1

คาแนะนาการใชบทเรยนสาเรจรปแบบเสนตรง

ใหนกเรยนศกษาคาแนะนาการใชบทเรยนสาเรจรปใหเขาใจ ปฏบตตามขนตอน

ตอไปน

1. ทาความเขาใจจดประสงคการเรยนรของบทเรยนสาเรจรปใหเขาใจ

2. ทาแบบทดสอบกอนเรยนเพอวดความรพนฐานกอนเรยน

3. ศกษาเนอหาของบทเรยนสาเรจรปทละกรอบ ไมควรรบรอนเกนไป และไมให

ขามกรอบ

4. เมอเขาใจเนอหาของบทเรยนในแตละกรอบแลว ใหทาแบบฝกหดในแตละ

กรอบโดยเขยนคาตอบในกระดาษคาตอบทแจกให

5. ดเฉลยคาตอบในแตละกรอบ ซงจะปรากฏในกรอบถดไป วานกเรยนตอบถก

หรอไม ไมควรดเฉลยคาตอบกอน

6. ถานกเรยนตอบถกใหเรยนในกรอบถดไป แตถานกเรยนตอบผดใหนกเรยน

ศกษาทาความเขาใจใหม จนกระทงเขาใจและตอบถกจงเรยนในกรอบถดไป

7. เมออานบทเรยนสาเรจรปแลว ใหนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน

8. ตรวจคาตอบดวยตวเอง ถาพบวานกเรยนถกไมถง 7 ใน 10 ขอ ใหศกษา

บทเรยนสาเรจรปนน แลวทาการทดสอบอกครง จนผานเกณฑ

รบทราบขอตกลงแลวนะครบ

2

สาระสาคญและจดประสงคการเรยนร

หนวยการเรยนร หนวยของชวตและชวตพช

ชดท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

....................................................................

สาระสาคญ

สงมชวตจะประกอบดวยเซลลและผลตภณฑของเซลล โดยเซลลแตละชนดกจะม

รปรางทแตกตางกนไปตามหนาทของเซลลชนดนนๆ หนาททแตกตางกนทาใหเซลลแตละ

ชนดมรปรางทตางกน โดยทวไปโครงสรางของเซลลจะประกอบไปดวยผนงเซลล

(Cell wall) เยอหมเซลล (Cell membrane) และโพรโทพลาซม (Protoplasm)

เซลลพชโดยทวๆ ไป จะประกอบดวยผนงเซลล เยอหมเซลล ไซโทพลาสซม

นวเคลยส

เซลลสตวมสวนประกอบทสาคญคลายกบพช แตไมมผนงเซลลและคลอโรพลาสต

จะมโครงสรางซบซอนมากกวาพช

จดประสงคการเรยนร

1. นกเรยนอธบายโครงสรางและหนาทของเซลลพชและเซลลสตวได

2. นกเรยนเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเซลลพชและเซลลสตวได

อยาลมทาแบบทดสอบ

กอนเรยนนะครบ

3

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

คาชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก จานวน 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน

รวม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

2. ใหนกเรยนทาทกขอ เลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวกากบาทลงใน

กระดาษคาตอบทแจกให ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน

..................................................................................

1. เราพบสวนประกอบใดของเซลลพชทมขนาดใหญกวาเซลลสตว

ก. เซนทรโอ

ข. ไลโซโซม

ค. แวควโอล

ง. ไรโบโซม

2. สวนประกอบใดททาหนาทควบคมการทางานการเจรญเตบโตและการถายทอด

ลกษณะทางพนธกรรม

ก. เซลลคม

ข. นวเคลยส

ค. ผนงเซลล

ง. เยอหมเซลล

3. สวนประกอบพนฐานทถอวามความสาคญมากทสดของเซลลคอขอใด

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. คลอโรพลาสต

4

4. รเปดทเรยกวา ปากใบ ของเซลลพช ทาหนาทอะไร

ก. หายใจ

ข. คายนา

ค. ขบถาย

ง. สรางอาหาร

5. เซลลททาหนาทเฉพาะของเซลลพชคอขอใด

ก. เซลลคม

ข. แวควโอล

ค. เซนทรโอล

ง. คลอโรพลาสต

6. สวนประกอบของเซลลพชในขอใดทาหนาทปองกนอนตรายและเสรมความ

แขงแรงใหกบเซลล

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. ไซโทพลาซม

7. สวนประกอบทสาคญทพบในเซลลพช แตไมพบในเซลลสตว คอขอใด

ก. เยอหมเซลล

ข. นวเคลยส

ค. ผนงเซลล

ง. คลอโรพลาสต

5

8. ขอใดไมใชสวนประกอบพนฐานของเซลลพชและเซลลสตว

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. คลอโรพลาสต

9. ภายในเซลลคมของพชมสวนประกอบใดททาใหพชสามารถสรางอาหารเองได

ก. นวเคลยส

ข. ไลโซโซม

ค. แวควโอล

ง. คลอโรพลาสต

10. เยอหมเซลล มหนาทสาคญอยางไรใหกบเซลล

ก. สงเคราะหโปรตน

ข. ขบถายของเสย

ค. เพมความแขงแรง

ง. ควบคมสารทผานเขาออก

ตงใจหนอยนะครบ

6

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ชดท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

...............................................................................

1. ค

2. ข

3. ข

4. ข

5. ก

6. ก

7. ค

8. ง

9. ง

10. ง

สอบไมผานกไมตองกงวลนะ

ครบ ศกษาจากบทเรยนสาเรจรป

แลวลองสอบใหมนะครบ

7

โครงสรางของเซลล

เซลลของสงมชวต โดยทวๆ ไป ไมวาจะมขนาดและรปรางแตกตางกน จะพบวา

มโครงสรางพนฐาน 3 สวนใหญๆ คอ

1. ผนงเซลล (Cell Wall) มลกษณะเปนผนงหนา อยดานนอกสดของเซลล ทา

หนาทเพมความแขงแรง หอหมเซลล ปองกนอนตรายในเซลลพชและปองกนการระเหยของ

นา พบเฉพาะในเซลลพชเทานน ซงประกอบดวย สารจาพวกเซลลโลส ลกนน และแพก

ทนดวย

2. เยอหมเซลล (Cell memebrane) อยถดจากผนงเซลลเขามาเปนเยอบางๆ

ประกอบดวยโปรตนและไขมน พบทงในเซลลพชและเซลลสตว ทาหนาทหอหมเซลล ทา

ใหเซลลคงรปอยไดและควบคมปรมาณและชนดของสารทผานเขาออกจากเซลลและ

เปลยนแปลงรปรางไปตามหนาท คณสมบตคอ เปนเยอเลอกผาน

กรอบท 1

คาถาม โครงสรางใดของเซลลทมคณสมบตเปนเยอเลอกผาน

นกเรยนทราบไหมครบวา

ตวเรากประกอบไปดวยเซลล

8

3. โพรโทพลาซม (Protoplasm) เปนสวนทอยถดจากเยอหมเซลล แบงเปน 2

สวน คอ

3.1 นวเคลยส (Nucleus) เปนสวนทสาคญทสดของเซลล พบทงในเซลลพช

และเซลลสตว ลกษณะคอนขางกลม ทาหนาทควบคมการทางานของเซลลสงมชวต และจะ

พบโครงสรางทสาคญคอ โครโมโซม (Chromosome) ภายในจะประกอบดวย ดเอนเอ

(DNA) ซงเปนสารพนธกรรม ทาหนาทควบคมลกษณะตางๆ

3.2 ไซโทพลาซม (cytoplasm) เปนของเหลวขนทอยรอบนวเคลยส

ประกอบดวยนา โปรตน คารโบไฮเดรต แรธาตและองคประกอบตางๆ ของเซลลทเรยกวา

ออรแกเนลล (organelle) ซงพบเฉพาะในเซลลพชไดแก คลอโรพลาสต และแวควโอล สวน

พบเฉพาะทเซลลสตวไดแก เซนทรโอลไลโซโซม

เฉลยกรอบท 1 เยอหมเซลล

ศกษาตามลาดบ ไมตองรบ

รอนนะครบ

9

โครงสรางของเซลลพช

ภาพโครงสรางของเซลลพชเมอศกษาดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน

กรอบท 2

คาถาม องคประกอบใดททาใหเซลลพชมรปรางเปนเหลยม

10

หนาทสวนประกอบของเซลลพช

1. ผนงเซลล (cell wall ) เปนผนงทคลมเยอหมเซลลไว สรางมาจากเซลลโลส

เปนโครงสรางททาใหเซลลพชแขงแรงและคงรปอยได

2. เยอหมเซลล (cell membrane) เปนเยอบางๆ ลอมรอบเซลล อยถดจากผนง

เซลลเขามา สรางจากโปรตนและไขมน ทาหนาทควบคมการแลกเปลยนสารระหวาง

ภายในและภายนอกเซลล

3. ไซโทพลาซม (cytoplasm) เปนของเหลวซงเปนทรวมของสงตางๆ ทอยภายใน

เซลล รวมทงเปนแหลงทเกดปฏกรยาเคมตางๆ ทจะชวยใหเซลลดารงชวตอยได หรอเปน

แหลงทดาเนนกกรรมตางๆ ภายในเซลลของสงมชวตนนเอง

4. คลอโรพลาสต (chloroplast) เปนโครงสรางทมลกษณะเปนเมดกลมๆ อยใน

ไซโทพลาซม ภายในคลอโพลาสตมสารสเขยวเรยกวา คลอโรฟลล (chlorophyll) ทา

หนาทจบพลงงานแสง เพอนามาใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง

5. นวเคลยส (nucleus) มลกษณะเปนกอนกลมหรอคอน อยในไซโทพลาซม

เปนสวนประกอบทสาคญขอเซลล มหนาทควบคมการทางานของเซลล และถายทอด

ลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตชนดนนๆ

6. แวควโอล (vacuole) เปนชองวางภายในเซลล ซงบรรจของเหลวอยภายใน

และเปนทเกบสะสมของเสยภายในเซลล

เฉลยกรอบท 2 ผนงเซลล

กรอบท 3

คาถาม สวนประกอบของเซลลพชททาหนาทสงเคราะหแสงคอ

11

เซลลทาหนาทเฉพาะบางชนดของพช

นอกจากเซลลในลกษณะทกลาวมาแลว ทผวใบยงมเซลลอกชนดหนงคลายเมลด

ถวอยดวยกนเปนคๆ โดยหนดานเวาเขาหากน ทาใหตรงกลางเกดเปนชองหรอรเปดเรยก

เซลลทงสองนวา “เซลลคม” (Guard Cell ) และเรยกรวมทงเซลลคมและรเปดนวา “ปาก

ใบ” (Stomata) เปนทางทพชใชในการคายนาออกจากเซลลพช

ภาพรปรางของเซลลคมเมอปากใบเปด ภาพรปรางของเซลลคมเมอปากใบปด

เฉลยกรอบท 3 คลอโรพลาสต

กรอบท 4

คาถาม เซลลปากใบมหนาทอยางไร

12

ฃ

โครงสรางของเซลลสตว

ภาพโครงสรางของเซลลสตวเมอศกษาดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน

เฉลยกรอบท 4 ควบคมนาในเซลล

คาถาม ทาไมเซลลของสตวมความออนนม

กรอบท 5

13

หนาทองคประกอบของเซลลสตว

1. เยอหมเซลล (cell membrane) เปนเยอบางๆ ลอมรอบเซลล ทาหนาท

ควบคมการเขาออกของสารภายในเซลล

2. ไซโทพลาซม (cytoplasm) เปนของเหลวภายในเซลล เปนทอยของ

องคประกอบอนๆ ของเซลล เปนแหลงเกดปฏกรยาเคมตางๆ ทาใหเซลลดารงชวตอยได

3. นวเคลยส (nucleus) เปนกอนกลมอยในไซโทพลาซม มหนาทควบคม

กจกรรมการทางานของเซลล และมสารพนธกรรมในการถายทอดพนธกรรมของสตว

4. ไมโทคอนเดรย (mitochondria) มรปรางเปนแทงสนๆ เปนแหลงผลตสารให

พลงงานแกเซลล

5. ไรโบโซม (ribosome) มรปรางเปนกอน ประกอบดวยโปรตน และ RNA ม

หนาทสรางโปรตนใหกบเซลล

6. ไลโซโซม (lysosome) เปนถงกลมๆ สรางมาจากกอลจคอมเพลกซ ทาหนาท

ยอยสงแปลกปลอมและทาลายออรแกเนลลทเสอมสภาพ รวมทงเซลลทตายแลว

เฉลยกรอบท 5 มเฉพาะเยอหมเซลล

กรอบท 6

คาถาม องคประกอบของเซลลสตวทสรางโปรตนใหแกเซลลคอ

14

ความแตกตางระหวางเซลลพชและเซลลสตว

ภาพเซลลพชและเซลลสตว

เซลลพช เซลลสตว

1. มลกษณะเปนเหลยม ลกษณะแขง

2. มผนงเซลล

3. มคลอโรพลาสต

4. มเยอหมเซลล

5. มนวเคลยสอยดานขางของเซลล

6. มแวควโอลขนาดใหญ

1. ลกษณะไมแนนอน ออนนม

2. ไมมผนงเซลล มเฉพาะเยอหมเซลล

3. ไมมคลอโรพลาสต

4. มเยอหมเซลล

5. มนวเคลยสอยบรเวณตรงกลางเซลล

6. มแวควโอลขนาดเลก

เฉลยกรอบท 6 ไรโบโซม

คาถาม เซลลสตวแตกตางจากเซลลพชอยางไร

กรอบท 7 กรอบสดทาย

15

เฉลยกรอบท 7 เซลลสตวไมมผนงเซลลและคลอโรพลาสต

ศกษาจบแลวครบ ตอไปเรา

มาทดสอบความรทไดศกษามา

นะครบ

16

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

คาชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก จานวน 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน

รวม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

2. ใหนกเรยนทาทกขอ เลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวกากบาท ลง

ในกระดาษคาตอบทแจกให ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน

..................................................................................

1. ขอใดไมใชสวนประกอบพนฐานของเซลลพชและเซลลสตว

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. คลอโรพลาสต

2. สวนประกอบทสาคญทพบในเซลลพช แตไมพบในเซลลสตว คอขอใด

ก. เยอหมเซลล

ข. นวเคลยส

ค. ผนงเซลล

ง. คลอโรพลาสต

3. สวนประกอบพนฐานทถอวามความสาคญมากทสดของเซลลคอขอใด

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. คลอโรพลาสต

17

4. เซลลททาหนาทเฉพาะของเซลลพชคอขอใด

ก. เซลลคม

ข. แวควโอล

ค. เซนทรโอล

ง. คลอโรพลาสต

5. เราพบสวนประกอบใดของเซลลพชทมขนาดใหญกวาเซลลสตว

ก. เซนทรโอ

ข. ไลโซโซม

ค. แวควโอล

ง. ไรโบโซม

6. เยอหมเซลล มหนาทสาคญอยางไรใหกบเซลล

ก. สงเคราะหโปรตน

ข. ขบถายของเสย

ค. เพมความแขงแรง

ง. ควบคมสารทผานเขาออก

7. สวนประกอบของเซลลพชในขอใดทาหนาทปองกนอนตรายและเสรมความ

แขงแรงใหกบเซลล

ก. ผนงเซลล

ข. นวเคลยส

ค. เยอหมเซลล

ง. ไซโทพลาซม

18

8. ภายในเซลลคมของพชมสวนประกอบใดททาใหพชสามารถสรางอาหารเองได

ก. นวเคลยส

ข. ไลโซโซม

ค. แวควโอล

ง. คลอโรพลาสต

9. รเปดทเรยกวา ปากใบ ของเซลลพช ทาหนาทอะไร

ก. หายใจ

ข. คายนา

ค. ขบถาย

ง. สรางอาหาร

10. สวนประกอบใดททาหนาทควบคมการทางานการเจรญเตบโตและการถายทอด

ลกษณะทางพนธกรรม

ก. เซลลคม

ข. นวเคลยส

ค. ผนงเซลล

ง. เยอหมเซลล

ตงใจหนอยนะครบ

19

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

...............................................................................

1. ง

2. ค

3. ข

4. ก

5. ค

6. ง

7. ก

8. ง

9. ข

10. ข

สอบไมผานกไมตองกงวลนะ

ครบ ศกษาจากบทเรยนสาเรจรป

แลวลองสอบใหมนะครบ

20

บรรณานกรม

ประดบ นาคแกว และคณะ. หนงสอเรยนแมค กลมสาระการเรยนรพนฐาน

วทยาศาสตร ชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ :

บรษทรตนธราการพมพ จากด. 2550.

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน . กระทรวงศกษาธการ.

หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบ

กระบวนการดารงชวต กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 3 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544.

กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว. 2548.

. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตม ชววทยา เลม 1

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4 ตามหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 . พมพครงท 7. กรงเทพฯ :

โรงพมพครสภาลาดพราว. 2550.

อกษร ศรเปลงและคณะ. ชววทยา 2 โครงการตาราวทยาศาสตรและคณตศาสตร

มลนธ สอวน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : บรษทดานสทธาการพมพ จากด,

2551.