหรอใชเพอการกระท าความผดเกยวเนองกบยาเสพตดและควรทจะไดมการสงคนทรพยสนดงกลาวแตการหาพยานหลกฐานทมน าหนกยงกวานนเปนการยากทจะด าเนนการ แตตอมากฎหมายฉบบใหมระบใหรฐบาล ตองมหลกฐานของการ


78

กระท าผดทแนชด กอนทจะท าการรบทรพย ท าใหภาระของการพสจน ตองเปลยนจาก “มลเหตทนาจะเปน” (probable cause) ไปส “พยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา” (a preponderance of the evidence) วาทรพยสนนนมความเกยวพนกบการกระท าผด นอกจากน กฎหมายฉบบใหมเปลยน ภาระการน าสบไปสรฐบาลกลาง หมายความวา รฐบาลตองพสจนในศาลใหไดวา ทรพยสนนนเกยวของกบการกระท าความผด แทนทจะเปนเจาของทรพยสนทเปนผพสจนวาทรพยสนนนไมมความเกยวของอนใดกบการกระท าผด ขอสงเกตการยดทรพยในสหรฐอเมรกา (Scott Ehlers, 1999) มดงตอไปน เชน 1) ทรพยสนถกสนนษฐานวามาจากการกระท าความผดโดยทงนมความแตกตางอยางยงระหวางการยดทรพยในทางแพงและทางอาญา ในคดอาญาจ าเลยจะถอวาเปนผบรสทธจนกวาจะพสจนไดวากระท าความผดจรงและรฐตองพสจนความผดของจ าเลยจนสนขอสงสยอนมเหตผล แตในกระบวนการยดทรพยทางแพงในศาลกลางและศาลของรฐจ านวนมากกลบกลายเปนของประชาชนแทน : ทรพยสนของพวกเขาถกสนนษฐานวามาจากการกระท าความผดและภาระการพสจนตกเปนของเจาของทรพยสนทจะพสจนดวยพยานหลกฐานทมน าหนกมากกวาวาทรพยสนไมไดเกยวของกบการกระท าความผด จากการก าหนดภาระการพสจนใหเปนของเจาของทรพยสน รฐไดเปรยบอยางไมเปนธรรมตอเจาของทรพยสนในการด าเนนคดเพอใหไดทรพยสนของพวกเขากลบคน ตามทผพพากษาศาลแขวง อารเลน บม กลาวไวในความเหนแยง : “การแบงภาระการพสจนและมาตรฐานการพสจนในปจจบนก าหนดให [เจาของ] พสจนวาไมจรง วาทรพยสนไมไดถกใชเพออ านวยความสะดวกในการกระท าผดกฎหมายในขณะทรฐแทบจะไมตองพสจนอะไรเลย กรณนท าใหเกดความเสยงอยางมากตอการบงคบเอา [ทรพย] ไปโดยไมเปนธรรมอยางผดพลาดทยอนกลบมาไมได” 2) มาตรฐานการพสจนต าเกนไปกลาวคอ เพอใหต ารวจยดทรพยของบคคลไดและเรมกระบวนการยดทรพยต ารวจตองแสดงมลเหตทนาจะเปนเทานน–มาตรฐานการพสจนทต าทสด-ซงทรพยสนถกน าไปใช “อ านวยความสะดวก” ใหกบการกระท าความผดทางอาญา


79

3) การลงโทษไมเหมาะสมกบความผดทางอาญากลาวคอ เมอการยดทรพยทางแพงกลายเปนอาวธหลกในสงครามยาเสพตด คดจ านวนมากจงเกดขนเมอการลงโทษโดยตรงผานการยดทรพยไมไดสดสวนกบความผดทางอาญาทแทจรง เชน เรอส าคญของสถาบนวจยทางทะเลถกยดหลงจากพบกญชา 1/100 ออนซในอปกรณโกนหนวดของลกเรอชาย และเรอยอรชทหรหราถกรบหลงจากพบกญชา 1/28 ออนซบนเรอ โจเซฟและฟรานเซส โลเปส ถกยดบานทเกาะเมาวหลงจากต ารวจสบสวนเสาะหาแฟมประวตเกาของต ารวจโดยพบวาลกชายของพวกเขาปลกกญชาในสวนหลงบาน 4 ปกอนทจะมการยดทรพย ซงศาลฎกาทายทสดมการตดสนประเดนวาการยดทรพยทางแพงดงกลาวควรถอวาเปนคาปรบเกนควร (excessive fine) ภายใตบทบญญตแกไขเพมเตม รธน. ฉบบทแปด (Eighth Amendment) ของป 1993 4) ความซอสตยของต ารวจและกระบวนการยตธรรมทางอาญาทถกท าลายโดยหนงในปญหาทใหญทสดของนโยบายการยดทรพยในทางแพงของปจจบนคอ ความโนมเอยงทจะใหสนบนในการจงใจการบงคบใชกฎหมาย บางครงต ารวจรสกสนใจการยดทรพยมากกวาการเอาผดกบยาเสพตดตามทองถนน 5) หนวยงานสวนกลางจดการทรพยทถกยดมาไดอยางไมเหมาะสมซงทกปตงแตป 1990 ส านกบญชทวไป (General Accounting Office: GAO) ก าหนดโครงการยดทรพยสนของกระทรวงยตธรรมและกระทรวงการคลง ( Justice and Treasury Department’s Asset Forfeiture Programs) วาเปนความเสยงอยางสงทจะมความสญเสยโดยเปลาประโยชน การฉอโกงและการจดการทไมด โครงการถกอางวามการจดการอสงหารมทรพยทยดมาไดอยางไมเหมาะสมตลอดจนตวอยางทวาทรพยสนถกท าลายเนองจากการบ ารงรกษาทไมเพยงพอ การควบคมดแลและการรายงานเรองเงนและทรพยสนทยดหรอรบมาไดอยางไมมประสทธภาพและขนตอนทางบญชทไมด 6) การยดทรพยในทางแพงบงคบใหเจาของทรพยสนเปนตวแทนของรฐส าหรบเจาของทรพยสนทเปนผบรสทธในการปองกนทรพยสนของตนเองไมใหกลายเปนเหยอของการยดทรพยสนในทางแพง เจาของทรพยสนโดยหลกถกคาดหว งวาจะกลายเปนตวแทนของรฐโดยสบดผเชาและลกคาของตนเพอปองกนทรพยสนของตนการถกกลาวหา


80

ทมาพรอมกบงานทอนตรายและเปนไปไมได เจาของทรพยสนทเปนผบรสทธจ านวนมากตองสญเสยทรพยสนของตนไปเพราะวาพวกเขาไมสามารถท างานทต ารวจเองกไมสามารถท าได เปนตน 3.2 การรบทรพยสนในประเทศองกฤษ ในสหราชอาณาจกรกระบวนการพจารณาคดรบทรพยไดร เรมภายใต Proceeds of Crime Act 2002 กระบวนการพจารณานนมหลายประเภท ประเภททหนงมกระบวนการพจารณาคดรบทรพยค าสงรบทรพยเปนค าสงของศาลโดย Crown Court ใหจ าเลยผกระท าความผดจายเงนตามจ านวนทระบไวใหแกรฐภายในวนททไดระบไว ประเภททสองการพจารณาคดรบทรพยทเปนเงนสดโดยต ารวจหรอศลกากร การด าเนนคดเกดขนทศาลแขวง (Magistrate Court) (ในองกฤษและเวลส) โดยมสทธทจะยนอทธรณตอ Crown Court และประเภททสามกระบวนการพจารณาคดตดตามทรพยสนคนทางแพงโดยหนวยงานอาชญากรรมแหงชาต (National Crime Agency) “NCA” ไมวาจะเปนกระบวนการพจารณาคดทรพยสนทเปนเงนสดหรอกระบวนการพจารณาคดส าหรบค าสงตดตามทรพยสนทางแพงจ าเปนตองมการพพากษาโทษการกระท าผดกอนลวงหนา ตามกฎหมาย The Proceeds of Crime Act 2002 ขององกฤษ ( Guidance for prosecutors and investigators on their asset recovery powers under Section 2A of the Proceeds of Crime Act 2002) กรณใดกตามททรพยสนทเปนผลไดจากการกระท าผด (Proceeds of crime) ไดรบการระบ แตไมสามารถรบประกนการพสจนวากระท าผดได หรอ สามารถรบประกนการพสจนวากระท าผดไดแตไมมค าสงรบทรพย (confiscation) ผมอ านาจเกยวของควรจะพจารณาใชอ านาจการรบทรพยทปราศจากการพสจนความผดทางอาญา (Non Conviction-based Powers) ทมอยภายใตพระราชบญญต ในการรบทรพยสนทไดจากการกระท าผดนน เกดขนหลงจากการพพากษาลงโทษจ าเลยในการออกค าสงศาลตองตดสนใจวาจ าเลยมวถชวตอาชญากรรม (criminal lifestyle) หรอไมโดยอาศยแนวทางนตบญญตรวมถงประเภทของความผดเฉพาะในกรณทกอใหเกดบทบญญตพฤตการณทเปนอาชญากรรมศาลอาจใชขอสนนษฐานเกยวกบการ


81

ถายโอนทรพยสนใหแกจ าเลยในเวลา 6 ปนบตงแตวนทการพพากษาคดเรมตนขนเพอประเมน “จ านวนเงนทมสทธไดคน” (recoverable amount) เวนแตจ าเลยจะมขอสนนษฐานวาไมถกตองหรอมความเสยงอยางรนแรงทกอใหเกดความไมเปนธรรมอยางรนแรงถาพวกเขาน าไปใชการใชขอสนนษฐานอาจหมายความถงไดมค าสงยดทรพยในจ านวนมากกวาททรพยสนทเปนผลไดจากการกระท าความผด (proceeds of the specific crime) ทผกระท าผดไดรบการตดสนโทษ เมอศาลเหนวาผกระท าผดไมไดมวถชวตอาชญากรรมศาลตองตดสนใจวาผกระท าผดไดรบประโยชนจากพฤตกรรมอาชญากรรมทเขาถกพพากษาลงโทษหรอไมเมอผกระท าความผดไมสามารถจายเงนตามค าสงรบทรพยพวกเขาอาจไดรบโทษจ าคก (Default sentence) 4. การรบทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 การรบทรพยตามพระราชบญญตฉบบนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 4.1 การรบทรพยสนของกลางในคดยาเสพตด (บรรดาเครองมอเครองใชยานพาหนะเครองจกรกลหรอทรพยสนอนใดทใชในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดหรอมไวเพอใชในการกระท าความผด) ซงบญญตไวในมาตรา 30 พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 เปนมาตรการเสรมการรบทรพยสนทใชในการกระท าความผดตามประมวลกฎหมายอาญาซงมขอบเขตจ ากดในเรองของทรพยสนทศาลจะสงรบคนจะตองเปนทรพยสนทจ าเลยใชในการกระท าความผดโดยตรงเทานน กฎหมายฉบบนจงไดบญญตเพมเตมขยายความหมายของทรพยสนใชในการกระท าความผดใหรวมไปถงทรพยสนทใชเปนอปกรณไดรบผลตองถกรบดวยเพอใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงเกยวกบทรพยสนทเขาไปพวพนกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด ซงปรมาณและซบซอนกวาทรพยสนทเขาไปเกยวกบอาชญากรรมทวไปและในกฎหมายฉบบนยงเปลยนแปลงทางของทรพยสนทถกศาลสงใหรบ


82

4.2 การรบทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดซงบญญตไวในมาตรา 29 (ประกอบมาตรา 27-ผศกษา) แหงพระราชบญญตมาตรการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 จากทแตเดมการรบทรพยสนทเกยวกบการกระท าความผดทเกยวกบ ยาเสพตดเปนไปตามประมวลกฎหมายอาญาซงศาลมอ านาจสงรบทรพยสนทผตองหาหรอจ าเลยใชหรอมไวเพอใชในการคายาเสพตด เชน รถยนตทใชซกซอนยาเสพตด เปนตน แตเมอการรบทรพยสนทไดมาจากการคายาเสพตดตามประมวลกฎหมายอาญานมขอจ ากดอยมากเพราะไมสามารถรบทรพยสนผตองหาหรอจ าเลยมอยจ านวนมาก เชน บาน ทดน เงนฝาก เครองประดบ ตลอดจนทรพยสนหรอสทธเรยกรองอนๆ เนองจากเปนทรพยสนทไดมาจากการกระท าผดครงกอนๆ และสวนใหญเปนทรพยสนทแปรสภาพไปจากเดมปญหาเหลานไดถกแกไขดวยกระบวนการตรวจสอบทรพยสนตามทบญญตในพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ท าใหสามารถรบทรพยสนทผตองหาหรอจ าเลยไดรบมาหรอแปรสภาพมาจากรายไดการคายาเสพตดไดและสามารถยดอายดทรพยสนของผตองหาหรอจ าเลยไดทกประเภทโดยไมตองพจารณาในเรองของการหามยดอายดทรพยสนของลกหนทไมอยในความรบผดแหง การบงคบคดตามตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 285 และมาตรา 286 ซงไดมการบญญตใหใชในคดแพงทวไปไมไดมการบญญตใหใชในคดความผดเกยวกบยาเสพตด

วธด าเนนการวจย 1. เกบขอมลพนฐานโดย - การทบทวนวรรณกรรม เอกสารและต าราทางวชาการ ทงในประเทศและตางประเทศ - การสงเคราะหรายงานการวจยทเกยวของ ทงในประเทศและตางประเทศ 2. สรางรปแบบองคความรและขอเสนอแนวทางการรบทรพยสนตามมาตรา 27 แหง พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ทค านงถงหลกความเปนธรรมและมนษยธรรม


83

3.ประชมกลมยอย (Focus group) ผปฏบตงานและบคลากรท เกยวของ จ านวน 1 ครง 4. การจดประชมเพอระดมความเหนบคลากรและนกวชาการทเกยวของจ านวน 1 ครง 5.การสมภาษณเชงลก ผบรหารหรอเจาหนาททเกยวของจ านวน 3 ทาน

ผลการวจย ผลการวจย พบวา จากแนวคดทฤษฎเกยวกบการรบทรพย สามารถกลาวไดวาในการรบทรพยนน ทรพยทจะตองถกรบนนม 4 ประเภท ไดแก 1) สงตองหาม สนคาตองหาม (ของเถอน) 2) ทรพยทไดจากการกระท าผดทางอาญา ซงหมายถง ประโยชน รายได ทรพยสนทงหลายทเกดจากการประกอบการผดกฎหมายทงทางตรงและทางออม 3) ทรพยทใชในการประกอบอาชญากรรม และ 4) ทรพยทเกยวของสมพนธกบองคกรหรอบรษทของผกระท าผด โดยในการรบทรพยสนของผกระท าความผดในปจจบนนนมการใชกนอย 3 มาตรการ ไดแก 1) มาตรการรบทรพยสนทางแพง คอ การรบทรพยสนทางแพงเปนกระบวนการรบทรพยสนทกระท าตอตวทรพย ทมชอบดวยกฎหมายมใชตอเจาของทรพย 2) การรบทรพยสนทางอาญาเปนกระบวนการรบทรพยสน ซงกระท าตอบคคลโดยเปนสวนหนงของการฟองคดอาญา เชน การฟองคดยาเสพตดและขอใหศาลมค าสงรบทรพยทไดมาจากการคายาเสพตดดวย และ 3) มาตรการรบทรพยสนทางบรหาร เปนกระบวนการทางแพงผสมกบกระบวนการทางการปกครองหรอบรหาร เปนกระบวนการทยกเวนขนตอนการพจารณาในชนศาลในบางกรณทคดรบทรพยสนนนๆ ไมสามารถด าเนนคดไปถงชนศาลได นอกจากนแลวผวจยยงไดศกษาหลกการรบทรพยในประเทศสหรฐอเมรกาและในประเทศองกฤษดวยวามหลกการก าหนดเรองการรบทรพยสนของผกระท าความผดไวอยางไร ส าหรบพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 นน ไดมการก าหนดเรองมาตรการในการรบทรพยสนของผกระท า


84

ความผดไวอยางกวางขวาง โดยการรบทรพยตามพระราชบญญตฉบบนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ 1. การรบทรพยสนของกลางในคดยาเสพตดตามมาตรา 30 ไดแก เครองมอเครองใชยานพาหนะเครองจกรกลหรอทรพยสนอนใดทใชในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดหรอมไวเพอใชในการกระท าความผดและ 2. การรบทรพยสนทเกยวเนองหรอไดมาจากการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดตามมาตรา 29 ในพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ฉบบนไดก าหนดขนตอนและวธการในการรบทรพยสนของผกระท าความผดเกยวกบการกระท าความผดไว ตงแตการจบกมผกระท าความผด การตรวจสอบทรพยสนของคณะกรรมการตรวจสอบทรพยสน การยดอายดทรพยชวคราว การฟองคด การน าสบพยานหลกฐาน การรองคดคานการรบทรพย จนกระทงศาลมค าสงใหรบทรพยตกเปนของกองทนปองกนและปราบปรามยาเสพตด นอกจากนแลวผวจยยงไดศกษาแนวค าพพากษาศาลฎกาทเกยวกบการรบทรพยคดยาเสพตดและค าวนจฉยเทยบเคยงอ านาจหนาทของเจาพนกงานอกดวย

การอภปรายผล ผวจยไดท าการศกษาจากขอกฎหมาย, วธปฏบตของพนกงานเจาหนาท, ค าพพากษาฎกาเกยวกบการรบทรพยคดยาเสพตดรวมถงค าวนจฉยเทยบเคยงกบอ านาจหนาทของเจาพนกงานแลวพบปญหาทส าคญไดแก 1. การตความ/ขอบเขตนยามศพทของทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผด เมอพจารณาพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ในมาตรา 29 ส าหรบค าวา “ทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด” และในมาตรา 30 ส าหรบค าวา “บรรดาเครองมอเครองใชยานพาหนะเครองจกรกลหรอทรพยสนอนใดทใชในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดหรอมไวเพอใชในการ


85

กระท าความผด” แลวพบวา มทรพยสนดงกลาวมความหมายกวางเกนไป ขาดความรดกมและชดเจน ท าใหศาลหรอพนกงานเจาหนาทสามารถใชดลพนจตความทรพยสนชนดนไดอยางกวางขวาง เพอท าการรบหรอยดอายดทรพยสนทเกยวกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดของจ าเลยหรอผเปนเจาของทแทจรงไดแทบทกชนด 2. การคมครองสทธและเสรภาพในทรพยสนของบคคล จากการศกษาหลกการทวไปของรฐธรรมนญและแนวความคดหรอทฤษฎการลงโทษแลวพบวาสทธและเสรภาพในทรพยสนของบคคลเปนสทธเสรภาพแบบสมพทธ (Relative Right) ซงหมายถงสทธทรฐธรรมนญรบรองไว แตในขณะเดยวกนกเปดโอกาสใหมการจ ากดเสรภาพนนได โดยตองมการก าหนดเงอนไขและขอบเขตท ชดเจนไว ซงจากการพจารณาบทบญญตในพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 30 แลวพบวา กฎหมายดงกลาวยงไมไดมการจ ากดขอบเขตและเงอนไขของทรพยทศาลจะสงรบไวอยางชดเจนวาทรพยทไดใชหรอมไวเพอใชในการกระท าความผดนนเปนอยางไรและลกษณะการใชทรพยเพอกระท าความผดเปนอยางไรทศาลจะสามารถสงรบไดท าใหพนกงานเจาหนาทสามารถตความทรพยสนชนดนไดอยางกวางขวางเพอท าการยดอายดและขอใหศาลสงรบทรพย อนกอใหเกดปญหาการละเมดสทธและเสรภาพในทรพยสนของบคคลโดยขดตอหลกการของรฐธรรมนญได 3. วธปฏบตของพนกงานเจาหนาท การประกาศแจงใหผเปนเจาของทแทจรงหรอผมสวนไดเสยทราบเมอพนกงานอยการรองขอใหศาลมค าสงรบทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. 2534 มาตรา 29 และมาตรา 30 ไดก าหนดไวแตกตางกน โดยการรองขอใหศาลสงรบทรพยสนตามมาตรา 29 จะตองมการปดประกาศไวทส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดและทสถานต ารวจทองททมการยดหรออายดทรพยสนอยางนอย 7 วนและผเปนเจาของทรพยสนสามารถรองขอคนทรพยสนไดกอนคดถงทสด สวนการรองขอใหศาลสงรบทรพยสนตามมาตรา 30 นนไมตองมการปดประกาศในทใดๆ และ ผเปนเจาของทรพยสนจะตองยนค ารองขอคนทรพยสนเขามาในคดกอนศาลชนตนมค าพพากษาหรอค าสงเพราะฉะนนเมอท าการพจารณาในเรองการใหความเปนธรรมเกยวกบ


86

สทธในการรองขอคนทรพยสนของผเปนเจาของทรพยสนทแทจรงหรอผมสวนไดเสยเกยวกบทรพยสนตามมาตรา 30 แลวจงดเหมอนวามนอยกวาสทธของผเปนเจาของทรพยสนทแทจรงหรอผมสวนไดเสยเกยวกบทรพยสนตามมาตรา 29 นอกจากนแลวในเรองของการใชดลพนจของพนกงานอยการในการยนค ารองขอใหศาลรบทรพยสนของบคคลภายนอกซงไมมโอกาสทราบวาจะมการกระท าความผดหรอมเหตอนควรสงสยวาจะมการกระท าความผดเกดขน ดงนพนกงานอยการมความเหนไดเปน 2 ทางโดยความเหนแรกเหนวามาตรา 30 วรรคสองบญญตไวอยา งชดเจนวา “ให” พนกงานอยการยนค ารองขอใหศาลรบทรพยสนเหลานนพนกงานอยการจงใชดลพนจทจะไมยนค ารองไมได สวนความเหนท 2 พนกงานอยการมสทธทจะไมยนค ารองขอใหศาลสงรบทรพยสนน สวนในเรองการประกาศแจงการรบทรพยสนในหนงสอพมพนนพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ไดก าหนดใหพนกงานเจาหนาทตองท าการประกาศในหนงสอพมพรายวนทมจ าหนายแพรหลายในทองถนอยางนอย 2 วนตดตอกน แตจากค าพพากษาฎกาท 9245/2539 ซงวนจฉยวา “การประกาศในหนงสอพมพ "ขาวสด" ซงเปนหนงสอพมพรายวนทออกในสวนกลางแตสงไปจ าหนายทวไปในราชอาณาจกรถอวาไดมการประกาศในทองถนแลว” ซงเปนการใชดลพนจของศาลในการตความของค าวา “การประกาศในหนงสอพมพรายวนทจ าหนายแพรหลายในทองถน ใหรวมถงหนงสอพมพขาวสดทออกจากสวนกลางและจ าหนายทวประเทศดวย”ซงแตกตางจากทบญญตไวในตวบทกฎหมาย อนง ในเรองของภาระการพสจนและหนาทน าสบของโจทกหรอพนกงานอยการในการพสจนเรองทรพยสนตามมาตรา 29 นน พบวา พนกงานอยการโจทกนน จะมภาระการพสจนและหนาทน าสบ เพยงใหศาลเหนถงเหตอนมพยานหลกฐานเพยงพอหรอมลเหตทนาจะเปน หรอเปนการน าสบเขาขอสนนษฐานของกฎหมาย (probable cause) เทานนซงอยในระดบท 1 ซงเปนระดบทต าทสด ซงหากพจารณาโดยเปรยบเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกาแลวพบวาประเทศสหรฐอเมรกาไดมมาตรการรบทรพยสนทางแพง (Civil forfeiture) โดยใชหลกการพสจนใหศาลเหนถงพยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา


87

(preponderance of evidence) ซงอยในระดบท 3 และตอมาไดมความพยายามทจะใหความคมครองและใหความเปนธรรมตอการพสจนทรพยสนของเจาของทรพยสนมากยงขนอกโดยการยกระดบระดบภาระการพสจนและหนาทน าสบขนไปอกเปนระดบท 4 คอ การพสจนใหเหนวาพยานหลกฐานนนมความชดเจนและนาเชอถอ (clear and convincing evidence) เพอใหความคมครองและใหความเปนธรรมตอการพสจนทรพยสนของเจาของทรพยสนมากยงขนอก 4. การจ ากดขอบเขตของทรพยสนทสามารถยดอายดไดตามมาตรา 30 จากการศกษาเรองการรบทรพยสนทใชหรอมไวเพอใชหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 30 แลวจะเหนไดวาศาลสามารถท าการรบทรพยสนดงกลาวไดทกประเภทโดยไมตองค านงถงวาทรพยสนของจ าเลยทศาลสงรบนนเปนทรพยสนทอยในความรบผดแหงการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง (ป.ว.พ.) มาตรา 285 และมาตรา 286 หรอไมกตาม เพราะตาม ป.ว.พ. มาตรา 285 และมาตรา 286 ใชในคดแพงทวไปเทานน ไมใชในคดยาเสพตดทมโทษทางอาญา และ ป.ว.พ. มาตรา 285 และมาตรา 286 นถอเปนหลกเกณฑตวอยางทดทน ามาใชในการจ ากดขอบเขตของทรพยสนของลกหนทเจาหนจะสามารถท าการยดอายดได ซงมผลท าใหเจาหนไมสามารถท าการยดอายดทรพยสนของลกหนไดทงหมดทกประเภท ท าให การตความของค าวาทรพยสนของลกหนทเจาหนสามารถท าการยดอายดทรพยไดแคบลง 5. ขอมลภาคสนามจากการสมภาษณเชงลก การประชมกลมยอย และการประชมระดมความคดเหน จากการสมภาษณเชงลก การประชมกลมยอยกบพนกงานเจาหนาททปฏบตงานตามกฎหมาย และการประชมระดมความคดเหน พบปญหาทเกดขนทงในดานปญหาขอกฎหมายและปญหาดานการปฏบตงาน โดยปญหาขอกฎหมายทพบไดแกการตความนยามศพททรพยทเกยวของกบการกระท าผดจะตความอยางกวางขวางจนสามารถยดอายดทรพยแทบทกชนดทจะกระท าไดแตปจจบนไดมความพยายามทจะอะลมอลวย ยดอายด ทรพยทเกยวเนองจรงๆ เพอลดความเดอดรอนของ


88

ครอบครวผกระท าผดทอาจไมรเหนถงการกระท าผด อยางไรกตาม ขอกฎหมายในเรองภาระการพสจนยงเปนปญหาใหญส าหรบเจาของทแทจรง ยงไปกวานนปจจบน หนวยงานบงคบใชกฎหมายบางหนวยไดก าหนดแผนยทธศาสตรเชงบรหารโดยก าหนดใหเจาหนาทตองด าเนนการยด อายดทรพยใหเปนไปตามเปาหมายทหนวยเหนอวางเกณฑ ยงอาจท าใหเจาหนาทตองเรงการยดอายดทรพยเชงปรมาณมากกวาเชงคณภาพ นอกจากนยงมการเสนอใหศกษากฎหมายมาตรการปราบปรามฯเชอมโยงกบกฎหมายการฟอกเงนเพอท าใหเหนภาพรวมของการยดอายด และการรบทรพยไดชดเจนยงขน สวนปญหาดานการปฏบตงาน เชน เจาหนาทชดจบกมมกไมน าสงทรพยสนทยดอายดแกพนกงานสอบสวนในทนทท าใหเกดปญหาในการขอรบทรพยสนทงดานเวลาและการประสานงานหรอบางครงเกดกรณททรพยสนสญหายหรอไมทราบวาทรพยสนอยทใด หรอในการยดทรพยสนไวชวคราวเพอตรวจสอบการยดทรพยสนนนบางครงอาจจะท าใหทรพยสนของผทถกตรวจสอบนนเกดความเสอมสภาพหรอกระทบกระเทอนตอผถกตรวจสอบทงทบางครงทรพยสนดงกลาวอาจจะไมเกยวของกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรออาจจะเปนของบคคลภายนอกได นอกจากนยงมกรณของความกาวหนาทางเทคโนโลยและววฒนาการของการยกยายถายเททรพยสนของนกคายาเสพตด เชน การโอนเงน บางครงจากการตรวจสอบมกจะพบและทราบรายการทางบญชนนมเงนเคลอนไหวผดปกตและเมออายดบญชดงกลาวกอนหนาทจะมการอายดเงนจ านวนมาก ผกระท าผดมกจะถายโอนไปทอนและกระจายออกไปจนจะหมด หรอเหลออยจ านวนนอยมากและยงมกรณทเจาหนาทชดจบกมมกสงมอบทรพยสนทยดแกพนกงานสอบสวน/พนกงานเจาหนาทลาชา เปนตน

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะการวจยจากการศกษาวจยมขอเสนอแนะ ดงตอไปน 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบายและกฎหมาย ไดแก 1.1 ควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 29 วรรคแรก โดยใหมการจ ากดขอบเขต


89

ส าหรบค าวา “ทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด” และมาตรา 30 วรรคแรก ค าวา “บรรดาเครองมอเครองใชยานพาหนะเครองจกรกลหรอทรพยสนอนใดทใชในการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความผดหรอมไวเพอใชในการกระท าความผด” ทงนเพอใหพนกงานเจาหนาทรวมทงศาลสามารถใชดลพนจในการยดอายดหรอท าการรบทรพยสนดงกลาวไดอยางถกตองและเปนธรรมตอเจาของทรพยสนนน 1.2 ควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. 2534 มาตรา 30 วรรค 2 โดยก าหนดใหมการป ดประกาศแจงการขอใหศาลสงรบทรพยสนตามมาตรา 30 ใหเหมอนกบการปดประกาศแจงการขอใหศาลสงรบทรพยสนตามมาตรา 29 โดยใหมการปดประกาศไวทส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดและทสถานต ารวจทองททมการยดหรออายดทรพยสนอยางนอย 7 วนเชนเดยวกน และท าการแกไขระยะเวลาทเจาของทรพยสนทแทจรงหรอผมสวนไดเสยทสามารถรองขอคนทรพยสนไดส าหรบทรพยสนตามมาตรา 30 โดยใหสามารถรองขอคนทรพยไดกอนคดถงทสดเชนเดยวกบระยะเวลาในการรองขอคนทรพยสนตามมาตรา 29 1.3 ควรปรบปรงกฎหมายเพมระดบมาตรฐานของภาระการพสจนและหนาทน าสบของโจทกหรอพนกงานอยการในการพสจนเรองทรพยสนทเกยวเนองกบการกระท าความผดตามมาตรา 29 (ประกอบมาตรา 27) จากเดมทก าหนดใหโจทกหรอพนกงานอยการน าสบเพยงเขาขอสนนษฐานของกฎหมาย (probable cause) เพยงใชความนาจะเปน ซงอยในระดบท 1 โดยเปลยนใหมเปนระดบท 3 คอ หลกการพสจนใหศาลเหนถงพยานหลกฐานทมน าหนกยงกวา (preponderance of evidence) หรอระดบท 4 คอ การพสจนให เหนวาพยานหลกฐานนนมความชดเจนและนาเ ชอถอ ( clear and convincing evidence) เหมอนกบทใชในประเทศสหรฐอเมรกา 1.4 ควรทจะท าการแกไขเพมเตมกฎหมายโดยการจ ากดอ านาจของเจาหนาทในการยดอายดทรพยสนของผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดหรอแกไขเพมเตมโดยการก าหนดขอบเขตของทรพยตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท า


90

ความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 29 และ 30 ทใหเจาหนาทสามารถท าการยดอายดทรพยไดภายในขอบเขตทกฎหมายก าหนดไวเทานนดงเชนทไดมการก าหนดขอบเขตของการยดอายดทรพยของเจาหนไวในคดแพงทวไป ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 285 และมาตรา 286 (เรองทรพยสนทไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด) ทงนเพอใหการตความของค าวาทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 มาตรา 29 (ประกอบมาตรา 27) และมาตรา 30 แคบลง 1.5 ควรใหพนกงานเจาหนาทตระหนกถงสทธและเสรภาพในทรพยสนของบคคลและท าการออกระเบยบเรองการรบทรพยสนทชดเจนเพอใหพนกงานเจาหนาทปฏบตไดอยางถกตอง 2. ขอเสนอแนะเชงการบรหารจดการไดแก 2.1 หนวยงานบงคบใชกฎหมายตาม พระราชบญญตมาตรการใ นการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ควรก าหนดแผนงานเชงบรบรหารจดการ โดยมองสทธและความเปนธรรมของประชาชนเปนตวตง เพอใหรฐใชอ านาจรฐอยางเหมาะสมโดยก าหนดใหเจาหนาทตองด าเนนการยด อายดทรพย อยางรอบคอบ รดกมในเชงคณภาพมากกวามองทจ านวนคดยาเสพตดทจบไดหรอจ านวนทรพยทยดอายดไดในเชงปรมาณ 2.2 ในกรณทเปนททราบอยางแนชดวาทรพยสนทพนกงานอยการรองขอใหศาลสงรบนนเปนของบคคลภายนอกซงไมมโอกาสทราบวาจะมการกระท าความผดหรอมเหตอนควรสงสยวาจะมการกระท าความผดเกดขน เชน บรษทผใหเชาซอรถยนต ดงน พนกงานอยการกไมควรยนค ารองขอใหศาลสงรบทรพยสนน ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมแกเจาของทรพยสนนนทจะไดไมตองเสยเวลาและเสยคาใชจายในการมายนค ารองขอคนทรพย และเพอเปนการลดจ านวนคดในชนศาลอกดวย 2.3 พนกงานเจาหนาทควรทจะปฏบตตามกฎหมายในเรองการประกาศแจงการรบทรพยสนในหนงสอพมพรายวนทจ าหนายในทองถนอยางเครงครด เพอใหเจาของทรพยสนไดทราบเรองการรบทรพยและท าการขอคนทรพยสนนนได ไมควรท าตามความ


91

สะดวกของเจาหนาทโดยท าการประกาศแจงในหนงสอพมพรายวนทออกจากสวนกลางและจ าหนายทวประเทศ ซงอาจเปนหนงสอพมพทมไดเปนทนยมโดยทวไปในทองถนนน 2.4 ควรมการขยายระยะเวลาการขอคนทรพยสนและแจงประกาศในสอทหลากหลาย กรณผตองหา จ าเลยตายระหวางด าเนนคดหรอหลบหนการจบกมเกน 2 ป ตามมาตรา 32 พระราชบญญต มาตรการปองกนและปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 ทก าหนดใหทรพยสนทท าการยดหรออายดไวนนตกเปนของกองทนปองกนและปราบปรามยาเสพตด เวนแต ทายาทสามารถท าการพสจนไดวาทรพยสนนนไมเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด ภายใน 2 ปนบแตผตองหาหรอจ าเลยถงแกความตาย ซงในความเปนจรงทายาทมกไมทราบเรองการยดอายดทรพยดงกลาว 3. ขอเสนอแนะเชงการปฏบตงานไดแก 3.1 ควรมงเนนการฝกอบรมเสรมสรางความตระหนกใหพนกงานเจาหนาทเขาใจถงความส าคญของสทธในทรพยสนของบคคล และท าการออกระเบยบ ขนตอน การตรวจสอบอยางรดกมประกอบดวยจรยธรรมของการท างาน กรณการยด อายด รบทรพยสนทชดเจนเพอใหพนกงานเจาหนาทปฏบตงานไดอยางถกตอง เทยงตรง 3.2 ควรวางระเบยบหรอขอก าหนดกรอบระยะเวลาทชดเจนในการสงมอบทรพยสนทยดมาไดแกพนกงานสอบสวน/พนกงานเจาหนาททเกยวของ เพอใหการตรวจสอบทรพยสนและการด าเนนคดเปนไปอยางรวดเรว ไมเปนผลรายหรอไมเปนธรรมตอผกระท าผดหรอเจาของทรพยทแทจรงทตองใช ทรพยนน 3.3 ควรพฒนาเครองมอดานเทคโนโลยทใชในการตรวจสอบทรพยสนใหมประสทธภาพยงขนมกระบวนการทชดเจน โดยน าขอมลสวนบคคลหรอประวตบคคลมาแนบทายค าฟองของอยการดวยทกครง เพอประโยชนในการสบหาทรพยทผกระท าความผดไดมา ขอมลทใชประกอบการพจารณาของศาลเพอท าการรบทรพยผกระท าความผดในตางประเทศจะตองประกอบดวย ขอมลพฤตกรรมการกระท าความผด ประเภทและจ านวนยาเสพตด และขอมลสวนบคคลหรอประวตบคคล


92

3.4 ควรมการจ าแนกผคาในคดยาเสพตด เปนรายเลกและรายใหญ โดยในรายใหญใหมการรบทรพยสนอยางเตมท และควรมการตรวจสอบถวงดลอ านาจของเจาหนาทในการยดอายดทรพย เชน ใหอยการมบทบาทชวยในการถวงดลอ านาจมากขน เปนตน.

เอกสารอางอง จฬา อนอว. (2557). ปญหาการรบทรพยของกลางในคดยาเสพตดตามมาตรา 30 ของ

พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534. (สารนพนธมหาบณฑต). สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรมส านกงานศาลยตธรรม.

นราวรรณ พรมจรรย. (2554). การรบทรพยสนทไดใชหรอมไวเพอใชในการกระท าความผด. (วทยานพนธมหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, บณฑตวทยาลย, (นตศาสตร).

เนาวรตน นอยผล. (2536). การปองกนและปราบปรามการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดโดยมาตรการรบทรพยสนตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534. (วทยานพนธมหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, บณฑตวทยาลย, (นตศาสตร).

บญญวจกษณ เหลากอท. (2547). มาตรการทางกฎหมายในการปราบปรามองคกรอาชญากรรมยาเสพตด. ส านกงานคณะกรรมการปองกนแลปราบปรามยาเสพตดกระทรวงยตธรรม. ในเอกสารการประชมทางวชาการระดบชาตวาดวยงานยตธรรม ครงท 2, ศนยการประชม อมแพคเมองทองธาน, 6-7 กนยายน 2547.

มานตย จมปา. (2549). ค าอธบายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ.2540) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 พรอมขอเสนอส าหรบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: นตธรรม.

วฒนา ชนบญ. (2540). การด าเนนคดรบทรพยสนใหตกเปนของกองทนปองกนและปราบปรามยาเสพตด. (วทยานพนธมหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, บณฑต-วทยาลย, (นตศาสตร).


93

ส านกตรวจสอบทรพยสนคดยาเสพตด. (2548). รวมค าพพากษาคดตรวจสอบทรพยสน. กรงเทพฯ : ส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงยตธรรม.

อนชาต คงมาลย. (2558). (อยการอาวโส). พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ.2534 และค าวนจฉยศาลฎกา. กรงเทพฯ: คลงสมองอยการ.

ภาษาตางประเทศ Abadinsky, Howard. (1987). An introduction: Crime and Justice. U.S.A.:Nelson-Hall

Publishers/Chicago. Beccaria, Cesare. (1764). Of Crimes and Punishment. English translated by Jane

Grigson, Reprinted by arrangements with Oxford University Press 1964. Dery, Alice W. (2012). Overview of Asset Forfeiture. American Bar Association.

Retrieved From http://www.americanbar.org/publications/blt/2012/06/ 02_dery.html

Dunn, Kyla. (2000). Reining in Forfeiture: Common Sense Reform in War on Drugs. Retrieved from www.cps.gov.uk/legal/s_to_u/sentencing_and_ancillary_ orders_applications/#a20

Ehlers, Scott. (1999) Senior Policy Analyst, POLICY BRIEFING: Asset Forfeiture. Drug Policy Foundation.

Guidance for prosecutors and investigators on their asset recovery powers under Section 2A of the Proceeds of Crime Act 2002.(2009) Retrieved from

https://www.gov.uk/guidance/asset-recovery-powers-for-prosecutors-guidance-and-background-note-2009

Hinterseer, Kris. (2002). Criminal Finance: The Political Economy of Money Laundering In a Comparative Legal Context. Netherland: Kluwer Law International.


94

Miller, Mitchell J. (Editor-in-Chief) (2014). The Encyclopedia of Theoretical Criminology (1). U.S.A.: Wiley-Blackwell.

National Crime Prevention Institute. (1986). Understanding Crime Prevention. U.S.A.: Butterworth Publishers.

Worrall John L. (2016). Asset Forfeiture. Center for Problem-Oriented Policing, State University of New York at Albany, Retrieved from http://www. popcenter.org/Responses/asset_forfeiture/print/

Documents

รองศาสตราจารย์ศักดิ์ชัย เลิศ ...journal.innovtalk.com/upload_files/contents/topic_id_33... · 2018. 10. 19. · กฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง